ljz]if l/kf ]6{ - digital himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #,...

60

Upload: others

Post on 23-May-2020

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf
Page 2: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf
Page 3: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

jÈ{ #, c+s !$^, kmfu'g !*–@$, @)^#

;do á kmfu'g @$, @)^# 3

ljz]if l/kf]6{b'O{ dlxgfeGbf nfdf] ;dob]lv d'n's aGb–/fhgLltsf] l;sf/ eO/x]sf] 5 . aGbn]d'n'ssf s'g} klg ufp“ ck|efljt 5}gg\ @$

lzIffdG6]:j/L :s'ndf ca ;j{;fwf/0fsf] klgkx'“r k'Ug yfn]sf] 5 !^

;dfhcGt/hftLo ljjfx ;a}n] l:jsfb}{ uPsf 5g\ @)

cGtjf{tf{;+3Lo /fHoaf/] e"uf]nzf:qsf k|fWofks 8f=kLtfDa/ zdf{sf] wf/0ff @@

l/kf]6{t/fO{df cfGbf]ng/t kmf]/d / hgtflGqssf3l6of lqmofsnfkx¿ #*

cfly{s88]nw'/fsf t/sf/L ls;fgx¿n] ahf/ kfP $$

;DkfbsLo ================================== %r;s ========================================= ^8fFs =========================================== *d'n's ======================================= !@cfly{s l6kf]6 ============================== $^;flxTo======================================== %!cg'xf/ ======================================= %&z"Go ;do ==================================%*

8L e

08f/L

cfj/0f M kl5Nnf] ;dodf dfcf]jfbL bfbflu/L lgs} xb;Dd a9]sf] 5 . /fhwfgLdf v'“8f lnP/;j{;fwf/0fdfly cfqmd0f ub}{ lxF8\g kl5 gkg]{ dfq xf]Og, dfcf]jfbLsf Ps ljwfosn]l;+xb/af/leq ePsf] ;j{bnLo sfo{qmdd} …d;“u k]:tf]n 5, sf/afxL ug{ ;S5f} <Ú eg]/;/sf/nfO{ r'gf}tL lbP . ptf bfªdf k|r08n] eg], …ls k|r08 5g\ ls 1fg]Gb| †Ú d'n'snfO{stf 8f]¥ofpg rflx/x]sf 5g\, dfcf]jfbLn] < @*

cfj/0f M /fhwfgLsf] ;8sdf v'F8f af]s]/ bfbflu/LdfplqPsf dfcf]jfbL sfo{stf{ . tl:a/ M /lj dfgGw/

Hof]lt

b]js

f]6f

/+u M g]kfnL l;g]dfsfgflosfx¿ la:tf/} lax]k|ltcfslif{t eO/x]sf 5g\ . lax]ePsf v';L, gePsfx¿ klgug{ cft'/ 5g\ %$

/+u M g]kfnL l;g]dfsfgflosfx¿ la:tf/} lax]k|ltcfslif{t eO/x]sf 5g\ . lax]ePsf v';L, gePsfx¿ klgug{ cft'/ 5g\ %$

g]kfnuGhdf cfof]lht ;efdfcfPsf dfcf]jfbL xltof/wf/Lx¿

Page 4: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf
Page 5: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

uDeL/tfsf] vfFrf]zflGt k|lqmofn] ;ft bn / dfcf]jfbLaLr ePsf ;xdlt / ;dembf/Lsf ljleGg r/0fx¿kf/ u/]sf] 5 . cGtl/d ;++;b\sf] u7g / cGtl/d ;+ljwfg hf/L ePsf] 3f]if0ffkl5 cGtl/d;/sf/sf] lgdf{0f csf]{ :jefljs / dxŒjk"0f{ ljGb' xf], Tof] k|lqmofdf . o;} klg dfcf]jfbL;lxtsf]cGtl/d ;/sf/ u7g lgwf{l/t ;doeGbf b'O{ dlxgf l9nf] x'g' zflGt k|lqmofsf lx;fan];'vb nIf0f x}g .t/, cGtl/d ;/sf/sf] lgdf{0f / To;df dfcf]jfbLsf] k|j]znfO{ Pp6f /fhgLlts

cf}krfl/stfsf ?kdf lnOg' pko'Qm x'g]5}g . hjfkmb]lxtf / ;fd"lxs pQ/bfloTjsf]l;4fGtdf To:tf] dlGqkl/ifb\ cfwfl/t x'g'kg]{ t Go"gtd ;+;bLo dof{bf g} xf] . /, Tof] dof{bfk|bz{g ug{ dfcf]jfbL tof/ x'g]5g\ eGg] ck]Iff ug'{ c;fGble{s gxf]nf . t/, dfcf]jfbLn]clxn] ;+o'Qm /fi6«;+3 nufot cGt/f{li6«o hut\ / Tof]eGbf Hofbf g]kfnL hgtfnfO{ cfkm"zflGt k|lqmofdf k"0f{tof Odfgbf/ ePsf] ;Gb]z lbg' cfjZos 5 . pgLx¿sf] ljZj;gLotfdfcfPsf] x|f;n] of] d'2f cem a9L dxŒjk"0f{ x'g k'u]sf] 5 .xltof/ k~hLs/0f -/lh:6«];g_df xltof/ ;+Vof ck]IffeGbf sd / n8fs'x¿sf] ;+Vof

a9L b]vfOPsf] dfq x}g, To;dfdfcf ]jfbLsf ] Odfgbf/LnfO {k|wfgdGqLnufot ljljw kIfn] cfz+sfJoQm u/]sf 5g\ . xltof/nfO{ …vf]nfn]aufof]Ú eGg] k|r08sf] egfOnfO{ ;DejtMcfjZos lhDd]jf/Laf]w / uDeL/tfsf ;fyef]ln k|r08n] g} :ki6Ls/0f lbPdf To;n]zflGt k|lqmofdf pgLx¿sf] uDeL/tfaf/]cfz+sf a9fpg]5 .;+ljwfg;efsf] lgjf{rg k|lqmof

ljZj;gLotf / kf/bzL{ x'gf;fy} cft+s /eosf] 5fofFaf6 pGd'Qm cj:yfdf hgtfn]dt lbg] jftfj/0f ag]df dfq Tof] lgjf{rgn]hgfb]zsf] k|ltlglwTj u/]sf] x'G5 . cGtl/d;+;b\;d]t xltof/sf] qf;af6 d'QmeOg;s]sf] jt{dfg cj:yfdf s] Pp6f;fdfGo gful/sn] cfÎgf] dt cleJoQmug{ ;Snf / < ;+;b\df xltof/;lxt cjl:ytx'g' ;+;b\ / zflGt k|lqmofsf] pkxf; xf] .To;n] dfcf]jfbLk|lt cljZjf; a9fpg]5 .s] lgjf{rgsf nflu cfjZos c¿ ;t{x¿k"/f eO;s]sf 5g\ < t/fO{, hghflt / blnt nufot t/fO{, kxf8 / lxdfnsf k|ltlglwTj,;|f]t tyf ;+;fwgdfly gful/sx¿sf] clwsf/ / zlQm ljs]Gb|Ls/0fsf ;fy} lgjf{rgsf]:ki6 df]]8]nn] gLltut 9fFrf gkfPsf] jt{dfg cj:yfdf oL dfldnfx¿nfO{ s;/L ;Qf,dfcf]jfbL / cGo bn tyf ;/f]sf/jfnf ;d"xx¿n] ;Daf]wg ug]{ jftfj/0f agfpg;lsPnf / < Tof] Hofbf dxŒjk"0f{ s'/f xf] .oL ;j} ljifosf ;fy} xltof/ Joj:yfkg k"0f{¿kdf x'g' cem cfjZos ePsf] 5, ljut

s]xL lbgsf ultljlwx¿ lgofNbf . oL ;a} dfldnfx¿nfO{ uDeL/tf / hjfkmb]lxtfsf ;fyglng] xf] eg] dfcf]jfbLsf] cGtl/d ;/sf/df k|j]z cy{xLg cEof; x'g]5 . lx+;fsf] k|of]u,u}/sfg'gL tyf ha/h:tL rGbf c;'nL, n'6, ckx/0f / cfGtl/s?kdf lj:yflkt dtbftfx¿sf]Joj:yfkg gu/L g r'gfj x'g ;S5 g cGtl/d ;/sf/s} cl:tTjn] vf;} j}wflgstfkfpg]5, d'n'sleq / aflx/ . ä

k|aGw lgb]{zsgjLg hf]zL

sfo{sf/L lgb]{zsljho >]i7;Dkfbs

o'j/fh l3ld/];xfos ;Dkfbs

/fh]z l3ld/]dgf]h bfxfn

ljz]if ;+jfbbftfljZjdl0f kf]v/]nk|d'v ;+jfbbftfls/0f e08f/L

jl/i7 ;+jfbbftf;'jf; b]jsf]6fdw';"bg kf}8]ngjLg cof{n5q sfsL{;+jfbbftf

uf]ljGb kl/of/Hof]lt b]jsf]6fpk;Dkfbsl8NnL cfrfo{

If]qLo?b| v8\sf -g]kfnuGh_Zofd e§ -dx]Gb|gu/_bLks 1jfnL -a'6jn_cf]dcf:yf /fO{ -w/fg_s]zj nfld5fg] -kf]v/f_

t:jL/ef:j/ cf]emf

sf6'{gcljg >]i7

u|flkms÷n]–cfp6;'gLn v8\uL -;+of]hs_

lszf]//fh kGt/fds[i0f /fgf

n]vfuf]kfn e§/fO{/fhs'df/ >]i7

ljt/0fbLks >]i7

ldng nD;fnahf/

;'/h e8]n -k|aGws_/fh]z dxh{gch'{g ah|frfo{;kmnf zdf{

e[s'6L k|sfzg -k|f_ ln=åf/fk|sflzt tyf

ldn]lgod k|];, xfQLjg,nlntk'/df d'lb|t

sfof{no 7]ufgf Me[s'6L k|sfzg k|f= ln=nflhDkf6, sf7df8f}+, g]kfn

kf]=a=g+= **#), kmf]g M $$$#***ÏofS; M $$@!!$& -;DkfbsLo_$$!!(!@ -ahf/ tyf ljt/0f_

O{d]nM [email protected]

k|d'v ljt/ssfi7d08k l8li6«Jo";g k|f= ln=

6]s' sf7df8f}+kmf]g g+= @)!)*@!, @@@)#@@

;do á kmfu'g @$, @)^# 5

sf=lh=k|=sf=b=g+= !&)÷@)^)÷^!

;DkfbsLo

lrtjgdflzlj/ 5f]8]/lg:s]sfdfcf]jfbL

ljgf

]b lqkf7L

Page 6: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#6

r;s

;do ;ftf

d[To'sf7df8f}+af6 jL/uGhtk{mhfFb} u/]sf] ofq'jfxs a;k[YjL/fhdfu{sf] s'l/g3f6glhs b'3{6gf, !% ofq'sf] d[To', !* 3fOt] .

tof/lgjf{rg cfof]uåf/f /fhgLlts bnsf];~rfng, cfDbfgL / ;|f]t kf/bzL{ ug{ /hgrfxgfcg';f/ ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg;DkGg ug{ bn;DaGwL sfg'gsf] ljwo]sd:of}bf k|:tfj tof/ .

;Demf}tfef/t / kfls:tfgaLr a9\b} uPsf] tgfjsd ug{ ef/tLo ljb]zdGqL k|0fj d'vhL{/ tyf kfls:tfgL ;dsIfL v'l;{b s;'/LaLrk/df0f' hf]lvd sd ug{] ;Demf}tf .

cfu|x;/sf/n] dfcf]jfbL hgd'lQm ;]gfsf] lzlj/Joj:yfkgdf s'g} sdL x'g glbg] eGb}u[xdGqL s[i0f l;6f}nfåf/f lzlj/ dfcf]jfbL;]gfnfO{ lzlj/ g5f8\g cfu|x .

em8kdfcf]jfbLsf] sfo{qmdsf nflu cfd;efsf]tof/L ul//x]sf a]nf e}/xjfdf dw];Lhgflwsf/ kmf]/d / dfcf]jfbLaLr em8k,gf}hgf 3fOt] . e}/xjf lbge/ tgfju|:t .

bfaLdfcf]jfbL cWoIf k|r08åf/fk|ltufdL tŒjx¿åf/f cfkm" /cfÎgf kf6L{sf pRr g]tfx¿sf]xTof ug{] if8\oGq eO/x]sf] bfaL .

lg0f{o/fhf 1fg]Gb|sf] ;DklQnfO{ /fli6«os/0f ug{ //fhf jL/]Gb|;lxtsf] kl/jf/sf] ;DklQsf] gfddfsf]if :yfkgf ug{] / cf7 bnsf] ;xdltdf/fhfnfO{ sf/afxL ug{] dlGqkl/ifb\sf] lg0f{o .

k'hL{ sfl6of]kb tyf clwsf/sf] b'?kof]u u/]sf] eGb} clVtof/b'?kof]u cg';Gwfg cfof]uåf/f lj3l6t zfxL;/sf/sf rf/ dGqL sdn yfkf, bfgaxfb'/zfxL, 6+s 9sfn / >L;zDz]/ /f0ffnfO{ k'hL{sfl6of] .

btf{kl/jlt{t kl/l:yltcg';f/ /fhgLltsbnx¿n] aGb cfx\jfg ug{ gkfpg] p2]Zon]ag]sf] /fhgLlts bn;DaGwL gofF P]g kmfu'g!% ut] ;+;b\df btf{ .

sAhf;'g;/Ldf /x]sf] uf]N8]g lxn l/;f]6{dfcf]jfbLsf hgjuL{o ;+u7gåf/f sAhf,l/;f]6{sf] cfoJoo lg0f{odf cfÎgf] klg;xeflutf x'g'kg{] bfaL .

3]/fp/fhwfgLdf UofF;sf] s[lqd cefj ;[hgf .o;nfO{ ;xh agfOg'kg{] dfu;lxt UofF;Joj;foLåf/f g]kfn cfon lgud 3]/fp .

cj/f]wdfcf]jfbLåf/f cGgk"0f{ ;+/If0f If]q kl/of]hgf;+rfngdf cj/f]w .

d'Qme}/xjf 36gfdf dfcf]jfbLn] sAhfdf lnPsf$! hgf /fi6«;+3Lo k|ltlglwsf] /f]xj/df d'Qm .

Page 7: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf
Page 8: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

8fFs

;dosf] u|fxs aGg'k/]df jf klqsf gcfPdf ;Dks{ ug'{xf];\ . kmf]gM $$$#***÷@!!@)($

cl:y/ ;/sf/;do -jif{ #, c+s !$%_sf] cfj/0f

…e'd/Ldf ;/sf/Ú k9\g] df}sf kfOof] .hgcfGbf]ngsf] ankl5 ag]sf] zlQmzfnL;/sf/sf] cj:yf x]bf{ cfkm}+df bofnfUbf] kfOPsf]5 . d'n'sdf ePsf 36gfnfO{ ;a}n] 3';k}7sf];+1f lbPsf 5g\ / To;k|lt s'g} bn lhDd]jf/g/x]sf] bnx¿sf ultljlwn] b]vfPsf 5g\eg] t/fO{sf] cfGbf]ngnfO{ Psnf}6L agfPsf]t/fO{ hgclwsf/ kmf]/d / t/fO{ d'lQmdf]rf{sf]dfunfO{ ;d]t ;/sf/n] vf;} rf;f] b]vfpg;s]sf] 5}g . o;n] kSs} klg emg\ 7"nf] ;+s6lglDtg] ;+s]t b]lvPsf] 5 . d'n'sdf ePsfcjfl~5t ultljlwnfO{ cjd"Nog ug{] xf] eg];/sf/ lbgk|ltlbg cl:y/ kf] aGb} uPsf] xf]ls eGg] efg x'g yfn]sf] 5 . hgcfGbf]ngdfHofgsf] afhL nufP/ ;8sdf cf]Ol/Psfhgtfn] o:t} b'b{zf b]Vgsf nflu nf]stGqsf]gf/f u'~hfodfg agfPsf lyP <

bLk/fh uf}td3§]s'nf], sf7df8f}+

36\bf] ljZjf;;do -jif{ #, c+s !$%_df 5flkPsf] …vf]kdf

nfk/jfxLÚ zLif{ssf] ;dfrf/ k9\bf ;/sf/L:jLs[lta]u/ vf]k nufpFbf g]kfnuGhjf;Lx¿dfcf}ifwLsf] u'0f:t/ / To;sf] k|efjaf/] lrlGttx'g' k/]sf] va/n] b'MvL t'Nofof] . x]kf6fOl6;lj?4vf]k nufO;s]kl5 cfhLjg ?kdf 5'6\sf/f kfOG5eGg] cf]nlDkof ;+:yfsf ultljlwnfO{ :jf:Yoljefun] :jLs[lt lbPsf] xf] jf x}g . o;af/]

cfjZos 5fglag x'g h?/L 5 .l8jL /s If]qLrf}/L, s}nfnL

of}gsf] e'd/Ldf clNemPsf afbLg]kfn PsLs/0f x'g'eGbf klxn] klZrddf

rf}aL;] /fHo lyof] . tL /fHodWo] ;Nofgsf]/fhfn] dgf]/~hgsf nflu s]xL gt{sLsf ?kdfdlxnf / k'?ifx¿ ef/taf6 lemsfPsf lyP .tL dlxnfx¿nfO{ gt{sL dfq geO{ of}gzf]if0f;d]t ul/of] . of}gzf]if0faf6 hlGdPsfaRrfx¿sf] s;}n] lhDd]jf/L lnPg . a?clxn];Dd of}g t[Kt u/fpg] ;d'bfosf] ?kdf/x]sf 5g\ . klZrd g]kfnsf] ;Nofg, bfª,g]kfnuGh cflb 7fpFx¿df /x]sf …afbLÚ;d'bfosf] si6s/ hLjg s'g …tGqÚ / s;n]a'‰g] <

cNk;+Vosdf /x]sf …afbLÚ ;d'bfo gful/stf,lzIff / /fHon] k|bfg ug]{ gful/sx¿af6 jl~rt5g\ . pgLx¿sf] ;d:of kqklqsfdf slxn]sfxLFn]lvP klg /fHon] cem} x]g{ ;s]sf] 5}g . s]xLu}/;/sf/L ;+:yfx¿ afbL pTyfgdf ;+nUg/x]sf]

b]lvG5, t/ tL ;+:yfn] jf:tljs pTyfgeGbfcfkm"n] sdfpg] ;+:yfsf] ?kdf ;+:yfnfO{ k|of]uul/Psf] kfOG5 . h;n] ubf{ afbL ;d'bfo cltljkGg cj:yfdf /x]sf 5g\ . pgLx¿;dfhaf6 dfq lt/:s[t geO{ /fHon] ;d]tpk]Iff u/]sf] 5 .

/fHon] pgLx¿nfO{ of}gJoj;fodf xf]Og,c¿ ljsNkx¿sf] cj;/lbnfpg ;Sg' kb{5 .

jiff}{++b]lv of}gzf]if0f ul/Fb}}cfPsf afbLx¿sf] hLjgcg'lrt of}gzf]if0f, s'6lk6/ ;fdflhs lt/:sf/af6slxn];Dd u'lh|/xg] <

6xn bfxfn …gjls/0fÚbf]nvf,

xfn M ljZjefiff SofDk;,k|bz{gLdfu{, sf7df8f}+

dfcf]jfbLsf]anldrfOF

;do -jif{ #, c+s !$%_zflGt k|lqmofdflx F8 ]sf dfcf ]jfbLx¿sf ] Jojxf/ eg]x:tIf]ksf/L b]lvFb} cfPsf] 5 . pgLx¿åf/ful/g] xTofdf sdL cfPsf] 5, t/ ckx/0f,rGbf c;'nL / xftkftdf cem s]xL sdLcfPsf] 5}g . csf{sf] JolQmut ;DklQdf sAhfhdfpg], c¿sf] emu8fdf x:tIf]k ug]{,ckx/0f u/]/ k|zf;gsf] z}nLdf sfuh u/fP/

dfq 5f8\g] h:tf clwsf/ dfcf]jfbLnfO{sxf“af6 k|fKt ePsf] 5 < of] ;a} pgLx¿n]cfºgf] xltof/sf] 8/ b]vfP/ dfq ul//x]sf5g\ . nxfgdf s]xL ;docl3 dfcf]jfbLn]cfGbf]ngsf/LnfO{ uf]nL xfg]/ df/]kl5 aGb'ss}andf nf;;d]t lnP/ uPsf lyP .

dfcf]jfbLx¿n] o'4sfndf eGbf klg ;xhlsl;dn] cfºgf] tfgfzfxL k|j[lQ hgtfdflynf2b} uPsf 5g\ . pgLx¿sf nflu ;/sf/sf]s'g} cy{ 5}g . pgLx¿nfO{ sfg'gn] cem;Dd5'g ;s]sf] 5}g . hgtfsf gfddf pgLx¿n]hlt xTof u/] klg ;/sf/ df}g 5 . ;du|dfdfcf]jfbLx¿sf] clxn];Ddsf] lqmofsnfk x]bf{pgLx¿nfO{ ;+ljwfg;eftkm{ s'g} ?lr ePsf]b]lvFb}g . ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgsf] km};nfolb hgtfsf] cledtaf6 x'g] xf] eg]hgtfnfO{ cfslif{t ug]{ sfd dfcf]jfbLn]yfNg] lyP . af?bL pGdfbdf dbd:tdfcf]jfbLx¿sf] ljZjf; -;DejtM nIo klg_clxn] klg 8/ qf;af6} lgjf{rg lhTg] h:tf]5 .

zfGtg' pkfWofogof“afg]Zj/, sf7df8f}+ .

;/sf/sf] rfnf;do -jif{ #, c+s !$%_df ;/sf/n] ljBfno

lzIffnfO{ sIff !@ ;Dd k'¥ofpg] of]hgf agfpgnfu]sf] eP klg o;sf nflu s'g} tof/L gu/]sf]k9\g kfp“bf 5Ss} nfUof] . s'g} tof/Lljgf lsg;/sf/n] o:tf] of]hgf NofPsf] xf]nf eg]/ d

crlDet 5' .kof{Kt tof/Lljgf sfo{bnsf] ;'emfjsf

cfwf/df of]hgf agfpg] xf] eg] of] sfof{Gjoggx'g] lglZrt 5 . sIff !! / !@ dfq ;~rfngePsf pRrdfljnfO{ s'g bfo/fdf Nofpg] eGg]s'/fsf] 6+'uf] gnfO{ xr'jfsf cfwf/df o:tf] lg0f{olsg ul/of], a'‰g ;lsPg .

x'gt lzIff If]qdf dfq xf]Og, cGo If]qdf

Page 9: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 9

klg ;/sf/sf] pxL rfnf b]lvG5 ./fdk|;fb bfxfn

lhtk'/–!, sf7df8f}+

/fd|f] syf;do -jif{ #, c+s !$%_df k|sflzt gjLg

ljef;sf] syf …oIfk|ZgÚ /fd|f] nfUof] . dfcf]jfbL

5fkf/df/sf] dgf]lj1fgnfO{ lrq0f ug{ syfsf/;kmn ePsf 5g\ . hgtfsf] d'lQmsf nflun8]sf] 5fkfdf/ sd/]8 ;Gb]zsf] dgdf xltof/Joj:yfkg ePkl5 cfPsf cGt/åGå ;"Id

¿kdf lrq0f ul/Psf] 5,syfdf . sd/]8 ;Gb]zn] tkf6L{sf] lg0f{o l;/f]k/ ub}{cfºgf] lrQ a'emfpnfg\, t/pgLeGbf tNnf ]:t/sfsfo{stf{nfO{ s;/L ;Demfpg]eGg] pQ/ :jo+ ;Gb]zdf klg5}g .

o '4sfnLg ;dosf ]kl/j]znfO{ ptfl/Psf syfx¿cfufdL c+sdf klg k9\gkfOof];\ .

bnaxfb'/ a'9f/f]Nkf

xfn M sf7df8f

lkmNdd]lsªdf ;'wf/ h?/L;do -jif{ #, c+s !$%_df l;g]If]qaf/] k9\g

kfOof] . l;g]df lgdf{0fdf dfq af9L Nofpg]xf]Og, cGo k|ljlw / lkmNdd]lsªdf kof{KtWofg glbg] xf] eg] ;+Vofdfq a9\b}df g]kfnLrnlrq ahf/ pef] nfUb}g . lgdf{tfx¿n]clxn]sf] ahf/ dfunfO{ /fd|f];“u ga'emL lkmNddfk};f xfNg] xf] eg] pgLx¿sf] nufgL 8'Ag a]/5}g . lgdf{tfx¿n] nufnu gof“ l;g]dfsf]3f]if0ff ug'{eGbf syf, ljifoj:t' / l;g]dflgdf{0fsf] z}nLdf ;'wf/ Nofpg' k5{ .

ljqmd sfsL{emfkf

zflGt ls s';L{ <;/sf/ / dfcf]jfbLaLr zflGt ;Ddmf}tf eP

klg b]zdf aGb x8\tfnh:tf lqmofsnfkx¿sfod} /x]sf] 5 . o;/L ;w}+ aGb cfdx8\tfnh:tf sfod /xg] xf] eg] b]zdf zflGt ;Ddmf}tfePsf] s] cy{ /x\of] . dfgjhLjgdf ;'vsf];f; eg] slxNo} klg k]mg{ gkfpg] ePsf 5g\ .af6f]df sof}+ ofq' cnkq k/]sf 5g\ . To;sfnflu g t ;/sf/ uDeL/ b]lvG5 g dfcf]jfbLg} . logLx¿n] hgtfnfO{ zflGt lbnfpF5f}+ eg]/d~rdf rsf]{ efif0f u5{g\ . s] oxL xf] zflGt <clxn] cfP/ hgtfsf nflu xf]Og s';L{sf] nflunl8/x]5g\ .

u0f]z >]i7vf]6fª

xfn M sf7df8f}+

Page 10: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#10

d'n's

ä uf]ljGb kl/of/÷a]n;f]t, pbok'/

pbok'/sf] a]n;f]tdf /x]sf] dfcf]jfbLsf] …ljzfns'df/ :d[lt la|u]8Údfz'4 lkpg] kfgLsf] cefjdf n8fs'x¿ af/Daf/ lj/fdL kg]{ u/]sf5g\ . lzlj/df k|of]u ub} cfPsf] kfgLsf] d'xfg ;'s]kl5 oxfFsf5fdfkf/x¿nfO{ lkpg] kfgLsf] ;d:of k/]sf] 5 . dfcf]jfbLsf] bf];|f]l8lehgcGtu{tsf] ;xfos lzlj/ /x]sf] of] la|u]8df gf} ;o krf;5fkfdf/ 5g\ .

5fkfdf/x¿ a:gsf] nflu agfOPsf] c:yfoL 3/df kfgL k/]sf];dodf ;a} kfgL leq k:g] / lqkfn xfjfn] p8fpg] u/]sf]5fkfdf/x¿n] ;do;Fu atfP . lkpg] kfgLsf] d'xfg ;'s]kl5 sl/aPs xhf/sf] ;+Vofdf /x]sf oxfFsf 5fkfdf/x¿n] :yfgLo a]n;f]tvf]nfsf] kfgL lkpg] u/]sf 5g\ . vf]nfsf] kfgL k|b"lift ePsf sf/0f5fkfdf/x¿ lj/fdL kg{ yfn]sf] ljzfns'df/ :d[lt la|u]8sf sfof{no;lrj j;Gtn] ;do;Fu atfP . j;Gt eG5g\, …kfgLsf] s'g} ljsNkgePkl5 vf]nfsf] kfgL vfg yflnof], t/ kfgL z'4 gePsf sf/0f;fyLx¿ lj/fdL kg{ yfn]sf 5g\ .Ú 5fkfdf/x¿nfO{ /;b / ;fdfGovr{afx]ssf cGo cfjZostf :yfgLo txd} Joj:yfkg ug]{ eGg]kf6L{sf] gLltcg'¿k oxfFsf 5fkfdf/x¿n] vf]nfsf] lsgf/df Ogf/vg]sf lyP . Ogf/af6 klg ;kmf kfgL gcfPkl5 of] lzlj/dfvfg]kfgLsf] ;d:of a9\b} uPsf] 5 .

ptf 5fkfdf/x¿ lj/fdL kbf{ cfjZos ;fdfGo cf}ifwLsf] ;d]tlzlj/df s'g} Joj:yf 5}g . j;Gt eG5g\, …k|fylds pkrf/sf] nflucfjZos s'g} klg cf}ifwL xfdL;Fu 5}g, h;n] ubf{ ;fyLx¿ lj/fdLkbf{ ;d:of ePsf] 5 .Ú ;+o'Qm /fi6«;+3n] dfcf]jfbL n8fs' / xltof/sf]btf{ k|lqmof k"/f ePsf] 3f]if0f u/]sf] 5, t/ lzlj/x¿df dfgjLockl/xfo{ cfjZostf k"/f x'g ;s]sf 5}gg\ . cTofjZos cfjZostfsf]?kdf /x]sf] lkpg] kfgLnufotsf ;d:ofn] ubf{ lzlj/df yk ;+s6b]lvPsf] 5 . ;/sf/n] ljlgof]hg u/]sf] /sdn] lzlj/ Joj:yfkg /

5fkfdf/x¿nfO{ /;b;Dd gk'u]sf] eGb} s]xL lzlj/af6 5fkfdf/ aflxl/g]u/]sf] ;Gbe{df oxfFsf] lzlj/df eg] cfwf/e"t ;'ljwfsf] ;d]t sdL /x]sf]b]lvPsf] 5 .

a]n;f]tsf] lqj]0fL ;fd'bflos jg If]qsf] sl/a @) la3f If]qkmncf]u6]/ a;]sf] of] lzlj/df kfgLsf] k|aGw ug{sf] nflu 5'§} kl/of]hgfcfjZos kg]{ ePsfn] o;sf] tTsfn ;dfwfg eg] b]lvFb}g . …j}1flgsk|ljlwaf6 a]n;f]t vf]nfsf] kfgLnfO{ k|zf]wg ug{ ;lsof] eg] lzlj/dfkfgLsf] sf/0fn] lj/fdL /f]Sg ;lsG5Ú, j;Gtn] eg] . j;Gt eG5g\,…xfdLn] ;s];Dd vf]nfsf] kfgLnfO{ z'4 agfpg] sf]l;; u/]sf 5f+}, t/k|ljlw / ;fwg gePsf sf/0f k"0f{ z'4 agfpg ;lsPsf] 5}g .Ú ufF;, jf;/ skf;sf] /fd|f] k|aGw gePsf] eGb} oxfFsf 5fkfdf/x¿ ;/sf/;Fucfqmf]lzt b]lvPsf 5g\ . Ps 5fkfdf/ eG5g\, …zflGt ;Demf}tfdf ePsf];xdltcg';f/ ;/sf/n] 5fkfdf/sf] e/0fkf]if0fdf s'g} Wofg lbPsf] 5}g .Ú

5fkfdf/x¿nfO{ /f;gsf] ;d]t Joj:yf gu/]sf] eGb} lzlj/af6 sfdsf]vf]hLdf aflx/ lg:sg yfn]kl5 ;/sf/n] dfcf]jfbL 5fkfdf/x¿nfO{;]gf / k|x/L ;/x g} lbgsf] ^) ?k}ofF ah]6 5'6\ofpg] ePsf] 5 .;/sf/sf] of] lg0f{on] dfcf]jfbL lzlj/x¿df b]lvPsf] /;bsf] ;d:ofeg] ;dfwfg x'g]5, t/ Tof];Fu} cGo cTofjZos cfjZostfdf eg]dfcf]jfbL / ;/sf/ b'j}sf] Wofg k'u]sf] b]lvb}g . /fi6«;+3n] u0fgfu/]cg'?k ;/sf/n] k|To]s 5fkfdf/sf nflu b}lgs ^) ?k}ofFsf b/n]dfl;s kfFr s/f]8 %% nfv ?k}ofF /f;g eQf lbg] ePsf] 5 . k|wfgdGqLlul/hfk|;fb sf]O/fnfsf] cWoIftfdf a;]sf] c:yfoL lzlj/ Joj:yfkgd"n ;ldltsf] a}7sn] o:tf] lg0f{o u/]sf] xf] . ptf ;/sf/n] o;cl3dfcf]jbL lzlj/ Joj:yfkgsf] nflu lbPsf] #% s/f]8 ?k}ofFsf] lx;falstfagcfPsf] atfPsf] 5 .

dfcf]jfbL k|jQmf s[i0faxfb'/ dx/fn] eg] kmfu'g d;fGt;Dd ;a}lx;falstfa ;/sf/nfO{ a'emfpg] atfPsf 5g\ . dfcf]jfbL lzlj/dfz'4 lkpg] kfgL, zf}rfno nufotsf Go"gtd cfjZostfx¿sf] Joj:yfkgr':t?k x'g ;s]sf] 5}g . cfÎgf lzlj/x¿ agfpgd} w]/} ;do vr{u/]sf dfcf]jfbL 5fkfdf/x¿n] o:tf cfjZostfdf Wofg lbPsf] b]lvFb}g .o:tf] Go"gtd cfjZostfdf Wofg glbg] xf] eg] o;n] 5fkfdf/x¿sf]:jf:Yodf gsf/fTds c;/ k'¥ofpg] lj1x¿n] atfPsf 5g\ .

dfcf]jfbLnfO{kfgL 5}g

lkpg] kfgLsf] d'xfg ;'s]kl5 sl/a Psxhf/sf] ;+Vofdf /x]sf oxfFsf5fkfdf/x¿n] :yfgLo a]n;f]t vf]nfsf]kfgL lkpg] u/]sf 5g\ .

Page 11: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 11

ä ?b| v8\sf÷g]kfnuGh

b'O { dlxgfcl3 g]kfnuGhdf km }lnPsf];fDk|bflos b+ufkl5 hg:t/af6 ul7t gful/scg'udgsf] 6f]nLn] k6s–k6s km}ng] u/]sf]lx+;fTds b+uf lgoGq0fsf] nflu wfld{s / zflGt;~hfn u7g u/L ;~rfngdf Nofpg' kg]{;'emfj lbPsf] 5 .

;b\efjgf kf6L{n] aGbsf] cfx\jfg u/]sf a]nf;fgf] lgx'Fdf km}lnPsf] b+ufsf] jf:tljs sf/0f/ cfpFbf lbgdf ug{ ;lsg] /f]syfd cWoogsf]nflu oxfFsf gful/s ;dfhåf/f ul7t pQm;ldltn] g]kfnuGh 36gfsf] k|ltj]bg ;fj{hlgsub}{ ;dfhdf zflGt ;b\efj sfod /fvL /fVgo:tf] l;kmfl/; u/]sf] xf] .

gful/s ;dfhsf tkm{af6 ul7t pQm;ldltn] ;dfhdf zflGt sfod /fVg ;a}wd{sf cu'jfx¿sf] g]t[Tjdf Ps ;~hfn u7ggu/] ;fDk|bflos b+uf hlxn] klg km}ng ;Sg]vt/f hgfpFb} lgoGq0fsf] nflu sl7gfO x'g]

d'n's

o;}aLr oxL kmfu'g !@ ut] g]kfnuGhdfdw];L kmf]/dn] cfof]hgf ul//x]sf] ;ef:ynx' Fb} dfcf]jfbLn] k|r08n] ;Daf]wg ug]{cfd;efsf] k|rf/–k|;f/sf] nflu df]6/;fOsn¥ofnL lgsfNg vf]Hbf em8k eof] . cfd;ef:ynx'Fb} df]6/;fOsn ¥ofnL ug{ glbPsf] lgx'Fdfdfcf]jfbLn] dw];L kmf]/dn] tof/ kf/]sf] d~rtf]8kmf]8 u/]kl5 kmf]/dsf sfo{stf{n] dfcf]jfbLsf]kf6L{ sfof{no tyf k|r08 ;xefuL x'g]cfd;efsf] k|rf/–k|;f/df nfu]sf] lhknfO{cfuhgL u/]sf lyP .

…cfjZostf wfld{s ;~hfnsf]Ú7x/;d]t u/]sf] 5 . pQm ;ldltsf ;+of]hszflns/fd ;fksf]6f eG5g\, …;fDk|bflos lx+;flgoGq0fsf] Ps dfq pkfo ;dfhdf ;a}sf]ljZjf;sf] jftfj/0f agfO/fVg / ;xcl:tTjsf]cj:yf sfod /fVg' xf] .Ú

hg:t/Lo gful/s 5fglag ;ldlt gfdlbOPsf] pQm 6f]nLsf cg';f/ k'; !) b]lv !#ut];Dd k}mlnPsf] b+ufsf] qmddf emG8} * s/f]8?k}ofFa/fa/sf] lghL tyf ;fj{hlgs ;DklQgi6 ePsf] bfaL 5 . ;fy} pQm ;ldltn] sºo{'nufPsf] ;dodf w]/} hgwg Iflt ePsf] hgfpFb}k|x/L / k|zf;gsf clwsf/Lx¿nfO{ sf/afxLsf]dfu u/]sf] 5 .

otf b'O{ dlxgfcl3 ePsf] b+ufsf] qmddf;DklQ gi6 ePsf kLl8tx¿n] clxn];Dd /fxtgkfPsf] eGb} g]kfnGhdf lj/f]w sfo{qmd ;'?u/]sf 5g\ . g]kfnuGh 36gfsf kLl8t ;+3sfcWoIf l8NnLljqmd dNnsf cg';f/ ;/sf/n]36gfkl5 s'g} rf;f] glbPsf sf/0f lj/f]wsfsfo{qmdx¿ ;'? ul/Psf] xf] .

zflns/fd ;fksf]6f

Page 12: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#12

d'n's

hgtfsf] kL/dsf{ ;'Gg / /rgfTds;'emfjx¿ u|x0f ug{ g]kfn ;/sf/ ;w}+

tTk/ / hfu?s 5 . ;fy} ;d:of lg/fs/0f ug{ ;'emfjsf] ck]Iff klg ub{5 .

g]kfn ;/sf/

;"rgf tyf ;~rf/ dGqfno;"rgf ljefu

g]kfn lrlsT;s ;+3sf] lgjf{rg ;DkGgePsf] emG8} Ps dlxgfkl5 kl/0ffd cfPsf]5 . df3 !^ b]lv @) ut] b]ze/ dtbfgx'g] k"j{ lgwf{l/t sfo{qmddf jL/uGh,nxfg / /fhlj/fhdf cj/f]w cfPkl5;+3sf] s]Gb|Lo sfo{;ldltsf] lgjf{rgkl/0ffd kmfu'g bf];|f] ;ftf dfq k|fKt ePsf]5 . dw]; cfGbf]ngsf] u9 ePsfn] tLs]Gb|df s]xL lbgcl3 dfq dtbfg ePsf]lyof] .

k];fsdL{x¿sf] h]7f] ;+u7g lrlsT;s;+3df k|hftflGqs / jfdkGyLx¿sf] ;+o'QmKofgn lgjf{lrt ePsf] 5 . @))& ;fndfk|hftGq :yfkgf ePnuQ} :yflkt ;+3sf]cfufdL b'O{ jif{sf nflu ePsf] lgjf{rgdf;b:o kbdf Kofgn aflx/sL 8f= cf]dljqmdlji6 lgjf{lrt ePsL 5g\ .

;+o'Qm Kofgnsf] pDd]bjf/Lcg';f/ cWoIfdflqlj lzIf0f c:ktfnsf 8f= rf]knfn e';fn /dxf;lrjdf sflGt afn c:ktfnsf 8f=s]bf/g/l;+x s];L ljzfn dtcGt/n] ljhoL

ePsf 5g\ . e';fn hgfGbf ]ng–@ dflrlsT;sx¿sf] tkm{af6 cfGbf]ngsf] g]t[Tjug]{dWo] x'g\ eg] s];L cfGbf]ngsf] klxnf] lbgr}t @$ d} k|x/Lsf] cfqmd0faf6 ;Vt 3fOt]ePsf lyP .

aNn r'lgP lrlsT;s kbflwsf/LljhoL kbflwsf/Lx¿cWoIf 8f= rf]knfn e';fndxf;lrj 8f= s]bf/g/l;+x s];Ljl/i7 pkfWoIf 8f= ls/0fk|;fb >]i7 -lglj{/f]w_pkfWoIf 8f= zLnf jdf{ -lglj{/f]w_sf]iffWoIf 8f= c?0f bLlIft -lglj{/f]w_;x;lrj 8f= uf]kfn vgfn -lglj{/f]w_;x–sf]iffWoIf 8f= /fh]z >]i7 -lglj{/f]w_;b:o 8f= ljZj/fh hf]zL ÚÚ 8f= kz'klt /]UdL ÚÚ 8f= dgf]x/ hf]zL ÚÚ 8f= c~hgLs'df/ emf ÚÚ 8f= ;l/tf kf08] ÚÚ 8f= cf]dljqmd lji6

dw];, hghflt / cflbjf;Lsf] g]t[Tjdfhf/L ljleGg cfGbf]ngsf sfo{qmdn]lrlsT;sx¿sf] lgjf{rg klg k|efljt ePsf]5 . @! ;oeGbf a9L lrlsT;sx¿ ;+3dfcfa4 eP klg Ps xhf/eGbf sdn] dfqdtbfgdf efu lnPsf 5g\ .

lrlsT;sx¿sf] xslxt / ;'/IffnfO{k|fylds st{Jo 7fg]/ sfo{;ldltn]sfo{cf/De ug]{ gjlgjf{lrt dxf;lrjs];Ln] ;donfO{ atfPsf 5g\ .

…k];fut xs lxtsf ;fy} xfdL lrlsT;f;]jfsf] u'0f:t/ clej[l4 / lj/fdLsf] ;]jfdf;dlk{t /xg ;+3sf] tkm{af6 of]ubfgk'¥ofpg]5f}+Ú, efjL dfu{lrqaf/] hfgsf/LlbFb} 8f= s];L eG5g\ .

;Dk"0f{ lrlsT;snfO{ ;+3df ;+ul7tagfpg] tNnLg /xg] 3f]if0ff klg kbflwsf/Lx¿n]u/]sf 5g\ . d]l8sn sfplG;naf6 OhfhtlnP/ d'n'se/ ;]jf/t 8fS6/x¿sf] ;+Vof ^xhf/eGbf a9L eP klg ;+3df Ps ltxfOdfq cfa4 5g\ . ä

Page 13: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 13

d'n's

ljZj lxGb' dxf;+3 g]kfn /fli6«o ;ldltsf cWoIf bfdf]b/ uf}tdn];ldltleq /x]sf /fhfjfbLx¿n] cfkm"nfO{ wDSofPsf] atfPsf 5g\ . utc;f/df ag]kfdf ;DkGg ;Dd]ngaf6 cWoIf r'lgPsf uf}tdlj?¢…sf]/dÚ gk'u]sf] ;Dd]ngaf6 ha/h:tL sfo{;ldlt agfPsf] hgfpFb}lhNnfk|zf;g sfof{no, sf7df8f}+df ph'/L xfn]sf lyP . kl5 sf7df8f}+lhNnf k|zf;g sfof{non] ;Dd]ngsf sfuhft cWoogkl5 cfjZosu0fk"/s ;+Vof k'uL lgodfg';f/ ;Dd]ng ;DkGg ePsf] lg0f{o u/Luf}tdsf kIfdf lg0f{o u/]sf] lyof] .

lhNnf k|zf;g sfof{nosf] lg0f{okl5 ;ldltsf /fhf lgs6 JolQmx¿sf];lqmotfdf lhNnf cbfntdf d'2f;d]t bfo/ ul/Psf] lyof] . nf]stGq:yfkgfkl5 ;ldltdf klg nf]stGq kIfw/ JolQmx¿n] g]t[Tj lng'k5{eGg]x¿sf] ax'dt b]lvPkl5 cfkm"n] g]t[Tj ;Dxfn]sf] cWoIf uf}tdatfpF5g\ . pgL eG5g\, …dxf;+3 /fli6«o ;ldltnfO{ nf]stflGqsk¢ltcg';f/ cl3 a9fpg'k5{ eGg] cfjfh klxNo}b]lv pl7/x]sf] lyof] .clwj]zgn] lbPsf] hgdtaf6 d cWoIf r'lgPsf] x'F, t/ c;Gt'i6JolQmx¿n] cg]s cf/f]k nufpFb} dnfO{ To; a]nfb]lv g} wDSofpg]u/]sf 5g\ .Ú

cWoIf uf}tdn] cfkm"nfO{ unxTofpg pQm ;d"xn] cg]s k|k~r/r]sf] hgfPsf 5g\ . nf]stGqk|lt cf:yf g/fVg] JolQmx¿ cfkm"lj?¢k|:t't ePsf] pgn] hgfPsf 5g\ . t/, uf}tddfly ljb]ze|d0fnufotlghL sfddf ;ldltsf] sf]ifaf6 vr{ u/]sf] cf/f]k cWoIf uf}tddflynfu]sf] 5 . cWoIf uf}tdn] pQm cf/f]k skf]nslNkt ePsf] hgfpFb}dxf;+3 /fli6«o ;ldltsf hok|sfz, /]jtL/d0f vgfnnufotn] wDsLlbPsf] hgfPsf 5g\ . csf]{tkm{ vgfn eg] uf}tdn] cfkm"nfO{ e/ts]z/l;+x;Fu hf]8]/ jQmJo lgsfNg' k"jf{u|xafx]s s]xL gePsf] atfpF5g\ .pgL eG5g\, …d clxn] /fli6«o ;ldltdf ;lqmo 5}g, cfºgf uNtL9fs5f]k ug{ dnfO{ cgfjZos ljjfbdf d'5\g'sf] s'g} t's 5}g .Ú ä

/fhfjfbLn]wDSofPsf]cf/f]k

;do ;fKtflxssf a'6anl:yt If]qLo k|ltlglw bLks 1jfnL /fhfsf]k|ToIf zf;gsf a]nf d]o/df lgjf{lrt ¿kl;+x yfkfsf ;dy{sx¿/ cf7 bnsf ljBfyL{ ;+u7gx¿sf] le8Gtsf] qmddf uDeL/ 3fOt]ePsf 5g\ . kmfu'g !% ut] a'6an ax'd'vL SofDk;df g]kfn du/;+3n] jflif{s lbj; dgfpg cfof]hgf u/]sf] sfo{qmddf yfkfcltly lgDTofOPsf lyP . cltly yfkfnfO{ sfnf]df];f] bn]/gu/kl/qmdf u/fpg] cf7 /fhgLlts bnsf ljBfyL{x¿n] bafad"nssfo{qmdsf sf/0f b'O{ kIfaLr le8Gt ePsf] lyof] .

