máy tính căn bản bài 3: phần cứng - dethithuvn.com · mục tiêu bài học •bits v{...

Máy tính căn bản

Bài 3: Phần cứng

© www.dethithuvn.com 1

IC3 Internet and Computing Core Certification Guide

Global Standard 4

Mục tiêu bài học

• bits v{ bytes

• mega, giga, tera, hay peta

• hertz v{ gigahertz

• đơn vị xử lý trung t}m (CPU)

• chíp vi xử lý (Microprocessor Chip)

• bộ nhớ ROM v{ RAM

• kiểu lưu trữ “bốc hơi” v{ “không bốc hơi”

• c|c loại thiết bị


Xác định loại máy tính

• Máy tính để bàn (còn gọi là máy tính cá nhân)

− Có thể được đặt trên b{n, bên cạnh hoặc dưới mặt b{n

− Sử dụng phổ biến ở c|c doanh nghiệp nhỏ, trường học hoặc ở nh{

− có khả năng xử lý dữ liệu một c|ch nhanh chóng v{ hầu như luôn luôn bao gồm khả năng xử lý hoặc ph|t c|c tập tin đa phương tiện

− M|y tính để b{n thường có 2 loại:


1 2 3 4

1 Máy tính để bàn iMac Máy tính để bàn tương thích Windows

2 Máy MacBook của Apple Máy Notebook tương thích Windows

3 4


• Máy tính xách tay (Notebook hay Laptop)

− Được thiết kế đủ nhỏ v{ nhẹ để có thể đặt trên đùi của người dùng

− Hệ thống được khép kín v{ bao gồm hầu hết c|c th{nh phần được tìm

thấy trong một mô hình m|y tính để b{n, v{ pin có thể sạc lại được

tính từ một bộ chuyển đổi AC

− Ưu điểm chính trong việc sử dụng một m|y tính x|ch tay l{ tính di

động của nó v{ việc tiêu thụ điện năng của m|y tính x|ch tay được

xem l{ "xanh hơn" so với m|y tính để b{n

− Có thể mua một số phụ kiện để n}ng cao khả năng tính to|n

− Có thể mua một m|y tính x|ch tay cho một trong hai môi trường của

PC hoặc Apple



• Netbook

− Một netbook tương tự như một m|y tính

x|ch tay, nhưng nhỏ hơn v{ ít tốn kém hơn

− Netbook thường ít mạnh mẽ hơn, cung cấp khả năng lưu trữ ít

hơn, m{n hình v{ b{n phím nhỏ hơn m|y tính x|ch tay

− Hầu hết không bao gồm cổng ngoại vi hoặc CD-ROM

− Chủ yếu dựa v{o Internet để chuyển c|c tập tin

− Được thiết kế cho những người muốn sử dụng truyền thông

không d}y hoặc truy cập v{o Internet, nhưng không có nhiều

nhu cầu sử dụng m|y tính để lưu trữ c|c tập tin dữ liệu



• Máy tính bảng (Tablet PC) − Chủ yếu l{ vận h{nh bởi m{n hình cảm ứng

− Có thể "gõ" bằng c|ch sử dụng b{n phím ảo trên m{n hình

− Có thể chạm một c}y bút hoặc thiết bị trỏ đến một mục trên m{n hình để chọn nó

− Hầu hết cung cấp một tùy chọn để kết nối c|c thiết bị như một m{n hình, b{n phím hoặc một thiết bị trỏ

− Nhẹ v{ có tính di động cực cao

− Hạn chế: m|y tính bảng lại đắt v{ kh| mong manh v{ rất ít khi có ổ đĩa quang

− có thể g}y ra sự không thoải m|i khi sử dụng trong một khoảng thời gian d{i



• Máy chủ Servers

− Chủ yếu để cung cấp dịch vụ lưu trữ c|c tập tin hoặc c|c dịch vụ kh|c cho c|c hệ thống kh|c trên mạng

− Một m|y chủ chạy phần mềm chuyên dụng, v{ trong nhiều trường hợp một m|y chủ có thể được d{nh riêng để chỉ cung cấp một hoặc hai chức năng cụ thể

− Được thiết kế để có độ tin cậy cao v{ phải có một tỷ lệ hỏng hóc rất thấp

− Có thể chạy liên tục, v{ được tắt hoặc khởi động lại chỉkhi cần n}ng cấp phần mềm hoặc phần cứng đang được c{i đặt

