JOSEPHO’CONNORvàJOHNSEYMOUR

NLPCĂNBẢN

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfree

CộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

LỜIGIỚITHIỆU (ChobảntiếngViệt)

Đãbaogiờbạntựhỏitạisaocùngđốimặtvớimộtvấnđềmàkếtquảmọingườithuđược

lạirấtkhácnhau?Tạisaomộtsốngườilạithànhcôngởmọimặt,trànđầynhiệthuyếtvàluôntìmthấynhữngniềmvuibấttận,cònnhữngngườikhácthìkhông? NPL-Lậptrìnhngônngữtưduysẽtrảlờichobạnnhữngcâuhỏinày.Bằngcáchkhámphá

suynghĩvàhànhđộngcủanhữngngườithànhcông,bạncóthểhọcđượcnhữngkỹnăngvàcôngcụđểbiếnđổicuộcsốngcủachínhmình. Trênthếgiớiđãcórấtnhiềucuốnsách,cácchươngtrìnhđàotạovềchủđềnày.ỞViệtNam

thìdườngnhưNLPcònkhámớimẻ.MộtsốcuốnsáchvềNLPđãđượcxuấtbảntạiViệtNamlà:Đánhthứcnguồnnănglựcvôhạn,Thayđổicuộcsốngcủabạntrong7ngày,NLP-tự“lậptrình”chotưduycủabạn,Thậtđơngiản-lậptrìnhngônngữtưduy,Làmchủtưduy-thayđổivậnmệnh.NLPcănbản–NhữngkỹnăngtâmlýđểhiểuvàgâyảnhhưởnglênngườikhácmàAlphaBooksvàVietMindscùnghợptácxuấtbảnnhằmcungcấpchobạnđọcmộtcáinhìncơbản,cậpnhậtvàtoàndiệnnhấtvềNLP.ĐólànhữngkhámphámớinhấttrongngànhhọcnàycũngnhưràsoátlạinhữngnguyêntắccơbảnquantrọngnhấtcủaNLP. Trongcuốnsáchnày,hainhàtâmlýhọcJosephO’ConnorvàJohnSeymourtrìnhbàymột

cáchđơngiảndễhiểunhữngnguyêntắccơbảnvànhữngcôngcụcủaNLPvề:cáchthứctạodựngquanhệvớingườikhác;kỹnănggâyảnhhưởng;hiểuvàsửdụngngônngữcơthể;cáchthứcđểnghĩvàđạtđượckếtquảbạnmuốn;nghệthuậtđặtranhữngcâuhỏiquantrọng;họphành,đàmphánvàbánhànghiệuquả;vàcuốicùnglànhữngchiếnlượchọctậptăngtốc.Cuốnsáchđượcviếtbằnggiọngvănhộithoạithúvịmàvẫngiữđượcnhữnggiátrịvàtinhhoacủachủđềnóđangnóiđến–vàdođócuốnsáchnàyđúngvớimộtphátbiểucủaAlbertEinstein,“Mọithứđềunênđượcđơngiảnhóanhưngkhôngnênđơngiảnhơnnữa.” ỨngdụngnhữngkỹnăngtâmlýcủaNLPtrongcuốnsáchnàysẽmanglạichobạnnhữngkết

quảtuyệtvờikhihiểuvàtừngbướclàmchủNLP, lantỏatầmảnhhưởng,sứchútvàthànhcôngcủabảnthân,biếtcáchápdụnghiệuquảNLPvàothựctế. Tiềmnăngluôntồntạitrongmỗingười-bâygiờlàlúcbộclộnó!

BÙIQUANMẢNH

PhóGiámđốcĐàotạo

CôngtyCổphầnĐàotạoTưduyViệt

LỜITỰA “Ngườilýtríđiềuchỉnhbảnthânđểthíchứngvớithếgiới.

Ngườiphilýbiếnđổithếgiớiphùhợpvớibảnthânmình.

Vậynên,mọitiếnbộphụthuộcvàonhữngngườiphilý.”

—GEORGEBERNARDSHAW—

Lịchsử,khinhìnlại,cónhiềuđiểmtươngđồngvớibàihátvềtaylangbămtrịbệnhbằngcác

tròmathuật,cácnhàngoạigiaovàcácnhàbiệngiáothầnhọc.Nócóthểkhácnhưthếnàochứ? Những truyền thuyết truyềnmiệngcủaconngười trongnhữngnềnvănhóanguyênbản

trướckhiphépchiếutrựcgiaođượcgiớithiệuvừalàsựanủivừalàtháchthức:nólàsựanủitrongkỷluậtvàdòngchảykhôngngừngcủanhữngsựkiện;nólàtháchthứcvớinhữngcasĩchứngkiến sựhỗnđộnđó cuối cùngbuộcphải ép vàokhuônkhổ củanhữngnhịpđiệu vàtrườngđộtrongcácbảnbiênniênsửdudương.Chắcchắnsaumộtthờigian,mọingườisẽquênđisựkiệnnàyvàhátbàihátđóvớitấtcảniềmtin. GregoryBateson từngcảnhbáochúngtavềtamgiácchếtngườicủacôngnghệ,khuynh

hướngthaythếmôitrườngsốngtựnhiên(nhữngkhurừngrậmởAmazon)vớimôitrườngsốngnhântạo(nhữngconđườngởNewYork)vànhữnghoạchđịnhýthứcthiếucânbằngvớiquátrìnhvôthức.TomMalloy(trongcuốntiểuthuyếtxuấtsắcTheCurtainofDawn–Tấmmànbìnhminh)đãchữalỗinóilắptrongphátbiểucủaCharlesDarwinkhiôngphátbiểu“loàimạnhnhấtsẽsốngsót”màlẽraphảinóilà“loàimạnhhơnsẽsốngsót”. HaitácgiảO’ConnorvàSeymourđãxâydựngmộtcâuchuyệnmạchlạctừmộtcuộcphiêu

lưutáobạo.NhữngkhurừngmàRichardvàtôiđãđiquatrongchuyếnhànhtrìnhcủamìnhrấtkỳquáivàthầnbí.NhữngngườiđànônggiỏigiangvàthiệnchínàycũngsẽchobạncáinhìnvềmộtvườnhoahồngkiểuAnhđượccắttỉachămsócđúngcách.Cảkhurừngvàvườnhoahồngđềucósứchấpdẫnriêngcủachúng. Nhữngđiềubạnsắpđọcchưabaogiờxảyranhưngnócóvẻrấthợplý,ngaycảđốivớitôi.

Tháng12năm1989

JOHNGRINDER

GIỚITHIỆU CuốnsáchnàygiớithiệuvàhướngdẫnvềngànhkhoahọcđượcbiếtđếnvớicáitênLập

trìnhNgônngữTưduyhayNLP.NLPlàmộtmônnghệthuậtvàkhoahọcvềsựxuấtchúngdựatrênnềntảngnghiêncứucáchnhữngngườixuấtsắcnhấttrongcác lĩnhvựckhácnhauđạtđượcnhữngkếtquảphithường.Bấtkỳaicũngcóthểhọcnhữngkỹnănggiaotiếpnàyđểnângcaohiệuquảcánhâncũngnhưnghềnghiệp. CuốnsáchmôtảrấtnhiềumôhìnhcủasựxuấtchúngmàNLPđãxâydựngchocácchủđề

giaotiếp,kinhdoanh,giáodụcvàtrịliệu.Cáchthứctiếpcậnrấtthựctiễn,nómanglạikếtquảvàđangngàycàngảnhhưởngđếnnhữnglĩnhvựckháctrênthếgiới. NLPtiếptụcpháttriểnvàkhơigợithêmnhiềuýtưởnghơn.Chúngtôi,nhữngtácgiả,nhận

thứcđượcrằngtráivớithựctếđó,sáchvởthườngmangyếutốcốđịnhvàkhôngthayđổi.Mỗicuốnsáchphảnánhtìnhtrạngtươngđốitạithờiđiểmđượcviếtra.Nólàmộtbứcảnhchụpnhanhvềchủthể.Tuynhiên,chỉvìmộtngườisẽthayđổivàongàymaikhôngphảilàlýdođểkhôngchụpbứcảnhngàyhômnay. Hãycoicuốnsáchnàynhưmộtbướcđệmgiúpbạntìmhiểumộtlĩnhvựcmớivàtiếptục

hànhtrìnhkhámpháthúvịtrongsuốtcuộcđờibạn.CuốnsáchchỉđạidiệnchonhữnghiểubiếtcánhâncủatácgiảvềNLPchứkhôngphảilàấnbảntuyệtđốihaychínhthức.MộtấnbảnnhưvậysẽkhôngbaogiờtồntạixétvềbảnchấtcủaNLP.Đâylàmộtcuốnsáchgiớithiệudođóchúngtôiđãphảiquyếtđịnhsẽviếtgìvàkhôngviếtgì.Kếtquảcủacuốnsáchchỉlàmộttrongnhữngcáchkhảdĩđểsắpxếptàiliệunày. NLPlàmôhìnhtrìnhbàycáchthứcconngườicơcấunhữngtrảinghiệmtrongcuộcsống

củahọ.NLPchỉlàmộtphươngphápđểsuyngẫmvàsắpxếpsựphứctạptuyệtđẹpvàkỳdiệutrongsuynghĩvàgiaotiếpcủaconngười.ChúngtôihyvọngrằngvớiviệccảhaichúngtôiđềuđónggópvàocuốnsáchnàythìmôtảvềNLPởđâysẽcóchiềusâuhơnlàkhichỉcómộttácgiảviết.Chiềusâuchỉcóthểđạtđượckhitậptrungcảhaimắtvàomộtvậtthể.Thếgiớinàysẽphẳngnếuchỉnhìnsựvậtbằngmộtconmắt. NLPđạidiệnchomộttháiđộcủatâmtrícũngnhưcáchsốngtrongthếgiớimàkhôngthể

đúckếtđầyđủtrongmộtcuốnsách,dùrằngvàiýởđâycóthểđượcnắmbắtthôngquaviệcđọchiểunhững ẩn ý. Ta tậnhưởngnhữngnốtnhạc tuyệt vời thôngqua lắngnghenó chứkhôngphảithôngquaviệcnhìnvàobảnhợpâm. NLPrấtthiếtthực.Nólàmộtbộhìnhmẫu,kỹnăngvàkỹthuậtđểsuynghĩvàhànhđộng

hiệuquả.MụctiêucủaNLPlàmanglạihiệuquả,giatăngchọnlựavànângcaochấtlượngcuộcsống.Nhữngcâuhỏiquantrọngnhấtchocuốnsáchnàylà“Nócóhữuíchkhông?Nócóhiệuquảkhông?”Hãytìmhiểuxemcáigìhữuíchvàcáigìhiệuquảbằngcáchápdụngnó.Quantrọnghơn,hãytìmhiểuxemcáigìkhônghiệuquảvàthayđổichođếnkhinóhiệuquả.ĐólàtinhthầncủaNLP. Mụctiêucủachúngtôikhiviếtcuốnsáchnàylàđápứngnhucầumàchúngtôinhậnthấy

khinóichuyệnvớirấtnhiềunhữngngườicóhứngthúvớiNLP.Chúngtôiđãvạchraýtưởngviếtmộtcuốnsáchcungcấpcáinhìntổngquanvềngànhhọcnày.Cuốnsáchsẽchiasẻvớibạnđọcniềmhàohứngcủachúngtôiđếntừnhữnghiểubiếtvềcáchthứcconngườisuynghĩvànhữngthayđổinếucóthể.Cuốnsáchtổnghợphầuhếtnhữngkỹnăng,hìnhmẫuvàkỹthuậthữuíchnhấttheocáchcóthểsửdụngngaynhưnhữngcôngcụđểthayđổitrongmộtthếgiớiđangđổithay.NócungcấpnhữnghướngdẫnthựctiễntrongviệcmuanhữngcuốnsáchvềNLPkhácđểbạncóthểtiếptụctheođuổiniềmđammêvàứngdụngNLP.ĐồngthờinócònhướngdẫnbạnchọnlựanhữngkhóahọcvềNLP.

Mụctiêunàythườngdễkhiếnngườitathoáichí,vìsựhiểnnhiênthườngbịlảngtránhcủa

NLP,dođókhôngaitronghaichúngtôiđủtựtinđểvượtquanó.Kếthợpnguồnlựccủacảhailạikhiếnchúngtôitrởnêncanđảmhơn.Chúngtôiđạtđượcthànhcôngbaonhiêutùythuộcvàoviệcbạncảmthấycuốnsáchnàyhữuíchthếnào. ChúngtôiđặcbiệtkhuyếnkhíchbạnkhámphásâuhơnchủđềNLPvàsửdụngnhữngý

tưởngđầysứcmạnhnàyvớisựchínhtrựcvàtôntrọngdànhchochínhbạnvàchongườikhác,đểtạoranhiềucơhộivàhạnhphúchơntrongcuộcsốngcánhânvànghềnghiệpcủabạn,cũngnhưtrongcuộcsốngcủanhữngngườikhác. Banđầuchúngtôidựtínhdànhmộtchươngkểcâuchuyệnlàmthếnàomọingườikhám

pháraNLPvànhữngkinhnghiệmứngdụngNLPcủachúngtôi.Nhưngngaysauđó,chúngtôinhậnracáchnàykhônghiệuquả,kinhnghiệmcũchỉcógiátrịgiảitrímàkhôngcónhiềutácđộngtrựctiếp.Thayvàođó,theotinhthầncủaNLP,chúngtôihyvọngbạnsẽtựtạoramộtchươngriêngvềnhữngkinhnghiệmthúvịcủabảnthântrongviệcứngdụngNLP. NLP được trải nghiệm tốt nhất là trong cuộc sống. Hãy đọc thực đơn và nếu bạn thích

nhữnggìbạnvừađọc,hãytậnhưởngbữaăn. Mộtbứcảnhkhôngbaogiờchỉcómộtngười.

Mộtbướcđệmkhôngphảilàmộtcuộchànhtrình.

Mộtbảnhợpâmkhôngphảilàâmnhạc.

Khôngcómathuậtnàocả,chỉcónhữngnhàảothuậtvànhậnthứcconngười.

GIỚITHIỆU

CHOLẦNXUẤTBẢNTHỨHAI

Banđầuchúngtôidựđịnhcậpnhậtcuốnsáchnàymộtcáchcóhệthống.Chúngtôimuốn

cuốnsáchnàycónhữngkiếnthứcđúngcủangànhNLP,ngànhkhoahọcmàbiêngiớicủanóđangngàycàngmởrộngvàthayđổi.Vềbảnchất,nókhôngbaogiờđứngyêncả.Dođó,chúngtôirấthứngthúvớiviệcsoạnraphiênbảnmớinày.Ấnbảnđầutiêncủacuốnsáchđãhiệnthựchóagiấcmơcủachúngtôivànhữngphảnhồichothấychúngtôiđãđápứngđượckỳvọng:cuốnsáchtrởthànhtàiliệudẫnnhậpvàkháiquáthữuíchchongànhNLP.Phiênbảnmớicủacuốnsáchsẽnốitiếpgiấcmơđó. Chúngtôiđãthựchiệnrấtnhiềunhữngthayđổinhỏvàmộtvàithayđổi lớn.Vớinhững

thayđổinhỏ,chúngtôihyvọngsẽtạoramộtsựkhácbiệt tổngthểvà làmtăngthêmchấtlượng.Thayđổilớnlàviệcbổsungnhữngtàiliệumớivàmộtphầndànhchonhữngthamkhảođượccậpnhậtmới.Phiênbảnnàybaogồmmộtphầnvềnhữngsiêuchươngtrình.Nhữngmôhìnhnàyđangđượcứngdụngvàothựctếnhiềuhơnđặcbiệtlàtrongmôitrườngkinhdoanh,dođócuốnsáchcủachúngtôicầnphảnánhthựctếnày.Chúngtôiđãmởrộngchươngnóivềnhữngniềmtinvàphầnmôhìnhhóatrongchươngcuối.ChúngtôimuốngửilờicảmơnchânthànhđếnMichaelNeillvìnhữngcốnghiếncủaôngtronghaichươngcuối. PhầnvềcácTổchứcNLPToàncầu(NLPOrganizationsWorldwide)chắcchắncầnphảicập

nhật.NóluônđượchiệuchỉnhvàmởrộngđểghinhậntấtcảnhữnghọcviệnNLPđãpháttriểntrênthếgiớitronghainămqua.Danhsáchcủachúngtôidễhiểuvàchínhxácnhấttínhđếnthờiđiểmnày.NLPđãpháttriểnmạnhởĐứcđếnnỗicóhẳnmộtcuốnsáchđượcxuấtbảnchỉđểliệtkêtêncáchọcviệnNLPvàcáchuấnluyệnviên.Nhưngchúngtôikhônglặplạinộidung

củacuốnsáchđó,chúngtôichỉnêutênnótrongdanhsáchcầnđọc. NhữngcuốnsáchvềchủđềNLPsẽtiếptụcđượcxuấtbảnvớitốcđộchóngmặt,dođóđây

cóthểlàphiênbảncuốicùngchúngtôicóđủchỗđểđưavàomộtdanhsáchkèmtheonhữnghướngdẫnngắngọn. Việcthayđổinộidungchínhcủacuốnsáchkhókhănhơnchúngtôitưởng.NLPgiốngnhư

mộttấmảnhkhônggianbachiều.Phầnnàykếtnốivớiphầnkhác.Nólàmộtmôhìnhtổngthể.Cuốnsáchnàyphảnánhmộthệthốngtổngthể,nênthayđổimộtphầncónghĩalàcũngcầnphảithayđổinhữngphầnkhácvìsựphảnâmsẽdộixuốngnhữngtrangsáchvàtháogỡnhữngkhúcmắc(phépẩndụ). DùNLPđangmởrộngnhưngvẫncóhaiđiềukhôngthayđổi.Thứnhất,NLPlàhiệnthâncủa

sựquyếnrũmàmọingườimongmuốn.Làmthếnàomàhọlàmđượcnhữngviệcđãhọlàm?Thứhailànhữngkỹnăngmôhìnhhóa:liêntụctìmkiếmsựxuấtchúngtrongthếgiớiđểmôhìnhhóavàsửdụngnó.Sựxuấtchúngluônxuấthiệnxungquanhchúngtavàđôikhiquáhiểnnhiênnênchúngtakhôngnhậnra.NLPluônchobạnnhiềulựachọnhơnvàchúngtôihiểuđượcđiềuđóthôngquahànhđộngvàkiểmnghiệmchứkhôngphảichỉsuynghĩvềnó. ChúngtôichânthànhcảmơnsựgiúpđỡcủaJayErdmannvàMichaelNeill.Chúngtôicũng

cảmơnsựgiúpđỡcủaMichaelPhillipstừtạpchíAnchorPointtrongviệcsoạnradanhsáchnhữngtổchứcdạyNLPởMỹ.ChúngtôicảmơnLizPuttick,biêntậpviêncủanhàxuấtbảnThorsons.Vàcuốicùng,chúngtôicảmơntấtcảbạnbè–nhữngngườiđãchochúngtôicácphảnhồivàđềxuấtchophiênbảnsửađổinày.Xinhãygửiđếnchúngtôinhữngsuynghĩcủacácbạnnếucácbạnthấyhàohứng. London,tháng1năm1993

JOSEPHO’CONNOR

JOHNSEYMOUR

CHƯƠNG1.LẬPTRÌNHNGÔNNGỮTƯDUYLÀGÌ? Khichúngtôingồilạivàtựhỏinênbắtđầucuốnsáchnàynhưthếnào,tôinhớramìnhđã

gặpmộtngườibạnvàingàytrướcđó.Chúngtôiđãkhônggặpnhautrongmộtthờigiandài,vàsaumànchàohỏithôngthường,cậuấyhỏithămrằngdạonàytôiđanglàmgì.Tôitrảlờirằngtôiđangviếtmộtcuốnsách. “Tuyệtquá!”,cậuấyreolên.“Vềchủđềgìthế?”

Khônghềđắnđo,tôitrảlời:“LậptrìnhNgônngữTưduy.”

Rồimộtkhoảnglặngngắnngủinhưngđầyýnghĩa.“Hyvọngcậucũngthế”,cậuấyphátan

bầukhôngkhí.“Giađìnhcậuthếnàorồi?” Theocáchhiểunàođó,câutrảlờicủatôivừađúngmàcũngvừasai.Nếutôimuốndừng

cuộchộithoạilại,thìchủđềđólàmộtcôngcụhoànhảo.CuốnsáchnàythựcsựbànđếncáchthứcsuynghĩvềnhữngýtưởngvàconngườidướicáitênLậptrìnhNgônngữTưduy(Neuro-LinguisticProgramming–NLP).Tuynhiên,ngườibạncủatôimuốnhiểutôiđanglàmgìtheocáchmàcậuấycóthểhiểuvàchiasẻvớitôi.Vàthựcracậuấyđãkhôngthểliêntưởngcâutrảlờicủatôivớibấtcứthứgìmìnhbiết.Tôihiểuđiềutôimuốnnóinhưngtôikhôngthểdiễntảnótheocáchmàcậuấycóthểhiểuđược.Câunóicủatôikhôngthựcsựtrảlờichocâuhỏicủacậuấy. VậyNLPlàgì?Ýnghĩađằngsaucáitênđólàgì?Lầnsaukhiaiđóhỏitôivềcuốnsách,tôi

trảlờirằngnólàcáchthứcnghiêncứulàmthếnàoconngườitrởnênxuấtchúngtrongmộtlĩnhvựcbấtkỳvàdạynhữngngườikháccáchìnhmẫunày. NLPvừalànghệthuậtlạivừalàkhoahọcvềsựvượttrộicánhân.Nólànghệthuậtbởimỗi

ngườisẽmangtheonhữngtínhcáchvàphongcáchriêngvàothứhọlàmvàđiềunàykhôngthểđượcghinhậnbằngcâuchữhaykỹthuật.Nólàkhoahọcvìcómộtphươngphápvàquytrìnhđểkhámphánhữnghìnhmẫumàcáccánhânkiệtxuấttrongmọilĩnhvựcsửdụngđểđạtđượcnhữngkếtquảphithường.Quytrìnhnàygọi làhìnhmẫu,vànhữngmôthức,kỹnăngcũngnhưkỹthuậtđượckhámphárangàycàngđượcsửdụngnhiềutrongtưvấn,giáodụcvàkinhdoanhđểđạtđượchiệuquảtronggiaotiếp,pháttriểncánhânvàtăngtốchọctập. Bạntừnglàmgìđóhiệuquảvàthúvịđếnnỗinókhiếnbạncảmthấynghẹtthởvìvuisướng

chưa?Bạntừngtrảiquanhữngkhoảnhkhắcmàbạnvôcùngvuisướngvềđiềumìnhlàmvàtựhỏitạisaomìnhlàmđượcđiềuđó?NLPsẽchỉchobạnthấycáchthứctạohìnhmẫuthànhcôngcủabảnthânđểbạncóthểcóthêmnhiềukhoảnhkhắctươngtựnữa.Nó làmộtcáchkhámphávàbộclộtàinăngcánhâncủabạn,mộtcáchthứckhaithácnhữnggìxuấtsắcnhấtởbạnvànhữngngườikhác. NLPlàkỹnăngthiếtthựcgiúpmanglạikếtquảmàchúngtamongmuốn,đồngthờitrong

quátrìnhđócũngtạoragiátrịchonhữngngườikhác.Đâylàlýthuyếtnghiêncứuđiềugìtạorasựkhácbiệtgiữanhữngngườixuấtchúngvànhữngngườibìnhthường.Nócòncungcấpnhữngkỹthuậtcựckỳhiệuquảdùngtronggiáodục,tưvấn,kinhdoanhvàtrịliệu. SANTACRUZ,CALIFORNIA1972

NLPbắtđầutừđầuthậpniên1970thôngquamốicộngtácgiữaJohnGrinder,lúcđólàtrợ

giảngngônngữchomộtgiáosưtạiĐạihọcCalifornia,SantaCruzvàRichardBandler,mộtsinhviênđạihọcchuyênngànhtâmlý.RichardBandlercũngrấtthíchngànhtâmlýtrị liệu.Haingườinàyđãcùngnhaunghiêncứubanhàtrịliệuhàngđầu:FritzPerls,chuyêngiatâmlýtrị

liệuvàlàngườisánglậptrườngpháitrịliệumớicótênGestalt;VirginiaSatir,chuyêngiatrịliệu gia đình xuất sắc –người có khảnăng giải quyết những tranh chấp gia đìnhmànhiềuchuyêngiatrịliệukhácchịuthua;vàMiltonErickson,chuyêngiathôimiêntrịliệunổitiếngthếgiới. BanđầuBandlervàGrinderkhôngcóýđịnhbắtđầumộtnhánhtrịliệumớimàchỉxácđịnh

nhữngmôthứcđượcsửdụngbởinhữngnhàtrịliệuhàngđầuvàdạylạichonhữngngườikhác.Họkhôngquantâmđếnlýthuyết;họxâydựngnhữngmôthứctrịliệuthànhcôngtrênthựctếvàcóthểtruyềndạylại.Bachuyêngiatrịliệuđượcnghiêncứulàmhìnhmẫucótínhcáchrấtkhácnhau,dùvậyngạcnhiênthaylàcảbađềusửdụngnhữngmôhìnhcơsởchung.BandlervàGrinderghinhậnlạinhữngmôhìnhnày,chọnlọcchúngvàxâydựngmộtmôhìnhtaonhãcóthểđượcsửdụngđểnângcaohiệuquảtronggiaotiếp,thayđổicánhân,tăngtốchọctậpvàdĩnhiênlàmanglạiniềmvui lớntrongcuộcsống.Họviếtranhữngkhámphábanđầucủamình trong bốn cuốn sách xuất bản khoảng giữa những năm 1975-1977:The Structure ofMagic1and2(Cấutrúccủamathuật1và2)vàPatterns1and2(Môthức1và2),haicuốnsáchvềcôngtrìnhliệuphápthôimiêncủaErickson.Kểtừđó,nhữngtácphẩmviếtvềNLPđượcxuấtbảnvớitốcđộchóngmặt. Vàothờiđiểmnày,JohnvàRichardsốngrấtgầnGregoryBateson,mộtnhànhânchủnghọc

vàtácgiảvềchủđềgiaotiếpvàlýthuyếthệthốngngườiAnh.BảnthânBatesonđãviếtvềrấtnhiềuchủđề–sinhhọc,điềukhiểnhọc,nhânchủnghọcvàtâmlýtrịliệu.Ôngnổitiếngvìpháttriểnlýthuyếttìnhthếtiếnthoáilưỡngnanvàtìmrasựsonghànhgiữapháttriểntrínãovàsựtiếnhóatựnhiên.NhữngđónggópcủaôngvềNLPrấtsâusắc.Cólẽchỉcólúcnàymớithấyrõràngđượcôngcótầmảnhhưởngnhưthếnào. Từnhữnghìnhmẫubanđầuđó,NLPpháttriểntheohaihướngbổtúclẫnnhau.Hướngđầu

tiênlàquytrìnhkhámpháranhữngmôhìnhvượttrộitrongbấtkỳlĩnhvựcnào.Hướngthứhailànhữngcáchthứchiệuquảđểsuynghĩvàgiaotiếpcủanhữngngườikiệtxuất.Nhữngmôthứcvàkỹnăngnàycóthểđượcsửdụngvànhậnnhữngphảnhồitrongquátrìnhmôhìnhhóađểkhiếnnóthậmchícàngtrởnênhiệuquảhơn.Vàonăm1977,JohnvàRichardđãthựchiệnrất nhiều buổi hội thảo công chúng thành công trên toàn nướcMỹ. NLP phát triển nhanhchóng.ChođếnthờiđiểmnàyởMỹ,hơn100.000ngườiđãtrảiquamộtloạihìnhnàođócủahuấnluyệnNLP. SANTACRUZ,1976

Mùaxuânnăm1976,JohnvàRichardởtrongmộtcabingỗtrênnhữngngọnđồiSantaCruz

tổnghợplạinhữngnghiêncứuvàkhámphácủahọtrướcđó.Sau36tiếngtrườngkỳnghiên,cứuhọngồilạinhấmnhápchairượuvangđỏCaliforniavàtựhỏi,“Chúngtanêngọicáinàylàgì?” KếtquảlàLậptrìnhNgônngữTưduy,mộtcáitêncồngkềnhđểbaoquátbaýchính.“Tư

duy”trongNLPghinhậnnềntảngrằngtấtcảhànhvicủachúngtađềubắtnguồntừnhữngxửlýthầnkinhcủathịgiác,khứugiác,thínhgiác,xúcgiác,vịgiácvàcảmgiác.Chúngtanhậnthứcthếgiớiquanămgiácquan;chúngtahiểuđượcnhữngthôngtinvàhànhđộngdựatrênđó.Hệthầnkinhcủachúngtakhôngchỉbaoquátquátrìnhtưduyvôhìnhmàcòncảnhữngphảnứngthểchấthữuhìnhtrướccácquanniệmvàsựkiện.Đơngiảnlàcáinàyphảnánhcáikiaởkhíacạnhthểchất.Cơthểvàtâmtrílàmộttổngthểthốngnhấtkhôngthểtáchrời–conngười. Phần“Ngônngữ”trongcáitênNLPbiểuthịrằngchúngtadùngngônngữđểsắpxếpsuy

nghĩ,hànhvivàđểgiaotiếpvớinhữngngườikhác.Phần“Lậptrình”nóiđếncáccáchthứcchúngtalựachọnđểsắpxếpcácquanniệmvàhànhđộngnhằmtạorakếtquả. NLPtrìnhbàycấutrúccáckinhnghiệmchủquancủaconngười;cáchchúngtasắpxếpthứ

chúngtanghevàcảmnhậnvàcáchchúngtabiêntậpvàchọnlọcthếgiớibênngoàithôngquacácgiácquan.Ngànhhọcnàynghiêncứucáchchúngtamôtảnóbằngngônngữvàcáchchúngtahànhđộngcảtrongvôthứclẫntrongnhậnthứcđểđạtđượckếtquả. BẢNĐỒVÀPHỄULỌC

Dùthếgiớibênngoàicónhưthếnàođinữathìchúngtacũngsẽdùngcácgiácquanđể

khámphávàvẽranó.Thếgiớilàmộtbứctranhvôtậncủanhữngấntượnggiácquankhảdĩvàchúngtachỉcóthểlĩnhhộiđượcmộtphầnrấtnhỏcủanó.Phầnchúngtacóthểlĩnhhộisauđóđượclọckỹcànghơnquakinhnghiệm,vănhóa,ngônngữ,niềmtin,giátrị,sởthíchvàcácgiảđịnhđộcnhấtcủariêngchúngta.Mỗingườiđềusốngtrongcáithựctạiđộcnhấtcủariênghọ,đượcbồiđắptừnhữngấntượnggiácquanvànhữngkinhnghiệmcánhântrongcuộcsống,vàchúngtahànhđộngdựatrênhìnhmẫuchúngtalĩnhhộiđượctừthếgiới. Bảnđồkhôngphảilàkhôngphảilàcảnhthật,mànóchỉmôtả.Chúngtacóxuhướngtập

trungvàonhữngkhíacạnhcủathếgiớimanglạilợiíchchochúngtavàphớtlờnhữngkhíacạnhkhác.Thếgiớilúcnàocũngphongphúhơnnhữnggìchúngtabiếtvềnó.Nhữngphễulọcmàchúngtasửdụngsẽquyếtđịnhloạithếgiớinàochúngtasẽsốngtrongđó.Cócâuchuyệnrằng,mộtngườilạmặttừnghỏiPicassovìsaoôngkhôngvẽsựvậtnhưhìnhdạngthựccủachúng. Picassocóvẻbốirối.“Tôikhônghiểuýanhđịnhnóigì”,ôngtrảlời.

Ngườiđànôngđưaramộttấmảnhcủavợmình.“Đây”,ôngtanói,“nhưthếnàynày.Vợtôi

thựcsựtrôngnhưthếnày.” Picassongờvực.“Bàấynhỏnhắnquáphảikhông?Vàhơimậpmộtchútnữa?”

Mộtnghệsĩ,mộttiềuphuvàmộtnhàsinhvậthọccùngđidạotrongrừngsẽcónhữngtrải

nghiệmkhácnhauvàlưuýnhữngsựvậtkhácnhau.Nếubạnbướcvàothếgiớitìmkiếmsựxuấtchúng,bạnsẽtìmrachúng.Nếubạnbướcvàothếgiớitìmkiếmnhữngvấnđề,bạnsẽtìmrachúng.HaynhưmộtcâunóicủangườiẢRập,“Miếngbánhtrôngnhưthếnàocòntùythuộcvàoviệcbạncóđangđóihaykhông”. Niềmtin,sởthíchvànhậnthứchẹphòisẽkhiếnthếgiớinghèonàn,dễđoánbiếtvàxám

xịt.Thếgiớiđócũngcóthểrấtphongphúvàthúvị.Sựkhácbiệtkhôngphảiởthếgiớimàởnhữngphễulọcchúngtasửdụngđểnhìnnhậnthếgiớiđó. Chúngtacórấtnhiềuphễulọctựnhiên,hữuíchvàcầnthiết.Ngônngữlàmộtphễulọc.Nó

làmộtbảnđồcủacácsuynghĩvàkinhnghiệmđượctáchratừmộtcấpcaohơncủathếgiớithực.Hãysuynghĩtronggiâylátxemtừ“cáiđẹp”cónghĩagìvớibạn.Chắcchắnlàbạnsẽcónhữngkýứcvàtrảinghiệm,nhữngbứctranhnộitâm,nhữngâmthanhvàcảmgiácgiúpbạnhiểuđượcýnghĩacủatừđó.Tươngtựnhưthế,nhữngngườikháccũngcónhữngkýứcvàtrảinghiệmkhácvàsẽnghĩvềtừ“cáiđẹp”theomộtcáchkhác.Vậyaiđúng?Cảhaiđềuđúng,mỗingườiđúngtheo thực tại riêngcủamình.Thếgiớikhôngphải là trảinghiệmmànómôtả,nhưngconngườiđôikhiđánhnhauvàthậmchílàchếttrongsựtintưởngrằngbảnđồđólàcảnhthật. Niềmtincũngđóngvaitròphễulọckhiếnchúngtahànhđộngtheomộtsốcáchnhấtđịnh

vàchúýđếnnhữngthứnhấtđịnhvớicáigiálàchúngtasẽbỏquanhữngthứkhác.NLPđưaramộtcáchsuynghĩvềbảnthânchúngtavàthếgiới;bảnthânnólàmộtphễulọc.ĐểápdụngNLP,bạnkhôngphảithayđổibấtkỳniềmtinhaygiátrịnàomàchỉcầnhiếukỳvàchuẩnbịđểtrảinghiệm.Tấtcảnhữngsuyluậnquynạpvềconngườiđềulànhữnglờidốitráđốivớiaiđóvìmỗingườiđềulàđộcnhất.DođóNLPkhôngtuyênbốnóchínhxáckháchquan.NLPlàmột

môthứcvànhữngmôthứcthườngcótínhhữuích.MộtvàiquanniệmcănbảncủaNLPrấthữuích.Chúngtôimờibạnthửhànhđộngnhưthểnhữngquanniệmđólàđúngvàlưuýđếnsựthayđổinótạora.Bằngcáchthayđổiphễulọc,bạncóthểthayđổithếgiới. MộtvàiphễulọccănbảncủaNLPthườngđượcbiếtđếndướicáitênCấutrúchànhvi.Có

nhữngcáchthứcsuynghĩvềcáchbạnhànhđộng.Đầutiênlàcáchsuynghĩhướngđếnkếtquảthayvìvấnđề.Nghĩalàbạntìmrađiềumàbạnvànhữngngườikhácmuốn,tìmkiếmnhữngnguồnlựcbạncóvàsửdụngchúngđểđạtđượcmụctiêu.Cáchthứcsuynghĩhướngvềvấnđềđượcgọilà“Cấutrúcđổlỗi”.Cónghĩalàphântíchnhữngđiềuchưađúngthậtchitiết.Nócónghĩalàđặtracâuhỏikiểunhư:“Tạisaotôigặpvấnđềnày?Nógiớihạntôithếnào?Ailàngườicólỗi?”Nhữngkiểucâuhỏinàythườngkhôngmanglạikếtquảhữuíchnào.Việcđặtranhữngcâuhỏinhưvậychỉkhiếncảmgiáccủabạntồitệhơntrướckhimớibắtđầuvàkhônghướngđếnviệcgiảiquyếtvấnđề. CấutrúcthứhaiđặtracâuhỏiLàmthếnàothayvìcâuhỏiTạisao.NhữngcâuhỏiLàmthế

nàosẽgiúpbạnhiểuđượccấutrúccủamộtvấnđề.NhữngcâuhỏiTạisaochỉmanglạichobạnnhữnglờibàochữavàlýdomàkhôngthayđổiđượcgìcả. CấutrúcthứbalàPhảnhồivàThấtbại.Khôngcóthứgìlàthấtbạicả,chỉcónhữngkếtquả.

