1. UVOD1.1. GRAĐA I FUNKCIJA BUBREGA

Bubrezi su parni organ koji se nalaze u retroperitonealnom prostoru postavljeni sa obe

strane kičmenog stuba. Desni bubreg potiskuje jetra, te se on nalazi u odnosu na levi bubreg

malo niže. Bubreg ima oblik zrna pasulja, dužine je oko 11, širine oko 5, a debljine oko 3

cm., težina mu je oko 140 do 150 gramа. Sa svih strana ga okružuju tri omotača bubrežna

fascija koja oblaže i nadbubrežnu žlezdu , masna čaura (capsula adiposa) i fibrozna čaura

(capsula fibrosa).

Slika 1. Građa bubrega:

1. Malpigijeva piramida,

2. interlobularne arterije,

3. bubrežna arterija,

4. bubrežna vena,

5. hilus,

6. bubrežna karlica,

7. mokraćovod,

8. mala bubrežna čašica,

9. fibrozna kapsula,

10. donji pol,

11. gornji pol,

12. interlobularna vena,

13. nefron,

14. bubrežna duplja,

15. velika bubrežna čašica,

16. papile,

17. Bertinijeva kolomna

Na poprečnom preseku bubrega mogu da se uoče karakteristične zone: spoljašnja

zona ili kora (cortex renis), unutrašnja zona ili srž (medulla renis) i u sredini karlica

bubrega preko koje je bubreg povezan sa organizmom, a čine je krvni i limfni sudovi,

simpatički nervi i ureter, Slika 1. Korteks je tamnije boje i zrnaste strukturw a medula je

prugasta i svetlija. U srži bubrega se nalaze renalne, Malpigijeve piramide, čiji su vrhovi

orijentisani prema hilusu. Sa baze renalnih piramida u koru se projektuju prugaste strukture

ili medularni zraci (Ferajnove piramide). Od jedne piramide izrasta 400-500 medularnih

zraka, a one se tretiraju kao deo kore bubrega (zajedno sa pravim kortikalnim

parenhimom). Vrhovi piramida (papile) sadrže tzv. rešetkasto polje sa 10-20 papilarnih

otvora kroz koje se mokraća iz srži izliva u male bubrežne čašice (calyces renales minores)

čijim spajanjem nastaju velike bubrežne čašice (calyces renales majores), a one se otvaraju

u bubrežnu karlicu i mokraćovod.

Koru bubrega čini parenhim između renalnih piramida i kapsule (bubrežni lavirint),

i deo parenhima koji prodire između piramida (Bertinijeve kolomne). Manje morfološke

celine bubrega su: lobus (jedna Malpigijeva piramida sa delom kore iznad njene baze i

delovima susednih kolomni) i lobulus (jedan medularni zrak i delovi labirinta koji ga

okružuju).

Slika 2. Nefron i glomerul

Osnovna funkcionalna i morfološka jedinica bubrega je nefron. Svaki bubreg ima

oko 1,2 miliona nefrona, koji samostalno vrše funkciju tj. stvaraju mokraću. Čovek može

da živi sa samo jednom trećinom nefrona. Nefron čine glomerul i tubul, Slika 2.

Glomerul ovijen Bowman-ovom kapsulom je početni deo nefrona loptastog izgleda

dijametra oko 200μm. Glomerul je splet gusto izuvijanih kapilara koji povezuju dovodnu

sa odvodnom arteriolom.

Glomerulsku filtracionu membranu gradi fenestrirani zid kapilara, višestruko

propustljiviji od somatskih kapilara jer nema dijafragmu, i bazalna membrana, Slika 3.

Fenestre kapilara propuštaju sve komponente plazme, sem ćelija krvi. Filtraciona

membrana je prepreka po veličini i naelektrisanju. Ova porozna membrana ima pore

dijametra 7-10 nm, kroz nju se iz plazme, pored vode, filtriraju i svi molekuli sa

dijametrom manjim od 10 nm, odnosno molekulskom težinom manjom od 70 000 Daltona

(molekulska težina albumina je 69 000 Daltona i relativno mala količina prelazi dnevno iz

kapilara u lumen tubula). Ova membrana dozvoljava prolaz samo najmanjim proteinima i

drugim manjim materijama.

