‹kizce (ordu) yöresindeki tersiyer yaﬂl› kalk ...1)/26-1_03.pdf · las, olivin ve opak...

‹kizce (Ordu) yöresindeki Tersiyer yafll› kalk-alkalen volkanitlerininmineral kimyas› ve petrokimyas›, KD Türkiye

Mineral chemistry and petrochemistry of Tertiary calc-alkaline volcanic rocksin the ‹kizce (Ordu) area, NE Turkey

‹rfan TEM‹ZEL, Mehmet ARSLANKaradeniz Teknik Üniversitesi, Jeoloji Mühendisli¤i Bölümü, 61080 TRABZON

ÖZ

Do¤u Pontidler’in bat›s›nda yer alan inceleme alan›n›n taban›nda; Geç Kretase-Paleosen yafll› Akveren Formas-yonu’nun Tekkiraz Üyesi bulunmaktad›r. Bu formasyonun üzerine uyumsuzlukla Paleosen (?)-Eosen yafll› Koçev-yan› bazalt› gelmektedir. Bu birimi uyumsuzlukla üzerleyen Eosen yafll› Tekkeköy Formasyonu; Çaybafl› Üyesi,Kurttafll› Tepe andeziti, Kale Üyesi, ‹kizce andeziti ve Teknecik andezit porfirinden oluflmaktad›r. ‹ncelenen volka-nitler; genellikle andezit, andezit porfir ve piroklastitlerinden daha az oranda ise bazalt ve bazaltik andezitten olufl-makta olup, genelde porfirik, mikrolitik porfirik, hyalo-mikrolitik porfirik, hyalopilitik, yer yer de entersertal, entergra-nüler, ak›nt› ve glomeroporfirik doku göstermektedir. Kayaçlar; klinopiroksen (Wo44-48En45-39Fs10-13), plajiyoklas(An31-80), olivin (Fo83-84), hornblend (Mg#=0.49-0.82), biyotit (Mg#=0.48-0.60), daha az oranda da magnetit, apatitve zirkondan oluflmaktad›r. Plajiyoklas fenokristallerinde halkal› zonlanma, elek dokusu, kemirilme; hornblend vebiyotitlerde opaklaflma ve bozunma; klinopiroksenlerde kemirilme yap›lar› gibi dengesizlik dokular› gözlenmekte-dir. Volkanitler; genel olarak kalkalkali ve toleyitik-alkali geçiflli olup, orta derecede potasyum içerirler. Ana oksit veiz element de¤iflimleri, kayaçlar›n gelifliminde klinopiroksen, olivin, hornblend, plajiyoklas, magnetit ve apatit ay-r›mlaflmas›n›n etkili oldu¤una iflaret etmektedir. Yüksek büyük iyon yar›çapl› litofil element (Sr, K2O, Rb, Ba) vehafif nadir toprak element (La, Ce) ile düflük Nb, Zr, Y ve TiO2 içerikleri, kayaçlar›n yitim ve astenosferik ergiyikle-rin kar›flt›¤› zenginleflmifl bir köken magmadan türedi¤ine iflaret etmektedir. Ayr›ca Koçevyan› bazalt› olivin+ojit de-netimli ayr›mlaflmayla, andezitik kayaçlar ise ojit + hornblend ± plajiyoklas kontrollü ayr›mlaflma ve özümleme ±magma kar›fl›m›yla oluflmufltur.

Anahtar Kelimeler: Andezit, bazalt, Do¤u Pontid, kalkalkalen volkanitler, kristal ayr›mlaflmas›, mineral kimyas›,Tersiyer volkanizmas›.

ABSTRACT

IThe lowermost unit in the studied area, located at the west of Eastern Pontids, is the Late Cretaceous-Paleoce-ne Tekkiraz Member of Akveren Formation. Paleocene (?)-Eocene Koçevyan› basalt overlies this unit unconfor-mably. Eocene Tekkeköy Formation consisting of Çaybafl› Member, Kurttafll› Tepe andesite, Kale Member, ‹kizceandesite and Teknecik andesite porphyr overlies this unit unconformably. The studied volcanic rocks are compo-sed of mainly andesite, andesite porphyr and pyroclastics, rarely basalt and basaltic andesite, and show generallyporphyric, microlitic porphyric, hyalo-microlitic porphyric, hyalopilitic and rarely intersertal, intergranular, fluidal andglomeroporphyric textures. The rocks include clinopyroxene (Wo44-48En45-39Fs10-13), plagioclase (An31-80), olivine(Fo83-84), hornblende (Mg# = 0.49-0.82), biotite (Mg# = 0.48-0.60), rarely magnetite, apatite and zircon. In theserocks, disequilibrium textures are observed such as oscillatory zoning, sieve texture and corrosion in plagioclasephenocrysts, breakdown and opaque in hornblendes and biotites, and dissolution in clinopyroxenes. Volcanics aregenerally calcalkaline and tholeiitic-alkaline transitional in character, and have medium-K contents. Major oxideand trace element variations indicate a significant role of clinopyroxene, olivine, hornblende, plagioclase, magne-tite and apatite fractionation during the evolution of rocks. High LILE (Sr, K2O, Rb, Ba) and LREE (La, Ce), and

Yerbilimleri (Earth Sciences), 26 (1), 25-47Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araflt›rma Merkezi DergisiJournal of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University

‹. TemizelE-mail: [email protected]

G‹R‹fi

Do¤u Pontidler, Özsayar vd. (1981)’ne göre,yaklafl›k olarak, Ardanuç-‹spir-Kemaliye-Refla-diye s›n›r› ile kuzey ve güney olmak üzere ikizona ayr›lmaktad›r. Bektafl vd. (1995)’ne göreise Kuzey zon, Eksen zonu ve Güney zon ol-mak üzere üç zona ayr›lmaktad›r. Do¤u Pontidkuzey zonunda magmatik ve volkano-sediman-ter kayaçlar, güney zonunda ise sedimanter vevolkanik kayaçlar yayg›n olarak bulunmaktad›r.Do¤u Pontidler’de; Jura, Geç Kretase ve Eosenolmak üzere, üç ana volkanik evre gözlenmek-tedir (Adamia vd., 1977; E¤in vd., 1979; Kazminvd., 1986; Çamur vd., 1996; Arslan vd., 1997).Liyas volkanizmas›n›n gerilmeli rejim alt›nda rift-leflmeye ba¤l› olarak, Üst Kretase volkanizma-s›n›n yitim sonucu, Eosen volkanizmas›n›n iseyitim sonunda alt kabuk ve/veya üst mantodank›smi ergime sonucu olufltu¤u ileri sürülmekte-dir (Arslan vd., 1997). Do¤u Pontidler’de ÜstKretase’ye kadar olan dönemde kuzey ve gü-ney zonda litolojik olarak benzerlikler gözlen-mektedir. Ancak Üst Kretase’de farkl›l›klar belir-gin olup, Güney zonda sedimanter kayaçlarakarfl›n, Kuzey zonda volkanik kayaçlar›n yayg›noldu¤u gözlenmektedir (Güven, 1993). Do¤uPontid Tersiyer volkanitleri ise, Kuzey zonda(Trabzon-Tonya yöresi) alkalen karakterli, Gü-ney zonda (Gümüflhane-Kale yöresi) ise kalk-alkalen karakterli olmak üzere, iki farkl› kayaçgrubu oluflturmaktad›r (Arslan vd., 1997, 2000,2002). Güney zonda, Gümüflhane-Torul yöre-sinde yüzeylenen ve bafll›ca bazaltik andezit,andezit ve daha az oranlarda bazalt ve aglome-ralardan oluflan volkanik kayaçlar›n taban›ndave ara seviyelerinde sedimanter birimlerin bu-lundu¤u belirtilmektedir (Aliyaz›c›o¤lu ve Arslan,1998; Arslan ve Aliyaz›c›o¤lu, 1998, 2001). Ku-zey zonda, Trabzon ve Tonya çevresinde yü-zeylenen volkanitler ise; alkali bazalt, tefrit, fo-nolitik tefrit, bazanit, aglomera ve tüflerindenoluflmaktad›r (Arslan vd., 2000). Petrografik vepetrokimyasal incelemeler, bu alanda iki farkl›

kayaç toplulu¤unun varl›¤›n› göstermifl olup,bunlar Trabzon ve Tonya grubu olarak ikiye ay-r›lm›flt›r (Arslan vd., 1997; fien vd., 1998). Olivin(Fo90-92) mineralinin genellikle Tonya grubunda-ki kayaçlarda, özflekilli analsim (lösitin alteras-yon ürünü olarak), nefelin ve sanidin mineralle-rinin ise Trabzon grubu kayaçlar›nda yayg›nolarak gözlendi¤ini ifade etmektedirler (Arslanvd., 1997, 2000, 2002; Ayd›n, 2003). Trabzonvolkanitlerinin karakteristik bir özelli¤i de, de¤i-flik boyut ve mineralojiye sahip kümülat karak-terli ksenolit içermesidir (fien, 2000).

‹nceleme alan›, Do¤u Pontid Tektonik Kufla-¤›’n›n bat›s›nda yer almakta olup, yaklafl›k120 km2’lik bir alan kapsamaktad›r. Bu çal›flma-n›n amac›, ‹kizce (Ordu) yöresi volkanitlerininstratigrafisi, petrografisi, mineral kimyas› ve pet-rokimyas›n› ortaya koyarak, öncel çal›flmalarladenefltirilerek bölgedeki volkanizman›n geliflimi-ni aç›klamak ve kökenini irdelemektir.

ANAL‹Z YÖNTEMLER‹

Çal›flma kapsam›nda araziden derlenen 120adet el örne¤inin ince kesitleri haz›rlanarak po-larizan mikroskopta ayr›nt›l› olarak incelenmifl-tir. Bu örneklerin petrografik özellikleri belirlene-rek modal analizleri yap›lm›fl ve adland›r›lm›fl-lard›r. Seçilmifl örneklerden parlat›lm›fl kesitlerhaz›rlanarak karbonla kaplanm›fl ve kesitlerüzerinde mineral analizleri Ulusal ÜniversitesiYer Bilimleri Araflt›rma Okulu Elektron Mikrop-rob Laboratuvar›’nda (Avustralya) CamecaMICROBEAM marka mikroprob ile gerçekleflti-rilmifltir. Arazi çal›flmalar› ve petrografik incele-meler esas al›narak ve mümkün oldu¤unca ay-r›flmam›fl olmas›na özen gösterilerek seçilen 25örnekten ana oksit, iz ve nadir toprak elementanalizleri yap›lm›flt›r. Önce çeneli, daha sonrada halkal› ö¤ütücüde yaklafl›k 200 meshe kadarö¤ütülen örnekler ana oksit, iz ve nadir elementanalizi için ACME Analitik Laboratuvar› (Kana-da)’na gönderilmifltir. Burada ana oksit ve iz ele-mentler ICP, nadir toprak elementler ise ICP-

26 Yerbilimleri (Earth Sciences)

low HFSE (Nb, Zr, Y, TiO2) contents show that the rocks have evolved from a parental magma derived from anenriched source of mixed subducted slab and asthenospheric melts. Besides Koçevyan› Basalt evolved by olivine+ augite controlled fractionation whereas andesitic rocks developed augite + hornblende ± plagioclase controlledfractionation and assimilation ± magma mixing.

Key Words: Andesite, basalt, Eastern Pontid, calc-alkaline volcanics, crystal fractionation, mineral chemistry, Ter-tiary volcanism.

MS ile analiz edilmifltir. Toz örneklerden 0.200 gal›narak 1.5g LiBO2 ile kar›flt›r›lm›fl, %5 HNO3içeren bir s›v› içinde çözündürülmüfltür. Anaelementler % a¤›rl›k, iz elementler ppm olarakölçülmüfltür. Toz örneklerden 0.250 g dört farkl›asit içinde çözündürülmüfl ve ppm olarak nadirtoprak element analizleri gerçeklefltirilmifltir.

