lungdamna aw - tedimchin.intedimchin.in/wp-content/uploads/2017/02/lungdamna-aw-march-201… ·...

16
Postal Regd. No. MNP-75 To: From: LUNGDAMNA AW Post Box-30, Jubilee Hall New Lamka, Churachandpur, Manipur-795 128, India Regd. No. 30984/76 Edited and Published by the Editor for the Chin Baptist Association at ThawnSaau Printing Works (An Organ of the Chin Baptist Association) Lungdamna Aw Vol. XLI No. 03 MARCH, 2017 Editor: Rev. Dr. Sut Khan Thang 2017 CBA Thulu: “Kipuahphat Kum” Haggai 1 :7

Upload: donguyet

Post on 03-Jul-2018

214 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Post

al R

egd.

No.

MN

P-75

To:

From

:LU

NG

DA

MN

A A

WPo

st B

ox-3

0, Ju

bile

e H

all

New

Lam

ka, C

hura

chan

dpur

,M

anip

ur-7

95 1

28, I

ndia

Regd. No. 30984/76Edited and Published by the Editor for the Chin Baptist Association at ThawnSaau Printing Works

(An Organ of the Chin Baptist Association)

Lungdamna AwVol. XLI No. 03 MaRCH, 2017

Editor: Rev. Dr. Sut Khan Thang

2017 CBA Thulu: “Kipuahphat Kum”

Haggai 1 :7

march, 2017 march, 2017

29

EDITORIAL BOARDEditor:Rev. Dr.Sut Khan Thang - 8974718628

Jt. Editor:Sia B. K. Shwanno - 8731939510Contributing Editors: Rev. Dr. J.M. Ngul Khan Pau Rev. T. Ding Gin Lian Dr.Rev. Enn Za Sian Rev. S. Lang Kho Gin Rev. N. Pau Sian Lal Dr. S. Neng Ngaih Lian Rev. S. Kap Za Mang Sianu Thangpui Sianu Lam Cing Rev. M. Khup Khen MangCirculation Managers: Sia B. Lian Cin Zam - 9862101330 Pa S. Thual Za Khup Pa S. Nang Za Cin

LAKMAN• INDIA - ` 100.00• MYANMAR - ` 100.00• FOREIGN - $ 5.00

e-mail: [email protected]

Vol. XLI No. 03 | March, 2017| contentsLungdamna

(an Organ of the Chin Baptist association)

Thusuah khempeuh Editor ngaihsutna

bang hikim lo hi

Thu puaknuamte in Editor tungah puak ding. A tatna

pia nuamte/khawl nuamte leh omna kilaihte in Circulation

Manager zaksak ding hi. A la nuamte in kumkhat tat man piak

masak kul hi.

AwCHIN BAPTIST ASSOCIATION

(Govt.Regd.No.62 of 1986)Affiliated to MBC & CBCNEI

Post Box-30 Jubilee Hall, New LamkaChurachandpur-795128, Manipur, INDIA

Email:[email protected]

A D V E R T I S E M E N TFebruary 13, 2017

CBEM-EC-2017-1-6 of dated 13th January 2017 thukimna leh CBA-GC -2016-57-3 dated 8-12-2016 in tha hong piakna bangin Cross Cultural Training ding CBA Pawlpi sung mi hunbit nasem ahi lo mi nih (2) kisawl ut hi. A utte in March 10, 2017 tanin Secretary, Evangelism & Mission, CBA tungah kingetna piak theih ding a, thucian kimzaw zong kan theih ding hi. Training na mun ding NECTAR (North East Centre for Training And Research) Shillong, Meghalaya hi ding hi.A kingen thei dingte:1. Lai siamna 10+2 ahih kei leh B.Th. zosa leh a tung lam.2. English a theisa.3. Mi piangthak.4. Pasian nasem dinga sapna ngah, a diak in Lungdamna Thu tun’ nai

lohna munte a sep ding sapna/lunggulhna neite.Lai kisam dingte:1. LCC Recommendation2. Certificates (Xerox)3. Personal Testimony Sd/- Rev. Palet Thuomngell Secretary Chin Baptist Evangelism & Mission Mobile No. 8731850797

* Editorial .................................01

* Na Ankam A Lim Hiam? .......02

• 2017 Kipuahphat Kum .........06

• Topa Hangin Lungkhamna Ah Zong Nuihna Om Thei Hi ....15

• Kha Siangtho Nasep ............18

• Mawhna In Hong Buk Hi ....21

• Thungetna Ah Phawk Ni ......26

* Lungdampihna .....................28

* Advertisement ......................29

march, 2017 march, 2017

0128

""Editorial2017 Kipuahphat kum hihna tawh kituakin

lailam nasem pawl (Chin Baptist Literature Board) in zong nakpi takin ngaihsun in Pawlpi sungah hih bang thu hong lawhcinna ding vaihawm hi. Jesu in “Van leh Lei mangthang dinga, ahizongin ka thu gente mangthang ngei lo ding hi,” ci hi (cf. Mk 13:31). Amasa penpen in Pasian thu Lai Siangtho pansan a kipuahphatna a pian ding, tua tung mah a upna tawh kilam ding pen lunggulhna lianpi nei uh hi. Khangnote in Topa’ sapna aw kician sinsen hong za in Lai Siangtho sin tampi hong kuan in, Ama vanzat mi muanhuai, minthang leh missionaries pilna siamna nei tampi hong kisekkhiat ding kingaklah mahmah hi.

Literature Committee in Pasian nasepna khat a ngaihsunin leh Pawlpi mite adiakdiak in khangno thahat laite thapiakna in lailam tawh kisai kipuahphatna dingin March 13, 2017 in workshop nei ding hi. Adiakdiakin workshop ah a kisia, hoihlohna nei, mimal in bawlpah ziau theihlohte kipuak hi. Pau leh ham, laigelhzia leh laimal gawmzia hong dik masa hen la, tua mah zangin a nungta Pasian min phatin Amah biak ziahziah ding ahi hi. Tua ahih manin Pasian thu mahmah ah kipuahphatna a pian ding deih in tukum sunga Lai Siangtho buppi a tamvei simsuak zo penpen thaman piak ding ci hi. Lai Siangtho lotngah kidemna sai dinga, Late 119 hi dinga, lungdamman kilawm mahmah khat piak ding zong thu ciam uh hi.

“Kipuahphat kum” cih thulu zangin Essay Writing zong sai ding a, lungdamman khatna panin thumna tan piak ding, a ut khempeuh tel thei ding a, double space a type/gelh ding a, August 31, 2017 tanin office ah submit ding hi. Hih bang geelna pen a hong picin a, lawhcinna lianpi hong om ding deihna tawh thungetsak ding hi. Leitung deihna tuamtuamte in nuntakna hong ukcip in kipuahphatna ding nangawn a thei zo lo i hih lai takin hih ngiimnate zangin gamtat khialhna panin kisik kikin Topa mahmah hong puahphatna ding i lamen hi. Eima lamah i hih theihna zahzah siit loin gamtatna tawh lakkhia in Topa adingin kipuahpha in Ama vanzat mi muanhuai hong behlap na hita hen.

X

28. Tungkyaw, Myanmar Missionary support i piak uh Seilianmuan-te innkuan adingin.

29. CBA Hunbit nasem khempeuhte adingin.

30. CBA Pensionerte leh Family pensionerte adingin.

31. March hong gualzawhpih Pasian tungah lungdam ko in Khasum hong sik den Ama tungah lungdam ko ni.

X

Lungdampihna* Central Church CBA Pawlpi mi, CBA Clerk Pa Lian Chin Zam leh a Zi Nu

Niang Lian Ciin in a kiteen zawh uh kum 25 cinna (Silver Jubilee) Pasian tungah lungdam kohna 14-02-2017 ni in a innmun uh New Lamka ‘G’ ah programme zangin ankuang luina nei uh hi.

* Central Church CBAPawlpi mi ahi Dr. H. Kham Khan Suan s/o (L) Zel Za Kap Kum 2004 pan a Department of Political Science, Banaras Hindu Universiry, Varanasi ah Associate Professor na sem pan in kum 2012 in University of Hyderebad ah Associate Professor a sepna pan in Professor in tunai in kaisang hi.

* Central Church CBAPawlpi mi ahi Pau Sang Mung s/o N.Gin Khaw Thang Asst. Commandant pan in Dy. Commandant, Chief Airport Security Officer in tunai in kaisang hi.

* Central Church CBA Pawlpi mi Tg. Thang Biak Mung s/o Upa H. Thang Khan Kham, CBA President in a Lai Siangtho sinna Luther W. New Fr. Theological College panin M.Th. zo in February 25, 2017 in Lukhu nelkai khukna nei hi.

* Central Church CBA Pawlpi Assistant Secretary Upa H. Pau Za Chin @ Pau Za Cin, MES in Kumpi Sangsia kum 36 a sep khit ciangin February 28, 2017 ni in pension hi. Ama’n Manipur Public Service Commission (MPSC) in a sai Manipur Education Service (MES) Officers’ Limited Departmental Examination 2014 a ngah hi.

* Pangzawl CBA Pawlpi mi Lia Dim Biak Hoih d/o (L) Thang Tho Za Kap in tunai in Coimbatore panin Sub-Inspector za tawh palik bu suahna ngah hi.

* Central Church Pawlpi mi ahi Lia Huai Lian Cing d/o Upa H. Pau Za Cin in BDS Final Exam na ah 65% tawh lawhcinna hong ngah hi.

march, 2017 march, 2017

2702

NA ANKAM A LIM HIAM?(How is your appetite?)

