THEOLOGIA

I

NATURALIS,METHODO SCIENTIFICA

PERTRACTATA.

PARS POSTERIOR,

QUA

EXISTENTIA *rATTRIBUTA

DEI EX NOTIONE ENTISPERFECTISSIMI ET NATURA ANIMEE

DEMONSTRANTUR, Д G

ET

ATHEISMI, DEISMI, FATALISML

NATURALISMI , SPINOSISMI ALIORUMQUl

DE DEO ERRORUM FUNDAMENTA

SUBVERTUNTUR.

AUTORE

CHRISTIANO WOLFIO,POTENT. SUECOR, REGIS, HASSI/E LANDGRAVII , CONSILlAl

REGIMINIS , v MATHEMATUM AC PHILOSOPHISE PROFESSORE PRIMARIO

IN ACADEMIA MARBURGENS1 , PROFESSORE PETROPOLITANO HONORARIO , ACADEMIA

REGIA SCIENTIARUM PARISINA, SOCIETATUMQUB REGIARUM BRITANNIC*

AC B0RUSS1C.E MEMBRO.

CUM PRIVILEGIIS. "

FRANCOFURTl ö» L1PSI&, м doc xxxvii.

PROSTAT IN OFFICINA LIBRARÍA RENGERIANA.

THEOLOGIE NATURALIS

PARS Ц

SECTIO I.

EXÏSTENTIA^tATTRIBUTA

DIVINA a RRIORI DEMONSTRANTUR.

CAPUT I.

De Notione Entis perfeffis-

fimi & ejus. Exiftentia.

§• i.

Omfosfibilia dicuntur, qua» una eidem Cempoff-

íübjefto ineíTe poflunt. bilium dc~

Ira intelle¿tus & voluntas infunt Рп1(*°*

fimul animx noftrœ , atque adeo ei

dero fubjeflo ineflè pofle intelligun-

tur (§. tjo Onto!.). Sunt igitur corn-

. poffibilia. Cor & venrnculus tan-

quam partes ingrediuntur itru£luram

internam corporis animalis , atque

adi.o d^nuo eidem fubjedo ineflè pofle intelUgunrur(§.«f.).

(.miß Tua. Nat. Pars IL) A Sunt

Pars h Cap..!/:*

Sunt igitur compoííibilia. Quaenam fint compoflibilia,

vel a potteriori , vel a priori cognofcitur. Ita moda agno-

vimus a pofteriori , intellectum & voluntatem , cor item at-

que ventriculum efie in numero compoífibilium. Sed cum

in Geometría demonftretur triangulum xquilaterum eíTe x-

quiangulum ( §. 186 Geom. ) ; a priori patet , aequalitatem

laterum & angulorum fimul figura; triangulan convenire ,

adeoquenon repugnare ut figura latera & anguliíimul aequa-

lia (int , confequenter xqualitatem laterum & angulorum

effe in numero compolíibilium.

§• > ?j\-) ÍT¡ "•'"'-" "'

Ccmpofi- Quoniam eflentialia fíbi типю non repugnant (§.143

Hutas es- Ontol ) , atque ideo poflíbile, ut fímul «nti iníint ( §. 8S-

Jentialium. 142 Orto/.)', effentialia entis comfoßbilia funt.

Cum eílentia corporis organici in ftrufturaejufdemcon-

fiftat ( §. 276 Cofmol.); cor & veniriculus , quae partes ítru-

fturam internam corporis humani ingrediuntur, funt in nu

mero eíTentialium ejufdem. Sunt vero eriam in numero

'compoífibilium (not. §. 1. ). Patet adeo effentialia corporis

humani effe compoífibilia.

."TT'" y ? " $• 3 •*" r'

r/r • g Et quia eflentialia entis ab eo nunquam abeíTe pos-

m ¿nú- funt (§. 300 Ontol.), attribute vero eidem fimiliter con-

SLtor«» ftanter iníünt, modi vero iftis fimul inefle póíTunt(§. 1 jo

fcf modo- Ontol. )] effentialia , attributa ¿r modi cujufcunque entis in

tum com- numero compoßbiliumfunt (§. 1 ).

pojjtwt as. ^uia .n phJiQf-Qp^ja i^ agimus } ut ¡n eflentialia entium

inquiramus, & exiis attributa eorum demoníh'emus, íimul-

que oftendamus , fub qua conditione Геи quibus poíitis mo

di quidam iifdem convenire quesnt -, compoflibiliratcm ibi

dem cognofcere ltudemus , tam abfolutam , quce eflentiá-

lium & attributorum eft, quam conditionitam , quae eflen-

tialíum oí modorum } itemque attributorum & modorum«

De Notione Emis ferfeBißmi &ejus ExißentU.

