m a g a z i n e o v e r r e v a l i d a t i e | m e i 20 1 2

Pijnrevalidatie na een kettingbotsing‘Beter doseren, goed plannen’

Patiënt Educatie Programma Parkinson’Ik heb een enorme metamorfose ondergaan’

Resultaten longrevalidatie onderzocht‘Zorgconsumptie halveert’

2 R E L E V A N T M A G A Z I N E

ZoRg diE

wERkT

Een helemaal vernieuwd blad! daarmee willen

we de banden met verwijzers nog meer aanhalen.

we doen dat al met ons jaarverslag en op de

website, maar we gebruiken er zeker ook dit

magazine voor. we willen verwijzers graag

informeren over waar wij mee bezig zijn.

Zodat de samenwerking nog beter wordt.

Transparante communicatie is daarvoor een

belangrijke voorwaarde.

Ons uitgangspunt is: zorg die werkt. Onze

revalidanten moeten echt baat hebben bij de

behandelingen die wij aanbieden. Dat willen

we aantonen aan onze revalidanten en aan

verwijzers.

Het onderzoek met bijbehorende publicatie over

de effecten van longrevalidatie is daar een mooi

voorbeeld van. Lees daar alles over op pagina 10.

Maar ook het onderzoek naar het meetinstrument

User op pagina 11 heeft daar mee te maken.

Laten zien wat de effecten zijn van de revalidatie

voor de revalidant en zijn verwijzer, daar gaat het om.

Om dezelfde reden hebben we onlangs een

onderzoek onder verwijzers gedaan. We wilden

weten of zij tevreden zijn over de zorg die Revant aan

de revalidanten levert en over de communicatie

over die zorg. Werkt het? Worden revalidanten

er beter van? De resultaten van dit onderzoek

worden binnenkort bekend. In de volgende

Relevant berichten wij er graag over.

Tot die tijd: veel leesplezier met dit nummer!

Christianne Lennards

Raad van Bestuur

iN diT NummER

Kort nieuws 3

Pijnrevalidatie na de kettingbotsing 4

Richtlijn oncologische revalidatie 6

Verbeterslag bij Reigerbos 6

Dit is de revalidant... en dit is haar team 8

Resultaten longrevalidatie 10

Evaluatie klinische revalidatie met User 11

CoLofoN

Relevant is het driemaandelijkse relatiemagazine

van Revant, revalidatie in West-Brabant en Zeeland.

Het wordt verspreid onder medisch specialisten,

huisartsen, revalidatieartsen, longartsen, wetenschap-

pers, beleidsmakers en medewerkers van Revant

Redactie: Jan-Willem Meijer, Marjan Leusink,

Ingrid van de Port, Inge Fokkema, Carla Oomen

Redactie, vormgeving en productie: Demare

Fotografie: Laila Vroom, Frans Strous

Redactieadres:

Stichting Revant

Brabantlaan 1

4817 JW Breda

info@revant.nl

www.revant.nl

R E L E V A N T M A G A Z I N E 3

Praktijkcursus Goal Attainment Scaling

KORT NIEUWS

TRAiNiNg ChiNEsE CoLLEgA’s AfgERoNd het introductieprogramma Revalidatie­

geneeskunde voor therapeuten,

verpleegkundigen en artsen van het

People’s hospital in shaoxing is

afgerond. Revant was medeorganisator

van deze training. in februari en maart

zijn de Chinese revalidatieprofessionals

in twee groepen getraind in en getoetst

op theorie en praktijk van revalidatie­

geneeskunde in Nederland.

met de kennis die zij hebben opgedaan,

willen zij de kwaliteit van de revalidatie­

zorg in shaoxing op een hoger niveau

brengen. •

het landelijk implementatietraject van gAs onder leiding van medewerkers van

Revant is succesvol afgerond. met als resultaten een uitgebreide handleiding

en een cursus waarmee deelnemers leren om de gAs­methode in de praktijk

te gebruiken.

Goal Attainment Scaling (GAS) is een instrument waarmee zowel de behandelaar

als de revalidant zijn doelen kan vastleggen en evalueren. Projectleider Koen

Dekkers: ‘De handleiding is voor alle geïnteresseerden gratis te downloaden

op de website van Revant. De cursus geven we aan complete teams op hun

eigen werklocatie en de interesse is groot! We hebben al diverse aanmeldingen

ontvangen van ziekenhuizen en revalidatiecentra in Nederland. De cursus wordt

gegeven door medewerkers van Revant en biedt mensen advies en praktische

ondersteuning bij het werken met de GAS-methode.’