-Rev. Dr. J.M. Ngul Khan Pau

1989 kumin Mizogam ka hawhna ah papi khat in, “Sia Paupu, na thau si cia?” hong ci a, ke’n zong, “Ka ankam lim loh hun nei lo, ihmut nop loh hun om lo, tua ciang midang hazatna nei lo ka hih manin ka thau loh nading om lo hi,” ci-in ka dawng hi. Ankam lim manin thau ding cihna ahih loh hangin ankam limte thau baihzaw hamtang uh hi. I pumpi adingin huih, tui leh an kisam a, tuate ngah kei leng kisi ding hi.

Mi cidam khat adingin ankam lim loh hun om ngei lo hi. Ka mangngilh theih loh khat - 1976 kumin Sumchinvum ah Chin Baptist Association Gospel camp om a, tua lai-ah kei zong ka kihel hi. Siapi Shing Khan Thang zong “Kikhopna bang ci uk ding?” cih thugen dingin hong pai hi. Camp annek khit in amah hong tung hi a, anhuante’n an tam lo ahih manin kuang bang zah khawng ne ding hiam, cih kei hong dongsak uh hi. U Shing in, “Tulai lunat leh khuasik tawh dam lo ka hih ciangin kuang nih khawng hoih bek ding hi,” ci hi. Ken zong nui kawmkawmin, “Cidam hi leteh kuang bang zah ne ding?” ka cih leh, amah zong nui hiuhiau kawmin “Kuang li khawng bek kine ding hi,” ci hi. Hong ciamnuihpih ahih lam ka

thei a, ahi zongin mi cidamte in an tam ne deuh uh cih kithei hi.

Pumpi ah an i duh loh ciangin a hang om na hi gige hi. Ankam lim lohna a hang tampi sung panin ahi thei ding pawl khat gen leng: (1). Dam lohna tuamtuam hang hi thei hi. (ii). Lungkham manin an duhna bei thei hi. (iii). Lungkiat luat manin an zong mangngilh theih hi. (iv). Kingaihpih numei leh pasal tawh thubuai hangin kikhen khak ciang. (v). Pumpi gimluat hun ciangin. (vi). I gilvah lua khin zong hi thei hi.

Tua mah bangin khalam ah zong an duh loin ki-om thei hi. Pumpi ah an i kisap bangin khalam ah zong an i kisam uh hi. Kha an duh lo na hih leh na dinmun hoih lo cihna hi. Khalam ah kha an duh lote zong

14. Zingciang CBYF Meeting om ding.

15. Zingciang CBSSC Meeting om ding.

16. Nepal a Missionary support i piak uh S.Hausawmthang-te nupa adingin.

17. Tuni pan kipan March 19, 2017 dong Rev.Dr.Sut Khan Thang in Tangsa Baptist Church, Arunachal Pradesh, Pastoral Conference ah hun zang ding hi.

18. Kullu, Himachal Pradesh a Missionary support i piak uh K.Lalmuan Langel-te innkuan adingin.

19. Zingciang CBFC Meeting om ding.

20. West Bengal a Missionary support i piak uh Bironi Basumata adingin.

21. Zingciang CBA-EC Meeting om ding.

22. Faridkot, Punjab a Missionary support i piak uh Xavier Kiro adingin.

23. Uttar Pradesh a Missionary support i piak uh Jangkholun Touthang-te innkuan adingin.

24. Jharkhand a Missionary support i piak uh Tongkholun Kipgen-te innkuan adingin.

25. Siliguri a Missionary support i piak uh S. Chinmuansiam adingin.

26. Ribhoi, Meghalaya Missionary support i piak uh Rev.T.Suantak-te innkuan adingin.

27. Mintha, Myanmar Missionary support i piak uh Zamkhohem-te innkuan adingin.

march, 2017 march, 2017

0326

natna nei cihna hi. Tua ahih kei leh na gilvah khin zo cihna hi. Kha an hi lo bang an tawh na gilvah na hiam cih ngaihsuthuai mahmah hi. French Scientist Pascal in, “Mihing lungsim sungah Pasian bek om theih nading mun-awng (empty slot) om a, na dang khat peuhpeuh in luah thei lo hi,” ci hi. Pasian thu duhna nei lo na hih leh bang in hong luah dim hiam? Tua mah bangin St. Augustine in, “Topa aw, kote nang adingin nong bawl ka hi uh a, ka lungsim uh nangah a khawl mateng kitawlnga thei lo hi,” na ci hi. Topa in hong tawldamsak hi loin sum leh pai khawngin hong tawldamsak ahih ding lauhhuai mahmah hi.

Khalam an duhna i gen ciangin kumpi David mah lungsim ah hong suak hi. Kumpi ahihna, neih leh lam a hauhna, galte tungah a gualzawhna in khalam dangtakna beisak tuan lo hi. Ama tung panin Pasian ah gilkialna leh dangtakna leh gilvahna, lungkim nading nam guk khawngin en ni.

Six Satisfying Sources from the Psalms of David.

• Hunger for the person of God (Pasian mahmah deihna hangin gilkialna)

• Hunger for the presence of God (Pasian ompihna lunggulh

mahmahna)

• Hunger for the praise of God (Pasian phatna leh pahtawi nop mahmahna)

• Hunger for the plan of God (Pasian gelna theih ding lunggulhna)

• Hunger for the precepts of God (Pasian thukhamte deih mahmahna)

• Hunger for the people of God (Pasian mite tawh kikholh ding lunggulhna)

1. HUNGER FOR THE PERSON OF GOD: (Pasian mahmah deihna hangin gilkialna)

• Pasian aw, keima Pasian na hi hi. Nangmah kong zong a, ka lungsim khempeuh tawh nang kong deih hi. Tui om lohna gamkeu bangin ka pumpi bup in nang hong deih hi (Late 63:1).

• Sakhi in luitui luang sialsial a lunggulh bangin nang ka hong lunggulh hi, ka Pasian aw. A nungta Pasian kong deih hi. Cik ciangin kei hong pai-in Pasian maitang hong mu thei ding ka hi hiam? (Late 42:1-2).

• Thungenin nang lamah ka khutte ka hong zan a, leikeu in

1. February 2017 hong zawhpih Pasian tungah lungdam ko-in March kha sung hong ompihna ding ngen in tuni CBLB Meeting om ding phawk ni.

2. Zingciang CBRD Meeting om ding.

3. Tuni MBC Cabinet Meeting om ding.

4. Zing Nitak MTC Mission Day of Prayer

5. Zingciang CBEM Meeting om ding.

6. Sunusipha, Manipur a Missionary support i piak uh Evan Tomba Singh adingin.

7. Kakching Khunou, Manipur a Missionary support i piak uh Evan Nemba Singh adingin

8. Zingciang CBWS Meeting om ding.

9. Lamshang, Manipur a Missionary support i piak uh Evan Rojit Ningthoujam adingin.

10. Zingciangin in a nibup in CBYF Day CBA omna khua tengah kizang ding.

11. Muklong, Arunachal Pradesh a Missionary support i piak uh Evan Timnong Techi adingin.

12. Zingciang CBLB saina in Workshop om ding.

13. Guwahati, Assam a Missionary support i piak uh Rev.Akhai Haokip-te innkuan adingin.

THUNGETNA ah phawk ni

march, 2017 march, 2017

2504

tui a duh bangin nang ka hong duh hi. (Late 143:6).

2. H U N G E R F O R T H E PRESENCE OF GOD: (Pasian ompihna lunggulh mahmahna)

• Topa tung panin na khat ka ngen khin a, tua ngenin ka zon ding pen, Topa’ inn sungah ka khan tawntung om ding. Topa’ hoihna et ding leh ama biakinn sungah thudot dingte ahi hi (Late 27:4).

• Ka lungsim leh ka pumpi zawngkhal kha ding a, ahih hangin Pasian pen ka lungsim hatna leh keima a’ hi tawntung ding hi (Late 73:26).

• Vanglian Topa aw, nangma tenna mun bangzah takin etlawm ahi hiam? Ke’n ka lunggulh mahmah hi. Topa’ huangsung ka lunggu lh mahmah a, ka lungsim leh ka pumpi a nungta Pasian’ tungah lungdam mahmah in la a sa hi (Late 84:1-2).

3. HUNGER FOR THE PRAISE OF GOD: (Pasian phatna leh pahtawi nop mahmahna)

• Topa ka phat tawntung ding a, amah phatna ka gengen ding hi. Topa ka phat ding a, gimna thuakte zasak unla lungdam uh hen (Late 34:1-2).

• Ka suah tung a kipanin nangmah kong bel a, ka nu gil sung panin hong lakhia pa na hi hi. Nangmah ka hong phat ngitnget hi (Late 71:6).

• Ka Pasian leh ka Kumpipa aw, nangmah hong pahtawi-in a tawntungin nangma min kong phatphat ding hi. Nisimin hong pahtawi-in a tawntungin nangma min kong phatphat ding hi (Late 145:1-2).

4. HUNGER FOR THE PLAN OF GOD: (Pasian gelna theih ding lunggulhna)

• Nang hong zahtakte adingin na koihsa na hoihte, nang hong belte adingin mite muhna ah na bawl nangma hoihna kicing a, mi khempeuh in thei uh hi (Late 31:19).

• Topa sungah lungkim in, amah in na deihna hong pia ding hi. Topa tungah na vaiteng ap in. Amah muang in amah in hong sem ding hi (Late 37:4-5).

