miksowanie

Miksowanie

[email protected] Zakład Elektroakustyki, Instytut Radioelektroniki PW

na podstawie książek:„Mixing Audio: Concepts, Practices and tools”, Roey Izhaki, Focal Press 2008„Mastering Audio, The Art and the Science”, Bob Katz, Focal Press 2002

Co to jest miks?

o czym jest dany utwór? jakie emocje w sobie zawiera? jaki przekaz dla słuchacza ma autor utworu? w jaki sposób zachować lub spotęgować wydźwięk utworu? w jaki sposób słuchacz powinien odebrać utwór?

Co to jest miks? Perkusja w miksieRola miksu Elementy w miksie„Idealny” miks Naturalnie/sztucznieGłośniej - lepiej


Miks jest foniczną reprezentacją emocji, kreatywnych pomysłów i ich wykonania.

Wstęp Domeny miksowaniaNauka miksowaniaProces miksowaniaInne kwestie miksowania

Rola miksu

„Smells Like Teen Spirit” (rehearsal demo) – Nirvana. With The Lights Out. Geffen Records, 2004

„Smells Like Teen Spirit” (live version) – Nirvana. From The Muddy Banks of the Wishkah. Geffen Records, 1996

„Smells Like Teen Spirit” (Butch Vig mix) – Nirvana. With The Lights Out. Geffen Records, 2004

„Smells Like Teen Spirit” (album version) – Nirvana. Nevermind. Geffen Records, 1991



Smells Like Teen Spirit - Nirvana


Miks „idealny”



Pytanie o to czym jest idealny miks to jakby spytać kto był najlepszym pisarzem albo kto był najlepszym piłkarzem w historii – jest to kwestia subiektywnej opinii

nauka miksu na podstawie osiągnięć innych składanie krótkich fragmentów w jeden set

nagranie referencyjne jako efekt porównania


Głośniej - lepiej



im głośniej tym bardziej odczuwalne niskie i wysokie tony

niskie tony – moc, wysokie tony – klarowność, czystość

głośno – odczuwalnie lepiej

słuchać miksu na różnych poziomach głośności

średnie tony są kluczem do zbalansowanego miksu na różnych poziomach głośności

dobrze brzmiący miks przy niskim poziomie głośności będzie brzmiał dobrze i przy wysokim

im głośniej tym bardziej odczuwalna odpowiedź pomieszczenia odsłuchowego


Instrumenty perkusyjne w miksie



poznanie natury miksowanych instrumentów przestrzeń w miksie (maskowanie) instrumenty perkusyjne – krótkie odcinki czasu instrumenty dłużej wybrzmiewające – dłuższe odcinki czasu uwaga skupiona na instrumentach dłużej wybrzmiewających


Ważność elementów w miksie



każdy element w miksie – inny priorytet priorytety zależne od gatunku i natury bazowego materiału wpływ danego elementu na efekt końcowy (mniejszy/większy) usprawnienie pracy i skrócenie czasu miksowania


Naturalnie vs sztucznie



Podejście naturalne: brzmienie instrumentów granych przed Nami „na żywo” oddanie naturalnej sceny dźwiękowej danego ustawienia bliżej – głośniej, bardziej w tle – ciszej trudne, czasochłonne i wymagające doświadczenia

Podejście sztuczne: brzmienie instrumentów odmienne od ich naturalnego sztuczne manipulowanie sceną dźwiękową używanie wszelkiego rodzaju efektów i wtyczek instrumentowych

…the verse kick on Smells Like Teen Spirit reminds me more of a bouncing basketball than any bass drum I have ever heard playing in front of me. People do not notice…



Wizja miksu Metody naukiOcena miksu Analiza miksuUżywanie narzędzi Nagrania referencyjneTeoria i charakter

Wprowadzenie




Wizja miksu

Dwa podejścia do miksu: metoda prób i błędów – spróbujmy wzmocnić ten zakres częstotliwości i

zobaczmy co się stanie najpierw wizja, potem działanie – mogę wyobrazić sobie jak ma brzmieć

ten werbel: powinien mieć mniej niskich częstotliwości i być bardziej szorstki

Wizja miksu jest czymś co odróżnia inżyniera nowicjusza od doświadczonego. Podczas, gdy nowicjusz kształtuje brzmienie metodą prób i błędów, doświadczony inżynier

wyobraża sobie brzmienie i przelewa je w miks.




