life+ nature technical application forms · page 2 of 154. life13 nat/pl/000050 - a2 coordinating...

TECHNICAL APPLICATION FORMS

Part A – administrative information

LIFE+ Nature

of 154

LIFE13 NAT/PL/000050

LIFE+ Nature project application

Language of the proposal:

Restoration of hydrological system in the Middle Basin of the Biebrza Valley. Phase II

Project acronym:

Renaturyzacja II_LIFE_PL

The project will be implemented in the following Member State(s):Poland Podlaskie

Expected start date: 01/06/2014 Expected end date: 31/12/2018

LIST OF BENEFICIARIES

Name of the coordinating beneficiary: Biebrzański Park Narodowy

LIST OF CO-FINANCIERSName of the co-financier: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

PROJECT BUDGET AND REQUESTED EU FUNDING

Total project budget:

Total eligible project budget:

EU financial contribution requested:

6,641,806 Euro

6,641,806 Euro

3,320,903 Euro (= 50.00% of total eligible budget)

FOR ADMINISTRATION USE ONLY


Project title:

Polski (pl)

LIFE+ 2013

of 154

Komputer

Prostokąt

LIFE13 NAT/PL/000050 - A2

Coordinating Beneficiary Profile Information

Legal Name

Short Name

VAT No

Legal Registration No

Registration Date

X

Legal Status

Public body

Private commercial

Private non- commercial

Legal address of the Coordinating Beneficiary Street Name and No

Post Code

Member State

PO Box

Town / City

Coordinating Beneficiary contact person information

Surname

E-mail address

Department / Service

Street Name and No

Post Code

Member State

Telephone No

Website

Function

First Name

PO Box

Town / City

Fax No

Brief description of the Coordinating Beneficiary's activities and experience in the area of the proposal

48857383021

Biebrzański Park Narodowy

BPN

NIE DOTYCZY

brak19-110

Goniądz

Osowiec Twierdza 8

Poland

Biebrzański Park Narodowy położony jest w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim. Parkzostał utworzony w 1993 r. i jest największym parkiem narodowym w Polsce. Powierzchnia Parku wynosi59223 ha. Obszary leśne w Parku zajmują 15547 ha, grunty rolne - 18182 ha, a nieużytki - słynne BagnaBiebrzańskie, w rzeczywistości najbardziej cenne przyrodniczo ekosystemy - 25494 ha. Biebrzański ParkNarodowy chroni rozległe i prawie niezmienione dolinowe torfowiska z unikalną różnorodnością gatunkówroślin, ptaków i innych zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Dolina Biebrzy jest bardzo ważnymmiejscem gniazdowania, żerowania i odpoczynku dla ptactwa wodno-błotnego, toteż w roku 1995 zostaławpisana na listę siedlisk konwencji RAMSARowskiej tj. obszarów mokradłowych o międzynarodowymznaczeniu, zwłaszcza jako środowiska życia ptactwa wodno-błotnego.Jednym z największych wyzwań i zadań jakie ma do spełnienia Park jest poprawa i odtwarzanie stosunkówwodnych w dolinie Biebrzy oraz utrzymanie w stanie otwartym ekosystemów nieleśnych.Park od momentu powstania realizuje zadania związane z ochroną przyrody: są to m.in. prace mające nacelu powstrzymywanie sukcesji wtórnej na terenach otwartych, zabiegi ochronne w ekosystemach leśnych,ochrona rzadkich gatunków lęgowych ptaków, monitoring flory i fauny oraz innych elementówśrodowiskowych. Jedną z ważnych dziedzin działalności Parku jest także edukacja ekologiczna społecznościlokalnej (warsztaty, szkolenia, programy edukacyjne), udostępnianie terenu Parku do zwiedzania orazbadania naukowe, które realizowane są we współpracy z ośrodkami naukowymi.

Ms Kierownik projektu

http://www.biebrza.org.pl

48857383039

Joanna

Zawadzka

[email protected]

Dział Monitoringu i Badań Naukowych

Poland

19-110

Osowiec Twierdza 8

Goniądz

Website of the Coordinating Beneficiary

Title

of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

LIFE13 NAT/PL/000050 - A7

Wsparcie na cele przyrodnicze oferuje Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 w obrębie priorytetów: III priorytet: Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniomśrodowiska oraz V priorytet: Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych. Oba źródławsparcia są niedostępne dla projektu z powodów:

a) o dofinansowanie w ramach III priorytetu mogą starać się projekty, których koszt całkowityprzekracza 25 mln euro.

b) w ramach V priorytetu - nabór wniosków został już zakończony w 2010 r.

W obrębie funduszy regionalnych (na lata 2007-2013) nie przewidziano realizacji tak dużychprzedsięwzięć dla celów przyrodniczych.

Page 7 of 154


Part B - technical summary and overallcontext of the project


Page 16 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - B1

SUMMARY DESCRIPTION OF THE PROJECT (Max. 3 pages; to be completed in national language)

Project title:

Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap II

Cel główny przedsięwzięcia:

Poprawa warunków ochrony siedlisk bagiennych w Basenie Środkowym doliny Biebrzy.

Cele szczegółowe:

1. Zahamowanie procesu degradacji siedlisk bagiennych w rejonie systemu wodnego: Kanał Rudzki -rzeka Ełk - rzeka Jegrznia - Kanał Woźnawiejski oraz w rejonie oddziaływania Kanału Kapickiego.

2. Poprawa stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, a zwłaszcza awifauny.

3. Pogodzenie wymagań ochrony przyrody z rozwojem działalności turystycznej.

4. Kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody.

Obszar projektu jest zlokalizowany w północno-wschodniej Polsce, w województwie podlaskim, wBasenie Środkowym doliny Biebrzy. Dolina Biebrzy jest włączona do sieci Natura 2000. Stanowi częśćObszaru Specjalnej Ochrony Ptaków (PLB 200006 Ostoja Biebrzańska) i Specjalnego Obszaru OchronySiedlisk (PLH 200008 Dolina Biebrzy). Całkowita powierzchnia obszaru projektu to 13452ha. Wielkośćobszaru projektu odzwierciedla potrzeby ograniczania negatywnego wpływu zmian stosunkówwodnych, a tym samym pozwoli na utrzymanie procesów bagiennych na terenach naturalnych albo ichprzywrócenie na siedliskach zdegradowanych.

Projekt obejmuje Basen Środkowy doliny Biebrzy. W ciągu ostatnich 150 lat stosunki hydrograficzneuległy tu znaczącym przemianom. Sieć hydrograficzna jest w znacznym stopniu zmieniona wskutekwykopania w XIX w. kanałów i intensywnych prac melioracyjnych w XX w. Powstały dwa duże kanały:Kanał Woźnawiejski i Kanał Rudzki oraz kilka mniejszych m.in.: Łęg, Kapicki. Dla ekosystemówbagiennych, które w tym rejonie występowały albo w wyniku trwałego podtopienia wodamigruntowymi, bądź na skutek corocznych, wiosennych zalewów, przekopanie sztucznych kanałówoznaczało dramatyczną zmianę warunków zasilania. Doprowadziło to do zatrzymania procesówtorfotwórczych i degradacji torfowisk w wyniku procesu murszenia oraz zmiany zbiorowisk roślinnych.Te niekorzystne zmiany pogłębiają się, szczególnie w sąsiedztwie kanałów. W wielu pracach naukowychdotyczących tego terenu stwierdzano konieczność poprawy warunków wodnych na tym obszarze.

Project objectives:

Wyżej wymienione cele zostaną osiągnięte poprzez realizację następujących działań:

1. Wykup gruntów związanych z budową i eksploatacją urządzeń technicznych oraz zabiegamiochronnymi (530 hektarów) - umożliwi długoterminowe zarządzanie obszarem zgodnie z potrzebamiochrony przyrody (odpowiedź na cele numer: 1, 2)

2. Wykonanie dokumentacji dla działań technicznych zaplanowanych na Kanale Kapickim orazdotyczących infrastruktury turystycznej (wraz z uzgodnieniami i pozwoleniem na budowę) -dokumentacja pozwoli na wdrożenie działań bezpośrednich ograniczających negatywne oddziaływanieKanału (działanie C4) oraz skutków wzrostu ruchu turystycznego (działanie C5) (odpowiedź na celenumer: 1, 3).

3. Przebudowę węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizację jazu - umożliwiającychprzywrócenie przepływów w „Martwym Ełku” oraz zwiększenie uwilgotnienia terenów położonych wsąsiedztwie koryta (odpowiedź na cele numer: 1, 2, 3)

Actions and means involved:

Page 20 of 154


4. Udrożnienie koryta rzeki Ełk - zapewniające przywrócenie przepływów w „Martwym Ełku” (odpowiedźna cele numer: 1, 2)

5. Budowę mostu na rzece Ełk w rejonie uroczyska Dębiec - przedmiotowy most umożliwi przejazdprzez rzekę maszyn rolniczych (odpowiedź na cel numer 2)

6. Remont zastawki, wykonanie przetamowań i uzupełnienie korony grobli na Kanale Kapickim -zmniejszenie odpływu wód i podniesienie poziomu wód gruntowych (odpowiedź na cel numer 1)

7. Budowę małej infrastruktury turystycznej wzdłuż Kanału Kapickiego - odpowiednia lokalizacjainfrastruktury ograniczy negatywne oddziaływanie ruchu turystycznego na stan siedlisk i gatunkówfauny i flory (odpowiedź na cel numer 3).

8. Utrzymanie ekosystemów nieleśnych - utrzymanie właściwych warunków dla funkcjonowaniagatunków roślin i ptaków preferujących ekosystemy otwarte poprzez koszenie ręczne (odpowiedź nacel numer: 2)

9. Warsztaty „Ochrona bioróżnorodności na obszarach rolniczych” oraz „Polubić bobra” –rozpowszechnianie wiedzy przyrodniczej oraz wiedzy z zakresu ochrony przyrody wśród społecznościlokalnej (odpowiedź na cel numer 4).

Expected results (outputs and quantified achievements):

Spodziewane są następujące rezultaty:

1.Planowane przedsięwzięcia będą znacząco, pozytywnie oddziaływać na integralność obszarów Natura2000 (tj. OSO „Ostoja Biebrzańska” oraz SOO „Dolina Biebrzy”) rozumianą jako zachowanie gatunków isiedlisk, dla ochrony których powołano obszar.

2. Przebudowa węzła Modzelówka pozwoli na rozrząd wód rzeki Ełk w ten sposób, aby 80% przepływuskierować do Kanału Rudzkiego, a pozostałe 20 % do koryta Ełku („Martwy Ełk”).

3 Zmniejszenie odpływu wód i podniesienie poziomu wód gruntowych pozwoli na zwiększenieuwilgotnienia siedlisk bagiennych w rejonie Kanału Kapickiego.

4. W wyniku realizacji inwestycji zostanie zahamowana mineralizacja torfu, a tym samym degradacjatorfowisk, poprawią się warunki środowiskowe dla roślinności mokradłowej i fauny występujących naobszarze projektu (o powierzchni 13 452 ha).

5. Rozpowszechnienie wiedzy o potrzebie poprawy uwilgotnienia torfowisk zdegradowanych orazekologicznych skutkach intensyfikacji produkcji rolniczej wśród społeczności lokalnej.

6. Odpowiednia lokalizacja infrastruktury turystycznej ograniczy negatywne oddziaływanie ruchuturystycznego na stan siedlisk i gatunków flory i fauny.

XCan the project be considered to be a climate change adaptation project? Yes No

Analiza statystyczna danych klimatycznych, pozwala stwierdzić, że ocieplenie klimatu jest zauważalnerównież w dolinie Biebrzy. W przypadku analizy parametrów hydrologicznych zmiany te są wmniejszym stopniu widoczne. Niemniej jednak można mówić o początkowej fazie zmian obniżania sięzarówno maksymalnych stanów wody, jak i maksymalnych przepływów, które w decydujący sposóboddziałują na ekosystemy wodno-błotne (Maksymiuk i in., 2008). Badania zmian klimatu wykazują, żecoraz częściej panuje prawie w całym kraju znaczny niedobór opadów oraz duże usłonecznienieprzyczyniają się do pogłębienia niedoborów wilgoci w glebie, nadmiernego przesuszenia gruntu i dowystąpienia silnej suszy glebowej. Natomiast coraz rzadsze i krótsze zalewy wód roztopowychpowodują zmiany stosunków wodnych, a tym samym przesuszanie i murszenie zbiorowisktorfowiskowych (Maksymiuk i in., 2008).

Odwodnienie torfowisk prowadzi do zwiększenia intensywności rozkładu materii organicznej i emisjidwutlenku węgla oraz innych gazów cieplarnianych do atmosfery, czego skutkiem jest ocieplanie sięklimatu. Dwutlenek węgla jest produktem końcowym mineralizacji związków organicznych zawartych wtorfie. Uważa się, że zmeliorowane torfowiska emitują więcej CO2 niż naturalne. Emisja dwutlenkuwęgla na zmeliorowanych torfowiskach w Polsce maleje z upływem czasu po melioracji. W pierwszych 5latach po wykonaniu melioracji średnia szacowana emisja CO2 wynosi ok. 30 t·ha–1·r–1, po następnych

Page 21 of 154


5 latach maleje ona dwukrotnie, a po 25–30 latach zmniejsza się do wartości średniej 7,4 t·ha-1·r-1.Emisja CO2 występująca na początku badań jest teraz mało istotna, ponieważ obecnie nie wykonuje sięnowych melioracji na torfowiskach, a więc proces rozkładu „świeżej” masy organicznej nie zachodzi. Wzwiązku z tym można stwierdzić, że w warunkach Basenu Środkowego doliny Biebrzy zbliżenie sięzwierciadła wód gruntowych i lepsze uwodnienie gleb spowoduje spadek tej emisji (Jurczuk 2012).

Chcąc uniknąć niepożądanych zmian, projekt zakłada podjęcie działań z zakresu gospodarki wodnej(działanie C1, C2, C3, C4) oraz czynnej ochrony ekosystemów mokradłowych (działanie C6, C7).Renaturyzacja zdegradowanych torfowisk pozwoli na zachowanie równowagi w czułym systemiepodłoże - roślinność - klimat.

Page 22 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - B2a

Biebrzański Park Narodowy

Obszar Ramsar

GENERAL DESCRIPTION OF THE AREA / SITE(S) TARGETED BY THE PROJECT

Other protection status according to national or regional legislation:

Name of the project area:

Basen Środkowy doliny Biebrzy

Surface area (ha): 13,452.000

EU protection status:

SPA X NATURA 2000 Code : PLB 200006

pSCI X NATURA 2000 Code : PLH 200008

Struktura własności na obszarze projektu (wg. dostępnych danych z ewidencji gruntów):

a) grunty w zarządzie Biebrzańskiego Parku Narodowego – 54 %

b) grunty w zarządzie innych podmiotów publicznych – 8%

c) grunty prywatne - 38 %

Struktura użytkowania gruntów (wg dostępnych danych z ewidencji gruntów):

a) nieużytki - 41%

b) lasy - 25%

c) grunty rolne (łąki, pastwiska, grunty orne) - 28%

d) wody - 3 %

e) inne (drogi, użytki kopalne) - 3%

Main land uses and ownership status of the project area:

Dolina Biebrzy położona jest w północno-wschodniej części Polski i wyróżnia się występowaniemnajwiększego kompleksu torfowego w Europie Środkowej. Wyjątkowość tego obszaru polega nie tylkona jego rozległości, ale także występowaniu unikalnej podłużnej i poprzecznej strefowości roślinnej,która obrazuje współzależność występowania warunków glebowo-wodnych i typowych dlaposzczególnych siedlisk zbiorowisk roślinnych.

Obszar projektu znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego, z zaznaczającymi sięwpływami kontynentalnymi. Z uwagi na specyficzny układ czynników klimatotwórczych w północno-wschodniej Polsce całe obniżenie Biebrzy zostało wyróżnione w regionalnym podziale klimatycznymjako subregion biebrzański. Subregion biebrzański charakteryzuje się: a) najbardziej zaznaczonymicechami kontynentalizmu termicznego, b) najmniejszymi opadami atmosferycznymi, szczególnie wokresie letnim i względnie niewielkimi maksymalnymi opadami w ciągu doby, c) największym w

Scientific description of project area:

Surface description:Obszar projektu jest zlokalizowany w północno-wschodniej Polsce, w województwiepodlaskim.

Page 23 of 154


północno-wschodniej Polsce uwilgotnieniem powietrza, liczbą dni z mgłami i specyficznym układemzachmurzenia, które wynikają z klimatycznej roli terenów podmokłych.

Dolina Biebrzy jest podzielona dwoma przewężeniami na trzy części zwane basenami, tworząc: basengórnej, środkowej i dolnej Biebrzy. Basen Środkowy doliny Biebrzy od północy graniczy z PojezierzemEłckim, od zachodu z Wysoczyzną Kolneńską, a od południa z Wysoczyzną Białostocką. Podstawowąformą rzeźby w sąsiedztwie doliny na obszarze wysoczyzn jest morena denna i falista, na której tlewystępują inne formy trenu (np. kemy). Natomiast w samej dolinie Biebrzy Środkowej do form,nazywanych polodowcowymi zaliczamy: wyspy morenowe, formy szczelinowe i sandry (sandr grajewskii rajgrodzki). W Basenie Środkowym występuje największy kompleks torfowy. Przeważają torfy płytkie,do 1 m miąższości i średniogłębokie od 1 do 2 m (łącznie zajmują ok. 64% powierzchni całego złożadoliny Biebrzy). Torfy najgłębsze, gdzie ich miąższość mieści się w przedziale od 3 do 4 m wytworzyłysię w okolicach Ciszewa. Budowa złoża jest zróżnicowana. Złoże budują głównie torfy szuwarowe,turzycowiskowe i olesowe. Torfy szuwarowe odłożyły się w wzdłuż tras przepływu rzeki Biebrzy i jejdopływów (w obniżeniach podłoża mineralnego). W całości budują one złoże w strefach przyrzecznych,a dalej od rzek w stropie złoża na torfach szuwarowych występują torfy turzycowiskowe. Z kolei torfyolesowe rozwinęły się przy pobrzeżach doliny. Największe powierzchnie zajmują one w rejonie KanałuRudzkiego. Miąższość złoża budowanego przez same torfy olesowe maksymalnie dochodzi do 1,5 m.

Projekt jest realizowany w rejonie dwóch rzek - Jegrzni i Ełku. W Basenie Środkowym sieć rzeczna jest wznacznym stopniu zmieniona na skutek budowy Kanału Woźnawiejskiego i Rudzkiego oraz kilkumniejszych m.in. Kanału Łęg i Kanału Kapickiego. Budowa kanałów spowodowała duże zmiany wrozrządzie wody. Wody rzeki Jegrznia są szybko odprowadzane Kanałem Woźnawiejskim do Biebrzy,natomiast wody Ełku w całości zostały przejęte przez Kanał Rudzki. Spowodowało to znaczneograniczenie, a miejscami likwidację wiosennych zalewów i obniżenie poziomów wód gruntowych.

Kanał Rudzki (długość 16,7 km) odgałęziający się od rzeki Ełk w Modzelówce, w 100% przejął wodyrzeki Ełk, odprowadzając ją kilkakrotnie krótszą trasą bezpośrednio do rzeki Biebrzy w okolicy. Wrezultacie rzeka Ełk, od odgałęzienia się Kanału Rudzkiego, aż do połączenia z Jegrznią jest rzekąmartwą, prowadzącą jedynie wody pochodzące z odpływu gruntowego i lokalnego spływupowierzchniowego. Ten odcinek koryta rzecznego nosi nazwę "Martwego Ełku".

Kanał Woźnawiejski (długość 8 km) w rejonie wsi Kuligi przechwytuje większą część przepływu rzekiJegrzni (ok. 70%) i niemal w linii prostej odprowadza je do ujściowego odcinka starego koryta Ełku.

Kanał Kapicki i Łęg przekopano w centralnej części Basenu Środkowego. Kanał Łęg łączy koryto Ełku zKanałem Rudzkim. Krzyżuje się z nim Kanał Kapicki, który w dolnej części łączy się z rzeką Dybłą iuchodził do Biebrzy. Pełni on funkcję odwadniającą, lecz umożliwiającą rozwój na nieco osuszonychtorfowiskach lasów brzozowych (Brzeziny Kapickie).

Wybudowane kanały miały na celu odwodnienie terenu, lepsze użytkowanie rolniczego terenu ipoprawę sytuacji ekonomicznej miejscowej ludności. Zmiany w sieci hydrograficznej spowodowałyszybki odpływ wód i obniżenie poziomu wód gruntowych na znacznych obszarach przylegających dokanałów. Ograniczenie i likwidacja przepływu wody w rzekach na omawianych odcinkach spowodowałozmniejszenie zabagnienia na przyległych terenach z racji fluwiogenicznego, czyli rzecznego typu ichhydrologicznego zasilania. Skutki zmniejszonego zabagnienia uwidaczniają się w stanie gleb torfowychi roślinnych zbiorowisk. Gleby na terenach odwodnionych zostały objęte procesem murszenia,powodując zmiany jakościowe w ich właściwościach oraz ilościowe, wyrażone ubytkiem masyorganicznej powodowanym jej mineralizacją. Kolejnym negatywnym skutkiem są pożary odwodnionych,wysychających podczas susz atmosferycznych, torfowisk. Nasiliła się eksploatacja torfu na opał,szczególnie wzdłuż Kanału Rudzkiego.

Dla ekosystemów bagiennych, które w tym rejonie powstawały albo w wyniku trwałego podtopieniawodami gruntowymi, bądź na skutek corocznych, wiosennych zalewów, wybudowanie sztucznychkanałów oznaczało dramatyczną zmianę warunków zasilania. Prowadziło to do zatrzymania procesówtorfotwórczych i degradacji związanych z nimi ekosystemów. Te niekorzystne zmiany pogłębiają się,szczególnie w okolicach kanałów.

Basen Biebrzy Środkowej jest bardzo zróżnicowany pod względem warunków glebowo-wodnych.Przeważają tutaj gleby torfowo-murszowe i murszowate (zajmują 54,3 % powierzchni glebhydrogenicznych), natomiast gleby bagienno-torfowe, mułowe, torfowo-mułowe i towarzyszące imtorfiasto i torfowo-glejowe oraz mułowo-glejowe (zajmują 45,7% powierzchni). Występowanie takdużych obszarów pobagiennych gleb murszowych wiąże się z pracami hydrotechnicznymiprzeprowadzonymi w XIX stuleciu (Kanał Rudzki, Woźnawiejski, Łęg, Kapicki) oraz melioracyjnymi.Spowodowało to na dużych obszarach mniej lub bardziej silne odwodnienie i przemiany glebhydrogenicznych wywołane procesami murszenia i mineralizacji.

Page 24 of 154


Na obszarze projektu występują następujące typy siedlisk przyrodniczych chronionych DyrektywąSiedliskową (znakiem * oznaczono siedliska priorytetowe):

a) starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami Nympheion, Potamion (39,85ha) - kod: 3150

b) wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (2,76 ha)- kod: 2330

c) ciepłolubne śródlądowe murawy napiaskowe (13,95 ha) - kod: 6120*

d) murawy kserotermiczne (0,39 ha) - kod: 6210

e) zmiennowilgotne łąki trześlicowe (602,55 ha) - kod: 6410

f) grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (14,82 ha) - kod: 9170

Występującym na obszarze projektu gatunkiem chronionym Dyrektywą Siedliskową jest leniecbezpodkwiatowy (Thesium embracteatum) - kod 1437

Wśród pozostałych rzadkich i chronionych gatunków roślin można wymienić (gatunki umieszczone naCzerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski): brzoza niska (Betula humilis), turzyca Buxbauma (Carexbuxbaumii), selernica żyłkowana (Cnidium dubiom), goździk pyszny (Dianthus superbus), pszczelnikwąskolistny (Dracocephalum ruyschiana), goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe),goryczuszka gorzkawa (Gentianella amarella), kosaciec syberyjski (Iris sibirica), nasięźrzał pospolity(Ophioglossum vulgatum), wierzba borówkolistna (Salix mytrilloides), czarcikęsik Kluka (Succisellainflexa), fiołek mokradłowy (Viola stagnina).

Obszar projektu to miejsce występowania cennych gatunków ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej:wodniczki (Acrocephalus paludicola, kod: *A294), derkacza (Crex crex, kod: *A122), cietrzewia (Tetraotetrix, kod: A409), dubelta (Gallinago media, kod: A154), orlika krzykliwego (Aquila pomarina, kod:*A089), orlika grubodziobego (Aquila clanga, kod: A090).

(Źródło informacji: 1. Banaszuk H red., 2004, Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy,Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska, Wydawnictwo Ekonomia iŚrodowisko, Białystok; 2. Baza danych Biebrzańskiego PN - materiały z monitoringu przyrodniczego).

W Basenie Środkowym, hydrologiczne i hydrogeologiczne uwarunkowania wynikające z topogenicznegotypu zasilania powodują, że w wyniku wykopania w XIX wieku kanałów odwadniających nastąpiłodrenowanie wód podziemnych, a w konsekwencji zmniejszenie zabagnienia terenów przyległych i ichstopniowe osuszenie. Utrzymanie unikalnego charakteru bagien biebrzańskich uzależnione jest w dużejmierze od sposobu prowadzenia gospodarki wodnej. W tym celu projekt Renaturyzacja II_ LIFE_PLzakłada szeroko zakrojone prace nad renaturyzacją sieci hydrograficznej, które umożliwią przywróceniepoprawnego stanu siedliskom.

Mimo wielu negatywnych zmian jakie dokonały się na tym obszarze nadal charakteryzuje się onwysokimi walorami przyrodniczymi. Włączony jest on w sieć obszarów Natura 2000 tj. OSO „OstojaBiebrzańska” oraz SOO „Dolina Biebrzy” - znajduje się tu aż 8 typów siedlisk ujętych w DyrektywieSiedliskowej. Stwierdzono tu występowanie wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem w Polsce i wEuropie gatunków ptaków, w tym ponad 20 gatunków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej.Są to m.in. orlik grubodzioby, orlik krzykliwy, cietrzew, derkacz, kulik wielki, dubelt, puchacz,wodniczka, bąk, uszatka błotna. Obszar projektu to także ostoja łosia, wilka czy licznego występowaniabobrów. Planowane przedsięwzięcie będzie znacząco, pozytywnie oddziaływać na integralnośćobszarów Natura 2000 rozumianą jako zachowanie gatunków i siedlisk, dla ochrony których powołanoobszar.

Realizacji projektu pozwoli zachować bogactwo świata przyrody, a nawet poprawić obecną sytuację.Korzyść odniesie też społeczność lokalna. Dzięki przebudowie i modernizacji budowli hydrotechnicznych będzie można, szczególnie w latach suchych, odpowiednio gospodarować wodą tak,by jak najwięcej zostawało jej na tym terenie i była wsparciem dla rolnictwa. Przywrócenie

Importance of the project area for biodiversity and/or for the conservation of the species /habitat types targetedat regional, national and EU level (give quantitative information if possible):

Page 25 of 154


przepływów w Martwym Ełku ma na celu stopniowe odtworzenie pierwotnych stosunków wodnych.Uruchomienie przepływu wody po przebudowie węzła Modzelówka oraz zwiększenie uwilgotnieniabędzie pozytywnym czynnikiem z punktu widzenia przyrody. W wyniku realizacji zaplanowanychinwestycji zostanie zahamowana mineralizacja i degradacja torfowisk, poprawią się warunkiśrodowiskowe dla roślinności mokradłowej i fauny lądowej. Ponadto planowane działania inwestycyjneprzyniosą korzyści gospodarcze. Stymulowanie zalewów wiosennych łąk położonych w dolinieMartwego Ełku poprawi warunki wilgotnościowe z punktu widzenia rolniczo użytkowanych terenów. Wokresie letnim zapewni użytkom zielonym odpowiedni zasób wody w okresach posusznych.

Projekt renaturyzacji sieci hydrograficznej będzie miał wpływ na zmiany klimatu tj. przyczyni się dojego zmian w skali lokalnej, jak i globalnej. Zmiany w stosunkach wodnych mają swoje odzwierciedleniew warunkach klimatycznych przygruntowej warstwy powietrza oraz redukcji emisji CO2 do atmosfery.Odwodnienie torfowisk powoduje zwiększenie procesu rozkładu materii organicznej i emisji CO2 doatmosfery, a tym samym skutkuje ociepleniem klimatu. W raporcie opublikowanym przez WetlandsInternational oszacowano, że degradacja torfowisk w Polsce powoduje emisję 24 mln t CO2 rocznie, costawia Polskę w pierwszej światowej dziesiątce emitentów CO2 z torfowisk. Uważa się, że emisja gazówcieplarnianych ze zmeliorowanych torfowisk jest większa niż z naturalnych, dlatego też ichrenaturyzacja spowoduje zmniejszenie emisji CO2 (Jurczuk 2012).

Page 26 of 154


Lokalizacja obszarów Natura 2000 na obszarze projektuName of the picture:

Page 27 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - B2b

MAP OF THE COUNTRY LOCATION OF THE PROJECT AREA SCALE 1:3000000

Page 28 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - B2b

MAP OF THE REGION LOCATION OF THE PROJECT AREA SCALE 1:800000

Page 29 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - B2c

Na obszarze projektu występują następujące typy siedlisk przyrodniczych (w nawiasach podano łącznąpowierzchnię siedliska występującą na obszarze projektu):

a) starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami Nympheion, Potamion (39,85ha) – kod: 3150


c) ciepłolubne śródlądowe murawy napiaskowe (13,95 ha) – kod: 6120

d) murawy kserotermiczne (0,39 ha) – kod: 6210

e) zmiennowilgotne łąki trześlicowe (602,55 ha) – kod: 6410

f) grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (14,82 ha) – kod: 9170

Łączna powierzchnia siedlisk Natura 2000 wynosi 674,32 ha. Dołączona mapa przedstawia zasięgsiedlisk Natura 2000 na obszarze projektu.