1jfnLsf ;fy} a'6anaf6 k|sflzt x'g] …gjltnf]QdfÚsf 6f]k/fhzdf{ tyf …hg;+3if{Úsf Zofdnfn kf]v/]ndfly yfkfsf ;dy{sx¿n]cfqmd0f u/]sf lyP . rf/–kf“rhgfsf] ;d"xn] Sofd/f vf];]/d/0ff;Gg x'g] u/L s'6lk6 u/]sf lyP .

kqsf/x¿ ;dfrf/ ;+sng / kmf]6f] lvlr/x]sf a]nf yfkfsf;dy{sx¿n] 9'+uf, /8 / kmnfdsf kfOkn] cfqmd0f u/]sf lyP .1jfnLsf] 6fpsf] uDeL/ rf]6 nfu]sf] 5 . pgsf] xf]; sl/a !)3G6fkl5 dfq v'n]sf] lyof] . 1jfnL 6fpsf]sf] bflxg]kl§sf] efu/ ufnf ;'lGgPsf] 5 . pgsf] pkrf/ n'lDagL c~rn c:ktfnsflrlsT;saf6 eO/x]sf] 5 .

kqsf/x¿dflysf] cfqmd0flj?4 ljleGg ;+3;+:yfn] eT;{gf /lgGbf ub}{ bf]ifLdfly sf/afxLsf] dfu u/]sf 5g\ . ;dosf ;Dkfbso'j/fh l3ld/]n] k|]; lj1lKtdfkm{t cfqmd0fsf] eT;{gf ub]{ bf]ifLdflysf/afxLsf] dfu u/]sf 5g\ . …lx+;f / ck/fwsf bf]ifL kQfnufpg] tyf pgLx¿nfO{ sfg'gleq Nofpg] ;Dk"0f{ bfloTj ;/sf// sfo{qmd cfof]hs g]kfn du/ ;+3n] lng'k5{ . cft+ssf] cf8dfk|];sf] cfjfh y'Gg] sNkgf lgGbgLo xf] / cGttM lg/y{s klg;fljt x'g]5Ú, l3ld/]n] eg]sf 5g\ .

;do;xsdL{dflycfqmd0f

bfdf]b/ uf}tdbLks 1jfnL

Page 14: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#14

d'n's

lxpF dgf]/~hgsf] dxTjk"0f{ ;fwg klg xf]eg] s;}sf] nflu ToxL ah|kft x'G5 . kj{taf“;vs{ uflj;sf s[ifsx¿nfO{ clxn] To:t}

jh|kft x'G5 . kmfu'g ;+qmflGtsf] lbg k/]sf]lxdkftn] afF;vs{ uflj;cGtu{tsf bh{gf}+;'Gtnf au}+rf ;f]œofd ePsf 5g\ .

;'Gtnf pTkfbgaf6 klZrdf~rn If]qdfVoflt sdfPsf] afF;vs{ uflj;df ca %jif{;Dd ;'Gtnf kmNg] 5fF6 5}g . :yfgLojf;L&* jifL{o ;'Gtnf s[ifs cfºgf] k'k'{/f]df xft/fv]/ sd{nfO{ lwSsfb}{ dd{ kf]V5g\, …h'?Ssp7]/ cfFvf ldRb} ;'Gtnfsf] au}Frfdf k'u]F, au}Frfdfk'Ugf;fy e'OFel/ ;'Gtnf em/]sf] / ¿vx¿efFlrPsf] b]v]kl5 dg yfldg;Sg' eof] .Ú

of] uflj;df cGo afnLgfnLsf nflu pko'Qmhldg gePsfn] k|d'v afnL ;'Gtnf g} xf] .lxdkftn] ;f ]xL uflj;sf] j8f ( sfs[ifsx¿nfO{ s'g} k|efj kf/]sf] 5}g . lxdkftn];'Gtnf l6lk;s]sf af]6df sd dfqfdf Ifltk'¥ofPsf] 5 eg] ;'Gtnf;lxtsf af]6 sfd}gnfUg] u/L ef“lrPsf 5g\ . :yfgLo s[ifslg/axfb'/ vqL dnLg cg'xf/df eG5g\,…lhGbuLdf slxNo} gb]v]sf] s'/fn] 7"nf] ;d:oflbof], k5fl8sf nflu ;f]r]/ a;]sf ;Dk"0f{ ;kgfk'l/lbof] .Ú kmfu'gsf] klxnf] ;ftf laqmL ubf{bf]Aa/ d"No kfg{ ;lsg] ePsfn] gl6kL /fv]sf];'Gtnf lxdkftn] ;vfk kf¥of] . kf]xf]/ cl;gfn]km"n gnfUb} ;a} ;vfk kf¥of] . kf]x/eGbf o;jif{ ;'Gtnf afSnf] kmn]sf] lyof] .

sl/a ̂ 3G6f nuftf/ k/]sf] lxp“n] ;a} af]69fs]sf] s[ifsx¿ atfp“5g\ . lx+pn] slnnfaf]6x¿ ;a} ;vfk ag]sf] s[ifs huaxfb'/vqL atfpF5g\ .

ä ;Gtf]if yfkf÷kj{t -t:jL/ klg_

lxdkftn] ;'Gtnf ;f]Q/

Page 15: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 15

d'n's

lzla/n] k9fOdf afwfä uf]ljGb kl/of/÷b'wf}nL, l;Gw'nL -t:jL/ klg_

l;Gw'nLsf] b'wf}nLdf a;]sf] dfcf]jfbLsf] bf];|f] l8lehgn] :yfgLo hghfu[ltlgDg dfWolds ljBfnosf] ejg sAhf u/]sfn] ljBfyL{x¿sf] nflusIff sf]7fsf] cefj ePsf] 5 . :s'nn] agfPsf] gofF ejgdf dfcf]jfbLsf]lzlj/ a;]sf sf/0f Pp6f sIff sf]7fdf b'O{j6f sIff ;+rfng x'Fb}cfPsf] 5 .

hghfu[lt lgDg dfWolds ljBfnosf lzIfs ;Gtf]if a:g]t eG5g\,…:s'ndf ejg cefjsf sf/0f gofF ejg agfPsf lyof}+, dfcf]jfbLsf]lzlj/ ToxL ejg If]qleq a;]sfn] pgLx¿n] g} k|of]u u/]sf 5g\ .Úb'wf}nL uflj;sf] ! gDj/ j8fdf kg]{ of] :s'ndf ejg cefjsfsf/0f clwsf+z Pp6f sf]7fdf b'O{j6f sIff ;+rfng x'Fb} cfPsf 5g\ .lzIfs a:g]t eG5g\, …ejg kof{Kt gePsf] / tTsfn gofF ejgagfpg ;Sg] cj:yf g/x]sfn] Pp6} sf]7fdf b'O{j6f sIff ;+rfngug'{afx]s cGo ljsNk xfdL;Fu 5}g .Ú k|:tfljt of] ljBfnodf o;}z}lIfs ;qaf6 sIff ;ft ;+rfng ug]{ tof/L ul/Psf] eP klg To;sf]nflu tof/ u/]sf] ejgdf dfcf]jfbLx¿ a:g yfn]kl5 of] jif{ sIff;+rfng gx'g] ePsf] 5 . To;f] t dcf]jfbLx¿n] :s'nnfO{ s'g} klghfgsf/Lljgf g} :s'nejg k|of]u u/]sf] u'gf;f] lzIfs a:g]tsf] 5 .:s'n ejg nufot ljBfyL{x¿sf] v]nd}bfg klg dfcf]jfbLs} sAhfdfk/]sf] 5 . /ftdf6] ;fd'bflos jg If]qdf kg]{ dfcf]jfbL lzlj/leqsf]:s'nsf] ejg ;fd'bflos jgn] :s'nsf] gfddf x:tfGt/0f ul/;s]sf]5 . :yfgLojf;L jf;'b]j sfsL{ eG5g\, …;fd'bflos jgn] :s'nsf]nflu tof/ kf/]sf] ejgdf dfcf]jfbLx¿ a;]sfn] ljBfyL{sf] k7gkf7gdfc;/ k'u]sf] 5 .Ú

:s'nsf] ejg k|of]u gug{ dfcf]jfbLnfO{ af/Daf/ cg'/f]w ubf{ klgg5f]8]kl5 :s'n vfnL ug{ lhNnf k|zf;g sfof{no;Dd ufpFn]x¿…8]lnu];gÚ uPsf lyP . t}klg :s'n cem} dfcf]jfbLs} sAhfdf 5 .sfsL{ eG5g\, …:s'n If]qglhs xltof/wf/L ;d"x /fVg gkfpg] x'Fbfx'Fb}klg :s'nsf] ejg sAhf u/]/ dfcf]jfbLsf 5fkfdf/ a:bf ;d]t;/sf/n] s'g} rf;f] lbPsf] 5}g .Ú dfcf]jfbL / ;]gf nufot ;z:q;d"xsf] lzlj/ /fVbf :s'n If]qeGbf 6f9f /fVg' kg]{ elgP klg b'wf}nLsf]dfcf]jfbL lzlj/n] oxfFsf] :yfgLo :s'n g/fd|/L k|efljt ePsf] 5 .dfcf]jfbLsf] lzlj/df ePsf ;a} ultljlw :s'nsf] sIff sf]7faf6;lhn} lgofNg ;lsG5 . :yfgLojf;Lx¿ :s'nglhs} dfcf]jfbLsf]lzlj/ NofP/ /fv]sf]df cfÎgf afnaflnsfdf gsf/fTds c;/ kg]{eGb} cfqmf]lzt b]lvPsf 5g\ . :yfgLo afl;Gbf hok|;fb bfxfn

eG5g\, …dfcf]jfbL lzlj/ glhs ePsfn] :s'nsf] cWoogdf afwfpTkGg x'g'sf ;fy} afndgf]lj1fgdf ;d]t gs/fTds c;/ kg]{b]lvPsf] 5 .Ú

ptf dfcf]jfbLnfO{ ejg lgdf{0f ug{sf] nflu /ftfdf6] nfotsf cGol5d]sL ;fd'bflos jgn] cfjZos sf7;d]t pknAw u/fPsf 5g\ . b'O{gDa/ l8lehgsf ;xfos sdfG8/ k|df]b eG5g\, …lzlj/ 5gf]6 u/]sf]If]qdf :s'nsf] ejg k/]sf] 5, t/ clxn] lzlj/ ;fg{ g;lsg] ePsfn]:s'nsf] ejgdf s]xL ;dosf] nflu k7g–kf7g /f]lsPsf] 5 .Ú lzlj/sf]5gf]6df dfcf]jfbL / ;+o'Qm /fi6«;+3sf] g]kfn ld;g 6f]nLsf] ;d]t;+nUgtf eP klg :s'n If]qleq k/]sf] b'wf}nLsf] lzlj/df s;}sf] klgcfFvf k'Ug ;s]sf] 5}g . lzIfs ;~hLj yfkf eG5g\, …dfcf]jfbLsf] lzlj/PSsfl; cfP/ a;]sf sf/0f of] :s'nsf] ejg xf] . oxfF a:g ePg eGg]df}sf;Dd kfOPg .Ú lzlj/ 5gf]6df Wofg glbPsf sf/0f o; :s'nsfljBfyL{x¿ lzlj/af6 k|efljt ePsf 5g\ . b'wf}nLsf] syf If]qsfafnaflnsfx¿ :s'n hfg] af6f];d]t dfcf]jfbLsf] lzlj/leq} 5 . :s'nsf]af6f] ;d]t sAhf u/]/ lzlj/ a;]sfn] oxfFsf afnaflnsfx¿ :s'n hfFbfdfcf]jfbLsf] @ gDa/ l8lehgsf] d"nåf/ x'Fb} dfcf]jfbL 5fkfdf/sf] ;]N6«Lx'Fb} hfG5g\ .

dfcf]jfbL 5fkfdf/k|ltsf afnaflnsfdf ljutsf] k/]sf] qf;bLk"0f{5fkf clxn] :s'nsf afnaflnsfx¿df b]lvg] u/]sf] lzIfsx¿ atfpF5g\ .dfcf]jfbL hgo'4 ;'? ePkl5 ;of}+ afnaflnsfn] åGåsf sf/0f Hofgu'dfPsf 5g\ eg] xhf/f}+ afnaflnsf ckf+u / cfdfafa' u'dfP/ c;xfoePsf 5g\ . ;+o'Qm /fi6«;+3Lo afnsf]ifsf] tYof+scg';f/ dfcf]jfbLåGåsf sf/0f kfFr ;oeGbf a9L afnaflnsfn] Hofg u'dfPsf 5g\ eg]aL; xhf/eGbf a9L ckf+u ag]sf 5g\ . åGåsf sf/0f clwsf+zafnaflnsfx¿sf] k|fylds lzIffdf gsf/fTds c;/ k/]sf] tYof+sx¿n]b]vfPsf 5g\ . ä

Page 16: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#16

lzIff dG6]:j/L l;sfO{ ljlw

cfºgf gfgLx¿sf] ;du| JolQmTj ljsf; xf];\eGg] rfxgf s'g cleefjssf] x'Fb}g / < t/,;fg} pd]/b]lv gfgLx¿n] pko'Qm z}lIfsjftfj/0f kfPgg\ eg] cleefjssf] rfxgf k"/fx'g d'l:sn k5{ . clxn]sf] k7gkf7g a9Lkf7\oqmds]lGb|t / k/LIffd'vL ePsfn] ljBfyL{sf]nflu af]lemnf] aGb} uPsf] lj1x¿sf] wf/0ff5 . lqe'jg ljBfno dgf]lj1fg s]Gb|Loljefusf k|fWofks 8f= d'/f/Lk|;fb /]UdL eG5g\,…zf/Ll/s ljsf;qmdsf] b[li6n] ^ jif{eGbf sdpd]/sf afnaflnsfnfO{ sf]/f lstfaL 1fgeGbfklg ljleGg lqmofsnfkdfkm{t l;sfpg'k5{ .o;f] ug{ g;Sbf l;sfO afnaflnsfsf nfluef/ ;fljt x'Fb} uPsf] 5 .Ú

afnaflnsfnfO{ lstfaL 1fgsf] ef/af6 d'lQmlbg] k|efjsf/L dfWod ;fljt ePsf] 5, dG6]:j/LlzIff . ;fgf afnaflnsfnfO{ v]n, uLt,;+uLtnufot ljleGg lqmofsnfkaf6 k|efjsf/LlzIff lbg ;kmn ePsf]n] dG6]:j/L lzIffnf]slk|o aGb} uPsf] 5 . To;}n] ubf{ xf]nf,kl5Nnf] ;dodf ;fgf s]6fs]6Lsf] JolQmTjsfnflu dG6]:j/L k¢lt cjnDag u/]/ ;~rflntljBfno ^ jif {eGbf sd pd]/ ePsfljBfyL{x¿sf] nflu pko'Qm ynf] ePsf 5g\ .ut jif{b]lv dG6]:j/L l;¢fGtdf cfwfl/t sIff;~rfng ub } { cfPsf ] /fhwfgLsf ]gofFafg]Zj/l:yt r]N;L OG6/g];gn Ps]8]dLsf;+:yfks lk|lG;kn ;'wL/s'df/ emf eG5g\, …clxn]cfd cleefjs afnaflnsfsf] af}l¢s, zf/Ll/s,;+j]ufTds / cfWoflTds ljsf; rfxG5g\ .To;sf nflu clxn] cleefjsdf ;s];DddG6]:j/L ljBfno 5gf]6 ug]{ k|j[lQ a9]sf] 5 .Ú

dG6]:j/L ljlwåf/f lzIf0f ubf{ k"j{ k|fyldstxdf kf7\ok':tseGbf klg c¿ z}lIfs;fdu|Lsf] ;xfotf lnOG5 . l;sfO dfofn'jftfj/0fdf cfwfl/t x'g] ePsfn] klgafnaflnsf ljBfno hfg nfnflot x'g] dfqxf]Og, ljBfnodf klg 3/df h:t} /dfO/x]sfx'G5g\ . PgaL a}+s k'tnL;8s zfvfsf Dofg]h//x]sf cleefjs sdn zdf{ eG5g\, …;fgfafnaflnsf ljBfno hfg v';L;fy tof/x'G5g\ . of] dxŒjk"0f{ s'/f xf] .Ú zdf{sL 5f]/L

;'lk|of clxn] r]N;L OG6/g];gn Ps]8]dLdfk"j{k|fylds txdf cWoog/t 5g\ .

:k]gsL 8fS6/ dfl/of dG6]:j/Ln] ljgfbafaljBfyL{sf] afgL Joxf]/fdf kl/jt{g NofP/pgLx¿sf] ;jf{+uL0f ljsf; u/fpg 5'§} vfnsf]bz{g k|ltkfbg u/]sL lyOg\, h'g dG6]:j/Lk¢ltsf gfddf ljZje/ rlr{t 5 . of] ljlwdfljBfyL{n] cfºg} cg'ej / 1fgsf cfwf/dfJojxfl/s 9+uaf6 gofF gofF ljifo l;Sg] u5{g\,h;af6 pgLx¿df l;h{gzLntf ljsf; x'G5 .dG6 ]:j/L sIffsf ]7f c¿ k/Dk/futsIffsf]7feGbf lgtfGt km/s x'G5, ljBfyL{n]cfºgf] OR5fg';f/sf lqmofsnfk 5fg]/ cEof;ug]{ cj;/ kfpF5g\ . ljBfyL{nfO{ :jtGq?kdfljleGg lqmofsnfk ug]{ cj;/ kfPsf] x'G5 .oltdfq xf]Og, cleefjs, lzIfs / ljBfyL{aLrlgoldt cGt/lqmof x'g] ePsfn] ljBfyL{sf];d:of klxrfg u/]/ ;dfwfg ug{ ;lhnf]x'G5 .

afnaflnsf / lzIfsaLr ;'dw'/ ;DaGwsfod x'g] ePsfn] klg afnaflnsfsf]lzIfsk|lt nufj w]/} /x]sf] e]l6G5 . dG6]:j/LljBfnodf afnaflnsfsf] dgf]lj1fg cWoogu/]/ l;sfOg] ePsfn] klg 5f]6f] ;dod} w]/}s'/f l;Sg ;S5g\ . s'g} s'/f l;sfpg'eGbfklxn] afnaflnsfsf] dgf]j}1flgs kIfsf] cWoog/ Ifdtf klxrfg ul/g] ePsfn] l;sfOk|efjsf/L ePsf] kfOG5 . lzlIfsf hl/gfah|frfo{ elG5g\, …afnaflnsfsf] dgf]lj1fga'em]/dfq s] l;sfpg] xf], Tof] lgSof]{n ug'{k5{ .o;f] ubf{ l;sfO k|efjsf/L x'G5 .Ú To;f] tdG6]:j/L lzIf0f k¢lt k|efjsf/L x'g'dfkfl/jfl/s jftfj/0fn] klg 7"nf] ;xfotfk'¥ofPsf] x'G5 . afnaflnsfnfO{ z}lIfs ;fdu|Lsf]cltl/Qm vfhf, vfgfnufotsf] Joj:yfljBfnon] ug]{ ePsfn] klg ljBfyL{sf] nflu/dfOnf] jftfj/0f l;h{gf x'G5 .

ljBfyL{nfO{ lzIfsn] ljz]if Wofg k'¥ofpg]ePsfn] ubf{ dG6]:j/L lZfIffsf] ;fv al9/x]sf]kfOG5 . Pp6f sIffdf !% hgfeGbf a9L ljBfyL{g/flvg] ePsfn] klg k|efjsf/L ag]sf] x'G5 .d'n'sdf dG6]:j/L lzIf0f k¢lt ;'? ePsf] b'O{

bzseGbf a9L ;do lalt;s] klg w]/} ;+VofdfljBfno ;~rfng x'g yfn]sf] eg] s]xL jif{dfq ePsf ] 5 . clxn] /fhwfgLsfuNnLuNnLdf dG6]:j/L :s'n v'ln/x]sf 5g\ .olt;Dd ls Pp6f ºNof6 ef8fdf lnP/dG6]:j/L ljBfnosf] ;"rgfkf6L em'G8\ofO{ ;fgfgfgLx¿ tfGg] xf]8afhL;d]t b]lvg yfn]sf]5 . df]/n Ps]8]dL, gofFafg]Zj/sL ;+:yfkslk|lG:fkn ;/f]hgL >]i7 elG5g\, …dG6]:j/Lsf]gfddf Rofpem}+ v'n]sf k"j{k|fylds ljBfnonfO{Jojl:yt ug{ g;s] kl5 ;Df:of cfpg ;S5 .Úkl5Nnf] ;dodf /fhwfgLsf s]xL lghLljBfnon] ;d]t sIff ! eGbf tNnf] txdfdG6]:j/L lzIffsf] xjfnf lbP/ ljBfyL{ tfGgcg]s sfObf ckgfPsf] b]lvG5 . sf7df8f}+ljZjljBfnosf pks'nklt k|f= 8f= ;'/]z/fhzdf{ k"j{k|fylds txdf k9fpg cToGt}tflndk|fKt lzIfs cfjZos kg]{ atfpF5g\ .pgL EfG5g\, …afnaflnsfnfO{ ljBfnodf

km}nFbf] 5 k|efjb'O{ bzscl3;Dd /fhwfgLdf ;De|fGt kl/jf/sf gfgLx¿k9fpgsf] nflu dfq ;Lldt dG6]Zj/L l;sfO ljlw clxn]dWodjuL{o cleefjs;Dd k'lu;s]sf] 5 .

ä 5q sfsL{÷sf7df8f}+

Page 17: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 17

l;sfpg] qmddf a'afcfdfsf] h:t} Jojxf/ug'{k5{ . o:tf] Ifdtf ePsf lzIfs–lzlIfsfrfgr'g] tl/sfaf6 pTkfbg x'g d'l:sn k5{ .pgLx¿nfO{ r':t tflndsf] cfjZostf k5{ .Ú

5gf]6sf] cfwf//fhwfgLdf dG6]:j/L k¢ltdf cfwfl/t

k"j{k|fylds ljBfnox¿sf] ;+Vof lbgfg'lbg j[l¢eO/x]sf] 5 . z}lIfs tyf ef}lts b[li6sf]0fn]cfºgf] ljBfno /fd|f] ePsf] bfaL ljBfno;~rfnsx¿sf] /x]sf] 5 eg] cleefjsx¿dfeg] /fd|f] ljBfno s;/L 5fGg] eGg] cGof]n/x]sf] b]lvG5 . ljBfno 5fGg'cl3 dG6]:j/LlzIffsf ljleGg kIfaf/] bIftf xfl;n u/]sf /afndgf]lj1fg a'‰g ;Sg] ;+:yfksaf6vf]lnPsf ljBfnonfO{ k|fyldstfdf /fVg'pko'Qm x'g] b]lvG5 . aRrfsf] ;du| JolQmTjljsf;sf] nflu ;~rflnt sfo{qmdsf]k|efjsfl/tfaf/] klg a'‰g ;lsG5 . dfl/of

dG6]:j/L xfp;sL ;+:yfks lk|lG:fkn cg'sflnDa" elG5g\, …aRrf egf{ ug'{cl3 cleefjsn]jftfj/0f a'‰gsf] nflu dG6]:j/L xfp;x¿sf]cfkm}+ e|d0f ug'{k5{, cfkm}+n] cjnf]sg u/]kl5dfq oyfy{ s'/f a'‰g ;lsG5 .Ú

dG6]:j/Lsf] gfddf k"j{k|fylds ljBfno;~rfngdf cfP klg w]/}n] dG6]:j/L l;¢fGtx'ax' c+uLsf/ u/]sf] b]lvFb}g . jf:tjdf dG6]:j/Lk¢ltnfO{ k"0f{tM kfngf ug]{ xf] eg] kf7\ok':tseGbfc¿ z}lIfs ;fdu|Ld} s]lGb|t x'g' cfjZos x'G5 .xfdLsxfF k"j{k|fylds / k|fylds lzIffaLr ;dGjogePsfn] l;sfO k|lqmof b'?:t x'g g;s]sf]kfOG5 . k"j{k|fylds tx k"/f u/]/ ljBfno lzIffdfk|j]zsf lglDt egf{ x'gsf] nflu ckgfOg] k|lqmofhl6n ePsfn] afnaflnsfsf] lglDt cK7\of/f]ePsf] kfOPsf] 5 . To;}n] ubf{ klg dG6]:j/LljBfnodf ;d]t kf7\ok':tssf s'/f ;d]tk9fOG5 . ljZjJofkL cfjZostfnfO{ Wofg lbP/dG6]:j/L ljlwaf6 sDKo'6/sf cfwf/e"t s'/f;d]t

tNnf] txb]lv l;sfOPsf] r]N;Lsf lk|lG;kn emfatfpF5g\ . lk|lG;kn emf eG5g\, …ljsl;t d'n'sdfljBfyL{n] sIff ! b]lv dhfn] sDKo'6/ rnfpg;S5g\ . xfdLn] dG6]:j/L dfq} eg]/ ablnFbf]cj:yfcg';f/ sDKo'6/ lzIff glbg] xf] eg] bIfhgzlQm pTkfbg ug{ ;lsb}g .Ú

;fdfGo ljBfnosf] bfFhf]df dG6]:j/L :s'nx¿sf]z'Ns rsf]{ /x]sf] 5, t/ s'g} hdfgfdf pRr3/flgofFdf dfq ;Lldt of] lzIff qmlds?kdfdWodju{sf] kx'Frdf klg lj:tf/ eO/x]sf] 5 .Pp6f l;h{gzLn gful/s tof/ kfg{k"j{jfNofsfnb]lv g} plrt lzIffbLIff cfjZosx'G5, h'g clxn]sf] ;Gbe{df dG6]:j/L l;sfOaf6k"lt{ eO/x]sf] 5 . dG6]:j/L lzIffsf] k|efj a9\b}hfFbf o;nfO{ lgDg ju{sf] kx'Frdf k'¥ofpg kxnklg x'g yfn]sf 5g\ . df]/n Ps]8]dLsf lk|lG;kn>]i7 elG5g\, …of ] lzIf0f k¢lt ul/aafnaflnsf;dIf klg k'Ug'k5{ . To;sf] nflu xfdLul/a ljBfyL{df ;d]t s]lGb|t ePsf 5f}+ .Ú

/fhwfgLdf h'g cg'kftdf dG6]:j/L :s'nv'n]sf 5g\, Tof] cg'kftdf /fhwfgLaflx/ o:tfljBfno /x]sf] kfOFb}g . /fhwfgLdf dG6]:j/LljBfno v'Ng] ult x]bf{ clwsf+z gfkmf sdfpg]p2]Zoaf6 k|]l/t b]lvG5 . ;/sf/n] ;+oGq agfP/a]n}df cg'udg gu/] eljiodf dG6]:j/LljBfnosf] klg lghL ljBfnos} h:tf] xfntx'g a]/ 5}g . ä

Page 18: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#18

l/kf]6{ r]kfªj:tL

3/cufl8 xF'b} ;jf/L;fwgx¿ x'OFls/x]sf 5g\ .em§ x]bf{ s'g} ljsl;t ufp‘eGbf km/s 5}g,alb{ofsf] r]kfª ufp‘ . t/ aflx/L x]/fO /jf:tljs ;d:ofaLr lgs} km/s 5, of] r]kfªufp‘ / oxf‘sf hgtfsf] .

g]kfnuGh–;'v]{t hf]8\g] /Tg /fhdfu{sf] 5]px'Fb} b]zsf gLlt lgdf{tfb]lv lnP/ y'k}| JolQmx¿n]cf]xf]/bf]xf]/ klg u/]sf 5g\, t/ /fhdfu{;‘u}hf]l8Psf] r]kfªjf;Lsf ;d:of nfdf] ;dob]lvh:tfsf To:t} 5g\ . ;/sf/L ;'ljwfsf] t s'/}5f8f}+ cfºg} ufpFsf] uflj; sfof{no k'Ug csf]{lhNnf kf/ u/]/ $* lsnf]ld6/sf] ofqf ug'{k5{eGg] ;'Gbf ;fob w]/}nfO{ kTofpg ufx|f] x'G5 .hgtfn]] ef]Ub} cfPsf] ;d:of k"/f x'g t k/}hfcf];\ dflyNnf txdf a:g]x¿n] jf:tf;d]tgu/]sf] :yfgLojf;Lx¿ u'gf;f] u5{g\ .

r]kfª ufpFsf hgtfn] ef]Ub} cfPsf] ;d:ofalb{ofsf ;f+;bx¿b]lv lnP/ b]zsf cGo gLltlgdf{tfx¿n] ;d]t yfxf kfPsf 5g\ . :yfgLoafl;Gbfx¿n] klg k6s–k6s cfºgf kL/ dsf{dflyNnf] lgsfo;‘u /fv]sf 5g\ . t}klg, :yfgLoafl;Gbfx¿n] zAbdf …x'G5Ú eGg] hjfkmafx]s;/sf/L:t/af6 cGo ;'ljwf kfpg ;s]sf 5}gg\ .

:yfgLojf;L ofdnfn zdf{ eG5g\, …xfd|f;d:of ;a} g]tf / kf6L{nfO{ yfxf 5, ;a}n] u5f}{+eG5g\, t/ slxn] ub}{gg\ .Ú lj;+ @)@@ ;fnb]lvdWoklZrdsf ljleGg kxf8L lhNnfx¿af6a;f]jf; ug{ yfn]sf r]kfª ufp‘sf afl;Gbfx¿n]

uflj; ejg 6f9f ePsf] eGb} nfdf] ;dob]lv5'§} uflj; ejgsf] nflu k|of; ub}{ cfO/x]sf5g\ . pgLx¿sf cg';f/ :jtGq uflj; aGgnfO{rflxg] kof{Kt hg;+Vof 5 r]kfª ufpFdf .pgLx¿sf cg';f/ a]njf uflj;sf] j8f gDa/–& -v_ /x]sf] alb{of /fli6«o lgs'~hn] 3]/]sf] aaO{pkTosfdf /x]sf r]kfª, af6'n], s'?n], vf]6] /e+ufxfsf emG8} # xhf/ # ;o afl;Gbfx¿r]kfª ufpFnfO{ :jtGq uflj; agfP/ ljsf;sfnx/ rnfpg] ;kgf lnPsf 5g\ .

…kl5 k/]sf] of] ufp‘nfO{ :jtGq uflj;dfkl/jt{g u/]/ ljsf;sf nx/ km}nfpg] of]hgfcw'/} 5g\Ú, r]kfª ufp‘sf cu'jf k|]daxfb'/ ;f¿eG5g\, …nfdf] ;dob]lv uflj; sfof{noaf6 of]lgs} 6f9f x'Fbf Ps t hgtfnfO{ cK7]/f] kl//x]sf]5 eg] csf]{tkm{ 7"nf] hg;+Vof /x]sf] ufpFdfljsf;sf ultljlwx¿ ;~rfng x'g ;s]sf5}gg\ .Ú r]kfª ufp‘af6 uflj; ejg /x]sf] alb{ofsf]a]njf k'Ug af‘s]sf] sf]xnk'/ x'Fb} $* lsnf]ld6/b"/Lsf] ofqf ug''{kg]{ afWotf /x]sf] ;j{;fwf/0fhgtf u'gf;f] u5{g\ . r]kfª ufpFsf cWoIflhtaxfb'/ b]jsf]6f eG5g\, …uflj;sf] l;kmfl/;lngsf] nflu dfq Ps lbgsf] ;do vr{ ug'{k5{/ ljkGg hgtf cfly{s ;d:ofaf6 plQs} ;tfOg]u/]sf 5g\ .Ú a]nf–a]nf lhNnf ;b/d'sfdaf6cfpg] sd{Rff/Lx¿ a]njf uflj; sfof{noaf6}kms{g] u/]sfn] klg sof}+ s'/fsf] hfgsf/L g} gx'g]u/]sf] b]jsf]6f u'gf;f] u5{g\ .

r]kfªa:tL x ' Fb } /fhdfu{df lg/Gt/;jf/L;fwgx¿ x'OFlsg] u5{g\, t/ % ;o (^3/w'/Lsf # xhf/ # ;o hg;+Vof /x]sf] of]ufp‘df clxn];Dd :jf:Yo s]Gb|, s[lif s]Gb| /dfWolds ljBfnox¿ 5}gg\ . ljsf;sf] gfddfPp6f k|:tfljt lgDg dfWolds ljBfno dfq/x]sf] r]kfª ufp‘sf afnaflnsfx¿ dfWoldslzIff cWoogsf] nflu ;'v]{tsf] l5Gr' jf af‘s]sf]lr;fkfgL / sf]xnk'/ k'Ug'kg]{ afWotf /x]sf]cleefjsx¿ u'gf;f] u5{g\ . dfWolds :s'nePsf tL glhssf 7fpF sDtLdf klg tL;lsnf]ld6/ 6f9f ePsf sf/0f w]/} ljBfyL{x¿sf]pRr lzIff lng] rfxgf k"/f x'g ;ls/x]sf]5}g . …sof}+ ljBfyL{n] k9\g vf]h] klg ljBfnogx'Fbf TolQs} 5f]8\g' kg]{ afWotf 5Ú, :yfgLolzIfs nf]saxfb'/ u'?ª eG5g\, …lxF8]/ tL;lsnf]ld6/ ofqf ug{ g;lsg] / sf]]7f lnP/ljBfyL{nfO{ k9fpg klg ufx|f] ePkl5 s;/LlzIffsf] cj;/ ;a}nfO{ ;dfg x'G5 <Ú

lj;+ @)@@ ;fnb]lv a;f]jf; x'Fb} cfPsf] of]ufp ‘df clxn];Dd cf7hgfn ] dfqP;Pn;L;Ddsf] cWoog k"/f u/]sf 5g\ .:yfgLo rGb|f ljs u'gf;f] ul5{g\, …x'g]x¿n]k};f vr{ u/]/ afnaflnsfnfO{ k9fpg ;s]klg ul/ax¿n] t slxNo} g;Sg] eof}+ .Ú cfly{s;d:ofaf6 a9L kLl8t x'Fb} cfPsf kl/jf/sfafnaflnsfn] dfWolds lzIffsf] cWoog ug'{eg]sf] r]kfª ufp‘sf] nflu lgs} vlr{nf] dflgG5 .

lj;+ @)$) ;fndf r]kfª ufp‘b]lv s]xL dfq6f9fsf] e"–efunfO{ lgs'~h agfOPkl5 r]kfª ufp‘sfs]xL afl;GbfnfO{ ;/sf/n] alb{ofs} tf/ftfndf:yfgfGt/ u/]sf] lyof] . t/, :yfgLo afl;Gbfx¿Toltv]/ ;/sf/n] ;a}nfO{ :yfgfGt/0f gu/]sf]atfpF5g\ . …;fob ;/sf/n] ;a}nfO{ tf/ftfn /fv]sf]7fg]/ s]xL jf:tf gu/]sf] xf] ls <Ú, dfgl;+x ljscg'dfg nufpF5g\, …olb To:tf] nfU5 eg] ;/sf/n]clxn] klg cfP/ r]kfª ufp‘df a'‰g ;S5 .Ú

ä ?b| v8\sf÷g]kfnu~h

pk]lIft a:tL/fhdfu{ 5]pd} /x]sf] of] r]kfª ufpFaf6 uflj; sfof{nok'Ug csf]{ lhNnf kf/ ub}{ $* lsnf]ld6/ ofqf ug'{kg]{afWotf 5 .

Page 19: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

l/kf]6{ ;fkm\6f

;do á kmfu'g @$, @)^#19

blIf0f Pl;ofsf b'O{ k|d'v /fi6«x¿ ef/t /kfls:tfgaLr ljBdfg /fhgLlts lvrftfgLsfsf/0f blIf0f Pl;ofdf :jtGq Jofkf/sf] cjwf/0ffsfof{Gjogdf ;d:of b]lvPsf] 5 . o;} ;ftfsf7df8f}+df cfof]lht blIf0f Pl;ofnL :jtGq Jofkf/If]q -;fÎ6f_ sfof{Gjog ;dLIff a}7sdf ef/t /kfls:tfgsf ;/sf/L clwsf/Lx¿aLr Jofkf/sf]dfldnf /fhgLlts d'2fx¿;Fu hf]l8Pkl5 a}7sljgflgisif{ 6'+luPsf] 5 . a}7sdf ef/tn] kfls:tfgdfcfÎgf pTkfbg cj/f]wljgf k|j]zsf] jftfj/0f x'g'kg]{ s'/fdf hf]8 lbPsf] lyof] .

;fÎ6f k|lta4tfljk/Lt kfls:tfgn] ef/tLopTkfbgnfO{ kfls:tfg k|j]zdf cj/f]w ub}{ cfPsf]bfaL ef/tLo kIfsf] 5 . ef/tLo jfl0fHodGqLsdngfyn] kfls:tfgnfO{ ;;t{ ;fÎ6f sfof{Gjogdf5'6 gePsfn] p;n] ljgfcj/f]w ef/tLo pTkfbgdfcj/f]w ug{ gkfpg] atfPsf 5g\ . kfls:tfgn] of]cj/f]w sfod} /fv] ef/tn] klg kfls:tfgnfO{pknAw u/fpFb} cfPsf] ahf/ kx'“rsf] ;'ljwf lkmtf{lnOg] r]tfjgL klg a}7sdf lbOPsf] a}7ssf;xefuLn] hfgsf/L u/fPsf 5g\ . ef/t PstkmL{

?kdf kfls:tfgnfO{ :jtGq Jofkf/sf] ;'ljwf lbgafWo gx'g] lhls/ klg ef/tn] cufl8 ;f/]sf] 5 .kfls:tfgsf Jofkf/dGqL x'dfo'F cVt/ vfgn]ef/tLo pTkfbgnfO{ kfls:tfgdf ljgfcj/f]wk|j]zsf] ;'ljwf pknAw u/fpg'cl3 b'O{ b]zaLrdf/x]sf /fhgLlts d'2fx¿sf] ;dfwfg cfjZos /x]sf]ts{ u/]sf lyP . To;sf nflu pRr txsf]/fhgLlts g]t[TjaLrdf jftf{ x'g' kg]{ cfjZostfpgn] cf}+NofPsf] atfOPsf] 5 .

;fÎ6f sfof {Gjog a}7sdf ef/t /kfls:tfgsf /fhgLlts d'2fx¿ d'Vo ;/f]sf/sf¿kdf k|:t't ePkl5 cGo d'n'ssf ;d:ofx¿n]eg] k|fyldstf kfpg ;s]gg\ . ;fs{sf b'O{ 7"nfd'n'saLr ;fÎ6f sfof{Gjogsf] dfldnfdf ;d:ofpTkGg ePkl5 of] ljifo csf]{ a}7s;Ddsf nfluylGsPsf] 5 . clwsf/Lx¿sf cg';f/ of] If]qLo:jtGq Jofkf/sf] ljifo ePsfn] s'g} klg b]zof] k|lqmofaf6 cnu x'gf;fy o;sf] k|efjsfl/tf:jtM sd /xg]5 . a}7sdf ;fs{ d'n'ssfjfl0fHodGqL tyf ckmuflg:tfgsf jfl0fHo;Fu;DalGwt jl/i7 ;/sf/L clwsf/Lsf] ;xeflutf

/x]sf] lyof] . ljBdfg ;d:of ;dfwfgsf nflucfufdL % dlxgfleq csf]{ a}7s af]nfOg ;Sg];Defjgf /x]sf] 5 . ef/tn] ;fs{df cfa4 cGod'n'ssf nflu eg] :jtGq Jofkf/sf] ;'ljwfdfkm/s gkg]{ atfPsf] 5 . ef/t / kfls:tfgaLr/fhgLlts d'2fx¿df ljBdfg åGbsf sf/0fTo;sf] c;/ eg] ;fs{ cGo d'n'sx¿n] klgJoxf]g'{ k/]sf] 5 . ;fs{df s]xL d'n'saLrdf dfq};fÎ6f sfof{Gjog ug'{sf] s'g} cy{ g/xg] k|ltlqmofo; dfldnfsf lj1x¿n] lbPsf 5g\ .

;fÎ6f a}7sdf g]kfnn] …;+j]bgzLn j:t'Úsf];"rL 36fpg' kg]{ cfjZostf cGo d'n'sn] /fVb}cfPsf 5g\ . g]kfnn] s[lif, cf}ifwL, tof/L kf];fsnufot /fli6«o pBf]unfO{ ;+/If0f ug{ o:tfj:t'nfO{ ;+j]bgzLn j:t'sf] ;"rLdf /fv]sf] 5 .ä

sfof{Gjogdf cj/f]w;fs ;lrjfno

Page 20: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;dfh cGt/hflto ljjfx

;do á kmfu'g @$, @)^#20

k/Dk/fb]lv k/Dk/fb]lv kfgL rNg] / grNg]eg]/ 5'6\ofOPsf b'O{ hftsf o'jf–o'jtLaLr dfuLlax] ;Dej lyPg . To;}n] afun'ªsf /fh]zljZjsdf{ / kfj{tL sfsL{n] cfkm"v'';L lax] ug{]lgwf] u/] . kmfu'g dlxgfsf] bf];|f] ;ftf /fh]zn]kfj{tLsf] l;pFbf] l;Gb"/n] ebf{ afun'ª ahf/sf]Pp6f ;efxndf pgLx¿sf kl/jf/hg tlyPgg\, t/ ltgLx¿n] g;f]r]sf] ;fy / ;dy{Gfeg] kfP .

afun'ª pBf]u jfl0fHo ;+3sf] xndf pgLx¿n]dfnf ;f6f;f6 u/] / cfºgf] hLjg rxlsnf]xf];\ eg]/ Ps hf]8L d}gaQL klg hnfP . l;Gb"/klg xflnPkl5 lax] 6'+luof] . ;lbof}+ k'/fgf] hftLo

lje]bsf] kvf{n eTsfP/ Psfk;df lax] aGwgdfafFlwbf @) jifL{o ljZjsdf{ / !* jifL{of sfsL{n]sDtf tfnL kfPgg\ . d~rdf pgLx¿aLrsf]hftLo kvf{n tf]l8Fbf pgLx¿nfO{ awfO{ /z'esfdgf lbg]x¿n] xn vrfvr ePsf] lyof] .c6fO{ gc6fO{ xndf el/Psf ;j{;fwf/0faf6:ofjf;L / k|z+;f kfO/x]sf lyP .

/fh]z / kfj{tLsf] h:tf lax]jf/Ldf kfl/jfl/s;xdlt / ;fy e]l6g d'l:sn eP klg lj:tf/}lj:tf/} ;fdflhs ;dy{g / k|z+;f eg] k|z:t}ldNg yfn]sf] 5 . To;f] t o:tf lax]jf/Ldfkfl/jfl/s dfGotf g} lbOPsf 36gf la/n} b]lvP

klg lxhf]cfh o:tf] lax]jf/Ln] ;fdflhs dfGotfgkfPsf 36gf la/n} aGg yfn]sf 5g\ .

…kl5Nnf] ;dodf cfPsf] r]tgfsf] pkh xf]of]Ú, g]kfn pTkLl8t hftLo d'lQm ;dfhsf:sLsf ;lrj wgaxfb'/ g]kfnL eG5g\ .

klxnf klxnf h'g kl/jf/sf ;b:on] To:tf]u/]sf 5g\ ToxL kl/jf/ ;dfhaf6} alxis[t x'g]ePsfn] kl/jf/n] dfGotf lbg;Sb}gYof] eg]To:tf] ;DaGw ufF:g]nfO{ 8fF8f jf vf]nf] s6fP/lj:yflkt u/fpg ;dfhn] ;lqmo e"ldsf v]NYof],t/ ;dorqm;Fu} r]tgfsf] ljsf;;Fu;FUf}e"d08nLs/0fLo ;+;f/df JolQmut hLjgdflysf]lg0f{o clwsf/ JolQmd} lglxt x'g uPsf] 5 .

To;f] t o:tf lax]jf/Ldf kfl/jfl/s dfGotfldn]sf] 36gf kf]x/dfq} nlntk'/df b]lvPsf]lyof] . blIf0fsfnL dlGb/ glhs}sf If]qL hftsfo'jf dbg vqLn] sf7df8f}+sf] afg]Zj/sL slytblnt hflt ;fsL{ y/sL o'jtL;Fu kfl/jfl/s;xeflutfs} aLrdf lax] u/]sf lyP . cfºgf]dfdf3/ glhs}sL tL o'jtL;Fu lax] ug{ kl/jf/n]klg dbgnfO{ ;xof]u u/]sf] lyof] . clxn]pgLx¿n] ;'vb bfDkTo hLjg kl/jf/leq /x]/latfO/x]sf 5g\ . utjif{ tgx'Fdf klg Ps hf]8Lo'jf–o'jtLn] k/Dk/fut hftLo ;fª\nf]nfO{r'F8fn]/ lax] u/] . ToxfF klg ;fdflhs

sfo{stf{x¿ clg ;r]t o'jfx¿n] g} x'6x'6La9fP/ lax]df ;fy / :ofjf;L lbPsf lyP5'jf5'tsf] nId0f/]vf tf]8\g .

g]kfn pTkLl8t hftLo d'lQm ;dfh sf:sLsf];lrj wgaxfb'/ g]kfnL cfly{s ¿kdf cfTdlge{/x'g] cj:yf cfPsfn] To:tf hf]8Lx¿ :yflktx'g] u/]sf] atfpF5g\ .

cGt/hftLo lax]nfO{ eTsfpg] / ljR5]bu/fpg] rng cem} klg afFsL g/x]sf xf]Ogg\ .kl5Nnf] ;dodf /fhgLlts bnx¿ / ;fdflhs;+:yfx¿n] 5/]sf] r]tgfsf] jLpn] To:tfx¿nfO{lg?T;flxt ub{} NofPsf] 5 . cem slyt blnt

c/fh]z ljZjsdf{/ kfj{tL sfsL{h:tfcg]sg cGt/hflto

hf]l8x¿n]k'/ftgkGyL

;dfhnfO{ lj:tf/}kl/jt{g ub}{nu]sf 5g\ .