§•4

Quoniam denique impoífíbilia exiftere feu a£hi elfe Poßbilita*

neqiieiint (§.132 OtttoL), compoffibilia vero una eidem abjoluta

fubjeÊfco inefle poffunt ( §. 1 ) ; compoßbilia in fe fpeäata compoßtbi-

non funt impombilia, adeoque poßUfia ( §. 8s Ontol. ). ^um*

Antequam igitur quaefiveris , num quae compoflîbilia

fint , necefle eft ur conftet, ea in fe fpecbra poifibilia efle.

Posiibiiitatem abfolutam & composiibilitatem posfibilium in

• fe ipeftatorum talium probe concipere maximi momenri eft

in philofophia. Sane per composiibilitatem posiibilium,

quae in fe fpe¿tata talia funt , non modo conftituunrur entia

particularia , fed integras rerum feries , qua: mundorum

nomine veniunc (§-48 CofmoL), & per composiibilitatem

intelligitur , cur non quaevis eidem fubje&o ineflé posfint .

nec ipfie rerum feries íint prorfus arbitraria: , ne omnipo-

tenria Dei ad imposfibilia extendatur : quod nofle quanti fit

momenti abunde patet per ea , qua: in fyftemate Tneologias

Naturalis , quod parte priore exhibuimus , demonitrantur.

§. 5-

Realitatis nomine hie nobis venit, quicquîd enti ali- ^fjP?

cui vere ineiïe intelligitur , non vero per perceptiones f^f,

noftras confufas ineífe videtur.entw.

E. gr. intelle£tum anima noftras vere inefle intelligi-

mus : eft igitur quaedam realitas. Aft colores , quemadmo-

dum primus in genere oftendit Cartejtus , obje¿tis tales non

infunt, quales per imagines nobis exhibentur , fed tanrutn-

modo proprer confufas , quas de iis habemus , perceptiones

inefle videntur. Realitates igitur non funt , etil corporibus

iniint realitates, quarum multiplici confuiione a percipiente

finito fa¿la accidit , ut inefle videantur. Qui in Pfycholo-

gia ratiomli non defiderari paflus eft diligentiam fuam ; be

ne intelliget , quae dicuntur : ceteri in tenebris fua culpa

verfantur. Realitas hie opponitur phaenomeno. Phaeno-

menon enim dicimus , quicquid fenfui obvium confufe per-

A (a cipitur

4 . Pars' 11. Cap. I.

» cipitur(§. 225 Cofmol.), adeoquetale, quale percipitur, ob

jecto non ineít , led tantummmodo inefle viderar , etli in

line alia, quorum multiplici confufione nafcirur in anima

idea fenfibilis (§. 98. 97 Pfycbol. rat.) , feu phœnomeni (§.

225 Cojmol. ). Phamomena a realitatibus diftingui plurimum

intereft, ne circa norionem entis perfedtisfimi menti nebu

la: oftundancur. Non tarnen adeo facile eil , ubi acumen

íufficiens tibi nondum comparaveris. Exempli loco eife

poífunt , quae de extenlione ( §. 226 Cojmol. ) &vi inertiœ ( $.

298 Cojmol.) atque motrice phacnomenis (§. 296 Cojmol.) &

de modo , quo horum phxnomenorum idea in anima na-

fcitur , demonftravimus ( §. 103. 108. 109 PJycbol. rat.): id

quod ad differentiam mundi feniibilis & intelligibilis infpi-

ciendam facie ( §. 202 & feqq. Part. I. Tbeol. mt.).

%. 6.

Entis per- EnsperfeBißmum dicitur, cui infunt omnes realitates

feiïiffiœi cömpoffibiles in gradu abfolute fummo.