Ocena miksu

co w miksie jest nie tak? czy to brzmi dobrze? (początkujący) czy to brzmi tak jak chciałem żeby brzmiało? (doświadczony)




Używanie narzędzi

jakich narzędzi (efektów) użyć? w jaki sposób użyć wybranych narzędzi (efektów)?

Miksowanie jest prostym procesem wymagającym pary wytrenowanych uszu i kilku dobrej jakości narzędzi.

Dużo lepiej jest w pełni poznać kilka narzędzi, niż nie mieć wprawy w posługiwaniu się kilkunastoma.




Teoria i charakter

czy przesterowania na sumie są wynikiem złego ustawienia tłumika na Master czy w poszczególnych kanałach? w uzyskaniu bardziej naturalnego brzmienia pomoże zastosowanie

jednego czy kilku emulatorów pogłosu? kiedy powinno stosować się dither ?

Lepiej jest wiedzieć co możesz zrobić i w jaki sposób to zrobić, niż starać się zrozumieć co zrobiłeś.

dobre relacje interpersonalne inżyniera w miarę nabierania doświadczenia - zdolność do szybszej pracy




Metody nauki

Czytanie literatury: wiedza teoretyczna, pomysły, triki poznanie podstawowych pojęć wiedza na temat korzystania z narzędzi (manuals) próbki dźwiękowe dołączane do literatury

Patrzenie i słuchanie: wiedza co zostało zrobione, ale brak wiedzy dlaczego akurat w ten sposób

Działanie: wyrabianie umiejętności ocena brzmienia i narzędzi szybsza praca zdolność do szybkiego i klarownego wyrażania własnej wizji miksu




Analiza miksu

jakie są poziomy głośności instrumentów i jakie są między nimi relacje?

jak instrumenty zostały rozmieszczone w panoramie?

w jakim paśmie częstotliwości znajdują się poszczególne instrumenty?

jak poszczególne instrumenty są umieszczone w przestrzeni (głębia)?

jak dużo kompresji zostało użytej dla instrumentów?

czy w miksie występuje automatyzacja jakichś parametrów?

jak długie są wykorzystane pogłosy?

jak bardzo klarowne są brzmienia jednych instrumentów w stosunku do innych?

jak zmieniają się różne aspekty miksu w trakcie trwania utworu?




Analiza miksu

pogłos na gitarze słyszalny jest od razu po pierwszym akordzie (0:01) tuż przed wejściem perkusji pojawia się nieistotny szum w prawym kanale (0:05) poziom gitary zaczyna pływać i chować się przy wejściu perkusji (0:07) stopa razem z gitarami (0:09–0:25) na pierwszy akcent każdego taktu jest

głośniejszaniż w w każdym innym uderzeniu słuchając fragmentu (0:09–0:25) w mono gitary tracą trochę góry. pogłos na werblu zmienia się dwukrotnie (jeden pogłos przed 0:09, później brak

słyszalnego pogłosu do 0:25, później kolejny pogłos) w czasie zwrotki uderzenia stopy mają to samo wybrzmienie i barwę co sugeruje

użycie sztucznych sampli w trakcie zwrotki słychać pogłos na stopie można usłyszeć opóźnienie prawy/lewy kanał w ścieżce hi-hat’ów – głównie przy ich

otwieraniu/zamykaniu perkusja jest rozstawiona w przestrzeni z perspektywy słuchacza

Analiza pierwszych 30 sekund utworu Smells Like Teen Spirit (Nirvana, album version)




Nagrania referencyjneCele używania nagrania referencyjnego

jako źródło do imitacji jako źródło inspiracji jako wyjście z sytuacji braku weny twórczej jako referencja do ukończonego miksu dostosowanie uszu do różnych środowisk odsłuchowych pozwala na ocenę systemu odsłuchowego




