khan bank. new training course

Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë Øèíý àæèëòíóóäàä çîðèóëàâ.

Ñýäâèéí íýð {Àíõàí øàòíû ñóðãàëòûí ãàðûí àâëàãà}

Ñèñòåìèéí íýð {Øèíý àæèëòíóóäàä çîðèóëàâ}

Îãíîî {2002 îíû 09 ñàðûí 19}

Áàéãóóëëàãûí íýð {Õààí Áàíê Ñóðãàëòûí àëáà}

© Copyright 04/17/23 AG Bank of 63/tt/file_convert/55cf98e2550346d0339a3def/document.doc


Ãàð÷èãÃàð÷èã

1 Ñóðãàëòûí çîðèëãî..................................................................5

2 ÕÀÀÍ áàíêíû òîâ÷ òàíèëöóóëãà................................................6

2.1 ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ Ò¿¿ÕÝÍÄ ÕÎËÁÎÃÄÎÕ ÎÍÖËÎÃ ÎÍ ÖÀÃÈÉÍ ÕÝËÕÝÝÑ............................62.2 ÕºÄºº ÀÆ ÀÕÓÉÍ ÁÀÍÊÍÛ ÖÀÀØÄÛÍ ÕºÃÆÈË, ÁÝÐÕØÝÝË, ÑÓÐÃÀÌÆ, ÑÝÐÃÝËÒ....8

3 ÕÀÀÍ áàíêíû á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò....................................11

4 ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòàíä òàâèãäàõ øààðäëàãóóä.......................12

5 Õóóëü, ä¿ðýì, æóðàì.............................................................14

5.1 ÕÓÓËÜ..............................................................................................145.2 Ä¿ÐÝÌ, ÆÓÐÀÌ.....................................................................................14

6 ÕÀÀÍ áàíêíû ìàðêåòèíãèéí áîäëîãî...........................................15

6.1 ÌÀÐÊÅÒÈÍÃ ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ ?........................................................................156.2 ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ ÝÐÕÝÌ ÇÎÐÈËÃÎ...................................................................166.3 ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ ÍÝÐ , ÓÐÈÀ,ËÎÃÎ..................................................................17

7 Ìàðêåòèíãèéí ãàçðûí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò.......................20

7.1 ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÀËÁÀ :............................................................................207.2 ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÇÎÐÈËÃÎ...........................................................................20

8 ÕÀÀÍ áàíêíû á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýý....................................21

8.1 ÒÝÒÃÝÂÐÈÉÍ ÄÀÍÑ................................................................................218.2 ÖÀËÈÍÃÈÉÍ ÍÝÐÈÉÍ ÄÀÍÑ..........................................................................248.3 ØÓÓÐÕÀÉ ØÈËÆ¿¿ËÝÃ..........................................................................278.4 ÂÅÑÒÅÐÍ ÞÍÈÎÍ......................................................................................27

9 ÕÀÀÍ áàíêíû õàðèëöàã÷èä...................................................29

9.1 ªºÐÈÉÃºº ¿ÍÝËÝÕ.................................................................................299.2 ¯ÉË÷ÈËÃÝÝ.........................................................................................309.3 ×ÀÍÀÐÒÀÉ ¿ÉË÷ÈËÃÝÝÍÈÉ ¿ÍÄÑÝÍ ÇÀÐ÷ÌÓÓÄ............................................309.4 ÕÝÖ¿¿ ¿ÉË÷Ë¿¿ËÝÃ÷ÈÄ.......................................................................329.5 ÓÒÑÀÀÐ ẞÐÈÕ....................................................................................339.6 ÕÀÐÈËÖÀÃ÷ÄÀÄ ¿Ð ÀØÈÃÒÀÉ ¿ÉË÷ËÝÕ 10 ÇÀÐ÷ÈÌ................................34

10 Ñàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçðûí òàíèëöóóëãà..............................36

10.1 ÑÀÍÕ¿¿ ÓÄÈÐÄËÀÃÛÍ ÃÀÇÐÛÍ Á¿ÒÝÖ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ.........................36

11 Äàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãºº...................................................37

11.1 ÄÀÍÑÍÛ ÒºÐºË...................................................................................3711.2 ÄÀÍÑÍÛ Á¿ËÝÃ...................................................................................3811.3 ÒÝÍÖËÈÉÍ ÄÀÍÑ..................................................................................3811.4 ÍÝÐÈÉÍ ÄÀÍÑ......................................................................................3911.5 ÒÓÑËÀÕ /ÑÓÁ/ ÄÀÍÑ..........................................................................3911.6 ÒÝÍÖËÈÉÍ ÃÀÄÓÓÐÕÈ ÄÀÍÑ..................................................................39



12 Àêòèâ................................................................................40

12.1 ÍÈÉÒËÝÃ ¿ÍÄÝÑËÝË.............................................................................4012.2 ¯ÍÄÑÝÍ ÇÀÐ÷ÈÌ..................................................................................40

12.2.1 Ìºíãºí õºðºíãº.............................................................................4012.2.2 Çýýë........................................................................................4212.2.3 ¯íýò öààñ.................................................................................4312.2.4 ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãº...............................................4412.2.5 ¯íäñýí õºðºíãº...........................................................................4412.2.6 Áóñàä àêòèâ............................................................................45

13 Ïàññèâ...............................................................................46

13.1 ÁÓÑÄÀÀÑ ÒÀÒÀÍ ÒºÂËºÐ¿¿ËÑÝÍ ÕºÐºÍÃº...............................................4613.2 ÌÎÍÃÎË ÁÀÍÊ ÁÎËÎÍ ÁÓÑÀÄ ÁÀÍÊÈÍÄ ÒºËºÕ ºÃËºÃ..........................................4613.3 ÁÓÑÀÄ ÏÀÑÑÈÂ..................................................................................47

14 ªºðèéí õºðºíãº....................................................................49

14.1 ªºÐÈÉÍ ÕºÐºÍÃº.................................................................................4914.2 Õ¿ËÝÝÆ ÁÎËÇÎØÃ¿É ¿¿ÐÃ¿¿Ä...............................................................49

15 Çýýëèéí òàëààðõè òîâ÷ îéëãîëò...........................................50

15.1 ÇÝÝË ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ?..............................................................................5015.2 ÁÀÍÊÍÛ ÕÓÂÜÄ ÇÝÝË ẞÌÀÐ À÷ ÕÎËÁÎÃÄÎËÒÎÉ ÂÝ?......................................51

16 Çýýëèéí ãàçðûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò............................52

16.1 ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ ÇÝÝËÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ Á¿ÒÝÖ, ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ........................5216.2 ÇÝÝËÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ¿ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ ¿¿ÐÝÃ................................................52

17 ÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä..................................53

17.1 ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ ÇÝÝËÈÉÍ Á¿ÒÝÝÃÄÝÕ¿¿Í¿¿ÄÈÉÍ ÇÎÐÈÓËÀËÒ, Õ¿¿, ØÈÌÒÃÝË, ÕÓÐÀÀÌÆ....................................................................................................53

17.1.1 Æèæèã áèçíåñèéí çýýë............................................................5317.1.2 Ìàë÷íû çýýë..............................................................................5417.1.3 Öàëèíãèéí çýýë........................................................................5417.1.4 Õóãàöààò õàäãàëàìæèéí çýýë.................................................5517.1.5 Òýòãýâýð àâàã÷äûí çýýë........................................................5517.1.6 Õºðºíãº îðóóëàëòûí çýýë..........................................................5617.1.7 Áóñàä òºðëèéí çýýë.................................................................57



11 Ñóðãàëòûí çîðèëãî Ñóðãàëòûí çîðèëãî

Çîðèëãî

Ýíýõ¿¿ ñóðãàëòûí ìàòåðèàëòàé òàíèëöñàíààð òà ÕÀÀÍ Áàíêíààñ ÿâóóëæ áàéãàà áîäëîãî, áàíêíû á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò, ãàçàð, àëáàäóóäûí ¿¿ðýã, áàíêíû ìåíåæìåíò, á¿ðòãýë, çýýë, ìàðêåòèíãèéí òàëààð ¿íäñýí îéëãîëòòîé áîëîõ áîëíî. ¯¿íä:

Ìåíåæìåíò. ÕÀÀÍ Áàíêíû òàíèëöóóëãà, á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò, àæèëòíóóäàä òàâèãäàõ øààðäëàãà, áàíêèíä àæèëëàãñäûí çàéëøã¿é ìýäâýë çîõèõ ä¿ðýì, æóðìóóä

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë. Ñàíõ¿¿ãèéí óäèðäëàãûí ãàçðûí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò , Äàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãºº, Áàíêíû àêòèâ, ïàññèâ õºðºíãèéí îíöëîã, ººðèéí õºðºíãº, õ¿ëýýæ áîëçîøã¿é ¿¿ðã¿¿ä

Çýýë. Áàíêíû õóâüä çýýë ÿìàð à÷ õîëáîãäîëòîé âý? ÕÀÀÍ Áàíêíû çýýëèéí ãàçðûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò, Çýýëèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãàà, ¿¿ðýã, ÕÀÀÍ Áàíêíû çýýëèéí á¿òýýãäõ¿¿í¿¿äèéí çîðèóëàëò, õ¿¿, øèìòãýë, õóðààìæ

Ìàðêåòèíã. ÕÀÀÍ áàíêíû ýðõýì çîðèëãî, òýðã¿¿í çýðãèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýíèé òàëààð Ìàðêåòèíãèéí àëáàíû ¿¿ðýã, çîõèîí áàéãóóëàëò, õàðèëöàã÷èéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð



22 ÕÀÀÍ áàíêíû ÕÀÀÍ áàíêíû òîâ÷ òîâ÷ òàíèëöóóëãà òàíèëöóóëãà

2.1 ÕÀÀÍ áàíêíû ò¿¿õýíä õîëáîãäîõ îíöëîã îí öàãèéí õýëõýýñÕóó÷èí íýðýýð ÁÍÌÀÓ-ûí ÑíÇ-ººñ 1990 îíä 422-ð òîãòîîë ãàðãàæ, “Àðèëæààíû áàíêíû íèéòëýã ä¿ðýì” áàòàëñàí, ò¿¿í÷ëýí Ìîíãîë Óëñûí áàãà õóðàë 1991 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðä Áàíêíû õóóëü áàòàëæ, Óëñûí áàíêèéã òóñ óëñàä ìºíãº çýýëèéí áîäëîãî õýðãæ¿¿ëýõ ýðõ á¿õèé ýìèññèéí Òºâ áàíê áóþó Ìîíãîë áàíê áîëãîí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ººð÷ëºëò õèéñýí çýðýã íü áàíêíû 2 øàòëàëòàé òîãòîëöîîíû ýðõ ç¿éí ¿íäýñëýë á¿ðýëäýí áèé áîëñîí þì.

Äýýðõè ýðõ ç¿éí ¿íäýñëýë¿¿äèéí äàãóó 1990–ýýä îíû ýõýýð àðèëæààíû 15 áàíê ¿¿ñ÷ áàéãóóëàãäàæ áàéñíû 5 äóãààðò íü / Ìîíãîë õîðøîî áàíê, ¯éëäâýðèéí õóâü íèéë¿¿ëñýí áàíê, Ìîíãîë äààòãàë áàíê, Ìîíãîëûí õóäàëäàà õºãæëèéí áàíêóóäûí äàðàà/ îäîîãèéí ÕÀÀÍ áàíêíû ¿¿ñãýí áàéãóóëàãäæýý.Ýäãýýðýýñ îäîî ÕÕÁ,ÕÀÀÍ áàíê, Ìîíãîë Øóóäàí Áàíê 3 ¿ëäñýí áà áóñàä íü ÿìàð íýã áàéäëààð ¿éë àæèëëàãàà íü çîãñ÷ýý.

Áàðèìò 1:Õóó÷èí íýðýýð Óëñûí áàíêíû åðºíõèé õîðîî, Ìîíãîëûí ÕÀÀ-í Íýãäëèéí Õîëáîîíû Äýýä Çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéí 1991 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 04-íèé ºäðèéí õóðëûí 2 / 01; 01 òîîò ïðîòîòîêîëîîð “ Ìîíãîëûí Õºäºº Àæ àõóéí õîðøîîëîë ” áàíêíû Òºâ àïïàðàòûã ýõíèé ýýëæèíä Óëààíáààòàð õîòîä áàéãóóëàí, õºäºº àæ àõóéí íýãäýë, õîðøîîëîëûí áàéãóóëëàãà á¿õèé áàíêíû ñàëáàðóóäûã àéìàã ñóìäàä òîäîðõîé ¿å øàòòàéãààð áàéãóóëàí, õºäºº àæ àõóéí õîðøîîëîë áàíêíû áîäëîãî, çîõèîí áàéãóóëàëò, ¿éë àæèëëàãààã õàðèóöóóëàõ”- ààð øèéäâýðëýñýí áàéíà.

Áàðèìò 2:1991.01.26-íä øèíýýð áàéãóóëàãäàõ “ ÕÀÀ-í Õîðøîîëîë áàíê”- íû ä¿ðìèéí ñàíä ÕÀÀ-í ÍÕÄÇ 20 ñàÿ òºãðºã,ÕÀÀ-í õîðøîîëîëûí Äààòãàë êîìïàíè 55 ñàÿ òºãðºãèéí õóâü íèéë¿¿ëýõýýð õýëýëöýí òîõèð÷ýý.

Áàðèìò 3:1991.01.31 - íä øèíýýð áàéãóóëàãäàõ “ ÕÀÀ-í Õîðøîîëîë áàíê ” íû õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí àíõäóãààð õóðàë õóðàëäàæ òóñ áàíêèéã áàéãóóëàõ, áàíêíû ä¿ðýì, øàëãàí áàéöààõ êîìèññûí ä¿ðìèéã áàòàëæ, áàíêíû õóâü íèéë¿¿ëýã÷ëèéí çºâëºëèéí äàðãààð Ã.Áààñàíæàâ, áàíêíû çàõèðëààð ¯.Àâàðçýä íàðûã ñîíãîæ, ä¿ðìèéí ñàí 100 ñàÿ òºãðºã áàéõààð òîãòæýý.

Áàðèìò 4: 1991.02.13 –íä øèíýýð ¿¿ñãýí áàéãóóëàãäñàí “Ìîíãîëûí ÕÀÀ-í õîðøîîëîë áàíê ” íü ¿éë àæèëëàãààíûõàà íýýëòèéã Ìîíãîëûí ÕÀÀ-í ÍÕÄÇ-èéí ò¿ðýýñèéí áàéðàíä õèéæ àíõíû ã¿éëãýýã õÿíàã÷ íÿ-áî Äàøçýãâèéí Àëòàíçàãàñ, ìºíãºíèé íÿðàâ Áàòõ¿¿ãèéí Ïýëæýý íàð Ýì õàíãàìæèéí áààçûí áàðèìòààð õèéæ áàéæýý.Ýíý ¿åä áàíêíû Òºâ àïïàðàðòàä 14 õ¿í àæèëëàæ áàéñíûã õ¿ñíýãòýýð õàðóóëâàë:

ää Îâîã íýð Àëáàí òóøààë

1 ¯ëýìæèéí Àâàðçýä Çàõèðàë2 Îòãîíû Öýâýëæàâ Àõëàõ ýäèéí çàñàã÷3 Æàíñðàéí Ãîìáîðàã÷àà Åðºíõèé íÿ-áî4 Æàðãàëûí Áàëæèíííÿì Ýäèéí çàñàã÷



5 Öýðýíäàøèéí Äàëõàà Ýäèéí çàñàã÷6 Ñýð÷ìààãèéí Áààòàð Îðëîã÷ íÿ-áî7 Ãîìáîæàâûí Ëõàìñ¿ðýí Õîîðîíäûí òîîöîîíû íÿ-áî8 Äàøçýâýãèéí Àëòàíçàãàñ Ã¿éëãýýíèé íÿ-áî9 Á¿ðýíãèéí Äóëìàà Ã¿éëãýýíèé íÿ-áî10 Ãóíààãèéí Ï¿ðýâñàí Îïåðàòîð íÿ-áî

11 Áàòõ¿¿ãèéí Ïýëæýý Êàññûí íÿðàâ

12 Ðýãæèéáóóãèéí Äîðæ Àæ àõóéí ýðõëýã÷

13 Äàâààãèéí Íÿìäóëàì Áè÷èã õýðýã, áè÷ýý÷

14 Øàãäàðûí Îþóíäýëãýð ¯éë÷ëýã÷

Áàðèìò 5:1991.11.23-íä Ìîíãîëûí ÕÀÀ-í áàíêíû õóâü íèéë¿¿ëýã÷äèéí ýýëæèò áóñ 2-ð õóðàë áîëæ : 1-ðò Ìîíãîëûí ÕÀÀ-í õîðøîîëîã÷äûí áàíêèéã “ Ìîíãîëûí Õºäºº Àæ Àõóéí Áàíê “ áîëãîí íýðèéã íü ººð÷èëñºí, 2-ðò:Ìîíãîëûí ÕÀÀ-í áàíêíû øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëñàí ä¿ðýì, ä¿ðìèéí ñàíãèéí õýìæýýíä õóâüöààò êîìïàíè ¿¿ñãýí áàéãóóëàõ òóõàé ãýðýýã õýëýëöýí áàòàëñàí.

Áàðèìò 6:1991 îíû 3 äóãààð ñàðûí 01-ýýñ 1991 îíû 10 äóãààð ñàðûí 01 õ¿ðòýë á¿òýí 7 ñàðûí õóãàöààíä ìàíàé îðíû 18 àéìàã, 324 ñóì ñóóðèíä Ìîíãîëûí Õºäºº Àæ Àõóéí áàíêíû 342 ñàëáàð íýãæ áàéãóóëàãäñàíûã äàðààõ ò¿¿õýí áàðèìò õàðóóëæ áàéíà.

Ää Àéìãèéí íýð

Ñàëáàð áàéãóóëàõ òóøààëûí

¯éë àæèëëà-

-ãààãàà ýõýëñýí

îãíîî

Ñàëáàð, íýãæèéí òîî

Á¿ãä Àíõíû çàõèðëûí íýð

Îãíîî Ää

Àéì

ãèéí

Òºâä

Ñóìûí Òºâä

1 Çàâõàí 1991.03.01

04 1991.03.01

1 21 22 Ï. Ñýðýýíýí

2 Ãîâü-Àëòàé 1991.03.01

03 1991.03.05

1 17 18 ×.Ñàìãààäîðæ

3 Õîâä 1991.03.31

96/05 1991.04.28

1 16 17 ß.Öýâýãäàø

4 Õºâñãºë 1991.04.06

103/09

1991.05.08

1 23 24 Í.Çîðèãò

5 Äîðíîãîâü 1991.05.08

130/11

1991.05.13

1 19 20 Í.Äîëæèíñ¿ðýí

6 Óâñ 1991.05.08

130/11

1991.05.15

1 22 23 Ë.Ãîìáîæàâ

7 Áàÿí-ªëãèé 1991.05.13

131/12

1991.05.21

1 13 14 Ê.Õóðìåò

8 Áóëãàí 1991.07.15

3/52 1991.07.22

1 16 17 À.Áàòñóóðü



9 Äóíäãîâü 1991.07.15

3/52 1991.07.22

1 17 18 Ñ. Öýâýýíäîðæ

10 ªìíºãîâü 1991.08.28

3/97 1991.08.20

1 15 16 Í.Ï¿ðýâ

11 Äîðíîä 1991.08.28

3/97 1991.08.22

1 24 25 Áààòàðöîãò

12 Ñ¿õáààòàð 1991.08.28

3/97 1991.08.24

1 15 16 ×.Ãàäáàäðàõ

13 Òºâ 1991.08.28

3/97 1991.08.26

1 25 26 ×.ªâãºíõ¿¿

14 Õýíòèé 1991.08.28

3/97 1991.08.30

1 21 22 Æ.Ãîíãîð

15 ªâºðõàíãàé 1991.08.28

3/97 1991.09.02

1 22 23 Ì.Ýëãåëü

16 Áàÿíõîíãîð 1991.08.28

3/97 1991.09.04

1 19 20 Æàìúÿí

17 Àðõàíãàé 1991.08.28

3/97 1991.09.06

1 18 19 Ñ¿õáààòàð

18 ×îéð 1991.09.29

26 1991.10.01

1 1 2 Î.Îäöýðýí

Òóñ áàíê èéíõ¿¿ 1990-ýýä îíû ýõýýð õºäºº îðîí íóòàãò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéñàí õºäºº àõóéí íýãäýë, õîðøîîëîëûí áàéãóóëëàãà, ñàíãèéí àæ àõóé, òýæýýëèéí àæ àõóé, îðîí íóòãèéí òºñºâò áàéãóóëëàãóóä á¿õèé 255 ñóì, ýäãýýð ñóìûí õ¿í àì, èðãýäýä áàíêíû ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áàéñàí Óëñûí áàíêíû 326 ñàëáàð, òîîöîîíû êàññûã òýíä àæèëëàãñàäûí íü õàìò øèëæ¿¿ëýí àâñàíû çýðýãöýý 14,4 ñàÿ òºãðºãèéí ¿íý á¿õèé áàðèëãà, ýä õºðºíãèéã áàëàíñûí àíõíû ¿íýýð õóäàëäàí àâ÷ áàíêíû ìºíãºí ã¿éëãýý, çýýë, áýëýí áà áýëýí áóñ òîîöîî, õàäãàëàìæèéí ã¿éëãýýã ýðõëýí ã¿éöýòãýõ áîëæýý.