* ' Circa hanc definitionem unum alterumque monendum

venit» utre£te intelligatur. Primum itaque notandum eft,

non hic attendi modum , quo realitas aliqua enti perfeöisfi-

mo infit ; fed fufficere ut iniit , quomodocunquë tandem

infit. Conftat nimirum, alia enti ineiTe formaliter , veluti

intellectos animac noftrae ( §. i€6. 275 Pfycb. empir. ) ; alia non

nifi per eminentiam С §• 845 Ontol. ) , veluti fenfus ($. 109Í

part, 1. Tbeol. not.), imaginario (§. 1098 part. I. Tbeol. nat.)y

memoria (§. 1099 part. I, Tbeo!. »at.) Su afteflus Deo (§.1104

part. I. Tbeol. not. ). Nobis itaque perinde eft, five realitas

aliqua enti perfe£lisfimo infit formaliter , five per eminen

tiam. Ac ideo fimpliciter dicimus enti perfe&isfimo inefle

omnes realitates composfibiles , non definito modo , quo

infunr. Notandum preterea , dum dicimus , realitates o-

mnes composfibiles inefle enti perfe¿tisfimo , nos non ne

gare , quod fimpliciter infint omnes. Coníulto tarnen fu-

mimus , realitates , quae infunt enti perfeftisfimo , com

posfibiles efle deberé, ne posfibilitatem entis perfeôisfimi de-

monftra-

De Notionc Entis ferfeBißmi ¿r ejus Exißentia. $

monftraturi, antequam id fieri posiir , rcaliratum omnium

composiibilitatem evincere teneamur, atquehoc paito pra

ter necestitatem ipfam demonftrationem posfibilitatis entis

perfectisfimi difficultatibus tancum non infuperabihbus ob-

noxiam reddamus & lcctoris attendonem defWemus atque

acumen quail itudio ebtundamus. Etenim reafirares a phs-

nomenis dilhnguere difficile eft & fingularead hoc pr*itan.

dum requiruur acumen ( not. $. 5 ), Nee minus difficile

inire numerum omnium realitatum, ita ut demonftrare pos-

fis nuliam a te fuiflè prattermiflàm. Sufficit itaque ut con-

ilet, fi quam realitatem agnofcis & earn aliis non minus co-

gnitis composiibilem demonftrare vales , earn enti perfe£tis-

limo tribuendam efle five formaliter , five per emmentiam.

Quodfi enim realitatum omnium composfibilitatem demon

ftrare poslis ) omnis quoque realitas fimpliciter enti perfe-

¿tisfimo tribuetur. Quamdiu vero ignoras , utrum omnes

omnino fint composlibiles , nee ne ; in dubio faltem relin-

quitur citra praejudicium veritatis , num omnis fimpliciter

eidem tribuí posfit, an quaedam feparanda veniat. Atque

hoc pacto non opus eft ingredi difceptationem , utrum quid

recte in numerum realitatum referatur , an inter phaenome-

na potius referri debeat. Denique cum ens perfecMimum

contineat omnes realitates composfibiles in gradu abfolute

fummo , ultra quern nihil amplius concipi , immo ne fingi

quidem poteft ; nemo non videt ens perfeitisfimum a no

bis dici abfolute , non. comparative , quemadmodum do-

¿tisfimus omnium dici folet , qui ceteris comparatus do£tior,

etli fimpliciter non repugnet eile alium3 cum quo non in-

ftituitur comparatio , doctiorem.

§• 7-

Ens pcrfe&ijimum prorfus illimitatum eß. Quicquid £M perfe-

cnim enti perfectilîîmo inert , id gradum habet abfolute ¿lis/шит

fummum(§. 6), adeoque majus eodem concipi nequit. illimita..

Quamobrem cum limitatum eile non poffit , quo majus tum-

concipi nequit (§.825 Ontol.)) ens perfecüííimum pror

fus illimitatum eft.

A 3 Idem

12 Pars II. Cap. I.■ ■ ■ ' ■

§. 14.

Deiâefi- Deus eft ens perfe&iffimum , fcilicet abfolute fale.

Definido haec Dei nomimlis eft > quemadmodum ea ,

Îuain fyftemate noílrouii fumus С §67 part. l.Tbeol. not.).