Stan siedliska 3150 starorzecza obejmujący odcinek Martwego Ełku od Modzelówki do rzeki Jegrznioceniono jako U2. Pozostały płat siedliska grupujący wszystkie drobne odcięte fragmenty koryta Jegrznii Ełku oceniono jako U1. Za właściwy cel uznano odtworzenie dynamiki ekologicznej właściwej dlasystemu połączonych z ciekiem niewielkich zbiorników wodnych, zwiększenie różnorodnościbiocenotycznej oraz powstrzymanie zarastania zbiorowiskami szuwarowymi i wypłycania zbiorników.Działania renaturyzacyjne poprawią ich stan ochrony, a w szczególności parametr „struktura i funkcje”– zwiększy się udział ekosystemów wodnych w stosunku do szuwarów oraz zwiększy się dynamikaekologiczna ekosystemów, dzięki włączeniu ich w procesy ekohydrologiczne związane z doliną rzeczną.Poprawią się perspektywy ochrony, obecnie nikłe ze względu na zaawansowane procesy zarastania iwypłycania zbiorników. Pomimo, że odtworzenie przepływu w dawnym korycie Ełku oznaczać będziezmniejszenie powierzchni płatu kwalifikowanego jako siedlisko 3150 (bowiem większość powstałych wwyniku prac hydrotechnicznych starorzeczy na powrót stanie się rzeką), część zbiorników również porenaturyzacji będzie czasowo izolowana od głównego koryta, a więc pozostanie formalnie siedliskiem3150.

Z punktu widzenia potrzeb ochrony łąk trzęślicowych (siedlisko 6410) zlokalizowanych na glebachmurszowo-torfowych (płaty nad Jegrznią), wskazane jest podwyższenie średniego poziomu wódgruntowych, zmniejszenie rocznych fluktuacji, a w szczególności – wyeliminowanie opadaniazwierciadła wód gruntowych poniżej –50 cm w czasie letnich niżówek. Ogólna ocena stanu ochronytych płatów to U2. Szkodliwe dla ochrony wszystkich płatów łąk trzęślicowych byłyby natomiast długotrwające wiosenne zalewy, które spowodowałyby ekspansję szuwarów i ustępowanie gatunkówcharakterystycznych związku Molinion. Z drugiej strony, należy dopuścić pewne zmniejszeniepowierzchni łąk trzęślicowych w wariancie z selernicą żyłkowatą wskutek renaturyzacji, co pozwoli napoprawę jakości pozostałych części płatów (w szczególności osłabienie procesów mineralizacji).

Na obszarze projektu występują duże obszary brzezin - Kapicka (w okolicy Kanału Kapickiego) iCiszewska (na północ od Martwego Ełku). Są to kompleksy leśne rozwinięte w wyniku naturalnejsukcesji na odwodnionym torfowisku. Zjawiska zachodzące w glebach pod tymi lasami degradują tenekosystem. Dotyczy to przede wszystkim właściwości fizyczno-wodnych tych gleb- są bardziej suche,silniej rozluźnione, sypkie, mają gorsze właściwości retencyjne. Zjawisko to potęguje samo zbiorowiskoleśne m.in. poprzez wysoką ewapotranspirację brzozy omszonej oraz silny drenaż pionowy gleby przezsystem korzeniowy. Spowodowało to przekształcanie się brzezin w pokrzywowe, cechujące sięintensywnym procesem mineralizacji torfu i związaną z nim nitrofilną roślinnością. Z tego względubrzeziny te nie przedstawiają istotnej wartości pod względem botanicznym i nie są siedliskiem Natura2000 Bory i lasy bagienne (kod 91D0). Jednak z racji, iż są one stosunkowo niedostępne, stanowiąniezwykle istotną ostoję ptaków. Na obszarze tych lasów ustanowiono strefy ochronne puchacza,bielika, orlika krzykliwego, orlika grubodziobego oraz bociana czarnego. Przywrócenie przepływu wMartwym Ełku oraz zahamowanie odpływu Kanałem Kapickim pozwoli na polepszenie warunkówuwilgotnienia i nie przesuszenia tych kompleksów.

Teren stanowi obszar regularnego występowania w okresie lęgowym szeregu ptaków wskazanych wzałączniku I Dyrektywy Ptasiej, dla ochrony których powołano przedmiotowy obszar Natura 2000. Wsposób bezpośredni skorzystają z projektu następujące gatunki ptaków:

DESCRIPTION OF SPECIES / HABITATS ISSUES TARGETED BY THE PROJECT

Page 30 of 154


- derkacz (Crex crex) - kod: A122*

gatunek lęgowy, Dolina Biebrzy jest jedną z najważniejszych ostoi tego gatunku w Polsce; siedlisko:otwarte i półnaturalne tereny z żyznymi, podmokłymi, ekstensywnie użytkowanymi łąkami, zagrożenie:utrata siedlisk lęgowych w wyniku zaniku użytkowania i zarastania wskutek sukcesji; zmniejszanie siępowierzchni ekstensywnie użytkowanych łąk; liczebność: 40 samców

- dubelt (Gallinago media) - kod: A154

gatunek lęgowy; dolina Biebrzy stanowi jego główną ostoję lęgową w Polsce; siedlisko: lęgi zakłada natorfowiskach oraz na łąkach i pastwiskach w dolinach rzek; zagrożenia: utrata siedlisk na skutek zmianw środowisku, wywołanych celowym osuszaniem (obniżanie poziomu wód gruntowych) lub przezcałkowite zarastanie krzewami i drzewami otwartych dawniej bagien; liczebność: 13 samców

- wodniczka (Acrocephalus paludicola) - kod: A294*

gatunek lęgowy; w BPN gniazduje około 20% populacji światowej; siedlisko: otwarte torfowiska zkępiastymi turzycami i mechowiskami z pojedynczymi krzewami; zagrożenia: zmiany siedliskowespowodowane melioracją i zarastaniem dolin rzecznych, bagien i torfowisk; liczebność: 33 samce

- cietrzew (Tetrao tetrix) - kod: A409

gatunek lęgowy, dolina Biebrzy jest jedną z najważniejszych ostoi w Polsce, a obszar projektuRenaturyzacja II_LIFE_PL najważniejszą ostoją tego gatunku w dolinie Biebrzy; siedlisko: mozaikaluźnych i podmokłych zakrzewień i terenów otwartych; zagrożenia: osuszanie terenów, zwłaszczatorfowisk, co prowadzi do ubożenia szaty roślinnej, a więc bazy pokarmowej i osłonowej; większapenetracja ostoi gatunku, zwłaszcza na obszarach odwodnionych; zwiększająca się presjadrapieżnictwa, silniejsza na obszarach słabiej uwodnionych; utrata ciągłości areału populacji w regioniei powstanie rozproszonych, izolowanych stanowisk narażonych na inbred; liczebność: 45 samców w2008 r., 18 samców w 2012 r.

oraz regularnie występujące ptaki migrujące nie wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej:

- kszyk (Gallinago gallinago) - kod: A153

gatunek lęgowy, siedlisko: gniazduje na terenach podmokłych - torfowiskach, łąkach zalewowych wdolinach rzek, turzycowiskach; zagrożenia: utrata siedlisk lęgowych w wyniku zmian reżimuhydrologicznego rzek, zmieniających częstość i długość zalewów w dolinach rzecznych oraz utratasiedlisk lęgowych w wyniku zaniechania wykaszania łąk w dolinach rzek i szybkiego ich zarastaniaprzez wysoką roślinność zielną, trzcinę i krzewy; liczebność: 22 osobników / 33 km transektówmonitoringowych (w okresie lęgowym)

- krwawodziób (Tringa totanus) - kod: A162

gatunek lęgowy, siedlisko: gniazduje na otwartych, podmokłych obszarach porośniętych średniejwysokości roślinnością zielną, sąsiadującymi z terenami zalanymi płytką wodą; zagrożenia: utratasiedlisk lęgowych w wyniku zmian reżimu hydrologicznego rzek, zmieniających częstość i długośćzalewów w dolinach rzecznych oraz utrata siedlisk lęgowych w wyniku zaniechania wykaszania łąk wdolinach rzek i szybkiego ich zarastania przez wysoką roślinność zielną, trzcinę i krzewy; liczebność: 3pary lęgowe

- kulik wielki (Numenius arquata) - kod: A160

gatunek lęgowy, siedlisko: kompleksy podmokłych, pozbawionych zadrzewień łąk i pastwisk, wszerokich dolinach dużych i średniej wielkości rzek; zagrożenia: utrata siedlisk lęgowych w wynikuzmian reżimu hydrologicznego rzek, zmieniających częstość i długość zalewów w dolinach rzecznych,bardzo niski sukces lęgowy na łąkach koszonych mechanicznie z wczesnym terminem pierwszegopokosu możliwym wskutek odwodnienia siedlisk oraz utrata siedlisk lęgowych w wyniku zaniechaniawykaszania łąk w dolinach rzek i szybkiego ich zarastania przez wysoką roślinność zielną, trzcinę ikrzewy; liczebność: prawdopodobnie obecnie brak ptaków lęgowych.

- rycyk (Limosa limosa) - kod: A156

gatunek lęgowy; siedlisko: rozległe, podmokłe łąki kośne i pastwiska w dolinach rzek, stanowiskalęgowe z reguły są zalewane zimą lub wczesną wiosną, a późną wiosną charakteryzujące się wciążwysokim poziomem wody gruntowej; zagrożenia: utrata siedlisk lęgowych w wyniku zmian reżimu

Page 31 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


hydrologicznego rzek, zmieniających częstość i długość zalewów w dolinach rzecznych, bardzo niskisukces lęgowy na łąkach koszonych mechanicznie z wczesnym terminem pierwszego pokosu możliwymwskutek odwodnienia siedlisk oraz utrata siedlisk lęgowych w wyniku zaniechania wykaszania łąk wdolinach rzek i szybkiego ich zarastania przez wysoką roślinność zielną, trzcinę i krzewy; liczebność: 5osobników / 33 km transektów monitoringowych (w okresie lęgowym)

Pozostałe gatunki ptaków lęgowych, które skorzystają z działań projektu:

- bąk (Botaurus stellaris) - kod: A021 - 6 samców

- błotniak stawowy (Circus aeruginosus) - kod: A081 - 12-14 par

- błotniak łąkowy (Circus pygargus) - kod: A084 - 3 pary

- zielonka (Porzana parva) - kod: A120 - 1 samiec

- podróżniczek (Luscinia svecica) - kod: A271 - 5 samców

- żuraw (Grus grus) - kod: A127 - 37 par

- bocian czarny (Ciconia nigra) - kod: A030 - 2 pary

- bielik (Haliaeetus albicilla) - kod: A075 - 2 pary lęgowe

- orlik krzykliwy (Aquila pomarina) - kod: A089* - 2 pary lęgowe

- orlik grubodzioby (Aquila clanga) - kod: A090 - 2 pary lęgowe + 2 pary mieszane z orlikiemkrzykliwym

- puchacz (Bubo Bubo) - kod: A215 - około 6 par lęgowych

Źródło danych: 1. dane własne BPN; 2. Gromadzki M. (red.) 2004, Ptaki, Poradniki ochrony siedlisk igatunków Natura 2000 - poradnik metodyczny. Ministerstwo Środowiska, Warszawa. T.7 (część I), T.8(część II).

Page 32 of 154

Komputer

Prostokąt


zasig siedlisk Natura 2000 na obszarze projektuName of the picture:

Page 33 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - B2d

W Basenie Środkowym doliny Biebrzy obecnie są prowadzone 2 projekty LIFE: „Renaturyzacja siecihydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I.” LIFE09 NAT/PL/000258 (planowanykoniec 30 grudnia 2016 r.), a także „Zabezpieczenie populacji orlika grubodziobego Aquila clanga wPolsce” LIFE08 NAT/PL/000511 (planowany koniec 31 marca 2014 r.). Oba projekty zakładająprzeprowadzenie zabiegów ochrony czynnej, takich jak budowa urządzeń hydrotechnicznych w ramachrenaturyzacji sieci hydrograficznej oraz utrzymanie ekosystemów bagiennych w stanie otwartym.Działania te stanowią jednak tylko pewien etap w drodze do przywrócenia zbliżonych do pierwotnychstosunków wodnych i odpowiedniego stanu siedlisk w Basenie Środkowym.

Na obszarze tego projektu zidentyfikowano następujące zagrożenia dla siedlisk i zwierząt:

P-1. Odwodnienie siedlisk bagiennych

Wybudowana w XIX i XX wieku sieć kanałów odwadniających spowodowała trwałe obniżenie poziomuwód gruntowych na przylegających do nich torfowiskach. Sieć hydrograficzna Basenu Środkowegozostała mocno zmieniona głównie na skutek budowy Kanału Woźnawiejskiego i Rudzkiego. Wmniejszym stopniu na stosunki wodne wywierają wpływ Kanał Łęg i Kapicki. Budowa kanałówspowodowała duże zmiany w rozrządzie wody. Kanały przez usprawnienie odpływu wód rzecznych,znacznie ograniczyły lub wręcz eliminują zalewy powierzchniowe wzdłuż dopływów Biebrzy.Doprowadziły do zatrzymania procesów torfotwórczych i degradacji bagiennych siedlisk: murszeniawierzchnich warstw torfu, ustąpienia naturalnych zespołów roślinnych na rzecz zespołów zastępczych.Poprzez przesuszenie, zmurszenie wierzchniej warstwy torfu, jego mineralizację, a w konsekwencjiuwolnienie biogenów niedostępnych w tak dużym stopniu dla roślin, stworzyły się warunki dla rozwojuroślin lekkonasiennych, takich jak brzoza oraz topola, które przez szybki wzrost wygrywają konkurencjęo światło z innymi roślinami. Powoduje to całkowity zanik roślinności torfowiskowej i drastyczny spadekbioróżnorodności. Jest to najbardziej przekształcony obszar dorzecza Biebrzy. Oprócz negatywnychzmian siedliskowych spowodowanych przez przesuszenie torfowisk, inną konsekwencją jest wzrostzagrożenia pożarowego na odwodnionych torfowiskach. Pożar, który nawiedził ten teren w 1992 r.spustoszył obszar o powierzchni ok. 1700 hektarów i miał charakter pożaru wgłębnego. Odwodnionetorfowisko uległo wypaleniu średnio na głębokość 20-40cm, lokalnie pod korzeniami drzew nawet do80cm.

Działania jakie zaplanowano dla przeciwdziałania temu zagrożeniu to działania oznaczone w projekciejako: B1: Wykup gruntów, C1: Przebudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizacja jazu,C2: Udrożnienie koryta rzeki Ełk, C4: Remont zastawki, wykonanie przetamowań i uzupełnienie koronygrobli na Kanale Kapickim.

P- 2. Procesy sukcesyjne w ekosystemach nieleśnych

Środowisko przyrodnicze Doliny Biebrzy zostało ukształtowane przy dużym udziale człowieka, któryoddziaływał na nie zarówno poprzez przekształcenie sieci hydrograficznej, jak i w wynikuekstensywnego użytkowania rolniczego. W przypadku torfowisk i łąk, w przeszłości użytkowanychrolniczo, po zaniechaniu użytkowania kośnego, a także przesuszeniu i w efekcie ich eutrofizacji,czynnikiem ograniczającym ich pożądane funkcjonowanie stają się procesy sukcesyjne. Zjawisko toprowadzi do zmniejszania różnorodności biologicznej, uproszczenia struktury krajobrazu, zanikanianiektórych rzadkich zbiorowisk i gatunków o wąskiej amplitudzie ekologicznej. Liczebność większościlokalnie lęgowych cennych gatunków ptaków związanych z otwartymi terenami bagiennymi spada odwielu lat. Gatunkom tym zagraża przede wszystkim utrata siedlisk lęgowych w wyniku zmian reżimuhydrologicznego rzek, zmieniających częstość i długość zalewów w dolinach rzecznych. Zmianysiedliskowe są spowodowane głównie melioracją i zarastaniem dolin rzecznych, bagien i torfowiskniskich. Obecnie melioracje nie są już prowadzone, jednak wyraźny jest negatywny wpływ działań -przekształceń sieci hydrograficznej - realizowanych w przeszłości. Niekorzystne dla stanu siedlisklęgowych gatunków wodno-błotnych są natomiast bieżące prace tzw. konserwacji sieci melioracyjnej,skutkujące znacznie szybszym odprowadzaniem wody przez pogłębione i poszerzone rowy. Utratasiedlisk lęgowych następuje głównie w wyniku zaniechania wykaszania łąk w dolinach rzek i szybkiegoich zarastania przez wysoką roślinność zielną, trzcinę i krzewy. Brak renaturyzacji i możliwościstworzenia odpowiednich siedlisk, poza obecnymi stanowiskami lęgowymi, uniemożliwia wzrostpopulacji i odtwarzanie zasięgu gatunku.

Działania jakie zaplanowano dla przeciwdziałania temu zagrożeniu to działania oznaczone w projekciejako: C7: Utrzymanie ekosystemów nieleśnych.

Provide this information for those species and habitat types directly targeted by the project

CONSERVATION PROBLEMS AND THREATS

Page 34 of 154


P- 3. Pogodzenie wymagań rolnictwa z potrzebami ochrony walorów przyrodniczych.

Na potrzeby rolnictwa w zlewni Biebrzy wybudowano szereg obiektów melioracyjnych. Są to obiektydrenarskie na gruntach ornych, jak i systemy rowów odwadniających na użytkach zielonych. CzęśćBiebrzy, jak i jej dopływy są wykorzystywane jako odbiorniki wód z rolniczych systemówodwadniających. Niezbędne jest takie gospodarowanie obiektami gospodarki wodnej, które pozwoliłybyna utrzymanie możliwie maksymalnego poziomu wód powierzchniowych, a jednocześnie niepowodowały utrudnień rolniczego użytkowania łąk i pastwisk. Dla osiągnięcia tego celu niezbędna jestrekonstrukcja niektórych obiektów, umożliwiając prowadzenie nawodnień metodą regulowanegoodpływu. Projektowana przebudowa węzła Modzelówka i modernizacja jazu (działanie C1), przyczyniąsię do przywrócenia przepływów w „Martwym Ełku” oraz odtworzenia pierwotnych stosunków wodnych.Poprzez stymulowanie zalewów wiosennych łąk położonych w dolinie „Martwego Ełku” poprawią sięwarunki wilgotnościowe - w okresie letnim zapewni użytkom zielonym odpowiedni zasób wody wokresach posusznych. Natomiast udrożnienie koryta rzeki Ełk (działanie C2) oraz uzupełnienie koronygrobli wzdłuż Kanału Kapickiego (działanie C4) uchroni sąsiadujące grunty prywatne przedniekontrolowanymi podtopieniami.

Gospodarowanie zasobami wodnymi wymaga pełnej kontroli nad obszarem. W tym celu zaplanowanowykup gruntów, by zniwelować potencjalne niedogodności i konflikty związane z podniesieniem wódgruntowych i wystąpieniem ewentualnych zalewów. Wykup gruntów pozwoli na długoterminowezarządzanie obszarem zgodnie z potrzebami ochrony przyrody.

Działania jakie zaplanowano dla przeciwdziałania temu zagrożeniu to działania oznaczone w projekciejako: B1: Wykup gruntów, C1: Przebudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizacja jazu,C2: Udrożnienie koryta rzeki Ełk, C3: Budowa mostu na rzece Ełk w rejonie uroczyska Dębiec, C4:Remont zastawki, wykonanie przetamowań i uzupełnienie korony grobli na Kanale Kapickim, E2:Spotkania ze społecznością lokalną, E8: Warsztaty „Ochrona bioróżnorodności na obszarachrolniczych”.

P-4. Niezadowalająca efektywność zarządzania ochroną obszaru

Własność prywatna obejmuje ok. 38% powierzchni obszaru projektu. Nadzorujący obszarem Natura2000 (Biebrzański PN) nie ma całkowitego wpływu na zasady gospodarowania na gruntach prywatnych,w tym przede wszystkim na możliwość prowadzenia zabiegów ochrony czynnej siedlisk na terenachbagiennych. Działki znajdujące się w granicach obszaru projektu są w wielu przypadkach rozdrobnione iwąskie, co utrudnia niekiedy podjęcie działań ochronnych w szerszym wymiarze, takich jak koszenieręczne i zwiększenie uwodnienia siedlisk. Wykup gruntów umożliwi długoterminowe zarządzanieobszarem zgodnie z potrzebami ochrony przyrody.

Działania jakie zaplanowano dla przeciwdziałania temu zagrożeniu to działania oznaczone w projekciejako: B1: Wykup gruntów, E2: Spotkania ze społecznością lokalną, E8: Warsztaty „Ochronabioróżnorodności na obszarach rolniczych”.

P-5. Rozwój turystyki na obszarach cennych przyrodniczo

Wysokie walory środowiska przyrodniczego obszarów Natura 2000 wpływają na wzrost zainteresowaniaturystycznego. Ruch turystyczny może stać się zagrożeniem dla chronionej przyrody, jeśli nie będziezjawiskiem kontrolowanym. Odpowiednia lokalizacja infrastruktury ograniczy negatywne oddziaływanieruchu turystycznego na wrażliwe siedliska i gatunki fauny i flory. Zapewni dostęp tylko do miejscspecjalnie wyznaczonych dla turystów, co pozwoli na ograniczenie penetracji turystycznej w miejscachwymagających spokoju dla występujących tu ptaków (tokowiska cietrzewia, tokowiska dubelta,lęgowiska wodniczki, gniazda ptaków szponiastych).

Modernizacja istniejącej zabudowy hydrotechnicznej oraz walory przyrody mogą zostać wykorzystanedo wzmocnienia rozwoju lokalnego sektora gospodarki turystycznej, o ile to nie będzie wpływało naprzedmiot ochrony.

Monitoring przyrodniczy projektu udokumentuje zmiany zachodzące na obszarze projektu. Działanie tepozwoli nie tylko na określenie skutków zamian wywołanych działaniami renaturyazcyjnymi, alerównież działalnością człowieka (turystyka).

Działania jakie zaplanowano dla przeciwdziałania temu zagrożeniu to działania oznaczone w projekciejako: C1: Przebudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizacja jazu, C5: Budowa małejinfrastruktury turystycznej wzdłuż Kanału Kapickiego, D3: Monitoring przyrodniczy projektu orazdziałania z grupy E: podnoszenie świadomości społecznej oraz upowszechnianie wyników.

Page 35 of 154


Projektowane przedsięwzięcie stanowi jeden z etapów realizacyjnych wieloletnich prac studialnychzmierzających do renaturyzacji silnie przekształconego układu wodnego Basenu Środkowego dolinyBiebrzy (Niewiadomski 1954, Mioduszewski i in. 1996, Okruszko i in. 2001, Wiśniewski i in. 2001,Matowicka i in. 2001). Celem prac i badań było rozpoznanie środowiska oraz ustalenie rodzaju i zakresudziałań niezbędnych do zapobiegania negatywnym skutkom zachodzących przemian w środowiskuprzyrodniczym, a zwłaszcza wytyczenie właściwych kierunków renaturyzacji odwodnionych obszarówŚrodkowego Basenu doliny Biebrzy.

Problem został zauważony już w połowie lat 50 XX wieku, kiedy to w pracy W. Niewiadomskiego"Ekspertyza przedmelioracyjna regionu bagien Augustów – Grajewo – Goniądz – Sztabin” (1954 r.)pojawiło się stwierdzenie: "...bezzwłocznie należy odciąć śluzą Kanał Rudzki od Ełku tuż przy rzece byskierować nurt wody na ich dawny naturalny szlak i ożywić tereny wykazujące dziś zapoczątkowanieprocesów destrukcyjnych (dolina martwego Ełku)".

W latach 1994-1997 zostały wykonane pierwsze prace, zmierzające do ograniczenia drenującegodziałania Kanału Woźnawiejskiego. Polegały one na wybudowaniu w korycie Kanału 8 progówfaszynowo-kamiennych o wysokości ok. 1,5 m, stabilizujących poziom lustra wody około 0,5 m poniżejwody brzegowej przy małych przepływach w okresach suszy. W okresie eksploatacji dwa progi uległyzniszczeniu w wyniku spływu wielkich wód zimowych, pozostałe progi osiadły poniżej zakładanychrzędnych, w wyniku rozmywania ich konstrukcji. Prace były realizowane przez Biebrzański ParkNarodowy. Nabyte doświadczenia wskazały na konieczność zastosowania innego typu konstrukcjiprogów oraz konieczność budowy jazu rozdzielczego, regulującego przepływy wód w układzie KanałWoźnawiejski - Jegrznia, jednocześnie zapobiegającego destrukcji położonych poniżej progówstabilizujących poziom wody w Kanale. Te działania inwestycyjne są obecnie realizowane w I etapieprojektu Renaturyzacja (LIFE09 NAT/PL/000258).

W początkach lat dziewięćdziesiątych XX wieku rozpoczęto intensywne prace studialne i badania, podkierunkiem profesora Henryka Okruszko i innych najwyższej klasy specjalistów, naukowców-projektantów. Powstawały opracowania, monografie i programy, które stały się podstawą do dalszychbardziej szczegółowych koncepcji i dokumentacji projektowych. Spośród nich wymienić trzeba:

a) Zarys koncepcji gospodarowania wodą na obszarze doliny Biebrzy, wraz z kierunkiem dalszychbadań na potrzeby planu zagospodarowania Biebrzańskiego Parku Krajobrazowego (zespół podkierunkiem profesora Andrzeja Byczkowskiego 1990),

b) Renaturalizacja warunków wodnych w częściowo odwodnionych torfowiskach w Środkowym Baseniedoliny rzeki Biebrzy (zespół pod kierunkiem profesora Henryka Okruszko 1991),

c) Koncepcja gospodarki wodnej w rajgrodzkim węźle wodnym (Mioduszewski 1994),

d) Kierunki renaturyzacji siedlisk hydrogenicznych w Basenie Środkowym Biebrzy (KatedraBudownictwa Wodnego SGGW 1996),

e) Zmiany reżimu hydrologicznego spowodowane renaturyzacją sieci hydrograficznej w ŚrodkowymBasenie doliny Biebrzy (Byczkowski, Kubrak 1996),

f) Gospodarka wodna w dolinie Biebrzy, jej funkcje w ochronie walorów przyrodniczych (Seminarium1997),

g) Propozycje dotyczące działań ochronnych w zakresie gospodarki wodnej w Biebrzańskim ParkuNarodowym i ich ocena pod kątem praktycznego zastosowania (Skąpski 1998),

h) Koncepcja gospodarowania wodą w Basenie Środkowym Biebrzy (Skąpski 2001),

i) „Koncepcja programowo-przestrzenna renaturyzacji sieci hydrograficznej rzek Jegrzni i Ełku w rejonieBasenu Środkowego Biebrzańskiego Parku Narodowego” (Wiśniewski S. i inni, Biebrzański ParkNarodowy, Pracownia Architektury Żywej 2001).

Trwające od początku lat 90-tych XX wieku prace koncepcyjne i projektowe pozwoliły w końcu osiągnąćkompromis dotyczący rozwiązań technicznych jak i sposobu prowadzenia działań renaturyzacyjnych,kompromis który nie byłby możliwy do wdrożenia bez pomocy prawie wyłącznie organizacjipozarządowych i zagranicznych środków finansowych (WWF, GEF/SGP).

PREVIOUS CONSERVATION EFFORTS IN THE PROJECT AREA AND/OR FOR THE HABITATS / SPECIESTARGETED BY THE PROJECT

Page 36 of 154


Ostatecznie, 1 września 2010 r. został uruchomiony projekt „Renaturyzacja sieci hydrograficznej wBasenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I”, współfinansowany przez instrument finansowy LIFE orazNFOŚiGW. Będzie on wdrażany do końca 2016 r. Realizacja przedsięwzięcia została zaplanowana zpodziałem na 2 etapy. W pierwszym etapie obiektem działań stał się układ wodny Kanał Woźnawiejski -rzeka Jegrznia. W ramach inwestycji zapanowano budowę: 6 progów regulacyjnych na KanaleWoźnawiejskim, drogi technologicznej oraz jazu piętrzącego (rozdzielczego) na Kanale Woźnawiejskimwraz z przepławką dla ryb i organizmów wodnych. Projekt zakłada wykup gruntów, bezpośredniedziałania ochronne w ekosystemach nieleśnych oraz wykonanie strategicznego planu zarządzania dlaobszaru działań. Na tym etapie projektu zaplanowano jedynie przygotowanie dokumentacji przebudowywęzła Modzelówka, udrożnienia „Martwego Ełku” i dokumentację budowy mostu na rzece Ełk. Wraz zwykonaniem najważniejszych działań inwestycyjnych etapu I, podjęto działania o sfinansowanie etapu IIi realizację projektu pt. „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. EtapII.”

Przedmiotowy projekt jest elementem całego programu poprawy warunków wodnych na tym obszarze,w ramach którego podmiot zarządzający wodami przeznaczonymi na potrzeby rolnictwa - WojewódzkiZarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku realizuje zabudowę hydrotechniczną KanałuRudzkiego. Obecnie budowane są dwie budowle piętrzące (jazy) na Kanale Rudzkim. Pozwolą one nauzyskanie rzędnych zwierciadła wody w korycie cieku, niezbędnych do stworzenia warunków gruntowo-wodnych pozwalających na prowadzenie gospodarki rolnej na przyległych terenach, mimo zmniejszeniasię w nim przepływów w miarę wzrostu poboru wody do koryta Martwego Ełku. Zaplanowaneprzedsięwzięcia w projekcie Biebrzańskiego PN są zintegrowane funkcjonalnie z działaniamipodejmowanymi przez WZMiUW w Białymstoku.

W Biebrzańskim Parku Narodowym realizowane są obecnie 4 projekty LIFE+ (ich lokalizacjaprzedstawiona na mapie nr 1), w tym dwa projekty na obszarze Basenu Środkowego doliny Biebrzy.