− Thường được thiết kế để truyền dữ liệu một c|ch nhanh chóng

− Hệ thống m|y chủ đắt hơn đ|ng kể so với c|c hệ thống m|y tính để b{n



• Thiết bị điện toán di động hoặc cầm tay

− thiết bị điện to|n x|ch tay có kích thước vừa

trong lòng b{n tay của bạn

− Tùy thuộc v{o mô hình, c|c thiết bị n{y có thể

được sử dụng để thực hiện cuộc gọi điện thoại, gửi hoặc nhận

giọng nói hoặc tin nhắn điện tử, chụp ảnh hoặc quay video,

duyệt web hoặc thực hiện c|c nhiệm vụ tính to|n c| nh}n

− Điện thoại thông minh l{ c|c thiết bị cầm tay cũng cung cấp tùy

chọn để sao chép hoặc tải nhạc hoặc s|ch điện tử từ Internet

− bộ nhớ hệ thống tích hợp v{ hỗ trợ thẻ nhớ để có thể lưu trữ dữ liệu

− kết hợp công nghệ m{n hình cảm ứng cũng như c|c tùy chọn để kết

nối v{ đồng bộ hóa dữ liệu từ c|c thiết bị di động/cầm tay đến một

m|y tính c| nh}n hoặc ngược lại © www.dethithuvn.com 8


• Thiết bị đa phương tiện hoặc nghe nhạc

− Một m|y nghe nhạc (cũng được gọi l{ một m|y MP3 hoặc m|y nghe nhạc kỹ thuật số)

− Thiết bị để lưu trữ, tổ chức v{ ph|t c|c tập tin }m thanh

− M|y MP3 chỉ có khả năng ph|t lại c|c tập tin }m thanh, chúng không hỗ trợ c|c tập tin video

− M|y nghe nhạc cho phép bạn xem c|c loại tập tin đa phương tiện như phim ảnh, video, hoặc s|ch

− Cung cấp cả khả năng ph|t c|c tập tin }m thanh v{ video, v{ đôi khi, chúng còn có khả năng tìm kiếm trên Internet

− Một số m|y ph|t cho phép bạn lưu trữ hình ảnh v{ chơi trò chơi, v{ một số cũng cung cấp khả năng kết nối mạng không d}y



• Thiết bị đọc s|ch điện tử (e-Reader)

− Thiết bị đọc s|ch điện tử (e-reader) l{ một

thiết bị cầm tay đặc biệt cho phép bạn tải về v{ xem bản sao điện tử của một ấn phẩm

− Nhiều nh{ xuất bản cho phép kết nối với c|c c}u lạc bộ trực

tuyến để mua s|ch dưới dạng số hóa

− Một số thiết bị đọc s|ch điển tử có c|c tính năng tương tự như

m|y tính bảng để chơi trò chơi hoặc bao gồm công nghệ m{n

hình cảm ứng

− Trong một số trường hợp, bạn có thể tìm thấy phần mềm cung

cấp c|c tính năng đọc s|ch điện tử cho thiết bị điện to|n kh|c


Tìm hiểu bên trong một máy tính

Phần cứng: bao gồm c|c thiết bị ta có thể thấy v{ chạm v{o để cảm nhận được

− C|c th{nh phần bên trong được chứa bên trong thùng m|y

− c|c thiết bị ngoại vi được gắn v{o m|y tính thông qua c|c vị trí kết nối đặc biệt gọi l{ c|c cổng

• Thùng m|y tính (chassis) của m|y tính chứa bộ nguồn của hệ thống v{ tất cả c|c th{nh phần bên trong

• Bo mạch chủ (motherboard): bảng mạch điện tử lớn chứa hầu hết c|c thiết bị điện tử của m|y tính − Cung cấp c|c tuyến truyền thông giữa tất cả c|c th{nh phần v{ thiết bị kết nối

• Đơn vị hệ thống (box) bao gồm thùng m|y v{ c|c th{nh phần bên trong − Thùng m|y của một hệ thống để b{n thường dễ mở, cho phép truy xuất đến

c|c th{nh phần bên trong

− Việc sửa chữa hoặc n}ng cấp c|c th{nh phần thường được thực hiện bởi đội ngũ chuyên nghiệp © www.dethithuvn.com 11


• Chíp vi xử lý (Microprocessor Chip)

− Con chíp vi xử lý thường được gọi l{ n~o bộ của m|y tính,

được biết đến như l{ bộ xử lý trung t}m Central

Processing Unit (CPU) hay đơn giản l{ bộ xử lý (processor)

− CPU xử lý c|c phép tính to|n v{ logic

− Mỗi dòng hay loại CPU xử lý thông tin v{ c}u lệnh với tốc

độ kh|c nhau, đo bằng Hertz (Hz)

− Đơn vị của tần suất hoặc chu kỳ mỗi gi}y



Đơn vị Viết tắt Nhân bởi Bằng...

Hertz Hz 1 chu kỳ mỗi gi}y

Kilohertz KHz Một nghìn 1,000 chu kỳ mỗi gi}y

Megahertz MHz Một triệu 1,000,000 chu kỳ mỗi gi}y

Gigahertz GHz Một tỉ 1,000,000,000 chu kỳ mỗi gi}y

Terahertz THz Một nghìn tỉ 1,000,000,000,000 chu kỳ mỗi gi}y



• Tốc độ hoặc sức mạnh của bộ xử lý l{ một trong những nh}n tố x|c định hiệu suất tổng thể của hệ thống

• Hệ điều h{nh v{ c|c chương trình ứng dụng yêu cầu một tốc độ tối thiểu của bộ xử lý để vận h{nh. Một bộ xử lý đôi khi được đề cập đến bởi kiến trúc của nó