Nhữngkếtquảnàycóthểđượcsửdụngnhưnhữngphảnhồi,nhữngsựchỉnhsửahữuích,mộtcơhộituyệtvờiđểhọchỏiđiềugìđómàbạnchưatừnglưuý.Thấtbạichỉlàcáchmôtảmộtkếtquảbạnkhôngmongmuốn.Bạncóthểsửdụngnhữngkếtquảđạtđượcđểđịnhhướnglạinhữngnỗlựccủabảnthân.Nhữngphảnhồigiúpbạnluônhướngvàomụctiêu.Thấtbạilàphíacuốiconđường.Haitừgiốngnhaunhưngnóthểhiệnhaicáchsuynghĩhoàntoànkhácnhau. CấutrúcthứtưlàcânnhắcgiữaNhữngkhảnăngthayvìNhữngđiềutấtyếu.Đâylạilàmột

sựchuyểnđổicáchthứcđặttrọngtâm.Hãynhìnvàonhữnggìbạncóthểlàm,nhữnglựachọnđangcósẵnhơnlànhữnggiớihạncủamộttìnhhuống.Nhữngràocảnthườngítđángsợhơnbềngoàicủanó. Cuốicùng,NLPlựachọntháiđộTòmòvàMêhoặcthayvìđưaranhữngGiảđịnh.Đâylàmột

ýtưởngđơngiảnnhưngcótácđộngrấtsâusắc.Trẻnhỏhọcrấtnhanhvàchúnglàmđượcđiềuđóbằngcáchtòmòvềmọithứ.Chúngkhôngbiết,vàchúngbiếtrằngmìnhkhôngbiết,dođóchúngkhôngengạirằngmìnhsẽtrôngcóvẻngốcnghếchnếuhỏi.Rốtcuộcthì,từxaxưa,mọingườiđềuđãbiếtrằngtráiđấtquayquanhmặttrời,rằngthứgìđónhẹhơnkhôngkhísẽbaylênvàdĩnhiênlàchạymộtdặmtrongkhoảngthờigiandướibốnphútlàđiềukhôngtưởng.Điềuduynhấtbấtbiếnchínhlàsựthayđổi. Mộtquanniệmhữuíchkháclàtấtcảchúngtađềucóhaycóthểtạoratấtcảnhữngsựtài

giỏinộitạimàchúngtacầnđểđạtđượcmụctiêu.Bạnsẽcónhiềukhảnăngthànhcônghơnkhihànhđộngnhưthểđiềunàylàhiểnnhiênthayvìhànhđộngngượclại. HỌC,QUÊNVÀHỌCLẠI

Dùchúngtachỉcóthểtiếpnhậnmộtcáchcóýthứcmộtkhốilượngthôngtinrấtítỏimà

thếgiớicungcấp,nhưngchúngtachúývàphảnứnglạivớirấtnhiềuthôngtinhơnchúngtatưởng.Ýthứccủachúngtathườngrấthạnchếvàchỉcókhảnănglưutrữđượctốiđabảybiếnsốhaymẫuthôngtinởmộtthờiđiểm. KháiniệmnàyđượcnhàtâmlýhọcngườiMỹGeorgeMillerđưaranăm1956trongmộtbài

viếtkinhđiểnmangtênConsốbảymàunhiệm,cộngtrừhai.Nhữngmẫuthôngtinnàykhôngcó chuẩnmực cốđịnh, chúng có thể làmọi thứ từ lái xe chođếnnhìnvàokính chiếuhậu.Phươngpháphọccủachúngtalànắmvữngmộtcáchcóýthứcnhữngmẫunhỏhànhvivàkếthợpchúngthànhnhữngkhối lớnvà lớnhơnđểchúngtrởthànhcácthóiquenvàđivàovô

thức.Chúngtabiếnchúngthànhnhữngthóiquenđểcóthểrảnhranghướngsựchúýsangnhữngthứkhác. Dođó,ýthứccủachúngtagiớihạntrongchỉbảycộngtrừhaimẫuthôngtindùlàđếntừthế

giớinộitâmtrongsuynghĩcủachúngtahaytừthếgiớibênngoài.Ngượclại,vôthứclàtấtcảnhữngquátrìnhsốngcủacơthểchúngta,tấtcảnhữnggìchúngtađãhọc,tấtcảnhữngkinhnghiệmtrongquákhứvàtấtcảnhữnggìchúngtađãchúýnhưngkhôngnhậnratrongkhoảnhkhắchiệntại.Tâmtrívôthứcthôngtháihơnnhiềusovớitâmtríýthức.Ýtưởngrằngcóthểhiểuđượcmộtthếgiớiphứctạpvôcùngvớicáiýthứcchỉcóthểnhậnđượcbảymẫuthôngtincùnglúcrõrànglàrấtlốbịch. Kháiniệmýthứcvàvôthứclàtâmđiểmtrongmôhìnhhọctậpnàycủachúngta.Trong

NLP,thứgìđóthuộcvềýthứckhinólànhậnthứchiệntại,vídụnhưcâubạnđangđọcnày.Thứgìđóthuộcvềvôthứckhinókhôngphảilànhậnthứchiệntại.Nhữngtiếngồnbạnđangnghethuộcvềvôthứcchođếnkhibạnđọccâunày.Kýứcvềlầnđầutiênthấytuyếtgầnnhưchắcchắnnằmngoàisựnhậnbiếtcóýthức.Nếubạntừnggiúptrẻtậpđixeđạp,bạnsẽnhậnrakỹnăngđóđãđivàovôthứccủabạnnhưthếnào.Vàquátrìnhchuyểnđổichấttrongbữaănchoviệcnuôitóchaymóngchânmãimãithuộcvềvôthức.Chúngtasốngtrongnềnvănhóatintưởngrằngchúngtalàmhầuhếtmọiviệcmộtcáchcóýthức.Tuynhiên,hầuhếtmọiviệcchúngtalàmvànhữngviệcchúngtalàmtốtnhấtđượclàmtrongvôthức. Quanniệmtruyềnthốngchorằngviệchọctậpmộtkỹnăngchiaralàmbốngiaiđoạn.Đầu

tiênlàgiaiđoạnbấtlựctrongvôthức.Bạnkhôngchỉkhôngbiếtlàmđiềuđó,bạncònkhôngbiếtrằngmìnhkhôngbiết.Vídụnhưláixechẳnghạn,bạnkhôngbiếtláixelànhưthếnào. Dođóbạnbắtđầuhọc.Bạnrấtnhanhchóngnhậnranhữnghạnchếcủamình.Trảiquavài

bàihọcvàlàmquenmộtcáchcóýthứcvớitấtcảnhữngphươngtiện,taylái,sửdụngchâncônvàquansátđườngxá.Việcnàyđòihỏibạnphảihoàntoàntậptrungvìbạnchưacókỹnăngđóvàbạncứphảitậpđitậplại.Đâylàgiaiđoạnbấtlựctrongýthứckhibạnnghiềnnátcầnsố,bẻláiquámứcvàkhiếnnhữngngườiđiđườngnhiềuphenkhiếpvía.Dùrằnggiaiđoạnnàykhôngdễchịucholắm(đặcbiệtlàvớinhữngngườiláitập),nhưngbạnhọcđượcnhiềunhấttronggiaiđoạnnày. Nódẫnbạnđếngiaiđoạncónănglựctrongýthức.Bạncóthểláixenhưngnóđòihỏibạn

phảitậptrungtoàntâmtoànlực.Bạnđãhọcđượckỹnăngnhưngchưathànhthạo. Cuốicùng,mụctiêucủanhữngnỗlựcnàylàtiếntớigiaiđoạncónănglựctrongvôthức.Tất

cảnhữngmôhìnhmàbạnphảikhổsởhọctậphòatrộnvàonhautạothànhmộtđơnvịhànhvitrôichảy.Lúcnàybạncóthểngheđài,ngắmđườngphốvànóichuyệntronglúcláixe.Tâmtríýthứccủabạnđãtạorakếtquảvàđểtâmtrívôthứclàmtiếpnhiệmvụgiúpgiảithoátsựchúýcủabạnchonhữngcôngviệckhác. Nếubạnthựchànhmộtkỹnăngđủlâuthìbạnsẽđạtđếngiaiđoạnbốnnàyvàtạothành

một thói quen.Đếnđây, kỹnăngđã trở thànhvô thức.Tuynhiên, những thói quen có thểkhôngphảilàlựachọnhiệuquảchomộtnhiệmvụ. Cácphễulọccóthểkhiếnchúngtabỏquanhữngthôngtinquantrọngtrênconđườngđạt

đếngiaiđoạncónănglựctrongvôthức. Giảđịnhbạnđangchơimộttrậntennisvàmuốntiếnbộtrongmônnày.Huấnluyệnviênsẽ

quansátcáchbạnchơivàbắtđầuthayđổimộtsốthứnhưcáchbướcchân,cáchcầmvợtvàcáchvungvợt.Nóicáchkhác,huấnluyệnviênsẽhướngdẫnbạntheomộtmẫuhànhvinàođó–vídụđánhmộtcúthuậntay–bằngcáchchianhỏnóravàsauđótổnghợplạiđểbạncóthểđánhmộtcúthuậntaytốthơn.Bạnsẽđingượclạicácgiaiđoạnđểtrởlạigiaiđoạnbấtlực

trongýthứcvàbạnsẽquênđitrướckhihọclại.Lýdoduynhấtđểlàmđiềunàylàxâydựngnhữngmôthứchiệuquảhơntrongnhữngchọnlựamới. NLPcũngdiễnratươngtự.Chúngtađềuđãcókỹnănggiaotiếpvàhọctập.NLPchophép

bạnchọnlọcnhữngkỹnăngcủamìnhvàđưaranhiềuchọnlựacũngnhưsựlinhđộngtrongviệcsửdụngchúng. Bốngiaiđoạncủaquátrìnhhọctập

1.Bấtlựctrongvôthức

2.Bấtlựctrongýthức

3.Cónănglựctrongýthức

4.Cónănglựctrongvôthức

Quátrìnhquênnằmởgiaiđoạn4và2.

Quátrìnhhọclạilàtừgiaiđoạn2chuyểnsang4vớinhiềulựachọnhơn.

Chúngtasẽkhámphánhiềumôhìnhhọctậpkháctrongphầnsaucủacuốnsách.

BUỔIHỘITHẢO3PHÚT

NếuNLPđượctrìnhbàychỉtrongmộtbuổihộithảo3phút,nósẽnhưsau.Diễngiảsẽđira

vànói,“Kínhthưaquývị,đểthànhcôngtrongcuộcsống,cácbạnchỉcầnnhớbađiềusauđây.” “Đầutiên,bạncầnbiếtmìnhmuốngì;cócáinhìnrõràngvềkếtquảbạnmuốnđạtđược

trongbấtkỳtìnhhuốngnào.” “Thứhai,hãytỉnhtáovàgiữchocácgiácquanluônhoạtđộngđểbạncóthểnhậnramình

đanglàmnhữnggì.” “Thứba,hãylinhđộngthayđổicáibạnlàmchođếnkhiđạtđượcđiềubạnmongmuốn.”

Sauđó,diễngiảsẽviếtlênbảng:

Kếtquả

Sựnhanhnhạy

Sựlinhđộng

vàrờikhỏisânkhấu.

Buổihộithảokếtthúc.

Đầutiênlàkỹnăngnhậnbiếtkếtquả.Nếubạnkhôngbiếtmìnhđangđiđâu,thìsẽrấtkhó

đểđếnđượcnơiđó. MộtphầnquantrọngcủaNLPlàhuấnluyệnsựsắcsảocảmnhận:bạncầnphảihướngsự

chúýđếncáigìvàlàmthếnàođểthayđổicũngnhưmởrộngnhữngphễulọcđểcóthểnhậnbiếtđượcnhữngđiềumàtrướcđóbạnkhôngnhậnra.Đâylànhậnthứcgiácquanhiệntại.Khi

giaotiếpvớingườikhác,khảnăngnàygiúpnhậnranhữngdấuhiệunhỏnhưngthiếtyếuđểbiếtmọingườiđangphảnứngrasao.Khisuynghĩhaynóicáchkháclàgiaotiếpvớichínhbảnthânbạn,khảnăngnàygiúpnângcaonhậnthứcvềnhữnghìnhảnh,âmthanhvàcảmxúcnộitâm. Bạncầnnhanhnhạyhaynhạycảmđểnhậnbiếtliệuđiềubạnđanglàmcóhướngtớiviệc

đạtđượckếtquảmongmuốnkhông.Nếuđiềubạnđang làmkhônghiệuquả,hãy làmđiềukhác,bấtkỳđiềugìkhác.Bạncầnlắngnghe,quansátvàcảmnhậnxemđiềugìđangdiễnrarồichọnlựacáchthứcphảnứng. NLPhướngđếnviệcchoconngườinhiềulựachọnvềđiềuhọlàmhơn.Chỉcómộtcáchthực

hiệnđiềugìđócónghĩalàkhôngcólựachọnnào.Đôikhinóhiệuquảđôikhikhông,dođóbạnsẽluônởvàonhữngtìnhhuốngnangiải.Hailựachọnsẽđặtbạnvàothếtiếnthoáilưỡngnan.Thêmmộtlựachọnnữasẽgiúpbạncóítnhấtbacáchthứctiếpcận.Trongbấtkỳtươngtácnào,ngườicónhiềulựachọnnhấtvàlinhđộngtronghànhvinhấtsẽlàngườilàmchủtìnhthế. Nếubạnluônlàmđiềumàbạnluônlàm,

bạnsẽluônnhậnđượcđiềumàbạnluônnhận.

Nếuđiềubạnđanglàmkhônghiệuquả,hãylàmđiềugìkhác.

Nhiềulựachọnhơnđồngnghĩavớinhiềucơhộithànhcônghơn.

Cáchthứcnhữngkỹnăngnàyphốihợphoạtđộngkhágiốngvớinhữnggìxảyrakhibạn

thuêmộtchiếcthuyềncómáichèođểkhámphámộtkhúcsông.Bạnquyếtđịnhđólànơibạnmuốnđến:kếtquảbanđầu.Bạnbắtđầuchèothuyềnvànhậnrahướngđi:sắcsảocảmnhận.Bạnsosánhnóvớinơibạnmuốnđếnvànếuđisaiđườngthìbạnsẽđổihướngđi.Bạnlặplạichutrìnhnàychođếnkhiđếnđích. Sauđóbạnđặtrađíchđếntiếptheo.Bạncóthểthayđổikếtquảtạibấtkỳthờiđiểmnào

củachutrình,tậnhưởngvàhọcđượcđiềugìđótrongchuyếnđi.Đườngđicủabạnnhiềukhảnăngsẽngoằnngoèo.Hiếmkhicómộtconđườngthẳngtắpvàrõràngdẫnđếnđích. KẾTQUẢ

“Làmơnchỉchotôibiếttôinênđihướngnàotừđây?”

“Điềuđócòntùythuộcvàoviệccôbémuốnđếnđâu”,mèoconđáp.

“Tôikhôngquantâmlắm…”,Alicephântrần.

“Vậythìđiđâucũngthếthôi”,mèoconđáp.

—Alicelạcvàoxứthầntiên,LEWISCARROLL—

Hãybắtđầutừkếtquảhoặcmụctiêu.Càngxácđịnhchắcchắnvàchínhxácmìnhmuốngì

vàcànglậptrìnhbộnãocủamìnhtìmkiếmvànhậnbiếtnhữngkhảnăngtốtbaonhiêuthìbạncàngdễdàngđạtđượcđiềumìnhmongmuốnbấynhiêu.Cơhộitồntạikhinóđượcnhìnnhậnnólàcơhội. Đểsốngcuộcsốngbạnmuốn,bạncầnbiếtmìnhmuốngì.Sốnghiệuquảcónghĩa làđạt

đượcnhữngkếtquảmàbạnđãchọn.Bướcđầutiênlàphảilựachọn.Nếubạnkhôngchọn,cóhàngtángườisẵnsànglựachọnchobạn.

Làmthếnàobạnbiếtmìnhmuốngì?Bạnhãytựxácđịnh.Cómộtvàiquytắckhilàmđiều

nàyđểcóđượccơhộithànhcôngcaonhất.TheongôntừcủaNLP,bạnchọnlấymộtkếtquảcóđầyđủcơsở.Mộtkếtquảcóđầyđủcơsởdựatrênnhữngtiêuchuẩnsau. Đầutiên,nóphảiđượctuyênbốmộtcáchtíchcực.Việchướngđếncáibạnmuốndễdàng

hơnnhiềusovớitránhxacáibạnkhôngmuốn.Tuynhiên,bạnkhôngthểhướngđếncáigìđónếubạnkhôngbiếtnólàgì. Vídụ,hãysuynghĩgiâylátvềloàikangaroo.

Bạnđangnghĩđếnconkangaroophảikhông?

Tốt.

Giờhãydừngviệcnghĩvềconkangaroosaukhiđọcxongdòngnày.

Đừngđểsuynghĩvềconkangarooởtrongtâmtríbạntrongvòngmộtphúttiếptheo.Bạn

cóđangkhôngnghĩvềconkangarookhông? Giờhãynghĩxemmìnhsẽlàmgìvàongàymai…

Đểloạibỏconkangaroongoancốđó,bạnphảinghĩđếnđiềutíchcựcnàođó.

Mẹonhỏnàyhàmýrằngbộnãochỉhiểuđượcsựtiêucựcbằngcáchbiếnnóthànhtíchcực.

Đểtránhné,bạnphảibiếtmìnhđangnétránhgìvàhướngsựtậptrungvàođiềuđó.Bạnphảisuynghĩvềnóđểbiếtkhôngnênnghĩvềcáigìcũnggiốngnhưbạnphảiđểmắtđếnmộtvậtthểđểkhôngtôngphảinó.Cáibạnchốnglạisẽcứtồntại.Đâylàmộttrongnhữnglýdovìsaocai thuốc lá lạikhókhănđếnthế–bạncứ liêntụcphảisuynghĩvềhút thuốcđểcó thểbỏthuốc. Thứhai,bạnphảinắmquyềnchủđộng,kếtquảphảinằmtrongsựkiểmsoátcủabạnmột

cáchchấpnhậnđược.Kếtquảphụthuộcchủyếuvàohànhđộngcủanhữngngườikhácthìkhôngcócơsở.Nếungườitakhôngphảnứngnhưcáchbạnmongmuốn,bạnsẽbếtắc.Thayvàođóhãytậptrungsuynghĩvềnhữnggìbạncầnlàmđểkhơigợinhữngphảnứngđó.Vídụ,thayvìđợingườikháctiếnđếnlàmquenvớibạn,hãynghĩcáchkếtbạnvớihọ. Hãynghĩvềkếtquảcàngcụthểcàngtốt.Bạnsẽnhìnthấy,nghethấyvàcảmthấygì?Hãy

tưởngtượngvềnóvàkểchobảnthânnghehayviếtradướidạngai,cáigì,ởđâu,khinàovàthếnào.Càngbiếtrõmìnhmuốngìthìbộnãocủabạncàngnhắclạiđiềuđóvànhậnbiếtnhiềuhơnnhữngcơhộiđểđạtđượcnó.Bạnmuốnnótrongtìnhhuốngthếnào?Cótìnhhuốngnàobạnkhôngmuốncókhông? Làmthếnàobạnbiếtmìnhđãđạtđượckếtquả?Nhữngbằngchứngnàodựatrêncảmnhận

chobạnbiếtbạnđãđạtđượcđiềumìnhmongmuốn?Bạnsẽnhìnthấy,nghethấyvàcảmthấygìkhiđạtđượcnó?Mộtsốkếtquảcógiớihạnquámởđếnnỗicầnvàiđờingườiđểđạtđược.Bạncũngcóthểđặtrathờihạncầnđạtđượcnó. Bạncónhữngnguồnlựcđểkhởixướngvàduytrìkếtquảkhông?Bạncầngì?Bạnđãcónó

chưa?Nếuchưa,bạnsẽcóđượcnóbằngcáchnào?Đâylàvấnđềcầnđượckhámpháxuyênsuốt.Nhữngnguồnlựcnàycóthểlànộitại(nhữngkỹnăngcụthểhaytưduytíchcực)hoặcởbênngoài.Nếubạnthấycầnphảicónhữngnguồnlựcbênngoài,bạncóthểcầnđặtranhữngkếtquảphụđểcóđượcchúng.

Kếtquảcầncógiớihạnphùhợp.Nócóthểquálớnvàtrongtrườnghợpđócầnchianhỏrađểbiếnnóthànhnhữngkếtquảcóthểdễdàngđạtđượchơn.Vídụbạnđạtramụctiêutrởthànhtayvợthàngđầuthếgiới.Điềunàyhiểnnhiênkhôngthểtrởthànhhiệnthựctrongtuầnsau,mụctiêuđóquámơhồvàdàihạn.Nócầnđượcchianhỏra,dođóhãytựhỏibảnthân,“Điềugìcảntrởtôiđạtđượcmụctiêunày?” Câuhỏinàysẽchoramộtvàivấnđềrõràng.Vídụ,bạnkhôngcóvợttennisvàbạncần

đượchuấnluyệnbởimộttayvợtchuyênnghiệp.Sauđó,hãychuyểnhóanhữngvấnđềnàythànhcáckếtquảbằngcáchhỏibảnthân,“Tôicóthểlàmgìđểgiảiquyếtnhữngvấnđềđó?”Tôicầnmuamộtcâyvợtvàtìmkiếmhuấnluyệnviên.Mộtvấnđềchỉđơngiảnlàmộtkếtquảbịnhìnnhậntheohướngsailệch. Kếtquảrấtlớnmàbạnmongmuốnđạtđượcđòihỏibạnphảitrảiquaquátrìnhnàynhiều

lầnđểtìmrabướcđầutiêncầnlàmcókíchthướchợplývàcóthểđạtđược.Ngaycảnhữngchuyếnđidàinhấtcũngphảibắtđầuvớibướcđầutiên(tấtnhiênlàtheohướngđúng). Mặtkhác,kếtquảcóthểquánhỏvàvụnvặtđểthúcđẩybạn.Vídụ,tôicóthểđặtmụctiêu

dọndẹpphònglàmviệccủamình,mộtcôngviệcrấtnhỏnhặtvàkhôngquáhứngthú.Đểmangđếnsinhlựcchoviệcnày,tôicầnbịaramộtsựliênkếtvớimộtkếtquảlớnhơn,quantrọnghơn,mangtínhthúcđẩyhơn.Tôihỏibảnthân,“Nếutôiđạtđượckếtquảnày,nósẽmanglạigìchotôi?”Trongvídụnày,nócóthểlàbướccầnthiếtnhằmtạoramộtmôitrườnglàmviệcđểlàmviệcgìđókhácthúvịhơnnhiều.Saukhithiếtlậpmốiliênkếtđó,tôicóthểgiảiquyếtmụctiêunhỏnàyvớinguồnsinhlựctừmụctiêulớnhơn. Vòngcuốicùngcủaviệcchọnlựakếtquảlàxétđếnyếutốmôitrường.Khôngaitồntạibiệt

lậpcả;tấtcảchúngtađềulàmộtphầncủanhữnghệthốnglớnhơn,giađình,côngviệc,bạnbè,cácmốiquanhệvàxãhộinóichung.Bạncầncânnhắchệquảcủaviệcđạtđượckếtquảnàytrongbối cảnh cácmốiquanhệ rộng lớnkia. Liệu cóhậuquảphụnàokhôngmongmuốnkhông?Bạnsẽphảiđánhđổiđiềugìđểđạtđượckếtquảđó? Vídụbạnmuốncôngviệctựdo.Điềunàysẽkhiếnbạnmấtnhiềuthờigianhơnvàdođó

bạncóítthờigiandànhchogiađìnhhơn.Đạtđượcmộthợpđồnglớncóthểsẽchiếmnhiềuthờigianđếnnỗibạnkhôngthểlàmviệcmộtcáchhiệuquảđược.Hãychắcrằngkếtquảhàihòavớitổngthểconngườibạn.Kếtquảkhôngphảilàviệcđạtđượcnhữnggìbạnmuốntrongsựthiệthạicủanhữngngườikhác.Nhữngkếtquảcógiátrịvàthỏamãnnhấtđạtđượcthôngquathỏathuậnvàhợptácđểcóđượcnhữngkếtquảchunggiúpmọingườiđềuchiếnthắng.Cáchnàytựđộngsẽgiảiquyếtvấnđềmôitrường. Nhữngvấnđềnàycóthểkhiếnbạnphảisuyngẫmlạikếtquảmìnhmongmuốnhayđổi

sangmộtkếtquảkhácvớicùngýđịnhnhưngkhôngtạoranhữnghậuquảphụkhôngmongđợi.MộtvídụkinhđiểnvềchọnlựakếtquảphimôitrườnglàcâuchuyệnvuaMidas–ngườimongmuốntấtcảmọithứmìnhchạmvàođềubiếnthànhvàng.Vịvuanàyđãnhanhchóngnhậnrarằngkhảnăngđórõrànglàmộtcủanợ. Tổngkếtvềkếtquả

Bạncóthểnhớtừviếttắt“POSERS–kiểuảnh”,mỗichữcáitrongtừnàylàchữcáiđầucủa

cácbước. Positive(tíchcực)

Hãynghĩđếnđiềubạnmuốnchứđừngnghĩđếnđiềubạnkhôngmuốn.

Đặtcâuhỏi:“Tôimuốncócáigì?”

“Tôithựcsựmuốncáigì?”

Ownpart(tựthân)

Hãynghĩvềđiềubạnsẽchủđộnglàmtrongkhảnăngcủamình.

Đặtcâuhỏi:“Tôisẽlàmgìđểđạtđượckếtquả?”

“Làmthếnàođểtôibắtđầuvàduytrìnó?”

Specific(cụthể)

Hãyhìnhdungvềkếtquảcàngcụthểcàngtốt.

Đặtcâuhỏi:“Ai,ởđâu,khinào,cáigìvàcụthểlàlàmthếnào?”

Evidence(bằngchứng)

Hãysuynghĩvềnhữngbằngchứngdựatrêncảmnhậnđểbiếtđượcbạnđãđạtđượcđiều

mìnhmuốn. Đặtcâuhỏi:“Tôisẽnhìnthấy,nghethấyvàcảmthấygìkhitôiđạtđượcđiềuđó?”

“Làmsaotôibiếtđượctôiđãcónó?”

Resources(nguồnlực)

Bạncóđủnhữngnguồnlựcvàcáclựachọnđểđạtđượckếtquảkhông?

Đặtcâuhỏi:“Bạncầnnhữngnguồnlựcnàođểđạtđượckếtquả?”

Size(quymô)

Kếtquảcóquymôđúngkhông?

Nếunóquálớn,đặtcâuhỏi:“Điềugìcảntrởtôiđạtđượcnó?Vàchianhỏvấnđề.Khiến

chúngđủrõràngvàcóthểthựchiệnđược. Nếunóquánhỏvàkhôngmangtínhthúcđẩyvớibạn,đặtcâuhỏi:“Nếutôiđạtđượckết

quảnày,nósẽgiúpgìchotôi?” Hãytiếptụcnhưthếchođếnkhibạnthấyđượcmộtkếtquảđủlớnvàmangtínhthúcđẩy.

Cấutrúcmôitrườngbênngoài Hãykiểmtracáchệquảtrongmốiliênhệgiữacuộcsốngvàcácmốiquanhệcủabạnnếu

bạnđạtđượckếtquảmìnhmongmuốn. Đặtcâuhỏi:

“Ngườinàosẽtạoraảnhhưởngnày?”

“Điềugìsẽxảyranếutôiđạtđượcnó?”

“Nếutôicónóngay,liệutôicónhậnlấynókhông?

Hãynhạycảmvớinhữngcảmgiácnghingờbắtđầubằng“Có,nhưngmà…”

Nhữngcảmgiácnghingờnàytươngứngvớinhữnglolắnggì?

Bạnphảithayđổikếtquảthếnàođểgiảitỏađượcnhữngcảmgiácnày?

Bâygiờ,hãynghiêncứulạikếtquảđãchỉnhsửanàythôngquamôhìnhPOSERSđểkiểmtra

xemliệunócóvẫnđượcxemlàcócơsởkhông. Bướccuốicùnglà,hànhđộng.

Bạnphảithựchiệnbướcđiđầutiên.

Chuyếnhànhtrìnhhàngnghìndặmcũngbắtđầuvớichỉmộtbướcđi.

Nếukếtquảcócơsởthìnósẽmangtínhkhảthi,tínhthúcđẩyvàchắcchắnlàthuyếtphục

hơnnhiều. TRẠNGTHÁIHIỆNTẠIVÀTRẠNGTHÁIMONGMUỐN

Mộtcáchtưduyvềsựthayđổitrongkinhdoanh,pháttriểncánhânhaygiáodụclàsuynghĩ

vềnónhưmộthànhtrìnhtừtrạngtháihiệntạiđếntrạngtháimongmuốn.Vấnđềnằmởsựkhácbiệtgiữahaitrạngthái.Bằngcáchthiếtlậpmộtkếtquảtrongtươnglai,theonghĩanàođóbạnđãtạoramộtvấnđềtronghiệntại,vàngượclại,tấtcảcácvấnđềtronghiệntạicóthểđượcbiếnthànhkếtquả.

Hànhvi,suynghĩvàcảmxúccủabạnsẽkhácnhaukhiởtrạngtháihiệntạivàtrạngthái

mongmuốn.Đểdichuyểntừtrạngtháinàysangtrạngtháikiabạncầnnhữngnguồnlực. Sinhlựcchohànhtrìnhnàyđếntừđộnglựcthúcđẩy.Trạngtháimongmuốnphảilàthứgì

đóchúngtathựcsựmuốnhaycósựliênkếtrõràngđếnđiềuchúngtathựcsựmuốn.Chúngtacũngphảicamkết theođuổikếtquả;nhữnghạnchế trướcđó thườngchothấyyếutốmôi

trườngchưađượccânnhắckỹ lưỡng.Nóingắngọn, chúng taphảimuốn thựchiệnchuyếnhànhtrìnhvàtintưởngrằngmụctiêuđặtracóthểthựchiệnđượcvàxứngđáng. Kỹnăng,kỹthuậtvàtrạngtháiđầynănglượngcủatâmtrílànhữngconđườngđểđạtđược

mụctiêu.Chúngcóthểliênquanđếntrạngtháithểchất,dinhdưỡng,sứcmạnhvàkhảnăngchịuđựngcủachúngta.KỹnăngNLPlànhữngnguồnlựclớnlaođểvượtquaràocản,sựkhángcựvàcảntrở. GIAOTIẾP

Giaotiếplàmộttừđakhíacạnhbaoquáttấtcảcáctươngtácvớinhữngngườikhác:hội

thoạithôngthường,thuyếtphục,giảngdạyvàđàmphán. Giaotiếplàgì?Giaotiếplàmộtdanhtừtĩnhnhưngthựcsựgiaotiếplàmộtchutrìnhhay

vòngtrònkhépkínliênquanđếnítnhấthaingười.Bạnkhôngthểgiaotiếpvớimộttượngsápđược,điềuđókhôngcóýnghĩagìcả,tượngsápsẽkhôngđáplờibạn.Khigiaotiếpvớimộtngườikhác,bạnnhậnđượcphảnhồitừhọvàbạnphảnứngbằngnhữngsuynghĩvàcảmxúccủabạn.Nhữnghànhvihiệntạicủabạnxuấtpháttừnhữngphảnứngnộitạitrướcnhữngđiềubạnnghevàthấy.Chỉkhitậptrungchúýđếnngườikiabạnmớibiếtmìnhcầnphảinóihaylàmgìtiếptheo.Ngườikiacũngphảnứnglạihànhvicủabạntheocáchtươngtự.