1. Projekt „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I” (nr LIFE09NAT/PL/000258) jest to jeden z pierwszych na tak dużą skalę realizowanych projektów renaturyzacji wPolsce i jeden z ważniejszych w Europie. Celem projektu jest poprawa warunków dla ochrony siedliskkształtowanych przez wodę w Basenie Środkowym doliny Biebrzy poprzez kontrolowanegospodarowanie i zasilanie w wodę obszaru i tym samym zatrzymanie procesów degradacyjnychsiedlisk hydrogenicznych na obszarze systemu wodnego: Kanał Rudzki – rzeka Ełk – rzeka Jegrznia –Kanał Woźnawiejski oraz kształtowanie warunków siedliskowych dla awifauny otwartych ekosystemówbagiennych. Zmiany form gospodarowania wodą w systemie będą wynikiem budowy na KanaleWoźnawiejskim sześciu progów i jazu sterującego rozdziałem przepływu wody na koryto rzeki Jegrzni iKanału. Wpływ zabudowy Kanału Woźnawiejskiego na tereny przyległe przedstawiono nazamieszczonych rycinach, gdzie przedstawiono mapy zasięgu zalewów i ich głębokości oraz modelowyukład zwierciadła wód podziemnych. Mapy opracowano dla maksymalnego przepływu z okresu 2000-2010 (WQ) oraz maksymalnego przepływu z wielolecia 1965-2010 (WWQ). Mapy przedstawiają dwawarianty dla których określono zasięgi zalewów i głębokości zalewów - bez pietrzeń i prognozowanystan z piętrzeniami.

Obszar realizacji niniejszego projektu pokrywa się z obszarem projektu „Renaturyzacja siecihydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I” w około 67%. Działania w niniejszymprojekcie zostały tak zaplanowane, by nie dublować działań na obszarze nakładania się projektów.

2. Projekt „Zabezpieczenie populacji orlika grubodziobego Aquila clanga w Polsce: opracowanieKrajowego Planu Ochrony oraz podstawowe działania ochronne” (nr LIFE 08 NAT/PL/000511)prowadzony w partnerskiej współpracy między beneficjentem wiodącym, stowarzyszeniem PtakiPolskie a Biebrzańskim Parkiem Narodowym i Komitetem Ochrony Orłów (lokalizacja projektu na mapienr 1, 2). Celem projektu jest ochrona unikalnej w Polsce, zlokalizowanej jedynie w Kotlinie Biebrzańskiejpopulacji orlika grubodziobego. Cele ochronne są realizowane poprzez: poprawę stanu wybranychbiotopów żerowiskowych orlika grubodziobego, utrzymując ich otwarty charakter dzięki odkrzaczeniuoraz koszeniu ręcznemu z częściowym uprzątnięciem biomasy, a także renaturyzacji reżimu wodnegoza sprawą modernizacji i budowy łącznie 7 ludowli hydrotechnicznych; utrzymanie istniejącychbiotopów lęgowych (bagiennych lasów) znajdujących się poza zarządem BPN, w prywatnych rękach,dzięki prowadzeniu wykupu nieruchomości leśnych; edukację społeczności lokalnej; rozwójinfrastruktury turystycznej. Realizacja projektu zostanie zakończona 31 marca 2014 roku, czyli przedrozpoczęciem niniejszego projektu.

Proponowany projekt realizuje cele zawarte w art. 2 ust 2 Dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja1992 r. o ochronie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Obszar projektu, kwalifikowany jakoobszar SOO, wymaga podjęcia działań zapewniających właściwy stan ochrony tych siedlisk, tj.długotrwałą poprawę i utrzymanie jego funkcji. Konieczność proponowanych działań została wykazanaw licznych badaniach naukowych dotyczących tego obszaru.

Page 37 of 154


Projekt realizuje zapisy art. 3 Dyrektywy Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. o ochronie dzikichptaków. Podjęte przez projekt środki służą przywracaniu właściwego stanu ochrony biotopów gatunkówptaków wymienionych w załączniku I Dyrektywy Ptasiej, dla ochrony których powołano przedmiotowyobszar Natura 2000.

Projekt realizuje zapisy Zarządzenia nr 20 Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawiezadań ochronnych dla Biebrzańskiego Parku Narodowego. Zarządzenie ustanawia zadania ochronne nalata 2013-2014.

Page 38 of 154


Lokalizacja projektów LIFE realizowanych przez BPNName of the picture:

Page 39 of 154


zasig zalewu wodami rzecznymi w okresie 1965-2010 (WWQ)Name of the picture:

Page 41 of 154


ukad zwierciada wód podziemnychName of the picture:

Page 42 of 154


zasig zalewu wodami rzecznymi w okresie 2000-2010 (WQ)Name of the picture:

Page 43 of 154


EU ADDED VALUE OF THE PROJECT AND ITS ACTIONS

Wszystkie działania podjęte w ramach projektu ukierunkowane są na poprawę warunków ochronysiedlisk bagiennych w Basenie Środkowym doliny Biebrzy.

Renaturyzacja sieci hydrograficznej spowoduje znaczące zmiany charakterystyk hydrologicznych, cobędzie miało wpływ na zachowanie poprawnego stanu flory i fauny obszaru projektu. Skierowanie wóddo starych koryt rzecznych oraz podpiętrzenie wody w kanałach Woźnawiejskim i Rudzkim spowodujepodwyższenie wód gruntowych na terenach przyległych do tych cieków. Można przyjąć, że obniżaniewód gruntowych w okresie letnim, po wykonaniu zabiegów renaturyzacyjnych będzie mniejsze od tychsprzed wykonania inwestycji. Ponadto realizacja przedsięwzięcia powinna zahamować procespostępującego murszenia gleb na obszarach objętych zmianą stosunków wodnych. Zwiększenieuwilgotnienia gleb wpłynie korzystnie na procesy glebowe. Powstrzymanie zostanie proces murszenia imineralizacji torfu oraz towarzysząca tym procesom eutrofizacja siedlisk i degradacja zbiorowiskroślinnych.

Zostanie zahamowany proces degradacji torfowisk w rejonie systemu wodnego: Kanał Rudzki - rzekaEłk - rzeka Jegrzni - Kanał Woźnawiejski oraz w rejonie oddziaływania Kanału Kapickiego. W wynikurenaturyzacji sieci hydrograficznej nastąpi przywrócenie przepływów w „Martwym Ełku” orazzwiększenie uwilgotnienia terenów położonych w sąsiedztwie tego koryta. Działania te przyczynią siędo poprawy stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, a zwłaszcza występującej tutaj awifauny.

Zostanie osiągnięta względna stabilizacja poziomów wód gruntowych w obrębie odwadnianych siedlisk:6410 - zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych, 3150 – starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodneze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion.

Podwyższenie poziomu wody gruntowej połączone z wiosennym zalewem będzie tworzyło dogodnewarunki dla utrzymania się istniejących zbiorowisk szuwarowych i zwiększenia się udziału gatunkówszuwarowych w zbiorowiskach łąk wilgotnych. W przypadku starorzeczy występujących na odcinku„Martwego Ełku” przywrócenie przepływu poprawi status ekologiczny tego siedliska, zwiększydynamikę roślinności i bogactwo gatunkowe oraz powstrzyma proces zarastania i wypłycaniazbiorników.

Zmiana stosunków wodnych oraz zabiegi ochronny czynnej w ekosystemach nieleśnych stworządogodne warunki do zahamowania spadkowych trendów liczebności lokalnych populacji lęgowychptaków charakterystycznych dla otwartych, zalewowych terenów trawiastych. Zmiany warunkówhydrologicznych powinny sprzyjać odtworzeniu specyficznych warunków siedliskowych preferowanychprzez gniazdujące tu gatunki.

Projektowane działania przyniosą korzyści społeczno-gospodarcze. Z rolniczego punktu widzeniarealizacja działań inwestycyjnych pozwoli na stymulowanie zalewów wiosennych łąk położonych wdolinie „Martwego Ełku”. Utrzymanie przepływu w korycie w okresie letnim zapewni użytkom zielonymodpowiedni zasób wody w okresach posusznych. Poprzez realizację działań inżynierskich będziemożliwe wypracowanie takich metod eksploatacji, które pozwolą na utrzymanie możliwemaksymalnego poziomu wód powierzchniowych, a jednocześnie nie powodowały utrudnień rolniczegoużytkowania łąk i pastwisk.

Zaniechanie działań zagrozi utrzymaniu niewłaściwych warunków przyrodniczych dla funkcjonowaniagatunków i siedlisk. Będzie wzrastała degradacja siedlisk. Ekosystemy nieleśne będą stopniowo zanikaća wraz z nimi priorytetowe dla Natury 2000 gatunki flory oraz gatunki awifauny ważne dla instrumentuLIFE+. Krajobraz ekologiczny ulegnie uproszczeniu a różnorodność biologiczna zmniejszy się. Wskutekfunkcjonowania odwodnień będą pogłębiały się zmiany strukturalne w środowisku gleb mokradłowych.Nadal będą przeprowadzane zabiegi rolnicze na gruntach prywatnych w sposób zagrażający przyrodzie.

Działania przewidziane w projekcie zmierzają do pogodzenia potrzeb ekonomicznych mieszkańcówobszaru, poprawy jakości ich życia z potrzebami ochrony wartości przyrodniczych.

Mieszkańcy obszaru to zazwyczaj rolnicy pracujący we własnym gospodarstwie i posiadającypodstawowe lub zawodowe wykształcenie. Znaczną część mieszkańców stanowią emeryci i renciści.Najniższy odsetek stanowiła grupa wiekowa 16-25 lat, czyli obecni i potencjalni następcy gospodarzy.Rolnicy nastawieni są na produkcję wielokierunkową. Użytkowane grunty zakwalifikowane są do

SOCIO-ECONOMIC EFFECTS OF THE PROJECT

Page 44 of 154


Nie

DEMONSTRATION CHARACTER OF THE PROJECT

Projektowane przedsięwzięcie stanowi jeden z etapów realizacyjnych wieloletnich prac studialnychzmierzających do renaturyzacji silnie przekształconego układu wodnego Basenu Środkowego DolinyBiebrzy (Mioduszewski i in. 1996, Okruszko i in. 1996, Wiśniewski i in. 2001, Mioduszewski i in. 2002).Projekt oparty jest o systemowe podejście do problemów - przeprowadzone badania naukowe orazanalizy modelowe wariantów działań.

Działanie inżynierskie dotyczące przebudowy węzła wodnego Modzelówka, udrożnienia koryta rzeki Ełk,budowy mostu na rzece Ełk (działania C1, C2, C3) zostaną realizowane na podstawie dokumentacjitechnicznej przygotowanej w ramach projektu pt. „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w BasenieŚrodkowym doliny Biebrzy. Etap I” (treść działania: „wykonanie dokumentacji technicznej przebudowywęzła wodnego Modzelówka do sterowania przepływem i regulacji poziomu wód układu wodnego rzekaEłk - Kanał Rudzki”).

Proponowane rozwiązania techniczne opierają się w całości na wypróbowanych i powszechniestosowanych w budownictwie wodnym zgodnie ze sztuką inżynierską, z zastosowaniem wmaksymalnym stopniu lokalnie dostępnych, naturalnych materiałów budowlanych.

Metody terenowych prac monitoringowych (działanie D1, D2 i D3) opierają się na powszechniestosowanych i sprawdzonych metodach prowadzenia badań terenowych stosowanych w naukachprzyrodniczych.

Metoda utrzymania ekosystemów nieleśnych (działanie C6) nawiązuje do tradycyjnych metodgospodarowania w tych ekosystemach. Zgodnie z ogólną regułą: zachowanie ekosystemuwykształconego w wyniku działania zespołu czynników obejmujących między innymi tradycyjny sposóbgospodarowania, wymaga przede wszystkim zachowania tego sposobu gospodarowania. Jestpodstawową metodą stosowaną od dziesięcioleci przy ochronie eutroficznych i mezotroficznychotwartych zbiorowisk roślinnych. W Biebrzańskim Parku Narodowym stosowana praktycznie odpoczątku jego funkcjonowania.

BEST PRACTICE CHARACTER OF THE PROJECT

niższych klas. Stąd plony uzyskiwane w tym regionie są niższe od średnich krajowych. W strukturzegruntów w gospodarstwach przeważają łąki i pastwiska. Łąki użytkowane są wielokośnie i kośno-pastwiskowo. W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła, a wielkość produkcji żywca rzeźnegobardziej służy samozaopatrzeniu niż na sprzedaż.

W zdecydowanej większości grunty rolnicze zostały poddane w przeszłości melioracjomodwadniającym. Obecny stan techniczny sieci melioracyjnej określa się jako zły. Istnieją potrzebyosuszenia gruntów (zgłaszane przez rolników ze wsi Kapice), jednak większość gospodarstw optuje zanawodnieniem gruntów i są to głównie gospodarstwa posiadające grunty położone wokół KanałuRudzkiego.

Podpiętrzenie wód powierzchniowych korzystne z punktu widzenia ochrony bagiennej flory i faunymoże powodować wystąpienie nadmiernego uwilgotnienia użytkowanych rolniczo łąk. Pogodzeniewymagań rolnictwa z potrzebami ochrony walorów przyrodniczych na tych obszarach jest szczególnieważne. Niezbędne jest wypracowanie takich metod działania, które pozwoliłyby na utrzymanie możliwiewysokich poziomu wód powierzchniowych, a jednocześnie nie powodowały utrudnień rolniczegoużytkowania łąk i pastwisk. Dla osiągnięcia tych celów niezbędna jest przebudowa i modernizacjaistniejącej zabudowy hydrotechnicznej, tak by umożliwić prowadzenie nawodnień metodąregulowanego odpływu. Podstawowym zadaniem działań przewidzianych w projekcie jest zapewnieniewysokiego uwilgotnienia bagien, zbliżonego do występującego w warunkach naturalnych przednaruszeniem pierwotnej sieci hydrograficznej, lecz z umożliwieniem rolniczego ekstensywnegoużytkowania części doliny.

Page 45 of 154


EFFORTS FOR REDUCING THE PROJECT'S "CARBON FOOTPRINT"

Projekt ten nie pociąga za sobą żadnych działań prowadzących do znacznych emisji dwutlenku węgla.

Realizacja przedsięwzięcia powinna przyhamować proces postępującego murszenia gleb na obszarachobjętych zmianą stosunków wodnych. Wysoki poziom uwilgotnienia wpłynie korzystnie na procesyglebowe powstrzymując nadmierną mineralizację i uwalnianie dwutlenku węgla do atmosfery.

Proponowane rozwiązania w zakresie wykorzystania materiałów zmierzają do zminimalizowaniawykorzystania surowców przetworzonych. Zastosowane materiały budowlane to głównie materiałynaturalne, występujące lokalnie – drewno, kamień, żwir, niewymagające dodatkowych procesówtechnologicznych do ich wytworzenia, a więc dodatkowego zapotrzebowania na energię i tym samymnie powodują dodatkowej emisji CO2 do atmosfery.

Przy realizacji zadań projektowych będziemy stosować politykę tzw. zielonych zamówień. Przy zakupienowego sprzętu jednym z parametrów branych pod uwagę będzie jego energooszczędność. W miaręmożliwości korzystać będziemy z usług i towarów lokalnych dostawców w celu ograniczenia drogitransportu.

Preferuje się wykorzystanie papieru ekologicznego oraz drukowanie dokumentów na obu stronacharkusza papieru.

Page 46 of 154


Part C – detailed technical description of theproposed actions


Page 52 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - C0

LIST OF ALL PROPOSED ACTIONS

A. Preparatory actions, elaboration of management plans and/or of action plans

A1 Zakup samochodu terenowego do realizacji działań projektu

A2 Zakup wyposażenia do zarządzania projektem

A3 Kontrakt inżyniera nadzoru

A4 Wykonanie dokumentacji dla działań technicznych

B. Purchase/lease of land and/or compensation payments for use rights

B1 Wykup gruntów

C. Concrete conservation actions

C1 Przebudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizacja jazu

C2 Udrożnienie koryta rzeki Ełk

C3 Budowa mostu na rzece Ełk w rejonie uroczyska Dębiec

C4 Remont zastawki, wykonanie przetamowań i uzupełnienie korony grobli na Kanale Kapickim

C5 Budowa małej infrastruktury turystycznej wzdłuż Kanału Kapickiego

C6 Utrzymanie ekosystemów nieleśnych

D. Monitoring of the impact of the project actions (obligatory only if there are concreteconservation actions)

D1 Monitoring hydrologiczny projektu

D2 Monitoring fizykochemiczny i hydrobiologiczny wód

D3 Monitoring przyrodniczy projektu

D4 Ocena wpływu społeczno-gospodarczego

E. Public awareness and dissemination of results (obligatory)

E1 Folder informacyjny o projekcie i gadżety promocyjne

E2 Spotkania ze społecznością lokalną

E3 Tablice informacyjne o projekcie

E4 Strona internetowa projektu

E5 Konferencja kończąca projekt

E6 Raport Laika

E7 Warsztaty "Ochrona bioróżnorodności na obszarach rolniczych"

Page 53 of 154


E8 Warsztaty "Polubić bobra"

F. Overall project operation and monitoring of the project progress

F1 Zarządzanie projektem przez Biebrzański Park Narodowy

F2 Współpraca i wymiana doświadczeń z innymi projektami

F3 After LIFE Conservation Plan

F4 Audyt zewnętrzny

Page 54 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - C1a

DETAILS OF PROPOSED ACTIONSA. Preparatory actions, elaboration of management plans and/or of action plansACTION A.1: Zakup samochodu terenowego do realizacji działań projektuDescription (what, how, where and when):Zakup samochodu terenowego z napędem 4x4, służący do przewozu 5 osób.

Samochód terenowy będzie posiadał zawieszenie na ramie, a nie samonośne, co wybitnie zwiększy jegotrwałość i dzielność w terenie, a tym samym obniży koszty serwisu i napraw pogwarancyjnych. Zaletą ramyjest możliwość przenoszenia dużych obciążeń (np. przy wyszarpywaniu auta zakopanego w błocie nie maryzyka, że wyrwany zostanie sam przód i uszkodzone zawieszenie). Rama daje też bardzo solidny punktmocowania zawieszenia, sprawnie przejmując od niego wszelkie siły. Dodatkowo zastosowanie zawieszenia naramie spowoduje swobodne założenie terenowych opon typu MT (mud terrain) bez dodatkowych kosztów jakby to było w przypadku konstrukcji samonośnej. Zamontowanie większego ogumienia typu MT, wpłynieoczywiście na prześwit, co pociągnie za sobą polepszenie kąta rampowego i innych kątów. Dodatkowymatutem jest większa głębokość brodzenia co odgrywa znaczącą rolę w prowadzonych badaniach i docieraniupunktów pomiarowo-obserwacyjnych.

Samochód 5 osobowy z bezpośrednim połączeniem kabiny pasażerskiej z możliwie największą z możliwychprzestrzenią ładunkową oraz maksymalnie wysokim prześwitem, pozwalającym na pokonywanie bezdroży. Wcelu właściwego wykorzystania samochodu w trudnych warunkach terenowych, będzie on wyposażony w stałynapęd 4 x 4 z możliwością przełączenia rozdziału mocy na każdą oś 50/50% oraz włączaną dodatkowoblokadą dyferencjału.

Samochód będzie pracował w ekstremalnie trudnym terenie, przez cały rok (często po 24 godziny na dobę),dlatego musi być to pojazd o wysokim poziomie wykonania i niezawodności, pokonywanie bezdroży wymagaspecjalistycznego doposażenia pozwalającego na bezproblemowe i bezpieczne ich pokonywanie, samochódbędzie również wykorzystywany jako przewoźny punkt obserwacyjno-monitoringowy, w którym pracownicybędą spędzać nawet po kilka dób, stąd wyposażenie pozwalające nocować na samochodzie lub przebywać wnim przy niskich temperaturach bez konieczności uruchamiania paliwożernego i hałaśliwego silnika głównego,samochód będzie także posiadał dodatkowe oświetlenie dookolne niezbędne przy wykonywaniu practechnicznych i monitoringowych,

Na cenę samochodu składa się cena jego zakupu oraz cena wyposażenia nie wchodzącego w wyposażeniepodstawowe wersji.

Wyposażenie dodatkowe to w szczególności:

a. ogrzewanie postojowe, cena: ok.5 500 zł (1341 euro)

b. dwie wysokosprawne i trwałe samochodowe wyciągarki elektryczne (przednia i tylna) o uciągu od 4 do 6ton z syntetycznymi linami o długości około 50 m każda, cena: ok.10 000 zł ( 2439 euro)

c. terenowe zderzaki przedni i tylny z płytami do wyciągarek, orurowaniem i uchwytami do podnośników typuhi –lift, rolkami do lin wyciągarek i otworami na szekle, cena: ok.10 000 zł ( 2439 euro)

d. dodatkowe osłony (stalowe/aluminiowe) podwozia (bak, miska, reduktory) cena: ok.6 000 zł (1463 euro)

e. snorkel z filtrem, cena: ok. 2 000 zł ( 488 euro)

f. dwa podnośniki typu hi-lift z uchwytami na felgi i podkładkami, cena: ok.2 000 zł (488 euro)

g. bagażnik dachowy z relingami i namiotem dachowym, cena: ok.15 000 zł (3659 euro)

h. oświetlenie robocze wokół samochodu i dalekosiężnymi szperaczami halogenowymi, cena: ok.5 000 zł(1220 euro)

i. dodatkowy zestaw felg stalowych z paskami i otworami na zaczepienie podnośnika typu hi-lift z oponamiterenowymi typu MT, cena: ok.3 000 zł ( 732 euro)

j. dwa komplety trapów kevlarowych, cena ok. 2 000 zł (488 euro)

k. dwa komplety trapów gumowych, cena ok. 2 000 zł (488 euro)

l. dwa komplety trapów pneumatycznych, cena: ok.3 000 zł (732 euro)

Page 55 of 154

Komputer

Prostokąt


m. kompresor dwutłokowy z automatyką, cena: ok. 2 000 zł (488 euro)

n. przetwornica z 12 V na 230 V do ładowania sprzętu pomiarowego, cena: ok. 500 zł (122 euro)

o. dwa żelowe akumulatory o dużej mocy rozruchowej, które umożliwią rozruch samochodu po długiej pracyogrzewania postojowego oraz umożliwią prawidłową pracę samego ogrzewania, cena: ok. 1 600 zł brutto (390euro)

p. powiększony zbiornik paliwa o dodatkowe 30 %, cena: ok. 5 500 zł (1341 euro)

q. pokrowce na fotele wykonane z cordury, cena: ok. 500 zł (122 euro)

r. wyposażenie off road (elektronika, liny i liny kinetyczne, szekle, haki, zblocza, siekiery, łopaty, skrzynie iworki ekspedycyjne, inne) cena: ok. 10 000 zł (2439 euro)

Dodatkowo zaplanowano zakup lekkiej przyczepy samochodowej do przewozu cięższych ładunkówtransportowych. Przyczepa o ładowności do 750 kg, z plandeką. Zakup odbędzie się w drodze przetargu. Ozakupie będą decydowały warunki ekonomiczne i bezpieczeństwa użytkowania samochodu w granicachoszacowanej kwoty zakupu. Zakup samochodu zaplanowano na III i IV kwartał 2014 roku.

Przygotowaniem i realizacją zajmie się koordynator ds. technicznych.

Reasons why this action is necessary:Samochód będzie wykorzystywany do wdrażania wszystkich działań z bloku C - związanych z ochronąprzyrody oraz działań: B1, D1, D2, D3, E2, E7, E8, F2 (oszacowano łącznie przejazd w ilości 82 700 km).Projekt będzie realizowany na obszarze o niskiej infrastrukturze drogowej. Dojazd do miejscowości odbywa siępo drogach gruntowych, a zimą jest utrudniony ze względu na zaleganie na drogach pokrywy śnieżnej.Zakupiona przyczepka posłuży do dowozu sprzętu mechanicznego w miejsce zlokalizowanych działań. Zakupsamochodu terenowego ułatwi i usprawni realizację działań projektu w terenie. Z racji koordynacji działań wjednym czasie, na bardzo dużym obszarze użytkowane będą samochody prywatne. Tę kwestię zawarto wdziałaniu F1 (oszacowano łącznie przejazd w ilości 27 000 km).

Beneficiary responsible for implementation:BPN

Responsibilities in case several beneficiaries are implicated:

How was the cost of the action estimated?:Koszt zadania:

a) zakup samochodu terenowego 4x4 (1 szt.) = 57805 euro (Eguipment)

b) przyczepa samochodowa (1 kpl) = 2439 euro (Equipment)

c) ubezpieczenie samochodu (przez 4 lata) = 4390 euro (Other costs)

d) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 2 dni= 230 euro (Personnel)

e) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 6 dni = 570 euro (Personnel)

Razem: 65 434 euro

Expected results (quantitative information when possible):Cel produktowy: Zakup samochodu terenowego 4x4 z przyczepą towarową i jego ubezpieczenie.

Rezultat: Sprawne zarządzanie projektem i sprawniejsza realizacja działań projektowych.

Page 56 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


Dokonamy wszelkich możliwych starań by osiągnąć najniższe koszty/stawki za zakupy i usługi przyzachowaniu najwyższej jakości.

Page 57 of 154


A. Preparatory actions, elaboration of management plans and/or of action plansACTION A.2: Zakup wyposażenia do zarządzania projektemDescription (what, how, where and when):Zadanie obejmuje zakup sprzętu i oprogramowania do obsługi zarządzania ochroną obszaru i jegomonitorowania oraz komunikacji i rozpowszechniania informacji. Zakupiony sprzęt posłuży do gromadzenia,analizowania i aktualizowania danych, których efektem będzie wizualizacja danych, uzyskanych w wynikuprojektu. Zakupiony sprzęt będzie wykorzystywany przez personel Wnioskodawcy w biurze.

Zaplanowano zakup następującego sprzętu:

a) oprogramowanie ArcGIS z aplikacją funkcyjną 3D Analyst i Spatail Analyst - 3 licencje

Realizacja projektu przewiduje gromadzenie wielu danych (efekt monitoringu hydrologicznego iprzyrodniczego). Powstanie bogata baza danych, będąca źródłem wielu informacji. Odpowiednieoprogramowanie będzie pomocne, by zgromadzone dane (w czasie realizacji projektu i po jego ukończeniu)odpowiednio przetworzyć, wykorzystać do analiz, modelowania, wizualizacji wyników projektu. W tym celuzaplanowano zakup, popularnie wykorzystywanego oprogramowania ArcGIS z aplikacją funkcyjną 3D Analyst iSpatial Analyst. Oprogramowanie ArcGIS z aplikacją funkcyjną 3D Analyst firmy ESRI pozwalana nazaawansowaną wizualizację, analizy i modelowanie powierzchni terenu. Pozwala na przeglądanie w trzechwymiarach dużych zbiorów danych oraz tworzenie realistycznych obrazów terenu.

Zakupione oprogramowanie posłuży do realizacji następujących działań: B1 (wyznaczanie gruntów dowykupu), C6 (wyznaczanie działek do koszenia), D1, D2 i D3 (wyznaczenie lokalizacji rozmieszczenia punktówmonitoringu), przedstawienia wizualizacji wykonanych działań, zarządzania obszarem projektu, działanie D3(wizualizacja efektów prowadzonego monitoringu przyrodniczego).

b) notebook z oprogramowaniem biurowym (Office OEM, oprogramowanie antywirusowe) - 2 kpl.

Celem zakupionego sprzętu jest sprawne zarządzanie projektem. Zadanie obejmuje zakup sprzętu ioprogramowania do obsługi zarządzania ochroną obszaru, jego monitorowania oraz komunikacji. Sprzętbędzie wykorzystywany przez personel projektu. Zakupiony sprzęt zostanie wyposażony w oprogramowanieArcGIS. Sprzęt zostanie wykorzystany do realizacji następujących zadań: sporządzania umów orazdokumentacji dla działań budowlanych (C1-C5) i monitoringowych (D1-D4); pisania raportów i sprawozdań zrealizacji działań projektu; działania E5 (do obsługi konferencji - prezentacja), E6 (Raport Laika), działania B1(wyznaczanie gruntów do zakupu), C6 (wyznaczanie powierzchni do koszenia), działania E7 i E8 (do obsługiwarsztatów-prezentacja), E4 (administrowanie strony internetowej).

Zakup sprzętu będzie realizowany na zasadzie publicznego przetargu lub też na podstawie wyboru najniższejceny spośród założonych ofert. Wybór powinien być zgodny z budżetem projektu oraz jego specyfikacjątechniczną.

Działanie będzie realizowane w okresie III kwartał 2014 - I kwartał 2015 r.


Reasons why this action is necessary:Zadanie ma na celu pełne wykorzystanie informacji i danych w zakresie monitorowania i modelowaniaprzestrzeni, uzyskanych podczas realizacji projektu. Wizualizacja danych pozwoli na czytelniejszy przekazwyników prac.

Działanie odpowiada na jeden ze zdefiniowanych problemów jako Zagrożenie 6 - Niewystarczające zasobytechniczne dla obsługi pozyskanych informacji o terenie i zarządzania ochroną obszaru.



Page 58 of 154


How was the cost of the action estimated?:Koszty oprogramowania ArcGIS oszacowano na podstawie oferty firmy ESRI POLSKA dla parków narodowych.Koszt oprogramowania: pierwszej licencji - 2 000 zł netto, dodatkowych - 1 000 zł netto. Koszt rozszerzenia 3DAnalyst - 1 400 zł netto, dodatkowych - 900 zł netto. Koszt rozszerzenia Spatial Analyst - 1400 zł netto,dodatkowych - 900 zł netto. Całkowity koszt 3 kompletów wynosi 12 792, 00 zł brutto.

Koszt sprzętu oszacowano na podstawie analizy cen rynkowych.