GENEL JEOLOJ‹

Do¤u Pontid Tektonik Birli¤i’nin bat›s›nda yeralan ve genelde volkanitlerin egemen oldu¤uçal›flma alan›n›n taban›n›, Keskin vd. (1998) ta-raf›ndan adland›r›lan ve çamurtafl›, kireçtafl›,kumtafl›, marn, tüf-tüfit seviyelerinden oluflan,Geç Kretase-Paleosen yafll› Akveren Formas-yonu’na ait Tekkiraz Üyesi oluflturmaktad›r (fie-kil 1 ve 2). Temizel (2002)’in yapt›¤› çal›flmalar

sonucu belirlenen, iri ojit kristallerine sahip yeflil,koyu yeflil ve siyah renkli, masif, yer yer yast›klav debisi gösteren bazaltlardan oluflan ve ilkkez tan›mlanan Paleosen (?)-Eosen yafll› Ko-çevyan› bazalt› bu birimi uyumsuz olarak üzer-lemektedir. Tüm bu birimlerin üzerine uyumsuz-lukla gelen ve çal›flma alan›n›n hemen hementamam›n› kapsayan andezit, bazalt ve piroklas-titleri ile kumtafl›, silttafl›, marn, tüfit ara seviye-lerinden oluflan Eosen yafll› Tekkeköy Formas-yonu ilk defa Yoldafl vd. (1985) taraf›ndan ta-n›mlanm›flt›r. Bu birim, Temizel (2002)’in yapt›-¤› çal›flmalar sonucunda üye düzeyinde ay›rtla-narak incelenmifltir (bkz. fiekil 1 ve 2). Bu for-masyonun taban›n› çamurtafl›, silttafl› ve kumta-fl› ardalanmas› ile çak›ltafl› ara seviyelerindenoluflan Çaybafl› Üyesi (Keskin vd., 1998) olufl-turmaktad›r. Bu birimi keserek yüzeylenen ve

Temizel ve Arslan 27

fiekil 1. ‹nceleme alan›n›n yer bulduru ve jeoloji haritas›.Figure 1. Location and geological maps of the investigated area.

koyu gri, siyah ve kahverengimsi renklerde,cams› ve çok k›r›kl› bir yap›ya sahip olan ande-zitlerden oluflan Kurttafll› Tepe andeziti çal›flmaalan›n›n küçük bir k›sm›nda yüzeylenmektedir.Bu birimlerin üzerinde koyu gri, koyu yeflil, kah-verengi ve siyah renkli aglomera ve brefller ilegri, koyu gri, yeflilimsi sar› ve aç›k kahverengirenklerdeki tüflerden oluflan Kale Üyesi yer al-maktad›r. Bunlar›n üzerine de gri-yeflil, koyu ye-flil, kahverengi, prizmatik debili andezitten olu-flan ‹kizce andeziti gelmektedir. Eosen yafll› Ka-le Üyesi’ne ait brefller, gri, koyu gri, koyu yeflilrenkte gözlenen Teknecik andezit porfiri taraf›n-dan kesilmekte ve üzerlenmektedir. ‹stif, Kuva-terner yafll› taraça ve alüvyonlarla örtülmektedir(bkz. fiekil 1 ve 2).

VOLKAN‹TLER‹N PETROGRAF‹S‹VE M‹NERAL K‹MYASI

Koçevyan› Bazalt›

Genellikle porfirik, glomeroporfirik, hyalopilitik,entergranüler ve entersertal doku gösterirler.Ayr›ca, klinopiroksen fenokristallerinin kenarla-r›nda k›smi ergime ile geliflen kemirilme yap›s›ile plajiyoklas ve opak mineral kapan›mlar› içe-ren klinopiroksenlerin gösterdi¤i kümülofirik do-ku gibi dengesizlik dokular›na da rastlamakmümkündür (fiekil 3). Kayaç içerisinde iri kristalolarak klinopiroksen, fenokristal olarak plajiyok-las, olivin ve opak mineral gözlenmektedir. ‹kin-cil mineral olarak, bunlara kalsit ve klorit efllik et-mektedir. Hamurda ise, daha çok plajiyoklasmikrolitleri ve volkanik cam bulunmakta olup,genelde mikrolitik ve hyalo-mikrolitik doku gös-termektedirler.

Bazaltlardaki plajiyoklaslar mikroprob analizler-ine göre bitovnittir (fiekil 4). Bileflimleri genellik-le An74-80 Ab23-18 Or3-2 aras›nda de¤iflmektedir(Çizelge 1). Klinopiroksenlerde yap›lan mikro-prob analizleri (Çizelge 2) dikkate alarak,Morimoto (1988)’ya göre diyopsitik ojit olaraktan›mlanm›flt›r (fiekil 5). Diyopsitlerin bileflimiWo46-47En43-40Fs11-13, fenokristal ve mikro-fenokristal olarak gözlenen olivinlerin bileflimleriise Fo83-84 aras›nda de¤iflmektedir (Çizelge 3).Genellikle klinopiroksen ve olivin fenokristalleriiçerisinde inklüzyonlar halinde gözlenen oksitminerallerin tamam› titano-magnetittir (fiekil 6,Çizelge 4).

Kurttafll› Tepe Andeziti

Genellikle hyalo-mikrolitik ve mikrolitik dokuyasahip olan andezitler içerisinde bol miktardamikrofenokristal olarak plajiyoklas bulunmakta-d›r. Bol olarak volkanik cam içeren hamur içeri-sinde nadiren mikrolitler halinde plajiyoklas,hornblend, biyotit ve ojit mineralleri ile metamiktzirkon minerali gözlenmektedir. Minerallerin bo-zunmufl olmas› nedeniyle mineral kimyas› ana-lizleri yapt›r›lmam›flt›r. Bol olarak mikro çatlakla-ra sahip olan kayac›n mikroskobik incelenme-sinde ikincil kalsit mineraline rastlanmaktad›r.

Kale Üyesi

Brefl çak›llar›ndan al›nan örneklerin ço¤u ande-zit, yer yer bazalt bileflimlidir. Bu örneklerden


fiekil 2. ‹nceleme alan›n›n genellefltirilmifl stratigrafikkolon kesiti.

Figure 2. Simplified stratigraphic columnar section ofthe investigated area.

ALÜVYON TARAÇA

TEKNEC‹K ANDEZ‹TPORF‹R‹

ANDEZ‹T DAYKI

BAZALT DAYKI

‹K‹ZCE ANDEZ‹T‹

KALE ÜYES‹(Aglomera, brefl ve tüf)

KURTTAfiLI TEPEANDEZ‹T‹

ÇAYBAfiI ÜYES‹(Tüf-tüffit-silttafl›-kumlukireçtafl› ardalanmas›)

KONGLOMERA

KOÇEVYANI BAZALTI(Yer yer aglomera vebrefl seviyeleri içrenolivin-ojit bazalt)

TEKK‹RAZ ÜYES‹(Çamurtafl›-Silttafl›-kumtafl›-mam ardalanmas›)

(ÖLÇEKS‹Z)


fiekil 3. ‹kizce (Ordu) volkanik kayaçlar›nda gözlenen dengesizlik dokular›: (a) klinopiroksende geliflen kemirilmeyap›s› (Örnek No. 3A; çift nikol.), (b) plajiyoklas fenokristalinde elek dokusu ve kenar›ndaki yeniden bü-yüme zarf› (Örnek No. K15; çift nikol), (c) opak mineral ve cam inklüzyonlar› içeren, özflekilli hornblendfenokristali (Örnek No. K27; çift nikol), (d) halkal› zonlu ve süngerimsi plajiyoklas (Örnek No. K15; çift ni-kol), (e) plajiyoklas ve opak mineral inklüzyonlar› içeren klinopiroksenin oluflturdu¤u kümülofirik doku (Ör-nek No. B2; çift nikol), (f) volkanik cam inklüzyonlar› içeren, halkal› zonlu plajiyoklas (Örnek No. B3; çiftnikol) (Kp: klinopiroksen, Hb: hornblend, Bi: biyotit, Pl: plajiyoklas, Op: opak mineral).

Figure 3. Disequilibrium textures in the ‹kizce (Ordu) volcanics: (a) Embayed margins of the clinopyroxene (Samp-le No. 3A; xpl), (b) sieve texture and overgrowth in plagioclase phenocryst (Sample No K15; xpl, (c) eu-hedral hornblende containing opaques and glass inclusions (Sample No. K27; xpl), (d) oscillatory zonedand spongy textured plagioclase (Sample No. K15; xpl), (e) cumulophyric texture formed by clinopyroxe-ne including plagioclase and opaques (Sample No. B2; xpl), (f) oscillatory zoned plagioclase includingglass (Sample No. B3; xpl) (Kp: clinopyroxene, Hb: hornblende, Bi: biotite, Pl: plagioclase, Op: opaque).

sadece bazaltik çak›llardan mikroprob analiziyap›lm›flt›r. Kayaç içerisinde plajiyoklas, hornb-lend, biyotit ve ojit mineralleri bulunmakta olup,genelde porfirik, mikrolitik porfirik, hyalo-mikroli-tik porfirik ve glomeroporfirik doku gösterirler.Hamurda ise; mikrolitik, hyalo-mikrolitik doku ileakma dokusu hakimdir.

Brefller içerisindeki bazaltik çak›llarda fenokris-tal olarak gözlenen plajiyoklaslar genelde labra-dor, nadiren de bitovnittir (bkz. fiekil 4).Bileflimleri ise, An58 Ab39 Or3’den An63 Ab35 Or2’ye kadar de¤iflmektedir (bkz. Çizelge 1). Hamuriçerisinde mikrolit olarak gözlenen plajiyok-laslar (bkz. fiekil 4, Çizelge 1) ise labrador(An65Ab34Or1) ve nadiren bitovnittir (An72Ab27Or1).Hornblendlerin mikroprob analizleri (Çizelge 5)dikkate al›nd›¤›nda, Leake vd. (1997)’ne göreyap›lan s›n›flamada magnezyo-hastingsit olarakisimlendirilebilir (bkz. fiekil 5). Klinopiroksenle-rin mikroprob analizleri (bkz. Çizelge 2) dikkateal›nd›¤›nda, Morimoto (1988)’nun s›n›flamas›nagöre diyopsit ve diyopsitik ojittir. Baz› örneklerdiyopsit-ojit s›n›r›nda yer almaktad›rlar (bkz. fie-kil 5). Diyopsitlerin bileflimleri mineralin kenar

k›s›mlar›nda Wo44-45En45-4Fs11-7, mineralin mer-kez k›s›mlar›nda ise Wo45-46En48-46Fs7-8’dir(bkz. Çizelge 2).

‹kizce Andeziti

‹ncelenen kayaçlarda, genel olarak mikrolitik,hyalo-mikrolitik, mikrolitik porfirik, entersertal veentergranüler doku gözlenmektedir. Kayaç içeri-sinde plajiyoklas, hornblend, biyotit ve klinopi-roksen mineralleri bulunmaktad›r. Yer yerhornblend minerallerinin kenarlar›nda dengesiz-lik dokular›n› ifade eden yeniden büyüme zarf›gözlenmektedir (bkz. fiekil 3). ‹kincil mineralolarak klorit içermektedir. Hamurda genelliklemikrolitik, hyalo-mikrolitik doku gözlenmektedir.

‹kizce andezitindeki plajiyoklaslar›n cinsi labra-dordur (bkz. Çizelge 1). Hamurdaki plajiyoklasmikrolitlerden yap›lan analizler, bunlar›n dahaçok sanidin ve anortoklas olduklar›n› göster-mektedir (bkz. fiekil 4). Genellikle kayaç içeri-sinde fenokristal olarak gözlenen plajiyoklaslarlabrador olup, An54-61Ab43-37Or3-2 bileflimlidir.Kayaç içerisinde gözlenen hornblendlerin tama-


Anortoklas

Sanidin

Or

Oligoklas Andezin Labrador Bitovnit AnortitAlbit

Ab 10 30 50 70 90 An

fiekil 4. ‹kizce (Ordu) volkanitlerindeki feldispatlar›n An-Ab-Or üçgen diyagram›nda s›n›flamas›.Figure 4. Classification of the feldspars in the ‹kizce (Ordu) volcanics on ternary An-Ab-Or plot.


Çiz

elge

1.‹

kizc

e (O

rdu)

vol

kani

tleri

plaj

iyok

lasl

ar›n

›n m

ikro

prob

ana

liz s

onuç

lar›

(m

ega:

meg

akris

tal,

feno

: fen

okris

tal,

k: k

rista

l ken

ar›,

m: k

rista

l mer

kezi

).T

able

1.R

esul

ts o

fmic

ropr

obe

anal

ysis

of p

lagi

ocla

ses

from

the

‹kiz

ce (

Ord

u) v

olca

nics

(m

ega:

meg

acry

st, f

eno:

phe

nocr

yst,

k: c

ryst

al r

im, m

: cry

stal

cor

e).

Tek

neci

k A

ndez

it P

orfir

i .K

ale

Üye

si (

Baz

altik

Brefll

er)

Koç

evya

n› B

azal

t›‹k

izce

And

eziti

And

ezit

Day

k›B

azal

t Day

k›

Örn

ek N

o.6C

6C6C

6C8

17A

66

66

31A

31A

22A

22A

K18

K18

K23

K23

Pla

j-3P

laj-3

Pla

j-3P

laj-3

Pla

j-5P

laj-3

Pla

j-5P

laj-5

Pla

j-1P

laj-1

Pla

j-1P

laj-1

Pla

j-3P

laj-3

Pla

j-3P

laj-3

Pla

j-2P

laj-2

meg

am

ega

meg

am

ega

mik

rolit

mik

rolit

feno

feno

mik

rolit

mik

rolit

feno

feno

feno

feno

feno

feno

feno

feno

km

km

km

km

km

km

SiO

258

.71

57.7

859

.05

60.9

164

.77

55.9

553

.68

52.6

349

.88

52.6

648

.17

49.6

952

.62

54.3

057

.84

59.1

253

.93

51.0

3A

l 2O3

25.6

426

.57

25.4

024

.66

21.7

527

.63

28.6

629

.30

30.8

729

.85

31.6

730

.67

29.5

628

.63

26.8

625

.31

28.6

730

.75

FeO

0.30

0.35

0.29

0.14

0.34

0.47

0.77

0.82

0.71

0.79

1.49

1.27

0.83

0.76

0.32

0.33

0.65

0.76

CaO

7.69

8.67

7.62

6.40

4.54

9.95

11.5

712

.45

14.4

112

.95

15.9

15.1

612

.46

11.1

29.