Vòngtrònmêhoặc

Bạngiaotiếpbằngngôntừ,bằngchấtgiọngvàcơthểmình:điệubộ,cửchỉ,biểuhiện.Bạn

khôngthểkhônggiaotiếp.Mộtvàithôngđiệpvẫnsẽđượctruyềntảingaycảkhibạnkhôngnóigìvàngồiim.Dođógiaotiếpliênquanđếnviệctruyềntảimộtthôngđiệptừngườinàysangngườikhác.Làmthếnàobạnbiếtđượcthôngđiệpbạngửiđi là thứngườikhácnhậnđược?Bạnchắchẳnđãcókinhnghiệmtrongviệcđưaranhữngnhậnxéttrunglậpdànhchoaiđóvàkinhngạcvìcáinghĩamàhọdiễndịchra.Làmthếnàobạnbiếtchắcrằngýnghĩahọnhậnđượclàđiềubạnmuốntruyềntải? CómộtbàitậpkháthúvịtrongnhữngkhóahọcNLP.Bạnchọnramộtcâuđơngiản,“Hôm

naylàmộtngàyđẹptrời”,vàcóbathôngđiệpxúccảmbạnmuốntruyềntảitrongcâunóinày.Bạncóthểchọnnóicâuđótheocáchvuivẻ,đedọahaymỉamai.Hãynóicâuđótheobacáchvớimộtngườikhácmàkhôngthôngbáotrướcchohọbiếtbathôngđiệpmàbạnmuốntruyềntải.Sauđó,hãyđềnghịngườinàynóichobạnbiếtnhữngthôngđiệpxúccảmnàocôấythựcsựnhậnđượctừcâunóicủabạn.Đôikhiđiềubạnmuốntruyềntảichínhlàđiềucôấycảmnhậnđược.Nhưngthườngthìkhôngphảivậy.Lúcnàybạnbiếtđượcrằngbạncầnphảilàmgìkhácvớigiọngnóivàngônngữcơthểđểbảođảmrằngthôngđiệpcôấynhậnđượccũngchínhlàthôngđiệpbạnmuốntruyềntải. Giao tiếpbaohàmnhiều thứchứkhôngchỉ lànhữngngôn từchúng tanói.Ngôn từchỉ

chiếmmộtphầnnhỏtrongsứctruyềncảmcủamỗingườichúngta.Cácnghiêncứuchothấytrongmộtbuổithuyếttrìnhtrướcđámđông,55%tácđộngđếntừngônngữcơthể–điệubộ,cửchỉvàgiaotiếpbằngmắt,38%đếntừgiọngnóicủabạnvàchỉ7%đếntừnộidungbàithuyếttrình.(MehrabianvàFerris,“Sựsuyluậncủatháiđộtừgiaotiếpphingôntừhaikênh”trongTheJournalofCounsedingPsychology(Tạpchítâmlýhọctưvấn),số31,1967,trang248-252.) Cùngmộtđiệubộnhưngsẽthểhiệnnhữngđiềukhácnhautrongnhữngtìnhhuốngkhác

nhau,vàngônngữcơthểrõràngcũngnhưgiọngđiệucóthểtạorasựkhácbiệtlớnđếnhiệuquảảnhhưởngvàýnghĩacủanhữnggìchúngtanói.Vấnđềkhôngphảichúngtanóigìmàcáchchúngtanóimớilàthứtạorakhácbiệt.MargaretThatcherđãdànhrấtnhiềuthờigianvànỗlựcđểthayđổichấtgiọngcủabà.Giọngđiệuvàngônngữcơthểquyếtđịnhliệutừ“Xinchào”đơnthuầnchỉlàsựnhậnranhau,mộtlờiđedọa,câuchàotìnhýhaymộtlờichàovuivẻ.Cácdiễnviênkhônghẳnchỉtậpluyệnngôntừ,họđượchuấnluyệnvềgiọngđiệuvàngônngữcơthể.Bấtkỳdiễnviênnàocũngphảicókhảnăngtruyềntảiítnhấtlàmộttánhữngsắctháiýnghĩakhácnhaucủatừ“không”.Tấtcảchúngtađềubiểulộnhiềusắctháiýnghĩatrongnhữnghộithoạithườngngàyvàchắcchắncũngcóhàngtácáchđểnói“không”,chỉlàchúngtakhôngsuynghĩmộtcáchcóýthứcvềnómàthôi. Nếungôntừlànộidungcủathôngđiệpthìđiệubộ,cửchỉ,nhữngbiểuhiệnkhuônmặtvà

giọngđiệulàngônngữcảnhbáothôngđiệpvàchúngphốihợpvớinhautạoraýnghĩacủagiaotiếp. Dođókhôngcógìbảođảmrằngngườikiasẽhiểuđượcthôngđiệpmàbạnđangcốtruyền

tải.Câutrảlờilạiquaytrởvềkếtquả,sựsắcsảovàsựlinhđộng.Bạnhãyđặtrakếtquảtronggiaotiếp.Hãylưuýđếnnhữngphảnhồinhậnđượcvàtiếptụcthayđổiđiềumìnhlàmhoặcnóichođếnkhinhậnđượcphảnhồimongmuốn.

Đểtrởthànhngườigiaotiếphiệuquả,hãyhànhđộngdựatrênnguyêntắcsau:

Ýnghĩacủaviệcgiaotiếplànhậnđượcphảnhồimàbạnmongmuốn.

Chúngtakhôngngừngsửdụngkỹnănggiaotiếpđểgâyảnhhưởnglênngườikhác;tấtcả

nhữnghoạtđộngtrịliệu,quảntrịvàgiáodụcđềuliênquanđếnkỹnănggâyảnhhưởngvàgiaotiếp.Cómộtnghịchlýlàtrongkhikhôngaithíchthúvớinhữngkỹnănghọctậpkhôngmanglạihiệuquả,thìnhữngkỹnănghiệuquảlạilàthứbịphỉbángvàgắncáimácthaotúng.Sựthaotúngmang theonóngữnghĩa rằngbằng cáchnàođóbạnépngườikhác làmđiềugìđóđingượclạilợiíchcủahọ. ĐiềunàyhiểnnhiênkhôngđúngtrongNLP,ngànhhọcchứađựngsựthôngthái, các lựa

chọnvàmôitrườngbênngoàiđượcxâydựngởmộtcấpđộsâuhơn.NLPlàkhảnăngphảnứnghiệuquảtrướcmọingườicũngnhưhiểuvàtôntrọnghìnhmẫucủahọtrongthếgiới.Giaotiếp

làmộtvòngtròn,bạnlàmgìđểgâyảnhhưởnglênngườikiavàhọlàmgìđểgâyảnhhưởngtrởlạibạn;khôngthểkhácđược.Bạncóthểchịutráchnhiệmphầncủamìnhtrongvòngtrònnày.Bạnđãgâyảnhhưởnglênngườikhácrồi,lựachọngiờđâychỉlàbạncónhậnbiếthaykhôngnhậnbiếtđượccácảnhhưởngbạntạora.Câuhỏiduynhấtlà,bạncóthểgâyảnhhưởnglênngườikhácvớisựchínhtrựckhông?Sứcảnhhưởngcủabạncóđồnghànhvớinhữnggiátrịcủabạnkhông?NhữngkỹthuậttrongNLPlàtrunglập.Cũngnhưnhữngchiếcxe,cáchthứcchúngđượcsửdụnghaychúngđượcdùnglàmgìtùythuộcvàokỹnăngvàtoantínhcủangườicầmlái. HÒAHỢP

Làmsaobạnđivàođượcmộtvòngtròngiaotiếp?Làmsaobạncóthểtôntrọngvàđánhgiá

caohìnhmẫucủamộtngườikháctrongkhivẫngiữnguyêntínhchínhtrựccủamình?Tronggiáodục,trịliệu,tưvấn,kinhdoanh,bánhàngvàđàotạo,hòahợphaythấucảmlàyếutốthiếtyếuđểxâydựngmộtbầukhôngkhítintưởng,tựtinvàthamgianăngđộngmàtrongđómọingườicóthểtựdophảnhồi.Chúngtacóthểlàmgìđểcóđượcsựhòahợpvớingườikhác,làmcáchnàochúngtaxâydựngđượcmộtmốiquanhệdựatrênsựtintưởngvàphảnhồinhiệttình,vàlàmcáchnàochúngtacóthểchọnlọccũngnhưmởrộngkỹnăngtựnhiênnày? Đểcóđượccâutrảlờithựctiễnchứkhôngphảilýthuyết,hãylậtlạicâuhỏi.Làmsaobạn

biếtkhinàohaingườihòahợpvớinhau?Khibạnnhìnquanhcácnhàhàng,vănphònghaybấtkỳnơinàocóngườigặpgỡvàtròchuyện,làmsaobạnbiếtngườinàohòahợpvớingườinàovàngườinàothìkhông? Giaotiếpdườngnhưtrôichảyhơnkhihaingườihòahợpvớinhau,cơthểvàngôntừcủahọ

khớpvớinhau.Nhữnggìchúngtanóicóthểpháhủymốiquanhệnhưngnóchỉchiếm7%tronggiaotiếp.Ngônngữcơthểvàgiọngđiệuquantrọnghơn.Bạncóthểnhậnrarằngnhữngngườihòahợpthườngbắtchướcvàkhớpvớinhautrongđiệubộ,cửchỉvàgiaotiếpbằngmắt.Giốngnhưtrongkhiêuvũ,đôibạnnhảyphảnhồivàbắtchướctheobướcnhảycủangườikia.Họthamgiamộtđiệunhảyphảnhồitươnghỗ.Ngônngữcơthểcủahọbổsungchonhau. Bạntừngthamgiamộtcuộchộithoạivớingườinàođóvànhậnrarằngcảcơthểcủabạnvà

ngườiđóđềucóchungtưthếchưa?Sựhòahợpcàngsâuthìngônngữcơthểcàngphảnchiếurõrànghơn.Kỹnăngnàydườngnhưlàbẩmsinhkhinhữngembémớisinhlắclưtheoâmđiệugiọngnóicủanhữngngườixungquanh.Khikhônghòahợp,cơthểconngườisẽphảnánhngayđiềuđó–bấtkểhọnóigì,cơthểcủahọkhôngkhớpvớinhau.Họđangkhôngcùngthamgiamộtđiệunhảyvàbạncóthểnhậnrangayđiềunày. Nhữngngườithànhcôngthườngtạomốiquanhệvàquanhệgiúptạodựngniềmtin.Bạn

cóthểxâydựngmốiquanhệvớibấtkỳaibằngcáchchọnlọccóýthứcnhữngkỹnăngtạodựngmốiquanhệtựnhiênmàbạnsửdụngmỗingày.Bằngcáchlàmchokhớpvàbắtchướcngônngữcơthểcũngnhưgiọngđiệu,bạncóthểnhanhchóngtạodựngđượcmốiquanhệvớibấtkỳai.KhớptronggiaotiếpbằngmắthiểnnhiênlàmộtkỹnăngtrongtạodựngquanhệvànólàkỹnăngduynhấtđượcgiảngdạybàibảntrongvănhóaAnh,nềnvănhóanghiêmcấmviệcchúýnhiềuđếnngônngữcơthểmộtcáchcóýthứcvàphảnứngvớinhữngngônngữnày. Đểtạodựngmốiquanhệ,hãythamgiađiệunhảyvớingườikiabằngcáchkhớpvớingôn

ngữcơthểcủahọmộtcáchnhạycảmvàtôntrọng.Hànhđộngnàygiúpxâydựngcầunốigiữabạnvàhìnhmẫucủahọtrongthếgiới.Làmchokhớpkhôngphảilàbắtchướcnhưvẹt–nhữnghànhđộngkệchcỡm,cườngđiệuvàsaochépkhôngsuynghĩnhữngcửđộngcủangườikia,vàthườngbịxemlàchướngtaigaimắt.Bạncóthểkhớpnhữngcửđộngcủacánhtaybằngnhữngcửđộngnhỏcủabàntay,cửđộngcơthểbằngcửđộngcủacáiđầu.Đógọilà“bắtchướcchéo”.Bạncóthểkhớpsựphânphốicânnặngcơthểvàcáctưthếcơbản.Khigiốngnhau,ngườitathườngthíchnhau.Khớphơithởlàmộtcáchthứcrấthữuhiệuđểtạodựngquanhệ.Bạncó

thểthấyrằngkhihaingườicóquanhệsâusắchọthườnghòachungmộtnhịpthở. Đólànhữngyếutốcơbảncủaquanhệ.Nhưngđừngtinchúngtôi.Hãylưuýxemchuyệngì

diễnrakhibạnbắtchướcnhữngngườikhác.Rồilạiđểýxemchuyệngìdiễnrakhibạndừnglại.Hãyđểýxemnhữngngườicóquanhệvớinhaulàmgì.Hãybắtđầuđểýđếnnhữnggìbạnlàmmộtcáchtựnhiênđểcóthểgạnlọcvàlựachọnkhinàolàmđiềuđó. Hãyđặcbiệtđểýxemchuyệngìdiễnrakhibạnkhớplệch.Mộtvàinhàtrịliệuvàtưvấncó

khảnăngbắtchướcvàkhớpmộtcáchvôthứcđếnmứctựnhiên.Khớplệchlàmộtkỹnăngvôcùnghữuích.Cáchthứctinhtếnhấtđểkếtthúcmộtcuộchộithoạilàrờikhỏiđiệunhảy.Vàbạnkhôngthểrờikhỏiđiệunhảynếubạnkhôngbắtđầu.Hànhđộngkhớplệchquákhíchnhấttấtnhiênlàquaylưngbỏđi. Khớpgiọngnóicũnglàmộtcáchđểtạodựngquanhệ.Bạncóthểkhớpâmđiệu,tốcđộ,âm

lượngvànhịpđiệucủagiọngnói.Việcnàycũnggiốngnhưsongcamộtbàiháthayđoạnnhạcvớingườikia,bạnthamgiavàhòaâmcùnghọ.Bạncóthểdùngcáchthứckhớpgiọngnóiđểtạodựngquanhệkhinóichuyệnđiệnthoại.Sauđó,bạncóthểbiếnnóthànhkhớplệchbằngcáchthayđổitốcđộvàâmđiệuđểkếtthúccuộchộithoại.Đâylàmộtkỹnăngrấthữuích.Việckếtthúccuộctròchuyệnđiệnthoạimộtcáchtựnhiênđôikhirấtkhókhăn. Chỉcóhaigiớihạnchokhảnăngtạodựngquanhệcủabạn:mứcđộbạnnhậnbiếtđiệubộ,

cửchỉcũngnhưphongcáchnóichuyện,vàkỹnăngmàbạndùngđểkhớpvớinótrongđiệunhảyquanhệ.Mốiquanhệsẽlàmộtđiệunhảyhòahợpgiữatínhchínhtrựccủabạn–điềubạncóthểlàmvàtintưởngbằngcảtráitim,vàviệcbạnsẵnsànglàmgìđểxâydựngcầunốiđếnhìnhmẫuvềthếgiớicủangườikia. Hãyđểýxembạncảmthấythếnàokhikhớphànhđộng;bạncóthểcảmthấyrấtkhông

thoảimáikhikhớphànhđộngvớimộtvàingười.Chắchẳncómộtvàihànhvibạnkhôngmuốnkhớptrựctiếp.Bạnsẽkhôngmuốnkhớptheokiểuthởnhanhhơnrấtnhiềukiểuthởthôngthườngcủabạncũngnhưkiểuthởcủangườicóbệnhhensuyễn.Bạncóthểbắtchướchaikiểuthởđóvớinhữngcửđộngnhỏcủabàntay.Nhữngcửđộngcựaquậycủamộtngườicóthểđượcbắtchướctinhtếbằngcáchxoaycảcơthểbạn.Hànhđộngnàyđôikhiđượcgọilàkhớpchéo,sửdụngnhữnghànhvitươngtựthayvìkhớphànhđộngtrựctiếp.Nếubạnđãsẵnsàngsửdụngnhữngkỹnăngnàymộtcáchcóýthức,thìbạncóthểtạodựngquanhệvớibấtkỳaibạnmuốn.Bạnkhôngcầnphải thíchngườikia thìmới tạodựngmốiquanhệ,bạnchỉđơnthuầnlàxâydựngcầunốiđểhiểuhọhơn.Tạodựngquanhệlàmộtlựachọnvàbạnsẽkhôngthểbiếtcáigìhiệuquảhaykếtquảnómanglạithếnàotrừkhibạnthửnó. Dođó,quanhệlàmôitrườngtổngquátbaoquanhthôngđiệpngôntừ.Nếuýnghĩacủagiao

tiếplàphảnứngmànógợira,thìtạodựngquanhệchínhlàkhảnănggợiranhữngphảnứngđó.

ĐỒNGHÀNHVÀDẪNDẮT

Mốiquanhệchophépbạnxâydựngcầunốiđếnngườikia:bạncóchungsựthấuhiểuvà

liênhệ.Trênnềntảngđó,bạncóthểbắtđầuthayđổihànhvicủamìnhvànhiềukhảnăngngườikiasẽđi theo.Bạncó thểdẫndắthọđi theomộthướngkhác.Giáoviêngiỏinhất lànhữngngườitạodựngđượcmốiquanhệvàđivàothếgiớicủahọctrò,dođódễdànglàmcho

họctrònắmbắtchủđềcũngnhưkỹnăngmàhọmuốntruyềntải.Nhữnggiáoviênnàyhòađồngvớihọctròcủamìnhvàmốiquanhệtốtgiúpviệcdạyhọctrởnêndễdànghơn. TrongNLP,đóđượcgọilàđồnghànhvàdẫndắt.Đồnghànhlàhànhđộngxâydựngcầunối

thôngquaquanhệvàtôntrọng.Dẫndắtlàthayđổihànhvicủabạnđểngườikiađitheo.Dẫndắtsẽkhônghiệuquảnếukhôngcóquanhệ.Bạnkhôngthểdẫnaiđóquacầunếukhôngbắccầutrước.KhitôinóivớianhbạnmàtôitìnhcờgặprằngtôiđangviếtmộtcuốnsáchvềchủđềLậptrìnhNgônngữTưduy,tôikhôngđồnghànhvớianhấy,dođótôikhôngthểdẫndắtanhấyđếnsựgiảnggiảivềđiềutôiđangviết. Giữnguyênhànhvicủamìnhrồihyvọngnhữngngườikhácsẽhiểuvàbướctheobạncũng

làmộtlựachọn.Đôikhicáchnàymanglạikếtquảmongmuốnnhưngđôikhikhông.Khigiữnguyênhànhvicủamình,bạnsẽnhậnđượcrấtnhiềukếtquảkhácnhauvàkhôngphảitấtcảđềutốtđẹp.Nếubạnsẵnsàngthayđổihànhviđểphùhợpvớikếtquảthìkhảnăngthànhcôngcủabạnsẽcaohơn. Chúngtavẫnluônđồnghànhnhưthếđểphùhợpvớinhữngtìnhhuốngxãhộikhácnhau,

đểkhiếnngườikháccảmthấydễchịu,vàđểkhiếnchúngtathấydễchịu.Chúngtađồnghànhcácnềnvănhóakhácnhaubằngcách tôn trọngphong tục tậpquáncủa từngnơi.Nếubạnmuốnbướcvàomộtkháchsạncaocấp,bạnphảiđeocà-vạt.BạnkhôngđượcnóitụctrướcmặtGiáohoàng.Bạnphảiđếnbuổiphỏngvấnxinviệctrongtrangphụcphùhợpnếubạnthựcsựmuốncócôngviệcđó. Đồnghànhlàmộtkỹnăngtạodựngquanhệtổngquátmàchúngtasửdụngkhithảoluậnvề

sởthích,bạnbè,côngviệchaythúvuichung.Chúngtađồnghànhcảmxúc.Khingườichúngtayêuthươngđangbuồnbã,chúngtahànhxửvànóichuyệnmộtcáchcảmthôngchứkhôngphảivuivẻlalớn“Hãyvuilênchứ!”.Hànhđộngnàychắchẳnsẽkhiếnhọcảmthấychánnảnhơn.Cóthểbạnbiệnhộrằngbạnnóivậylàcóýtốtnhưngcáchđókhônghiệuquảđâu.Lựachọntốthơncóthểlà,đầutiênhãybắtchướcvàkhớpdángđiệucũngnhưsửdụnggiọngnóinhẹnhàngphùhợpvớicảmxúccủahọ.Sauđó,dầnthayđổivàđiềuchỉnhsangdángđiệutíchcựcvàhữuích.Nếucầunốiđãđượcxâynên,ngườikiasẽđitheosựdẫndắtcủabạn.Họsẽnhậnratrongvôthứcrằngbạntôntrọngtâmtrạngcủahọvàsẵnsàngđitheobạnnếuđólàcáchmàhọmuốnđi.Cáchthứcđồnghànhvàdẫndắtcảmxúcnàylàmộtcôngcụrấthiệuquảtrongtưvấnvàtrịliệu. Vớingườiđangtứcgiận,hãytỏragiậndữkémhọmộtchút.Nếubạnthểhiệnquálố,mọi

chuyệnsẽcónguycơleothang.Mộtkhiđãkhớphànhđộng,bạncóthểdẫndắthọbìnhtĩnhtrởlạibằngcáchgiảmdầncườngđộhànhvicủamình.Cảmgiáckhẩncấpcóthểđượcbướctheovàkhớpbằngcáchsửdụnggiọngnóilớnhơnvànhanhhơnthôngthường. Bạncũngcóthểtạodựngquanhệbằngcáchtôntrọngnhữnggìngườikhácnói.Bạnkhông

phảiđồngývớiđiềuđó.Mộtcáchrấthayđểlàmđiềunàylàloạibỏtừ“nhưng”khỏitừđiểncủabạn.Hãythaynóbằngtừ“và”.“Nhưng”làtừtiêucực,nóẩnýrằngbạnđãnghengườikianóigì…nhưng…cónhữngphảnbácvàkhôngđếmxỉagìđếncáihọnói.“Và”làtừvôhại.Nóđơnthuầnchỉthêmvàohoặcmởrộngđiềuvừanói.Ngôntừtựbảnthânchúngchứađựngsứcmạnhvôcùnglớn.Bạncóthểcânnhắcsựthayđổinày.Nócóthểrấtkhókhăn.Nhưngchắcrằngbạnsẽthấynórấthiệuquả.Vàbạnsẽcónhiềumốiquanhệhơn. Nhữngngườicócùngnềnvănhóathườngcóchunggiátrịvàcáinhìnvềthếgiới.Cóchung

mốiquantâm,bạnbè,thúvui,cáimìnhthích,khôngthíchvàquanđiểmchínhtrịsẽtạoravàimốiliênkết.Chúngtathườnghòanhậprấttựnhiênvớinhữngngườicóchunggiátrịvàđứctin. ĐồnghànhvàdẫndắtlàýtưởngcơbảncủaNLP.Nósuyxétđếnmốiquanhệvàtôntrọng

hìnhmẫucủangườikhácvềthếgiới.Nóhướngđếnmộtdựđịnhtốtvàlàmộtcáchthứcrấthiệuquảđểđạtđượcthỏathuậnhaymộtkếtquảchung.Đểcóthểđồnghànhvàdẫndắtthànhcông,bạncầnphảichúýđếnngườikhácvàlinhđộngtronghànhviđểphảnứngkịpthờivớinhữngthứbạnthấyvànghe.NLPlàmônvõtrongnghệthuậtgiaotiếp:taonhã,thúvịvàrấthiệuquả.

CHƯƠNG2.CÁNHCỬACỦANHẬNTHỨC Nếuvòngtròngiaotiếpcómộtsựkhởiđầu,thìnóbắtđầuvớicácgiácquancủachúngta.

NhưAldousHuxley từngchỉ ra, cánhcửacủanhận thức lànhữnggiácquan,mắt,mũi, tai,miệngvàda,vàđâylànhữngđiểmtiếpxúcduynhấtcủachúngtavớithếgiới. Thậmchínhữngđiểmtiếpxúcnàycũngkhôngnhưvẻbềngoàicủachúng.Chẳnghạnnhư

đôimắt,cửasổtâmhồncủabạn.Chúngkhôngphảinhưvậy.Chúngkhôngphảilàcửasổhaythậmchílàmáyquayphim.Cóbaogiờbạntựhỏivìsaomáyquayphimkhôngbaogiờghilạiđượcnhữngđiểmcốtyếutrongmộthìnhảnhmàbạnthấy?Mắtcủabạnthôngminhhơnmáyquayphimrấtnhiều.Nhữngtếbàocảmthụ,tếbàohìnhnónvàhìnhquecủavõngmạckhôngchỉphảnứngvớiánhsángmàcònvớinhữngthayđổivàkhácbiệttrongánhsáng. Hãythựchiệnmộtnhiệmvụkháđơngiảnlànhìnvàomộttrongnhữngtừởcâunày.Nếu

mắtcủabạnvàtờgiấyđứngimhoàntoàn,từbạnđangnhìnsẽbiếnmấtngaykhimỗitếbàohìnhquephảnứnglạitrướcnhữngkíchthíchtrắnghayđen.Đểtiếptụcgửithôngtinvềhìnhdạngcủanhữngkýtự,mắtchúngtachuyểnđộngrấtnhanhđểnhữngtếbàohìnhquethuhìnhảnhởranhgiớigiữatrắngvàđentiếptụcđượckíchthích.Theocáchnàychúngtatiếptụcnhìnthấyđượcnhữngkýtự.Hìnhảnhđượcchiếuđảongượclạitrênvõngmạc,chuyểnhóathànhnhữngxungđiệnbởicáctếbàohìnhnónvàhìnhquevàđượcphầnvỏnãophụtráchthịgiácsắpxếplại.Hìnhảnhcuốicùngđượcxem“ởngoàikia”nhưngthựctếnóđượctạorasâutrongbộnãochúngta. Dovậychúngtanhìnthôngquamộtchuỗiphứctạpnhữngphễulọcnhậnthứcđanghoạt

động.Quátrìnhnàycũngtươngtựvớicácgiácquankhác.Thếgiớichúngtađangnhậnthứckhôngphảilàthếgiớithựccủanhữnglãnhthổ.Nólàmộtbảnđồdohệthầnkinhvẽra.Nhữngthứchúngtachúýtrongbảnđồsauđóđượclọckỹhơnbằngniềmtin,mốiquantâmvàthiênkiếncủachúngta. Chúngtacóthểhọccáchchophépnhữnggiácquanphụcvụchúngtatốthơn.Khảnăng

nhậnranhiềuthứhơnvàchọnlọctốthơnbằngtấtcảcácgiácquancóthểnângcaochấtlượngcuộcsốngcủachúngtarấtnhiềuvàđâycũnglàmộtkỹnăngthiếtyếutrongrấtnhiềucôngviệc.Chuyêngiathửrượucầncóvòmmiệngrấttinhnhạy;nhạcsĩcầncókhảnăngphânbiệtâmthanhtốt.Thợxâyhaythợtrạmkhắccầnnhạycảmvớinhữngchấtliệuanhtasửdụngđểchorađờicáctácphẩmtừđávàgỗ.Họasĩcầnnhạycảmvớinhữngsắctháicủamàusắcvàhìnhdạng. Huấnluyệnkỹnăngnàykhôngphảichỉtậptrungvàoviệcnhìnngườikhác,màphảibiết

đượccầnnhìncáigì,họccáchnhậnranhữngkhácbiệttạorađiềukhácbiệt.SựpháttriểnnhậnthứcphongphúhơntrongcácgiácquancủachúngtachínhlàsắcsảocảmnhậnvàđâylàmụctiêurõràngtronghuấnluyệnNLP. NHỮNGHỆTHỐNGĐẠIDIỆN

Giaotiếpbắtđầuvớisuynghĩcủachúngta,vàchúngtasửdụngngôntừ,giọngnóicũng

nhưngônngữcơthểđểtruyềntảinhữngsuynghĩđóđếnmộtngườikhác.Vậysuynghĩlàgì?Córấtnhiềuđápánkhoahọckhácnhaunhưngbảnthânmọingườiđềuhiểurấtrõsuynghĩlàgì.Mộtcáchthứchiệuquảđểsuynghĩvềsuynghĩlàsửdụngcácgiácquantheocáchnộitại. Khichúngtanghĩvềcáichúngtathấy,nghehaycảmthấy,chúngtađangtáitạolạinhững

hìnhảnh,âmthanhvàcảmxúcbêntrongtâmtrímình.Chúngtatáitrảinghiệmnhữngthôngtindướidạngcảmgiácmàchúngtađãnhậnđượcbanđầu.Đôikhichúngtanhậnbiếtđượcmìnhđang làmđiềunày, đôi khi không.Bạn có nhớmìnhđã đi đâu trong kỳnghỉ vừa rồi

không? Giờlàmthếnàobạnnhớđược?Cóthểnhữnghìnhảnhvềnơiđóhiệnlêntrongtâmtríbạn.

Cóthểbạnnhắcđếncáitênhaynghenhữngâmthanh.Haycóthểbạngợinhớlạinhữnggìbạnđãcảmnhận.Suynghĩlàmộthoạtđộngrấtthôngthườnghiểnnhiênđếnnỗichúngtachưatừngsuynghĩlầnthứhaivềnó.Chúngtathườngsuynghĩvềđiềuchúngtasuynghĩmàkhôngphảicáchchúngtasuynghĩvềđiềuđó.Chúngtacũngtintưởngrằngnhữngngườikháccũngsuynghĩnhưthế. Dođó,mộtcáchchúngtasuynghĩlànhớvềnhữnghìnhảnh,âmthanh,cảmxúc,vịvàmùi

chúngtađãtrảiquamộtcáchvôthứchaycóýthức.Thôngquangônngữ,chúngtacóthểtạorarấtnhiềutrảinghiệmtrigiácmàkhôngphảithựcsựtrảiquanó.Hãyđọcđoạntiếptheochậmnhấttronggiớihạnbạnvẫncảmthấythoảimái. Hãynghĩvềkhoảnhkhắcbạnđangđidạotrongrừngthông.Nhữngngọnthôngvượtquá

đầubạn,vươncaoởmọiphíaxungquanh.Bạnnhìnthấymàusắccủakhurừngkhắpnơivàánhsángmặttrờirọichiếutạoranhữngdãybónglávàkhảmtrênnềnđất.Nhữngtianắnglọtquakẽlávànhảynhóttrênđầubạn.Bạncảmnhậnđượckhônggiantĩnhlặngchỉcótiếngchimhótvàtiếngbướcchânbạnlạoxạotrênthảmlávàng.Thỉnhthoảngcótiếnggãyrắcdòntankhibạnđạpphảimộtcànhcâykhô.Bạnchạmtayvàomộtthâncâyvàcảmnhậnvẻxùxìcủalớpvỏ.Bạncảmnhậnlàngiónhẹnhàngmơnmantrêndamặt,bạnnhậnrahươngthơmnồngcủathônghòaquyệnvớimùiđấtrừng.Vẫnnhẹnhàngrảobước,bạnnhớrằngbữatốisẽsớmđượcdọnravàđâylàmộttrongnhữngbữaănyêuthíchnhấtcủabạn.Bạndườngnhưcóthểhìnhdungmìnhđangnếmnhữngmónănđó. Đểcảmnhậnđượcđoạnvăntrên,bạnhãytựtrảinghiệmđiềuđótrongtâmtríbằngcáchsử

dụngcácgiácquannộitạiđểhìnhdungnhữnggìcácngôntừvừamiêutả.Chắchẳnbạnđãvẽramộtquancảnhđủmạnhđểthấymìnhđangnếmthứcăntrongmộttìnhhuốngtưởngtượng.Nếutừngđidạotrongrừngthông,cóthểbạnsẽnhớchitiếtnhữngtrảinghiệmtừchuyếndạochơiđó.Nếuchưatừng,bạncóthểxâydựngtrảinghiệmtừnhữngkinhnghiệmtươngtựhaysửdụngnhữngchấtliệuđếntừtruyềnhình,phimảnh,sáchbáovànhữngnguồnkhác.Kinhnghiệmcủabạnlàmộtbứckhảmnhữngkýứcvàsựtưởngtượng.Hầuhếtnhữngsuynghĩcủachúngtalàsựhòatrộnđặctrưnggiữanhữnggìchúngtanhớvànhữngấntượngdogiácquantạonên. Quátrìnhchúngtahìnhdungtrảinghiệmtrongtâmtrícũnggiốngvớiquátrìnhchúngta

trảinghiệmnótrênthựctế.Cũngnhữngtếbàothầnkinhđósinhranhữngxungđiệnhóacóthểđượcđođườngbằngđiệntâmđồ.Suynghĩcóảnhhưởngtrựctiếpđếncơthể;tâmtrívàcơthểlàmộthệthống.Hãydànhítphútđểhìnhdungbạnđangănloạitráicâyyêuthích.Thứquảđócóthểlàtưởngtượngnhưngsựtiếtnướcbọtthìkhông. Chúngtasửdụngnhữnggiácquanhướngngoạiđểnhậnbiết thếgiớivàsửdụngchúng

trongtâmtríđểhìnhdungnhữngtrảinghiệm.TrongNLP,nhữngcáchthứcchúngtanhậnbiết,lưutrữvàmãhóathôngtintrongtâmtrí–nhìn,nghe,cảmgiác,nếmvàngửi–đượcbiếtđếnvớicáitêncáchệthốnghìnhdung. Hệthốngthịgiáchaythườnggọitắtlàhệthống“V”cóthểđượcsửdụngbênngoài(e)khi

quansátthếgiớibênngoài(Ve),hoặcsửdụngbêntrong(i)khichúngtamườngtượngtrongtâmtrí(Vi).Cũngtheocáchđó,hệthốngthínhgiác(A)cóthểđượcchiarathànhnhữngâmthanhbênngoài(Ae)haybêntrong(Ai).Giácquancủacảmxúcđượcgọilàhệthốnggiácquancảmgiác(K).Nhữnggiácquancảmgiácbênngoài(Ke)baogồmnhữngcảmgiácđếntừxúcgiácnhưđụngchạm,nhiệtđộhayđộẩm.Nhữnggiácquancảmgiácbêntrong(Ki)baogồmcảmgiác,cảmxúc,vàcảmxúcnộitạivềcânbằngvànhậnbiếtcơthểđượcbiếtdướicáitêngiácquancảmthụbảnthân.Hệthốngnàyđemlạichochúngtacácphảnhồitừnhữngchuyển

độngcơ thể.Nếukhôngcóchúng, chúng tasẽkhông thểkiểmsoátđượccơ thể trong tìnhtrạngnhắmmắt.Tiềnđìnhcủachúngtalàmộtphầnquantrọngtronghệthốngxúcgiác.Nóxửlýnhữngvấnđềliênquanđếncảmgiáccânbằngvàtrạngtháithăngbằngcủacơthểchúngtatrongkhôngtrung.Tiềnđìnhnằmtrongmộtchuỗinhữngốngchằngchịtbêntrongtaichúngta.Chúngtacórấtnhiềuphépẩndụvềhệthốngnàynhưmấtcânbằng,ngãvàoaiđóhaybịxoayvòng.Hệ thống tiềnđìnhcó tầmảnhhưởngrất lớnvà thườngđượcxemnhưmộthệthốnghìnhdungriêngbiệt. Thịgiác,thínhgiácvàcảmgiáclànhữnghệthốnghìnhdungchínhđượcsửdụngtrongvăn

hóaphươngTây.Cảmgiácvịhaycòngọilàvịgiác(G)vàcảmgiácmùihaycòngọilàkhứugiác(O)thườngkhôngquantrọnglắmvàđượcgomchungvàonhómxúcgiác.Nhữnggiácquannàythườngđóngvaitròquantrọnglàtrunggianliênkếtđếnnhữnghìnhảnh,âmthanhvàbứctranhliênquanđếnchúng. Chúngtaluônsửdụngbahệthốngnàydùchúngtakhôngnhậnbiếttấtcảnhưnhauvàcó

khuynhhướngưutiêncáinàyhơncáikia.Vídụ,nhiềungườicónhữnggiọngnóinộitâmtronghệthốngthínhgiáctạothànhmộtcuộchộithoạinộitâm.Chúngnhắclạinhữngcuộctranhluận,nhữngbàinói,bịaranhữngcâutrảlờivàthôngthườnghaynóichuyệnvớinhau.Tuynhiên,đâychỉlàmộtcáchthứctrongsuynghĩ.