üjufdem enim entis plures dari poífunr defínitiones nomi

nales. Exemplo eft Mathefis , in qua plures ab Autoribus

dantur defínitiones nomimles ejuídem figura; , velun para

bolas aut ellipfis , prout unicuique commodum viíum fue-

rir. Quod enim ab uno definitionis loco fumitur, id ab al

tero in numerum theorematum refertur : quemadmodum

deinceps de Deo vi definitionis * quam hic fumimus , de-

monítraturi fumus , quaá in definitione nominal! fyftematb

fumumur..

•$. i*.

Qujtnam Quoniam Deus ens perfe&iiïïmum eft (§.14), ens

Dcoinßnt. autem perfec-tíífimum omnes realitates compoffibiles in

gradu abfolute fummo contínet ( §.6 ) j Deus realitates o-

mnes compojjtbiles in gradu abfolute fum?no continet > feu ,

omnes realitates in gradu abfolutefummo Deo infunt.

Applicamus ad Daum , qua; de ente perfeobfímo paulo

ante vel afiumra > vel demonftrata fuere > ne in demonftra-

tionibus íubíéquentibus prolixitate opus fit , qua earere po-

leramus,

§. 16.

lÀmtum Similiter quia ens perfe&iífimum prorfus íllimitarum

aDeore- eft (§.7), пес иШ prorfus in eodem dantur limites (§.8),

metió. Deus vero ens perfe£hffimum eft ( §. 14 ) , Deus prorfus

illimitatus efi , nee uUi prorfus in eo dantur limites.

Propofitio haec maximi momenti eft > cum facial ad De-

am a rebus ceteris difcernendum > quemadmodum paulo

poft conftabit«

De Notionc Êftttsfcrfeäißmi frcjusjlLxiflctttU., ï^

§• 17-

Porro cum ens perfe&iífimum prorfus immutabile Immuta-

(§• 9 )■> Deus autem ens perfe&iffimum fit (§. 14); Deus btlitasDH.

Utique frorfus immutabilis efl.

Quod de propofitione precedente monuimus } idem

quoque de praefente tenendum.

§. 18.

Quoniam Dcus ens perfe&iflîmum ( §. 14), ens au- Infinitud»

tern perfe&iflîmum infinitum eft (§. 10) ; Deus efl infi- Dei.

tutus.

Dermo ad ¡nfinitudinem trahenda font, quae de carentiafi-

mitum annotavimus ( not. 5. 1 6). Retinencia autem infinitu-

dinis definitio } quam in philofophia prima dedimus (§.838

Ontol.) & iupra (§. 10) ad ens perfeftisfimum applicavimus»

Sane ii per infinitudinem Deum ab aliis entibus diftinguere

volueris ; maxime elucefcet utihtas infinitum rçaïe ab illimi-

tato diftinguendi , fit ita quod infinitudq Hmitum abfenriam

in ente aliquo fupponat.

§•19-

DeniqUe cum ens perfeCtisflîmum poffîbile(§. 13), PoßiUtas

Deus autem ens perfe&iifirnum fit (§.14); Deus quoque Dei.

foßbilis efl.

Nimirum iftiufmodi ens, quale Deum eue dicimus (§.14),

,\ » poiïibile eft j nee niíi temeré nffirmarur, notionem Dei sfís

fiftam , Dcumque inter chimeras referendum, quemadmo-

dum impie nugantur Athei > prouti fequente ieftione do-

ccbimus.

§. 20.

Exiflentia necejfaria ¿r contingens realitas efl , eaque Exißentfc

gradas abfolutefwnmi. Etenim ens neceflàrium exiftit(§. quod &

S4 part. I. Theol. not.). Quoniam itaque realitas eft, qudhfit

quicquid enti veré ineft, non vero tanmmmodo per con- ^alitas,

S 3 rufas

14 • y • '.Pars Ii. Cap. I.

fufas perceptíones ineífe videtur (§.?); quin exiiïeritia ne-

ceífaria realitas quídam fit dübitari nequit. £¡>uod erat

primum.

Succeffiva in mundo funt contingentia (§. 8o CofmoL).