017.

4011

.48

14.1

2N

a 2O6.

836.

056.

607.

656.

695.

614.

233.

882.

993.

742.

022.

634.

135.

026.

066.

874.

763.

20K

2O0.

480.

430.

390.

442.

160.

270.

460.

400.

230.

220.

320.

460.

350.

440.

290.

390.

500.

28T

opla

m99

.65

99.8

599

.35

100.

210

0.25

99.8

899

.37

99.4

899

.09

100.

2199

.57

99.8

899

.95

100.

2710

0.38

99.4

299

.99

100.

14

For

mül

32

oksi

jen

üzer

inde

n he

sapl

anm

›flt›r

.

Si

10.5

510

.37

10.6

110

.82

11.4

510

.09

9.79

9.62

9.20

9.55

8.89

9.15

9.58

9.82

10.3

310

.62

9.79

9.31

Al

5.43

5.62

5.38

5.16

4.53

5.87

6.16

6.31

6.71

6.38

6.89

6.66

6.34

6.10

5.65

5.36

6.13

6.61

Fe+2

0.05

0.05

0.04

0.02

0.05

0.07

0.12

0.12

0.11

0.12

0.23

0.20

0.13

0.12

0.05

0.05

0.10

0.12

Ca

1.48

1.67

1.47

1.22

0.86

1.92

2.26

2.44

2.85

2.52

3.14

2.99

2.43

2.15

1.72

1.43

2.23

2.76

Na

2.38

2.11

2.30

2.64

2.29

1.96

1.49

1.38

1.07

1.32

0.72

0.94

1.46

1.76

2.10

2.39

1.67

1.13

K0.

110.

100.

090.

100.

490.

060.

110.

090.

050.

050.

080.

110.

080.

100.

070.

090.

120.

06T

opla

m20

.00

19.9

219

.89

19.9

619

.67

19.9

719

.93

19.9

619

.99

19.9

419

.95

20.0

520

.02

20.0

519

.92

19.9

420

.04

19.9

9

Ab

59.9

054

.50

59.7

066

.70

63.0

049

.70

38.7

035

.20

26.9

033

.90

18.3

023

.20

36.7

043

.80

54.0

061

.20

41.6

028

.60

An

37.3

043

.00

38.0

030

.80

23.6

048

.70

58.5

062

.40

71.7

064

.80

79.8

074

.10

61.2

053

.70

44.3

036

.50

55.5

069

.80

Or

2.80

2.50

2.30

2.50

13.4

01.

602.

802.

401.

401.

301.

902.

702.

102.

501.

702.

302.

901.

60

Fe+2

topl

am d

emir

olar

ak v

erilm

ifltir

.


Çiz

elge

2.‹

kizc

e (O

rdu)

vol

kani

tleri

klin

opiro

ksen

lerin

in m

ikro

prob

ana

liz s

onuç

lar›

(K

.pir:

klin

opiro

ksen

, k: k

rista

l ken

ar›,

m: k

rista

l mer

kezi

).T

able

2.R

esul

ts o

fmic

ropr

obe

anal

ysis

of c

linop

yrox

enes

from

the

‹kiz

ce (

Ord

u) v

olca

nics

(K

.pir:

clin

opyr

oxen

e, k

: cry

stal

rim

, m: c

ryst

al c

ore)

.

Koç

evya

n› B

azal

t›K

ale

Üye

si (

Baz

altik

Brefll

er)

‹kiz

ce A

ndez

itiB

azal

t Day

k›

Örn

ek N

o.31

A31

A31

A31

A6

66

622

A22

A22

A22

AK

23K

23K

23K

23K

.pir-

7K

.pir-

7K

.pir-

7K

.pir-

7K

.pir-

4K

.pir-

4K

.pir-

4K

.pir-

4K

.pir-

1K

.pir-

1K

.pir-

1K

.pir-

1K

.pir-

1K

.pir-

1K

.pir-

1K

.pir-

1k

mm

kk

mm

kk

mm

kk

mm

k

SiO

245

.67

48.7

450

.14

50.5

452

.47

53.2

553

.47

53.7

449

.87

50.0

750

.07

50.0

349

.80

52.8

150

.84

53.6

6T

iO2

1.01

0.60

0.51

0.46

0.34

0.25

0.27

0.15

0.68

0.87

0.84

0.72

0.61

0.32

0.48

0.25

Al 2O

38.

185.

844.

824.

102.

412.

392.

311.

474.

644.

884.

794.

714.

292.

473.

511.

43F

eO10

.44

7.95

7.44

7.16

6.21

5.02

4.49

4.42

7.02

6.93

6.94

6.97

8.09

4.69

6.70

4.38

MnO

0.14

0.08

0.11

<0.0

80.

20<0

.08

0.09

0.09

0.11

0.13

0.11

0.17

0.16

<0.0

80.

08<0

.08

MgO

12.0

913

.93

14.6

915

.09

16.1

216

.67

16.9

917

.14

14.6

514

.80

14.8

314

.913

.75

16.4

115

.04

17.2

9C

aO22

.21

22.7

722

.70

22.5

721

.93

22.7

922

.41

22.6

121

.84

22.0

022

.18

22.0

823

.00

23.1

322

.59

22.7

4T

opla

m99

.74

99.9

110

0.41

99.9

299

.68

100.

3710

0.03

99.6

298

.81

99.6

899

.76

99.5

899

.70

99.8

399

.24

99.7

5

For

mül

6 o

ksije

n üz

erin

den

hesa

plan

m›fl

t›r.

Si

1.73

1.82

1.86

1.88

1.94

1.94

1.95

1.97

1.87

1.85

1.86

1.86

1.95

1.95

1.96

1.93

Ti

0.03

0.02

0.01

0.01

0.01

0.01

0.01

0.00

0.02

0.02

0.02

0.02

0.01

0.01

0.01

0.01

Al

0.37

0.26

0.21

0.18

0.10

0.10

0.10

0.06

0.20

0.21

0.21

0.21

0.07

0.07

0.07

0.10

Fe+2

0.33

0.25

0.23

0.22

0.19

0.15

0.14

0.14

0.22

0.21

0.00

0.00

0.01

0.01

0.01

0.02

Mn

0.00

0.00

0.00

0.00

0.01

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.21

0.22

0.12

0.12

0.11

0.13

Mg

0.68

0.78

0.81

0.83

0.89

0.91

0.92

0.94

0.82

0.82

0.00

0.01

0.00

0.00

0.00

0.00

Ca

0.90

0.91

0.90

0.90

0.87

0.89

0.87

0.89

0.88

0.87

0.82

0.82

0.92

0.92

0.91

0.90

Top

lam

4.04

4.04

4.02

4.02

4.01

4.00

3.99

4.00

4.01

3.98

3.12

3.14

3.08

3.08

3.07

3.09

Mg#

0.67

0.76

0.78

0.79

0.82

0.86

0.87

0.87

0.79

0.79

--

--

--

Wo

46.9

747

.03

46.3

045

.92

44.4

345

.67

45.1

645

.24

45.7

045

.74

45.9

145

.64

47.3

546

.62

46.2

945

.29

En

35.5

740

.03

41.6

842

.71

45.4

346

.48

47.6

347

.71

42.6

542

.81

42.7

042

.84

39.3

946

.00

42.8

747

.90

Fs

17.4

612

.94

12.0

211

.37

10.1

47.

857.

217.

0511

.65

11.4

511

.39

11.5

213

.26

7.38

10.8

46.

81

Fe+2

topl

am d

emir

olar

ak v

erilm

ifltir

. Mg#

(M

g-nu

mar

as›)

= M

g/(

Mg

+ F

e+2 ).

m› Leake vd. (1997)’nin s›n›flamas›na göre par-gasittir (fiekil 7, bkz. Çizelge 5). Klinopiroksen-lerin analiz sonuçlar› (bkz. Çizelge 2) dikkateal›nd›¤›nda, Morimoto (1988)’nun yapt›¤› s›n›f-lamaya göre diyopsit ile diyopsitik ojit olup, bile-flimleri Wo45-46En43-42Fs11-12 aras›nda de¤ifl-

mektedir (bkz. fiekil 5). Mikrofenokristaller ha-linde gözlenen oksit mineralleri titano-magnetit-tir (bkz. fiekil 6, Çizelge 4).

Teknecik Andezit Porfiri

Bu kayaç, genel olarak plajiyoklas, hornblend,biyotit ve opak mineral içermekte olup, porfirik,mikrolitik porfirik, hyalo-mikrolitik porfirik dokugöstermektedir. Ayr›ca plajiyoklas fenokristalle-rinde dengesizlik dokular› gözlenmekte olup,bunlar plajiyoklaslardaki elek dokusu ve kenar-lar›ndaki yeniden büyüme zarf› ile opak mineralkapan›mlar› içeren plajiyoklaslardaki halkal›zonlu ve süngerimsi yap›d›r (bkz. fiekil 3). ‹kin-cil mineral olarak ço¤unlukla kalsit, daha azoranda ise klorit içermektedir. Aksesuvar mine-ral olarak da apatit gözlenmektedir. Hamurdagenellikle mikrolitik, hyalo-mikrolitik doku hakim-dir.

Yap›lan mikroprob analizlerine (bkz. Çizelge 1)göre plajiyoklaslar, genellikle andezin, nadirenoligoklas ve labradordur (bkz. fiekil 4). ‹ri kristal-ler olarak gözlenen paljiyoklaslar andezin olup,bileflimleri An31-43Ab67-54Or2-3 aras›nda de¤ifl-mektedir. Hamurda gözlenen mikrolitler, oligok-


Klinoenstatit

Pijeonit

Ojit

5050

4040

20

5

En

20

5

Fs50

Wo

Diyopsit Hedenberjit

Klinoferrosilit

fiekil 5. ‹kizce (Ordu) volkanitlerindeki klinopiroksen-lerin s›n›flama diyagram› (Morimoto, 1988)(semboller fiekil 4’teki gibidir).

Figure 5. Clinopyroxene classification diagram (Mori-moto, 1988) of the ‹kizce (Ordu) volcanics(symbols are the same as for Figure 4).

Fe2

TiO2

O3

HematitMagnetit

Ulvöspinel

İlmenit

fiekil 6. ‹kizce (Ordu) volkanitleri Fe-Ti oksit mineral-lerinin bileflimini gösterir üçgen diyagram(Bacon ve Hirschmann, 1988)(sembollerfiekil 4’teki gibidir).

Figure 6. Fe-Ti oxide composition plot (Bacon andHirschmann, 1988) of the ‹kizce (Ordu) vol-canics (symbols are the same as forFigure 4).

Ferroedenit Sadanagait

MagnezyoSadanagait

FerropargasitAl(VI) ≥ Fe

Edenit

+3

+3

HastingsitAl (VI) < Fe+3

PargasitAl (VI) ≥ Fe+3

MagnezyoHastingsitAl(VI) < Fe

Ti < 0.50

Ca (B) ≥ 1.50 ; (Na + K)(A) ≥ 0.50

1.00

0.80

0.60

0.40

0.20

0.008.0 7.50 7.00 6.50 6.00 5.50 5.00 4.50

Si

fiekil 7. ‹kizce (Ordu) volkanitleri hornblendlerinin s›-n›flama diyagram› (Leake vd., 1997)(sem-boller fiekil 4’teki gibidir).

Figure 7. Hornblende classification diagram (Leakeet al., 1997) of the ‹kizce (Ordu) volcanics(symbols are the same as for Figure 4).

34 Yerbilimleri (Earth Sciences)Ç

izel

ge 3

.‹ki

zce

(Ord

u) v

olka

nitle

ri bi

yotit

lerin

in v

e ol

ivin

lerin

in m

ikro

prob

ana

liz s

onuç

lar›

(bi

yt: b

iyot

it, k

: kris

tal k

enar

›, m

: kris

tal m

erke

zi).

Tab

le 3

.Res

ults

of m

icro

prob

e an

alys

is o

f bio

tites

and

oliv

ines

from

the

‹kiz

ce (

Ord

u) v

olca

nics

(bi

yt: b

iotit

e, k

: cry

stal

rim

, m: c

ryst

al c

ore)

.

Tek

neci

k A

ndez

it P

orfir

i Biy

otitl

eri .