Cáchệthốnghìnhdung

Cáchệthốnghìnhdungkhôngloạitrừlẫnnhau.Bạncóthểhìnhdungramộtcảnhtượng,có

nhữngcảmgiác liênquanvànghenhữngâmthanhcùng lúcdùrằngcó thểhơikhóđể tậptrungvàocảbaviệcmộtlúc.Mộtvàiphầntrongquátrìnhsuynghĩsẽlàvôthức. Ngườicàngchămchúnhiềuvàonhữnghìnhảnh,âmthanhhaycảmgiácnộitâmthìsẽcàng

ítchúýđếnthếgiớibênngoài.Cócâuchuyệnvềmộttaykỳthủnổitiếngởgiảiđấuquốctếquátậptrungvàothếcờđanghìnhdungtrongđầuđếnnỗiôngănnhữnghaibữaăntrongmộtbuổitối.Ônghoàntoànquênviệcmìnhđãăntốirồi.Trạngtháinàyđượcmôtảlà“lạctrongsuynghĩ”.Nhữngngườitrảinghiệmcảmxúcnộitâmmạnhthườngítchịuảnhhưởngcủađauđớnbênngoài. Hànhvicủachúngtaxuấtpháttừsựphatrộngiữanhữngtrảinghiệmcảmgiáctrongtâm

trívàngoàithựctế.Vàobấtkỳthờiđiểmnàochúngtasẽchúýđếnnhữngphầnkhácnhautrongtrảinghiệmbảnthân.Khiđangđọccuốnsáchnày,bạnsẽtậptrungvàotranggiấyvàchắchẳnkhôngnhậnrachântráimìnhđangcócảmgiácgì…chođếnkhitôiđềcậpđếnnó… Khitôigõdòngnày,tôihầunhưchỉđểýđếncuộchộithoạinộitâmđangđồnghànhvớitốc

độgõ(rấtchậm)củatôitrêncôngcụxửlývănbản.Tôisẽbịphântâmnếuchúýđếnnhữngâmthanhbênngoài.Vìkhôngphảilàngườiđánhmáygiỏi,nêntôiphảinhìnvàobànphímvàcảmnhậnchúngquacácngóntaycủamìnhkhiđánhmáy,dođógiácquanthịgiácvàvậnđộngcủatôiđangđượcsửdụngthựctế.Điềunàysẽthayđổinếutôingừnglạiđểhìnhdungmộtcảnhtượngmàtôimuốnmiêutả.Cómộtvàidấuhiệukhẩncấpmàtôisẽngaylậptứcchúý:

cơnđaubấtchợt,aiđógọitêntôi,mùikhói,haynếutôiđóivàtôingửithấymùithứcăn. HỆTHỐNGHÌNHDUNGĐƯỢCƯACHUỘNG

Chúngtasửdụngtấtcảcácgiácquanbênngoàivàotấtcảcácthờiđiểm,dùrằngchúngta

sẽtậptrungsửdụnggiácquannàynhiềuhơngiácquankháctùythuộcvàođiềuchúngtađanglàm.Trongbấtkỳtriểnlãmtranhnào,chúngtasẽhầunhưchỉdùngđếnmắt,trongmộtbuổihòa nhạc, chúng ta hầu như chỉ sử dụng tai. Điều ngạc nhiên là khi suy nghĩ, chúng ta cókhuynhhướngưachuộngmộthaycólẽlàhaihệthốnghìnhdungbấtchấpchúngtađangnghĩvềchuyệngì.Chúngtacóthểsửdụngtấtcảcáchệthốnghìnhdung,vàchođếntầmtuổi11hay12,chúngtađãcónhữnglựachọnyêuthíchrõràngcủariêngmình. Nhiềungườicókhảnăngtạoratrongtâmtrínhữnghìnhảnhrõràngvàchủyếusuynghĩ

bằnghìnhảnh.Nhữngngườikhác lại thấycáchnàyrấtkhókhăn.Họcó thểnóichuyệnrấtnhiềuvớibảnthântrongkhinhữngngườikháclạihànhđộngchủyếudựatrêncảmnhậnvềmộttìnhhuốngnàođó.Khimộtngườicóxuhướngsửdụngmộtgiácquannộitạiđềuđặn,giácquannàyđượcgọilàhệthốngưachuộnghayhệthốngchínhtrongNLP;họthườngsángsuốthơnvàcókhảnăngphânbiệttốtvớihệthốngnàyhơnlànhữnghệthốngkhác. Điềunàycónghĩalàmộtvàingườivốngiỏihơnhaytàinănghơnởnhữngnhiệmvụhaykỹ

năngnhấtđịnh.Họđãhọcđượccáchsửdụng thànhthạomộthayhaigiácquannội tạivànhữnggiácquannàytrởnêntrơntrucũngnhưgiàutínhthựchành,dođócóthểvậnhànhmàkhôngcầnnhiềunỗlựchaynhậnthức.Đôikhimộthệthốnghìnhdungkhôngpháttriểncholắmvàđiềunàykhiếnviệchọcmộtsốkỹnăngnhấtđịnhtrởnênkhókhăn.Vídụ,âmnhạcsẽtrởthànhmônnghệthuậtkhónếubạnkhôngcókhảnăngngheđượcnhữngâmthanhnộitại. Khôngcóhệthốngnàotốthơnhoàntoànsovớinhữnghệthốngkhác,nótùythuộcvàoviệc

bạnmuốnlàmgì.Cácvậnđộngviêncầnmộthệthốngnhậnbiếtxúcgiácpháttriểnvàrấtkhóđểtrởthànhmộtkiếntrúcsưthànhcôngnếuthiếuđikhảnăngtạoranhữnghìnhảnhrõràng.Mộtkỹnăngmàtấtcảnhữngngườithànhcôngtrongbấtkỳlĩnhvựcnàođềucólàkhảnăngdichuyểndễdàngqua tất cả cáchệ thốnghìnhdungvà sửdụnghệ thốngphùhợpnhất chonhiệmvụcầnlàm. Nhữngphươngpháptâmlýtrịliệukhácnhauchothấykhuynhhướngthiênvềnhữnghệ

thốnghìnhdungkhácnhau.Trịliệucơthểchủyếutậptrungvàohệthốngxúcgiác;phântâmhọctậptrungchủyếuvàohệthốngngônngữvàthínhgiác.TrịliệunghệthuậtvàtrườngpháitượngtrưngcủaJunglànhữngvídụvềcáchthứctrịliệudựatrênthịgiácnhiềuhơn. NGÔNNGỮVÀHỆTHỐNGHÌNHDUNG

Chúngtadùngngônngữđểtruyềntảinhữngsuynghĩ.Dođócáchchúngtadùngtừphản

ánhcáchchúngtasuynghĩ.JohnGrinderkểchuyệnvềthờigianôngvàRichardBandlerrờikhỏinhàđểhướngdẫnmộtnhómtrịliệutheoliệuphápGestalt.Richardcườikhinghemộtngườinói,“Tôihiểuanhđangnóigì”. “Hãysuynghĩtheonghĩađen”,ôngnói.“Nhữngđiềuđócóthểcóýnghĩagì?”

“Xemnào”,Johnnói,“Hãyxemxétnótheonghĩađen;giảdụnócónghĩalàmọingườiđang

hìnhdungbằnghìnhảnhýnghĩanhữngngôntừmàbạnsửdụng.” Đâylàmộtgócnhìnrấtthúvị.Khibắtđầuhướngdẫnnhómtrịliệu,họthửápdụngmộtliệu

pháphoàntoànmớimangtínhngẫuhứng.Họchọnnhữngthẻmàuxanhlá,vàng,đỏvàyêucầumọingườiđivòngquanhnhómtrịliệunóimụctiêuthamgiabuổihômđó.Nhữngngườisửdụngrấtnhiềutừvàthànhngữliênquanđếnkhảnăngnghevàâmthanhnhậnđượcthẻ

màuxanhlá.Nhữngngườisửdụngcáctừngữvàthànhngữchủyếumiêutảkhảnăngnhìnnhậnđượcthẻmàuđỏ. Sauđólàmộtbàitậpđơngiản.Nhữngngườicócùngmàuthẻsẽngồilạinóichuyệnvới

nhautrongvòng5phút.Rồihọngồilạinóichuyệnvớinhữngngườicómàuthẻkhác.Sựkhácbiệttrongquanhệgiữanhữngngườinàyrấtsâusắc.Nhữngngườicócùngmàuthẻhòanhậptốthơn.GrindervàBandlerchorằngkếtquảnàyrấtthúvịvàấntượng. VỊTỪ

Chúngtasửdụngtừngữđểmiêutảsuynghĩ,dođócáchchọntừsẽbiểuthịchúngtađang

dùnghệthốnghìnhdungnào.Hãyxemxétbangườivừađọcxongmộtcuốnsách. Ngườiđầutiênnóirằngrarằnganhtathấyrấtnhiềuthứtrongđó.Nhữngvídụđượclựa

chọnrấtkỹđểminhhọachochủđềvàcuốnsáchđượcviếttheophongcáchhàonhoáng. Ngườithứhailạitậptrungvàogiọngvăntrongcuốnsách;cuốnsáchđượcviếttheolốivăn

xuôiđinhtainhứcóc.Thựctế,anhnàykhôngthểbắtđượcchútýtưởngnàocủatácgiảvàanhmuốnnóichotácgiảbiếtsựthậtđó. Ngườithứbachorằngcuốnsáchnóivềmộtchủđềnặngnềtheomộtcáchrấtcânbằng.

Anhnàythíchcáchtácgiảtiếpcậntấtcảnhữngchủđềchínhvàanhcóthểnắmbắtnhữngýtưởngmớirấtdễdàng.Anhcócùngcảmnhậnvớitácgiả. Cảbangườiđềuđọccùngmộtcuốnsách.Bạncóthểnhậnrarằngmỗingườinhìnnhận

cuốnsáchtheomộtcáchkhácnhau.Dùhọnghĩgìvềnóthìcáchhọnghĩvềnócũngkhácnhau.Cáchsuynghĩđầutiênlàvềhìnhảnh,thứhailàvềâmthanhvàthứbavềcảmgiác.Nhữngtừngữgiácquan,tínhtừ,trạngtừvàđộngtừnàyđượcgọilànhữngvịtừtheongônngữNLP.Việcsửdụngthườngxuyênmộtloạivịtừsẽchotabiếthệthốnghìnhdungưachuộngcủamộtngười. Cóthểnhậnrahệthốngưachuộngcủamộtnhàvănbấtkỳbằngcáchlưuýđếnngônngữ

màngườinàysửdụng.(NgoạitrừsáchvềNLPvìtácgiảthườngchọnlựatừngữrấtcẩnthậntrongnhữngcuốnsáchnày…)Nhữngtácphẩmvănhọcvĩđạiluônchứađựngmộttậphợprấtphongphúvàđadạngnhữngvịtừcânbằngtừtấtcảcáchệthốnghìnhdung,dođónóđượcđónnhậnrộngrãi. Nhữngtừnhư“lĩnhhội”,“hiểu”,“suynghĩ”và“quátrình”khôngphảilànhữngngôntừgiác

quan,dođóchúngkhôngthểhiệnhệthốnghìnhdungnào.Cácchuyênluậnhọcthuậtthườngthíchdùngnhữngtừngữkiểunàyhơncácngôntừgiácquancó lẽvìnhậnthứcđượcrằngnhữngngôntừgiácquanmanghơihướngcánhâncủangườiviết,dođóít“kháchquan”hơn.Tuynhiên,nhữngtừngữtrunglậpsẽđượcdiễndịchrakhácnhaubởinhữngngườiđọcthiênvềhệ thốngxúcgiác, thínhgiáchay thịgiácvà tạo ra rấtnhiềunhững tranhcãihọc thuậtthôngthườngliênquanđếnnghĩacủatừ.Aicũngchorằngmìnhđúng. Trongvàituầntới,bạncóthểnhậnraloạingôntừnàobạnưathíchsửdụng.Việclắngnghe

ngườikhácvàkhámphá ra loạingôn từgiácquannàohọưa thích cũng rất thúvị.Nhữngngườiưathíchkiểusuynghĩbằnghìnhảnhcóthểmuốnbiếtliệubạncókhảnăngnhậndạngnhữngmôhìnhngônngữđầymàusắccủanhữngngườixungquanhhaykhông.Nếubạnthiênvềxúcgiác,bạncóthểthấyđượccáchngườikhácchuyểnđộng,vànếubạnsuynghĩbằngâmthanh,chúngtôicóthểyêucầubạnlắngnghevàđiềuchỉnhcáchthứcngườikháctròchuyện. Cónhữngứngdụngrấtquantrọngtrongtạodựngquanhệ.Bímậtcủagiaotiếpkhôngnằm

ởchỗbạnnóicáigìmàởcáchbạnnói.Đểtạodựngquanhệ,hãykhớpnhữngvịtừcủabạnvới

ngườikia.Bạnsẽnóichuyệnbằngngônngữcủahọvàtrìnhbàycácýtưởngtheođúngcáchmàhọnghĩvềnó.Khảnănglàmđượcđiềunàytùythuộcvàohaiyếutố.Yếutốđầutiênlàsắcsảocảmnhậntrongviệcnhậnbiết,nghevàchọnlựanhữngmôhìnhngônngữcủangườikhác.Yếutốthứhailàcómộtkhotừvựngđủnhiềutronghệthốnghìnhdungđóđểphảnứnglại.Tấtnhiên,nhữngcuộchộithoạikhôngthểchỉdướimộthệthốnghìnhdungnhưngviệckhớpngônngữsẽtạoranhữngkếtquảkỳdiệutrongviệctạodựngquanhệ. Bạncónhiềukhảnăngtạodựngquanhệtốtvớingườicócùngcáchsuynghĩnhưbạnvà

bạnlàmđiềuđóbằngcáchlắngnghenhữngngôntừmàanhhaycôtasửdụngbấtchấpviệcbạncóđồngývớingườinàyhaykhông.Bạncóthểsẽởcùng“tầnsố”haycóthểđồngývớingườikia.Từđóbạncóđượcsựthấuhiểukỹlưỡngvớingườinày. Nênsửdụngnhiềuvị từkhácnhaukhi trìnhbày trướcmộtnhómngười.Hãyđểnhững

ngườihìnhdungbằnghìnhảnhthấyđượcđiềubạnnói.Hãyđểnhữngngườisuynghĩbằngâmthanhnghethấybạnnóito,rõràngvàhãysửdụngngônngữcơthểđểnhữngngườisuynghĩbằngxúcgiáccóthểhiểuđượcýbạn.Cònkhôngthìtạisaohọphảinghebạnnóichứ?Bạnsẽđánhmất2/3khángiảcủamìnhnếuchỉgiớihạnbảnthântrongmộthệthốnghìnhdung. HỆTHỐNGDẪNDẮT

Cũnggiốngviệcchúngtaưachuộngmộthệthốnghìnhdungchonhữngsuynghĩcóýthức

củabảnthân,chúngtacũngcómộtcáchthứcưachuộngđểmangthôngtinđếnnhữngsuynghĩcóýthức.Mộtbộnhớđầyđủsẽchứađựngtấtcảnhữnghìnhảnh,âmthanh,cảmgiácvàmùivịcủatrảinghiệmbanđầu,vàchúngtathíchkhơigợi lạimộttrongnhữngyếutốnàytrước.Hãynghĩvềkỳnghỉlễcủamình. Cáigìxuấthiệnđầutiên…?

Mộthìnhảnh,âmthanhhaycảmgiác?

Đâylàhệthốngdẫndắt,giácquannộitạichúngtasửdụngđểtìmlạimộtkýức.Đâylàcách

thôngtinđếnđượctâmtrícóýthức.Vídụ,tôicóthểnhớvềkỳnghỉlễcủamìnhvàbắtđầunhậnthứcvềnhữngcảmgiácthưgiãnmàtôiđãtrảiquanhưngcáchthứckýứcnàytìmđếntâmtrítôibanđầucóthểdướidạngmộthìnhảnh.Ởđây,hệthốngdẫndắtlàthịgiácvàhệthốngưachuộnglàxúcgiác. Hệthốngdẫndắtcũnggiốngchươngtrìnhkhởiđộngcủamáytính–hơikhóchịunhưng

cầnthiếtđểmáytínhhoạtđộng.Hệthốngnàyđôikhiđượcgọilàhệthốngđầuvàovìnócungcấpnguyênliệuđểsuynghĩmộtcáchcóýthức. Hầuhếtmọingườiđềucómộthệthốngdẫndắtưachuộngvànókhôngnhấtthiếtphảilà

hệthốngchính.Mộtngườicóthểcónhiềuhệthốngdẫndắtvớinhiềuloạitrảinghiệmkhácnhau.Vídụ,họcóthểdùnghìnhảnhđểgợinhớlạinhữngtrảinghiệmđauđớnvàâmthanhchonhữngtrảinghiệmdễchịu. Thỉnhthoảngmộtngườikhôngthểnhậnthứcmộttrongnhữnghệthốnghìnhdungcủahọ.

Vídụ,họnóirằnghọkhôngthấyđượcnhữnghìnhảnhtrongđầu.Dùrằngđiềunàyđúngvớithựctế,nhưngnóthựcsựkhôngthểxảyra,bởikhiđóngườinàysẽkhôngthểnhậnranhữngngườixungquanhhoặcmôtảcácsựvật.Ngườinàychỉđơnthuầnlàkhôngnhậnbiếtđượcnhữnghìnhảnhmìnhthấybêntrong.Nếuhệthốngvôthứcnàytạoranhữnghìnhảnhđauđớn,ngườinàycóthểcảmthấyrấttồitệnhưngkhônghiểuvìsao.Đâylàcáchnỗighentỵđượcsinhra. GIÁCQUANTHỨPHÁT,LIÊNTƯỞNGVÀCHUYỂNĐỔI

Bạnđãtừngthấymộtbônghuệtâytrắngnởhoachưa,

Trướckhinhữngbàntaythôkệchchạmvàonó?

Bạnđãtừngngắmcảnhtuyếtrơichưa,

Trướckhimặtđấtlàmnónhơbẩn?

Bạnđãtừngcảmnhậnlônghảily,

Haylôngtơcủathiênngabaogiờchưa?

Bạnđãtừngngửinụtầmxuân

Haymùigỗcamtùngtrongđốnglửachưa?

Bạnđãtừngnếmthửbọngongchưa?

Ồrấttrắngồrấtmềm,

Ồnóthậtngọtngào!

—BENJONSON,1572-1637—

Sựphongphúvàphạmvitrongsuynghĩchúngtaphụthuộcvàokhảnăngliênkếtvàdi

chuyểntừcáchthứcsuynghĩnàysangcáchthứcsuynghĩkia.Dovậy,nếuhệthốngdẫndắtcủatôilàthínhgiácvàhệthốngưachuộngcủatôilàthịgiác,thìtôicókhuynhhướngnhớtớimộtngườidựatrêntiếngnóivànghĩvềngườiđóbằngnhữnghìnhảnh.Từđótôihìnhthànhnênnhữngcảmxúcvềngườiđó. Chúngtanhậnthôngtinbằnggiácquannàynhưngtáihiệnnóbêntrongbằnggiácquan

khác.Âmthanhcóthểkhơigợinhữngkýứcthịgiáchoặcnhữngdữliệuhìnhảnhtrừutượng.Chúngtanóivềâmsắccũngnhưvềnhữngâmthanhấmápvànhữngmàusắcồnào.Hệthốngliênkếttứcthìvàvôthứcgiữanhữnggiácquanđóđượcgọi làgiácquanthứphát.Sựdịchchuyểntừhệthốngdẫndắtsangưachuộngthườnglàmôhìnhgiácquanthứphátquantrọngđiểnhình. Giácquanthứphátđóngvaitròquantrọngtrongcáchchúngtasuynghĩvàmộtvàigiác

quanthứphátthâmnhậpsâuvàrộngđếnnỗidườngnhưkếtnốivàobộnãongaytừkhichúngtasinhra.Vídụ,màusắcthườngcómốiliênkếtvớitínhkhí:màuđỏlàtứcgiậnvàmàuxanhlàthanhbình.Thựctếcảnhịptimlẫnhuyếtápđềutăngnhẹtrongmôitrườngcómàuđỏlàmàuchủđạovàgiảmnhẹtrongmôitrườngmàuxanh.Nhữngnghiêncứuchothấyngườitatinrằngcănphòngmàuxanhlạnhlẽohơncănphòngmàuvàngmặcdùthựcchấtcănphòngnàycònấmhơnđôichút.Âmnhạctốiđahóahệthốnggiácquanthứphát;mộtnốtnhạcđượcsắpxếpcaotớiđâutrongkhuôngnhạcliênquanđếncaođộcủanó,vàcórấtnhiềunhữngsoạngiảliênkếtcácâmthanhđếnnhữngmàusắcxácđịnh. Giácquanthứpháthoạtđộngtựnhiên.Đôikhichúngtamuốnliênkếtnhữnggiácquannội

tạitheomộtcáchcóchủý,vídụnhưtiếpcậntoànbộhệthốnghìnhdungnằmngoàinhậnbiếtcóýthứccủachúngta. Giảdụmộtngườigặpkhókhăntrongviệcmườngtượnghìnhảnh.Đầutiênbạnyêucầucô

ấynhớlạimộtkýứcvuivẻdễchịunhưkhiđùanghịchtrênbãibiển.Yêucầucôấylắngnghe

trong tâm trí tiếng gió biển và âm thanh của những hội thoại khác diễn ra khi đó. Với sựmườngtượngnày,côấycóthểliêntưởngsangcảmgiácgiólùatrênmặt,ánhmặttrờiấmápvờntrêndathịtvàcátgiữacácngónchân.Từđó,khôngkhóđểcôthấyđượchìnhảnhcátlenvàokẽchânhayánhmặttrờichóichangtrênđầu.Kỹthuậtliêntưởngnàycóthểkhơigợilạiđầyđủmộtkýức:hìnhảnh,âmthanhvàcảmgiác. Cũnggiốngnhưviệcchuyểnngữtừngônngữnàysangngônngữkhácvẫngiữnguyêný

nghĩanhưngthayđổihìnhthái,các trảinghiệmcũngcó thểđượcchuyểnđổigiữahaigiácquannộitại.Chẳnghạnbạnthấymộtcănphòngrấtbừabộn,gâycảmgiáckhóchịuvàmuốnlàmgìđó.Cũnghìnhảnhcănphòngđócóthểkhôngảnhhưởnggìđếncảmgiáccủangườikhácvàanhtakhônghiểuvìsaobạnlạicảmthấytồitệđếnthế.Cólẽanhtasẽgánchobạncáimácquánhạycảmbởianhtakhôngcónhữngtrảinghiệmcủabạn.Anhtacóthểhiểucảmgiáccủabạnnếubạnmôtảcảmgiácđócũnggiốngnhưnằmtrênchiếcgiườngcórắcbộtngứa.Bằngcáchchuyểnđổisangâmthanh,bạncóthểsosánhnóvớicảmgiáckhóchịukhinghemộtnhạccụchơilạcđiệu.Sựsosánhnàysẽgãiđúngchỗngứacủabấtkỳnhạcsĩnào;ítrabạncũngnóibằngngônngữcủahọ. NHỮNGDẤUHIỆUTIẾPCẬNBẰNGMẮT

Việcxácđịnhxemmộtngườiđangsuynghĩbằnghìnhảnh,âmthanhhaycảmgiácrấtdễ

dàng.Cónhữngthayđổirõrệttrêncơthểkhibạnsuynghĩtheonhiềucáchkhácnhau.Cáchsuynghĩảnhhưởngđếncơthểchúngtavàcáchsửdụngcơthểảnhhưởngđếnsuynghĩ. Điềuđầutiênbạnthấykhiđiquacửachínhnhàmìnhlàgì?

Đểtrảlờicâuhỏinày,bạnchắchẳnsẽnhìnlênchếchvềbêntrái.Nhìnlênchếchvềbêntrái

làcáchthứcgợinhớhìnhảnhcủahầuhếtnhữngngườithuậntayphải. Bâygiờ,hãytưởngtượngbạncảmthấythếnàonếudabạnchạmvàomộtmiếngvảinhung.

Bạnchắchẳnsẽnhìnxuốngchếchvềbênphảivìđólàcáchmàhầuhếtmọingườiphảnứng

khinghĩvềcảmgiáccủamình. Chúngtadichuyểnđôimắtmìnhmộtcáchrấthệthốngtùyvàocáchchúngtađangnghĩ.

Nhữngnghiêncứuvềthầnkinhđãchứngminhrằngcửđộngcủamắttheohướngngangvàdọcdườngnhưcómốiliênhệvớiviệckhởiđộngnhữngphầnkhácnhaucủanãobộ.Trongngôntừcủangànhthầnkinhhọc,nhữngcửđộngnàyđượcgọilàcửđộngngangcủamắt(LEM).TrongNLP,chúngđượcgọilànhữngdấuhiệutiếpcậnbằngmắtvìchúnglànhữngmanhmốicóthểnhìnthấyđượcchochúngtabiếtcáchthứcmộtngườiđangtiếpcậnthôngtin.Cómộtmốiliênhệthầnkinhbẩmsinhgiữanhữngchuyểnđộngcủamắtvớicáchệthốnghìnhdung,vàmôhìnhnàyđúngtrênkhắpthếgiới(ngoạilệduynhấtlàởvùngBasquethuộcTâyBanNha). Khichúngtahìnhdungnhữngtrảinghiệmquákhứ,mắttacókhuynhhướngdichuyểnlên

chếchsangbêntrái.Khichúngtatáihiệnmộthìnhảnhtừnhữngngôntừhoặccốgắngtưởngtượngrathứgìđóchúngtachưabaogiờthấy,mắttasẽdichuyểnlênchếchsangphải.Mắtsẽdichuyểnvềbêntráiđểnhớlạicácâmthanhvàvềbênphảiđểxâydựngcácâmthanh.Khigợinhớlạinhữngcảmgiác,mắtsẽdichuyểnxuốngchếchsangphải.Khiđộcthoạinộitâm,mắtthườngdichuyểnxuốngchếchsangtrái.Ánhmắtkhôngtậptrungvànhìnthẳngvềphíatrướchay“nhìnxaxăm”cũnglàbiểuhiệncủahànhđộngđangmườngtượngđiềugìđó.

Hầuhếtnhữngngườithuậntayphảicómôhìnhchuyểnđộngmắtnhưbiểuđồtrên.Mô

hìnhcủanhữngngườithuậntaytráithìngượclại.Họnhìnvềbênphảikhigợinhớnhữnghìnhảnhvàâmthanhvànhìnvềbêntráikhitưởngtượngranhữnghìnhảnhvàâmthanh.Nhữngdấuhiệutiếpcậnbằngmắtluônnhấtquánngaycảvớinhữngngườiđingượclạimôhìnhnày.Vídụ,mộtngườithuậntaytráicóthểnhìnxuốngchếchsangtráikhinghĩvềcảmgiácvànhìnxuốngchếchsangphảikhiđộcthoạinộitâm.Tuynhiên,chuyểnđộngmắtcủangườinàyvẫnrấtnhấtquánchứkhôngphảingẫunhiên.Nhưnglúcnàocũngcónhữngngoạilệ–hãyquansátcẩnthậntrướckhiápdụngquytắcchungnàychoaiđó.Câutrảlờikhôngphảichungchotấtcảmànằmởngườibạnđangđốimặt. Dùcóthểdichuyểnđôimắtmộtcáchcóýthứctrongkhiđangsuynghĩ,nhưngnhìnchung

việc truycậpvàomộthệthốnghìnhdungnàođósẽdễdànghơnnhiềunếubạntuântheonhữngchuyểnđộngmắttựnhiên.Cónhữngphươngphápđiềuchỉnhbộnãosuynghĩtheomộtcáchnhấtđịnh.Nếubạnmuốnnhớlạithứgìđóbạnthấyhômqua,cáchdễnhấtlànhìnlênchếchsang tráihoặcnhìn thẳngvềphía trước.Rấtkhóđểnhớ lạihìnhảnh trongkhinhìnxuống. Chúngtakhôngthườngnhậnthứcđượcnhữngchuyểnđộngngangcủamắtvàkhôngcólý

dogìđểlàmvậynhưng“tìmkiếm”thôngtinđúngchỗlàmộtkỹnăngrấthữuích. Nhữngdấuhiệutiếpcậnchochúngtabiếtđượccáchngườikiađangsuynghĩvàmộtphần

quan trọng tronghuấn luyệnNLPcó liênquanđếnviệcnhậnbiếtnhữngdấuhiệu tiếpcậnbằngmắtcủangườikhác.Mộtphươngphápđểthựchiệnđiềunàylàđặtnhữngcâuhỏikhácnhauvàquansátcácchuyểnđộngcủamắtchứkhôngtrảlời.Vídụtôihỏi,“Thảmtrảiphòngkháchcủaanhmàugì?”bạnsẽphảimườngtượngrahìnhảnhcủaphòngkháchđểtrảlờibấtkểmàusắcđólàgì. Bạncóthểlàmbàitậpnàycùngmộtngườibạn.Hãyngồixuốngmộtnơiyêntĩnh,hỏicôấy

nhữngcâuhỏisauvàquansátnhữngdấuhiệutiếpcậnmắt.Hãyghilạicâutrảlời.Hãyyêucầucôấytrảlờingắngọnhoặcchỉcầngậtđầukhicócâutrảlời.Khiđãxongxuôi,hãythayđổivịtrívàtựmìnhtrảlờinhữngcâuhỏiđó.Bàitậpnàykhôngliênquangìđếnviệcbuộccôấyphảinóirađiềugìđóđểchứngminhmộtquanđiểm,nóchỉđơnthuầnlàxemxétcáchchúngtasuynghĩ.

NHỮNGCÂUHỎINHẤTTHIẾTSẼLIÊNQUAN ĐẾNKÝỨCHÌNHẢNHĐỂCÓCÂUTRẢLỜI:

Cửachínhnhàbạnmàugì?

Bạnthấygìtrênđườngđiđếncửahànggầnnhất?

Cácvạchvằnbaoquanhmìnhconhổnhưthếnào?

Tòanhàbạnởcaobaonhiêu?

Ngườibạnnàocủabạncómáitócdàinhất?

NHỮNGCÂUTRẢLỜISẼLIÊNQUANĐẾNVIỆC

MƯỜNGTƯỢNGHÌNHẢNH:

Phòngngủcủabạnsẽtrôngnhưthếnàovớigiấydántườngchấmbihồng?

Nếulậtngượcbảnđồ,đôngnamsẽlàhướngnào?

Hãytưởngtượngmộthìnhtamgiácmàutímnằmtrongmộthìnhchữnhậtmàuđỏ.

Bạnđánhvầnngượctênmìnhthếnào?

ĐỂTIẾPCẬNNHỮNGKÝỨCÂMTHANH,

BẠNCÓTHỂHỎI:

Bạncóthểnghebảnnhạcyêuthíchnhấttrongđầukhông?

Tiếngđóngcủacánhcửanàotonhấttrongnhàbạn?

Tiếngchuôngchờđiệnthoạinhưthếnào?

NốtnhạcthứbatrongbàiQuốccacaohơnhaythấphơnnốtthứhai?

Bạncóthểnghebảnhòacabuổirạngđôngtrongđầukhông?

CÂUHỎIĐỂMƯỜNGTƯỢNGÂMTHANH:

Nếumườingườihétlêncùngmộtlúcthìsẽồnnhưthếnào?

Tiếngcủabạnnghethếnàodướinước?

Hãytưởngtượngđiệunhạcyêuthíchcủabạnđượcchơivớitốcđộnhanhgấpđôi.

Nếuchiếcđàndươngcầmrơitừnóctòanhàmườitầngsẽgâyraâmthanhgì?

Tiếngcưamáynghenhưthếnàotrongmộttúplềubằngtônlượnsóng?

NHỮNGCÂUHỎIDÀNHCHOĐỐITHOẠINỘITÂM:

Bạnthườngdùngchấtgiọngnàođểđộcthoạinộitâm? Hãyđọcthầmmộtbàiđồngdao.

Khiđộcthoạinộitâm,âmthanhxuấtpháttừđâu?

Bạnthườngnóigìvớibảnthânkhimọichuyệnkhôngnhưý?

NHỮNGCÂUHỎICHOGIÁCQUANVẬNĐỘNG

(BAOGỒMCẢKHỨUGIÁCVÀVỊGIÁC):

Cảmgiácmangtấtướtnhưthếnào?

Cảmgiácđặtchânvàohồbơilạnhnhưthếnào?

Cảmgiácdachạmvàolôngcừunhưthếnào?

Taynàocủabạnđangấmhơn,taytráihayphải?

Cảmgiácthưgiãntrongbồntắmnướcnóngnhưthếnào?

Bạncảmthấythếnàosaumộtbữaănngon?

Hãynghĩvềmùinướctiểu.

Cảmgiácnếmmộtmuỗngsúpmặnnhưthếnào?

Vấnđềquantrọngởđâylàquátrìnhsuynghĩchứkhôngphảicâutrả lời.Thậmchíviệc

nhậnđượccâutrảlờicũngkhôngcòncầnthiết.Nhiềucâuhỏisẽđượcsuynghĩbằngnhiềucáchkhácnhau.Vídụ,đểbiếtđượcmépđồng50xucóbaonhiêurãnh,bạncóthểphảimườngtượngrađồngxuvàđếmrãnhhayđếmrãnhthôngquatưởngtượngcảmgiácchạmvàocạnhcủađồngxu.Dođó,nếubạnđặtmộtcâuhỏigợilênnhữngmườngtượnghìnhảnhvàcácdấuhiệntiếpcậnkhácnhau, thìđiềunàythểhiệntính linhđộngvàsángtạocủangườiđóchứkhôngcónghĩalàmôhìnhtrênsaihayngườikia“cóvấnđề”.Nếunghingờthìhãyđặtcâuhỏi,“Vừarồibạnnghĩgìvậy?” Nhữngdấuhiệutiếpcậnbằngmắtthườngxảyrarấtnhanhvàbạnphảitinhmắtmớinhận

rachúng.Chúngsẽbiểuhiệnchuỗinhữnghệthốnghìnhdungmàngườikiadùngđểtrảlờicâuhỏi.Vídụ,câuhỏithínhgiácvềviệccánhcửanàođóngsậplạigâytiếngồnnhất,ngườiđượchỏicóthểhìnhdungratừngcánhcửa,tưởngtượngmìnhđangđóngsậpnólạivàsauđólắngngheâmthanh.Thôngthường,anhtasẽtìmđếnhệthốngdẫndắttrướcđểtrả lờicâuhỏi.Ngườinàycóthểphảilặplạihànhđộngđórấtnhiềulầntrướckhiđưaracâutrảlời.Ngườicóthịgiáclàhệthốngdẫndắtsẽhìnhdungrahìnhảnhcủarấtnhiềutìnhhuốngtrongcáccâuhỏithínhgiácvàcảmgiáctrướckhingheâmthanhhaycócảmgiác. NHỮNGDẤUHIỆUTIẾPCẬNKHÁC

Chuyểnđộngmắtkhôngphảilàdấuhiệutiếpcậnduynhấtdùrằngnhiềukhảnăngnólàthứ

dễnhậnranhất.Vìtâmtrívàcơthểthốngnhất,cáchchúngtasuynghĩsẽbiểuhiệnrađâuđónếubạnbiếtchỗđểtìm.Cụthể,nóthểhiệntrongcáchthở,màudavàdángđiệu. Ngườisuynghĩbằnghìnhảnhthườngnóinhanhhơnvàgiọngnóicócaođộhơnnhững

ngườikhác.Nhữnghìnhảnhtrôiquađầubạnrấtnhanhvàbạnphảinóinhanhđểtheokịp

chúng.Nhịpthởsẽnhanhvàngắnhơn.Thườngcósựcăngthẳngtrongcáccơđặcbiệtlàcơvaivàđầusẽngẩngcao,mặtsẽnhợtnhạthơnbìnhthường. Ngườisuynghĩbằngâmthanhthởđềuhơnbằnglồngngực.Thườngcónhữngchuyểnđộng

theonhịpnhỏcủacơthểvàgiọngnóirấtrõràng,diễncảm,vangvọng.Đầuthườngcânbằngtrênvaihayhơinghiêngnhưđanglắngnghegìđó. Ngườiđộcthoạinộitâmthườngnghiêngđầuvềmộtbênvàchốngbằngtayhaynắmđấm.