• Nangmah hong muang ka hih manin zingsang simin na itna kip kei hong phawksak in. Nangma tungah thu hong ngen ka hih manin ka paina ding lampi hong hilh ta in (Late 143:8).

5. H U N G E R F O R T H E

hi. Iskariot tapa Juda zong Jesu nungzui, asuk ato a zuipa khat zong mawhna in buk in mancip ahih manin kithei sasa in Jesu man sak hi. Jesu in anlum la-in meh sungah diah in ka piakpa acih zawh in Simon Iskariot tapa Juda apia hi. A mansak dingpa ka hi cih kithei napi-in mawhna/satan in uk man ahih manin kithei sasa in Jesu a matsak bang in thu-um mitampite a paina lampi ah amau theihna bek tawh pai khazel ahih manun mawhna in abuk lam thei loin kiman sak uh ahih manin

mawhna in ukcip in suakta zo lo uh hi. Iskariot bang mawhna in abukna lampi pen sumdeihna lampi hi. Nang zong mawhna in hong bukna lampi pen nang ut leh deih penpen lampi ah hong buk in hong uk nuam tawntung cih thei in. Na ut mahmah leh na deih mahmah lampi na zuih laitakin Kha Siangtho na kimakaih sak khak lohna munmun ah mawhna in hong buk in, mawhna in hong uk nuam tawntung hi cih thei in lawm.

X

DaHpiHna Central Church Pawlpi mi ahi Nu Zen Khawl Cing (72) w/o Pa Gin Khan Do, PKT Street, Central Lamka in February 21, 2017 ni-in hong nusia a, February 22, 2017 in CYA hanmual, New Lamka ah Central Church CBA Local Pastor asem Pastor S. Go Za Mung in vui hi.

march, 2017 march, 2017

0524

PRECEPTS OF GOD: (Pasian thukhamte deih mahmahna)

• Kham (gold) sangin ahi zongin kham hoih pen sang ahi zongin na thukhamte deihhuaizaw a, khuaizu leh khuailuzu taakte sangin zong khumzaw lai hi. Tua tham loin tuate’ hangin a nasempa in thuphawkna ngah a, tuate zuihna-ah noptuamna lian a om hi (Late 19:10-11).

• Ka lungsim khempeuh tawh nang ka hong zong hi. Na thupiakte panin kei hong pialsak kei in. Nangma tungah kong khialh loh nadingin ka lungsim sungah nangma thu ka khol hi (Late 119:10-11).

• Na kam sung pana thu pen kham leh ngun tul tampite sangin kei a dingin hoihzaw hi. Nangmah in kei hong piangsakin na hong bawl hi. Na thupiaknate ka sin theihna dingin thu theihtelna hong pia in (Late 119:72-73).

6. HUNGER FOR THE PEOPLE OF GOD: (Pasian mite tawh kikholh ding lunggulhna)

• Leitungah a om mi siangthote ahih leh amau nampi hi a, amaute sungah ka lungkimna

teng om hi (Late 16:3).

• Leitungah a thuman mite kei tawh a om theihna dingin maipha ka pia ding a, paubanna a om loin a gamta mi in keima na hong sem ding hi (Late 101:6).

• En un sanggam bangin mite pumkhat suakin a tutkhawm uh ciangin bangzahin hoihin nuam ahi hiam? (Late 133:1).

David in Pasian loin nopna taktak omlo ahih lam hong phawksak a, ama dangtakna leh deihna in Topa bek mah ahi hi. Bernard Langer pen US ah Golf kimawlna a siam mahmah khat in kiciamteh hi. 1986 in US leh Leitung bup ah number 1na hi. Ama’n, “Golf kimawlna ah leitung continent nga-ah a siampen hihna ka ngah ngei a, leitung ciamtehna ah number 1na ka hi hi. Zi melhoih tak ka nei a, sum ka dam sunga ka zat zawh loh ding ka nei hi. Ahi zongin ka nuntakna ah bang hiam a kim lo, kisap khat om hi” (Yet something is missing) ci hi. Pasian loin bang hiam khat kisam den hi.

Topa Pasian in na khalam gilkialna ah a beithei lo an lim penpen hong pia hen.

hong piak pen eite’n Pasian thu leh nu leh pa thu i man loh gah ahi. Khangno tamzaw mawhna in uk khum ahih man un tua mawhna sihpih ding hita uh hi. Samson bangin na galpa(satan) thang antah lim/nuamsa in na zual kha hiam? Khangno tampi mawhna in buk in man in uk cip in Pasian geelsak nuntakna a hang thei man lo-in mualliam uh hi.

Mawhna In Job Buk Hi (Job 1&2): Pasian in Job pen, “Ka midik” ci-in satan mai a kisial pih mi ahi hi. Satan in Job nuntakna lampi tuamtuam ah buk in bawlsiat ding kipan hi. Job tate leh a ganhingte satan in nikhat thu in sisak vek hi. Pasian tungah a mawhna dingin abuk hangin mawhna in Job uk zo lo hi. Hih bangin thakhat thu-in kamsiatna in a mat laitakin Job in Pasian bia hi. A kamsiatnate Pasian minphatna in nei hi. “Ka nu sung pan in guak tangin ka suak a, guaktang mah in ka ciah kik ding hi. Topa in hong pia a, Topa mah in lakik hi.Pasian min kiphat ta hen” ci hi . A nihveina dingin silah nungta in satan in

koih hi. Hih bang hun in zong Job mawhna in uk zo lo hi. Pasian tung pan ahoih sang i hih ciangin siatna zong sang lo ding i hi hiam, ci-in a kampau nangawn in khial lo hi. Job nuntakna mawhna in buk in man in su gawp napi-in mawhna in uk zo lo ahih manin nuntak nuam ngah kik hi. Nang leh kei zong mawhna in lam tuamtuam ah hong buk in hong uk nuam hi. Nisim in na zing/sun/nitak/zan vai leh nasep ding khat peuh ah Pasian dong khial ngei kei in. Leitung hun kinawh sungah Jesu tawh siangtho na’ng hun tampi zangin, leitung mite akin zongin. Lai Siangtho sim in phatna bawl in na kha in nuam hong sa kha ding hi.

Mawhna In Juda Iskariot Buk Hi (Joh 13:26f): Mihingte satan ukcip sate Jesu sisan a suahtakna a ngahte satan in buk in ukcip ut a koi munah lemtang pen ding ci-in en tawntung hi. Tapidawte pen Kha Siangtho in lam hong lak kei leh mihing pilna leh theihsiamna pen satan hong bukna lam zuatna ahi hi. Mitampite satan hong bukna lampi zui in kimanlah thei mahmah in kinawh takin i pai uh

march, 2017 march, 2017

2306

2017 Kipuahphat Kum Upa H. Pau Za Cin

Kum 2016 bei-in kum 2017 ni khatni mel i mu uh hi. A beisa kum sung enpha kik le’ng thuhoih thupha sangin thusia lasia i mitin mu-in i bilin i za den zaw hi. Biakinn khempeuh phial in kumlui kikha-in Midnight Service kibawlin mi tampite kisiansuahin Pasian a dingin nuntakna siangtho nei ding le hanciamna thak nei dingin ki-apin kumthak muak tawh i thuah uh hi. Kum 2017 hunthak ah dingin lungsim thak, ngaihsutna thak, gamtat hoih le gamtat phazaw kan nei dingin i kideihsak hi. I gamtatnasate limtakin ki-enpha kikin Topa lamah kihei kik ni. Kahla 3:40. “Tua huna kipan Jesu in thuhilh ding kipan a, vantung ki-ukna hong naita ahih manin kisikin na omzia uh kheel un, ci-in thu a hilh hi”(Mat4:7).

A masa penin tukum gambup pawlpi thulu ‘Kipuahphat Kum’ ahih mah bangin a beisa huna leitungah a lipkhaphuai le i lungsim hong linglawngsak gitloh gamtatna pawlkhatte kikumin Lai Siangtho mun lungsim hong khoih phadiak pawlkhat tawh gawmkhawmin tunitak hun zang dingin kong kithawi hi. Pasian in i lungsim tekah thu hong gen ta hen. “Note pilvang khuaphawkin om un. Na gal uh ahi Dawimangpa, humpinelkai bangin a nek theih ding zongin vak kawikawi hi” (1Pe 5:8).