Koszty zadania:

a) licencja na oprogramowanie ArcGIS + rozszerzenia: 3D Analyst, Spatial Analyst - 3 kpl = 3120 euro(Equipment)

b) notebook z oprogramowaniem biurowym (pakiet Office, oprogramowanie antywirusowe) - 2 kpl x 1375 =2750 euro (Equipment)

c) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 2 dni= 230 euro (Personnel)

d) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 6 dni = 570 euro (Personnel)

Razem: 6 670 euro


Expected results (quantitative information when possible):Cele produktowe:

W zakresie zakupów zaplanowano:

a) licencję na oprogramowanie ArcGIS + rozszerzenia: 3D Analist, Spatial Analyst - 3 kpl,

b) notebook z oprogramowaniem biurowym (pakiet Office, oprogramowanie antywirusowe) - 2 kpl,

Page 59 of 154

Komputer

Prostokąt


A. Preparatory actions, elaboration of management plans and/or of action plansACTION A.3: Kontrakt inżyniera nadzoruDescription (what, how, where and when):Zadanie obejmuje wybór przygotowanego zawodowo inżyniera nadzoru odpowiedzialnego za nadzórtechniczny wdrażanych przedsięwzięć budowlanych. Będzie on reprezentował określony przez siebie zespółnadzoru technicznego, reprezentujący różne branże niezbędne do wdrożenia zadań inwestycyjnych. Dozakresu jego działalności będzie należało:

- sprawdzanie i odbiór dokumentacji przetargowej,

- prowadzenie inspekcji robót,

- dostarczenie branżowego personelu nadzoru technicznego,

- udział w odbiorach,

- akceptacja robót budowlanych zgodnie z kontraktem na roboty,

- organizacja i prowadzenie narad technicznych,

- kontrola zaangażowanego przez Wykonawcę personelu i sprzętu,

- identyfikacja potencjalnych zagrożeń i opóźnień,

- raportowanie do kierownika projektu o postępie prac,

- prowadzenie rejestru i archiwum dokumentacji i korespondencji.

Zespół powinien posiadać wiedzę i umiejętności, zapewniające nadzór wdrażanych inwestycji zgodnie zwymaganiami ochrony środowiska przyrodniczego w programowaniu inwestycji wodnych i wodno-melioracyjnych oraz doświadczenie w kierowaniu, lub nadzorowaniu, lub zarządzaniu projektamiprzedsięwzięć budowlanych. W szczególności Zespół projektanta powinien posiadać szeroką wiedzę i wysokiekompetencje z zakresu kształtowania się rzek, w szczególności dotyczące procesu ich renaturyzacji,zapewniające odpowiedni nadzór techniczny wdrażanych przedsięwzięć budowlanych. Członkowie ZespołuInżyniera Nadzoru muszą posiadać udokumentowane doświadczenie i wiedzę, wymagane prawemuprawnienia do nadzorowania i rozliczania robót.

Inżynier nadzoru będzie odpowiedzialny za odbiór inwestycji z zakresu budownictwa wodnego realizowanegow ramach renaturyzacji układu wodnego rzeka Ełk – Kanał Rudzki. Będzie odpowiedzialny za nadzór działań:C1: Przebudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizacja jazu, C2: Udrożnienie koryta rzeki Ełk,C3: Budowa mostu na rzece Ełk w rejonie uroczyska Dębiec.

Zadanie nie należy do zakresu prac Beneficjenta. Ustawiony zostanie kontrakt zewnętrzny. Wybór zostaniedokonany na zasadzie publicznego przetargu i powinien być zgodny z budżetem projektu.

Przygotowaniem i realizacją zajmie się Kierownik projektu.

Reasons why this action is necessary: Personel podmiotu zarządzającego projektem (Biebrzański Park Narodowy) nie ma wystarczającegoprzygotowania technicznego do wdrażania zadań inwestycyjnych zgodnie ze sztuką inżynierską iwymaganiami prawa budowlanego.



Page 60 of 154


How was the cost of the action estimated?:Działanie wyceniono na podstawie rozpoznania rynku. Kontrakty inżyniera nadzoru są wyceniane na ok. 2%wartości zamówienia inwestycyjnego. Zaplanowano wykonanie całego zakresu działań przez jednegousługodawcę wyłonionego w drodze przetargu nieograniczonego.

Koszty zadania:

a) kontrakt inzyniera nadzoru: 72 292 euro (External)

b) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 30 dni= 3450 euro (Personnel)

Razem: 75 742 euro

Expected results (quantitative information when possible):Cele produktowe: Kontrakt inżyniera nadzoru - 1 szt.

Page 61 of 154

Komputer

Prostokąt


A. Preparatory actions, elaboration of management plans and/or of action plansACTION A.4: Wykonanie dokumentacji dla działań technicznychDescription (what, how, where and when):Zostanie wykonana pełna dokumentacja techniczna i kosztorysowa wraz z niezbędnymi decyzjamikoniecznymi do rozpoczęcia robót budowlanych.

Dokumentacja będzie dotyczyła następujących planowanych zadań inwestycyjnych:

a) Wykonanie dokumentacji kosztorysowej remontu zastawki na Kanale Kapickim.

b) Wykonanie dokumentacji kosztorysowej remontu uzupełnienia korony grobli wzdłuż Kanału Kapickiego (odługości 250 mb).

c) Wykonanie dokumentacji technicznej 5 przetamowań na Kanale Kapickim.

d) Wykonanie dokumentacji technicznej infrastruktury turystycznej wymagającej pozwolenia na budowę:wieży widokowej w 1 lokalizacji, kładki turystycznej w 1 lokalizacji o długości 40 mb, kładki pieszej wzdłużgrobli o łącznej długości 100 mb.

Dokumentacja dla obiektów wymagających pozwolenia na budowę będzie wykonana w zakresie wymaganymprawem budowlanym i wodnym.

Działanie zostanie zrealizowane w okresie IV kwartał 2014 r.- III kwartał 2015 r.


Reasons why this action is necessary:Wskazane dokumentacje są konieczne do osiągnięcia celów projektu. Bez tej dokumentacji i decyzji prawnychnie będzie możliwe przystąpienie do wdrożenia działań C4 i C5.




a) Kosztorys remontu zastawki na Kanale Kapickim - 1 kpl

b) Kosztorys remontu uzupełniania korony grobli wzdłuż Kanału Kapickiego - 1 kpl

c) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniami, decyzjami na wykonanie przetamowań (5 szt) - 1 kpl

d) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniem na budowę wieży widokowej - 1 kpl

e) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniem na budowę kładki turystycznej - 1 kpl

f) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniem na budowę kładek pieszych - 1 kpl

Rezultat:

- będzie możliwe rozpoczęcie działań C4, C5.

Page 62 of 154


How was the cost of the action estimated?:Koszt oszacowano na podstawie wyceny eksperckiej.

Koszty zadania:

a) Kosztorys remontu zastawki na Kanale Kapickim: 1 kpl x 200 euro/ dzień = 200 euro (External)

b) Kosztorys remontu uzupełnienia korony grobli wzdłuż Kanału Kapickiego: 1 kpl x 160 euro/dzień = 160 euro(External)

c) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniem na budowę 5 przetamowań: 5 x 650 euro/obiekt = 3250euro (External)

d) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniem na budowę wieży widokowej: 1 kpl x 2000 euro = 2000 euro(External)

e) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniem na budowę kładki turystycznej: 1 kpl x 1724 euro = 1724euro (External)

f) Dokumentacja techniczna wraz z pozwoleniem na budowę kładek pieszych: 1 kpl x 1724 euro = 1724 euro(External)

g) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 2 dni= 230 euro (Personnel)

h) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 30 dni = 2850 euro (Personnel)

Razem: 12 138 euro

Page 63 of 154

Komputer

Prostokąt

LIFE13 NAT/PL/000050 - C1b

B. Purchase/lease of land and/or compensation payments for use rightsACTION B.1: Wykup gruntówDescription (what, how, where and when):Dysponowanie gruntem przez podmiot odpowiedzialny za ochronę przyrody (Beneficjenta) jest jednym zuwarunkowań, które w znacznym stopniu może zdecydować o skuteczności tej ochrony. W przypadkupodmiotu statutowo odpowiedzialnego za ochronę przyrody warunek ten nie jest w dużej mierze niezależnyod bodźców ekonomicznych, które w przypadku własności prywatnej mają decydujący wpływ napodejmowanie bądź nie podejmowaniu koniecznych czynności ochronnych. Czasami działalność ochronnamoże negatywnie oddziaływać na interes ekonomiczny prywatnego właściciela, który - przy brakuinstrumentu rekompensat utraconych korzyści - jest w stanie skutecznie blokować konieczność takich działań.

Najlepsze gwarancje realizacji zadań ochronnych daje przejęcie gruntu na rzecz podmiotu odpowiedzialnegostatutowo za wykonywanie ochrony przyrody. W zadaniu przewidziano wykup 530 ha gruntów prywatnych, costanowi ok. 604 działek ewidencyjnych. Działanie te dotyczy gruntów niezbędnych do wykonywania zabiegóworaz w lokalizacjach planowanych urządzeń i budowli technicznych. Grunt zostanie zakupiony na rzecz SkarbuPaństwa zarządzany przez Biebrzański Park Narodowy. Zakupione grunty zostaną przeznaczone na celeochrony przyrody zgodnie z celami określonymi w dyrektywach ptasiej i siedliskowej.

Zgodnie z ewidencją gruntów rzeka Ełk jest własnością Skarbu Państwa w zarządzie Biebrzańskiego ParkuNarodowego. Dla uzyskania odpowiednich pozwoleń na budowę czy na uzyskanie pozwolenia wodnoprawnegonie jest wymagane dysponowanie gruntem w zasięgu oddziaływania inwestycji. Działanie B1 ma na celuwykup jak największej powierzchni gruntów, tak by móc użytkować cenne przyrodniczo obszary zgodnie zpotrzebami ochronnymi, a nie z potrzebami ich gospodarczego wykorzystania i zapewnić trwałość tej ochrony.Zgodnie z dotychczasowym rozpoznaniem stanu prawnego gruntów zaplanowanych do wykupu jakie posiadaBPN na podstawie przeprowadzonej analizy (Analiza uwarunkowań środowiska społeczno – gospodarczego naobszarze realizacji projektu LIFE09 NAT/PL/000258 „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w BasenieŚrodkowym doliny Biebrzy. Etap I”, W. Wróblewski, 2012) można szacować, iż na ogólną powierzchnięgruntów własności prywatnej, ok. 27 % z nich (759,32 ha) jest możliwych do wykupienia z bardzo wysokimprawdopodobieństwem. Dalszych 29 % gruntów prywatnych jest możliwych do wykupienia z wysokimprawdopodobieństwem. Ponadto analiza pokazała, że rolnicy deklarują chęć sprzedaży gruntów przyległychdo cieków wodnych i z nimi sąsiadujących na obszarze projektu. Jednak może się zdarzyć, że pojedynczedziałki nie zostaną wykupione. Taka sytuacja w rejonie koryta Martwego Ełku nie będzie przeszkodąuniemożliwiającą przywrócenie drożności tego koryta. Może natomiast ograniczyć pełne wykorzystanie szans,tzn. ograniczyć gospodarowanie wodą wyłącznie na potrzeby siedlisk przyrodniczych. Byłoby wówczaskonieczne szukanie kompromisu z celami gospodarczymi innych użytkowników gruntów. Kompromis ten jestosiągany w trakcie administracyjnego procesu uzgadniania instrukcji gospodarowania wodą w pozwoleniuwodnoprawnym. Zgodnie z obowiązującą procedurą powiadamiane są wszystkie strony w sprawie m.in.odpowiednie organy zarządzające wodami, podmioty korzystające z wód oraz właściciele gruntów w granicachoddziaływania inwestycji. Przedmiotowa inwestycja jest poddawana uzgodnieniom ze wszystkimi stronami wsprawie. W ten sposób zapewnia się rozpatrzenie wszystkich wnoszonych uwag i interesy innychużytkowników wód.

W projekcie zaplanowano działania promocyjne projektu (E1, E3, E4) oraz działania informacyjne (E2) iwarsztatowe (E7, E8). Podjęte działania mają na celu promocję projektu i zwiększenie świadomości społecznejna temat problemów poruszanych przez projekt. Działania te przyczynią się do wypracowanie u społecznościlokalnej pozytywnego odbioru w stosunku do działań proponowanych w projekcie. Spotkania wmiejscowościach zlokalizowanych na obszarze projektu (w ramach działania E2) dadzą szansę na bezpośrednikontakt z podstawowymi interesariuszami projektu (właścicielami lasów i łąk bagiennych). Działania tezmierzają do podjęcia bliższej współpracy z rolnikami oraz poszerzenia ich wiedzy na temat przyrodniczychwartości obszarów rolniczych i ich środowiskowego znaczenia, pokazywania dobrych praktyk gospodarowania.Wnioskodawca będzie zachęcał właścicieli gruntów, położonych w obrębie obszaru projektu do podjęciakroków umożliwiających przystąpienie do programów rolnośrodowiskowych. Długi okres planowany na zakupziemi w ramach tego projektu, powinien także spowodować, że właściciele niechętni od zaraz do sprzedażyziemi zmienią zdanie, co znów spowoduje wzrost dostępności działek.

W załączniku znajduje się opinia rzeczoznawcy o wartości gruntów położonych na terenie otulinyBiebrzańskiego Parku Narodowego. Wyceny dokonano w 2012 roku. Przedmiotem opinii są nieruchomościgruntowe rolne położone w Uroczysko Dębiec, obręb Sojczyn Grądowy, w gminie Grajewo, w województwiepodlaskim. Wycenione nieruchomości są położone na obszarze projektu, wzdłuż Martwego Ełku. Zprzedstawionego dokumentu wynika, że wartość 1 ha nieruchomości gruntowej rolnej wynosi ok. 11 161 zł(strona 20 opinii rzeczoznawcy). Niniejszy dokument stwierdza, że ustalona cena za hektar nie przekraczaśredniej ceny za tego rodzaju grunt oraz lokalizację.

Page 64 of 154


Proces nabywania praw do gruntów będzie trwał przez okres IV kwartał 2014 r. - II kwartał 2018 r. Załączonamapa przedstawia lokalizację wykupu gruntów.


Reasons why this action is necessary:Gospodarowanie siedliskami a zwłaszcza gospodarowanie zasobami wody na obszarach projektu wymagapełnej kontroli nad terytorium. Jeżeli ziemia nie jest kontrolowana, właściciele nie mogą być zmuszani dowprowadzania gospodarowania według zasad ochrony czynnej lub do przestrzegania zasad ochrony przyrody,kiedy chcą użytkować ziemię według własnych planów. Ziemia zostanie zakupiona, aby umożliwić osiągnięciecelów projektu. Konieczne, aktywne gospodarowanie na tych obszarach oraz rozpoczęcie działańinwestycyjnych nie byłoby możliwe bez posiadania praw do gruntów. Wszystkie zakupione grunty znajdują sięobszarze NATURA 2000. Wykup gruntów umożliwi zniwelowanie potencjalnych niedogodności i konfliktówzwiązanych z podniesieniem wód gruntowych i ewentualnym wystąpieniem zalewów, ale najistotniejsze jestto, że pozwoli na pełniejsze gospodarowanie wodą i siedliskami przyrodniczymi do celów ochrony przyrody.



How was the cost of the action estimated?:W związku z dużą ilością działek i ich relatywnie małą powierzchnią, koszty administracyjne będą znaczącowpływać na koszty zakupu ziemi. Opłaty administracyjne odniesiono do 2 hektarowej działki.

Do szacowania kosztów zakupu gruntów posłużono się:

- danymi Głównego Urzędu Statystycznego - w województwie podlaskim średnia cena gruntów słabych, doktórych zaliczają się łąki oraz pastwiska V i VI klasy wynosi ok. 5164 euro (20967,6 zł/ha - IV kwartał 2012).

- danymi z wywiadów z rolnikami o mieszanym sposobie użytkowania gruntów (użytkowane i nieużytkowane(2010 r.)); cena max - 3158 euro/ha; min - 1315 euro/ha.

- opinią rzeczoznawcy o wartości gruntów położonych na terenie otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego,wzdłuż Martwego Ełku. Z dokumentu wynika, że wartość 1 ha nieruchomości gruntowej rolnej wynosi ok. 11161 zł (strona 20 w załączonej opinii rzeczoznawcy)

Przyjęto średnią cenę 3000 euro za hektar powierzchni gruntu.

Koszt transportu skalkulowano na podstawie cen paliwa i średniego zużycia paliwa przez samochód terenowy.

Koszty zadania:

a) Wykup gruntów: 530 ha x 3000 euro/ha = 1 590 000 euro/ha (Purchase)

b) Opłaty administracyjne (cena nabycia 2 ha gruntu za 6000 euro - 310 euro za usługi notarialne) 310 euro x265 = 82150 euro (Purchase)

c) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 35000 km x 1,4 euro/l = 6370 euro (Travel)


Expected results (quantitative information when possible):Cel produktowy: 530 ha wykupionych gruntów na potrzeby ochrony siedlisk i biotopów ptaków oraz realizacjizadań inwestycyjnych związanych z gospodarowaniem wodą.

Rezultat: Wykup przyczyni się do utrzymania integralności obszaru Natura 2000.

Page 65 of 154

Komputer

Prostokąt


f) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 907 dni = 86165 euro (Personnel)

Razem: 1 770 435 euro

Page 66 of 154

Komputer

Prostokąt


Lokalizacja dziaania B1Name of the picture:

Page 68 of 154

LIFE13 NAT/PL/000050 - C1c

C. Concrete conservation actionsACTION C.1: Przebudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizacja jazuDescription (what, how, where and when):Działanie inżynierskie realizowane na podstawie dokumentacji technicznej i pozwolenia na realizacjęinwestycji przygotowanej w ramach projektu pt. „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowymdoliny Biebrzy. Etap I” (treść działania: „wykonanie dokumentacji technicznej przebudowy węzła wodnegoModzelówka do sterowania przepływem i regulacji poziomu wód układu wodnego rzeka Ełk - Kanał Rudzki”).

W ramach przebudowy węzła Modzelówka przewidziano następujące działania:

A) Remont jazu żelbetowego na rzece Ełk w miejscowości Modzelówka

Zadaniem jazu jest piętrzenie wody w Ełku w celu jej wykorzystania dla potrzeb użytków zielonych położonychpowyżej, pomiędzy rzeką Ełk i Kanałem Kuwaskim. Budowla jest konstrukcją żelbetową, trójprzęsłową oświetle 3 x 6,00m połączoną z mostem drogowym o szerokości całkowitej 7,52m. Jaz wyposażony jest wzamknięcia zasuwowe dwudzielne z mechanizmem wyciągowym o napędzie elektrycznym, kładkę służbowąoraz prowadnice zamknięć remontowych, szandorowych, usytuowane od strony wody górnej, powyżejzamknięć głównych. Remont budowli polegać będzie na skuciu powierzchni betonowych w miejscach jejuszkodzeń, w miejscach raków oraz rdzawych plam przebijającej korozji zbrojenia, oczyszczeniu przezpiaskowanie odsłoniętych powierzchni betonu oraz zbrojenia i wypełnieniu ubytków zestawami naprawczymistosowanymi dla konstrukcji betonowych. Elementy stalowe zostaną oczyszczone z rdzy i zabezpieczoneantykorozyjnie przez malowanie. Mechanizmy napędowe nie wymagają remontu; przewiduje się ichkonserwację. Zasuwy wymagać będą wymiany uszczelnień. Jezdnia mostu zostanie naprawiona przez ułożeniewarstwy asfaltu grubości 5 cm. Szczeliny pomiędzy płytami umocnień na wlocie przewiduje się wypełnićnarzutem kamiennym ułożonym na geowłókninie. Skarpy rzeki w stanowisku dolnym, na długości umocnieńdna, zostaną ubezpieczone narzutem kamiennym w płotkach ułożonym na geowłókninie.

Przy budowli zostaną wykonane urządzenia do transportu turystycznego sprzętu pływającego pomiędzy rzekąEłk, Kanałem Rudzkim i udrożnionym korytem Martwego Ełku z obejściem jazu. Urządzenie do transportusprzętu składać się będzie z następujących elementów: a) basenu postojowego poniżej jazu, b) pomostupostojowego ze schodkami, służącego do rozładowania lub załadowania przewożonego wyposażeniaturystycznego, c) dwóch pochylni pozwalających na wyciągnięcie sprzętu pływającego z basenu,przeciągnięcie go przez drogę i wciągnięcie do odcinka wlotowego kanału zasilającego w wodę korytoMartwego Ełku lub wykonaniu wszystkich operacji w kierunku odwrotnym.

B) Przepławki dla ryb

Ponieważ istniejący jaz na rzece Ełk nie posiada przepławki dla ryb, projektuje się trzy przepławki: pierwszaprzepławka łączyć będzie rzekę Ełk z korytem Martwego Ełku, druga Kanał Rudzki poprzez odcinek ujściowyKanału Kuwasy z rzeką Ełk powyżej jazu, trzecia rzekę Ełk z Kanałem Kuwasy na odcinku powyżejprojektowanego syfonu. Projektowane budowle posiadać będą klasyczną konstrukcję składającą się zezbiorników wypoczynkowych połączonych pomiędzy sobą bystrzami, wyposażone w zamknięcia. W ciekachBasenu Środkowego doliny Biebrzy występują takie gatunki ryb, jak: płoć, ukleja, krąp, szczupak, wzdręga.

C) Wykonanie ujęcia brzegowego i dwudzielnego kanału ziemnego stałego i okresowego zasilania w wodękoryta rzeki Martwy Ełk

Zadaniem projektowanego kanału jest przywrócenie przepływów w korycie Martwego Ełku, w stanie obecnymodciętym od zasilania na skutek likwidacji koryta rzeki na odcinku powyżej jazu w wyniku budowy w latach 70-tych Kanału Kuwaskiego i jazu w miejscowości Modzelówka. Długość kanału zasilającego (pomiędzy ujęciem aistniejącym starorzeczem) wyniesie około 450m. Projektowany łącznik przebiegać będzie w przybliżeniu potrasie zlikwidowanego odcinka koryta rzeki. Ujęcie wody do kanału zaprojektowano w lewostronnymobwałowaniu Ełku powyżej jazu. Powstanie ono przez rozebranie istniejącego wału na długości ok. 60 m. Rolęrozebranego obwałowania rzeki przejmą groble koryta zasilania okresowego kanału na odcinku pomiędzyujęciem i budowlą regulacyjną. Koryto łącznika posiadać będzie przekrój dwudzielny. Część dolną o kształcieregularnego trapezu, o szerokości dna 12.0 m, nachyleniu skarp 1: 2 i głębokości ok. 1 m, przystosowaną doprzeprowadzenia przepływu stałego zasilania w ilości 1 ÷ 3 m3/s oraz część górną powstałą przez obustronneogroblowanie i uformowanie pasa terenu pomiędzy ujęciem i Kanałem Kuwaskim, przystosowaną dobezpiecznego przeprowadzenia wód wezbraniowych o objętości do 20 m3/s. Przedłużeniem ogroblowaniaponiżej Kanału Kuwaskiego będą: od strony północnej – nasyp drogi rolniczej umożliwiającej dojazd do pól, odstrony południowej istniejąca droga gruntowa oraz odkłady gruntu z wykopu łącznika. W czasie przepływuwód wezbraniowych, na terenie użytków zielonych woda będzie miała możliwość rozlania się szerokim pasem,a jej stan ulegnie znacznemu obniżeniu. Dno i skarpy części dolnej kanału zasilającego

Page 74 of 154


umocnione zostaną materacami siatkowo-kamiennymi, ułożonymi na geowłókninie. Poniżej przepustu – stopaskarp podparta zostanie płotkiem faszynowym.

Do sterowania wielkością przepływu w kanale zasilającym zaprojektowano żelbetową budowlę regulacyjną,zespoloną z przepustem pod drogą komunikacyjną, biegnącą wzdłuż lewostronnej skarpy Kanału Kuwaskiego.W przekroju poprzecznym, konstrukcję tworzyć będą trzy sztolnie o przekroju prostokątnym i wymiarach3.50x2.30 m każda i czwarta o przekroju 1.20x2.30 m wyposażona na wlocie w stały próg przelewowy owysokości 1.20 m. Sztolnie posadowione zostaną na wspólnym fundamencie obramowanym grodzicamistalowymi i zwieńczone wspólnym stropem. Ze względu na słabą nośność (nasypy, mursz, torf), grunt podfundamentem budowli przewidziano do wymiany. Urobek z wykopów fundamentowych zostanie rozłożonywzdłuż stopy odpowietrznych skarp ogroblowań koryta okresowego zasilania. Każda sztolnia posiadać będzienieckę wypadową, służącą do wygaszania energii przepływającej wody. Otwory o większych wymiarachprzekroju poprzecznego przewidziane są do sterowania przepływem okresowym, otwór mniejszy - do regulacjiprzepływu stałego zasilania. Na wlocie, sztolnie wyposażone zostaną w oddzielne zamknięcia zasuwowe zmechanizmem wyciągowym o napędzie ręcznym obsługiwanym z pomostu służbowego o konstrukcjistalowej.

Wykonanie zintegrowanej budowli regulacyjnej wymagać będzie rozebrania, a następnie odtworzenia nasypudrogi biegnącej wzdłuż lewostronnej skarpy Kanału Kuwaskiego, umożliwiającej dojazd do pól i osiedlipołożonych wzdłuż cieku. Długość odcinka objętego projektem przebudowy wynosi 168 m. Przebudowapolegać będzie na wykonaniu nowego nasypu na odcinkach rozebranych, rozbudowie istniejącego orazwykonaniu utwardzonej nawierzchni na podjeździe i zjeździe z budowli regulacyjnej połączonej z przepustem.Na długości przepustu połączonego z budowlą regulacyjną zaprojektowano ułożenie nawierzchni asfaltowejbezpośrednio na płycie stropowej. Na pozostałych odcinkach, droga posiadać będzie nawierzchnię gruntową.

D) Wykonanie syfonu na Kanale Kuwaskim

Ze względu na zbliżone rzędne dna Kanału Kuwasy na odcinku ujściowym oraz dna istniejącego,początkowego odcinka koryta Martwego Ełku, budowa łącznika zasilającego rzekę wymaga wykonania syfonuna skrzyżowaniu tras obydwu cieków. Po analizie wielkości maksymalnych przepływów prowadzonych przezkażdy ciek zadecydowano o lokalizacji budowli na Kanale Kuwasy. Obliczeniowa przepustowość syfonuwynosić będzie 7.15 m3/s przy podpiętrzeniu zwierciadła wody na wlocie wynoszącym 6 cm. Powstanie przytym cofka o długości nie przekraczającej 30 m. Długość budowli wyniesie 42.4 m. Konstrukcja składać siębędzie z następujących elementów: komory wlotowej, rurociągu i komory wylotowej. Na okres wykonaniasyfonu oraz budowli regulacyjnej na kanale zasilającym w wodę Martwy Ełk, koryto Kanału Kuwasy nakolizyjnym odcinku zostanie przełożone.

F) Odcinek ujściowy rowu przyskarpowego, przejmującego wody filtrujące pod lewobrzeżnym obwałowaniemrzeki Ełk powyżej jazu

Z uwagi na budowę łącznika zasilającego w wodę koryto Martwego Ełku, odcinek ujściowy rowuprzyskarpowego lewostronnego obwałowania rz. Ełk powyżej jazu musi zostać przełożony, a wody filtracyjneodprowadzane będą do Kanału Kuwaskiego. Nowa trasa rowu o długości 77 m przebiegać będzie wzdłuż stopyskarpy odpowietrznej ogroblowania koryta przepływów wezbraniowych łącznika. Pod zjazdem z koronyogroblowania na tereny położone pomiędzy Kanałem Kuwasy i Ełkiem oraz pod nasypem prawostronnegoogroblowania Kanału przewidziano przepusty z rur poliestrowych DN 400 mm, ułożone na podsypce z piasku,zakończonych przyczółkami w formie prostej ściany betonowej zakotwionej w skarpach rowu (murekoporowy). Budowlę wylotową do Kanału zaprojektowano jako betonowy przyczółek dokowy dozbrojony stalą,posadowiony na podbudowie betonowej. Skarpa i dno Kanału Kuwaskiego przy wylocie zostaną umocnionemateracami siatkowo-kamiennymi ułożonymi na geowłókninie.

Przedmiotowe działanie inwestycyjne stanowi ważny element całego programu poprawy warunków wodnychna tym obszarze. Integralną częścią tego działania jest zabudowa jazami Kanału Rudzkiego tak, aby ubytkiprzepływów nie prowadziły do nadmiernego przesychania przyległych terenów (zabudowa hydrotechnicznaKanału Rudzkiego jest realizowana przez Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku).

Zadanie będzie realizowane przez wykonawcę zewnętrznego „Generalnego Wykonawcę” wyłonionego wprzetargu publicznym. Jego zadaniem będzie realizacja wszystkich przedsięwzięć zaprojektowanych dorenaturyzacji układu wodnego rzeka Ełk - Kanał Rudzki. Wybór powinien być zgodny z budżetem projektu orazjego specyfikacją techniczną.

Działanie będzie realizowane w następujących okresach: IV kwartał 2015r. - I kwartał 2016r., IV kwartał 2016r.- I kwartał 2017 r. i IV kwartał 2017 r. - I kwartał 2018 r.