Quamobrem cum contingent fit , quod neceflarium non

eft (§. 294 Oniol. ), adeoque entis contingentis exiftentia

non fit abfolute neceiïària (§. 309 OntoL)) exiftentia quo-

que non neceífaria five contingens realitas eft (§.5). Quod

erat fecundwn. \, ■ •','

Enimvero quia ens omne vel neceffarium eft, vel con

tingens (§.311 OntoL), adeoque exiftentia omnis vel ne-

ceflaria, vel non neceífaria five contingens (§.309. 310

OntoL ) 5 prceter exiftentiam neceiTariam & contingentem

alia concipi nequit. Et quoniam exiftentia contingens hy-

pothetice neceífaria eft (§. 316 OntoL), grados vero eft

id, quo qualitates esedem , in quarum numero exiftentiam

qúoque eife conftat (§. 452 OntoL ), differre poifunt (§.

746 OntoL)) in exiftentia gradus concipi nequeunt, quam

quoad neceffitatem exiftendi. Jam exiftentia neceífaria eft,

vi cujus impoífibile ens non exiftere (§.279 OntoL)) cum

vi contingentis etiam non exiftere poffit (§. 294 £?»*<?/.).

Major itaque exiftentia; gradus concipi nequit, quam qui

exiftentia; neceífaria; convenit , confequenter ea gradus ab-

iblutefummi eft. Enimvero eadem quoque realitas eft per

num. I. Eft igitur realitas gradus abíbluté fummi. Quod

erat tertium.

Sumimus hie , quod in parte prima demonftravimus , ens

neceflarium exiftere , propterca quod integra demonítratio

hue apponi porerat &^ li exiftentiam ¿4 attribute divina ex

notione entis perfefliilimi dembñitraturí fyílema condere

voluiflemus, debebat. Neque enim hie utendum eft prin

cipias , quae pendent a definitione nominali Dei in gratiam

fyftematis aflumti ( §. 67 part. I. Tbeol. not. ) , antequam de-

- monitre

De Notione Entis pcrfeSisfimi & ejus Exifientia. 1$

monitretur , eam enti pêifeclisïiimo vi definitionis ejus ( §.

6)> competeré ,. neavitiofo circulo in demonltrando im-

rnineat periculqm : id quod & tenendum eít in ceteris 5 ubi

* ad ea proyocabimus tanquam ad principia , qiise in parte

prima demonftrata iùnt. Noftrum enim jam non eft inte

grum fyftema Theologi« naturalis condere, quod nitatur

hypotheii entis perfeftislimi ; fed faltem precipua demon-

ftrare Theologia: naturalis momenta, unde cetera deducen-

da ex parte prima fupplentur.

ч:.гУ.. . :,, (у . т §. 21. . .

; - 'Betts necejfario exifiit. Deus enim conrinet omnes rea- Exifientia

IkateV* compoífibiles in gradu abiblute furnmo (§. 15:). Dei.

Eft vero idem pofitbilis ( §. 19). Quamobrem cum pos-

fibile exiftere posfit ( §. 133 Ontol.)\ exiftentia eidem ines-

fepbteft , coñfequenter cum fit realitas (§. 20) & realita-

tes compoffibiles fint, quae enti una méfie pofiunÈ (§. 1 ) ,

in realitatum composflilpilium numero eft. Jam porro ex

iftentia necefiaria eft'gfádus abfolute fummi (§. 20). Deo ¡ 1 eaUb¿

igitur competit exiftentia necefiaria s feu , quod perinde

eft j Deus necefiario exiftit.

Vulgo terminum perfeftionis & entis perfecli non expli-

cant, adeoque fumunt Deum eife ens perie£hsfimum &exi-

ftenriam eífc perfe¿tionem , atque inde inferunt, Deo comv-

tere exilien riam feu Deum exiftere. Videarur Burcbems de

Voider in Difputationibus contra Atheos Thef. 29. p. ¡25. 26,

Enimvero cum nos oriinem evidentiam venemur , in no-

'tiónibus confuíis minime acquiefcentes , ubi in diftinftasre-

• ' folvipoífunt; aliter nobis incedendum fuit. Quodíi quis

-■, .nimiam fcrupuloíkatem accufet & notionum abïrracbrum

ejolutionem deteftetur; eum fcire velim , me rationum evi-

dentia aifenfum, non verb vi ас mem confenfum extorquen

re : illud enim philofophi eft , hoc vero eorum , quorum

flat pro racione autoritas philofopho necconcefla> nee defi-

- derate*

§• 22»

ï6 Pars II Cap. /« .