− x|c định bao nhiêu dung lượng bộ nhớ có thể được định địa chỉ v{ điều khiển

− C|c kiến trúc chung được tìm thấy trong c|c hệ thống hiện đại bao gồm c|c bộ xử lý 32-bit (x86) v{ c|c bộ xử lý 64-bit (x64)

− Một bộ xử lý lõi kép (dual-core) có hai nh}n; một bộ xử lý lõi tứ (quad-core) có bốn nh}n

− C|c bộ xử lý đa nh}n ng{y nay rất thông dụng v{ tất cả c|c nh}n trong một bộ xử lý đa nh}n được kết hợp trên cùng một chip đơn bằng silicon



• Tìm hiểu về bộ nhớ hệ thống (System memory)

− Để cho một m|y tính có thể xử lý thông tin, m|y cần được

c{i đặt sẵn một dung lượng bộ nhớ hệ thống nhất định

− Dữ liệu v{ c|c chương trình được đọc v{o bộ nhớ từ ổ đĩa

cứng hoặc CD-ROM v{ sau đó chuyển từ bộ nhớ đến bộ vi

xử lý

− Dung lượng của bộ nhớ v{ ổ đĩa lưu trữ được đo bằng đơn

vị bit v{ byte

− Bit - hoặc chữ số nhị ph}n - có thể mang c|c gi| trị 0 hoặc 1

− Byte l{ nhóm t|m bit đại diện bởi một ký tự chữ hoặc số



Đơn vị Viết tắt Bằng… Gần bằng…

bit Một chữ số nhị ph}n đơn

byte 8 bits Một kí tự

kilobyte KB 1,024 bytes (một nghìn byte) Nửa trang đ|nh m|y

megabyte MB 1,024 KB (một triệu byte) Một t|c phẩm 500 trang

gigabyte GB 1,024 MB (một tỉ byte) Một t|c phẩm 500 nghìn trang

terabyte TB 1,024 GB (một nghìn tỉ byte) Một t|c phẩm 500 triệu trang

petabyte PB 1,024 TB (một triệu tỉ byte) Hai mươi triệu tủ đựng hồ sơ

văn bản bốn ngăn.



• Mỗi tập tin m|y tính sử dụng có số byte cụ thể

• cần một lượng bộ nhớ phù hợp để “nắm giữ” tập tin

hoặc vận h{nh c|c chương trình

• bộ nhớ bao gồm c|c chip cố định bên trong đơn vị hệ

thống

− Số lượng c|c chip bộ nhớ trong một m|y tính v{ dung lượng

của mỗi chip x|c định lượng bộ nhớ khả dụng của m|y tính

• Hai loại bộ nhớ cơ bản :

− Bộ nhớ chỉ đọc (ROM)

− Bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên (RAM)



• Bộ nhớ chỉ đọc (ROM: Read Only Memory)

− Chứa dữ liệu có thể đọc v{ sử dụng nhưng không thay đổi

được

− Chứa c|c lệnh để điều khiển c|c chức năng cơ bản của

m|y tính v{ c|c lệnh n{y vẫn tồn tại trong ROM cho dù

nguồn điện bật hay tắt

− ROM được xem l{ loại bộ nhớ không bốc hơi (non-

volatile)



• Bộ nhớ chỉ đọc (ROM) Hệ thống nhập xuất cơ

bản (BIOS)

− nhóm c|c vi mạch tích hợp v{ chip có chức năng:

− Khởi động m|y tính

− Kiểm tra bộ nhớ hệ thống

− Tải hệ điều h{nh

− M|y tính chỉ thực thi c|c lệnh trong ROM BIOS khi bạn bật

m|y tính hoặc mỗi lần bạn phải khởi động lại m|y

− Còn được dùng để kiểm so|t c|c thiết bị xuất nhập dữ liệu



• Bộ nhớ truy cập nhẫu nhiên (RAM: Random Access Memory)

− RAM l{ bộ nhớ chính của một PC v{ nó hoạt động như l{ một vùng bộ

nhớ điện tử nơi m|y tính lưu giữ c|c bản sao đang l{m việc của c|c

chương trình v{ dữ liệu

− RAM có đặc điểm “bốc hơi” (volatile)

− dữ liệu lưu trữ trong nó được tồn tại chỉ khi n{o m|y tính còn bật nguồn. Bất

kì thông tin lưu trữ trong RAM “bị biến mất” khi m|y tính tắt nguồn

− RAM còn được dùng trong card hình ảnh, có thể gia tăng tốc độ hiển

thị hình ảnh trên m{n hình

− còn được dùng để nhớ đệm thông tin gửi đến m|y in

− Tăng tốc độ in v{ cho phép m|y tính thực hiện c|c thao t|c kh|c trong khi t{i

liệu đang được in



• Tìm hiểu các hệ thống lưu trữ (Storage Systems)

− Phần mềm phải thường trú trên đĩa cứng hoặc ổ đĩa quang

− phương tiện lưu trữ chính l{ c|c th{nh phần vật lý được sử dụng để lưu trữ dữ liệu

− C|c thiết bị lưu trữ đề cập đến c|c th{nh phần vật lý m{ dữ liệu được truyền v{o v{ ra giữa phương tiện lưu trữ v{ RAM

− Tốc độ truyền dữ liệu (thông lượng) l{ tốc độ dữ liệu truyền từ m|y tính sang thiết bị lưu trữ v{ ngược lại

− C|c ổ đĩa cứng thường được dùng để lưu trữ v{ truy xuất phần mềm v{ dữ liệu nhờ c|c c|c đặc tính về khả năng lưu trữ v{ tốc độ của chúng :

− để lưu trữ bản sao dữ liệu với mục đích dự phòng v{ di chuyển

− C|c ổ đĩa cứng có nhiều loại từ truyền thống (từ tính) hoặc thể rắn (solid state).