Leitunga gamsung buainate, kithah kimatna le kidonate pen a taktakin cile’ng eimau angsung ding bek theihna, huaihamna le

hazatna “Ke’n vaihawm le’ng, ke’n thu nei le’ng” cihna vive ahi hi. “Tua hun ciangin mite in amau angsung ding bek ngaihsunin, huaihamin, kisialin, kihisakin, mi zahkoin, nu le pate thu mang loin lungdam theihna mel nei loin, biakna lungsim nei loin, mi khual loin, hehpihna nei loin, mi gensia-in, ngongtatin, kihtakhuai-in thuhoih deih loin ciampelin, thu khual loin, kiphasak gawpin, Pasian don loin, pumpi nopsakna bek deihin,..hih bangin a gamta mite na pelh un” (2Tim 3:1-5}

Khristiante Thuakna: Gam tuamtuamah buaina a kipat ciangin Khristiante pen a gilo a phengphi-in tuat uh a, bawlsiatna thuak masa hamtang uh hi. Egypt gam, Syria

utna tawh a luppihna ding khaan tuamtuam leh hun tuamtuam ah Jeseph etlah theitheih dingin zol in a kilah hangin zozo lo hi. Hih bangin a zolna tawh kizo lo ding hi cih atheih ciangin Joseph thukimna leh utna hi nawn loin hun lem masapen ah sual(rape) ding lungsim hong neita hi. Joseph zong innsungah nasem dingin alut ciangin taikhiat theihna dingin kongkhak kilh lo hi kha ding hi. Nikhat a pinu omna mun ah nasem in hong lut ciangin Potifer zi-in na pummat hi. Pasal thahat zaw ahih manin mantang zo lo hi. Joseph ut hileh satan in zo ding a, ut lo ahih manin Pasian in satan zo zaw hi. A puansilh nusia in tua inn pan taikhia hi. Joseph mawhna in buk in man a uk nuam lai ahih manin tua mawhna ukna ding pan in tai a Pasian in thong sungah kem hi. Potifer zi in thong sungah vazol kha thei nawn lo ahih manin Joseph bit mahmah ta hi. A kim a kiangah thu-um khat zong muh ding a om loh hangin Pasian mai zong den hi. Pasian in thong sungah zong nusia tuan lo ahih manin amah omna mun khempeuh in lamzang, daupaina

ngah uh hi. Na nuntak sungin Joseph lampi zuih bang na zui ngap diam? Mawhna in lam citeng ah buk in man a, tua mawhna ki-uksak lo ahih manin Pasian in a nuntakna hun nunungte ah nopsakna ngah sak hi.

Mawhna In Samson Buk (Thk 14-16): Vantungmi in Samson pian ding zia agenna panin Samson pen mi vanglian khat hi dingin gen hi. Pasian in a mi Israelte Filistiate khut sung pan hotkhiat ding kipan ding hi, acih mipa pen, a nuntakna pai tozel ah mawhna in buk in uk nuam ahih lam Samson in thei pha lo-in Pasian in a piansakna a hang tangtun zo lo pi-in si hi. Pasian lamlahna zong ngei lo-in amah leh amah kimuang ahih manin mawhna in buk in man in uk khum ahih manin Topa in Samson tungtawn a sep ding a sawmte sem khin zo lo-in agalte khut sungah om in guallel takin si hi. Tulai in khangnote mawhna in buk in manin uk ahih manin Samson bangin minsia/guallel takin kisisi hi. Kum 20/25/30/35/40 khawng a si ding kihi lo pi-a Lai Siangtho in 70/80 khawng dam kum ding a

march, 2017 march, 2017

0722

gam North Korea le Muslim gam pawlkhatte ah buaina a kipat tung ciangin Khristiante bawlsiatna, vuakna, satgawpna, thahna a kipan biakinn halsakna le biakinn kailai bukap gawpna cihte uang mahmah hi. Luka 6: 22,23 sungah Jesu in “Mihing Tapa hangin mite in hong mudahin hong tuam koih a, hong simmawhin migilo in hong seh ciangin thupha ngah na hi uh hi. Vantungah na thaman ding uh lian mahmah ahih manin tua bang na tuah uh ciangin nuamin lungdamin na diang un. Bang hang hiam cih leh a pu a pate un zong tua bangmah in kamsangte tungah a bawl uh hi.” Hun nunung cianga mihingte omzia ding Jesu in a genna tawh zong kituak mahmah hi. “Gam khat le gamkhat, kumpi le kumpi khat hong kido ding a, mun tuamtuamah kialpi hong tungin, zin hong ling ding hi. Hihte khempeuh pen gimna kipatna hi pan hi. Tua ciangin mite in note hong kibawlsia-in hong kithat ding a, keima hangin Gentail mi khempeuh in hong mudah ding uh hi. Tua hun ciangin mi tampi in a upna uh khahsuah ding uh a, khatlekhat kimudahin khatlekhat kilehhek ding uh hi” (Mat 24: 7 – 10) Syria gam buaina a kipat a kipan tuni ciang dongah mi tulza 4(lakh li) val in sihlawh ta a, galtai zong tua zah mah a pha hi. Kumpite

le kumpi langpangte(Oppositionte) kido kawmkalah ISIS te kigolhin RUSSIAte le USAte in amau huhtuak bek hi loin ISISte zong a do khop uh kul hi. Yemen gama migilote in Khristiante a hingtangpi mahin mei tawh halin a kipekkhiate zong meikuang sungah sawnlut teitei-in a lutang khawng uh ciang golpipi tawh sat bakbak tangial uh hi. Facebook pan i muh ciangin i cimul bang tho liang hi. Egypt galkapte huh hi cih tawh mi 15 kiim ISISte in manin ban kap gawp uh a, amau laka mi khat pen khut bomb a ngawngah oksak geigai-in a gal panin a mek puak se uh hi. Meikuang in pum tuamin a kim a kiang zong zapi khat a kuang hi. Jesu in gitlohna thu tam ding a cih mah bangin USA gamsung ah zong thau tawh mi mawk ban kaplup cih thang mahmah hi. Zan diakin, MBC biakinn kidengin a zingciangin Koirenggei ah Biakinn kihal leuleu hi. Pasian’ biakinn ahih lam thei loin Nagate biakinn peuh sa-in tua banga gamta mi pawlkhat om uh hi. Tua banga gamtate kuamah in hehna dingin kingaihsun lo a, hai kisa zaw hi. A thukkik Pasian a om lam thei lo uh hi. Topa Jesu le Stephen in “Pa aw, amau bang hih cih thei lo ahih manun a mawhna uh na maisak in” a cih uh tawh kibang lian hi. Christian Post in a kanna panin kum 2005

leh khialhna a gamta mite leh mawhna in buk in a zawh loh mi leh mawhna in a uk zawh loh mite nuntakna pan in eite zong mawhna in hong buk in hong uk nuam lua ahih manin i suahtakna dingin kipuah pha ni.

Mawhna In Kain Buk Hi (Pian 4:1-16): Kain leh Abel in Pasian biakna pia hi. Abel in a tuu hon tacilte leh a sa limcite paipih cih i mu hi. Topa in Abel leh ama piakna thusim hi. Kain in lo pan apiangte Topa biakna dingin a piakte Topa in thusim lo hi. A hang a kigelh loh hangin Abel piak bangin pia lo hipeuhmah ding hi. Pasian in a san theih loh Kain piakte alimcipente hi loin amah deih loh teng leh agah masa hi loin asang gah peuh himai thei hi. Tua cibang a santak lo ngen Kain in Pasian biakna a pia ahih manin Pasian in thu sim lo hi ding hi. A lungtang pan in Pasian adingin a hoih penpen ci loin khat peupeuh acih manin mawhna in buk in a nuntakna mawhna in uk in mawhna lianpi hong sem in anau hong that tanghial hi. Tua ciangin Pasian omna pan in Kain paikhia in leitung ah genthei in

agaltai bang leh mi vakvai in mawhna in koih hi. A zulhtat mite leh thuman lo mite mawhna in buk in matnop sa in ukcip pah in siatna in a nuntak sung tawntung uk hi.

Mawhna In Joseph Buk (Pai 39:7-20): Joseph nuntakna masa lamte kuamah in thupi sim kei mah leh a Pasian mai-a thuman takin a nuntak manin a nuntakna hun nunung lamah mite leh a mau innkuan adingin thupha luanna zawi hong hi mawk hi. Joseph Egypt ah Potifer innsung nasem dingin kilei hi. A nasepna ah thuman leh kizen ahih manin a tavuan hoih takin zoden mikhat ahi hi. Potifer insungah mawhna in khaan tengah buk kawikawi hi. A pi nu’n nisim in zol den hi. Innsung khaan tuamtuam ah mawhna in buk in Joseph mawhna pan asuah tak zawhna dingin kigingsa in nasem hi kha ding hi. A pi nu’n nisim in a ut theihna dingin zolna cituamtuam zang dingin ka um hi. Hih bangin Joseph in a pi kiangah gen hi “Hih gitlohna lianpi bawl in Pasian tungah khial ding ka hi hiam”? Tua bangin Potifer zi in Joseph a

march, 2017 march, 2017

2108

– 2016( kum 11) sungin Khristian mihing tulza kua(9,00,000) val in bawlsiatna hangin sihlawh ta a, nikum 2016 sung bekbekin zong tul sawmkua(90,000) in sihlawh hi. Khristiante bawlsiatna le thahna tawh kisai-in Middle East gamte le Africa gam ah tam penpen hi, kici hi. Somalia gamah Khristian kici peuhpeuh ngongtan hi a, upmawhte nangawn zong thah theihna aana nei uh hi. North Korea zong Khristiante bawlsiatna ah a suk pha mahmah khat a kigen ahi hi.

Gitlohna Thaman: Migilo ISISte tuni ciang tannin 50,000 val si khin uh a, Boko Haram, Taliban cihte zong a si tawmsan nawn lo uh hi. John Jihad a kici mi ngawngtan nuam a sa ngiat pa USAte vanleng a hawl nei lo khat in, John innsung pana pusuak a mawtaw khat sunga a lut dek laitak bomb khiat khumin a si hi. Amau upna ah gitloh gamtatna pen Pasian nasepna-in tuat uh a, Pasian in pakta mahmah ding a, thaman lianpipi ngah ding cih ahi tazen hi! “Amaute in a kikhopnate uh innte panin note hong hawlkhia ding uh hi. Note hong that mite pen Pasian nasemin a kingaihsun ding uh hun hong tung ding hi. Amaute in ka Pa a hi a, kei ahi zongin hong thei lo uh ahih manin tu-a bangin note a hong bawlding uh ahi hi” (Joh

16:2&3). Lai Siangtho ah, Migilote a hihleh tua bang hi lo a, huih in a let khiat anvai tawh kibang hi. Late 1:4. Ko neulai khawng a Lamka khua a kineisak phadiak mi kiphasak, saili tawh mi a kapkapte tuma kum 30/40 lai pekin si khin zo uh a, a kibawlpha man khat le nih bek nungta lai uh hi. Nidangin migilo mi thahatte thupi kisa-in kikihta mahmah a, tu hun ciangin na hoih napha a semte thupi kisa hi. Pian kidang khang kidang a cih hita hi.