! @

Page 21: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 21

hfltsf kIfdf k}/jL cleofg g} ;+rfng ug{y'k}| ;+3;+:yf klg v'n]sf 5g\ . cGt/hftLolax] ljR5]b ug{ k|of; ug{] jf …blntÚnfO{ lax]u/]afkt kL8f lbgvf]Hg]x¿dfly To:tf;+3;+:yfaf6} bafa l;h{gf u/]/ cGt/hftLolax]nfO{ :yflkt ug{] ul/Psf] 5 . b'O{ dlxgfcl3sf:sLsf] sflnsf uflj;df ePsf] cGt/hftLolax]df pkNnf] hfltsf s]6L kIfn] k|x/Ldf ;d]tph'/L u/]/ oftgf lbg klg EofP, t/ pgLx¿sf]k|of; ;kmn ePg . blntx¿sf] Pp6f ;+:yfn]Tof] hf]8LnfO{ :yflkt u/fO5f8]sf] lyof] .

slyt 5't / c5'taLrsf] lax]df ;fdflhsdfGotf ldNb} hfFbf To:tf hf]8L :yflkt x'Fb} cfPsf

5g\ . ptf To:tf hf]8Lx¿sf] hLjg ;kmn b]lvPsfpbfx/0f kf]v/fdf b]lvPsf 5g\ . kf]v/fsf] s'F8x/sfb'O{ bfh'efO s[i0f / z+s/ g]kfnLn] emG8} Psbzs nfdf] bfDkTo hLjg ;'vdo tj/n] latfPsf5g\ . w]/} cl3 slyt pkNnf] hfltsL lszf]/L;Fulax] u/]sf s]zaxfb'/ kl/of/sf] ;'vb hLjg klgplQs} nf]enfUbf] 5 .

s[i0f g]kfnLn] tgx'FsL cg'snf u'?ª;FUflax] u/]sf] gf} jif{ eof] . clxn] pgLx¿;FukfFr / cf7 jifL{o b'O{ 5f]/f 5g\ . s[i0fg]6jls{ª lahg];df Jo:t x'G5g\ eg] cg'snfeg] xa{n k|f]8S6x¿ laqmL ug{] Joj;fo

ldNb}5;fdflhsdfGotfäääää s]zjz/0f nfld5fg]÷kf]v/f -tl:j/ klg_

rnfO/x]sL 5g\ . bfDkTo hLjg s:tf] 5 <k|Zg e'OFdf emgf{;fy xfF:b} ;'vb eGg] pQ/kmsf{pg r'lSbgg\, cg' . pgL elG5g\, …;'?dfufx|f] eP klg clxn] w]/} ;lhnf] ePsf] 5 .Ús[i0fsf efO z+s/sf] bfDkTo hLjg klg lgs}/dfOnf];Fu lalt/x]sf] 5 . k];fn] cf]e/l;o/pgL clxn] kf]v/fsf] rNtLsf] Jofkfl/s s]Gb|lrKn]9'+ufdf Ps] OlGhlgol/ª sG;N6]G;LrnfO/x]sf 5g\ . pgsL hLjg;fyL OGb' >]i7cf}ifwL Joj;fo ;Dxfn]sL 5g\ .

z+s/sf] hf]8Lsf] cg'ejdf cfTdlge{/ ePhftn] bfDkTo hLjg ;'vb x'g cK7\of/f] 5}g .

dflyNnf] hftsf] o'jtL;Fu ljjfx u/]sf]eGb} o'jtLsf cfkmGthgn] rdf/ y/sf Pso'jssf a'af / efOnfO{ ckx/0f u/L a]kQfagfPsf 5g\ . ;'g;/Lsf] efbufpF l;ga/L–$ lgjf;L @) jifL{o clgn df]rL -rdf/_n]ufpFs} !( jifL{of nlntf rf}w/L;Fu Psdlxgfcl3 cGt/hftLo ljjfx u/]sf lyP .ljjfxkl5 3/df a:g g;s]kl5 b'j}n] ufpF

5f8]sf lyP . cfºgL 5f]/LnfO{ eufPsf]cf/f]kdf nlntfsf a'af uf]/]nfn rf}w/L,cfkmGtx¿ lji0f' rf}w/L, k|]d rf}w/L, kgfnfnrf}w/Lnufotsf] Ps ;d"xn] clgnsf a'afcldt df]rL / efO ;'lgnnfO{ 3/af6} ckx/0fu/L a]kQf agfPsf] dfgjclwsf/jfbL ;+:yf;fdflhs ;r]tgfsf nflu ;"rgf s]Gb|n]hgfPsf] 5 . ä

ljjfx u/]sf] cf/f]kdf ckx/0f

pgL eG5g\, …cGt/hftLo lax] ug{]x¿ lzlIftx'g h?/L 5 .Ú s]xL ;do ;+3if{ u/]/} ePklg afFRgsf nflu cfkm"x¿ cfly{s ?kn]l6Sg ;Sg] x'g'k5{ eG5g\, pgL . lzlIft eP;dfhdf klg OHht x'g] ljrf/ /fVg] z+s/bfDkTo hLjg ;'vb agfpg ;hftLox'g'kg{]eGbf klg ;dembf/L ePsf] x'g'kg{]cg'ej ;'gfpF5g\ . cGt/hftLo lax] ug{]x¿;+:ff/df Pp6f dfq} dfgj hflt /x]sf] ljrf//fV5g\ . To;f] t cGt/hftLo 3'ngn];f+:s[lts / ;fdflhs ;b\efj klg ;'dw'/x'Fb} cfpg] u/]sf] klg 5 . ä

-!_ ev{/} ljx] u/]sf /fh]z / kfj{tL-@_ ;'vb bfDkTo hLjg ljtfO/x]sf z+s/ g]kfnL / OGb' >]i7sf] hf]8L

Page 22: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

cGtjf{tf{ k|f=8f= kLtfDa/ zdf{

;do á kmfu'g @$, @)^#22

;+3Lo /fHo eg]sf] s] xf] <hftLotf, ef}uf]lnstf, k|fs[lts ;|f]t /

ljsf;sf] cfwf/df /fHonfO{ ljleGg ¿kdfljs]Gb|Ls/0f u/]/ Tof] /fHosf] ef}lts / dfgjLoljsf;sf] lhDdf nufpg] k|0ffnL g} ;+3Lo /fHok|0ffnL xf] . /fHo xfd|f] xf] / o;df xfd|f] ;dfgclwsf/ 5 eGg] efjgf k|To]s gful/sdf k|Tofe"tu/fpg' ;+3Lo /fHosf] p2]Zo xf] . k|To]shfthflt / efiffefifLdf /fi6« d]/f] xf] eGg] cg'e"ltx'gk5{ . Tof] cg'e"lt clxn] clwsf+zdf 5}g .o;}nfO{ sfod u/fP/ ;du| d'n'ssf] ljsf;u/fpg' g} ;+3Lo /fHosf] cjwf/0ff xf] . ;+3Locjwf/0ffdf g]kfn PsfTds /fHo geP/ ljleGg;+3Lo /fHo ldn]/ ag]sf] o'lgog /fHo x'G5 .hxfF cNk;+Vossf] clwsf/;d]t ;'lglZrtul/Psf] x'G5 .g]kfndf ;+3Lo /fHosf] ljjfb ;lsPsf] xf] <

d]/f] ljrf/df PsfTds /fHo agfpg] ls ;+3Lo/fHo agfpg] eGg] ljjfb ;lsPsf] 5 . d'n'sk"0f{¿kdf ;+3Lo /fHodf hfg] tof/Ldf 5, t/To;sf] :j¿k s:tf] x'g] eGg] s'/f clxn] ax;/ 5nkmn ug{ cTofjZos 5 . g]kfnsf] df6f];'xfpFbf] ;+3Lo /fHosf] cjwf/0ffcg'¿kg]kfnnfO{ ¿kfGt/0f ug{ ;lsG5 . o;sf] nflu;+3Lo /fHodf g]kfn lsg hfg vf]h]sf] xf] eGg]s'/fsf] cfwf/df ;+3Lo /fHosf] juL{s/0f /cjwf/0ff tof/ ug'{k5{ .;+3Lo /fHosf] cfjZostf lsg eof] <

/fhf k[YjLgf/fo0f zfxn] g]kfn PsLs/0fu/]b]lv g} d'n's s]xL ;Lldt hfltsf ;Lldt;d"xaf6 ;+rflnt eof] . o;n] ;du| hgtfsf]clwsf/ / ljsf;nfO{ k|ltlglwTj ug{ ;s]g /d'n's k"0f{¿kdf PsfTds zf;gdf ;Lldt eof] .o;n] d'n'sdf clwsf+z hflt, If]q / ;d'bfox¿

…hftLoklxrfg;lxtsf] ;+3Úg]kfnsf] ;+3Lo ;+/rgfn] cNkdtsf] clwsf/ ;'lglZrttf;Fu} hftLo :jzf;g, ef}uf]lnscjl:ylt, k|fs[lts ;|f]t ;fwg / ljsf;sf] ;Defjgfsf] cfwf/df ;+3Lo /fHosf] vfsftof/ ug'{kg]{ ;'emfj e"uf]nzf:qsf k|fWofks 8f= kLtfDa/ zdf{sf] 5 . g]kfnsf] ;x/Ls/0f/ ljs]Gb|Ls/0fsf lj1 8f= zdf{n] g]kfnsf] k|fb]lzs ljsf;sf af/]df ulx/f] cWoog /lrGtg ub}{ cfPsf 5g\ . ;+3Lo /fHosf] cfjZostf / :j¿ksf af/]df 8f= zdf{;Fu ;do;+jfbbftf ljZjdl0f kf]v/]n / uf]ljGb kl/of/n] u/]sf] jftf{ .

t:jL/x

¿ M ljZ

jdl0f kf]v/]n

Page 23: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 23

/fHosf] ;|f]t / ;fwgaf6 jl~rt eP . oxLcGt/nfO{ k"0f{ agfpgsf] nflu hgcfGbf]ngsf]efjgfcg'¿k /fHonfO{ ;++3Lo cjwf/0ffdf n}hfg'kg]{ k'li6 u/]sf] xf] . o;n] d'n'ssf] ;du| ljsf;df:yfgLo?kdf ;xeflutf;lxtsf] :jfoQtf lbg]ePsfn] g]kfnh:tf] d'n'ssf] ljsf; / k|ultsf]nflu of] cfjZostf l;4 ePsf] 5 .;+3Lotfsf] dfun] /fli6«o dfGotf kfP klg o;sf]:ki6 cjwf/0ff /fhgLlts bn;Fu b]lvPg lg <

/fhgLlts bnx¿ o; ljifodf :ki6 5}gg\ .o;sf] dfunfO{ a'nGb agfpg] dfcf]jfbL;Fu ;d]ts:tf] ;+3Lo /fHo agfpg] eGg] ljifodf :ki6tfb]lvFb}g . To;}n] bnx¿n] ;+3Lo /fHosf af/]dfljleGg ax; / 5nkmn rnfpg' cfjZos 5 .To;sf] :j¿k lsl;d nufotsf ljifodf nfdf]5nkmn x'g cTofjZos 5 .g]kfnsf] ljlzi6tfnfO{ Wofgdf /fVbf s:tf] ;+3Lo/fHosf] gd'gf k|efjsf/L x'G5 <

g]kfndf cGo d'n'sdf nfu" ePsfeGbf leGglsl;dsf] gd'gf nfu" ug'{ k5{ . lsgls g]kfnsf]cfÎg} ljlzi6tf 5g\ . h:t} ef/tdf s]Gb|Lo;+ljwfgaf6} ;+3Lo /fHo ;+rfng x'G5 eg]cd]l/sfdf k|To]s /fHosf] 5'§} ;+ljwfg 5 . g]kfndfs:tf] gd'gf nfu" ug]{ eGg] clxn] 5nkmnd} 5 .;+3Lo /fHo ljefhg ubf{ ;|f]tsf] afF8kmfF8df;a}eGbf a9L Wofg lbg' k5{ . s'g k|sf/sf];+3Lotfdf hfg] eGg] klg 5nkmns} ljifo xf],clxn] . k|foM ;+3 eGg]lalQs} ;a} s'/f s]Gb|n]lg0f{o ub}g . s]Gb|n] clwsf/ ;+3x¿nfO{ lbG5,h;df Gofokflnsf lbg] glbg] eGg] klg 5nkmns}ljifo xf] . sfo{kflnsf / Joj:yflksf pgLx¿sf]cfÎg} x'G5 . ;+3x¿n] g} cfÎgf gLlt lgodx¿agfpF5g\, t/ ;+3 / s]Gb|sf aLrdf cfo / ;|f]tnfO{s;/L afF8kmfF8 ug]{ eGg] lglZrt ljlw ;+ljwfgd}agfPsf] x'g'k5{ . h:t} M l:jh/NofG8df k|To]s;+3Lo /fHosf] pTkfbgsf] #) k|ltzt dfq Tof]/fHon] vr{ ug{ kfpF5, afFsL &) k|ltzt s]Gb|Lo/fHodf hfG5 . s]Gb|n] ;+3x¿sf] cfjZostf /ljlwcg'¿k cfosf] afF8kmfF8 u5{ .;fgf] d'n'snfO{ ;+3Lo ¿kdf ljefhg ubf{ ljv08gcfpFb}g <

ljefhgsf] cfwf/ ef}uf]lns cfwf/ dfq}x'g'xF'b}g . olb ef}uf]lns cfwf/df dw];nfO{ dfqPp6f /fHo agfpg] vfnsf] ;+3Lo /fHo agfpg]xf] eg] ljv08g klg cfpg ;S5 . To;}n] hftLo,

ef}uf]lns, k|fs[lts ;|f]t / ljsf;sf] ;DefjgfnfO{cfwf/ agfP/ ;+3Lo /fHo lgdf{0f ug'{ k5{ .g]kfneGbf ;fgf] d'n's l:jh/NofG8df ;kmn;+3Lotfsf] pbfx/0f xf] .;+3Lo /fHosf] nflu g]kfn h:tf] d'n'sdfslt;Ddsf] :jfoQtf lbg'k5{ <

d]/f] cjwf/0ffcg';f/ g]kfnnfO{ s]Gb|afx]skfFr /fHodf ljefhg ug'{ k5{ / tL kfFrnfO{klg lhNnf / ufpF;Dd :jfoQtf lbg'k5{ . df}lb|sgLlt, ;'/Iff gLlt / k//fi6« gLltafx]s cGogLltx¿ ;+3Lo /fHon] lgdf{0f ug]{ :jfoQtflbg' k5{ . ;+3Lo k|b]zleqsf] lhNnfnfO{ hftLocfwf/df tof/ kfg'{ k5{ . o;sf] cfwf/df ljleGgk|b]zdf ePsf cNk;+Vosx¿sf] ;d:ofnfO{;dfj]zL cwf/df ;dfwfg ug{ ;lsG5 .dw];Lx¿n] dw];nfO{ :jfoQ /fHosf] dfu u/]sf5g\, of] slQsf] hfoh xf] <

dw];sf] ;+3Lo /fHo x'g;S5 t/ dw]; g} k"/}:jfoQ dw];L /fHo eg] x'g;Sb}g . lsgeg]o;n] k"/} g]kfnnfO{ gfsfaGbL u5{ . dw]; /dw]; km/s x'g\ . dw]; ef}uf]lns kl/j]z xf]eg] dw]; ;f+:s[lts kl/j]z xf] . dw];sf]ef}uf]lns kl/j]zleq dw];afx]s cGo w]/}hfthfltx¿ klg 5g\ . dw];df ljleGg hfltsfcfÎg} ;+:s[lt 5g\ . clxn] cfPsf] cfGbf]ngsf]cfjfh d}lynL ;d'bfosf] xf] / To;nfO{ dw];sf]¿kdf x]l/g' k5{ . csf]{ kf6f] dw];leq ;f+:s[ltslje]b cToGt a9L 5 . g]kfnsf] tYof+sn] kxf8sflhNnfx¿sf] t'ngfdf dw];sf lhNnfx¿df;fdflhs / ;f+:s[lts ljsf;sf ;"rsf+sx¿Go"g 5g\ . dw]; cfly{s ljsf;sf b[li6sf]0fn]dfq cufl8 5 eg] ;fdflhs, ;f+:s[lts //fhgLlts?kdf k5fl8 5 .ef}lts ?kdf ljsl;t ePsf] dw];df dfgjLoljsf; lsg Go"g eof] <

dw];leq /x]sf] ;fdflhs lje]bn] ubf{ dfgjljsf;df cj/f]w k'u]sf] 5 . dw];df juL{o lje]b,hftLo lje]b / n}+lus lje]b nufotsf ;d:ofcGo If]qdf eGbf pRr 5 . ToxfF leqsf klg;Lldt hfltx¿ dfq To;sf] ;|f]tsf] glhs5g\ . To;}n] lje]bsf] h/f] klg dw];dfulx/f] 5 .dw];df ;a} hfthfltsf] ?kfGt/0fsf] nflu tTsfns] ug{ ;lsG5 <

dw];sf] nflu ag]sf gLlt / sfo{qmddf ToxfF

leqsf ljleGg tKsf, ljleGg ju{, hflt cflbsf];xeflutf a9fpg' k5{ . o;sf] nflu kxn ug]{dw];s} g]t[Tjn] xf] . To;df dw];sf] g]t[Tjsf]Wofg k'Ug'k5{ . dw];sf] dfux¿ clxn] aflx/cfPsf 5g\, tL hfoh 5g\ . t/ dw];nfO{ g}Pp6f ;+3 agfpg] eGg] s'g} klg xfntdfj}1flgs x'Fb}g . g]kfndf dw];sf] ljsf;sf] nflukxf8sf] ljsf; / kxf8sf] ljsf;sf] nfludw];sf] ljsf; cfjZos 5 . oxLcg'¿k ;+3Lo/fHosf] lgdf{0f ug'{k5{ . kxf8 / dw];sf]cGt/;DalGwt ljsf;n] dfq ;du| b]zsf] ljsf;x'G5 . dw];sf] cfÎgf] klxrfg dw];sf] cfÎgf]klxrg :yflkt ug'{ k5{ o:tf] eof] eg] k"/}dw];nfO{ Pp6} ;+3Lo /fHo agfP/ dfq ;d:of;dfwfg x'G5 eGg' unt x'G5 .g]kfndf ;+3Lo /fHonfO{ s;/L ljefhg ug{;lsof] eg] j}1flgs x'G5 <

d]/f] cjwf/0ffcg';f/ ljsf;sf] cfwf/df k|b]zlgdf{0f ug]{ / k|b]zleqsf lhNnfx¿ efiff /hfltsf cfwf/df lgdf{0f ug]{ xf] . /fhwfgL;lxt^ j6f k|b]z x'G5g\ / tL ljleGg k|b]zleq hftLo/ eflifs ;3gtfsf] cfwf/df lhNnfx¿ lgdf{0ful/G5 / lhNnfb]lv ufpF;Dd :jfoQtf lbg'k5{ . o;sf] cfwf/df k"j{ k|b]z, dWo k|b]z,klZrd k|b]z, ;'b"/klZrd k|b]z / s0ff{nL k|b]zu/]/ ljefhg ubf{ k|To]s k|b]zdf dw];sflhNnfx¿ klg ;dflxt x'G5g\ . o;n] g]kfnsf]ljlzi6tfnfO{ sfod /fV5 .o;n] hftLo cfwf/df ;+3Lo /fHosf]cjwf/0ffnfO{ :jLsf/ u/]g lg <

s'g} klg If]qdf Psn hftLosf] ax'dthg;+Vof 5}g . To;}n] hftLo klxrfg ;a}hfltnfO{ rflxof] . ̂ ( hfltx¿sf] hg;+Vof PsnfveGbf sd 5 . of] cj:yfdf k"/} k|b]znfO{eGbf klg k|b]zleqsf] /fHonfO{ hftLo cfwf/dfjuL{s/0f ug'{ k5{ . of] hftLo cfwf/df ;+3Lo/fHosf] af/]df s'g} klg /fhgLlts bnsf] :ki6gLlt ;fj{hlgs ePsf] 5}g . oxfF;Dd ls ;+3Lo/fHosf] gf/f rDsfPsf] dfcf]jfbLn] ;d]t :ki6vfsf lbg ;s]sf] 5}g . t;y{ hftLo cfwf/df;+3Lo :j¿k tof/ kg]{ xf] eg] ;dfg'kfltsljt/0f x'g ;Sb}g . t;y{ cu|ufdL hftLoklxrfg;lxt ;du| ljsf;df oxL ;+3Locjwf/0ffnfO{ cufl8 a9fpg ;lsof] eg] ;du|ljsf;df ;xof]u k'Ug]5 . ä

ljsf;sf] cfwf/df k|b]z lgdf{0f ug]{ / k|b]zleqsf lhNnfx¿ efiff /hfltsf cfwf/df lgdf{0f ug]{ xf] . /fhwfgL;lxt ^ j6f k|b]z x'G5g\ / tLljleGg k|b]zleq hftLo / eflifs ;3gtfsf] cfwf/df lhNnfx¿ lgdf{0ful/G5 / lhNnfb]lv ufpF;Dd :jfoQtf lbg' k5{ . o;sf] cfwf/df k"j{k|b]z, dWo k|b]z, klZrd k|b]z, ;'b"/klZrd k|b]z / s0ff{nL k|b]z u/]/ljefhg ubf{ k|To]s k|b]zdf dw];sf lhNnfx¿ klg ;dflxt x'G5g\ .

Page 24: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#24

hgcfGbf ]ng–@ kl5 ag]sf ] ;/sf/sf ];+ljwfg;efsf] lgjf{rgdfkm{t /fHosf]k'g;{+/rgf ug]{ 3f]if0ff;“u} ljleGg hftLo ;d'bfo/ /fhgLlts bnx¿n] aGbsf] cfGbf]ngnfO{lg/Gt/tf lbPsf 5g\ . clwsf/sf] dfu ub}{ljleGg ;d"xn] u/]sf] x8\tfn / aGbsf sf/0f;j{;fwf/0fsf] hghLjg g/fd|/L k|efljt ePsf]5 . clu|d ;"rgfljgf ljleGg ;d"xsf] gfddfk|To]s lbg h;f] eO/x]sf] aGbn] b]ze/sf]cfjfudg 7Kk;/x ePsf] 5 eg] ;j{;fwf/0fhgtfsf] b}lgsL si6s/ ag]sf] 5 .

dfcf ]jfbL / ;/sf/aLr zflGt;Demf}tfkZrft\ cGtl/d ;+ljwfg hf/L ePb]lvlbglbg} h:tf] aGb df/ kl//x]sf] 5 . dw];Lhgtfsf] clwsf/sf] dfu ub}{ t/fO{df df3 !utb]lv rls{Psf] cfGbf]ngn] k"jL{ t/fO{ k"/}aGb 5 eg] d'n'ssf cGo efu ljleGg ;d"xdfljeQm hghflt / cflbjf;Ln] u/]sf] aGbsf]

aGb d'n'sä uf]ljGb kl/of/÷sf7df8f}+

dfcf]jfbL / ;/sf/aLr zflGt ;Demf}tfkZrft\ cGtl/d;+ljwfg hf/L ePb]lv lbglbg} h:tf] aGbsf] df/ kl//x]sf]5 . dw];L hgtfsf] clwsf/sf] dfu ub}{ t/fO{df df3 !utb]lv rls{Psf] cfGbf]ngn] k"jL{ t/fO{ k"/} aGb 5 eg] d'n'ssfcGo efu ljleGg ;d"xdf ljeQm hghflt / cflbjf;Ln] u/]sf]aGbsf] rk]6fdf k/]sf] 5 .

ef:j/

cf]e

mf

cflbjf;L tyf hghfltn] kmfu'g !^ u/]sf] aGbdf b]lvPsf] /fhwfgL

ljz]if l/kf]6{ lj/f]w sfo{qmd

Page 25: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 25

rk]6fdf k/]sf] 5 .clwsf/jfbLx¿ clwsf/d'vL cfGbf]ngsf

:j¿kx¿ ;j{;fwf/0f hgtfnfO{ ;se/ sdxflg k'Ug] k|sf/sf] x'g'' kg]{ atfpF5g\ . aGb–x8\tfn jf Wj+;n] dfq cfºgf dfux¿k|lt;/sf/sf] Wofgfsif{0f x'G5 eGg] wf/0ffn]cfGbf]ngsf/Lx¿n] o:tf] sfo{nfO{ a|x\df:qsf]¿kdf lnPsf 5g\ .

pkef]Qmf lxt ;+/If0f d~rsf cWoIf Hof]ltaflgof eG5g\, …x8\tfn ug]{ clwsf/ /fhgLltsbnafx]s cGo s;}nfO{ klg x'Fb}g . /fhgLltsbnx¿n] cfÎgf] hgdt k|bz{g ug{ x8\tfnug]{ u5{g\ .Ú t/ /fhgLlts bnn] dfq} geO{clxn ] ljleGg ;+:yfn ] x8 \tfnsfsfo{qmdx¿nfO{ tLj|tf lbPsf 5g\ . ;+3;+:yfP]gcGtu{t btf{ ePsf ;+:yfx¿n] aGb / x8\tfnnufotsf /fhgLlts sfo{qmd ug{ kfpFb}gg\ .

t/ clxn]sf clwsf+z aGb / x8\tfndf

/fhgLlts bneGbf klg ;+3–;+:yfx¿ g} a9Lb]lvPsf 5g\ . clwjQmf aflgof eG5g\, …;+:yfbtf{ P]gcg';f/ btf{ ePsf ;+:yfx¿n] x8\tfnsfsfo{qmd g} ug{ kfpFb}gg\ .Ú o:tf ;+:yfx¿n]cfÎgf] ljwfgdf aGb / x8\tfn nufot/fhgLlts ultljlw gug]{ pNn]v u/]sf x'G5g\ .

ef/tdf 6«s Joj;foLx¿n] x8\tfn ubf{;j{;fwf/0f hgtfdf k|lts"n c;/ k/]sf] eGb}ToxfFsf] ;jf]{Rr cbfntn] s'g} klg Joj;flos;+u7gn] aGb / x8\tfn h:tf sfo{qmd ug{gkfpg] km};nf u/]sf] lyof] .

d'n's ;+qmd0fsfnLg cj:yfdf /x]sf];dodf ;a}n] cfÎgf] clwsf/ vf]Hg' :jefljseP klg ;j{;fwf/0f hgtfnfO{ k|lts"n c;/kg]{ u/L nfdf] aGb ug'{ k|fs[lts Gofosf]l;4fGtljk/Lt ePsf] ts{ sfg'gljb\x¿sf] 5 .;jf]{Rr cbfntsf k"j{ GofofwLz nId0fk|;fbcof{n eG5g\, …aGb;DaGwL P]g sfg'g geP

klg k|fs[lts Gofosf] l;4fGtsf] cfwf/df s'g};d"xn] aGb cfx\jfg ubf{ c¿nfO{ kg]{c;'ljwfnfO{ x]l/g'k5{ .Ú aGb u/fP/ To;sf]kl/0ffd s] cfof ] eGg ]df klg aGbcfx\jfgstf{x¿sf] Wofg k'Ug ;s]sf] 5}g . …clxn]ePsf aGbn] cfx\jfgstf{nfO{ dfgl;s ;Gt'li6/ cx+sf/ afx]ssf] pknlAw gcfPsf]Ú cfrfo{atfpF5g\ . pgL eG5g\, …hgcfGbf]ngsf]efjgfcg'?ksf] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgnfO{c;/ ug]{ u/L aGbsf] sfo{qmd tof/ ul/Psfn]aGbnfO{ g} aGb ug'{ kg]{ cj:yf cfPsf] 5 .Ú

;+qmd0fsfnLg cj:yfdf clwsf/sf];'lglZrttfsf] cfzf /fHoaf6 ug]{ ePsfn]cfGbf]ng ul/P klg aGbh:tf] s8f cfGbf]ngdfhfFbf hgtfsf] ;d:ofnfO{ a'‰g' kg]{ ts{clwsf/jfbLx¿sf] 5 . /fli6«o dfgjclwsf/cfof]usf lgldQ ;lrj w|'j g]kfn eG5g\,…s;}n] klg cfÎgf] dfu k"/f u/fpFbf c¿sf]clwsf/sf] xgg gx'g] u/]/ sfo{qmd tof/ ug'{k5{ . ;du| hgtfnfO{ c;/ ug]{ u/]/ aGbu/fpg] clwsf/ s;}nfO{ klg 5}g .Ú cGt/f{li6«odfgjLo sfg'gn] lj/f]wsf sfo{qmdx¿ s;nfO{;'gfpg' kg]{ xf], To;nfO{ dfq c;/ ug]{ u/]/lgwf{/0f ug'{ kg]{ dfGotf /fv]sf] 5 . s;}sf]dfusf sf/0f ;j{;fwf/0f hgtf k|efljt x'g'x'Fb}g .

ljZjsf clwsf+z d'n'sx¿df aGbh:tfx8\tfnsf sfo{qmdx¿ ug{ k|ltalGwt 5 .l5d]sL d'n'ssf] blIf0f /fHodf klg aGb ug{ToxfFsf] ;/sf/n] k|ltaGw nufPsf] 5 . lj/f]wsf]nlfu ;/sf/n] lglZrt If]q tf]s]/ ToxfFaf6}zflGtk"0f{?kdf cfÎgf dfu nfu" ug{ ;DalGwtkIfnfO{ bafa lbg] jftfj/0f ;/sf/n] tof/ug'{ kg]{ ;'emfj g]kfnsf] 5 .

aGb cfx\jfgstf{n] slt lbgcufl8 hgtfnfO{hfgsf/L lbg'kg]{ xf] eGg] Go"gtd cjlwsf];d]t jf:tf ul/Psf] x'Fb}g . o;n] ;j{;fwf/0fhgtfdf b}lgs pkef]Uo j:t'sf] k|aGw;Fu} b}lgs/f]hL/f]6Ldf ;d]t k|lts"n c;/ k/]sf] x'G5 .hgtfsf] b}lgs hLjgdf k|efj kfg]{ k|s[ltsfx8\tfnsf sfo{qmdx¿nfO{ lg?T;flxt ug{sf]nflu pkef]Qmfx¿ hfu?s x'g'kg]{ clwjQmfaflgof atfpF5g\ . b}lgs dhb'/L u/]/ /f]hL/f]6Lug]{ xhf/f}+ dhb'/x¿ nfdf] aGbsf] l;sf/ ePsf5g\ . t/fO{nufot d'n'ssf cGo If]qdf ePsf]aGbsf sf/0f clwsf+z If]qdf vfBfGg 9'jfgLdf;d]t k|lts"n c;/ k/]sf] 5 .

/fhwfgL nufotsf ;x/L If]qdf ;d]tvfBfGg nufot b}lgs pkef]Uo j:t'x¿sf];+s6 b]lvPsf] 5 . of] s'/f d2]gh/ u/L aGbcfx\jfgstf{x¿n] cfÎgf] cfGbf]ngsf] :j¿kkl/jt{g ug'{ kg]{ ;'emfj cfrfo{sf] 5 . aGbcfGbf]ngsf] s8f :j¿k xf] . of]eGbf cufl8cfÎgf dfux¿nfO{ cGo g/d k|s[ltsfcfGbf]ngsf sfo{qmddfkm{t ;/sf/nfO{3r3Rofpg ;lsG5, t/ clwsf+z aGbcfx\jfgstf{x¿n] d'n'snfO{ k|efljt kfg]{

Page 26: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#26

ljz]if l/kf]6{ lj/f]w sfo{qmd

aGbh:tf] cfGbf]ng;d]t ;lhn} / ljgftof/L3f]if0ff ug]{ u/]sf 5g\ . clwsf/jfbLx¿n]cfGbf]ngsf cGo :j¿k x'Fbfx'Fb} aGb cfx\jfgu/]/ ;j{;fwf/0f hgtfsf] Go"gtd cfjZostfdfk|lts"n k|efljt kf/]sf] cf/f]k nufPsf 5g\ .g]kfn eG5g\, …cGo g/d cfGbf ]ngsfsfo{qmdx¿ x'FbfxF'b} aGbh:tf] s8f sfo{qmddfgjLo sfg'gljk/Lt xf] .Ú

aGb cfx\jfgstf{x¿sf] dfu klg cgf}7fvfn]5g\ . kmfu'g !% ut] g'jfsf]6 pBf]u jfl0fHodxf;+3n] k|ltaGw nufPsf] dlb/f vf]Ng' k5{eGg] dfu /fv]/ ;d]t g'jfsf]6 aGb u/fPsf]lyof] . ptf aGbsf If]q klg lglZrt x'Fb}gg\ .:yfgLo 6f]nb]lv lhNnf, If]q x'Fb} k"/} d'n'sk|efljt x'g] u/]/ aGbsf] sfo{qmd tof/ ul/Psf]kfOG5 . o;n] s'g} If]qsf] ef}uf]lns cj:yfsfsf/0f ;fgf] If]qdf cfx\jfg ul/Psf] aGbn];d]t w]/} If]qsf] oftfoft nufotsf cGoultljlwdf k|lts"n k|efj kf/]sf] x'G5 .ljZn]ifsx¿ ;/sf/sf P]g sfg'gx¿k|efjsf/L?kdf sfof{Gjog gePsf sf/0f;fdfGo k|s[ltsf 36gfsf lj?4df klg s8fsfo{qmdx¿ 3f]if0ff x'g] u/]sf] atfpF5g\ .

aGb / x8\tfnsf qmddf ePsf ef}lts /dfgjLo Ifltsf] lhDd]jf/L g}lts ?kdfcfx\jfgstf{n] lng' k5{, t/ cfx\jfgstf{n] u/]sfo:tf x8\tfndf ePsf ef}lts / dfgjLo Ifltsf]lhDd]jf/L lng] k|j[lQ s'g}klg cfGbf]ngsf/Ln]b]vfPsf 5}gg\ . l;4fGttM aGb zflGtk"0f{ lj/f]ws}?k xf], t/ oxfFF ePsf clwsf+z aGbsfsfo{qmdx¿ lx+;fTds b]lvPsf 5g\ . d'n'sdfa9\b} uPsf] aGbsf] /fhgLltdf ;/sf/sf] c:ki6gLlt / hjfkmb]lxtf gePsf sf/0f cGbf]ngsf]sfo{qmd aGb ePsf] ljZn]ifsx¿ atfpF5g\ .

cfGbf]ngsf/Lx¿n] eg] ;/sf/sf] b}lgsk|efj kfg]{ aGbsf sfo{qmdafx]s cGo sfo{qmdn];/sfn] cfGbf]ngsf/Lsf dfux¿ g;'Gg] ePsfn]s8f sfo{qmd tof/ ug'{ k/]sf] atfPsf 5g\ .cflbjf;L hghflt dxf;+3sf cWoIf kf;fªz]kf{ eG5g\, …/fHo ;+rfnsx¿n] d'vdfg3f]r];Dd r'k nfu]/ a:g] u/]sfn] ubf{ xfdLn]grfxFbf grfxFb} klg aGbsf] sfo{qmd ug{ afWoePsf xf}+ .Ú ljut b'O{ dlxgfb]lv l;nl;n]jf/¿kdf ePsf] aGbsf] rk]6fdf k/]/ ;/sf/sfjflif{s sfo{qmdx¿;d]t k|efljt ePsf 5g\ .;+ljwfg;efsf] lgjf{rgnfO{ d2]gh/ u/]/ tof/kfl/Psf sfo{qmdx¿;d]t aGbsf sf/0fk|efljt ePsf 5g\ . ä

dw]; / k"jL{ kxf8L efudf rls{Psf]cfGbf]ngsf sf/0f o;k6s ;]G6ck k/LIffdf;d]t c;/ k/]sf] 5 . df3 ! ut] cGtl/d;+ljwfg hf/L ePkl5 ;+3Lo /fHo k|0ffnLsf]dfu ub}{ dw];L, cflbjf;L / hghfltcfGbf]ngdf xf]ldPkl5 ;]G6ck k/LIffsflgwf{l/t tflnsf k6sk6s ;fl/Psf] lyof] .cK7\of/f] kl/l:ylt x'Fbfx'Fb} klg KofA;g,PgKofA;g, lhNnf:t/Lo nufot ljleGgaf]8{af6 ;~rfng ePsf ;]G6ck k/LIff;lsP/ glthf eg] k|sfzg ePsf] 5 .

…k/LIffsf a]nf o:tf] sl7g cj:yfo;cl3 slxNo} Joxf]g' {k/]sf] lyPgÚ,KofA;gsf dWodf~rn pkfWoIf tyf k/LIff;~rfng s]Gb|Lo ;ldltsf ;+of]hs laPgzdf{ eG5g\, …t/fO{ / k"jL{ kxf8L e]udf

cfGbf]ngsf sf/0f ;]G6cksf] k/LIfftflnsf dfqrf/rf]l6 kl/jt{g ug'{k¥of] .Ú pkfWoIf zdf{sfcg';f/ lx+;fTds cfGbf]ngsf sf/0f ljBfyL{x¿n]qf; / eosf aLr k/LIff lbPsf lyP .

dw];L hgflwsf/ kmf]/d, t/fO{ hgtflGqsdf]rf{ uf]Ot / hgtflGqs Hjfnf l;+x ;d"xn]k"jL{ t/fO{df 3f]if0ff u/]sf] clglZrtsfnLgaGbsf sf/0f KofA;gn] df3 !) ut] ;~rfngug]{ egL to ul/Psf] ;]G6ck k/LIff k|efljtePkl5 bf];|f]k6s df3 !$ ut]sf nflu ;fl/Psf]lyof] . t/, lx+;f e8\lsFb} uPkl5 pQm ;dodf;]G6ck x'g g;s]kl5 kmfu'g klxnf] ;ftfdfqk/LIff ;~rfng ePsf] lyof] . KofA;g pkfWoIfzdf{ eG5g\, …t/fO{sf s]xL lhNnfdf t k/LIff;~rfngg ePsf] % lbgleq ;d]t glthfk|sfzg ug'{k¥of] .Ú KofA;gn] cfºgf] dftxtsf

;]G6ck;¥of;¥o};]G6ck;¥of;¥o}

ef:j/

cf]e

mf

x8\tfndf ePsf ef}lts /dfgjLo Ifltsf] lhDd]jf/L

lng] k|j[lQ s'g}klgcfGbf]ngsf/Ln] b]vfPsf

5}gg\ .

Page 27: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 27

;a} lhNnf ;ldltsf] glthf Ps;fy k|sfzgug]{ nIo /fv]sf] eP klg aGb / x8\tfnsfsf/0f klxnf] r/0fdf kmfu'g !) ut] pkTosf/ s]xL lhNnfsf] glthf klqsfdfkm{t k|sfzgul/of] eg] kmfu'g !$ ut]rflxF afFsL /x]sflhNnfsf] glthf ;fj{hlgs ul/Psf] lyof] .

KofA;gn] ;a} lhNnf ;ldltnfO{ glthf tof/ul/;s]kl5 Ps;fy klqsfdfkm{t k|sfzgu/fpg s]Gb|Lo k/LIff ;~rfng ;ldltnfO{k7fpg] lgb]{zg k7fPsf] eP klg wg'iff, dxf]Q/L,;nf{xL, /f}tx6nufot lhNnfsf KofA;g ;ldltn]cfºg} lx;fan] glthf k|sfzg u/]sf lyP .To;}u/L k"jL{ kxf8L lhNnfsf ;+v'jf;ef,tfKn]h'ª, t]x|y'd, wgs'6fnufot lhNnfdf klghghfltx¿n] cfx\jfg u/]sf] aGbsf sf/0f;dod} ;]G6ck x'g g;Sbf glthf k|sfzgdf

l9nfO ePsf] lyof] .t/fO{sf l;/xf, ;Kt/L, ;'Gf;/L, df]/ªnufot

lhNnfdf k|lts"n kl/l:ylt x'Fbfx'Fb} klg ;]G6ckk/LIff ;lsP/ glthf ;fj{hlgs eP klg km]l/kmf]/d / hgtflGqsn] cfx\jfg u/]sf] aGbsfsf/0f ljBfYfL{ ljBfnodf pkl:yt eP/ dfs{l;6x]g{ kfPsf 5}gg\ . To;}u/L k"jL{ t/fO{ / kxf8Lefusf ;/sf/L ljBfnosf] ;]G6ck k/LIff klgk|efljt ag]sf] g]kfn /fli6«o lzIfs ;+u7gn]hgfPsf] 5 . …kmfu'g klxnf] ;ftf cfGbf]ng/f]lsPsf] df}sf kf/]/ xtf/df w]/} lhNnfdf k/LIfflnP/ glthf k|sfzg ug]{ sfd ul/of]Ú, g]kfn/fli6«o lzIfs ;+u7gsf cWoIf xL/f g]kfneG5g\, …dfcf]jfbL hgo'¢sf] a]nf klg k/LIffof] ¿kn] k|efljt ag]sf] lyPg .Ú

dfcf]jfbL hgo'¢sf a]nf clvn qmflGtsf/Ln]

u/]sf] aGbsf a]nf k/LIff !–@ lbg otfptf;/] klg o;/L k6sk6s ;fg'{kg]{ cj:yfcfpg' d'n'ssf] lzIff If]qsf] nflu b'ef{UoePsf] g]kfn /fli6«o lzIfs ;+u7gsfcWoIf g]kfn hfgsf/L lbG5g\ . pgLeG5g\, …clwsf/ k|flKtsf] n8fOF n8\g]x¿cfºgf lqmofsnfkn] afnaflnsfsf]lzIffnfO{ c;/ t k'Ug] xf]Og egL ;r]taGg' kYof]{, To:tf] b]lvPg .Ú

;]G6ck k/LIffsf] glthf k|sfzg lgwf{l/ttflnsfeGbf !) lbgkl5 ePsf] 5 . o;n]ljBfYfL{sf] P;Pn;L tof/LnfO{ ;d]t c;/k'Ug] ljBfyL{ / cleefjsn] hgfpFb}P;Pn;L k/LIff Ps ;ftfkl5 ;fg'{ kg]{atfPsf 5g\ . otf lzIff dGqfnon] cfufdLr}t @! ut]b]lv ;'? x'g] P;Pn;L k/LIffsf]tflnsf ;d]t ;fj{hlgs ul/;s]sf] 5 /P;Pn;Lsf] kmf/d b:t'/ a'emfpg] Dofbkmfu'g @) ;Dd lgwf{/0f ul/Psf] 5 .

KofA;gn] kmf/d b:t'/ a'emfpg] Dofbkmfu'g d;fGt;Dd / P;Pn;L k/LIff klxn]3f]if0ff ul/Psf] ldlteGbf Ps ;ftfkl5;fg{ lzIff dGqfnonfO{ cfu|x ug]{ hgfPsf]5 . dGqfno eg] clxn];Dd r}t @!ut]af6} k/LIff ;~rfng ug]{ of]hgfdf /x]sf]5 . lzIff dGqfnosf ;x;lrj njk|;fblqkf7L eG5g\, …clxn];Dd P;Pn;L k/LIff;fg]{ ljifodf s]xL 5nkmn ePsf] 5}g .Ú;]G6ck pQL0f{ u/]sf sl/a # nfv %)xhf/hlt ljBfyL{ P;Pn;L k/LIff ;fd]nx'Fb} 5g\ . tLdWo] lghL ljBfnoaf6 sl/a*) xhf/ hlt k/LIffdf ;xefuL x'g]hgfOPsf] 5 .

ä 5q sfsL{÷sf7df8f}+

;+3Lo /fHo k|0ffnLsf] dfuub}{ dw];L, cflbjf;L /hghflt cfGbf]ngdfxf]ldPkl5 ;]G6ck k/LIffsflgwf{l/t tflnsf rf/ k6s;fl/O;s]sf] 5 . cK7\of/f]kl/l:ylt x'Fbfx'Fb} klg lghLtyf cfjf;Lo ljBfnox¿sf]5ftf ;+u7g KofA;g,PgKofA;g, lhNnf:t/Lonufot ljleGg af]8{af6;~rfng ePsf ;]G6ckk/LIffx¿sf] eg] glthf g}k|sfzg eO;s]sf] 5 .

aGbsf qmddf o:tf em8k ;fdfGo x'g] u5{g\

Page 28: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

cfj/0f dfcf]jfbL bfbflu/L

;do á kmfu'g @$, @)^#28

5fof“dfzflGt k|lqmofä o'j/fh l3ld/]÷sf7df8f}+

dw]; cfGbf]ng/ ToxfFsf

cfGbf]ngsf/LkIf;Fu

dfcf]jfbLx¿sf]s6'tfk"0f{

;DaGwn] klgh]7df r'gfj

c;Dej ag]sf]5 . To;dfly

dfcf]jfbL…n8fs'Ú tyf

xltof/sf]cg'kft

lrQa'‰bf]gePsf] wf/0ffsf+u|];s} pRr

txd} p7]sf]5 .

Page 29: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 29

dxŒjk"0f{ x'g]5 .lgwf{l/t r'gfjsf nflu s]jn b'O{ dlxgfdfq

af FsL /x ] klg lgjf {rg cfof ]usf ]clwsf/;DaGwL k|:tfjn] sfg'gsf] x}l;otxfl;n ul/;s]sf] 5}g eg] csf]{lt/ jt{dfg;+;b\n] bnx¿aLrsf] c;dfgtfnfO{ sfg'gLdfGotf k|bfg u/]sf] 5 . /, ptf dfcf]jfbLsf];fj{hlgs ;efdf pgLx¿s} lghL ;]gfsf]pkl:yltn] r'gfjL jftfj/0fdf c;'/Iffsf] dfqfj[l4 u/]sf] 5 .

dfl6{gsf] Go'of]s{ofqf ;ft d'Vo lzlj/ /@! cf]6f ;fgf lzlj/x¿df xltof/ k~hLs/0fsf]k|lqmof ;dflKt / To;nfO{ dfcf]jfbLåf/fpgLx¿sf] cGtl/d ;/sf/df k|j]zsf nflu

j}wflgstfsf ¿kdf k|:t't u/]sf] k[i7e"lddfePsf] xf] . dfcf]jfbL cWoIfn] cGtl/d;/sf/df cfºgf] x}l;ot jf pgsf] kf6L{sf] …b'O{gDa/Úsf ] bhf {sf cfwf/df d 'Vopkk|wfgdGqL;lxt ;+rf/ tyf u[x dGqfnocfºgf] bnn] kfpg'kg]{ bfaLsf ;fy} cfkm" cGtl/d;/sf/df cfPkl5 lgjf{rg ;fg{ ;lsg] ;+s]tklg lbPsf 5g\ . …d'n'snfO{ nf]stflGqs u0ftGq3f]lift ug]{ xf] eg] r'gfj ;fg{ xfdL tof/ 5f}+Ú,pgn] g]kfnuGhdf d+unjf/ k|]; ;Dd]ngdfeg] .

t/, To;df sltn] /fhgLlts rnfvL b]v]sf5g\ . ;ft bn / dfcf]jfbL ;xdltn] xltof/Joj:yfgkl5 dfcf]jfbLnfO{ cGtl/d ;/sf/df;fd]n x'g j}wflgstf k|bfg u/]sf] 5 . dfl6{g:jo+n] xltof/ k~hLs/0f xltof/ Joj:yfkgsf]klxnf] r/0f ePsf] / låkIfLo ;xdltcg';f/dfcf]jfbL n8fs' tyf xltof/nfO{ 5'6\ofPkl5dfcf]jfbL ;/sf/df ;fd]n x'g] tyf ;xdltdfpNn]v eP klg To;af/] …lg0f{o b'O{ kIfn] lng]s'/f xf]Ú eg]/ ljjfbaf6 pDs], Go'of]s{df ePsf]Pp6f kqsf/ ;Dd]ngdf .

cGtl/d ;/sf/ u7g xltof/ Joj:yfkgkl5dfq x'g] cfZjf;g k|wfgdGqL lul/hfk|;fbsf]O/fnfn] :ki6¿kdf ljb]zL s"6gLltsk|ltlglwx¿;dIf /fVb} cfPsf 5g\ . /, o;}aLrt/fO{ cfGbf]ng / ToxfFsf cfGbf]ngsf/L kIf;Fudfcf]jfbLx¿sf] s6'tfk"0f{ ;DaGwn] klg r'gfjh]7df c;Dej ag]sf] 5 . /, dfcf]jfbL …n8fs'Útyf xltof/sf] cg'kft lrQa'‰bf] gePsf] wf/0ffsf+u|];s} pRr txdf klg rrf{sf] ljifo aGgk'u]sf] 5 .