• Sử dụng các ổ đĩa truyền thống

− Bao gồm c|c đĩa bằng kim loại hoặc chất dẻo được gọi l{ c|c đĩa từ

(platter) được bao phủ bởi một lớp phủ từ tính bên ngo{

− Xoay quanh một trục xoay ở một tốc độ không đổi v{ tốc độ thông dụng

thường l{ 5.400, 7.200 hoặc 10.000 vòng quay mỗi phút (rpm)

− Khi c|c đĩa từ xoay tròn, một hoặc nhiều cặp đầu đọc/ghi (c|c thiết bị

ghi/ph|t lại nhỏ) lơ lửng gần bề mặt của c|c đĩa từ v{ đọc hoặc ghi dữ

liệu xuống bề mặt từ tính

− Mỗi đĩa từ được chuẩn bị cho việc lưu trữ v{ phục hồi dữ liệu thông

qua một qu| trình gọi l{ định dạng (formatting)

− Mỗi r~nh (track) được chia th{nh c|c cung (sector)

− Ổ đĩa cứng l{ khu vực lưu trữ chính của cả c|c chương trình v{ dữ liệu



− Tốc độ truyền dữ liệu (Data transfer rate)

− tốc độ quay v{ số đầu đọc/ghi trên mỗi

bề mặt đĩa của ổ đĩa cứng; tốc độ v{/hoặc

số đầu đọc/ghi c{ng lớn thì thời gian để tìm một mẩu dữ liệu n{o

đó c{ng ngắn

− C|c ổ đĩa cứng nhanh hơn c|c thiết bị lưu trữ di động v{ có thể lưu

trữ lượng dữ liệu rất lớn

− Một hạn chế của c|c ổ đĩa cứng truyền thống l{ c|c đầu đọc/ghi

phải lơ lửng gần bề mặt của đĩa từ không thật sự chạm v{o chúng

− Ưu điểm của ổ đĩa từ

− Cung cấp dung lượng lưu trữ lớn hơn

− ít tốn kém hơn


Internal Hard Drive


• Sử dụng các ổ đĩa thể rắn (Solid State Drives)

− Sử dụng c|c chip nhớ để đọc v{ ghi dữ liệu

− Ít bị hỏng hơn c|c ổ đĩa truyền thống v{ cũng không g}y ồn khi

hoạt động

− Đòi hỏi một nguồn điện không đổi để duy trì dữ liệu nên chúng

bao gồm c|c pin dự phòng bên trong

− Đắt tiền hơn c|c c|c sản phẩm có tính năng tương tự

− đang được sử dụng ng{y c{ng phổ biến trong c|c sản phẩm di

động

− Thời gian khởi động nhanh hơn, Tốc độ đọc nhanh hơn, Ít sinh

ra nhiệt, Ít rủi ro hư hỏng vì không có c|c th{nh phần di chuyển



• Làm việc với các ổ đĩa quang (Optical Drives)

− Được thiết kế để đọc c|c đĩa tròn, dẹt, thường được gọi l{ đĩa nén (CD) hoặc đĩa số đa năng (DVD)

− Đĩa n{y được đọc thông qua một thiết bị laze hoặc đầu quang học có thể quay đĩa với v}n tốc từ 200 vòng quay mỗi phút (rpm) trở lên

− Tốc độ c{ng cao, thông tin được đọc v{ chuyển đến m|y tính c{ng nhanh.

− Đĩa CD-ROM hoặc DVD-ROM:

− Thông tin được ghi sang bề mặt đĩa v{ truy xuất bằng tia laze

− Bạn cũng có thể chỉ đọc dữ liệu

− C|c m|y tính mới hiện nay thông thường đều có tối thiểu một ổ đĩa quang, thường gồm một ổ DVD hay một ổ ghi CD/DVD.



• Các đầu ghi quang học (Optical Writers)

− Phần mềm đi kèm với ổ ghi quang cho phép bạn “đốt” hay ghi dữ liệu

lên đĩa

− C|c định dạng dùng cho c|c ổ đĩa quang học n{y bao gồm:

− Dung lượng đĩa CD có thể l{ 650 hoặc 700 MB, trong khi đĩa DVD có

thể lưu trữ khoảng 4.7GB đến 17+GB

− Phần mềm đặc biệt kèm theo đầu ghi DVD v{ cũng thường có c|c công

cụ để xử lý hoặc biên tập hình ảnh khi ghi sang đĩa DVD


CD-R/DVD-R Bạn có thể ghi duy nhất một lần lên đĩa trắng, những có

thể đọc đĩa nhiều lần

CD-RW/DVD-RW Bạn có thể đọc v{ ghi nhiều lần lên cùng một đĩa.