§• 22.

Qualeens Quoniam Deus neceíTario exiftic (§.21), ens vero,

Jit Deus» cujus exiftentia abfolute neceflaria, necefiarium eft (§.

309 Ontol.)\ Deus ens necejfarium eft , confequenter cum

contingens fit, quod neceiTarium non eft ( §. 310 QntoL).

Ens contingens Deus ejje nequit. , ¡ y" "

§. 23. "'!

C«j/w vi Deus vi propria exiftit , feü fibimetipfi ad exiftendum

txißat. ßtßcit. Eft enim ens neceiTarium ( §. 22 ). Qüare cum

< . - ens neceflàrium vi propria exiftat , feu fibimetipfi ad ex

iftendum iufficiat ( §. 26 part. I. Theol. nat.)\ Deus vi pro

pria exiftit, feu fibimetipfi ad exiftendum fufficit.

Relegenda hie funt> quae in parte prima de hoc modo ex-

iftendi annotavimus. Recolenda etiam animo , quae .paulo

ante {not. §. ao) monuimus.

§. 24.

Aïeitat Deus ens afe. Eft -enim ens neceiTarium (§«22). Sed

&*• ens neceiTarium eft ens a fe ( §. 33 part. I. TJoeol. naturi).

Ergo Deus eft ens a fe. • , . .

§. 25Г.

Jndepen- Deus eft ens independens. Eft enim ens a fe (§. 24).

dentia Dei. Quare cum ens a fe (it independens (§. popart. I. ÏIicol.

not, ) ; Deus ens independens eft.

§. *6.

Unâenam Deus rationem 'exiftentiœ in efentia fua habet. Eft e-

fit exilien- nim ens a fe (§. 24). Enimvero ens a fe rationem exiften-

Hfiipßm. С1Ж fua> ¡n efientia fua habet ( §.3 1 part. I. Theol. not. ). Er

go Deus rationem exiftentis lux in efîèntia fua habet.

Oftenditur etiam hoc modo. Deus eft ens necefla

rium ( §. 22). Quamobrem cumens neceiTarium rationem

fumV

De Notions Entis perfe&isfimi ¿F ejus Exifientia. \y

fufficientem exiftentia íux in eflèntia fua habeat ( §. 309

Ontol.) ) Deus quoquc rationem fufficientem exiftentiae fus

in eflèntia fua habet.

Pofteriori modo etiam in parte prima Theologia: natura

lis dcmonftrari poterat > ens a iè rationem fuffiaentem ex

iftentiae fua: in eflèntia fua habere; Ens enim a C<¿ vi pro

pria exiftit, nee indiget vi entis alterius ut exiitet($.27part.l.

lbeol.nat.). Eft vero ens illud neceflarium , quod vi pro

pria exiftit, пес vi entis alterius ad exiftendum indiget (§.

25. 26 part.l. Tbeolnat.). Quamobrem ens a fe eft ens ne

ceflarium, confequenter cum ens neceflarium rationem fuf

ficientem exiftentia: fua: in eflcntia fua habeat (§. 309 Ontol.)*

ens a fe rationem fufficientem exiftentia; fua: in eflèntia fua

ЪаЬег.

§. 27.

Dtus per ejfentiam exifiit , feu exifientia ipfi ejjentialis Ejfentiali-

tfi. Etenim rationem fufficientem exiftentias iuae in t{fca-tasexiße».

da fua habet (§.26). Quare cum pofita ratione fuffi- *'* Div¡-

ciente ponatur id, quod propter earn potius eft, quam**"

non eft (§. 118 Ontol.)) pofita eflèntia divina ponitur

etiam ejus exiftentia, confequenter Deus ideo exiftit, quia

hanc habet eflêntiam , íeu , quod perinde eft , per eilen-

tíam exiftit, aut exiftentia ipfi eflentialis¿ft -

Aliter fefe res habet in omnibus iis, quzin mundo corpó

reo feu materiali continenrur. Pofita enim corporis cujus-

cunque eflèntia nondum ponitur exiftentia. Hinc corporaex

iftentiae fua: caufam extra fe exigunt , nee fibimetipfa ad ex-

iftendum fufficiunt: qua: fatis manifefta funt per ea , qua: de

a£lu contingentium in univerfo alibi demonfiravimus (§. 83.

tffeqq. Cojmol. ). ,

• •§. 28.