Örn

ek N

o.19

A19

A19

A19

A8

88

8B

iyt -

1B

iyt -

1B

iyt -

1B

iyt -

1B

iyt -

1B

iyt -

1B

iyt -

1B

iyt -

1k

mm

kk

mm

k

SiO

236

.03

35.6

335

.86

36.8

536

.04

36.1

135

.80

36.5

7T

iO2

4.01

4.29

4.12

4.10

3.91

3.70

3.64

3.82

Al 2O

314

.35

14.7

914

.43

15.4

514

.97

15.9

815

.82

15.0

1F

eO20

.38

20.6

520

.01

19.5

719

.88

19.5

419

.77

19.8

9M

nO0.

350.

330.

380.

380.

250.

260.

250.

32M

gO10

.65

10.8

110

.95

10.8

311

.49

11.7

911

.55

11.4

8C

aO0.

260.

290.

260.

320.

280.

400.

320.

33N

a 2O<0

.14

<0.1

40.

240.

200.

150.

260.

190.

14K

2O8.

728.

888.

828.

458.

898.

518.

618.

86T

opla

m94

.75

95.6

795

.07

96.1

595

.86

96.5

595

.95

96.4

2

For

mül

22

oksi

jen

üzer

inde

n he

sapl

anm

›flt›r

.

Si

5.56

5.46

5.52

5.56

5.49

5.43

5.43

5.53

Ti

0.47

0.49

0.48

0.46

0.45

0.42

0.41

0.43

Al [

IV]

2.44

2.54

2.48

2.44

2.51

2.57

2.57

2.47

Al [

VI]

0.17

0.14

0.14

0.30

0.17

0.26

0.26

0.20

Al [

T]

2.61

2.67

2.62

2.74

2.69

2.83

2.83

2.67

Fe+3

0.70

0.86

0.68

0.54

0.72

0.70

0.72

0.62

Fe+2

1.94

1.80

1.90

1.94

1.82

1.76

1.78

1.88

Mn0

.05

0.04

0.05

0.05

0.03

0.03

0.03

0.04

Mg

2.45

2.47

2.51

2.43

2.61

2.64

2.61

2.59

Ca

0.04

0.05

0.04

0.05

0.05

0.07

0.05

0.05

Na

0.00

0.00

0.07

0.06

0.05

0.07

0.06

0.04

K1.

721.

741.

731.

621.

731.

631.

681.

71T

opla

m15

.54

15.5

815

.60

15.4

515

.64

15.5

815

.60

15.5

6

Mg

#0.

480.

480.

490.

500.

510.

600.

510.

52

Flo

gopi

t43

.12

43.4

544

.05

43.0

245

.06

45.1

445

.16

45.0

1A

nnit

34.3

231

.69

33.7

234

.18

31.4

630

.29

31.4

533

.05

Fe+2

ve

Fe+3

ay›r

›m› D

ymek

(19

83)’e

gör

e he

sapl

anm

›flt›r

. M

g# (M

g-nu

mar

as›)

= M

g/(M

g+F

e+3+F

e+2).

Koç

evya

n› B

azal

t› O

livin

leri

.

Örn

ek N

o.31

A31

A31

A31

A31

A31

AO

livin

-2O

livin

-2O

livin

-2O

livin

-2O

livin

-4O

livin

-4k

mm

kk

m

SiO

239

.56

40.0

039

.74

39.6

139

.93

39.7

0T

iO2

<0.0

6<0

.06

<0.0

6<0

.06

<0.0

6<0

.06

Al 2O

3<0

.08

<0.0

8<0

.08

<0.0

8<0

.08

<0.0

8F

eO14

.86

14.5

414

.42

14.7

114

.68

14.5

6M

nO0.

310.

300.

280.

380.

290.

24M

gO44

.43

45.0

244

.57

44.3

644

.59

44.2

8C

aO0.

430.

320.

300.

400.

380.

40C

r 2O5

<0.1

2<0

.12

<0.1

2<0

.12

<0.1

2<0

.12

Top

lam

99.5

910

0.17

99.3

199

.46

99.8

799

.19

For

mül

4 o

ksije

n üz

erin

den

hesa

plan

m›fl

t›r.

Si

1.00

1.00

1.00

1.00

1.00

1.00

Ti

<0.0

1<0

.01

<0.0

1<0

.01

<0.0

1<0

.01

Al

<0.0

1<0

.01

<0.0

1<0

.01

<0.0

1<0

.01

Fe+2

0.31

0.30

0.30

0.31

0.31

0.31

Mn

0.01

0.01

0.01

0.01

0.01

0.01

Mg

1.67

1.68

1.68

1.67

1.67

1.67

Ca

0.01

0.01

0.01

0.01

0.01

0.01

Na

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

K0.

000.

000.

000.

000.

000.

00C

r0.

000.

000.

000.

000.

000.

00T

opla

m3.

003.

003.

003.

003.

003.

00

Mg

#0.

840.

850.

850.

840.

840.

84

For

ster

it82

.90

83.6

083

.60

83.0

083

.20

83.2

0F

ayal

it15

.50

15.1

015

.10

15.4

015

.30

15.3

0

Fe+2

topl

am d

emir

olar

ak v

erilm

ifltir

.M

g# (M

g-nu

mar

as›)

= M

g/(M

g+F

e+2).


Çiz

elge

4.‹

kizc

e (O

rdu)

vol

kani

tleri

Fe-

Ti o

ksitl

erin

in m

ikro

prob

ana

liz s

onuç

lar›

(k:

kris

tal k

enar

›, m

: kris

tal m

erke

zi).

Tab

le 4

.Res

ults

ofm

icro

prob

e an

alys

is o

f Fe-

Ti o

xide

s fr

om th

e ‹k

izce

(O

rdu)

vol

cani

cs (

k: c

ryst

al r

im, m

: cry

stal

cor

e).

Tek

neci

k A

ndez

it P

orfir

iK

oçev

yan›

Baz

alt›

.‹k

izce

And

eziti

Baz

alt D

ayk›

Örn

ek N

o.6C

6C8

831

A31

A31

A31

A27

27K

23K

23U

lvös

pine

lU

lvös

pine

lT

itano

-T

itano

-T

itano

-T

itano

-T

itano

-T

itano

-T

itano

-T

itano

-T

itano

-T

itano

-m

agne

titm

agne

titm

agne

titm

agne

titm

agne

titm

agne

titm

agne

titm

agne

titm

agne

titm

agne

tit

TiO

225

.20

30.1

85.

174.

962.

322.

292.

262.

356.

306.

515.

745.

14A

l 2O3

0.14

<0.0

91.

651.

489.

499.

379.

279.

364.

153.

121.

821.

79F

e 2O3

17.9

27.

7256

.86

56.9

053

.91

53.2

654

.98

55.2

351

.05

52.9

458

.15

58.9

7F

eO50

.93

56.1

833

.56

32.2

723

.23

23.2

923

.85

23.5

035

.77

33.9

829

.43

28.5

8M

nO0.

580.

371.

663.

080.

370.

250.

300.

331.

111.

070.

770.

60M

gO1.

130.

660.

40<0

.12

7.30

7.12

7.15

7.46

0.61

1.56

4.18

4.31

CaO

<0.0

50.

080.

070.

130.

090.

07<0

.05

0.08

0.11

0.17

0.13

0.11

Cr 2O

30.

120.

15<0

.08

<0.0

83.

453.

493.

313.

32<0

.09

0.12

0.15

<0.0

8T

opla

m96

.02

95.3

299

.37

98.8

210

0.16

99.1

410

1.12

101.

6399

.60

99.7

710

0.37

99.5

0

For

mül

4 o

ksije

n üz

erin

den

hesa

plan

m›fl

t›r.

Ti

0.74

0.88

0.15

0.14

0.06

0.06

0.07

0.06

0.17

0.18

0.16

0.14

Al

0.01

0.01

0.07

0.06

0.38

0.38

0.36

0.37

0.22

0.14

0.08

0.08

Fe+3

0.52

0.23

1.65

1.65

1.40

1.40

1.42

1.41

1.33

1.49

1.61

1.63

Fe+2

1.65

1.83

1.06

1.04

0.78

0.78

0.79

0.79

1.11

1.07

0.90

0.89

Mn

0.02

0.01

0.05

0.10

0.01

0.00

0.00

0.01

0.04

0.03

0.02

0.02

Mg

0.06

0.04

0.02

0.01

0.37

0.38

0.36

0.36

0.03

0.09

0.23

0.24

Top

lam

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

3.00

Fe+3

ve

Fe+2

ay›

r›m

› sto

kiyo

met

rik o

lara

k ya

p›lm

›flt›r

.


Çiz

elge

5.‹

kizc

e vo

lkan

itler

i hor

nble

ndle

rinin

mik

ropr

ob a

naliz

son

uçla

r› (

M.H

as: m

agne

zyo

hast

ings

it, A

mf:

amfib

ol, k

: kris

tal k

enar

›, m

: kris

tal m

erke

zi).

Tab

le 5

.Res

ults

ofm

icro

prob

e an

alys

is o

f hor

nble

ndes

from

the

‹kiz

ce v

olca

nics

(M

.Has

: mag

nesi

o ha

stin

gsite

, Am

f:am

phib

ole,

k:c

ryst

al r

im, m

:cry

stal

cor

e).

Tek

neci

k A

ndez

it P

orfir

i.K

ale

Üye

si (

Baz

altik

Brefll

er)

‹kiz

ce A

ndez

itiA

ndez

it D

ayk›

Baz

alt D

ayk›

Örn

ek N

o.19

A19

A6C

6C6

66

622

A22

A27

27K

18K

18K

23K

23M

.Has

.M

.Has

.P

arga

sit

Par

gasi

tM

.Has

.M

.Has

.M

.Has

.M

.Has

.P

arga

sit

Par

gasi

tP

arga

sit

Par

gasi

tM

.Has

.M

.Has

.M

.Has

.M

.Has

.A

mf -

2A

mf -

2A

mf -

4A

mf -

4A

mf -

3A

mf -

3A

mf -

3A

mf -

3A

mf -

4A

mf -

4A

mf -

2A

mf -

2A

mf -

2A

mf -

2A

mf -

5A

mf -

5

km

km

km

mk

km

km

km

km

SiO

242

.58

40.6

441

.77

39.9

042

.51

42.6

942

.39

41.1

541

.64

43.1

941

.73

41.2

143

.50

46.2

842

.73

42.2

8T

iO2

1.29

1.93

1.38

2.16

1.52

1.51

1.59

1.65

1.58

1.53

1.77

2.32

1.88

1.20

1.9

2.02

Al 2O

310

.41

12.1

512

.16

14.9

812

.65

12.5

312

.90

14.1

614

.97

13.0

813

.96

13.1

810

.63

9.22

12.3

612

.37

FeO

18.5

317

.76

16.4

614

.02

9.89

9.74

10.4

611

.41

8.40

7.33

10.5

711

.34

15.2

213

.05

9.58

9.64

MnO

0.63

0.48

0.58

0.22

<0.0

80.

090.

08<0

.08

<0.0

8<0

.07

0.00

0.00

0.42

0.30

<0.0

8<0

.08

MgO

9.90

9.88

10.5

111

.33

15.2

815

.77

14.9

613

.71

15.6

716

.98

14.3

614

.11

12.0

914

.22

15.5

214

.95

CaO

11.3

411

.52

11.2

911

.77

12.2

312

.25

12.2

812

.33

12.0

612

.20

12.3

112

.05

11.6

411

.73

12.2

712

.3N

a 2O1.

982.

042.

062.

392.

112.

161.

951.

922.

312.

242.

562.

361.

891.

482.

122.

16K

2O1.

161.

320.

880.

750.

950.

940.

990.

941.

131.

231.

121.

170.

730.

481.

131.

29T

opla

m97

.82

97.7

297

.09

97.5

297

.14

97.6

897

.60

97.2

797

.76

97.7

898

.38

97.7

498

.00

97.9

697

.61

97.0

1

For

mül

23

oksi

jen

üzer

inde

n he

sapl

anm

›flt›r

.

Si

6.48

6.20

6.33

5.97

6.25

6.24

6.22

6.09

6.05

6.24

6.10

6.09

6.48

6.77

6.25

6.24

Ti

0.15

0.22

0.16

0.24

0.17

0.17

0.18

0.18

0.17

0.17

0.19

0.26

0.21

0.13

0.21

0.22

Al

1.85

2.17

2.15

2.62

2.17

2.14

2.21

24.4

2.54

2.21

2.39

2.28

1.85

2.57

2.12

2.15

Fe+3

0.37

0.40

0.40

0.36

0.45

0.52

0.50

0.50

0.44

0.38

0.26

0.35

0.38

0.46

0.36

0.21

Fe+2

1.97

1.85

1.65

1.35

0.75

0.66

0.77

0.89

0.50

0.44

0.98

0.99

1.48

1.07

0.76

0.95

Mn

0.08

0.06

0.07

0.03

0.00

0.01

0.01

0.00

0.00

0.00

0.00

0.00

0.05

0.04

0.00

0.00

Mg

2.25

2.25

2.38

2.53

3.35

3.44

3.27

3.02

3.39

3.66

3.13

3.11

2.68

3.10

3.38

3.29

Ca

1.85

1.88

1.83

1.89

1.93

1.92

1.93

1.96

1.88

1.89

1.93

1.91

1.86

1.84

1.92

1.94

Na

0.59

0.60

0.61

0.69

0.60

0.61

0.55

0.55

0.65

0.63

0.72

0.67

0.55

0.42

0.60

0.62

K0.