Tưthếnàyđượcbiếtđếnvớicái tên“tư thếngheđiện thoại”vìnó trôngnhưhọđangnóichuyệnvớimộtcáiđiệnthoạivôhình.Vàingườilặplạiđiềuvừanghetheonhịpthở.Bạnsẽthấymôihọdichuyển. Nhữngdấuhiệucủaxúcgiácbiểuthịởhơithởsâuvùngbụngthườngđikèmtrạngtháithư

giãncáccơ.Đầucúixuống,giọngnóitrầmhơnvàngườinàysẽnóichậmrãivớicácđoạnnghỉdài.Khôngnghĩngờgì,bứctượng“Ngườisuytưởng”nổitiếngcủaRodinlàmôtảhoạtđộngsuynghĩbằngxúcgiác. Chuyểnđộngvàđiệubộcũngchobạnbiếtmộtngườiđangsuynghĩthếnào.Nhiềungườisẽ

chỉvàocơquangiácquanmàhọđangsửdụngbên trong:họsẽchỉvào taikhiđangnghenhữngâmthanhtrongđầu,chỉvàomắtnếuđanghìnhdunghayvàobụngnếuđangcảmgiácđiềugìđórấtmạnhmẽ.Nhữngdấuhiệunàykhôngchobạnbiếtngườiđóđangnghĩgìmàchỉchobạnbiếtngườiđóđangsuynghĩthếnào.Đâylàdạngngônngữcơthểởmứcđộchọnlọcvàtinhtếhơncáithôngthườngđượcdiễndịch. Ýtưởngvềnhữnghệthốnghìnhdunglàmộtphươngpháprấthữuhiệuđểbiếtđượccách

thứcconngườisuynghĩkhácnhauthếnàovàviệcđọcnhữngdấuhiệutiếpcậnlàmộtkỹnăngquýbáuchobấtkỳaimuốngiao tiếp tốthơnvớingườikhác.Nó rất thiếtyếuđốivới cácchuyêngiatrịliệuvàgiáoviên.Cácchuyêngiatrịliệucóthểhiểuđượckháchhàngcủamìnhsuynghĩthếnàovàkhámpháracáchthứchọthayđổiđiềuđó.Giáoviêncóthểkhámpháranhữngcáchsuynghĩphùhợpnhấtvớimộtchủđềnhấtđịnhvàdạychínhxácnhữngkỹnăngđó. Córấtnhiềulýthuyếtvềcácdạngtâmlýdựatrêncảhoạtđộngthểchấtlẫncáchthứcsuy

nghĩ.NLPtrìnhbàymộtkhảnăngkhác.Cáchthứcsuynghĩthườnglệsẽđểlạidấuấntrêncơthể.Nhữngtưthế,cửchỉvàkiểuthởsẽtrởthànhthóiquenvớinhữngngườichỉchủyếusuynghĩtheomộtcách.Nóicáchkhác,mộtngườinóinhanhbằnggiọngcao,thởnhanhbằnglồngngựcvàcăngthẳngởvainhiềukhảnănglàngườihầunhưchỉsuynghĩbằnghìnhảnh.Mộtngườinóichậmrãibằnggiọngtrầm,thởsâucólẽthườngdựanhiềuvàocảmxúc. Cuộchộithoạigiữamộtngườisuynghĩbằnghìnhảnhvàmộtngườisuynghĩbằngcảmxúc

cóthểlàtrảinghiệmrấtkhóchịuchocảhaibên.Ngườisuynghĩbằnghìnhảnhsẽngồinhịpchântrongsựthiếukiênnhẫntrongkhingườisuynghĩbằngcảmxúcthậtsựkhônghiểuvìsaongườikiaphảiđinhanhtớivậy.Ngườicókhảnăngthíchứngvớicáchthứcsuynghĩcủangườikhácsẽdễdàngđạtđượcnhữngkếtquảtốt. Tuynhiên,hãynhớrằngnhữngsựtổnghợpnàyđềuphảiđượckiểmchứnglạithôngqua

quansátvàkinhnghiệm.NLPchắcchắnkhôngphảilàmộtphươngphápkhácđểphânloạiconngười.Nóirằngmộtngườithuộcdạngsuynghĩbằngthịgiáccũngthậtvôíchnhưviệcnóirằngtócanhnàyđỏ.Nếubạnhiểunólàcáchđểnhìnxemanhnàyđanglàmgìthì lạicàngkhôngđúng,đâychỉlàmộtcáchkhácđểtạoramộthìnhmẫurậpkhuôn. Suynghĩdùnghệthốnghìnhdungđểphânloạibạnvànhữngngườikháclàsailầm.Mắcsai

lầmnàycũnggiốngnhưrơivàomộtcáibẫytâmlý:tạoramộtbộphânloạimẫungườivànhétmọingườivàođómàkhôngcầnbiếthọcóphùhợphaykhông.Conngườiphứctạphơnnhiều

sovớicáitổngquáthóađó.NLPcungcấpmộtbộnhữnghìnhmẫuđủphứctạpđểbạnhòahợpvớicáchmọingườithựcsựhànhđộnghơnlàcốgắngnhéthọvàonhữnghìnhmẫurậpkhuôn. MÔTHỨCPHỤ

Chúngtađãthảoluậnvềbacáchthứcsuynghĩ–bằnghìnhảnh,âmthanhvàcảmgiác–và

đâychỉlàbướcđầutiên.Nếubạnmuốnmôtảmộtbứctranhđãtừngxem,córấtnhiềuchitiếtcầnchỉra.Bứctranhđócónhiềumàuhaytrắngđen?Nólàhìnhảnhđộnghaytĩnh?Gầnhayxa?Nhữngđặcđiểmphânbiệtnàycóthểđượctạorabấtkểhìnhảnhđólàgì.Tươngtự,bạncũngcóthểmôtảmộtâmthanhcaohaythấpđộ,gầnhayxa,ồnàohayêmái.Mộtcảmgiáccóthểnặngnềhaynhẹnhõm,đớnđauhaydịungọt,nhạtnhòahaydữdội.Chonênsaukhixácđịnhđượccáchthứcchúngtasuynghĩ,bướctiếptheolàđivàobêntronghệthốngđó. Hãythưgiãnvànghĩvềmộtkýứcdễchịuhaybấtkỳhìnhảnhnàobạncóvềkýứcđó.Bạn

thấynóđếntừchínhđôimắtbạn(khôngphântách),haythấynónhưthểnóđếntừđâuđó(phântách)?Vídụ,nếubạnnhìnthấymìnhtrongbứcảnh,bạnđãphântách.Tấmảnhđócómàukhông?Đólàmộtbộphimhaychỉlànhữngtấmảnh?Đólàtấmảnhbachiềuhayảnhchụpthôngthường?Khitiếptụcnhìnvàotấmảnh,bạncóthểsẽcòncónhữngmôtảkhác. Tiếptheolàtậptrungtớinhữngâmthanhliênkếtđếnkýứcđó.Chúngồnàohayêmdịu?

Gầnhayxa?Đếntừđâu? Cuốicùnghãychúýđếnbấtkỳcảmgiácnàothuộcvềkýứcđó.Bạncảmthấychúngởđâu?

Cứngrắnhaymềmmại?Nhẹnhànghaynặngnề?Nónghaylạnh? NhữngphânbiệtnàyđượcgọilàmôthứcphụtrongNLP.Nếucáchệthốnghìnhdunglà

nhữngmôthức–cáchthứctrảinghiệmthếgiới–thìnhữngmôthứcphụxâydựngnênnhữngkhốicảmgiác,từngbứctranh,âmthanhvàcảmgiácđượchìnhthànhthếnào. ConngườiđãsửdụngcácýtưởngvềNLPtừhàngbaođờinay.KhôngphảiNLPđếnvớithế

giớinàychỉtừkhithuậtngữđóđượcđưarasửdụng.NhữngngườiHyLạpcổđạitừngthảoluậnvềtrảinghiệmcảmgiác,vàAristoleđãnóitấtcảmọithứvềmôthứcphụngoạitrừviệcsửdụngthuậtngữđókhiôngbànđếnchủđềnétđặctrưngcủacácgiácquan. Dướiđâylàdanhsáchnhữngđặctrưngmôthứcphụthôngdụngnhất:

THỊGIÁC

Khôngphântách(nhìntậnmắt)hayphântách(tựhìnhdung)

Màusắchaytrắngđen

Giớihạnhaykhônggiớihạn

Độsâu(haichiềuhaybachiều)

Vịtrí(tráiphải,trêndưới)

Khoảngcáchtừbảnthânđếnhìnhảnh

Độsáng

Tươngphản

Độrõnét(mờảohaysắcnét) Chuyểnđộng(nhưphimảnhhaynhữngtấmảnhchuyểnđộng)

Tốcđộ(nhanhhaychậmhơnbìnhthường)

Sốlượng(mànhìnhphânđôihayđahìnhảnh)

Kíchthước

THÍNHGIÁC

Âmthanhnổihayđơnsắc

Chữhayâmthanh

Âmlượng(ồnàohayêmdịu)

Giọng(thánhthóthaykhànđục)

Âmsắc(âmthanhtrònhaykhông)

Vịtrícủaâmthanh

Khoảngcáchtừnguồnâmthanh

Độdài

Liêntụchayngắtquãng

Tốcđộ(nhanhhaychậmhơnbìnhthường)

Độrõnét(rõrànghaybịnénâm)

GIÁCQUANVẬNĐỘNG

Vịtrí

Cườngđộ

Áplực(cứnghaymềm)

Quymô(lớnđếnmứcnào)

Cấutrúcbềmặt(xùxìhaytrơnláng)

Trọnglượng(nặnghaynhẹ)

Nhiệtđộ

Độdài(kéodàibaolâu)

Hìnhdạng

Đâylànhữngđặctrưngmôthứcphụthôngdụngnhấtmàmọingườithườngdùngnhưngchưaphảilàdanhsáchđầyđủ.Mộtvàimôthứcphụcótrạngtháingắtquãnghaydướidạngbiếnsố;nhưcôngtắcđèn,tắthaymở,mộttrảinghiệmphảilàmộttronghailựachọnđó.Mộtvídụphảikhôngphântáchhayphântách,mộttấmảnhkhôngthểlàcảhaicùnglúc.Hầuhếtnhữngmôthứcphụliêntụcthayđổinhưthểđượcđiềukhiểnbởimộtcôngtắcđèn.Nótạothànhmộthệđiềuchỉnh,chẳnghạnnhưđộrõnét,độsánghayâmlượng. Sựtươngđồnglàtừdùngđểmôtảnhữngđặctínhcóthểthayđổiliêntụcgiữacácgiớihạn

này. Chúngtasửdụngrấtnhiềunhữngmôthứcphụnàytrongcáccâunóithôngthường,vànếu

bạnnhìnvàodanhsáchởcuốichươngnàybạncóthểthấychúngtheomộtcáchmớihoặcchúngcóthểảnhhưởngđếnbạntheomộtcáchrấtkhácbiệtvìchúngchotabiếtrấtnhiềuvềcáchthứctâmtríchúngtahoạtđộng.Môthứcphụcóthểđượcxemlàmộttrongnhữngbảngmãhoạtđộngcơbảncủanãobộ.Đơngiảnlàchúngtakhôngthểnghĩhaynhớlạibấtkỳtrảinghiệmnàonếukhôngcómộtcấutrúcmôthứcphụ.Thườngthìbạnsẽkhôngnhậnracấutrúcmôthứcphụđốivớinhữngtrảinghiệmchođếnkhibạnchúýđếnnómộtcáchcóýthức. Khíacạnhthúvịnhấtcủamôthứcphụlàđiềusẽxảyrakhibạnthayđổichúng.Mộtvàimô

thứcphụsẽthayđổimàkhôngmấtmátvàkhácbiệtgì.Nhữngmôthứcphụkhácrấtquantrọngvớimộtkýứcnhấtđịnhvàviệcthayđổichúngsẽthayđổihoàntoàncáchthứcchúngtacảmnhậnvềtrảinghiệmđó.Điểnhìnhlàảnhhưởngcũngnhưýnghĩacủamộtkýứchaysuynghĩchứkhôngphảiphầnnộidunglàchứcnăngcủamộtvàimôthứcphụchínhyếu. Mộtsựkiệnxảyravàkếtthúc,khiđóchúngtakhôngthểquaylạithayđổinó.Sauđóchúng

takhôngphảnứngvớisựkiệnđónữamàchỉphảnứngvớikýứcvềsựkiện,cáicóthểthayđổiđược. Hãythửtrảinghiệmnày.Nhớlạimộttrảinghiệmdễchịu.Hãychắcrằngbạncóliênkết

tronghìnhảnhđó,nhìnnhậnnónhưthểbạnđangchứngkiếntậnmắt.Hãythửxemcảmgiácnàythếnào.Sauđó,hãyphântáchbảnthân.Hãythoátrangoàihìnhdungvàquansátngườicóngoạihìnhvàcáchnóigiốngbạn.Điềunàychắcchắnsẽthayđổicáchbạncảmnhậnvềtrảinghiệm.Phântáchkhỏimộtkýứcsẽlấyđisứcmạnhcảmxúccủakýứcđó.Kýứcthoảimáisẽmấtđisựthoảimái,kýứckhôngthoảimáisẽmấtđisựđauđớn.Khibịchấnthương,điềuquantrọnglàphảiphântáchkhỏicảmgiácđauđớntrướcnếukhôngýthứccủabạnsẽhoàntoànbịvôtácdụngvàbạnkhôngthểkhôngnghĩvềnó.Việcphântáchgiúpđặtnhữngcảmxúcởmộtvịtríantoànđểcóthểxửlýchúng.Đâychínhlànềntảngcủacáchthứcđiềutrịnỗiámảnhsẽđượcđềcậptrongchương8.Lầnsau,nếutrongđầubạnxuấthiệnmộtcảnhtượngđauđớn,hãyphântáchnórakhỏibạn.Đểtậnhưởngcảmgiácvuisướng,hãychắcrằngbạnhoàntoànliênkếtvớicảmgiácđó.Bạncóthểthayđổicáchsuynghĩcủamình. Hãytrảinghiệmcáchbạnthayđổisuynghĩnàyvàkhámpháxemmôthứcphụnàothiết

yếuvớibạn. Hãyhồitưởnglạimộttìnhhuốngcụthểgâyảnhhưởngmạnhmẽđếncảmxúcmàbạnnhớ

rấtrõ.Đầutiên,hãylưuýđếnnhữnghìnhảnhcủakýứcnày.Tưởngtượngbạnđangtănggiảmđộsángnhưthểbạnlàmvớichiếctivivậy.Hãylưuýsựkhácbiệtmàhànhđộngnàytạoravớikýứccủabạnkhibạnlàmnhưthế.Độsángnàobạnthích?Cuốicùnghãytrảnóvềtrạngtháibanđầu. Tiếptheo,hãymanghìnhảnhlạigầnhơnrồiđẩynóraxa.Hìnhảnhđókhácnhauthếnào

vàbạnthíchcáinàohơn?Sauđó,lạiđểnótrởlạitrạngtháibanđầu. Bâygiờ,nếukýứcđócónhiềumàusắc,hãybiếnnóthànhtrắngđen.Nếukýứclàtrắngđen,

hãytômàuchonó.Kýứcđócógìkhácbiệtvàcáinàotốthơn?Sauđó,lạitrảnóvềnhưcũ. Tiếptheo,kýứcđócóchuyểnđộngkhông?Nếucó,hãylàmchậmchuyểnđộngchođếnkhi

nódừnglại.Rồilạităngtốcnólên.Bạnthíchnóởtrạngtháinào?Sauđó,hãytrảmọithứlạinhưcũ. Cuốicùng,hãythayđổitừliênkếtsangkhôngliênkết.

Mộtvàihaytấtcảnhữngthayđổinàysẽcóảnhhưởngsâusắcđếncáchbạncảmnhậnkýức

đó.Bạncóthểmuốnđểkýứcởcáctrạngtháithuộcmôthứcphụmàbạnthíchnhất.Bạncóthểkhôngthíchnhữngtrạngtháivốncómànãocungcấpchobạn.Bạncónhớmìnhđãchọntrạngtháinàokhông? Bâygiờ,hãytiếptụctrảinghiệmvớinhữngmôthứcphụkhácvàquansátxemđiềugìxảy

ra.Làmtươngtựvớithínhgiácvàxúcgiác. Vớihầuhếtmọingười,mộttrảinghiệmsẽmãnhliệtnhấtvàđángnhớnhấtnếunótolớn,

sáng,nhiềumàusắc,gầngũivàcóliênkết.Nếubạnnằmtrongsốhọ,hãynhớlưugiữnhữngkýứcđẹpđó.Ngượclại,hãybiếnnhữngkýứckhôngdễchịutrởnênnhỏnhặt,đen,tối,đơnmàu,ởphíaxavàkhôngliênkếtvớibạn.Trongcảhaitrườnghợp,nộidungcủakýứcvẫnnhưcũ,chỉcócáchthứcchúngtanhớvềchúnglàthayđổi. Những tìnhhuốngxấusẽxảy ravàchúng taphải sốngchungvớihậuquảnhưngkhông

đượcđểnóámảnhchúngta.Sứcmạnhmàchúngsửdụngđểkhiếnchúngtaluôncảmthấykhổsởxuấtpháttừcáchchúngtasuynghĩvềchúng.Sựkhácbiệtquantrọngởđâylàgiữasựviệcđãthựcsựxảyralúcđóvàýnghĩcũngnhưsứcmạnhchúngtạorathôngquacáchchúngtanhớlại. Cólẽcómộttiếngnóinộitâmcàmràmbạn.

Chậmlại.

Giờđinhanhlênnào.

Thínghiệmnàysẽgiúpbạnthayđổitiếngnóiđó.

Nóđếntừphíanào?

Chuyệngìsẽxảyranếubạnthayđổiphíanóxuấthiện?

Chuyệngìsẽxảyranếubạntăngâmlượngcủanó?

Haygiảmâmlượng?

Độcthoạinộitâmcóthểđượcchuyểnhóathànhmộtcảmgiácrấtthoảimái.

Tiếngnóiđócóthểkhôngphảilàcủabạn.Nếulàvậy,hỏinóxemnóđanglàmgìtrongđầu

bạn. Thayđổimôthứcphụđòihỏikinhnghiệmcánhân,rấtkhóđểdiễnđạtbằngngôntừởđây.

Lýthuyếtmangtínhtranhcãicònkinhnghiệmthìrấtthuyếtphục.Bạncóthểtrởthànhgiámđốcxưởngphimtríóccủabạnvàquyếtđịnhcáchbạnmuốnsuynghĩchứkhôngnênđểmặcchonhữnghệthốnghìnhdungraquyếtđịnh.Cũngnhưnhữngchươngtrìnhtruyềnhìnhmùahè,bộnãochiếuđichiếulạinhiềuhìnhảnh,rấtnhiềutrongđóđãcũvàkhôngthúvịgì.Màbạn

thìkhôngcónghĩavụphảixemnó. Cảmxúcđếntừmộtnơinàođódùrằngnguyênnhâncủacảmxúccóthểnằmngoàinhận

thức.Bảnthâncảmxúclàmộtdạngtáihiệncủaxúcgiácvàcótrọnglượng,vịtrícũngnhưcườngđộ;chúngcónhữngmôthứcphụcóthểthayđổiđược.Cảmxúckhônghoàntoànxuấtpháttừchủývàbạncóthểchọnlựacảmxúcmìnhmuốn.Cảmxúccóthểlàkẻđầytớtuyệtvờinhưngcũngcóthểlàôngchủđộcđoán. Cáchệthốnghìnhdung,dấuhiệutiếpcậnvàmôthứcphụlàmộtvàitrongsốnhữngnền

tảngxâydựngnêncấutrúccủacáctrảinghiệmcánhân.Hiểnnhiênmỗingườiđềucónhữngbảnđồkhácnhauvềthếgiới.Họsẽcónhữnghệthốnghìnhdungdẫndắtvàưachuộngkhácnhau,nhữnggiácquanthứphátvàmãhóanhữngkýứccủahọbằngnhữngmôthứcphụkhácnhau.Rốtcuộckhichúngtadùngngônngữđểgiaotiếp,điềulạkỳlàởchỗchúngtacóthểhiểuđượcnhautốtđếnnhưvậy. Nhữngvídụvềcáctừvàcụmtừgiácquan

THỊGIÁC

Nhìn,hình,tậptrung,sựtưởngtượng,tựthị,cảnhtượng,trốngrỗng,hìnhdung,viễncảnh,

tỏasáng,phảnchiếu,làmrõ,xemxét,mắt,tiêuđiểm,thấytrước,ảoảnh,minhhọa,lưuý,triểnvọng,tiếtlộ,xemtrước,nhìn,đưarachothấy,khảosát,tầmnhìn,xem,tiếtlộ,chuếnhchoáng,tối. THÍNHGIÁC

Nói,chấtgiọng,nhịpđiệu,ồnào,giọng,dộiâm,âmthanh,đơnđiệu,điếc,tiếngchuông,hỏi,

chấtgiọng,ngheđược,rõràng,thảoluận,tuyênbố,nhậnxét,lắngnghe,quáttháo,lặngthinh,thanhâm,kể,chóitai,hòaâm,thethé,imlặng,câm. GIÁCQUANVẬNĐỘNG

Đụngchạm,xửlý,liênhệ,thúcđẩy,xoa,rắnchắc,ấm,lạnh,xùxì,giảiquyết,thúcđẩy,áplực,

nhạycảm,căngthẳng,hữuhình,sứccăng,đụngchạm,cụthể,hòanhã,túmlấy,giữchặt,nạo,rắnchắc,chịuđựng,nặngnề,trơntru. TRUNGLẬP

Quyếtđịnh,suynghĩ,nhớ,biết, thiềnđịnh,nhậnra, thamdự,hiểu,đánhgiá,xử lý,quyết

định,họchỏi,thúcđẩy,thayđổi,cóýthức,cânnhắc. KHỨUGIÁC

Thơm,thối,tanh,hôi,thơmphức,mùikhói,tươi.

VỊGIÁC

Chua,vịngon,đắng,nếm,mặn,mọngnước,ngọt.

CỤMTỪTHỊGIÁC

Tôihiểubạnnóigì.

Tôiđangxemxétvấnđề.

Chúngtahiểunhau.

Tôinảyramộtýtưởng.

Anhtacómộtđiểmmù.

Giảithíchchotôiýbạnlàgì.

Bạnsẽnhìnlạichuyệnnàyvàcười.

Cáinàysẽgiúplàmrõvấnđềphầnnào.

Nótômàucuộcsốngcủaanhấy.

Tôithấynó.

Nằmngoàicáibóngcủasựngờvực.

Nhìnnórấtmờnhạt.

Tươnglaitươisáng.

Giảiphápvụthiệnlêntrướcmắtanhấy.

Conmắtcủatâmtrí.

Hìnhảnhchođôimắtbuồnphiền.

CỤMTỪTHÍNHGIÁC

Cùngtầngsóng.

Sốnghòahợp.

Thậtkhóhiểu.

Tốinghĩaquá.

Làmnhưkhôngnghethấy.

Rungchuông.

Cóquyềnquyếtđịnhvìđãtrảtiền.

Chưatừngnghe.

Biểuhiệnrấtrõràng.

Chúýlắngnghe.

Ngậmmiệnglại.

Rõràngvàto.

CỤMTỪGIÁCQUANVẬNĐỘNG

Tôisẽliênhệvớibạn.

Tôicóthểnắmđượcýtưởngđó.

Chờmộttý.

Tôicảmthấynótrongxươngtủymình.

Mộtngườiđànôngcótráitimấmáp.

Mộtkháchhàngnhạtnhẽo.

Gãimặt.

Tôikhôngthểđểtaylênnó.

Thànhnhiềumảnh.

Kiểmsoátbảnthân.

Nềntảngvữngchắc.

Cuộctranhluậnnóngbỏng.

Chấtgiọngdễnghe.

CỤMTỪKHỨUGIÁCVÀVỊGIÁC

Ngửithấymùichuộtchết.

Mộtđịađiểmrấttanhhôi.

Mộtliềuthuốcđắng.

Tươinhưhoa.

Mùivịcủacuộcsốngtươiđẹp.

Mộtngườingọtngào.

Mộtnhậnxétcayđộc.

CHƯƠNG3.TRẠNGTHÁITHỂCHẤTVÀTỰDOCẢMXÚC Khisuysụpvềcảmxúcvàcơthể,chúngtathườngnóirằngmìnhđangởtrong“trạngthái

tồitệ”.Cũngtheocáchđó,chúngtanhậnrarằngđểvượtquahầuhếtcácthửthách,chúngtaphảicó“trạngtháitâmtríđúng”.Trạngtháitâmtrílàgì?Đơngiản,nólàtấtcảnhữngsuynghĩ,cảmxúcvàvậnđộngthểchấtmàchúngtabiểuhiệntạimộtthờiđiểm;nhữnghìnhảnh,âmthanh,cảmgiáctinhthầnvàtấtcảnhữngmôhìnhtưthếcơthểvàkiểuthở.Tâmtrívàcơthểhoàntoàngắnliềnvớinhau,dođósuynghĩcủachúngtaảnhhưởngngaylậptứcđếnvậnđộngthểchấtvàngượclại. Trạngtháitâmtrícủachúngtathayđổiliêntụcvàđâylàmộttrongsốítnhữngthôngtin

chúngtacóthểsửdụng.Khiconngườithayđổitrạngtháitâmtrí,cảthếgiớicũngthayđổitheo (hoặc cóvẻ lànhưvậy).Chúng ta thườngnhận thứcđược trạng thái tình cảmhơn lànhữngvậnđộngthểchất,tưthế,cửchỉvàcáchthở.Thựctế,cảmxúcthườngđượcxemlàvượtrakhỏitầmkiểmsoátcủaýthức,chúnglàphầnnổicủatảngbăng.Chúngtakhôngthấyđượctấtcảnhữngvậnđộngthểchấtvàquátrìnhsuynghĩnằmbêndướitạothànhnhữngcảmxúc.Chúng làphầnchìmchiếmtỷ trọng9/10của tảngbăng.Cốgắng tácđộngđếncảmxúcmàkhôngthayđổitrạngtháicũngphùphiếmnhưcốgắnglàmtảngbăngchìmbằngcáchcưađiphầnnổicủanó.Đơngiảnlànhữngphầnkhácsẽlạinổilêntrừkhibạndùngrấtnhiềusứclựcđểkéonóxuốngdướimặtnước,vàđâylàcáchchúngtathườnglàmvớithuốcvàsứcmạnhýchí.Vớichúngta,tâmtrídẫndắtvàcơthểngoanngoãnđitheo.Dođó,cảmxúcthôngthườnghiện lên trên khuônmặt và tư thế bởi người đó khôngnhậnbiết được cảmxúc địnhhìnhnhữngvậnđộngthểchấtcủahọrasao. Hãythửtrảinghiệmnày.Dànhmộtphútnghĩvềmộttrảinghiệmtuyệtvời,mộtkhoảng

thờigiannàođóbạncảmthấyrấthạnhphúc.Nghĩvềnóvàcảmnhậnvềbảnthânbạn.Hãydùngmộthoặchaiphúttáitrảinghiệmnóđầyđủnhấttrongkhảnăngcủabạn.Khibạntậnhưởngnhữngcảmgiácdễchịunày,hãynhìnraxungquanh,lưuýđếnđiềubạnthấyvàâmthanhbạnngheđượckhiđanghồitưởnglạikýức. Chúýtớicảmnhậncủabạn.Khibạnđãsẵnsàng,hãytrởvềhiệntại.

Ghi lại ảnhhưởng củanóđến trạng thái hiện tại củabạn, đặc biệt là tư thế vàhơi thở.

Nhữngtrảinghiệmtrongquákhứkhôngbiếnmấtvĩnhviễn;chúngcóthểgiúpbạncảmthấyrấttuyệtởhiệntại.Dùhìnhảnhvàâmthanhtrongquákhứđãquađi,nhưngkhichúngtatáihiệnchúngtrongtâmtrí,cảmgiácđócũngthậtnhưkhibạntrảinghiệmlầnđầu.Dođó,bấtkểbạncócảmgiácgìtrướckhiđọcđoạnnày,thìbạnđãvừađặtbảnthânmìnhvàomộttrạngthái…hơn. Bâygiờ,hãynghĩvềmộtđiềutrongquákhứkhiếnbạncảmthấykhóchịu.Khiđiềuđóxuất

hiệntrongtâmtrí,hãytưởngtượngbạnđangởtrongđómộtlầnnữa. Trởlạivớitìnhhuốngđó,bạnthấygì?

Bạnnghethấyđiềugì?

Chúýxemcảmgiáccủabạnnhưthếnào.