DVD-RAM Định dạng n{y tương tự DVD-RW nhưng chỉ có thể chạy

được ở những thiết bị có hỗ trợ định dạng n{y


• Lưu trữ di động (USB Storage)

− Một ổ đĩa USB flash l{ một thiết bị lưu trữ dạng bộ nhớ flash tích hợp với một đầu nối USB

− Chúng bền l}u v{ đ|ng tin cậy vì chúng không chứa c|c th{nh phần di chuyển bên trong v{ tuổi thọ có thể kéo d{i trong nhiều năm

− Hầu hết c|c m|y tính đi kèm với hai, bốn hoặc s|u cổng USB

− USB 2.0 có thể lưu trữ v{ truyền dữ liệu nhanh hơn

− Tự động nhận ra khi cắm v{o m|y tính v{ g|n ký tự ổ đĩa

− Để gỡ bỏ ổ đĩa flash, nhấp chuột phải v{o biểu tượng ổ đĩa v{ chọn Eject

− Hầu hết c|c ổ đĩa USB flash lấy nguồn điện từ cổng kết nối USB v{ không yêu cầu pin


USB Flash Drive


• Các đầu đọc và ghi thẻ (Card Reader/Writers)

− Đọc thẻ nhớ flash v{ chuyển nội dung cho m|y tính

− Một đầu đọc thẻ nhớ đơn có thể đọc một loại thẻ nhớ

− Một số thiết bị độc lập kết nối với m|y tính, v{ những

c|i kh|c phải được c{i đặt bên trong hệ thống

− Lấy c|c thẻ từ thiết bị v{ lắp thẻ v{o đầu đọc thẻ

để l{m việc với nội dung bên trong nó

− C|c đầu đọc nhiều thẻ chấp nhận nhiều định

dạng cho nhiều khe cắm thẻ nhớ

− Mỗi khe cắm thẻ nhớ được g|n ký tự ổ đĩa riêng v{ đèn hoạt động

− Sau khi gắn thẻ, chọn chương trình để truy cập v{o c|c tập tin © www.dethithuvn.com 28


• Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất

− Bộ vi xử lý, bo mạch chủ, RAM v{ c|c thiết bị lưu trữ ảnh

hưởng trực tiếp đến hiệu suất tổng thể của m|y tính

− Tất cả c|c th{nh phần n{y phải tương t|c như l{ một hệ

thống

− Hệ thống chỉ hiệu quả như th{nh phần yếu nhất của nó

− Xem xét sử dụng hệ thống m{ cả CPU v{ RAM đều tối thiểu

l{ thỏa m~n yêu cầu của c|c chương trình vận h{nh

− Đảm bảo ổ cứng của bạn có tốc độ truy cập v{ dung lượng

lưu trữ phù hợp


Nhận diện các thiết bị nhập xuất

• Sử dụng bàn phím (Keyboard)

− Công cụ chính để nhập dữ liệu hoặc nhập lệnh thực hiện một

t|c vụ trong một chương trình ứng dụng

− Một số thiết kế tiện lợi

− Chứa c|c nút để tăng cường trải nghiệm về

đa phương tiện trong khi bạn sử dụng m|y tính của mình


1 3

7 6 4 5

2 1

Function Keys

Escape Key

2

Numeric Keys 3

4

Windows Key

Control Key

5

Alt Key 6

Cursor Movement

Keys

7


• Các phím nhập văn bản (Typewriter keys)

Enter Thực hiện một c}u lệnh được nhập hoặc một lựa chọn ở thanh menu, đ|nh dấu cuối dòng, hay tạo ra một dòng trắng.

Backspace Xóa một ký tự ở phía tr|i của con trỏ mỗi lần bạn ấn phím n{y. Khi giữ phím liên tục, m|y tính sẽ liên tục xóa c|c ký tự từ bên tr|i của con trỏ cho đến khi bạn nhả phím ra

Delete Xóa c|c ký tự phía bên phải của con trỏ mỗi khi được ấn. Khi giữ phím liên tục, c|c ký tự bên phải con trỏ sẽ bị xóa liên tục cho đên khi nhả phím ra.

Spacebar Chèn một ký tự trắng giữa hai từ, v{ l{ phím an to{n nhất để nhấn khi một chương trình phần mềm yêu cầu bạn ấn một phím bất kỳ.

Esc Hủy một lựa chọn hoặc tạo ra một m~ đặc biệt đối với m|y tính, còn được gọi l{ phím Thoát (Escape).



Tab Đẩy con trỏ về phía bên phải đi c|ch xa một khoảng c|ch đặt

trước hoặc sang ô kê tiếp trong phần mềm bảng tính. Khi giữ

phím cùng với phím SHIFT , bạn có thể di chuyển con trỏ với

khoảng c|ch tương tự sang bên tr|i.

