nga iwi mauri tapu ihi iho matua mana wehi pumanawa whatu manawa ngakau puna waihanga hinengaro te...

27

Upload: leah-mccormick

Post on 26-Mar-2015

437 views

Category:

Documents


6 download

TRANSCRIPT

Page 1: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira
Page 2: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

“Nga Iwi”

Mauri

Tapu Ihi

Iho Matua

Mana Wehi

Pumanawa

Whatu Manaw

a

Ngakau

Puna Waihang

a

Hinengaro

“Te Ao”

“Te Puna Wairua”

1989 Katarina Mataira

Page 3: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Working on the energy within oneself Working on the energy inside our

tamariki What's there we can’t see e.g Wairua Looking at our tamariki for a few minutes

and seeing the light once stepped away from that spot, that is called there wairua you see. The hidden thing we don't see or notice, the enery force

Page 4: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Mauri Life force, existence Iho Matua umbilical cord, connection to our atua,

ahua,tipuna, our whakapapa

Tapu Wehi Energies we seek Mana Ihi Energies we store Pumanawa Potential, talents, clarifying

pathway Puna Waihanga Passion, desires, creativity Ngakau Love, strength, commitment Whatu Manawa Deep recesses of your soul Hinengaro Thoughts, mind, physical & spiritual

tools, communication

NGA IWI Whanau, Hapu, Social Networks, TE AO The world we put our children in, the world who

socials with you and your tamariki, the world we surround us with, OUR WORLD WE LEAD OURSELVES INTO, “WE’RE MAKING HISTORY.’’

PUNA WAIORA Everything we do is nurturing with love. Overall Tuakiri o te tangata

Page 5: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira
Page 6: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Human Development –a- Maori neiPIRIPOHO takes a while to trust others, Intimate connection,

weary of others

PEKEPONO “He ita tora Mauri”Trusting, loving, intuitive knowledgeInstinctive, sense of self, open to others

TAIOHI “Taiohi ki te Wharekura”PakekeTaitimu, Taipare, Taiohi Tides, high tides, low tides, resting timelooking at the levels of energy, understanding onestides e.g Tuakiri o te Tangata

Tuakiri o te moana

“TE RERENGA O TE TAIOHI”RANGATAHI RANGITAHI

Pepe, Pakeke, Rangatahi, Rangiahi, Kuia, Koroua

Page 7: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira
Page 8: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Kura Kaupapa Maori...

Manawa e kakapa ana Kaupapa Maori

TE AHO MATUA

All roundedn

ess

Whakapapa / Whanau / tamariki

Uniqueness

Future

Hope

Tikanga

values

Tuturu te reo maori

TINORANGATIRA TANGA

Page 9: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

“KAHA ROA “Puku o te Kupenga””Te Ranga Kaha Roa”

STAGES OF LEARNING

“Ko nga tamariki nga Putake”

ARA PIKI

HE WA KA NOHO TUREWA

TAUMATA

PIKI AKE

Page 10: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Implications: What are the implications for us?Personal (belief systems)Kura / Whanau

How do we make it work?PractisesEmbodyDemonstrate can / are

What we need to do to ensure continuity?-Continued growth & development-Reflect who you are?-What we do?-What we believe?-What we exspouse ourselves & tamariki too?

M.O.E, S.T.A, N.Z.E.I, E.R.O, P.P.T.A

Page 11: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira
Page 12: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira
Page 13: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Beware of Politics of Distruction; -Neo liberal, post colonial Colonialism-Colonisation by strength

TINO RANGATIRATANGASUCCESS RATES

•Point of attack from ouside systems•Resist pressure to conform(ity)•Individually, Kura, Whanau, Tamariki

M.O.E, S.T.A, N.Z.E.I, E.R.O, P.P.T.A

Page 14: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

MARAMA-Understanding, transparent, clarity, clear

PONO-”Whakapono kia tatau kia tatau”

trust, integrity, honesty

UPOKO PAKARU-Persistent, resistant, stuborn to the kaupapa

Page 15: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

•Te Reo Maori -language

•Tikanga Maori -customs & traditions

•Matauranga Maori -knowledge, curricula

•Tirohanga Maori -world view

•Tukanga Maori -processes

•Matanga Maori -teachers / experts

•Hapori Maori -community

•Wairua Maori -spiritual essence

Page 16: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

A Methodology Framework: Katarina Mataira

She believes If you have heard or believed you have ever been karanga in your lifetime you have been to at least the fourth heaven. If one believes they have been there before and not understand quit when, they probably have. If one believes in rebirth again, it may have been so, maybe you are just following the steps you had left behind to fulfil your entire journey of fulfilment.

Page 17: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Connecting ourselve’s to WhakapapaUnderstanding Tuakiri O Te Tangata

•Socialization who they come in contacted with?people we expose tamariki to understanding Maori Kaupapa

Tamariki understanding whanau supportInteraction

Kura Whanau decision making as a Whanaucollective non negotiable itemsagreementsconflict & issuesexposure to tamarikiIndividual whanauKura WhanauSupport Networks

Page 18: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Ko te Kura tuatahi.....

Everywhere our tamarikigos to in this world they'd know themselves indefinitely.....

Page 19: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

“Kia Aroha mai, kia aroha atu”

•What our whanau thinks about some subjects. Spiritually•Whanau have to be O.K with what they learn•Including whanau what they can learn.•To be appart of tamariki growth & activities•Decision making•Nurturing

Page 20: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira
Page 21: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Kura Kaupapa

Maori as a picture...

Manawa e kakapa ana Kaupapa Maori

TE AHO MATUA

All roundedn

ess

Whakapapa / Whanau / tamariki

Uniqueness

Future

Hope

Tikanga

values

Tuturu te reo maori

TINORANGATIRA TANGA

Page 22: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

BOARD OF TRUSTEES GovernmentMinistry of EducationM.O.E State ConstructControlGovernment FundingDecision makersWork how they want us to... power to communitylegislation community

WHANAU TogethernessCohensionCollective FamilyParticipation

B.O.T

Nothing that a B.O.T member can do, than a Whanau can’t.If you think a B.O.T Whanau can do it, you can... If you think you can’t you can;t. How we thinkvabout it..... Percieve it to be.......

Page 23: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

•TE AHO MATUA•NGA URI A MAUI•TE NGU O TE WHEKE•PUTEA•HEALTH & SAFETY•FUNDRASING•PROPERTY•PERSONELL•POLICIES•CURRICULUM;•KAUPAPA MOTUHAKE

Ideas, How, who, where, when, why, ResourcesTo achieve this you will need whanau support 100%. Quite hard to achieve.

•Ensuring Policies reflect our Whanau•Whakahaere & Te Aho Matua••Golden rule about policy making......

“say what you do, do what you say”.....“don’t talk about us if you can’t talk to us...Don’t do anything for us, if you can’t include us”.....

Might want to appoint a, Kaitiaki to fulfill areas

Must have 100% whanau input to hui, for decision making...

Page 24: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Everything -CommunicationAkomanga -Shared visionKura wide -Timetable

Page 25: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

The Kaitiaki of the certain area would be appointed because they would be familiar with. There is a place for everyone, everyone has a place....

Page 26: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

Self Review

Page 27: Nga Iwi Mauri Tapu Ihi Iho Matua Mana Wehi Pumanawa Whatu Manawa Ngakau Puna Waihanga Hinengaro Te Ao Te Puna Wairua 1989Katarina Mataira

TAPA WHA

WHARIKI

POUTAMA

TE WHEKE