230.

260.

170.

140.

180.

180.

190.

180.

210.

230.

210.

220.

140.

090.

210.

24T

opla

m15

.82

15.8

915

.75

15.8

215

.85

15.8

915

.83

15.7

715

.83

15.8

515

.91

15.8

815

.68

16.4

915

.81

15.8

6

Fe+3

ve F

e+2ay

r›m

› Lea

ke v

d. (

1997

)’ne

göre

hes

apla

nm›fl

t›r.

las ve andezindir. Bileflimleri ise An49-24Ab50-

63Or1-13 aras›nda de¤iflim göstermektedir (bkz.Çizelge 1) Leake vd. (1997)’nin s›n›flamas›nagöre hornblendlerin genellikle magnezyo-has-tingsit ve pargasit oldu¤u belirlenmifltir (bkz. fie-kil 7, Çizelge 5). Belirgin bir bileflimsel de¤iflimesahip olmayan biyotitler, Deer vd. (1992)’nin s›-n›flamas›na göre %43 flogopit ve % 45 annit bi-leflimlidir (fiekil 8, bkz. Çizelge 3). Fe-Ti oksitlerulvöspinel ve titano-magnetittir (bkz. fiekil 6, Çi-zelge 4).

Bazalt ve Andezit Dayklar›

Breflleri kesen bazalt dayk›; klinopiroksen, plaji-yoklas, olivin ve opak mineral içermekte olup,genelde hyalo-mikrolitik porfirik, hyalopilitik, en-tergranüler ve entersertal doku gösterirler. ‹kin-cil mineral olarak da bunlara kalsit ve klorit eflliketmektedir. Hamurda ise, daha çok plajiyoklasve klinopiroksen mikrolitleri ile volkanik cam bu-lunmakta olup, genellikle mikrolitik ve hyalo-mikrolitik doku gözlenmektedir. Teknecik ande-zit porfirini kesen andezit dayk› plajiyoklas,hornblend, biyotit, klinopiroksen ve opak mine-ral içermekte olup mikrolitik, hyalo-mikrolitik vemikrolitik porfirik doku sunmakta ve ikincil mine-ral olarak kalsit içermektedir. Hamurda geneldemikrolitik, hyalo-mikrolitik doku gözlenmektedir.

Bazalt dayk›na ait plajiyoklaslar genellikle labra-dordur (bkz. fiekil 4). Labradorlar daha çok fenok-ristal halinde olup, bileflimleri An55-70Ab42-29Or3-1aras›nda de¤iflmektedir (bkz. Çizelge 1). Hornb-lendler magnezyo-hastingsittir (bkz. fiekil 7, Çi-zelge 5). Bazalt dayk›na ait klinopiroksenler Mori-moto (1988)’nun yapt›¤› s›n›flamaya göre diyop-sittir (bkz. fiekil 5), bileflimleri Wo45-47En48-39Fs7-14aras›nda de¤iflmektedir (bkz. Çizelge 2). Ka-yaçda yayg›n olarak bulunan oksit minerali tita-no-magnetittir (bkz. fiekil 6, Çizelge 4). Andezitdayk›na ait mikroprob analizlerine (bkz. fiekil 4)göre; plajiyoklaslar›n tamam› andezin olup, bile-flimleri An36-44Ab61-54Or3-2‘dir (bkz. Çizelge 1).Hornblendler de magnezyo hastingsittir (bkz.fiekil 7, Çizelge 5).

VOLKAN‹TLER‹N PETROK‹MYASI

‹kizce (Ordu) yöresi volkanik kayaçlar›n ana ok-sit, iz ve nadir toprak element içerikleri belirlene-rek, petrokimyasal özellikleri ve jeotektonik or-tamlar› de¤erlendirilmifltir. Ayr›ca volkanik ka-yaçlar›n kimyasal bileflimindeki de¤ifliklikler ilemagmatik olaylarla (kristal ayr›mlaflmas›, mag-ma kar›fl›m›, özümleme vb.) aras›ndaki iliflkiaraflt›r›larak, oluflumlar› hakk›nda bilgiler edinil-mifltir. Bu amaçla, seçilmifl örneklerden yap›lanana oksit, iz ve nadir toprak element analizleriÇizelge 6 ve 7’de verilmifltir.

Kimyasal Adland›rma

‹ncelen volkanik kayaçlar›n kimyasal adland›r-mas›, baz› ana oksit ve iz elementlerden ya-rarlan›larak yap›lm›flt›r. Le Maitre (1989)’ninSiO2’ye karfl› toplam alkali diyagram›na göre ör-nekler bazalt, bazaltik trakiandezit, trakiandezit,bazaltik andezit, andezit ve dasit alan›nda yerald›klar› görülmektedir (fiekil 9a). Yine bu diyag-ram üzerinde Irvine ve Baragar (1971)’›n alkali-subalkali ay›r›m›na göre; Koçevyan› bazalt›naait örneklerin geçifl karakterli oldu¤u, andezitikbileflimli kayaçlar›n ise genel olarak subalkalikarakterde oldu¤u görülmektedir (bkz. fiekil 9a).SiO2’ye karfl› K2O s›n›flama diyagram›nda (LeMaitre, 1989) örnekler, genelde yüksek potas-yumlu bazalt, yüksek ve orta potasyumlu bazaltve bazaltik andezit, yüksek potasyumlu andezit,andezit ve dasit alanlar›nda yer almaktad›r (fie-kil 9b). Ana elementlere dayal› bu adland›rma-larda baz› örneklerin (özellikle andezitik) dasitikalanda yer almas› nedeniyle haraketsiz iz ele-


Annit Fe / (Fe + Mg) Flogopit

Siderofillit Eastonit

fiekil 8. ‹kizce (Ordu) yöresi Teknecik andezit porfiribiyotitlerinin Al (IV)’e karfl› Fe/(Fe+Mg) di-yagram› (Deer vd., 1992) (taral› alan do¤aloluflan biyotitlerin bileflimini temsil etmekte-dir, semboller fiekil 4’teki gibidir).

Figure 8. Al (IV) versus Fe/(Fe +Mg) diagram (Deeret al., 1992) of the Teknecik andesite por-phyr biotites (Shahed area represents com-position of the natural biotites, symbols arethe same as for Figure 4).


Çizelge 6. ‹kizce (Ordu) volkanitlerinin ana (% a¤›rl›k) ve iz element (ppm) analiz sonuçlar›.Table 6. Results of major (wt.%) and trace element (ppm) analysis of the ‹kizce (Ordu) volcanics.

Teknecik Andezit Porfiri Koçevyan› Bazalt› Kurttafll› Tepe Andeziti

Örnek No. 5b 6c 8 14 17A 19A 20A B15 31A B1 K1 K2

SiO2 62.91 61.64 62.30 60.00 60.00 65.30 61.00 59.60 46.91 47.38 57.29 57.38TiO2 0.48 0.54 0.53 0.61 0.50 0.44 0.60 0.49 0.68 0.69 0.91 0.92Al2O3 17.15 16.89 16.30 16.90 17.00 16.70 17.00 16.50 11.84 12.05 17.53 17.86Fe2O3* 4.47 4.88 4.41 5.28 5.10 3.37 5.00 4.43 10.83 10.88 6.19 5.66MnO 0.11 0.10 0.10 0.13 0.20 0.09 0.10 0.21 0.18 0.18 0.13 0.11MgO 1.82 2.10 2.38 2.45 2.60 1.47 2.30 1.93 11.67 10.61 1.90 1.67CaO 5.12 5.17 5.46 6.37 5.80 3.54 5.10 5.30 10.70 11.15 4.74 4.88Na2O 4.24 4.55 4.27 4.57 4.10 5.07 4.20 3.96 1.60 1.77 3.87 3.92K2O 2.12 2.12 1.70 2.11 2.40 2.87 2.40 2.45 1.89 1.84 4.31 4.31P2O5 0.21 0.24 0.21 0.36 0.30 0.20 0.30 0.29 0.31 0.32 0.53 0.53AK 1.00 1.30 2.00 0.80 1.80 0.50 1.60 4.50 3.10 2.80 1.90 2.40

Toplam 99.63 99.53 99.66 99.58 99.80 99.55 99.60 99.66 99.71 99.67 99.30 99.64

Zr 120 132 117 131 126 190 124 141 44 44 240 237Sr 1171 1383 1380 1601 1343 1313 1202 1299 764 827 522 520Rb 49 53 35 48 49 69 56 51 29 33 135 131Th 9 11 11 12 12 16 11 12 3 2 2 2Ta 0.5 0.6 0.6 0.6 0.4 0.7 0.5 0.7 0.1 0.1 1.3 1.3Hf 3.1 3.7 3.1 3.7 3.4 5.0 3.3 4.0 1.3 1.3 6.5 6.6Co 8 12 11 10 11 7 13 10 55 55 11 10Cr 160 160 120 170 150 130 140 140 760 790 < 10 < 10Ba 1115 1182 1161 1231 1048 1546 1162 1268 562 576 850 858Nb 8 10 8 10 7 11 8 8 2 2 17 17

Mg# 29 30 35 32 34 31 31 30 53 50 24 24

Kale Üyesi

. Bazaltik Brefl ‹kizce Andeziti Andezit veAndezitik Brefl Çak›llar› Çak›llar› Bazalt Dayk›

Örnek No. 6 8A B6 B18 K4 K5 K14 13 22A 24 27 K18 K23

SiO2 52.57 56.71 67.40 61.09 46.70 59.74 44.70 67.07 63.65 70.50 52.97 69.84 60.56TiO2 0.84 0.89 0.48 0.68 0.99 0.82 0.63 0.41 0.63 0.32 0.81 0.28 0.79Al2O3 15.40 16.14 14.40 15.70 19.25 14.66 11.61 15.18 15.22 13.99 17.36 14.99 14.12Fe2O3* 6.39 5.95 3.48 5.11 10.73 6.20 10.58 3.61 4.74 2.72 5.32 2.44 5.89MnO 0.11 0.08 0.04 0.06 0.24 0.09 0.16 0.06 0.09 0.04 0.10 0.04 0.08MgO 5.80 3.96 1.70 3.24 4.94 3.81 9.36 1.69 2.78 1.49 5.07 0.98 3.53CaO 9.17 8.47 5.18 5.73 10.16 7.09 13.49 4.42 5.69 4.13 7.00 3.79 6.49Na2O 3.46 3.53 3.53 3.90 2.50 3.46 1.56 4.05 3.68 3.55 4.19 4.13 3.24K2O 1.47 2.01 1.53 1.88 1.29 2.09 2.26 2.07 1.82 1.87 2.65 2.19 2.07P2O5 0.47 0.45 0.13 0.21 0.26 0.32 0.30 0.17 0.27 0.10 0.42 0.10 0.33AK 3.80 1.50 1.80 2.10 2.90 1.70 5.50 1.00 1.00 1.00 3.70 1.10 2.70

Toplam 99.48 99.69 99.67 99.70 99.96 99.98 100.15 99.73 99.57 99.71 99.59 99.88 99.80

Zr 107 84 91 77 42 97 40 92 91 71 111 81 94Sr 1607 1387 1231 1345 621 1213 715 1069 1168 909 1074 1008 1156Rb 45 32 39 51 23 51 40 49 28 46 47 64 46Th 8 6. 4 4 2 7 3 7 5 4 12 5 7Ta 0.3 0.3 1 0.2 0.2 0.8 0.2 0.4 0.3 0.5 0.4 0.6 0.7Hf 3.4 2.8 2.6 2.7 1.2 3.3 1.3 2.6 2.6 2.1 3.4 2.4 3.1Co 24 17 15 20 27 18 50 8 15 8 16 5 17Cr 320 130 170 130 < 10 10 580 170 250 130 150 < 10 20Ba 1103 791 1297 679 463 703 770 990 878 1148 960 1139 683Nb 6 4 5 3 2 10 2 6 5 6 7 8 9

Mg# 48 40 33 39 32 39 48 32 37 36 50 29 37

Not: Fe2O3*, Fe2O3 cinsinden toplam demir. AK, ateflte kay›p.

Mg# (Mg-numaras›)=100xMgO/(MgO+Fe2O3*).