Òóñ áàíê áàéãóóëàãäàõ ¿åäýý Óëñûí áàíêíààñ 2,2 òýðáóì òºãðºãèéí ýõ ¿¿ñâýð øèëæ¿¿ëýí àâàõûí õàìò ò¿¿íýýñ 100 ñàÿ òºãðºãººð èõ 2,3 òýðáóì òºãðºãèéí çýýë ºâëºñºí áàéíà.Ýíý íü íèéò àêòèâûí 43%-èéã ýçýëñýí àøèã àâ÷èðäàãã¿é, èäýâõèã¿é àêòèâ áàéâ. 1991 îíîîñ õîéø ýíýõ¿¿ ýõ ¿¿ñâýðò ñàðûí 7,6,5,4 õóâèéí õ¿¿ òàñðàëòã¿é òºëæ áàéñàí íü áàíêûã öààøèä àëäàãäàëòàé àæèëëàõ ýõ ¿íäýñ áîëæ áàéñàí áàéíà.

Äààëãàâàð ÕÀÀÍ áàíê áàéãóóëàãäñàíû à÷ õîëáîãäëûã òàéëáàðëàíà óó.

2.2 Õºäºº àæ àõóéí áàíêíû öààøäûí õºãæèë, áýðõøýýë, ñóðãàìæ, ñýðãýëò

ÕÀÀ-í áàíê íü àíõ ¿¿ñãýí áàéãóóëàãäñàí öàãààñàà ýõëýí Ìîíãîëûí õºäººãèéí õ¿í àì, õºäºº àæ àõóéí áàéãóóëëàãóóä,îðîí íóòãèéí òºðèéí çàõèðãààíû áîëîí òºñºâò áàéãóóëëàãà, ýð÷èì õ¿÷, çàì òýýâýð, õîëáîî, õóäàëäàà ¿éë÷èëãýý çýðýã äýä á¿òöèéã á¿õýëä íü õàìàðñàí ºì÷èéí á¿õ õýâøëèéí áàéãóóëëàëãà, õóâü õ¿ì¿¿ñò áàíêíû ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëñýýð áàéíà.

1990-ýýä îíû äóíä ¿å ãýõýä òóñ áàíê 2000 îð÷èì àæèëëàãñàäòàéãààð àéìàã íèéñëýë äàõü 22 ñàëáàð, ñóìóóä äàõü 301 òîîöîîíû òºâ,õàäãàëàìæèéí áîëîí âàëþòûí 7 êàññààð äàìæóóëàí Ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýðò òàðõàí áàéðëàñàí õºäºº àæ àõóé, ¿éëäâýðëýë, õóäàëäàà, òºð, îëîí íèéòèéí 22.7 ìÿíãàí áàéãóóëëàãàä 43,3 ìÿíãàí äàíñààð ¿éë÷èëæ æèëäýý 500 îð÷èì òýðáóì òºãðºãèéí ã¿éëãýý õèéæ áàéæýý.



Ýíý ¿åä ÕÀÀ-í áàíê 12 òýðáóì òºãðºãèéí äóíäàæ àêòèâòàé, 315000 ãàðóé èðãýä àæ àõóéí íýãæèéí 5 òýðáóì òºãðºãèéí õàäãàëàìæòàé, 4500 çýýëäýã÷èéí 6,5 òýðáóì òºãðºãèéí çýýëèéí ¿ëäýãäýëòýé áàéñàí.

301 ñóìä àæèëëàæ áàéñàí òîîöîîíû òºâ¿¿ä çºâõºí ñóìûí òºñâèéí áàéãóóëëàãóóäûíì îðëîãî , çàðëàãûí ã¿éëãýýí¿¿äèéã õèéõ, öàëèí òýòãýâýð òýãýìæ òàâüæ îëãîõ òºäèéí ¿éë÷èëãýýã àëèâàà õºëñ òºëáºðã¿éãýýð áóñäûí ýðõ àøãèéí òºëºº ã¿éöýòãýæ áàéñíû çýðýãöýý õºäººãèéí èðãýä, ìàë÷äûí ìºíãèéã ñàð á¿ðèéí ºíäºð õ¿¿òýé õàäãàëæ áàéñàí, çýýëèéí ¿éë÷èëãýý õÿçãààðëàãäìàë áàéñàí çýðãýýñ øàëòãààëæ 1994 îíîîñ ýõëýýä æèë äàðààëàí èõýýõýí àëäàãäàëòàé àæèëëàæ ýõýëñýí áàéíà.

ÕÀÀ-í áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíä 1990-ýýä îíû ýäèéí çàñãèéí õÿìðàë, ¿íèéí ºñºëò, ìºíãºíèé õàíø óíàëò, áàéãóóëëàãà èðãýäèéí òºëáºðèéí ÷àäâàðûí äîðîéòîë, áàòàëãààã¿é çýýëèéí ºñºëò çýðýã ãàäààä äîòîîä õ¿÷èí ç¿éëñ èõýýõýí ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ ýíý á¿õíýýñ ¿¿äýëòýéãýýð òóñ áàíêíû ººðèéí õºðºíãº 4,9 òýðáóì òºãðºãèéí äóòàãäàëä îðæ ïàññèâ íü àêòèâààñàà õýòðýí ¿íýí õýðýã äýýðýý òºëáºðèéí ÷àäâàðã¿é áîëæ äàìïóóðàõ áîäèò àþóë í¿¿ðëýæ ýõýëñýí áàéíà.

1995 îíû ýöñýýð íèéò çýýëèéí áàãö 5 òýðáóì òºãðºãººñ á¿ðäýæ áàéñàí áºãººä ¿¿íýýñ õóó÷èí òîãòîëöîîíîîñ øèëæèæ èðñýí çýýë 980,1 ñàÿ òºãðºã, Çàñãèéí ãàçðûí øàõàëòààð îëãîñîí çàõèðãààäàëòûí çýýë 1575 ñàÿ òºãðºã áàéñàí íü íèéò çýýëèéí áàãöûí 51 õóâèéã ýçýëæ áàéæýý.

1995 îíû ýöñýýð ÕÀÀ-í áàíê Ìîíãîë óëñûí íèéò íóòàã äýâñãýðèéí 90 õóâü, íèéò õàðèëöàã÷äûí 51,9 %-èéã õàìðàí áàíêíû ¿éë÷èëãýý ÿâóóëæ áàéæýý.

Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí Ãàçðûí 1996 îíû 17 äóãààð òîãòîîëûí 11 ä¿ãýýð çààëòûã ¿íäýñëýí Äýëõèéí áàíê, Àçèéí õºãæëèéí áàíêòàé õàìòðàí ñàíõ¿¿ãèéí ñàëáàðò á¿òöèéí ººð÷ëºëò õèéõýýð Ìîíãîë áàíê Ñàíãèéí ÿàìíààñ ãàðãàñàí æóðàì, çààâàð çàð÷ìûã áàðèìòëàí “ Ìîíãîëûí ÕÀÀ-í áàíêíû á¿òöèéí ººð÷ëºëòèéí òºëºâëºãºº”- ã áàòëàí ãàðãàæýý.

Òàâüñàí çîðèëòóóä

- 1997 îíä áàãòààí ¿éë àæèëëàãààã òîãòâîðæóóëàõ, áàëàíñûã öýâýðø¿¿ëýõ, äàõèí õºðºíãºæ¿¿ëýõ

- Çýýëèéí ¿ð àøèãòàé áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ, ýðñäýëýýñ õàìãààëàõ, ÷àíàðã¿é çýýëèéí ñàí á¿ðä¿¿ëýõ

- ¯éë÷èëãýýíèéõýý íýð òºðëèéã îëøðóóëàõ, ¿éë÷èëãýýíèé îðëîãûã íýìýãä¿¿ëýõ

- ¯ð àøèãòàé áàéõ çàð÷èìä íèéö¿¿ëýí ÕÀÀ-í ¿éëäâýðëýë, õºäººã õºãæ¿¿ëýõ, õîðøîîëîã÷äûã äýìæèõ, òºðèéí áîäëîãûã ñàíõ¿¿, áàíêíû ìåõàíèçìààð äàìæóóëàí õýðýãæ¿¿ëýõ òîãòîëöîîíä ãîëëîõ áàéð ñóóðü ýçëýõ

- ÕÀÀ-í áàíêíû á¿òýö , çîõèîí áàéãóóëàëòûã áýõæ¿¿ëýõ

Ãýâ÷ áàéäàë ñàéæðààã¿é ¿ðãýëæèëñýýð áàéâ…

1999 îíû 2-ð ñàðûí 12-íä òºëáºðèéí ÷àäâàðã¿é áîëñíû óëìààñ òóñ áàíêèíä Ìîíãîë áàíêíààñ îíöãîé äýãëýì òîãòîîæ óëìààð 1999 îíû 10-ð ñàðûí 5-íä õóóëèéí äàãóó äàðààãèéí øàòíû àðãà õýìæýý áîëãîæ ýðõ õ¿ëýýí àâàõ àæèëëãààã õýðýãæ¿¿ëñýí þì. Òºëáºðèéí ÷àäâàðã¿é áîëîõîä íºëººëñºí øàëòãààíóóä íü çàõèðãààäàëòûí çýýë, ìóó óäèðäëàãà, ººðèéí îðëîãî îëîõ áîëîìæîîñ äàâñàí ºíäºð çàðäàë þì.Îíöãîé äýãëýì, Ýðõ õ¿ëýýí àâàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿åä òóñ áàíêíû çýýëèéí ¿éë àæèëëãààã çîãñîîæ , õóó÷èí çýýëèéí ºðèéã òºë¿¿ëýõ, çàõèðãààíû çàðäëûã áóóðóóëàõ, õÿíàëò òîãòîîõ àðãà õýìæýýã àâñàí áàéíà.

Äýëõèéí áàíê ,Îëîí óëñûí âàëþòûí ñàí, Àçèéí õºãæëèéí áàíê, ÀÍÓ-ûí Îëîí óëñûí Õºãæëèéí àãåíòëàãèéí äýìæëýãýýð Ìîíãîëûí çàñãèéí ãàçàð 2000 îíû 7-ð ñàðä ÕÀÀÍ áàíêûã äàõèí õºðºíãºæ¿¿ëñýí áàéíà.

¯¿íä Çàñãèéí ãàçðûí õàäãàëàìæèéã áàíêíû ººðèéí õºðºíãº áîëãîæ õºðâ¿¿ëýõ, òóñ áàíêíû ººðèéí õºðºíãèéã òýãëýõ òºëºâëºãººíèé õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçðûí á¿òöèéí ººð÷ëºëòèéí íýã



÷óõàë á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîë äîîä òàë íü 2 æèëèéí õóãàöààòàé óäèðäëàãûí ãýðýýíèé äàãóó òóñ áàíêèéã óäèðäóóëàõààð ÀÍÓ-ûí òóðøëàãàòàé 2 áàíêèðûã ã¿éöýòãýõ áîëîí îðëîã÷ çàõèðëààð àæèëëóóëñàí.

Õàðèëöàí îéëãîëöëûí Ìåìîðàíäóì áîëîí óäèðäëàãûí ãýðýýíä :

- ÕÀÀÍ áàíêûã àøèãòàé àæèëëàäàã áîëãîí ñýðãýýí áîñãîõ,

- 2 æèëèéí äàðàà òóñ áàíêíû äýýä óäèðäëàãûí àæèë ¿¿ðãèéã õ¿ëýýí àâàõàä Ìîíãîëûí áîëîâñîí õ¿÷íèéã ñóðãàõ

- áàíêèéã õóâü÷ëàëä áýëòãýõ

àñóóäëóóäûã áàãòààñàí òîäîðõîé õóãàöààò õºòºëáºðèéã òóñãàñàí áàéíà.

Ìîíãîëûí Õºäºº Àæ Àõóéí Áàíê íü 2000 îíû 7 äóãààð ñàðààñ Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð, Ìîíãîëáàíê, Äýëõèéí Áàíê, ÀÍÓ-ûí Îëîí óëñûí õºãæëèéí àãåíòëàã áîëîí áóñàä òàëóóäûí õîîðîíä òîõèðîëöîæ áàòàëñàí òóñ áàíêûã ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ 2 æèëèéí õºòºëáºðèéí äàãóó ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëñàí. Ýíý õóãàöààíä Äåâåëîïìåíò Àëòåðíàòèâñ êîìïàíè ñîíãîæ àæèëëóóëñàí ãàäíû Óäèðäëàãûí áàã òóñ áàíêûã óäèðäàæ áàéíà. Òóëãóóð áàðèìò áè÷ã¿¿äýä øààðäñàíû äàãóó Óäèðäëàãûí áàã áàíêûã ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ àæèë ýõëýõýä 2 æèëèéí Áèçíåñ òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ, Ìîíãîëáàíê áîëîí Äýëõèéí Áàíêíû ñàíàëûã àâñàíû äàðàà Òºëººëºí Óäèðäàõ Çºâëºëººð áàòëóóëñàí áàéíà.

Áèçíåñ òºëºâëºãººíèé ãîë ÷óõàë çààëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëñýíèé ä¿íä òóñ áàíêûã ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ àæèë ¿ëýìæ èõ àìæèëò îëñîí áèëýý. ¯íýõýýð òóñ áàíêíû ñàíõ¿¿ãèéí ¿ð ä¿í, ¿éë àæèëëàãààíû öàð õ¿ðýý óðüäààñ òºñººëæ áàéñíààñ õîë äàâóó áàéãàà þì. Òóñ áàíêíû õàà ÷ áàéõã¿é ñàëáàðûí ñ¿ëæýýíèé äàâóó ÷àíàð, õºäºº îðîí íóòàã äàõü ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ýðýëò õýðýãöýý, øèíý çýýëèéí õºòºëáºð¿¿ä àìæèëòòàé õýðýãæñýí, áàíêíû àæèëòíóóäûí õàðèóöëàãàòàé àæèëëàãàà ýíý á¿õýí óðüä òºñººëæ áàéñíààñ îãò ººð, ñàíààíä îðîìã¿é ¿ð ä¿í ¿ç¿¿ëëýý. ¯¿íýýñ ãàäíà, ìàíàé áàíêíû ¿éë àæèëëàãààã õÿíàí çîõèöóóëàã÷ Ìîíãîëáàíê, òóñ áàíêûã ºì÷ëºã÷ Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð ìàø èõ äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, ÕÀÀÍ Áàíêíû ºìíº õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý á¿ðýí áèåë¿¿ëæ èðñýíèé äîòîð á¿òöèéí ººð÷ëºëòèéí áîíäûã ìºíãºæ¿¿ëñýí ÿâäëûã äóðüäàæ áîëîõ áàéíà.

Èéìýýñ ÕÀÀÍ Áàíê ºíººäºð õî¸ð æèëèéí ºìíº áàéñíààñ îãò ººð áàíê áîëñîí

ªíººäðèéí ÕÀÀÍ áàíê íü Ìîíãîëûí óóäàì íóòàãò òàðõàí áàéðëàñàí 352 ñàëáàð íýãæ á¿õèé ñ¿ëæýýòýé, ýíý ¿ç¿¿ëýëòýýð ººðèéí äàðàà îðîõ áàíêíààñ äàðóé 14 äàõèí òîì áîëíî.Ýíý íü òóñ áàíêèíä õºäºº îðîí íóòàãò ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ, Ìîíãîëûí õîò õºäººã õîëáîõ ñàíõ¿¿ãèéí ã¿¿ð áîëîõ çýðýã õ¿÷òýé ºðñºëäºõ äàâóó òàëûã îëãîæ áàéíà.

ªíººäºð ÕÀÀÍ áàíê íü 100 õóâü òºðèéí ºì÷èéí áàíê áºãººä ººðèéí øèíý ìåíåæåð¿¿äèéí óäèðäëàãà äîð õºäºº áîëîí õîò ñóóðèíû õ¿í àìä áàíêíû æèíõýíý ¿éë÷èëãýýã ºäðººñ ºäºðò ÷àíàðæóóëàí õ¿ðãýõ îãöîì ºñºëòºíä õ¿ð÷ áàéíà.

Ñ¿¿ëèéí 18 ñàðä îëãîñîí 200,000 ãàðóé çýýëèéí 0,5 õóâü íü ÷àíàðã¿é çýýëä òîîöîãäîæ áóé .

ÕÀÀÍ áàíê ºíººäºð íèéñëýëýýñ ãàäíà ýäèéí çàñãèéí á¿õ ÷óõàë òºâ¿¿ä, õóðóó äàðàì öººõíèéã ýñ òîîöâîë æèæèã õîò òîñãîí, ñóì ñóóðèí á¿ðò ººðèéí ñàëáàð íýãæòýé. Ýäãýýð ãàçðûí 90 õóâüä íü áóñàä áàíêóóäûí ñàëáàð áàéõã¿é áîëíî.

Õîåð æèëèéí ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿íä 2001 îíä 880 ãàðóé ñàÿ, 2002 îíä 2 òýðáóì ãàðóé òºãðºãèéí àøèãòàé àæèëëàñàí áà ÕÀÀÍ áàíê Ìîíãîëûí óóäàì íóòàãò òàðõàí áàéðëàñàí 352 ñàëáàð íýãæ á¿õèé ñ¿ëæýýòýé, ýíý ¿ç¿¿ëýëòýýðýý ººðèéí äàðàà îðîõ áàíêíààñ 14 äàõèí òîì áîëñîí áà ýíý íü òóñ áàíêèíä õºäºº îðîí íóòàãò ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã, Ìîíãîëûí õîò õºäººã õîëáîñîí ñàíõ¿¿ãèéí ã¿¿ð áîëñîí çýðýã õ¿÷òýé äàâóó òàëóóäòàé áîëñîí áàéëàà.

Òºðèéí ºì÷èéí õîðîî ÕÀÀÍ áàíêèéã õóâü÷ëàõ òåíäåðèéã 2002. 12.10-ä çàðëàñàí áà Òåíäåðèéí øàëãàðóóëàëòàíä îðîëöîõîîð Îðîñûí Àëüôà áàíê, Ãîëîìò-Åòî÷ó õàìòàðñàí êîíñîðöóì,



Õàñ áàíê, ßïîíû ÍS-securities êîìïàíóóä ñàíàëàà ºãñíººñ, Õàñ áàíê ñàíàëàà áóöààí àâñàí áà, àíõíû 2003.01.15-ºäðèéí Òåõíèêèéí ñàíàëûí øàëãàðóóëàëòàíä 3-í îðîëöîã÷ ãóðâóóëàà òýíöýæ äàðààãèéí øàòíû 2003.01.25-íèé ºäºð áîëñîí ¯íèéí ñàíàëûí òåíäåðèéí øàëãàðóóëàëòàíä Åòî÷ó-Ãîëîìò áàíêíû õàìòàðñàí êîíñîðöóì 5,2 ñàÿ äîëëîð, Îðîñûí Àëüôà áàíê 5,8 ñàÿ äîëëîð, ßïîíû HS-securities 6,8 ñàÿ äîëëîðûã ñàíàë áîëãîñíîîð ÕÀÀÍ áàíêèéã õóâü÷ëàí àâñàí áîëíî.

Äààëãàâàð 1 Ìîíãîëûí Õºäºº Àæ Àõóéí áàíçíû ¿éë àæèëëàãàà äîãîëäîõ áîëñîí ¿íäñýí øàëòãàààíûã òà õýðõýí ä¿ãíýæ áàéíà âý?

Äààëãàâàð 2 ÕÀÀÍ áàíêíû Òºëáºðèéí ÷àäâàð äîðîéòîõîä íºëººëñºí õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?

Äààëãàâàð 3ÕÀÀÍ áàíêèíä Ìîíãîë áàíêíààñ òîãòîîñîí Îíöãîé äýãëýì, Ýðõ õ¿ëýýí àâàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäýñëýëèéã òàéëáàðëàíà óó?

Äààëãàâàð 4Ìîíãîë áàíêíû Îíöãîé äýãëýì, Ýðõ õ¿ëýýí àâàõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäýñëýëèéã òàéëáàðëàíà óó?

Äààëãàâàð 5ÕÀÀÍ áàíêèíä 2000 îíû 7 äóãààð ñàðä øèíýýð òîìèëîãäñîí óäèðäëàãûí áàãòàé Çàñãèéí ãàçðààñ áàéãóóëñàí óäèðäëàãûí ãýðýýíä äýâø¿¿ëñýí àñóóäëóóäûã íýðëýíý ¿¿?

Äààëãàâàð 6ÕÀÀÍ áàíêíû ºíººãèéí áàéäàë, õýòèéí òºëâèéã Òà õýðõýí òºñººëæ áàéíà âý?



33 ÕÀÀÍ áàíêíû á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëòÕÀÀÍ áàíêíû á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò

ÕÀÀÍ ÒªÂ ÁÀÍÊÍÛ Á¯ÒÝÖ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ

1. Òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí äàðãà Õèäåî Ñàâàäà Àêè Ìèøèìà, Õóëàí, Ï.Ìîððîó2. Ã¿éöýòãýõ çàõèðàë Ï.Ìîððîó3. Îðëîã÷ çàõèðàë Á.Õ. Òºðíáóëë4. Ñàëáàð õàðèóöñàí äýä çàõèðàë Ñ. Ñ¿õáîëä5. Õ¿íèé Íººö õàðèóöñàí äýä çàõèðàë Ý.Îþóíáèëýã6. Çýýë õàðèóöñàí äýä çàõèðàë Á. Ãàíòºãñ 7. Äîòîîä Õÿíàëòûí ãàçðûí çàõèðàë ×. Áàòñàéõàí8. Ñàëáàðûí óäèðäëàãûí ãàçðûí çàõèðàë Ñ. Ýðäýíý÷èìýã9. Ñàíãõ¿¿ãèéí óäèðäëàãûí ãàçðûí çàõèðàë Ð. Ìºíõòóÿà10. Çýýëèéí ãàçðûí çàõèðàë Ñ.Ñàíäàãäîðæ11. Ìàðêåòèíãèéí ãàçðûí çàõèðàë À. Ãàí÷èìýã12. Íººöèéí Óäèðäëàãûí ãàçðûí çàõèðàë À.Ìèíæ13. Òóñãàé àêòèâèéí ãàçðûí çàõèðàë Ñ.Çîëòóÿà 14. Çàõèðãàà àæ àõóéí õýëòýñ Ì. ªíºðöýöýã15. Ìýäýýëýë òåõíîëîãèéí àëáà Ä. Ýíõáîëä16. Ñóðãàëòûí àëáàíû äàðãà Ö. Ãàíçîðèã



17. Ïðîãðàì àøèãëàëòûí õýëòýñ Á.Äîëæèí



44 ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòàíä òàâèãäàõ øààðäëàãóóä.ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòàíä òàâèãäàõ øààðäëàãóóä.ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòíóóä áàéãóóëëàãûí ¿íýò ç¿éëñ, áàéãóóëëàãûí ñî¸ëûã ìýääýã, õ¿íäýëäýã, õºãæ¿¿ëäýã áàéõûã ýðõýì çîðèëãîî áîëãîíî.

ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ¯ÍÝÒ Ç¯ÉËÑ

- Á¿õ øàòíû àæèëòíóóä íýã áàã áîëæ àæèëëàõ

- Õ¿í íýã á¿ð ¿éë àæèëëàãààíä èäýâõòýé îðîëöîõ

- ÕÀÀÍ áàíêíû áèçíåñ áîë ìèíèé áèçíåñ

- Õ¿í á¿ð øèíèéã ñýäýæ ñàíàà÷èëäàã - ¿¿íèéãýý ÷ºëººòýé, íýýëòòýé èëýðõèéëäýã áàéõ

- Íýã íýãíèéõýý ¿ãèéã ñîíñäîã

- ¯ðãýëæ òàñðàëòã¿é ñóðàëöàæ, ººðèéãºº áàéíãà õºãæ¿¿ëæ áàéõ

- ¯ð ä¿íã äààëãàâðûí õýðýãæèëòýýñ èë¿¿ãýýð àâ÷ ¿çýõ

- Áàíêíû àìæèëòàä ººðèéí îðóóëàõ õóâü íýìðèéí õàðèóöëàãûã ìýäðýõ

- Áèäíèé ¿íýò ç¿éëñèéã ýðõýìëýäýã áîëîâñîí õ¿÷íèéã á¿ðä¿¿ëýõ

ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÑÎ¨Ë

- ¯íýò ç¿éëñýý äýýäëýí äàãàæ ìºðäºõ

- ªºðèéí ýðõýëñýí àæèëäàà ìàíëàéëàã÷ áàéõ

- ªºðòºº áîëîí áóñäàä ºíäºð øààðäëàãà òàâüæ àæèëëàõ

- Õàðèí õîîñîí ìàãòààëààñ çàéëñõèéõ

- Õàðèëöàã÷ áèäíèé ÕÀÀÍ

- Çºâõºí ¿¿ðýã äààëãàâàð áèåë¿¿ëýã÷ áóñ, áèçíåñ ñýòãýëãýýòýé, áîðëóóëàã÷ íàð

- ¯ð àøèã, ¿ð ä¿íã ýðõýìëýõ

- Òóéëûí ¿íýí÷ øóäàðãà, çàð÷èì÷ áàéõ, ¿¿ãýýðýý õàðèëöàã÷èéí èòãýëèéã îëîõ

ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ ÀÆÈËÒÍÓÓÄÀÄ ÒÀÂÈÕ ØÀÀÐÄËÀÃÀ

- Ìýðãýæëèéí ºíäºð óð ÷àäâàð- ªíäºð áîëîâñðîë- ×èí øóäðàãà áàéäàë- Íàéäâàðòàé áàéõ- Èòãýë äààäàã áàéõ- Íàéðñàã áàéõ- Øèíý ñàíààã õ¿ëýýæ àâäàã áàéõ- ªºðèéíõºº áîäëûã ÷ºëººòýé èëýðõèéëäýã áàéõ

ÕÀÀÍ ÁÀÍÊÍÛ ÀÆÈËÒÍÓÓÄ ÕÎÎÐÎÍÄÎÎ ÕÝÐÕÝÍ ÕÀÌÒÀÐ× ÀÆÈËËÀÕ ÂÝ ?

- Áèä øàðãóó õºäºëìºðëºäºã áàéõ- Áèäíèé àæèë ñîíèðõîëòîé áàéõ- Áèä áèå áèåäýý òóñàëäàã áàéõ- Õýíèé ÷ áýðõøýýë áàíêíû áýðõøýýë ãýæ ¿çýõ- Áàíêíû áýðõøýýë õ¿í á¿ðèéí áýðõøýýë ãýæ îéëãîõ- Áèä àëáàðõóó áèø áàéõ- Áèä ÷ºëººòýé íýýëòòýé õàðèëöäàã áàéõ- Õ¿í á¿ð ººðèéí õóâü íýìðýý îðóóëäàã áàéõ- Áèä íýã íýãíýýñýý õàìààðàëòàé áàéõ



- Áèä òóðøëàãààñàà ººð õîîðîíäîî õóâààëöäàã áàéõ- Áèä àæëûí õýä õýäýí á¿ëýã áîëæ àæèëëàæ ÷àääàã áàéõ- Áèä àæèë õýðýã÷ áàéõ- Áèä íýãíèéãýý õ¿íäýëäýã áàéõ- Áèä õîâ æèâýýð õººöºëääºãã¿é áàéõ- Áèä àëèâàà õ¿íäðýë áýðõøýýëòýé àñóóäëûã íýí äàðæé øéäâýðëýí çàñ÷

çàëðóóëäàã áàéõ- Áèä àæëàà çºâ õèéäýã áàéõ- Õýðýâ áèä àëäâàë àëäààãàà íýí äàðóé çàñäàã áàéõ- Áèä ¿íýò ç¿éëñýý áàéíãà ñàíàæ ÿâäàã áàéõ

ÁÈÄ ÕÀÐÈËÖÀÃ×ÒÀÉÃÀÀ ÕÝÐÕÝÍ ÕÀÌÒÐÀÍ ÀÆÈËËÀÕ ÂÝ ?

- Áèä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èääýý õàíäàæ àæèëàäàã áàéõ- Áèä õàðèëöàã÷èéí àëèâàà æèæèã àñóóäëûã ÷ àíõààðäàã áàéõ- Áèä àíõíààñàà àñóóäëûã çºâ øèéäâýðëýäýã áàéõ- Áèä èë¿¿ àìëàëò ºãäºãã¿é áàéõ- Áèä àìëàëòàíäàà õ¿ðäýã áàéõ- Áèä õàðèëöàã÷èääàà ¿éë÷èëãýýãýý áîðëóóëäàã áàéõ- Ñàëáàð áà òîîöîîíû òºâ¿¿ä áîë õàðèëöàã÷èéí òóõàéä ìºíãºíèé äýëã¿¿ð¿¿ä áàéõ- Áèä îðëîãûí òºëºº àæèëëàäàã áàéõ- Áèä íýí äàðóé ¿éë÷èëäýã áàéõ- Áèä á¿ðýí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëäýã áàéõ- Áèäíèé ¿ç¿¿ëæ áóé ¿éë÷èëãýý ÷àíàðòàé áàéõ- Áèä õàðèëöàã÷èéí èòãýëèéã áèé áîëãîäîã áàéõ- Áèä íýð õ¿íäýý áýõæ¿¿ëäýã áàéõ- Áèä ä¿ð òºðõºº áàÿæóóëäàã áàéõ

ÁÈÄ ÕÝÐÕÝÍ ÓÐÀÌØÈÃÄÀÕ ÂÝ ?

- Òºëºâëºãºº çîõèîíî- Õýëöýë õèéíý- Ã¿éöýòãýëýý õÿíàíà- Òºëºâëºãººãºº õÿíàíà- Óðàìøóóëàëàà àâíà.



55 Õóóëü, ä¿ðýì, æóðàìÕóóëü, ä¿ðýì, æóðàì

ÕÀÀÍ áàíêèíä øèíýýð àæèëä îðæ áàéãàà àæèëòíóóäàä äàðààõ õóóëü, ä¿ðýì, æóðìóóäààð çààâàð÷èëãà ºãºõ, ººðñäººð íü ñóäëóóëàõ çýðãýýð òóõàéí àæèëòíû õóóëü ýðõèéí ìýäëýãèéã äýýøë¿¿ëýõ íü òóõàéí ñàëáàð íýãæèéí çàõèðàë, ýðõëýã÷, òîîöîîíû òºâ õàðèóöñàí ìýðãýæèëòí¿¿ä, çàõèðëûí çºâëºëèéí ãèø¿¿äèéí àæèë ¿¿ðãèéí ñàëøã¿é õýñýã áîëíî.¯¿íä:

5.1 Õóóëü

- Õºäºëìºðèéí òóõàé õóóëü

- Òºâ /Ìîíãîë/ áàíêíû õóóëü- Áàíêíû õóóëü- Òºëáºð òîîöîî, ìºíãºí õàäãàëàìæ, áàíêíû çýýëèéí ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé õóóëü

5.2 Ä¿ðýì, æóðàì

- ÕÀÀÍ áàíêíû ä¿ðýì / Øààðäëàãàòàé àëáàí òóøààëòàíä òàíèëöóóëíà /

- ÕÀÀÍ áàíêíû õºäºëìºðèéí äîòîîä æóðàì, õºäºëìºðèéí ãýðýý, àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðü.- Õ¿íèé íººöèéí áîäëîãî áà æóðàì.- Àæëûí öàãèéí á¿ðòãýë, çàõèðãààíû ÷ºëºº îëãîõ æóðàì- ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòíóóäûã àëáàí òîìèëîëòîîð àæèëëóóëàõ, ¿ð ä¿íã ä¿ãíýõ æóðàì

/ Çºâõºí øààðäëàãàòàé àëáàí òóøààëòàíä òàíèëöóóëíà / - Òóõàéí àëáàí òóøààëòàí ÕÀÀÍ áàíêèíä ÿìàð àæèë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõýýð øèíýýð

àæèëä îðæ áàéãààòàé õîëáîãäóóëæ àæèë òºðëèéí òàëààð ãàðñàí çààâàð æóðìóóäûã ò¿¿âýðëýæ òàíèëöóóëíà.



66 ÕÀÀÍ áàíêíû ìàðêåòèíãèéí áîäëîãîÕÀÀÍ áàíêíû ìàðêåòèíãèéí áîäëîãî

6.1 Ìàðêåòèíã ãýæ þó âý ?

Ìàðêåòèíã ãýäýã íü çàõ çýýë ãýñýí óòãà ñàíààíä ¿íäýñëýãääýã. Ýðäýìòýä ñóäëàà÷äûí òîäîðõîéëæ áàéãààãààãààð 200 îð÷èì òîäîðõîéëîëò áàéäàã. Ìàðêåòèíã óðò óäààí õóãàöààíû ò¿¿õòýé. 1902 îíîîñ ÀÍÓ-ûí èõ ñóðãóóëèóäàä ìàðêåòèíãèéí ñàëáàð óõààíóóä áèé áîëæ ýõýëñýí.

Òîäîðõîéëîëò

Ìàðêåòèíã áîë õóäàëäàã÷ õóäàëäàí àâàã÷èéí õî¸ðûí õîîðîíäûí ñîëèëöîîíû àñóóäëûã øèéäýõ àðãà þì. Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàã÷ íü îäîî îðøèí áóé õýðýãëýã÷ áîëîí èðýýä¿éí áîëîìæèò õýðýãëýã÷èéí áàéð ñóóðèíààñ áàðàà ¿éë÷èëãýý ñîëèëöîîíû àñóóäàëä õàíäàæ èíãýñíýýðýý òýäýíä øààðäëàãàòàé ãýæ òîäîðõîéëîãäñîí ýðýëò õýðýãöýýíä òîõèðñîí ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîäîã



6.2 ÕÀÀÍ Áàíêíû ýðõýì çîðèëãî

ÝÐÕÝÌ ÇÎÐÈËÃÎ

ÒÝÐÃ¯¯Í ÇÝÐÃÈÉÍ Á¯ÒÝÝÃÄÝÕ¯¯ÍÈÉÃ ÕÀÐÈËÖÀÃ×ÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÕÀÌÃÈÉÍ ªÍÄªÐ Ò¯ÂØÈÍÄ Õ¯ÐÃÝÕ ÇÀÌÀÀÐ ÌÎÍÃÎËÛÍ ÕÎÒ, ÕªÄªªÃÈÉÍ ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ¯ÍÄÑÝÍ ÕÎËÁÎÃ×, ÕªÄªª ÎÐÎÍ

ÍÓÒÀÃÒ ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ¯ÉË×ÈËËÃÝÝÃ Õ¯ÐÃÝÄÝÃ ÒÝÐÃ¯¯ËÝÃ× ÍÜ ÁÀÉÕ


Ìàðêåòèíã áîë õóäàëäàã÷ õóäàëäàí àâàã÷èéí õî¸ðûí õîîðîíäûí ñîëèëöîîíû àñóóäëûã øèéäýõ àðãà þì. Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàã÷ íü îäîî îðøèí áóé õýðýãëýã÷ áîëîí èðýýä¿éí áîëîìæèò õýðýãëýã÷èéí áàéð ñóóðèíààñ áàðàà ¿éë÷èëãýý ñîëèëöîîíû àñóóäàëä õàíäàæ èíãýñíýýðýý òýäýíä øààðäëàãàòàé ãýæ òîäîðõîéëîãäñîí ýðýëò õýðýãöýýíä òîõèðñîí ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîäîã

Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè

Ýíýõ¿¿ ýðõýì çîðèëãî íü îäîî çàõ çýýëä ýçëýõ áàéð ñóóðü, ºðñºëäººí, çîðèëòîò çàõ çýýëèéã ã¿íçãèé ñóäàëñàíû ¿íäñýí äýýð òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ ÿâöàä òîìú¸îëîãäîí ãàð÷ èðñýí áîëíî.



6.3 ÕÀÀÍ áàíêíû íýð , óðèà,ëîãî

ÕÀÀÍ Áàíêíû ýðõýì çîðèëãûã àìüäðàëä õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí íýã ÷óõàë õýñýã áîëîõ ººðèéí îíöëîãèéã òîâîéëãîí íèéòýä òàíèóëàõ öîãö áîäëîãûã áàðèìòëàæ àæèëëàñíààð äîòîîä ¿éë àæèëëàãàà áîëîí àæèëëàõ õ¿÷íèé äàâóó òàëûã ãàäààä îð÷èíòîé õàðèëöàõ àñóóäàëòàé óÿëäóóëàõ, èíãýñíýýð ÕÀÀÍ Áàíêûã Ìîíãîë Óëñûí õýìæýýíä õýðýãëýã÷äèéí ñàíõ¿¿ãèéí ýðýëò õýðýãöýýíä õàìãèéí ñàéí ¿éë÷èëäýã áàíê áîëãîí ÿëãàðàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõýýð òºëºâëºæ áàéíà.

Áóñäààñ ÿëãàðàõ îíöëîãîî òîäîðõîéëæ, äàðààõü áàéäëààð òîìú¸îëñîí þì. ¯¿íä:

“ÕÀÀÍ Áàíê Ìîíãîëûí á¿õ õ¿í àðäûí îíöëîã ýðýëò õýðýãöýýã îéëãîæ, ò¿¿íä ¿éë÷èëíý ãýäýãò Òà èòãýæ áîëíî”

Ãàäààä îð÷èíòîé õàðèëöàõ ÿâöàä ººðèéí ÿëãàðàõ îíöëîãèéã Ìîíãîë Óëñ äàÿàð ºðãºí îëîí ò¿ìýíä òàíèóëàõ, èíãýõäýý ººðèéí ä¿ð òºðõèéã ñóðòàë÷ëàõ, áàíêíûõàà áýëýã òýìäãèéã çºâ õýðýãëýõ, áóñàä ººðèéãºº òîâîéëãîõ, ÿëãàð÷ õàðàãäàõ àðãà õýðýãñëèéã àøèãëàõ òàëààð àæèëëàæ áàéíà.

ÕÀÀÍ Áàíêíû íýðèéã òàíèóëàõ ñòðàòåãè äàðààõü ç¿éëèéã ººðòºº áàãòààíà. ¯¿íä:

Çàð, ñóðòàë÷èëãàà, òàðààõ ìàòåðèàë, õàÿã çýðýã ìýäýýëýí òàíèóëàõ á¿õ õýðýãñëèéã àøèãëàõäàà ÕÀÀÍ Áàíêíû áýëýã òýìäýã, óðèàã çºâ àëäààã¿é òàâüæ áàéõ

Áàéãóóëëàãûíõàà ä¿ð òºðõèéã îëîí íèéòèéí õýðýãñëýýð á¿õ õ¿íä òàíèóëàõ çîðèëãîîð òåëåâèç, ðàäèî, ñîíèí, ìýäýýëëèéí ñàìáàð çýðãèéã àøèãëàõ (12 ñàðààñ õîéø 60 ñåêóíäûí ðåêëàì õèéæ öàöàæ áàéãààã ýíä äóðüäàæ áîëîõ áàéíà.)

Ä¿ð òºðõºº òàíèóëàõ ¿¿äíýýñ îëîí íèéòòýé õàðüöàæ àæèëëàõ, òóõàéëáàë, õýâëýëèéí ìýäýý òàðààõ, õóðàë öóãëààí çîõèîí áàéãóóëàõ, îíöãîé ¿éë ÿâäëûã òýìäýãëýõ

Ñàëáàðûí áîðëóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ ìàòåðèàë, òóõàéëáàë çóðàãò õóóäàñ, ãàðûí àâëàãà

Ñàëáàðûí ç¿ãýýñ ñàíàà÷ëàãà ãàðãàí, ìàðêåòèíãèéí ãàçðûí äýìæëýã, çîõèîí áàéãóóëàëòàé àæèë çîõèîõ

Á¿òýýãäýõ¿¿íýýð íü îíöëîí ìýäýý, ìýäýýëýë õ¿ðãýõ

ÕÀÀÍ Áàíêíû íýð, ä¿ð òºðõèéã ò¿øèãëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýðèéã òàíèóëàõ, ¿¿íèéã á¿òýýãäýõ¿¿í ýñâýë áàãö á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðýýð òóñãàéëàí ãàðãàñàí áóñäààñ ÿëãàðàõ, çàõ çýýëä íýâòðýõ çîðèëãî ÷èãëýëòýé óÿëäóóëàõ

Á¿òýýãäýõ¿¿í ýñâýë áàãö á¿òýýãäýõ¿¿í òóñ á¿ðèéã ñóðòàë÷ëàõäàà õàðèëöàã÷äàä ºãºõ ºãººæèéã íü îíöîëæ, òîâîéëãîõ, ¿¿íä îéðûí ¿åä õèéõ àæëûí äîòîð ÕÀÀÍ Áàíêíû òýòãýâðèéí äàíñ, ìºí õàäãàëàìæèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íýâòð¿¿ëñýíèé à÷ òóñûã ñóòàë÷ëàõ òåëåâèçèéí ðåêëàì áàãòàæ áàéíà.



Á¿òýýãäýõ¿¿í áîðëóóëàëòûí ñóðãàëò, õàðèëöàã÷äàä ºãºõ à÷ òóñûã õàðóóëñàí òóñëàõ ìàòåðèàë

Îëîí íèéòòýé àæèëëàõ áîäëîãûí õ¿ðýýíä øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í íýâòð¿¿ëýõ, á¿òýýãäýõ¿¿íä ãàðñàí òîìîîõîí äýâøëèéã òýìäýãëýõ àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàõ

Á¿òýýãäýõ¿¿íýýð íü îíöëîí õ¿ðãýæ áóé á¿õ ìýäýý, ìýäýýëýë íü ÕÀÀÍ Áàíêíû åðºíõèé ä¿ð òºðõèéã á¿ðä¿¿ëýõýä çºâ óÿëäàæ áàéõ ÿâäëûã õàíãàõ

Æèøýý Ëîãî áîëîí ñëîãîí íü ÕÀÀÍ áàíêíû àëáàí áëàíê, íýðèéí õóóäàñ, òåëåâèç, ñîíèíû ðåêëàì, , çóðàãò áðîøóð, ÕÀÀÍ áàíêíû ñàëáàð áîëîí òîîöîîíû òºâ¿¿äèéí õàÿã áóñàä ñóðòàë÷èëãààíä àøèãëàãääàã áºãººä àøèãëàõäàà ñòàíäàðò ºíãº õýìæýýíèé äàãóó àøèãëàõ øààðäàëàãòàé áàéäàã.

Æèøýý íü : ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòíû íýðèéí õóóäàñ



Íýðèéí õóóäñàíä ëîãîã àøèãëàñàí áàéäàë

Äààëãàâàð

ÕÀÀÍ áàíêíû ýðõýì çîðèëãûã õýí ñàéí ìýäýõ âý ?

Äóãòóéíä ÕÀÀÍ áàíêíû ýðõýì çîðèëãî ëîãîã ¿ã íýã á¿ðýýð íü õàé÷èëæ õèéíý. Íýã ãðóïïä 4-5 õ¿í áàéõ áºãººä äóãòóé äàõü õàé÷èëñàí ¿ãí¿¿äèéã ýâë¿¿ëíý. Ýðõýì çîðèëãîä áàéõã¿é çàðèì íýã ¿ãí¿¿ä îðíî. Äààëãàâðûã õèéæ ã¿éöýòãýõ õóãàöàà íü 5-6 ìèíóò áàéíà. Õàìãèéí ò¿ð¿¿ëæ ýâë¿¿ëñýí áàã íü ýâë¿¿ëñýí ýðõýì çîðèëãîî áóñàääàà óíøèæ ºãíº .