Page 75 of 154


Reasons why this action is necessary:Przywrócenie przepływów w Martwym Ełku ma na celu stopniowe odtworzenie pierwotnych stosunkówwodnych rejonie Basenu Środkowego Doliny Biebrzy. Uruchomienie przepływu wody po przebudowie węzłaModzelówka oraz podwyższenie poziomu uwilgotnienia będzie pozytywnym czynnikiem z punktu widzeniaochrony przyrody. W wyniku realizacji inwestycji zostanie zahamowana mineralizacja i degradacja torfowisk,poprawią się warunki środowiskowe dla roślinności mokradłowej i fauny. Ponadto działanie przyniesie korzyścigospodarcze, a w szczególności: a) stymulowanie zalewów wiosennych łąk położonych w dolinie MartwegoEłku poprawi warunki wilgotnościowe z punktu widzenia rolniczego użytkowania tych terenów, b) utrzymanieprzepływów w korycie Martwego Ełku w okresie letnim zapewni użytkom zielonym odpowiedni zasób wody wokresach posusznych.

Podstawowym zadaniem gospodarki wodnej w dolinie Biebrzy jest zapewnienie wysokiego uwilgotnieniabagien, zbliżonego do występującego w warunkach naturalnych przed naruszeniem pierwotnej siecihydrograficznej, lecz z umożliwieniem rolniczego ekstensywnego użytkowania części doliny. Pogodzeniewymagań rolnictwa z potrzebami ochrony walorów przyrodniczych na tym obszarze jest szczególnie ważne.Niezbędne jest takie wypracowanie metod ekspoatacji urządzeń wodnych, które pozwoliłyby na utrzymaniemaksymalnego poziomu wód powierzchniowych, a jednocześnie nie powodowały utrudnień rolniczegoużytkowania łąk i pastwisk.

Przebudowa węzła Modzelówka pozwoli na rozrząd wód rzeki Ełk w ten sposób, aby 80% przepływu skierowaćdo Kanału Rudzkiego, a pozostałe 20 % do koryta Ełku („Martwy Ełk”).



How was the cost of the action estimated?:Koszty realizacji robót zostały oszacowane na podstawie przewidywanego ich zakresu przez zespół eksperckiSpecjalistyczną Pracownię Projektową „WAGA-BART” Zbigniew Bartosik, 02-495 Warszawa ul.Wojciechowskiego 17.


Koszty zadania:

a) Modernizacja jazu na rzece Ełk: 318 293 euro (Infrastructure)

b) Rozbudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka wraz z kanałem zasilającym i ogroblowaniem oraz zprzepławkami: 1 306 098 euro (Infrastructure)

c) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 3000 km x 1,4 euro/l = 546 euro (Travel)



a) Modernizacja jazu na rzece Ełk - 1 kpl

b) Rozbudowa węzła urządzeń wodnych "Modzelówka" wraz z kanałem zasilającym i ogroblowaniem oraz zprzepławkami - 1 kpl

Rezultaty:

- przywrócenie przepływów w „Martwym Ełku”

- zwiększenie uwilgotnienia terenów położonych w sąsiedztwie koryta

Page 76 of 154

Komputer

Prostokąt



Zakres projektowanych robót nie ma analogicznych odniesień, na podstawie których można by porównywaćkoszty. Przykładowe wartości robót o podobnym charakterze (ale o innym zakresie) realizowanych aktualniena Kanale Woźnawiejskim ( w ramach LIFE 09 NAT/PL/ 000258) oraz na Kanale Rudzkim ( realizowane przezWojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Białymstoku pod kątem m.in. potrzeb przerzutu częściwód do „Martwego Ełku”) są następujące:

a) budowa jazu na Kanale Woźnawiejskim – wartość robót ok. 229 590 euro. Koszty budowy jazu na KanaleWoźnawiejskim są niższe niż modernizacja jazu w tym etapie z uwagi na parametry techniczne budowli,nakład pracy oraz warunki hydrograficzne i hydrologiczne rzeki Ełk.

b) budowa jazu z mostem, kładką i przepławką na Kanale Rudzkim w m. Przechody – wartość robót ok.1 069 339 euro,

c) budowa jazu na Kanale Rudzkim w m. Białogrądy – wartość robót ok. 1 292 843 euro.

Page 77 of 154

Komputer

Prostokąt


Lokalizacja dziaania C1Name of the picture:

Page 78 of 154


C. Concrete conservation actionsACTION C.2: Udrożnienie koryta rzeki EłkDescription (what, how, where and when):Działanie inżynierskie realizowane na podstawie dokumentacji technicznej przygotowanej w ramach projektupt. „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I” (treść działania:„wykonanie dokumentacji technicznej przebudowy węzła wodnego Modzelówka do sterowania przepływem iregulacji poziomu wód układu wodnego rzeka Ełk - Kanał Rudzki”).

W celu umożliwienia przejęcia przez Martwy Ełk wód kierowanych, dzięki przebudowie węzła Modzelówka,niezbędne będą prace konserwacyjne na rzece - udrożniające koryto. W wyniku prac melioracyjnychwykonanych w XIX w. cały przepływ Ełku przejął Kanał Rudzki. W rezultacie rzeka Ełk utraciła funkcję ciekuregulującego stosunki wodne przyległych obszarów na odcinku od Modzelówki po jej ujście do Biebrzy. Jestrzeką martwą, prowadzącą wody pochodzące z odpływu gruntowego i lokalnego spływu powierzchniowego.Koryto Ełku ma charakter zanikający.

Projektowane prace polegać będą na usunięciu części nagromadzonych osadów przy zachowaniu w możliwienajwiększym stopniu istniejącego kształtu przekroju poprzecznego cieku oraz roślinności wodnej iprzybrzeżnej. Wykonane zostaną tylko w miejscach, gdzie istniejący przekrój nie gwarantuje uzyskaniawymaganej przepustowości (nie mniejszej niż 3,0 m3/s) . Na odcinkach, gdzie konieczna jest rozbudowakoryta, projektuje się wykonanie prac tylko wzdłuż jednego brzegu z pozostawieniem przeciwległego w stanienaturalnym, w celu umożliwienia szybkiej regeneracji usuniętego (zniszczonego) porostu. Nie projektuje sięprzy tym wykonania umocnień, a jedynie uformowanie nowej skarpy z niewielkim nachyleniem, zależnym odrodzaju naturalnego gruntu. W razie konieczności odtworzenia koryta w miejscach, gdzie uległo onocałkowitemu zanikowi, jego trasa prowadzona będzie po śladzie starego, a przekrój poprzeczny zostanieukształtowany w sposób gwarantujący uzyskanie niezbędnej przepustowości oraz możliwie największąodporność na rozmywanie dna i skarp płynąca wodą. Dodatkowym czynnikiem kształtującym koryto ciekubędzie wprowadzanie do niego części wód wezbraniowych rzeki Ełk. Początkowo przewiduje się krótkotrwałezalewy wykonywane w okresie pozawegetacyjnym. Następnie stopniowe zwiększanie wielkości tychprzepływów i czasów ich trwania aż do osiągnięcia wartości maksymalnej wynoszącej 20 m3/s.

Biorąc pod uwagę, że zadanie będzie realizowane na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego orazobszarach Natura 2000 (OSO „Ostoja Biebrzańska” i SOO „Dolina Biebrzy”) podczas realizacji prac zostanązastosowane następujące środki, aby przeciwdziałać i minimalizować potencjalnie niekorzystne skutki:

a) w trakcie realizacji robót wykonawca będzie zobowiązany znać i stosować się do przepisów zawartych wewszystkich regulacjach prawnych w zakresie ochrony środowiska.

b) działanie będzie realizowane w sezonie jesień/zima, poza okresem lęgowym ptaków.

c) prace związane z kształtowaniem koryta rzeki będą prowadzone pod nadzorem specjalistów w zakresiebotaniki mięczaków. W przypadku zlokalizowania siedlisk mięczaków w korycie rzeki Ełk w miejscuprowadzenia robót, zostaną one przeniesione w miejsce wskazane przez botaników.

d) do prac zostanie użyty sprzęt gąsiennicowy o małym ciężarze i małym jednostkowym nacisku.

e) zastosowanie technologii wykonania prac mającej na celu maksymalną ochronę istniejącego terenu.

f) w celu określenia wpływu prac renaturyzacyjnych na jakość wód oraz biocenozę w projekcie zapewnionomonitoring fizykochemiczny i hydrobiologiczny wód (D2), gdzie na rzece Ełk zaplanowano 4 punktypomiarowo-kontrolne. Działanie to pozwoli na rozpoznanie podłoża ewentualnych zmian czy są wynikiemnaturalnej dynamiki czy wynikiem innych czynników.

Będzie realizowane przez wykonawcę zewnętrznego „Generalnego Wykonawcę” wyłonionego w przetargupublicznym. Jego zadaniem będzie realizacja wszystkich przedsięwzięć zaprojektowanych do renaturyzacjiukładu wodnego rzeka Ełk - Kanał Rudzki. Wybór powinien być zgodny z budżetem projektu oraz jegospecyfikacją techniczną.

Działanie będzie realizowane w okresach IV kwartał 2016 r.- I kwartał 2017 i IV kwartał 2017 r. - I kwartał2018 r.


Page 79 of 154


Reasons why this action is necessary:Brak udrożnienia martwego koryta rzeki Ełk spowodowałby wylewy wód w okresie wegetacyjnym naużytkowane przez rolników łąki i powstanie konfliktów społecznych. Działanie zapewni przywrócenieprzepływów w „Martwym Ełku” oraz zwiększenie uwilgotnienia terenów położonych w sąsiedztwie koryta.



How was the cost of the action estimated?:Koszty:

a) Udrożnienie koryta rzeki Ełk: 1 671 951 euro (Infrastructure)

b) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 3000 km x 1,4 euro/l = 546 euro (Travel)



Koszty realizacji robót zostały oszacowane na podstawie przewidywanego ich zakresu przez zespół eksperckiSpecjalistyczną Pracownię Projektową „WAGA-BART” Zbigniew Bartosik, 02-495 Warszawa ul.Wojciechowskiego 17.


Zakres projektowanych robót nie ma analogicznych odniesień do innych projektów LIFE realizowanych przezBPN, na podstawie których można by porównywać koszty. Nakład pracy w przypadku udrożnienia rzeki Ełkjest duży ze względu na długość odcinka do udrożnienia oraz stan zachowania koryta rzecznego.

Expected results (quantitative information when possible):Udrożnione koryto Martwego Ełku od jazu w Modzelówce do ujścia do Kanału Woźnawiejskiego.

Page 80 of 154

Komputer

Prostokąt



Page 81 of 154


C. Concrete conservation actionsACTION C.3: Budowa mostu na rzece Ełk w rejonie uroczyska DębiecDescription (what, how, where and when):Działanie inżynierskie realizowane na podstawie dokumentacji technicznej wraz z uzyskanymi niezbędnymidecyzjami koniecznymi do rozpoczęcia robót budowlanych przygotowanych w ramach projektu pt.„Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I” (treść działania:„wykonanie dokumentacji technicznej przebudowy węzła wodnego Modzelówka do sterowania przepływem iregulacji poziomu wód układu wodnego rzeka Ełk - Kanał Rudzki”).

Zadanie obejmuję budowę mostu drewnianego usytuowanego na rzece Ełk w rejonie uroczyska Dębiec, wmiejscu istniejącej, prowizorycznej budowli. Udrożnienie koryta Martwego Ełku wiąże się z koniecznościąwymiany istniejącej budowli komunikacyjnej zlokalizowanej na drodze gruntowej prowadzącej do dawnegosiedliska Dębiec. Istniejący most jest konstrukcją prowizoryczną. Jego jezdnia wykonana została z płyt typuMON, opartych na betonowych szczudłach, używanych do osadzania w gruncie drewnianych słupównapowietrznych linii elektrycznych, użytych jako belki nośne. Dojazd do budowli jest utrudniony ze względu nazabagnienie doliny.

W ramach projektu przewiduje się demontaż istniejącej konstrukcji i wykonanie w tym miejscu drewnianegomostu. Przedmiotowy most umożliwi przejazd przez rzekę maszyn rolniczych oraz komunikację wewnętrznąpomiędzy osiedlami lub dojazd do dróg publicznych wyższej kategorii. Do projektowania konstrukcji płytymostowej przyjęto obciążenie pojazdami o ciężarze nie przekraczającym 150 kN (15 t) – klasa obciążeń E wgPN85/S-10030.

Renaturyzacja układu hydrologicznego Środkowego Basenu doliny Biebrzy wpłynie na zmianę dynamiki igeneralny wzrost stanów wód podziemnych. Budowa jazu sterującego i progów na Kanale Woźnawiejskim orazprzebudowa węzła Modzelówka spowodują zmiany w rozrządzie wód, a tym samym zwiększenie natężaniaprzepływu wody w korycie rzeki Jegrzni i Ełku. Tereny położone wzdłuż rzeki Ełk i Kanału Rudzkiego stanowiąw większości tereny rolnicze na silnie przekształconych torfowiskach. Budowa mostu usprawni komunikacjęwzdłuż rzeki po przywróceniu w niej przepływów. Planowana inwestycja umożliwi zniwelowanie potencjalnychniedogodności i konfliktów z rolnikami związanymi z problem braku dostępności do terenu nieruchomości.

Działanie będzie realizowane przez wykonawcę zewnętrznego „Generalnego Wykonawcę” wyłonionego wprzetargu publicznym. Jego zadaniem będzie realizacja wszystkich przedsięwzięć zaprojektowanych dorenaturyzacji układu wodnego rzeka Ełk - Kanał Rudzki. Wybór powinien być zgodny z budżetem projektu orazjego specyfikacją techniczną.

Działanie będzie realizowane w okresie: IV kwartał 2016 r. - I kwartał 2017 r., IV kwartał 2017 r. - I kwartał2018 r.


Reasons why this action is necessary:Udrożnienie koryta rzeki Ełk oraz przekierowanie części wód z Kanału Rudzkiego spowoduje odtworzenieprzepływu, a tym samym potrzebę rozwiązania problemów komunikacyjnych. Przedmiotowy most umożliwiprzejazd przez rzekę maszyn rolniczych oraz komunikację wewnętrzną pomiędzy osiedlami lub dojazd do drógpublicznych wyższej kategorii.



Expected results (quantitative information when possible):Cel produktowy: Most usytuowany na rzece Martwy Ełk w rejonie uroczyska Dębiec

Page 82 of 154



a) Budowa mostu na rzece Martwy Ełk w rejonie uroczyska Dębiec: 318 293 euro (Infrastructure)

b) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 1000 km x 1,4 euro/l = 182 euro (Travel)


Razem: 335 725 euro

Koszty realizacji robót zostały oszacowane na podstawie przewidywanego ich zakresu przez zespół eksperckiSpecjalistyczną Pracownię Projektową „WAGA-BART” Zbigniew Bartosik, 02-495 Warszawa ul.Wojciechowskiego 17.


Zakres projektowanych robót nie ma analogicznych odniesień do innych projektów LIFE realizowanych przezBPN, na podstawie których można by porównywać koszty.

Page 83 of 154

Komputer

Prostokąt



Page 84 of 154


C. Concrete conservation actionsACTION C.4: Remont zastawki, wykonanie przetamowań i uzupełnienie korony grobli na

Kanale KapickimDescription (what, how, where and when):Na obszarze Basenu Środkowego znajdują się jeszcze mniejsze kanały melioracyjne: Kanał Kapicki i Kanał Łęg.Kanał Łęg łączył pierwotnie koryto Ełku z Kanałem Rudzkim. Krzyżuje się z nim Kanał Kapicki, który w dolnejczęści łączy się z Dybłą i uchodzi do Biebrzy. Kanał Kapicki powstał w latach 50-tych XIX. Kanał ten zostałwykopany w celu ułatwienia odpływu nadmiaru wód z podmokłych łąk bagiennych dla umożliwienia rolniczegoużytkowania terenu. Kanał stanowi sztucznie wytworzone koryto o regularnym kształcie w profilupoprzecznym i podłużnym, prowadzący wodę do celów melioracyjnych. Kanał Kapicki w swoim górnym biegunie łączy się z żadnym naturalnym ciekiem, będącym podstawą rozwoju i migracji populacji ryb. Rzeka Dybłałącząca się z kanałem w dolnym biegu, z uwagi na zanik połączenia z rzeką Ełk również nie prowadzi wody,odprowadza jedynie wody opadowe ze zlewni.

Na Kanale Kapickim są zlokalizowane 3 drewniane zastawki. Pierwsza z nich zlokalizowana jest poniżejdopływu rzeki Dybły (zastawka nr 1 na mapie),a dwie kolejne w dalszym biegu kanału (zlokalizowane powyżejgranicy obszarów leśnych, zastawka numer 2, 3). Ich celem jest magazynowanie zapasów wody, któreprowadzi kanał na wiosnę i w okresach mokrych. Zapasy własne są bardzo ograniczone, gdyż kanał ten nieposiada praktycznie własnej zlewni. Obecnie znajdujące się tam budowle nie spełniają odpowiednio swojejfunkcji. Zastawki znajdują się w złym stanie technicznym. Zachodzi tutaj konieczność poprawy stosunkówwodnych. Brzeziny Kapickie w okresie letnim okresowo przesychają. Zwiększenie uwilgotnienia siedlisk przezutrzymanie wysokiego poziomu wody w glebie możliwe jest w przypadku hamowania odpływu zapasów wodyzgromadzonych w okresie zimowym. Piętrzenie poziomu wody ma na celu zapobieganie dalszej degradacjidużych obszarów Brzezin Kapickich.

W tym celu zaplanowano następujące prace:

a) remont zastawki

Z uwagi na okresowy deficyt wody, powodowany warunkami pogodowymi, hydrologicznymi i działaniemcałego systemu melioracyjnego, funkcjonujące tu siedliska ulegają postępującej degradacji. W tym celuzaplanowano remont zastawki nr 2, położonej powyżej dopływu rzeki Dybły do Kanału Kapickiego. W miejscezniszczonej zastawki drewnianej zaplanowano wykonanie trwalszej konstrukcji (umocnienie przyczółków,zabicie ścianki szczelnej, wykonanie kładki i barierki, wykonanie piętrzenia drewnianego oraz założeniedrewnianych szandorów, okutych blachą; umocnienie skarp i dna na wolcie i wylocie brukiem kamiennym wgabionach). Parametry istniejącej budowli: światło budowli- 2 m, szerokość budowli- 10 m, rzędna dna – 109,0m n.p.m., rzędna maksymalnego piętrzenia 110,0 m n.p.m.

Roboty z użyciem sprzętu mechanicznego wykonywane będą w taki sposób, aby nie oddziaływaćponadnormatywnie na środowisko i prowadzone będą poza sezonem wegetacyjnym oraz okresem lęgowymptaków. Retencjonowana woda, poprzez podniesienie rzędnych zwierciadła wody na Kanale Kapickim zapomocą zastawki, przyczyni się do poprawy warunków środowiskowych. Warunki wodno-glebowe poprawią sięszczególnie w okresie suszy.

b) uzupełnienie korony grobli wzdłuż Kanału Kapickiego

Zadanie ma na celu uzupełnienie korony grobli pospółką piaskowo-żwirową na długości 250m, o szerokości4m i wysokości 20cm. Grobla ta wykorzystywana jest jako droga gruntowa oraz szlak turystyczny.Uzupełnienie korony grobli pozwoli zmniejszyć niekontrolowane podtopienia sąsiadujących obok gruntówprywatnych. Zadanie będzie realizowane przez wykonawcę zewnętrznego wyłonionego w przetargupublicznym. Wybór powinien być zgodny z budżetem projektu. Podstawowym kryterium wyboru będzie cena1m3 pospółki piaskowo-żwirowej zawierająca dowóz i rozplantowanie na odcinku grobli wskazanym przezzamawiającego. Zamówienie obejmuje dowóz i rozplantowanie pospółki piaskowo-żwirowej w ilości do 200 m3.

c) utworzenie naturalnych przetamowań na Kanale Kapickim

Zadanie obejmuje wykonanie 5 przetamowań na Kanale Kapickim. Wykonane zostaną z drewna, faszyny ikamienia. Ich konstrukcja będzie uzależniona od lokalnie dostępnych materiałów i możliwości transportowychna miejsce wykonania. Trwałe piętrzenie jest najbardziej racjonalnym podejściem, eliminującym problemyeksploatacyjne budowli z ruchomym zamknięciem. Zapewnienie obsługi i konserwacji tego typu budowligenerowałoby dodatkowe koszty. Wymiary przetamowań będą dopasowane do warunków terenowych iparametrów kanału. Zostaną one wykonane na podstawie wykonanej dokumentacji technicznej w ramach

Page 85 of 154


zadania A4.

Zadania będą realizowane przez wykonawców zewnętrznych, wyłonionych w przetargu publicznym. Wybórpowinien być zgodny z budżetem projektu. Zostanie ustanowiony inspektor nadzoru robót, który będzieodpowiedzialny za odbiór techniczny robót, zapewniając zgodność wykonania ze sztuką inżynierską. Pracebędą wykonywane w okresie jesienno-zimowym na przełomie 2015/2016r. Roboty będą prowadzone pozaokresem lęgowym ptaków. W realizacji będzie wykorzystywany samochód zakupiony w działaniu A1.Załączona mapa przestawia lokalizację robót inwestycyjnych na Kanale Kapickim. Działania realizowane wniniejszym projekcie nie nakładają się na działania innych projektów.


Reasons why this action is necessary:W celu poprawy stosunków wodnych należy zmniejszyć odpływ wód Kanałem Kapickim. W okresie letnim jegorola jest niewielka ze względu na zarastanie roślinnością. W okresie zimowym prowadzi on stosunkowo dużeilości wód roztopowych zubożając zasoby wodne niezbędne do utrzymania wysokiej wilgotności tych terenóww okresie letnim. Wyremontowana zastawka oraz wykonane przetamowania umożliwią zmniejszenie odpływuwód z Kanału Kapickiego.



How was the cost of the action estimated?:Koszty oszacowano na podstawie kosztów analogicznych prac, wykonanych w innych rejonach BiebrzańskiegoPN. Koszt transportu skalkulowano na podstawie cen paliwa i średniego zużycia paliwa przez samochódterenowy.

Koszty:

a) Usługi inspektora nadzoru:10 osobodni x 200 euro/dzień = 2000 euro (External)

b) remont zastawki na Kanale Kapickim (1 szt.): 7317 euro (Infrastructure)

c) remont grobli wzdłuż Kanału Kapickiego (na długości 250 mb): 2439 euro (Infrastructure)

d) wykonanie 5 przetamowań na Kanale Kapickim: 5 x 900 euro/obiekt = 4500 euro (External)

e) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 500 km x 1,4 euro/l = 91 euro (Travel)

f) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 10 dni= 1150 euro (Personnel)

g) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 50 dni = 4750 euro (Personnel)


a) Wyremontowana zastawka na Kanale Kapickim - 1 szt.

b) Wyremontowana grobla wzdłuż Kanału Kapickiego - na długości 250 mb

c) Wykonane przetamowania na Kanale Kapickim - 5 szt.

Rezultat:

Zmniejszenie odpływu wód i podniesienie poziomu wód gruntowych.

Page 86 of 154

Komputer

Prostokąt


Razem: 22 247 euro

Page 87 of 154

Komputer

Prostokąt


dziaanie C4Name of the picture:

Page 88 of 154


C. Concrete conservation actionsACTION C.5: Budowa małej infrastruktury turystycznej wzdłuż Kanału KapickiegoDescription (what, how, where and when):Działanie obejmuje wykonanie małej infrastruktury turystycznej. Walory przyrodniczo-krajobrazowe Parku sączynnikiem sprzyjającym rozwojowi turystyki i rekreacji. Jej stworzenie spowoduje kanalizację ruchturystycznego. Odpowiednia lokalizacja infrastruktury ograniczy negatywne oddziaływanie ruchuturystycznego na stan siedlisk i gatunków flory i fauny. Z drugiej strony miałaby pozytywny wpływ nawzmocnienie rozwoju lokalnego sektora gospodarki turystycznej. To z kolei stałoby się źródłem dodatkowychdochodów dla danej gminy i dla rolników.

Zostanie wykonana następująca infrastruktura turystyczna:

a) 1 wieża widokowa w rejonie wsi Kapice. Planowane parametry: konstrukcja drewniana (sosna, świerk),konstrukcja wieży słupowo-ryglowa z podestem widokowym przystosowanym do oglądania widoków, szatyroślinnej oraz występującej tam zwierzyny, wysokość wieży do kalenicy do 9,30 m; powierzchnia zabudowy do25 m2, schody zabezpieczone poręczami, dach wykonany z elementów konstrukcyjnych drewnianych,pokrycie krańcowe; elementy wykończeniowe (balustrady, schody, podłogi) drewniane, poziom podłogiplatformy widokowej – 6 m powyżej terenu, wieża zostanie posadowiona na stopach fundamentowych orazsłupach drewnianych mocowanych do stóp.

b) 1 kładka turystyczna o długości 40 metrów. Planowane parametry: kładka o długości 40 m, wykonana zpodkładów poprzecznych dębowych o średnicy 25-30 cm i długości 1,60 m, ułożonych na gruncie w osiach co2,50 m, z częściowym wypoziomowaniem; podwaliny dębowe ułożone w osiach, mocowanych na klamryciesielskie do elementów nośnych, długości 2,50 m i średnicy 20-25 cm; poszycie wykonane z desek ogrubości 40-50 mm oraz długości 120 cm; na krawędzi kładki powinna zostać zamontowana listwa maskującao wymiarach 10x2,5 cm.

c) kładka piesza drewniana wzdłuż grobli - parametry: kładka piesza drewniana wykonana na podstawiedokumentacji technicznej sporządzonej w działaniu A4. Jej łączna długość to 100 m.

Wszystkie konstrukcje będą drewniane, wykonane na podstawie dokumentacji technicznej sporządzonej wdziałaniu A4. Wykonane budowle zostaną zinwentaryzowane geodezyjnie.

Zostanie wyłoniony wykonawca zewnętrzny i ustanowiony inspektor nadzoru robót, odpowiadający za odbiórtechniczny robót oraz zapewniający ich zgodność ze sztuką inżynierską.

Przedsięwzięcie będzie realizowane w okresie IV kwartał 2015 r. - I kwartał 2016 r. Załączona mapaprzedstawia lokalizację wykonania małej infrastruktury turystycznej wzdłuż Kanału Kapickiego.


Reasons why this action is necessary:Skutecznie prowadzone działania ochronne w ekosystemach nieleśnych (utrzymane wysokie waloryśrodowiska przyrodniczego) oraz szerokie działania informacyjne wpłyną na wzrost zainteresowaniaturystycznego. Uznaje się, że walory środowiska przyrodniczego będą mogły być wykorzystane dlawzmocnienia rozwoju lokalnego sektora gospodarki turystycznej. Odpowiednia lokalizacja infrastrukturyograniczy negatywne oddziaływanie na wrażliwe siedliska i gatunki fauny i flory.




Page 89 of 154


How was the cost of the action estimated?:Koszty skalkulowano na bazie kosztów analogicznych inwestycji w innych obszarach Biebrzańskiego ParkuNarodowego. Koszt transportu skalkulowano na podstawie cen paliwa i średniego zużycia paliwa przezsamochód terenowy.

a) Usługi inspektora nadzoru: 5 osobodni x 200 euro/dzień = 1000 euro (External)

b) Wykonanie wieży widokowej: 1 szt. x 9514 = 9514 euro (Infrastructure)

c) Wykonanie kładki turystycznej: 40 mb x 100 euro/mb = 4000 euro (Infrastructure)

d) Wykonanie kładki pieszej wzdłuż grobli – łącznie ok. 100 mb x 100 euro = 10000 euro (Infrastructure)

e) Powykonawczy operat geodezyjny: 3 szt. x 440 euro = 1320 euro (Infrastructure)

f) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 500 km x 1,4 euro/l = 91 euro (Travel)


h) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 40 dni = 3800 euro (Personnel)

Razem: 30 875 euro


a) wybudowana wieża widokowa – 1 szt,

b) wykonana kładka turystyczna o długości 40 mb,

c) wykonanie kładki pieszej wzdłuż grobli – łącznie ok. 100 mb.

Rezultaty:

- korzystanie z walorów przyrodniczych obszaru będzie możliwe bez wywierania na nie negatywnego wpływu,

- korzystanie z atrakcji zostanie skanalizowane a swobodna penetracja turystyczna ograniczona,

- wzrośnie akceptacja społeczna dla potrzeb ochrony obszarów Natura 2000,

- lokalizacje wybudowanej infrastruktury będą atrakcyjnym miejscem prowadzenia aktywnej edukacjiekologicznej.

Page 90 of 154

Komputer

Prostokąt


Lokzalizacja dziaania C5Name of the picture:

Page 91 of 154


C. Concrete conservation actionsACTION C.6: Utrzymanie ekosystemów nieleśnychDescription (what, how, where and when):Środowisko przyrodnicze Bagien Biebrzańskich zostało ukształtowane w wyniku współdziałania procesównaturalnych i aktywności człowieka. Niestety zaniechanie kośnego użytkowania łąk bagiennych, wypasu bydłaprzez miejscową ludność oraz obniżenie poziomu wód gruntowych wywołało uruchomienie procesów sukcesjidrzew i krzewów lekkonasiennych oraz trzciny. Praktyczne rozwiązanie potrzeby koszenia tysięcy hektarówtorfowisk jest ważniejszym problemem ochrony przyrody w Biebrzańskim Parku Narodowym. Obecnie zabiegiochronne wykonuje się za pomocą metody tradycyjnej – ręcznego koszenia oraz mechanicznego. Od lattestowane są kolejne prototypy kombajnów bagiennych. Od 2007 roku pojawiły się pierwsze ratraki naBagnach Biebrzańskich. W wyniku prowadzenia monitoringu powierzchni koszonych (ręcznie oraz zwykorzystaniem ciężkich gąsienicowych pojazdów) możliwe jest określenie wpływu stosowania tych dwóchnarzędzi na ekosystem torfowiska. Najważniejszym celem koszenia bagien jest zapobieganie sukcesji,zagrażającej gatunkom roślin i zwierząt charakterystycznych dla otwartych krajobrazów mokradłowych. Efektekologiczny koszenia to nie tylko mechaniczne ścinanie roślin, uniemożliwiające im ciągły wzrost wzwyż. Doważnych efektów pobocznych należy zmiana warunków świetlnych w runi, zmniejszenie żyzności wskutekeksportu makroelementów z sianem oraz szczególnie ważne w kontekście porównania ręcznego koszenia zratrakiem/tradycyjnym ciągnikiem, ugniatanie powierzchni terenu. Zbyt duży nacisk jednostkowy napowierzchnię terenu powoduje zapadanie się pojazdu w torfie lub powstawanie głębokich kolein, niszczącpowierzchnię siedliska. Zapoczątkowanie używania ratraków, gdzie dzięki rozłożonemu ciężarowi na dużejpowierzchni gąsienic wydawały się pozbawione tego mankamentu. Jednak obserwacje prowadzone w tereniewykazały, że w miejscach koszonych ratrakami struktura roślinności wyraźnie się zmienia. Wpływ ratrakówpolega również na ugniataniu powierzchni torfowiska, a zwłaszcza wyrównywaniu nierówności, co skutkujeutrzymywaniem się wyższego poziomu wody gruntowej. Natomiast za koszeniem ręcznym przemawia fakt, żeniewielkie obniżenia w powierzchni torfowiska, powstałe wskutek ugniatania torfu przez kosiarzy, wypełniająsię wodą i tworzą dodatkową mozaikowatość siedliska. Podobnie pojedynczo pozostawiane pędy czy małełany trzciny urozmaicają siedlisko (korzystne np. dla wodniczki).