…xltof/ vf]nfn] aufof] eGg] k|r08sf]egfOnfO{ slthgfn] ljZjf; unf{g\ <Ú sf+u|];sfo{sfl/0fL ;b:o ;'hftf sf]O/fnfn] k|wfgdGqLlgjf;df pkl:yt kf6L{ g]tfx¿;Fu ;f]lwg\ .

cGt/f{li6«o hut\, vf;u/L ;+o'Qm /fi6«;+3sf]lg/fzfnfO { g ]kfnleqsf /fhgLltsultljlwx¿n] lgs} xb;Dd an k'¥ofPsf] 5 .Psflt/ /fhgLlts bnsf ultljlwx¿ x'gg;s]sf] / csf]{lt/ t/fO{sf] c;Gtf]ifn] klgr'gfj k|lts"n jftfj/0f agfPsf] 5 . /fhfn]kmfu'g & ut] hf/L u/]sf] ;Gb]znfO{ dfcf]jfbLn]if8\oGqsf ¿kdf k|:t't u/] klg Oofg dfl6{gn]cfºgf] egfO Go'of]s{df ;+If]k / :ki6;Fu /fv]sflyP– …/fhf clxn] s'g} x}l;otdf 5}gg\ / pgsf]/fi6«k|d'vsf] k"j{ x}l;otnfO{ clxn] k|wfgdGqLn]k|ltlglwTj ug]{5g\ .Ú

t/ pgn] Tof]eGbf a9L dxŒjsf ;fy t/fO{tyf cGoqsf jiff}{+b]lv ;LdfGt, jl~rt / pk]lIft;d"xx¿sf] ;d'lrt k|ltlglwTj g]kfnsf]ablnFbf] ;Gbe{df ;'lglZrt x'g'kg]{ wf/0ff /fv]sf5g\ .

t/fO{ cfGbf]ng b/af/s} 3';k}7sf] cfwf/dfplAhPsf] x}g eGg] dfGotf /fi6«;+3sf] dfq x}g,g]kfnsf ljleGg bft[ ;+u7g / bf}To ;DaGw

;/sf/sf ;ft bn / dfcf]jfbLsf] /j}ofn] h]7df;+ljwfg;efsf] lgjf{rg x'g g;Sg] lgisif{dfcGttM ;+o'Qm /fi6«;+3 k'u]sf] 5 . ;j{kIfLo;xdlt / s]xL cfjZos k"j{;t{ lgdf{0f gePdflgjf{rg lgwf{l/t ;dodf x'g]af/] cfºgf] cfz+sf/fi6«;+3Lo dxf;lrj jfg sL d'gsf g]kfnl:ytljz]if k|ltlglw Oofg dfl6{gn] v'n]/} cleJoQmu/], o;} ;ftf .

lgjf{rg sfg'g aGg l9nfO ePdf / r'gfjsfldltdf dfq x}g, To;k"j{ g} sfg'g Joj:yfsf]l:yltdf ;'wf/ gcfPdf r'gfj ;Dej gx'g]dfl6{gsf] l6Kk0fL lyof] . g]kfnsf] kl/l:ylt /;ft bn–dfcf ]jfbLaLrsf ;xdltx¿;sf/fTds lbzfdf n}hfg cys kl/>dul//x]sf /fi6«;+3Lo 6f]nL g]tfsf] egfOnfO{vf;u/L ;/sf/ / dfcf]jfbLn] s;/L lnG5g\ /;'wf/sf s:tf pbfx/0f k|:t't u5{g\, Tof]

g]kfnu~hsf] dfcf]jfbL ;efdf xltof/wf/Lx¿

8L e

08f/L

Page 30: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

ePsf d'n'sx¿sf] klg 5 . ef/t, cd]l/sf,a]nfotnufot cGo d'n'sx¿n] dw];Lhgflwsf/ kmf]/dsf g]tfx¿;Fu a/fa/ cGt/lqmofug'{n] of] tYonfO{ k'li6 u5{ . …xfd|f] dfunfO{a]jf:tf u/]/ r'gfj x'g ;Qm}gÚ, kmf]/dsf cWoIfpk]Gb| ofbjn] ;donfO{ atfP . ;DejtM To:t}bafasf sf/0f ;+;b\df t/fO{sf nflu eg]//flvPsf ;+zf]wg k|:tfjnfO{ tTsfn cufl8ga9fpg k|wfgdGqL / ;efd'vaLr ;xdltePsf] 5, a'wjf/sf] Pp6f e]63f6kl5 . t/t/fO{kl5 a'wjf/ d'n'snfO{ c:tJo:t kfg{ ;kmnhghflt dxf;+3sf dfux¿nfO{ k"/f ug{ ;/sf/;lqmo ¿kdf cufl8 a9]sf k|df0fx¿ b]lvPsf5}gg\ . To;n] :jefljs ¿kdf lgjf{rg k|lqmof/ ldltnfO{ k|efljt ug]{5 . o;}aLr t/fO{df;+;bLo If]qsf] ;+Vof $^=& k|ltzt hgtf / @)lhNnfnfO{ cfwf/ dfgL !!) / !!@ aLr k'¥ofpg]ljleGg dw]; ;d"xx¿ ;xdt ePsf] a'lemPsf]5 . t/ ljs]Gb|Ls[t k|zf;gsf] :j¿kaf/] s'g}u[xsfo{ ePsf] b]lvb}g .

To:t} cem dxŒjk"0f{ s'/f lgjf{rgsf nflupko'Qm sfg'g Joj:yf l:ylt lgdf{0f ug'{ xf] .;/sf/sf] cg'kl:ylt Psflt/ / csf]{lt/dfcf]jfbLx¿n] lg/Gt/ ¿kdf cfºgf /fhgLltsk|ltåGbLx¿ dfq x}g, cfkm"nfO{ s'g} klg ?kdfr'gf}tL lbg]x¿nfO{ ;tfO/x]sf pbfx/0fx¿n]klg r'gfjL jftfj/0f vnalnPsf] 5 .

g]kfnuGh, bfª, a'6jn / e/tk'/df dfcf]jfbLtyf hghflt dxf;+3 / dw];L hgflwsf/kmf]/daLr le8Gt ePsf 5g\ eg] /fhwfgLd}sf]k'G8f]ndf dfcf]jfbLx¿n] dfOqmf]a; tyf 6]Dkf]rfnsx¿nfO{ zf/Ll/s oftgf lbPsf 36gfn]pgLx¿sf] cfk/flws ¿k k'gM b]vfk/]sf] 5 .dfcf]jfbLåf/f lkl6Psf 8«fOe/ / lghL oftfoftJoj;foLsf cg';f/ sf7df8f}+df rNg] sl/a!^) dfOqmf]a; / 6]Dkf]x¿;Fu u/]/ dfl;s$* xhf/ ?k}ofF c;'n ug]{ u/]sf] tYo v'nf;fePsf] 5 . dfcf]jfbLx¿n] ;/sf/;Fu $)s/f]8eGbf a9L /sd …SofG6f]gd]G6 k|aGwÚsfgfddf a'lem;s]sf] cj:yfdf klg ha/h:tLrGbf c;'nLsf tYox¿ cfO/x]sfn] jf tpgLx¿sf] lgot l7s 5}g jf Sof8/x¿ kf6L{g]t[Tjsf] lgoGq0faflx/ ePsf] cy{ klg

cfj/0f dfcf]jfbL bfbflu/L

;do á kmfu'g @$, @)^#30

/fhgLlts j[Qdf nufOPsf] 5 .lgjf{rg cfof]usf cg';f/ lgjf{rg;DaGwL

sfg'g lgdf{0f ul/P klg ;ft bn /dfcf]jfbLx¿n] lgjf{rg cfrf/;+lxtf / zflGtk|lqmof;DaGwL cfrf/;+lxtf pNn+3g u/]dfcjZo klg lgjf{rgsf] jftfj/0f wldlng]5 .…xfdL cem} klg h]7df lgjf{rg u/fpg rfxG5f}+,t/ ca To;df dfcf]jfbL afws aGg yfn]sf]b]V5' dÚ, Pshgf jl/i7 dGqLn] gfd gv'nfpg];t{df ;donfO{ eg] . lgjf{rg cfo'Qm gLns07pk|]tLsf cg';f/, h]7df lgjf{rg x'g] ;Defjgfx/]s ldg]6 sd x'Fb} uO/x]sf] 5 .

bfªsf] efif0fdf /fhfnfO{ g} k'/fgf] zlQmsfk|tLssf ¿kdf k|r08n] k|:t't u/]/ bnx¿ jfk|hftflGqs zlQmx¿sf] cl:tTj :jLsf/ gu/]sf];+s]t lbP eg] sf]O/fnf ;/sf/nfO{ k|efljtug]{ cfºgf] d'Vo uf]6Ln] ;DxfNb} cfPsf] u[xdGqfnosf] kb cGtl/d ;/sf/df cfkm"n] kfpg]u/]/ sf]O/fnf;Fu k|lt:kwf{sf] r/0f pgn] ;'?u/]sf 5g\ . h]7df r'gfj x'g] jftfj/0f wldlnb}hfFbf dfcf]jfbL / ;/sf/, vf;u/L k|r08 /lul/hfk|;fb sf]O/fnfn] s:tf] /fhgLlts;'ema'em / ;dembf/L b]vfpF5g\, To;n] cfufdL/fhgLltnfO{ lgb]{lzt ug]{5 . /, :jefljs ¿kdfTo;df r'gfj lx;fan] g]kfnsf] ef}uf]lns tyfk|zf;lgs k'g;{+/rgfaf/] pgLx¿aLr s:tf];dLs/0f aG5, Tof] a9L dxŒjk"0f{ x'g]5 . ä

Go'of]s{df Oofg dfl6{gn]cfºgf] egfO ;+If]k /

:ki6;Fu /fv]sf lyP– …/fhfclxn] s'g} x}l;otdf 5}gg\ /

pgsf] /fi6«k|d'vsf] k"j{x}l;otnfO{ k|wfgdGqLn]

k|ltlglwTj ul//x]sf 5g\ .Ú

dfcf]jfbL g]tfsf] :sl6ªdf k|of]u ul/Psf] uf8L

ljhos

'df/ ld

>

Page 31: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 31

ä ?b| v8\sf÷g]kfnuGh

slxn] ;fDojfb, slxn] u0ftGq, slxn] gof‘ g]kfnt slxn] ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqsf] gf/f nufpFb}cfPsf] dfcf]jfbLn] kl5Nnf]k6s ca g]kfnsf]/fhgLltsf] zlQm k|r08 cyjf 1fg]Gb|dWo] s'g}Ps dfq ePsf] k|rf/ ;'? u/]sf] 5 .

b]zJofkL bf}8fxfdf lg:s]sf dfcf]jfbL cWoIfk|r08;lxtsf s]Gb|Lo g]tfx¿n] dfcf]jfbLn]ljz]if If]q eGb} cfPsf dWoklZrd If]qcGtu{tbfªsf] 3f]/fxL / g]kfnuGhdf cfof]lhthg;efdf emG8} Ps jif{b]lv ;xsfo{ ub}{cfO/x]sf ;ft /fhgLlts bnx¿sf] e"ldsfnfO{a]jf:tf ub}{ ca d'n'ssf] zlQm 1fg]Gb|sf] xftdfjf dfcf]jfbLsf] xftdf x'g] bfaL u/] .

gof‘ g]kfn lgdf{0fdf sf‘+u|];, Pdfn] nufotsfcGo /fhgLlts bnx¿ …lgsDdfÚ ePsf]pgLx¿sf] bfaL lyof] . …ca of] b]zsf]/fhgLlts zlQm eg]sf] 1fg]Gb| cyjf k|r08dWo]s'g} Ps x'g\Ú, dfcf]jfbLsf jl/i7 g]tf afa'/fde§/fO{n] bfªdf cfof]hgf ul/Psf] ;efdf eg],…1fg]Gb|sf] zlQm xfjL ePkl5 d'n's k'gMk|ltudgdf hfg] / dfcf]jfbLn] eg]cg';f/ ePb]z / hgtfn] k':tf}+b]lv ef]Ub} cfPsf ;d:ofxn x'G5g\ .Ú sf+u|]; / Pdfn]n] d'vn] qmflGtsf/Ls'/f af]n] klg Jojxf/ hlxn] klg 8/kf]s ePsf]pNn]v ub}{ dfcf]jfbL g]tfx¿n] sf+u|]; /Pdfn]sf] lvNnL p8fPsf lyP . …d08n]Úx¿n]klg d'vn] rfF8} u0ftGqsf] dfu ug{ ;Sg]dfcf]jfbL g]tfx¿n] cg'dfg u/]sf 5g\ .

Ps jif{cl3 ;ft /fhgLlts bnx¿;‘u ePsf];DaGw kl5Nnf lbgx¿df v/fa xF'b} uPsf]cg'dfg eO/x]s} a]nf k6s–k6s bnx¿nfO{

xf]Rofpg dfcf]jfbLsf g]tfx¿n] k|of]u u/]sfzAbx¿n] k|ltudgsf] …gfOs]Úsf] cf/f]k nfUb}cfPsf /fhfnfO{ g} k'gM /fhgLltdf k|dfl0ftu/fpg] k|of; eO/x]sf] kf6f]tkm{ pgLx¿n] k"0f{¿kdf la;]{sf lyP . g]tf e§/fO{n] casf] d'n'ssf]zlQmsf] ¿kdf 1fg]Gb| / k|r08nfO{ k|:t't ubf{bfª cfd;efdf ;xefuL ePsf sof} +;j{;fwf/0fn] cfZro{ k|s6 ub}{ bnx¿sf]e"ldsf / zlQmnfO{ a]jf:tf u/]/ /fhfnfO{PSsfO;f} ztfAbLsf gfos eg]/ bfaL ul/Fb}cfPsf k|r08;‘u t'ngf ul/Psf] b]v]/ cndndfk/]sf lyP .

bfªsf] cfd;efdf g]tf e§/fO{n] cWoIfk|r08nfO{ blIf0f Pl;ofs} pTs[i6 g]tfsf] pkdflbFb} zlQmzfnL JolQmsf] ¿kdf k|:t't u/]sf lyPeg] g]kfnuGhdf k|r08n] e§/fO{n] cGt/f{li6«o:t/sfaf}l4s g]tfsf] pkdf lbP/ ;Ddfg u/]sf lyP .;efx¿df efjL g]kfnsf] /fi6«kltsf] ?kdf k6s–k6s ;Daf]wg ul/Psf cWoIf k|r08 / cGog]tfx¿n] ;xsfo{ ul//x]sf /fhgLlts bnx¿tyf kl5Nnf] ;dodf dw];sf] dfu ub}{ cfGbf]ngul//x]sf] dw];L kmf]/dsf] rsf]{ lj/f]w u/] .

ut j}zfvsf] !( lbg] hgcfGbf]ngsf a]nfdfcf]jfbLn] hgtf gptf/]sf] eP k|ltudg s'g}xfntdf k/f:t gx'g] bfaL u/]sf dfcf]jfbLg]tfx¿n] /fhgLlts bnx¿sf] e"ldsf oltv]/ub}{ gu/]sf] sfddf h; lng] xf]8 rn]sf] u'gf;f]u/] . hgo'4sf] cfwf/ If]q /fKtL tyf e]/Lc~rnsf ;j{;fwf/0fnfO{ 3f]/fxL / g]kfnuGhdfhDdf u/fP/ ;Daf]wg u/]sf k|r08n];+ljwfg;efsf] ;f6f] ;+;b\n] g} d'n'sdf u0ftGq3f]if0ff ug{sf] nflu Psk6s cfGbf]ngsf] nflutof/ /xg k6s–k6s cfu|x u/]sf lyP . /fhf

/x];Dd ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg x'g glbg cg]sk|of; eO/xG5, eGg] wf/0ff /fv]sf k|r08n]h]7cl3 g} ;+;b\af6 u0ftGqsf] 3f]if0ff u/]sf]v08df if8\oGqaf6 aRg ;lsg] ;Defjgf JoQmu/] . …ljut ;ft ;fnb]lv hgtfn] ub}{ cfPsf]cfGbf]ng / ;+3if{ ;Ifd g]t[Tjsf] cefjdfhlxn] klg ;Demf}tfdf 6'+lub} cfPsf] 5Ú, k|r08n]eg], …o;k6s klg g]tfx¿n] ;Demf}tf ug{vf]h]sf 5g\, dfcf]jfbLn] o:tf] x'g lbFb}g .Ú

/fhfn] k|ToIf zf;g xftdf lnPkl5 hgtfsfkL/ dsf{ a'emg] 3f]if0ffsf ;fy lhNnfx¿sf]bf}8fxfdf lg:sFbf x'g] u/]s]f s8f ;'/Iff Joj:yf/ :jfut h:t} k|r08n] ;Daf]wg u/]sf:yfgx¿df klg 5fkfdf/x¿n] s8f ;'/Iff Joj:yfldnfPsf lyP . g]kfnuGhsf] ;efdf txltof/;lxtsf dfcf]jfbLx¿nfO{ b]Vbf ;j{;fwf/0fhgtfn] dfcf]jfbLn] o'4lj/fd u/]sf x'g\ jfxf]Ogg\ eGb} crDd;d]t dfg]sf lyP . s]xLlbgb]lv tgfjdf /x]sf] g]kfnuGhdf dfcf]jfbLn]8«]; / ;fbf kf];fsdf 5fkfdf/x¿ kl/rfngu/]sf lyP . dfcf]jfbLsf l8lehg tyf cGosdfG8/x¿ klg k|r08;‘u} lyP . k|r08sf]:jfutsf] nflu :yfgLo:t/sf nf]slk|o gfrufg/ emfFsL klg k|:t't ul/Psf] lyof] . ;dfrf/;+sngsf] nflu kqsf/x¿nfO{ ;d]t dfcf]jfbLn]5'§} kf; ljt/0f u/]sf lyP . 7"nf] ;+Vofdf xltof/af]s]sf / cGo 5fkfdf/x¿sf ;fy} ;z:q /hgkb k|x/Lx¿ klg k|r08sf] ;'/Iffsf] nfluv6fOPsf] lyof] . gof‘ g]kfnsf] lgdf{0f ug]{ d'Vogf/f agfPsf k|r08n] gof‘ g]kfn lgdf{0fsf] nfluklxnf] ;t{ /fhtGqsf] cGTo ug'{kg]{ atfpFb} cfPsf5g\ . klZrdsf ;efx¿df klg pgn] /fhtGqsf]cGTokl5 g]kfndf gof‘ Joj:yf ;'?jft x'g] /

k|r08 ls1fg]Gb| †

g]kfnu+h ;efdfdfcf]jfbL g]tfx¿

?b|

v8\s

f

Page 32: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

To;kl5 rf F8 } d'n 's ;d'Ggt x'g ]cfZjf;g afF8] .

ljleGg dfu /fvL dw];df cfGbf]ng ub}{cfPsf] dw];L kmf]/dsf sfo{stf{x¿;Fu e}/xjfdfePsf] em8kkl5 bfª k'u]sf k|r08sf] klxnf];fj{hlgs hg;ef s'g} cj/f]wljgf ;DkGg ePklg g]kfnuGhdf eg] lgs} ;z+lst ¿kdfhg;ef ;DkGg ePsf] lyof] . k|r08sf] cfudgsf]b'O{ lbgcl3 g]kfnuGhdf dw];L kmf]/dsfsfo{stf{x¿ / dfcf]jfbLaLr ePsf] em8kkl5dfcf]jfbL sfof{no tf]8kmf]8 tyf hg;efsf]k|rf/df nfu]sf] uf8L hnfOPsf sf/0f dfcf]jfbLn]7"nf] ;+Vofdf sfo{stf{x¿nfO{ ;'/Iffsf] nfluv6fPsf] lyof] . ;|f]tx¿n] k|r08sf] ;'/Iffsf] nfludfcf]jfbLn] dfcf]jfbL lzlj/af6 ;d]t 5fkfdf/hg;ef :yn k'¥ofPsf] atfPsf 5g\ . klZrddf/f]Nkfsf] bxjg, ;'v]{tsf] bz/yk'/ / s}nfnLdfu/L tLg d'Vo lzlj/x¿ 5g\ .

k|r08sf] cfudgk"j{b]lv g} s8f ;'/Iff tyf5fkfdf/x¿nfO{ ;}Go dfr{ kf; u/fP/ dw];Lkmf]/d nufotsf ;d"xx¿nfO{ dfcf]jfbLn]t;f{pg vf]h] klg kmfu'g !% ut] g]kfnuGhsf];efdf ;fd ]n x 'g ufp ‘af6 cfPsf

cfj/0f dfcf]jfbL bfbflu/L

;do á kmfu'g @$, @)^#32

cfk}+m /f]s] lzlj/Joj:yfkg

dfcf]jfbL ;]gfsf] bz/yk'/l:yt 5}6f}+l8lehg d'Vofno / cf;kf;sf ;xfoslzlj/ Joj:yfkgsf nflu :yfgLo lzlj/;ldltåf/f ;~rflnt ef}lts k"jf{wf/lgdf{0fsf] sfd dfcf]jfbLn] g} aGb u/fPsf5g\ . o;sf sf/0f dfcf]jfbL ;]gfsf]d'Vo lzlj/ bz/yk'/ tyf n]vkm;f{, u'dL/ sNof0fdf /x]sf ;xfos lzlj/x¿df;/sf/L, u}/;/sf/L lgsfoaf6 ;~rflntx'“b} cfPsf lgdf{0fsf ;Dk"0f{ sfd 7KkePsf 5g\ .

dfcf]jfbL ;]gfsf] lzlj/df lgdf{0ful/g] ;Dk"0f{ sfdsf] lhDdf dfcf]jfbL; ]gfnfO { lbg 'kg ] { , lzlj/Joj:yfkg;DaGwL gof“ gLlt to u/Lk|To]s rf/ dlxgfdf Psd'i6 ah]6 /sdlgsf;f ug'{kg]{, lzlj/sf] ef}lts lgdf{0fsf]sfdnufot ;Dk"0f{ ah]6 dfcf]jfbL ;]gfs}gfddf lgsf;f x'g'kg]{ nufotsf ̂ j6fdfu /fv]sf 5g\ .

pQm ̂ j6f dfux¿;lxtsf] 1fkqkqu[xdGqL Pj+ lzlj/ Joj:yfkg s]Gb|Lo;ldltsf ;+of]hs s[i0fk|;fb l;6f}nf;dIfklg a'emfO;lsPsf] 5}6f} + l8lehgd'Vofnosf sdfG8/ k|tLsn] atfP .…dfu k"/f geP;Dd d'Vo lzlj/ tyf;xfos lzlj/leqsf ;a} lgdf{0f sfo{aGb x'g]5g\Ú, pgn] eg] . dfcf]jfbL ;]gfsf]o:tf] lg0f{okl5 ;/sf/L sd{rf/L / 7]s]bf/lkmtf{ ePsf 5g\ eg] u}/;/sf/L lgsfosfsd{rf/L clxn] lzlj/aflx/sf] sfddfdfq ;Lldt ePsf 5g\ .

dfcf ]jfbLsf d 'Vo / ;xfoslzlj/x¿;Dd ;8s, ljB't\, vfg]kfgL/ :jf:Yoh:tf cTofjZos ;]jfk'¥ofpg ;~rflnt lgdf{0f sfo{dfdfcf]jfbLn] cj/f]w v8f u/]kl5 o;sf]k|ToIf c;/ :yfgLo afl;Gbfx¿nfO{;d]t k/]sf] 5 . nfdf] ;dob]lvvfg]kfgLsf] ;d:of e]mNb} cfPsf To;If]qsf hgtf, l8PkmcfO8Ln] sl/a !s/f]8 nfut a/fa/df vfg]kfgL cfof]hgf;'? u/]kl5 lgs} pT;flxt b]lvPsf lyP .t/ dfcf]jfbLsf] kl5Nnf] c8fgn]pgLx¿sf] pT;fx w]/} ;do l6s]g .lzlj/df vfg]kfgLsf] Joj:yf x'g g;Sbflzlj/aflx/sf] :yfgLo afl;Gbfx¿n]k|of]u ub}{ cfPsf] wf/f klg dfcf]jfbL;]gfn] g} a9L k|of]u ug{ yfn]kl5pgLx¿sf] ;d:of emg\ a9]sf] 5 .

ä u0f]zs'df/ sfsL{÷;'v]{t

emfkfdf ;flns eTsfP;fdfGot le8Gt / czflGtsf a]nf k|xf/sf]lg;fgf aGg] u/]sf /fhf / /fhkl/jf/sf];flns emfkfdf ;fdfGo cj:yfd}dfcf]jfbL sfo{stf{sf] cfqmd0fsf] l;sf/ePsf] 5 . dfcf]jfbLsf] n8fs' ;+u7go'jf sDo'lgi6 lnusf sfo{stf{x¿n]rGb|u9Ldf /x]sf] /fhf dx]Gb|sf] k"0f{sbsf];flns tf]8kmf]8 u/]sf 5g\ .

kmfu'g !) ut] ck/fGx ;of}+ ;+VofdfcfPsf lnusf sfo{stf{n] kfs{sf]k|j]zåf/df nufPsf] tfnf kmf]8L ;flnstf]8kmf]8 u/] . n]vgfy rf]sdf e]nf eP/lnusf sfo{stf{x¿ ToxfF k'u]sf lyP .k"j { of ]hgf;lxt Pslqt lnusfsfo{stf{x¿n] d'n'sdf /fhtGqsf] cGToeO;s]sfn ] lg/ +s 'z /fhtGq /;fdGtjfbsf] k|tLssf] s'g} cf}lrTog/x]sf] atfPsf lyP .

ä cfgGb u'?ª÷emfkf

lrtjgdf lzlj/ 5f]8]/ lg:s]sf dfcf]jfbLx¿

Page 33: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 33

layf]n] sfo{qmde}/xjfdf dfr{kf; ul//x]sf dfcf]jfbL

5fkfdf/x¿ ef]lnkN6 a'6andf x'g]k|r08sf] efif0fsf lglDt ;xefuL h'6fpFb}5g\ eGg] e}/xjfaf;LnfO{ nfu]sf] lyof] .t/, xftdf n7\7L lnPsf / dfcf]jfbL;}Gosf] kf];fs nufPsf sl/a Ps ;o%) hgfsf] Tof] eL8n] dw];L hgflwsf/kmf]/dsf] cfd;ef layf]Ng cfqmd0fu/]kl5 e}/xjfjf;L 5Ss k/] tyfcft+lst klg eP .

k|x/Lsf] cfu|xljk/Lt n'lDagL lrgLldn glhs cfof]hgf ug{ l7Ss kfl/Psf]hgflwsf/ kmf]/dsf] d~r eTsfpg k'u] .kmfu'g !@ ut] kmf]/dsf cWoIf pk]Gb|ofbjn] ;Daf]wg ug{] cfd;ef layf]Ngkl/rflnt dfcf]jfbLnfO{ 7"nf] ;+Vofdfpkl:yt kmf]/dsf ;dy{sn] nv]6] . To;qmddf ePsf] em8kdf dfcf]jfbL dw];Ld'lQmdf]rf{sf cWoIf 3gZofd ofbjnufotsf 3fOt] eP .

cfqmd0fdf plqPsf dfcf]jfbLn]kmf]/dsf] k|ltsf/af6 efu]sf lyP . t/oltn] dfcf]jfbLsf] lrQ a'em]g . !#kmfu'gdf a'6andf k|r08n] ;Daf]wg ug]{cfd;efdf vl6Psf dfcf]jfbLx¿ sl/a! bh{g a;df e}/xjf k'u]/ kmf]/ddflyhfOnfu] . dfcf]jfbLn] nu]sf] a; eg]em8kdf Ifltu|:t ePsf] 5 .

;j{;fwf/0fnfO{ kmf]/dsf sfo{stf{x¿n] cj/f]wk'¥ofPsf lyP . afFs]sf] pbok'/df dfcf]jfbLsfo{stf{ / kmf]/daLr em8k x'Fbf b'O{hgfsf]d[To' eof] eg] cfwf bh{g ;j{;fwf/0f 3fOt] .dfcf]jfbLn] pQm em8kdf cfºgf !& hgfsfo{stf{ 3fOt] ePsf] hgfPsf] 5 . kmf]/dn]dfcf]jfbLsf] cfqmd0faf6 b'O{hgf 3fOt] ePsf]atfPsf] 5 . g]kfnuGhdf k|r08 cfpg'cl3alb{ofsf] ;b/d'sfddf klg dw];L kmf]/d /dfcf]jfbLaLr em8k ePsf] lyof] . em8ksf]qmddf dfcf]jfbLaf6 s'6lk6 ul/Psf h]nL/fdofbjsf] d[To';d]t eof] . kmfu'g !@ ut] kmf]/dsfcWoIf pk]Gb| ofbjn] ;Daf]wg ug]{ elgPsf]sfo{qmd:yndf dfcf ]jfbL / kmf ]/dsfsfo{stf{x¿aLr em8k ePsf sf/0f ;Daf]wggu/L ofbj sf7df8f}+ kmls{Pkl5 k|r08n];Daf]wg ug]{ sfo{qmdnfO{ cj/f]w k'¥ofpgkmf]/d ;dy{sx¿n] aGbsf] cfx\jfg u/]sf lyP .

sf7df8f}+df /xFbf;Dd ;a} /fhgLlts bnx¿;‘uldn]/ cl3 a9\g'k5{ eGg] cleJolQm lbFb} cfPsfdfcf]jfbL g]tfx¿n] lhNnf bf}8fxfx¿df eg] casf]g]t[Tj dfcf]jfbLn] dfq ug{ ;Sg] bfaL ub}{ gof‘

g]kfn lgdf{0fsf] nflu casf] g]t[Tj dfcf]jfbLnfO{lbg'kg]{ lhls/ ;d]t u/] . …;fFlRrs} d'n'snfO{ gof‘g]kfn agfpg] xf] eg] casf] g]t[Tj dfcf]jfbLnfO{lbg'k5{Ú, g]tf e§/fO{n] eg], …t/ ljb]zL;fd|fHojfbLx¿ / :jb]zL k|ltudgjfbLx¿n] of]s'/f dflg/x]sf 5}gg\ . Ú

/fhwfgL sf7df8f}+ x'b} hgsk'/, jL/uGh,a'6jn, e}/xjf, bfª, g]kfnuGh nufotsf :yfgdfePsf ;fj{hlgs ;efnfO{ ;Daf]wg ub}{ cfPsfk|r08n] hgtfsf] k|]/0ff / ;+3if{af6 dfq s'g}klg g]tfn] ;f]r]h:tf] sfd ug{ ;Sg] ePsf]n]cfkm"nfO{ klg hgtfn] ;fy lbP d'n'snfO{ k"/}kl/jt{g ug]{ cfZjf;g afF8]sf 5g\ . efj'sz}nLdf k6s–k6s hgtfnfO{ ;dy{g / u0ftGq:yfkgfsf] nflu cfGbf]ngsf] nflu tof/ /xgcfu|x u/]sf k|rG8n] ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqklg dfcf]jfbLn] dfq :yfkgf ug{ ;Sg] bfaLu/] . …!! jif]{ hgo'4sf] ;'?jfttfsf g} dfcf]jfbLn]p7fpFb} cfPsf] ;+3fTds u0ftGqsf] dfunfO{oltv]/ c¿ bnn] klg p7fO/x]sf 5g\Ú, k|r08n]eg], …Pp6fn] kfPsf] aRrf csf]{n] rf]g]{ k|of;ePsf] 5 . o:tf rf]/x¿n] c¿n] kfPsf] aRrf

kfNb}gg\, pN6} df5{g\ .Ú dfcf]jfbLn] ;'? u/]sf];+3fTds u0ftGqsf] s'/f klg c¿n] eGg] dfqu/]sf] vfnL dfcf]jfbLn] klg ;DkGg u/fpg]pgn] bfaL u/] . ;fy} k|r08n] g]kfndf ca;+3fTds u0ftGqsf] :yfkgf x'g] cyjf jiff}{+kl5ws]lng]afx]s cGo s'g} ljsNk gx'g] atfP .

ljleGg cfZjf;g / ;d:ofx¿ p7fpFb}!! jif{cl3 ;'? ePsf] dfcf]jfbL hgo'4kl5oltv]/ dfcf]jfbL xltof/ la;fP/ zflGtk"0f{/fhgLltdf k|j]z u/]sf 5g\ . /, of] a]nf gof‘g]kfn lgdf{0fsf] d'Vo gf/f cl3 ;f/]/ b]zJofkLbf}8fxfdf lg:s]sf dfcf]jfbL g]tfx¿n] ljleGgcfzf / ck]Iff ub}{ cfPsf hgtfnfO{ s;/LlrQ a'emfpF5g\ / cfkm"x¿ s;/L v'nf/fhgLltdf k|lt:kwf{ u5{g\, pgLx¿sf] /fhgLltseljio Tolt a]nf a9L k|:6 x'g]5 .

k|r08 g]kfnuGh cfpg'k"j{ eO/x]sf] tgfjk|r08 sf7df8f+} kms]{kl5 hf/L /x\of] . cfd;efsf]lbg b'O{hgfnfO{ xTof u/]sf] ef]lnkN6 kmf]/dsfsfo{stf{x¿n] nf7L / 3/]n' cf}hf/ af]s]/dfcf]jfbL sfo{stf{nfO{ vf]h]sf lyP . pgLx¿n]dfcf]jfbLlj?4 rsf{ gf/f klg nufPsf lyP .

ljgf

]b lqkf7L

Page 34: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

cfj/0f dfcf]jfbL bfbflu/L

;do á kmfu'g @$, @)^#34

ä ;'jf; b]jsf]6f÷sf7df8f}+

;+ljwfg;efsf] lgjf{rg geO{ d'n'ssf s'g};d:of ;dfwfg gx'g] atfpFb} cfPsf]dfcf]jfbLsf kl5Nnf Jojxf/ :jtGq / eo/lxtjftfj/0fdf h]7leq ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgx'g glbg]tkm{ nlIft /x]sf] b]lvPsf] 5 .;/sf/;Fusf] zflGt ;Demf}tfkl5 cGtl/dljwflosfdf t];|f] 7"nf] bn aGg k'u]sf]dfcf]jfbLsf kl5Nnf ultljlw cfqmfds /clgolGqt x'g yfn]sf 5g\ . t/fO{ cfGbf]ngsfsf/0f ;a}lt/ sdhf]/ xF'b} uPsf] dfcf]jfbLn]kmfu'g ! ut] /fhwfgLsf] ;efkl5 zlQm k|bz{gug{] gfddf leGg ljrf/nfO{ ;xg} g;Sg]l:yltdf k'lu;s]sf] b]vfPsf] 5 .

dfcf]jfbLn] htftt} b]vfpg yfn]sf]bfbflu/Lsf sf/0f pTkGg czflGt / cl:y/tfn]hgcfGbf]ng–@ af6 k/flht k|ltufdL zlQmk'ghL{ljt x'g] cfz+sf klg a9\g yfn]sf] 5 .kmfu'g & sf] gfddf /fhfaf6 cfPsf] k|ltufdLjQmJosf] cfwf/ t/fO{ cfGbf]ngn] l;h{gf u/]sf]czflGt / cl:y/tf xf] eGg]df w]/}sf] c;xdlt

5}g . o;}u/L tL;hgfsf] Hofg lnPsf] t/fO{cfGbf]ng dfcf]jfbLn] nxfgdf u/]sf] HofbtLsfsf/0f e8\s]sf]df yf]/}sf] dfq c;xdlt 5 .dw];L hgflwsf/ kmf]/dn] t/fO{df clxn] ug{nfu]sf] bf];|f] cfGbf]ngnfO{ dfcf]jfbLsf] cfqmfdsJojxf/n] k'gM e8\sfpg] l:ylt b]lvPsf] 5 .o;f] ePdf k|ltufdL zlQm jQmJojfhLdf dfq;Lldt g/xg] cg'dfg ug{ ;lsg] cfwf/ kof{Kt5g\ . zflGt ;'/Iffsf] lau|Fbf] l:ylt o:t} /xg]xf] /fhf jf ;]gfn] dfcf]jfbLsf cfqmfdsJojxf/nfO{ lgx'F agfP/ ;Qf lng] cg'dfgs]xL lbgotf w]/}n] ug{ yfn]sf 5g\ .

dfcf]jfbLsf kl5Nnf Jojxf/n] pm zflGtk"0f{/fhgLlt tyf hg;dy{gaf6 ;Qfdf k'Ug] gLltdfg/x]sf] cfz+sf klg hGd]sf] 5 . t/fO{df dw];L;d'bfo;Fu le8Gtsf sf/0f ToxfFsf w]/} 7fpFdfnv]l6Psf] dfcf]jfbLn] hghfltx¿;Fu klgle8\g nfu]sf] ;+s]t hghflt dxf;+3sf] kmfu'g!@ ut] gf/fo0fu9sf] sfo{qmd layf]n]/ lbO;s]sf]5 . k|r08 gf/fo0fu9af6 a'6jn hfg nfu]sf]lgx'Fdf dfcf]jfbL sfo{stf{x¿n] To; lbgdxf;+3sf] aGb sfo{qmdnfO{ /fhfjfbLsf] xf]

eGb} cj1f dfq u/]gg\, aGb ;kmn kfg{ h'6]sfdxf;+3sf sfo{stf{dfly cfqmd0f;d]t u/] .dfcf ]jfbL cfqmd0fdf k/L To; lbggf/fo0fu9df @) hgf dxf;+3sf sfo{stf{3fOt] eP . hghflt dxf;+3;Fu le8Gtdfpq]/ dfcf]jfbLn] kxf8df klg cfºgf] cfwf/sdhf]/ agfPsf] dfGg]x¿ w]/} 5g\ .

dfcf]jfbL bfbflu/Lsf] kl5Nnf] gd'gf kmfu'g!% ut] /fhwfgLglhs} nlntk'/sf] s'kG8f]ndfklg b]lvPsf] 5 . cl3Nnf] lbg dfcf]jfbLsfo{stf{n] s'kG8f]ndf /x]sf] dfcf]jfbL hgjuL{o;+u7gx¿sf] sfof{nodf nuL dfOqmf]a; rfns/ kl/rf/snfO{ s'6lk6 u/]sf] lj/f]wdf ;8sdfplqPsf dfOqmf]a; rfns / Joj;foLlj?4dfcf]jfbL sfo{stf{x¿ v'F8f, kmnfdsf] /8 /af;sf] n¶L lnP/ ;8sdf pq]sf lyP .dfcf]jfbL sfo{stf{af6 lbpF;} ePsf] s'kG8f]ncfqmd0fdf k/L s]xL k|bz{gsf/L ;Vt 3fOt]eP eg] bh{gf}+ dfOqmf]a;sf l;;f kmf]l8P .36gfsf a]nf k|x/L d'sbz{s aGg'n] dfcf]jfbLbfbflu/L ;fd' k|x/L–k|zf;g lg/Lx alg;s]sf]klg k|:6 ePsf] 5 .

leGg /fhgLltsdt / bnx¿nfO{g;xg] dfcf]jfbLk|j[lQ km]l/ k|s6x'g yfn]sf] 5 .dfcf]jfbLJojxf/sfsf/0f pTkGgczflGt /cl:y/tfn];+ljwfg;efsf]lgjf{rgtf]lsPsf];dodf x'g}g;Sg] l:yltb]lvPsf] 5 .

cfqmfds Jojxf/

/lj

dfg

Gw/

dfcf]jfbL cfqmd0fdf3fOt] ePsf vnf;L

Page 35: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 35

dfcf]jfbLsf kl5Nnf cfqmd0fkmfu'g !% ut] M

ä s'kG8f]ndf dfc]fjfbLlj?4 k|bz{gul//x]sf dfOqmf]a; / 6\ofDkf] rfnsx¿dflydfcf]jfbL sfo{stf{x¿åf/f v'F8f, kmnfdsf]/8 / afF;sf] n¶L;lxt cfqmd0f . cfwfbh{g k|bz{gsf/L 3fOt] tyf bh{gf} +dfOqmf]a; tf]8kmf]8 .kmfu'g !$ ut] M

ä k|r08n] ;Daf]wg ug{] sfo{qmdsf nfluufpFaf6 dflg;x¿ ha/h:tL nfg vf]HbfafFs] k'/f}gLdf dw];L hgflwsf/ kmf]/dsfsfo{stf{;Fu em8k . em8kdf dfcf]jfbLsfo{stf{sf] cfqmd0fdf k/L sIff & df k9\g]!$ jifL{o vf]x8] sf]/Lsf] d[To' . dfcf]jfbLcfqmd0fsf sf/0f gf}hgf ;Vt 3fOt] .

ä s'kG8f]ndf dfcf]jfbL sfo{stf{åf/fk'/fgf] gf]6 grnfPsf] lgx'Fdf dfOqmf]a;rfns ;/f]h >]i7 / kl/rfns tLy{ >]i7nfO{xftv'§f afFw]/ s'6lk6 .kmfu'g !# ut] M

ä dfcf]jfbL sfo{stf{sf lk6fOaf6 3fOt]ePsf alb{of u'nl/ofsf ̂ ) jifL{o lhn]/fdofbjsf] d[To' . dfcf]jfbL sfo{stf{ gGsf]uf]l8ofsf xTofsf] cleof]udf kqmfp k/]sfls6\6' ofbjsf] l/xfOsf] lglDt plqPsfk|bz{gsf/LnfO{ dfcf]jfbLn] cfqmd0f ubf{pgsf] d[To', cGo s]xL l;ls:t 3fOt] .

ä dfcf]jfbL ;]gfsf c:yfoL lzlj/Joj:yfkgaf/] ;efd'v ;'jf; g]Djfªn]

cfof]hgf u/]sf] ;j{bnLo a}7sdf dfcf]jfbLs]Gb|Lo ;b:o tyf ljwfos nf]s]Gb| lji6åf/fcfkm"n] xltof/ af]s]/ cfPsf] / ;Sg] eP sf/afxLug{ ;/sf/ tyf ;a}nfO{ r'gf}tL . cfkm";Fu;+o'Qm /fi6«;+3n] btf{ u/]sf] k]:tf]n ePsf] bfaL .kmfu'g !@ ut]M

ä hghflt dxf;+3sf] gf/fo0fu9 aGbv'nfpg dfcf]jfbLåf/f x:tIf]k . dfcf]jfbLcfqmd0faf6 dxf;+3sf @) sfo{stf{ 3fOt] .36gfdf cfºgf $ sfo{stf{ klg 3fOt] ePsf]dfcf]jfbLsf] bfaL .

ä dw];L hgflwsf/ kmf]/dsf] e}/xjf,g]kfnuGh, k/f;L / af/fdf ePsfsfo{qmddf dfcf]jfbLåf/f x:tIf]k . e}/xjfdf!@ k|bz{gsf/L / $ ;'/IffsdL{ 3fOt] .

ä kmf]/dn] g]kfnuGh lqe'jg rf]sdfug{ nfu]sf] ;efdf dfcf]jfbLn] cfqmd0fu/]kl5 kmf]/dsf cWoIf pk]Gb| ofbjsf];Daf]wg ug{] sfo{qmd /2 .

ä xltof/;lxt alb{of lgs'~h k|j]z ug{vf]Hg] cf7 dfcf]jfbL sfo{stf{ ;]gfåf/fkqmfp .kmfu'g !! ut]

ä Pdfn]sf] nf]stflGqs u0ftflGqscleofgdf /f]Nkf tfnfjfªdf ePsf]sfo{qmddf dfcf]jfbLåf/f x:tIf]k . ;lrjzfGts'df/ cf]nL;lxt ;lrjfno ;b:odgf]hl;+x 8fFuL / Onfsf gDa/ & sf ;b:olvdaxfb'/ 3tL{ ckxl/t .

dfcf]jfbLnfO{ zflGtk"0f{ /fhgLltsf] d"nwf/dfNofpg k|lta4 ;Qf?9 /fhgLlts bnx¿k|ltdfcf]jfbLsf] cfqmfds Jojxf/ bf]xf]l/g] qmd/f]lsPsf] 5}g . nf]stflGqs u0ftflGqs cleofgsflglDt kmfu'g !! ut] /f]Nkf tfnfjfªdf k'u]sf]Pdfn] 6f]nLnfO{ dfcf]jfbL sfo{stf{x¿n] cj/f]wk'¥ofP/ cfºgf] If]qdf leGg /fhgLlts dt g;xg]k|j[lQ cem} gkm]l/Psf] k'gM :ki6 kf/]sf 5g\ .pQm sfo{qmdaf6 dfcf]jfbL sfo{stf{x¿n] Pdfn]lhNnf zfGts'df/ cf]nL;lxt tLghgfnfO{ckx/0f u/]sf lyP .

b'u{d ufpFdf dfq xf]Og, /fhgLlts bnsfsfo{stf{ /fhwfgLd} klg dfcf]jfbL cfqmd0fsf]tf/f] alg/x]sf 5g\ . kmfu'g !@ ut] sf7df8f}+af}4 tLgr'nLdf Pdfn] / sf+u|];;Da4 un}+rfdhb'/x¿sf] sfo{qmddf dfcf]jfbL dhb'/x¿n];f+3flts cfqmd0f u/] . dfcf]jfbL cfqmd0faf6cfwf bh{g Pdfn] / sf+u|]; ;Da4 dhb'/x¿3fOt] ePsf 5g\ . cfqmd0fkl5 klg dfcf]jfbLdhb'/ g]tf zflns/fd hd/s§]nn] …xfd|f]Onfsfdf cfP/ xfd|} lj/f]w u/]sfn] cfqmd0ful/Psf]Ú atfP/ cfºgf] bndf ax'bnLo ;+:sf/g/x]sf] :ki6 kf/] .

dfcf]jfbL c;lxi0f'tfsf] sf/0f tNnf] txsfsfo{stf{ geP/ g]t[Tj g} ePsf] cWoIf k|r08sfkl5Nnf jQmJox¿n] klg :ki6 kf5{g\ . kmfu'g! ut]sf] /fhwfgLsf] ;efkl5 b]z bf}8fxfdflxF8]sf pgn] dfcf]jfbLk|lt c;xdt ;a}nfO{b/jf/sf Ph]G6 eg]sf 5g\ . s]xL cl3;DdcGtl/d ;/sf/df klg lul/hfk|;fb sf]O/fnfg} k|wfgdGqL x'g'kg{] atfpFb} cfPsf k|r08n]g]kfnuGhdf cGtl/d ;/sf/sf] g]t[Tjdf cfºgf]kf6L{nfO{ lbg'kg{] dfu /fv]sf 5g\ . bfªdf tpgn] g]kfndf ca ls 1fg]Gb| ls k|r08 dfq/x]sf] cx+++sf/ g} kf]v] . bfªdf pgn] eg]sfs'/fn] dfcf]jfbLn] cem} /fhgLlts bnx¿sf]cl:tTj gl:jsf/]sf] :ki6 kf/]sf] 5 eg]/fhgLlts bnx¿nfO{ kfvf nufP/ /fhf;Fu;Qf ;fem]bf/L ug{] pgsf] of]hgf cem} sfod/x]sf] cfz+sfnfO{ klg an k'¥ofPsf] 5 .

dfcf]jfbL Jojxf/ /fhgLlts bnx¿sf]h:tf] gePsf] p;sf] rGbf gLltn] klg :ki6kfb{}cfPsf] 5 . …clxn] rGbf p7fpg] gLltg/x]sf]Ú g]tfx¿n] atfP klg cem} /fhwfgLnufot ;x/L If]qdf dfcf]jfbL sfo{stf{x¿sf]d'Vo sfd rGbf p7fpg' g} /x]sf] 5 .pBf]uklt, Jofkf/L / hflu/]x¿;Fu tdfcf]jfbLn] wDsL lbFb} nfvf}{+ ?k}ofF p7fPs}5g\, dfOqmf]a;, 6\ofDkf] / a; Joj;foL;Fuklg …s/Úsf gfddf dlxgfjf/L rGbf lnO/x]sf5g\ . /fhwfgLdf /x]sf xhf/f}+ /]:6'/fF, 8fG;,bf]xf]/L / l8:sf]df klxn] xKtf p7fpg] …bfbfÚnfO{dfcf]jfbL sfo{stf{x¿n] lj:yflkt u/]sf 5g\/ /sd c;'ln/x]sf 5g\ .