Nagrania referencyjneKryteria doboru nagrania referencyjnego

„dobry” miks współczesny miks ten sam gatunek muzyczny nie może być zbyt gęste nie może być zbyt proste dynamiczna produkcja (aranżacja)



Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować?Aranżacja Miks perkusjiEdycja Miks sekcjiJak zacząć? Cykl operacjiTechnika vs kreatywność Ostatnie poprawki

Nagrywanie/Sekwencer

Schemat produkcji przy nagrywaniu instrumentów

Schemat produkcji przy użyciu sampli



Aranżacja

„Polly” (album version) – Nirvana. Nevermind. Geffen Records, 1991

Rzadka aranżacja Gęsta aranżacja




Edycja

Edycja selektywna: nagranie różnych ujęć dobieranie ujęć dobrych i odrzucenie złych połączenie wybranych ujęć w jedną całość

Edycja korekcyjna: nagranie różnych ujęć poprawianie źle wykonanych partii (poprawa tonalna wokali, poprawa

rytmiki sekcji perkusyjnej) pogorszenie jakości końcowego materiału wprowadzenie czynnika mechanicznego do naturalnego nagrania




Jak zacząć?

…I am going to start by mixing the drum-beat at the climax section. In thisproduction the kick should be loud and in-your-face; I’ll be compressingit using the Distressor, accent its attack, then add some sub-bass. The

pads will be panned roughly halfway to the extremes and should sit behindeverything else. I should also try and distort the lead to tuck on some

Aggression…

dokładne zapoznanie się z surowym materiałem ułożenie ogólnego planu działania

Ułożenie bardziej szczegółowego planu działania stopa brzmi płasko werbel za długo wybrzmiewa w refrenie – zastąpić samplami brak równowagi skrzypiec w panoramie – poprawić sekcja solo – skrzypce mają za mało pogłosu gitara jest zbyt rozmyta – wyostrzyć zautomatyzować pogłos werbla




Technika vs kreatywność

Operacje techniczne np.: porządek w projekcie układ ścieżek sprawdzenie fazy grupowanie ścieżek edycja czyszczenie ścieżek rekonstrukcja ścieżek (ponowne nagranie)

Operacje kreatywne np.: użycie bramki do zmiany obwiedni wybrzmienia werbla dopracowanie ustawienia pogłosu w celu zmiękczenia brzmienia trąbki korekcja wokalu w celu polepszenia jego prezencji

Technical tasks can break the creative flow, they are better

completed first.




Co i kiedy miksować?

Podejścia do miksowania:

szeregowo – dokładanie kolejnych ścieżek w trakcie miksu rytmika, harmonia, melodia – perkusja i bas na początku, wokale i solówki

na końcu wg ważności instrumentów – w zależności od gatunku i klimatu utworu równolegle – wszystkie ścieżki jednocześnie połączenie różnych podejść




Miksowanie perkusji

overhead’y – wyznacznik dla reszty zestawu bębnów, zmiany tu wprowadzone wymuszają zmiany w reszcie instrumentów stopa – najważniejszy element rytmiczny, miksowana jako pierwsza werbel – drugi najważniejszy element rytmiczny tom’y – mniej ważne, ale ich obecność - istotna talerze – zwykle przy overhead’ach występują jako wsparcie




Miksowanie sekcji

chronologicznie – zgodnie z progresją utworu (w refrenie może zabraknąć miejsca na inne instrumenty)

wg ważności sekcji – w zależności od utworu (tam gdzie gra najwięcej instrumentów)




Cykl operacji

miksowanie w mono – tracimy głębię i przesrzeń, ale uwidaczniają się problemy związane z maskowaniem instrumentów

przetwarzanie sygnałów przed efektami

opóźniamy sygnał zmodulowany, a nie modulujemy sygnał opóźniony

pogłos naturalny – po efektach opóźnieniowych i modulacyjnych, pogłos kreatywny – przed

podejście suchy-mokry sygnał – najpierw miks suchych sygnałów, później dodawanie dodatkowych elementów poprzez efekty




Cykl operacji

Rozpoczęcie od zgrubnych, zakończenie na szczegółowych regulacjach. Dopieszczanie miksu do ideału – tylko na samym końcu procesu miksowania.