Shift Hiển thị chữ hoa trong c|c phím chữ c|i hoặc c|c ký tự đặc

biệt cùng vị trí với c|c phím số. H~y dùng phím n{y với c|c

phím kh|c để thực hiện một chức năng trong một chương

trình

Caps Lock Khóa c|c phím chữ c|i để tạo ra chữ viết hoa của c|c chữ c|i

Ctrl Cung cấp chức năng thứ hai của hầu hết c|c phím kh|c trên

b{n phím. Bấm v{ giữ v{ nhấn phím kh|c tại cùng một thời

điểm để thực hiện nhiệm vụ cụ thể.

Windows Hiển thị trình đơn Start.




Shortcut menu

Hiển thị trình đơn tắt; c|c tùy chọn trình đơn phụ thuộc v{o nơi con trỏ chuột khi phím được nhấn.

Alt Cung cấp chức năng thay thế cho hầu hết c|c phím kh|c trên b{n phím. Nhấn v{ giữ phím ALT hay Alternate v{ nhấn một phím kh|c để chuyển c}u lệnh tới m|y tính hoặc để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể trong chương trình ứng dụng

Up, Down, Left, Right

Di chuyển con trỏ lên, xuống, sang tr|i, hoặc sang phải, v{ thường nằm giữa c|c phím đ|nh m|y v{ bảng phím số.

PrtScn Chụp lại những thông tin trên m{n hình v{ gửi tới Windows Clipboard.

Scroll Lock Đảo trạng th|i (bật/tắt) chế độ hiển thị thanh cuộn đối với thông tin trên m{n hình.

Ctrl+Pause Dừng hoặc treo hoạt động của m|y tính. M|y tính sẽ tiếp tục sau l{m việc khi nhấn bất kỳ phím n{o trên b{n phím


• Các phím chức năng (Function Keys)

− Thường nằm trên đầu của b{n phím v{ có nh~n F1 đến F12

− Mỗi chương trình ứng dụng đặt chức năng hoặc ý nghĩa riêng cho từng

phím

• Con trỏ và các phím chữ số (Cursor/Numeric Keypad)

− Thường nằm ở bên phải của b{n phím

− Có thể được bật v{ tắt bằng c|ch nhấn phím Num Lock

− Khi đèn trạng th|i bật lên, bảng phím chữ số trở th{nh m|y tính điện

tử hoặc bảng chữ số; khi đèn tắt, bảng phím chữ số trở th{nh bảng di

chuyển con trỏ hoặc mũi tên



• Sử dụng các thiết bị trỏ (Pointing Devices)

− Chuột máy tính (Mouse)

− Di chuyển hoặc kéo (rê) chuột trên một mặt phẳng như mặt b{n

khiến cho chuột bắt đầu chuyển động thể hiện qua con trỏ trên

m{n hình

− Chuột m|y tính truyền thống có một viên bi tròn lăn để kích hoạt

chuyển động khi bạn di chuyển chuột trên mặt b{n

− C|c đời chuột m|y tính sau n{y dùng |nh s|ng quang học hoặc

công nghệ đi-ốt để di chuyển con trỏ chuột trên m{n hình

− Chuột bi có viên bi đặt ở một phía nơi có ngón tay c|i, bạn xoay

viên bi để di chuyển chuột



Kéo (rê) chuột Nhấp v{ giữ nút chuột tr|i khi di chuyển chuột để di chuyển hay

lựa chọn nhiều đối tượng trên m{n hình.

Kéo chuột phải

(Right Drag)

Nhấp v{ giữ chuột phải khi bạn di chuyển chuột để di chuyển

hoặc sao chép một đối tượng. Khi nhả chuột, sẽ xuất hiện một

biểu tượng rút gọn có một số lựa chọn thêm.

Bánh xe cuộn

(Scoll Wheel)

Cuộn b|nh xe nằm giữa c|c nút chuột để cuộn dữ liệu lên xuống

trên m{n hình. Hầu hết c|c phần mềm ứng dụng sẽ phóng to

hoặc thu nhỏ khi bạn nhấn CTRL v{ cuốn b|nh xe.

Nút ngón cái

(Thumb Button)

Một nút phụ ở cạnh bên của thiết bị nơi đặt ngón c|i. Nút n{y có

thể được c{i đặt để thực hiện những nhiệm vụ cụ thể như khởi

động một chương trình hoặc có t|c dụng như phím CTRL



• Sử dụng con trỏ chuột để chọn c|c mục:

1. nắm lấy chuột trong lòng b{n tay, ngón trỏ đặt nhẹ

lên nút thứ nhất

2. Khi bạn di chuyển chuột trên mặt b{n, con trỏ chuột

sẽ di chuyển tương ứng trên m{n hình

3. Nếu bạn hết chỗ di chuyển chuột thì nhấc chuột lên, đặt v{o vị trí mới

trên b{n v{ tiếp tục di chuyển chuột

• Để hủy một lựa chọn, nhấp chuột tr|i tại bất cứ điểm n{o trên

m{n hình ngo{i đối tượng đ~ lựa chọn.