Çizelge 7. ‹kizce (Ordu) volkanitlerinin nadir toprak element analiz sonuçlar›.Table 7. Results of rare earth element (ppm) analysis of the ‹kizce (Ordu) volcanics.

Teknecik Andezit Porfiri . ‹kizce Andeziti

Örnek No. 5b 6c 8 14 17A 19A 13 22A 24 27

La 28.10 34.40 36.40 41.90 36.50 40.70 21.70 19.80 12.00 43.40Ce 52.70 65.00 65.60 77.40 70.70 74.30 40.70 37.60 22.50 85.00Pr 5.30 6.59 6.53 8.02 7.10 7.20 4.20 4.58 2.48 8.79Nd 19.80 24.80 24.20 31.30 28.30 27.10 15.90 18.80 9.80 34.70Sm 3.20 4.10 3.80 4.90 4.20 4.00 2.60 3.60 1.90 5.60Eu 0.94 1.14 1.10 1.27 1.26 0.97 0.77 1.08 0.52 1.57Gd 2.31 2.97 2.68 3.43 3.04 2.74 1.96 2.90 1.50 4.00Tb 0.34 0.38 0.36 0.44 0.39 0.32 0.27 0.38 0.21 0.49Dy 2.04 2.22 2.14 2.55 2.29 1.90 1.46 2.08 1.16 2.68Ho 0.42 0.50 0.45 0.53 0.46 0.39 0.33 0.39 0.23 0.50Er 1.20 1.45 1.23 1.46 1.37 1.17 0.97 1.14 0.68 1.52Tm 0.18 0.19 0.17 0.19 0.18 0.17 0.14 0.15 0.09 0.19Yb 1.23 1.41 1.19 1.33 1.40 1.24 0.94 0.96 0.69 1.27Lu 0.19 0.21 0.18 0.20 0.20 0.19 0.16 0.14 0.11 0.19

Kale Üyesi .Koçevyan› Kurttafll› Tepe Bazalt ve Andezit

And. Brefl Çak›llar› Baz. Brefl Çak›llar› Bazalt› Andeziti Dayk›

Örnek No. 6 8A K5 K14 31A B1 K1 K2 K18 K23

La 32.50 25.00 26.50 11.90 12.40 12.00 45.20 44.10 16.50 25.00Ce 67.90 53.50 54.10 23.60 26.00 26.00 93.90 92.10 29.60 51.90Pr 7.41 6.11 6.23 3.06 3.26 3.20 10.93 10.71 3.08 6.09Nd 31.90 26.60 24.20 14.00 15.40 16.00 42.80 42.00 11.60 23.70Sm 5.00 5.10 4.50 3.20 3.80 3.70 8.50 8.80 1.80 4.50Eu 1.55 1.49 1.24 1.03 1.10 1.10 1.72 2.08 0.58 1.24Gd 3.84 3.85 3.07 3.09 3.33 3.30 6.99 6.63 1.40 3.69Tb 0.49 0.47 0.47 0.42 0.45 0.40 1.12 1.08 0.23 0.55Dy 2.66 2.68 2.87 2.72 2.37 2.50 6.43 6.48 1.2.0 2.75Ho 0.55 0.58 0.49 0.45 0.49 0.50 1.16 1.20 0.24 0.53Er 1.38 1.54 1.46 1.35 1.39 1.30 3.80 3.53 0.69 1.56Tm 0.16 0.20 0.20 0.17 0.20 0.20 0.51 0.47 0.07 0.20Yb 1.19 1.40 1.23 1.16 1.27 1.30 3.57 3.22 0.53 1.17Lu 0.16 0.19 0.20 0.19 0.19 0.20 0.52 0.55 0.12 0.23

mentlere dayal› kayaç s›n›flamas›na da yer ve-rilmifltir. Buna göre, Winchester ve Floyd(1977)’un Nb/Yb’ye karfl› Zr/TiO2*0.0001 kimya-sal adland›rma diyagram›nda; örneklerin genelolarak andezit, trakiandezit, andezit/bazalt, su-balkalen bazalt, alkalen bazalt alanlar›na düfltü-¤ü gözlenmektedir (fiekil 9c). Yar› alkalen ka-raktere sahip volkanik kayaçlar›n afinitelerinibelirlemek için Irvine ve Baragar (1971)’›n AFM(Na2O+K2O, FeOt, MgO) üçgen diyagram› kul-lan›lm›flt›r (fiekil 9d). Koçevyan› bazalt›na ait ör-nekler ile Kale Üyesine ait breflin bazaltik çak›l-lar› geçifl, andezitik bileflimli örneklerin ise kalk-alkali karakterli oldu¤u görülmektedir (bkz. fiekil9d).

Ana ve ‹z Elementler

‹ncelenen volkanitlerin SiO2’ye karfl› ana oksitve iz elementlerdeki de¤iflimler kayaçlarda göz-lenen ana fenokristal fazlar›n›n ayr›mlaflmas›y-la iliflkilidir (fiekil 10 ve 11). Bazaltik bileflimlikayaçlarda (Koçevyan› bazalt› ve Kale Üyesineait bazaltik brefller), SiO2 art›fl›yla Al2O3, P2O5,TiO2, Sr, Zr, Th ve Hf içerikleri artarak pozitif ilifl-ki, andezitik bileflimli kayaçlarda (Teknecik an-dezit porfiri) ise SiO2 art›fl›yla Al2O3, P2O5, TiO2,Sr, Zr, Th ve Hf içerikleri azalarak negatif bir ilifl-ki gözlenmektedir. SiO2’nin artmas›na karfl› Al-

2O3, P2O5, MnO, Sr, Zr, Hf ve Th içeriklerindeönce artma daha sonra da bir azalma söz konu-


sudur (bkz. fiekil 10 ve 11). Kayaçlar›n tümün-de gözlenen, SiO2 art›fl›na karfl›n MgO, CaO,Al2O3 ve Cr azalmas› önemli ölçüde klinopirok-sen ve plajiyoklas ayr›mlaflmas›n› yans›tmakta-d›r. Klinopiroksen ve plajiyoklas, magman›n so-¤umas› esnas›nda kabuk içerisindeki magmaodas›nda meydana gelen önemli kristalleflme-lerdir. Kristallenme bas›nc› ile klinopiroksen/pla-jiyoklas oran› azalmakta (Gust ve Perfit, 1987),magmadaki su içeri¤i artmaktad›r. Bunlar›n ya-n›s›ra plajiyoklas oran› da azalmaktad›r (Eggler,1972; Presnall vd.,1978; Baker ve Eggler,1983). SiO2 art›fl›na karfl›n Al2O3 azalmas› (ço-¤unlukla andezitik kayaçlarda), volkanik kayaç-lar›n gelifliminde hornblend ayr›mlaflmas›n›n daetkili olabilece¤ini göstermektedir. Üstelik,hornblendlerin kalk-alkalin karakterli volkanikkayaçlar›n gelifliminde önemli bir ayr›mlaflma

faz› oldu¤u da bilinmektedir (Chawthorn veO’Hara, 1976). Kayaçlar›n tümünde gözlenenSiO2 art›fl›na karfl›n Fe2O3

* ve TiO2 azalmas›magnetit ayr›mlaflmas›na iflaret etmektedir. Si-O2’ye karfl› P2O5 de¤iflim diyagram›nda bazaltikkayaçlarda gözlenen pozitif iliflki apatit zengin-leflmesini, genellikle andezitik kayaçlarda gözle-nen negatif iliflki ise apatit ayr›mlaflmas›n› yan-s›tmaktad›r. SiO2’ye karfl› K2O, Na2O, Ba, Rb,Nb ve Ta iliflkileri göreceli olarak düzensiz ol-makla birlikte, pozitif e¤ilimlidir. Gözlenen dü-zensiz da¤›l›m, k›smen alterasyondan (özelliklealkalilerde) kaynaklanabilir. Ana oksit ve iz ele-ment de¤iflim diyagramlar›nda gözlenen bu ilifl-kiler, volkanik kayaçlar›n gelifliminde mineralayr›mlaflmas›n›n etkili oldu¤unu ve klinopirok-sen, hornblend, plajiyoklas, magnetit ve apatit


Tefrit(Ol<%10

Bazanit(Ol>%10) Traki-

bazalt

TrakiandezitBazaltiktrakiandezit

Pikro-bazalt Bazalt

Bazaltikandezit

Andezit Dasit

35

0.010.001

0.01

0.1

0.1 1 10

40 45 50 55 60 65 70 75

10

8

6

4

2

045

1

2

3

4

5

50 55 60 65 70 75

SiO (%)2 SiO (%)2

Bazalt

Şoşonit

Bazaltikandezit

Düşük K'luBazaltikandezit

Andezit

Dasit

Yüksek K'luAndezit

Yüksek K'luBazaltikandezit

Riyolit

Düşük K'luAndezit

Düşük K'luDasit

Düşük K'luRiyolit

Y-K'luBazalt

Traki Andezit

Trakit

Riyolit

Riyodasit/Dasit

Andezit

Andezit/Bazalt

Subalkalen BazaltAlk-Bazalt

1

Andezit ve Bazalt Daykı

Teknecik Andezit Porfiri

İkizce Andeziti

Kale Bazaltik Breşleri

Kurttaşlı Tepe Andeziti

Koçevyanı Bazaltı

fiekil 9. (a) %SiO2’ye karfl› %Na2O+K2O kimyasal adlama diyagram› (Le Maitre, 1989; Alkali-Subalkali e¤risi Irvi-ne ve Baragar (1971)’a göredir), (b) %SiO2’ye karfl› %K2O kimyasal adlama diyagram› (Le Maitre, 1989),(c) Nb/Yb karfl› Zr/TiO2*0.0001 kimyasal adlama diyagram› (Winchester ve Floyd, 1977), (d) AFM üçgendiyagram› (Toleyitik - Kalkalkali ay›r›m e¤risi Irvine ve Baragar (1971)’a göredir).

Figure 9. a) SiO2 (wt.%) versus Na2O+K2O (wt.%) chemical nomenclature diagram (Le Maitre, 1989; Alkaline-Su-balkaline dividing line is from Irvine and Baragar (1971)), (b) SiO2 (wt.%) versus K2O (wt.%) chemical no-menclature diagram (Le Maitre, 1989), (c) Nb/Yb versus Zr/TiO2*0.0001 chemical nomenclature diagram(Winchester and Floyd, 1977), (d) AFM ternary plot (Tholeiitic-Calcalkaline dividing curve is from Irvineand Baragar (1971)).

ayr›mlaflmas›n›n önemli ölçüde rol oynad›¤›n›göstermektedir (bkz. fiekil 10 ve 11).

Genel olarak, incelenen volkanik kayaçlar›n silisiçeri¤i artt›kça, uyumsuz element içeriklerinin

artmas› (Ba, Sr) ve uyumlu element içeriklerininazalmas› mineral ayr›mlaflmas›yla aç›klanmak-tad›r. Bu özellik, kayaçlar›n bir ana magmadanmineral ayr›mlaflmas›yla türemifl olabilecekleri-ni, ancak bunun kayaçlar›n gelifliminde ana


fiekil 10. ‹kizce (Ordu) volkanitlerinin % SiO2’ye karfl› ana oksit (% a¤›rl›k) de¤iflim diyagramlar› (semboller fiekil9’daki gibidir).

Figure 10. SiO2 (wt.%) versus major oxide (wt.%) variation plots of the ‹kizce (Ordu) volcanics (symbols are thesame as for Figure 9).


fiekil 11. ‹kizce (Ordu) volkanitlerinin % SiO2’ye karfl› iz element (ppm) de¤iflim diyagramlar› (semboller fiekil 9’da-ki gibidir).

Figure 11. SiO2 (wt.%) versus trace element (ppm) variation plots of the ‹kizce (Ordu) volcanics (symbols are thesame as for Figure 9).

magmatik olay olmad›¤›n› ve di¤er magmatikolaylar›n (magma kar›fl›m›, kabuk özümlemesivb.) da rol oynad›¤›na iflaret etmektedir.

Uyumsuz Elementler

‹ncelenen kayaçlar, eski bir yitim zonu ortam›naait olduklar›ndan iz element içerikleri zenginlefl-mifl okyanus ortas› s›rt› bazalt›na (E-TipiMORB) göre oranlanarak oluflturulan da¤›l›mdiyagramlar›yla ana magmalar› belirlenmeyeçal›fl›lm›flt›r (fiekil 12a). ‹z element da¤›l›m di-yagramlar›na bak›ld›¤›nda; kayaçlar›n tümünde

büyük iyon yar›çapl› litofil element (Sr, K2O, Rbve Ba) konsantrasyonlar› bak›m›ndan zengin-leflme, Nb, Zr, TiO2 ve Y içerikleri bak›m›ndanfakirleflme söz konusudur. Bu özellik, volkanikkayaçlarda kabuk özümlemesi ± magma kar›fl›-m›n›n varl›¤›na iflaret etmektedir. Negatif Nbanomalisi (bkz. fiekil 12a) ise, kayaçlar›n anamagmas›n›n gelifliminde yitim bilefleninin varl›-¤›n› göstermektedir (Pearce, 1983). Ayr›ca Ko-çevyan› bazalt› ve andezitik kayaçlar›n tümününiz element da¤›l›mlar›n›n birbirine benzerlik gös-termesi, bunlar›n kökenlerinin benzer olduklar›-n› ve daha sonra magmatik süreçlerden (kabuközümlemesi ± magma kar›fl›m›) etkilenerek ge-lifltiklerini göstermektedir.