Slika 3. Filtracione membrane

Membrana doprinosi električnoj selektivnosti procesa filtracije, jer je većina

proteina membrane negativno naelektrisana. Kako je i većina proteina plazme negativno

naelektrisana membrana ih odbija, a ovaj vid selektivnosti blokira prolazak proteina,

odnosno pozitivno naelektisane čestice lakše se filtriraju (5). Pri oštećenju glomerulske

membrane u urin prelaze i materije sa većom molekulskom težinom kao i uobličeni

elementi krvi.

Bowman-ova kapsula predstavlja vezu glomerula sa tubulima. izgrađena je od dva

lista, spoljašnjeg, parijetalnog koji ograničava bubrežni korpuskul i odvaja ga od okolnog

parenhima i unutrašnjeg visceralnog lista. Između ova dva lista je interkapsularni prostor u

koji se filtrira primarna mokraća kao ultrafiltrat krvi.

Bubrežni tubul je nastavak urinarnog pola bubrežnog telašca, proteže se do

sabirnog tubula i sastoji se iz proksimalnog izuvijanog tubula, Henleove petlje i distalnog

izuvijanog tubula. U tubul se za 24 sata uliva oko 180 litara primarne mokraće. Procesima

reapsorpcije i sekrecije u tubulima se u organizam vraća 99% ultrafiltrata i obrazuje

konačna mokraća u količini oko 2 litra dnevno (1-4).

Koncentracija materija u krvi koje se iz organizma izlučuju urinom (urea, kreatinin)

direktno zavisi od jačine glomerularne filtracije. U slučajevima kada je zbog ekstrarenalnih

(npr. pad arterijskog krvnog pritiska a time i filtracionog pritiska) ili renalnih (npr.

smanjenje broja glomerula usled bolesti bubrega) uzroka smanjena glomerulska filtracija

dolazi i do nakupljanja tih materija u organizmu.

U održavanju homeostaze kod čoveka bubrezi imaju centralno mesto i ekskretornu,

endokrinu i regulatornu funkciju. Preko bubrega se iz organizma ekskretuje većina krajnjih

proizvoda metabolizma i višak hranom unetih neorganskih supstanci: neproteinska

jedinjenja (kreatinin, urea i mokraćna kiselina), brojne organske kiseline (aminokiseline),

neorganske supstance natrijum, kalijum, hlorid, kalcijum, magnezijum, bikarbonat.

Glomerulska filtracija i tubulska sekrecija održavaju konstantan optimalan sastav krvi i

drugih telesnih tečnosti.

Bubreg je izuzetno značajan i kao endokrini organ jer on stvara renin, eritropoetin,

prostaglandine i tromboksane. U njemu se sekundarno aktiviraju hormoni koji se primarno

stvaraju u drugim organima. Usled oštećenja funkcije bubrega može da dođe i do

poremećaja njegove endokrine uloge. U insuficijenciji bubrega može da se poremeti

stvaranje eritrocita i razvije anemija a usled poremećaja stvaranja renina i prostaglandina

remeti se regulacija krvnog pritiska. Sekundarno, bubrezi su mesto degradacije insulina,

glukagona i aldosterona. U bubrezima se odigrava i hidroksilacija 25-hidroksi

holekalciferola pri čemu nastaje 1,25-dihidroksi holekalciferol, najaktivniji oblik vitamina

D. Progresivno, hronično renalno oštećenje uvek prati poremećaj strukture kosriju usled

izmenjenog metabolizma vitamina D i sekundarno povišenih nivoa paratireoidnog

hormona (7).

1.1.1. Značaj ranog otkrivanja oboljenja bubrega

Zbog značaja koji bubreg ima u organizmu važno je rano prepoznati poremećaj

njegove funkcije. Do oštećenja bubrega i do poremećaja funkcije mogu da dovedu različiti

uzroci kao što su infekcije, opstrukcije, malignitet, inflamacija, prekomerna i dugotrajna

upotreba nekih lekova, smanjeni protok krvi kroz bubreg, neke sistemske bolesti, trauma.