Ngongta tna tawh k isa i -in leitunga Zomite lungsim a linglawngsak le a phawng khat pen Nu Piang Ngaih Don sihna ahi hi. A ma’n ta pasalno khat nei-in a pasal tawh a kikhen hi. A tano a khualna-in Singapore ah mi’ inn khatah sum thalawh dingin a va om hi. Inn nasep huh ding a om hinapi a omnate inkuan in sila bawlin bawlin an nangawn pia loin na sep cihtakin a sem sak uh hi. An piak loh tawh phasak loin sat gawpgawp bawlsia gawpgawpin tawlngak hun nangawn pia loin na a semsak thapai uh hi. A khasum piak cih thadah an nangawn pia lo uh ahih manin gilkial a thuak zawh loh ciangin mihaupa sabuai nuai a anneng kiate Lazarus in a top bangin Nu Don in anneng buakna ate a pute muh loh kalin a va nesim zelzel hi. Ciang tawh a vuak a sat uh

Mawhna In hong Buk hI-Pastor S. Lang Kho Gin

Emmanuel Delhi Church, CBA Local Pastor

“Limtakin hih lecin, nang hong kisang lo ding ahi hiam? Limtakin na hih kei leh nang hong hih nuam in mawhna in hong buk a,

nang hong uk nuam hi. Ahih hangin nang in tua mawhna na zawh ding ahi hi, aci hi” (Pian 4:7)

Thupatna: Mihingte leitungah i nuntakna abei masiah mawhna in hong uk nuam in hong buk/lamtan den hi. A pha diak in tapidawte hong khoih ut pha diak se hi. Kha Siangtho in hong uk/kep lohna munmun ah mawhna in hong buk ahih manin hong uk pah lianlian hi. Tua ahih manin hih mawhna in hong buk in hong uk nuam lua ahih ciangin thumanna leh cihtakna tawh kiniam khiat in Kha Siangtho kikem sak/uk sak ni. Satan pansan theih ding khempeuh nial ni, i nial leh amah eite kiang pan taikhia ding hi. Leitung nuntakna sungah Pasian minthanna ding bek a i nuntak kei leh mawhna in hong bukna pan in hong uk khum pah ding hi. Peter in, “Jesu, Nang pen a nungta Pasian tapa, Khris na hi hi”, ci

hi. Jesu in Peter kiangah, “Hih thu pen ka Pa hong hilh ahi hi” ci hi. Mawhna in buk niloh ahih manin Jesu in a sihna ding thu a nungzuite kiang a pulak ciangin Peter in Jesu a it luat manin, “Tua bang thu nang tungah piang kei hen” acih leh Jesu in Peter kiangah “Satan aw. ka nungah om in” cih lawh hi. Mihing deih luatna khempeuh Pasian geelna lamkhak dingte satan/mawhna’n hong buk a, hong ukna ahi hi. Mihing pilna leh theihtheihna tawh suahtak zawhna ding om lo-a, Pasian galvan namkim a kithuam in Kha Siangtho suakta tak in zangsak leng mawhna in hong bukna leh hong ukna pan kisuakta ding hi.

Lai Siangtho sungah mawhna in buk in a zawh mite uk a siatna

march, 2017 march, 2017

0920

ciangin a veng a pam a naupangte in “Cricket mawl kipanta’ci-in en ngeingai thei zelzel uh hi. Hih bangin bawlsiatna nam tuamtuamin nisimin a bawlsia den uh hi. Nikhat a pute in a gawl a mek uh leh a si hi. Palikte ko uh a, a luang la-in a gihna a teh uhleh kg.20 bek a pha hi. Palikte in a innkuanun manin thongsung a denna uh hi. A inntekpa pen palik a sem hi a, insunga CCTV kikoih pen a na sel mang hi. Singapore upadi in hih bang mithatte pen phasi a khailup aihkeh nuntak sung tawntung thonginn baang zut ding ahi hi. A zi leh a tanu leh amah pen thonginn sungah dei tuam ciatah khumin a kimusak kei uh hi. Khua-ul tawh a lam uh inn pen hawm suak hiau zen a, a palik nasep zong a taanlawh hi. Mawhnei lo tunga a gitlohna thaman uh a sang ahi uh hi. “Topa in migilote innsung samsia a, thuman mite innsung thupha a pia hi” (Pau 3:33). “Nangma tunga siatna bangmah a hong bawl lo, mi khatpeuh tawh thu omlopi-in kimawk tot kei in.” A ngongtat mite engkha kei inla amau gamtat bangin gamta kha kei in. (Pau 3:30,31). Migilo in thuman pa sawm a a ha a gawisan hi. Ahih hangin Topa in migilopa a hun tungta ahih lam mu ahih manin amah a nuihsan hi. Late 37:12,13

Hihzahta a leitungah gitlohna-gamsung, khuasung, innsung leh i mimal nuntakna hong nawk a hong buaisak thapai den pen a bula i gensa Dawimangpa nasepna gah hi khong hi !

ThukkIkna In PasIan a hI: 1. Tua bangin no a hong bawlsia

mite Pasian in thupha a piak nadingin thu ngetsak unla, tua bang mite samsia loin thupha piazaw un. Mi dangte gitlohna thukkik kei unla, mi khempeuh in hoih hi, ci-in a ngaihsut ding bangin gamta un. Lawmte aw, na hehna uh kuama tungah thukkik kei unla Pasian thukkik dingin koih lel un. Bang hang hiam cihleh Lai Siangtho sungah, Keimah in amaute tungah ka thuk ding a, midangte a gimsak bangun ka gimsak ding hi, Topa in ci hi. Tua ahih ciangin Lai Siangtho sungah, na galte uh a gil a kial leh an na pia un. A dang a taak leh tui na pia un. Tua bangin na gamtat uhleh amaute maizum nadingin a bawl na hi uh hi, ci-in a gelh bangun gamtazaw un. Rom.12:14, 17,19&20

2. Phulakna le thukkikna kei a hi a, a hun ciangin amaute puk ding uh hi. Bang hang hiam cihleh amau gim ngah hun ding hong

Siangtho in nisim singlamteh pua a Jesu nungzui ding hong hilh laitakin, mimal sungah singlamteh phut lo a, inn kiang leh koi hiamah a phut zeizai, gualzawhna laan (flag) ci a dial a khai zeizai bang zong om hi.

Tua bang mite pen amau tawh a kizom, upna khat a len midangte kha tawh kibang lo ahi diam, a thu-uppihmite in zong saang lo banah tua bangin gamta het lo uh hi. Gentehna dingin, singtang khua khat le nih ah singlamteh kiphut zeizai in, laan/dial kikhai zeizai a, amau tawh upna lama a kibatpih mi, khuapi leh mundanga omte in kisam sa het lo uh... Amau sep bek hoih a sa tua ‘Kha nasep’ a ci mawkmawkte in midangte, amau ngaihsutzia a koppih lote dawi biakna a zui zahin a koih pawl bang om zawmah lai...!! Tuate kha bel Kha Siangtho hi loin kha kha (bitter spirit) khawng ahi mai diam? Ken zong a min theician tuan keng!!

Tuhun a kha nasep ci a Pasian thu a paikhialhpih, hih a tunga i gen daudaute pan kidop kisam mahmah hi. Leitung a bei masiah tua bang thu leh mite bei lo ding uh a, hong uang semsem lai ding uh hi; Lai Siangtho

in hun nunung ciang a hong piang ding a genkholhte ahi hi. Tua ahih manin Lai Siangtho sim a, mi gen khempeuh, mi hoihsak khempeuh um pahpah loin, upna kician, Lai Siangtho tawh kituak i neih ding kisam hi. Bang hang hiam cih leh Pasian thu pen thupi lua ahih manin mi khemna in ‘kha nasep’ ci a mi a khem kawikawi tampi pawlpi sung nangawn ah om hi.

Jesu Honpa leh Gumpa a sang, piangthak na hih leh nang sungah zong Kha Siangtho diktak om a, tua-in lam hong lakin, hong makaih ding hi. Bang cik hiam ciang bek a nasem a, kua hiam tung beekah nasem hi loin, piangthak mi khempeuh tungah kha piak letsong tawh kizui-in nasem hizaw a, tuate pen a gah pan kimu thei hi. Kha thu, kha nasep cih mana na khempeuh up ding hi lo a, ‘Pasian kiang pana hong pai taktak mah hiam?’ cih sittel (test), a dik lote kikhemsak ding hi lo hi.

(LST: John 3:16; 12:47; 15:16; Rom 8:1-17, 37-39; 12:6-8; 1 Cor

12:8-10; Efe 4:11; 5:18; 1 Pet 4:11; Efe 1:13; 2Cor 5:5; Gal

3:14; 5:22-26; 1 John 3:24; 4:1-6; 1 Thess 5:19-24 etc....)