Aanmelden voor de cursus?

Neem dan contact op met Koen Dekkers, k.dekkers@revant.nl. •

wat is het effect van longrevalidatie op

het cognitief functioneren van patiënten

met CoPd?

Dat wordt het onderwerp van het promotie-

onderzoek van Carlijn Campman, promo-

vendus van de faculteit Psychologie van de

Tilburg University. ‘We vermoeden al langer

dat COPD problemen kan opleveren met het

geheugen van een patiënt. We vragen nu

alle patiënten om voor en na behandeling

een vragenlijst in te vullen, waarmee het

cognitief functioneren gemeten wordt.

Zo bekijken we wat het effect is van de

longrevalidatie’, legt longarts bij Revant

Dirk van Ranst uit, die het onderzoek

begeleidt.

Het onderzoek is resultaat van een

samenwerkingsovereenkomst tussen

Revant en de Tilburgse faculteit.

Binnenkort starten er in datzelfde kader

twee promovendi een onderzoek naar de

psychische aspecten van COPD en astma. •

CoPd EN hET gEhEugEN

Een plek waar lotgenoten met niet­aangeboren hersenletsel (NAh) en

hun naasten elkaar kunnen ontmoeten: het TREfPuNT NAh. Na een jaar

van succesvolle bijeenkomsten was op 21 maart jl. de officiële opening

in grand Café willem in middelburg.

‘Het initiatief voor deze bijeenkomsten kwam van de patiëntenvereniging

Cerebraal’, vertelt Cisca Zuurveld, coördinator Trefpunt NAH in Zeeland.

‘Zij gaven aan dat er bij mensen met NAH en hun naasten behoefte was aan

meer informatie over leven met hersenletsel. Maar ook een gelegenheid

om ervaringen met elkaar uit te wisselen. Het liefst op een locatie met een

gemoedelijke sfeer en niet te veel prikkels. Met subsidie van de provincie

Zeeland zijn wij in 2011 met deze vraag aan de slag gegaan. En met succes!’  In

2012 organiseert het Trefpunt NAH twaalf bijeenkomsten op een woensdag-

avond, verdeeld over drie locaties in Middelburg, Goes en Terneuzen.

De bijeenkomsten zijn bedoeld voor mensen tussen de 18 en 45 jaar.

Cisca: ‘We starten vanaf 19.45 uur en sluiten om 22.00 uur. Bij iedere

bijeenkomst wordt een thema behandeld. Thema’s starten altijd om

20.00 uur en duren maximaal een half uur. Napraten mag natuurlijk altijd!’

Toegang is gratis en aanmelden is niet nodig. Kijk voor data en locaties

op www.nah-trefpunt.nl. Voor meer informatie kunt u contact opnemen

met Cisca Zuurveld, telefoon 0113 236 263 of mail info@nahzeeland.nl •

TREFPUNT NAH officieel geopend

4 R E L E V A N T M A G A Z I N E

huisARTs BAukE smiT:‘Drie dagen na het ongeluk komt Leonie op het spreekuur met

een pijnlijke hals. Zo gaat dat vaak: je komt met de schrik vrij,

denkt dat er niets aan de hand is, maar een paar dagen later

blijkt dat je nek pijnlijk blijft. Onderzoek toont niets bijzonders

aan. Ja, haar nekspieren zijn heel gespannen, maar dat is

gebruikelijk na zo’n zwieper.

PijN BLijfTTwee maanden later kan ze nog niet werken. Ze blijft pijn

houden. Ik laat een foto maken, die niets bijzonders uitwijst.

Ik schrijf fysiotherapie voor, gericht op mobiliseren en actief

herstel, maar de klachten blijven bestaan. Leonie bevalt

inmiddels van haar eerste kind en krijgt ook nog bekkenklachten.

Na haar zwangerschapsverlof wil de arbo-arts dat ze weer gaat

werken. Maar het gaat nog helemaal niet goed met deze patiënte.

Het is inmiddels acht maanden na het ongeluk. Dan verwijs ik

haar naar de neuroloog, met de suggestie dat het wellicht

verstandig is als ze naar een revalidatiecentrum gaat om te

trainen en te leren omgaan met haar klachten.’