Đừngđắmchìmvàocảmgiácnàyquálâu,hãyquayvềvớithựctạivàchúýxemnótácđộng

đếnbạnnhưthếnào.Bạncảmnhậncảmgiáclầnnàythếnàosovớilầntrước.Chúýnhữngkhácbiệttrongtưthếvàhơithởcủabạn. Bâygiờ,hãythayđổitrạngtháicảmxúccủabạn.Hãythựchiệnmộtvàivậnđộngthểchất,

dichuyểncơthểvàhướngsựchúýcủabạntừkýứcsangthứgìđóhoàntoànkhácbiệt.Hãynhìnrangoàicửasổ,nhảylênnhảyxuống,chạysangphíabênkiacủacănphòngvàchạmvàotường,haycúixuốngchạmtayvàocácngónchân.Hãychúýđếnnhữngcảmgiácvậtlýtrongkhichuyểnđộngvàcảmgiáccủabạnkhithựchiệnnhữnghànhđộngđó. TheongônngữcủaNLP,đógọilàthayđổitrạngtháihayphávỡtrạngtháivàbạnnênlàm

mỗikhinhậnthấymìnhđangcócảmgiáctiêucựchaykhôngtàigiỏi.Bấtcứkhinàobạnnhớlạinhữngkýứckhóchịuvàrơivàotìnhtrạngmệtmỏi,toànbộcơthểbạnsẽtiếpnhậnnhữngtrạngtháitiêucựcnàyvàthểhiệnrabênngoàithôngquasựcăngcơ,tưthếvàhơithở.Nhữngkýứcđượclưugiữquacácvậnđộngthểchấtcóthểlàmhạiđếnnhữngtrảinghiệmtươnglaicủabạntrongnhiềuphút,thậmchílànhiềugiờ.Tấtcảchúngtađềubiếtcảmgiácthứcdậybuổi sáng với tâm trạng tồi tệmàkhônghiểu vì sao.Nhữngngười chịuđựngnhiềuphiềnmuộntrongvôthứcthườnglưugiữnhữngtrạngtháithiếusứcsốngtrongmộtkhoảngthờigiandài.Nhữngngườicókhảnăngthayđổitrạngtháicủamìnhtheoýmuốnsẽđạtđượctựdocảmxúcvàcóchấtlượngcuộcsốngtốthơn.Họtrảinghiệmđầyđủnhữngcảmxúcthăngtrầmcủacuộcđờinhưnghọhọctập,tiếptụctiếnlênvàkhôngngồigặmnhấmnỗiđaumộtcáchkhôngcầnthiết. Trongcuộcsống,chúngtasẽtrảiquanhữngtrạngtháicảmxúckhácnhau,đôikhinóqua

rấtnhanh,nhưngđôikhichậmchạp.Vídụ,cóthểbạncảmthấybuồnchánvàmộtngườibạngọiđiệnbáochobạnmộttinvui,tâmtrạngcủabạnđượccảithiệnngay.Hayvàomộtngàyđẹptrời,bạnmởhộpthưvànhậnđượcmộtđốnghóađơnkhôngmongđợi.Đámmâytinhthầnuámcủabạnsẽbaotrùmmặttrờithật. Chúngtacóthểgâyảnhhưởngđếntâmtrạngcủabảnthânchứkhôngchỉđơngiảnlàphản

ứngvớinhữnggìdiễnrabênngoài.Trongmộtvàiphútvừarồi,bạnđãcảmthấyrấtphấnchấn,rồikhôngthoảimái,sauđó…bấtkểlàcảmgiácgì.Vàkhôngcógìthựcsựdiễnraởthếgiớithực.Tấtcảlàdobạntưởngtượng. KHƠIGỢI

TrongNLP,khơigợilàkháiniệmdùngđểmôtảquytrìnhdẫndắtmộtngườivàomộttrạng

tháicụthể.Đâylàmộtkỹnăngthườngnhậtvìtấtcảchúngtađềucónhiềukinhnghiệmtrongviệcđặtmọingườivàonhữngtâmtrạngkhácnhau.Chúngtaluônlàmviệcđóbằngngôntừ,giọngnóivàcửchỉ.Tuynhiên,đôikhichúngtakhôngtìmrađiềuchúngtamuốn.Đãbaonhiêulầnbạnnghecâunóiđạiloạinhư,“Anhtabịsaovậy,tôichỉnóilà…” Cáchđơngiảnnhấtđểkhơigợimộttrạngtháicảmxúclàyêucầumộtngườinhớlạikhoảng

thờigianmàhọtrảinghiệmcảmgiácđó.Càngdiễncảm,bạncàngkhơigợiđượcnhiều.Nếugiọngnói,ngôntừ,biểuhiệnkhuônmặtvàtưthếcơthểcủabạnphùhợpvớiphảnứngmàbạnđangtìmkiếmthìnhiềukhảnăngbạnsẽđạtđượcđiềuđó. Tấtcảnhữngnỗlựccủabạnđềumanglạikếtquả.Nếubạnmuốnaiđórơivàotrạngtháiu

buồn,sẽthậtvôíchnếunóigiọnglớnvànhanh,thởnhanh,ngắnvàbiểuhiệnnhữngcửđộngbồnchồnkhôngyên.Chodùbạncósửdụngnhữngngôntừnhẹnhàngđinữa,thìngườikiacũngvẫnchỉcảmthấylolắnghơnmàthôi.Bạncầnphảilàmgiốngnhưnhữnggìmìnhnói.Dođónếubạnmuốnaiđótrởnêntựtin,hãyyêucầungườiđónhớlạikhoảngthờigiancụthểmàhọrấttựtin.Lầnnày,bạnhãynóirõràngbằngmộtgiọngtựtin,thởđều,ngẩngcaođầuvàgiữtưthếthẳng.Bạnphảihànhđộng“tựtin”.Nếulờinóicủabạnkhôngphùhợpvớingônngữcơthểvàgiọngnói,ngườikiacũngsẽcóxuhướngnghetheothôngđiệpphingôntừcủabạn. Quantrọnglàngườiđónhớvàcảmnhậnđượctrảinghiệmchứkhôngphảiđơnthuầnchỉ

đứngngoàiquansát.Khibảnthânđangtrongtrảinghiệmthìsẽkhơigợicảmxúcmộtcáchđầyđủhơn.Hãytưởngtượngaiđóđangănloạitráicâybạnyêuthích.Giờhãytưởngtượng

bảnthânbạnđangănloạitráicâyđó.Trảinghiệmnàobạncảmthấythíchthúhơn?Đểkhơigợinhữngtrạngtháicủachínhbạn,hãyđểbảnthânquaytrởlạinhữngtrảinghiệmcàngđầyđủvàsốngđộngcàngtốt. KỸTHUẬTNHẬNDIỆN

NhậndiệnlàthuậtngữdùngtrongNLPcónghĩalànhậnrađượctrạngtháikhácnhaucủa

ngườikhác.Đâylàmộtkỹnăngmàchúngtađềusởhữuvàsửdụngtrongđờisốnghàngngày,vànólàmộtkỹnăngrấtđángpháttriểnvàtinhluyện. Bạncóthểtinhtếnhậnranhữngbiểuhiệnkhácnhaukhiconngườiđangtrảiquanhữngký

ứcvànhữngtrạngtháikhácnhau.Vídụ,khinhớlạimộttrảinghiệmđángsợ,môicủangườiđósẽmímvào,datáivàhơithởngắnhơn.Cònkhinhớlạimộttrảinghiệmdễchịu,môicủangườinàysẽmởra,màudahồnghàovàhơithởsâuhơn,cáccơmặtgiãnra. Thôngthường,khảnăngxácđịnhcủachúngtaquákémđếnnỗichúngtachỉnhậnramột

ngườinàođóđangbuồnkhithấyngườiđókhóc.Chúngtadựaquánhiềuvàoviệcngườikhácsẽnóihọđangcảmthấythếnàothayvìdùngtaivàmắt.Chúngtakhôngmuốnxácđịnhviệcmộtngườiđangnónggiậnbằng cáchnhậnmột cúđấmvàomũi cũngnhưchúng takhôngmuốntưởngtượngratấtcảnhữngkhảnăngtừviệcmắtbịgiật. CómộtbàitậptronghuấnluyệnNLPmàbạncóthểmuốnthửvớibạnmình.Hãyyêucầu

ngườibạnnàynghĩvềmộtngườihọrấtthích.Khilàmvậy,hãychúýđếnđôimắtvàcáiđầucủaanhnày.Đồngthờichúýđếncáchthở,sâuhayvắn,chậmhaynhanh,caohaythấp?Hãylưuýsựkhácnhauởsắctháicơmặt,màuda,môivàgiọngnói.Hãychúýđếnnhữngdấuhiệutinhtếthườngbịbỏquênnày.Chúnglànhữngbiểuhiệnbênngoàiphảnánhsuynghĩnộitâm.Chúngchínhlànhữngsuynghĩđượcbiểulộthôngquavậnđộngthểchất. Bâygiờ,hãyyêucầungườibạnnàynghĩvềmộtngườimìnhkhôngthích.Hãychúýđếnsự

khácbiệttrongnhữngdấuhiệu.Yêucầungườibạnnàynghĩvềmộtngườinhưthế,sauđónghĩvềmộtngườikhácchođếnkhibạnchắcchắnbạncóthểtìmranhữngkhácbiệttrongvậnđộngthểchấtcủaanhnày.TheothuậtngữNLP,giờđâybạnđãxácđịnhđượchaitrạngtháitâmtrínày.Bạnbiếtchúngnhưthếnào.Hãyyêucầungườibạnnàynghĩvềmộtngườinhưngđừngnóilàaitronghailoạingườiđó.Bạnsẽđoánđượcbằngcáchđọcnhữngdấuhiệucơthểmàbạnđãxácđịnhtrướcđó. Điềuđócóvẻnhưbạncókhảnăngđọctâmtrícủangườikhác…

Dođó,chúngtacókhảnăngchọnlọcnhữngkỹnăng.Chúngtahầunhưnhậndiệnmộtcách

vôthức.Vídụ,nếubạnhỏingườiyêumìnhrằnganh/emcómuốnđiăntốikhông,bạnsẽngaylậptứcbiếtcâutrảlờibằngtrựcgiáctrướckhihọmởmiệngnói.Câutrảlời“Đi”hay“không”chỉlàbướccuốicùngcủaquátrìnhsuynghĩ.Chúngtakhôngthểkhôngphảnứngvìcơthể,tâmtrívàngônngữcókếtnốisâusắcvớinhau. Bạncóthểđãcókinhnghiệmpháthiệnngườiđốithoạivớibạnđangnóidốithôngquatrực

giáccủamình.Chắcchắnbạnnhậndiệnđượcđiềunàytrongvôthứcvàbạncócảmgiácmàkhônghiểuvìsao.Càngthựchànhphépnhậndiệnnhiềubaonhiêu,bạncànggiỏibấynhiêu.Mộtsốchỉlàkhácbiệtgiữanhữngtrạngtháirấtnhỏnhặt,mộtsốkháckhôngthểlẫnvàođâuđược.Khithựchành,nhữngthayđổitinhtếsẽdễdàngnhậnrahơn.Dùnhỏthếnàothìcũngcónhữngthayđổi.Khicácgiácquancủabạnsắcbénhơn,bạnsẽnhậnrachúng. NEOCẢMXÚC

Nhữngtrạngtháitâmlýcósứcảnhhưởngmạnhmẽvàsâurộngđếnsuynghĩcũngnhư

hànhvi.Saukhikhơigợivànhậndiệnnhữngtrạngtháinày,làmthếnàochúngtacóthểsửdụnghiệuquảhơn?Chúngtacầnmộtphươngphápkhiếnchúnglúcnàocũngsẵnsàngvàổnđịnhchúng. Hãytưởngtượngnóảnhhưởngđếncuộcđờibạnnhưthếnàonếubạncóthểchuyểnsang

trạngtháilàmviệchiệuquảcaonhưýmuốn.Nhữngngườilàmviệchiệuquảtronglĩnhvựcchínhtrị, thểthao,nghệthuậtvàkinhdoanhcầncókhảnăngtrởnênmạnhmẽtrongphútchốc.Diễnviênphảicókhảnănghòamìnhvàovaidiễnkhitấmmànđượckéolênchứkhôngphảimộtgiờtrướcđóhayởthờiđiểmphânnửatiếtmụcthứhai.Đâychínhlàđiểmmấuchốtcủasựchuyênnghiệp. Khảnăngchuyểnđổicũngquantrọngtươngtự.Diễnviênphảicókhảnăngrờibỏvaidiễn

củamìnhkhitấmmànđãkéoxuống.Rấtnhiềungườilàmkinhdoanhluônđầyđộnglực,đạtđượcnhữngthànhtựutuyệtvờinhưngđốtcháybảnthânvàtrởnênkhônghạnhphúc,đánhmấtgiađìnhhayảnhhưởngđếnsứckhỏebảnthân.Quảnlýtrạngtháibảnthâncầnsựcânbằngvàkhônngoan. Mỗichúngtađềucónhữngtrảinghiệmvớiđầyđủnhữngtrạngtháicảmxúckhácnhau.Để

trảinghiệmlạichúng,chúngtacầnmộtbộkhởiđộng,mộtsợidâyliêntưởngởhiệntạiđểkhơigợinhữngkýứcxưa.Trênthựctế,bộnãocủachúngtaliênkếtnhữngtrảinghiệm,đâychínhlàcáchchúngtađưaraýnghĩachođiềumìnhlàm.Đôikhi,nhữngliêntưởngnàyrấtthúvị;vídụ,mộtđoạnnhạcyêuthíchmanglạichobạnmộtkýứcdễchịu.Mỗikhibạnnghegiaiđiệuđó,nógợilênnhữngcảmgiácdễchịuđó.Vàmỗilầnnhưthế,nósẽtăngcườngsợidâyliêntưởng. TrongNLP,nếutốkíchthíchđượckếtnốivàkhởiđộngtrạngtháitâmlýgọilàneocảmxúc.

Nhữngvídụkhácvềcácneotíchcựcxuấthiệntựnhiênchínhlàảnhchụp,mùihươngmangtínhgợicảmhaymộtbiểuhiệnhoặcgiọngnóicủangườibạnyêuthương. Cácneocảmxúcthườnglànhữngnhântốbênngoài.Đồnghồbáothứcreochobiếtđãđến

giờphảidậy.Tiếng trống trườngvang lênbáohiệukết thúcgiờ ra chơi.Đây lànhữngneothínhgiác.Đènđỏnghĩalàdừnglại.Gậtđầunghĩalàđồngý.Đâylànhữngneothịgiác.Vàmùinhựađườngmớirảisẽmangbạntrởlạivớihìnhảnhkhinhỏkhibạnlầnđầutiênngửithấymùihươngđókỳdiệunhưđượcthựchiệnbằngphépmàu.Cácnhàquảngcáothườngcốgắngbiếnthươnghiệucủamìnhtrởthànhneochomộtloạihànghóanhấtđịnh. Mộtneocảmxúcliênquanđếnbấtcứthứgìtiếpcậnđếnmộttrạngtháicảmxúc,vàchúng

quáhiểnnhiêncũngnhưthịnhhànhđếnnỗichúngtakhólòngnhậnrachúng.Làmthếnàođểtạoraneocảmxúc.Hãythựchiệntheomộttronghaicáchsau.Cáchđầutiênlàbằngsựlặplại.Nếubạnthấynhữngvídụlặplạicủaviệcmàuđỏcóliênquanđếnsựnguyhiểm;nósẽtrởthànhneo.Đâylàcáchhọcrấtđơngiản:đỏcónghĩalànguyhiểm.Cáchthứhaivàquantrọnghơnrấtnhiều,neocóthểđượctạorachỉbằngmộtvídụnếucảmxúcđủmạnhvàchọnđúngthờiđiểm.Sựlặplạichỉcầnthiếtnếukhôngliênquanđếncảmxúc.Hãynghĩđếnthờiđiểmbạncònđihọc(tựbảnthânnóđãlàmộtneorồi),vànhậnthấybạndễdànghọcnhữnggìthúvịvàhàohứng.Nhữngsựviệckhôngkhiếnbạncảmthấyhàohứngđòihỏirấtnhiềusựlặplại.Càngítđiềuliênquanđếncảmxúcthìbạncàngcầnnhiềusựlặplạihơnđểcóđượcsợidâyliêntưởngđó. Hầuhếtnhữngliêntưởngđềuhữuích.Chúnghìnhthànhthóiquenvàchúngtakhôngthể

vậnhànhnếuthiếuchúng.Nếubạnlàmộtngườiđixeđạpvàbạnđãcómộtliêntưởnggiữaviệcđènxanhchuyểnsangđènđỏvàviệcdichuyểnchânbạntheomộtcáchnhấtđịnhtrênbànđạp.Bạnthựchiệnhànhđộngnàymàkhôngsuynghĩmộtcáchcóýthức,nóđãănsâuvàotâmtrí,vànếukhôngcóliêntưởngnày,nhiềukhảnăngbạnkhôngthểđi lạithuậnlợitrênđườngđược.

Nhữngliêntưởngkhácdùhữuíchnhưngcóthểkhákhó.Hìnhảnhxecảnhsáttrongkính

chiếuhậuhầunhưsẽkhiếnbạnphảitựhỏivềtìnhtrạngxecủamìnhcũngnhưmìnhđangchạyvớitốcđộbaonhiêu. Mộtsốliêntưởngkháckhônghữuích.Nhiềungườiliêntưởngviệcnóichuyệntrướcđám

đôngvớisựcăngthẳngvàhoảngloạn.Nghĩvềmộtkỳthikhiếnnhiềungườicảmthấybồnchồnvà lo lắng.Ngôntừcũngcóthể làneo.Từ“kiểmtra” làneovớihầuhếttrẻem,khiếnchúngcảmthấycăngthẳngvàkhôngthểthểhiệnhếtkhảnăng. Trongnhữngtrườnghợpcựcđoan,mộtyếutốkíchthíchtừbênngoàicóthểkhởiđộngmột

cảmxúctiêucựcmạnhmẽ.Đâychínhlàlãnhhạtcủanỗisợ.Vídụ,nhữngngườibịámảnhbởichứngsợbịgiamgiữđãhọcđượcmộtliêntưởngrấtmạnhmẽgiữaviệcởtrongmộtkhônggianđóngkínvàcảmgiáchoảngloạn,vàhọlúcnàocũngcósựliêntưởngnày. Cuộcsốngcủarấtnhiềungườiđãbịgiớihạnbởinhữngnỗisợtừquákhứ.Tâmtríchúngta

khôngthểkhônghìnhthànhsựliêntưởng.Cóphảinhữngliêntưởngcủabạnđãvàđangtạonênsựthíchthú,hữuíchvàmanglạichobạnsứcmạnh? Chúngtacóthểchọnnhữngliêntưởngchúngtamuốn.Bạncóthểchọnbấtkỳtrảinghiệm

nàotrongcuộcsốngmàbạncảmthấykhókhănhaythửthách,vàquyếtđịnhtrướctrạngtháisinhlýnàobạnmuốncókhiđốiđầuvớichúng.Vớibấtkỳtìnhhuốngbạncảmthấykhônghàilòngnào,bạncóthểtạoramộtliêntưởngmới,vàdođótạoramộtphảnứngmớibằngcáchsửdụngcácneo. Điềunàyđược thựchiệnquahaigiaiđoạn.Đầu tiên,bạnchọn trạng tháicảmxúcmình

muốn,sauđóliêntưởngnóđếnmộtkíchthíchtốhayneođểcóthểgợilạinóbấtcứkhinàobạnmuốn.Cácvậnđộngviênthểthaosửdụngnhữnglinhvậtmaymắnđểkhơigợikỹnăngvàsứcchịuđựngcủahọ.Bạnthườngthấycácvậnđộngviênthểthaocónhữnghànhđộngnhỏmangtínhnghilễvàchúngcũngphụcvụmụcđíchtươngtự. Sửdụngnhữngtrạngtháitàigiỏithôngquacácneolàmộttrongnhữngcáchhiệuquảnhất

đểthayđổihànhvicủabạnvàngườikhác.Nếubạnbắtđầutìnhhuốngvớitrạngtháitốthơnmàbạntừngcótrongquákhứ,hànhvicủabạnsẽthayđổitheohướngtíchcực.Trạngtháitàigiỏilàđiểumấuchốtcủanăngsuấtcao.Khibạnthayđổiđiềumìnhlàm,hànhvicủangườikháccũngsẽthayđổi.Toànbộtrảinghiệmcủabạnvềtìnhhuốngđósẽthayđổi. Lưuý.Nhữngkỹthuậtthayđổitrongchươngnàycósứcmạnhrấtlớnvàsứcmạnhnàychủ

yếuđếntừkỹnăngcủangườisửdụngchúng.Mộtthợmộccóthểlàmranhữngđồđạctrongnhàtuyệtvờivớinhữngcôngcụ,nhưngcũngcôngcụđótrongtaykẻhọcviệcsẽkhôngmanglạikếtquảnhưvậy.Tươngtự,cầnphảithựchànhvàluyệntậpđểđạtđượcnhữngâmthanhhaynhấttừmộtdụngcụâmnhạctốt. Trongkhihuấnluyệnnhữngkỹnăngnày,chúngtôiđãthấynhữngcáibẫykhilầnđầutiên

ápdụngnhữngkỹthuậtnày.Chúngtôikhuyếncáobạnthựchànhnhữngkỹthuậtnàytrongmộtmôitrườngantoàn,vídụnhưtrongmộtbuổihộithảohuấnluyệnNLP,chođếnkhibạncảmthấytựtinvàkỹnăngđãnhuầnnhuyễn. NEOTRẠNGTHÁITÍCHCỰC

Đâylànhữngbướcđểchuyểntảicảmxúctíchcựctừnhữngtrảinghiệmtrongquákhứsang

cáctìnhhuốnghiệntạimàbạnmuốnsửdụngchúng.Bạncóthểtìmmộtngườibạnvàyêucầuanhnàygiúphướngdẫnbạnquanhữngbướcsau.

Hãyngồithậtthoảimáitrênghếhoặcđứngởchỗbạncóthểtheodõiquátrìnhtheocáchbạnkhôngphảithamgia.Hãynghĩđếnmộttìnhhuốngcụthểkhibạnmuốntrởnênkhácbiệt,cảmgiáckhácbiệtvàphảnứngkhácbiệt.Sauđó,hãychọnmộttrạngtháicảmxúccụthểtừrấtnhiềutrạngtháikhácnhaubạnđãtrảiquatrongđời, trạngtháimàbạnmongmuốncónhấttrongtìnhhuốnghiệntại.Nócóthểlàbấtkỳtrạngtháitíchcựcnào–tựtin,hàihước,canđảm,kiêntrì,sángtạo–bấtcứthứgìphùhợpnhấtđếnvớitâmtríbạnthôngquatrựcgiác.Khibạnđãbiếtrõtrạngtháinàobạnmuốn,hãynghĩđếnmộtdịpnàođótrongcuộcđờimàbạnđãcóđượcnó.Hãychúýđếnnhữngvídụđếnvớitâmtríbạnvàchọnxemvídụnàorõràngvàmạnhnhất. Nếubạnchọnmộtcảmxúc tíchcựcvà thậtkhóđểnhớ lạikhoảngthờigianbạnđã trải

nghiệmnóthìhãytưởngtượngmộtngườibạnbiếthaythậmchímộtnhânvậthưcấutrongphimhaysách.Cảmgiácngườinàytrảinghiệmcảmxúcđónhưthếnào?Hãynhớrằngdùnhânvậtlàhưcấuthìcảmxúcvẫnlàthậtvàcóảnhhưởng. Khibạnđãcómộtvídụcụthểtrongtâmtrí,dùlàthậthaytưởngtượng,bạnđãsẵnsàngđi

sangbướctiếptheođólàchọnranhữngneosẽmangcảmxúctíchcựcnàyđếnvớitâmtrícủabạnkhibạnmuốnnó. Đầutiênlàneoliênquanđếncảmxúc:Chạmngóncáivàngóntrỏcủabạnvớinhauhaygiơ

nắmđấmlêntheomộtcáchnàođócóhiệuquảnhưmộtneocảmxúc.Tôithấymộttrườnghợprấtphổbiếntrongmôntennisđólànhữngngườichơithườngchạmvàocạnhtườngđểlấylạicảmgiáctựtinmỗikhihọthiđấuxuốngdốc. Điềuquantrọnglàneophảiđộcđáovàkhôngphảilàmộthànhvithườngngàycủabạn.Bạn

muốncóneokhácbiệtnhưngkhôngphảilúcnàonócũngxuấthiệnliênkếtđếnnhữngtrạngtháihayhànhvikhác.Bạncũngmuốnneophảikínđáo;khônggâychúý.Tưthếtrôngcâychuốicũnglàmộtneokhơidậysựtựtinhoạtđộnghiệuquảnhưngnócũngsẽmangđếnchobạncáidanhquáidịnếubạnsửdụngnóđểthựchiệnbàiphátbiểu. Tiếptheolàneothínhgiác.Cóthểlàmộttừhaymộtcụmtừbạnthườngtựnhủ.Bạndùng

từhaycụmtừnàokhôngquantrọng,miễnsaonóhòahợpvớicảmxúccủabạn.Cáchbạnnói,chấtgiọngcủabạncũnggâyảnhhưởngnhiềunhưlờinóicủabạn.Hãylàmnótrởnênkhácbiệtvàđángnhớ.Vídụ,nếu“tựtin”làtrạngtháitíchcựcbạnmuốn,bạnhãynóivớibảnthânmình:“Tôicảmthấyngàycàngtựtin”,hoặcđơngiảnlà,“tựtin!”Hãysửdụngchấtgiọngtựtin.Chắcchắncảmxúctíchcựcnàysẽthíchhợpvớicáctìnhhuốngkhókhăn. Giờlàneothịgiác.Bạncóthểchọnmộtbiểutượnghaynhớlạiđiềubạnnhìnthấykhibạn

tựtin.Miễnsaohìnhảnhbạnchọnkhácbiệtvàkhơigợiđượccảmxúcthìnósẽmanglạihiệuquả. Khibạnđãchọnđượcneođểhìnhdung,bướctiếptheolàlàmsốnglạinhữngcảmgiáctự

tinbằngcáchtạoratìnhhuốngtíchcựcđómộtcáchsốngđộng.Hãybướclênphíatrướchoặcthayđổighếngồikhibạnđãtưởngtượngvàhoàntoàntrảinghiệm.Đặttrạngtháicảmxúcvàonhữngtìnhhuốngthựctếkhácnhausẽgiúptáchrờinhữngtrạngtháinàymộtcáchrõràng. Trongtưởngtượng,hãytrởvềtrạngtháicụthểmàbạnđãchọn…

Hãynhớlạibạnởđâuvàbạnđanglàmgì…

Khikýứcđãtrởnênrõrànghơn,hãytưởngtượngrằngbạntrởlạivớikýứcđóvàbạnđang

nhìnthấycái…

Bạncóthểbắtđầunghenhữngâmthanhmàbạnđãtừngnghevàtrảinghiệmlạinhữngcảmxúcmạnhmẽ… Hãytừtừtậnhưởngkýứcđócàngđầyđủcàngtốt…

Việclấylạicảmxúcvớiđầyđủcácgiácquantrêncơthểgiúpbạntáihiệnnhữnghoạtđộng

đó.Bạncóthểmuốnđặtmìnhvàovịtrítươngtự,làmnhữngviệctươngtựnhưđiềubạntừnglàm(chỉkhiphùhợp)… Khicảmgiácđãđạtđếnđỉnhvàbắtđầusuygiảm,hãydichuyểncơthểbạntrởlạitưthế

khôngliênquanđếncảmgiácđó.Giờđây,bạnđãbiếtcáchthứctáitạotrạngtháicảmxúcvàmấtbaolâuđểlàmđiềuđó. Giờbạnđãsẵnsàngkíchhoạtneonhữngcảmxúctíchcực.Hãybướcvàocảmxúcđóvàtrải

nghiệmlạichúngmộtlầnnữa.Khicảmxúcđạttớiđỉnhđiểm,hãynhìnhìnhảnhcủabạn,đưaracửchỉvànóinhữngtừngữđó.Bạnphảikếtnốinhữngneocủamìnhđếntrạngtháicảmxúcngaykhinóđạttớiđỉnh.Chọnđúngthờiđiểmrấtquantrọng.Nếukếtnốisaukhicảmxúclêncaotrào,bạnsẽneođượckhoảngthờigianrờikhỏitrạngtháivàcảmxúcđókhôngphảilàđiềubạnthựcsựmuốn.Thứtựcủanhữngneokhôngquantrọng,hãysửdụngthứtựphùhợpnhấtvớibạnhoặcthảcácneocùngmộtlúc.Saukhinhữngcảmgiáccủabạnđãđạtđỉnh,bạncầnphảibướcrangoàivàthayđổitrạngtháitrướckhisẵnsàngđểkiểmtraneo. Hãysửdụngcảbaneotheocùngmộtcáchcũngnhưcùngmộtthứtựvàlưuýxembạnthực

sựđếnđượctrạngtháiởmứcđộnào.Bạncóthểcầnphảilặplạihànhđộngnàyvàilầnvàđâylàđiềuđánglàmđểcóđượctrạngtháiđókhicần. Cuốicùng,hãynghĩđếnmộttìnhhuốngtrongtươnglaikhibạncócảmxúctíchcựcđó.Bạn

cóthểdùngcáigìnhưmộtdấuhiệucảnhbáochobạnbiếtrằngmìnhcầntrạngtháikia?Hãytìmrathứđầutiênbạnnhìn,nghehoặccảmthấygiúpbạnbiếtrằngmìnhđangởtrongtìnhhuốngđó.Dấuhiệucóthểởbênngoàihoặcbêntrong.Vídụ,mộtbiểuhiệnnàođótrênkhuônmặthoặcgiọngnóilàmộtdấuhiệubênngoài.Bắtđầumộtcuộcđộcthoạinộitâmlàmộtdấuhiệubêntrong.Nênbiếtrằngviệcbạncósựlựachọnchocảmgiáccũngchínhlàmộttrạngtháivấnđề.Nócũnglàmgiánđoạnnhữngphảnứngthôngthường.Hãychúýdấuhiệucủaneocảmxúcnày.Dấuhiệuđósaunàysẽnhắcnhởrằngbạncóthểchọnlựacảmgiácchobảnthân. Mộtthờigiansau,nếubạncứtiếptụcdùngneo,chínhbảnthândấuhiệuđósẽtrởthành

neođểbạncảmthấysựtàigiỏi.Bộmáykhởiđộngđượcsửdụngđểkhiếnbạncảmthấytồitệgiờđâyđãtrởthànhnhântốgiúpbạncảmthấykhỏekhoắnvàtàigiỏi.Dướiđâylàtómtắtnhữngbướccơbảnchoquátrình. Khineo,cần

Chọnthờigianngaykhitrạngtháiđạtđỉnh

Độcnhấtvàkhácbiệt

Dễdànglặplạimộtcáchchínhxác

Liênkếtđếntrạngtháiđượctáitrảinghiệmđầyđủvàrõràng.

Tómtắtviệcneonhữngtrạngtháitàigiỏi

1.Xácđịnhtìnhhuốngbạnmuốntrởnêntàigiỏihơn.

2.Xácđịnhsựtàigiỏimàbạnmuốn,vídụsựtựtin. 3.Hãykiểmtraliệusựtàigiỏiđócóthựcsựphùhợpkhôngbằngcáchđặtcâuhỏi,“Nếutôi

cósựtàigiỏiđóởđây,liệutôicónắmlấynókhông?”Nếutrảlờicó,hãytiếptục.Nếutrảlờikhông,hãytrởlạibước2. 4.Hãytìmkiếmmộtdịpnàođótrongđờimàbạnđãcóđượcsựtàigiỏiđó.

5.Chọnlựaneomàbạnsẽsửdụngchomỗihệthốnghìnhdungchính:điềubạnthấy,nghe

vàcảmnhận. 6.Hãybướcvàomộtvịtríkhácvàtrongtưởngtượngcủamình,hãyđểbảnthânhoàntoàn

trởvềvới trảinghiệmcó trạng thái tàigiỏi.Tái trảinghiệmnó.Khiđạtđỉnh,hãy thayđổitrạngtháivàbướcra. 7.Táitrảinghiệmtrạngtháitàigiỏicủabạnvàkhiđạtđếnđỉnh,hãykếtnốivớibaneokia.

Hãygiữtrạngtháinàylâunhấtbạnmuốnsauđóthayđổitrạngthái. 8.Kiểmtramốiliênkếtbằngcáchkíchhoạtcácneovàxácnhậnrằngthựcsựbạnđãđivào

trạngtháiđó.Nếubạnchưathỏamãnhãylàmlạibước7. 9.Xácđịnhdấuhiệuchobiếtbạnđangtrongmộttìnhhuốngmàbạnmuốnsửdụngsựtài

giỏicủamình.Dấuhiệunàysẽnhắcbạnnhớphảidùngneo. Giờbạncóthểsửdụngnhữngneonàyđểgợilạitrạngtháitàigiỏibấtcứkhinàobạnmuốn.

Hãynhớ,cầnthửkỹthuậtnàyhaybấtkỳkỹthuậtNLPnàokhácđểtìmracáchthứcphùhợpnhấtvớibạn.Hãyluônsuynghĩvềkếtquả(cảmthấytàigiỏihơn),vàchơiđùavớikỹthuậtđóchođếnkhithànhcông.Vàingườinhậnthấychỉcầnlàmmộtcửchỉ(“thả”neoxúcgiác)làđủđểtạoratrạngtháitíchcực.Nhữngngườikhácthìmuốntiếptụcsửdụngcảbaneo. Bạncóthểdùngquátrìnhnàyđểneonhiềusựtàigiỏikhácnhau.Vàingườineoởmỗingón

taymộtsựtàigiỏikhácnhau.Nhữngngườikháckếtnốinhiềutrạngtháitàigiỏivớimộtneođểtạoramộttàigiỏiđầyquyềnlực.Kỹthuậtgộpnhiềusựtàigiỏivàocùngmộtneođượcbiếtđếnvớitêngọinhữngsựtàigiỏichồng. Neovàsửdụngnhữngtrạngtháitàigiỏilàmộtkỹnăng,vàcũnggiốngnhưtấtcảkỹnăng

khác,nótrởnêndễdànghơn,hiệuquảhơnkhibạnsửdụngnónhiềulần.Vàingườinhậnthấykỹnăngnàymanglạikếtquảtuyệtvờingaylầnđầutiên.Nhữngngườikhácthìcầnphảithựchànhđểcókhảnăngsửdụngnócũngnhưxâydựngniềmtinrằngnócóthểtạorasựkhácbiệt.Hãynhớlạimôhìnhhọctập.Nếuviệcneotrạngtháicònmớimẻvớibạn,thìchúcmừngbạnđãchuyểntừbấtlựctrongvôthứcsangbấtlựctrongýthức.Hãytậnhưởnggiaiđoạnnàyvìbạnsẽchuyểnsanggiaiđoạncónănglựctrongýthức. Neosự tài giỏi làmộtkỹ thuậtnhằm tăngcác chọn lựa cảmxúc.Ngànhhọcnày,không

giốngmộtvàingànhkhác,tinrằngnhữngtrạngtháicảmxúckhôngxuấtpháttừchủtâmvàđượctạoratừnhữngtìnhhuốngbênngoàihaytừnhữngngườikhác.Thếgiớicóthểchiachochúngtanhữnglábàiphatrộnkhácnhaunhưngchúngtacóthểchọnchơivớichúngkhinàovàthếnào.NhưAldousHuxleytừngnói:“Trảinghiệmkhôngphảilàcáixảyđếnvớibạn,nólàcáibạnlàmvớinhữngđiềuxảyđếnđó.” NEOXÂUCHUỖI

Cácneocóthểđượcxâuchuỗilạiđểcáinàydẫndắtđếncáikia.Mỗineocungcấpmộtliên

kếtđếnxâuchuỗivàkhởiđộngneotiếptheocũngnhưcáchxungđiệnchạytừdâythầnkinh

nàysangdâythầnkinhkháctrongcơthểchúngta.Theomộtcáchhiểunàođó,neolàmộttấmgươngbênngoàicủacáchchúngtatạorakếtnốigiữanhântốkhởiđộngbanđầuvàmộtphảnứngmớitronghệthầnkinh.Nhữngneoxâuchuỗichophépchúngtadichuyểnxuyênsuốtmộtdãynhữngtrạngtháikhácnhaudễdàngvàtựđộng.Xâuchuỗiđặcbiệthữuíchkhitrạngtháivấnđềđangrấtmạnhvàtrạngtháitàigiỏiđangởquáxađểcóthểvớitớichỉtrongmộtbước.Vídụ,hãynghĩvềmộttìnhhuốngmàbạncảmthấynảnlòng.Bạncóthểxácđịnhdấuhiệukhởiđộngcảmgiácnàykhông? Mộtgiọngnóitrongđốithoạinộitâmđộcthoạinộitâm?

Mộtcảmgiáccụthểnàođó?

Thứgìđómàbạnthấy?

Cóvẻnhưthếgiớiđầynhữngâmmưuchốnglạibạnnhưngbạncóthểkiểmsoátcáchthức

mìnhphảnứngtrướcnhữngâmmưuđó.Vàcảmgiácnảnlòngkhôngthểthayđổiđượcthếgiớibênngoài.Khibạncódấuhiệubêntrongnày,hayxácđịnhbạnmuốnchuyểnsangtrạngtháinào.Cóthểlàtòmò?Vàcóthểtừđóchuyểnsangsángtạo? Đểthiếtlậpxâuchuỗi,hãynhớvềkhoảngthờigianmàbạntòmòdữdộivàneonólại,cólẽ

làtheocáchsửdụngxúcgiácbằngcáchchạmvàotaybạn.Hãythoátkhỏitrạngtháiđóvànghĩvềkhoảngthờigianbạnrấtsángtạovàneotrạngtháinàycóthểbằngviệcchạmvàomộtvịtríkháctrêntaybạn. Bướctiếptheo,hãymangbảnthânngượctrởlạivớimộttrảinghiệmnảnchívàngaykhi

bạnthấydấuhiệucủatrạngtháinày,hãythảneotòmòvàkhicảmgiáctòmòđạtđỉnh,hãychạmvàomỏneosángtạo. Hànhđộngnàytạoramộtmạnglướithầnkinhgiúpbạndichuyểndễdàngtừtrạngthái

nảnchísangtòmòvàsángtạo.Hãythựchànhcàngnhiềulầncàngtốtđểviệckếtnốitrởnêntựđộng. Mộtkhibạncóthểkhaithác,xácđịnhvàneonhữngtrạngtháicảmxúckhácnhau,thìtứclà

bạnđãcómộtcôngcụđầysứcmạnhchocôngtáctưvấnvàtrịliệu.Bạnvàbệnhnhâncủabạncóthểtiếpcậnnhanhchóngvàdễdàngđếnbấtkỳtrạngtháicảmxúcnào.Phươngphápneotrạngtháicóthểgiúpbệnhnhântạoranhữngthayđổitolớnrấtnhanhvàcóthểđượcthựchiệnởbấtkỳhệthốngnào,thịgiác,thínhgiáchayxúcgiác. LOẠIBỎNEOTIÊUCỰC

Bâygiờchuyệngìsẽxảyranếuchúngtacảmthấynóngvàlạnhcùngmộtlúc?Chuyệngìsẽ

xảyranếubạntrộnmàuvàngvàxanhdương?Chuyệngìsẽxảyranếubạnthảhaineotráingượcnhaucùnglúc?Bạncảmthấyấmáphaylạnhlẽo.Đểloạibỏneotiêucực,trạngtháitiêucực(hãygọinólàlạnhhayxanhdương)vàtrạngtháitíchcực(nónghayvàng),vàthảhaineocùngmộtlúc.Saumộtkhoảngthờigianbốirối,trạngtháitiêucựcthayđổivàmộttrạngtháimớikhácbiệtsẽhìnhthành.Dướiđâylàphácthảocácbước;hãybảođảmrằngbạnthiếtlậpvàduytrìquanhệtrongsuốtquátrình. Tómtắtquytrìnhloạibỏneotiêucực

1.Xácđịnhtrạngtháivấnđềvàthaybằngmộttrạngtháitíchcựcmìnhmuốncó.