X

march, 2017 march, 2017

1910

naita a, amau siat nading hong tung pah hi. Thkna 32:35

3. Mite hong bawlsiatna thuk ding ngaihsun kei inla, Topa hong huh ding ngakzaw in.Pau20:22

4. Lai Siangtho ah, “Gitlohna lamsang kuamah kithuk loin, note khatlekhat tung le mi khempeuh tungah a pha kibawl ding ngaihsut pi-in na nei un,” ci hi.

Paul in, “Kei ka tha nem mahmah laitakin a thahat mahmah suak ka hih manin Khris hangin ka thanemna , s immawh ka thuakna, haksatna, bawlsiatna le lungkhamna ka thuaknate tawh ka lung a kim mahmah hi” (2Kor 12:10. Khatveivei eite in bawlsiatna cih thadah Committee sungah ei’ deih thu a pai kei leh nuak ciah laulau, member hihna pan kitawp ning, peuh i cipah luanluan thei mai uh hi. Mite thuakna le eite thuakna kikhai lua liang hi. Paul in a nungciang a vanglian a a tuah ding a ngaihsut ciangin tu-a a thuaknate pen bangmah tham hi lo hi, a ci ahi hi. Jesu nungzuite khempeuh in zong sih dongin thuak uh hi. Burma a Missionary masapen Adoniram Judson in, “Thuakna lawhcinna a tonkhawm helhel hi,” ci hi.

8. Hauhna Tawh Kisai Jesu Genna: 1. Luka 12: 19-21 Tua ciangin

keimah in: Mi hampha mahmah ka hi hi. Kum tampi sung ka khom ding annek tuidawn le na hoih tampi ka nei hi. Anne zu ne in a nuam theithei in ka om hithiat ding hi. Ahi zongin Pasian in ama kiangah, Mihaipa aw, tuzan mahmahin na si ding hi. Hih na neihsa teng kuan zang nawn ding ahi hiam? Tua ciangin Jesu in a thugen a khupna-in, tua mah bangin amau ading bekin a kholcipte pen Pasian muhna panin mihau hilo uh hi.

2. Pasian Ukna sungah mihau khat a lut ding sangin phim bilvang sungah kalaoh khat a lut ding baihzaw lai hi, a ci hi. Luka 18:25

3. Tua ciangin Jesu in itna tawh tua mipa enin, Na khat na kisam lai hi. Pai inla, na neih khempeuh na zuak khit ciangin mizawngte tungah na sum kholte va pia in. Tua hileh vantungah sum na hau ding hi. Tua khit ciangin ka nung hong zui in. Tua mipa mihau khat ahih manin hih thu a zak ciangin, maikhingin a dahsa-in a paikhia hi. Mark.10:21,22

mite omna peuhah nasem zaw hi. Tua pen a gah pan kimu thei a, Kha Siangtho piak letsong tuamtuam zatna panin tuate kimu thei hi. Tuate ahih leh - itna, lungdamna, kilemna/daihna, thuakzawhna, migitna, midang tungah a hoih a gamtatna, gahkhiatna, nunnemna, pumpi ki-ukzawhna cih bangin gahkhia zaw hi. Tua pen ‘Kha-mi’ leh ‘Kha-mi lo’ i tehna ding hizaw hi.

Tua ahih manin thu-um (piangthak) khempeuh sung a om Kha Siangtho pen koi mun hiam, bang hun hiam, bangci bang hiam bek a nasemsak leh hong kipulak dana ngaihsutna pen kum za (100) val bang Khristian, Lai Siangtho a sim zel mite in i telkhialh loh ding thupi hi. Tua hi lo a, nasepna tuam, nasepdan tuam bang hiam nei dana i tuat a, ‘Kha-mi’ a tuam om dana i ngaihsut leh ei sung a Kha Siangtho om lam thei loin mi genna peuhah hoi suk hoi toin, lungkimna nei lo leh singkung, huih in a muhna lamlama kihei kawikawi bang kihi lel ding hi.

Tua ahih manin ‘Kha Siangtho nasep’ thu i gen ciangin thu dangdangte sangin a gahte - itna, lungdamna, lungnopna, lungduaina, migitna, hoihna, cihtakna leh pumpi ki-ukzawhna a gahkhia hiam tua nasepna-ah, cih pen i tehna ding

hizaw hi. Hihte gahkhia lopi a, Kha Siangtho letsong paulap a bangbang hiam Kha nasep ci a om leh tuapen kha nasep mah hi ding a, Kha Siangtho bel hi loin, kha-niin leh bangbang hiam kha hizaw kha ding hi.

Kha Siangtho nasep pen a lom, mi tampi omkhopna bekah om a sa bang zong om leh kilawm hi. Tua munte ah zong om mah, ahi zongin a mimal nuntakna mahmah ah Kha Siangtho nasepna thupingaihsut-in, i mimal nuntakna mahmah ah na semsak lehang, tua in innkuan, khua, pawlpi, minam leh gam sungah Kha nasepna taktak kimu pan ding hi.

Nungkum (2016) in Kha Siangtho nasep tawh kisai, Lai Siangtho hal leh a phumte tawh kisai-in Kha taktak pan hi loin a siangtho lo kha pan tuate ‘thusuak’ a ngah uh ahih ding lam ka gelh ngei hi (https://sawmdaihnacabin.blogspot.in/2016/10/lai-siangtho-pasian-thu-bu.html). Tunai in Kha sawlna ci-in mi pawlkhat in “Thukham Singkuang” bang bawlin lamzuih pih uh a, pawlkhat in amau biakinn zong ahi lo huang sungah kha sawlna ci-in amau hoihsak bangin va gamta uh a, mi khat leuleu Jesu tawh kiteeng ding, cih khat bang zong kha sawlna ciin thu om hi. Lai

march, 2017 march, 2017

1118

4. Note kiangah kong genin-ah hih na leitung sum uh a bei ciangin tawntung nuntakna inn-ah hong kilutsak theih nadingin lawm zonna in hih leitung sumte na zang un.Lk.16:9.

5. Nget in ne-in a kekseutheihna, gutate in luhin a guk theihna hih leitungah na sum uh khol kei un. Nget in a nek theih lohna, a kekseu theih lohna, gutate in luhin a guk theih lohna mun vantungah note adingin khol zaw un. Bang hang hiam cihleh na sum omna uhah na lungsim uh om tawntung ding hi. Mat.6:19-21

Hih a tunga Jesu genna thute i ngaihsut ciangin Demonetisation(sum sihsak) thu hong phawksak hi. India a mihaute in gamdang bank khawngah koihin India bankte ah tam koih nuam lo uh hi. Hih pen Tax-siah a piak nop loh man uh ahi hi. India bankte ah koihzaw uh henla, tax limtakin pia le-uh India gam hausa pawlah kihel thei ding hihtuak hi. Lamka ah zong mihau khat in a singkuang hongin a sum crore tampi a muh ciangin thalpukin zato kipuak hiau zen hi. Tua mah bangin mihau tampi in buailawhin a sihlawh zong tam hih tuak hi. Mi khatpeuh in hih leitung khempeuh a ngah hangin a nuntakna bulpi suplawh leh

bang phattuamna om ahi hiam ? A nuntakna bang tawh leikik thei nawn ding ahi hiam ? Matt.16:26. Jesu in ‘Kaisar sum Kaisar pia unla, Pasian sum Pasian na pia un,’ na ci hi.

Hauhna pen a sia hikhin lo a i zeekna tawh kisai zaw hi. Microsoft mukhia Chairman Bill Gates in a neu tung panin 1/10 limtakin a pia ciatciat khat ahi hi. Hong gol ciangin leitunga mi hau pen khat hong suak hi. AIDS natna veite in sawtvei a nuntak theih nadingun Bill Gates in zatui zaha lei nadingin maktaduai tampipi a piakhia hi. Leitung gam tuamtuam le mun tuamtuam a AIDS vei mi tulza tampi in a nuntaklawh takpi uh hi. Tua bek hi loin, tu-in zong leitunga Zeng natna(polio) a beina ding in a hanciam san laitak ahi hi. Bill Gates mah bangin Pasian a it mihau pawlkhatte in Pasian nasep a awlmawh tampitak om veve hi. A cinghte hau semsem ding a, midang ahuhte in huhna mah ngah kik ding hi. Pau.10:22.

sIhna: Mi khempeuh khatvei si-in, tua khit cianginPasian thukhenna thuak ding ahih mah bangin mi tampite mawhna a thuak dingin Khris zong khatvei bek a kipia hi. Heb. 9:27.

Judah Iskariot in dangka 30 tawh Topa Jesu a zuak khit ciangin

Kha Siangtho Nasep~T.Sawm Lian

Bang hun hiam khat, bangci bang hiam khat a i om ciangin, ‘Kha Siangtho nasep’ ci-in kipulak zel hi. Kha Siangtho bang hi a, bangci bangin nasem a, Kha Siangtho nasep i cih tuamte ahi taktak mah ahi diam, tua bang hun lote ah Kha Siangtho in na sem lo mah ahi diam?

“Tuzan kikhopna-ah Kha Siangtho hong kibua in... nidang bang kei, nuam peuhmah...” ci-in Kha Siangtho pen khatveivei hong pha (visit) a, kilehkik, hong paisankik, hong ompih nawn lo bang a ngaihsutna, tua ngaihsutna pana tua bang kam kipau hi leh kilawm hi. Tua pen ahi taktak ahi hiam?