REVALidATiEARTs NiEkE RijNdERs:‘Als ik Leonie voor het eerst zie zijn haar ergste pijnklachten en

de dagelijkse hoofdpijn weggeëbd, maar ze heeft nog steeds veel

pijn rond haar schouderbladen en in de nek. Ook de concentratie

is minder. Lopen en autorijden kosten moeite. ‘s Nachts wordt

ze vaak wakker van de pijn en het huishouden doen blijft lastig.

Op de mri-scan en foto’s van de nek zijn geen afwijkingen te zien.

De pijnklachten zijn bij patiënte lichamelijk onvoldoende

verklaarbaar. In de volksmond worden dergelijke klachten ook

wel een whiplash genoemd. Bij Revant volgt Leonie een cognitief

gedragstherapeutisch revalidatieprogramma van tien weken.

Het behandelteam bestaat uit een revalidatiearts, fysiotherapeut,

ergotherapeut, psycholoog en een maatschappelijk werkster.

dRiEhoEkWe zoeken naar factoren die klachten mogelijk in stand houden.

We werken daarbij vanuit het biopsychosociale model: lijf,

denken en voelen en de sociale kant. Die drie hebben allemaal

invloed op elkaar. We ontdekken dat ze niet erg assertief is,

mensen het naar de zin wil maken en moeilijk nee kan zeggen.

Leonie van Brakel1 (34) zal die dag in maart 2010 nooit vergeten. Vóór haar gloeien plotseling rode lichten op, ze remt en voelt een klap in haar rug. kettingbotsing. haar huisarts en revalidatiearts vertellen het verhaal van haar behandeling. Van binnen en buiten Revant.

1 Om privacyredenen zijn naam en omstandigheden gewijzigd.

Pijnrevalidatie na de kettingbotsing

R E L E V A N T M A G A Z I N E 5

INSIDE, OUTSIDE

Ze is perfectionistisch en wil alles goed doen. Uit mijn lichame-

lijk onderzoek blijkt alleen dat haar houding beter kan en dat ze

een vrij hoge spierspanning heeft. Een gespannen, alerte vrouw.

REgiELeonie werkt bij de fysiotherapeut aan haar conditie. Ze leert

ook om beter te luisteren naar de signalen van haar lichaam.

De ergotherapeut kijkt met Leonie naar de dagelijkse activiteiten.

Beter doseren, goed plannen. Het is heel belangrijk dat ze het

heft in eigen hand heeft. Dat ze de regie terug krijgt. Dat ze niet

te ver door gaat met klussen die moeten en altijd de leuke

dingen laat varen. De psycholoog richt zich op het verhogen van

de assertiviteit. Leonie leert om beter op te komen voor zichzelf.

Bij de behandeling hoort ook een pijneducatie. Chronische pijn

is niet, zoals andere pijn, een noodsignaal. Dat leggen we uit,

dat vermindert angst. Bij de behandeling is er ook aandacht

voor de omgeving van Leonie. Haar partner komt een paar keer

mee naar de gesprekken bij maatschappelijk werk, waar onder

andere onderlinge communicatie aan de orde komt.

BAdmiNToNAl tijdens de behandeling neemt de fysieke en mentale

spanning af. En dat is nu, drie maanden later, nog steeds zo.

De klachten zijn er nog wel, maar ze kan het beter aanvaarden.

Ze oefent veel met communiceren: meer grenzen aangeven.

Ze is meer ontspannen en voelt haar grenzen beter aan. Dankzij

het doseren van activiteiten houdt ze energie over. En wat ik erg

leuk vind: ze gaat nu badmintonnen.’

huisARTs smiT: ‘In maart 2012, precies twee jaar na het ongeluk, krijg ik een

brief van de revalidatiearts. Mijn patiënte heeft de behandeling

‘Grip op pijn’ gevolgd en het gaat een stuk beter met haar. En dat

klopt. Ik heb haar sindsdien niet meer op het spreekuur gezien.’ •

‘Het is heel belangrijk dat ze het heft in eigen hand heeft. Dat ze de regie terug krijgt’

Pijnrevalidatie na de kettingbotsing

Het IKNL, het Integraal Kankercentrum Nederland, heeft

hiervoor een landelijk project ontwikkeld. Dat gebeurde nadat

eind 2011 de landelijke Richtlijn Oncologische Revalidatie is

opgesteld. Het IKNL wil weten hoe de richtlijn het beste

geïmplementeerd kan worden en welke afspraken tussen

ketenpartners daarvoor nodig zijn. Hoewel hier nog weinig

onderzoek naar gedaan is, is bekend dat nazorg aan kanker-

patiënten moet worden verbeterd. Verdere ontwikkeling van

revalidatie volgens de richtlijn is gewenst.