2.Khơigợitrạngtháitíchcựcvàxácđịnhnhữngvậnđộngthểchấtmàdựavàođóbạncó

thểphânbiệttrạngtháiđó.Phávỡtrạngthái:yêucầubệnhnhânchuyểnsangmộttrạngthái

kháchayhướngsựchúýcủahọsangnơikhácvàyêucầuhọdichuyển. 3.Khơigợilạitrạngtháimongmuốnvàneonóbằngmộtcáichạmvà/haytừhoặccụmtừ,

sauđóphávỡtrạngtháinàymộtlầnnữa. 4.Hãythảneotíchcựcđểbiếtchắcchúngđãđượcthiếtlập.Thảneobằngcáchchạmđúng

vịtríbannãyvà/haynóinhữngtừngữphùhợp.Hãychắcrằngbạnthựcsựnhìnthấyđượcnhữngvậnđộngthểchấtcủatrạngtháimongmuốn.Nếukhông,hãylặplạitừbước1đếnbước3đểtăngsựliênkết.Khibạnđãthiếtlậpđượcmộtneotíchcựcđếntrạngtháimongđợi,hãyphávỡtrạngthái. 5.Xácđịnhtrạngtháihaytrảinghiệmtiêucực,vàlàmlạitừbước2đếnbước4sửdụng

trạngtháitiêucựcvàkíchneobằngmộtchạmcụthểởmộtđiểmkhác.Phávỡtrạngthái.Hànhđộngnàythiếtlậpmộtneochotrạngtháivấnđề. 6.Hãydẫndắtngườiđólầnlượtquatừngtrạngtháibằngcáchsửdụngxenkẽcácneovà

nóinhữngcâunhư“Cónhững lúcbạncảmthấy ‘buồn’ (thảneo tiêucực)vàcónhững tìnhhuốngbạncảmthấy‘vui’(thảneotíchcực).”Lặplạinhiềulầnmàkhôngphávỡtrạngtháigiữachúng. 7.Khibạnđãsẵnsàng,hãysửdụngvàitừthíchhợp,vídụ“Hãylưuýnhữngthayđổimà

bạnnhậnra”vàthảkíchhoạthaineocùnglúc.Hãytheodõicẩnthậnvậnđộngthểchấtcủangườiđó.Bạnsẽthấyđượcnhữngdấuhiệuthayđổivàbốirối.Hãyloạibỏneotiêucựctrướcneotíchcực. 8.Hãythửlạibằngcáchyêucầungườiđótiếpcậntrạngtháivấnđềhaythảneotiêucực.

Bạnsẽthấyngườiđóbướcvàomộttrạngtháinằmgiữahaitrạngtháikia(nhữngmảngmàuxanhkhácnhau)haymộttrạngtháimớikhácbiệthaymộttrạngtháitíchcực.Nếubạnvẫnchỉthấytrạngtháitiêucực,hãytìmxemngườiđócầnsựtàigiỏinàokhác.Hãyneovàocùngđiểmđãneotrongsựtàigiỏitíchcựcđầutiênvàsauđóbắtđầulạitừbước6. 9.Cuốicùng,yêucầungườiđónghĩvềmộttìnhhuốngtrongtươnglaigầnmàhọcóthểcảm

thấytiêucựcvàyêucầungườinàytưởngtượngxuyênsuốtvềtìnhhuốngđótrongkhibạntheodõibiểuhiệncủaanhta.Hãy lắngnghekhianhtamôtả.Nếubạnkhônghài lòngvớitrạngtháicủangườinàyhayanhnàykhônghàilòngvềviễncảnhđó,hãytìmkiếmnhữngsựtíchcựcnàokháccầnthiếtvàneochúngvàocùngđiểmđãneotrongsựtàigiỏitíchcựcđầutiên,vàsauđóbắtđầulạitừbước6.Loạibỏneotiêucựcsẽkhônghiệuquảnếutrạngtháitíchcựckhôngmạnhhơntrạngtháitiêucựcvàbạncóthểsẽphảichồngtấtcảnhữngcảmxúctíchcựclênmộtneođểđạtđượckếtquảnày. Mộtcáchsuynghĩvềthứđangdiễnralàhệthốngthầnkinhđangcốgắngkếtnốihaitrạng

tháikhôngtươngthíchlẫnnhaucùnglúc.Điềunàylàkhôngthể,dođónótạoramộtkếtquảkhác.Môhìnhcũbịhỏngvàmôhìnhmớiđượctạora.Nógiảithíchsựbốirốithườngxảyrakhiloạibỏneotiêucực.Cácneochophépcáctrảinghiệmsẵnsàngthôngquaviệcsửdụngmột cách có ý thứcnhữngquá trình tựnhiênmà chúng ta thường sửdụng trong vô thức.Chúngtalúcnàocũngkíchneobảnthânmình,thôngthườngtheomộtcáchhoàntoànngẫunhiên.Thayvàođó,chúngtacóthểchọnlựanhữngneonàochúngtamuốn. THAYĐỔILỊCHSỬCÁNHÂN

Trảinghiệmcánhânchỉtồntạitrongkhoảnhkhắchiệntại.Quákhứchỉtồntạitrongnhững

kýứcvàđểnhớlại,chúngtaphảitáitrảinghiệmchúngtheomộtcáchnàođótronghiệntại.Tươnglaitồntạidướidạngnhữngkỳvọnghayhìnhảnhtưởngtượng,vàchúngcũngđượctạoraởhiệntại.Phươngphápkíchhoạtneogiúpchúngtacónhiềutựdocảmxúchơnthoátkhỏi

nhữngtrảinghiệmtiêucựctrongquákhứcũngnhưtạoramộtviễncảnhtươnglaitíchcựchơn. Thayđổilịchsửcánhânlàmộtkỹthuậtđểđánhgiálạinhữngkýứckhóchịubằngcáchsử

dụngkiếnthứchiệntại.Chúngtađềucómộtlịchsửcánhânphongphúnhữngtrảinghiệmtồntạidướidạngkýứcởhiệntại.Dùnhữnggìđãthựcsựdiễnra(bấtcứcáigìvìnhữngkýứccủaconngườicóthểsailầm)khôngthểthayđổiđược,nhưngchúngtacóthểthayđổiýnghĩacủachúngvớichúngtatronghiệntạivàảnhhưởngcủachúnglênhànhvicủachúngta. Vídụ,cảmgiácghenhầunhưkhôngxuấtpháttừđiềuđãthựcsựxảyramàtừnhữnghình

ảnhhưcấucủađiềuchúngtatinrằngđãxảyra.Chúngtaphảnứnglạitrongkhổsởkhiđốimặtvớinhữnghìnhảnhnày.Nhữnghìnhảnhnàyđủthựcđểtạoranhữngphảnứngtháiquádùrằngchúngchưatừngxảyra. Nếunhữngtrảinghiệmquákhứđaulònghaymãnhliệtđếnnỗichỉcầnnghĩthôiđãkhiến

chúngtađauthìtốthơnnêndùngphươngpháptrịliệunỗisợtrongchương8.Kỹthuậtđóđượcthiếtkếđểxửlýnhữngtrảinghiệmcảmxúctiêucựcrấtmạnhmẽ. Thayđổilịchsửcánhânhữuíchkhinhữngcảmgiáchayhànhvivấnđềcứliêntụctrởlại.

Kiểucảmgiác“tạisaotôilạicứlàmviệcnày?”.Bướcđầutiêntrongviệcsửdụngkỹthuậtnàyvớimộtbệnhnhântấtnhiênlàthiếtlậpvàduytrìmốiquanhệ. Thayđổilịchsửcánhân

1.Xácđịnhtrạngtháitiêucực,khơigợinó,xácđịnhnó,kíchhoạtneo,vàsauđóphávỡ

trạngtháiđó. 2.Giữneotiêucựcvàyêucầungườiđósuynghĩvềkhoảngthờigiananhtacócùngnhững

cảmgiácnhưthế.Hãytiếptụcchođếnkhibạnđếnđượcvớitrảinghiệmxanhấtmàngườiđócóthểnhớđược.Kíchhoạtneo,phávỡtrạngtháivàmangngườiđótrởlạihiệntạihoàntoàn. 3.Yêucầubệnhnhândựatrênđiềuanhtabiếtđểsuynghĩxemsựtàigiỏinàoanhnàysẽ

cầntrongnhữngtrảinghiệmquákhứđóđểcóthểthỏamãnthayvìcảmthấykhôngổn.Anhnàychắchẳnsẽxácđịnhsựtàigiỏibằngmộttừhaycụmtừnhư“antoàn”,“đượcyêuthương”hay“thấuhiểu”.Sựtíchcựcphảiđếntừbêntrongvàdướisựkiểmsoátcủangườiđó.Ápdụngtrườnghợpcủanhữngngườitrongcùngtìnhhuốngnhưnghànhđộngkháckhônggiúpngườinàyhọchỏiđượcgìmới.Anhnàychỉcóthểkhơigợiđượcnhữngphảnứngkháctừmộtngườiliênquankhitựbảnthânanhkhácbiệt. 4.Khơigợivàkíchneotrảinghiệmđầyđủcảmxúctíchcựccầnthiếtvàkiểmtraneotích

cựcnày. 5.Giữneotíchcựcvàmangngườinàytrởlạivớitrảinghiệmgầnnhất.Yêucầuanhtatheo

dõibảnthântừbênngoài(khôngliênkết)vớisựtàigiỏimớinàyvàlưuýhànhđộnganhtathayđổithếnào.Sauđóyêucầuanhtabướcvàotìnhhuốngkia(liênkết)vớisựtàigiỏi,(bạnvẫnđanggiữneo)vàđixuyênsuốttrảinghiệmnhưthểnóđangdiễnra.Hãyyêucầuanhtalưuýđếnphảnứngcủanhữngngườikháctrongtìnhhuốngđóvàgiờđâyanhnàyđãcómộtsựtàigiỏimới.Yêucầuanhtatưởngtượngmìnhnhưthếnàotrongsuynghĩcủanhữngngườiđóđểanhnàycảmnhậnđượccáchthứchọnhìnnhậnmộthànhvimới.Nếungườinàykhônghàilòngởgiaiđoạnnào,hãytrởlạibước4,xácđịnhvàchồngnhữngsựtàigiỏikháclênđểmangchúngđếntrảinghiệmxanhấtkia.Khingườinàyđãhàilòng,hãytrảinghiệmtìnhhuốngđómộtcáchkhácbiệtvàcóthểhọctậptừnó,tháoneovàphávỡtrạngthái. 6.Hãythửsựthayđổinàymàkhôngcầnsửdụngbấtkỳneonàobằngcáchyêucầubệnh

nhânkianhớlạitrảinghiệmtrongquákhứđóvàlưuýnhữngkýứckiađãthayđổithếnào.Hãylưuýcácvậnđộngthểchấtcủaanhnày.Nếucódấuhiệucủatrạngtháitiêucực,hãyquaylạibước4vàchồnglênthêmnhiềunhữngsựtàigiỏinữa. BƯỚCĐITƯƠNGLAI

TrảinghiệmmộttìnhhuốngtrướckhinóxảyrađượcgọilàbướcđitươnglaitrongNLPvà

đây là bước cuối cùng trongnhiều kỹ thuậtNLP.Bạnbước vào tương lai tưởng tượng vớinhữngnănglựctàigiỏimớibạncóvàtrảinghiệmtrướctheocáchbạnmuốn.Vídụ,bướcđitươnglaitrongThayđổilịchsửcánhânlàyêucầumộtngườitưởngtượngratìnhhuốngvấnđềsẽxuấthiệnlạivàolầntới.Khilàmđiềunày,bạnxácđịnhliệucódấuhiệunàychothấysẽquaytrởvềtrạngtháitiêucựckhông.Nếucóthìbạnbiếtlàcònrấtnhiềuviệcphảilàm. Bướcđitươnglaikiểmtrahiệuquảcôngviệccủabạn.Nólàhoạtđộnggầnnhấtbạncóthể

vớitớichỉsauviệcbạnthựcsựdấnthânvàotìnhhuốngkhókhăn.Tuynhiên,bàikiểmtrathựcsựcủabấtkỳthayđổinàochínhlàlầnngườiđóphảiđốimặtvớivấnđềthựcsựsaunày.Tựthịvànhữngthayđổicóthểdễdàngđượcgắnneovàocănphòngtưvấntâmlý.Việchọctậpđượcneovàolớphọcvàcáckếhoạchkinhdoanhđượcneovàophònghọpủyban.Thếgiớithựcchínhlàbàikiểmtrathựcsự. Thứhai,bướcđitươnglailàmộtdạngdiễntậptrongtâmtrí.Chuẩnbịvàthựchànhtrong

tâmtrílàmộtmôhìnhnhấtquánđượckhámpháraởtấtcảnhữngngườixuấtchúng:diễnviên,nhạcsĩ,ngườibánhàng,vàđặcbiệtlàvậnđộngviênthểthao.Cảchươngtrìnhđàotạođềuđượcxâydựngxungquanhnhântốnày.Diễntậptâmtrílàthựchànhtrongtưởngtượng,vàvìcơthểvàtâmtrílàmộthệthống,nêndiễntậptâmtríchuẩnbịcũngnhưhướngdẫncơthểtrướckhivàotìnhhuốngthực. Cungcấpchobộnãonhữnghìnhảnhtíchcựcmạnhmẽvềthànhcông,lậptrìnhkếtquảnày

vàkhiếnthànhcôngtrởnênkhảdĩhơn.Kỳvọnglànhữngtiênđoántựứng.Nhữngýtưởngvềbướcđitươnglaivàdiễntậptâmtrícóthểsửdụngđểhọctậpmỗingàyvàđểsảnsinhranhữnghànhvimới.Bạncóthểmuốnđixuyênsuốtnhữngbướcsaumỗitốitrướckhiđingủ. Khichiêmnghiệmlạimộtngày,chọnrathứgìđóbạnđãlàmrấttốtvàthứgìđóbạncảm

thấy không hài lòng. Hãy tái hình dung cả hai cảnh tượng, nghe lại những âm thanh, trảinghiệmchúngmộtlầnnữatheocáchmàbảnthânbạnkhôngbịphântáchkhỏitrảinghiệm.Sauđóbướcravà tựhỏi, “Tôiđãcó thể làmgìkhác?”Nhữngđiểm lựachọntrongcác trảinghiệmnàylàgì?Làmsaođểtrảinghiệmtốtlạicàngtốthơn?Bạncũngcóthểxácđịnhnhữnglựachọnkhácmàbạncóthểthựchiệntrongtrảinghiệmkhôngtốtlắm. Giờhãytrảinghiệmlạiđầyđủnhưngbạnphảihànhđộngkhác.Nótrôngnhưthếnào?Nghe

nhưthếnào?Hãykiểmtracảmgiáccủabạn.Hànhđộngmangtínhhìnhthứcnhỏnàysẽtạoranhữnglựachọn.Bạncóthểnhậndạngmộtdấuhiệutrongtrảinghiệmkhôngtốtđẹplắmvànósẽcảnhbáobạnlầnsautrảinghiệmđódiễnrađểbạnsửdụngchọnlựakhácmàbạnđãdiễntập.

TẠOHÀNHVIMỚI

Đâylàmộtkỹthuậttổngquáthơnnếucómộthànhvimớinàođóbạnmuốnhaymộthành

vinàobạnmuốnthayđổihoặccảithiện.Vídụ,bạnmuốncảithiệnmônthểthaoưathíchcủamình.Hãytheodõitrongtưởngtượngbảnthânbạnhànhđộngtheocáchbạnmuốn,vídụnhưthựchiệnmộtcúgiaobóngđúngcách.Nếuđiềunàykhókhăn,hãyquansátmộtnhânvậtđóngvaithựchiệnhànhvinày.Hãyngồivàochiếcghếđạodiễntrongtrongtâmtríbạn.HãytrởthànhStevenSpielbergtrongtưởngtượngcủabạn.Hãytheodõicảnhtượngđókhinóxảyratrướcmắttrongtâmtríbạn.Đừngliênkếtgìcảkhibạnlắngnghevàbiêntậpđoạnphim.Bạnlàngôisaovàcũnglàđạodiễn.Nếucónhữngngườikhácthamgia,hãylưuýnhữngphảnứngcủahọtrướchànhđộngcủabạn. Hãychỉđạocảnhquayvàbiêntậpphimchođếnkhibạnhoàntoànhàilòng,sauđóhãyđặt

hìnhảnhbảnthânbạnquamộtbênvàđixuyênsuốtnhưthểchínhbạnđangđóngphim.Khilàmđiềunày,hãyđặcbiệtchúýđếncảmgiáccủachínhbạnvàcảphảnứngcủanhữngngườixungquanh.Liệuhànhvimớinàycóđạidiệnchonhữnggiátrịvàtínhchínhtrựccánhâncủabạnkhông? Nếucảmthấykhôngđúng,hãyquaytrởlạichiếcghếđạodiễnvàthayđổiđoạnphimtrước

khitrởlạiđóngvaitrongđó.Mọitrảinghiệmđềulàcơhộiđểhọctậpthêm.Càngthựchiệnhànhđộngnàynhiều,bạncàngnhanhchóngtrởthànhconngườimàbạnmuốn.

CHƯƠNG4.VÒNGTRÒNVÀNHỮNGHỆTHỐNG Conngườikhôngphảilàmộthònđảo,khôngthểlàriêngmình.

—JOHNDONNE—

Giaotiếpcóthểđượcxemđơngiảnnhưmốiquanhệnhânquả.Côlậpmộtảnhhưởngqua

lại, xemnó nhưnguyên nhân và phân tích hệ quảmà không cần cân nhắc đến những ảnhhưởngxahơn.Chúngtathườngnóichuyệnnhưthểđâylàđiềuđangdiễnranhưngrõràngcáchnóinàylàmộtsựđơngiảnhóalớn. Quyluậtnhânquảđúngvớinhữngthựcthểvôtrivôgiác;nếumộtquảbóngbi-davavào

mộtquảkhác,bạncóthểđoánđượcvớiđộchínhxáckhakháđiểmdừngcủahaiquảbóngnày.Sausựvachạmbanđầu,cảhaikhôngcònảnhhưởnglẫnnhaunữa. Thựcthểsốnglàmộtvấnđềkhác.Nếutôiđámộtconchó,tôicóthểtínhtoánđượclựcđá

vàđộng lượngcủachân tôi cũngnhư tínhđượcchínhxácconchósẽbaybaoxa theomộthướngnhấtđịnhkhicóđượckíchthướcvàtrọnglượngcủaconchóđó.Thựctếthìhơikhácmộtchút–nếutôiđủngốcnghếchđểđámộtconchó,nócóthểsẽquaylạicắnchântôi.Điểmdừngcuốicùngcủaconchórấtnhiềukhảnăngkhông liênquangìđếnnhữngđịnh luậtvềchuyểnđộngcủaNewton. Quanhệcủaconngườirấtphứctạp–rấtnhiềuthứdiễnracùngmộtlúc.Bạnkhôngthểdự

đoánchínhxácchuyệngìsẽxảyravìphảnứngcủamộtngườisẽảnhhưởngđếnhànhvigiaotiếpcủangườicònlại.Mốiquanhệnàylàmộtvòngtròn;chúngtaliêntụcđáplạinhữngphảnhồiđểbiếtmìnhphảilàmgìtiếptheo.Chỉtậptrungvàomộtmặtcủavòngtròncũnggiốngnhưcốhọcmôntennistrênchỉmộtnửasântập.Bạncóthểdànhcảđờiđểtìmcáchđánhquảbóngkhiếnnóquaylạivànhữngquyluậtxácđịnhcúđánhtiếptheophảithếnào.Tâmtríýthứccủachúngtabịgiớihạnvàkhôngbaogiờcóthểnhìnthấycảvòngtròngiaotiếp,chỉmộtphầnrấtnhỏcủanó. Nộidungvàngữcảnhcủagiaotiếpkếthợplạivớinhauđểtạothànhýnghĩa.Ngữcảnhlà

bốicảnhtổngquát,cảhệthốngbaoquanhnó.Mộtmiếngghéphìnhcóýnghĩagì?Tựbảnthânnókhôngcónghĩa;tùythuộcvàoviệcnóđượcxếpởđâutrongbứctranhtổngthể,phùhợpvịtrínàovàmốiquanhệvớinhữngmiếngkhác. Mộtnốtnhạccónghĩagì?Tựbảnthânnócórấtítýnghĩa,nótùythuộcvàomốiliênhệvới

nhữngnốtnhạcxungquanh,nócaothấpthếnào,vànódàithếnào.Cùngmộtnốtnhạcđócóthểngherấtkhácnếunhữngnốtnhạcxungquanhthayđổi. Cóhaicáchchínhđểhiểutrảinghiệmvànhữngsựkiện.Bạncóthểtậptrungvàonộidung,

thôngtin.Mảnhthôngtinnàylàgì?Nóđượcgọinhưthếnào?Nótrôngnhưthếnào?Nógiốngnhữngcáikhácnhưthếnào?Hầuhếtcácchươngtrìnhđàotạođềunhưthếnày:nhữngmiếngghépcóthểrấtthúvịvàđẹpmắtkhiđượcnghiêncứurờirạcnhưngbạnchỉcóđượchiểubiếtchiềurộng.Hiểubiếtchiềusâucầnmộtcáinhìnkhác:quanhệhayngữcảnh.Mảnhghépđócóýnghĩagì?Nócóquanhệvớinhữngmảnhghépkhácnhưthếnào?Nóphùhợpvớivịtrínàotronghệthống? Thếgiớinộitâmcủanhữngniềmtin,suynghĩ,hệthốnghìnhdungvàcácmôthứcphụcũng

tạothànhmộthệthống.Thayđổimộtyếutốcóthểgâyraảnhhưởngrộngrãivàtạoranhữngthayđổikhácnhưcáibạnđãkhámphákhitrảinghiệmvớiviệcthayđổinhữngmôthứcphụtrongtrảinghiệmcủabạn.

Mộtvàitừngữđượcchọnlọcđúngởmộtthờiđiểmđúngcóthểbiếnđổicuộcđờichúngta.Thayđổimộtmảnhkýứccóthểbiếnđổicảtrạngtháitâmtrí.Đâychínhlàđiềubạngặpphảighixửlýnhữnghệthống–mộtcúđẩynhẹđúnghướngcóthểtạorathayđổisâusắcvàbạnphảibiếtđẩyởđâu.Cốgắnglàvôích.Bạncóthểcốgắngđểcảmthấytốthơnnhữngkếtthúcbằngcảmgiáctồitệhơn.Cốgắngcũnggiốngnhưnỗlựcđẩymộtcánhcửavàobêntrong,bạncó thểphải tốnrấtnhiềusức trướckhinhậnracánhcửađó thựcsựnênđượcđẩyraphíangoài. Khihànhđộngđểđạtđượcnhữngmụctiêu,chúngtacầnkiểmtrađểbảođảmrằngkhông

cónhữngbấtđồnghaynghingờnộitâm.Chúngtacũngphảichúýmôitrườngsinhtháibênngoàivàcânnhắcnhữngảnhhưởngmàcácmụctiêucủachúngtacóthểgâyrachohệthốngnhữngmốiquanhệrộnghơn. Dođó,hệquảtừnhữnghànhđộngcủachúngtaquaytrởvềvớichúngtatheomộtvòng

tròn.Giaotiếplàmộtmốiquanhệ,khôngphảilàđườngđimộtchiềucủathôngtin.Bạnkhôngthểtrởthànhgiáoviênnếukhôngcósinhviên;hayngườibánnếukhôngcóngườimua,tưvấnviênnếukhôngcókháchhàng.Hànhđộngtoàntâmtoànývớisựthôngtháicónghĩalàcoitrọngnhữngmốiquanhệvàsựtươngtácgiữachúngtavànhữngngườikhác.Sựcânbằngvàmốiquanhệgiữacácphầncủatâmtríchúngtasẽtrởthànhmộthìnhảnhphảnchiếuchosựcânbằngvàmốiquanhệgiữachúngtavớithếgiớibênngoài.SuynghĩtheophươngphápNLPlàdạngsuynghĩtheohệthống.

Vídụ,GregoryBateson,mộttrongnhữngnhânvậtcóảnhhưởngnhấttronglịchsửphát

triểnNLPđãứngdụngcáchsuynghĩtrongđiềukhiểnhọchayhệthốngvàosinhvậthọc,sựtiếnhóavàtâmlýhọctrongkhiVirginiaSatir,chuyêngiatrịliệugiađìnhnổitiếngthếgiớivàcũnglàmộttrongnhữnghìnhmẫutiêubiểunguyênthủycủaNLP,xemgiađìnhnhưmộthệthốngcânbằngcủanhữngmốiquanhệchứkhôngphảitậphợpnhữngcánhânvớicácvấnđềcầnđượcgiảiquyết.Mỗingườiđóngmộtvaitròquantrọng.Bàgiúpcácgiađìnhđạtđượctrạngtháicânbằngtốthơnvàlànhmạnhhơn,vànghệthuậtcủabànằmởchỗbiếtchínhxáccầncanthiệpởđâuvàngườinàocầnthayđổiđểtấtcảcácmốiquanhệđượccảithiện.Nhưkínhvạnhoa,bạnkhôngthểthayđổimộtmảnhmàkhôngthayđổihìnhảnhhoavăntổngthể.Nhưngmảnhnàobạncầnthayđổiđểcóđượchìnhảnhhoavăntổngthểmàbạnmuốn?Đâychínhlànghệthuậtcủatrịliệuhiệuquả.

Cáchtốtnhấtđểthayđổinhữngngườikháclàbạnthayđổibảnthân.Khiđóbạnsẽthayđổi

mốiquanhệvànhữngngườikhácsẽthayđổitheo.Đôikhichúngtadànhnhiềuthờigianvàomứcđộcốgắngthayđổimộtaiđótrongkhiởmộtmứcđộkháclạihànhđộngtheocáchủnghộchínhxácnhữnggìngườiđóđanglàm.RichardBandlergọihiệntượngnàylàmôhình“Điraxa…gầnlạiđi…” CómộtphépẩndụtinhtếtrongvậtlýhọcđượcbiếtđếndướicáitênHiệuỨngCánhBướm.

Theolýthuyết,cánhbướmdichuyểncóthểthayđổithờitiếtởphầnbênkiacủatráiđấtvìnócóthểgâynhiễukhíápởmộtthờiđiểmvàmộtthờigianquyếtđịnh.Trongmộthệthốngphứctạp,mộtthayđổinhỏcóthểtạoratácđộnglớn. Dođó,khôngphảitấtcảcácyếutốtrongmộthệthốngđềuquantrọngnhưnhau.Mộtvài

yếutốcóthểđượcthayđổimàchỉgâyranhữngtácđộngnhỏnhưngnhữngcáikháccóthểcóảnhhưởngsâurộng.Nếumuốntạorahayđổimạchđập,khẩuvị,tuổithọhaytỷlệtăngtrưởngcủamình,bạnchỉcầnlàmxáotrộnmộttuyếnnhỏgọilàtuyếnyênnằmtronghộpsọ.Đóchínhlàbộphậngầngiốngvớithanhđiềukhiểntrungtâmnhấtcủacơthể.Nóhoạtđộngnhưcáchmáyđiềunhiệtkiểmsoáthệthốngsưởitrungtâm.Bạncóthểđiềuchỉnhnhữngtừngbộphátnhiệtmộtnhưngmáyđiềunhiệtkiểmsoáttấtcả.Máyđiềunhiệtcókhảnăngxửlýcaohơnnhữngbộphátnhiệtmànókiểmsoát.

NLPxácđịnhvàsửdụngnhữngyếutốthànhcôngchungcủanhữnghệtâmlýkhácnhau.

Nãongườiởkhắpnơi trên thếgiớiđềucócùngcấu trúcvàđãsảnsinhra tấtcảnhững lýthuyếttâmlýhọckhácnhaudođóchúngnhấtđịnhcóchungnhữngmôhìnhcơbản.BởivìNLPluônsửdụngnhữngmôhình,điểmkhácnhauduynhấtchỉlàmứcđộlýluận.Mộtcuốnsáchvềcáchvẽnhữngbảnđồthìởmộtmứcđộkhácsovớinhiềucuốnsáchkhácvềbảnđồdùrằngnócũnglàmộtcuốnsách. VÒNGTRÒNHỌCTẬP

Chúng ta học từ những sai lầm nhiều hơn từ thành công. Chúngmang lại cho chúng ta

nhữngphảnhồihữuíchvàchúngtadùngnhiềuthờigianhơnđểnghĩvềchúng.Chúngtaítkhilàmgìđóđúngngaylầnđầutiêntrừkhinórấtđơngiản,vàthậmchídùđócólàtrườnghợpđichăngnữathìvẫncònrấtnhiềukhoảngtrốngchonhữngcảitiến.Chúngtahọctừmộtchuỗinhữngsựtiệmcậnliêntiếp.Chúngtalàmnhữnggìmìnhcóthể(trạngtháihiệntại)vàsosánhvớicáichúngtamuốn(trạngtháimongmuốn).Chúngtasửdụngsosánhnàynhưphảnhồiđểtiếptụchànhđộngvàgiảmthiểusựkhácbiệtgiữacáichúngtamuốnvớicáichúngtanhậnđược.Từtừchúngtatiếnđếnmụctiêu.Sựsosánhnàydẫndắtviệchọccủachúngtaquatấtcảnhữngmứcđộtừkhôngcónănglựctrongýthứcđếncónănglựctrongvôthức. Đâylàmôhìnhtổngquátchophươngpháptrởnênhiệuquảhơnvớibấtkỳthứgìbạnlàm.

Bạnsosánhcáibạncóvớicáibạnmongmuốn,vàhànhđộngđểgiảmthiểusựkhácbiệt.Sauđóbạnlạisosánh.Sựsosánhsẽdựavàonhữnggiátrịcủabạn:cáigìquantrọngvớibạntrongtìnhhuốngđó.Vídụ,tronglúckiểmtranhữngtrangviếtnày,tôiphảiquyếtđịnhliệuchúngcó

đủchấtlượnghaycầnphảiviếtlạihaykhông.Nhữnggiátrịcủatôilàsựrõnghĩa(từgócnhìncủangườiđọc,khôngphảicủatôi),đúngngữphápvàngôntừtrôichảy. Tôicũngcầnquyếtđịnhquytrìnhthuthậpchứngcứcủamình.Làmthếnàotôibiếtnóthỏa

mãnnhữnggiátrịcủatôi?Nếukhôngcóquytrìnhthuthậpchứngcứ,tôicóthểmãimãiđiquanhvòngtrònbởitôisẽkhôngbaogiờbiếtkhinàocầndừnglại.Đâylàcáibẫychonhữngtácgiảdùngrấtnhiềunămđểhiệuchỉnhbảnthảonhằmkhiếnnótrởnênhoànhảovàrồikhôngxuấtbảnđượcgì.Chứngcứtrongvídụcủatôisẽbaogồmbanđầulàviệcgửibảnthảochomộtngườikiểmtralỗichínhtả,sauđóđưachonhữngngườibạnmàtôiđánhgiácaolờikhuyêncủahọvànhậnnhữngphảnhồi.Tôisẽthựchiệnviệcđiềuchỉnhdựatrênnhữngphảnhồiđó. Môhình này được biết đến dưới cái tênmôhìnhTOTE, đại diện choTest (kiểm tra) –

Operate(hoạtđộng)–Test(kiểmtra)–Exit(thoátra).Sựsosánhlàmộtbàikiểmtra.PhầnHoạtđộnglàđiểmbạnứngdụngnhữngsựtàigiỏicủamình.KiểmtrabằngcáchsosánhlạimộtlầnnữavàThoátrakhỏivòngtrònkhiquytrìnhchứngcứmáchbảorằngbạnđãđạtđượckếtquảmongmuốn.Bạnthànhcôngtớiđâutùythuộcvàosốlượnglựachọntronghoạtđộngmàbạncó:tínhlinhđộngtronghànhvi,haytínhđadạngcầnthiết,mộtthuậtngữtrongngànhđiềukhiểnhọc.Dođó,chuyếnhànhtrìnhcủabạntừtrạngtháihiệntạitớitrạngtháimongmuốnrốtcuộckhôngphảilàmộtđườngđingoằnngoèomàlàxoắnốc. Sẽcónhữngvòngtrònnhỏhơnnhưvòngtrònnàyđibêntrongvòngtrònlớn:nhữngkết

quảnhỏbạncầnđểđạtđượckếtquảlớn.Cảhệthốngphùhợpvớinhaunhưmộtbộsưutậpnhững chiếc hộpTrungQuốc. Trongmôhìnhhọc tậpnày, sai lầm rất hữu ích, vì chúng lànhữngkếtquảbạnkhôngmuốncótronghoàncảnhnày.Nócóthểđượcdùngnhưnhữngphảnhồiđểtiếngầnhơnđếnmụctiêucủabạn. Trẻ emđược dạy rất nhiềumôn học tại trường và quên hầu hết nhữngmônđó. Chúng

thườngkhôngđượcdạycáchhọc.Họccáchhọclàmộtkỹnăngcaocấphơnviệchọcbấtkỳmộtchủđềnào.NLPgiảiquyếtchuyệnlàmthếnàođểtrởthànhmộtngườihọcgiỏihơndùrằngchủđềlàgìđinữa.Cáchnhanhvàhiệuquảnhấtđểhọclàsửdụngnhữnggìđangdiễnramộtcáchtựnhiênvàdễdàng.Họcvàthayđổithườngđượcxemlàmộtquátrìnhchậmchạpđầyđauđớn.Điềunàykhôngđúng.CónhữngcáchchậmchạpvàđauđớnđểhọcvàthayđổinhưngNLPkhôngphảilàmộttrongsốchúng. RobertDiltsđãpháttriểnmộtkỹthuậtđểchuyểnđổicáitrôngcóvẻlàthấtbạithànhphản

hồivàhọctậptừchúng.Cáchdễnhấtlàcómộtngườinữadẫndắtbạnđiquanhữngbướcsau. THẤTBẠITHÀNHPHẢNHỒI

1.Tháiđộhayniềmtinvấnđềlàgì?Cóphảitấtcảnhữngdựán“Tựmìnhlàm”củabạnđều

kếtthúctrongsựhổthẹnhaykhông?Cóphảinhữngnỗlựcnấunướngcủabạntrởthànhtintốtchonhữngnhàhàngthứcănmangvềởđịaphươnghaykhông?Bạnthuđượcnhữngkếtquảkhôngmongmuốntronglĩnhvựcnào?Bạncótinrằngmìnhkhôngthểlàmđiềugìđóhaykhônggiỏilắmtrongviệclàmđiềuđókhông? Khibạnnghĩvềvấnđề,đâulànhữngvậnđộngthểchấtvànhữngbiểuhiệntiếpcậnbằng

mắtcủabạn?Suynghĩvềthấtbạithườngbaogồmcảmgiáctồitệ,hìnhảnhvềnhữngthờiđiểmcụthểkhibạnthấtbạivàcóthểlàmộttiếngnóinộitâmnhắcnhởbạnrằngchuyệnnàylúcnàocũngxảyranhưvậy.Bạnkhôngthểđốiđầuvớitấtcảnhữngđiềunàycùngmộtlúc.Bạncầntìmhiểucáigìđangdiễnratrongtừnghệthốnghìnhdungmộtcáchriêngbiệt. 2.Nhìnxuốngchếchsangphảiđểliênhệvớicảmgiácbảnthân.Cảmgiáctựbảnthânnó

làmgìchobạn?Dựtínhtíchcựcởđâylàgì?Cóthểlàthúcđẩybạnchăng?Haybảovệbạn?