Nadir Toprak Elementleri

‹ncelenen kayaçlar›n kondritlere göre normalizeedilmifl nadir toprak element (NTE) da¤›l›mlar›birbirine benzerlik göstermektedir (fiekil 12b).Bu durum, bazaltik ve andezitik kayaçlar›n ayn›kökenden türediklerini do¤rulamaktad›r. Kayaç-larda hafif nadir toprak element (HNTE) zengin-leflmesinin, orta ve a¤›r nadir toprak element(ANTE) zenginleflmesine göre daha fazla oldu-¤u görülmektedir (bkz. fiekil 12b). Da¤›l›mlar›norta k›sm›n›n çukur olmas› ve HNTE’e do¤ru gi-dildikçe yukar›ya do¤ru konkav bir yap› sunma-s›, volkanik kayaçlar›n gelifliminde hornblendayr›mlaflmas›n›n etkili bir flekilde rol oynad›¤›n›göstermektedir (Green ve Pearson, 1985; Ro-mick, 1987). Da¤›l›mlara bak›ld›¤›nda; Kurttafll›Tepe andezitine ait örnekler hariç, örneklerdeönemli derecede Eu anomalisinin olmamas›, bukayaçlar›n gelifliminde plajiyoklas ayr›mlaflma-s›n›n önemli bir rol oynamad›¤›n› veya yüksekoksijen fugasitesini göstermektedir (Gill, 1981).

Tektonik Ortam

‹ncelenen kayaçlar›n genel petrokimyasal özel-likleri, birbirine yaklaflan plakalarla iliflkili yitimzonu volkanitlerinin özelliklerine benzemektedir(Saunders vd., 1980; Gill, 1981; Ewart, 1982;Pearce, 1983; Thompson vd., 1984; White vePatchett, 1984). Bu özellikler; düflük Nb, Zr veTiO2 içeri¤i, büyük iyon yar›çapl› litofil element(LILE) ve yüksek hafif nadir toprak element(HNTE) içerikleri ile yüksek Ba/Zr oranlar›na sa-hip olmalar›d›r. ‹ncelenen örneklerin Ba/Laoranlar› aklafl›k 20-85 aras›nda de¤iflmekteolup, orojenik andezitlere benzerlik gösterirler


La Ce Pr Nd Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu

1

1

10

20

Sr K O O Zr TiO YRb Ba Th Nb Ce P2 52 2

0.2

1

10

40

fiekil 12. (a) E-tipi okyanus ortas› s›rt› bazaltlar›na(OOSB) (Sun ve McDonough, 1989) görenormallefltirilmifl iz element da¤›l›mlar›, (b)kondrite (Taylor ve McLennan, 1985) görenormallefltirilmifl nadir toprak element da¤›-l›mlar› (semboller fiekil 9’daki gibidir).

Figure 12. (a) E-type MORB (Sun and McDonough,1989) normalised trace element plot, (b)chondrite (Taylor and McLennan, 1985) nor-malised rare earth element patterns (sym-bols are the same as for Figure 9).

(fiekil 13a). Zr’a karfl› Ba diyagram›nda (Floydvd., 1991) volkanik kayaçlar›n ço¤u ada yay›bazaltlar› alan›na düflmektedir (fiekil 13b). Bualan›n d›fl›nda kalan örnekler, afl›r› derecedefarkl›laflmaya u¤ram›fl örnekleri temsil etmekte-dir.

SONUÇLAR VE TARTIfiMA

Do¤u Pontid kuzey ve güney zonu volkanitleriçok say›da araflt›rmac› taraf›ndan incelenmifl ve

bu incelemeler sonucunda Tersiyer volkanizma-s›n›n geliflimi hakk›nda pek çok veri elde edil-mifltir. ‹kizce (Ordu) yöresinde yap›lan bu çal›fl-mayla, bugüne de¤in kuzey zonda ve güneyzonda yap›lan önceki çal›flmalara katk›da bulu-nularak, stratigrafik, petrografik ve petrokimya-sal aç›dan Tersiyer volkanizmas›n›n geliflimiaç›klanmaya çal›fl›lm›flt›r.

‹kizce yöresinde çal›flma alan›n›n taban›n›, GeçKretase-Paleosen yafll› Akveren Formasyo-nu’na ait Tekkiraz Üyesi oluflturmaktad›r. ‹ri ojitkristallerine sahip yeflil, koyu yeflil ve siyahrenkli bazaltlardan oluflan Paleosen (?)-Eosenyafll› Koçevyan› bazalt› bu birimi uyumsuz ola-rak üzerlemektedir. Tüm bu birimlerin üzerineuyumsuzlukla gelen ve çal›flma alan›n›n hemenhemen tamam›n› kapsayan andezit, bazalt vepiroklastitleri ile kumtafl›, silttafl›, marn, tüfit araseviyelerinden oluflan Eosen yafll› TekkeköyFormasyonu gelmektedir. ‹stif, Kuvaterner yafll›taraça ve alüvyonlarla örtülmektedir.

‹kizce (Ordu) yöresindeki volkanitler; ço¤unluklaandezit, andezit porfir ve piroklastitleri ile dahaaz oranlarda bazalt ve bazaltik andezitlerdenoluflmakta ve genelde porfirik, mikrolitik porfirik,hyalomikrolitik porfirik, hyalopilitik, entersertal,entergranüler, yer yer ak›nt› ve glomeroporfirikdoku göstermektedirler. Koçevyan› bazalt›n›n be-lirgin özelli¤i, diyopsit-ojit (Wo46-47En43-40Fs11-13)ve olivin (Fo83-84) fenokristallerini içermesidir.Andezit porfirde ise, halkal› ve karmafl›k zon-lanma gösteren mega fenokristal plajiyoklas(An31-43Ab67-54Or2-3) mineralleri ile opaklaflmave bozunma yap›lar›n›n çok iyi gözlendi¤i biyotit(Mg#=0.48-0.60) mineralleri oldukça yayg›nd›r.Bu minerallere ayr›ca, fenokristal olarak, plaji-yoklas (An32-80), hornblend (Mg#=0.49-0.82) vemagnetit, tali mineral olarak da apatit ve zirkonefllik etmektedir.

‹kizce (Ordu) yöresi volkanitleri; kalkalkalen ka-rakterli olup, genellikle orta derecede K2O içer-mektedir. Artan SiO2 karfl› MgO, CaO, MnO,Fe2O3

*, Cr ve Co içeriklerinde azalma, Al2O3,P2O5, TiO2, Sr, Zr, Th ve Hf içeriklerinde ise ar-t›fl söz konusudur. Bu iliflkiler; bazaltik kayaçla-r›n gelifliminde klinopiroksen+olivin+magnetitayr›mlaflmas›n›n, andezitik kayaçlar›n geliflimin-de ise klinopiroksen+plajiyoklas+magnetit ay-r›mlaflmas›n›n etkin bir flekilde rol oynad›¤›naiflaret etmektedir. Ayr›ca, Temizel ve Arslan


100 1000 10000Ba (ppm)

1

10

100

600

Ada Yayı Bazaltları

2000

1600

1200

800

400

00 50 100 150 200 250

Zr (ppm)

fiekil 13. (a) Ba (ppm)’a karfl› La (ppm) diyagram›(alanlar Perfit vd. (1980) ve (Gill, 1981)’e gö-redir), (b) Zr (ppm)’a karfl› Ba (ppm) diyag-ram› (alanlar Floyd vd. (1991)’ne göredir,semboller fiekil 9’daki gibidir).

Figure 13. (a) Ba (ppm) versus La (ppm) plot (Fieldboundaries are from Perfit et al. (1980) and(Gill, 1981)), (b) Zr (ppm) versus Ba (ppm)plot (field boundaries are from Floyd et al.(1991), symbols are the same as for Figure9).

(2003) yapt›klar› mineral ayr›mlaflmas› olaylar›-n›n jeokimyasal modellemesi çal›flmalar›ndavolkanitlerin iz element çiftlerinden (Zr karfl› Nb,Zr karfl› La, La+Ce karfl› Nb gibi) yararlanarakkayaçlar›n geliflimi s›ras›nda klinopiroksen, pla-jiyoklas ve magnetit ayr›mlaflmas›n›n önemli fle-kilde rol oynad›¤›n› belirlemifllerdir.

‹ncelenen volkanitler; yüksek Sr, K2O, Rb, veBa içeriklerine, düflük Nb, Zr ve TiO2 içeriklerinesahip olup, bunlar›n iz element da¤›l›mlar› E-Ti-pi MORB’a daha çok benzerlik göstermektedir.Volkanitlerin NTE da¤›l›mlar›n›n birbirine para-lellik göstermesi, bazaltik ve andezitik bileflimlikayaçlar›n ayn› kökenden türediklerini do¤rula-maktad›r. Ayr›ca, Temizel ve Arslan (2003) yap-t›klar› NTE k›smi ergime modellemesine göreana magman›n oluflumunda ilksel magmayagöre k›smi ergime miktar›n›n a¤›r nadir toprakelementler dikkate al›nd›¤›nda, yaklafl›k % 30-35, hafif nadir toprak elementlerde ise yaklafl›k% 10-30 aras›nda de¤iflti¤ini belirtmifllerdir. ‹kiz-ce volkanitlerine ait NTE da¤›l›mlar›n›n, E-TipiMORB ve OIB’ye ait da¤›l›mlarla benzerlik sun-mas›n›, volkanitlerin yitim ve astenosferik ergi-yiklerin kar›flt›¤› zenginleflmifl bir köken mag-madan türeyebilecekleri fleklinde yorumlam›fl-lard›r (Temizel ve Arslan, 2003).

‹nceleme alan›ndaki (‹kizce-Ordu) volkanitleri-nin yüksek Sr, K2O, Rb, Ba ve düflük Nb, Zr veTiO2 içeriklerine sahip olmalar›ndan dolay›, Gü-müflhane yöresindeki volkanitlere benzerlikgöstermekte olup, yitim sonucu zenginleflmifl birkaynaktan türeyen kalkalkalen volkanizma özel-li¤i göstermektedirler (Temizel, 2002, Temizelve Arslan, 2002). Ayr›ca bu volkanik kayaçlar›nyüksek LILE (Rb, Ba, Sr, K2O) içerikleri ile dü-flük Nb, Zr, TiO2 ve Y içeriklerine sahip olmas›,bunlar›n yiten bir plakan›n dehidratasyonu so-nucu metazomatizmaya u¤rayarak zenginlefl-mifl bir manto kayna¤›n›n varl›¤›n› desteklemek-tedir. Bunlar›n yan› s›ra, volkanik kayaçlardakikimyasal de¤iflimler, kaynak bölgesindeki k›smiergime, ayr›mlaflma, özümleme ve magma kar›-fl›m› gibi olaylarla aç›klanabilir. Temizel ve Ars-lan (2003), ‹kizce volkanitleri üzerinde yapt›klar›özümleme+mineral ayr›mlaflmas› (AFC) jeokim-yasal modelleme çal›flmalar›nda, kayaçlar›n ge-liflimi esnas›nda özümleme+mineral ayr›mlafl-mas› olay›n›n (AFC) çok etkili olmay›p (özümle-me oran› / mineral ayr›mlaflmas› oran›n›n

<%20), mineral ayr›mlaflmas›n›n daha bask›noldu¤unu belirtmifllerdir.

‹kizce yöresindeki volkanik kayaçlar, Do¤u Pon-tid kuzey zonu (Trabzon ve Tonya yöresi) ve gü-ney zonunda (Gümüflhane-Kale yöresi) yer alandi¤er volkanik kayaçlar ile stratigrafik, petrogra-fik ve petrokimyasal özellikleri aç›s›dan deneflti-rildi¤inde, daha çok güney zonu (Gümüflhane-Kale yöresi) volkanitlerine benzerlik göstermek-tedirler. Ayr›ca, ‹kizce volkanitleri, güney zonuTersiyer volkanitlerinin devam› olarak düflünüle-bilir.

KATKI BEL‹RTME

Bu çal›flma, birinci yazar›n yüksek lisans tezininbir bölümü olup, Karadeniz Teknik ÜniversitesiBAP Birimi (Proje no: 2001.112.5.10) taraf›ndanmaddi olarak desteklenmifltir. Yazarlar, mikrop-rob analizlerinin gerçeklefltirilmesinde yard›mc›olan Dr. Nick Ware (Avustralya Ulusal Üniversi-tesi, Avustralya)’e teflekkür ederler.