Steeds meer mensen krijgen kanker en steeds meer mensen

overleven kanker. Uit onderzoek blijkt dat 1 op de 3 mensen

ernstige (vermoeidheids)klachten houdt. Ze voelen zich

daardoor belemmerd in het dagelijks leven en op hun werk.

De kwaliteit van leven gaat omlaag.

De oncologische revalidatiebehandeling die tot nu toe wordt

geboden (‘Herstel en Balans’) leverde goede resultaten op.

‘Herstel en Balans’ is gericht op het fysieke herstel en de

psychische verwerking na de behandeling van kanker.

De richtlijn bepaalt nu, dat deze behandeling uitgebreid moet

worden. Ze moet aan álle kankerpatiënten aangeboden

worden. En niet alleen na, maar ook tijdens de behandeling van

kanker. Bij Revant bieden we daarom al het zogenaamde FIT- en

Balans-programma aan. Tenslotte bevat de richtlijn het advies

om de behandeling meer op maat aan te bieden.

Het project Implementatie Richtlijn Oncologische Revalidatie is

recent gestart en loopt tot eind 2013. Revant nodigt verwijzers

uit hun patiënten voor oncologische revalidatie door te

verwijzen. Kijk voor meer informatie over onze behandel-

programma’s op onze website:

(http://www.revant.nl//action/treatments/item/93).

Meer informatie over de richtlijn oncologische revalidatie

vindt u op www.oncoline.nl

6 R E L E V A N T M A G A Z I N E

NIEUWS

Revant is een van de zes revalidatiecentra die zijn geselecteerd

om de richtlijn oncologische Revalidatie te implementeren in

de keten.

het was even schrikken: in 2010 bleek dat

ouders niet altijd tevreden zijn over Revant

Reigerbos, kinderrevalidatie. diepte­interviews

zorgen nu voor opheldering: ‘gelukkig blijkt

het vaak om kleine dingen te gaan.

in Reigerbos werken we met het hele team

aan verbetering.’

‘Uit de enquête onder ouders in 2010, bleek

dat we op diverse onderdelen onder het

gemiddelde scoorden. Dat was naar nieuws’,

vertelt unitmanager Marjo van Kruijsdijk.

‘We willen een open en toegankelijke organisatie

zijn en vroegen ons af: waar slaan we de plank

mis? Om er goed achter te komen hoe ouders

denken over ons behandelaanbod, hebben we

ouders benaderd. We vroegen hen dóór naar

hun ervaringen. Petra Geus, medewerker op

onze therapeutische peutergroep, heeft diepte-

interviews afgenomen om de werkelijke

klachten te achterhalen. Inzicht krijgen in de

achterliggende motivatie, is noodzakelijk om te

kunnen werken aan verbetering van kwaliteit.’

ThuisgEVoELDe uitkomst van de interviews is positiever.

‘We weten nu waarom ouders teleurgesteld

zijn. Het is fijn om te lezen dat de meeste

mensen zich thuis voelen bij de therapeuten,

want dat is onze basis. Ze zijn tevreden over

de zorg als het gaat om de bejegening en het

verloop van het behandelingsproces. Op de

aandachtsgebieden informatie en ondersteuning

is verbetering te halen. Ook heeft de ontevreden-

heid te maken met de niet flexibele planning of

de moeilijke bereikbaarheid van het centrum.’

Nu werken de ruim veertig mensen van

Reigerbos hard aan verbetering.

‘Ik ben trots op ons team. Iedereen oppert

ideeën en begrijpt wat er moet gebeuren.

fANATiEkE VERBETER sLAg Bij REigERBos

‘Het hele team oppert ideeën’Revant implementeert nieuwe richtlijn oncologische revalidatie

NIEUWS

fANATiEkE VERBETER sLAg Bij REigERBos

‘Het hele team oppert ideeën’

Die bewustwording is belangrijk. Dan pas

kun je iets gaan veranderen.’