W działaniu C6. zaplanowano skoszenie ręczne łącznie 200 ha łąk. W roku 2015 i 2016 założono skoszenie po50 ha łąk, natomiast w 2017 roku - 100 ha łąk. Koszenie będzie odbywało się z pozostawieniem pojedynczychkrzewów w celu utrzymania mozaiki w siedliskach, korzystnej dla wielu gatunków ptaków. Samą czynnośćkoszenia będzie wykonywana sprzętem mechanicznym. Czynność zgrabiania pokosu i układania w kopybędzie wykonywana ręcznie. Koszenie oraz ułożenie pokosu w kopy będzie wykonane w miesiącach lipiec-sierpień. Natomiast wywóz pokosu będzie odbywał się zimą po zamarzniętym torfowisku (w celu uniknięciakolein po transporcie i niszczenia podłoża).

Zadanie zostanie wykonane przez wykonawcę zewnętrznego.

Przygotowaniem i realizacją zajmie się koordynator ds. ochrony przyrody.

Reasons why this action is necessary:W ramach zadania C6 zaplanowano koszenie ręczne 200 ha łąk. Wymagają one koszenia, aby utrzymaćotwarty charakter krajobrazu, zaburzonego w wielu siedliskach przez sukcesję, m. in. trzciny pospolitejPhragmites australis. W efekcie światłożądne rośliny ekosystemów bagiennych uzyskają warunki doprzetrwania, a wiele gatunków gniazdujących na ziemi ptaków (m.in. siewkowych) znajdzie odpowiedniesiedlisko do zakładania gniazd. W celu zminimalizowania negatywnego wpływu zabiegów na podłoże izoptymalizowania ich kosztów, koszenie odbywać się będzie za pomocą ręcznych wykaszarek, co jest metodąefektywniejszą czasowo od użycia tradycyjnych kos ręcznych oraz bezpieczniejszą dla podłoża od wykaszaniamechanicznego. W następnych latach wykaszanie będzie kontynuowane, zapewne w ramach programurolnośrodowiskowego lub zabiegu czynnej ochrony z płatności Natura 2000.



Page 92 of 154


How was the cost of the action estimated?:Koszt zabiegów ochronnych oszacowano na podstawie kosztów analogicznych zabiegów wykonanych winnych rejonach Biebrzańskiego PN. W 2013 roku koszt koszenia ręcznego wyniósł ok. 2100 zł (około 505euro). Kwota ta obejmuje koszenie, zbiór oraz wywóz biomasy. Wywóz stanowi około 40% tej kwoty. Wprojekcie przyjęto wyższy koszt koszenia ręcznego z uwagi na mniejsze zainteresowanie potencjalnychwykonawców niż w przypadku koszenia sprzętem mechanicznym, ratrakami bądź innymi maszynami. Przyzałożeniu stawki z roku 2013, na pewno można zakładać jej wzrost po uwzględnieniu przewidywanej inflacji wkolejnych latach. Wzrost kosztów koszenia może być spowodowany również zwiększeniem kosztu transportuoraz wynikiem warunków pogodowych (wyższy koszt w latach bardzo mokrych). Założony wyższy koszt jestgwarancją wykonania tego działania.


Koszty zadania:

a) Koszt koszenia, zbiór i wywóz biomasy: 200 ha do koszenia x 580 euro/ha = 116 000 euro (External)

b) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 6000km x 1,4 euro/l = 1092 euro (Travel)


d) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 160 dni = 15200 euro (Personnel)

Razem: 133 442 euro

Expected results (quantitative information when possible):Cel produktowy:

- wykoszenie 200 ha łąk

Rezultat:

- zostaną odtworzone właściwe warunki dla funkcjonowania zbiorowisk i gatunków roślin oraz gatunkówptaków preferujących ekosystemy otwarte

Page 93 of 154

Komputer

Prostokąt

LIFE13 NAT/PL/000050 - C1d

D. Monitoring of the impact of the project actionsACTION D.1: Monitoring hydrologiczny projektuDescription (what, how, where and when):Działanie obejmuje następujące zadania:

A) organizację monitoringu stanów wód. Zadanie to obejmuje zakup sprzętu i wyposażenia do prowadzeniamonitoringu stanów wód. Jednym z podstawowych zadań w trakcie realizacji projektu będzie badanie zmianpoziomu wód gruntowych i powierzchniowych. Zadanie obejmuje: dostawę i montaż urządzeń doautomatycznej rejestracji zmian poziomu i temperatury wód – 24 diverów, 1 rejestratora zmian ciśnienia –barodivera, czytników fotoelektrycznych do transferu danych z rejestratorów, elementów instalacyjnych dorejestratorów wraz z piezometrami i pomiary niwelacyjne piezometrów.

B) obsługa piezometrów (konserwacje), sczytywanie danych z diverów

C) przygotowanie 2 rocznych raportów okresowych stanów wód (rok 2017 i 2018). Wcześniejsze lata projektunakładają się z projektem Rentauryzacja I, by nie dochodziło do dublowania raportów, w tym etapie sąprzewidziane raporty o stanie wód z pozostałego okresu.

D) przygotowanie raportów rocznych o stanie zasobów wodnych

F) przygotowanie raportu końcowego na temat stanów wód gruntowych i powierzchniowych oraz zasobówwodnych.

Zadanie obejmuje wykonanie prac terenowych i kameralnych z zakresu monitoringu stanów wód orazzasobów wodnych. Monitoring stanów wód powstanie na podstawie danych sczytywanych z driverów. Badaniabędą wykonywane w transektach prowadzonych prostopadle do biegu cieków, umożliwiając określeniezasięgu oddziaływania prac renaturyzacyjnych. Monitoring zasobów wodnych powstanie w wyniku pomiarównatężenia przepływu. Pomiary przepływu będą wykonane zgodnie z metodyką przyjętą przez IMGW. Pomiaryprzepływu będą wykonywane raz na kwartał. Roczne raporty częściowe i końcowe zostaną zleconespecjalistom z danego obszaru wiedzy. Wykonywane raporty z przeprowadzonych prac będą obejmowałym.in. program i zakres działań, metodykę wykonanych badań, prezentację wyników, wnioski.

Zadanie obejmuje również zakup tabletu. Będzie on wykorzystywany do sczytywania danych z czujników iurządzeń znajdujących się w terenie oraz dla potrzeb aplikacji biurowych, aplikacji obliczeniowych, dostępu doInternetu i poczty elektronicznej, jako lokalna baza danych. Tablet zostanie wyposażony w oprogramowanieGIS.

Zaplanowano również zakup urządzenia do pomiaru natężenia przepływu metodą Dopplera tzw. ADCP(Acoustic Doppler Current Profiler). Akustyczny dopplerowski przepływomierz profilujący służy do pomiaru irejestracji prędkości, głębokości oraz przepływu wody Q (m3/s) w profilu rzeki. Metoda akustyczna (ADCP) jestmetodą wykorzystującą występujące przy propagacji fali dźwiękowej zjawisko Dopplera, polegające nazmianie częstotliwości sygnału odbitego od poruszającego się obiektu. Przepływomierz umożliwiawyznaczanie pionowego rozkładu prędkości oraz przekroju poprzecznego koryta. Przyrząd składa się z głowicypomiarowej z 4 przetwornikami nadającymi i odbierającymi impulsy fal akustycznych o częstotliwości od 1MHz do 3 MHz. Dzięki odpowiedniemu oprogramowania możliwe jest wykonywanie obliczeń i wizualizacjapomiaru.

W zależności od specyfiki danego zamówienia i jego wartości będzie ono realizowane na zasadzie publicznegoprzetargu lub też na podstawie wyboru najniżej ceny spośród złożonych ofert. Wybór powinien być zgodny zbudżetem projektu oraz jego specyfikacją techniczną. Wyposażenie zostanie wykorzystane w trakcie projektuoraz będzie wykorzystywane po jego zakończeniu. W realizacji będzie wykorzystany samochód zakupiony wdziałaniu A1.

Podczas wykonywania monitoringu zasobów wodnych będzie wykorzystywany truxor. Maszyna umożliwiającaporuszanie się po wodzie. Maszyna ta znajduje się w zasobach BPN. Umożliwi ona wykonanie pomiarunatężenia przepływu. W tym celu zapewniono koszty pracy truxora.


Reasons why this action is necessary:

Page 94 of 154


Zadanie ma na celu udokumentowanie procesów zachodzących w obrębie obszaru projektu. Umożliwiadokonanie oceny skutków podejmowanych działań ochronnych w zakresie zmian poziomów wód gruntowychoraz właściwej interpretacji wyników monitoringu przyrodniczego (działanie D3). Instalacja zaproponowanychurządzeń i pomiary pozwolą na zbliżoną do rzeczywistości ocenę dostępnych zasobów wodnych. Stały iautomatyczny monitoring poziomu wód wyklucza możliwość wystąpienia błędów czynnika ludzkiego.



How was the cost of the action estimated?:Koszt transportu skalkulowano na podstawie cen paliwa i średniego zużycia paliwa przez samochód terenowy.

Koszty:

a) Dostawa i montaż rejestratorów stanów wód (25 zestawów x 974 euro/zestaw) = 24 350 euro (Equipment)

b) Dostawa tabletu do obsługi prac polowych + dysk zewnętrzny (1 zestaw x 3958 euro/zestaw) = 3958 euro(Equipment)

c) Urządzenie do pomiaru natężenia przepływu metodą Dopplera – 1 zestaw = 55 863 euro (Equipment)

d) Opracowanie rocznych raportów o stanach wód (2 szt x 800 euro/szt.) = 1600 euro (External)

e) prowadzenie monitoringu zasobów wodnych wraz z opracowaniem rocznych raportów o zasobach wodnych(4 szt. x 11707 euro/szt.) = 46 828 euro (External)

f) Opracowanie raportu końcowego o stanach wód i zasobach wodnych (1 szt x 1707 euro/szt.) = 1707 euro(External)

g) Wykorzystanie truxora do prac w ramach monitoringu hydrologicznego: 23 040 euro (External)

h) Transport do lokalizacji (paliwo) 13l/100 km x 20000 km x 1,4 euro/l = 3640 euro (Travel)


a) 24 rejestratory poziomu wód zainstalowane w terenie

b) zamontowany 1 barodiver

c) tablet do obsługi prac polowych + dysk zewnętrzny – 1 zestaw

d) urządzenie do pomiaru natężenia przepływu metodą Dopplera – 1 zestaw

e) sporządzone roczne raporty z analizy zmian stanów wód - 2 szt

f) sporządzone roczne raporty o zasobach wodnych - 4 szt

g) sporządzony raport końcowy z analizy zmian stanów wód oraz zasobów wodnych - 1 szt

Rezultaty:

- wiedza na temat skutków podejmowanych działań ochronnych w zakresie zmian poziomów wód i zasobówwodnych

- dane zostaną wykorzystane do właściwej interpretacji wyników monitoringu przyrodniczego projektu(działanie D3)

Page 95 of 154

Komputer

Prostokąt


i) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 10 dni= 1150 euro (Personnel)

j) Koordynator ds. technicznych: 95 euro/dzień x 90 dni = 8550 euro (Personnel)

Razem: 170 686 euro

Dokonamy wszelkich możliwych starań by osiągnąć najniższe koszty/stawki za zakupy i usługi przyzachowaniu najwyższej jakości

Page 96 of 154

Komputer

Prostokąt


D. Monitoring of the impact of the project actionsACTION D.2: Monitoring fizykochemiczny i hydrobiologiczny wódDescription (what, how, where and when):Zagrożenia dla czystości cennych przyrodniczo ekosystemów na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego,a w szczególności wód rzeki Biebrzy, stanowią zanieczyszczenia punktowe (ścieki bytowo-gospodarcze,komunalne i przemysłowe) oraz obszarowe z terenu całej zlewni rzeki Biebrzy (spłukiwane z powierzchniterenu nawozy, środki ochrony roślin i zanieczyszczenia z opadów atmosferycznych, jak też biogenyuwalniane w procesie murszenia torfów). W 1994 roku powstał Program ochrony wód Biebrzańskiego ParkuNarodowego, jako pierwszy program kompleksowej ochrony tak rozległego dorzecza, zrealizowany na tereniePolski. Celem programu było przywrócenie dobrej jakości wody w Biebrzy i jej dopływach. W ramach dotacji zEkoFunduszu w latach 1993-1999 zrealizowano 20 inwestycji obejmujących budowę lub modernizację irozbudowę oczyszczalni ścieków oraz budowę systemów sieci kanalizacyjnej (Goniądz, Lipsk, Ełk, Rajgród,Sztabin, Wizna, Grajewo, Augustów i in.).

Z badań monitoringu wód powierzchniowych płynących, zrealizowanego w 2011 r. przez WojewódzkiInspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku wynika, że stan ekologiczny rzek (na podstawie wynikówklasyfikacji zbadanych elementów biologicznych i fizykochemicznych) na obszarze projektu jest dobry (rzekaJegrznia - Kanał Woźnawiejski - rzeka Ełk) oraz umiarkowany (na odcinku rzeka Ełk - Kanał Rudzki).

Odwodnienie torfowisk powoduje mineralizację masy organicznej, a to prowadzi do uwalniania się związkówazotu. Badania naukowe wskazują na dużą zawartość mineralnych form azotu w wierzchniej warstwieodwodnionych torfowisk. Azot ten uwalnia się wraz z mineralizacją masy organicznej. Ta forma azotu maistotne znaczenie z punktu widzenia przenikania do wód i ich ewentualnego zanieczyszczenia. Z drugiej stronyszereg przeprowadzonych badań nie wykazuje zależności pomiędzy jakością wody w cieku przepływającymprzez torfowisko a intensywnością odwodnienia (przesuszenia) torfowiska (Mioduszewski 2004).

W wyniku działań renatryzacyjnych (wdrażanych w pierwszym i drugim etapie renaturyzacji) skierowanie wóddo udrożnionych koryt rzeki Ełk i Jegrzni oraz podpiętrzenie wody w Kanale Woźnawiejskim i Rudzkimspowoduje podwyższenie wód gruntowych na obszarach przyległych do tych cieków. Przepłukiwanie przesuszonych i zmurszałych powierzchni może wpłynąć potencjalnie negatywnie na jakość wódprzepływających przez ten obszar.

Chemiczny i biologiczny monitoring wód jest szczególnie ważny w kontekście zaplanowanych działańrenaturyzacyjnych. Utrata naturalności wód nastąpiła przede wszystkim w wyniku zaniku dynamikiprzepływów oraz stanów wody, co jest ważnym czynnikiem powstawania i utrzymania różnorodnościbiotycznej i abiotycznej. Przywrócenie przepływu w martwym korycie Ełku będzie szczególnie oddziaływało nasiedlisko 3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne. W starorzeczach zanotowanozaawansowane procesy zarastania: ekspansji ulegają zbiorowiska szuwarowe, zmniejsza się powierzchniawody otwartej, zbiorniki ulegają szybkiemu wypłaceniu, a przez to uproszczeniu biocenotycznemu. Monitoringwód powierzchniowych będzie wykorzystany do oceny stanu i prognoz zmian wywołanych czynnikaminaturalnymi, jak i działaniami renaturyzacyjnymi w środowisku wodnym. Zastosowanie monitoringu pozwolina poznanie różnorodności i zmienności strukturalnej biocenoz i związków pomiędzy organizmami aśrodowiskiem abiotycznym. Prowadzony monitoring wód powierzchniowych dostarczy informacji o jakości wódprowadzonych przez rzeki. Pozwoli na rozpoznanie podłoża ewentualnych zmian czy są wynikiem naturalnejdynamiki czy regulowane przez czynniki antropogeniczne - zanieczyszczenia wód.

W celu ustalenia jakości wód powierzchniowych wpływających na obszar objęty projektem oraz monitoringuefektów działań renaturyzacyjnych na jakość wód powierzchniowych zaplanowano monitoring elementówfizykochemicznych i biologicznych wód. W ramach badania elementów fizykochemicznych zbadane zostanąnastępujące wskaźniki: temperatura wody, zawiesina ogólna, tlen rozpuszczony, BZT5, ChZT-Mn, ogólnywęgiel organiczny, przewodność, substancje rozpuszczone, siarczany, chlorki, wapń, magnez, twardośćogólna, odczyn pH, zasadowość ogólna, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny,fosforany, fosfor ogólny. W ramach badania elementów biologicznych zostaną zbadane następującewskaźniki: fitoplankton, makrolity, fitobentos, makrobezkręgowce bentosowe.

Monitoring elementów fizykochemicznych i biologicznych zaplanowano w następujących punktachpomiarowych: Kanał Rudzki – 2 punkty, Kanał Kuwaski – 1 punkt, rzeka Ełk - 4 punkty, rzeka Jegrznia - 2punkty, Biebrza - 2 punkty, Kanał Kapicki – 2 punkty, Kanał Woźnawiejski – 1 punkt. Łącznie monitoringelementów fizykochemicznych i biologicznych będzie prowadzony w 14 punktach pomiarowych. Na KanaleRudzkim dwa punkty pomiarowe zlokalizowane zostaną poniżej jazu w Modzelówce. Na rzece Jegrzni wmiejscowości Kuligi (powyżej Kanału Woźnawiejskiego) oraz powyżej ujścia do rzeki Ełk. Na rzece Ełk: powyżejoraz poniżej jazu w Modzelówce, poniżej ujścia Jegrzni oraz powyżej ujścia rzeki Ełk do Biebrzy. Na rzece

Page 97 of 154


Biebrza powyżej ujścia Ełku oraz poniżej ujścia Kanału Kapickiego. Punkty pomiarowe na Kanale Kapickimzostaną zlokalizowane powyżej oraz poniżej ujścia rzeki Dybły do Kanału Kapickiego. Na Kanale Kuwaskimpowyżej jazu w Modzelówce. Punkt pomiarowy na Kanale Woźnawiejskim będzie zlokalizowany powyżej ujściado rzeki Ełk.

Monitoring elementów fizykochemicznych i biologicznych wód powierzchniowych będzie prowadzony zczęstotliwością 2 razy w roku przez 4 lata wdrażania projektu (2015-2018).

Informacje o jakości wód w danym punkcie pomiarowo-kontrolnym w danym roku przeprowadzonego badaniabędą zamieszczone w przygotowanym formularzu (w załączniku). Każdy formularz zawiera informację znumerem, nazwą, lokalizacją punktu pomiarowo-kontrolnego oraz informacją o osobie dokonującą poboru iwykonania badań. Poza tym każda rzeka zostanie zakwalifikowana do danego typu rzek, wg. obowiązującegoprawa. Metodyka wykonywania badań oraz interpretacji wyników będzie dostosowana do obowiązujących wPolsce metodyk monitoringu wód powierzchniowych. Formularz z monitoringu wód dla danego punktupomiarowo-kontrolnego zawiera wyniki badań wskaźników elementów biologicznych i fizykochemicznych zdwóch pomiarów w roku oraz obliczone średnie stężenie w roku. Ostatnia kolumna (granica stanu dobrego)zawiera wartość graniczną danego wskaźnika jakości wód właściwą dla stanu dobrego wód (II klasa).Informacja ta zapewni szybką i właściwą ocenę uzyskanych wyników badań. Wartości graniczne są zgodne zobowiązującym w Polsce rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 roku w sprawiesposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dlasubstancji priorytetowych (Dz. U. 2011 r. Nr 257, poz. 1545). Zebrane w taki sposób dane uporządkujązgromadzone wyniki badań oraz będą stanowić podstawę opracowania rocznych raportów o stanie elementówfizykochemicznych i biologicznych jakości wód.

Zadanie zostanie wykonane przez wykonawcę zewnętrznego. Będzie on odpowiedzialny za prowadzeniepomiarów i badań, a w szczególności: a) pobór próbek wody oraz materiału biologicznego, b) utrwaleniapróbek wody oraz materiału biologicznego c) transport próbek wody oraz materiału biologicznego, d)przechowywania próbek wody oraz materiału biologicznego, przed poddaniem ich badaniu w laboratorium, e)wykonywania oznaczeń fizykochemicznych oraz w przypadku materiału biologicznego - oznaczeńtaksonomicznych.

Metodyka pomiarów i badań w celu zapewnienia jakości i porównywalności wyników analiz powinna byćwykonywana zgodnie z przyjętymi na poziomie międzynarodowym praktykami systemu zarządzania,określonymi w normie PN-EN ISO/IEC-17025 lub innymi równorzędnymi normami przyjętymi na poziomiemiędzynarodowym.


Reasons why this action is necessary:W celu oceny jakości wód na obszarze projektu zaplanowano monitoring elementów fizykochemicznych ibiologicznych. Kierunki działań ochronnych z zakresu gospodarki wodnej winny być rozpatrywane nie tylkopod względem ilościowym, ale również w aspekcie ochrony jakości wód. W aspekcie jakościowym, z punktuwidzenia ekosystemów wodnych i bagiennych na terenach zalewowych najważniejszym zadaniem jestniedopuszczenie do eutrofizacji wód, których przeżyźnienie prowadzić będzie nieuchronnie do pogorszeniastanu ekosystemów związanych z wodami mezotroficznymi. Monitoring pozwoli na ustalenie czynnikówoddziaływania inwestycji na elementy fizykochemiczne i biologiczne jakości wód.




- raporty roczne o stanie elementów fizykochemicznych i biologicznych jakości wód

Page 98 of 154


How was the cost of the action estimated?:Koszty zostały określone na podstawie wstępnego badania rynku.

1) Koszty składowe badania elementów fizykochemicznych i biologicznych wraz z kosztami dojazduwykonawcy zewnętrznego.

a) Badanie elementów fizykochemicznych: 4 lata projektu x 2 badania w roku x 14 punktów pomiarowych x360 euro/badanie = 40 320 euro, wraz z kosztami dojazdu w celu pobrania próbek wody i wykonaniapomiarów: 0,22 euro/km x 4800km = 1056 euro. Łącznie = 41 376 euro (External)

b) Badanie elementów biologicznych: 4 lata projektu x 2 badania w roku x 14 punktów pomiarowych x 550euro/badanie = 61 600, wraz z kosztami dojazdu w celu pobrania próbek wody i materiału biologicznego: 0,22euro/km x 7200 km = 1584 euro. Łącznie = 63 184 euro (External)

2) Raport końcowy o zmianach wartości fizykochemicznych elementów jakości wód: 1000 euro (External)

3) Raport końcowy o zmianach wartości biologicznych elementów jakości wód: 1000 euro (External)

4) Transport do lokalizacji (paliwo) 13l/100 km x 5000 km x 1,4 euro/l = 910 euro (Travel)

5) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 14 dni= 1610 euro (Personnel)

6) Koordynator ds. ochrony przyrody: 95 euro/dzień x 409 dni = 38 855euro (Personnel)

Razem: 147 935 euro

- raport końcowy o zmianach wartości fizykochemicznych elementów jakości wód– 1 kpl

- raport końcowy o zmianach wartości biologicznych elementów jakości wód – 1 kpl

Rezultaty:

- wiedza na temat zmian wartości fizykochemicznych i biologicznych elementów jakości wód

- ustalenie czynników oddziaływania inwestycji na elementy fizykochemiczne i biologiczne jakości wód

Page 99 of 154

Komputer

Prostokąt


Formularz do monitoringu wód powierzchniowychName of the picture:

Page 100 of 154


D. Monitoring of the impact of the project actionsACTION D.3: Monitoring przyrodniczy projektuDescription (what, how, where and when):Działanie obejmuje wykonanie prac terenowych i kameralnych z zakresu monitoringu określonych poniżejgatunków ptaków oraz siedlisk Natura 2000. W ramach działania zaplanowano monitoring następującychgatunków i grup gatunków:

1. Derkacz. Liczenia odzywających się samców na 5 powierzchniach kontrolnych (2x2 km), dwa razy w ciąguroku (jedna powierzchnia będzie kontrolowana przez dwóch obserwatorów jednocześnie). Wynikiem będzieliczebność terytorialnych samców na każdej powierzchni.

2. Wodniczka. Liczenia śpiewających samców na całości odpowiednich siedlisk na obszarze projektu.Wynikiem będzie liczebność i mapa rozmieszczenia wodniczki na całym obszarze projektu.

3. Cietrzew. Liczenia ptaków na tokowiskach 2 razy w ciągu roku. Wynikiem będzie liczebność irozmieszczenie samców cietrzewi na całym obszarze projektu, które będzie można porównać z analogicznymidanymi uzyskanymi w ramach monitoringu prowadzonego przez BPN od roku 1997.

4. Ptaki siewkowe (bez kszyka) – głównie czajka, rycyk, krwawodziób i kulik wielki. Liczenia na całościodpowiednich siedlisk na obszarze projektu, 2 razy w ciągu roku. Wynikiem będzie liczebność i maparozmieszczenia ptaków siewkowych na całym obszarze projektu.

5. Kszyk. Z racji swej dużej liczebności i mobilności mało możliwa jest ocena jego liczebności metodąstosowaną do pozostałych gatunków ptaków siewkowych. Dlatego planowane są liczenia tokujących ptaków zpunktów, metodą podobną do tej stosowanej w ramach inwentaryzacji do Planu Zadań Ochronnych ostoiNatura 2000 Ostoja Biebrzańska. Wykonane zostaną 3 liczenia w ciągu roku na każdym punkcie. Do liczeńzostanie wykorzystanych 14 punktów kontrolnych wylosowanych w ramach ww. inwentaryzacji. Wynikiembędą wskaźniki liczebności i szacunek liczebności kszyka na całym obszarze projektu.

6. Dubelt. Gatunek liczony w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W ramach projektu zostaniewykonany jedynie raport dotyczący liczebności tego gatunku na obszarze projektu.

7. Zespół ptaków lęgowych (wszystkie gatunki). Liczenia zostaną wykonane metodą podobną do metodystosowanej w Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych oraz monitoringu wpływu zabiegów ochronnychprowadzonego przez BPN. 3 liczenia na 3 powierzchniach kontrolnych wylosowanych w ramach ww.monitoringu BPN. Wynikiem będą wskaźniki liczebności i szacunek liczebności gatunków pospolitych wekosystemach nieleśnych na obszarze projektu.

Monitoring cietrzewia będzie prowadzony przez ornitologów, zapewnionych w ramach działania D3. Monitoringpozostałych gatunków i grup gatunków wymagający specjalistycznej wiedzy będzie prowadzony przezwykonawców zewnętrznych. Dodatkowo w trakcie liczeń wodniczki zostanie wykorzystana pomocwolontariuszy. Monitoring ptaków będzie realizowany corocznie przez 4 lata od 2015 do 2018 roku.

Do monitoringu przyrodniczego wytypowano najcenniejsze dla obszaru projektu gatunki ptaków środowiskotwartych. Gatunki te różnią się między sobą biologią rozrodu. Różne są między innymi terminy ichprzystępowania do lęgów i związanych z tym szczytów aktywności godowej ułatwiających wykrycie i możliwiepełne policzenie gatunku (np. cietrzew: koniec III - połowa IV; ptaki siewkowe: II połowa IV – I połowa V;dubelt: II dekada maja do początku VI; derkacz: III dekada maja i ponownie III dekada czerwca; wodniczka IIIdekada maja do początku czerwca). Różne są też pory największej aktywności tych gatunków w ciągu doby(cietrzew – świt; ptaki siewkowe oprócz bekasów – do południa; wodniczka – przed zmierzchem; dubelt – ozmierzchu; derkacz – noc). Ponadto niektóre z planowanych do monitoringu gatunków wyróżniają sięspecyficznymi zachowaniami godowymi, co wymaga szczególnych sposobów liczenia w terenie (np. tokowiskacietrzewia i dubelta). Z powyższych względów nie jest możliwe efektywne policzenie tych gatunków w trakcierównoczesnej kontroli. Odrębne liczenia tych gatunków, według dostosowanej do specyfiki każdego z nichmetodyki, zaleca również główny krajowy podręcznik metodyczny w dziedzinie monitoringu ptaków[Chylarecki i in. 2009. Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionychDyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa]. Proponowane metody liczenia poszczególnych gatunków są stosowanerównież przy innych pracach ornitologicznych w Biebrzańskim Parku Narodowym, w tym przy inwentaryzacjina potrzeby sporządzenia Planu Zadań Ochronnych ostoi ptasiej Natura 2000. Dla uzyskania możliwościporównywania danych awifaunistycznych zebranych w różnych latach i częściach BPN zasadne jest tuzachowanie tej samej metodyki liczenia poszczególnych gatunków.

