Ex Ihn cl-Variiii libjo,

Margarita mirabilium iusciiplo,

Caput tertium, quartum et quintum.

E Codice Upsaliensi

Venia Amplissimi Ordinis Philosopliorum

p. p.

Mag. CAROLUS JOHANNES TORNBERGS. S. Theol Caml. Litteratur» Arabic» Doccns,

ad Bibioth. Acad. Amanuensis ordin. Lideuianus,Societalis Asiat. Parisieusis membrum

et

PETRUS ANTONIUS KASTMAN

Oslrogolbi.

In Auditorio Gustav.» die xxn Maji mdcccxxxix.b., a. ni. s.

IV.

U P S A L I iE,

Excudebant Regia» Acadcmiae Typograpln.

u

n ßt iißji'fr,IÄ1 »IJ» iiVii: :;i

DE HULD ASTE FÖRÄLDRAR

h c I g n d t

af

sonlig vördnad, kärlek och tacksamhet.

VII

fori el-Yardi libri, in Bibliothecis Europas rari,

/ö. ^ ] o-? cr3-^*3 Sö (3 (?)wä--;Ai uXli-

oL-wijj QA*V i3^>i u°*^

Jol XLo !~1~! ®grJ.^-)ji Q-11 tj**®0 & »Lsjb_*j> 3-^ cr» o-' (j^^'

—J»L»d-XJ^ (jäjituf jjl-W ^v-i—Ä-3

jS> L+S jy)ij j^pA *-£? ^► XaIäx*!» ^aIslxJI oLi^y ä-Oj*-I (3^' v!^C äjo-äi! (3yi*jt wL^t \j& i^1-^"'* ujJ^JS.ull ^ iW^J J5*3^ ^ ^1*1^fujjJjJl q-» AIJw^j ^jjljut L'\p ^ (wA^'){ySi (j*LxL jÄi s*\)y>\ CT» Ju>J& LwL ■ ^^^ qJ o*4^ *n Peri°d° paenultirnavertenda lectionem Codicis Suclitel. priEtuli» ijuiaprsecedentibus magis congrua mihi visa est.— In Bi-bliotheca A.cad, Upsal. versio Ibn el - Vardii turcica,cujus mentionem fecit Hadji Khaiia» exstat sub nu-mero 86« donatiunis Siurtzeribeckeri. Stalin» ile eaplura exponam.

C

Till

Tel mutilati adsunt Quam ob caussum magnisunt momenti plurima ejus effata. In suum etiainusum Ibn el-Vardium converterunt viri de litte—ratura Arabum optime meriti, quorum Frcehnium,Hartmannum et Rasmussen nominasse sat erit. Hisquoque accedit, quod, quamvis studium Geographia; orientialis hoc saeculo summam doctorumcuram et attentionem ad se allexerit, et maximo cum

8uccessu fuerit cultum ; multa tarnen adhuc restantobscuriora, quae, si vel umquam elucidata fuerint,non nisi comparatio inter omnes, qui invenian-tur, geographos orientales, diligentissima institua-tur, rite explicabuntur. In tot ac lantis, quae ul¬timo lustro lucem viderunt operibus Arabum,Geographiam speetantibus, Abulfedam loquor, cujusTabuice Regionum curis assiduiscell. Reinaudii et de Slanii Parisiis prodierunt 2),

2) In editione ex omni parte optima Geograph!«Abulfedae usus codicum, numero haud paucorumnec parvi pretii, quos possident ßibliothec» Angli-canse ornnino desideratur. Habet quinque Podleie-na, tres Museum ßritannicum, quos omnes perlu-stravi et editioni parisiensi comparavi, Summamdoctorum attentionem, ut mihi videtur, codex MsMut>ei liiit. 7498 (e collectione Richiana) u.eieiur.

IX

fcdrisium (non il]ud compendium jejunum, quodfalso nomine Geographiae Nubiensis imposito Ro-mae typis descriptum est, sed opus integrum), acel. Amadeo Jaubert versione gallica donatum,lit alia reticeam, Noster agmen cogat.