LEkkERE koffiEVeel kleine problemen zijn inmiddels al

aangepakt. ‘Er lagen in de wachtkamers

bijvoorbeeld oude tijdschriften. We hebben

de hal opgefrist, oude planten bakken de deur

uit gedaan en een nieuw koffieapparaat

gekocht met veel keus en er staat iets lekkers

voor de kleintjes.

Ook krijgen we de speelkoffer van CliniClowns

in juni en we hebben subsidie gekregen voor

een abonnement op de Donald Duck.

En belangrijk: de balie heeft een nieuwe plek.

Eerder was de balie niet direct zichtbaar en

moesten mensen zoeken. Als je nu binnen

komt, word je direct vriendelijk ontvangen.’

Verder is de planning nu flexibeler. Ouders

kunnen direct bellen om te overleggen. En ze

krijgen de gemaakte planning voortaan twee

weken van tevoren, zodat ze afspraken beter

kunnen inplannen in hun dagelijks leven.

‘Ook gaan we sommige zorgprocessen nog

anders indelen. Er komen bijvoorbeeld meer

evaluatiemomenten tijdens sommige behande-

lingen. En op dit moment worden de informatie-

folders herschreven, want daar hadden we

wel wat achterstallig onderhoud te doen.

Ouders krijgen informatie altijd mondeling van

de therapeuten, maar het is belangrijk dat ze

die thuis nog eens rustig kunnen nalezen.’

dE ToEkomsT‘We moeten alert blijven in de toekomst,

blijven kijken vanuit de ouders en het kind.

Niet enkel vanuit onze professie.’ •

‘Ik kan nu omgaan met mijn ziekte’

Ze trilde, sleepte steeds

vaker met haar been.

Een teken van vermoeidheid,

dacht Corry.

maar op 17 april 2007

kreeg ze een schokkende

en totaal onverwachte

diagnose: ‘Parkinson’.

8 R E L E V A N T M A G A Z I N E

D I T I S D E R E VA L I D A N T. . . E N D I T I S H A A R T E A M

´Ik wist niets van de ziekte, alleen dan dat

Prins Claus het ook had. De huisarts nam geen

regie en daarom zocht ik lang binnen de

alternatieve geneeskunde. Tot de neuroloog

vorig jaar vertelde over revalidatiecentrum

Revant. Het was één grote chaos in mijn hoofd

toen ik hier kwam, ik was onzeker en vreselijk

bang. Ik had last van hallucinaties, had geen

overzicht meer en had het gevoel dat mij veel

werd afgepakt. Soms zei ik tegen Jan: ‘Laat mij

hier maar zitten. Zoek iemand waar je nog

twintig jaar vrolijk mee kunt zijn.

De eerste dag bij Revant zagen we mensen in

rolstoelen, mensen die heftige, spastische

bewegingen maakten. Dat zorgde bij mij voor

veel spanning. Maar de maatschappelijk

werkster Marianne vertelde dat we op het

goede moment waren gekomen, dat we hard

gingen werken. En dat hebben we gedaan!

Mijn team ben ik héél dankbaar. Ze nemen je

serieus en vormen zo’n eenheid. Het verbaas-

de mij vooral dat ze, steeds als ik kwam,

wisten wie ik was en wat ik de vorige keer had

verteld. Zonder spiekblaadje! Dat voelt heel

Susanne de Groot

Revalidatiearts

‘Wij bekijken patiënten volgens

het ICF-model: welke stoornissen

zijn er, wat is het activiteiten-

niveau en wat zijn de gevolgen

ten aanzien van participatie in

de maatschappij? Aan de hand

van deze vragen wordt samen

met de patiënt een behandelplan

opgesteld. Een behandelplan

kan individueel zijn of in groeps-

verband (zoals PEPP).’

Marianne Paijmans (l) en

Thea Klijs (r)

PEPP-trainer en maatschappelijk

werkster

‘Het hebben van de ziekte van

Parkinson heeft niet alleen

lichamelijke, maar ook psycholo-

gische en sociale gevolgen. Samen

proberen we de impact op de

chronische ziekte te verminderen

en meer resultaat te halen uit de

medische behandeling.’

Jolanda Kanters

PEPP-trainer en logopedist

‘Het PEPP-groepsprogramma

waar het echtpaar aan heeft

deelgenomen, heeft als doel-

stelling om patiënten en hun

partners (in aparte groepen)

vaardigheden aan te leren. Om

beter om te gaan met de gevolgen

van de ziekte van Parkinson en

daarmee de kwaliteit van leven

voor beiden te verbeteren.’