Procesi koji dovode do oštećenja bubrežne funkcije mogu biti akutne i hronične prirode.

Akutna bubrežna slabost nastaje naglo i razvija se brzo u toku nekoliko dana. Mogu

je usloviti stanja koja remete cirkulaciju (šok, infekcije, trovanja), direktna oštećenja

parenhima bubrega i opstrukcije urinarnog trakta. Za razliku od akutnog oštećenja,

hronična bubrežna slabost se razvija sporo, postepeno, tokom dužeg vremenskog perioda i

rana faza oštećenja prolazi najčešće nezapaženo. Hronična slabost bubrega je najčešće

posledica hipertenzije, dijabetesa i gojaznosti i postala je glavni problem javnog zdravlja u

zapadnom svetu. Po podacima National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney

Diseases u SAD više od 10% stanovnika ili više od 20 miliona ljudi starijih od 20 godina

ima hroničnu bolest bubrega. Češće oboljevaju žene od muškaraca, 35% obolelih od

hronične bolesti bubrega su dijabetičari, dok više od 20% obolelih ima hipertenziju.

(9−13). Nacionalne organizacije zbog rasprostranjenosti i ozbiljnosti hronične bubrežne

bolesti izdaju preporuke za praćenje rizičnih grupa da bi što ranije otkrili i planirli

startegiju lečenja i praćenja bolesti i edukovali stanovništvo i medicinske profesionalace

(14−15).

Faktore rizika za bolesti bubrega predstavljaju i način života, pušenje, dugotrajna

upotreba nesteroidnih antireumatika, srčane bolesti, visok holesteroal, ateroskleroza,

pozitivna porodična istorija i etnička pripadnost a uključuju i životnu dob. Posle 40 godine

života jačina glomerulske filtracije, JGF se smanjuje približno 1 ml/min/1,73 m2 po godini,

a brzina smanjenja JGF se povećava posle 65 godine. Starenje je udruženo sa razvojem

fibroze tubulointersticijuma, smanjenjem dužine proksimalnih tubula i gubitkom mase

tubula. Povećanje frakcije filtracije sa starenjem je verovatno adaptacija na strukturne

promene u bubregu koji pomaže da se očuva funkcija bubrega (8).

i fiziologija bubrega

1.1. Anatomija bubrega

Bubrezi su parni organi koji predstavljaju centralni deo urinarnog sistema. Smešteni

su u retroperitonealnom prostoru na zadnjem zidu abdomena, i nalaze se sa obe strane

kičmenog stuba u visini 12. grudnog i 1. i 2. slabinskog pršljena, (Slika 1).

Spreda su pokriveni parijetalnim peritoneumom, a osim toga sa svih strana ih

okružuju 3 omotača: bubrežna fascija, masna čaura i fibrozna čaura. Bubreg odraslog

čoveka teži oko 140 – 150g i ima oblik šupljeg zrna pasulja čija je konkavna ivica okrenuta

ka kičmenom stubu. Na medijalnoj strani bubrega nalaze se urinarna, krvno sudovna i

nervna petlja.

Slika 1. Anatomija bubrega

Osnovna morfološka i funkcionalna jedinica bubrega jeste nefron. Svaki bubreg

sastoji se od preko milion nefrona i svaki od njih može potpuno samostalno da stvara

mokraću. Nefron se sastoji od bubrežnog telašca i bubrežnog tubula. Intersticijum je

prostor između nefrona, tubula, krvnih i limfnih sudova i nerava. Sastoji se od vezivnog

tkiva, i u predelu korteksa je slabo izražen i čini oko 7% ukupnog volumena kore, a u

predelu srži bubrega čini 20%. Čovek može da živi dok mu funkcioniše barem 1/3 nefrona.

Protok krvi kroz oba bubrega iznosi 21% minutnog volumena srca ili 1200 ml/min. Krv

dolazi u ove organe iz abdominalne aorte, preko bubrežne arterije.