Ö.ÌºíõáàòÌàðêåòèíãèéí ìåíåæåð

Ýíõòàéâíû ºðãºí ÷ºëºº Óòàñ: 976-11-457897Ø/Õ-185 Óëààíáààòàð-51 Ôàêñ: 976-11-457880È-ìýéë: [email protected] Ãàðóòàñ: 9273939


77 Ìàðêåòèíãèéí ãàçðûí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò Ìàðêåòèíãèéí ãàçðûí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò

7.1 Ìàðêåòèíãèéí àëáà : Ìàðêåòèíãèéí àëáàíû ãîë çîðèëãî íü áàíêíû ¿éë÷èëãýýã çàõ çýýëèéí õàðèëöààíû íºõöºëä íèéö¿¿ëýí óÿíààð çîõèöóóëàí ÿâóóëàõ áîëîâñðîíãóé áîëãîõ îíîâ÷òîé áîäëîãî, ñòðàòåãèéã òîäîðõîéëæ õýðýãæ¿¿ëýõýä îðøèíî.

Äàðààõ ¿¿ðýãòýé :

Ñèñòåìèéí õýìæýýíèé áîëîí àéìàã, íèéñëýë äýõ ñàëáàðóóäààð áèçíåñèéí ñòðàòåãèéí òºëºâëºãºº ãàðãóóëæ õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèíà.

Çàõ çýýëèéí ãàäààä, äîòîîä îð÷íû íºëººëºëä ñóäàëãàà õèéæ, ººðèéí áàíêíû ñèñòåìèéí áàéãóóëàãà, àæèëòíóóäûã øààðäëàãàòàé ìýäýýëëýýð õàíãàíà.

Øèíý íýð òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýõ áîëîìæèéã ñóäëàíà.

ªðñºëäºã÷ áàíêóóäûí ¿éë àæèëëàãààíû ãîë ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ñóäàëæ õàðüöóóëàí ä¿ãíýõ çàìààð ººðèéí áàíêíû áàéð ñóóðèéí òîäîðõîéëíî.

Ñàëáàðóóäûí ¿éë àæèëëàãààíä ñóäàëãàà õèéæ ä¿ãíýëò ãàðãàí çºâºëãºº ºãíº.

Áàíêíû ñàëáàð, òîîöîîíû òºâ¿¿äèéã øèíýýð áàéãóóëàõ, òàòàí áóóëãàõ àñóóäëûã çàõ çýýëèéí íºõöºë áîëîìæèéí ¿¿äíýýñ ñóäàëæ ñàíàë ºãíº.

Ñèñòåìèéí õýìæýýíèé àæèëëàãñäûí ìýäëýã, ìýðãýæëèéã äýýøë¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, ãàðûí àâëàãààð õàíãàíà.

ÕÀÀÍ áàíêíû ñóðò÷èëãààíû á¿õ àñóóäëûã õàðèóöàæ ã¿éöýòãýíý.

7.2 Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî

Áàíêíû ýðõýì çîðèëãî, áèçíåñ òºëºâëºãºº, ñòðàòåãèéã òîäîðõîéëæ ò¿¿íèé ¿íäñýí äýýð øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîõ, áàíêíû á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãàà, á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã õàðèëöàã÷äàä òàíèóëàí ñóðòàë÷èëæ õàðèëöàã÷ òàòàõ, çàõ çýýë ººðèéí áàíêíû ºðñºëäºõ ñòðàòåãèéã òîäîðõîéëæ ò¿¿íä ÷èãëýñýí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ

Áàíê áîëîí õàðèëöàã÷èéã õîëáîõ ¿¿ðãèéã ìºí ã¿éöýòãýæ óëàìæëàëò õàðèëöàã÷äûã áàòàëãààæóóëàõ, øèíýýð õàðèëöàã÷ òàòàæ áàíêíû àìæèëòòàé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàòòàé îðøèí òîãíîõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëíý.



88 ÕÀÀÍ áàíêíû á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýÕÀÀÍ áàíêíû á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýý

8.1 Òýòãýâðèéí äàíñ


Òýòãýâðèéí äàíñ íü :

Óëñûí íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãààñ òºëæ áóé òýòãýâðèéã áàíêíû äàíñààð äàìæóóëàí îëãîõ ¿éë÷èëãýý þì.Óëñûí íèéãìèéí äààòãàëûí ãàçàðòàé áàéãóóëñàí ãýðýýíèé äàãóó òýòãýâýð àâàã÷ òóñ á¿ðèéí òýòãýâðèéã òýòãýâðèéí äàíñ ðóó ñàð á¿ð øèëæ¿¿ëíý.

Äààëãàâàð Òýòãýâðèéí äàíñàíä õ¿¿ã ñàðààð õóðèìòëóóëàí òîîöîõ , Òýòãýâýð àâàã÷ òýòãýâðèéí äàíñàíäàà ñàð á¿ð 18000 òºãðºã ¿ëäýýãýýä áàéõàä æèëèéí ýöýñò õýäýí òºãðºãèéí ìºíãºí õóðèìòëàëòàé áîëîõ âå?

Æèøýý 1.

Çîðèëãî 1. ÕÀÀÍ áàíêíû á¿õ ñàëáàð, ò¿¿íèé õàðüÿà òîîöîîíû òºâ¿¿äýä

òýòãýâðèéí äàíñ, òýòãýâðèéí çýýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëæ òýòãýâðèéí äàíñíû íýãäñýí ñ¿ëæýýã áèé áîëãîõ .

2. Òýòãýâýð îëãîëòûí àæèë ã¿éëãýýã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ 3. Àøèãëàë ãàðãàõ ÿâäëûã õÿçãààðëàõ4. Òýòãýâðèéã õóãàöààíä íü çºâõºí ýçýíä íü øóóðõàé õ¿ðãýõ5. Õ¿ì¿¿ñèéã áàíêààð ¿éë÷ë¿¿ëæ ñóðãàõ 6. Áýëýí áóñ òºëáºð òîîöîîã íýâòð¿¿ëýõ



ÕÀÀÍ áàíê ÓÍÄÅÃàçàðòàé õàìòðàí òàíàé àéìàãò òýòãýâýð àâàã÷äàä òóñãàéëàí çîðèóëñàí øèíý ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëæ ýõýëñýí. Èíãýñíýýð òýòãýâðèéí ìºíãº ÕÀÀÍ áàíê äàõü òàíû Òýòãýâðèéí äàíñ -ä ñàð á¿ð øóóä õóðèìòëàãäàí õèéãäýæ áàéõ áîëíî.

ÕÀÀÍ áàíêíû òýòãýâðèéí äàíñ äàðààõ áîëîìæèéã îëãîæ áàéíà:

Òýòãýâðèéí äàíñàí äàõü ìºíãºº õ¿ññýí ¿åäýý õýðýãöýýíäýý òîõèðóóëàí ìºíãº àâàõ

Äàíñàíäàà ¿ëäýýñýí ìºíãºíèéõºº ¿ëäýãäýëä æèëèéí 4,8% õ¿¿ òîîöóóëàí, ìºíãºº ºñãºõ, õóðèìòëóóëàõ

Äàíñíûõàà ¿ëäýãäëèéã õÿíàæ, ìºíãºº çºâ çàðöóóëàõàä òóñëàõ äàíñíû õóóëãûã ñàð á¿ð àâ÷ áàéõ

Äàíñàíäàà ìºíãº õèéõ áîëîí äàíñíààñàà áýëýí ìºíãº ãàðãóóëàõäàà ÿìàð íýã øèìòãýë, ìàÿãòûí õóðààìæ òºëºõã¿é


ÒÝÒÃÝÂÐÈÉÍ ÄÀÍÑÍÛ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÒÝÒÃÝÂÐÈÉÍ ÄÀÍÑÍÛ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ

Ìºíãº øèëæ¿¿ëýõ áîëîí õ¿ëýýí àâàõ

Òýòãýâðýýñýý áóñàä îðëîãûã ÷ îðóóëàõ

Òýòãýâðèéí çýýëäõàìðàãäàõ

ßìàð íýã øèìòãýë ìàÿãòûí õóðààìæ òºëºõã¿é

Õ¿ññýí ¿åäýý õýðýãöýýíèéõýý õýðýýð

ìºíãºº àâàõ

Ãýðýë, öàõèëãààí òåëåôîíû ìºíãº


ÕÀÀÍ áàíêíû òýòãýâýð àâàã÷äàä çîðèóëñàí çýýëèéí õºòºëáºðò îðîëöîõ ýðõòýé áîëîõ

Àøèãòàé òàë

Õàðèëöàõàä õÿëáàð

Íèéãìèéí äààòãàëûí ãàçðààñ òýòãýâðèéí ýðõèéã ÕÀÀÍ áàíêèíä øèëæ¿¿ëìýãö , òýòãýâðýý ýðõ íýýãäñýí ýõíèé ºäºð øóóä àâñàí ÷ áîëíî, ýñâýë ººðò òîõèðîìæòîé ¿åäýý àâñàí ÷ áîëíî.

Õóðèìòëàëòàé áîëîõ áîëîìæòîé

Õýðýãöýýíýýñýý áàãà ãýëã¿é èë¿¿ ãàðãàí äàíñàíäàà õ¿ññýí õýìæýýãýýðýý ìºíãº ¿ëäýýæ áîëíî. Ò¿¿í÷èëýí òà õ¿ññýí ¿åäýý äàíñàíäàà îðëîãî áîëãîí ìºíãº íýìæ õèéæ ÷ áîëîõ

Íàéäâàðòàé, òîõèðîìæòîé

Äàíñíààñàà ìºíãº àâàõã¿éãýýð õýðýãëýýíèé òºëáºðèéã õèéõ, ýñâýë äàíñ ðóó øèëæ¿¿ëæ áîëíî. Äàíñàí äàõü ìºíãº õóëãàéä àëäàãäàõ, ãýýãäýõ çýðýã àëèâàà ýðñäëýýñ õýçýýä á¿ðýí õàìãààëàãäàõ áîëíî.

Òýòãýâðèéí òóñãàé çýýë

Òóñãàéëàí òýòãýâýð àâàã÷äàä çîðèóëñàí õ¿¿ã¿é, áàãà õýìæýýíèé íýã óäààãèéí õóðààìæ á¿õèé çýýë îëãîäîã.

ÕÀÀÍ áàíêíû Òýòãýâðèéí äàíñûã õýðõýí íýýëãýõ âý

ÕÀÀÍ áàíêèíä èðýõäýý ººðèéí òýòãýâðèéí äýâòðýý èðãýíèé ¿íýìëýõ áóþó ïàñïîðòûí õàìò àâ÷èðíà.

Õýðýâ ººðèéí èòãýìæëýãäñýí õ¿íýýð äàíñíû ã¿éëãýý õèéëãýõèéã õ¿ñâýë óã õ¿í òàíü áàñ ïàñïîðòòàéãàà èðýõ õýðýãòýé .

Òýòãýâðèéí äàíñûã öààøèä áàòàëãààæóëàõûí òóëä ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòàí òàíààñ îðîí íóòãèéí íèéãìèéí äààòãàëûí ãàçðààñ èð¿¿ëñýí òýòãýâðèéí æàãñààëòàä ¿íäýñëýñýí ãàðûí ¿ñãèéí áàòàëãàà àâàõ áîëíî. Õýðýâ èòãýìæëýãäñýí õ¿í òîìèëîõ ãýæ áàéãàà áîë óã èòãýìæëýãäýã÷ ÷ áàñ ãàðûí ¿ñãèéí áàòàëãàà ºãºõ ¸ñòîé.

Ãàðûí ¿ñãèéí æàãñààëòàä ãàðûí ¿ñãýý çóðìàãö, ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòàí òàíû õóó÷èí òýòãýâðèéí äýâòðèéã îðëîõ Òýòãýâðèéí äàíñíû ¿íýìëýõ îëãîíî.



8.2 Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñ

Òîäîðõîéëîëò Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñ íü áàéãóóëëàãûí àæèëëàãñäûí öàëèíã àæèëòàí íýã á¿ðèéí íýð äýýð ÕÀÀÍ áàíêèíä íýýñýí àâòîìàòààð îðóóëàõ ¿éë÷èëãýý þì. Õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãûí àæèëòàí òóñ á¿ð ÕÀÀÍ áàíêèíä òºãðºãèéí õàðèëöàõ äàíñ ýçýìøèõ áºãººä óã äàíñàíä çîðèóëñàí á¿õèé ë òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã åðäèéí íºõöëººð àâàõ áîëíî .

Çîðèëãî Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðàë, Çàñãèéí ãàçðààñ áàòàëñàí Òºðººñ áàðèìòëàõ ìºíãºíèé áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ ,áýëýí áóñ òºëáºð òîîöîîíû äýâøèëòýò õýëáýðèéã õºãæ¿¿ëýõ

Ýíý ¿éë÷èëãýý íü áàéãóóëëàãûí êàññààð îëãîãääîã áàéñàí öàëèíã áàíêèí äàõü àæèë÷èí íýã á¿ðèéí íýðèéí äàíñàíä îðóóëæ áàíêíààñ òàâüæ îëãîõ ¿éë÷èëãýý þì.

Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñíû ¿éë÷èëãýýãýýð óëñûí áîëîí õóâèéí õýâøëèéí á¿õ àæ àõóéí íýãæ, òºðèéí ºì÷èéí áîëîí òºñºâò áàéãóóëëàãà, áóñàä á¿õ òºðëèéí àæ àõóéí íýãæ¿¿ä ¿éë÷ë¿¿ëýõ áîëîìæòîé.

ÕÀÀÍ áàíêíû öàëèíãèéí íýðèéí äàíñààð ¿éë÷ë¿¿ëñýíýýð õàðèëöàã÷äàä äàðààõü áîëîìæèéã îëãîäîã.

Áàéãóóëëàãûí õóâüä:

Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë, áýëýí ìºíãºíèé êàññòàé õîëáîîòîé àæëóóäûã õºíãºâ÷ëºõ áîëîìæ á¿ðäýíý.

Öàëèí òàâèõ áýëýí ìºíãèéã òýýâýðëýõ, õàäãàëàõ, òîîëîõ, õàìãààëàõ ãýõ ìýò çàðäëóóä õýìíýãäýíý.

Öàëèí òàâèõ ¿åä ¿¿ñäýã óðò äàðààëàë, àæëûí öàãèéí àëäàãäàë áàéõã¿é áîëíî.



Àæèëëàãñäûíõàà öàëèíãààñ èë¿¿ ãàðñàí õýðýãöýýíä íü áàíêíààñ çýýë îëãóóëàõ áîëîìæ á¿ðäýíý.

Àæèëëàãñäûí õóâüä

Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñ ýçýìøèã÷ öàëèí òàâèõ õóãàöààíààñ õàìààðàëã¿é áîëíî, õ¿ññýí ¿åäýý íýðèéí äàíñíààñàà áýëýí ìºíãº àâ÷ áîëíî

Öàëèíãààñàà áóñàä îðëîãûã ÷ ýíýõ¿¿ äàíñàíäàà íýìæ õèéí õóðèìòëóóëæ áîëíî.

Áèåäýý áîëîí ãýð îðîíäîî áýëýí ìºíãº õàäãàëàõ øààðäëàãàã¿é , òàíû äàíñàí äàõü ìºíãº õóëãàéä àëäàãäàõ , ãýýãäýõ çýðýã àëèâàà ýðñäëýýñ õýçýýä á¿ðýí õàìãààëàãäàõ áîëíî.

Íýðèéí äàíñíû ¿ëäýãäýëä áàíê æèëèéí 4,8 õóâèéí õ¿¿ òºëíº.

Öàëèíãèéíõàà òîäîðõîé õóâèéã õàäãàëàìæ õýëáýðýýð áàéðøóóëæ ìºíãºº ºñãºõ, õóðèìòëóóëàõ áîëîìæòîé áîëíî.

Öàëèíãààñàà èë¿¿ ãàðñàí õýðýãöýýíäýý òîäîðõîé õýìæýýíèé çýýëèéã ÕÀÀÍ áàíêíààñ àâ÷ áîëíî.

Äàíñíààñàà ìºíãº àâàõã¿éãýýð õýðýãëýýíèé òºëáºðèéã õèéõ, ýñâýë ººð äàíñ óðóó øèëæ¿¿ëæ áîëíî.

ÕÀÀÍ áàíêíû Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñûã õýðõýí íýýëãýõ âý

Òóõàéí àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, ÕÀÀÍ áàíêíû õîîðîíä "Õàìòðàí àæèëëàõ ãýðýý" áàéãóóëíà.

Íýðèéí äàíñ ýçýìøèã÷ ººðèéí èðãýíèé ¿íýìëýõ, ýñâýë ïàñïîðòûã àâ÷èð÷, àæèëëàäàã áàéãóóëëàãààñàà èð¿¿ëñýí æàãñààëòàä ãàðûí ¿ñãýý çóðæ áàòàëãààæóóëààä áàíêèíä äàíñàà íýýëãýíý.

Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñ íýýõ

Öàëèíãèéí äàíñíû ýðõ íýýõýä õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãà äàðààõü ç¿éëñ á¿ðä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé:

Áàíê áîëîí òóõàéí áàéãóóëëàãûí õîîðîíä áàéãóóëñàí õ¿÷èí òºãºëäºð Öàëèíãèéí Äàíñààð ¿éë÷ë¿¿ëýõ Ãýðýý

Õàðèëöàã÷ áàéãóóëëàãûí àæèëëàãñäûí íýðñ, àæèëòàí òóñ á¿ðä òºëºõ ìºíãºíèé ä¿íãèéí õýìæýý á¿õèé Æàãñààëò

Öàëèíãèéí ä¿íã øèëæ¿¿ëñýí òóõàé Øèëæ¿¿ëãèéí áàðèìò

Áàéãóóëëàãàä á¿ðòãýëòýé á¿õ õ¿ì¿¿ñèéí íýðñ, õàÿã.

Àæèëëàãñàä òóñ á¿ðèéí öàëèíãèéí äàíñ íýýõýä øààðäàãäàõ ç¿éëñ:

Äàíñ ýçýìøèã÷, õàìòðàí ýçýìøèã÷äèéí íýðñ, õàÿã, áàòàëãààò ãàðûí ¿ñýã á¿õèé Ãàðûí ¿ñãèéí çàãâàð ýñõ¿ë Öàëèíãèéí äàíñíû á¿ðòãýëèéí êàðò

Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñ ýçýìøèã÷ áîëîí áàíêíû õîîðîíäûí õàðèëöààã òóñãàñàí Öàëèíãèéí äàíñíû íºõöºë áà æóðàì ýñõ¿ë äàíñ ýçýìøèã÷, õàìòðàí ýçýìøèã÷äèéí íýðñ, õàÿã á¿õèé Öàëèíãèéí äàíñíû äýâòýð

Õýðýâ õàðèëöàã÷ äàíñíààñàà çàðëàãûí ã¿éëãýý ãàðãàõûã õýí íýãýíä èòãýìæëýõèéã õ¿ñâýë àëáàí ¸ñíû Èòãýìæëýõ




ÕÀÀÍ áàíêòàé õàìòðàí

àæèëëàõ ãýðýý

áàéãóóëíà

Àæèëëàãñàäûíõàà íýðñèéí

æàãñààëòûã öàëèíãèéí

æàãñààëòòàé . . .

Öàëèíãèéí íýðèéí äàíñ ýçýìøèã÷


8.3 Øóóðõàé øèëæ¿¿ëýã

Òîäîðõîéëîëò Øóóðõàé øèëæ¿¿ëýã íü ÕÀÀÍ áàíêíû ñèñèòåìä çºâõºí óòñàí õîëáîîãîîð ººð íýãæ õîîðîíä äîòîîääîî ìºíãº øèëæ¿¿ëýõýä õýðýãëýõ ¿éë÷èëãýý þì. Ýíýõ¿¿ ¿éë÷èëãýýã çºâõºí óòñàí õîëáîî íàéäâàðòàé áóþó 3 öàãèéí äîòîð õ¿ëýýí àâàã÷èä íü øèëæ¿¿ëãèéã õ¿ðãýõ áîëîìæòîé íýãæ¿¿äýä õýðýãæ¿¿ëíý. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä íü ÕÀÀÍ áàíêíû äàíñ ýçýìøèã÷ , äàíñ ýçýìøèã÷ áóñ àëèâàà èðãýä, áàéãóóëëàãà áàéæ áîëîõ áºãººä øèëæ¿¿ëýã î÷èõ ýöñèéí áàéðøëààñ õàìààðàí 3 öàãèéí äîòîð õýðýãæ¿¿ëæ ã¿éöýòãýíý.

8.4 Âåñòåðí þíèîí




Âåñòåðí Þíèîí ãýäýã íü ãóéâóóëàã÷ , õ¿ëýýí àâàã÷èéí àëü àëèí íü áàíêèíä äàíñ ýçýìøèõ øààðäëàãàã¿éãýýð áýëýí ìºíãº ãàäààäàä ãóéâóóëàõ , ãàäààäààñ õ¿ëýýí àâàõàä àøèãëàõ îëîí óëñûí øèëæ¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýý áîëíî . Ýíý òºðëèéí ã¿éëãýýã ÿâóóëàõ çîðèëãîîð Âåñòåðí Þíèîí íü òóñãàé ïðîãðàìì õàíãàìæààð õàíãàãäñàí áàéíà.

Âåñòåðí Þíèîí Îëîí Óëñûí Ìºíãº Ãóéâóóëàõ ¯éë Àæèëëàãàà

Âåñòåðí Þíèîí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã õîîðîíä íü õîëáîæ, òóñàëæ áàéñàí óðò ò¿¿õòýé áàéãóóëëàãà þì. Ñ¿¿ëèéí 10 æèëä îëîí óëñûí á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýã õàìðóóëàõ áîëòëîî ºðãºæèí òýëñýí áèëýý. Äýëõèéí ýäèéí çàñãèéí õóðäàöòàé ºñºëòèéí õàìò ìÿíãà ìÿíãàí õ¿ì¿¿ñ, òýäãýýðèéí áèçíåñò Îëîí Óëñûí Ìºíãº Ãóéâóóëàõ ¯éë Àæèëëàãàà òîõèðîìæòîé, øààðäëàãàòàé ¿éë÷èëãýý áîëñîí.