R E L E V A N T M A G A Z I N E 9

beschermd en veilig. Ik kon alles zeggen,

mocht mijn kop stoten en boos zijn. Dankzij de

behandeling en daarna het PEPP-programma

ben ik een ander mens, ik heb een enorme

metamorfose ondergaan. Accepteren? Dat kan

ik niet... Maar ik kan nu omgaan met deze

ziekte. Ik heb ook eindelijk mijn perfectionisme

laten varen: ’t is zoals het is. Echt waar: ik kan

ze allemaal wel zoenen hier!’

‘ZE VEChT ALs EEN LEEuwiN’Jan: ‘Ze vecht als een leeuwin hoor. Heel knap.

Wij redden het wel. Het is wel heftig geweest

de afgelopen jaren. Ook omdat je het écht

samen moet doen. Voor mensen die gezond

zijn, is het lastig om te begrijpen wat Corry

meemaakt en voelt. Sommigen zeggen:

‘Maar ze ziet er toch goed uit?!’ Bij Revant is

er veel begrip, we voelen ons hier gezien.

Dat heeft Corry en mij heel erg geholpen. Ook

fijn dat er zoveel aandacht is voor partners.

Want soms wist ik gewoon niet meer hóe ik

haar moest helpen. Als ik Corry zei dat ze hulp

moest zoeken bij een psycholoog, was ik de

vijand. Als ik haar weer eens overal bij wilde

helpen, werd ze verdrietig, want ze wilde

natuurlijk niet betutteld worden. Mede door de

mensen hier communiceren we veel beter.’ •

‘Ik mocht hier mijn kop stoten’

PEPP staat voor Patiënt Educatie Programma Parkinson en wordt twee

keer per jaar aangeboden in Breda. Voor aanmeldingen of inlichtingen

kunt u contact opnemen met Corina Dijkstra: parkinson@revant.nl.

Na aanmelding volgt een intakegesprek bij de revalidatiearts en een van

de PEPP-trainers. Afhankelijk daarvan wordt bekeken of een kandidaat

geschikt is voor deelname. Meer informatie? Kijk op www.revant.nl.

PEPP-trainers:Thea Klijs, PEPP-trainer en maatschappelijk werkster

Marianne Paijmans, PEPP-trainer en maatschappelijk werkster

Jolanda Kanters, PEPP-trainer en logopedist

Nicolle van Hoof, PEPP-trainer en ergotherapeut

Nicolle van Hoof

PEPP-trainer en ergotherapeut

‘Het individueel revalidatie-programma

is een traject waarin we samen met de

patiënt werken aan zijn of haar individuele

doelen. Samen streven we naar een zo

goed mogelijk niveau van functioneren

met behoud van autonomie. Er wordt

interdisciplinair gewerkt door bij

ParkinsonNet aangesloten therapeuten,

zoals een fysiotherapeut, ergotherapeut,

logopedist, maatschappelijk werker en

psycholoog (www.parkinsonnet.nl).

Wanneer nodig wordt dit team aangevuld

met bijvoorbeeld een bewegingsagoog,

diëtist of verpleegkundige.’

1 0 R E L E V A N T M A G A Z I N E

‘Revant is een derdelijns longrevalidatiecentrum. We krijgen

verwijzingen van longartsen uit algemene ziekenhuizen in de

wijde omtrek. Voor de patiënten die bij ons komen heeft de

ziekte een grote impact op de kwaliteit van leven. Ze hebben

een hoog zorggebruik, frequente ziekenhuisopnames en een

grote ziektelast. Regelmatig komen exacerbaties voor, een

plotselinge verergering van klachten.’ Longarts Dirk van Ranst

deed onderzoek naar de effecten van longrevalidatie voor

deze patiënten. En die zijn hoopgevend.

De longrevalidanten worden bij Revant drie keer onderzocht:

aan het begin van het revalidatietraject, twaalf weken later

bij het einde van de revalidatie en na achttien maanden. Vorig

jaar zijn de gegevens geanalyseerd van 437 COPD-patiënten,

die tussen 2006 en 2010 deelnamen aan het longrevalidatie-

programma van Revant.