W celu charakteryzowania całego ugrupowania awifauny lęgowej ekosystemów otwartych na obszarze

Page 101 of 154


projektu zaplanowano również liczenia na transektach metodą MPPL. Jest to najczęściej obecnie stosowana wkraju metoda monitoringu całego zespołu ptaków, w szczególności gatunków pospolitych. Wykorzystuje się jąm.in. w monitoringu ogólnopolskim realizowanym przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, a od parulat również w monitoringu składu awifauny i jego zmian w Biebrzańskim Parku Narodowym. Jest to obecnie wpraktyce najbardziej optymalny i ekonomiczny sposób uzyskania danych o zmianach liczebności pospolitychgatunków ptaków, stosowany m.in. na obszarach podlegającym zmianom z powodu inwestycji czy zabiegówochrony czynnej. Liczenia MPPL, ze względu na ich uproszczoną, szybką metodykę i uzyskiwanie jako wynikówindeksów liczebności gatunku zamiast jego liczebności całkowitej nie mogą jednak zastąpić odrębnychcenzusów liczebności dla wymienionych wcześniej gatunków cennych.

W ramach działania zaplanowano monitoring następujących siedlisk:

a) starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami Nympheion, Potamion (39,85 ha) –kod: 3150


c) ciepłolubne śródlądowe murawy napiaskowe (13,95 ha) – kod: 6120*

d) murawy kserotermiczne (0,39 ha) – kod: 6210

e) zmiennowilgotne łąki trześlicowe (602,55 ha) – kod: 6410

f) grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (14,82 ha) – kod: 9170

Monitoring siedlisk będzie prowadzony przez wykonawców zewnętrznych. Monitoring będzie prowadzonywedług wytycznych zawartych w Przewodnikach metodycznych do monitoringu siedlisk przyrodniczychwydawanych przez GIOS. Będzie realizowany dla każdego siedliska 2 razy w trakcie realizacji projektu.

Do prowadzenia i rejestracji obserwacji zaplanowano zakup następującego wyposażenia: a) 2 lornetekzwykłych i jednej profesjonalnej, o powiększeniu 10 krotnym, średnica soczewek 42 wraz z trzema zestawamido czyszczenia optyki (pędzelek i chusteczki); b) 2 zestawów lunet modułowych: większej (średnica obiektywu95 mm) i mniejszej (średnica obiektywu 65 mm) wraz z statywami i adapterami do aparatów fotograficznych;c) zestawu fotograficznego składającego się z lustrzanki cyfrowej, dwóch obiektywów zoom 24-105 mm i 70-300mm (zakres ogniskowych może się trochę zmienić w zależności od wybranej marki aparatu i modeluobiektywu) o jasności min. f/4, kart pamięci, zapasowego akumulatora, filtrów na obiektywy oraz torby lubplecaka fotograficznego; d) zestawu GPS z palmtopem i oprogramowaniem (typu ArcPad) oraz obudowąwodo- i pyłoszczelną; e) 6 odbiorników turystycznych GPS; Rodzaj sprzętu dostosowano do potrzeb. Tam gdzienie jest to niezbędne zaplanowano użycie tańszego sprzętu amatorskiego i półprofesjonalnego (tańszelornetki, turystyczne odbiorniki GPS, zestaw fotograficzny). Jednak w wielu przypadkach, ze względu naspecjalistyczne zadania i trudności terenowe, niezbędne jest zastosowanie sprzętu o bardzo wysokiej jakości ispecjalistycznego, co związane jest z wysoką ceną tego sprzętu.

Monitoring siedlisk i gatunków ptaków będzie wykonywany przez wykonawców zewnętrznych. Zostanąprzeprowadzone dwa przetargi nieograniczone, oddzielnie na monitoring siedlisk i ptaków. Wymienione wewniosku kwoty dla poszczególnych siedlisk i gatunków ptaków stanowią wyszczególnienie kosztów, zewzględu na metodykę monitoringu danego gatunku.


Reasons why this action is necessary:Działanie jest niezbędne do określenia skutków zmian wywołanych działaniami C1, C2. Monitorowanepopulacje ptaków są silnie związane z ekosystemami nieleśnymi, które będą pod wpływem ww. działań.Monitoring udokumentuje procesy zachodzące w obrębie obszaru projektu. Monitorowane gatunki ptaków znatury swej stosunkowo szybko reagują na pojawiające się zmiany w środowisku, w tym zmian uwilgotnieniaoraz składu i struktury roślinności. Większość monitorowanych gatunków ptaków wymienionych jest wzałączniku I Dyrektywy Ptasiej i jest przedmiotem ochrony w ostoi Natura 2000 Ostoja Biebrzańska. Wiedza owpływie zmian wywołanych przez projekt na te gatunki będzie podstawą oceny skuteczności działańochronnych. Wynikiem będzie liczebność i mapa rozmieszczenia monitorowanych ptaków na całym obszarzeprojektu.

Monitorowane siedliska są przedmiotem ochrony ostoi Natura 2000 Dolina Biebrzy. Wiedza o wpływie zmianwywołanych przez projekt na występujące tu siedliska będzie podstawą oceny skuteczności działańochronnych.

Page 102 of 154





1.Lornetka wodoodporna (2 szt.): 300 euro/zestaw; łącznie 2 x 300 euro=600euro

2.Lornetka profesjonalna = 2 200euro

3.Luneta modułowa 95 x 30-70 = 4 390euro

4.Luneta modułowa 65 x 30-70 = 4 000euro

5.Lustrzanka cyfrowa+obiektywy = 2 900euro

6.Odbiornik GPS/rejestrator+oprogramowanie+ArcPad= 4150 euro

7.Odbiornik GPS turystyczny: 270 euro/sztuka, łącznie 6 sztuk = 1 620euro

8.Derkacz: teren 80 osobodni x 100 euro/dzień + raport: 8 osobodni x 120 euro/dzień = 8960 euro

9.Wodniczka: teren 48 osobodni x 100 euro/dzień + raport: 20 osobodni x 120 euro/dzień = 7200 euro

10.Wolontariat dla wodniczki: teren 30 osobodni x 19 euro= 570, dojazd do BPN 5x50 euro = 250 euro.Łącznie: 820euro

11.Ptaki siewkowe (bez kszyka): teren 120 osobodni x 100 euro/dzień + raport 8 osobodni x 120 euro/ dzień =12 960euro

12.Kszyk: teren 96 osobodni x 100 euro/dzień+raport 8 osobodni x 120 euro/ dzień = 10 560 euro

13.Dubelt: teren bez kosztów (w ramach monitoringu państwowego) raport 8 osobodni x 120 euro/dzień =960 euro

14.Cietrzew: raport 8 osobodni x 120euro/dzień = 960 euro

15.Zespół ptaków lęgowych (wszystkie gatunki): teren: 36 osobodni x 100 euro/dzień + raport 8 osobodni x120 euro/dzień = 4 560 euro.

16. Raport końcowy PTAKI:1500euro

Expected results (quantitative information when possible):Zostaną udokumentowane procesy zachodzące w obrębie obszaru projektu odniesione do liczebności iczęściowo rozmieszczenia monitorowanych gatunków ptaków; dokonana ocena i prognoza trendówpopulacyjnych monitorowanych gatunków w lokalizacji projektu; dokonana ocena stanu siedlisk.

Produkty:

a) 4 raporty roczne dla każdego z 7 monitorowanych gatunków lub grup gatunków ptaków,

b) 1 sumaryczny raport końcowy odniesiony do wyników monitoringu ptaków,

c) 2 raporty roczne dla każdego z 8 monitorowanych siedlisk,

d) 1 sumaryczny raport końcowy odniesiony do wyników monitoringu siedlisk.

Page 103 of 154

Komputer

Prostokąt


17. siedlisko 3150: teren + raport:23 dni x 2 x 120euro/dzień= 5520 euro

18. siedlisko 6410: teren+raport:30 dni x 2 x 120euro/dzień =7200 euro

19. siedlisko 2330: teren + raport:3 dni x 2 x 120euro/dzień =720 euro

20. siedlisko 6210: teren + raport:3 dni x 2 x 120euro/dzień=720 euro

21. siedlisko 6120: teren + raport:10 dni x 2 x120euro/dzień =2400 euro

22. siedlisko 9170: teren + raport:7 dni x2x120 euro/dzień =1680 euro

23.Raport końcowy SIEDLISKA: 1500 euro

24.Transport(paliwo):13l/100 km x 5000 km x 1,4 euro/l =910 euro(Travel)

25.Kierownik projektu:115 euro/dzień x 20 dni= 2300 euro(Personnel)

26.Koordynator ds. ochrony przyrody: 95 euro/dzień x 450 dni =42750 euro(Personnel)

27.Ornitolodzy:8 osób x 72 dni x 55 euro/dzień = 31680 euro(Personnel)

Razem:165720 euro

Page 104 of 154

Komputer

Prostokąt


D. Monitoring of the impact of the project actionsACTION D.4: Ocena wpływu społeczno-gospodarczegoDescription (what, how, where and when):Ważnym elementem wniosku jest wykonanie analizy i oceny wpływu społeczno-gospodarczegoprzeprowadzanych działań na lokalną gospodarkę i społeczeństwo, a także na ochronę i przywrócenie funkcjiekosystemu. Zadanie to pozwoli na dokonanie oceny wpływu działań projektu i jego postrzeganie wśródspołeczności lokalnej. W tym celu planuje się sporządzenie ankiety, przeprowadzonej przez zatrudnionych dotego zadania ankieterów.

Zadanie będzie obejmowało opracowanie pytań i formularza ankiety, przeprowadzenie wywiadów w terenie,analizę statystyczną i opracowanie raportu. Raport zostanie w postaci elektronicznej rozesłanyinteresariuszom projektu i umieszczony na stronie projektu.

Ankiety zostaną przeprowadzone wśród właścicieli gospodarstw powiązanych z obszarem projektu (posiadaniegruntów na obszarze projektu). Ankiety zostaną przeprowadzone w następujących miejscowościach (wnawiasach podana liczba gospodarstw): Łamane Grądy (6), Ciemnoszyje (61), Kapice (52), Przechody (46),Ruda (113), Sojszyn Borowy (780, Sojszyn Grądowy (10), Sołki (15), Ciszewo (36), Kuligi (33), Wólka Piaseczna(26), Pieńczykowo (32). Łącznie z obszarem projektu jest związanych ok. 508 gospodarstw.

Planuje się sporządzenie w terenie 250 ankiet. Wykonanie działania zostanie zlecone podmiotowizewnętrznemu w celu uzyskania obiektywnej oceny sytuacji. W raporcie zostaną wykorzystane wszystkiezdobyte w projekcie informacje, niezbędne do przeprowadzenia takiej analizy.

Przygotowaniem i realizacją zajmie się koordynator ds. komunikacji.

Reasons why this action is necessary:Wyniki ankiet stanowić będą konsolidację wyników przeprowadzonych działań. Nabyta wiedza pozwalizweryfikować celowość i skuteczność poszczególnych zadań. Zadanie pokaże, czy i w jakim stopniu,przeprowadzone działania przewidziane w projekcie wpływają na lokalną gospodarkę i społeczeństwo.



How was the cost of the action estimated?:Koszty zadania:


- przygotowana ankieta

- przeprowadzonych 250 ankiet

- raport: ocena wpływu społeczno-gospodarczego

Rezultat:

- publicznie dostępna wiedza na temat wpływu działań projektu na sytuację społeczno-ekonomicznąmieszkańców obszaru i możliwość wykorzystania doświadczeń w innych działaniach.

Page 105 of 154

Komputer

Prostokąt


a) Opracowanie raportu –„Ocena społeczno-gospodarcza” 250 ankiet x 32euro/ankietę = 8000 euro (External)


c) Koordynator ds. komunikacji: 95 euro/dzień x 90 dni= 8550 euro (Personnel)

Razem: 17125 euro


Page 106 of 154

Komputer

Prostokąt

LIFE13 NAT/PL/000050 - C1e

E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.1: Folder informacyjny o projekcie i gadżety promocyjneDescription (what, how, where and when):W ramach tego zadania zaplanowano wykonanie folderu informacyjnego oraz gadżetów promocyjnych.

A) Folder informacyjny o projekcie prezentować będzie podstawowe informacje o projekcie. Folder przedstawicel projektu, potrzeby jego realizacji i oczekiwane rezultaty.

Folder w formacie A4 łamane na 3 części, kolor, nakład: 3 tys. w j. polskim, 1 tys. w j. angielskim i niemieckim,500 w języku rosyjskim.

Foldery zostaną dostarczone kluczowym interesariuszom projektu, tj. mieszkańcom i zarządzającym terenami.Będą też dostępne w siedzibie beneficjenta dla odwiedzających Biebrzański Park Narodowy (osób z Polski izagranicy).

B) Gadżety promocyjne - produkty promocyjne, dające gwarancję długotrwałego przekazu celów i treściprojektu poprzez swoją użyteczność i funkcjonalność. Zadanie przewiduje wykonanie następujących gadżetówpromocyjnych: kubki, T-shirty, torby lniane, zestawy (zeszyt + długopis). Wszystkie produkty z logo projektu.

Wykonanie i zakup opisywanych produktów promocyjnych dokonany będzie od firmy lub firm zajmujących siętego rodzaju dystrybucją.

Tak duży nakład folderu informacyjnego i gadżetów promocyjnych jest podyktowany zaplanowanymidziałaniami informacyjno-promocyjnymi. Realizacja projektu zakłada m.in. spotkania informacyjne zespołecznością lokalną (działanie E2) - przewidujemy udział ok. 560 osób; warsztaty „Ochrona bioróżnorodnościna obszarach rolniczych” (działanie E7) - przewidujemy udział 100 osób; warsztaty „Polubić bobra” (działanieE8) - przewidujemy udział 100 osób oraz konferencja kończąca projekt (działanie E5) - przewidujemy udziałok. 80 osób. Łącznie w zaplanowanych działaniach weźmie udział ok. 840 osób. Dobrze zaplanowane zapleczeinformacyjno-promocyjne umożliwi poparcie idei i założeń projektu. Realizacja konkretnych działań z zakresugospodarki wodnej, jak i ochrony czynnej ekosystemów występujących na obszarze projektu powinna byćugruntowana poprzez odpowiednie działania w ramach kampanii promocyjnej. Pozwoli ona na zbudowanierelacji między Beneficjentem a społecznością lokalną oraz wywołanie u odbiorcy jego przychylności.

Przygotowaniem i realizacją działania zajmie się koordynator ds. komunikacji. Zadanie będzie realizowane wokresie IV kwartał 2014 r. - IV kwartał 2015 r.

Reasons why this action is necessary:Zadanie przewiduje rozpowszechnianie informacji o projekcie poprzez różne formy przekazu. Folder ma nacelu przekazanie odbiorcom podstawowych informacji o projekcie. Folder oraz gadżety promocyjne stanowiąwsparcie dla działań projektu oraz stanowią skuteczną metodę intensyfikacji działań informacyjnych,promocyjnych i edukacyjnych. Działania promocyjne umożliwią poparcie idei i założeń projektu orazprzyczynią się do większej przychylności odbiorców.




a) opracowanie zawartości merytorycznej folderu,

Page 107 of 154

Komputer

Prostokąt


How was the cost of the action estimated?:Skład i druk folderu skalkulowano wg badania cen rynkowych. Tłumaczenie streszczenia folderu na j.angielski, niemiecki i rosyjski skalkulowano wg cen umownych. Wykonanie gadżetów promocyjnych projektuskalkulowano na podstawie badania cen rynkowych.

Koszty:

a) skład i druk folderu: 5,5 tys. szt. x 0,5 euro/szt. = 2750 euro (External)

b) tłumaczenie na j. angielski, niemiecki i rosyjski: 6 stron x 30 euro = 180 euro (External)

c) 1000 kubków x 2 euro = 2000 euro (Consumables)

d) 1000 koszulek x 8 euro = 8000 euro (Consumables)

e) 1000 toreb x 1,5 euro = 1500 euro (Consumables)

f) 1000 zestawów (zeszyt + długopis) x 1,5 euro = 1500 euro (Consumables)


h) Koordynator ds. komunikacji: 95 euro/dzień x 60 dni = 5700 euro (Personnel)

Razem: 21 860 euro


b) wydruk folderów promocyjnych: 3 tys. w języku polskim, 1 tys. w języku angielskim i niemieckim, 500 wjęzyku rosyjskim,

c) kubki (1000 szt.) - porcelanowy o pojemności 0,25 litra, z nadrukiem oraz logotypy, projekt graficzny kubka,

d) koszulki T-shirt (1000 szt.) - bawełniane o wysokiej gramaturze z nadrukiem oraz logotypy, w różnychkolorach, pełna gama rozmiarowa, projekt graficzny koszulki,

e) torby lniane (1000 szt.) - z naturalnego materiału (bawełna lub len), z rączkami, posiadać będzie nadrukgraficzny oraz logotypy, wymiary zbliżone do formatu A3, projekt graficzny torby,

f) zestaw - (zeszyt i długopis)(1000 szt.) - długopis z wkładem niebieskim, zeszyt formatu A5. Oba produktyoznakowane będą logotypami.

Rezultaty:

- szerzenie informacji o projekcie

- przekaz informacji o projekcie, celach, planowanych działaniach i rezultatach (folder)

- przeprowadzenie skutecznej kampanii promocyjno-informacyjnej.

Page 108 of 154

Komputer

Prostokąt


E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.2: Spotkania ze społecznością lokalnąDescription (what, how, where and when):Planuje się bezpośrednie spotkania informacyjne ze społecznością lokalną z obszaru projektu. Spotkaniazostaną zorganizowane w miejscowościach związanych z realizacją projektu (m.in. Ciszewo, Kuligi, Przechody,Ruda, Kapice, Sojczyn Borowy). Planuje się zorganizowanie 18 spotkań. Ich celem będzie przekazanieinformacji o projekcie i zaproszenie do bezpośredniego udziału w realizacji projektu. Spotkania zmieszkańcami będą wynikiem zaplanowanych praktycznych działań, kiedy konieczne będą negocjacje wkonkretnych przypadkach (wykup gruntów, wykonywanie zabiegów ochronnych). Na zakończenie projektuzaplanowano końcowe spotkanie informacyjne (dla ok. 50 osób), pokazujące rezultaty projektu. W celuskutecznej prezentacji projektu zaplanowano zaprojektowanie i wykonanie przenośnych tablic roll-up - 2 szt.Narzędzie te będzie także wykorzystywane w trakcie innych spotkań, jak również podczas konferencjikończącej projekt. W realizacji działania będzie wykorzystany samochód zakupiony w działaniu A1.


Reasons why this action is necessary:Z praktyki w dziedzinie ochrony przyrody powszechnie wiadomo, iż bardzo często lokalne społeczności,właściciele gruntów, stoją w opozycji do działań w tym zakresie. Dlatego uzasadnione i konieczne jeststworzenie mechanizmów wpływających na zmianę mentalności mieszkańców terenu i wypracowanie u nichpozytywnego odbioru w stosunku do działań proponowanych w projekcie. Mieszkańcy z terenu projektureprezentują różne i czasem bardzo odmienne grupy interesu. Kluczowe znaczenie ma dotarcie dokonkretnych osób posiadających grunty na terenie projektu. Spotkania w miejscowościach zlokalizowanych naobszarze projektu dadzą szansę na bezpośredni kontakt z podstawowymi interesariuszami projektu.

Zadanie wspiera działania: B1- wykup gruntów oraz działania projektu z bloku C.



How was the cost of the action estimated?:Wynajęcie sal na spotkania lokalne skalkulowano wg lokalnych cen rynkowych. Catering (napoje, kawaherbata i poczęstunek) skalkulowano wg cen rynkowych.



a) 18 spotkań z mieszkańcami obszaru projektu

b) wykonane przenośne tablice promocyjne roll-up o wymiarach 100 x 200cm - 2 szt.

Rezultaty:

- przekazanie informacji o projekcie

- akceptacja zadań założonych w projekcie

- uzyskanie zgody właścicieli na sprzedaż gruntów

Page 109 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


Koszty:

a) wynajęcie sali: 18 spotkań x 43 euro = 774 euro (External)

b) catering spotkań lokalnych: (17 spotkań x 30 osób x 3 euro) + (1 spotkanie x 50 osób x 3 euro) = 1680euro (Consumables)

c) wykonanie tablic promocyjnych roll-up: 2 szt. x 230 euro/szt. = 460 euro (External)

d) transport do lokalizacji (paliwo) - 13l/100 km x 1000km x 1,4 euro/l = 182 euro (Travel)

e) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 20 dni= 2300 euro (Personnel)

f) Koordynator ds. komunikacji: 95 euro/dzień x 70 dni = 6650 euro (Personnel)

Razem: 12 046 euro

Page 110 of 154

Komputer

Prostokąt


E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.3: Tablice informacyjne o projekcieDescription (what, how, where and when):W ramach działań informacyjnych przewidujemy ustawienie 7 kompletów tablic informacyjnych (po 2 tablicew komplecie). Tablice ustawione będą w kluczowych miejscach obszaru projektu np. przy zabudowiehydrotechnicznej oraz przy siedzibie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Do każdej tablicy osobnoprzygotowany będzie solidny i masywny drewniany stelaż ze szczególnym zabezpieczeniem częścipodziemnej stelaża przed gniciem. Zawartość merytoryczna zostanie ustalona w ramach pracy personeluzarządzającego projektem. Będzie dotyczyła celów projektu, opisywała podjęte działania i oczekiwane efektyekologiczne zabiegów renaturyzacyjnych. Roboczy wymiar tablic to 90 x 120cm.

Tekst zostanie przetłumaczony na język angielski, niemiecki i rosyjski w zleceniu zewnętrznym. Druk i skład,materiały na stelaże oraz posadowienie tablic zlecone będą na zewnątrz.


Reasons why this action is necessary:Działanie ma na celu podnoszenie świadomości społecznej. Tablice informacyjne będą nawiązywały dokorzyści jakie niesie projekt zarówno dla przyrody, jak i lokalnej społeczności. Tablice będą również miałycharakter edukacyjny i informacyjny dla odwiedzających obszar. Wskazywały będą na potrzebę ochronyprzyrody i działań zaplanowanych w projekcie. Zadanie to będzie wykorzystane w realizacji działańzwiązanych z zarządzaniem projektem oraz wspierało działania z bloku E.



How was the cost of the action estimated?:Skład i druk tablic informacyjnych skalkulowano na podstawie cen rynkowych. Kosztem jest praca edytorsko-graficzna dwóch tablic, materiały do nadruku oraz druk tablic, materiały zabezpieczające przedmechanicznym uszkodzeniom tablic.

Wykonanie konstrukcji tablic oraz posadowienie ich w terenie skalkulowano na podstawie cen umownych.Tłumaczenie tablic na język angielski, niemiecki i rosyjski skalkulowano na podstawie cen umownych.

a) Skład i druk tablic informacyjnych: 7 kpl. x 480 euro/kpl = 3360 euro (Infrastructure)

b) Wykonanie konstrukcji tablic i posadowienie w terenie; 7 kpl x 648 euro/kpl = 4536 euro (Infrastructure)

c) Tłumaczenie tekstu tablic na język angielski, niemiecki i rosyjski: 6 stron x 30 euro = 180 euro

Expected results (quantitative information when possible):Cele produktowe;

Wykonananie i ustawienie 7 kompletów (po 2 tablice na komplet) tablic informacyjnych na terenie objętymprojektem oraz przy siedzibie beneficjenta projektu.

Rezultaty:

- dotarcie z informacją o projekcie do szerokiego grona społeczności

- utrwalenie wizerunku projektu w terenie

Page 111 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


(Infrastructure)



Razem: 14 006 euro


Page 112 of 154

Komputer

Prostokąt


E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.4: Strona internetowa projektuDescription (what, how, where and when):Zadanie obejmuje zaprojektowanie, uruchomienie i obsługę strony internetowej, włączonej do stronyinternetowej Biebrzańskiego PN. Strona internetowa będzie zawierała informacje o celach projektu,sprawozdania z postępu prac, relacje z przebiegu spotkań ze społecznością lokalną, raporty roczne i końcowez monitoringu hydrologicznego i przyrodniczego. Strona będzie aktualizowana na bieżąco, w zależności odwydarzeń związanych z projektem. W celu stworzenia strony internetowej projektu konieczne będziewykupienie domeny oraz hostingu dla strony www. Niezbędne będzie także wykonanie technicznego szkieletustrony. Powstanie również angielsko, rosyjsko i niemieckojęzyczna wersja strony. Stworzenie strony zleconezostanie na zewnątrz. Zawierała będzie do 20 stron polskich oraz streszczenia w j. angielskim, niemieckim irosyjskim.


Reasons why this action is necessary:Zadanie ma na celu upublicznienie informacji, uzyskanie pozytywnego odbioru i społecznego poparcia dlacelów i działań projektu. Strona internetowa zapewni dystrybucję informacji i promocję projektu wśród ogółuspołeczności, tak w Polsce jak i zagranicą. Będzie ona kolejnym, bardzo ważnym kanałem i płaszczyznąkomunikacji. Ponadto będzie budowała wizerunek projektu. Zadanie to będzie wykorzystane w realizacjidziałań zarządzania projektem oraz wspierało inne działania z bloku E.




a) wykup domeny i hostingu strony: 4 lata x 150 euro = 600 euro (External)

b) wykonanie projektu technicznego strony: 1000 euro (External)

c) tłumaczenie tekstu strony na j. angielski, niemiecki i rosyjski: 60 stron x 30 euro = 1800 euro (External)



- wykonany projekt techniczny i powstanie strony internetowej projektu ze streszczeniami w językuangielskim, niemieckim i rosyjskim.

- wykupiony hosting i domena strony

Rezultaty:

- dostarczona informacja o projekcie do szerokiego grona odbiorców w Polsce i za granicą

- dostarczenie informacji z postępów realizacji projektu

- promocja projektu

Page 113 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt



Razem: 21 205 euro


Page 114 of 154

Komputer

Prostokąt


E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.5: Konferencja kończąca projektDescription (what, how, where and when):Na zakończenie projektu zostanie przeprowadzona konferencja w celu podsumowania wyników projektu orazzaprezentowania rezultatów i osiągnięć. Konferencja będzie okazją do podzielenia się zdobytą wiedzą wtrakcie projektu oraz omówienia doświadczeń zdobytych podczas jego trwania. Planujemy 2 dniowąkonferencję podsumowującą projekt. Konferencja odbędzie się w jednej z miejscowości w okolicy realizacjiprojektu. W programie zaplanowano wyjazd terenowy z omówieniem i pokazaniem jego kluczowychelementów. Dla uczestników konferencji przewidziano catering. Dla 20 gości zaproszonych i przyjeżdżającychz odległych miejscowości czy zagranicy zaplanowano noclegi i posiłki przez 3 dni pobytu. W celu ułatwieniakomunikacji przewidziano tłumaczenie konferencji na język angielski. Zaplanowano zaproszenie:interesariuszy, gospodarzy terenu i realizujących projekt. Zaproszeni zostaną także przedstawiciele instytucjibędących w trakcie realizacji podobnych projektów w ramach Programu LIFE+ z innych krajów UniiEuropejskiej, przedstawiciele ministerstwa, innych parków narodowych i obszarów Natura 2000, samorządówlokalnych z innych części kraju. Przewidujemy udział 60-80 osób. Uczestnicy konferencji otrzymają materiałyinformacyjne i promocyjne projektu.


Reasons why this action is necessary:W celu przekazania doświadczeń i wniosków oraz zaprezentowania ostatecznych rezultatów projektuzorganizowana będzie konferencja końcowa. Dzięki temu możliwe będzie porównanie założonych rezultatów zefektem końcowym oraz zaprezentowanie wpływu projektu na sytuację społeczno-ekonomiczną społecznościlokalnej i na przywrócenie funkcji ekosystemu.



How was the cost of the action estimated?:Wynajęcie sali konferencyjnej (wentylowanej) ustalono wg cen rynkowych. Catering (przerwy kawowe, napojechłodzące, przekąski) ustalono wg cen rynkowych. Dla 20 zaproszonych gości konferencji przewidzianonoclegi i wyżywienie (w tym jeden nocleg i wyżywienie przed rozpoczęciem konferencji) – koszty skalkulowanowg cen rynkowych.

Koszt transportu (wyższej klasy autokary ze względu na rangę przedsięwzięcia) skalkulowano wg cen


- zorganizowanie konferencji na zakończenie projektu dla ok. 80 osób

Rezultaty:

- przekazanie informacji o realizacji i działaniach projektu wśród interesariuszy projektu oraz innychpodmiotów (środowiska naukowe, władze lokalne, ośrodki decyzyjne itp);

- wymiana opinii o działaniach projektu i jego rezultatach;

- wzrost akceptacji działań projektu;

- zintegrowanie środowiska interesariuszy wokół celów projektu.

Page 115 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


rynkowych.

Koszt tłumaczenia na j. angielski skalkulowano wg cen rynkowych.

Koszty zadania:

a) Wynajęcie sali konferencyjnej: 2 dni x 150 euro/dzień = 300 euro (External)

b) Catering dla uczestników: 80 osób x 2 dni x 15 euro = 2400 euro (Consumables)

c) Noclegi i wyżywienie dla zaproszonych gości na konferencję podsumowującą: 20 osób x 3 dni x 44 euro =2640 euro (Consumables)

d) Transport dla uczestników: 2 autokary x 300 euro x 1 dzień = 600 euro (External)

e) tłumacz j. angielskiego: 2 dni x 200 euro/dzień = 400 euro (External)

f) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 25 dni= 2875 euro (Personnel)

g) Koordynator ds. komunikacji: 95 euro/dzień x 60 dni = 5700 euro (Personnel)

Razem: 14 915 euro


Page 116 of 154

Komputer

Prostokąt


E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.6: Raport LaikaDescription (what, how, where and when):W Raporcie Laika zostanie przedstawione podsumowanie najważniejszych działań projektu, jego osiągnięć idoświadczeń. Raport zakończony zostanie po wykonaniu wszystkich głównych działań projektu.Dystrybuowany będzie w siedzibie Biebrzańskiego PN, rozesłany do najważniejszych interesariuszy orazrozdany w trakcie konferencji końcowej. W celu zwiększenia dostępności raportu dla szerokiego gronaodbiorców wykonane zostanie streszczenie w j. angielskim. Raport zredagowany będzie przez personelprojektu, złożony, wydrukowany i tłumaczony w ramach zlecenia na zewnątrz. Raport będzie formatu A4, 20str. + okładki, nakład 1000 szt.