1.1. Fiziologija bubrega

Bubrezi imaju čitav dijapazon po život značajnih uloga i utiču na rad svih ostalih

organa i organizma u celini. Osnovna funkcija ovih organa može se definisati kao

endokrina i eliminatorna, a obe zajedno imaju višestruku ulogu u održavanju homeostaze u

organizmu.

Eliminatorna funkcija podrazumeva: regulacija ravnoteže vode, regulacija osmoralnosti

telesnih tečnosti i koncentracije jona natrijuma i kalijuma, regulaciju jona kalcijuma i

fosfata, regulaciju acidobazne ravnoteže, izlučivanje otpadnih produkata metabolizma

belančevina.

Endokrina funkcija podrazumeva sekreciju različitih hormona koji regulišu arterijski

pritisak (renin), nivo hemoglobina (eritropoetin), kao i sintezu aktivnog metabolita

vitamina D, glukoze i sl.

Mehanizam stvaranje mokraće obuhvata 3 fundamentalna procesa:

1) filtraciju,

2) reapsorpciju i

3) sekreciju.

Stvaranje mokraće počinje filtracijom velike količine tečnosti (krvi) iz glomerulskih

kapilara, kroz glomerulsku filtracionu membranu, u Boumanovu kapsulu. Tako se stvori

oko 180 litara primarne mokraće dnevno. Ovaj ultrafiltrat krvi zatim ulazi u sistem tubula

gde kao rezultat procesa reapsorpcije (vraćanje određenih supstanci iz filtrata u krvotok) i

sekrecije (transporta jona i drugih supstanci iz krvotoka u bubrežne tubule) nastaje konačna

mokraća koja se preko uretera odvodi iz bubrega u mokraćnu bešiku.

Bubrezi veoma precizno podešavaju izlučivanje vode i elektrolita prema njihovom

unosu, održavajući na taj način stalnost unutrašnje sredine. Imaju glavnu ulogu u

izlučivanju otpadnih produkata metabolizma (urea, kreatinin, mokraćna kiselina), raznih

toksina, lekova i dodataka hrani. Regulacijom izlučivanja vode i natrijuma imaju presudnu

ulogu u dugoročnoj regulaciji arterijskog pritiska. Bubrezi sa plućima i puferima telesnih

tečnosti učestvuju u regulaciji acidobazne ravnoteže, jer mogu da odstrane iz organizma

razne kisele produkte. Pošto sintetišu i sekretuju oko 90% ukupnog eritroproteina, oni

direktno utiču i na stvaranje crvenih krvnih zrnaca. Tokom prolongiranog gladovanja

bubrezi u procesu glikoneogeneze od različitih prekusora, stvaraju glikozu.

1.2. Ureter

Ureter je parni cevasti organ, koji sprovodi definitivno stvorenu mokraću iz bubrega

u mokraćnu bešiku. Kod odraslih osoba prosečna dužina iznosi 24 – 34 cm, a prečnik oko

5mm, (Slika 2). Ureter polazi od bubrežne karlice, spušta se kroz retroperitoneumski

prostor trbušne duplje i ulazi u malu karlicu, gde se završava ulivanjem u mokraćnu

bešiku.

Slika 2. Anatomija urinarnog trakta

Ureter prolazi kroz zid mokraćne bešike ukoso. Prilikom rastezanja zida mokraćne

bešike, nabor njene sluznice deluje kao valvula i sprečava vraćanje urina ka ureterima i

eventualno širenje infekcije iz bešike prema bubrezima. Kao i ostali delovi mokraćnih

puteva i ovaj organ ima isključivo sprovodnu ulogu, odnosno ne utiče na volumen i sastav

urina.

1.3. Mokraćna bešika

Mokraćna bešika je kesasti organ, odnosno prošireni deo mokraćnih puteva, koji

služi kao privremeni rezervoar urina (Slika 3). Smeštena je u subperitonealnom prostoru

karlične duplje, iza preponske simfize i ispred čmara kod muškaraca, odnosno materice

kod žena. Sa zadnje strane je prekrivena peritoneumom. Dno mokraćne bešike kod

muškaraca leži na prostati, semenim kesicama i čmaru, a kod žena na prednjem zidu

vagine.