ZiEkERHet onderzoek levert opvallende resultaten op. Bijvoorbeeld

dat de patiëntengroep van Revant beduidend zieker is dan

patiëntengroepen die uit andere onderzoeken bekend zijn.

‘Dat heeft te maken met onze derdelijnsstatus. Onze patiënten

hebben zwaardere en meer complexe zorg nodig’, legt Van

Ranst uit. Longrevalidatie heeft op korte termijn zeer groot

effect op de fysieke parameters van de patiënten, zo toont het

onderzoek aan. Bij 75% van de patiënten was na afloop van

de longrevalidatie een significante toename van de kwaliteit

van leven te zien, gemeten met de St George’s Respiratory

Questionnaire (SGRQ). De zorgconsumptie halveerde en de

fysieke prestatie op de zes minuten wandeltest verbeterde

bij 68% van de patiënten.

De longarts geeft meteen toe dat er bij het beoordelen van de

resultaten van het onderzoek een paar slagen om de arm nodig

zijn. ‘Er is immers geen controlegroep. Uit ethische overwegingen

kun je niet, omwille van de vergelijking, de behandeling aan

een groep patiënten onthouden. We hebben wel gekeken naar

de zorgconsumptie en het aantal ziekenhuisopnames in het

jaar voor, en het jaar na de revalidatie. Daaruit bleek dat de

zorgconsumptie na behandeling halveerde. Andere studies

hebben aangetoond dat het zorggebruik zonder interventies

onveranderd blijft.’

sTEEds AANPAssEN Heeft het onderzoek nu ook laten zien of er patiëntkarakteris-

tieken zijn die kunnen voorspellen hoe succesvol de long-

revalidatie zal zijn? Van Ranst: ‘We vinden wel wat verschillen,

maar niet zodanig dat ze significant zijn. Dat komt omdat we

ons programma steeds aanpassen aan het type patiënt.

Is een patiënt bijvoorbeeld erg angstig, dan wordt daar in de

revalidatie veel aandacht aan besteed. Of als iemand een heel

slecht uithoudingsvermogen heeft, dan wordt daar speciaal

op geoefend.’

‘Waarom we dit onderzoek hebben gedaan? Enerzijds heeft het

te maken met kwaliteitsbewaking. We willen weten of onze

interventies resultaat hebben. Zodat we, als het nodig is, onze

programma’s kunnen verbeteren of veranderen. Aan de andere

kant is het gewoon wetenschappelijke interesse om te onder-

zoeken welk effect longrevalidatie op de gezondheid en de

kwaliteit van leven heeft. Er is wel eerder onderzoek naar de

effecten van longrevalidatie gedaan, maar nog nooit in zo’n

grote groep.’ En wat is de volgende stap? ‘We gaan nu bekijken

welk effect de longrevalidatie op langere termijn heeft’. •

LoNgREVALidATiE Bij REVANT Wanneer een COPD-patiënt naar Revant wordt verwezen

voor longrevalidatie, vindt er eerst een intakegesprek

met de longarts en longverpleegkundige plaats.

Dan volgt een klinische of poliklinische onderzoeksweek,

afhankelijk van de conditie en de woonplaats van de

patiënt. Tijdens deze week vindt lichamelijk onderzoek

plaats en wordt de longfunctie getest. Ook heeft de

patiënt gesprekken met professionals van verschillende

disciplines. Tijdens deze week wordt bekeken: wat is een

haalbare verbetering? Welk programma is voor deze

patiënt het meest geschikt? De onderzoeksweek wordt

afgesloten met een adviesgesprek. Daarin bespreken

patiënt, longarts en longverpleegkundige welke behande-

ling het meest geschikt is: een compact programma

van drie dagdelen per week of een intensief klinisch

programma van vijf dagen per week.

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

LoNgREVALidATiE LEVERT PATiëNTEN VEEL oP

R E L E V A N T M A G A Z I N E 11

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK

Met de User brengt Revant in beeld hoe de

revalidant, gedurende klinische opname,

scoort op verschillende gebieden. Er wordt

gekeken naar drie objectieve domeinen,

namelijk mobiliteit, zelfverzorging en cogni-

tieve vaardigheden, en naar drie subjectieve

domeinen, namelijk stemming, pijn en

vermoeidheid. Alle domeinen zijn weer

onderverdeeld in subdomeinen.