Quam in priore operis parte eram secutus

methodum, ne justo major discrepantia oriretur,immutandam baud censui. Dixerit facile aliquis,fabulas, quibus haec capita scatent, scientiee non

multum prodesse, immo potius nocere, quum le-gentium animos a studio litterarum Orieutis forteavertant, ideoque eas e nostra editione expel-lere consultissimum fuisse. Ad haec paucis tan-tum respondeo. Summa eademque nocentissimadabitur editori licentia, si ei licuerit pro lubituauctorem mutilare. Unde saepius factum est, ut,quae ei viderentur excplicatu difficiliora, omitteret,quamvis in iis forte invenisset alius plura obser-vatione digna. Non Graecorum neque Latinorum8criptorum editores earn ingressi sunt viam; abso-lutum opus, quäle e manibus auctoris exierit, vi-dere et perscrutari optamus. Sic etiam in librisArabicis evulgandis agendum esse mihi videtur, et, simirae illae narrafiones non ita nobis lit Orienti ar—rideant, olim forsan, quemadmoduni fabulis Ifero-

X

doti et aliorum accidit, vestigia yeritatis, quae ilsinsit, indagabuntur.

Ad variantes leetiones quod attinet, eas par-

ca manu jam adnotayi. Quisquis enim Codices per-volverit orientales, optirne cognoscet, quantusearum sit numerus, plurimam partem levissimimomenti, quum ea modo corrigant, quae vel sineearum ope emendari possunt. — Ad calcem libriduos appendices videbis; quorutn alter addenda etcorrigenda complectitur, alter noniina locorum or-dine alphabetico descripta continet, In hoc con-ficiendo magno usui fuit Codex ßibliothecaj Re-giae Parisiensis, qui, Liber observatoriorum, undeprospicitur in noniina locorum et plågorum Os>of^)

inscriptus,

kompendium operis Jacuti celeberrimi Alphabitiregionum dicti complectitur,etiamsi culpa librarii vitia ei insunt gravissima,quae in archetyno 11011 occurrunt

3) CodeK e Leidensi (cfr. Hatnakeri Spec. Ca«tal. p. 67 et sqq) per Michaelem Sobbagh festinantecalamo est descriptus.

XI

fieliqumn est} ut subsidia cetera brevifer re-censeam. De versione Ibn el-Vardii turcica pri-mam, quae invenire licuit, exponam* Qui indo-lem version lim quavis lingua Orientis confectartimin genere perspi-xerit * is faeile jüdicabit, quamexiguain mihi pt&buerit ulilitatem Ibn el~ Varditureicus. Sine tdla fere exceptione f äe ita sunt

comparatee, ut, si non omnino paraphraseos pree-beant formam* verba Verbis taiii presse redderestudeant, ut, quas in arehetypo fuerint ambiguaet minus perspicua, nihil in interpretatione per-dant obscuritatis, immo perplexiora s»pius fiant.Neque liber, de (juo quiöritur, aliam prae se fe» tspeeiem. Ex sola deseriptione Codicis FpsahYn-sis id satis elucebit. Formarn iiabet ille qttadri-partitam et folia 27g comprehendit, quorum 191Versionein Ibn el-Vardii tureieam, nullo tit nio

insignem, continent, ceteris v< ro inscripta suntMiracuta Incir de rtbur tcmporum ttiemorabililmr

01X^=2) 4). In

4) Nisi omnia fallunt, eundem heic habemusÜbrum> quem Hadji Khalfa (ed. Flügel. N:o 1708)sub simili inscripiione Djelal eldino Sojufensi at-

tribuit.D

XII

prima codiois pagina lieec leguiUur verha porsica} I

«riJjdyi J\\ i. e. hic Uber historiens jucunaus speciir ;;htm mundi adpellatur, et in fronte folii primi versilitteris fere deletis exslant ^Uitgcs* i. e.Chronicon Speculi mundi. Omnia alienå et recen-

tiore, quaui quae codicen» exaravit, mani scriptaab errore quodam profecta videntur, quo pro

yero libri titulo alius, Gcographiam, quam latineyertit noster Norbergiu.s, auetore eodem, quem

jam multoties citavi Hadji Khalfa, denotans estsubstitutus. Preces et laudationes solennes prooe- jmii arabici, ut in archetypo legunlur, oninino re- jtinuit interpres, et, tabula geographica praeter-missa, caussas enarravit, cur vertendi laborein in 1se potissimum suseeperit, a Hadji Khalfa jain rite !e^positas, annumque 5), quo opus liocce absolvit* |adposuit. Heinde versionern ipsam ab bis verbis Iorsus est lAÄclL- c_JVs

i. e. A descriptione montis Kaf adpellati

5) Fol. 3. v. ^

u.j jyi-J i.e. anno

970 (p. Cbr. n. 156I).