‘Kha-mi’ leh ‘kha-mi lo’ i cih i tehna bang hi a, pawlpi sungah ‘kha-mi’ a “kici” tuam deuh a omna hangin meetna om maw pawlpi sungah a hoih lo lamin nasem...? Tuhuna mi tampi in Kha-mi leh Kha-mi lo ci a tehna leh ngaihsutzia pen Lai Siangtho hong hilhzia tawh a kibang mah hiam?

Lai Siangtho in mi khatpeuh in thutak ahi hotkhiatna ‘Lungdamna thu’ a zak uh a, a up/saan uh ciangin Pasian in ama mi ahihna uh Kha Siangtho tawh na ciamteh hi, ci hi. Tua Kha Siangtho kipia pen mihing thahatna leh nasep zawhna hang hi loin, upna tawh hehpihna hang

a Pasian piakkhong/letsong ahi hi. Tua ama-mi (Kha Siangtho tawh a ciamteh mite, Kha Siangtho tenpih mite) pen amah (Pasian) khut sung panin kuaman sut zo nawn lo ding a, ama aa, ama mite hi tawntung ding hi.

Tua hi a, Kha Siangtho pen Pa Pasian in mawhna hang a si ding mite honkhia dinga hong sawl A Tapa Khris Jesu, Honpa leh Gumpa-a a sangte tunga ciamtehna ding-a a piak hi a, Jesu Honpa leh Gumpa a sang khempeuh pen ‘Kha-mi’ cihna hi a, tulai pau leh ‘piangthakte’ ahi hi. Tuate tha kipia, kihuh, ki-it, leh Khristian nuntakna ah picinzawk semna ding deihna tawh na sepkhopna dingin pawlpi a kiphut hi a, tua tungtawn in ‘Kha-mi’ hong kibehlap ding hi.

Kha Siangtho nasep ahih leh nidang hun, pawlpi (church) omma hun-a a nasep dan tawh kibang loin, koi mun hiam, kuate hiam kiangah a tuama Kha kibua cih bang hi loin, Kha-

march, 2017 march, 2017

1712

Jesu si dingin a omtak ciangin a gamtatna kisikkikin a sum pen Siampite le upate kiangah a ngun peek sawmthumte va paipih kik a, “Mawhna nei lo mipa a si dingin lehhek kha ka hih manin ka mawh hi,” a va ci hi. Siampite le upate in tua sum pen mi thah nadingin a kipia sum ahih manin biakinn sum kholna ah koih dingin kilawm lo hi,” a ci uh hi. Beelsekpa’ lo mun mikhualte kivuina ding mun leina-in zang uh a, tua lo pen ‘Mi Thahna Lo’a kici hi. Judas mah zong kicimtakin a gui-awk hi. Jesu in Amah a lehhekpa pen leitungah a piang het lo hizawleh ama adingin hoihzaw pek ding, ci hi.

Ni khat Lai Siangtho ka sim leh “Herod sihna ka sim kha hi. Ka lungsim hong lawng pha mahmah hi. Herod pen Jesu hong pian lai-in Egypt gama naupang kum nih nuaisiah khempeuh a thatsak pa ahi hi. Tua banah, Johan ngawng tanin a lu a tanu a piasak pa ahi hi. ‘Herod in mite Pasian phatsak loin amah phatsak ahih manin, thakhatin Vantung mi in Herod cinasak a, a hut in amah netumin a si hi”. (Sawl. 12:13). Jesu in pharisaite a genna ah, “Pasian pahtak ding sangin mite” pahtak ding utzaw uh ahih manin a tuaci om ahi uh hi”, aci hi. (Joh.12:43). Khat veivei Pasian’na

i sepna - piakkhiatna, thugenna ahita zongin mite hong phat hong pahtak ding utna Pasian minthan ding sangin ei minthan nading peuh i lungsim sungah hong suak thei mai hi. Tam i piakkhiat ciang bangin mite’n hong theihpih leh cih bang ki-ut pian mai hi. Hih in Herod leh Pharisaite lungsim puakzia ahi hi. Lai Siangtho ah, Na taklam in na piak na veilam in thei kei hen, ci hi. Bang hang hiam cihleh piakkhiatna limlim leitungah thupha omin Vantungah thaman om ahih manin kimasialh kul lo ahi hi.

Mihingte bangzahta-in hau-in kiphasakin, kiliansakin, kithupisak lehang zong sihna kipeng thei tuam kuamah om lo hi. “Ama Hauhna ah mi kipsuak thei lo a, a sithei ganhingte tawh a kibang lel ahi hi” (La 49:12).

Pasian in, “Migilo khat a si ka muh ciangin a lungdam dingin hong ngaihsun na hi uh hiam ? Ka lungdam het lo hi. Amah hong kisikin a nuntak ding pen keima deih a hi hi” (Eze.18:23).

Ama mi siangthote a sih ciangin Topa in na sa mahmah hi./Pammaih sa mahmah hi. Late.116:15. Nang le kei i sih ciangin Pasian a heh ding hiam aikeh pammaih hong sa zaw diam.? Tua ahih manin, i nuntak

kam na hong ciam a, ahih hangin i paina khekhap ka et leh, hun tampite ah nong nusia a, ka hat loh laitak hun hikha zel lai” a cih leh Topa Jesu in dawng a, “Ka ta aw, ka hong it mahmah hi. Ka hong nusia ngei kei hi. I kitonna a mi khat khekhap na cih nang khekhap hi lo-in keima khekhap ahi hi. Na hong gim zel a, nangma khe a ding zo lo-in na kipuk ciang in ka angsung ah kong pom a, ka hong paipih zel hi. Na hong hat kik ciangin na khe in ka hong pai sak zel hi” ci-in hilhcian hi. A theihsiam phetin lungdamna khitui luang hi.Haksatna pan sin theite hampha hi Topa in a tate picinsakna dingin haksatna a thuak ding uh phal zel hi. Hih a tuahte uh pan a sin ding sin zo pahpahte a picing baih himai hi. Tua ahih manin kha lam a picinna mihing kum upat leh naupang ah kinga lo hi. A sin zo baihte naupang cikcik zong picing pah uh a, mi tampite taksa kum tampipi hih zawh in zong picing thei lo uh hi. Hebru gelhpa in, “A hun et in sinsakpa hithei ding hita uh cin a” ana cih bangin a hun sawt mana zong picing tuan lo mi om zel hi. Tuate in Topa lungsim na sak zel uh hi. “Topa hoih hi, a tawntung in” ci a laphuakpa in a theihcian khat pen, “Ama gelkholhsa khempeuh thei

khin kei leng zong, ka nuntakna Ama khutah om hi. Tua pen upna mit tawh ka mu thei hi” ci ahi hi. Upna kici hih ahi hi. Topa’n thei na hi, Ama khutah na khempeuh koih himhim ning, cih pen. Ama’n a theihcian khat pen, gilo leh hingtak lo a hih lai in ama adingin Topa Jesu’n sihna hong teel hi. Tua bek zong hi lo-in, a Kha Siangtho in luahdim hi. Hih Kha Siangtho’ theihcian sakna hangin Topa itna leh khuatuahna cikmah hun mahin bei ngei lo hi. Thu-um lungdam leh lungkimte pen amau deih dandan a lawhcing leh, a hih lamlam uh a lamzangte hi tuan lo uh hi. Nuntaklai lampi suk leh to ah, khua a mial lai leh a vaklai in zong a kiangah Topa om den hi. A haksatnate theihpih den a, tuate mah zang a picinsak sawm teitei hi, cih theician uh a, phun lo a amah zuite hi uh hi. Ei a ding a Topa vaihawm dan leh a guansa i theihcian ciangin kahna ding munah zong nuihna om thei hi. Kahna zong nuihna in tawp zel hi. I khitui hong nulsak zel bek hi lo-in i khitui luang leh zong khitui tuam hi zel a, khitui nulpa bek hi lo-in khitui khek lamdang theipa hi zel hi. Lungkhamna mitkhitui hi nawn lo-in lungdamna khitui hong suak sak zel hi. Khitui nulhulpa bek hi lo-in mitkhitui khek lamdangpa phat in om tawntung ta hen!

march, 2017 march, 2017

1316

lai-in mi manpha hi-in i sih ciangin mi pammaih i hihzawh ding thupi hi.

Stephen sihna: Sawltak 7:55 – 60 sungah “Ahi zongin Stephen ahihleh Kha Siangtho tawh kidimin vantung lam en to a, Pasian’ minthanna vang le Pasian’ taklamah Jesu a ding mu ahih manin En un! Vantung kihong a, Pasian’ taklamah Mihing Tapa a ding ka mu chi,” a ci hi. Ahi zongin amaute in a bil uh humsanin nakpitakin kiko-in Stephen bawhhuan uh a, khua pualamah kaikhia-in suang gol pipi a khiat uh hi. Tua bangin suang a khiat thuahthuah laitakunStephen in thu ngen a, “ Topa Jesu aw ka kha hong la in,” a ci hi. Tua ciangin amah kunin nakpitakin kiko a, ‘Topa aw, hih mite mawhna na maisak in,’ a cih khit ciangin a si ta hi. Paul in, “ Khris ading bekin a nungta ka hi a, si taleng zong kei adingin hoihzaw semsem lai hi.Leitung pumpi nungta lai hi leng na a manpha tampi sem thei ding ka hih manin, sih ding le hin ding ka teelsawn ding ka thei kei hi” ci hi. Filipi.1:21&22. I gensa bangin Khristiante in Nuntakna manpha a nei le sihna pammaih i hih ding hanciam huai hi. Pasian mahmah in zong a tua ding mahin hong deih ahi hi.