ScoreErgotherapeut Femke Raats: ‘Neem het domein

mobiliteit. De verpleegkundige beoordeelt

bijvoorbeeld of de revalidant dertig minuten

zelfstandig kan zitten. Lukt dit zonder hulp,

dan wordt de uiteindelijke score hoger. Is er

een hulpmiddel nodig, dan is de score weer

een trapje lager. Zo kijken we naar allerlei

vaardigheden, om te zien hoe het gaat met

de revalidant. Zoals binnen het domein

zelfverzorging, of de revalidant zelfstandig kan

eten en drinken. Kan hij of zij bestek hanteren,

brood snijden, drinken inschenken? Al deze

dingen worden door de verpleegkundige

onderzocht en digitaal verwerkt. Op meerdere

momenten: bij opname, vóór teamgesprekken

en bij ontslag.’ De subjectieve domeinen,

zoals pijn, zijn moeilijk in te schatten door een

medewerker. ‘De revalidant geeft daarom zijn

mening en vertelt hoe het gaat’, vertelt Raats.

‘Vaak klopt het eerste wat in hem of haar opkomt.

We sturen niet, alles is goed. Dit onderdeel van

de User brengt volgens de verpleging vaak

goede gesprekken op gang. Een mooie

bijkomstigheid, het helpt bij de verwerking.’

User past inmiddels helemaal binnen het

werkplan van de verpleegkundigen, volgens

Raats. ‘Ik denk dat iedereen er de voordelen

van inziet. We zorgen zo voor transparantie

over de behaalde resultaten.’

OnderzoekEven geleden besloot Femke Raats de scores

van revalidanten van de afgelopen jaren

grondig te bekijken. ‘We kunnen hier veel méér

mee dan alleen kijken wat het resultaat is van

een individu. Als we de cijfers naast elkaar

leggen, krijgen we onder andere meer inzicht

in de verwachte opnameduur en behandel-

intensiteit. Ik heb bijvoorbeeld ontdekt dat er

een duidelijk verband is tussen de score bij

opname en de uiteindelijke duur van de

behandeling. Hoe lager de score is bij het begin,

hoe langer de behandeling duurt. Dat klinkt

logisch, maar we wisten het nooit zeker.

Nu kunnen we daar op anticiperen.’ Ook ontdekte

de ergotherapeut dat revalidanten bij ontslag

áltijd hoger scoren op de domeinen zelfverzorging

en mobiliteit dan aan het begin, bij opname.

Toekomst‘Verder onderzoek staat op de planning. Ik weet

zeker dat we veel meer uit de cijfers gaan halen.

Wij behoren tot een van de eersten in Nederland

die met de User werken. Veel ziekenhuizen

werken met de Barthel Index om resultaten te

meten. Jammer, want naar mijn idee is de User

veel uitgebreider. Als meer instellingen met de

User zouden werken, zou dat positief zijn.

Dan kunnen we onze scores ook met anderen

vergelijken en weten we hoe we het doen.’ •

duuR kLiNisChE REVALidATiE TE VooRsPELLEN dANkZij usER

mEER LEZEN? De uitkomsten van het onderzoek van

ergotherapeut Femke Raats werden

eerder al gepubliceerd in het Nederlands

Tijdschrift voor Revalidatiegeneeskunde

(uitgave 1, 2012).

ZINVOL GEBRUIK VAN KLINIMETRIE:

Revant brengt met de Utrechtse Schaal voor Evaluatie van klinische Revalidatie (User) de resultaten van klinische revalidatie in kaart. ‘Niet alleen krijgen revalidanten en verwijzers zo inzicht in de effecten van de revalidatie. Ook kunnen we uit de cijfers van de afgelopen jaren veel conclusies trekken’, legt ergotherapeut Femke Raats uit.

Revant Revalidatiecentrum Breda, Revant Schoondonck

Brabantlaan 1

4817 JW Breda

Telefoon 076 5797900

Fax 076 5797901

www.revant.nl

Revant De Wielingen

Vlietstraat 8

4535 HA Terneuzen

Telefoon 0113 236236

Fax 0113 236899

www.revant.nl

Revant Lindenhof

’s-Gravenpolderseweg 114a

4462 RA Goes

Telefoon 0113 236236

Fax 0113 236221

www.revant.nl

Revant Reigerbos

Schubertlaan 21

4462 KA Goes

Telefoon 0113 236236

Fax 0113 236888

www.revant.nl

Zo bereikt u onze vier vestigingen