;a} ha/h:tL sfdsf nflu dfcf]jfbLn]clxn] cfºgf] gof ;+u7g of]ª sDo'lgi6 lnusfsfo{stf{ k|of]u ul//x]sf] 5 . ;]gf c:yfoL

lzlj/df /fv]kl5 dfcf]jfbLn] of] n8fs' ;+u7glgdf{0f u/]sf] xf] . cfºgf ;]gfsf clwsf+zsdfG8/x¿nfO{ g]tf agfP/ u7g ul/Psf] of];+u7gs} cfwf/df ;x/L ljb|f]x ug{] dfcf]jfbLg]tfx¿n] atfpFb} cfPsf 5g\ .

o;}aLr cGtl/d ;/sf/df hfg xtfl/Psf]

dfcf]jfbLsf] ;dy{gdf u[xdGqL dw];LcfGbf]ngsf/L;Fu jftf{ g} gu/L ;+ljwfg;+;f]wgsf] kIfdf bafa lbO/x]sf] kf6L{;'qn]atfPsf 5g\ . oBlk, k|wfgdGqL / ;efd'vn]jftf{kl5 dfq To:tf] ;+;f]wg plrt x'g] c8fglnPsf 5g\ . ä

c:ktfndf pkrf/u/fpFb} Ps 3fOt]

u0f]z

clwsf/L

Page 36: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

cfj/0f dfcf]jfbL bfbflu/L

;do á kmfu'g @$, @)^#36

ä Hof]lt b]jsf]6f÷sf7df8f}+

af}4 tLgr'nLdf sf]0f;ef ul//x]sf sf+u|]; tyfPdfn] ;dy{s dhb'/x¿ / s'kG8f]ndf /x]sf]cfºgf hgjuL{o ;+u7gx¿sf] sfof{nodfdfOqmf]a;sf rfns / kl/rfnsnfO{ afFw]/s'6lk6 ul/Psf] 36gfn] dfcf]jfbLdf km/sdtk|lt ;lxi0f'tf g/x]sf] dfq xf]Og, bfbflu/Lk|j[lQ /x]sf] k|dfl0ft ePsf] 5 . s'kG8f]nsfof{nodf s'6lk6 ul/Psf] lj/f]wdf ;8sdfplqPsf dhb'/ tyf Jojf;foLdfly lbpF;} v'F8fk|xf/ ul/Psf] 36gfn] dfcf]jfbLsf] tfgfzfxLz}nL phfu/ u/]sf] 5 .

/fhwfgLd} dfcf]jfbLsf] o:tf] bfbflu/Lrln/xFbf k|x/L k|zf;gsf] df}gtfn] emg\ 7"nf]k|Zg p7]sf] 5, k|zf;g dfcf]jfbLsf] nfrf/5fofF ePsf] t xf]Og . s'kG8f]ndf dfcf]jfbLaf6kmfu 'g !% ut] dfOqmf ]a; rfns /Joj;foLdfly cfqmd0f x'Fbf ToxLF /x]sf k|x/L

d'sbz{s ag]sf lyP .…xfdLnfO{ dfcf]jfbLn] v'F8fn]cfqmd0f ubf{ klg k|x/Ln]s]xL u/]gÚ, s'kG8f]ndfdfcf ]jfbLsf ] v ' F8fcfqmd0faf6 3fOt] ePsfdfOqmf]a;sf rfns ;fOnfljho eG5g\ . af }4tLgr'nLdf kmfu'g !@ ut]dfcf]jfbLn] cfqmd0f u/]sf]va/ kfP/ klg k |x/L36gf:yndf uPg .

…dfcf]jfbL sfo{stf{sf]pu|tf of] 36gfn] c¿k|:6\ofPsf] 5 . dfcf]jfbLg]t[Tjn] o;nfO{ uDeL/¿kdf dgg ug'{ k5{Ú, af}4sf]tLgr'nLdf un} +rfsf/vfgfsf dhb'/x¿dflydfcf]jfbLn] u/]sf] cfqmd0fsf]lj/f ]w ub} { g ]kfn 6] «8o'lgogsf pkfWoIf lji0f'l/dfn eg] . tLgr'nLd}kmfu 'g ( ut] un} +rfdhb'/x¿n] sfo{qmdsf]k|rf/df lxF8]sf g]kfn 6«]8

o'lgog dxf;+3sf sfo{stf{ / sd{rf/LnfO{cfqmd0f u/]sf lyP .

bf];|f] / 7"nf] cfqmd0f dfcf]jfbL ;Da4 clvng]kfn un}+rf dhb'/ ;+3 -qmflGtsf/L_n] s]Gb|Loun}+rf pBf]u ;+3 / g]kfn pBf]u jfl0fHodxf;+3;Fu df3 @$ ut] ;Demf}tf u/]sf]lj/f]wdf g]kfn :jtGq sfk{]6 dhb'/ o'lgog,g]kfn un}+rf dhb'/ ;+3 / g]kfn dhb'/ un}+rfo'lgogn] ;+o'Qm¿kdf kmfu'g !@ ut] cfd;efubf{ ePsf] lyof] . sf]0f;ef x'Fb} ubf{ dfcf]jfbLn]xltof/;lxt cfqmd0f u/]sf] lyof] .

cfqmd0f u/L sof}+ dhb'/nfO{ ;Vt 3fOt]agfPkl5 dfcf]jfbLn] ;w}+ h:t} tLgr'nL36gfaf/] klg Ifdf dfu]sf] 5 . oBlk, clvng]kfn 6]«]8 o'lgog dxf;+3 -qmflGtsf/L_sf cWoIftyf dfcf]jfbL ;+;b\ zflns/fd hd/s§]nn]…xfd|f] If]qdf xfd|} ;+u7gsf] lj/f]w u/]sfn]cfqmd0f ul/Psf]Ú pNn]v ub{} cfqmd0fnfO{ hfoh

7x¥ofpg] b'ik|of; ug{ 5f8]gg\ . dfcf]jfbLdhb'/ sfo{stf{x¿n] To; lbg g]kfn 6]«8 o'lgosf+u|]; ;Da4 un}+rf pBf]u ;+3sf dxf;lrjhoaxfb'/ of]GhgnfO{ s'6lk6;Fu} h'Qfsf] dfnf/ sfnf]df];f] klg nufPsf lyP . …d a]xf];eO;s]kl5 h'Qfsf] dfnf nufP/ df];f] klgbn]sf] kl5 dfq yfxf kfPFÚ, df]8n c:ktfnsf]#@@ gDa/ zøofdf pkrf/ u/fO/x]sf of]GhgeG5g\ .

dfcf]jfbL sfo{stf{x¿n] To; lbgsfo{qmddf pkl:yt sl/a * ;ohgfnfO{kmnfdsf] 8G8Ln] cGwfw'Gb k|xf/ u/]sf lyP .dfcf ]jfbL cfqmd0fkl5 ;a} ;xefuLefu]sf lyP .

…;a}sf] xftdf kmnfdsf 8G8L lyP, xfd|f]If]qdf sfo{qmd ug{] eGb} cGwfw'Gb cfqmd0fu/]sf lyPÚ, 3fOt] of]Ghg eG5g\ .

pQm 36gfdf of]Ghg;Fu} dhb'/ sdn nfdfklg 3fO]t ePsf 5g\ . sfo{qmd:ynaf6dfcf]jfbL dhb'/x¿n] l8lh6n Sofd/f n'6]/nu]sf] cfof]hs ;+u7gx¿sf] egfO 5 . g]kfn6]«]8 o'lgog dxf;+3 sfk{]6 dhb'/ o'lgogsfdxf;lrj ;Ltf nfdfsf] af= !! k $!)*gDa/sf] df]6/;fOsn klg dfcf]jfbL dhb'/x¿n]n'6]/ nu]sf] atfOPsf] 5, t/ dfcf]jfbL dhb'/;+u7gn] df]6/;fOsn cfºgf] sAhfdf /x]sf]l:jsf/]sf] 5}g .

o;}u/L kmfu'g !$ ut] /Tgkfs{af6 nugv]nlxF8]sf] dfOqmf]a; r9]sf g]jfM d'lQm df]rf{sfsfo{stf{n] lbPsf] RofltPsf] gf]6 kl/rfnsn]lng gdfg]kl5 pgLx¿aLr ;fdfGo ljjfbePsf] lyof] . ToxL lgx'Fdf af= ! h %(!^gDa/sf] dfOqmf]a;sf rfns ;/f]h >]i7 /kl/rfns tLy{ >]i7nfO{ dfcf]jfbL sfo{stf{x¿n]kqmfp u/L s'kG8f]n sfof{no k'¥ofP .pgLx¿nfO{ ToxfF xft afFw]/ kmnfdsf] /8n]lg3f{6 s'6lk6 u/] . …xfdLaf6 p7fPsf] s/af6kf6L{ rnfPsf dfcf]jfbLn] dhb'/dfly u/]sf]Jojxf/ xfdLnfO{ dfGo 5}gÚ, afudtL oftfoftdhb'/ ;+3n] eg]sf] 5 . cl3Nnf] lbg ePsf]HofbtLsf] lj/f]wdf kmfu'g !% ut] ;8sdfplqPsf dfOqmf]a; rfns / Joj;foLdflydfcf]jfbL sfo{stf{n] v'F8f, kmnfdsf 8G8L /afF;sf nf7Ln] cfqmd0f u/] . ä

u'08fubL{z}nL

s'6lk6 ul/Psf] lj/f]wdf ;8sdfplqPsf dhb'/ tyf Jojf;foLdfly v'F8fk|xf/ ul/Psf] 36gfn] dfcf]jfbLsf]tfgfzfxL z}nL phfu/ u/]sf] 5 .

dfcf]jfbL cfqmd0fdf 3fOt] dhb'/

Hof]lt

b]js

f]6f

Page 37: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

/fhgLlt ;fgf sDo'lg:6

;do á kmfu'g @$, @)^# 35

ä ;'jf; b]jsf]6f÷sf7df8f}+

tLg ;fgf sDo'lgi6 kf6L{x¿af6 s]xL ;docl3ljeflht tLg ;d"xaLr o;} ;ftf Pstf eP/gofF sDo'lgi6 kf6L{ lgdf{0f ePsf] 5 . b'O{ 7"nfsDo'lgi6 kf6L{x¿ Pdfn] / dfcf]jfbL;Fu ;db"/L/fVg] sDo'lgi6 ;d"xx¿ ldn]/ ag]sf] g]kfnsDo'lgi6 kf6L{ -PsLs[t_sf] g]t[Tj d;fnsf g]tfdf]xgljqmd l;+x;Fu nfdf] ;xsfo{ u/]sfafun'ªsf /fdl;+x >L;n] u/]sf 5g\ . PsLs[tkf6L{sf] 3f]if0ff ug{ /fhwfgLdf kmfu'g !% ut]ul/Psf] kqsf/ ;Dd]ngnfO{ @% jif{b]lv e"lduthLjg latfpFb} cfPsf >L; ;fj{hlgs x'g] cj;/klg agfOPsf] lyof] .

s]xL dlxgfcl3 ljeflht d;fn–Pstfs]Gb|sf]/fdl;+x ;d"xsf] g]t[Tjdf ePsf] of] Pstfn]dfcf]jfbLnfO{ :ki6?kdf 3f6f k'¥ofPsf] 5 .lsgeg], dfn]af6 ljeflht Clif s§]n ;d"xdfcf]jfbL;Fu PsLs[t jf lgs6 x'g] cg'dfgul/Psf] lyof] . Pstfs]Gb|–d;fnsf] dfcf]jfbLnfO{x]g{] ljifodf ePsf] ljjfbdf >L; ;d"x b'O{ljk/Lt ;d"xsf] aLrdf /x]sf] lyof] . pQmljjfbdf df]xgljqmd ;d"x dfcf]jfbLlj?4 lyof]eg] k|sfz -gf/fo0fsfhL >]i7_ / pkk|wfgdGqLclds z]/rgsf] ;d"xn] dfcf]jfbLsf] kIfkf]if0fu/]sf] lyof] . PsLs[tdf /x]sf] csf{] k"j{ ;d"xsf]eg] dfcf]jfbL;DaGwL ljrf/ ;fj{hlgs ePsf]5}g . oBlk, dfcf]jfbLnfO{ dg k/fpg] s[i0fbf;>]i7;Fusf] ljjfbs} sf/0f dfn]df s]Gb|af6

;Ltf/fd tfdfª ;d"x km'6]sf] lyof] .gofF kf6L{sf] dfcf]jfbL;Fu kf6L{ Pstf jf

tTsfn lgs6tf gx'g] lglZrt eP klg Pdfn];Fuklg of] kf6L{sf] Pstf / lgs6tf ;Dej 5}g .lsgeg] of] kf6L{n] cfºgf] dfu{bz{s l;4fGtdfdfS;{jfb, n]lggjfb / dfcf]T;]t'ª ljrf/wf/feg]sf] 5 . Pdfn]n] dfS;{jfb / n]lggjfbnfO{dfq dfu{bz{s l;4fGt dfG5 eg] dfcf]jfbLn]dfu{bz{sdf dfS;{jfb, n]lggjfb / dfcf]jfb;Fu}k|r08ky klg hf]8]sf] 5 .

cGtl/d ljwflosfdf kl/ yfkf / gj/fh;'j]bL ;f+;b /x]sf] of] ;d"xsf] alnof] hgfwf/afun'ªdf /x]sf] dflgPsf] 5 . klZrdsf Ko"7fg,c3f{vfFrL nufot Pdfn]af6 ;+f;b alg;s]sf6+s /fO{sf sf/0f k"j{sf] vf]6fªdf klg of] ;d"xsf]s]xL k|efj 5, t/ s'g} klg lhNnf jf If]qdf of];d"xn] PSn} lgjf{rg lhTg g;Sg] /fhgLltsljZn]ifsx¿ atfpF5g\ . oBlk, cem} cfufdL;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdf s'g} 7"nf] kf6L{;Futfnd]n ug{]af/] of] kf6L{n] s'g} lg0f{o u/]sf]5}g . PsLs[tsf] cWoIf d08nsf ;+of]hs /x]sf>L; eG5g\, …To:tf ljifodf clxn] g} lg0f{oul/Fb}g, lgjf{rgs} a]nf ul/g]5 .Ú

cfufdL lgjf{rgnfO{ Vofn u/]/} PsLs[tn]Pdfn] jf dfcf]jfbLaf/] cfºgf] ljrf/ ;fj{hlgsu/]sf] 5}g . k|wfgdGqL lul/hfk|;fb sf]O/fnfsf]sdhf]/ :jf:Yosf sf/0f d'n's clg0f{osf] aGbLag]sf]df of] ;d"xn] lj/f]w u/]sf] 5 / cGtl/d;/sf/df cs{}{ ;Ifd k|wfgdGqL agfpg'kg{] wf/0ff

/fv]sf] 5 . of] ljrf/sf cfwf/df PsLs[t Pdfn]lgs6 b]lvPsf] 5 . lsgeg], Pdfn]n] cGtl/d;/sf/sf nflu k|wfgdGqLaf/] ;xdlt gePsf]atfP/ sf]O/fnfafx]s csf]{ k|wfgdGqL aGg;Sg];Defjgf /x]sf] atfPsf] 5 eg] dfcf]jfbLn]cGtl/d ;/sf/df klg sf]O/fnf g} k|wfgdGqLx'g'kg{] c8fg /fv]sf] 5 .

c¿ jfd kf6L{x¿n] h:t} PsLs[tn] klgd'n'sdf nf]stflGqs u0ftGq :yfkgf ug{jfdkGyL / u0ftGqjfbLx¿ PsLs[t x'g'kg{]dfhf]8 lbPsf] 5 . ;+rf/sdL{x¿;Fu >L;n] eg],…ljb]zL zlQmx¿sf] bafasf] sf/0fn] jf jfdkGyL/ u0ftflGqs zlQmx¿aLrsf] c;lxi0f'tfsfsf/0f clxn] klg /fhtGq sfod /x\of] eg]/fhtGqaf/] Tof] @))& ;fns} Oltxf;sf]k'g/fj[lQ x'g]5 .Ú pgn] u0ftflGqs zlQm PseP/ ;+3if{ ug{'kg{] cfjZostfdf klg hf]8 lbP .

tLg ;d"xsf k|d'v g]tfx¿ >L;, s§]n /tfdfªnfO{ cWoIf d08ndf /fv]/ agfOPsf]PsLs[tsf] Pstf dxflwj]zg cfof]hs ;ldltdftLg ;d"xsf @%–@% u/L &% hgf 5g\ . Pstfubf{ g} k"j{ ;d"xnfO{ a/fa/ l;6 afFl8bf k"j{;d"xs} cfwf/df ljefhg t cfpFb}g < sDo'lgi6kf6L{x¿dWo] klg km'6sf] /fhgLlt a9L Joxf]/]sf>L; eG5g\, …Pstfs]Gb|–d;fndf km'6 x'g'dfTo;a]nf km'6jfbLx¿ kf6L{sf] g]t[Tjdf /x]sfn]xf] . ToxfF klg Pstf kIfdf 86]sf xfdL clxn]g]t[Tjdf 5f}+ . To;}n] of] kf6L{ km'6\g] ;Defjgfsd 5 .Ú

6'qm]sfx¿ h'6]h'6]sf] 3f]if0ff ul/Psf] sfo{qmddf sDo'lg:6 g]tfx¿

ef:jf/

cf]e

mf

Page 38: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

l/kf]6{ dw];

;do á kmfu'g @$, @)^#38

ä Zofd;'Gb/ ofbj÷/fhlj/fh -t:jL/ klg_

dw];df hf/L cfGbf]ng;Fu} xTof, ckx/0f, 8s}tLPj+ ha/h:tL rGbf cft+s h:tf cfk/flwsultljlwn] ;Ldf gf3]sf] 5 . dx]Gb| /fhdfu{dfcTofjZos sfdsf nflu u'8\g] u/]sf];jf/L;fwgx¿df lbgbxf8} n'6kf6 Pj+ cfqmd0fx'g] u/]sf 5g\ .

st} hgtflGqs t/fO{ df]rf{ t st} dw]; arfpcleofgsf] gfddf k"jL{ t/fO{sf lhNnfx¿dfcfk/flws ultljlw a9\g yfn]sf 5g\ . 7fpF 7fpFdfcf7 b;hgfsf] ;d"x agfP/ df]6/;fOsn vf]:g]/ rGbf c;'nL ug'{sf ;fy} ;fFem kg]{lalQs} wgLdfgLJolQmx¿sf] 3/d} k'u]/ wDSofpFb} n'6kf6 ug{yfn]sf 5g\ . o:tf 36gfx¿ ;Kt/L / l;/xflhNnfdf dfq} xf]Ogg\, dw];sf cGo lhNnfx¿df;d]t b]lvg yfn]sf 5g\ .

ef/t ;/sf/n] ;LdfjtL{ If]qdf ;'/IffsdL{kl/rfng u/]kl5 ef/tLo ;LdfjtL{ If]qaf6cfPsf cfk/flws lu/f]xnfO{ dw]; cfGbf]ng /hgtflGqssf] gfdaf6 lqmofsnfk ug{ af6f]v'n]sf] hfgsf/x¿ atfpF5g\ . ufpF3/df dfqxf]Og, lbg bxf8} To:tf ;d"xx¿n] /fhlj/fhgu/ If]qdf a;f]jf; ul//x]sf ;DkGgJolQmx¿sf] 3/d} k'u]/ df]6f] /sd dfu ug]{u/]sf 5g\ . ;/sf/L sfof{nodf sfd ug]{ pRrtxsf sd{rf/Lx¿nfO{ df]jfOn kmf]gaf6 /sddfUg'sf ;fy} l/rfh{ lk|k]8 df]jfOndf k7fpg

wDsL lbg] ul/Psf] 5 . kmf]gaf6 Hofg dfg]{wDsLsf sf/0f b'O{ xhf/ ?k}ofFsf] l/rfh{sf8{lsg]/ k7fPsf] :yfgLo lgsfodf sfo{/t pRrtxsf Ps sd{rf/Ln] gfd gv'nfpg] ;t{dfatfP . lk|k]8 df]jfOnsf] l/rfh{ sf8{ laqmL ub}{cfPsf Jofkf/Lx¿sxfF ;d]t kmf]gaf6 cfPsf]wDsLs} e/df !% xhf/ ?k}ofFeGbf a9Lsf] l/rfh{lk|k]8 df]jfOndf lgMz'Ns k7fPsf] Ps k|ltli7tJofkf/Lsf] b'v];f] /x]sf] 5 .

pgL eG5g\, …kqsf/x¿nfO{ jf:tljstfatfP/} xfd|f] ;d:of ;dfwfg x'Fb}g, s'g} a]nf/fhlj/fhd} cfP/ s]xL ul/lbof] eg] s] xfnx'G5, ;'/Iff l:ylt klg To:t} 5 .Ú

xf], jf:tljs oyfy{ klg o:t} 5, dw];sf] .kl5Nnf] k6s hgtflGqs t/fO{ d'lQmdf]rf{sf]gfdaf6 ;Kt/Lsf] la;gk'/ rf]saf6 kmfu'g !#ut] b'O6f df]6/;fOsn n'l6Psf 5g\ . dx]Gb|/fhdfu{df cnkq k/]sL lbbL;lxt cfkmGtnfO{lng lj/f6gu/af6 To;tkm{ uO/x]sf a]nfb;hgfsf] ;d"xdf /x]sf] xltof/wf/Lx¿n]lj/f6gu/–!$ sf k|sfz kf}8]nsf] sf]= # k*)$% / lghu9lgjf;L d'Ggfnfn >]i7sf] af@! k @#^$ gDa/sf df]6/;fOsn n'6]/ nu] .cfkm"x¿ hgtflGqssf sfo{stf{ ePsf] atfpFb}df]6/;fOsn;lxt kf}8]n >]i7nfO{ c1ft:yntkm{nu]/ tLg 3G6fkl5 l/Q} kmsf{Psf lyP .pgLx¿sf b'O6f df]6/;fOsn t lnP / ;fydf/x]sf] @ yfg df]jfOn ;]6 / gub;d]t vf];]sf]

kLl8tsf] b'v];f] /x]sf] 5 .o;}u/L hgtflGqs t/fO{ d'lQmdf]rf{sf

sfo{stf{x¿n] kmfu'g ( ut] ;'g;/Lsf] Og?jfaf6cfpFb} ubf{ ;Kt/Lsf] d+;fk'/ rf]saf6 /fhlj/fh–* sf lbg]zs'df/ ofbjnfO{ s'6lk6 u/L pgsf];= ! k %!!& gDa/sf] df]6/;fOsn / b'O{j6fdf]jfOn lgoGq0fdf lnP . pQm df]6/;fOsndfgjclwsf/sdL{ ;~rf/sdL{sf] kxndf lkmtf{ul/Psf] 5 . df]rf{s} sfo{stf{x¿n] dx]Gb|/fhdfu{df gf= @ k= #%*! gDa/sf] df]6/;fOsn;Kt/Lsf] lj;gk'/df vf];]sf 5g\ . dw];df hf/LcfGbf]ngkl5 ;Kt/Laf6 dfq} emG8} Ps bh{geGbfa9L df]6/;fOsn tyf b'O{ bh{g df]jfOn ;]6n'l6Psf] dfgjclwsf/sdL{ zDe'gGb rf}w/Lsf]syg 5 .

3/af6 lg:s]sf] JolQm uGtJo;Dd gk'uLaf6f]df n'6kf6, s'6lk6 Pj+ b'Jo{jxf/sf] l;sf/aGg] u/]sf] pgL atfpF5g\ . cfk/flws ;d"xn]t ck/fw u5{g\ g}, aGbsf cfof]hsx¿n] ;d]t;jf/L;fwgdf ha/h:tL tf]8kmf]8 Pj+ofq'x¿nfO{ b'Jo{jxf/ ug]{ u/]sf 5g\ . aGbsfcfof]hsx¿n] k|];, ljjfx, PDa'n]G; nufotcTofjZos ;]jfsf ;jf/L;fwgx¿dftf]8kmf]8sf 36gf bf]xf]l/g] u/]sfn] To;nfO{tTsfn} /f]Sg'kg]{ OG;]s ;Kt/L k|ltlglw Pj+ g]kfnkqsf/ dxf;+3 ;Kt/Lsf pk;efklt k|sfzvltj8f atfpF5g\ .

dw]; / dw];L arfp cleofgsf] gfddf

cfGbf]ngsf gfddf ck/fwst} hgtflGqs t/fO{ df]rf{ t st} dw]; arfp cleofgsf] gfddf k"jL{ t/fO{sf

lhNnfx¿df cfk/flws ultljlw Jofks ePsf] 5 .

hgtfåf/f kqmfp ul/Psf hgtflGqs sfo{stf{x¿ n'l6Psf] /sd u0fgf ub}{ dw]; cleofgsf sfo{stf{x¿

Page 39: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 39

lbgbxf8} dx]Gb| /fhdfu{df ;jf/L;fwg /f]s]/ofq'x¿af6 /sd c;'nL ug]{ !%–!^ hgfsf]lu/f]x ;Kt/Lsf] k"jL{ e]udf ;lqmo b]lvPsf 5g\ .;dfrf/ ;+sngsf nflu kmfu'g !# ut] hfFb}ubf{ ;z:q k|x/L bGtsfnL u0fb]lv b'O{ ;old6/ glhs ofq'jfxs a;nfO{ /f]s]/ ha/h:tLrGbf c;'nL ub}{ u/]sf] b]lvof] . ofq'x¿n] rGbfs]sf nflu egL k|Zg ubf{ emf]lSsP/ dw]; arfpcleofgsf nflu hjfkm kmsf{OPsf] lyof] .

a;df ;jf/ s]xL ofq'n] ;xh ?kdf /sdlgsfn]/ lbP, s]xL ofq'n] eg] k|ltjfb ubf{ :yfgLoafl;Gbfx¿ cf]dk|;fb ;fx, lkm/f]h ;]v, nIfd0fu'Ktf, /fh]z u'Ktfnufotsf k|ltsf/df pq] .ha/h:tL /sd c;'Ng kfOFb}g eGbf pQm;d"xaLr em8k;d]t eof], t/ glhs} /x]sf];z:q k|x/L ann] 6'n'6'n' x]l//x\of] . ha/h:tLrGbf c;'Ng] ;d"x sxfFsf] xf] egL vf]hL ub}{hfFbf ljgf]bs'df/ ofbj eGg] JolQm o;cleofgsf] s]Gb|Lo ;+of]hs ePsf] atfP . wg'iff3/ ePsf tL JolQm s]xL jif{cl3 ;Kt/Ld} gSsnLgf]6sf] sf/f]jf/ ub}{ cfPsf] ;|f]tsf] bfaL 5 .rGbf c;'nL ug{ pgLx¿n] a]rg kl08tsf]cWoIftfdf ;ldlt ;d]t u7g u/]sf 5g\ .

o;/L rGbf c;'nL ug{ vl6Psf cfwf bh{ghgtflGqs t/fO{ d'lQmdf]rf{sf sfo{stf{ ;Kt/Lsf]wgu9L–( 9f]nahf ufpFaf6 kmfu'g !# ut] lbpF;}kqmfp k/]sf 5g\ . 9f]nahfsf km"n]Zj/ ;fxsxfFrGbf /sd dfu ug{ uPsf df]rf{sf xltof/wf/Lsfo{sftf{nfO{ :yfgLo hgtfn] ufpFdf 3]/f xfnLkqmfp u/]sf x'g\ . kqmfp kg]{x¿df t/fO{ d'lQm;]gfsf afa'/fd, t'kmfg l;+x, >j0f, ;xb]j, ;"of{/ la;f] pkgfdsf /x]sf 5g\ .

pgLx¿sf] ;fyaf6 e?jf aGb's & yfg /s6'jf k]:tf]n b'O{ yfg;d]t :yfgLo afl;Gbfn]a/fdb u/] klg df]rf{sf z'egf/fo0f 7fs'/nufot cGo sfo{stf{x¿ efUg ;kmn ePsf]

:yfgLo afl;Gbfx¿sf] egfO 5 . kqmfp k/]sft'kmfgl;+xn] %) xhf/ ?k}ofF dfu u/]sf]lr7Lcg';f/ cfkm"x¿ ;fxsxfF /sd lng uPsf]:jLsf/ u/] .

cfkm"sxfF hgtflGqs sfo{stf{x¿n] k6s–k6s ha/h:tL /sd dfu ug{ cfPsf] atfpFb}kLl8t ;fxn] eg], …pgLx¿nfO{ d}n] dnfO{ hxfFnfG5f}+ d hfg tof/ 5' eg] .Ú ;f]xL qmddfufpFn]x¿n] 3]/f xfnL pgLx¿nfO{ kqmfp ug{;kmn eP .

kqmfp k/]sf hgtflGqssf sfo{stf{x¿nfO{Onfsf k|x/L sfof{no s8/jf]gfdfkm{tsf/afxLsf nflu lhNnf k|x/L sfof{no k7fPsf

5g\ . pgLx¿nfO{ lx/f;tdf /fvL xftxltof/v/vhfgf P]gcGtu{t sf/afxL cufl8 a9fOPsf]lhNnf k|x/L sfof{no ;Kt/Ln] hgfPsf] 5 .

hgtflGqs t/fO{ d'lQmdf]rf{sf] gfddf 8s}tLn'6kf6 Pj+ rGbf cft+s h:tf cft+s tLj|eO/x]s} a]nf df]rf{sf lhNnf ;+of]hs Zofdsf]g]t[Tjdf vl6Psf] t/fO{ d'lQm ;]gfsf] 6f]nLn]tLghgf 8fFsfnfO{ kmfu'g !$ ut] kqmfp u/]sf]5 . cfkm"nfO{ hgtflGqs atfpFb} dx]Gb| /fhdfu{nufot lhNnfsf] ljleGg :yfgdf n'6kf6df;+nUg ;Kt/Lsf] l8dg uflj;–# sf /fhL ofbj,l8dg–$ sf k|z'/fd ofbj / % sf df]=;d;'l2gnfO{ kqmfp u/]sf 5g\ . t/fO{ d'lQm;]gfsf lhNnf efO; sdfG8/ ljsf;sf] g]t[Tjdf/x]sf] 6f]nLn] pgLx¿sf] ;fyaf6 s6'jf k]:tf]n/ uf]nLx¿ a/fdb u/]sf] lhNnf ;+of]hsZofdn] atfP .

df]rf{ gfddf unt lqmofsnfk gug{ tyf;'lw|g cfu|x ubf{ub}{ klg df]rf{s} gfdaf6cfk/flws ultljlw a9\b} uPsf] lhNnf ;+of]hsZofd l:jsf5{g\ . kf6L{nfO{ abgfd u/fpg ;lqmo/x]sf To:tf cfk/flws tŒjx¿nfO{ tx nufpgyflnPsf]] ;zQm cleofsf] k|yd r/0fcGtu{ttLghgf 8fFsfnfO{ kqmfp ul/Psf] atfpFb} pgLeG5g\, …8fFsf lu/f]xsf cGo cf7hgf df]rf{sf]gfddf unt lqmofsnfk ug]{x¿sf] Jofks vf]hLeO/x]sf] 5 .Ú kqmfp k/]sf 8fFsfn] cfkm"x¿ !!hgfsf] ;d"xdf /x]sf] l:jsfb}{ 8s}tL tyf n'6kf6u/]sf] 7fpFx¿af6 n'l6Psf] u/uxgf / nQfsk8fn'6\g] u/]sf] tyf afF8kmfF8 ug]{ u/]sf] atfP .o;}aLr lhNnf ;+of]hs Zofdn] kmfu'g !% Psk|];lj1lKt hf/L ub}{ hgtflGqssf] gfddf x'g]rf]/L, 8s}tL, xTof, ckx/0f, n'6kf6 / cfk/flwsultljlwx¿ aGb gePdf df]rf{ h'g;'s} sf/afxLug{ afWo x'g] lj1lKtdfkm {t r]tfjgLlbPsf 5g\ . ä

df]6/ n'l6Pkl5 ;Kt/Lsf] la;gk'/ rf]sdf cnkq kf}8]n / >]i7hgtflGqsåf/f kqmp ul/Psf 8fFsf -gSsnL hgtflGqs_

ef/t ;/sf/n] ;LdfjtL{If]qdf ;'/IffsdL{ kl/rfngu/]kl5 ef/tLo ;LdfjtL{If]qaf6 cfPsf cfk/flwslu/f]xnfO{ dw]; cfGbf]ng /

hgtflGqssf] gfdaf6lqmofsnfk ug{ af6f] v'n]sf]

hfgsf/x¿ atfpF5g\ .ufpF3/df dfq xf]Og, lbgbxf8} To:tf ;d"xx¿n] /fhlj/fh gu/ If]qdf

a;f]jf; ul//x]sf ;DkGgJolQmx¿sf] 3/d} k'u]/

df]6f] /sd dfu ug]{ u/]sf5g\ .

Page 40: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#40

ljrf/ /fhgLlt

hgcfGbf]ng @)^@÷)^# sf pknlAwx¿dWo]Pp6f dxŒjk"0f{ pknlAw lj3l6t ;+;b\sf]k'gM:yfkgf / To;sf ;fy} !$ jif{b]lv g]kfndf;z:q ljb|f]x ub}{ cfPsf] g]skf dfcf]jfbLnfO{zflGtk|lqmofdf Nofpg' xf] . k'gM:yflkt ;+;b\n]@)^# j}zfv !& ut] ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdfhfg] k|:tfj kfl/t u/]/ g]kfnL hgtfsf] %bzsb]lvsf] /fhgLlts dfunfO{ ;d]t ;Daf]wgu/]/ To;tkm{sf] af6f] v'nf u¥of] . o;n] ubf{;+ljwfg;efsf] lgjf{rgdfkm{t ;fj{ef}d;Qfhgtfdf x:tfGt/0f x'g] / ;fy} u0ftGqsf]lglDt klg km};nf x'g ;Sg] ;Defjgf a9]/uof], t/ /fhf 1fg]Gb|n] s]jn hgtfsf] dtsf]e/df To;sf] kl/0ffd ;lhn} :jLsf/ u/Ll;+xf;gaf6 x6\g]5g\ eg]/ ;f]Rg' unt x'g]5 .hgan k|of]u gu/L jf hgtfn] unxTofP/gkmfn];Dd /fhfn] :j]R5f / zflGtk"0f{?kn]cfºgf] zf;gsf] afu8f]/ 5f8\b}gg\ eGg] s'/fg]kfnsf] ;Gbe{df klg ;xL 5 eGg] cfwf//fhf 1fg]Gb|sf lqmofsnfkn] b]vfpFb} 5g\ .

g]kfnsf] /fhtGqsf] Oltxf; k|hftGqlj/f]wL/xFb} cfPsf] 5 / pm cfn+sfl/s -;]l/df]lgon_/fhfsf] ?kdf klg a:g OR5's 5}g eGg] oy]i6k|df0f 5g\ . olb /fhf 1fg]Gb| cfn+sfl/s-;]l/df]lgon_ /fhfsf] ¿kdf a:g OR5's ePsf]eP @)^# h]7 !! kl5 cfkm"nfO{ To;}¿kdfqmdzM kl/jlt{t u/fpFb} n}hfg' kYof]{ . lsgeg]ljutdf k'gM:yflkt ;+;b\n] /fh;+:yfaf/] h]–h:tf lg0f{o u¥of] tL ;a}h;f] lg0f{on] lg/+s'z/fhtGqsf] cGTodfq} u/]sf] lyof] / cfn+sfl/s-;]l/df]lgon_ /fhfsf] ¿kdf p;n] k|of]u ug]{clwsf/sf] ;Ldf;Dd ;+s'lrt dfq} agfPsf]lyof] . t/ /fhf 1fg]Gb|n] cfkm"nfO{ Pp6fcfn+sfl/s -;]l/df]lgon_ /fhfsf] ¿kdf dfq}/xg] u/L g]kfnsf] /fhtGqaf/] k'gM:yflkt ;+;b\n]u/]sf km};nfdWo] Pp6f klg kfngf u/]sf] 5}g .k|ltlglw;efsf] 3f]if0ff–@)^# n] ;]gf //fhb/jf/sf ;DaGwdf u/]sf x/]s lg0f{onfO{b/jf/n] dfq} xf]Og, g]kfnL ;]gfn] ;d]tuDeL/tfk"j{s lnPsf] 5}g / tL s]jn lg0f{osf]¿kdf dfq} ;+;b\df ;Lldt eP/ /x]sf 5g\ /jt{dfg ;/sf/sf] sfof{Gjog kIf Psbd}sdhf]/ / lkmtnf] b]lvPsf] 5 . ;fj{hlgsn]vf;ldltsf cWoIf lrqaxfb'/ s];Lsf]

;lqmotfdf /fhfsf] ;DklQ /fli6«os/0f ug]{b]lve|i6frf/nfO{ sdhf]/ agfpg]af/] ;/sf/nfO{lbPsf lgb]{zg sfof{Gjogdf cf7 bnsf] ;/sf/sl/a csd{0o h:t} ePsf] 5 .

@)$& ;fnkl5 g]kfnL sf+u|]; / g]skf Pdfn]h;/L ljutdf !$ jif{ zf;g ubf{ /fhfsfcufl8 nfrf/ ag] / /fhf;Fu ldn]/ cGo bn/ hgtfdfly clwgfosjfbL zf;g rnfP eg]To;}u/L clxn] dfcf]jfbLsf cufl8 lg/Lx ePsf5g\ / dfcf]jfbL;Fu ldn]/ cf7 bnsf] gfddfcfGbf]ng/t cGo bnx¿ / hgtfdfly cfºgf]cf7 bnLo clwgfosjfbL lg0f{o nf2} 5g\ .g]kfnL hgtf g} ;j{zlQmzfnL x'g\, To;}n]ltg}sf] cf8 / e/f];fdf ;Qf rnfpg]dfpgLx¿nfO{ ljZjf; g} 5}g . To;}n] slxn]Pp6f aGb's] -/fhf_sf] e/df ;Qfdf /xgrfxG5g\ eg] slxn] csf]{ aGb's] -dfcf]jfbL_sf]e/df g]kfnL sf+u|]; / g]skf Pdfn] ;Qfdfl6ls/xg rfxG5g\ .

dfcf]jfbL g]t[Tjn] ;+;b\df u0ftGqsf] k|:tfjNofP/ /fhfnfO{ l;+xf;gaf6 x6fpg]af/] rsf{gf/f lbg] / efif0f ug]{ u5{g\, t/ g]kfnL sf+u|];/ Pdfn] h:t} dfcf]jfbLsf] klg st} /fhfaf/]bf]xf]/f] dfkb08 t 5}g eGg] k|Zg p7]sf] 5 .;+;b\df pgLx¿sf] e"ldsf /fhf;Fu ;Lw} 6Ss/glng] lx;fan] sfd ul//x]sf] kfOPsf] 5 ./fhfsf] kmfu'g & sf] cj}wflgs jQmJosf] lj?4;+;b\n] kf; ug]{ k|:tfjdf …lgnlDatÚ jf…jl~rtÚ s] zAb /fVg] eGg] af/]df 5nkmnx'Fbf dfcf]jfbLsf ;+;bLo bnsf g]tf s[i0faxfb'/dx/fn] cGo s]xL ;+;b\n] …lgnlDat /fhfÚeGg' k5{ eGg] ;§f g]kfnL sf+u|];sf g]tf/fdrGb|sf] k|:tfj …jl~rtÚ zAbnfO{ /fVg;xdlt lbPsf]af6} cg'dfg nufpg ;lsG5ls cGo bnx¿ /fhf;Fu ;Lw} 6Ss/ lng]ljrf/df b]lvFb}gg\ .

ljutdf dfcf]jfbLsf unt sfo{z}nL / gLltsfsf/0f b]zdf /fhfsf] k|ltudgn] nfdf];do;Dd zf;g ug]{ df}sf kfof] eg] clxn]km]l/ dfcf]jfbLn] cfkm}+n] u/]sf] zflGt;Demf}tfsflj?4 cfºgf n8fs'x¿nfO{ lzlj/ aflx/ lgsfNg]cg'dlt lbP/ Psk6s km]l/ g]kfnL ;]gfsf] rl/q/ Jojxf/ clg dfcf]jfbL ;]gfsf] rl/q /Jojxf/df ;dfgtf b]lvg yfn]sf] ;+s]t lbPsf]

5 . ljutdf g]kfnL ;]gfsf] Pp6f hg]{nn] kbLobfloTjeGbf dfly p7]/ h] h:tf] jQmJo lbof]/ To;nfO{ dfcf]jfbLnufot ;a} /fhgLltsbnx¿n] /fhfn] cfºgf] cfb]z dfGg] ;]gfdfkm{tTo:tf] vfnsf] jQmJo lgsfNg nufP/ lj/f]wu/fPsf 5g\ eg]/ To;sf] Jofks lj/f]w eof] /clxn] pgL ;}lgs sf/afxLdf k/]sf] 5, h'g/fhgLlts bnx¿sf] plrt / pko'Qm lj/f]wlyof] . t/ clxn] dfcf]jfbLx¿ ;+;b\df uPsf]l:ylt 5 / jt{dfg ;/sf/ dfcf]jfbLsf] 5fofF;/sf/sf] ¿kdf sfd ul//x]sf] cj:yfdfdfcf]jfbLsf ;]gfaf6 klg To:t} vfnsfpQfpnf cleJolQmx¿ / Jojxf/ ePsf 5g\ .To;dfly dfcf]jfbL g]tfx¿ k|r08, afa'/fd /afbn To;af/] s]xL af]Nb}gg\, t/ dfcf]jfbL;]gfsf] sdfG8/sf] lhDdf lbOPsf kf;fª /k|efs/n] kqsf/ ;Dd]ng u/L dfcf]jfbLn8fs'x¿n] lzlj/ lsg 5f8\g'k¥of] eg]/ cfºgfcleJolQm lbG5g\ . of] eg]sf] g]kfnL ;]gfdfk|hftfGqLs/0f cfjZostf ePh:t} dfcf]jfbL;]gfleq klg k|hftflGqs Jojxf/ h?/L 5eGg] ;+s]t xf] . clxn] dfcf]jfbL / ;ft bnsf]cf7 bnLo ;/sf/ 5 / g]kfnL ;]gf / dfcf]jfbL;]gf b'j} oxL ;/sf/cGtu{t 5g\ . g]kfnL;]gfnfO{ h:t} dfcf]jfbL ;]gfnfO{ klg g]kfnLhgtfsf] kl;gfaf6 s6fP/ hDdf u/]sf] /fli6«o9's'6Laf6 tnaeQf / ;'v;'ljwfsf] lglDtcfjZos ah]6 -cfh;Dd sl/a #% s/f]8?k}ofF ;Lw} dfcf]jfbL g]tf dx/fdfkm{t dfcf]jfbL;]gfnfO{ tnaeQf / ;'ljwfsf] lglDt, afFsLdfcf]jfbL lzlj/ Joj:yfkgsf] lglDt / cGoljsf; sfo{df vr{ ug{ $@ s/f]8 hDdf &&s/f]8_ /sd pknAw u/fPsf] 5 . o;/L /fli6«o9's'6Laf6 tnaeQf / ;'v;'ljwfsf] lglDtcfjZos ah]6 k|fKt ul/;s]sf] g]kfnL ;]gf /dfcf]jfbL ;]gf b'j} jt{dfg ;/sf/sf] cwLgdf5g\ / geP klg cwLgdf Nofpg ;Sg' k5{ .dfcf]jfbL sf] ;dy{g k|fKt jt{dfg ;/sf/n]b'j} ;]gfnfO{ cfºgf] ljZjf; / lgoGq0fdf lngg;Sg' ;/sf/ / dfcf]jfbL b'j}sf] sdhf]/L /nfrf/L l;jfo c¿ s] x'g ;S5 <

Psflt/ dfcf]jfbL cWoIf k|r08 cfºgf] ;]gfhgtfsf] cfb]zdf / cfjZos k/] jt{dfgk|wfgdGqLsf] g]t[Tjdf ;d]t rNg ;Sg] eGb}

dfcf]jfbL Jojxf/ ;+ljwfg;efsf] afwsdfcf]jfbL g]t[Tjn] cfºgf n8fs'x¿nfO{ lzlj/ aflx/ lgsfNg] cg'dlt lbP/

cfkm"nfO{ oyfzL3| ;/sf/df n}hfg df]ndf]nfO / bafasf] /fhgLltsf] lg/Gt/tfdfq} xf] . of] n]lggn] eg]em} + dfcf]jfbLdf kfOg] afn/f]u xf] / of] s]6fs]6Lkg

eljiodf klg hf/L /xg]5 .