Mokraćnu bešiku grade tri sloja: sluznica, mišićni i spoljašnji vezivni sloj.

Unutrašnja površina mokraćne bešike obložena je sluzokožom, koja gradi veliki broj

nestalnih nabora, koji se rastežu i povlače prilikom punjenja organa.

Slika 3. Anatomija mokraćne bešike

Na dnu bešike nalazi se trouglasto polje pokriveno glatkom sluzokožom koje se

naziva trougao bešike, čiji je vrh okrenut napred i odgovara unutrašnjem otvoru mokraćne

cevi, a baza je okrenuta nazad i njene uglove čine desni i levi otvor uretera. Između ovih

otvora pruža se interuterični nabor dug 1 – 2 cm, a iza njega se nalazi poprečno udubljenje

u kome se nakuplja mokraćni kamen i gnoj kod zapaljenskih procesa.

Funkcionlana zapremina bešike je 350 cm3, ali pokazuje znatne individualne

varijacije, može dostići 700 cm3 kod muškaraca odnosno 650 cm3 kod žena. U patološkim

slučajevima kapacitet mokraćne bešike može da varira od nekoliko mililitara do 2 l.

1.4. Uretra

Uretra je mokraćna cev koja spaja mokraćnu bešiku sa spoljnjim svetom. Kod oba

pola uretra omogućava eliminaciju urina, a kod muškaraca i odvođenje sperme (Slika 4).

Kod žena, uretra je prava, duga 4 – 5cm i završava se u vulvi između klitorisa i otvora

vagine. A kod muškaraca, uretra je savijena, ima 2 kolena, duga je oko 20 cm i završava se

na vrhu penisa i obavijena je žlezdama koje luče zaštitne sokove.

Slika 4. Anatomija urogenitalnog trakta (pol)

Unutrašnjost uretre poseduje spiralne nabore, koji omogućavaju brzi protok urina i

sperme. Zbog razlike u anatomskoj građi uretre kod žena i muškaraca, žene su podložnije

urinarnim infekcijama nego muškarci.

1.5. Urin

Urin je tečna otpadna materija, proizvod delovanja bubrega. Iz tela izlazi procesom

mokrenja. Urin se sastoji od približno 95% vode i 5% rastvorenih materija. Svakodnevno

se izlučuje 1 – 1,5 l mokraće, čije bi zadržavanje u telu moglo da naruši ravnotežu tečnosti

i zdravlja. U normalnim uslovima urin je sterilan. U njemu nema bakterija, virusa niti

gljivica. On je zapravo antiseptik koji ispira iz organizma potencijalno štetne

mikroorganizme. Urin ima antimikrobna svojstva zahvaljujući osmotskoj koncentraciji i

varijacijama pH.

1.6. Mehanizmi koji održavaju sterilnost urinarnog trakta

Urinarni trakt od bubrega do mokraćne bešike normalno je sterilan, uprkos mnogo

čestim kontaminacijama bakterija iz kolona kroz distalnu uretru.

Sterilnost urinarnog trakta održava se pomoću različitih mehanizama:

1) slobodan protok mokraće odozgo na dole ka spoljnoj sredini,

2) aciditet mokraće (nizak pH), osmolarnost mokraće,

3) normalni mehanizmi pražnjenja,

4) intaktni svinkteri između uretera i mokraćne bešike, kao i onaj u uretri,

5) imunološki mehanizmi odbrane i

6) barijera u samoj sluznici.

Glavni ili vrlo bitan predisponirajući faktor za nastanak urinarnih infekcija upravo su

abnormalnosti nekog od navedenih mehanizama.

ЕМБРИОЛОГИЈА

 

 

Urinarni sistem se razvija iz intermedijarnog mezoderma. Urazvoju bubrega vidno

se odražava njegova filogenetska prošlost.Kod najnižih kičmenjaka (amphioxus) razvije se

samo pronefros ion predstavlja definitivni bubreg, koji funkcioniše čitav život.