I kIPuahPhaT TheIhna DIngIn hIh a nuaI-a LaI sIangTho MunTe

LungngaI khawM DIh nI:

“Ahizongin, mi hoih khat in a gamtat hoihna teng khawlin, migilote gamtat bangin a mindaihuai gamtat siate gamtat ding hong kipan leh, nungta paisuak ding ahi hiam? Nungta het lo ding hi. A hoih ama gamtatnasate kiphawk sak lo ding hi. Ama cihtaklohna le ama mawhna hangin si ding hi” (Ezk18:24).

“Tua ahih ciangin Vanglian Topa in ka hong cih inah: tulaitak a na omzia uh limtakin kingaihsun un. Hag.1:7

Leitung mite gamtat bangin gamta kei unla, na lungsim uh kikhelin Pasian kipuahphasak un. Tua hileh a hoih nate bang hi a, bangte in amah lungkimsak in, bangte kicing hiam ci-in thei-in Pasian deihna na phawk thei ding uh hi (Rom 12: 2)

“Paul in “Sanggamte aw, tu-in mangpha na man un. Na omzia uh na kipuahpha-in ka hong thugente na zui unla, khat le khat kithutuak kilemin na om un. Itna le kilemna a pia thei Pasian in note hong ompih ta hen” (1Kor 13:11).

Ka lawmte khatin a nau cina gim mahmah hospital ah om pih a, zan khat a cihmawhna thu uh gen a, “Ka nau in a natna thuaklah mahmah a, zanmial in a natna behlap mahmah zong hi ding hi. Mit hah haksa sapipi in hong en a, ‘U, khua a vak dekta hia?’ hong ci hi. Ka et leh nitak nai 9 bek hipan hi. A hun gen leng ka nau in khua a vak ding sawt lai lua sa ding ahih manin ka gen ngam kei a, ‘Bawi, thuak tentan in, khua hong vak pah ding hi’ ka ci hi” ci a a gen ka thei den lai hi. A cina pen bek hi lo-in a kempa in zong zan hun pen sawt sa ngei ding hi. Ahih hangin, a cina lo pa a u in anau khamuan a, khua hong vak ding ah lametna koih dingin hilh hi.Eimah leh eimah kihih hat kisam

zel hi Nuntakna kici pen hibang hi lel hi. Hong khamuan ding, hong pattah ding i neih loh lai a zong ei leh ei kikhamuan teitei a, David banga Topa ah ei leh ei kihih hat tantan ding ahi hi. Leitung ah hong khamuan ding leh hong hasuan ding om den lo hi. Mihing ah na kingak leh na khasiatna ding bek hi ding hiLa i gengen pen, hih laibu hong kibawlna hang English la ah “God is good, all the time” cih i et leh a nuam leh lungdam hun bekah hi lo-in, “Zan mial pen ah zong Ama vak

hong vakkhia ding hi” cih om hi. Ahi mah ve, Topa beelte pen a zanmial pen uh zong Topa vak in hong taan vak zel hi. Hih laphuakpa in ama nuntakna ah a theihcian a thu-uppihte kiangah piaksawn sawm ahi cih kician hi. Amah ngei in zong damsung lampi suk leh to ah a kimkot mialna in a tuam hun tam mahmah ding hi. Ahih hangin, tuabang hunah a lametna leh kingakna pen Pasian in, “Hong nusia lo ding ka hi” ci-a ana kiciamna pen muang mai hi ding dan ahi.

Tuipi nawl a mi nih khekhap La dang khatah Topa’n hong nutsiat loh dan hilhcian dan tuam in ana hilhcian mahmah hi. A la thu pen hibang ahi hi. Laphuakpa in a mang lam in bang hiam amuh pan a hong phuak ahi hi. A mang in Topa Jesu tawh tuipi nawl piaunel tungah paikhawm uh hi. A pai lai un a nuntakna kalsuanna khekhap, piaunel ah saupi mupha in en vangvang hi. Mi nih khekhap, lawmta kingaina mahmah kiton paina nung bangin mu hi. Hoih taka a et leh minih khekhap hi nawn lo-in mi khat kia khekhap ahih hun tam mahmah hi. Hih khekhap hi lel pen a etcian leh kha lamah niamkiat hun tawh kituak zel hi. Lamdang sa mahmah in Topa Jesu dong a, “Topa, bang ci dan ahia? ‘Hong nusia ngei lo ding ka hi’ ci-in

march, 2017 march, 2017

1514

Khristiante pen i pianthak a kipan Pasian tawh a tonkhawm i hihlam phawk huai hi. Mihingte pen khat le khat mel le puam ki-en masa a, Pasian in bel mihingte’ lungsim tawng dong en masa hi. I Sam.16:7. Lungsim ngaihsutna panin a sia le a pha gamtat khawheek kampau dong hong kipatkhiatna ahih manin Pasian in mihingte lungsim hong en masa hamtang hi.Tua ahih manin pawlpi vaihawm zia, kalsuan zia, nasep zia le mimal gamtat luheek dongin i kipuahthak ding thupi hi:

Lungsim sia, lungsim pha tawh khek ni. Lungtomna, lungduaina tawh khek ni. Kiphatsakna le kiliatsakna, kiniamkhiatna tawh kheel ni. Gitlohna mit khelkhia-in hehpihna mit bulh ni. Gitlohna khuttum pen zalin thupha bawlna khutpeek suaksak ni.Maigumna pen maitaina tawh laih ni. Kam kha pen kamkhum tawh khekin, kam sia pen kam pha tawh khek ni. Kam khauh pen kam nem suaksakin, kamguh pen kam siam suah ni. I gawl pen gilvah nading ann nekna- in zang ni in, i sung i lai siatna ding neekna-in phal het kei ni . I kisik ding hi. Lam

pialden i khete lam dik lamman zawtna in zang zaw ta ni.

Hih bangin kipuahpha lehang ei hong bawlpa Pasian a lungdam ding a, nang le kei zong i kisik kei ding hi. I nuntakna sungah ‘kisiik ingh’ cih om lo dingin gamtat, nasep le kampau dongin kidawm ni. A hoih a pha bawlin manlahzaw ta ni.

Tua ahih manin Khangnote aw a hoih a pha-in gamta un, Pasian in thupha hong pia nuam hi. Pasian muhna ah mi manpha khat na hih manin lamdung lamvai khawnga hoisuk hoito dingin Pasian in hong phal lo hi. Mi manpha khat na hih mah bangin nanglenang kineuseek kei in. Hun omlai-in kipuah pha in. Na pukna panin dingto vat inla, Topa lam zuan in. Pasian in nang teekteek hong zang nuam hi.

Topa Pasian in tukum kum hoih kum pha hong hisak hen la, Ama minthanna dingin hong zang ciat ta hen.

( Hih thu pen Upa H. Pau Za Cin in New Lamka-G Central Church Biakinn a 2017 kumthak ni nitak a a gen ahi hi-Ed.)

Topa Hangin LungkHamna-aH Zong nuiHna om THei Hi

~Rev.Dr.Kh.Khaizakham

October 8, 2015 ni in Chandel lam Japhou Baptist Church ah Khangno Khawmpi a ka om laitak in khangnote khat in hih message hong khak hi. Hoih ka sak mahmah manin hih laibu a tel dingin ka chiamteh pah hi.

Charlie Chaplin pianni (ama sih zawh hileh zong) kum 125 a cinni a kisuah ahi hi. Amah panin thu thupi mahmah khat hong kisuah hi. A thu anuai a bang ahi.

Ni khat Charlie in ciamnuih thu khat a gen leh mi khempeuh nui uh hi. A kibang mah a gen kik leh mi tam lo khat nui uh hi. Tua thu mah a thumveina dinga a gen leh kuamah nui nawn lo uh hi. Tua phet in hici-in hong ci a, “Ciamnuih a kigen kikkik ciang a nui lo na hih uh leh bang ding a na lungkhamna uh kahpih kikkik na hi uh hiam?”

Hih a pianni 125 ah theih kik dinga hong kisuah bel:1. Leitung ah bangmah a om den

ding om lo hi. I lungkhamnate uh zong om den lo ding hi.

2. Guahzu nuai ah lampi ka pai ut hi, kuamah in ka khitui luang a muh loh man un.

3. Nuntak sunga i hun zat pammaih pente i nuih loh hunte uh ahi.

Leitung ah ciamnuih bawl siama minthang leh ciamnuih bekbek film a na bawl tam mahmah pawl hi ding hi. A ciamnuih bawlte lakah thulak loh leh haihuai simsim zong tam hi. Ahih hangin, leitung mihingte ading a hong na nutsiat thute manpha hi.

Na et dan panin na khat peuh lamdang hi

Ahi , nuntakna k ic i pen eima et dan ah kinga mahmah hi. Lungkhamna kibang khat peuh ah a kap sawt pawl leh a kap tom pawl om hi. A kap sawt leh a kap tom koi hoih na sa zaw hiam cih kidot zong kisam lo hi. A hih hangin a hoih lo zaw ah sawt buai tamzaw hile hang kilawm hi. Bang hang hi ding ahia? Thu-umte in i tunna munah guamsung leh khuamial bek i et ding hi lo hi. A khen lam et ding kisam hi. Kahna zan bek hi lo-a, nuihna zingsang hong tung ding zong i et ding uh ahi. Ahun a tun lai bek en lo-in, a hong tung ding ah lametna i koih zawk ding uh ahi.