ä x's'daxfb'/ l;+x

Page 41: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

cleJolQm lbG5g\ eg] csf]{tkm{ cfkm}+n] x:tfIf/u/]sf sof}+ ;Demf}tfnfO{ wDsLsf] e/df pNn+3gug{ kl5 kb}{gg\ . dfcf]jfbL g]t[Tjn] ljutdfcfºgf ;fdflhs kmfl;jfbL tyf kmf}hL cltjfbLsfo{z}nL / dfS;{jfbL n]lggjfbL l;4fGt /ljrf/eGbf lrlgofF ;+zf]wgjfbL g]tf b]ª :ofcf]lkªsf] pkof]lutfjfbnfO{ c+uLsf/ u/]/ cfºgf]…hgo'4ÚnfO{ cufl8 a9fP / To;df pgLx¿n]x/]s 7"nf cfqmd0fkl5 /fhf;Fu ;Qfsf] lglDtdf]ndf]nfO ug]{ u/]sf k|z:t pbfx/0f 5g\-x]/f}+ dfcf]jfbL cWoIfsf jQmJox¿sf] ;Fufnf]_ .clxn] klg oBlk, pgLx¿ ;+;b\df 5g\ /;/sf/ rnfO/x]sf 5g\ . t}klg, pgLx¿n]cfºgf] ljutsf] ;fdflhs kmfl;jfbL tyf kmf}hLcltjfbL sfo{z}nLsf cfwf/df l;4fGteGbfpkof]lutfjfbnfO{ ckgfpFb} ;Qfdf hfg] / ToxfFuP/ klg ToxL sfo{z}nLnfO{ lg/Gt/tf lbg];Defjgf alnof] 5 . clxn] klg pgLx¿n]cfºgf x/]s cleJolQmdf ;Qfsf] -pkk|wfdGqL,dGqL, k|zf;s / /fhb"t_ lglDt g]kfnL sf+u|];/ g]skf Pdfn];Fu df]ndf]nfO ug]{ u/]sf 5g\ .ljleGg /fhgLlts bnx¿n] cfof]hgf ug]{ e]nf,cfd;ef / sfo{qmddf cfqmd0f ul//x]sf 5g\ .

dfcf]jfbLn] cfkm}+n] u/]sf] zflGt;Demf}tfsflj?4 cfºgf n8fs'x¿nfO{ lzlj/ aflx/ lgsfNg]cg'dlt lbP/ Psk6s km]l/ ;/sf/;Fu cfkm"nfO{;/sf/df n}hfgsf] lglDt ;f}bfafhL u/]sf 5g\ .dfcf]jfbL g]t[Tjn] cfºgf n8fs'x¿nfO{ lzlj/aflx/ lgsfNg] cg'dlt lbP/ cfkm"nfO{ oyfzL3|;/sf/df n}hfg df]ndf]nfO / bafasf]/fhgLltsf] lg/Gt/tf dfq} xf] . of] n]lggn]eg]em}+ dfcf]jfbLdf kfOg] afn/f]u xf] / of]s]6fs]6Lkg eljiodf klg hf/L /xg]5 . o;nfO{pgLx¿n] cfºgf ;fdflhs kmfl;jfbL tyf kmf}hLcltjfbL sfo{z}nL, ;f}bfafhL / bafaåf/f g}lg/Gt/tf lbg]5g\ .

b]zL ljb]zL zlQm /fi6«x¿sf] vf;u/L cd]l/sL;fd|fHojfbsf] lj/f]wsf] sf/0f dfcf]jfbLsfxltof/sf] k"0f{ u0fgf gu/L ;/sf/df n}hfgjt{dfg ;/sf/ vf;u/L lul/hfk|;fb sf]O/fnftof/ b]lvPsf 5}gg\ . t}klg jt{dfg ;/sf/dfcf]jfbLsf x/]s unt lqmofsnfksf ;DaGwdfdf}g /xg] u/]em}+ o;k6s klg df}g /x]sf] 5 .dfcf]jfbL ;]gfn] klg b]zsf] 9's'6Laf6 tna /cGo ;'ljwf kfPsf] 5 . g]kfnL ;]gfsf dflyNnf]txsf clws[tn] df]hd:tL ul//x]sf / tnsfl;kfxLx¿n] sl7g hLjg latfpg] u/]e}+mdfcf]jfbL g]tfx¿sf] ;fg;f}st, pgLx¿sf]ljnfl;tfk"0f{ hLjgsf] t'ngf ubf{ st}dfcf]jfbLdf klg pgLx¿nfO{ k|bfg u/]sf] ah]6tNnf] tx;Dd gk'uL ToxfF dfcf]jfbL n8fs'x¿ef]s ef]s} /xg' kg]{ cj:yf cfPsf] t xf]Og .o:tf k|Zg pl7/x]sf 5g\ . olb To;f] xf] eg] /of] k|lqmof a9\b} uPdf /fhf / p;sf] cfb]zdfGg] g]kfnL ;]gfleqsf ;]gfsf] lglDt cfºgf]ljutsf] k|ltudgnfO{ k'gM:yflkt ug{sf] nfluPp6f axfgf aGg]5 eg] dfcf]jfbL g]t[Tjsf]

dfcf]jfbLn] cfkm}+n] u/]sf]zflGt;Demf}tfsf lj?4

cfºgf n8fs'x¿nfO{ lzlj/aflx/ lgsfNg] cg'dlt lbP/Psk6s km]l/ ;/sf/;Fu

cfkm"nfO{ ;/sf/df n}hfgsf]lglDt ;f}bfafhL u/]sf 5g\ .

dfcf]jfbL g]t[Tjn] cfºgfn8fs'x¿nfO{ lzlj/ aflx/

lgsfNg] cg'dlt lbP/cfkm"nfO{ oyfzL3| ;/sf/dfn}hfgsf] lglDt df]ndf]nfO /

bafasf] /fhgLltsf]lg/Gt/tf dfq} xf] .

lglDt klg hgtfsf] gh/df cfkm"nfO{ :jR5¿kdf /fVg sl7g x'g]5 . of] ;fFrf] xf] lsdfcf]jfbL g]t[Tjn] lxhf] g]kfndf gofF hgjfbLqmflGt ug]{ eg]/ g]kfnsf sof}+ o'jfnfO{ xltof/le/fof] . clxn] pgLx¿n] oxL k'FhLjfbLk|hftGqsf] lglDt ul/g] ;+ljwfg;efsf]lgjf{rgsf] ;t{df aLr}df To;nfO{ la;fpghfFb} 5g\ . To;sf] lglDt cfºgf kf6L{leqsfn8fs'x¿sf xltof/ pgs} ;fydf /xg lbPdfof] :jo+ dfcf]jfbL g]t[Tj h;n] cfkm"nfO{blIf0fkGyL sDo'lgi6 xf}+ eg]/ k|:t't u/]sf5g\, ltgLx¿sf] lglDt klg vt/f x'GYof], t/tL xltof/x¿ clxn] sG6]g/df yGsfP/ lzlj/aflx/ hfFbf klg dfcf]jfbL g]t[Tj -hf] ljutsf]cfºgf] pu|jfdkGyL uNtL :jLsf/ u/L To;nfO{;Rofpg] axfgfdf blIf0fkGyL af6f]lt/ cu|;/ePsf] 5_nfO{ lg/:q t/ qmflGtsf/L n8fs'x¿/ sfo{stf{x¿af6 pgLx¿sf] JolQmut ;'/Iffsf]vt/f /xg]5}g / To;sf] lglDt pgLx¿ 9'SsePsf x'g ;S5g\ . t}klg o;f] ubf{ lxhf]sfk|ltlqmofjfbLx¿n] dfcf]jfbLsf] of] sfo{z}nLnfO{cfwf/ agfP/ jt{dfg ;/sf/nfO{ cK7\of/f] kfg]{/ ;+ljwfg;efsf] lgjf{rgnfO{ clglZrttftkm{ws]Ng] sfddf ;xof]uL l;4 gxf]nf eGg;lsFb}g . To;sf/0f dfcf]jfbL g]t[Tjn] cfºgfunt gLlt / pQfpnf] Jojxf/nfO{ uDeL/tfk"j{stTsfn kl/jt {g u/L sDtLdf klg;+ljwfg;efsf] lgjf{rgsf] lglDt afws gagLb]z, hgtf / cfºg} /fhgLlts eljiosf] nfluklg cfjZos ePsf] 5 .

dfcf]jfbL g]t[Tj clxn] 7"nf] bnan;lxt;+;b\df k|j]z u/]sf] 5, t/ p;df ljBdfgcfºgf ;fdflhs kmfl;jfbL tyf kmf}hL cltjfbLsfo{z}nLdf kl/jt{g ePsf] 5}g . of] sfo{z}nLnfO{p;n] ;+;b\df ePsf cf7 bnsf] clwgfosjfbLsfo{z}nLsf] ¿kdf cufl8 a9fpg k|of;/t 5 .

To;}sf/0f ljutsf] hgcfGbf]ngsf ;xofqLbnx¿ Vff;u/L lrqaxfb'/n] g]t[Tj u/]sf] hgdf]rf{g]kfnnfO{ cf7 bnLo ;+oGqsf] cf8df ;+;b\ /;+;b\aflx/ klg dfcf]jfbL g]t[Tjn] ;/sf/Lhgdf]rf{sf] ;fy lnP/ cfºgf] unt sfo{z}nLnfO{clxn] klg cf7 bnsf] clwgfosjfbLvf]nleqaf6 lg/Gt/tf lbg] k|of; u/]sf] 5 /ljutdf h:t} clxn] klg g]kfnL sf+u|]; / g]skfPdfn] dfcf]jfbLsf cufl8 lg/Lx eP/ /x]sf5g\ . lrqaxfb'/n] g]t[Tj u/]sf] hgdf]rf{ g]kfndfq}ljutdf klg / jt{dfgdf klg g t /fhfsf]tfgfzfxL zf;gsf cufl8 cfTd;dk{0f u¥of],g t hgo'4sf] gfddf dfcf]jfbLsf HofbtLsf]d'sbz{s eof] . dfcf]jfbLn] u/]sf HofbtLlj?4ufpFufpFdf pgLx¿sf] sfo{z}nLsf] e08fkmf]/dfq} u/]g, dfcf]jfbL bafpg] lgx'Fdf hgtfdflyzfxL ;]gfn] u/]sf g[z+; xTof, ckx/0f /lu/ºtf/Lsf] lj?4 klg ufpFa:tL / hgtfsf]dfemdf k'¥ofof] . clxn] lrqaxfb'/ s];Ln] g]t[Tju/]sf] hgdf]rf{n] ;/sf/ / dfcf]jfbLaf6/fli6«otf / k|hftGqsf] lj?4 ul/Psf / ul/g]unt lg0f{olj?4 cfºgf] cfGbf]ngnfO{ lg/Gt/tflbPsf] 5 . To:tf] jt{dfg ;/sf/sf] /rgfTdsk|ltkIfsf] ?kdf sfd u/]sf] ljutdf /fli6«otf/ k|hftGqsf] lglDt cfGbf]ngdf xf]ldPsf]/fhgLlts zlQmnfO{ aflx/ /fv]/ cf7 bnsf]gfddf ;+;bLo Joj:yf ;~rfng ug{ vf]Hg'dfcf]jfbL / ;/sf/L hgdf]rf{ / cGo ;Qfdf/x]sf bnx¿sf] u}/k|hftflGqs rl/q xf] .

Oltxf; ;fIfL 5 g]kfnsf] ljutsf] zfxL;]gfg]kfnsf] /fhtGqsf] lglDt ;'/Iffsjr /xFb}cfPsf] lyof] / jt{dfgsf] gfddfq} kl/jt{gu/]sf] g]kfnL ;]gf clxn] klg /fhtGqsf] lglDtcl:tTjsf] cfwf/ xf] eGg]df /fhf cfzfjfbLb]lvG5g\ . o;sf k5fl8 sof}+ sf/0f xf]nfg\,t/ Pp6f dxŒjk"0f{ kIf eg]sf] ;]gf //fhb/jf/sf ;DaGwdf k|ltlglw;ef 3f]if0ff–@)^# n] u/]sf lg0f{onfO{ g t ljutdf ;ftbnsf] ;/sf/n] uDeL/?kdf lnP/ sfof{Gjogug]{ k|of; u¥of] g t clxn] jt{dfgdfdfcf]jfbL / ;ft bnsf] cGtl/d ;+;b\ /To;åf/f ;+rflnt cf7 bnsf] ;/sf/n] ug]{lxDdt u¥of] < a? dfcf]jfbLsf] unt gLlt /pQfpnf] Jojxf/ g} /fhfsf k|ltudgsfdltof/x¿ hf] g]kfnL ;]gf dfq} xf]Og k|x/L,sd{rf/L k|zf;gtGq, gful/s ;dfh / cGok];fut ;+3;+:yfx¿df cem} klg sfo{/t 5g\,ltgLx¿sf] lglDt /fhfsf] k|ltudgnfO{lapFtfpgsf] nflu cfzfsf] TofGb|f] ePsf] 5 .o;sf] lglDt dxŒjk"0f{ kIf eg]sf] u0ftGqsfrsf{ gf/fdfq} lbP/ k'Ub}g, a? k|ltlglw;ef3f]if0ff–@)^# n] ;]gf / /fhb/jf/sf ;DaGwdfu/]sf lg0f{ox¿ / /fodfemL cfof]un] tf]s]sfcfGbf]ngsf bdgsf/Lx¿nfO{ sf/afxL ug]{l;kmfl/;nfO{ dfcf]jfbL;lxt ;ft bnsf];/sf/n] uDeL/tfk"j{s sfof{Gjog ug'{ xf] .

n]vs hgdf]rf{ g]kfnsf s]Gb|Lo ;b:o x'g\

;do á kmfu'g @$, @)^# 41

Page 42: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

u[xdGqL g} ljQLo ;d:of

ljrf/ cy{tGq

d'n'sn] clxn] ef]lu/x]sf] oftfoft / eG;f/ gfsf aGbh:tf ;d:ofPshgf u[xdGqLsf sf/0f eO/x]sf] 5 . Ps JolQmsf sf/0f d'n'sn]b}lgs ¿kdf of] gf]S;fgL Joxf]g'{ l7s xf] t < s] l;6f}nf ljsNk/lxtu[xdGqL x'g\ < k|wfgdGqL / d'n's ;+rfng ul//x]sf cf7 bnn] o;df;dod} lg0f{o lng' cfjZos 5 . u[xdGqL clxn] ljQLo ;d:ofsf] ¿kdfb]lvg yfn]sf 5g\ .

;do á kmfu'g @$, @)^#42

dfcf]jfbL ;]gfnfO{ ah]6 pknAw u/fpg] ljifodfclxn] ;/sf/leq g} cGt/lj/f]w b]lvPsf] 5 .ah]6 cefjsf] sf/0f b]vfpFb} dfcf]jfbL ;]gfn]c:yfoL lzlj/ 5f8\g yfn]kl5 u[xdGqL s[i0fk|;fbl;6f}nfn] To;sf] bf]if cy{dGqL 8f= /fdz/0fdxtnfO{ lbg vf]h]sf] cfef; kfOG5 . kmfu'g!$ ut] lzlj/ Joj:yfkgaf/] 5nkmn ug{;efd'våf/f af]nfOPsf] ;j{bnLo a}7sdfu[xdGqLn] dfcf]jfbLn] nu]sf] /sdsf]n]vfk/LIf0f gu/L yk lgsf;f glbg] cy{dGqL8f= /fdz/0f dxtsf] ;fj{hlgs cleJolQmk|ltcy{dGqLsf tkm{af6 Ifdf klg dfu] . …;a}sf]cleJolQm / z}nL Ps}gf;sf] x'Fb}gÚ, pgn] eg],…;f/f s'/f dlGqkl/ifb\sf] a}7saf6 lg0f{o eP/cfpF5Ú -sflGtk'/, !% kmfu'g @)^#_ . of] cfk}+mdfcrDdnfUbf] cleJolQm b]lvG5 . u[xdGqLn]dfcf]jfbLnfO{ v';L kfg{ em"6f] t af]n]sf] eGg;Sg] 7fpF 5}g, t/ of] s'/f] k|:6 ug'{ lgtfGtcfjZos 5 .

cy{dGqLn] dfcf]jfbL ;]gfsf nflu yk ah]6pknAw gu/fpg] s'/f o;cl3 st} klg pNn]vu/]sf 5}gg\ . cy{dGqLsf] x}l;otdf pgn]dfcf]jfbLnfO{ o;cl3 ;/sf/n] pknAwu/fO;s]sf] #% s/f]8 ?k}of“sf] kmf“6af/L k];ul/;s]kl5 dfq yk ah]6 lgsf;f ug{ ldNg];/sf/L /sd vr{ ug]{ k|lqmofsf af/]df af/Daf/;DemfO/x]sf 5g\ . cy{dGqLn] elg/x]sf] of]ljifo u[xdGqL l;6f}nfs} dftxtdf /x]sf] lzlj/Joj:yfkg sfof{no / dfcf]jfbLaLr ;/sf/L/sd vr{af/] ePsf] ;Demf}tfsf] kfngf x'g'k5{ eGg]df s]lGb|t /x]sf] b]lvG5 . dfcf]jfbL;]gfnfO{ /sd pknAw u/fpg] lg0f{o eO;s]kl5lzlj/ Joj:yfkg sfof{nosf tTsfnLg ;lrj;'zLnh+u /f0ff / dfcf]jfbL jftf{6f]nLsf ;+of]hss[i0faxfb'/ dx/faLr dfcf]jfbLnfO{ /sdpknAw u/fPsf] #% lbgleq vr{ ePsf] /sdkm:of]{6 ug'{ kg]{ ;Demf}tf ePsf] lyof] . t/,cy{dGqLsf] egfOcg';f/ dfcf]jfbLnfO{ ;/sf/n]lbPsf] #% s/f]8 ?k}of“dWo] s'g} klg ls:tfsf]km:of]{6 ul/Psf] 5}g . yk /sdsf] dfu x'Fb}cfPsf] 5 . ca k|Zg 5 ls u[xdGqLn] em"6f]af]n]sf] xf] ls cy{dGqLn] dfkmL dfu]sf] xf] k|:6ug'{ lgtfGt cfjZos 5 .

dfcf ]jfbLnfO{ yk /sd lbg] ljifocfjZostfcg';f/ ;/sf/n] lg0f{o ug]{ ljifoxf], t/ hlt /sd pknAw u/fOG5 . Tof] /sdsf]km:of]{6 ;/sf/L sf]if vr{;DaGwL ljBdfgsfg'gcg'';f/ x'g' k5{ . of] ljifo u[xdGqLn]5'6 lbFb}df dfcf]jfbLn] km:of]{6 ug'{ gkg]{bfo/fleq cfpg ;Sb}g . lsgeg] dfcf]jfbL;]gfsf] e/0fkf]if0fsf nflu lbOPsf] /sd km]l/klg g]kfnL hgtfs} /sd xf] . To;sf] l7s9+un] lx;falstfa hgtfnfO{ k]; ug}{ k5{ .hgtfsf] /sd s'g} klg dGqL jf kf6L{nfO{cfkm"v';L vr{ ug]{ clwsf/ x'Fb}g . o;/L ul/Psf]vr{af/] cfjZos kbf{ clVtof/af6 5fglagx'g' k5{ . sDtLdf ;/sf/L /sd vr{ ug]{x¿n]/fHo ;+rfngsf ;fdfGo lgod / cfly{sk|zf;g ;+rfngsf dfGotfx¿sf] kfngf ug'{cfjZos x'G5 . hgtfsf] /sd cfkm"v';L vr{ug{ kfpg' k5{ eGg] dfGotf s;}n] /fV5 eg]Tof] sf/afxLsf] efuL aGg' kg]{5, ef]lnsf lbgdfeP klg .

dfcf]jfbLnfO{ ah]6 pknAw u/fpg] ljifodfu[xdGqL l;6f}nfn] cy{dGqL dxtk|lt yk nlIftub}{ ;a} s'/f dlGqkl/ifb\af6 lg0f{o eP/ cfpg],s'g} dGqLsf] JolQmut lg0f{o gx'g] ePsfn]cy{dGqLn] af]n]sf s'/fnfO{ d'2f gagfpgdfcf]jfbLnfO{ cfu|x u/]sf] b]lvPsf] 5 . u[xdGqLn]k|:6 kfg'{ cfjZos 5– dfcf]jfbLn] vr{ ug]{/sdsf xsdf dfq} of] lgod nfu" x'G5 ls;/sf/sf] …lkm:sn kf]ln;LÚdf klg To;}u/LrN5 < olb To;f] xf] eg] of] d'n'sdf cy{dGqLlsg cfjZos k¥of] / † ;/sf/L vr{ ;+rfngsf;a} sfdx¿ u[x dGqfnoaf6} rnfP klg x'g]eof] . ah]6 sfof{Gjogsf] dWofjlw d"Nof+sgev{/} ;fj{hlgs ePsf] 5 . Tof] kTofpg cfjZosePg . s] b]lvG5 eg] ;f/f …lkm:sn kf]ln;LÚ g}sf]NofK;sf] cj:yfdf k'u]sf] 5 .

u[xdGqLn] dfcf]jfbLnfO{ pknAw u/fOPsf]/sdsf] kmf“6af/L cfk}+mn] ;bgdf hfgsf/Lu/fpg] atfPsf 5g\ . s] of] ljifo u[xdGqLsf]lhDd]jf/L leq k5{ < /fHosf] k|0ffnLdf /x]/sfd ubf{ vr{ ug]{n] /sd km:of]{6 ug'{k5{ /cy{ dGqfnon] l7s–a]l7s s] 5 eg]/ cfÎgf;DalGwt If]qsf lhDd]jf/ clwsf/Lx¿åf/f

k|dfl0ft u/fO{ to ul/Psf] k|lqmofcg';f/ sfdx'G5, t/ u[xdGqLn] dfcf]jfbLn] vr{ u/]sf]/sdsf] kmf“6af/L cfk}+mn] k]; ug]{ eg]sf 5g\ .

pgn] cab]lv dfcf]jfbLnfO{ cfjZos kg]{/sd cl3Nnf] dlxgf g} pknAw u/fpg]k|lta4tf hgfPsf 5g\ . s] of] ;/sf/sf] ah]6sfof{Gjogsf] jflif{s of]hgfcGtu{ts} ljifox'g]5 < u[xdGqLsf cleJolQmx¿ ;'Gbf s:tf]nfU5 eg] clxn] cy{ dGqfnosf] lhDd]jf/Lklg u[x dGqfnolt/ ;/]sf] 5 .

/fHo ;+rfngsf] lhDd]jf/Ldf /x]sf u[xdGqLn]ljlw;Ddt 9+un] /fHo ;+rfngsf] k|lqmofckgfpg'sf] ;§f Pp6} Sofljg]6sf ;b:ocy{dGqL dxtnfO{ dfcf]jfbLlj/f]wLsf ¿kdfpEofpg vf]h]sf] h:tf] b]lvg cfPsf] 5 . -of]cy{dGqLs} cg'/f]wdf t cjZo ePsf] x}gxf]nf ._ PsnJo b|f]0ffrfo{sf eQm ePh:tf] pgLk"/f dfcf]jfbLeQm h:tf] b]lvPsf 5g\ .dfcf]jfbLnfO{ ;Dej eP;Dd lzlj/df ;'vlbg pgn] eg], …;/sf/n] Ifdtf / a'l4n]EofP;Dd k|of; u/]sf] 5 .Ú dfcf]jfbLnfO{ ah]6pknAw u/fpg] ljifodf klg ;/sf/n]EofP;Dd k|of; u/]sf] ljZjf; lbnfpg vf]h]sf]h:tf] b]lvG5 . pgn] ;a}sf] cleJolQm / z}nLPsgf;sf] x'Fb}g eGb} cy{dGqLsf] sfd ug]{ z}nL/ af]Ng] tl/sf klg l7s gePsfn] o;k|lt s'g}jf:tf gug{ dfcf]jfbLnfO{ cfu|x u/]sf 5g\ .

clxn] d'n'sn] ef]lu/x]sf] oftfoft / eG;f/gfsfx¿ aGb Pshgf u[xdGqLsf sf/0f eO/x]sf]5 . /fhgLlts ?kdf o;sf] ljZn]if0f cfÎg}9+un] xf]nf, t/ cfly{s b[li6sf]0faf6 x]g]{ xf]eg] Pshgfsf sf/0f d'n'sn] k|ltlbg %)s/f]8 ?k}of“sf] /fh:j gf]S;fgL Joxf]l//x]sf] 5 .oxL ¿kdf /fh:j cj?4 x'Fb} hfg] xf] eg]d'n'sn] vr{ wfGg klg ;d:of kg{ ;S5 .Pshgf JolQmsf sf/0f s] d'n'sn] b}lgs ¿kdfof] gf]S;fgL Joxf]g'{ clgjfo{ x'G5 < s] l;6f}nfljsNk/lxt u[xdGqL x'g\ < k|wfgdGqL / d'n's;+rfng ul//x]sf cf7 bnn] o; ljifodf;dod} lg0f{o lng' cfjZos 5 . u[xdGqLcfly{s If]qdf ljQLo ;d:ofsf] ¿kdf b]lvgyfn]sf 5g\ .

-s'/fsfgLdf cfwfl/t_

ä 8f=/f3jWjh kGt

Page 43: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;+ljwfg ;+zf]wg u0ftGqtkm{

ljrf/ /fhgLlt

/fli6«o ;'/Iffsf] b[li6n] ljZn]if0f ug]{ xf] eg], cGtl/d ;+ljwfg, vf;u/L;+ljwfg;ef u7g k|lqmof lg0f{o ug'{eGbf klxnf /fHon] cfpg ;Sg]cfGtl/s r'gf}tLx¿nfO{ d"Nof+sg ug'{ ;Sg'kYof]{ .

;do á kmfu'g @$, @)^# 43

cGtl/d ;+ljwfg @)^# nfO{ ;d;fdlos?kdf;+zf]wg ug{ ;+;b\df ljw]os k]; eO;s]sf] 5 .cGtl/d ;+ljwfgsf] klxnf] ;+zf]wgn] /fHosf]bfloTj, lgb]{zs l;4fGt tyf gLltx¿df kg]{wf/f ##, ;+ljwfg;efsf] u7g ̂ #, /fHosf] 9fFrfdfkg]{ wf/f !#* / lgjf{rg If]q lgwf{/0f cfof]uwf/f !%$ …sÚ nfO{ c;/ kg]{5 . wf/f ^# n]dxŒjk"0f{ 5 lsgls o;n] ;+ljwfg;efsf] r'gfjk|0ffnL -cGtl/d ;+ljwfgsf] d"n nIo_;Fu ;/f]sf//fVb5 . dw];L cfGbf]ngn] ubf{ ldl>t k|0ffnLleq/fHon] lgjf{rg If]q yk ul/lbg] k|fjwfg 5 .s] o:tf ] ;+zf ]wg k|f {jwfgn] h]7leq;+ljwfg;efsf] lgjf{rg x'g ;S5 < ljb|f]xaf6p7]sf] d'2f lgjf{rg If]q ;+Vof a9fpg] dfq xf]/ < afwf c8\rg sxfF lsg cfPsf 5g\, o;sf]klxrfg ug'{ / s'g} klg vf]n gcf]9]/ jf:tljs¿kdf hgtfk|lt pQ/bfoL x'g' k|To]sljwfossf] rf;f]sf] ljifo xf] .

ax';+Vos g]kfnL hgtfnfO{ dw];L, blnt,cflbjf;L, hghflt ;d"xn] k|ltlglwTj u5{g\ .of] g]kfnsf] jf:tljstf xf] . ;+ljwfg;ef u7gn]/fHon] hf/L u/]sf] ldl>t k|0ffnL lgjf{rgn]pgLx¿sf] ;xeflutf ;'lglZrt ub}{g eGg]hgcfjfhn] g]kfnL ;dfhdf k|efj kf/]sf] 5 .l;+uf] b]znfO{ Ps lgjf{rg If]q / hg;+Vofsf]cfwf/df ;dfg'kflts k|ltlglwTj xf];\ eGg]k|d'v dfunfO{ hg;dy{g k|fKt eO;s]sf]b]lvG5 . tLgxKt] dw];L kmf]/dsf] ljb|f]xn];/sf/nfO{ ;+ljwfg ;+zf]wg ug{ ljjz u/fof] .of] ljb|f]xn] hgwgsf] 7"nf] Iflt dfq xf]Og,u[xdGqLsf] kb;d]t ;+s6df k/]sf] 5 .

o; k|sf/sf] /fhgLlts, ;fdflhs lj/f]wn]h]7df ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg :jtM cf]em]ndfkg]{ eof], t/ o:tf] lgjf{rgdf afwf c8\rg,ljleGg /fli6«o, cGt/f{li6«o zlQmx¿sf] rnv]n,bf]if, cf/f]k–k|Tof/f]ksf s'/f ;'Ggdf cfpF5g\ .o:tf] l:ylt k}bf x'g'df /fHo a9L lhDd]jf/L5 . lsgls dfcf ]jfbLn] ;ft bn;Fu;+ljwfg;ef u7g k|lqmofdf …g]kfnL ;dfhsf;a} ju{, hflt, If]q / ln+u hg;d'bfosf]k|ltlglwTj ;'lglZrt x'g] u/L lgjf{rg If]qsf]lgwf{/0fÚ ug'{kg]{ dfu /fv]s} xf] . t/ ;QfkIfn]o:tf] c8fg /fVof] eg] ;+ljwfg;ef g} gu/fpg]/ afx\o zlQmn] ;d]t zflGt ;Demf}tf efF8\g]l:ylt k}bf ePsfn] dfcf]jfbLn] c8fg Tofu]sf]xf] eGg] cleJolQm cWoIf k|r08af6 cfO;s]sf]5 . o;df xfdLn] a'‰g' kg]{ dxŒjk"0f{ s'/f s]xf] dfcf]jfbLnfO{ /fHo;Qfdf k'Ug xfd|f] h:tf];fgf] d'n'sdf cGt/f{li6«o ;dy{g cfjZostf

kb{5 . o:tf] ;dy{g kfpg ljb|f]xaf6 cfPsf]/fhgLlts zlQmnfO{ j}wflgstfsf] cfjZostf5 . Tof] k|lqmof, cGtl/d ;+ljwfg, ;+;b\ /;/sf/sf] af6f] lyof] .

o:tf] dfcf]jfbLsf] afWofTds l:yltnfO{;QfkIfn] kmfObf lnO{ ldl>t lgjf{rg k|0ffnLleq;dfj]zL l;4fGtn] pDd]bjf/ rog u/fpg] h:tf]n6/k6/ / uf]ndfn zAbsf] hfnn] dfcf]jfbLg]tfx¿nfO{ km;fOlbof] . h;sf] glthf ;+ljwfgsf]wf/f ̂ # 6/f]{ ?kdf lgdf{0f eof] . o;n] k|r08sf]qmflGtsf/L JolQmTjnfO{ s]xL gsf/fTds k|efjk¥of] . g]skf -dfcf]jfbL_leqsf slt hftLo d'lQmdf]rf{sf ;b:ox¿ klg ;z+lst eP . o;eGbfa9L cflbjf;L hghflt dxf;+3sf eft[;+u7gx¿nfO{ c;/ u¥of] . of] ;z+lst ;fdflhskl/l:yltnfO{, dw];L kmf]/d, hgtflGqs t/fO{df]rf{n] pkef]u u/] . t/ /fhgLlts ?kn] ljZn]if0fug]{n] eg] o;n] dfcf]jfbLnfO{ gf]S;fgL ug'{eGbfoyfl:yltjfbL /fhgLlts zlQmnfO{ a9L gf]S;fgLx'g] b]lvG5 .

cGtl/d ;+ljwfg nfu" ePkl5 dfcf]jfbLsf]/fhgLlts d'2f cf]em]ndf kg'{sf] ;§f ;zQm?kdf cufl8 cfPsf 5g\ . k'/fg} ;f]r ePsfsltko g]tfx¿ klg gSsnL u0ftGqjfbL eP/cufl8 cfPsf 5g\ . /fHonfO{ ;+3fTds /fHok|0ffnLdf hfg dw];L cfGbf]ngn] afWo u/fof] .dw];L / cflbjf;L, hghflt :jfoQ zf;gsf]gf/f lnO{ ;8s cfGbf]ngdf plqPsf 5g\ . of];fdflhs cfGbf]ngn] /fHosf] ;QfkIfnfO{xtf]T;fx u/]sf] b]lvG5 . To;}n] xf]nf, xtf/df;+zf]wg ljw]os ;+;b\df k]; eO;s]sf] 5 .o;n] emg\ hghflt / dw];Lx¿nfO{ pQ]lhtagfPsf] 5 . ;/sf/dfly ljZjf; u'dfPsf5g\ . logLx¿sf] ;dy{ga]u/ o:tf] ;+zf]wgn]lgjf{rg ;dodf x'g g;Sg] lglZrt 5 .

;dod} ;+ljwfg;ef lgjf{rg u/fpg' g}lyof] eg] ;QfkIfn] cfºgf] /fhgLlts zlQmarfpg] v]ndf cNdlng' x'Fb}gYof] . pgLx¿n]* dlxgf;Dd gofF ;+ljwfg agfpg ;dovr{ u/], t/ oxfFsf] &) k|ltzteGbf a9Lhg;+Vof ePsf cflbjf;L, hghflt, blnt,dlxnfx¿sf] cfsf+Iff, efjgfnfO{ ;QfkIfn]ntf¥of] .ax';+Vos g]kfnL hgtfsf] cfwf/e"tclwsf/dfly v]njf8 ug]{ k|of; u¥of] .;+ljwfg;ef eg]sf] ;a} g]kfnLx¿n] cfºgf]/fhgLlts eljio cfkm} lgdf{0f ug]{ h:tf] d"nljifonfO{ /fHosf] ;QfkIfn] a]OdfgL u/]sf];Gb]z hgtfdf uof] . ;QfkIfn] ;+zf]wgdfcem} klg lgjf{rg;DaGwL cfºgf] ;}4flGts

c8fgdf nrstf b]vfPsf] 5}g . o;n] k'/fgf]dfgl;stf / oyfl:yltjfbL /fHozlQmsf]cl:tTj sfod u/fpg] dfWod dfq xf] eGg]w]/} g]kfnLn] a'lem;s]sf 5g\ .

dw];L ljb|f]x / hghflt cfGbf]ngn] gofF ¿klng yfln;s]sf] 5 . dw];L cfGbf]ngn] of];/sf/sf] gf8L -zlQm_ 5fld;s]sf] 5 . k]6«f]n /UofF;sf] cfk"lt{ sf7df8f}+df cem} /fd|f];Fu x'g;s]sf]5}g . ca cfGbf]ng rls{of] eg] /fhwfgLjf;Ln]b}lgs pkef]Uoj:t' kfpg 5f]8\g]5g\ . b}lgszf;g k|zf;g rnfpg] ;+oGq sdhf]/ 5 .hgljZjf; u'd ]kl5 /fhwfgLdf a:g];x/jf;L;d]tn] ;/sf/k|lt ;xof]u ug]{5}gg\ .k|r08n] eg]h:t} ;x/L ljb|f]x cfpg] kl/l:yltjftfj/0f tof/ x'Fb} uPsf ;+s]t b]vfk/]sf 5g\ .;+ljwfg ;+zf]wgsf wf/fx¿ ;+;b\af6 kfl/tu/fpg ;/sf/ ;kmn xf]nf, t/ of] lg0f{ocfdhgtfn] sfof{Gjog ug{ lbg]5}gg\ .

cfGbf]ngsf/L dw];L / hghfltsf] dfunfO{a]jf:tf u/L xtf/df ;+zf]wg ljw]os ;/sf/n]k]; ug'{ uNtL lyof] . o;n] oyfl:yltjfbL zlQmsf]xtf ]T;fx dfgl;stf b]vfpF5 . o;n]hgcfjfhnfO{ s'lNrg] k|of; u/]sf] 5 . 7"nfbnx¿sf] ;xdltn] dfq ;+ljwfg;ef ;dodf;DkGg x'Fb}g . ;QfkIfn] lxGb'jfbL, ljb]zL, b/jf// k|ltlqmofjfbLnfO{ afws egL bf]if nfpg' caJoy{ eO;s]sf] 5 . ;/sf/k|lt cljZjf; a9]kl5hgtf ljb|f]xdf pqg]5g\ . oyfl:yltjfbLn] cfºgf]/fhgLlts zlQm arfpg afx\o ;dy{gsf] vf]hLklg unf{g\, t/ oxfF ca s'g} klg ;}Go zlQmn]zf;g rnfpg] l:ylt uO;Sof] .

/fhfsf] jQmJon] k|wfgdGqL lul/hfk|;fbsf]O/fnfsf] /fhgLlts prfO kf]lh;gnfO{ rSsfnfu]sf] 5 . dw];L cfGbf]ngn] u[xdGqL l;6f}nfsf]kbdf ;+s6 dfq xf]Og, of] ;/sf/sf] cf}lrTou'Dg] l:ylt k}bf ePsf] 5 . /fHo s;/L ;DxfNg]eGg] k|Zg ca ;Qfdf a:g] g]tfx¿ wd{;+s6dfkg]{5g\ . ;8s cfGbf]ng rls{Pkl5 hftLo /If]qLo gf/f emg\ a9]/ hfG5 . oyfl:yltjfbLx¿n]To;kl5 cfºgf] /fhgLlts cl:tTj arfpgkxn ;'? x'G5 . of] kxn ;DejtM ;+ljwfgleq…u0ftGq g]kfnÚ ;+zf]wg cfpg]5 . lsgls km]l/k|wfgdGqLsf] csf]{ jQmJo / ;+zf]wg cfpg'eg]sf] u0ftGq 3f]if0ff x'g'afx]s csf]{ ;Dejx'Fb}g . olb o:tf] ePg eg] cfGbf]ng–# n] b]zJofkL¿k lnG5 . of] cfFwLa]x/Ln] /fhtGq;Fu}oyfl:yltjfbL / sf]O/fnfsf] /fhgLlts ktg;Fu}gofF g]kfnn] ¿k lng]5 . ä

-ljwfos km'b'ª cjsf;k|fKt d]h/ hg/n x'g\_

ä s'df/ km'b'ª

Page 44: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#44

cfly{s Joj;flos v]tL

cd/u9L % sf :yfgLo afl;Gbf 1fg]Gb| dNnx/]s bf];|f] lbg cr]n oxfFaf6 klZrdf~rnsf]ko{6sLo gu/L kf]v/flt/ Ps 6«s uf]ne]8fk7fpg] u5{g\ .

:yfgLo ahf/df k|ltlsnf] @) ?k}ofF /x]sf]88Nw'/] uf]ne8f kf]v/f uP/ #) ?k}ofF;Ddsf]df]n kfpg ;S5 . dNn eG5g\, …o; jif{88]Nw'/fsf] t/sf/Ln] gofF ahf/sf ?kdf kf]v/f

kfPsf] xf] .ÚPs bzscl3 eg] of] l:ylt lyPg . :yfgLo

afl;Gbf ef/t x'Fb} t/fO{af6 cfPsf] t/sf/Lgk'u'Gh]n :jfb km]g{ kfpFb}gy] . clxn] t 88]Nw'/fo; If]qsf] Joj;flos t/sf/L v]tLsf] gd'gflhNnfs} ?kdf cl3 cfPsf] 5 . rfn" cfly{sjif{df clxn];Dd $ ;o @& d]l6«s 6gjLplahg ls;fgx¿n] a]r]sf] tYof+s lhNnf

88]Nw'/] t/sf/Lkf]v/fdfPs bzs cl3;Dd ef/tsf] t/sf/Ldf e/ k/]sf] 88]Nw'/fclxn] t/sf/L lgof{t ug{ yfn]sf] 5 . clxn] ;b/d'sfd /j/k/sf If]qx?n] t/sf/L v]tLdf Voflt sdfPsf 5g .d'Votof lhNnfsf] klZrdL If]q of] v]tLdf gd'gf dflgb}cfPsf] 5 .

ä Zofd e§÷88]Nw'/f -tl:j/ klg_

Page 45: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 45

s[lif ljsf;;Fu 5 .afujfgL ljsf; clws[t lbnaxfb'/ lji6sf

cg';f/ oxfFsf s[ifsx¿n] k|ltjif{ pTkfbg /vktsf] tYof+s a9fpFb} nu]sf 5g\ . o;kflnuf]ne]8fn] lgof{tsf] 7"nf] ahf/ cf]u6\g ;Sof] .clxn];Dd # ;o d]l6«s 6g uf]ne]8f lgof{teO;s]sf] 5 eg] ahf/df klg uf]ne]8f k|z:tdfqfdf kfOG5 . oxfFsf] ahf/df afx|} dlxgfljleGg t/sf/L kfOg yfn]sf 5g\ . o;sf]7"nf] lx:;f oxLFaf6 cfk"lt{ x'g yfn]sf] 5 .88]Nw'/fdf pTkfbg x'g] t/sf/Lsf] cfwf efuuf]ne]8fn] lnPsf] bfaL u5{g\, gfoa k|fljlws;xfos Zofd/fh hf]zL . pTkfbgdf of] kl/jt{gTo;} cfPsf] xf]Og .

tLg bzscl3 ;b/d'sfdnfO{ ;8sn] 5f]Pklg t/sf/L v]tLdf Joj;flostf Nofpg:yfgLo afl;GbfnfO{ @)$^ ;fnkl5sf]kl/jt{gn] g} ;xof]u u/]sf] xf] . !( xhf/ @;o $@ x]S6/ s[lifof]Uo hldg /x]sf] 88]Nw'/fdfPs bzscl3;Dd k/Dk/fut ¿kdf wfg,ux'F, ds} / e6df; pTkfbg ul/GYof] . clxn]t/sf/L / kmnkm"n v]tLtkm{ pgLx¿ cfslif{tePsf 5g\ . of] k];fn] pgLx¿sf] hLjg;xh;d]t agfPsf] 5 . Joj;flos t/sf/Lv]tLsf] ;'?jftn] ubf{ b'O{ bzscl3 lhNnfdf:yfkgf ePsf] t/sf/L jLp pTkfbg s]Gb|n]ls;fgx¿nfO{ ;xh ?kdf jLplahg pTkfbg/ pkNfAw u/fP/ ;xof]u u/]sf] xf] . clxn]hd{KnfHd ;+sng s]Gb|sf] ¿kdf ;d]tljsl;t of] s]Gb|n] ;'b"/klZrdnufot l5d]sLIf]qx¿nfO{ la?jf / jLplahg pknAw u/fpFb}cfPsf] 5 .

:yfgLo hftsf la?jfx¿nfO{ nf]k x'g glbO{;+jw{g ug]{ s]Gb|n] d"n jLpsf ?kdf uf]ne]8f,eG6f, e]8]v';f{gL, /fof], d'nf / s]/fp pTkfbgub}{ cfPsf] 5 . klxn] s]Gb|n] lj?jfsf] hftLok/LIf0f ug'{sf ;fy} ls;fgx¿nfO{ jLpljt/0f;d]t ug]{ uYof]{ . s[ifsx¿nfO{ cfjZostflnd;d]t ot} x'g] uy]{, t/ ;+s6sfndfdfcf]jfbLsf] sf]kefhgsf] l;sf/ s]Gb|sf] eJotflnd s]Gb|sf ;fy} sfof{no;d]t ePkl5lhNNff s[lif ljsf; sfof{non] s[ifsx¿nfO{tflnd lbg v'nf rf}/ / Uof/]hsf] k|of]u ub}{cfPsf] 5 .

:yfgLo afl;Gbf bfgl;+x e08f/L eG5g\,…;b/d'sfdnfO{ sfnf]kq]n] 5f]Pkl5 ;/sf// u}/;/sf/L ;+:yfx¿ 88]Nw'/ftkm{ cfslif{tePsf x'g\ eGbf km/s kb}{g . o; v]tLsf]k|r'/ ;Defjgf ePsf] 88]Nw'/fdf ls;fgx¿n]cj;/ kfPkl5 sfd u/]/ b]vfpg] df}sfdfq} kfPsf x'g\ .Ú :t/Lo xf]6]n rnfO/x]sfe08f/L t/sf/Laf6 dfq} k|ltjif{ 8]9 nfvgfkmf u5{g\ . p;f] t pgsf a'jf eLdaxfb'/e08f/L lhNnfs} pTs[i6 Joj;flos s[ifsdflgGy] .

clxn] ;b/d'sfd / j/k/sf If]qx¿n] t/sf/Lv]tLdf Voflt sdfPsf 5g\ . d'Votof lhNnfsf]

klZrdL If]q of] v]tLdf gd'gf dflgFb} cfPsf]5 . dxfef/t kj{tsf] pQ/L sfv x'Fb} l5d]sLef/tLo lhNnf rDkfjt;Fu hf]l8Psf] of] e"efug} t/sf/L / kmnkm"n v]tLsf nflu pko'Qmklg xf] .

of] ;DefjgfnfO{ Wofg lbP/ ;b/d'sfdaf6cGbfhL %# lsnf]ld6/ 6f9f /x]sf] rDkfjt5'g] ?kfn uflj;;Dd hf]8\g] dfu{sf] lgdf{0fsfo{ cfwf ;lsPsf] 5 . of] dfu{sf] clGtdlaGb'af6 cGbfhL & lsnf]ld6/ 6f9f ;Ldf gbLsfnL aU5 . of] dfu{n] rDkfjt 5'g] xf] eg]oxfFsf] t/sf/Lsf nflu ef/tLo /fhwfgL]lbNnL;Ddsf] af6f] v'Ng] ;Defjgf b]lvG5 .

t/sf/Ldf b]lvPsf] k|lt:kwf{sf] cg'kftdfljleGg ls6gfzs cf}ifwL / /f;folgsdnx¿sf] k|of]u klg x\jfQ} a9]sf] b]lvG5 .h;;Fu} /}yfg] t/sf/L / vfBfGg klg nf]k x'Fb}uO/x]sf] lhNnf s[lif ljsf; clws[t /fdg/]zzdf{ atfpF5g\ . pgL eG5g\, …dflg;x¿n]d'Votof :yfgLo sfpnL, /fof] / wfg nufpglal;{;s] . ;a}h;f] ls;fgn] pGgt hftsft/sf/L / vfBfGg afnL nufpg yfn]sf 5g\ .Ú

kl5Nnf] ;dodf t/sf/L v]tLaf6 w]/}n] hLjgpsf:g] df}sf kfP klg lhNnfs} 7"nf] e"efudfcem} ;Defjgfsf afjh'b cj;/ gkfPkl5k/Dk/fut v]tL ug'{ kg]{ afWotf 5 . ljsf;sfo{qmdx¿ ;b/d'sfd / o;sf] If]qnfO{ 5'g]uflj;;Dd dfq} ;Lldt x'g] k|j[lQn] cGo If]qdsf{{df k/]sf] cg'ej oxfF ug{ ;lsG5 .

pTkfbgsf lx;fan] s[lifof]Uo 7"nf] e"efucf]u6]sf] s~rgk'/ 5f]Psf] hf]ua'9f pkTosf /8f]6L 5'g]]] ;]tLau/lt/sf] 7"nf] dflgg] lbkfonIf]qdf ;8s ;'ljwf x'Fbfx'Fb} klg ls;fgx¿Joj;flos v]tLtkm{ cfslif{t ePsf kfOFb}gg\ .

cfkm"x¿ ljsf; sfo{qmddf ckfostfsf]l;sf/ / l;FrfO ;'ljwfaf6 jl~rt ePsfn]o;f] ePsf] pgLx¿sf]] ts{ 5 . x'g t88]Nw'/fdf 7"nf] nufgLdf lgdf{0f Ps bh{geGbfw]]/} l;FrfO cfof]hgf /x]sf 5g\, t/ tLdWo]Ps–b'O6fnfO{ 5f]8]/ cGo gfd dfqsf cfof]hgfag]sf 5g\ . o; ;DaGwdf l;FrfOn]pkef]QmfnfO{ bf]if y'kf{5 eg] pkef]Qmn]l;FrfOnfO{ bf]if y'kf5{g\ . l;FrfOdf emG8} caf}{+?k}ofFeGbf a9L nufgL eO;s]sf] cg'kftdfpkef]Qmfn] ;'ljwf eg] gkfPs} x'g \ .;b/d'sfdj/k/ kl5Nnf] ;dodf ;fgfk|s[ltsf l;FrfO of]hgfx¿ lgdf{0f gePsfxf]Ogg\ . tLdWo]df of]hgfsf ;+/rgf dfq}klg b]lvg] u/]sf 5g\ . xfjfkfgL / ef}uf]lnsljljwtfn] 88]Nw'/fdf t/sf/L / kmnkm"nv]tLsf w]/} ;Defjgf /x]sf] atfpFb} afuafgLljsf; clws[t lbnaxfb'/ lji6 eG5g\, …7"nf];d:of ahf/sf] lyof], Tof] klg ca ;dfwfgePsf] 5 . s[ifsnfO{ cem} k|fljlws ;xof]upknAw u/fpg] xf] eg] t/fO{sf lhNnfdfef/taf6 cfoft x'g] t/sf/L sd ug{;lsG5 .Ú ä

cg'eljhf]zLk]zfn] lzIfs eP klg cfkm'nfO{ s[ifseGg g} ?rfpF5g\, %) jifL{o lbnLk/fhhf]zL . pgL 88]Nw'/fsf cfbz{ ls;fgx'g\ . pgsf k'vf{ l5d]sL ef/tsf]s'dfpFaf6 cfP/ 88]Nw'/fsf] au/sf]6uflj;df a;]sf lyP . hxfFaf6 pgn]cfºgf] o'jf ;dodf ;'? u/]sf] t/sf/L/ kmnkm"n v]tLsf sf/0f pgsf]hLjgz}nL kl/jt{g x'g ;xof]u k'Uof] .lhNnfsf] klZrdL e]udf ofqf ug]{ hf]sf]xL klg hf]zLsf] af/L b]v]/ Psrf]l6cl8G5g\ . s[lif clws[tx¿sf cg';f/klg pgsf] af/L /x]sf] If]q ;a} b[li6n]pko'Qm 5 .

hf]zL t/sf/L / kmnkm"n v]tLaf6;/b/ jif{sf] b'O{ nfv cfo cfh{gu5{g\ . hldgsf lx;fan] cGbfhL !)/f]kgLaf6} pgn] of] pTkfbg ug{ EofP/w]/} hldg rflxG5 eGg] dfGotfnfO{g} unt ;fljt u/]sf 5g\ . ;'Gtnfv]tLsf nflu ljz]if¡f dflgg] hf]zLn]pTkfbg u/]sf la?jf lhNnf s[lifljsf; sfof{non] vkt ug]{ u/]sf]5 . a]nf a]nfdf pgLnfO{ sfof{noaf6au+}rf ;'wf/sf nflu ;xof]u klgkfOg] u/]sf] 5 . cGo v]tLeGbft/sf/L v]tLd} /fd|f] cfocfh{g b]v]sfhf]zL uj{;fy eG5g\, …d}n] Ps jif{df;f9] tLg nfv;Ddsf] t/sf/L /kmnkm"n a]r]sf] 5' .Ú ä

Page 46: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#46

cfly{s l6kf]6

ljZj a}+ssf] cGtl/d;xfotf /0fgLltpRr lzIffsf nflu ^ s/f]8 cd]l/sL 8n/cg'bfg af]8{af6 :jLs[t …gofF g]kfnÚ lgdf{0fsf]cleofgdf ;dy{g hgfpFb} ljZj a}+sn] g]kfnsfnflu cGtl/d ;xfotf /0fgLlt to u/]sf] 5 .km]a|'c/L t];|f] ;ftf ;DkGg ljZj a}+ssf sfo{sf/Llgb]{zsx¿sf] a}7sn] pRr lzIffsf nflug]kfnnfO{ ^ s/f]8 cd]l/sL 8n/sf] ;xof]ucg'bfg :jLs[t ub}{ g]kfnsf] ljsf; kl/of]hgfdf cfjZos ;xof]u ug]{k|lta4tf hgfPsf] 5 . …lg;Gb]x a}+s g]kfnsf] ljsf; k|lqmofsf ;fy} zflGtl;h{gf / /fHo lgdf{0fdf oyf;Dej Jojxfl/s ¿kaf6 lg/Gt/ ;+nUg/xg]5Ú, cGtl/d /0fgLlt kqdf pNn]v ul/Psf] 5 .

g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -dfcf]jfbL_ / ;ft bnaLrsf] zflGt ;Demf}tfnfO{:jfut ub}{ ljZj a}+sn] zflGt k|lqmofsf] ;kmntf ;'lglZrt u/fpg] k|of]hgsfnflu cfºgf] ;xof]u h'6fpg] k|lta4tf klg bf]xf]¥ofPsf] 5 . t/ ;+ljwfg;efsf]lgjf{rg geP;Dd / ;a} kIfn] To;sf] kl/0ffd :jLsf/ gu/];Dd /fhgLltscj:yf cl:y/ /xg] / hf]lvd sfod} /x]sf] dflgg] klg /0fgLlt kqdf n]lvPsf]5 . g]kfn clxn] ;+qmd0fsfnLg cj:yfdf /x]sf] ljZn]if0f ub}{ …ljs[tÚtkm{pGd'v gePdf / ;+qmd0fsfn l:y/ /x]df g]kfn ljsf;sf] ultdf cufl8 a9\g]ljZjf; ljZj a}+ssf] 5 . zflGt k|lqmof ;kmntfk"j{s cufl8 a9\g' To;sfnflu cfjZos ;t{ /xg] klg lgb]{zsx¿n] hgfPsf 5g\ . …lg;Gb]x a}+sg]kfnsf] ljsf; k|lqmofsf ;fy} zflGt / /fHo lgdf{0fdf oyf;Dej Jojxfl/s¿kaf6 lg/Gt/ ;+nUg /xg]5Ú, cGtl/d /0fgLlt kqdf pNn]v 5 .

a}+sn] gofF /fli6«o b[li6sf]0f tof/ ug{ / åGåkl5 k|d'v cfly{ssfo{qmdsf] ljsf;df klg ;xof]u pknAw u/fpg]5 . zflGt k|lqmofsf]sfof{Gjog, ;'wf/sf] sfof{Gjog jf åGåkl5sf] sfo{qmdsf] sfof{Gjog;Fu;DalGwt cj;/x¿ cfPdf / kl/l:ylt ;sf/fTdstkm{ pGd'v ePdfah]6 ;xof]u nufot cltl/Qm a}+s ;xfotf pknAw u/fpg ;lsg]k|lta4tf klg a}7sn] hgfPsf] 5 . To:tf] ;xof]u cfly{s j[l4 tLj|agfpg / /f]huf/L ;[hgf ug]{tkm{ s]lGb|t /xg]5 . l:ylt v/fa ePdfa}+ssf] ;xof]u a9L 5gf]6k"0f{ /xg] hfgsf/L klg g]kfnnfO{ u/fOPsf] 5 .

sf]8fs l8lh6n k|ljlwdfsf]8fsn] cfw'lgs l8lh6n k|ljlw cFufNg] ePsf] 5 . ahf/df l8lh6n

k|ljlwsf] a9\bf] cfsif{0f;Fu} sf]8fsn] klg cfw'lgs k|ljlwdf hfg] lg0f{olnPsf] 5 . sf]8fsn] cfkm" dftxt ;+rflnt ;a} Nofax¿nfO{ l8lh6nk|ljlwdf n}hfg] tof/L clGtd r/0fdf /x]sf] atfPsf] 5 . O:6Dofgsf]8fssf pkfWoIf jf/]g lj:g]:sLn] cfºgf] k/Dk/fut ahf/sf sf/0fkmf]6f]u|fkmLdf ljsl;t d'n'sdf $) k|ltzt lx:;f u'dfpg' k/]sf] atfPsf5g\ . g]kfn / ef/tdf of] lx:;f !% k|ltzt /x]sf] 5 . cfufdL lbgdflkmNd grflxg] u/L Sofd]/f tyf df]jfOn kmf]gaf6 tTsfn tl:a/lgsfNg] k|ljlw cjnDag ul/g] hfgsf/L klg pgn] lbPsf 5g\ .sDkgLn] lng] /0fgLltsf af/]df hfgsf/L u/fpg sf]8fsn] o;} ;ftfsf7df8f}+df blIf0f Pl;ofnL laqm]tfx¿sf] e]nf klg ;DkGg u/]sf] 5 .