Âåñòåðí Þíèîí Ìºíãº Ãóéâóóëàõ Áèçíåñèéã òýðã¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà þì. Äýëõèé íèéòýä òàíàé áàíêíû íýãýí àäèë 35.000 ãàðóé àãåíòóóäòàé áºãººä Îëîí Óëñûí Ìºíãºí Ãóéâóóëãûã á¿ðýí ä¿¿ðýí ã¿éöýòãýæ áóé áèëýý. Ýíý ÷ ó÷ðààñ ººðñäèéí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýäýý Ìºíãºí Ãóéâóóëãûí îëîí òºðëèéã ñàíàë áîëãîäîã. Îëîí Óëñûí Ìºíãºí Ãóéâóóëãûí Ñèñòåì ìààíü äýëõèé íèéòýä øóóðõàé, íàéäâàðòàé òºëºãäºõ ýõ ¿¿ñâýðòýé òóë àìæèëò îëîõ ¿íäýñ áîëñîí áèëýý. Ýíýõ¿¿ øèíýýð õºãæèæ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýíèé çàõ çýýëä òýðã¿¿ëýã÷ áîëîõîä ìàíàé áàéãóóëëàãûí õýìæýý, òóðøëàãà èõýä íºëººëñºí.

Âåñòåðí Þíèîíû Ò¿¿õ

Õàðèëöàà Âåñòåðí Þíèîí ãýäýã íýð áîë Àìåðèêèéí ò¿¿õèéí íýãýýõýí õýñýã áèëýý. Áèäíèé ¿éë àæèëëàãààíû ýõëýë öàõèëãààí ìýäýýã àíõ íýâòð¿¿ëñýí Àìåðèêèéí øèíèéã ñàíàà÷ëàã÷ Ñàìóýë Ìîðçòîé ñàëøã¿é õîëáîîòîé. Ìîðçûí íýýëò Àæ ¯éëäâýðèéí Õóâüñãàëä íºëººëñºí áà äýëõèéí íèéãìèéí áîëîí ýäèéí çàñãèéí àìüäðàëä íýâòðýí îðñîí. Îðîí çàé, öàã õóãàöààíû áýðõøýýëèéã õàðãàëçàëã¿éãýýð õ¿ì¿¿ñ õîîðîíäîî õàðèëöàõ áîëîìæèéã Ìîðç îëãîñîí áèëýý.

Âåñòåðí Þíèîíûã áàéãóóëàâ

Ìîðçûí íýýëò öîî øèíý ñàëáàð áîëîõ öàõèëãààí ìýäýýíèé êîìïàíèé ºñºëò, ò¿¿íèéã öààøèä óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîõîä ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëñýí. 1851 îíû 4 ñàðûí 8-íä Íüþ-Éîðê ìóæèéí Ðî÷åñòåð õîòûí õýäýí áèçíåñìåí¿¿ä Âåñòåðí Þíèîíû ¿íäýñ, Íüþ-Éîðê Ìèññèñèïèéí Öàõèëãààí Õîëáîîíû Êîìïàíèéã áàéãóóëæýý.

Øèíý êîìïàíè ìàø èõ ºðñºëäººí äóíä áàéâ. Øèíý òåõíîëîãè äýëãýðýíã¿¿ò á¿õ õ¿ì¿¿ñ àíõäàã÷ áîëîõûã õ¿ñäýã þì. Òýäíèé áàéãóóëñàí áàéãóóëëàãà òóõàéí ¿åäýý ÀÍÓ-ûí áàðóóí õîéä õýñýãò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéñàí 50 ãàðóé êîìïàíèé íýã áàéñàí þì.



Íüþ-Éîðê Ìèññèñèïèéí Öàõèëãààí Õîëáîîíû Êîìïàíè õýíèé ÷ àíçààðààã¿é áàéñàí áîëîìæèéã îëæ õàðààä, îðîí äàÿàð ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ áîëæýý. ªðãºí äàëàéöòàé êàìïàíèò àæëûí ¿ð ä¿íä ººð øóãàìóóäûã àøèãëàí ÀÍÓ-ã õàìàðñàí ñ¿ëæýýã áèé áîëãîæ ÷àäæýý.

1856 îíû 4 ñàðûí 8-íä êîìïàíè ººðèéí íýðýý Western Union Telegraph Company áóþó Öàõèëãààí Ìýäýýíèé Âåñòåðí Þíèîí Êîìïàíè áîëãîí ººð÷èëæýý.



99 ÕÀÀÍ áàíêíû õàðèëöàã÷èä ÕÀÀÍ áàíêíû õàðèëöàã÷èä

Õàðèëöàã÷äûã ÕÀÀÍ Áàíêèíä òàòàõ ÷àäâàð íü áèäíèé ¿ç¿¿ëæ áàéãàà ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðààñ õàìààðíà. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ á¿ðèéã ìàë÷èí, îþóòàí, ãýðèéí ýçýãòýé, áèçíåñ ýðõëýã÷, ýñâýë äàðãà, öýðýã óäèðäàõ àæèëòàí ãýäãýýñ íü ¿ë õàìààðàí îíöãîé õóâü õ¿í õýìýýí õ¿íäýòãýæ õ¿ëýýí àâàõ ¸ñòîé þì.. ÒÀÍÛ àæèë áîë òýäãýýð õ¿ì¿¿ñò ¿éë÷ëýõ, ò¿¿íèé àæèë õýðãèéã íü òà ¿íýëæ áàéíà ãýäãèéã ìýäð¿¿ëýõ ÿâäàë þì.

Ìàíàé áàíêíû àëèâàà íýãýí ñàëáàðò îðæ èðæ áàéãàà õ¿í á¿ð ìàíàé õàðèëöàã÷ þì ø¿¿ ãýäãèéã ¿ðãýëæ ñàíàæ ÿâ.

Õ¿íä òºð¿¿ëýõ àíõíû ñýòãýãäýë òàíü òóí ñàéí áàéõ õýðýãòýé. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ òàíü ðóó äºõºæ èðýõ ¿åä õèéæ áóé ç¿éëýý àëü áîëîõ ò¿ðãýí çîãñîîæ, ò¿¿íèé í¿ä ð¿¿ õàðàí èíýýìñýãëýæ, ìýíäëýõ õýðýãòýé! Àæëàà çîãñîîæ, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýý íºõºðñãººð óãòàí íÿãò íÿìáàé ¿éë÷èëáýë òýð òàíû áàéíãûí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ áîëíî. Ìàãàäã¿é òýð çºâõºí öàõèëãààíûõàà ìºíãèéã òºëºõ, ýñâýë ìºíãº çàäëóóëàõ ãýæ áàéëàà ÷ ãýñýí õàìãèéí æèæèã ¿éë÷èëãýý á¿ð íàéðñàã áàéõ ¸ñòîé: íýãýí ºäºð òýäíèé õýðýãöýý íýìýãäýæ áèçíåñ çýýë àâàõ, èõ õýìæýýíèé õàäãàëàìæ õàäãàëóóëàõààð, òºðñºí õ¿¿äýý, îõèíäîî õàäãàëàìæèéí äàíñ íýýëãýõýýð èðæ áîëîõ þì. Òýð ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ òàíàé ¿ç¿¿ëñýí ¿éë÷èëãýýíä ñýòãýë õàíãàëóóí áàéñàí ó÷ðààñ ìàíàé áàíê ðóó ýðãýæ èðýõ áîëíî.

9.1 ªºðèéãºº ¿íýëýõ

¯éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûí ºíººãèéí áàéäëûã ä¿ãíýæ ¿çýõèéí òóëä õ¿í á¿õýí ººðèéãºº ¿íýëæ ä¿ãíýæ, ñàéí áà ñóë òàëàà òîäîðõîéëîí öààøèä ººðèéãºº ¿ðãýëæ õºãæ¿¿ëæ áàéõ íü õàìãààñ ÷óõàë.

Äààëãàâàð Òà á¿õýí öàã ãàðãàí äîîðõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð ººðèéãºº ¿íýëæ ¿çíý ¿¿?

Õóâèéí çîõèîí áàéãóóëàëò

Õ¿ì¿¿ñèéã õ¿íäëýõ ÷àíàð

Õàðèóöñàí àæëûí òàëààðõ ìýäëýã

Áàíêíûõàà òàëààðõ ìýäëýã

Íÿãò íÿìáàé áàéäàë

Õóðäàí øóóðõàé

Ýåëäýã çàí, òýâ÷ýýð

Á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýã áîðëóóëàõ ÷àäâàð

ªºðòºº èòãýëòýé áàéõ

Áàíêíû áîëîí õàðèëöàã÷èéí íóóöëàë õàäãàëæ ÷àääàã áàéõ,

Ýäãýýð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð òà ººðèéãºº òîäîðõîéëñíîîð öààøèä ººðèéãºº õºãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº ãàðãàæ àæèëëàõ õýðýãòýé. Ýíý àðâàí ¿ç¿¿ëýëò òóñ á¿ðýýð ººðèéãºº 5 áàëûí ¿íýëãýýãýýð ä¿ãíýæ ¿çýõýä íèéò îíîî òàíü 35-50 áàéâàë òà àæèëäàà äóð ñîíèðõîëòîé, àæëàà ñàéí ã¿éöýòãýæ áàéíà ãýæ ¿çýõ áà íèéò îíîî òàíü 20-35 áàéâàë



òà ººðòºº àíõààðàë òàâüæ, ººðèéãºº äàé÷ëàí àæèëëàõ õýðýãòýé áàéíà. Õàðèí íèéò îíîî òàíü 20-îîñ äîîø áàéâàë òà õ¿íèé àìüäðàëûí èõýíõè õýñãèéã ºíãºðººäºã àæëûí áàéðíûõàà òîõèòîé ñýòãýë õàíãàëóóí áàéäàë, àæëûí áàéðíû áîëîí àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëòàíäàà àíõààð÷, óëìààð àæèëäàà ç¿òãýëä ãàðãàæ èõèéã ñóð÷ ìýäýõ øààðäëàãà ãàð÷ áàéãààã çàõ çýýëèéí ºíººãèéí íºõöºëä çàéëøã¿é îéëãîæ àæèëëàõ øààðäëàãòàé áàíéà.

Òàíû õàðèóöñàí àæëûí òàëààðõ ìýäëýã öàã õóãàöààíû òóðøèä çóçààð÷ áàéäàãòàé àäèë àæèëäàà ñîíèðõîëòîé áàéõ òàíü íýìýãäýæ áàéõ ¸ñòîé! Äýýð äóðäñàí çàð÷ìóóäààñ äóòàãäàëòàé õýìýýí ¿íýëñýí õýñã¿¿äýý ñàéæðóóëàí ººðèéí õ¿÷òýé òàë áîëãîí õóâèðãàõ õýðýãòýé. Òà èë¿¿ èõèéã ñóð÷, ººðèéãºº õºãæ¿¿ëýõ òóñàì òàíû àæèë óëàì õÿëáàð, ñîíèðõîëòîé áîëíî.

9.2 ¯éë÷èëãýý

Îëîíõè ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí õóâüä Òà áàíêûã òºëººëæ áàéãàà þì ãýäãýý ¿ðãýëæ ñàíàæ ÿâ! Õàìãèéí ãîë íü òýäíèé øèìòãýë õóðààìæèíä òºëñºí òºëáºð, õàäãàëóóëæ áàéãàà ìºíãººð, çýýëäýã÷èéí òºëñºí õ¿¿ãýýð òà öàëèíæèæ áàéãàà ø¿¿ äýý! Õàðèëöàã÷ ¿ã¿é áîë òóñ áàíê îðøèí òîãòíîõã¿é, òà áèä òóñ áàíêèíä àæèëëàõã¿é. Õàðèëöàã÷äàä íàéðñàã, ¿ð ä¿íòýé ¿éë÷èëæ, çºâ õàðüöñàíààðàà òýä áèäýíä ÿìàð ÷óõàë õ¿ì¿¿ñ áîëîõûã íü ìýäð¿¿ëýõ õýðýãòýé.

ÍÀÉÐÑÀÃ ¯ÉË×ÈËÃÝÝ- Íàéðñàã áàéõ ãýäýã ìààíü ÷óõàì þó âý?

¯éë÷ë¿¿ëýã÷ òàíü ðóó äºõºæ èðýõ òîõèîë á¿ðò ýåëäýã, íàéðñàã áàéõ ¸ñòîé. Õ¿íä òºð¿¿ëýõ àíõíû ñýòãýãäýë òàíü ìàø ñàéí áàéõ ¸ñòîé. Òýäíèéã íýðýýð íü äóóäàí ìýíä÷èëæ áàé. (Õýðâýý íýðèéã íü ìýäýõã¿é áîë... àñóó! Ò¿¿íèéã ñîíèðõîæ áàéãààä òàíü òýä òàëàðõàõ áîëíî) Òýãýýä öààøèä ¿ðãýëæ íýðýýð äóóäàæ õàðüöàæ áàé! Äàðààãèéí óäàà ò¿¿íèé íýðèéã ñàíàõàä òàíü õÿëáàð áîëíî. Õàðèëöàã÷èäòàé õàðüöàõäàà ÷èí ñýòãýëýýñýý èíýýìñýãëýæ áàé! "Áàÿðëàëàà" ãýäýã ¿ãèéã øààðäëàãàòàé òîõèîëäîë á¿ðò áàéíãà õýðýãëý! Ò¿¿íèéã ã¿éëãýý õèéñýíä íü "áàÿðëàæ" áîëîõã¿é áîëîâ÷, ¿íýíäýý òà ò¿¿íä òàëàðõàõ ¸ñòîé. Ã¿éëãýý õèéæ áàéãàà íü òàíû àæëûã áèé áîëãîñîí þì ø¿¿ äýý!

Òà ÷ ãýñýí ººðºº õýí íýãíèé òàíä ¿ç¿¿ëñýí ¿éë÷èëãýýíä ñýòãýë äóíäóóð áàéñàí ¿åý ñàíà äàà. Òà ÿàãààä ñýòãýë äóíäóóð ¿ëäñýí áý? Îäîî, ñýòãýë ä¿¿ðýí ¿éë÷èëãýýã ñàíà. Òàíû àæèë õýðýã òàíä ¿éë÷èëæ áàéñàí òýð õ¿íä ÷óõàë ìýò ñàíàãäàõààð þó õýëæ, õèéñýí áý?

Îëîí íèéòòýé õàðüöàæ, òýäýíòýé õàìòðàí àæèëëàäàã õ¿ì¿¿ñ õ¿íä ¿éë÷èëíý ãýäýã õÿëáàð áàéäàãã¿éã ñàéí ìýäíý. Àæëûí æèðèéí ºäºð òà òýâ÷ýýðã¿é, óóðòàé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷òýé òààðàëäàæ áîëíî. Ãýõäýý òà òýâ÷ýýðòýé, íàéðñàã, óðàì òºð¿¿ëýì ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéã èë¿¿ îëíûã õàðàõ áîëíî. ªìíº äóðäñàí÷ëàí ñàéí ¿éë÷èëãýý áîë òàíû àæëûí õàìãèéí ÷óõàë íýã õýñýã þì.

9.3 ×àíàðòàé ¿éë÷èëãýýíèé ¿íäñýí çàð÷ìóóä

Òà áàíêèíäàà îðæ èðæ áóé õ¿í á¿ðèéã òàíüæ àâ! Õ¿í á¿ð ìàíàé õàðèëöàã÷! ¯éë÷ë¿¿ëýã÷òýé õàðèëöàõ ¿åä õîøèí øîãèéí ìýäðýìæ òóí ÷óõàë! Õýðýâ ººðèéí áóðóó áîë



ººðèéí áóðóóã õ¿ëýýæ ººðèéãºº òîãëîîì øîãëîîìîîð ÷ ãýñýí øîîëæ èíýýæ ñóð! Þìûã õýòýðõèé õ¿íä á¿¿ òóñãà!

¯éë÷ë¿¿ëýã÷ýý íýðýýð íü äóóäàõ ãýæ õè÷ýý. Õýðâýý òà òýäíèé íýðèéã ìýäýõã¿é áîë óó÷ëàëò ãóéãààä, àñóó! Òà ò¿¿íèé íýðèéã áàðèìò äýýðýýñ íü õàðñàí áîëîâ÷ èòãýëòýé áèø áàéâàë àñóó! Òàíû ãàðãàæ áóé ñýòãýëèéã òýä ¿íýëýõ áîëíî! Òýãýýä, äàðààãèéí óäààä ñàíà!

Íÿãò íÿìáàé áàé. Õýäèé íàéðñàã ¿éë÷èëãýýòýé áàéëàà ÷ ¿ðãýëæ àëäàà ãàðäàã áîë ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä õýðõýí ñàéí áàéõ áèëýý!

"Òà....òýãíý ¿¿, ýíãýíý ¿¿? Áàÿðëàëàà" ãýæ ¿ðãýëæ õýë! ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èä þó õèé ãýñíèéã ë õèéäýã ("Ýíä ãàðûí ¿ñãýý çóð" ýñâýë "Òýíä î÷îîä ñóóæ áàé, áèä îäîîõîí") Ãýâ÷ áèä ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíäàà èë¿¿ íàéðñàã áàéäàã áîë ÿìàð èõ äýâøèë ãàðàõñàí áèëýý? ("Òà ãàðûí ¿ñãýý ýíä çóðàõã¿é þó? Áàÿðëàëàà" ýñâýë "Òà òýíä ñóóæ áàéõã¿é þó? Áè òàíä òóñëóóëàõààð õ¿í äóóäààä èðüå. Òà õ¿ëýýæ áàéõ õîîðîíäîî ñîíèí ñýòã¿¿ë óíøèæ áàéõ óó?")

Îéëãîõîä õýö¿¿ áàíêíû íýð òîìú¸îã á¿¿ õýðýãëý.

¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéíõýý "ºìãººëºã÷" øèã íü àæèëëà!

Áàíêèíäàà òýäíèéã áîëîí òýäíèé õ¿ñýë, øààðäëàãà, òýäýíä òóëãàìäñàí àñóóäëûã òàíèëöóóë!

Øóäàðãà áàé

Òóëãàìäñàí àñóóäëûã øóäàðãà, ¿íýí çºâ õýë.

¯éë÷ë¿¿ëýã÷äèéíõýý òóëãàìäñàí àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä òóñàë

Òà òýäýíä òóñëàõ áîëîìæòîé áîë ººð õ¿íä àæëàà á¿¿ òîõ.

Áîëîìæóóäûã òýäýíä ñàíàë áîëãî

Òàíû ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä ¿ð àøèã ºãºõ¿éö á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éë÷èëãýýã öàã ãàðãàí òàíèëöóóë.

Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä òýäíèéã ººð õ¿í ð¿¿ õàíäóóë

Õýðâýý òýäíèé àñóóëòàä õàðèóëò ºã÷ ÷àäàõã¿é, ýñâýë òýäýíä òóëãàðñàí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä òèéì ÷àäâàð, áîëîìæòîé õ¿íä òýäíèéã òàíèëöóóëæ ºã.



9.4 Õýö¿¿ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä

Çàðèìäàà òà Õýö¿¿ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä ¿éë÷ëýõ øààðäëàãàòàé áîëíî! Òà òýäíèé çàðèìûã òàíüæ áîëîõ þì:

Óóðòàé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

ßðèà ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

Òýâ÷ýýðã¿é ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

"¯ã¿é" ãýæ õýëýõ ¸ñòîé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

Õºãøèí íàñòàé ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

"Àéìõàé" áóþó àéäàñò àâòñàí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

Õ¿¿õýä ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

Õóëõè ¿éë÷ë¿¿ëýã÷

Õýö¿¿ ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èäòýé õàðüöàõäàà òà èë¿¿ òýâ÷ýýð ãàðãàí, ñýòãýëèéí õºäëºëä àâòàãäàõã¿é àæëàà õèé. Óóðòàé õ¿íèé ººäººñ ýåëäýã çººëºí õàðüöàõàä ò¿¿íèé óóð ãàðíà.



9.5 Óòñààð ßðèõ

Óòàñ 3 óäàà äóóãàðàõààñ ºìíº õàðèóëàõûã õè÷ýýõ õýðýãòýé

Ýåëäýãýýð ìýíä÷èë. "Áàéíà óó? ÕÀÀÍ Áàíê. Òóÿà ñîíñîæ áàéíà. Òàíä ÿàæ òóñëàõ âý?"

Èíýýìñýãëý! Òýä òàíû õîîëîéíû ºíãºíººñ èíýýìñýãëýæ áàéãààã òàíü ìýäðýõ áîëíî.

Óäààí, òîäîðõîé ÿðü

Óòñààð ÿðèã÷èéí íýðèéã ñîíññîí äîðîî òýìäýãëýæ àâ. Õàðèëöàí ÿðèõ ¿åäýý ò¿¿íèé íýðèéã õýðýãëý.

Ò¿¿íèé óòàñäñàí øàëòãààíûã ººðèéí îéëãîñíîîðîî äàâòàí õýë. ßëàíãóÿà òóëãàìäñàí àñóóäëûí òàëààð áàéñàí áîë

Õýðýâ òà ò¿¿íèé àñóóäëûã øèéäâýðëýæ ÷àäàõã¿é áîë áîëîìæòîé õ¿íä íü øèëæ¿¿ë. Õîëáîæ áàéãàà õ¿íäýý ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí íýð, óòàñíû äóãààðûã õýëæ ºãíº. ßìàð íýã øàëòãààíààð óòàñ ñàëãàãäñàí òîõèîëäîëä ÿìàð õ¿í õààíààñ ÿðèõûã õ¿ñ÷ áàéñíûã ìýäýæ áàéõ øààðäëàãàòàé.