Deus ideo exifiit , quia posfihilis. Eft enim ens a fe Cur Dem

( §. 24 ). Sed ens a fe ideo exiftit . quia poffibile (§. ^exijlat.

part. I. ïkcol. not.). Ergo Deus ideo exiftit, quia poífibilis.

(ff^olfiiTbeol. Nat. Pars U.) Ç ~ Pote- .

,o • •■../:., л •..-..' ,pgrs if. op; -£v'\ v- ■:■.;■•

■

Poterat etiam eodem proríUs modo demonftrari, quo

in fyftemate loc. cit. demonftravimus propofitionem, qua

tanquam principio utimur , de nexu poffibilitatiscumexi-

ftentia necefiaria in ente a fe. Etenim Deus ideo exiftit,

quia hanc habet eflentiam ( §. 27). Enimvero per eflên-

flam ens poflibile eft, ita uteflenciapoffibilitaitsejus intrin-

feca abfolvatur ( not. %. cit. ). Deus igitur exiftit ideo,

quia poffibilis.

. . , Satis etiam fuperque claret Veritas propcfitionis ргагГсп-

tis ex modo, quo exiitentiam Dei paulo ante evicimus. Ete

nim cum Deus fit ens perfccfoiimum (§. 14); Deum exifte-

re demonftraturi oftendimus ens perfectislimumexiitere,five

enti perfeftislimo exiftentiam necefláriamconvenire permo-

dum attributi (§21). . Di-monftravinuiS vero ante ( §. 13),

--* л • eas perfeftisfimum eíTe poflibile , ас inde intulimus Deum

efle polfibilem (§. 4>)> ut fcilicet conftaret , eas determina-

tiones , qux ingrediuntur definitionem nominalem entisper-

feäisiimi (§.6), confequenter Dei (/. 14), pofle aflumi

tanquam efientiales alicujus ends. Suppofita vero hac pos-

. fibilitate firmiter colligere licuit ex iifdem Deum exiftere (§.

21 ). Quamprirnum enim conftat, determinationes , quae

ingrediuntur definitionem nominalem enris perfe£tisiimi>

eile determinationes efientiales alicujus entis , feu eflèntiilia

ejufdem (§. 14$ Ontol. ); quod rationem fuflicienrem in iis

;•- habet, hoc eft, per ea ipfi inefie deberé intdligirur ( §. $6

j, Ontol.) , attiibutum ejufdem entis agnofcitur ( § 1 57 Ontol.),

-< atque ideo firmifer inde colligitur ($. 118 Ontol.). Quam-

. .' ¡ obrem quia exiftentia necefiaria ex definitione enris" pet fe-

ftisfimi infertur ; per modum attributi Deo convenire in-

telligitur , quampi imum conftat poflibile efle hoc ens. Nul

lum cognofcitur ens aliud praeter Deum, ex cujus definitio

ne nominali , per quam poflibile intelligitur , exiltcntia feu

a&uaJitas ejus concludirur. Vy\ •

§. 29.

intermi- Deus nullum cxiflendi initium ; nullum finem habet,

ndilitas - : • - , Deus

I

5«

CONSPECTUS.

PARTIS IL THEOLOGI/E NATURALIS. ■-

SECTIO I.

Qua exiftcntia & attributa divina a priori demon-

ftrantur.

CAPUT I.

De Notione ends perfe&isfimi & ejus exiftentia,

CAPUT IL

De IntelieÊtu Dei,

CAPUT III.

De Volúntate Dei, •--

CAPUT IV. '»

De Creatione, Providentia & Potentia Der, 27c

S к CT I О IL

De Atheifmo aliisque agnatis Erroribus.

.. ' CAPUT 1.

De Atheifino». 9^

CAPUT II. 5°*.

De Fatalifino, Deiimo & Naturaliimo* ».v coa

CAPUT III.

De Anthropomorphifino , Materialifmo & Idealifino, . 564.

CAPUT IV. *

De Paganifmo, Manichaeifmo, Spinofifmo & Epicuneifino, 64t

F/#AJÍ CONSPECTUS.

{JVolfiiTheol.Nat.Pars IL) Aaa a a INDEX