/fi6« a}+sdf b'O{ k|fWofks;/sf/n] g]kfn /fi6« a}+ssf] ;+rfns ;ldltdf cy{zf:qsf b'O{ jl/i7

k|fWofksx¿nfO{ lgo'Qm u/]sf] 5 . dlGqkl/ifb\sf] xfn} ;DkGg a}7sn]k|fWofksx¿ 8f= ljZjDe/ Kofs'/]n / 8f= kfly{j]Zj/ ltldlN;gfnfO{pQm kbdf lgo'Qm u/]sf] xf] . pgLx¿sf] sfo{sfn kfFr jif{sf] /xg]5 .pgLx¿sf] lgo'lQmn] /fi6« a}+s ;+rfngdf gofF ult cfpg] ljZjf;ul/Psf] 5 .

Page 47: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf
Page 48: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#48

v]ns'b /fli6«o km'6jn lnu

b'O{ 6f]nL, leGg /0fgLlt . pkflwsf nfluplQs} 3D;f3D;L . b'j} 6f]nL ljefuLo ePklg of] jif{ ;lxb :df/s PGkmf ;fgldu]nlnusf] pkflwsf nflu plqFbf lqk'/]Zj/l:ytbz/y /+uzfnfdf k|ltålGbtfsf] cfuf]cf]sNg]5g\ . g]kfnsf] k|ltli7t /fli6«o lnusf]of] jif{sf] pkflw ;]gfsf] lqe'jg cfdL{ gePk'ln;sf] dx]Gb| k'ln; Snadf lelqg] kSsfeO;s]sf] 5 . oL b'O{ ljefuLo SnaaLr x'g]lnusf] clGtd le8Gtkl5 @)^# ;fnsf]/fli6«o lnusf] uf}/jzfnL Oltxf; s;n]sf]g]{5 . Tof] lg0f{o x'g]5 .

lg0ff{os df]8df cfO;s]sf] g]kfns} ;jf{lwss'n wg/flz k'/:sf/ ePsf] of] aif{sf] /fli6«olnu clxn] /fli6«o v]ns'b kl/ifb\df ePsf]tfnfaGbLsf sf/0f clglZrtsfnsf nflu:ylut ePsf] 5 . t/, hlxn] lnusf] af“sLv]nsf nflu lqk'/]Zj/l:yt bz/y /+uzfnftof/ /xg]5 . Tolt a]nf k'gM lqe'jg cfdL{ /dx]Gb| k'ln; SnaaLrsf] k|ltålGbtf d}bfgdfphfu/ x'g]5 .

…of] dgf]j}1flgs n8fOF x'g]5Ú, lqe'jg cfdL{Snasf Joj:yfks s0f]{n ljgf]b lji6n] ;donfO{k|ltlqmof lbP . lqe'jg cfdL{ Sna clxn] lnusf]zLif{:yfgdf 5 . p;nfO{ lnu lhTg k'ln;Snalj?4sf] clGtd v]nnfO{ a/fa/Ldf /f]s]dfqkof{Kt x'g]5 . …xfdL /fd|f] cj:yfdf 5f}+Ú, pgn]k'ln;sf] k|ltålGbtf l:jsfb}{ eg] . lnusf] clGtdv]n af“sL /xFbf lqe'jg cfdL{ Snan] @% v]ndWo]@) v]n lhlt;s]sf] 5 eg] # v]nnfO{ a/fa/L /@ v]ndf k/fho ef]Ub} lnu tflnsfdf ;jf{lws^# c+s a6'Nb} zLif{:yfgdf /x]sf] 5 . dx]Gb|

k'ln; Sna @% v]ndWo] !( df ljhoL, %v]nnfO{ a/fa/L / ! v]ndf k/fho ef]Ub} ^@c+ssf ;fy lnu tflnsfdf bf];|f] :yfgdf 5 .dx]Gb| k'ln; SnanfO{ lnu pkflw lhTg lqe'jgcfdL{ Snalj?4sf] clGtd v]n h;/L klg cfºgf]sAhfdf kfg'{ kg]{ afWotf 5 . …ljutnfO{ kmls{P/x]bf{ cfdL{lj?4 xfd|f] k|bz{g pTs[i6 5Ú, dx]Gb|k'ln; Snasf sKtfg xl/ v8\sf cfdL{;Fusf]pkflwsf] le8Gt dgf]j}1flgs g} /xg] bfaL ub}{eG5g\ .

xl/ clxn] 3'F8fdf nfu]sf] rf]6sf sf/0f rfF8}g} lnu ;'rf? eof] eg] d}bfgdf plqg]cj:yfdf 5}gg\ . t/, pgL cfºgf cGo :6f/v]nf8Lx¿ :j:y /x]sf sf/0f cfºgf ]cg'kl:ytn] klg 6f]nLdf Tolt km/s gkg]{ljrf/ /fV5g\ .

o;} jif{ bz/y /+uzfnfdf ePsf] ;'j0f{ zDz]/gscfp6 km'6an k|ltof]lutfsf] kmfOgndf dx]Gb|k'ln; Sna;Fu ;'?df # uf]n vfP/ klg bf];|f]xfkmdf # uf]n kmsf{Psf] /]s8{af6 lgs} cfzfjfbL

b]lvPsf lji6 ljut tLg jif{sf] s8f d]xgtkl5cfdL{ Sna kmd{df /x]sf] atfpF5g\ . …Oltxf;k'/fgf] eO;Sof] . o;kfln xfdL /fd|f] km'6anv]ln/x]sf 5f}+Ú, of] lnudf nuftf/ c7f/j6fv]n ck/flht eP/ v]n]sf] cfdL{sf lji6atfpF5g\ . cfdL{n] klxnf] n]usf] v]ndf/]lnu];gdf kl/;s]sf] ;/:jtL Sna / dx]Gb|k'ln; Sna;Fu a/fa/Lafx]s cGo !! v]nnfO{cfºgf] kIfdf kf/]sf] lyof] . bf];|f] n]udf dR5]Gb|Sna;Fu ck|Tofl;t @–! uf]nn] k/flht aGgk'u]kl5 cfdL{sf] c7f/ v]nsf] ck/flht ofqf6'+luPsf] lyof] . bf];|f] n]udf of] 6f]nLn] /fgLkf]v/Lsg{/ l6d -cf/l;6L_;Fu %–! sf] gld7f] k/fhoJoxf]g'{ k/]sf] lyof] . ut jif{sf] lnu ljh]tfdgfª d:of{ª\bL;Fusf] klxnf] n]usf] v]ndf ljhoLeP klg bf];|f] n]udf !–! uf]nsf] a/fa/LdflrQ a'emfpg' k¥of] .

/fh' tfdfª / /fds'df/ ljZjf;sf] ?kdfb'O{hgfdfq /fli6«o v]nf8Ln] ;';lHht of] Snadfs'g} a]nf y|L:6f/ Snasf] l/h{e a]Grdf a:g]o'jf :6«fOs/ ljs0f{ >]i7 alnof] xltof/ ag]/b]vf k/]sf 5g\ . …xfd|f] ;kmntfsf] kl/efiffl6d js{ g} xf] . km]l/ @)^! ;fndf lnudf;dfj]z ePb]lv cgj/t 6]«lgª ub}{ cfO/x]sf5f}+Ú, lji6 eG5g\ . @)^! ;fndf rf}yf] :yfgdf/x]sf] cfdL{ @)^@ ;fnsf] lnudf t];|f] :yfgdflyof] . o;kfln cfdL{ lnu pkflwsf] w]/} glhs5 . t/, of] Snan] cfwf bh{g /fli6«o v]nf8Ln];';lHht dx]Gb| k'ln; Snasf v]nf8Lx¿sf]dgf]lj1fg s;/L tf]8\5, of] eg] oL b'O{ ljefuLoSnaaLrsf] kmfOgn le8Gtn] b]vfpg]5 .

ä gjLg cof{n÷sf7df8f}+

xl/nfO{ sf/ †clvn g]kfn km'6an ;+3 -PGkmf_n] utjif{b]lv /fli6«o lnudf pTs[i6 7xl/g]v]nf8LnfO{ sf/ pkxf/ lbg] Joj:yfnfO{lg/Gt/tf lbg] lg0f{o u/]kl5 o; jif{ sf/r9\g] efUodfgL km'6an v]nf8Lsf] ¿kdfdx]Gb| k'ln; Snasf /fli6«o :6«fOs/ xl/v8\sf kg]{ nueu lglZrt ePsf] 5 . PGkmf;|f]tn] lbPsf] hfgsf/Lcg';f/ xl/ of] jif{sf]lnusf] pTs[i6 v]nf8L 3f]lift x'Fb} 5g\ .pgL pTs[i6 v]nf8Laf6 k'/:s[t ePdf @%nfv (% xhf/ kg]{ 6f]o6f ofl/; sf/kfpg]5g\ . g]kfn ;/sf/n] sl/a !& nfveG;f/ 5'6 lbPsf] of] sf/ lnusf] pTs[i6v]nf8L 7xl/g] v]nf8LnfO{ lbg] ;DaGwdfPGkmf / 6f]o6f sDkgLsf] clws[t laqm]tfo'gfO6]8 6«]8;{ ;]lG8s]6 k|flnaLr ut ;ftf;Demf}tf ePsf] lyof] .

/fli6«o 6f]nLdf Ps bzseGbf a9L ;dolatfPsf xl/ cGt/f{li6«o km'6andf g]kfnaf6

;jf{lws uf]n ug]{ v]nf8L klg x'g\ . dx]Gb|k'ln; Snasf] sKtfg klg /x]sf pgn]o; jif{sf] lnudf cfºgf] SnanfO{ pkflwglhs} k'¥ofpg dxŒjk"0f{ of]ubfg u/]sf5g\ . pgn] of] lnudf ;ft uf]n ul/;s]sf5g\ . ä

dgf]j}1flgsn8fOF

cfdL{–k'ln;

cdL{sfJoj:yfks s0f]{nljgf]b lji6cfÏgfv]nf8LnfO{lgb]{zg lbFb}

cdL{sfJoj:yfks s0f]{nljgf]b lji6cfÏgfv]nf8LnfO{lgb]{zg lbFb}

Page 49: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

v]ns'b /fv]kdf tfnfaGbL

;do á kmfu'g @$, @)^# 49

ä gjLg cof{n÷sf7df8f}+

g]kfn u0ftflGqs v]ns'b ;+u7gn] /fli6«o v]ns'bkl/ifb\ -/fv]k_sf ;b:o–;lrj hLjg/fd >]i7sf]Ps;"qLo /fhLgfdf dfu /fVb} lqk'/]Zjl:ytkl/ifb\df nufPsf] tfnf b'O{ ;ftf;Dd gv'n]kl5kl/ifb\sf ;Dk"0f{ k|lzIfs tyf sd{rf/Lx¿ o;sf]lj/f]wdf plqPsf 5g\ .

o;n] v]ns'bdf le8Gtsf] l:ylt lgDTofPsf]dfq 5}g, nfdf] ;dob]lv :jtGq x}l;otn]sfo{/t /fv]k sd{rf/L, k|lzIfs / v]nf8Lx¿aLrcGof]nsf] l:ylt l;h{gf ePsf] 5 . oltdfqxf]Og, o;} dlxgfb]lv v]ns'b sd{rf/L ;+3sf]Ps k|ltlglw /fv]k af]8{df ;dfj]z x'g] gof“ P]g;bgaf6 kfl/t eO;s]sf] l:yltdf u0ftflGqsn]cfºgf] 5'§} sd{rf/L ;+3 vf]Ng'n] eljiodf g]kfnLv]ns'b /fhgLltsf] ;a}eGbf 7"nf] cv8fsf] ?kdfk|of]u x'g] ;+s]t b]lvPsf] 5 . o;n] :s'n, sn]h/ ljleGg ;/sf/L tyf u}/;/sf/L ;+3;+:yfdfb]lvg] /fhgLlts bnsf e|ft[ ;+u7gx¿ h:t}v]ns'bdf klg ljleGg bnsf ;+u7gx¿ aGg]vt/f pTkGg ePsf] 5 . xfn kl/ifb\df cf7;o &^ :yfoL / s/f/ u/]/ nueu Ps xhf/sd{rf/L /x]sf 5g\ .

cfkm"nfO{ dfcf]jfbL lgs6 eGb} cfO/x]sf]u0ftflGqs v]ns'b ;+u7gn] kmfu'gsf] klxnf];ftf ;b:o–;lrj >]i7sf] Ps;"qLo /fhLgfdfdfu /fVb} k|zf;lgs sfd 7Kk x'g] u/L kl/ifb\sf]d'Voåf/df tfnfaGbL u/]sf] lyof] . t/, kl/ifb\sfk|lzIfsx¿n] u0ftflGqssf] tfnfn] 6«]lgª nufot

v]nf8Lx¿sf] :jf:Yo k/LIf0fdf uDeL/ c;/k/]sf] eGb} of] ljjfbnfO{ jftf{dfkm{t g;'NemfPcfkm"x¿n] g]kfnel/ s'g} v]nsf] ultljlw;~rfng x'g glbg] r]tfjgL lbPsf 5g\ .pgLx¿n] lj/f ]w:j?k u0ftflGqsn]lqk'/]Zj/l:yt kl/ifb\sf] d'Voåf/df nufPsf]tfnfdfly csf]{ tfnfaGbL dfq u/]sf 5}gg\,bz/y /+uzfnfnufot n}grf}/l:yt 6]a'n6]lg;k|lzIf0f s]Gb|df klg tfnf nufPsf 5g\ . …xfd|f]dfu k|zf;lgs sfo{;lxt :jR5 /fv]ksf] lgdf{0fxf] . xfdL v]ns'bdf /fhgLlts/0fsf] lj/f]wL xf}+Ú,alS;ªsf ;xfos k|lzIfs cf]d df:s]n] ;do;Fueg] .

k|lzIfsx¿sf] of] lg0f{on] ;dflKtsf] qmddf/x]sf] o; jif{sf] ;lxb :df/s PGkmf ;fgldu]nlnusf] clGtd tLg lbgsf] v]n clglZrtsfnsfnflu /f]lsPsf] 5 . u0ftflGqsn] kmfu'g @# b]lv@& ut];Dd cfof]hgf ug]{ eg]sf] k"j{ lgwf{l/tkf“r v]nsf] /fli6«o k|ltof]lutf klg cf]e]mndfkg{ k'u]sf] 5 .

…v]ns'b eg]sf] z'4 Joj;flos 7fp“ xf] . To;}n]of] 7fp“df /fhgLlt ug'{ x'Fb}g eGg] d]/f] dfGotf5 . ;a}n] of] 7fp“nfO{ /fhgLlts dxŒjfsf+Iffsfnflu pkof]u u/] eg] g]kfnL v]ns'bsf] cj:yfs] x'G5 <Ú, /fli6«o v]ns'b kl/ifb\sf ;b:o–;lrj hLjg/fd >]i7 k|ltk|Zg u5{g\ . g]kfndfnf]stflGqs ;/sf/ :yfkgfkl5 ;b:o–;lrjkbdf lgo'Qm >]i7n] ut dlxgf jiff}{+b]lv a9'jfgkfPsf @ ;o ! sd{rf/LnfO{ pgLx¿sf]of]Uotfsf] cfwf/df a9'jf u/]sf lyP, h;df

/fhgLlts cv8f agfpg] tof/L3';k}7 5 – dNn

u0ftflGqs v]ns'b ;+3sf cWoIfw|'jljqmd dNnn] klxnf]kN6 cfºgf] ;+3dfv/fa JolQmx¿sf] 3';k}7 ePsf] l:jsf/]sf5g\ . pgn] ;donfO{ 5f]6f] cGtjf{tf{ lbg]qmddf cfufdL s]xL lbgd} tL JolQmx¿aflxl/g] ;+s]t lbP . …kmfu'g @! / @@ ut]/fli6«o ;Dd]ng ug]{ of]hgf 5 . o;kl5To:tf pR5[ +vn JolQmx¿ ;+3af6aflxl/g]5g\Ú, pgn] eg] . pgn] klxnf]kN6/fv]ksf ;b:o–;lrj hLjg/fd >]i7sf]/fhLgfdfsf] Ps;"qLo dfunfO{ klg e'nsf];+1f lbPsf 5g\, …Tof]rflxF clnsltcJojxfl/s xf] .Ú hf] JolQm;Fu dfu /flvPsf]5, To;}sf] /fhLgfdf dflug' slt plrt 5< eGg] k|Zgsf] hjfkm lbFb} dNnn] eg], …pgn]of] dfu cufl8 cfpg'df cfkm"eGbf klg ;+3df3';k}7 ePsf JolQm lhDd]jf/ 5g\ .Úcfkm"x¿n] kl/ifb\df u/]sf] tfnfaGbLlj?4plqg] k|lzIfsx¿nfO{ ;b:o–;lrj >]i7sf]dfG5] eGb} o;sf] lj/f]w u/] . …;b:o–;lrjsfglhs}sf dfG5]x¿n] Tof] tfnf nufPsf x'g\Ú,pgn] eg] . u0ftflGqsn] kmfu'gsf] clGtd;ftf cfof]hgf ug{ nfu]sf] /fli6«ok|ltof]lutfsf nflu $% nfv $! xhf/?k}ofFsf] ah]6 ljlgof]hg u/]sf] atfP .…;xof]uL ;fyLx¿n] k};f lbPsf 5g\Ú, pgn]cfkm"n] p7fPsf] k};fsf] ;|f]t v'nfpg rfx]gg\ .

tfnfaGbL ePsf] /fli6«o v]ns'b kl/ifb\sf] d"n9f]sf

u0f]z

clwsf/L

Page 50: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#50

u0ftflGqssf cWoIf w|'jljqmd dNn, ;b:ox¿>Ldfg\ yfkf / hoGt rGb klg k/]sf lyP .pgLx¿n] a9'jfsf] kq a'em]/ a9]sf] tna vfO;s]klg a9'jf k|lqmof lrQa'‰bf] gePsf] eGb} bf]xf]/f]dfkb08 ckgfpFb} cfO/x]sf 5g\ . dNn :jo+/fv]ksf sd{rf/L eP klg pgn] lgod–sfg'gsf]lvNnL p8fpFb} zfxL zf;gsfnsf ;b:o–;lrjlszf]/axfb'/ l;+xsf] bflxg] xft dflgg] 8f= k|sfzk|wfgnfO{ ;Nnfxsf/sf] ?kdf lgo'Qm ub}{ sl/atLg dlxgfcl3 kl/ifb\sf] ;dfgfGt/ ;+3sf] ?kdfg]kfn u0ftflGqs v]ns'b ;+u7g u7g u/]sflyP . pgn] u7g u/]sf] ;+u7gsf] s]Gb|Losld6Ldf kl/ifb\sf] sd{rf/Lsf] x}l;otn] tna/ eQf vfg] y'k|} JolQmx¿ /x]sf 5g\ .

olt xF'bfxF'b} u0ftflGqsn] ut dlxgf cfºgf]sld6Ld} /x]sf kbflwsf/Lx¿nfO{ ;dfj]z u/]/ @!;b:oLo sd{rf/L ;+3 u7g u/]kl5 clxn] v]ns'bdfle8Gtsf] l:ylt l;h{gf ePsf] 5 . u0ftflGqsn]sd{rf/L ;+3df cfºgf] k|ltlglwTj u/]sf] eg]/ k|rf/–k|;f/ u/]sf k"jf{~rnsf /~hg yfkfn] cfkm"nfO{kQf] glbO{ pkfWoIf kbdf lgo'Qm u/]sf] eg]/ o;sf]v08g ul/;s]sf 5g\ . oBlk, /fv]kdfsd{rf/Lx¿sf] Pp6} :jtGq lgsfo x'g' kg]{ d'2fdf;xdlt hgfpFb} u0ftflGqs, /fv]ksf] sd{rf/L ;+3/ k|lzIfsx¿aLr kmfu'g !% ut] a;]sf] jftf{dflgsf; lgsfNg] ;xdlt ePsf] jftf{df a;]sf Pssd{rf/Ln] ;donfO{ atfP . t/, u0ftflGqssf]kl5Nnf] ;dodf s'/f Pp6f ug]{ / sfd csf]{ ug]{lj/f]wfef;k"0f{ Jojxf/n] pgLx¿k|lt k"0f{ cfZj:tx'g g;lsg] /fv]ksf jl/i7 sd{rf/L / k|lzIfsx¿atfpF5g\ . sd{rf/L ;+3sf] r'gfj kmfu'g @^ ut]x'Fb} 5 . clGtdkN6 @)$& ;fndf r'gfj eP/clxn] tby{jfbdf rln/x]sf] sd{rf/L ;+3nfO{ kl5Nnf];dosf ;b:o–;lrj ljgf]bz+s/ kflnv] /lszf]/axfb'/ l;+xn] cfºgf] :jfy{sf nflu cTolwsk|of]u u/]sf] cf/f]k nfUg] u/]sf] 5 .

…xfd|f] r'gfjdf v]n;Fu ;DalGwt ;a} sd{rf/Lp7\g kfpg]5g\ . To;}n] xfd|f] dfg ;Ddfgdflyr9]/ cfºgf] cl:tTj vf]Hg] sfd eof] eg] Tof]b'Mvb kl/0ffd x'g]5 . ansf] /fhgLlt eof] eg]xfdL k|ltsf/df plqg]5f}+Ú, ev{/} ;bgaf6 kfl/teP/ /fv]ksf] P]gdf :jtGq cl:tTjsf ;fy;dfj]z ePsf] sd{rf/L ;+3sf sfo{jfxs cWoIfgjLg pk|]tLn] ;donfO{ k|ltlqmof lbP . pgL;a} sd{rf/Lx¿ u0ftflGqsem}+ /fhgLltdf plqPv]ns'bdf b;j6f sd{rf/L ;+3 u7g x'g] /o:tf] l:ylt cfPdf kl/ifb\, v]n If]q / v]nf8L;a}sf nflu b'ef{Uok"0f{ x'g] r]tfjgL lbG5g\ .

u0ftflGqssf cWoIf w|'jljqmd dNn :jo+klg v]ns'bdf /fhgLlts/0fsf] lj/f]w u5{g\ .t/, pgL v]n If]qdf nfu]sf dfG5]x¿sf]/fhgLlts cf:yf h'g bn;Fu eP klg cfºgf];+u7gn] :jR5 v]ns'bsf] cleef/f p7fPsf]x'gfn] ;a}nfO{ cfºgf] ;+u7g;Fu ldn]/ lxF8\gcfx\jfg u5{g\ . …v]n If]qdf nfu]sf JolQmx¿sf]a]Un} /fhgLlts cf:yf eP klg xfdL;Fu ldNg;Sg' k¥of]Ú, pgn] k|ltlqmof lbP . ä

g]kfnL lqms]6 v]nf8Lx¿ of] jif{ lgs} Jo:t/xg]5g\ . of] jif{ dfq g]kfnn] rf/j6fcGt/f{li6«o lqms]6 k|ltof]lutfdf v]Ng] hfgsf/Lg]kfn lqms]6 ;+3 -Sofg_n] lbPsf] 5 . g]kfnn]o; jif{ cu:tdf cfof]hgf x'g] Pl;;L o'y–!( OnfO6sk lqms]6 k|ltof]lutfb]lvgf]e]Da/df x'g] Pl;;L o'y–!% OnfO6skdfefu lng] kSsf eO;s]sf] 5 . o;}u/L o;}jif{ x'g] elgPsf] Pl;;L @)–@) lqms]6 /Pl;;L dlxnf lqms]6df klg g]kfnn] efulng] hgfOPsf] 5 .

g]kfnL o'y–!( 6f]nL Pl;;L OnfO6skv]Ng clxn] 5gf]6 v]nx¿df Jo:t 5 . of]k|ltof]lutf !*b]lv @( cu:6;Dd dn]l;ofdfx'Fb} 5 . k|ltof]lutfdf g]kfnafx]s dn]l;of,s'j]t, stf/, o'PO{ / xªsª ;dfj]z /xg]5g\ .…g]kfn OnfO6 ;d"xdf k/]sf] 5Ú, k|ltof]lutfaf/]

hfgsf/L lbFb} g]kfn lqms]6 ;+3sf ;b:otf/sdl0f bLlIftn] eg] .

sf7df8f}+df !$ b]lv @% gf]e]Da/;Dd x'g]Pl;;L o'y–!% OnfO6skdf !) 6f]nLsf];xeflutf /xg] Sofgn] hgfPsf] 5 .k|ltof]lutfdf g]kfn, o'PO{, dn]l;of, cf]dfg,e'6fg, ckmuflg:tfg, s'j]t, ax/fOg, l;+ufk'// xªsªsf] ;xeflutf /xg]5 . @)–@)lqms]6sf nflu ldlt / :yfg to geP klgo; k|ltof]lutfdf g]kfn, o'PO{, dn]l;of,ax/fOg, s'j ]t, l; +ufk '/ , xªsª,ckmuflg:tfg, stf/ / cf]dfg ;lDdlnt/xg]5g\ . o;} jif{ cfof]hgf x'g] elgPsf]dlxnf lqms]6sf] ldlt, :yfg / 6f]nL togeP klg k|ltof]lutfsf] ldlt to ePkl5efu lng cfj]bg btf{ u/fOg] bLlIftatfpF5g\ . …xfdL k|of;/t 5f}+Ú, pgn] eg] .

Jo:t x'g] eP lqms]6/

v]ns'b /fv]kdf tfnfaGbL

Page 51: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 51

lstfa

dfWolds txsf] k'/fgf] kf7\oqmddf 8f= tf/fgfyzdf{n] n]v]sf] …bfz{lgs ;'s/ftÚ eGg] kf7 xfdLv'a rfv lbP/ k9\Yof}+ . SofDk; x'“b} ljZjljBfnok'Ubf ;'s/ftsf af/] cem w]/} yfxf x'“b} uof] .:s'n k9\b} b]v]sf] cg'xf/ s'lRrPsf] pgsf] Pp6}kmf]6f] clxn];Dd kf7\ok':ts, OG6/g]6, aflx/Llstfadf slt x]l/of] slt † tLg xhf/ jif{k'/fgf xh'/afn] plQv]/ kmf]6} s;/L kf] lvr]sflyP xf]nf / b]Vg' ljleGg sf]0fsf pgsftl:a/x¿ . xSsL :jefjsf oL afh]sf] gfdrflxFvf;df …;f]qm]6;Ú /x]5, gf} sIffdf klxnf]kN6…;'s/ftÚ eg]/ lrg]sf oL a'9fsf] ;SsnL gfddnfO{ kl5 dfq yfxf eof] .

Ps lbg 8f= uf]ljGb/fh e§/fO{n] kmf]g u/],…efO, d]/f] gof“ pkGof;sf] ljdf]rg 5, Ps]8]dLdf,cfpg" x} †Ú ljdf]rgdf t uOgF, t/ s] n]v]5g\pgn] eGg] r'dr'd lyof] dgdf . pgn] tL;jif{cl3 n]v]sf b'O{j6f pkGof; …d'unfgÚ /…dl0fk'/sf] lr7LÚ b; kGw|jif{cl3 k9\b} dnfO{pgsf} z}nLn] tflg;s]sf] lyof] . ljZjljBfnodfk9fP/, jt{dfg ljZj k9]/ / ;dfnf]rgfdf cfwfbh{g uxlsnf lstfa n]v]/ vfl/Psf e§/fO{n]%# jif{sf] pd]/df n]v]sf] pkGof; ultn} x'g'k5{eGg] dnfO{ nfu]sf] lyof] .

k9]F, …;'s/ftsf kfOnfx¿Ú, emG8} @ ;o k[i7df]6f] pkGof; . km';{bsf] Ps a]n'sf k9\g a;]sf],/ft g;lsFb} pkGof; ;lsof] . ^–& dlxgfcl3k9]sf] s[i0f w/fjf;Lsf] …/fwfÚn] klg dnfO{ crDd}u/L tfg]sf] lyof], t/ Tof] Ps /ftdf kl9;lsg]vfnsf] lyPg, lgs} df]6f] . kl5 oxL lstfasfnflu w/fjf;Ln] dbg k'/:sf/ yfk]kl5 /fwfsf]cf}kGofl;s cfsif{0fn] dnfO{dfq xf]Og, y'k|}nfO{;dft]sf] /x]5 h:tf] nfu]sf] lyof] . ;/n:jefjsf e§/fO{sf] sndn] ;/n zAbx¿aLrjt{dfg ;dosf] hl6ntfnfO{ slt k|efjsf/L9+un] lrq0f u/]sf] 5 eg] gfos cgGt;lxtpkGof;sf clwsf+z kfqx¿n] ef]u]sf] hLjgkf7snfO{ cfkm}+n] af“lr/x]sf] si6s/ o'uh:tf]nfU5 . kfqx¿df kf7s l55{g\ / pgLx¿nfO{o'usf] oyfy{;“u glhs pkGof;sf sfNklgsrl/qx¿ geO{ cfºg} l5d]sLx¿h:tf] dx;';

u5{g\ .lqe'jg ljZjljBfnosf] ljBfyL{sf ¿kdf b'O{

jif{ latfp“bf d}n] xhf/f}+ cgGtx¿ b]v]sf] 5',sltnfO{ glhsaf6 lrg]sf] 5' / s]xLsf] ;+3if{;“uhf]l8Ps} 5' . cgGtx¿ hf] ufp“af6 ;fy{shLjgsf] ;kgf af]s]/, s]xL u5'{ eGg] cf“6n]el/P/, ;'lj:tfn] lhGbuL latfpg] af6f] kQfnufp“5' eg]/ sf7df8f}+ cfp“5g\, t/ /fhwfgLsf]e'd/Ldf s:t/L ?dlnG5g\ eg] aflx/ lg:sg];fgf] dfu{;Dd km]nf kfg{ ;Sb}gg\ . cg]sf}+ xG8/,7Ss/ / emGemfjftn] cgGtx¿nfO{ slt ufN5eg] pgLx¿ bfz{lgs aG5g\, slj aG5g\, j}/fuLaG5g\ . t/, d}n] pkGof;sf] kfq ;'s/fth:tf]k|f]km];/ ljZjljBfnodf e]6]sf] 5}g . pkGof;k9\b} hf“bf d]/f] lbdfudf cgGtsf] cg'xf/cfO/x\of], h'g l5gl5gdf km]l//xGYof] . ;'s/ftsf]cg'xf/ d}n] agfpg} ;lsg“, slxn]sfxLF e§/fO{s}cg'xf/;“u pkGof;sf k|f]km];/ kfqsf] cg'xf/h'wfpg'afx]s . pkGof;sf kfq ;'s/fth:tfljBfyL{x¿nfO{ kof{Kt ;do lbg], 3/d} 1fgu'gsfs'/f l;sfpg] / hLjgjfbL aGg k|f]T;fxg lbg]k|f]km];/x¿ sf] 5 / lqe'jg ljZjljBfnodf <;a};“u cfºg} efubf}8 5, cfºg} Jo:ttf /;d:ofx¿df clNem/x ]sf b ] lvG5g\ ,ljZjljBfnosf k|f]km];/x¿ . ljBfyL{x¿nfO{e§/fO{n] sNkgf u/]h:tf] hLjgbz{gsf cg]sf}+cfofd;“u kl/lrt u/fP/ hLjgjfbL aGgk|f]T;flxt ug]{ ;'s/fth:tf k|f]km];/ d}n] lqe'jgljZjljBfnodf clxn];Dd e]6]sf] 5}g .

k|f]km];/ ;'s/ftsf] d'vaf6 e§/fO{n] cfºgf]hLjg bz{g af]n]sf 5g\, gof“ / k'/fgf] ;do;“utfnd]n ldnfpg'kg]{ of] o'usf o'jfx¿sf] kL8fuDeL/ 9+un] JofVof u/]sf 5g\, of}jgk"0f{;kgfx¿ s;/L l5GgleGg eP/ 6'lqm/x]sf 5g\eg]/ cf“v}cl3 b]vfOlbPsf 5g\ . clxn]sf];dosf cgGtx¿;Fu kL8fsf] vft 5, le8Gtdfdfofn' d5]{, sdfO vfg] s'g} cj;/ 5}g, ljb]zhfg vf]Hbf bnfnn] k};f vfOlbG5, k9\g dgnfUb}g, ufpF kms{g] s'g} cfwf/ 5}g, hLjgsf;fgfeGbf ;fgf ;kgfx¿ klg cw'/} /xG5g\clg hfkfgL n]vs jftf? ;'?dLsf] …b slDKn6

Dofg'cn ckm :o';fO8Ú gk9]/ s] u¿g\, e§/fO{sf]kfq cgGtn] h;/L <

e§/fO{ ljZjljBfnosf k|f]km];/ x'g\ . pgn]lqe'jg ljZjljBfnonfO{ glhsaf6 b]v]sf 5g\ .Toxf“ b]zel/af6 cg]sf}+ ;kgf ;“ufn]/ k9\gcfpg] ljBfyL{sf] x'n 5, cgGth:t} . pgsf]pkGof;df sLlt{k'/j/k/sf] ;hLj j0f{g 5 .t/, pgn] ljBfyL{ cfGbf]ng -Tof] s'g} s'g} a]nfljefu / k|f]km];/lj?4;d]t x'G5_ af/] n]VbfljZjljBfno / k|fWofkssf] kIf lnPsf 5g\,h'g PskIfLo 5 . lqe'jg ljZjljBfno, ljefu/ of];Da4 SofDk;x¿df nfk/jfxL x'Fb} x'Fb}geGg' g]kfndf e|i6frf/ 5Fb} 5}g eg]h:tf] xf] .e§/fO{ ;Hhg 5g\, t/ lqe'jg ljZjljBfnodfpgLh:tf ;Hhgx¿sf] ;+Vof ;fgf] 5 .

pkGof;df kfq / 36gfsf] cfsif{s j0f{g 5 .no / ult s:tf] 5 eg] st} klg kfq / 36gfnfO{cjd"Nog u/]/ …hDkÚ u/]h:tf] nfUb}g . efjgf /bz{gdf aUbf sltko 7fp“df pkGof;sf/ sljag]sf 5g\ . sltko JofVofx¿ cltzof]lQmk"0f{nfU5g\ . clxn]sf] ;dodf afFlr/x]sf g]kfnLsf];+3if{dfly n]lvPsf] oyfy{k/s pkGof;dfsljtfTds efvf plt ?lrs/ nfUb}g, st} st} .oBlk pQ/cfw'lgstfsf 1ftf -kl5Nnf s]xL;dfnf]rgf s[ltx¿kl5 pgnfO{ o;f] eGbf km/skb}{g_ e§/fO{n] ;dosf] kl5Nnf] sfnv08nfO{h:tfsf] t:t} ptfg{ ;Dej k|of; u/]sf 5g\,pkGof;df . afn'jfsf s0f h;/L rf]Ol6P/dl;gf–dl;gf ;kgfx¿sf] d[To' ePkl5 clxn]sfcgGtx¿ s'g xb;Dd lj/lQmG5g\, slt;Ddlg/f; x'G5g\ / Pp6f hLjgjfbL o'jf Xbosf;a} cfzfx¿n] s;/L cfTdxTof u5{g\ eGg] yfxfkfpg …;'s/ftsf kfOnfx¿Ú k9\g} k5{ .

ä dgf]h bfxfn

ha ;kgfx¿ d5{g\pkGof;df kfq / 36gfsf] cfsif{s j0f{g 5 . no / ult s:tf]5 eg] st} klg kfq / 36gfnfO{ cjd"Nog u/]/ …hDkÚ u/]h:tf]

nfUb}g . efjgf / bz{gdf aUbf sltko 7fp“df pkGof;sf/slj ag]sf 5g\ . sltko JofVofx¿ cltzof]lQmk"0f{ nfU5g\ .

;'s/ftsf kfOnfx¿ -pkGof;_8f= uf]ljGb/fh e§/fO{k|sfzs M df]8g{ a'S;d"No M ?= !%)÷–k[i7 M !(%

Page 52: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;flxTo÷lgaGw

;do á kmfu'g @$, @)^#52

l;g]df h:t} ePsf 5g\ ;kgfx¿ . lbglbg}gofF gofF /+u¿ksf eP/ cfO/xG5g\ cfFvfdf .lbglbg} k]ml/O/xG5g\ . ;kgf b]vfpg] cg'xf/x¿klg k]ml/G5g\, ;kgf eGg] :j/ klg km]l/G5g\,;kgfnfO{ ;kg} agfP/ ;hfpg vf]Hg]x¿ klgk]ml/G5g\ . k]ml/Psf x/]s ;kgfx¿df cfºgf] :yfgvf]Hbfvf]Hb} x}/fg ePsf xfdLnfO{ ca x/]s ;kgfP]7gh:tf nfUg yfn]sf 5g\ . /ftsf] sNkgfg} 8/nfUbf] ePsf] 5 . haha /ft kb}{hfG5, ;kgf b]Vg'kg]{ qf;n] dg cflQgyfN5 .

lsg b]vfpg /x/ u5{g\ dflg;x¿xfdLnfO{ ;kgf < xfdL lsg afWo 5f}+b]Vg ltgLx¿sf] ;kgf <

slxn] b]zsf] ;kgf b]vfpF5g\, slxn]ljb]zsf] ;kgf b]vfpF5g\ . slxn] kxf8sf];kgf b]vfpF5g\, slxn] dw];sf] ;kgfb]vfpF5g\ . ef]s, clgsfn, ul/aL /

cft+ssf] e'd/Ldf nk]l6Psf] of] jt{dfg lsg;kgfsf] vf]n cf]8]/ k';sf] l7lx/f] /ft sf6\gljjz 5 < ;w+} gf/fx¿, h'n';x¿, aGbx¿,tf]8kmf]8, xTof / cft+ssf aLr ef]ln pbfpg]3fdsf] k|tLIffdf of] l7lx¥ofpFbf] /ft lsg ef]UgafWo 5f}+ xfdL <

dnfO{ hlxn] klg Pp6} s'/fn] lk/f]N5 —;kgfsf lgb]{zsx¿ ;w+} gofFgofF vfn]

of]hgfx¿ cfFvfsf kbf{df b]vfP/ o'u klv{gl;sfO/x]5g, gcflQg, w}o{ /xg, ;xfbft

x'g / dg{ k|]l/t ul//x]5g\ . cfsfz klg, xfjfklg, lxdfn klg ;a} pgLx¿s} lrGtg ;Ldfsf]3]/fdf k5{ eG5g\ . eG5g\ – ca Ps kfOnf];fg{'cl3 pgLx¿nfO{ ;f]lwg'k5{,, Ps ufF;vfg'cl3 pgLx¿lt/ x]l/g' k5{ .

sxfFsxfF;Dd k'Ug] ofqf yfn]sf xf}+ eGy], cfhu8\of}nfem}+ Ps} 7fpF u'6d'l6P/ al;/x]sf 5g\pgLx¿ t/ of] :jLsf/ ug{ c;dy{ 5g\ lspgsf ;kgfx¿ tGb|f xf]Ogg\, P]7g xf]Ogg\ .pgLx¿ eG5g\ – tL ;a} pgn] k'¥ofpg rfx]sf]dfu{sf k'nx¿ x'g\ ltgd} 6]s]/ dfq k'Ug ;lsG5d'lQmdf .

xhf/f}+ o'u lalt;Sof] d'lQmsf ;kgfx¿ af]s]/ .d'lQmsf sNkgfdf dg]{x¿sf gfd klg ca c;+Vo5g\ . cfnf d'lQm lrxfgx¿df cfF;' emfg]{x¿;d]t5}gg\, cfh . s]jn lgw'{d cfFvfn] 6f9f lIflthlt/x]/]/ 6f]nfPsf] ;+j]bgz"Go kfqdf kl/0ft eO/x]sf]o; jt{dfgdf ltgn] 6]vfpg] x/]s ;kgfx¿ca ;fbf eO;s], /+u p8]sf .

cfh k]ml/ dnfO{ PskN6 cfkm}+n] s'g} lbgn]v]sf] Tof] sljtf ofb cfO/x]5 . —

d'lQmsf ;kgfx¿ ;a a]sf/ x'g\dflg;x¿ Ps Psj6f cf:yfsf] lsnf]df s}b5g\

Pp6} /fdnfO{ dof{bf k'?if agfpgsflglDt

eQmx¿ /fdleqsf] x/fd b]Vg c;dy{5g\ .

cf] † l;4fy{ uf}td †cf] † P8f]Nkm lx6n/ †cf] † h8 e/t †sxfF 5 dflg;sf] d'lQmkmn <sxfF 5 of] cf:yfsf] w/ftn <

d'lQmsf ;kgfx¿ä s[i0f w/fjf;L

Page 53: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 53

Ps Psj6f dxŒjfsf+Iffx¿ cfkm}+ clUnP/pleg vf]Hbf p;n] 6]Sg] nf}/f] agfpF5, hgtfnfO{b]vfpg] s'g} /+uLg ;kgf . cfFvfd} 6s kg]{ u/Lp;n] b]vfPsf ;kgfx¿ ljut / jt{dfgsf]lj:d[ltsf] 5fofF aG5 r]tgfdf . k]ml/ PskN6s'b\g dg nfU5 h'n';df, k]ml/ PskN6 tfnLlk6\g dg nfU5 efif0fdf . PskN6 dl/lbg dgnfU5 cfGbf]ngdf . nfU5– ;a} yf]s PSn}ul/lbpFm, PSn}n] NofOlbpFm Tof] o'u .

p;n] k'ms]sf] l;6Ldf s'lbxflnof] cfkm" t,;a} s'b]s} xf]nfg\ 7fg]/ t/, k/ e8\vfnfdf k'u]/kl5 kmsL{ x]bf{ cfkm";Fu t lyPgg\ sf]xL klg .PSn} kf] of] pd]/;Dd ef]s} gf+u} p;n] km's]sf]l;6Lsf] :j/df axlsP5 . cfh ha ;kgf P]7geof], jt{dfg cfFvfd} lanfof], lxhf] lxF8]/ cfPsf;a} af6f cFWof/f uNnLdf kl/0ft eP . xf] †cfh pleP/ oxfF, d b]lv/x]5' Oltxf;sf] of]b'u{lt h;n] lat]sf] oqf] o'unfO{ aLr af6f]d}sxfF v;fP5 sxfF <

d'lQm cfkm}+ aGwgdf kl/0ft eO/x]sf a]nf;kgfx¿ klg ca cTof;nfUbf] b[Zo ePsf 5g\ .xfdLn] lxdfnsf] ;'Gb/tfsf] j0f{g ul//x]sf a]nflxpFsf] l7lx/f]sf] t rr}{ ug{ e'n]5f}+, xfdLn] pHofnf]3fdsf] s'/f ul//x]sf a]nf To;sf] /flknf] t]hsf]t s'/} p7fPg5f}+, cfh of] jt{dfgdf cfOk'Ubf cayfxf x'Fb} 5, cfkm}+n] cfºgf] z/L/sf] df;' sf6\b} d'lQmo1df r? agfpg kl//x]sf] 5 . hlt b'v] klgP]øof eGg ePsf] 5}g, hlt kL8f eP klg af]NgePsf] 5}g . t/ === s] ;fFRr} Gofosf] k|tLIffdfcGofonfO{ bfx|f ls6]/ vlk/xg' <

;kgfsf lgb]{zsx¿sf 7"nf 7"nf kmf]6fx¿5ftLdf 6fF;]/, cfkm}+nfO{ la;{+b}, cfkm}+nfO{ 5]Nb}lxFl8/xg' k/]sf] 5 . x/]s /fdleq n's]sf] x/fdnfO{;nfd ub}{} cfk"mnfO{ ;a}eGbf lg/Lx agfpg'kl//x]5 . Pp6f–Pp6f JolQm tfgfzfx hGd]/3/–3/df ca pleg c;Dej ePsf] 5 . ;a}n]ldn]/ agfPsf] af6f] ca s'g} kf6L{sf] akf}tLePsf] 5, s'g} emG8fsf] hldgbf/L ePsf] 5,cfºg} ;DklQ dflgPsf] ;+/rgf s'g} h'n';sf]pT;j ag]sf] 5 . cfºgf] ljrf/ ca af]Ng ePg,p;s} ljrf/ dfq bf]xf]¥ofpg' k/]sf] 5 . dflg;x'g] n8fOF n8]Yof}+ xfdLn] t/ cfh yfx} gkfO{s;}sf 3f]8fdf kl/0ft eO/x]sf 5f}+ .

dg}n] t cfh;Dd sf]xL klg d/]g oxfF .dg}{k5{ eg]/ efif0f ug]{x¿ t sf]xL klg d/]gg\cfh;Dd oxfF . oxfF t ltgLx¿ dfq d/], h;nfO{of] h'n';df hfFbf dl/G5 eGg] yfxf lyPg, of]lr¶L af]Sbf dl/G5 eGg] yfxf lyPg, of] emf]nfleqs] 5 eGg] yfxf lyPg, of] af]nLsf] k|ltlqmof s]x'G5 eGg] yfxf lyPg . yfxf lyPg – oxfF dg'{sf]of] xljut x'G5 eGg] klg, ;dk{0fsf] of] pknlAwklg .