Õýðâýý òà òýäíèéã õ¿ëýýëãýõ áîë øóóä "Îäîîõîí" ãýõèéí îðîíä "Òà óòñàà áàðüæ áàéõ áîëîìæòîé þó?" õýìýýí àñóóõ õýðýãòýé.

Òà òýäýíòýé õîëáîî áàðèíà ãýñýí áîë çààâàë ò¿¿íèéãýý áèåë¿¿ë. Òà ýðãýæ óòàñäàíà ãýñýí õóãàöààíäàà àñóóäëûã øèéäâýðëýæ àìæààã¿é, ýñâýë øààðäëàãàòàé ìýäýýëëèéã öóãëóóëæ ÷àäààã¿é áàéñàí ÷ òà òýäýíòýé õîëáîî áàðüæ àæèë ÿìàðõ¿¿ áàéäàëòàé ÿâàãäàæ áàéãààã ìýäýãäýõ õýðýãòýé.

Õýí íýãýí õ¿í ÿðèàä òóõàéí ¿åä òàíä õàðàãäàõã¿é õ¿íèéã àñóóâàë õýçýý ÷ "Òýð õààíà áàéãààã íü ìýäýõã¿é" ãýæ á¿¿ õýë. Õàðèí "óòñàíä õàðèóëàõ áîëîìæã¿é áàéíà" ýñâýë "ºðººíäºº àëãà áàéíà" ãýõ ìýòýýð õàðèóëæ áîëîõ þì.

"Òà þì äàìæóóëæ õýë¿¿ëýõ ¿¿?", "Òàíä áè ÿàæ òóñëàõ âý?" ýñâýë "Òýð ýíý òóõàé ìýäýæ áàéãàà þó?" ãýæ àñóó. Õýçýý ÷ "Þóíû òóõàéä ÿðüæ áàéíà?" ãýæ á¿¿ àñóó. Õýë¿¿ëñýí ç¿éëèéã äàìæóóë. Óòñààð ÿðèã÷èéí íýð, óòàñíû äóãààð, ñàð, ºäºð, öàãèéã òýìäýãëýæ àâ. Òýìäýãëýë äýýðýý òà íýðýý áè÷, òýä ÿìàð íýãýí àñóóëò áàéâàë òàíä õàíäàõ áîëíî.



9.6 Õàðèëöàã÷äàä ¿ð àøèãòàé ¿éë÷ëýõ 10 çàð÷èì

Àëèâàà áèçíåñèéí àìæèëòàíä õ¿ðýõ çàð÷èì èõ ýíãèéí þì. Õýðýãëýã÷ áîë õààí. Òàíû õèéæ áàéãàà á¿õ ç¿éë ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä òóñëàõûí òóëä õèéãäýõ ¸ñòîé , òàíû ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èä àìæèëòòàé áàéâàë òà ÷ ìºí àìæèëòòàé áàéíà.

Õýðýãëýã÷äýä ¿ð àøèãòàé ¿éë÷ëýõ àðâàí çºâëºìæ íü òà á¿õíèé àæèëä ìºí òóñ áîëíî ãýäýãò íàéäàæ áàéíà.

Ýåëäýã áàé. Õàðèëöàà õîëáîî òîãòîîõ çàìûí òóðø ýåëäýã áàéõ íü ãîë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýíý. Èõ çàí õýðýãëýã÷äèéí äóðãóéöëèéã òºð¿¿ëäýã. Õýðýãëýã÷èäýä ¿éë÷èëæ áàéãàà òîõèîëäîëä õ¿ì¿¿ñèéí öàãèéã ¿íýëæ õýìíýõ íü ÷óõàë. Áàéíãà “ Òàíä áàÿðëàëàà” ãýñýí çàð÷ìûã ìºðäºæ áàé.

Áàãèéí íýã ãèø¿¿í ãýäãýý ¿ðãýëæ ñàíàæ áàé. Õ¿í á¿ð áàéãóóëëàãûí íýã õýñýã áàéäàã. ÕÀÀÍ áàíê íü íýãýí çîðèëãîä õ¿ðýõèéí òóëä õàìòðàí àæèëëàæ áàéãàà íýãýí áàã, á¿ëýã õ¿ì¿¿ñ þì. ªºðòºº áàéãàà á¿õ äàâóó òàëàà àøèãëàí áàãòàà òîãëî, òýãâýë òà àìæèëòàíä õ¿ðíý.

Øèíèéã ñàíàà÷ëàí ýðýëõèéëæ, èäýâõòýé áàé. Áàéãóóëëàãààñ óðàìøóóëæ õ¿íèéã èäýâõæ¿¿ëýõ õóâü õ¿í ººðºº øèíèéã ýðýëõèéëæ èäýâõ ñàíàà÷èëãàòàé àæèëëàõ ãýñýí 2 õýëáýð áàéäàã. Óðàìøóóëàë áîãèíî õóãàöààíä ¿éë÷èëäýã áîë ººðèéí ñýäýë àæëûí ñóóðü áîëäîã. Çàõ çýýëèéí ñýòãýëãýýãýýð “õàìãèéí ò¿ð¿¿íä áàé” ãýñýí áîäîëòîé õ¿í àìæèëòàíä õ¿ðäýã.

Ìýäëýãýý ¿ðãýëæ äýýøë¿¿ë. Àìæèëòòàé ¿éë÷èëãýý, ¿ð ä¿í íü ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýý îéëãîõ ìýäëýãýýñ ýõëýíý. Àæèëëàãñàä èéì ìýäëýãòýé òºðäºãã¿é. Àæèëëàãñäûã ñóðãàõ íü õ¿ì¿¿ñò õºðºíãº îðóóëàëò õèéæ ýíý íü öààøäûí àøãèéã íýìýãä¿¿ëíý ãýñýí ¿ã þì.

Ñàéí ñîíñîã÷ áàé. Õ¿í á¿õýí ÿðèõ äóðòàé áàéäàã áîëîâ÷ ñîíñîæ ñóðàõ õýðýãòýé. Çàðèìäàà áèä õ¿íèéã ñîíñîæ áàéãàà áîëîâ÷ ÷óõàì þó ãýýä áàéãààã íü ñîíñîîã¿é áàéäàã. ¯éë÷èëãýýíèé àæèëëàãñàä õýðýãëýã÷ýýñýý ÷óõàë àñóóëòóóäàà àñóóæ òîäîðõîé ìýäýýëýë ºã÷òýäíèé õ¿ñýëòèéã ñîíñîæ áàéõ õýðýãòýé. Ìºí ÿðèõààñàà ºìíº áîäîõ õýðýãòýé. Õýðýãëýã÷èéã àíõààðàëòàé ñîíñîæ õàðèëöàà òîãòîîõ íü àìæèëòàíä õ¿ðýõ íýã ¿íäýñ þì. ¯ð àøèãòàé ñîíñîæ ìýäëýã ìýäýýëýë îëæ àâ÷ áàéõ íü áàíêíû àæëûí ÷óõàë õýñýã þì.

“Óõààëàã” áàé. Õýðýãòýé ¿åä õýðýãòýé ãàçàð õýðýãòýé ç¿éë õèéæ áàéãàà õ¿íèéã “¿õààëàã” ãýæ õýëäýã. Èéì õ¿í àæëàà ñàéí õèéæ öàãàà íàðèéí çîõèöóóëäàã, ººðººð õýëáýë èõ õºäºëìºð÷ õ¿í þì.

Öýâýð íÿìáàé õóâöàñëàæ áàé. Àíõíû ñýòãýãäýë ìàø ÷óõàë áàéäàã. Ãàäààä òºðõ òóõàéí õ¿íèé òàëààð ìàø èõ ç¿éëèéã õýëæ ºãäºã. Õýðýãëýã÷èéí õ¿ñýëòèéã ã¿éöýëä¿¿ëæ ÷àäàõ ýñýõ íü ýíäýýñ õàðàãäàíà.



Ñîíèðõîëòîé õ¿í áàé. Õ¿ì¿¿ñ ¿õë¿¿ä öàðàéòàé õ¿íòýé õàìòðàí àæèëëàõ äóðã¿é áàéäàã. Òýä ñîíèðõîëòîé, ºðãºí ìýäëýãòýé õ¿ì¿¿ñòýé õàìðàí àæèëëàõ äóðòàé áàéäàã. Äýéë Êàðíåãèãèéí õýëñíýýð ñîíèðõîëòîé õ¿í ãýäýã íü “ íºãºº õ¿ì¿¿ñèéí ñîíèðõîæ áàéãàà ç¿éëèéí òóõàé ÿðèëöäàã “ õ¿íèéã õýëíý ãýæýý. Èéì áîëîõ ìàø îëîí çàì áèé: ñîíèí ñýòã¿¿ë, íîì çîõèîë óíøèõ, àÿëàõ, ñïîðò ñîíèðõîõ ã.ì.

ªºðòºº èòãýëòýé áàé. Äàäëàãà òóðøëàãàòàé áîëîõ òóñàì ººðòºº èòãýëòýé áîëíî. Õýðýãëýã÷èä ¿éë÷èëæ áàéãàà òîõèîëäîëä òà øèíæýý÷ áàéõ ¸ñòîé, ººðèéí ìýäëýã òóðøëàãàà õàðóóëæ áàéõ õýðýãòýé. Òóõàéí òîõèîëäîë á¿ðä ººðèéãºº õàðóóëæ ÷àäâàë òà àìæèëòàíä õ¿ðíý.

Ýð÷ õ¿÷òýé áàé. Õ¿íä áàéãàà õàìãèéí òîì õ¿÷ áîë ýð÷ õ¿÷ þì. Ýíý íü òàíûã ñîíèðõîëòîé, ººðòºº èòãýëòýé, õèéæ áàéãàà àæèëäàà ñîíèðõîëòîé, ººðèéí áàéãóóëëàãàäàà õàéðòàé, õàìãèéí ÷óõàë íü - ººðòºº õàéðòàé ãýäãèéã õàðóóëíà. Òà ººðèéãºº õ¿íäýë òýãâýë áóñàä íü òàíûã õ¿íäýëíý. Õýðýâ òà ýð÷ õ¿÷òýé áàéõ þì áîë á¿õ ç¿éëèéã õèéõýä õÿëáàð áîëæ ººðèéí õ¿ñýëäýý õ¿ð÷ ÷àäíà.

ÕÀÀÍ áàíêíû àæèëòàí á¿ð ñýòãýë ç¿òãýë ãàðãàí ººðèéí áàíêíû íýð õ¿íäèéã ºíäºðò àâ÷ ÿâàõûí òºëºº àæèëëàöãààÿ.



1010 Ñàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçðûí òàíèëöóóëãàÑàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçðûí òàíèëöóóëãà

10.1 Ñàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçðûí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò

ÕÀÀÍ áàíê øèíý óäèðäëàãûí áàãààð àæèëëàæ ýõýëñýí öàãààñ ýõëýí áàíêíû á¿ðòãýë, òºëáºð òîîöîî õàðèóöñàí “Òàéëàí á¿ðòãýë” - èéí õýëòýñ ãýæ àíõ áàéãóóëëàãäààä 2001 îíîîñ ãàäààä âàëþòûí õýëòýñ, òºëºâëºëò øèíæèëãýýíèé õýëòýñ øèíýýð íýìæ ¿¿ñãýí áàéãóóëæ Ñàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçàð áîëîí ºðãºæñºí.

Ñàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçðûí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòûã äàðààõ á¿ä¿¿â÷ýýñ õàðíà óó.


Ñàíõ¿¿ õàðèóöñàí äýä çàõèðàë

Ñàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçðûí çàõèðàë

Àõëàõ íÿãòëàí áîäîã÷

Âàëþòûí õýëòýñèéí çàõèðàë

Áàíê õîîðîíäûí òîîöîîíû

F1 îïåðàòîð

Á¿ðòãýëèéí

ìýðãýæèë

Ìºíãºí õºðºíãèéí óäèðäëàã

Àêòèâ Ïàññèâûí óäèðäëàã

Àõëàõ ýäèéí çàñàã÷Ñ. Ãàíòóÿà

Á¿ðòãýëèéí

ìýðãýæèë

BANKS îïåðàòîð íÿãòëàí

Ñàëáàð õîîðîíäûí òîîöîîíû íÿãòëàí

¯íäñýí õºðºíãèéí íÿãòëàí áîäîã÷

Øóóðõàé øèëæ¿¿ëý

ãèéí

Äîòîîäûí ã¿éëãýýíèé íÿãòëàí

Ãàäààä õàðèëöààí

û ìýðãýæèë

Ãàäààä òºëáºð òîîöîîíû íÿãòëàí

Ñàíõ¿¿ Óäèðäëàãûí Ãàçàð


1111 Äàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãººÄàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãºº

Äàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãºº íü áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíû îíöëîãèéã á¿ðýí òóñãàñàí, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí ¿éëäýõ õýðýãöýýã á¿ðýí õàíãàõóéö á¿ðòãýëèéí ¿éë àæèëëàãàààã îëîí óëñûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí æèøãèéí äàãóó àíãèëñàí äàíñíû äóãààð áîëîí íýðýýñ á¿ðäñýí ñèñòåì÷èëñýí æàãñààëò áàéíà.

Áàíêíû äàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãºº íü òýíöëèéí áîëîí òýíöëèéí ãàäóóðõè äàíñäààñ á¿ðäýíý. Òýíöëèéí äàíñàíä àêòèâ, ïàññèâ, ººðèéí õºðºíãº, îðëîãî,çàðëàãûí äàíñ áàãòàíà.

Äàíñûã êîä÷ëîõ àðãà÷ëàë íü óëñûí õýìæýýíä áàíêíû íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñèñòåìèéã á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîä íèéöñýí áàéíà.

Äàíñíû äóãààð íü 7 îðîíòîé áàéíà. Äàíñíû òºðºë, á¿ëýã, ç¿éëòýé õîëáîãäñîí ýõíèé 4 îðîíã Ìîíãîëáàíê, íýðèéí äàíñíû 3 îðîíã áàíê ººðºº òîãòîîíî. Áàíê ººðèéí äîòîîä ¿éë àæèëëàãààíä àøèãëàõ çîðèóëàëòààð 8-16 õ¿ðòýëõ îðîíã àøèãëàæ áîëíî.

Äàíñ íü äàðààõ á¿òýöòýé áàéíà.

11.1 Äàíñíû òºðºëÄàíñíû äóãààðûí ýõíèé îðîí íü äàíñíû òºðëèéã òîäîðõîéëíî. Äàíñûã äàðààõü ¿íäñýí òºðºëä õóâààíà. ¯¿íä:

1, Àêòèâ

2, Ïàññèâ

3, ªºðèéí õºðºíãº

4, Îðëîãî

5, Çàðäàë

6, Òýíöëèéí ãàäóóðõè

Òîäîðõîéëîëò ªíãºðñºí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä èðýýä¿éä ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã îëîõ áàíêíû àêòèâò áàéðøóóëñàí õºðºíãèéã àêòèâ õºðºíãº ãýíý.

Òîäîðõîéëîëò ªíãºðñºí ¿éë àæèëëàãààãààð áèé áîëñîí áàíêíû ïàññèâò áàéðøóóëñàí áóñäàä òºëºõ ºãëºãèéã ïàññèâ õºðºíãº ãýíý.




Àêòèâ õºðºíãººñ ïàññèâ ºãëºãèéã õàñààä ¿ëäýõ ä¿í áóþó àøèã, àëäàãäàë, ä¿ðìèéí áîëîí áóñàä ñàíãààñ á¿ðäýõ õºðºíãèéã ººðèéí õºðºíãº ãýíý

Òîäîðõîéëîëò Áàíêíû àêòèâààñ îëîõ îðëîãî ºñ÷, ïàññèâò òºëºõ çàðäàë áóóðñíààñ ººðèéí õºðºíãèéã íýìýãä¿¿ëýõ ìºíãºí õºðºíãèéã îðëîãî ãýíý.

Òîäîðõîéëîëò Áàíêíû àêòèâààñ îëîõ îðëîãî áóóð÷ ïàññèâò òºëºõ çàðäàë èõýññýíýýñ ººðèéí õºðºíãèéã áóóðóóëàõ ìºíãºí õºðºíãèéã çàðäàë ãýíý.

Òîäîðõîéëîëò Èðýýä¿éä õ¿ëýýæ áîëçîøã¿é ¿¿ðýã, ¿íý á¿õèé ç¿éë çýðãèéí çîðèóëàëòààð õýðýãëýæ áóé äàíñ á¿ðòãýëèéã òýíöëèéí ãàäóóðõè äàíñíû á¿ðòãýë ãýíý.

11.2 Äàíñíû á¿ëýã

Äàíñíû äóãààðûí 2 äàõ îðîí íü äàíñíû á¿ëãèéã òîäîðõîéëíî. Òóõàéëáàë, äàíñíû íýãäñýí òºëºâëºãººíä àêòèâ ïàññèâûí äàíñäûã äàðààõü á¿ëã¿¿äýä õóâààíà. ¯¿íä:

Àêòèâ Ïàññèâ

11 Ìºíãºí õºðºíãº 21 Õàðèëöàõ

12 Çýýë 22 Õàäãàëàìæ

13 ¯íýò öààñ 23 Áàíêíû áóñ íýãæýýñ òàòñàí ýõ ¿¿ñâýð

14 ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ 24 Áàíêíààñ òàòñàí ýõ ¿¿ñâýð

õºðºíãº

15 ¯íäñýí õºðºíãº 25 Áóñàä ïàññèâ

16 Áóñàä àêòèâ

11.3 Òýíöëèéí äàíñ



Á¿ëãèéí ç¿éë àíãèéã òóñ òóñàä íü ÿëãàæ àíãèëàõûí òóëä á¿ëýã òóñ á¿ðèéã äîòîð íü òîäîðõîé ç¿éë àíãèàð õóâààæ, 4 îðîíòîé òýíöëèéí äàíñûã áèé áîëãîíî. Òóõàéëáàë: Àêòèâûí Ìºíãºí õºðºíãèéí á¿ëýã äîòîð äàðààõü òýíöëèéí äàíñ áàéíà.

Êàññ äàõü áýëýí ìºíãº

Òîîëæ øàëãààã¿é áýëýí ìºíãº

Çàìä ÿâàà áýëýí ìºíãº ,,,, ãýõ ìýò

Îëîí óëñûí æèøãèéí äàãóó ãàäààäûí îðøèí ñóóã÷ ãýäýãò Ìîíãîë óëñûí á¿ðòãýëòýé õóóëèéí ýòãýýä áîëîõ Ìîíãîë óëñàä òîãòìîë îðøèí ñóóäàã

Áóþó 1 æèëýýñ äîîøã¿é õóãàöààíä îðøèí ñóóõ /¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ/ çºâøººðºëòýé ãàäààäûí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, òýäãýýðèéí ñàëáàð, òºëººëºã÷èéí ãàçàð, èðãýäèéã õàìðóóëíà,

Äýýðõ òîäîðõîéëîëòîíä ¿ë õàìààðàõ áóñàä ãàäààäûí àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñ íü îðøèí ñóóã÷ áóñ áîëíî,

11.4 Íýðèéí äàíñ

Äàíñíû äàðààãèéí 3 îðîí (5,6,7 äàõü îðîí) íü ýõíèé 4 îðîíãîîð èëýðõèéëýãäýõ òýíöëèéí äàíñûã ýçýìøèã÷èéí õàðüÿàëëààð íýðèéí äàíñíû õýëáýðýýð õàðóóëíà. Íýðèéí äàíñíû äóãààðûã áàíê ºãíº.

Äàíñíû äóãààð íü äàðààõü áàéäëààð èëýðõèéëýãäýíý.

Æèøýý

2201006 äóãààð äàíñûã àâ÷ ¿çâýë ýíý äàíñíû

1 äýõ îðîí íü Ïàññèâ

2 äàõü îðîí íü Õàäãàëàìæèéí á¿ëýã

3,4 äýõ îðîí íü Óëñûí áàéãóóëëàãûí òºãðºãèéí õóãàöààã¿é õàäãàëàìæèéí äàíñ

5,6,7 äàõü îðîí íü Äàíñ ýçýìøèã÷èéí íýðèéí äàíñ

11.5 Òóñëàõ /ñóá/ äàíñ



Áàíê ººðèéí ¿éë àæèëëàãààã øèíæëýí ñóäëàõàä òóñëàõ çîðèóëàëòààð 8-16 õ¿ðòýëõ îðîíã áèé áîëãîí õýðýãëýæ áîëíî. 16 õ¿ðòýëõ îðîíãîîð õÿçãààðëàõ íü êëèðèíãèéí òºâººð òºëáºðèéã áàíê õîîðîíä ñààäã¿é ã¿éöýòãýõòýé õîëáîîòîé.

11.6 Òýíöëèéí ãàäóóðõè äàíñ

Òýíöëèéí ãàäóóðõè äàíñàíä îðëîãîäîõ, çàðëàãàäàõ áè÷èëò õèéíý.



1212 ÀêòèâÀêòèâ

12.1 Íèéòëýã ¿íäýñëýë

Çîðèëãî Ýíýõ¿¿ áàðèìò áè÷ãèéí çîðèëãî íü áàíê áà áàíê áóñ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëàãà /öààøèä áàíê ãýíý/-ûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëä çààâàë ìºðäºãäºõ ¿íäñýí çàð÷èì /öààøèä çàð÷èì ãýíý/-ûã òîäîðõîéëîõîä îðøèíî.

Áàíêíû ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàí /òýíöýë, îðëîãî çàðëàãûí òàéëàí, ìºíãºí õºðºíãèéí òàéëàí, ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä õèéõ òàéëáàð/-ûã çºâõºí ýíýõ¿¿ çàð÷ìûí äàãóó ãàðãàíà.

Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíã ¿íýí çºâ ãàðãàæ áóé ýñýõýä áàíêíû äîòîîä õÿíàëòûí àëáà òîãòìîë õÿíàëò òàâèíà.

12.2 ¯íäñýí çàð÷èì

12.2.1 Ìºíãºí õºðºíãº

Ìºíãºí õºðºíãºíä áýëýí ìºíãº, Ìîíãîëáàíê áîëîí áóñàä áàíêíààñ àâàõ àâëàãà îðíî.

1/ ÁÝËÝÍ ÌªÍÃª

Àãóóëãà

Áýëýí ìºíãº íü áàíêíû êàññò áóé ¿íäýñíèé áîëîí ãàäààä óëñûí ìºíãºí òýìäýãò, çîîñ, áóòàðõàé ìºíãº, ÷åêýýñ á¿ðäýíý.

¯íýëãýý

Áýëýí ìºíãèéã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý.

Ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ¿ç¿¿ëýõ íü

Ò¿ðãýí õºðâºõ ÷àäâàð á¿õèé áýëýí ìºíãèéã òýíöýëä àêòèâûí ýõíèé ç¿éë àíãèàð ¿ç¿¿ëíý.



2/ ÌÎÍÃÎËÁÀÍÊÍÀÀÑ ÀÂÀÕ ÀÂËÀÃÀ

Àãóóëãà

Ìîíãîëáàíêíààñ àâàõ àâëàãàä äàðààõü ç¿éëñ îðíî. ¯¿íä:

À. Ìîíãîëáàíêèíä íýýñýí òºãðºãèéí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë,

Á. Ìîíãîëáàíêèíä íýýñýí âàëþòûí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë ,

Â. Ìîíãîëáàíêèíä íýýñýí áóñàä òºðëèéí òóñãàé çîðèóëàëòûí äàíñíû ¿ëäýãäýë.

¯íýëãýý

À. Ìîíãîëáàíêíààñ àâàõ àâëàãûã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý.

Ìîíãîëáàíêíû ¿íýò öààñíû áîëîí õàäãàëàìæèéí õ¿¿ã áàíê ñàð á¿ð õóðèìòëóóëàí òîîöîæ òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû îðëîãîä îðóóëíà.

Á. Çààâàë áàéëãàõ íººöèéí øààðäëàãûã õàíãàæ àæèëëàã¿é áîëîí áóñàä øàëòãààíààð Ìîíãîëáàíêíààñ ã¿éëãýý õèéõèéã õîðèãëîñîí íºõöºëä áàíê ýíý òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.


À. Ìîíãîëáàíêíààñ àâàõ àâëàãûí òàëààð ãîë ç¿éë àíãè òóñ á¿ðýýð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

3/ ÁÓÑÀÄ ÁÀÍÊÍÀÀÑ ÀÂÀÕ ÀÂËÀÃÀ

Àãóóëãà

Áóñàä áàíêíààñ àâàõ àâëàãàä äàðààõ ç¿éëñ îðíî. ¯¿íä:

À. Áóñàä áàíêèíä íýýñýí òºãðºãèéí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë,

Á. Áóñàä áàíêèíä íýýñýí âàëþòûí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë,

Â. Ãàäààäûí áàíêèíä íýýñýí âàëþòûí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí äàíñíû /íîñòðî/ ¿ëäýãäýë

¯íýëãýý

À. Áóñàä áàíêíààñ àâàõ àâëàãûã áàíê íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý. Áàíêíààñ àâàõ àâëàãûí õ¿¿ãèéí îðëîãûã áàíê ñàð á¿ð õóðèìòëóóëàí òîîöîæ òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû îðëîãîä îðóóëíà.



Á. Áóñàä áàíêíààñ àâàõ àâëàãà íü òóõàéí áàíêíû òºëáºðèéí ÷àäâàðààñ øàëòãààëàí òºëºãäºõã¿éä õ¿ðâýë ýíýõ¿¿ àâëàãûã çýýë ãýæ ¿çýí çýýëèéí äàíñàíä øèëæ¿¿ëýí á¿ðòãýíý.


À. Áóñàä áàíêíààñ àâàõ àâëàãûã Ìîíãîëáàíêíààñ àâàõ àâëàãûí äàðàà òýíöýëä òóñãàíà.

Á. Áóñàä áàíêíààñ àâàõ àâëàãûí òàëààð áàíê ãîë ç¿éë àíãè òóñ á¿ðýýð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

12.2.2 Çýýë

Àãóóëãà

Òîäîðõîéëîëò Áàíê òîäîðõîé çîðèóëàëò, õ¿¿, õóãàöàà, ýðãýæ òºëºãäºõ áàðüöàà ýñõ¿ë áàòëàí äààëòòàéãààð ìºíãºí õºðºíãèéã ººðèéí íýðèéí ºìíººñ áóñàä ýòãýýäýä çýýëä¿¿ëýõèéã áàíêíû çýýë ãýíý.

¯íýëãýý

À. Çýýëèéã ¿íäñýí ºð, çýýëèéí õ¿¿ãèéí ¿ëäýãäëèéí ä¿íãýýð á¿ðòãýíý. Çýýë òºëºãäºõºä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëààñ õàìãààëàõ ñàíã áàéãóóëñàí ä¿íãýýð òóñàä íü á¿ðòãýíý.

Á. Áàíê íü îëãîñîí çýýëèéã õóãàöàà, ÷àíàð, ýðãýæ òºëºãäºõ ìàãàäëàëûã íü õàðãàëçàí àíãèëàõ çàìààð çýýëèéí áàãöààñ ó÷èð÷ áîëçîøã¿é ýðñäëèéã òîîöîæ Çýýë òºëºãäºõºä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëààñ õàìãààëàõ ñàíãèéí õýìæýýã òîäîðõîéëíî. Çýýë òºëºãäºõºä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëààñ õàìãààëàõ ñàíã çàðäëààð áàéãóóëíà. Ìóó ãýæ àíãèëàãäñàí çýýëèéã Çýýë òºëºãäºõºä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëààñ õàìãààëàõ ñàíãààñ õîëáîãäîõ æóðìûí äàãóó õààíà.

Â. Ãàäààä âàëþòààð îëãîñîí çýýëèéã Ìîíãîëáàíêíààñ çàðëàñàí õàíøààð òîîöîæ òºãðºãò õºðâ¿¿ëýí òºãðºã, âàëþòààð äàâõàð á¿ðòãýõ áà õàíøèéí òýãøèòãýëýýñ ãàðàõ îðëîãî, çàðäëûã òàéëàíò õóãàöààíû öýâýð îðëîãîä îðóóëíà.

Ã. Çýýëèéí õ¿¿ã õóðèìòëóóëàí òîîöîæ òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû îðëîãîä îðóóëíà. Çýýëèéí õ¿¿ã Ìîíãîëáàíêíààñ òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó õóðèìòëóóëàí òîîöîõûã çîãñîîíî.

Ä. Õóðèìòëóóëàí òîîöîîä òóõàéí çýýëäýã÷ýýñ àâ÷ ÷àäààã¿é çýýëèéí õ¿¿ã áàíê áóöààí îðëîãîîñ õàñíà.


À. Çýýëèéí õîëáîãäîëòîé á¿ðòãýëèéã çºâõºí Çýýë ãýñýí ç¿éë àíãèàð õàðóóëíà.



Á. Õóðèìòëóóëæ òîîöñîí çýýëèéí õ¿¿ãèéí àâëàãûã Áóñàä àêòèâ ãýñýí ç¿éë àíãèàð ¿ç¿¿ëíý.

Â. Çýýë òºëºãäºõºä ó÷èð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëààñ õàìãààëàõ ñàíãèéí òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

Ã. Õóðèìòëóóëæ òîîöîõûã çîãñîîñîí çýýë, ò¿¿íýýñ îëæ áîëîõ áàéñàí õ¿¿ãèéí îðëîãûí òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

Ä. Òóõàéí áàíêíû ãèø¿¿í, òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí äàðãà, ãèø¿¿í, ã¿éöýòãýõ çàõèðàë, áóñàä àæèëòàí áîëîí òýäãýýðò õîëáîãäîõ ýòãýýäýä îëãîñîí çýýëèéí òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

12.2.3 ¯íýò öààñ

Àãóóëãà

À. ¯íýò öààñûã Ìîíãîë Óëñûí Õóóëü òîãòîîìæèíä çààñíû äàãóó òîäîðõîéëíî.

¯íýëãýý

À. Àðèëæààíû ¿íýò öààñûã õóäàëäàí àâñàí ¿íý, çàõ çýýëèéí ¿íýëãýý õî¸ðûí àëü áàãààð íü á¿ðòãýíý. Àðèëæààíû ¿íýò öààñíû çàõ çýýëèéí õàíøèéí õýëáýëçëýýñ ãàðàõ çºð¿¿ã áàíê ñàð á¿ð òîîöîæ ¿íýëãýýíèé òýãøèòãýë õèéíý. Àðèëæààíû ¿íýò öààñûã áîðëóóëñíààñ ãàðàõ îðëîãî, çàðäëûã òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû ¿íýò öààñíû àðèëæààíû îðëîãî, çàðäëààð ¿ç¿¿ëíý.

Á. Õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿íýò öààñûã õóäàëäàí àâñàí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý. Õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿íýò öààñíû çàõ çýýëèéí õàíøèéí õýëáýëçëýýñ ãàð÷ áîëçîøã¿é àëäàãäëûã òîîöîæ ¿íýò öààñíû áîëçîøã¿é ýðñäëèéí ñàíã çàðäëààð áàéãóóëíà. Õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿íýò öààñûã áóöààí ìºíãºæ¿¿ëýõ ¿åä ãàðàõ àøèã àëäàãäëûã òàéëàíò õóãàöààíû ¿íýò öààñíû ¿íýëãýýíèé òýãøèòãýëèéí îðëîãî, çàðäëààð ¿ç¿¿ëíý.

Â. Ãàäààä âàëþòààð èëýðõèéëýãäýõ ¿íýò öààñûã òóõàéí ¿åèéí Ìîíãîëáàíêíààñ òîãòîîñîí àëáàí õàíøààð òîîöîæ òºãðºã,âàëþòààð äàâõàð á¿ðòãýõ áà õàíøèéí õýëáýëçëýýñ ãàðàõ îðëîãî,çàðäëûã òàéëàíò õóãàöààíû öýâýð îðëîãîä îðóóëàí òîîöíî.

Ã. ¯íýò öààñûã íýðëýñýí ¿íýýñ íü íýìýãäýëòýéãýýð õóäàëäàæ àâñàí áîë ¿íýò öààñíû òºëºãäºõ õóãàöàà äóóñòàë ñàð á¿ð õîðîãäóóëàëò õèéæ òîîöíî.

Õîðîãäóóëñàí ä¿íãýýð ¿íýòöààñíû õ¿¿ãèéí îðëîãûí äàíñíààñ õàñ÷ ¯íýòöààñíû õîðîãäóóëààã¿é íýìýãäëèéí äàíñàíä á¿ðòãýíý. ¯íýò öààñûã íýðëýñýí ¿íýýñ íü õÿìäðóóëàí õóäàëäàæ àâñàí áîë õÿìäðóóëñàí ä¿íãýýð ¿íýò öààñíû õ¿¿ãèéí îðëîãîä àâ÷ ¯íýò öààñíû õîðîãäóóëààã¿é õÿìäðóóëàëòûí äàíñàíä á¿ðòãýíý.


À. Õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿íýò öààñûã òýíöýëä òóñãàõäàà õóäàëäàí àâñàí ¿íèéã ¯íýòöààñíû áîëçîøã¿é ýðñäëèéí ñàíãààð öýâýðø¿¿ëýí ¿ç¿¿ëíý.



Á. ¯íýò öààñûã àðèëæààíû áîëîí õºðºíãº îðóóëàëòûí ãýæ àíãèëàí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òóñàä íü ¿ç¿¿ëíý.

Â. ¯íýòöààñûã áóñàäòàé õèéõ òîîöîîíä áàðüöàà áîëãîñîí áîë ýíý òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

Ã. Õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿íýò öààñíû çàõ çýýëèéí ¿íýëãýýíèé òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òóñàä íü òàéëáàð õèéíý.

Ä. Õºðºíãº îðóóëàëòûí ¿íýò öààñíû áîëçîøã¿é ýðñäëèéí ñàíãèéí òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

12.2.4 ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãº

Àãóóëãà

ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãº íü çºâõºí çýýë òºëºëòèéí òîîöîîãîîð áóñäààñ ºì÷ëºí àâàõàä õ¿ðñýí, áàíêíû ¿éë àæèëëàãààíä õàìààðàëã¿é ¿ë õºäëºõ õºðºíãººñ á¿ðäýíý.

¯íýëãýý

à. ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéã õîëáîãäîëòîé çýýëèéí ä¿í, áîðëóóëàõ çàõ çýýëèéí ¿íýëãýý õî¸ðûí àëü áàãààð íü òýíöýëä á¿ðòãýíý. ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéã áîðëóóëàõàä ãàðàõ îðëîãî, çàðäëûã òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû öýâýð îðëîãîä îðóóëíà.

Á. ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéã áîðëóóëàõ çàõ çýýëèéí ¿íýëãýý áóóðñàí òîõèîëäîëä ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí áîëçîøã¿é ýðñäëèéí ñàíã çàðäëààð áàéãóóëíà.


À. ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéã ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí áîëçîøã¿é ýðñäëèéí ñàíãààð öýâýðø¿¿ëýí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ¿ç¿¿ëíý.

Á. ªì÷ëºõ áóñàä ¿ë õºäëºõ õºðºíãèéí áîëçîøã¿é ýðñäëèéí ñàíãèéí òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

12.2.5 ¯íäñýí õºðºíãº

Àãóóëãà

¯íäñýí õºðºíãºíä äàðààõü ç¿éëñ îðíî. ¯¿íä :



à/ Îðîí áàéøèí

á/ Ýä õîãøèë

â/ Êîìïüþòåð

ã/ ¯íäñýí õºðºíãèéí ñàíõ¿¿æèëò

¯íýëãýý

¯íäñýí õºðºíãèéã òýíöëèéí ¿íý, áàéãóóëñàí ýëýãäýë õîðîãäëîîð òýíöýëä ¿ç¿¿ëíý. Òýíöëèéí ¿íýëãýý çàõ çýýëèéí ¿íýëãýýíýýñ õýò çºðºõ òîõèîëäîëä ¿íäñýí õºðºíãèéí äàõèí ¿íýëãýýã Òºëººëºí óäèðäàõ çºâëºëèéí çºâøººðëººð õèéíý. Õàðèí øèíý ¿íýëãýý íü òóõàéí ¿íäñýí õºðºíãèéí çàõ çýýë äýýð áîðëóóëæ áîëîõ ¿íýýñ õýòðýõã¿é áàéíà. Ýíý òàëààð õóó÷èí, øèíý ¿íýëãýýã õàðüöóóëñàí áàéäëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.


À. ¯íäñýí õºðºíãèéã îðîí áàéøèí, ýä õîãøèë, êîìïüþòåð, ¿íäñýí õºðºíãèéí ñàíõ¿¿æèëò õýìýýí òóñàä íü àíãèëàí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ¿ç¿¿ëíý.

Á. Òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíä áàéãóóëñàí ýëýãäýë õîðîãäëûí çàðäëûí õýìæýýíèé òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

Â. ¯íäñýí õºðºíãèéí ýëýãäëèéã òîîöîõîä õýðýãëýñýí àðãà÷ëàëûí òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

12.2.6 Áóñàä àêòèâ

Àãóóëãà

Áóñàä àêòèâò äàðààõü ç¿éëñ îðíî. ¯¿íä:

À. Ñàëáàð õîîðîíäûí òîîöîîãîîð ¿¿ññýí àâëàãà

Á. Çýýëýýñ áóñàä òºðëèéí àâëàãà

Â. Õóðèìòëóóëæ òîîöñîí á¿õ òºðëèéí õ¿¿ãèéí àâëàãà

Ã. Áóñàä àêòèâ

¯íýëãýý

Áóñàä àêòèâûã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý.




À. Áóñàä àêòèâûã àêòèâûí õàìãèéí ñ¿¿ë÷èéí ç¿éë àíãèàð òýíöýëä ¿ç¿¿ëíý.

Á. Áóñàä àêòèâûã ãîë ç¿éë àíãèàð íü àíãèëàí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ¿ç¿¿ëíý.

Â Ñàëáàð õîîðîíäûí òîîöîîíû äàíñ àêòèâ, ïàññèâ õî¸ð ¿ëäýãäýëòýé áàéâàë öýâýðø¿¿ëýí àëü íýãýýð íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ¿ç¿¿ëíý.



1313 ÏàññèâÏàññèâ

13.1 Áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãº

Àãóóëãà

Áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãºíä á¿õ òºðëèéí òºãðºã, âàëþòûí õàðèëöàõ, õàäãàëàìæèéí áîëîí áóñàä òºðëèéí ïàññèâ äàíñíû ¿ëäýãäýë îðíî.

¯íýëãýý

À. Áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý.

Á. Ãàäààä âàëþòààð áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã òóõàéí ¿åèéí Ìîíãîëáàíêíààñ çàðëàñàí õàíøààð òîîöîæ òºãðºãò õºðâ¿¿ëýí òºãðºã, âàëþòààð äàâõàð á¿ðòãýõ áºãººä õàíøèéí õýëáýëçëýýñ ãàðàõ îðëîãî, çàðäëûã òàéëàíò õóãàöààíû öýâýð îðëîãîä îðóóëíà.

Â. Áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãºíä òºëºõ õ¿¿ã ñàð á¿ð õóðèìòëóóëàí òîîöîæ òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû çàðäàë áîëãîíî.

Ã. Õóðèìòëóóëæ òîîöñîí òºëººã¿é õ¿¿ãèéí ºãëºãèéã Áóñàä ïàññèâ ãýñýí ç¿éë àíãèàð ¿ç¿¿ëíý.


Áóñäààñ òàòàí òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã ïàññèâûí ýõíèé ç¿éë àíãèàð õàðèëöàõ , õàäãàëàìæ òóñ á¿ðýýð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ¿ç¿¿ëíý.

13.2 Ìîíãîë áàíê áîëîí áóñàä áàíêèíä òºëºõ ºãëºã

Ìîíãîëáàíê áîëîí áóñàä áàíêèíä òºëºõ ºãëºãò Ìîíãîëáàíêíààñ àâñàí çýýëèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë, áóñàä äîòîîä áîëîí ãàäààäûí áàíêíààñ àâñàí çýýëèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë îðíî.

1/ ÌÎÍÃÎËÁÀÍÊÈÍÄ ÒªËªÕ ªÃËªÃ

Àãóóëãà

Ìîíãîëáàíêíààñ àâñàí çýýëèéã äàðààõü áàéäëààð á¿ðòãýíý. ¯¿íä:

À/ Ìîíãîëáàíêíààñ àâñàí áàðüöààò çýýë,



Á/ Ìîíãîëáàíêíààñ àâñàí õÿìäðóóëàëòûí çýýë

Â/ Ìîíãîëáàíêíààñ àâñàí áóñàä òºðëèéí çýýë

¯íýëãýý

Ìîíãîëáàíêíààñ àâñàí çýýëèéã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý. Ìîíãîëáàíêíààñ àâñàí çýýëèéí õ¿¿ãèéí ºãëºãèéã õóðèìòëóóëàí òîîöîæ òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû çàðäëààð ¿ç¿¿ëíý.


À. Ìîíãîëáàíêèíä òºëºõ ºãëºãèéã òýíöýëä Áàíêíààñ òàòñàí ýõ ¿¿ñâýðèéí ç¿éë àíãèàð ¿ç¿¿ëíý.

Á. Ìîíãîëáàíêèíä òºëºõ ºãëºãèéã ãîë ç¿éë àíãèàð íü àíãèëæ ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

2/ ÁÓÑÀÄ ÁÀÍÊÈÍÄ ÒªËªÕ ªÃËªÃ

Àãóóëãà

Áóñàä áàíêèíä òºëºõ ºãëºãò äàðààõü ç¿éëñ îðíî. ¯¿íä :

À/ Áóñàä äîòîîäûí áàíêíû áàéðøóóëñàí òºãðºãèéí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë,

Á/ Áóñàä äîòîîäûí áàíêíû áàéðøóóëñàí âàëþòûí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí äàíñíû ¿ëäýãäýë,

Â/ Ãàäààäûí áàíêíû áàéðøóóëñàí âàëþòûí õàðèëöàõ áîëîí õàäãàëàìæèéí /ëîðî / äàíñíû ¿ëäýãäýë,

¯íýëãýý

Áóñàä áàíêèíä òºëºõ ºãëºãèéã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý. Áóñàä áàíêèíä òºëºõ õ¿¿ã ñàð á¿ð õóðèìòëóóëàí òîîöîæ òóõàéí òàéëàíò õóãàöààíû çàðäëààð ¿ç¿¿ëíý.


À. Áóñàä áàíêèíä òºëºõ ºãëºãèéã òýíöýëä Áàíêíààñ òàòñàí ýõ ¿¿ñâýðèéí ç¿éë àíãèàð ¿ç¿¿ëíý.

Á. Áóñàä áàíêèíä òºëºõ ºãëºãèéã áàíê ãîë ç¿éë àíãèàð íü àíãèëæ ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

13.3 Áóñàä ïàññèâ

Àãóóëãà



Áóñàä ïàññèâò äàðààõü ç¿éëñ îðíî. ¯¿íä :

À/ Ñàëáàð õîîðîíäûí òîîöîîãîîð ¿¿ññýí ºãëºã

Á/ Áóñàä òºðëèéí ºãëºã

Â/ Õóðèìòëóóëæ òîîöñîí õ¿¿ãèéí ºãëºã

Ã/ Áóñàä ïàññèâ

Ä/ Õî¸ðäîã÷ ºãëºã /5 õ¿ðòýë æèëèéí õóãàöààòàé/

¯íýëãýý

Áóñàä ïàññèâûã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý.