• Chuột truyền thống có d}y nối từ chuột cắm v{o một cổng

của m|y tính

• Chuột không d}y có thiết bị kết nối riêng cắm v{o m|y tính

v{ nhận lệnh từ chuột © www.dethithuvn.com 37


• Bảng cảm ứng (Touchpad)

− 2 nút hoạt động tương tự như chuột tr|i v{ phải của chuột m|y tính

− Để di chuyển con trỏ chuột khắp m{n hình, đặt ngón tay v{o điểm bất kỳ trên bảng cảm ứng v{ trượt ngón tay trên đó theo hướng bạn muốn di chuyển con trỏ chuột

− Để lựa chọn một đối tượng, di chuyển chuột đến đối tượng đó rồi gõ một lần lên bảng cảm ứng hoặc nhấp phím bên tr|i ở phía dưới bảng cảm ứng

− Để kích hoạt một đối tượng, đặt con trỏ chuột v{o đối tượng rồi gõ 2 c|i liên tục v{o bảng cảm ứng hoặc or nhấp đúp v{o nút bên tr|i dưới bảng cảm ứng.

− Để kéo một đối tượng, đặt chuột v{o đối tượng, nhấn phím Ctrl rồi di tay trên bảng cảm ứng tới vị trí mong muốn

− Để hiển thị menu rút gọn, đặt trỏ chuột v{o đối tượng rồi nhấp nút phải dưới bảng cảm ứng



• Stylus

− Bút stulys l{ một thiết bị nhập trông giống như một c}y bút

− Sử dụng để chọn hoặt kích hoạt một mục trên một thiết bị có m{n hình cảm ứng

− Ấn bút stylus nhẹ nh{ng trên vùng lựa chọn trên m{n hình bạn muốn chọn hoặt kích hoạt.

− C|c thiết bị trỏ loại n{y thường được thiết kế trong hình dạng một c}y viết nhưng cũng có thể có nhiều loại thiết kế kh|c

− có thể được xem như l{ một một chiếc bút kỹ thuật số (digital writer)


• Sử dụng Microphone

− Ghi }m v{ chuyển những }m thanh đó sang dạng

số hóa để sử dụng trên m|y tính

− Phần mềm chuyên dụng thậm chí còn có thể nhận

dạng giọng nói của bạn rồi chuyển những gì bạn nói sang

dạng văn bản hiện trên m{n hình.

− Thường không bao gồm trong m|y tính để b{n mặc dù c|c

m|y notebook thế hệ mới đều có gắn sẵn thiết bị n{y



• Tìm hiểu về màn hình (Monitor)

− Có một công tắc nguồn cũng như nút kiểm so|t

độ s|ng tối v{ tương phản để điều chỉnh hình

ảnh trên m{n hình

− Có nhiều kích thước, độ ph}n giải v{ loại kh|c nhau

− M{n hình c{ng lớn, hình ảnh c{ng lớn v{ đắt tiền hơn

− Độ ph}n giải (Resolution) l{ năng lực hiển thị hình ảnh của m{n

hình, l{ một thước đo dựa trên độ rõ v{ sắc nét, v{ l{ một yếu tố

quyết định gi| của sản phẩm

− M{n hình phẳng trở nên phổ biến nhờ kích cỡ v{ công

nghệ cảm ứng



• Sử dụng máy in (Printer)

− Nhiều người sắm m|y in phun dùng tại nh{ để in c|c t{i liệu đơn giản

− Chi phí thấp hơn

− Chất lượng in tốt v{ có thể in nhiều trang mỗi phút

− Nếu có số lượng lớn về yêu cầu in ấn, một chiếc m|y in laze có thể thiết lập trong mạng để nhiều người có thể dùng chung thiết bị n{y

− Có thể chọn m|y in đen trắng hoặc m|y in m{u

− Có thể có v{i khay đựng giấy kích cỡ kh|c nhau

− C|c loại m|y in kh|c d{nh cho c|c mục đích cụ thể

− M|y vẽ (plotter), m|y in ảnh (photo printer), m|y in tất cả trong một (all-in-one printer)



• Sử dụng máy chiếu (Projector)

− Hầu hết c|c b{i thuyết trình chuyên nghiệp được trình b{y cho người tham dự bằng c|ch sử dụng một m|y chiếu kết nối với m|y tính

− hiển thị b{i thuyết trình trên một bề mặt rộng như l{ một m{n hình hay một bức tường

− Đầu ra có thể đi trực tiếp đến cả m{n hình m|y tính x|ch tay v{ một m|y chiếu

− người trình b{y chú thích v{ điều hướng c|c slide trực tiếp trên m|y tính x|ch tay trong khi sự quan t}m của người tham dự tập trung v{o m{n hình trình chiếu

− Kích thước kh|c nhau, tính di động v{ độ ph}n giải

− Kết nối với m|y tính x|ch tay hoặc m|y tính để b{n bằng c|ch sử dụng một c|p video chuẩn



• Sử dụng loa (Speaker)