XIII

hcipiam 6). Ut in prooemio sie in id excipienti-bus prirno ae secundo capitibus verba suo quam-

quani modo lbn el-Vardii exprimere studel. Atin sequentibus vestigia auctoris deserit et partesinterpretis ulterius non agens, prout ipsi placue-r i t, rnulta heic resecat plura illic addit, librurn,ni fällor, K^zvinensis jam cilalum ante oculos ha.bens. Quae in Codiee Upsaliensi a pag. 2]&va in-de usque ad 3o2dam i, e. ultiuiam inveniuntur,pinnino omittit, et animaliura descriptione finita,coronldis loco Balkh urbem delineat 7}.

°) Vid. pag. v 1. 6, hujus ed.

) Speciinina hujus versionis turcicae lisec sint:jjj JLL'i£

l^5 (txcidit j LJ^y*'*'

(sie) üj»ls? llxks c

k-v-wLJwOj Xiudi« +jj i Xiio^Loj'& j-jduj &Jji jijj QL^XjUb*w«j (jjoCfr, pag. IV prouemii ed hujus. — clvJ

Xi v

In Bibliotlieca Regia Havniensi tres Ihn el ■

Vardii Codices adservaritur, qui in Catulogo Ma-nuscriptorilni arabicoru n et persieorum, au^pi-ciis iVloldenbaucri a Rasmusen conscripto sie de~scribuulur. I. "3o. Fol., Afric. si_\__y_éw Å' *^—>

f<Tö <3j-k-Lj Liber geograpbicus in i5 sectlonesdivisus, quarum priiria agit de regionibus c< t —äVilsiilf s coronis libri brevem continet delinea-

tionem historiae regum temporum praetcritorum>eXeerptam ex historia tu Abul - Faradsch Al-dschuzi, atque varii argllmenti traditiones fabulas-qupi Scriplum est exemplar nostrum anno Fugte1189" (p. Chr. n. 17.3") — Codex negligentiussenpius plnra orniltit loca, ut sttepius lit librariiculpa, qui 6tuoiotsksvtot$ decepttls, neglectis inter-

♦ 1 .]1—j i-!1 y

A ♦. » ?.. r qUS ^ kJ£Cfr. p. IP Cap. securuli.

irr

i ^A^Vvw\^ ö[ 4-\xu)i r.£_ —. AJ

(jf L-f-^Jf r-£=>ö ^ p_$Jr*_*fJ cA-*-Ä-3f Yj oW^b ul l$3 g^-3^u<2yVf ^ ^ L.*3t*Jf^r>*Jf (J^ J'A^SnJf y—^ f- b-M^f ^./0 ^fcM-3 j*-§-3 (J^-ä-3 &r)<-A»Ji J&: j^JülO föl pßjftAcf ^ V^.i ^ÄAaaröO*Ljf L$-^ g^-Jj paJ JUsriH{.))L La_3Cl.A_la_^-'.y (J^y^'f J.f=ö f < (j-j-d[5J ^-L^y-J y> xJf y:':—f J Oy-*K<j£ y5-Ä_)f f V,j jf X:vy)i -'f isö-^wuff

r)f U-*~

(lX-A &_J M sÄ_& (^v,?5 &A&>MLa3<-\K ^-Ibal»3 f &a*b|(^O\.A3 X.L l^'l.^—' l^LJ Ja^su. «X« ^J-3 , V+>•

vj . •• w» v U

(j>-c y—Q._i ob* J-a> £ yy l-c* IA,jAA<U3 (J.a*H0^*3 ( Laj>w jf |*bä^ i^-g 2> Sy^^f j<i

'O Cj' &j^3TLa»*) c^X>[ f }j.*aa%.4.

IfJ

|V—c ^^ [*/"'*^/^ ^

^Jf {_J„Kl4.\\ i_*f==yJl £*> y/jXiH J-ry^IgLc l*3*Ä^ &+ih.*Jf J^\ <Jf ^Usti iyAÜÜf^_XJC.M,_+.5f Ig**** &«iliiJf ^Aiiai ^XU|U<jlaLÄ ^-jf ^LsnJf (j,* &::U^. sJp^Jt-Of jO»\ fÅ& <• jy.C^ ^>3 vj

.C

^ajI^IC ^XC

jAÜft X$-> jV^snif j^=>^ vJ

J-^f yjf uv-^ iLiJ Jc *x3f v>*^JC_*_ij\ L_j--A_£==> - V+uJf OIÄXÄ. ^_*.A£—^(JOyYf Cj-^ v_>-A_Ac^_j lJ-^— ' CJ5^53La^ La? J-JL'3 Jl-3 ^-Li ^svk«, C^A£=>(jojnY^ &*maä3[(jf ^jf^-ariJLi f jy&Ob ^.AC &^A5(j0^-3 o ^-ä-X-ao ^<.Ä3( (_y^c Uy*^

r^j>ux> jyjj

[jr

p&LXqcuJ V+AIUO &■>ZyOfj (JVi^ jAi (j.3

<AAC ^'i^3 p/V QjVc 'Z<*j-*J$\>L^J<y3 Sr^t/l? S^5 O**1"^p_*_X_>C? &XJf &AÄlJf&_jf lr^_A-3 Iä^""0 C-4-AIIAM*.)