Reasons why this action is necessary: Raport Laika zostanie wykonany w celu przekazania końcowych, najważniejszych efektów działań projektu.Zadanie nawiązujące do wszystkich działań projektu.



How was the cost of the action estimated?:Koszty zadania:

a) skład i druk raportu: 1000 szt x 3 euro = 3000 euro (External)

b) tłumaczenia na j. angielski: 8 stron x 30 euro = 240 euro (External)


Razem: 8990 euro



a) opracowany Raport Laika przez personel projektu

b) wydruk Raportu Laika - 1000 szt.

Rezultaty:

- przekazanie szerszemu gronu odbiorców wyników projektu

- publicznie dostępna wiedza nt. rezultatów realizacji projektu i jego wpływ na sytuację społeczno-ekonomiczną, a także na przywrócenie funkcji ekosystemu.

Page 117 of 154

Komputer

Prostokąt


E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.7: Warsztaty "Ochrona bioróżnorodności na obszarach rolniczych"Description (what, how, where and when):W ramach zadania zaplanowano 4 jednodniowe warsztaty tematyczne o roboczym tytule „Ochronabioróżnorodności na obszarach rolniczych”, na które zaprosimy jednorazowo do 25 uczestników. Wykładyzostaną połączone z sesją terenową. Do obsługi sesji terenowej zaplanowano wynajem lokalnego transportu.Zapewnimy też salę do przeprowadzenia warsztatów oraz lokalny catering. Warsztaty skierowane są dorolników posiadających łąki na siedliskach bagiennych, szczególnie te cechujące się wyjątkowymi waloramiprzyrodniczymi. Jakość merytoryczną warsztatów zapewni specjalista od siedlisk oraz gospodarowania iochrony przyrody. Na potrzeby warsztatów zostanie przygotowany folder w nakładzie 1000 egzemplarzy,kolor, w formacie A4. Tekst do folderu zostanie opracowany przez specjalistę realizującego warsztaty. Druk,skład i opracowanie graficzne wykona firma zewnętrzna. W folderze znajdą się m.in. podstawowe wiadomościo cennych siedliskach oraz informacje opisujące najlepsze praktyki gospodarowania na obszarach rolniczychmające na uwadze ochronę wartości przyrodniczych. W warsztatach uczestniczyć będą rolnicy (100 osób)posiadający grunty w granicy obszaru projektu. Wiedza pozostałych właścicieli łąk będzie uzupełniona poprzezdostarczenie im wcześniej wspomnianego folderu. W realizacji działania będzie wykorzystany samochódzakupiony w działaniu A1.

Reasons why this action is necessary:Celem działania jest nie tylko edukacja formalna i promocja projektu, ale stworzenie społecznych więzipomiędzy uczestnikami projektu. Podniesienie wiedzy przyrodniczej oraz wiedzy z zakresu ochrony przyrodyma kluczowe znaczenie dla akceptacji działań projektu i zaangażowania mieszkańców w projekt. Działaniezmierza do podjęcia bliższej współpracy z rolnikami i przeprowadzenie warsztatów podnoszących wiedzęrolników na temat przyrodniczych wartości obszarów rolniczych i ich środowiskowego znaczenia, pokazywaniadobrych praktyk gospodarowania. W konsekwencji te działania przyczynią się do skutecznej ochrony cennychelementów przyrody na nich występujących.



How was the cost of the action estimated?:W celu przeprowadzenia warsztatów zostanie wynajęta sala. Cenę wynajęcia sali skalkulowano wg cenrynkowych. Wynajem transportu lokalnego - wg lokalnych cen rynkowych. W trakcie trwania warsztatów dlauczestników przygotowany zostanie catering. Jednostkowy koszt na uczestnika - 5 euro - skalkulowany zostałwg cen rynkowych. Koszt wykładowcy obejmuje przeprowadzenie wykładów podczas warsztatów iprzygotowanie materiałów do druku folderu - skalkulowano wg cen umownych.


a) zorganizowane i przeprowadzone 4 jednodniowe warsztaty, łącznie dla 100 osób;

b) wydany folder „Ochrona bioróżnorodności na obszarach rolniczych”, nakład 1000 egz., format A4, kolor.

Rezultaty:

a) wzrost świadomości społeczności lokalnej

b) budowanie współpracy z rolnikami gospodarującymi na obszarze projektu i demonstrowanie dobrychpraktyk w zakresie gospodarowania na obszarach rolniczych.

Page 118 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


Wydanie folderu obejmuje: skład graficzny publikacji, druk publikacji formatu A4 w kolorze, w nakładzie 1 tys.egz. Koszt wydawnictwa skalkulowano wg cen rynkowych

Koszt transportu skalkulowano na podstawie cen paliwa i średniego zużycia paliwa przez samochódterenowego.

a) wynajęcie sali: 4 x 43 euro = 172 euro (External)

b) wynajęcie transportu lokalnego: 4 x 90 euro = 360 euro (External)

c) poczęstunek w trakcie warsztatów: 4 spotkania x 25 osób x 5 euro/osoba = 500 euro (Consumables)

d) wykładowca: 1 osoba x 4 warsztaty x 150 euro/wykładowca = 600 euro (External)

e) skład i druk folderu w kolorze, format A4, nakład 1 tys. egz. x 0,5 euro/szt. = 500 euro (External)

f)Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 500 km x 1,4 euro/l = 91 euro (Travel)

Razem: 2 223 euro


Page 119 of 154

Komputer

Prostokąt


E. Public awareness and dissemination of resultsACTION E.8: Warsztaty "Polubić bobra"Description (what, how, where and when):Bagna Biebrzańskie stanowią ostoję dla licznie występującego bobra Castor fiber. Bóbr jest gatunkiem istotniewpływającym na kształtowanie siedliska. W sytuacji postępującego osuszania terenu, aktywność licznejpopulacji bobra (budowa tam) może prowadzić do lokalnego podwyższenia lustra wody. Warsztaty terenowebędą realizowane wzdłuż Kanału Kapickiego. Podczas warsztatów uczestnicy będą mogli zaznajomić się ztrybem życia oraz zobaczyć ślady bytowania tego największego gryzonia Europy.

W ramach zadania zaplanowano 4 jednodniowe warsztaty terenowe o roboczym tytule „Polubić bobra”, naktóre zaprosimy jednorazowo do 25 uczestników. Do obsługi warsztatów terenowych zaplanowano wynajemlokalnego transportu. Zapewnimy też wyżywienie (ognisko). Warsztaty skierowane są do dzieci i młodzieżyszkolnej. Na potrzeby warsztatów zostanie przygotowany folder w nakładzie 1000 egzemplarzy, kolor wformacie A4. Tekst do folderu zostanie opracowany przez specjalistę realizującego warsztaty. Druk, skład iopracowanie graficzne wykona firma zewnętrzna. Warsztaty odbędą się w II kwartale 2016 i 2017 roku. Wrealizacji działania będzie wykorzystany samochód zakupiony w działaniu A1. Przygotowaniem i realizacjązajmie się koordynator ds. komunikacji.

Reasons why this action is necessary:Celem działania jest nie tylko edukacja formalna i promocja projektu, ale stworzenie społecznych więzipomiędzy uczestnikami projektu. Podniesienie wiedzy przyrodniczej oraz wiedzy z zakresu ochrony przyrodyma kluczowe znaczenie dla akceptacji działań projektu i zaangażowania mieszkańców w projekt, również tychmłodszych, uczących się.



How was the cost of the action estimated?:W celu przeprowadzenia warsztatów terenowych zostanie wynajęty transport lokalny- wg lokalnych cenrynkowych. W trakcie trwania warsztatów dla uczestników zapewnione zostanie wyżywienie. Jednostkowykoszt na uczestnika - 3 euro skalkulowany został wg cen rynkowych. Koszt wykładowcy obejmujeprzeprowadzenie wykładów podczas warsztatów terenowych. Koszt transportu skalkulowano na podstawiecen paliwa i średniego zużycia paliwa przez samochód terenowy.

a) wynajęcie transportu lokalnego 4 x 90 euro = 360 euro (External)

b) wyżywienie: 4 spotkania x 25 osób x 3 euro/osoba = 300 euro (Consumables)

c) wykładowca: 1 osoba x 4 warsztaty x 150 euro/wykładowca = 600 euro (External)


- zorganizowane i przeprowadzone 4 jednodniowe warsztaty terenowe, łącznie dla 100 osób;

Rezultaty:

- rozpowszechnianie wiedzy przyrodniczej i z zakresu ochrony przyrody

Page 120 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


d) skład i druk folderu w kolorze, format A4, nakład 1 tys. egz. x 0,5 euro/szt. = 500 euro (External)

f) Transport do lokalizacji (paliwo): 13l/100 km x 200 km x 1,4 euro/l = 36 euro (Travel)

Razem: 1 796 euro


Page 121 of 154

Komputer

Prostokąt

LIFE13 NAT/PL/000050 - C1f

F. Overall project operation and monitoring of the project progressACTION F.1: Zarządzanie projektem przez Biebrzański Park NarodowyDescription (what, how, where and when):Biuro projektu zostanie zorganizowane w siedzibie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Zostanie powołany 9osobowy Komitet Sterujący, nadzorujący przebieg projektu i pracę personelu operacyjnego podkierownictwem Kierownika Projektu. Grupa zarządzająca projektem składa się z Kierownika projektu,koordynatora ds. ochrony przyrody, koordynatora ds. technicznych, koordynatora ds. komunikacji,księgowego, ornitologów.

Osobą w pełni odpowiedzialną za organizację i wdrożenie działań projektu jest Kierownik Projektu. Kierownikprojektu będzie organizował i monitorował pracę osób odpowiedzialnych za grupy zadaniowe. Będzie onskładał sprawozdania Komitetowi Sterującemu Projektem (KS), reprezentowanemu przez PrzewodniczącegoKomitetu Sterującego. W roli Przewodniczącego Komitetu Sterującego widzimy osobę członka Rady NaukowejBiebrzańskiego Parku Narodowego wskazanego przez Radę – osobę niezatrudnioną w BPN. W czasie miedzyposiedzeniami Komitetu Sterującego bezpośrednią funkcję nadzorczą i kontrolną w imieniu Komitetu będziepełnił jego Przewodniczący- uwzględniliśmy umowę zlecenie dla Przewodniczącego. Przyjęliśmy, żePrzewodniczący będzie bezpośrednio angażował się w projekt przez 4 dni w miesiącu (odliczając okresrozruchu projektu, kiedy jeszcze nie będzie Komitetu Sterującego). Komitet Sterujący będzie organem, którynadzoruje jakość i monitoruje postęp projektu. KS nie będzie opłacany w faktycznym znaczeniu tego słowa.Nie będzie zatrudniany do projektu do wykonania mierzalnych usług. Zapewniliśmy jedynie tzw. diety zaczynności związane z działalnością społeczną i uczestnictwo w posiedzeniach Komitetu – podobnie jak jest toprawnie uregulowane w działalności samorządowej i na tym się wzorowaliśmy.

Zadania zespołu uczestniczącego w zarządzaniu projektem:

1. Przewodniczący Komitetu Sterującego – wykonywanie wszystkich czynności nadzorczych niezbędnych doweryfikacji zgodności projektu z założonymi celami i utrzymywania założonych ram projektu, tj. zakresu,terminów i kosztów.

Do zadań Przewodniczącego Komitetu Sterującego należy w szczególności:

a) Organizacja pracy Komitetu Sterującego,

b) przewodniczenie posiedzeniom Komitetu,

c) przygotowanie regulaminu pracy Komitetu,

d) wyznaczanie terminów, miejsca i porządku posiedzeń Komitetu,

e) zapraszanie ekspertów, przedstawicieli innych instytucji, grup społecznych i zawodowych, niezbędnych dorealizacji zadań Komitetu,

f) zapewnienie komunikacji między członkami Komitetu,

g) akceptacja dokumentów postanowień KS, protokołów z posiedzeń KS,

h) udzielanie wsparcia doradczego dla Kierownika Projektu,

i) akceptacja rezultatów finalnych prac, za osiągnięcie których odpowiada Kierownik Projektu - zgodnie zmacierzą odpowiedzialności.

j) bieżące kontrolowanie postępów prac i ich zgodności z wymaganiami, poprzez analizowanie raportów odKierownika Projektu, innych dokumentów przygotowanych przez Kierownika Projektu na żądaniePrzewodniczącego Komitetu,

k) ewaluacja projektu,

l) ewaluacja pracy członków Zespołu Projektu,

m) przedkładanie Dyrektorowi Biebrzańskiego Parku wniosków i rekomendacji Komitetu Sterującego,

n) zapewnienie niezbędnych zasobów do realizacji projektu, których dostarczenie należy do BeneficjentaProjektu

Page 122 of 154


2. Nadzór interesariuszy – głos doradczy Przewodniczącego KS. W skład zespołu wejdą przedstawicieleRegionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, przedstawicielaregionalnego podmiotu odpowiedzialnego za gospodarowanie wodami w rolnictwie, przedstawicielaRegionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, dwóch przedstawicieli samorządu terytorialnego, dwóchprzedstawicieli Beneficjenta. Ich rolą jest sprawdzanie, czy założenia projektu zachowują swoje znaczenie wkontekście ich zadań administracyjnych i potrzeb.

3. Kierownik projektu – osoba oddelegowana do pracy w projekcie, zatrudniona w BPN. Jego rolą będziezarządzanie operacyjne całością projektu; zadania obejmują: zarządzanie dokumentacją projektu, zlecaniezakresu prac koordynatorom specjalistycznym, zarządzanie konfiguracją pracy koordynatorów, kontrolowanieprzebiegu projektu, identyfikowanie i ocena ryzyka, raportowanie do KE i Komitetu Sterującego,monitorowanie postępów i jakości prac, odbieranie produktów prac, kontakty formalne związane z realizacjąprojektu, sprawdzanie pod kątem merytorycznym dokumentów księgowych, sporządzanie sprawozdań iraportów rzeczowo-finansowych przy współpracy z księgowym, przechowywanie dokumentów wynikających zrealizacji projektu, zarchiwizowanie dokumentacji projektu po jego zakończeniu. Kierownik projektu jestodpowiedzialny za realizację zadań: A3, C1, C2, C3, E6, F1, F3, F4.

4. Księgowy - osoba oddelegowana do pracy w projekcie, zatrudniona w BPN. Odpowiedzialna za prowadzenieprzez cały okres trwania projektu odrębnej informatycznej ewidencji wydatków, księgowanie wszystkichtransakcji, sprawdzanie pod względem rachunkowym dowodów księgowych, gromadzenie dowodówksięgowych, terminową realizację zobowiązań wynikających z realizacji projektu, sporządzanie sprawozdań iraportów finansowych, archiwizację dokumentacji związanej z zarządzaniem finansowym (działanie F1).

5. Koordynator ds. komunikacji -osoba oddelegowana do pracy w projekcie, zatrudniona w BPN. Zadania:organizacja i nadzorowanie działań z zakresu komunikacji i rozpowszechniania informacji, przygotowywaniemateriałów informacyjno-promocyjnych, prowadzenie zaplanowanych działań ze sfery komunikacji społecznej,będzie odpowiadał za organizację oceny wpływu społeczno-gospodarczego. Będzie odpowiedzialny zarealizację zadań: D4, E1, E2, E3, E4, E5, F2.

6. Koordynator ds. ochrony przyrody -osoba oddelegowana do pracy w projekcie, zatrudniona w BPN. Jego roląbędzie organizacja i nadzorowanie sfery działań z zakresu czynnej ochrony przyrody, działania z zakresumonitoringu fizykochemicznego i hydrobiologicznego oraz przyrodniczego. Będzie odpowiedzialny zarealizację zadań: C6, D2, D3, E7, E8.

7. Koordynator ds. technicznych - osoba oddelegowana do pracy w projekcie, zatrudniona w BPN. Jegogłównym zadaniem będzie prowadzenie wykupów gruntów, działania z zakresu monitoringu hydrologicznego.Będzie odpowiedzialny za realizację zadań: A1, A2, A4, B1, C4, C5, D1.

8. Ornitolodzy (8 osób) - będą zaangażowani do przeprowadzenia monitoringu cietrzewia w ramach zadaniaD3. W tej grupie znajduje się trzech ornitologów zatrudnionych w Biebrzańskim Parku Narodowym oraz pięciu,którzy zostaną zatrudnieni czasowo, tylko do realizacji tego zadania.

W ramach realizacji projektu będziemy korzystali z pomocy ekspertów m.in. z zakresu wiedzy prawnej. Zdoświadczenia Beneficjenta przy realizacji projektów LIFE wynika, że wsparcie prawne jest wskazane. Ichdziałalność zostanie pokryta z kosztów overheads.

Zaplanowano koszty podróży i utrzymania dla 2 osób uczestniczących w realizacji projektu w celu udziału wspotkaniu inauguracyjnym ( tzw. Kick-off meeting) z przedstawicielami Komisji Europejskiej.

Page 123 of 154

Komputer

Prostokąt


Reasons why this action is necessary:Działanie niezbędne do profesjonalnej organizacji i realizacji projektu. Całościowe zarządzanie projektem,ciągła ewaluacja i monitorowanie projektu, autoewaluacja celów projektu umożliwi szybkie i elastycznereagowanie na pojawiające się potencjalne zagrożenia związane zarówno z terminami, zakresem jak i zkosztami realizacji zadań. Sformalizowanie procesu kontroli i monitoringu umożliwią sprawne i terminowepozyskiwanie informacji zwrotnych o postępach i zagrożeniach.



How was the cost of the action estimated?:Koszt transportu oszacowano ryczałtem dla samochodów prywatnych. Koszt osób zatrudnionych na podstawieumów zleceń oszacowano na podstawie cen umownych. Koszt zatrudnienia pracowników etatowychoszacowano biorąc pod uwagę wszystkie składniki kosztów zatrudnienia pracownika etatowego kadryśredniego szczebla kierowniczego w BPN.

1) Członkowie Komitetu Sterującego, diety za 8 posiedzeń: 105 euro/posiedzenie x 72 osobodni = 7560 euro(Personnel)

2) Przewodniczący Komitetu Sterującego: (4 razy/miesiąc x 48 miesięcy zaangażowania Przewodniczącego wprojekt) czyli 192 dni x 120 euro/dzień = 23040 euro (External), umowa zlecenie

3) Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 110 dni = 12650 euro (Personnel), osoba oddelegowana do pracy wprojekcie

4) Księgowy, ½ etatu: 565 dni x 80 euro/dzień = 45 200 euro (Personnel), osoba oddelegowana do pracy wprojekcie

5) Koszt przejazdu samochodem – ogólna realizacja projektu: 0,22 euro/km x 27000 km = 5 940 euro (Travel)

6) Diety- ogólna realizacja projektu: 100 x 19 euro = 1900 euro (Travel)

7) Noclegi ryczałt- ogólna realizacja projektu: 20 x 10 euro = 200 euro (Travel)

8) Wyjazd na Kick-off meeting (Travel)

a) Przelot: 2 osoby x 400 euro = 800 euro


- 3 pracowników zatrudnionych na pełnym etacie

- 2 pracownik zatrudniony na 1/2 etatu

- ornitolodzy - 8 osób

- Przewodniczący Komitetu Sterującego

Rezultaty:

Praca ludzi doświadczonych, zajmujących się różnymi dziedzinami, wpłynie pozytywnie na zarządzanieprojektem.

Page 124 of 154

Komputer

Prostokąt


b) Dieta: 2 osoby x 3 dni x 45 euro = 270 euro

c) Noclegi: 2 osoby x 2 noclegi x 150 euro = 600 euro

Razem: 98 160 euro


Page 125 of 154

Komputer

Prostokąt


Struktura zarzdzania projektemName of the picture:

Page 126 of 154


F. Overall project operation and monitoring of the project progressACTION F.2: Współpraca i wymiana doświadczeń z innymi projektamiDescription (what, how, where and when):W ramach tego działania zaplanowano wyjazd 5-cio dniowy dla 4 osób do państwa na terenie Unii, gdzie jestrealizowany projekt w ramach finansowania programu LIFE+. Dlatego też zaplanowano wyjazd do ParkuNarodowego Kemeri na Łotwie. Koszty związane z tym zadaniem obejmują – transport, noclegi orazwyżywienie. Wyjazd zaplanowano na II-III kwartał 2016 roku.


Pracownicy projektu mogą również brać udział w seminariach i konferencjach dotyczących innych wniosków.

Reasons why this action is necessary:Celem działania jest zdobycie wiedzy merytorycznej, jak i praktycznej niezbędnej do prowadzenia własnegoprojektu. Tworzenie sieci projektów przyczynia się do wypracowania wspólnych rozwiązań z zakresu ochronyprzyrody terenów cennych przyrodniczo.



How was the cost of the action estimated?:a) Wyjazd 5 dniowy dla 4 osób (Travel)

- dieta: 4 osoby x 45 euro x 5 dni = 900 euro

- noclegi: 4 osoby x 150 euro x 4 dni = 2400 euro

- transport: 13 l/100 km x 2000 km x 1,4 l/km = 364 euro


c) Koordynator ds. komunikacji: 95 euro/dzień x 40 dni = 3800 euro (Personnel)

Razem: 8039 euro



- 5 dniowy wyjazd zagraniczny dla 4 osób

Rezultaty:

Wiedza i doświadczenie w realizacji projektu oraz stworzenie sieci z innymi projektami.

Page 127 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


Page 128 of 154


F. Overall project operation and monitoring of the project progressACTION F.3: After LIFE Conservation PlanDescription (what, how, where and when):“After LIFE Conservation Plan” będzie zawierał dalszy program działań, które zagwarantują utrzymanierezultatów projektu. Zadanie obejmuje zgromadzenie i analizę materiałów wejściowych, organizację paneluspecjalistów BPN i innych interesariuszy projektu, wypracowanie rozstrzygnięć, redakcję dokumentu. Przyrealizacji tego zadania wykorzystane zostaną nabyte doświadczenia i wyniki monitoringu przyrodniczego ihydrologicznego oraz lokalne plany rozwoju i strategie, związane z działalnością podmiotówadministracyjnych. Plan będzie zawierał informacje na temat obszaru, ocenę jego wartości przyrodniczych iekonomicznych, a także zalecenia dotyczące gospodarowania nim. Plan będzie przygotowany i opracowanyprzez personel projektu przy zaangażowaniu interesariuszy projektu, specjalistów Biebrzańskiego ParkuNarodowego. Rozpoczęcie prac nad dokumentem rozpocznie się w I kwartale 2018 r., a zakończy się w IIIkwartale 2018 r.


Reasons why this action is necessary:Plan ma zagwarantować wzmocnienie osiągniętych rezultatów i ich kontynuację po zakończeniu projektu.




Kierownik projektu: 115 euro/dzień x 30 dni= 3450 euro (Personnel)

Expected results (quantitative information when possible): Cel produktowy: “After LIFE Conservation Plan” – dokument planu zarządzania, uzgodniony zinteresariuszami projektu. Dokument będzie opublikowany na stronie www projektu.

Page 129 of 154

Komputer

Prostokąt


F. Overall project operation and monitoring of the project progressACTION F.4: Audyt zewnętrznyDescription (what, how, where and when):Audyt zewnętrzny ma na celu weryfikację końcowego sprawozdania finansowego, składanego do KomisjiEuropejskiej. Audytor sprawdzi zgodność z warunkami Postanowień Wspólnych oraz przestrzeganie prawa izasad księgowości obowiązujących w kraju. Działanie zostanie zlecone uprawnionemu audytorowi.

Reasons why this action is necessary:Zewnętrzna weryfikacja projektu. Obowiązkiem beneficjenta jest dopilnowanie, by dokumentacja finansowabyła zgodna z wymogami Komisji i obowiązującym w kraju prawem.



How was the cost of the action estimated?:Koszt określono szacunkowo na podstawia wstępnego rozpoznania rynku.

Koszty zadania:

a) Audyt biegłego rewidenta (1 raz): 10 000 euro (External)


Razem: 11 150 euro


Expected results (quantitative information when possible): Cel produktowy: raport finansowy sporządzony przez niezależnego rewidenta.

Page 130 of 154

Komputer

Prostokąt


DELIVERABLE PRODUCTS OF THE PROJECT

Name of the DeliverableNumber of the

associated actionDeadline

Folder informacyjny o projekcie E 1 31/12/2015

Folder do warsztatów "Ochrona bioróżnorodnościna obszarach rolniczych"

E 7 30/06/2016

Folder do warsztatów "Polubić bobra" E 8 30/06/2016

Raport Laika E 6 30/09/2018

Raport z oceny wpływu społeczno-gospodarczego

D 4 30/09/2018

After LIFE Conservation Plan F 3 30/11/2018

Raport końcowy PTAKI D 3 31/12/2018

Raport końcowy SIEDLISKA D 3 31/12/2018

raport końcowy o zmianach wartościbiologicznych elementów jakości wód

D 2 31/12/2018

raport końcowy o zmianach wartościfizykochemicznych elementów jakości wód

D 2 31/12/2018

raport końcowy z analizy zmian stanów wód izasobów wodnych

D 1 31/12/2018

raporty roczne o stanie elementówfizykochemicznych i biologicznych jakości wód

D 2 31/12/2018

raporty roczne o zasobach wodnych D 1 31/12/2018

raporty roczne z analizy zmian stanów wód D 1 31/12/2018

MILESTONES OF THE PROJECT

DeadlineName of the MilestoneNumber of the

associated action

Ustanowiono zespół zarządzania projektem F 1 30/09/2014

Zainstalowano urządzenia monitoringuhydrologicznego

D 1 31/03/2015

Wybudowano małą infrastrukturę turystyczną C 5 30/06/2016

Zakończenie w 100% prac na Kanale Kapickim C 4 30/06/2016

Zakończonie prac w celu utrzymaniaekosystemów nieleśnych

C 6 31/03/2017

Page 131 of 154


Wykonano 100% planu wykupu ziemi B 1 31/03/2018

Ukończenie 100% zakresu planu udrożnieniakoryta rzeki Ełk

C 2 30/06/2018

Zakończenie budowy mostu na rzece Ełk wrejonie uroczyska Dębiec

C 3 30/06/2018

Zakończenie w 100% przebudowy węzłaurządzeń wodnych Modzelówka i modernizacjijazu

C 1 30/06/2018

After LIFE Conservation Plan F 3 30/09/2018

Konferencja kończąca projekt E 5 30/09/2018

Zakończono ocenę wpływu społeczno-gospodarczego

D 4 30/09/2018

Zakończono końcowy audyt zewnętrzny F 4 31/12/2018

ACTIVITY REPORTS FORESEEN

• Inception Report (to be delivered within 9 months after the project start);

• Progress Reports n°1, n°2 etc. (if any; to ensure that the delay between consecutive reports does notexceed 18 months);

• Mid-term Report with payment request (only for project longer than 24 months)

• Final Report with payment request (to be delivered within 3 months after the end of theproject)

Please indicate the deadlines for the following reports:

Type of report Deadline

Inception report 28/02/2015

Progress report 31/03/2016

Midterm report 31/03/2017

Progress report 31/03/2018

Final report 31/03/2019

Page 132 of 154


TIMETABLE

Action

Actionnumbe Name of the action

2014

I II III IV

2015

I II III IV

2016

I II III IV

2017

I II III IV

2018

I II III IV

2019

I II III IV

A. Preparatory actions, elaboration of management plans and/or of action plans:A.1 Zakup samochodu terenowego do realizacji działań projektuA.2 Zakup wyposażenia do zarządzania projektemA.3 Kontrakt inżyniera nadzoruA.4 Wykonanie dokumentacji dla działań technicznych

B. Purchase/lease of land and/or compensation payments for use rights:B.1 Wykup gruntów

C. Concrete conservation actions:C.1 Przebudowa węzła urządzeń wodnych Modzelówka i modernizacja jazuC.2 Udrożnienie koryta rzeki EłkC.3 Budowa mostu na rzece Ełk w rejonie uroczyska Dębiec

C.4 Remont zastawki, wykonanie przetamowań i uzupełnienie korony groblina Kanale Kapickim

C.5 Budowa małej infrastruktury turystycznej wzdłuż Kanału KapickiegoC.6 Utrzymanie ekosystemów nieleśnych

D. Monitoring of the impact of the project actions:D.1 Monitoring hydrologiczny projektuD.2 Monitoring fizykochemiczny i hydrobiologiczny wódD.3 Monitoring przyrodniczy projektuD.4 Ocena wpływu społeczno-gospodarczego

E. Public awareness and dissemination of results:E.1 Folder informacyjny o projekcie i gadżety promocyjneE.2 Spotkania ze społecznością lokalnąE.3 Tablice informacyjne o projekcieE.4 Strona internetowa projektuE.5 Konferencja kończąca projektE.6 Raport Laika

Page 133 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt


E.7 Warsztaty "Ochrona bioróżnorodności na obszarach rolniczych"E.8 Warsztaty "Polubić bobra"

F. Overall project operation and monitoring of the project progress:F.1 Zarządzanie projektem przez Biebrzański Park NarodowyF.2 Współpraca i wymiana doświadczeń z innymi projektamiF.3 After LIFE Conservation PlanF.4 Audyt zewnętrzny

Page 134 of 154

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

Komputer

Prostokąt

life+ nature technical application forms · page 2 of 154. life13 nat/pl/000050 - a2 coordinating...

Documents