Kodvodozemaca pronefros izgubi ulogu definitivnog bubrega. Njegovuulogu kod

vodozemaca preuzme mezonefros.Kod čovjeka se u intrauterinom razvoju razvijaju tri

različitabubrežna sistema: pronefros, mezonefros i metanefros. Oni sediferenciraju

progresivno od cervikalnog ka kaudalnom dijelu unefrogenom nizu. Prvo se razvija

pronefros koji je kod čovjekarudimentaran. Potom se razvija mezonefros. Pronefros

i mezonefrospredstavljaju prolazne faze u razvoju uropoeznog sistema kod čovjeka.Završni

stadijum razvoja bubrega kod čovjeka je metanefros. Obaprovizorna bubrega, kao i

definitivni bubreg, razvijaju se od iste osnovekoju čine nefrotomi, odnosno nefrogeni

tračak. Oni se razlikuju jedinopo tome što ne nastaju od istih nefrotoma, ni u isto vrijeme,

nitipostignu jednak stepen razvoja

2. PRONEPHROS

( predbubreg) Pronephros je prvi provizorni bubreg kod svih kičmenjaka. Kodčovječjeg

zametka javlja se krajem treće sedmice razvoja kaorudimentaran organ sastavljen od svega

nekoliko poprečnopostavljenih kanalića, koji izrastaju iz kranijalnih nefrotoma

udorzolateralnom smjeru. Medijalni kraj tih kanalića komunicira sacelomskom šupljinom

pomoću otvora (nephrostoma), dok se lateralnikraj spaja sa susjednim kanalićem, tako

da nastane jedinstveniuzdužno postavljen kanal. To je primarni mokraćovod, koji raste

ukaudalnom smjeru sve dok se ne otvori u kloaku. Kod čovječjegembriona pronefros

uopšte ne funkcioniše kao ekskrecijski organ. On iščezne najvećim dijelom već sedmicu

dana nakon što se pojavi. Odnjega ostane jedino kaudalni kraj primarnog mokraćovoda,

koji tokomdaljeg razvoja ima značajnu ulogu.

3. MESONEPHROS

( prabubreg, Wolffovo tijelo) Razvoj mezonefrosa počinje u četvrtoj sedmci

embrionalnograzvoja, a do njegove regresije dolazi krajem osme sedmice. Počinje dase

razvija nešto poslije pronefrosa, ali prije nego što dođe do njegovepotpune regresije.

Mezonefros se sastoji od tubulusa i nefrogenog(mezonefrosnog) kanala koji se pruža

cijelom njegovom dužinom iulijeva u kloaku. Tubulusi mesonephrosa jednim svojim

krajem dolazeu kontakt sa glomerulusima, a drugim se ulijevaju u mezonefrosni kanal.

Razvoj mesonephrosa kod čovjeka počinje odvajanjem jednesolidne ćelične trake od

nefrogenog niza, koja se pruža do lateralnog zida kloake. Ova ćelična traka dobija prvo

na kranijalnom krajušupljinu; ona se širi kaudalno tako da se obrazuje kanal, koji se

pružado kloake u koju se otvara. To je mezonefrosni ili Wolffov kanal. Podinduktivnim

uticajem ovog kanala ćelije nefrogenog niza obrazuju prvoograničene grupe. U njima se

zatim pojavljuju šupljine i na taj načinnastaju mjehurići. Svaki od ovih mjehurića se

izdužuje u tubulus koji sesavija dobijajući izgled položenog slova S. Lateralni krajevi

ovihtubulusa se ulijevaju u Wolffov kanal. Medijalni dijelovi se proširuju,invaginiraju

obuhvatajući petlje arterijskih kapilara. Prošireniinvaginirani dio gradi Bowmanovu

čahuru, a arterijski kapilariglomerulus  

Sredinom drugog mjeseca embrionalnog razvoja, mezonefrospredstavlja veliki ovoidni

parni organ koji se pruža s obje stranesrednje linije i ispupčava se u celomsku šupljinu.