Ostatnie poprawki

Miks odsłuchiwany w różnych środowiskach będzie różnie brzmiał: różne głośniki różne pomieszczenia różne miejsca w pomieszczeniach różne poziomy odsłuchu

Podczas poprawek miksy powinny być odsłuchiwane: przy niskich poziomach głośności w wejściu do pomieszczenia na słuchawkach w konkretnych miejscach pomieszczenia




Odsłuch monoZrzut ścieżek (bouncing)Mix – EditsMastering

Odsłuch mono

Odsłuch mono stosowany jest jeszcze w: niektórych telewizorach (monofonicznych) radio (AM i słaby sygnał FM) duże pomieszczenia (centra handlowe, hipermarkety, stadiony sportowe)

„Hero Stereo” – utwór Hero w stereo – Track 5-001.wav „Hero Mono” – utwór Hero w mono (elektryczne gitary prawie

niesłyszalne) – Track 5-002.wav

Miks do mono stosowany w celu: zminimalizowania, a nie wyeliminowania błędów po sumowaniu do mono poprawienie bazy stereo, gdy występują zbyt małe różnice miksu w

mono/stereo (przełączanie)



Zrzut ścieżek (bouncing)

Zgrywanie pojedynczych ścieżek bądź ich grup ma na celu zwolnienie zasobów CPU

Opcje zgrywania ścieżek: typ pliku rozdzielczość bitowa częstotliwość próbkowania format pliku (multiple-mono, mono, stereo) w czasie rzeczywistym/ offline




Zrzut ścieżek (bouncing)

Problemy: nieodpowiednie ustawienie poziomów efekty wysyłkowe w szynach AUX zmiana obrazu stereo rozsynchronizowanie źle dobrany zakres do zgrania




Mix-edits

Miks udostępniany w różnych wersjach: wersja albumowa - CD wersja radiowa – mocna kompresja, wokale bardziej z przodu wersje klubowa i LP – dużo niskich, bas w środku, małe różnice fazowe w

lewym i prawym kanale (winyl) wokale, perkusja, gitary, klawisze ciszej/głośniej (do wyboru dla artysty

czy wytwórni) wersja instrumentalna - same instrumenty wersja a capella - sam wokal wersja bez solówek wersja tylko z chórkami itp…




Mastering

Polega głównie na: ewentualnym oczyszczeniu miksów ułożeniu utworów na albumie w najbardziej odpowiedni sposób wstawieniu przejść i pauz między utworami zbalansowaniu spektrum częstotliwości i poziomu głośności każdego z

utworów

Wymogi dla dostarczanego materiału: nośniki dobrej jakości nie używać wyciszeń (fade-outs i fade-ins) zostawić 3dB headroom’u pliki w formacie WAV zachować oryginane parametry nagrania




Domena częstotliwościDomena poziomówDomena stereofoniiGłębia

Domena częstotliwości

„Drums Source” – oryginalna ścieżka – Track 6-001.wav „Drums LF” – tylko niskie częstotliwości – Track 6-002.wav „Drums LMF” – tylko średnie niskie częstotliwości – Track 6-003.wav „Drums HMF” – tylko średnie wysokie częstotliwości – Track 6-004.wav „Drums HF” – tylko wysokie częstotliwości – Track 6-005.wav




„Hero” – oryginalna ścieżka – Track 6-011.wav

„Hero LE” – nadmiar niskich częstotliwości – Track 6-012.wav

„Hero LD” – niedobór niskich częstotliwości – Track 6-013.wav

„Hero HE” – nadmiar wysokich częstotliwości – Track 6-014.wav

„Hero HD” – niedobór wysokich częstotliwości – Track 6-015.wav





niezbalansowany miks, gdzie elementy nachodzą na siebie i są dziury w spektrum częstotliwości

zbalansowany miks, gdzie każdy element ma swoje miejsce i razem równomiernie wypełniają spektrum

rzeczywiste zakresy, w których „grają” poszczególne elementy



To make everything louder in the mix just bring up the monitor level.