À. Áóñàä ïàññèâûã ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ïàññèâûí õàìãèéí ñ¿¿ë÷èéí ç¿éë àíãèàð ¿ç¿¿ëíý.

Á. Áóñàä ïàññèâûã ãîë ç¿éë àíãèàð íü àíãèëàí òýíöýëä ¿ç¿¿ëíý.

Â. Ñàëáàð õîîðîíäûí òîîöîîíû äàíñ àêòèâ, ïàññèâ õî¸ð ¿ëäýãäýëòýé áàéâàë öýâýðø¿¿ëýí àëü íýãýýð íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ¿ç¿¿ëíý.



1414 ªºðèéí õºðºíãºªºðèéí õºðºíãº

14.1 ªºðèéí õºðºíãº

Àãóóëãà

ªºðèéí õºðºíãºíä äàðààõü ç¿éëñ îðíî. ¯¿íä:

à/ Ä¿ðìèéí ñàí /åðäèéí õóâüöàà áîëîí äàâóó ýðõòýé õóâüöàà/

á/ Íººöèéí ñàí

â/ Òóõàéí æèëèéí àøèã àëäàãäàë

ã/ ªíãºðñºí æèëèéí àøèã, àëäàãäàë

ä/ Õî¸ðäîã÷ ºãëºã /5-ààñ äýýø æèëèéí õóãàöààòàé/

¯íýëãýý

ªºðèéí õºðºíãèéã íýðëýñýí ¿íýýð íü á¿ðòãýíý.


À. ªºðèéí õºðºíãèéã ãîë ç¿éë àíãèàð íü àíãèëæ ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

Á. Áàíê ººðèéí õºðºíãèéí õºäëºë ººð÷ëºëòèéí òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.

14.2 Õ¿ëýýæ áîëçîøã¿é ¿¿ðã¿¿ä

Áàíê ººðèéí áîëîí õàðèëöàã÷èéí ºìíººñ áàòëàí äààëò ãàðãàõ, çýýëèéí øóãàì íýýõ, àêêðåäèòèâûí äàãóó ¿¿ðýã õ¿ëýýõ òîõèîëäîëä ýäãýýðèéã òýíöëèéí ãàäóóð á¿ðòãýí ýíý òàëààð ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä òàéëáàð õèéíý.



1515 Çýýëèéí òàëààðõè òîâ÷ îéëãîëòÇýýëèéí òàëààðõè òîâ÷ îéëãîëò

15.1 Çýýë ãýæ þó âý?

Òîäîðõîéëîëò Áàíê ººðèéí áîëîí áóñäûí õàäãàëóóëñàí ìºíãºí õºðºíãèéí çîõèõ õýñãèéã òîäîðõîé çîðèóëàëò, õ¿¿, õóãàöàà, ýðãýæ òºëºãäºõ áàðüöàà, ýñõ¿ë áàòëàí äààëòòàéãààð áóñàä ýòãýýäýä ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòýéãýýð îëãîõ ¿éë àæèëëàãààã çýýë ãýíý.

Áàíê íü ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà áºãººä ò¿¿íèé ãîë ¿¿ðã¿¿äèéí íýã íü áóñàä ýòãýýäèéã ñàíõ¿¿æèëòýýð õàíãàõ ÿâäàë þì. Áàíêíû ýðõýëæ áóé áèçíåñ íü çóó÷ëàëûí õýëáýðòýé áºãººä áóñäûí õºðºíãèéã òîäîðõîé õýìæýýíèé çàðäàëòàéãààð ººðòºº áàéðøóóëààä, ò¿¿íýýñýý ñàíõ¿¿æèëòèéí ýðýëòòýé áàéãàà ýòãýýä¿¿äýä òîäîðõîé õýìæýýíèé õ¿¿òýéãýýð çýýëä¿¿ëäýã þì. ªºðººð õýëáýë áàíê íü ñàíõ¿¿ãèéí çóó÷ëàëààñ àøèã îëäîã áàéãóóëëàãà þì.

Áàíêèíä áàéðøóóëñàí áóñäûí õºðºíãº ãýæ þóã õýëýõ âý?

Õóâü õ¿ì¿¿ñ áîëîí áàéãóóëëàãóóä õîîðîíäîî òºëáºð òîîöîî õèéõ, èðýýä¿éäýý õýðýã áîëîõ ìºíãºíèé íººöòýé áàéõ çîðèëãîîð ººðèéí õºðºíãºº áàíêèíä õàäãàëàìæ, õàðèëöàõ äàíñ õýëáýðýýð áàéðøóóëäàã. Ýíý á¿ãä íü áàíêíû õóâüä çýýëèéí ýõ ¿¿ñâýð áîëäîã áà áàíê õºðºíãºº áàéðøóóëñàíä óðàìøóóëàë áîëãîí òîäîðõîé õýìæýýíèé õ¿¿ã òºëäºã.

Àðèëæààíû áàíêíóóäûí õóâüä ýõ ¿¿ñâýð áîëîí ò¿¿íèé õóâèàðëàëòûã ñõåìýýð õàðóóëáàë:


Õóãàöààòàé õàäãàëàìæ/áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí /

Õóãàöààã¿é õàäãàëàìæ/áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí /

Õàðèëöàõ äàíñ

/ áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí /

Ýõ ¿¿ñâýð

Àíõäàã÷ ýõ ¿¿ñâýð

Õî¸ðäîã÷ ýõ ¿¿ñâýð

ÇÝÝË

¯íýò öààñ

¯íäñýí õºðºíãº


15.2 Áàíêíû õóâüä çýýë ßìàð à÷ õîëáîãäîëòîé âý?

Àëèâàà áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóä áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíààñ àøèã îëîõ çîðèëãîòîé áàéäàã. ¯¿íèé àäèëààð áàíêíû áàéãóóëëàãóóä àøèãòàé àæèëëàõûí òóëä ÿìàð íýãýí îðëîãî îëîõ ýõ ñóðâàëæòàé áàéõ øààðäëàãàòàé. Ýíý ýõ ñóðâàëæ íü àðèëæààíû áàíêíû õóâüä çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà þì. Áàíêíû áàéãóóëëàãóóäûí õóâüä íèéò àêòèâèéí èõýíõ õóâèéã çýýë ýçýëäýã áà õ¿¿ãèéí îðëîãî íü íèéò îðëîãûí 2/3-îîñ èõ õóâèéã ýçýëäýã ãýñýí ñóäàëãàà ãàðñàí.

¯¿íýýñ ¿çâýë áàíêíû àøèãòàé àæèëëàõ ãîë íºõöºë íü çýýëèéí õ¿¿ãèéí îðëîãî áîëîõ áºãººä áàíê íü áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäîí ãàðàõ çàðäëûã çýýëèéí õ¿¿ãèéí îðëîãîîð íºõºæ, àøèã îëäîã .

Òà áèäíèé àæèëëàæ áàéãàà íºõöºë ÿìàð áàéäãèéã ñàíàöãààÿ. Áèä á¿ãä öàëèí, óðàìøóóëàë àâ÷, öàõèëãààí, äóëààí, öýâýð óñòàé áàéøèíä àæèëëàæ, áè÷ãèéí õýðýãëýë, êîìüïþòîð, çýðýã ýä ç¿éëñèéã àæëûí õýðýãöýýíä àøèãëàæ áàéäàã þì. Ýíý á¿ãä ìàíàé áàíêíû õóâüä ¿éë àæèëëàãààíû çàðäàë áîëîõ áºãººä ýíýõ¿¿ çàðäëûã áèä îðëîãî îëäîã õàìãèéí ãîë àêòèâ áóþó Çýýëèéí õ¿¿ãèéí îðëîãîîð íºõºæ àøèãòàé àæèëëàäàã þì.

Çýýë îëãîëò íü áàíêíû õóâüä àøèã àâ÷ðààä çîãñîõã¿é, áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí õºãæëèéã ò¿ðãýñãýäãýýðýý óëñ îðíû ýäèéí çàñàãò ÷óõàë íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.



1616 Çýýëèéí ãàçðûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëòÇýýëèéí ãàçðûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò

16.1 ÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí ãàçðûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëòÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí ãàçàð íü çýýëèéí ìåíåæåð, á¿ñ íóòàã õàðèóöñàí çýýëèéí ìýðãýæèëòýí, ìýäýýëýë ñóäàëãàà õàðèóöñàí ýäèéí çàñàã÷ ãýñýí îðîí òîîòîéãîîð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã.

16.2 Çýýëèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãàà ¿¿ðýãÇýýëèéí ãàçàð íü ÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí áîäëîãî, æóðàì áîëîâñðóóëæ, øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í íýâòð¿¿ëýõ, çýýëèéí áàãöàä õÿíàëò òàâüæ, ýðãýí òºë¿¿ëýõ, ÕÀÀÍ áàíêíû ñèñòåìèéí õýìæýýíä çýýëèéí ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã.

Çýýëèéí ãàçðûí òîìîîõîí ¿¿ðýã íü “×àíàðòàé ñàéí çýýëèéí áàãöûã á¿ðä¿¿ëýõ” þì.



1717 ÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äÕÀÀÍ áàíê íü ìèêðî çàõ çýýëèéí õºãæèë äýýð òóëãóóðëàí çýýëèéí ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëäàã áºãººä, æèæèã áèçíåñèéí çýýë, ìàë÷íû çýýë, öàëèíãèéí çýýë, õóãàöààò õàäãàëàìæèéí çýýë, òýòãýâýð àâàã÷äûí çýýë, õºðºíãº îðóóëàëòûí çýýë, áóñàä \ óðèíøèéí çýýë, õàäëàí áýëòãýõ çýýë, òºìñ õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàã÷äûí çýýë á¿ãä òóðøèëòààð\ òºðëèéí çýýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íýýð ¿éë÷èëæ áàéíà.

17.1 ÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äèéí çîðèóëàëò, õ¿¿, øèìòãýë, õóðààìæ

17.1.1 Æèæèã áèçíåñèéí çýýë

Òîäîðõîéëîëò Æèæèã õýìæýýíèé áèçíåñèéí ýðãýëòèéí õºðºíãèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä çîðèóëàí îëãîõ ýíý çýýë íü òîãòìîë õóãàöààíä ýðãýí òºëºãäºõ áîãèíî õóãàöààíû áóþó 1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààòàé 10 ñàÿ òºãðºã áà ò¿¿íýýñ áàãà õýìæýýòýé áàéíà.

Çîðèóëàëò

Ýíý çýýë íü æèæèã áèçíåñèéí ýðãýëòèéí õºðºíãèéã íýìýãä¿¿ëýõèéí òóëä áàðàà ìàòåðèàë õóäàëäàí àâàõ, ñàíõ¿¿æèëòýýð õàíãàõàä çîðèóëàãäñàí áºãººä, ¿íäñýí õºðºíãº áýëòãýõ, õóóëü áóñ íàéìààíû ¿éë àæèëëàãààíû ¿éë àæèëëàãààíû ñàíõ¿¿æèëòýíä çîðèóëàãäààã¿é áîëíî.


Õ¿¿

Ñàðûí õ¿¿ãèéí ò¿âøèí 4 %

Õóãàöàà õýòýðñýí çýýëèéí õ¿¿ ¿íäñýí õ¿¿ + ¿íäñýí õ¿¿ãèéí 20 %

Øèìòãýë, õóðààìæ

Çýýë õ¿ññýí ºðãºäëèéí õóðààìæ 5000 ¥

Çýýë îëãîõûã çºâøººðñíèé øèìòãýë îëãîñîí çýýëèéí 1 %


17.1.2 Ìàë÷íû çýýë

Òîäîðõîéëîëò Ìàë÷äàä çîðèóëñàí çýýë íü áîãèíî áà äóíä õóãàöààíû, ¿íäñýí çýýë íü 5 ñàÿ òºãðºã áóþó ò¿¿íýýñ áàãà õýìæýýíèé çýýë áàéíà.

Çîðèóëàëò

Ýíý çýýëèéí çîðèóëàëò íü ìàë÷äûí õýðýãëýýíèé ýä ç¿éë õóäàëäàí àâàõ áóþó àðèëæààíû çîðèëãîîð õóäàëäàí àâàëò õèéõ, òóõàéëáàë: ìàë õóäàëäàí àâ÷ ñ¿ðãýý ñýëáýõ, ýñâýë õºðºíãºº ñàéæðóóëàõ òóõàéëáàë: íàðíû ýõ ¿¿ñãýâýð õóäàëäàí àâàõàä ñàíõ¿¿æèëòýýð õàíãàõ ÿâäàë þì.

17.1.3 Öàëèíãèéí çýýë

Òîäîðõîéëîëò Ýíýõ¿¿ çýýë íü òºñâèéí áîëîí õóâèéí áàéãóóëëàãàä òîãòâîð ñóóðüøèëòàé àæèëëàæ, àæëûí õºëñ áóþó öàëèí àâäàã àëáàí õààã÷, àæèë÷äàä çîðèóëàãäñàí áºãººä óã çýýë íü èðýýä¿éí öàëèí íºõºí îëãîâîð çýðýã îðëîãîîñ ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòýé, ¿íäñýí çýýë íü òóõàéí çýýëäýã÷èéí 7 ñàðûí öàëèíãèéí õýìæýýíýýñ õýòðýõã¿é áàéõ áà çýýëèéí äýýä õýìæýý íü 1000,000 òºãðºã, 12 ñàð õ¿ðòýëõ õóãàöààòàé áàéíà.

Çîðèóëàëò

Ýíý çýýëèéí çîðèóëàëò íü àëáàí õààã÷, àæèë÷èí äóðûí çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áîëîõ áà çýýëèéí çîðèóëàëòûã áàíêíààñ õÿíàõã¿é.


Õ¿¿


Õóãàöàà õýòýðñýí õ¿¿ãèéí ò¿âøèí çýýëèéí ºðèéí ¿ëäýãäëýýñ ñàðûí 1 %-èéí

íýìýãä¿¿ëñýí õ¿¿ã çýýëèéí òºëáºð òºëæ äóóñàõ , õ¿ðòýë õîíîãèéí òîîãîîð áîäíî.


Çýýë õ¿ññýí ºðãºäëèéí õóðààìæ 1,000 ¥

Çýýë îëãîõûã çºâøººðñºí øèìòãýë îëãîñîí çýýëèéí 1 %


17.1.4 Õóãàöààò õàäãàëàìæèéí çýýë

Òîäîðõîéëîëò Ýíýõ¿¿ çýýë íü òóñ áàíêèíä õóãàöààò õàäãàëàìæòàé áàéãóóëëàãà, èðãýäýä çîðèóëàãäñàí áºãººä óã çýýë íü 12 ñàð õ¿ðòýë õóãàöààòàé, òóõàéí õàäãàëàìæèéí õóãàöàà äóóñàõààñ ºìíº òºëºãäºæ äóóñàõ íºõöºëòýé, ¿íäñýí õýìæýý íü õàäãàëàìæèéí 80 õóâèàñ õýòðýõã¿é õýìæýýòýé áàéíà.

Çîðèóëàëò

Õàäãàëàìæ ýçýìøèã÷ íü ýíý çýýëèéã äóðûí çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áîëîõ áà çýýëèéí çîðèóëàëòûã áàíêíààñ õÿíàõã¿é.

17.1.5 Òýòãýâýð àâàã÷äûí çýýë

Òîäîðõîéëîëò Ýíýõ¿¿ çýýë íü òýòãýâýð àâàã÷äàä çîðèóëàãäñàí áºãººä èðýýä¿éí òýòãýâýð, òýòãýìæýýñ ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòýé, ¿íäñýí çýýë íü 6 õ¿ðòýë ñàðûí õóãàöààòàé, çýýëèéí äýýä õýìæýý íü òóõàéí òýòãýâýð àâàã÷èéí 6 ñàðûí òýòãýâýðòýé òýíö¿¿ áºãººä ýíý íü 250,000 òºãðºãººñ õýòðýõã¿é áàéõ ¸ñòîé.


Õ¿¿



Çýýë îëãîõûã çºâøººðñíèé øèìòãýë îëãîñîí çýýëèéí 1 %

Õ¿¿

Ñàðûí õ¿¿ãèéí ò¿âøèí Áàíêíààñ òîãòîîñîí õóãàöààò õàäãàëàìæèéí ñàðûí

Äýýä õ¿¿ %+0,25 %


Çýýë õ¿ññýí ºðãºäëèéí õóðààìæ 1000 ¥

Çýýë îëãîõûã çºâøººðñºíèé øèìòãýë Áàéõã¿é


Çýýëèéí çîðèóëàëò

Òýòãýâýð àâàã÷èä ýíý çýýëèéã äóðûí çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áîëîõ áà çýýëèéí çîðèóëàëòûã áàíêíààñ õÿíàõã¿é.


Õ¿¿

Ýíý çýýëä òóõàéí çýýëèéí õýìæýý áà õóãàöààíààñ õàìààð÷ íýã óäààãèéí, òîãòìîë, ¿éë÷èëãýýíèé õóðààìæèéã àâíà.

¯éë÷èëãýýíèé õóðààìæèéí õ¿ñíýãòÇýýëèéí õýìæýý1 ñàðûí õóãàöààòàé çýýëèéí õóðààìæèéí õýìæýý2 ñàðûí õóãàöààòàé çýýëèéí õóðààìæèéí õýìæýý3 ñàðûí õóãàöààòàé çýýëèéí õóðààìæèéí õýìæýý4 ñàðûí õóãàöààòàé çýýëèéí õóðààìæèéí õýìæýý5 ñàðûí õóãàöààòàé çýýëèéí õóðààìæèéí õýìæýý6 ñàðûí õóãàöààòàé çýýëèéí õóðààìæèéí õýìæýý11,000 - ààñ 15,000 õ¿ðòýë500 900 1,200 1,500 1,700 1,900 15,001 -ýýñ 40,000 õ¿ðòýë1,0001,9003,000 3,100 3,500 3,800 40,001 -ýýñ 70,000 õ¿ðòýë 2,3003,2004,500 5,300 6,000 6,500 70,001-ýýñ 100,000 õ¿ðòýë4,5006,200 7,500 8,500 9,200 100,001-ýýñ 150,000 õ¿ðòýë - 6,7009,500 11,000 12,400 13,400 150,001 -ýýñ 200,000 õ¿ðòýë - 9,50013,000 15,400 17,400 19,000 200,001 -ýýñ 250,000 õ¿ðòýë - - 16,500 19,800 22,300 24,100


Çýýë õ¿ññýí ºðãºäëèéí õóðààìæ Áàéõã¿é

Çýýë îëãîõûã çºâøººðñºíèé øèìòãýë Áàéõã¿é


17.1.6 Õºðºíãº îðóóëàëòûí çýýë

Òîäîðõîéëîëò Æèæèã áà äóíä õýìæýýíèé áèçíåñ, øèíý äýâøèëòýò òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëýõ, áèçíåñèéí íºõöëºº ñàéæðóóëàõàä çîðèóëàí îëãîõ ýíý çýýë íü òîãòìîë õóãàöààíä ýðãýí òºëºãäºõ, äóíä õóãàöààíû áóþó 3 æèë õ¿ðòýë õóãàöààòàé, 30 ñàÿ òºãðºã áóþó ò¿¿íýýñ áàãà õýìæýýòýé áàéíà.

Çýýëèéí çîðèóëàëò

Çýýë íü æèæèã áà äóíä áèçíåñ äýâøèëòýò òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëýõ, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð àøãàà íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ¿íäñýí õºðºíãº áýëòãýõ áóþó òîíîã òºõººðºìæ õóäàëäàí àâàõ, áèçíåñèéí çîðèóëàëòòàé áàéð áàðèõ, çàñâàðëàõ, ºðãºòãºõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààã ñàíõ¿¿æèëòýýð õàíãàõàä çîðèóëàãäñàí áºãººä ýðãýëòèéí õºðºíãèéã íýìýãä¿¿ëýõ, äàìûí íàéìààíû ¿éë àæèëëàãààíû ñàíõ¿¿æèëòýíä çîðèóëàãäààã¿é áîëíî.

17.1.7 Áóñàä òºðëèéí çýýë

ÕÀÀÍ áàíê òóðøèëòààð äîîðõè òºðëèéí çýýëèéã îëãîæ áàéíà.

Óðèíøèéí çýýë \ ÕÕÀÀß-íû ýõ ¿¿ñâýð \

Õàäëàí áýëòãýõ \ Ñýëýíãèéí Øààìàð \

Óðãàö õóðààëòûí \ Äàðõàí, Ñýëýíãýä \

Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàí÷äûí \ Õîâä àéìàãò \


Õ¿¿

Ñàðûí õ¿¿ãèéí ò¿âøèí ñàðûí 2,5 %

Õóãàöàà õýòýðñýí õ¿¿ãèéí ò¿âøèí ¿íäñýí õ¿¿+ ¿íäñýí õ¿¿ãèéí 20 %


Çýýë õ¿ññýí ºðãºäëèéí õóðààìæ 20,000 ¥

Çýýë îëãîõûã çºâøººðñºí øèìòãýë îëãîñîí çýýëèéí 1 %


ÕÀÀÍ áàíêíû çýýëèéí ¿éë àæèëëàãàà, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éë÷èëãýý, Çýýëèéí ãàçðûí òàëààð òîâ÷ îéëãîëò ºãºõ çîðèëãîòîéãîîð ÕÀÀÍ áàíêèíä øèíýýð îðæ áóé àæèëëàãñàäàä çîðèóëàâ.


khan bank. new training course

Documents