Neki autori ganazivaju Wolffovim tijelom.Krajem drugog mjeseca embrionalnog razvoja,

mezonefrosuglavnom atrofira, izuzev onog dijela od kojeg se kod muškog polarazvijaju

ductuli efferentes i paradidymis, a kod ženspog polaepoophoron i paraoophoron.Wolffov

kanal kod muškog pola ostaje i od njega se razvijaductus epidydimidis, ductus deferens i

ductus ejaculatorius. Kodženskog pola Wolffov kanal redovno iščezne. Ponekad ostane

sačuvannjegov rudiment u obliku Gartnerovog kanala u blizini lateralnog zidamaterice, u

cervikalnom kanalu ili u lateralnom zidu rodnice. Kod obapola iz kaudalnog dijela

Wolffovog kanala izraste “mokraćovodnipupoljak”, od koga se razviju svi odvodni kanali

definitivnog bubrega.

4. METANEPHROS

Metanefros se razvija u definitivni bubreg čovjeka. Njegov razvojpočinje u petoj sedmici

embrionalnog života. Metanefros se razvija izdva izvora: mokraćovodnog pupoljka

i metanefrogenog blastema.Mokraćovodni pupoljak nastaje početkom drugog mjeseca iz

donjegdijela Wolffovog kanala u neposrednoj blizini njegovog ulaska u kloaku.

Metanefrogeni blastem nastaje kaudalno od mezonefrosa odnefrogenog niza.

Mokraćovodni pupoljak raste dorzokranijalno i prodireu metanefrogeni blastem svojim

slobodnim kranijalnim krajem. Dalji раzvoj metanefrosa je rezultat uzajamnog induktivnog

dejstvamokraćovodnog pupoljka i metanefrogenog blastema.Žljezdani dijelovi

definitivnog bubrega razvijaju se od nefrogenog tračka

kaudalno od mezonefrosa (metanefrogeno tkivo), a odvodnikanali od mokraćovodnog

pupoljka. Čahura bubrega i intersticijalnotkivo u njemu se razviju od mezenhima, koji

okružuje metanefrogenotkivo i odvodne kanaliće. Tokom razvoja, definitivni bubreg

mijenja položaj, zbog rastanjegove osnove u kranijalnom smjeru (

ascensus renis). Pri tom sebubreg okreće oko uzdužne osovine, pa njegov hilus koji je u

početkupostavljen ventralno, dospije na medijalnu stranu

4.1.

Odvodni kanali bubrega

 

Početkom šeste sedmice embrionalnog razvoja, na dorzalnojstrani Wolffovog kanala u

blizini njegova ušća u kloaku, javlja se šupljiizdanak nazvan “mokraćovodni pupoljak”, jer

u početku čini osnovu zamokraćovod (ureter ). Kasnije se taj pupoljak izduži rastući

udorzokranijalnom smjeru sve do metanefrogenog tkiva. Kad gadosegne, proširi se u

njegovom području i od tog proširenja nastanebubrežna karlica ( pelvis renalis). Iz

bubrežne karlice u metanefrogenotkivo urastaju izdanci, koji kasnije predstavljaju velike

vrčeve (calycesrenales majores). Sukcesivnom dihotomičkom diobom tih izdanaka

postepeno se razvije sistem odvodnih kanalića u bubregu. Druga itreća generacija tih

kanalića proširi se i izduži na račun četvrtegeneracije i na taj način nastaju mali vrčevi (

calyces renales minores).Zadnju (dvadesetu) generaciju odvodnih kanalića čine

najsitnijiodvodni kanalići u bubregu.

 4.2. Žljezdani kanali bubrega

 

Metanefrogeno tkivo u početku poput ljuske obuhvataprimitivnu bubrežnu karlicu, a

kasnije se raspe u onoliko grupa ćelijakoliko ima najsitnijih odvodnih kanalića. Od njega

se razvijaju svidijelovi nefrona ( proksimalni tubul, Bowmanova čahura, distalni tubul).