Level automation is done to preserve overall level balance, but also to break it.


Domena poziomówRelatywne poziomy głośności instrumentów w miksie

„Level Balance” – oryginalna ścieżka – Track 6-016.wav

„Level Balance 1” – gitary głośniej – Track 6-017.wav

„Level Balance 2” – stopa i werbel głośniej – Track 6-018.wav

„Level Balance 3” – wokale głośniej – Track 6-019.wav

„Level Balance 4” – bas głośniej – Track 6-020.wav

Aby być konsekwentnym w ustawieniu poziomów nierzadko trzeba sięgać do automatyzacji poziomu głośności instrumentów w miarę trwania utworu




Domena poziomów

W domenie poziomów maskowanie oczywiście także ma miejsce – zwiększając przesadnie poziom jednego elementu zamaskujemy tym samym

inny

Różnice poziomów biorą się także z niejednolitego wykonania danej partii przez dany instrument (wokalista, perkusista, pianista itd.). Zmiany takie jeśli

są znaczące mogą przeszkadzać w odbiorze całości – procesory dynamiki (przekompresowanie – instrument traci życie i staje się nienaturalny)

„Hero” – bez kompresji wokalu (fluktuacje poziomu głośności wokalu i zburzenie relatywnych poziomów z innymi elementami miksu) – Track 6-021.wav




Domena stereofonii

Na obraz stereo składają się: lokalizacja – lewo/środek/prawo szerokość (stereo width) – jak dużo miejsca zajmuje element skupienie (stereo focus) – źródło dźwięku skupione lub rozmazane rozłożenie (stereo spread) – rozłożenie elementów lewo/środek/prawo

Lokalizacja – (b) oraz (e)Szerokość – (a) i (d) są szersze w obrazie niż (b)

Skupienie – (b) i (e) w przeciwieństwie do (c) i (f), które w obrazie są rozmazaneRozłożenie – (a,b,c) i (d,e,f)




Domena stereofonii

Brak równowagi w obrazie stereo: lewo/prawo – zbyt duże różnice między kanałami częstotliwości – może powodować przesunięcie obrazu (np. skrzypce

grające w kanałach z różnicą oktawy) rozłożenie elementów – dziury w obrazie stereo, elementy tylko w środku:

I-mix

V-mix

W-mix

dziura w obrazie stereo




Domena stereofonii

„Stereo 1” – pełne rozłożenie w obrazie stereo – Track 6-022.wav

„Stereo 2” – W-Mix – Track 6-023.wav

„Stereo 3” – I-Mix – Track 6-024.wav

„Stereo 4” – V-Mix – Track 6-025.wav

„Stereo 5” – dziura z prawej strony obrazu stereo – Track 6-026.wav




Głębia „Depth Demo” – lead najbardziej z przodu, instrumenty perkusyjne za

nim, natomiast syntezator ustawiony jest najbardziej z tyłu. – Track 6-027.wav

„No Depth Demo” – Track 6-029.wav




Głębia

„Sweep Synth” – podczas słuchania w centralnym miejscu między prawidłowo ustawionymi głośnikami, dźwięk powinien wydawać się bliższy na krańcach lewo/prawo i dalszy w centrum (krzywa głębi). – Track 6-030.wav




Miksy

„Kruder & Dorfmeister - bomberclaad joint” „Kruder & Dorfmeister – useless” „Kruder & Dorfmeister – sofa rockers” „Radiohead – climbing up the walls” „Radiohead - subterranean homesick alien” „Slayer - Temptation” „Portishead - Mysterous” „Portishead – Glory Box”

miksowanie

Documents

instytut radioelektroniki

miksierola miksuelementy

brzmicy miks

geffen records

the art and the science

with the lights out

wysokie tony niskie

zbalansowanego miksu