Ig/J ÜUaJM t

^j.Sd/0 lJj* (J>* ^^-3 ^A3 l5^ 5>3y~«2.-Jf J-A3&A>oldb"iif* ^.A^.5[ ^.«0 ^VmaLj»J( j.zsit.mjp_C £^_A_C (jf J.£=)ö \j£f)i\ <3 ^ J"*^ ^[Js._& 1_^._a_3 u>V-^3 ^ydf {jéj\YU V^A3 ^maacJ

(jLvAjJf &a3 (J^A-^f

2^-3^X5/ SvXÅ Vf

p_A_lh._A.3f iwlåA+if ^.a>(^4> v^jf JÜÜ uÄXsriJf ^£z==jjf JkÅC C^AÜifÜJ —A_X_X—3 &_AA;\._J-? C ^C £jAW^f<0 j\.S\

in

x L+Jf j fW3f (J>jo

^.AwaJ ^ (jf ^*0 v^lJCKi &AIC (^ÄL?»25.c v_J fl-^>. ■cV_+_H yV_C_3 &CJj j^5j.Acl+^1 p| *A3f p*Ls 2^X5f Jlü

t&JjXz» VaaC OülÖ fj*X L-Äfr7~yl> «Jj»-V. &J rÄ/j p5 V^5 ^JcIaO &Vj!t\_Å_~ O;-^'—- Oäj-< i^-o &JlJf ^.„ifc\-+-2*l (j._J Ov.+.Sll.o Jl»j f l*L?Yf G>'fÄo-

^T_jf »^Lcf f/"l/ £f^ IlA^5r_A_i. ^;^.._A_- l.£y*3 ^_>j) Ic'j/J yj.A^j-!fjOw ^vaCj (y£==yJf f-Ä^ yAC BOo>fa>j.3 f'i ^y+3f fövCw yAC# lÅAa^U (JAAA^jj

£

J-X-ZZ1-3 yAÄ)l^* yO^ÅU2* £3^f &Å** 1&*U?üf^i £j^f &**ö ^3 l:s:v<äJ| (J.3 eX+sriA? ^A3

> '

pl-iy-Jl^ 1_^._a5^] (j£ -J (y-o «Jbl?J[ \j\sz J(

(jf (j^_+_.C^_.J (jAy..Å_3f léT7-l..«0 (j!^A-Jf (J^SIISZVJ folf-—> j».^.jf^ ^/Jdbjf p£>ACi*

43.

irA

? yy vxx*3i v^^»y.c>.ii&Ac sA3f

•Jy)\ J öoyi*Jf ugi*3l V&jf^

^vaVS-TJI p/""^ \f"^&*aX3U. L_yAåjf^ ^.*.*£.31 £a5^+3 j^X&j ^A^V+^I*é^A?f SJjf VJ ^ ^31.3 iyjßä^o(^^.„AT.Ä-'i^ jys:\«Jf &^.*3f ö^XÄ v_j i.Å^=yX!> (jf£A*a3 yi föl *X3f U***Ä. COÜ» ^*3 JVJ Uer^ <——^ 'f £ l_A? cXAj VåoJj 0\ÅC VwX/oVjVi&_A-^—-3^-A.j ^jXJsJtjf ^C ^jIOAAJ J.Acl^f 3

^._'i ^V_i ' le «.I Vj^C ^A+XVi lÅAajf ^X!yU)0.^3 rs iéT\Å& ^J\Co* t^Å'£C*j Vaå£V—c ^y_.C_c oVcoj S* ^Jf ^^'3'f ^jAc^.