Diferencijacija metanefrogenog tkiva u nefrone vrši se nasljedeći način: unutar pojedinih

solidnih grupa nefrogenog tkivaokupljenog oko najsitnijih odvodnih kanalića pojavi se

šupljina panastane mjehurić. Izduženjem i postepenom diferencijacijom togmjehurića

nastanu pojedini dijelovi nefrona. Još prije nego što se završitaj proces spoji se jedan kraj

nefrona sa najsitnijim odvodnimkanalićem, dok se drugi kraj preobrazi u Bowmanovu

čahuru. Kad Bowmanova čahura obuhvati klupko arterijskih kapilara (glomerul) nastane

Malpigijevo tjelašce. Prvo takvo tjelašce nastane tokomdrugog mjeseca razvoja, a većina

ostalih krajem fetalnog života. Uprvim mjesecima nakon rođenja završi se njihov razvoj, a

time i razvojbubrega.

Razvoj nefrona teče iznutra prema van i zbog toga suMalpigijeva tjelašca postavljena u

više redova. Najstariji među njima suoni koji leže na granici prema moždini (medijalno), a

najmlađi oni napovršini bubrega (lateralno). Rastom postojećih i postepenimformiranjem

novih nefrona razvije se kora bubrega, uglavnom pred krajfetalnog života. Nakon rođenja,

metanefrogeno tkivo ubrzano nestaje,a time i mogućnost stvaranja novih nefrona. Nefroni

se grupišu upojedine režnjeve, koje na slobodnoj površini ograničavaju brazde svedo

četvrte i pete godine života, kad redovno iščeznu, ali izuzetno mogu ostati čitav život.

5. ANOMALIJE BUBREGAAnomalije bubrega nastaju kao rezultat poremećanja njihovograzvoja. Mogu se odnositi na položaj, broj ili građu bubrega. Agenesia renisje djelimičan ili potpun nedostatak jednog ilioba bubrega. Poremećaj je uslovljen izostankom stvaranjametanefrosaEctopia renisje odstupanje od konačnog smještaja bubrega.Ukoliko izostane stvaranje prečage, bubreg može da prodre i u grudnikoš potiskujući plućno krilo. Hypoplasia renis je umanjenje mase parenhima bubregausljed smanjenog broja režnjeva. Nastaje prestankom račvanja sabirnihcjevčica. Malrotatio renis je nepravilno ili nepotpuno okretanje bubrega.Hilus najčešće ostaje u anteroposteriornom položaju. Morbus cystisus renum

 je poremećaj histogeneze parenhimabubrega. Ispoljava se kao:- renes polycistici – stanje neograničenog račvanja sabirnihkanalića,- ren multicysticus– stanje jednostrane greške u grananjusabirnih kanalića ili izostanku uspostavljanja veze sabirnihkanalića sa nefrogenim vezikularnim obličjem.Ren arcuatus je potkovičasti bubreg, nastao sjedinjenjemparenhima ili čahure polova organa

 6. SAŽETAK  Organogeneza bubrega počinje krajem treće sedmiceembrionalnog života. Prolazi kroz tri faze: pronefros, mezonefros imetanefros, a svi se razvijaju iz intermedijarnog mezoderma, koji sepruža od cervikalnog do kaudalnog dijela embriona. Pronefros imezonefros odgovaraju provizornim organima koji prethode razvojupravog bubrega (metanefros). Pronefros se razvija u cervikalnoj regiji,krajem treće sedmice gestacije. Kod čovjeka je rudimentaran i nefunkcioniše kao ekskrecijski organ. Mezonefros se razvija sredinomčetvrte sedmice gestacije, kaudalnije od pronefrosa. Krajem drugogmjeseca uglavnom atrofira, osim dijela od kojeg će se kod muškog polarazviti ductuli efferentes i piradydimis, a kod ženskog epoophoron iparaoophoron. Metanefros se razvija u definitivni bubreg. Njegov razvojpočinje u petoj sedmici embrionalnog života. Bubreg mijenja svojpoložaj, penje se iz karlice u lumbalni predio. Istovremeno se okrećeoko svoje uzdužne osovine, tako da hilus koji je bio postavljenventralnom dođe na medijalnu stranu (okrenut je prema kičmenomstubu).