− Loa ph|t đi }m thanh lưu dưới dạng c|c tập tin

số hóa trên m|y tính

− C|c định dạng }m thanh kh|c nhau v{ c|c định dạng tập

tin được dùng để lưu nhạc có thể quyết định chất lượng

của tập tin }m thanh

− Chất lượng của loa cũng ảnh hưởng đến trải nghiệm }m thanh của

người dùng

− Một bộ loa có thể được gắn v{o m|y tính như l{ một thiết

bị riêng rẽ hoặc được gắn v{o bên trong m|y tính như với

m|y notebook



Tìm hiểu cách các phần cứng làm việc cùng nhau

• C|c lệnh thực thi trong ROM-BIOS khi m|y tính lần đầu tiên

mở hoặc nếu khởi động lại

− Tìm kiếm hệ điều h{nh hợp lệ để sau đó nạp v{o bộ nhớ từ đĩa

khởi động hoặc từ ổ đĩa cứng

• Hầu hết c|c m|y tính khởi động từ ổ đĩa cứng

− X|c định trình tự khởi động để tìm kiếm c|c tập tin hệ điều

h{nh

− Hầu hết c|c hệ thống kiểm tra ổ đĩa cứng đầu tiên, sau đó tìm

kiếm c|c ổ đĩa quang hoặc c|c thiết bị USB

• Khi tìm thấy, hệ điều h{nh được tải v{o bộ nhớ RAM v{

chiếm lượng cụ thể của bộ nhớ RAM khi hệ thống hoạt động © www.dethithuvn.com 45

Tìm hiểu cách các phần cứng làm việc cùng nhau

• M{n hình đầu tiên bạn sẽ nhìn thấy l{ m{n hình ch{o của Windows, bạn đăng nhập v{o Windows tại m{n hình ch{o n{y

• Hệ điều h{nh được tải lên RAM v{ chiếm một lượng RAM nhất định trong suốt thời gian hệ thống vận h{nh

• Mỗi chương trình ứng dụng được c{i đặt đều yêu cầu một khoảng trống lưu trữ n{o đó trên ổ đĩa cứng

• Khi bạn khởi động một chương trình ứng dụng, m|y tính tải một bản sao c|c lệnh của chương trình v{o RAM. Chương trình tồn tại trong RAM cho tới khi bạn đóng nó

• Bạn luôn luôn phải đóng một chương trình ứng dụng khi bạn ho{n th{nh việc sử dụng nó vì nó sẽ giải phóng RAM cho c|c chương trình ứng dụng kh|c vận h{nh


Tóm tắt bài học

• Bits v{ Bytes

• Mega, Giga, Tera, hoặc Peta

• Hertz v{ Gigahertz

• Đơn vị xử lý trung t}m (CPU)

• Chíp vi xử lý (Microprocessor Chip)

• Bộ nhớ ROM v{ RAM

• kiểu lưu trữ “bốc hơi” v{ “không bốc hơi”

• C|c loại thiết bị


Câu hỏi ôn tập

1. Điều gì sẽ được coi l{ một lợi thế của việc sử dụng một m|y tính x|ch

tay để ghi chép trên lớp nếu bạn l{ sinh viên?

a. Chi phí c. Tốc độ

b. Tính di động d. Kích thước

2. Những thiết bị cầm tay n{o có thể được xem l{ một công cụ hiệu quả để

quản lý tin nhắn v{ }m nhạc của bạn?

a. Điện thoại di động c. Điện thoại thông minh

b. Thiết bị MP3 d. M|y đọc s|ch điện tử (e-reader)

3. Số nhị ph}n l{ gì?

a. C|c số 1 v{ c|c ký tự l c. C|c số 1 đến 9

b. C|c số 0 v{ c|c ký tự O d. C|c số 1 v{ 0



4. Tại sao RAM được coi l{ bốc hơi?

a.Nó biến mất khi m|y tính tắt hoặc khởi động lại.

b.Nó không ổn định.

c.Nội dung của nó không thể thay đổi.

d.Dung lượng của RAM không thể thay đổi được

5.H~y tưởng tượng bạn l{m việc cho Công ty ABC v{ bạn cần phải mua một

m|y tính sẽ lưu trữ thông tin kh|ch h{ng v{ đơn đặt h{ng của công ty v{

l{m cho nó dễ tiếp cận với một số người sử dụng trong công ty. C|c loại

hình hệ thống bạn nên xem xét mua?

a.Một m|y tính x|ch tay.

b.Một m|y tính để b{n.

c.Một m|y chủ.

d.Một thiết bị PDA. © www.dethithuvn.com 49


6. Th{nh phần bên trong n{o thực hiện c|c tính to|n v{ c|c

phép to|n logic?

a.Bộ vi xử lý c. C|c chip RAM

b.ROM –BIOS d. Bo mạch chủ

7. Tuyên bố n{o về c|c ổ đĩa trạng th|i rắn l{ chính x|c?

a. Ổ đĩa thể rắn l{ ít tốn kém hơn so với c|c ổ đĩa từ tính

tương đối nhỏ.

b. Ổ đĩa thể rắn có dung lượng lớn hơn so với ổ đĩa từ tính.

c. Ổ đĩa thể rắn không có bộ phận chuyển động.

d. Ổ đĩa thể rắn không bao giờ được mang ra ngo{i.


máy tính căn bản bài 3: phần cứng - dethithuvn.com · mục tiêu bài học •bits v{...

Documents