^V-A->AN_3f oU-^of U.a*+AW j\3 VÅAa3f c\Åc OCco&_A_3f uÄÄ-^i VÄU3^ ^jVc OCildhJ

O^-sriAjf Uöj v>s^Yf ?>A\^y3 (jcisriAj &JL\Ä-*i

I ■■

JfV '

föf (jU==^ IaaJo ijj^j-ti-* ' l-*> {^-O Ö^LwCf J^ÄJ ^*b<3 2</cUf (JJLjLc (^->c A-Ii-m-j l*jl£Li Jmä fö\b &cl\a5l_Å_£~^ X+Q-åoj, j~$*~-? Cjr^f v-Ä-A-J l+Awfp\-jf &_3^I_3 &-CV«AG_3 jAJ (^J-O LK^y+^f

libu»

<jf (jrjf c si &+5f äJacxJb wU,^j rAi

jV-+jV_Å.5f (^A-J «,-& l^AA^A {JÅ^-O jVÄXAOU_&a_2>f ^.Ä_>:.i ^LCJU Jyj af (jtkäJf^<-XÅc i^S^f ^Uii yXkc. riwüf^ &«,fp c\Åca-A-Is &_AtAÅC (3^*

f ^A.jJ (3^ ^aJ^ ^3'».5

iSj.zsz\jo Jsü *^.£=> J Jlj ^L» ^ali JI3^._Ä_\_ao &x3i &*.C3Xi (yf^j\å ,,AJ Jf^V_A-c^ l-Zj-Lc ts^>y5 l+.gÄ.<>^££~=> t^JåAcs«

l$A<? fj^Åi y-A^.ff |^AA SaXcsrualf (j>so

t\_;y_.C_)f lÅj^XMi B^,s:iAaIf ^Jf f^^Äjfa,5a\_Jt_c j^.c. ^Js,_^f ^..a-A ^.!>» X^AJU XgXscii

IH

SrJULc J y.AXi\.Å4.3fj jo*3lio U-CJ c*XJa./<? of*js,

J.K-) &-A-3 Clj&v) £-* ^Xjf Jf gUÉ*3fX^.A5| ^_£^X.J ^.XÅ/O O^Awf

r_A_s:x_3f J_Af ^vCl.+_Li ^JV-3 lé£lX_& ^lAOf V+iåc ^*3 ^b*j\

Cipj-0 &-X-a-XJ( ié£L.XJ> (jl^—>»obtJf L_3^^ gsXc &AÄJ C_£ao*J X bsT-Jft XÅ++W.3

^Jf i^XXiü (A3 -ilÖf léCJö ^ yf U+XÄ3C(—<a3 Jl3 j*.0.Aa..£3 (__Ca,^«s 4 ^A4»3f^,7jo b (^joXåj ^bb J-aX)! j+U (_XAOJj^-J lé£jj ^?.!~=Åi £-X*Aa3f ^3f b•gXr.X—t»_3f (^XXi ^Xjui

pli.SC3f C^->å*Ä] ;aa3[ (éC_X_x_3 \^=:«v+3fij "" y ' o —/

( j_wÅ_>_3[ &_Å '' _ > &.cXAi3\jéy\3 &z\sa3 ^y'->f ^.XÄAO ^Å3[ (jf ^yfX^AJ v_j£/aJj ^-aJ) ^_y3f ^j3(j X*? oj^ J3aj| (J.A?ül-Ä-3 l :^Ag»| XsnX/tf ^.dj^zsi Xgib (j^^c

t^ö».

YVj V+^aI['.2> ct\3 C\Xi CåC+JlJ ^4 A" .. ** ,.

^6^ cj^ ^ s^jf^ IgJ ^Jk\s^ öf/-^.5f^ \»jfIgjyL\Ai jÜaÄcsiJf ÖAA cJÅA OAJUÖ <AJ

JVj <S£=>jX3 gs£=>J3\ jvy i ,\X^.Å3 l^Jy (_\.^J^ &\Jf^ Cy^=s=i-i g^Af (Ji.3 ^Äaciia.i gÅsniA

fcA^f Ia£ tåCJj O^xi ^sif

vJ &-A-J(«A_.*...5f^ «0 fti*^.-A_3 yc\3 5v*3ä *AJ ^JCjV^=3 £AJ*J(iX — 1.+2» 0A/0 C-X^P 5 j^äXaO o*a)Iis>a_*_j (_j-$—2* [AÅ C^aaXX)[Laa-dbi-w téTAÅÅ »^1,AÄ2V| gj gcfp &M &A=5:uaJf

£■f (d

oj &.J ^Axai fylj ^iy*° ^*'0SoJf j-i^f C5'^ Ö^JL5

ju

j*ULCJ| gfjfl ^-0-*-' f*^*° J?*"/12.