…dg}{k5{ Pslbg ;a}n], xfdL klg d5f}{+xfdL dbf{ hgtfsf] lz/ p7fO{ d5f}{+Æ egL

uLt ufpg]x¿ sf]xL klg d/]sf 5}gg\, t/ of]uLt ;'Gg e]nf ePsfx¿ d/]sf 5g\, of] uLt

;'Gbf lsg dg'{k5{ eGg] ghfGg]x¿ d/]sf 5g\ .dg {sf lglDt xftdf aGb 's ydfpg]lul/hfk|;fbx¿ lhpFb} 5g\, t/ /fdnId0fx¿d/]sf] slQ eof] eof] . k|r08 afa'/fdx¿ efif0fub}{ 5g\– ltgsf efif0f k9]/ aGb's af]Sg]x¿sflrxfgsf] klg cfh 6'+uf] 5}g . /fhf 1fg]Gb|sflglDt aln x'G5' eGg] s'g} /fheQm sxfF s;/L;dfKt eof] yfxf 5}g .

c¿nfO{ dg{ k|]l/t u/L, c¿sf] nf; sfFwdfxfnL gu/kl/qmdf ub}{ cfkm"nfO{ ;kgf lgb]{zsagfpg pBt gofF gofF cg'xf/x¿ lg/Gt/hlGd/x]sf 5g\ . afFRg} sl7g ePsf] o;jt{dfgdf eljiolt/ k]ml/ klg cfzf c8\ofpg'k/]sf] 5 . lbg k|ltlbg oxfF —

dflnsx¿ d'lQmsf ;kgf lnP/ cfpF5g\dflnsx¿ dof{bfsf pkb]z af]s]/ cfpF5g\dflnsx¿ cf:yfsf] lsnf] uf8\b} cfpF5g\/ dflg;x¿ qmdzM bf; x'Fb} hfG5g\d'lQmsf ;kgf b]Vb} hfG5g\ .ca t pleg dg nfu]sf] 5 . ca t dg

nfu]sf] 5 cfºg} cfFvfn] pwf/f] cfsfz x]g{,cfºg} xTs]nfn] Gofgf] cfuf] tfKg, cfºg}kfOtfnfn] lxdfn 6]Sg . c¿n] af]sfPsf] ef/L,c¿n] b]vfPsf] uf]/]6f], c¿n] p7fPsf] emG8fca sfd gnfUg] ePsf] 5 . cfkm}+n] cfºgf]cl:tTj plePsf] b]Vg g;s] ca afFRg'sf];fy{stf cg'kl:yt ePsf] 5 .

pgLx¿ t h'wfP/, k'm6fP/, km6fP/, d/fP/zf;g ug{ k|]l/t 5g\ sfnfGt/b]lv g} . slxn]ljb]zb]lv vt/f 5 eg]/ xfdLnfO{ e'nfP, slxn]b]zleq} vt/f 5 egL xfdLnfO{ t;f{P . ;w}+Pp6f Pp6f dfgl;s cft+ssf] /rgf u/L ef]lu/x]pgLx¿n] xfd|f] nfrf/ pkl:ylt . cfh klgslxn] kxf8sf s'/f u5{g\, slxn] dw];sf s'/fu5{g\, slxn] hfthfltsf s'/f u5{g\, slxn]efiffefifLsf s'/f u5{g\ . pgLx¿n] slxNo} /fi6«sfs'/f u/]gg\, slxNo} ljsf;sf s'/f u/]gg\, slxNo}hgtfsf] oyfy{ lxtsf s'/f u/]gg\ . cfhxfdLnfO{ d'lQm lbPF eGg]x¿ cfkm}+ aGbsf/L ag]sf5g\ . cfºg} cfFug / 3/df b"/L a9]sf] 5, cfºg}cfFvf / lgwf/df kl/ro x/fPsf] 5 .

o; cFWof/f] dgsf] cfFugdf pleP/ d s'gcf:yfsf] s'/f u¿F < s'g ;kgfsf] lrq ;f]r"F < of]If0f d pbf;Lg ePsf], lg/f; ePsf], xf/]sf]dfgl;stfsf] If0f elgg ;S5', pmhf{ u'Db} uPsf]dflgg ;S5' t/ dnfO{ nfU5 d – s7k'tnLx'gaf6 /f]lsg cfF6]sf], e|daf6 cnlUug cfF6]sf],b]v]sf] ;Tosf] cleJolQm aGg cfF6]sf] If0fdf 5' .

ca dnfO{ o;f] elg/xFbf, k|fKt ePsf] nf]stGqu'Dnf, xftdf aGb's x'g]x¿n] t;f{pnf, cfºg}cf:yfaf6 ljrlnt ePsf] cf/f]k nfUnf / d}n]6]s]sf] s'g} cfwf/af6 v':sg' knf{ eGg] kL/ 5}g ./ 5}g ca s'g} 8/ klg, xLgtf klg / nHhfklg . d lbn vf]n]/ eGg ;S5' – d}n] /fdleqsfx/fdx¿ b]v]sf] 5' / ca d}n] ltgsf] gfd 5f]/fsfnflu ef]ln agfOg] Oltxf;df n]v]sf] 5' . ä

sljtf

nf]8 ;]l8ªä ljqmd ;'Aaf

h+uL xflsd / xltof/–dflkmofsf;/bf/x¿;++FusxfF s;/L tf08j drfpg]/ xltof/sf] eJo Jofkf/ ug]{ <h'lNkms/ cln e'§f]nfO{ h:t}s–s;nfO{ em'G8\ofP/ l;Wofpg] < cflbaf/]df5nkmn ul//x]sf lyP a'; dxf;ocrfgs 6f]g]{8f]n] ;ayf]s p8fof]‰ofKk lah'nL uof] k]G6fug cFWof/f] eof]a'; / jl/kl/ h'6]sfAjfF;fx¿nfO{ ;f/} lbSs nfUof] .

…lagnfb]gsf] HofgeGbf nf]enfUbf]ckmuflg:tfgsf] 5ftLsf] UofF; sAhf ug{cd]l/sfn] cfqmd0f u/]sf ]Ú eGg]l;4fGtnfO{gf/fo0f 9sfn / dOG6/g]6df k9\b} lyof}F;Qf xTofPsf /fhfsf ;}lgsn] kmf]gnfOgsf6]OG6/g]6 l8:sg]S6 eof]/ cd]l/sfsf vt/gfs lgotx¿sf];jf{+u af;nftsf]k"0f{ kf7 k9\g} gkfP/ lbSs nfUof] .

…;2fdsf] /uteGbf klg zlQmjw{sO/fsL t]n / t]nsf s'jfx¿ sAhf ug{cd]l/sfn] ;2fdnfO{ kmfF;L u/]sf]Ú eGg]gf]d rf]D:sLsf] 8lS6«g,vu]Gb| ;+u|f}nf / dcn hlh/fdf x]b}{–;'Gb} lyof}F‰ofKk lah'nL uof]/ cd]l/sL xs{tsf;Dk"0f{ tGt'x¿ x]g{ gkfP/ lbSs nfUof] .

…Joj:yflksf–;+;b\df ;fDojfbL a9]ca ;/sf/ sDo'lgi6x¿n] rnfpg]5g\oxLFaf6 km]l/ ;fDojfb b'lgofFe/ km}ng;S5;+3Lo–u0ftGq / ;dfg'kflts r'gfjSoflk6lnHdsf nflu cfTd3ftL x'g]5ÚeGg] ;Gb]z af]s]/ eTvf}/f]–/fhb"tcd]l/sL b"tfjf;af6 afn'jf6f/–b/af/k;]sf]uug yfkf / ?ljg uGwj{;+FusflGtk'/ 6]lnlehg x]b}{ lyof}F‰ofKk lah'nL uof]afn'jf6f/af6–cd]l/sL emG8fjfn uf8Lkms]{sf] x]g}{ kfOPg / ;f/} lbSs nfUof] .

Page 54: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#54

/+u gflosf

lxGbL l;g]dfsL ;bfjxf/ gflosf /]vfn] ef/tsfwgf9\o d's]z cu|jfn;Fu ljjfx ul/g\ . ;a}n]aflx/ xNnf rnfP – /]vfnfO{ d's]z;Fu a:gufx|f] x'G5 . pm d's]z;Fu a:g ;lSbg, t/eof] cs}{ . klt–kTgLaLr b]lvPsf] ljjfbsfsf/0f cGttM d's]zn] cfTdxTof u/] / /]vfPSn} eOg\ .

To;}u/L g]kfnL l;g]dfsL Ps ;dosL rlr{tgflosf gjLgf >]i7n] ljjfx ul/;s]kl53/nfO{ ;do lbg g;s]sf] eGb} kl/jf/dfb]lvPsf] cfGtl/s lsrnf]s} sf/0f cGttMcfTdxTof ug'{ k¥of] . lkmNdL If]qnfO{ ;w}+ttfO/xg] o:tf 36gfn] of] If]qdf sfd ug{]gflosfx¿sf] j}jflxs hLjgnfO{ klg ;w}+cGof]ndf kfg{] u/]sf] 5 . o;n] ubf{ kl5Nnfjif{x¿df ljjfx ug{] pd]/ eO;Sbf klgotflt/ Wofg glbPsf gflosfx¿ of] ;f]r /dfGotfnfO{ cGTo ub}{ esfes ljjfx ug{]t/v/df nfu]sf 5g\ .

l;g]dfsf] hLjg / oyfy{ hLjgnfO{ Pp6}cfFvfaf6 bfFHg] k|j[lQsf sf/0f l;g]dfsf kbf{dfcg]s e"ldsfdf b]lvg] gflosfx¿sf] jf:tljshLjg vf;} ;kmn x'g] u/]sf] 5}g . klZrdLd'n'sx¿df dlxg}lkR5] klt / kf6{g/ km]bf{ klggflosfsf] sl/o/df km/s kb}{g .

g]kfndf eg] o;nfO{ c;xh ?kn] x]l/G5 .ljjfxn] gflosfsf] sl/o/df wSsf k'U5 . To;}n]g]kfnL gflosfx¿n] pd]/ 9lNs;Sbf klg ljjfxug{]lt/ a9L Wofg glbg] / j}jflxs hLjgnfO{klg vf;} k|fyldstf glbg] u/]sf] atfOG5 .

pd]/n] g]6f] sf6\g nflu;Sbf klg j}jflxshLjgnfO{ k|fyldstfdf /fVg g;Sg' s] sf/0fx'g ;S5 t < ;dfhzf:qL vu]Gb| k|;fO{ eG5g\,…lkmNd nfOgdf l5/]kl5 Sofl/o/sf] s'/f 68\sf/f]?kdf p7\5 . o;}df ;do hfg] ePsf sf/0flkmNd nfOgdf sfd ug{] gflosfx¿n] j}jflxshLjgNffO{ k|fyldstfdf g/fv]sf] x'g' k5{ .sl/o/ agfpg] eGbfeGb} ;do lrlKnPsf] yfx}

la:tf/} lax]la:tf/} lax]

kbf{sf] b'lgofFdf xhf/f}+bz{ssf] tfnL kfpg]gflosfx¿sf] jf:tljshLjg p:tf] /dfOnf]x'“b}g, t/ pgLx¿ljjfxnfO{ k|fyldstflbFb}gg\ eGg] cf/f]knfO{r'gf}tL lbFb} g]kfnLgflosfx¿ esfesj}jflxs hLjgdf afFlwgyfn]sf 5g\ .

ä Hof]lt b]jsf]6f÷sf7df8f}+

ljkgf yfkf

uf}/L dNn em/gf ah|frfo{

Page 55: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^# 55

x'Fb}g . of] klg Pp6f sf/0f xf] .Úg]kfndfq xf]Og, ljZjs} lkmNdgu/Lsf]

ljZn]if0f ug{] xf] eg] l;g]dfdf sfo{/tgflosfx¿sf] j}jflxs hLjg t'ngfTds ¿kdfsd ;kmn ePsf] kfOG5 . lkmNdgu/Ldf kfOnf]xfn]/ ;kmntflt/ plSnFbf gflosfx¿df b]lvg]cx+n] klg o:tf] e"ldsf v]Ng] atfpF5g\, lkmNdlgb{]zs czf]s yfkf .

g]kfnL lkmNddf cfÎgf] ks8 hdfPsLcljjflxt gflosf ljkgf yfkf eg] o;nfO{c:jLsf/ ul5{g\ . …sl/o/ agfpg] ;f]rdf ;dolat]sf] kQ} x'Fb}g . To;n] j}jflxs hLjg k/;5{, t/ o;sf] cy{ j}jflxs hLjgnfO{gflosfx¿n] k|fyldstfdf /fVb}gg\ eGg] xf]Og .Úcfkm"nfO{ klg kl/jf/jf6 ljjfx ug{ bafacfO/x]sf] / o;sf] l5gf]kmfgf] rfF8} x'g] ljkgfn]atfOg\ .

kl5Nnf] ;dodf s]xL g]kfnL gflosfx¿ljjfx aGwgdf af“lwPsf 5g\ . gflosf hnzfx cd]l/sf knfog ePkl5 Toxf“ nfdf];dob]lv a;f]jf; ul//x]sf $) jifL{o z/bl/dfn;Fu} ljjfx ub}{ l5g\ eg] csL{ gflosftyf 6]lnlehg sfo{qmd k|:tf]tf s[lt e§/fO{n]klg cfºg} ;xsdL{ /lj >]i7;“u ljjfx ug]{ePsL 5g\ . To;}u/L gofF k':tfsL rlr{tgflosfdf ulgg] ;Hhf d}gfnLn] klg utd+l;/df cd]l/sfd} a;f]jf; ug]{ o'js;Fuljjfx u/]sL 5g\ . ;f/+uf >]i7n] klg cd]l/sfa;fOFs} qmddf cd]l/sL gful/s;Fu} lax] u/]sL5g\ .

clxn] ljkgf yfkf, d]lngf dfgGw/, em/gfah|frfo{, /]lhgf pk|]tL, piff kf}8\ofnsf] cfÎgf]sl/o/s} sf/0f j }jflxs hLjg sdk|fyldstfdf k/]sf 5g\ . …ljjfx u/]kl5 ds;}sL >LdtL x'G5', clxn] d PSnf] x'Fbf hlt;do aflx/ lbg ;S5', Tof] a]nf lbg ;lSbgF .To;}n] d}n] clxn] ljjfxnfO{ k|fyldstfdf /fv]sL5}gÚ, lax] gug'{sf] sf/0faf/] lg?tf l;+x elG5g\ .gflosf ldlynf zdf{ t pd]/ lgs} 3ls{;s]sfn]ca lax] gug]{ atfp“l5g\ .

t/, lkmNdgu/Ldf sfo{/t gflosfx¿sf]j}jflxs hLjg t'ngfTds ¿kdf sd ;kmnb]lvG5 . uf}/L dNn, df};dL dNnnufotgflosfx¿sf] j}jflxs hLjg ;kmn ePg . lsPp6} If]qdf sfd ug{] kltnfO{ /f]h]sfx¿sf]j}jflxs hLjg ;kmn ePsf] 5 ls ljjfxkl5k"0f{?kdf knfog ePsfx¿sf] hLjg ;kmnePsf] 5 . …cGo If]qdf sfo{/t JolQm;Fu ljjfxug{] xf] eg] c;dembf/L k}bf x'G5, h;sfsf/0f j}jflxs hLjg ;kmn x'g ;Sb}gÚ, gflosfem/gf emfkf elG5g\ . pgL lgdf{tf ;'gLns'df/yfkf;Fu ljjfx u/]/ ;kmntfk"j{s sl/o/ cl3a9fO/x]sL 5g\ .

lkmNd lgdf{tf 5lj cf]emf;Fu j}jflxsaGwgdf afFlwPsL /]vf yfkf, ljgf]b dfgGw/;Fuljjfx u/]sL sl/idf dfGw/sf] hLjgt'ngfTds ¿kdf ;kmn ePsf] dflgG5 . …gfd

rn]sf gflosfx¿nfO{ kfNg ufx|f] x'G5 eGg]dfgl;s qf;nfO{ l:jsf/]/ ;lhn}l;tgflosf;Fu sd}n] ljjfx ug{ rfxG5g\, t/Pp6} If]qdf sfd u/]sfx¿sf] eg] j}jflxshLjg ;kmn ePsf] 5Ú, lkmNd lgdf{tf k|sfz;fodLsf] egfO 5 .

j}jflxs hLjgnfO{ k|fyldstfdf /flvg] ePklg gflosfsf ?kdf lkmNddf sfd ug{yfln;s]kl5 ljjfx uf}0f x'Fb} hfg] egfO gflosfljkgf yfkfsf] 5 . cGo If]qdf sfd ug{]dlxnfx¿eGbf lkmNdL If]qdf sfd ug{]gflosfx¿sf] ;f]rfO km/flsnf] x'G5 . To;}n]pgLx¿ j}jflxs hLjgsf nflu gxtfl/g]atfpFl5g\, pgL . t/, clwsf+z gflosfx¿sf]j}jflxs hLjg ;kmn gx'g'sf] af/]df eg] pgsf]wf/0ff o:tf] 5 . …j}jflxs hLjgkl5 klt–kTgLaLr x'g] ;dembf/Lsf] cefjn] o:tf]cj:yf cfpg ;S5 .Ú

…lkmNdL If]qdf sfd ug{] pmhf{sf] ;do eg]sf]@% b]lv #% jif{sf] pd]/nfO{ dflgG5 . o;}n]of] cjlwdf sd}n] ljjfxtkm{ Wofg lbG5g\Ú,gflosf /]lhgf elG5g\ . l;g]dfdf rfn / rl/qb'j}nfO{ ;Fu} nfg' kg{] x'G5 . …oL b'j}nfO{ ;Fu;Fu}nUg] gflosfx¿sf] Joj;flos / j}jflxs hLjg;kmn ePsf] 5, cGoyf aLr}df 6'lqmG5Ú, ljkgfyfkf elG5g\ .

g]kfnL ;dfhn] x]g{] b[li6sf]0fnfO{ lj:tf/}kl/jt{g ub}{ nfg yfn]kl5 kl5Nnf k':tfsfgflosfx¿nfO{ ;lhnf] ePsf] egfO 5, clwsf+zgflosfx¿sf] . …s'g} a]nf ;dfhn] lkmNddfsfd ug{] dlxnfk|ltsf] x]/fO g} km/s x'g] u/]sf]lyof] . lj:tf/} of] z}nL kl/jt{g x'g yfn]sf]5Ú, ljjflxt em/gf yfkf elG5g\ . lkmNd If]qsfsfd ul//x]sf gflosfx¿n] a9L ck]Iff /fVg]x'gfn] klg clwsf+z gflosfx¿sf] j}jflxs hLjg;kmn gx'g] pgsf] ts{ 5 – ;dembf/Lljgfljjfx ul/of] eg] klg o:tf ;d:of lglDtG5g\ .klxnf ljjfx ug{]x¿n] ;dembf/Lsf] ljifonfO{uf}0f agfPsf] x'g'k5{ .

g]kfnL If]qdf ;kmntf kfPsf clwsf+zgflosfx¿n] cfÎgf] w/ftn la;{]/ ljjfx ug{]ePsf sf/0f ;kmntf kfpg g;s]sf] tYoklxn]b]lv bf]xf]l/Fb} cfPsf] 5 . dfgl;s, cfly{s/ ;fdflhs ¿kdf cfOkg]{ cj:yfnfO{ ;lhn}s;}n ] l:jsfg{ grfxg] ePsf sf/0fgflosf;Fu ljjfx ug{ gdfGg] / pgLx¿sf]pd]/ 9lNsg] atfOP klg …@) jif{sf] pd]/dfof] If]qdf k;]kl5 sDtLdf klg cfÎgf] sl/o/agfpg !) jif{ nfU5 . o;n] :jefj}n]j}jflxs hLjg l9nf] x'g k'U5Ú, gflosf d]lngfelG5g\ .

h] xf];\, c;kmn ePsf j}jflxs ;DaGwnfO{la;{]/ gflosfx¿n] cfkm"nfO{ ljjflxt agfpgcft'/ ePsf g]kfnL gflosfx¿nfO{ lng] xf]eg] g]kfnL l;g]df If]qnfO{ x]g{] k/Dk/fut;f]rfO lj:tf/} x6\b} hfg] yfn]sf] k|l:6Psf]5 . ä

a"9f snfsf/nfO{cf]:sf/pgfl;of}+ cf]:sf/ t'ngfTds ¿kdf a"9fgfos–gflosfx¿n] xft kf/]sf 5g\, sdpd]/sf snfsf/x¿nfO{ kl5 kfb}{ . …lblSjgÚsf nflu ;jf]{Ts[i6 cf]:sf/ xftkf/]sL x]n]g ld/]g ut jif{ oxL ljwfdfl;g]df If]qsf] of] pRr ;Ddfg xfl;nug]{ #) jifL{of l/h ljb/:k'geGbf #@jif{ h]7L 5g\ . ptf …lb nf:6 lsª ckm:s6NofG8Úaf6 ;jf]{Ts[i6 cleg]tfsf]cf]:sf/ 3/ n}hfg] $% jifL{o km/]:6/lx\j6\ofs/ klg ut jif{ o;} ljwfsfljh]tf lkmlnk ;]d'/ xf]kmDofgeGbf ^jif{ h]7f 5g\ .

lx\j6\ofs/n] 6fO6flgs gfoslnof]gfbf]{ 8L Soflk|of] / csf{ rlr{txf:o gfos ljn l:dynfO{ pl5g]/;jf]{Ts[i6 cleg]tfsf] pgfl;of}+ Ps]8]dLcjf8{ xft kf/]sf x'g\ . tLg bzsn]lvxlnp8df clego ul///x]sL ld/]gn]#@ jif{L{of k]gf]nk qm'h / #! jifL{ofs]6 ljG:n]6h:tf rlr{t / sfG5Lgflosfx¿nfO { pl5g ]sL x 'g \ .dgf]gogdf k/]sf &@ jifL{of h'8L 8]Gr/ %& jifL{of d]n{ l:6«krflxF ld/]gsf;dsIfL gflosfx¿ x'g\ . …l8«d uN;{Úsf;jf]{Ts[i6 ;xgflosfsf] cf]:sf/ lhTg]h]lgkm/ x8\;g cfºgf] of] kl5Nnf]l;g]dfsf sf/0f lgs} rlr{t l5g\ .

;jf]{Ts[i6 lgb]{zg / l;g]dfdfq xf]Og,syf / ;Dkfbgdf ;d]t cf]:s/ lht]/…l8kf6]{6Ú of] jif{ w]/} ljwfdf Ps]8]dLcjf8{ lhTg] l;g]df ag]sf] 5 . ;ftkN6cf]:sf/ dgf]gogdf k/]/ klg l/Q} 3/kms{g' k/]sf l8kf6]{6sf lgb]{zs dfl6{g:sf]/;]; cjf8{ 3f]if0ffsf] ;f“em sltv';L lyP eGg] yfxf kfpg ca l9nfeO;s]sf] 5, k|ToIf k|;f/0fdf dfqTof] b]Vg ;lsGYof] . ä

;jf]{Ts[i6gflosfsf]dgf]gogdfk/]sLk]gf]nk qm'h

Page 56: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#56

/+u

ut;ftf cGt/f{li6«o ;Dd]ng s]Gb|, gofFafg]Zj/dfljkL sf]O/fnfåf/f lnlvt …Ps /ftÚ syfnfO{gf6ssf ?kdf d~rg ul/of] . syfsf k|d'vkfq lszf]/n] d'n'ssf] :jtGqtfsf] nflualnbfg u/]sf] 36gfnfO{ hLjGt?kdf k|:t'tul/Psf] lyof] . :jtGqtf ;+u|fdsf] cljrlntof]¢f lszf]/ olt b[9 lyof] ls d[To'b08 lbg]JolQm;d]tn] cfTdUnflg dx;'; u¥of] . gf6sn]eo/lxt :jtGqtf, gful/s clwsf/ /k|hftGqljgf d'n'ssf] ofqf ;'ud gx'g] ;Gb]zlbPsf] lyof] .

of}gdgf]lj1fgdf cfwfl/t bh{gf}+ syfsf;h{s ljkLsf yf]/} /fhgLlts syfdWo] …Ps/ftÚklg Ps xf], h;nfO{ ;j{gfd gf6\o ;d"xn]ef/tLo /fhb"tfjf; / ljkL sf]O/fnf g]kfn–ef/t kmfpG8];gn] k|bz{g u/]sf] lyof] . Ps/ft syf k~rfotsfndf em'G8\ofP/ dfl/Psf;lxb b'uf{gGb emfsf] hLjgLdf cfwfl/t eP/

ljkLn] ;'Gb/Lhn h]nhLjg sfndf n]v]sf lyP .gf6sdf k|d'v kfq lszf]/sf] qmflGtsf/L 5ljnfO{;ZfQm?kdf k|:t't ul/Psf] lyof] . k|x/Lk|zf;gn] cfTd;dk{0fsf] nflu cg]s k|oTgu/fpFbf klg :jtGqtfsf] kIfkftL lszf]/nf]enfnrdf gkm;L cfºgf] c8fgdf b[9 /xG5,clnslt klg ljrlnt geO{sg .

nf]stGq :yfkgfsf nflu ;~rfng ul/Psf]hgcfGbf]ng–@ df ;xfbt k|fKt ug]{ ;lxbx¿sf];d]t emNsf] lbPsf] lyof], gf6sn] . /+usdL{tyf ;flxTosf/ cz]if dNnn] ljkLsf] pQmsYffnfO{ gf6ssf] ?kdf 9fn]/ lgb]{zg u/]sf

eo/lxt:jtGqtf

lyP eg] To;df xl/ZrGb| s];Lsf] ;xlgb]{zg/x]sf] lyof] . pQm gf6sdf cf]ddl0f zdf{,;ljtf nfdf, lz/f]dl0f bjf8L, uf]kfn vltj8f,;ljg l;+x, kjg l3ld/], d'/f/L nfld5fg],cg'k v8\sfnufotn] hLjGt clego u/]sflyP . gf6ssf] ;'?sf] k|:t'lt cf};t /x] klg;dfkgsf] b[Zo dfld{s aGg k'Uof] . :jtGqtfsf]kIfkftL lszf]/nfO{ kmfF;Ldf r9fPkl5 k|x/Lhjfgdf k}bf ePsf] xLgtfaf]wsf] b[Zon]bz{snfO{ tfg]sf] lyof] . of] gf6s df3 dlxgfsf]clGtd ;ftf agf/;df ;d]t d~rg ul/Psf]lyof] . ä

/fhwfgLdf?;L l;g]df

/fhwfgLdf ePsf] ¿;L lkmNd dxf]T;jsf]kl5Nnf] ;+:s/0fn] uxg syfgs /oyfy{k/s ljifoj:t'df cfwfl/t l;g]dfk|ltg]kfnL / sf7df8f}+df al;/x]sf ljb]zLbz{snfO{ cfsif{0f u/]sf] 5 . tLg lbg;DdrNg] elgP klg g]kfn aGbsf sf/0f b'O{lbg nlDaPsf] pQm dxf]T;jdf kfFrj6f?;L l;g]df b]vfOPsf lyP .

kfFrj6} l;g]dfn] ¿;L efiff, ;+:s[lt,;flxTo tyf hLjgz}nLnfO{ pb\3f6g u/]sflyP . dxf]T;jsf cfsif{0fn] ljBfyL{ /o'jfnfO{ /fd|} cfsif{0f u/]sf] lyof] . klxnf]lbgb]lv g} ;j{;fwf/0f / ljleGg sn]hsfljBfyL{x¿sf] eL8 lyof] . ¿;L efiffdfalgPsf l;g]dfx¿df c+u|]hL ;a 6fO6n/flvPsf lyP .

klxnf] lbg b]vfOPsf] rnlrq …b 6«fenljof]G8 b y|L l;hÚ PkmfG;L lgls6gsf]cfTdj[QfGtdf cfwfl/t 5 . tTsfnLg

;f]leot ;+3 / ef/tLo l;g]sdL{x¿åf/f lgld{tof] lkmNd lglstgn] o'/f]kb]lv ef/t;Ddsf]cfÎgf] e|d0faf/] sf}t'xn hufpg] u/L agfPsf5g\ . o;df k|l;4 ¿;L snfsf/ cf]n]u nuOl:6«h]gf]e / ef/tLo snfsf/ g/lu;n] k|d've"ldsf lgjf{x u/]sf 5g\ . csf]{ l;g]df …bSofK6]G; 86/Ú cn]Sh]G8/ k'l:sgdf cfwfl/t5 . k'l:sg;“u} ldNbf] gfd ePsf cn]Sh]G8/

k|f]l:sG;åf/f lgld{t of] lkmNddf ?;L/fi6«slj k'l:sgn] u/]sf P]ltxfl;s sfd;dfj]z ul/Psf] 5 .

r]vasf] l;h{gfdf cfwfl/t l;g]df…cafp6 neÚdf cn]Sh]G8/n] cfÎgL kTgL/ % jif{sf] 5f]/fnfO{ s;/L cfÎg} ;fyLsf]sf/0fn] 5f]8\g'k¥of] eGg] b]vfOPsf] 5 .lkmNdsf kfqn] cfÎgf hLjgdf 36]sflttfld7f 36gf bz{snfO{ atfp“5g\ .ldvfOn P a'Nufsf]esf] l;h{gfdf cfwfl/t…b 8U; xf6{Údf Pshgf j[4 k|f]km];/ /pgsf o'js 8fS6/ ;fyLn] s's'/sf] lbdfudfdfG5]sf] lbdfu /fv]/ b'O{ ;ftf;Dd k/LIf0fubf{ s's'/n] dflg; h:t} ;f]Rg yfn]sf]/dfOnf] kf/fdf b]vfOPsf] 5 . ldvfOn;f]nf]vf]esf] l;h{gfdf cfwfl/t …b] kmfp6km/ b db/NofG8Ún] !($@ h'nfOdf o'4tfsfo'4e"lddf au]sf ] /ut / ;f]leot;}lgsx¿sf] alnof] k|lt/IffTds z}nLb]vfOPsf] 5 .

P]ltxfl;s ljifoj:t' ;d]l6Psf oLl;g]df x]/ ]kl5 bz{sdf /x]sf] ?;LhLjgk|ltsf] sf}t'xn s]xL xb;Dd ;fDox'g] lglZrt 5 .

ä dLgf af]u6L÷sf7df8f}+

Ps /ftsf] Ps b[io

Page 57: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

;do á kmfu'g @$, @)^#57

cg'xf/

/jLGb| >]i7n] cf7 jif{cl3 Pp6f kl/sNkgftof/ kf/], lrtjgdf yf¿ ;+:s[ltsf] hu]gf{ug]{ . pgn] o;sf nflu ko{6sx¿sf] 3'OFrf]nfUg] ;f}/xfnfO{ s]Gb| agfP / ;f}/xfdf /x]sf]cfºg} hUufdf @)%# ;fndf lyP6/ klg vf]n] ./jLGb|sf] of] kl/sNkgf nfdf] ;do rNg ;s]g/ pgn] s]xL jif{d} lyP6/ aGb u/] .

clxn] bfh' /jLGb|sf] ToxL kl/sNkgfnfO{;fsf/ kfg{ h'6]sf 5g\, efO /~hg >]i7 .pgL o;df lj:tf/} ;kmn klg x'Fb} uO/x]sf5g\ . xfQL / u}+8f x]g{ 3'OFrf] nfUg] ;f}/xfdfclxn] :jb]zL tyf ljb]zL ko{6sx¿sf nflu/fltsf] ;do yf¿ ;f+:s[lts sfo{qmd;a}eGbf 7"nf] cfsif{0f aGg k'u]sf] 5 . ;fFemsf];f9] ;ft aHof] ls ;f}/xfdf /x]sf ;a}ko{6sx¿ do"/L 8fG;, ef]hk'/L 8fG;, em'd|f

8fG; / 8fG8L 8fG;sf] n'Kttf p7fpglyP6/df k'lu;S5g\ . …3f6fsf sf/0fb'O{ jif{ lyP6/ aGb eof]Ú, @* jifL{o/~hgn] ;do;Fu eg] . ljb ]zLkfx'gfx¿nfO{ t/fO{sf] ;+:s[ltaf/] 5f]6f]hfgsf/L lbg] p2]Zon] aLr–aLrdfpb\3f]if0f klg ug]{ u/]sf /~hg ljutrf/ dlxgfb]lv /fd|f] sdfO x'g yfn]sf]atfpF5g\ . pgn] lyP6/ ;~rfngsfnflu @@ hgfnfO{ sfd lbPsf 5g\ .…dfl;s !( xhf/ vr{ x'G5Ú, pgLeG5g\ . ;ohgf bz{s c6fpg] lyP6/dfclxn] ckm–l;hgdf klg b}lgs #)–#%hgfsf] x'n b]v]/ crDddf k/]sf /~hg eG5g\,…lxhf]cfh xf]6naf6 Kofs]h lnP/ ;f] x]g{cfpF5g\ .Ú ä

lj8f] yfDb}ko{6sx¿sf nflu /fltsf] ;do yf? ;f+:s[lts sfo{qmd;a}eGbf 7"nf] cfsif{0f aGg k'u]sf] 5

Page 58: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf

zf;gsf] s'g gd'gf ckgfPsf] 5,;+qmd0fsfnLg g]kfnn] <

;do á kmfu'g @$, @)^#58

o'j/fh l3ld/]

;Ifd / ;fy{s ;+qmd0fsfn Joj:yfkgsf nflu Go"gtd;dembf/L / ;xdltsf cfwf/df lgld{t ;Ifd g]t[Tjsf];/sf/ ckl/xfo{ x'G5 . hgcfGbf]ngsf] bafa / l9n}eP klg bdgaf6 zf;gnfO{ lg/Gt/tf lbg ;lsFb}geGg] /fhfsf] ;f]r / cfGbf]ng / zf;gkIfaLr ;Lldt;xdlt :yfkgf ug{ d'Votof ef/t tyf cGt/f{li6«ohut\sf] ;kmn e"ldsfsf sf/0f ;+;b\ k'gM:yfkgf /zflGt k|lqmof ;'? ePsf] xf] . /, To;sf nflu d'n'sdfpTkGg kl/l:yltdf k"j{ :jLsfo{ JolQm lul/hfk|;fbsf]O/fnfsf] g]t[Tjdf ;ft bnLo ;/sf/ ag]sf] xf],h;df s]xL lbgd} dfcf]jfbL ;fd]n x'g]5g\ .

lgZro klg ;j{;Ddltaf6 cleef/f ;Dxfn]sfsf]O/fnfsf] g]t[Tjdf ;+qmd0fsf] Joj:yfkg k|hftflGqs/ ;+;bLo Joj:yfsf df}lns dfGotfaf6 xf];\ eGg]:ki6 rfxgf lyof], d'n'ssf] . ;z:q cfGbf]ngaf6 ;Qfxft gnfUg] / cfÎgf] ;+3if{n] cGt/f{li6«o ;dy{g xfl;nug{ g;s]sf] tYo :jLsf/ u/]/ dfcf]jfbL g]t[Tjn]sf]O/fnfsf] g]t[TjnfO{ ;xof]u k'¥ofPsf] dfq 5}g,Joj:yfkg k|lqmofnfO{ cem ;xh k'¥ofPsf] klg xf] .

t/ ;/sf/ jf To;sf] g]t[Tj olb cfÎgf Ph]G8fnfO{:ki6;Fu k|:t't ubf{ / To;sf] sfof{Gjog ug{ ck]lIftulteGbf w]/} k5fl8 k5{ eg] To;k|ltsf] hgcfqmf]z /lg/fzf :jefljs?kdf p7\5 g} . ljut !) dlxgfsf]zf;gn] clxn] tL s'/f g} ef]lu/x]sf] 5 . cem a9L of];/sf/af6 …zflGt k|lqmofÚsf] /6fgdf afx]s cGo s]xLklg b]vfkg{ ;s]sf] 5}g .

/fhgLltdf ;Defjgfx¿ vf]lhG5, t/ ;/sf/sf]k"0f{ cg'kl:yltn] c/fhstf hGdfpg] dfq x}g, To;nfO{km}ng klg d2t u5{ . Psflt/ :ki6 ;f]r / sfo{qmdsf]cefj csf]{lt/ hjfkmb]lxtfsf] ;fdfGo ;+;bLok/Dk/fnfO{ tLnf~hnL lbg] jt{dfg ;Qfsf] cfr/0fn]7"nf b'3{6gfx¿sf] ;+s]t lbg yfn]sf] 5 .

;Qfdf hjfkmb]lxtfsf] cefjeGbf a9L vt/gfs 5,hjfkmb]lxtfljgfsf] ;Qfef]u . sf]O/fnf ;/sf/df vf;u/L pgsf u[xdGqL if8\oGqk"0f{ ;f}hGoaf6 dfcf]jfbLx¿n];/sf/df k|j]zcl3 g} hjfkmb]lxtfljgf ;Qf ;~rfngug{ yfn]sf 5g\ . ;/sf/sf] tkm{af6 / sf+u|];kf6L{sftkm{af6 cfPsf l6Kk0fLx¿n] ;/sf/ c;kmn ePsf] tb]vfpF5 g} . pgLx¿sf] Pp6f ts{xLg hjfkm 5 – of]sf]O/fnf / g]kfnL sf+u|];sf] dfq c;kmntf x}g, cf7}bnsf] c;kmntf xf] . ;+;bLo k/Dk/fdf k|wfgdGqL;Fuc;kmn / cof]Uo s'g} klg dGqLnfO{ x6fpg] zlQmx'G5 . To;f] ug{ rfx]gg\ sf]O/fnfn] . /fHoåf/f #%hgfsf] xTof x'Fbf olb k|wfgdGqL cfÎgf u[xdGqLnfO{ljsNkxLg dfG5g\ eg] /fHoåf/f ePsf] Tof] ck/fwsf]g}lts / sfg'gL lhDd]jf/Laf6 sf]O/fnf aRg kfpFb}gg\ .

jt{dfg ;Qf k|hftGqsf] cfwf/e"t dfGotfljk/Ltsfg'gsf] kx'FreGbf dflysf] ju{sf] lgdf{0fdf nfu]sf]5 . lghL ;]gfsf aGb'sx¿sf] 3]/fdf / e2f cf8Da/k"0f{

vlr{nf]¿kdf ul/a hgtfsf] pkxf; ub}{ k|r08n]hg;efx¿ ug{ yfn]sf 5g\ . hgtfsf cfjfh ;'Gggrfxg] Pp6f csf]{ bnsf] ¿kdf k|:t't x'g]5g\,dfcf]jfbLx¿ . df3 !( kl5sf /fhfsf] eGbf s'g¿kdf leGg b]lvG5g\ k|r08 < / sf]O/fnf ;/sf/n]dfcf]jfbL g]t[Tj / bnnfO{ zflGt k|lqmof /cfrf/; + lxtfsf dfGotfeGbf aflx/ uP/hjfkmb]lxtfljgfn] ;Qfsf ¿kdf :yflkt u/]sf] 5 .

zflGt k|lqmofnfO{ cg'udg ug{ s'g} ;Ifd ;ldltagfpg ;/sf/n] ;lqmotf gb]vfpg'sf] k5fl8 klg;/sf/sf] cl:tTjljgf lhDd]jf/ 5 . cfrf/;+lxtfsf]pNn+3g dfcf]jfbL jf ;QfkIf htfaf6 eP klg To;n]zflGt k|lqmofnfO{ sdhf]/ agfpg'sf ;fy} cfdljZjf;36fpg] sfd u5{ . df8Lb]lv sf]k'G8f]n;Ddsf dfcf]jfbLHofbtLsf 36gf x'g\ jf u}/sfg'gL¿kdf zfxL zf;gsfdGqLnfO{ y'Gg]b]lv lnP/ pgLx¿n] :jtGq?kdf…cfjfudgÚsf] clwsf/dfly c+s'z nufpg] sfdn]lg/Gt/tf kfO/x]sf 5g\ .

jt{dfg ;/sf/n] Tolt g} cGofo / u}/hjfkmb]lxtfk"0f{tl/sfn] ;'/Ifflgsfox¿sf] dgf]an lu/fPsf] 5 . p;n]/fodfemL cfof]unfO{ Pp6f :jR5 Goflos cfof]usf ¿kdfgeP/ cft+ssf] cf}hf/sf ¿kdf k|of]u u¥of] . zflGt k|lqmof/ cGtl/d ;+ljwfgdf ;To tyf d]nldnfk cfof]usf]Joj:yf ul/P klg åGådf dfl/Psf, 3fOt] agfOPsf jfa]kQf kfl/Psf Pp6f kIf jt{dfgaf6 pk]lIft dfq x}g,p;af6 Gofo gkfpg] lgisif{df k'u]sf] b]lvG5 . Tof] lg/fzfdfpu|tf klg b]lvg yfn]sf] 5 . ;]gfaf6 cjsfzk|fKt Pp6fpRr tx Tof] lg/fzfsf sf/0f aflx/ a;fOF ;g]{ qmddfb]lvG5g\ eg] s]xL cGofosf lj?4 n8\g ;]gfn] s]xL ug'{kg]{jftfj/0f agfpg klg ;lqmo b]lvG5g\ .

;To tyf d]nldnfk cfof]usf] u7g tTsfn gePdfd'n'sdf jt{dfg ;/sf/n] Pp6f vt/gfs df]8tkm{d''n'snfO{ ws]Ng ;S5, h;sf] kl/0flt u[xo'4 x'g;S5 .Tof] /f]Sg ;/sf/nfO{ cfÎgf] cl:tTj, st{Jo / Go"gtddof{bf af]w x'g' cfjZos 5 .

dfcf]jfbLn] xltof/ Joj:yfkgdf 5§'kg b]vfP/ jfjt{dfg ;/sf/df s]xL dGqLx¿nfO{ cfÎgf] a};fvLagfP/ /fhgLlt u5{ eg] To;n] p;sf] /fhgLltsw/ftn / ljsNksf] ;DefjgfnfO{ w]/} g} sdhf]/t'Nofpg]5 l5§} g} . a? xltof/ Joj:yfkgn] k"0f{tfkfpg'cl3 g} cGtl/d ;/sf/df nfg vf]Hg'eGbf ;Totyf d]nldnfk cfof]usf] u7gnfO{ To;sf] k"j{;t{agfPdf pgLx¿n] ;+;bLo dof{bf / dfGotfnfO{cfTd;ft u/]]sf] k|df0f x'g]5, Tof] . /, s'g} klg xfntdf;/sf/n] To;nfO{ a]jf:tf ug{ ;Sg]5}g .

dfcf]jfbLsf] /fghLlts Odfgbf/L / ;bf;otfn]d'n'sdf k|hftflGqs cEof;nfO{ bl/nf] agfpg ce"tk"j{d2t k'¥ofpg ;S5 . t/, To;sf nflu ;/sf/n]Go"gtd ;fljt ug}{k5{ . ä

/fhgLltdf;Defjgfx¿vf]lhG5, t/

;/sf/sf] k"0f{cg'kl:yltn]

c/fhstf hGdfpg]dfq x}g, To;nfO{km}ng klg d2t

u5{ . Psflt/ :ki6;f]r / sfo{qmdsf]

cefj csf]{lt/hjfkmb]lxtfsf];fdfGo ;+;bLo

k/Dk/fnfO{tLnf~hnL lbg]jt{dfg ;Qfsf]cfr/0fn] 7"nf

b'3{6gfx¿sf] ;+s]tlbg yfn]sf] 5 .

z"Go ;do

Page 59: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf
Page 60: ljz]if l/kf ]6{ - Digital Himalayahimalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/samaya/...jÈ{ #, c +s !$^, kmfu 'g !*–@$, @)^#;do á kmfu'g @$, @)^# 3 ljz]if l/kf ]6{b'O{ dlxgfeGbf