KAYNAKLAR

Adamia, S. A., Lordkipanidze, M. B., and Zakariadze,G. S., 1977. Evolution of an active conti-nental margin as exemplified by the Alpinehistory of the Caucasus. Tectonophysics,40, 183-199.

Aliyaz›c›o¤lu, ‹. ve Arslan, M., 1998. Gümüflhane yö-resi volkanik kayaçlar›n›n jeokimyasal vepetrolojik karakteristikleri: Do¤u PontidGüney Zonunda Paleosen-Eosen volka-nizmas›n›n geliflimi. Türkiye Cumhuriye-ti’nin 75. Y›l›nda F›rat Üniversitesi’nde Je-oloji Mühendisli¤i E¤itiminin 20. Y›l› Sem-pozyumu Bildiri Özleri Kitab›, Elaz›¤, 24-25.

Arslan, M., and Aliyaz›c›o¤lu, ‹., 1998. Petrographicaland geochemical characteristics of theGümüflhane area Eocene volcanic rocks:Implications for the evolution of EasternPontide back-arc volcanism, Third Interna-tional Turkish Geology Symposium Abst-racts, Ankara, p.182.

Arslan, M., and Aliyaz›c›o¤lu, ‹., 2001. Geochemicaland petrochemical characteristics of theKale (Gümüflhane) volcanic rocks: Impli-cations for the Eocene evolution of Eas-tern Pontide arc volcanism, Northeast Tur-key. International Geological Review,43(7), 595-610.

Arslan, M., Tüysüz, N., Korkmaz, S., and Kurt H.,1997. Geochemistry and petogenesis of


the Eastern Pontide volcanic rocks, Nort-heast Turkey. Chemi der Erde (Geoche-mistry), 57, 157-187.

Arslan, M., Aslan, Z., fien, C., and Hoskin, P., 2000.Constrains on petrology and petrogenesisof Tertiary volcanism in the Eastern Ponti-de Paleo-arc system, NE Turkey.Goldschmidt 2000. Journal of ConferenceAbstracts, Volume 5(2), 157-158.

Arslan, M., Temizel, ‹., and Abdio¤lu, E., 2002. Sub-duction input versus source enrichmentand role of crustal thickening in the gene-ration of Tertiary magmatism in the PontidPaleo-Arc setting, NE Turkey. In: B. De Vi-vo and R.J. Bodgar (eds.) Workshop-Short Course on Volcanic Systems, Geoc-hemical and Geophysical Monitoring, Meltinclusions: Methods, Applications andProblems, Naples, Italy, 13-16.

Ayd›n, F., 2003. De¤irmendere vadisi (Trabzon-Esi-ro¤lu, KD-Türkiye) volkanitlerinin mineralkimyas›, petrolojisi ve petrojenezi. DoktoraTezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, FenBilimleri Enstitüsü, Trabzon, 233 s (yay›m-lanmam›fl).

Bacon, C.R., and Hirschmann, M. M., 1988. Mg/Mnpartitioning as a test for equilibrium betwe-en coexiting Fe-Ti oxides. American Mine-ralogist, 73, 57-61.

Baker, D.R., and Eggler, D.H., 1983. Fractionationpaths of Atka (Aleutians) high-alumina ba-salts: constraints from phase relations. Jo-urnal of Volcanology and Geothermal Re-search, 18, 387-404.

Bektafl, O., Y›lmaz, C., Tasl›, K., Akda¤, K., and Öz-gür, S., 1995. Cretaceous rifting of theEastern Pontide carbonate platform, NETurkey: The formation of carbonate brec-cias and turbitides as evidence of a drow-ned platform. Giornale di Geologia, 57,233-244.

Çamur, M. Z., Güven, ‹. H., and Er, M., 1996. Geoc-hemical characteristics of the EasternPontide volcanics: An example of multiplevolcanic cycles in arc evolution. TurkishJournal of Earth Sciences, 5, 123-144.

Chawthorn, R.G., and O’Hara, M.J., 1976. Amphibo-le fractionation in calcalkaline magma ge-nesis. American Journal of Science, 276,309-329.

Deer, W. A., Howie, R. A., and Zussman, J., 1992. AnIntroduction to the Rock-Forming Mine-rals. Longman, London, 696 pp.

Dymek, R. F., 1983. Titanium, aluminum and interla-yer cation distributions in biotite from high-grade geisses, West Greenland. AmericanMineralogist, 68, 880-899.

Eggler, D.H., 1972. Amphibole stability in H2O-under-saturated calcalkaline melts. Earth andPlanetary Science Letters, 15, 28-34.

E¤in, D., Hirst, D.M., and Phillips, R., 1979. The pet-rology and geochemistry of volcanic rocksfrom the northern Harflit river area, Pontidvolcanic province, northeast Turkey. Jour-nal of Volcanology and Geothermal Rese-arch, 6, 105-123.

Ewart, A., 1982. The mineralogy and petrology ofTertiary-Recent orogenic volcanic rocks:with special reference to the andesitic-ba-salticcompositional range. In: R.S. Thorpe(ed.) Andesites: Orogenic Andesites andRelated Rocks, John Wiley, New York, 29-95.

Floyd, P.A., Shail, R., Leveridge, B.E., and Franke,W., 1991. Geochemistry and provenanceof Rhenohercynian synorogenic sandsto-nes: implications for tectonic environmentdiscrimination. In: A.C., Morton, S., Todd,and P.D.W. Haugton (eds.) Geological So-ciety of London Special Publication, 57,173-188.

Gill, J.B., 1981. Orogenic Andesites and Plate Tecto-nics. Springer, Berlin, 390p.

Green, T.H., and Pearson, N.J., 1985. An experimen-tal study of Nb and Ta partitioning betwe-en Ti-rich minerals and silicate liquids athigh pressure and temperature. Geochimi-ca et Cosmochimica Acta, 47, 925-939.

Gust, D.A., and Perfit, M.R., 1987. Phase relations ofa high-Mg basalt from the Aleutian IslandArc: implications for primary island arc ba-salt and high-Al basalts. Contributions toMineralogy and Petrology, 97, 7-18.

Güven, ‹. H., 1993. Do¤u Pontidler’in jeolojisi ve1/250 000 ölçekli kompilasyonu. MTA, An-kara (yay›mlanmam›fl).

Irvine, T.N., and Baragar, W.R.A., 1971. A guide tothe chemical classification of common vol-canic rocks. Canadian Journal of EarthSciences, 8, 523-548.

Kazmin, V. G., Sbortshikov, I. M., Ricou, L. E., Zo-nenshain, L. P., Boulin, J., and Knipper, A.L., 1986. Volcanic belts as markers of theMesozoic-Cenozoic Evolution of Tethys.Tectonophysics, 123, 123-152.

Keskin, ‹., Yergök, F. A., Kara, H., Dönmez, M. veArslan, M., 1998. Ünye-Fatsa-Kumru-Kor-gan (Ordu) dolay›n›n jeolojisi. M.T.A Ra-poru, 10182, Ankara (yay›mlanmam›fl).

Le Maitre, R. W., 1989. A Classificiation of IgneousRocks and Glossary of Terms. Blackwell,Oxford, 193 pp.

Leake E. B., Wooley, A. R., Arps, C. E. S., Birch, W.D., Gilbert, M. C., Grice, J. D., Hawthorne,F. C., Kato, A., Kisch, H. J., Krivovichev,V. G., Linthout, K., Laird, J., Mandarino, J.,Maresch, W. V., Nickhel, E. H., Rock, N.M. S., Schumacher, J. C., Smith, D. C.,Stephenson, N. C. N., Ungaretti, L., Whit-taker, E. J. W., and Youzhi, G., 1997. No-menclature of Amphiboles Report of the


Subcommittee on Amphiboles of the Inter-national Mineralogical Association Comis-sion on New Minerals and Mineral Names.European Journal of Mineralogy, 9, 623-651.

Morimoto, M., 1988. Nomenclature of pyroxenes. Mi-neralogical Magazine, 52, 535-550.

Özsayar, T., Pelin, S. ve Gediko¤lu, A., 1981. Do¤uPontidler’de Kretase. Karadeniz TeknikÜniversitesi Yer Bilimleri Dergisi, 2, 65-114.

Pearce, J.A., 1983. Role of the sub-continental lit-hosphere in magma genesis at active con-tinental margins. In: C.J., Hawkesworth,and M.J. Norry, (eds.) Continental Basalt-sand Mantle Xenoliths, Shiva, Cheshire,230-249.

Perfit, M.R., Gust, D. A., Bence, A.R., Arculus, R.J.,and Taylor, S. R., 1980. Chemical Charec-teristic of Island-Arc Basalts: Implicationsfor Mantle Sources. Chemical Geology,30, 227-256.

Presnall, D.C., Dixon, J.R., O’donnell, T.H., Drennes,N.L., Schrick, R.L., and Dycus, D.W.,1978. Liquidus phase relations on the joindiopside-forsterite-anorthite from 1 atm to20 kb: Their bearing on the generationandcrystallization of basaltic magma.Contributions to Mineralogy and Petro-logy, 66, 203-220.

Romick, J.D., 1987. Amphibole fractionation andmagma mixing in andesites and dacitesfrom the central Aleutians, Alaska. Tran-sactions American Geophysical Union(EOS), 68, 461 pp.

Saunders, A. D., Tarney, J., and Weaver, S. D.,1980. Tranverse geochemical variationsacross the Antarctic Peninsula: Implicati-ons for the genesis of calc alkaline mag-mas. Earth and Planetary Science Letters,46, 344-360.

Sun, S., and McDonough, W.F., 1989. Chemical andisotopic systematics of oceanic basalt:Implications for mantle composition andprocesses In: A.D. Saunders, and M.J.Norry, (eds.), Magmatism in the OceanBasins, Geological Society of LondonSpecial Publication, 42, 313-345.

fien, C., 2000. Do¤u Pontid alkalen provensine (KD,Türkiye) ait Eosen sonras› kayaçlar içeri-sinde bulunan ultramafik nodüllerin pet-rografisi, mineralojisi ve kimyas›. Cumhuri-yetin 75. Y›ldönümü Yerbilimleri ve Ma-

dencilik Kongresi Bildiri Özleri Kitab›, 1,55-66.

fien, C., Arslan, M. ve Van. A., 1998. Do¤u Pontid(KD Türkiye) Eosen (?) alkalen volkanikprovensinin jeokimyasal ve petrolojik ka-rakteristikleri. Turkish Journal of Earth Sci-ences, 7, 231-239.

Taylor, S.R., and McLennan, S.M., 1985. The Conti-nental Crust, Its Composition and Evoluti-on. Blackwell, Oxford, 312 pp.

Temizel, ‹., 2002. ‹kizce (Ünye-Ordu) yöresi volkanikkayaçlar›n›n petrografik, jeokimyasal vepetrolojik incelenmesi. Yüksek Lisans Te-zi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bi-limleri Enstitüsü, Trabzon, 152 s (yay›m-lanmam›fl).

Temizel, ‹., and Arslan, M., 2002. Geochemical andpetrological characteristics of ‹kizce (Or-du) area volcanic rocks: Evidences on theevolution of Eastern Pontides Tertiary Vol-canism, NE Turkey. 1st InternationalSymposium of the Faculty of Mines (‹TÜ)on Earth Sciences and Engineering,Abstracts, p.90.

Temizel, ‹. ve Arslan, M., 2003. ‹kizce (Ünye-Ordu)yöresi Tersiyer volkanitlerinin geliflimindeetkili olan magmatik olaylar›n jeokimyasalmodellenmesi (KD Türkiye). SüleymanDemirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitü-sü Dergisi, 7(2), 161-177.

Thompson, R.N., Morrison, M.A., Hendry, G.L., andParry, S.J., 1984. An assessment of therelative roles of crust and mantle in mag-ma genesis: An elemental approach. Phi-losophical Transactions of The Royal So-ciety, London, a310, 549-590.

White, W.M., and Patchett, J., 1984. Hf-Nd-Sr isoto-pes and incompatible element abundan-ces in island arcs: implications for magmaorigins and crust mantle evolution. Earthand Planetary Science Letters, 67, 167-185.

Winchester, J., and Floyd, P.A., 1977. Geochemicaldiscrimination of different magma seriesand their differantation productus using›mmobile elements. Chemical Geology,20, 325-343.

Yoldafl, R., Keskin, B., Korkmaz, S., Didik, S., Kal-kan, ‹., A¤r›da¤, D. ve Besbelli, B., 1985.Samsun ve dolay›n›n (K›z›l›rmak-Yeflil›r-mak aras›ndaki bölge) jeolojisi ve petrololanaklar›. MTA Rapor No. 8130 (yay›m-lanmam›fl).


‹kizce (ordu) yöresindeki tersiyer yaﬂl› kalk ...1)/26-1_03.pdf · las, olivin ve opak...

Documents