Nhìnxuốngchếchsangtrái.Cónhữngthôngđiệpngôntừtáchbiệtnàocóthểhữudụng?

Nhìnlênchếchsangtráivànhìnnhữnghìnhảnhcủakýức.Cógìmớibạncóthểhọctậptừ

chúngkhông?Hãybắtđầucócáinhìnthựctếhơnvềvấnđề.Bạncókhảnănglàmnhiềuhơnnhưvậy.Hãylưuýcáchthứcnhữngsựtàigiỏihòatrộntrongnhữngkýứccủavấnđề.Liênkếtnhữngngôntừ,hìnhảnhvàcảmgiácđếnmụctiêumongmuốncủabạn.Làmthếnàochúnggiúpbạnđạtđượcmụctiêuđó? 3.Hãynhậnramộttrảinghiệmtíchcựctàigiỏikhichúngđến,thứgìđóbạnchắcbạncóthể

đạtđượctrongtươnglai.Trảinghiệmnàykhôngcầnphảiquantrọng.Xácđịnhnhữngmôthứcphụthịgiác,thínhgiácvàxúcgiácchínhyếutrongcáchthứcbạnsuynghĩvềtrảinghiệmnày.Neotrảinghiệmnàybằngxúcgiácthôngquasựđụngchạm.Kiểmtrađểchắcrằngkhibạnthảneo,bạntiếpcậnđượcvớitrảinghiệmtàigiỏi.Đâylàmộttrảinghiệmmangtínhthamkhảomàbạnbiếtmìnhcóthểđạtđược. 4.Nhìnlênchếchsangphảivàxâydựngmộthìnhảnhvềmộtmụctiêuhaytháiđộmong

muốncáibaogồmnhữnggìbạnđãhọctừnhữngcảmgiác,hìnhảnhvàngôntừliênquanđếnniềmtinvấnđề.Hãykiểmtínhhòahợpcủanóvớitínhcáchvàquanhệcánhâncủabạn.Hãychắcrằngcómộtliênkếtgiữanhữngkýứcvàmụctiêucũngnhưtháiđộtíchcực.Bạncóthểmuốnsửađổimụctiêuvớicáibạnđãhọctừnhữngkýức. 5.Hãybiếnnhữngmôthứcphụcủamụctiêumongmuốngiốngvớinhữngmôthứcphụ

trongtrảinghiệmtíchcựcmangtínhthamkhảo,hãygiữneochotrảinghiệmmangtínhthamkhảokhilàmviệcnày.Cảquátrìnhsẽchophépbạnhọctừnhữnggìđãquavàgiảithoátkỳvọngcủabạnvềtươnglaikhỏisựkìmkẹpcủathấtbạitrongquákhứ.Bạnsẽnghĩvềmụctiêucủamìnhvớinhữngmôthứcphụcủacáctiênđoántíchcực. CÁCCẤPĐỘHỌCTẬP

Họctậpởmứcđộđơngiảnnhấtchínhlàthửvàpháthiệnlỗitrongtìnhtrạnghaykhôngcó

sựhướngdẫn.Bạnhọcđểcóđượcsựlựachọntốtnhất,câutrảlời“đúng”.Điềunàyđỏihỏimộtlầnhayrấtnhiềulầnthử.Bạnhọcđểviết,đánhvần,đểbiếtđènđỏnghĩalàdừnglại.Bạnbắtđầutừtrạngtháikhôngcónănglựctrongvôthứcvàtiếntớicónănglựctrongýthứcbằngcáchđiquavòngtrònhọctập. Mộtkhiphảnứngtrởthànhthóiquen,bạndừngviệchọctậplại.Theolýthuyếtmànói,bạn

cóthểhànhđộngkhácbiệtnhưngtrongthựctếthìkhông.Nhữngthóiquencựckỳhữuích,chúngđơngiảnhóanhữngphầntrongcuộcsốngmàchúngtakhôngmuốnsuynghĩ.Việcphảisuynghĩđếnchuyệnlàmthếnàođểdùngmiếngđệmgiúpmanggiàyvàomỗibuổisángthậtchánngắt.Rõràngđâykhôngphảilàmộtlĩnhvựcđòihỏibạnphảicósựsángtạo.Nhưngcómộtnghệthuậtgiúpbạnquyếtđịnhnhữngphầnnàotrongcuộcsốngbạnmuốnchuyểnthànhcácthóiquenvànhữngphầnnàobạnmuốntiếptụchọctậpcũngnhưlựachọnchúng.Đâylàcâuhỏivềcânbằng. Câuhỏinàythựcsựđãnângbạnlênmộtcấpđộ.Bạncóthểnhìnnhữngkỹnăngbạnđãhọc

vàchọnlựatrongsốchúnghaytạoranhữnglựachọnmớigiúpđạtđượcdựđịnhtươngtự.Giờbạncóthểhọcđểtrởthànhmộtngườihọcgiỏihơnbằngcáchchọnlựabạnsẽhọcnhưthếnào. Ngườiđànôngnghèođượcchobađiềuướctrongtruyệncổtíchhiểnnhiênkhôngbiếtvề

nhữngcấpđộhọctập.Nếuôngnàybiết,thayvìsửdụngđiềuướccuốicùngđểquaytrởvềtìnhtrạngbanđầu,ôngsẽsửdụngđểướcthêmbađiềuướcnữa.

Trẻemhọctạitrườngrằng4+4=8.Ởmộtcấpđộ,đâylàkiểuhọcđơngiản.Bạnkhôngcầnphảihiểu,chỉcầnnhớ.Cómộtsựliêntưởngtựđộng;nóđãđượcneo.Ởmứcđộnày,điềunàycónghĩalà3+5khôngthểbằng8vì4+4đãbằng8rồi.Rõràngrằnghọctoántheokiểunàylàvôích.Trừkhibạnliênkếtnhữnggìmìnhbiếtđếnmộtcấpđộcaohơnnếukhôngchúngsẽbịgiớihạntrongmộthoàncảnhnhấtđịnh.Đúnglàhọctậpcònliênquanđếnhọcnhữngcáchkhácđểlàmnhữngviệcbạnđãbiếtlàmrồi.Bạnhọcđểbiết1cộng7bằng8hay2cộng6cũngthế.Sauđóbạncóthểđilênmộtcấpđộnữađểbiếtnhữngquyluậtđằngsaunhữngcâutrảlờinày.Hiểurõmìnhmuốngì,bạncóthểtìmrarấtnhiềucáchsángtạokhácnhauđểthỏamãnnó.Mộtvàingườisẽthayđổicáihọmuốnhơnlàcáicáchhọđanglàmđểđạtđượcnó.Họtừbỏviệcđạtđượckếtquảbằng8vìđãquyếtđịnhsửdụng3+4vàcáchthứcnàykhônghoạtđộng.Nhữngngườikháccóthểluônluônsửdụng4+4vàkhôngdùnggìkhác. Cáiđượcgọilà“chươngtrìnhẩn”trongcáctrườnghọclàmộtvídụvềhoạtđộnghọctậpở

cấpđộcaohơn.Vấnđềkhôngphảilàhọccáigìmànóđượchọcnhưthếnào?Khôngaidạynhữnggiátrịcủa“chươngtrìnhẩn”mộtcáchcóýthức,nóẩntrongmôitrườngnhàtrườngvàcóảnhhưởnglớnđếncácemhơnlànhữngbàihọcchínhthống.Nếucácemkhôngbaogiờbiếtđượcrằngngoàicáchhọcthụđộngcòncónhữngcáchhọckhácthôngquabắtchướcbạnbèvànhữngngườicóđịavịcaohơn,thìchúngchỉlàởcấpđộcaohơnsovớiđứatrẻđượcdạyrằng4+4làphươngphápduynhấtđểcó8. Mộtcấpđộcaohơnnữacủaviệchọcmanglạithayđổisâusắctheocáchchúngtanghĩvề

bảnthânvàthếgiới.Nóliênquanđếnviệchiểurõmốicácquanhệvànhữngnghịchlýtrongcácphươngpháptiếpthukhácnhaumàchúngtadùngchoviệchọctập. GregoryBatesonkểmộtcâuchuyệnthúvịtrongcuốnsáchStepstotheEcologyofMind(Các

bướccóđượctưtạingoại)vềkhoảngthờigianôngnghiêncứucácmôhìnhgiaotiếpcủacáheotạiViệnNghiêncứuBiểnởHawaii.Ôngquansátcáchuấnluyệnviêndạycáheocáchthứclàmtròtrướckhángiả.Trongngàyđầutiên,khicáheolàmđiềugìđókhácthườngnhưnhảylênkhỏimặtnước,huấnluyệnviênthổicòivànémchochúngmộtconcálàmphầnthưởng.Mỗikhicáheothựchiệnhànhđộngđó,huấnluyệnviênlạithổicòivànémxuốngmộtconcá.Rấtnhanhsauđónhữngconcáheohiểurằngkhithựchiệnhànhđộngđóthìchắcchắnchúngsẽnhậnđượcmộtconcá;chúngsẽ lặp lạihànhđộngđónhiềuhơnvớihyvọngnhậnđượcphầnthưởng. Ngàyhômsau,chúcáheokiacũngxuấthiệnvàbiểudiễncúnhảycủamìnhvớihyvọng

nhậnđượcmộtconcá,nhưngkhôngcóconcánàocả.Chúcáheosẽlặplạicúnhảymàkhôngđượcthưởnggìtrongvàilầnnữa,sauđótrongsựbựcdọc,chúthựchiệnmộthànhđộngkhácnhưxoayvòngchẳnghạn.Huấnluyệnviênlậptứcthổicòivànémxuốngmộtconcá.Chúcáheolặplạitròbiểudiễnnàyvàđượctưởngthưởngmộtconcá.Khôngcócáchotròbiểudiễnhômqua,chỉcóchođiềugìđómớimẻ.Môhìnhnàyđượclặplạitrong14ngày.Chúcáheolạixuấthiệnvàbiểudiễntròmàmìnhđãhọcđượcngàyhômtrướcvàilầnchođếnkhinhậnthấynókhôngcònhữuíchnữa.Khilàmgìđómớimẻ,chúcáheonhậnđượcphầnthưởng.Điềunàychắchẳnrấtkhóchịuvớichú.Tuynhiên,đếnngàythứmườilăm,chúđãhiểuđượcquytắccủatròchơi.Chútrởnênhoangdạivàthểhiệnnhữngphatrìnhdiễnngoạnmụcbaogồmtámhànhđộngkhácthườngmới,bốntrongsốđóchưatừngthấyởloàinày.Chúcáheođãtiếnlênmộtcấpđộhọctậpmới.Chúcáheokhôngchỉhiểucáchthứctạoranhữnghànhvimớimàcòncảnhữngquytắcvềcáchthứcvàthờiđiểmđểthựchiệnnhữnghànhviđó. Xahơnnữa,trongvòng14ngày,Batesonquansátthấyhuấnluyệnviênnémnhữngconcá

khôngphảiphầnthưởngxuốngchochúcáheobênngoàimôitrườnghuấnluyện.Khiđượchỏivềhànhđộngnày,vịhuấnluyệnviêntrảlời,“Đólàcáchgiữmốiquanhệgiữatôivớinó.Nếutôicóquanhệkhôngtốt,nósẽkhôngthèmhọcbấtcứthứgìcả.” CÁCMÔTẢTHỰCTẠI

Đểhọcđượcnhiềunhấttừbấtkỳtìnhhuốnghaytrảinghiệmnào,bạncầnthuthậpthông

tintừcàngnhiềuquanđiểmcàngtốt.Mỗihệthốnghìnhdungđưaramộtcáchkhácnhauđểmôtảthựctế.Nhữngýtưởngmớisinhratừcácmôtảkhácnhaucũnggiốngcáchánhsángtrắngsinhrakhibạnkếthợpcácmàusắckhácnhaucủacầuvồng.Bạnkhôngthểhoạtđộngvớichỉmộthệthốnghìnhdung.Bạncầnítnhấthaihệthống,mộtđểnhậnthôngtinvàcáikiađểdiễndịchthôngtintheocáchkhác. Tươngtự,quanđiểmcủabấtcứngườinàocũngsẽcónhữngđiểmmùtrigiácxuấtpháttừ

cáchnhìnnhậnthếgiớiquenthuộccủahọ,nhữngphễulọcnhậnthức.Bằngcáchpháttriểnnhữngkỹnăngnhìnnhậnthếgiớitừquanđiểmcủangườikhác,chúngtasẽcómộtphươngphápđểnhìnxuyênquanhữngđiểmmùtrigiáccủabảnthântheocáchmàchúngtahỏixinbạnbèlờikhuyênkhibếtắc.Làmthếnàochúngtacóthểthayđổinhữngnhậnthứccủamìnhđểvượtrakhỏilăngkínhhạnchếcủachúngtavềthếgiới? MÔTẢBAGÓCNHÌN

Cóítnhấtbacáchđểchúngtanhìnvàocáctrảinghiệmbảnthân.Trongnghiêncứugầnđây

nhấtcủaJohnGrindervàJudithDeLozier,chúngđượcgọilàgócnhìnnhậnthứcthứnhất,thứhaivàthứba.Đầutiên,bạncóthểnhìnnhậnthếgiớihoàntoàntừquanđiểmbảnthân,từthựctạibảnthântrongchínhbạntheocáchhoàntoànkhôngphântáchvàkhôngquantâmđếnnhữngquanđiểmcủangườikhác.Bạnchỉđơnthuầnnghĩthếnày,“Cáinàyảnhhưởngđếntôinhưthếnào?”Suynghĩngượclạivàtậptrungvàokhoảngthờigiankhibạnđangchúýsâusắcvàonhữngsuynghĩbảnthânvàkhôngquantâmđếnnhữngngườixungquanh.Đógọilà“gócnhìnthứnhất”(vàbạnvừatrảinghiệmnókhitậptrungvàothựctạibảnthânchodùbạnchọnlàgì). Thứhai,bạncóthểcânnhắcxemmộtsựviệcđượcnhìnnhận,lắngnghevàcảmthấythế

nàotừquanđiểmcủamộtngườikhác.Hiểnnhiênrằngcũngtìnhhuốnghayhànhvinàysẽcóýnghĩakhácvớinhữngngườikhácnhau,điểmmấu chốt làphải tôn trọngquanđiểmcủangườikhácvàđặtcâuhỏi,“Cáinàytrôngnhưthếnàovớihọ?”Đógọilà“gócnhìnthứhai”,thườngbiếtđếnlàsựđồngcảm.Nếubạnđangcómâuthuẫnvớimộtngườikhác,bạncầnxemxétxemhọcảmthấythếnàocũngnhưđiềuhọđanglàm.Bạncàngcóquanhệthânthiếtvớingườikhácthìcàngcókhảnăngcoitrọngthựctạicủahọnhiềuhơnvàbạncàngkhéoléohơntrongviệcđạtđượcgócnhìnthứhai. Thứba,bạncóthểcótrảinghiệmnhìnnhậnthếgiớitừquanđiểmbênngoàinhưthểbạnlà

mộtngườiquan sátđộc lập, khôngdínhdánggìđến tìnhhuốngđó.Hãyhỏi, “Đốivớimộtngườikhông liênquan,cáinày trôngnhưthếnào?”Cáchnhìnnàychobạnmộtquanđiểmkháchquanđượcbiếtđếnvớicáitên“gócnhìnthứba”.Nónằmởcấpđộkhácsovớihaicáchnhìnkianhưngkhôngphảicaocấphơn.Gócnhìnthứbakhácvìnóđượcphântách.Đểgócnhìnthứbahữuích,bạncầnởtrongmộttrạngtháimạnhmẽvàtàigiỏi.Bạnnhìnnhậnhànhvibảnthânbằngmộtquanđiểmkháchquanvàtàigiỏiđểtừđócóthểđánhgiávàcóđượcnhữngchọnlựahữuíchtrongbấtkỳtìnhhuốngkhókhănnào.Khảnăngsửdụnggócnhìnthứbakhinhìnnhậnmộtvấnđềlàmộtkỹnăngrấthữuíchvàcóthểgiúpbạnthoátkhỏirấtnhiềuphiềnmuộnvàvấnđềphátsinhtừnhữnghànhđộngvộivã.Cảbagócnhìnđềuquantrọngnhưnhau,điềucơbảnởđâylàkhảnăngchuyểnđổitựdogiữanhữnggócnhìnnày.Nhữngngườimắckẹtởgócnhìnthứnhấtsẽtrởthànhngườivịkỷ,ngườithườngtheogócnhìnthứhaidễbịảnhhưởngbởiquanđiểmcủangườikhác,ngườithườngtheogócnhìnthứbasẽtrởthànhngườinhìnnhậncuộcđờikháchquan. ÝtưởngvềmôtảgócnhìnchỉlàmộtkhíacạnhđượcJohnGrindervàJudithDeLoziernêu

trongcuốnsáchSuốtchặngđườngđixuốngcủanhữngchúrùanhằmmôtảNLPtheocáchđơngiảnhơn.Cáchtiếpcậnnàyđượcbiếtđếnnhưlà“bảngmãmới”củaNLPvàtậptrungvàoviệc

đạtđượcmộtsựcânbằngkhônngoangiữanhữngquátrìnhvôthứcvàýthức. Chúngtađềudànhthờigianchocảbagócnhìnnày,chúngtasửdụngchúngmộtcáchtự

nhiênvàchúnggiúpchúngtahiểurõhơnbấtkỳtìnhhuốnghaykếtquảnào.Khảnăngchuyểnđổinhanhchónggiữacácgócnhìnmộtcáchvôthứchayýthứclàcầnthiếtđểhànhđộngkhônngoancũngnhưđểtôntrọngsựphứctạptuyệtvờicủacácmốiquanhệ.Nhữngkhácbiệtbạnthấykhinhìnthếgiớitheonhữngcáchkhácnhaulàđiềumanglạichothếgiớisựphongphúvàmanglạichobạnnhữnglựachọn.Gócnhìnthứnhất,thứhaivàthứbalàmộtsựnhìnnhậnrõràngrằng“địađồkhôngphảilàcảnhthật”.Córấtnhiềuđịađồkhácnhau. Điềuquan trọngởđây làphảinhậnrasựkhácbiệtchứkhôngphảiápđặtsựđồngquy.

Chínhsựkhácnhauvàáplựcgiữacáccáchnhìnnhậnthếgiớikhácnhaumới làđiềuquantrọng.Niềmhàohứngvàcácphátminhthườngbắtnguồntừviệcnhìnnhậnsựvậttheocáchkhác.Tươngđồngtạoranỗinhàmchán,tầmthườngvàđấutranh.Trongtiếnhóasinhhọc,chínhnhữnggiốngloàigiốngnhaulạimâuthuẫnvàđấutranhlẫnnhauđểtồntại.Chiếntranhnổrakhiconngườiđềumuốnchiếmhữucácloạitàinguyênkhanhiếm.Khônngoanđếntừsựcânbằngvàbạnkhôngthểcânbằngtrừkhicáclựclượngkhácnhautrongbạncânbằng. TRƯỜNGTHỐNGNHẤTNLPCỦAROBERTDILTS

RobertDiltsđãxâydựngmộtmôhìnhđơngiản,taonhãđểsuynghĩvềthayđổicánhân,

họctậpvàgiaotiếptậphợpnhữngýtưởngvềmôitrườngxungquanh,mốiquanhệ,cáccấpđộhọctậpvàgócnhìnnhậnthức.MôhìnhnàycũnghìnhthànhmôitrườngchoviệcsuynghĩvềnhữngkỹthuậttrongNLP,đồngthờiđưaramộtkhungsườnchoviệcsắpxếpvàthuthậpthôngtinđểbạncóthểxácđịnhđiểmcanthiệptốtnhấtnhằmtạorathayđổimongmuốn.Chúngtakhôngthayđổihànhvitừngchútmộtmàthayđổitheocáchthứcmangtínhhữucơ.Câuhỏilàchínhxácởnơinàothìconbướmphảivỗcánh?Cầnphảithúcđẩyđểtạorakhácbiệtởnơinào? Họctậpvàthayđổicóthểdiễnraởnhữngcấpđộkhácnhau.

1.Tâmlinh

Đâylàcấpđộsâunhấtkhichúngtaxemxétvàhànhđộngtừnhữngcâuhỏisiêuhình.Vìsao

chúngtalạiởđây?Mụcđíchcủachúngtalàgì?Cấpđộtâmlinhdẫndắtvàtạohìnhchocuộcsốngcũngnhưlàmnềnmóngchosựtồntạicủachúngta.BấtkỳthayđổinàoởcấpđộnàycũngsẽgâyảnhhưởngsâusắcđếntấtcảcáccấpđộkhácnhưThánhPaulđãpháthiệnratrênđườngđếnDamacus.Theomộtcáchhiểunàođó,nóchứađựngtấtcảnhữnggìlàchúngtavànhữnggìchúngtalàmnhưngcũngkhôngchứađựnggìcả. 2.Nhândạng

Đâylànhậnthứcnềntảngvềbảnthân,giátrịcốtlõivàsứmệnhtrongcuộcđời.

3.Niềmtin

Nhữngquanniệmkhácnhaumàbạncholàđúngvàsửdụnglàmnềntảngchonhữnghoạt

độngthườngnhật.Niềmtincóthểvừalànhữngsựchophépvừalànhữnggiớihạn. 4.Nănglực

Đâylànhữngnhómhaytậphợpcáchànhvi,kỹnăngchungvàchiếnlượcmàchúngtasử

dụngtrongcuộcsống.

5.Hànhvi Nhữnghànhđộngcụthểmàchúngtatiếnhànhbấtkểnănglựccủachúngtathếnào.

6.Môitrường

Chúngtaphảnứnglạivớicáigì,nhữngthứxungquanhchúngtavànhữngngườimàtagặp.

Dướiđâylàvídụvềmộtnhânviênbánhàngsuynghĩvềcôngviệccủamìnhởnhữngcấpđộ

khácnhau:

Môitrường:Khudâncưnàylàmộtđịađiểmtốtchocôngviệccủatôi.

Hànhvi:Hômnay,tôiđãbánđượcmónhàngđó.

Nănglực:Tôicóthểbánsảnphẩmnàychomọingười.

Niềmtin:Nếubánhàngtốt,tôicóthểđượcthăngchức.

Nhândạng:Tôilàmộtnhânviênbánhànggiỏi. Đây làmộtvídụvề thànhcông.Môhìnhnàycó thểđượcứngdụnggiốngnhaukhigiải

quyếtvấnđề. Vídụ,tôiđánhvầnsaimộttừ.Tôicóthểlýgiảibằngnhântốmôitrường:tiếngồnđãkhiến

tôiphântâm.Tôicóthểđểnóởcấpđộhànhvi.Tôiđánhvầnsaitừnày.Tôicóthểsuyluậnvàđặtcâuhỏivềnănglựcsửdụngtừngữcủamình.Tôicóthểbắtđầutinrằngtôicầnnỗlựcnhiềuhơnđểcảithiệnhaytôicóthểđịnhhìnhnhândạngcủamìnhbằngcáchnghĩrằngtôinguxuẩn.

Hànhvithườngđượcxemnhưbằngchứngcủanhândạnghaynănglựcvàđâychínhlàcách

sựtựtinvànănglựcbịhủyhoạiởtrườnglớp.Làmsaimộtbàitínhtổngkhôngcónghĩalàbạndốttoán.Suynghĩnhưvậylàmxáotrộnnhữngcấpđộlýluậnkhácnhaucũngtươngtựnhưnghĩrằngbiểnhiệu“Khônghútthuốc”trongrạpchiếuphimcũngápdụngvớinhữngnhânvậttrongphim. Khimuốnthayđổibảnthânhaynhữngngườikhác,bạncầnthuthậpthôngtin,nhữngđiểm

đángchúýcủavấnđề,nhữngtriệuchứngmàmộtngườikhôngcảmthấythoảimái.Đây làtrạngtháihiệntại.Ítrõrànghơncáctriệuchứnglànhữngnguyênnhântiềmẩnnuôidưỡngvấnđề.Cáigìởngườiđóđangtiếptụcnuôidưỡngvấnđề?

Cómộttrạngtháimongmuốn,mộtkếtquảlàmụctiêucủasựthayđổi.Sẽcónhữngnguồnlựcgiúpđạtđượckếtquảnày.Cũngsẽcónhữnghiệuứngphụtừviệcđạtđượckếtquảchocảbảnthânbạnvànhữngngườikhác. Từmôhìnhnày,cóthểbiếtđượclàmthếnàomàbạnbịlôikéovàohailoạimâuthuẫn.Bạn

cóthểgặpkhókhăntrongviệcchọnlựagiữaởnhàxemtivivàđiđếnrạphát.Đâylàmộtxungđộttrựctiếpcủahànhvi. Cónhữngxungđộtmàthứgìđótrởnêntốtđẹpởcấpđộnàyvàxấuđiởcấpđộkhác.Chẳng

hạn,mộtđứatrẻcóthểrấtgiỏimônkịchnhưngtinrằnglàmvậysẽkhiếncậubékhônghòanhậpvớicácbạntronglớp,dođócậubékhônglàmđiềuđó.Hànhvivànănglựccóthểmangtínhtưởngthưởngrấtcaonhưnglạixungđộtvớiniềmtinhaynhândạngcủamộtngười. Cách chúng ta nhìn nhận thời gian rất quan trọng.Một vấn đề có thể xuất phát từ tổn

thươngtrongquákhứvàtiếptụcđểlạinhữngdưâmởhiệntại.Nỗisợlàmộtvídụ,ngoàiracòncórấtnhiềunhữngvídụkhácítkịchtínhhơnvềtrườnghợpnhữngkhoảngthờigiankhókhănvàkhônghạnhphúctrongquákhứgâyảnhhưởngđếnchấtlượngcuộcsốnghiệntạicủachúngta.Cácchuyêngiatrịliệuchorằngnhữngvấnđềhiệntạiđượcđịnhhìnhtừnhữngsựkiệntrongquákhứ.Trongkhichúngtathườngbịảnhhưởngbởiquákhứkhixâydựnglịchsửcánhâncủabảnthân,thìquákhứcóthểđượcdùngnhưmộtnguồnlựchơnlàmộtsựhạnchế.KỹthuậtThayđổilịchsửcánhânđãđượcmôtảtrongphầntrước.Kỹthuậtnàygiúpđánhgiálạiquákhứtrongnhậnthứchiệntại.Chúngtakhôngnêngiamcầmmãimãiđểrồicứlặplạinhữngsailầmcũ. Ởkhíacạnhkhác,niềmhyvọngvànỗisợtươnglaicóthểlàmtêliệtbạntronghiệntại.Nỗi

sợnàycóthểđếntừviệcsợphátbiểutrướcđámđôngđếnnhữngvấnđềquantrọngvềantoàncánhânvàtàichínhtrongtươnglai.Vàsẽcómộtkhoảnhkhắchiệntạikhitấtcảnhữngsựkiệntừlịchsửcánhânvàtươnglaihộitụ.Bạncóthểhìnhdungcuộcsốngcủamìnhnhưmộtđườngthẳngchạyxuyênthờigiantrảidàitừquákhứxaxôiđếntươnglaixavờiđểnhậnra được trạng thái hiện tại vàmongmuốn, nhân dạng, niềm tin, năng lực, hành vi vàmôitrườngliênquanthếnàođếnlịchsửcánhânvàtươnglaikhảdĩ. Tổngthểtínhcáchcánhâncủachúngtagiốngnhưảnhbachiều–mộthìnhảnhbachiều

đượctạorabởinhữngtiasáng.Bấtkỳmảnhnàocủaảnhbachiềucũngcóthểcungcấpchobạnhìnhảnhtổngthể.Bạncóthểthayđổinhữngyếutốnhỏnhưcácmôthứcphụvàtheodõihiệuứnglượnsóngtheohướngđilênhaytạorakhácbiệttừtrênxuốngbằngcáchthayđổimộtniềm tinquan trọng.Phươngpháp tốtnhất sẽ trởnêndễnhận thấykhi bạn thu thậpthôngtinvềnhữngtrạngtháihiệntạivàmongmuốn. Thayđổiởcấpđộthấphơnkhôngnhấtthiếtphảitạorabấtkỳthayđổinàoởcấpđộcao

hơn.Mộtthayđổitrongmôitrườngthườngkhôngthayđổiniềmtincủatôi.Hànhvicủatôicóthểthayđổimộtvàiniềmtinvềbảnthân.Tuynhiên,thayđổiniềmtinchắcchắnsẽdẫnđếnthayđổihànhvicủatôi.Thayđổiởnhữngcấpđộcaohơnsẽluônảnhhưởngđếnnhữngcấpđộthấphơn.Sựảnhhưởngsẽsâurộngvàlâudàihơn.Dođónếubạnmuốnthayđổihànhvi,hãythayđổinănglựchoặcniềmtin.Nếuthiếunănglực,hãytácđộngvàoniềmtin.Niềmtinquyếtđịnhnănglựcvàkhảnăngquyếtđịnhlựachọnhànhvimàsauđósẽhìnhthànhmôitrườngxungquanhcủachúngta.Môitrườngcótínhkhuyếnkhíchrấthữuích,cònmôitrườngthùđịchsẽkhiếnthayđổikhóthựchiệnhơn. Rấtkhóthayđổiởcấpđộnhândạnghaycaohơnnếukhôngcóniềmtinhaynănglựclàm

độnglựcchobạn.Cũnggiốngnhưviệcmộtdoanhnhântinrằngmìnhsẽtrởthànhgiámđốchàngđầuthôichưađủ–anhtacầncôngviệchỗtrợchoniềmtinđó.Niềmtinmàkhôngcónănglựcvàhànhvicũnggiốngnhưlâuđàixâytrêncát.

TrườngthốngnhấtlàmộtcáchkếthợpnhữngphầnkhácnhaucủaNLPtrongmộtkhungsườnđượcxâydựngtừnhữngýtưởngvềcáccấpđộthầnkinhhọc,thờigianvàgócnhìnnhậnthức.Bạncóthểdùngnóđểhiểusựcânbằngvàquanhệcủanhữngyếutốkhácnhautrongbảnthânbạncũngnhưnhữngngườikhác.Điểmmấuchốtlàsựcânbằng.Vấnđềthườngphátsinhtừsựthiếucânbằng,vàtrườngthốngnhấtchophépbạnxácđịnhnhữngyếutốđượccholàquantrọngquámứcvànhữngyếutốnàobịthiếuhayquáyếukém. Vídụ,mộtngườicóthểquánhấnmạnhđếnquákhứvàquátập

trungvàonhữngsựkiệnquákhứkhiếnnhữngthứnàyảnhhưởngcuộcsốngvàlàmgiảmgiátrịcuộcsốnghiệntạicũngnhưtươnglaicủahọ.Mộtngườikháccóthểquáchútâmvàogócnhìnthứnhấtvàkhôngmởlòngđónnhậnquanđiểmcủangườikhác.Nhữngngườikhácthìquáchúýđếnhànhvivàmôitrườngmàthiếuchútâmđếnnhândạngvàniềmtincủabảnthân.Khungsườncủatrườngthốngnhất cung cấp cho bạnmột phương pháp xác định sự thiếu cânbằngnhưbướcthiếtyếuđầutiênđểtìmracáchđạtđượcsựcânbằnglànhmạnhhơn.Vớicácchuyêngiatrịliệu,phươngphápnàylàvôgiákhiđượcsửdụngnhưmộtcôngcụchẩnđoánđểchobạnbiếtcầnsửdụngkỹthuậtnàotrongrấtnhiềukỹthuật.Môhìnhnàyrấtphongphúvàchúngtôiđểbạntựsuynghĩvềnhiềucáchthứcsửdụngmôhìnhkhácnhau. NIỀMTIN

“Tôikhôngthểtinđượcđiềuđó!”,Alicenói.

“Ngươikhôngtinà?”Nữhoàngnóivớigiọngtiếcrẻ.

“Thửlạiđi,hítmộthơisâuvànhắmmắtlại.”

Alicecười.“Thửlạicũngkhôngíchgì”,côbénói.

“Ngườitakhôngthểtinvàonhữngđiềubấtkhảthi.”

“Tadámchắcngườichưacónhiềukinhnghiệm”,

Nữhoàngquảquyết.“Khitabằngtuổingươi,

tađãtinđếnsáuđiềubấtkhảthitrướcbữasáng.”

—Quatấmgươngsoi,LEWISCARROL—

Niềm tin ảnhhưởngmạnhđếnhànhvi của chúng ta. Chúng thúcđẩyvàđịnhhìnhđiều

chúngtalàm.Rấtkhóđểhọcđiềugìnếukhôngtinđiềuđósẽcólợi.Niềmtinlàgì?Chúngđượchìnhthànhnhưthếnàovàlàmthếnàođểduytrìchúng? Niềmtinlànhữngnguyêntắcdẫnđườngcủachúngta,làbảnđồnộitạimàchúngtadùng

đểlýgiảithếgiớinày.Chúngchochúngtasựổnđịnhvàtínhliêntục.Nhữngniềmtinchungchochúngtamộtcảmgiácsâusắcvềsựthânquenvàcộngđồnghơncáccôngviệcchung. Chúngtacùngchiasẻmộtvàiniềmtincơbảnmàthếgiớivậtchấtluônkhẳngđịnhchúng

mỗingày.Chúngtatinvàoquyluậttựnhiên.Chúngtakhôngnhảyxuốngtừmáinhàhayđùavớilửa.Chúngtacórấtnhiềuniềmtinvềbảnthâncũngnhưthếgiớimàchúngtađangsống,những thứkhôngđượcđịnhnghĩa rõ ràng cho lắm.Khácvớiđịnh luậthấpdẫn, conngườikhôngnhấtquánvàbấtbiến.

Niềmtinđếntừrấtnhiềunguồn–sựdạydỗ,hìnhmẫucủanhữngngườiquantrọng,những

tổnthươngtrongquákhứvànhữngtrảinghiệmlặpđilặplại.Chúngtaxâydựngniềmtinbằngcáchkháiquáthóanhữngtrảinghiệmbảnthânvềthếgiớivàtừnhữngngườikhác.Làmthếnàođểbiếtniềmtinnàyđượckháiquáthóatừtrảinghiệmnào?Cónhữngniềmtinđếnvớichúng ta từvănhóavàmôi trườngchúng tasinhra.Kỳvọngcủanhữngngườiquan trọngquanhta từ thuởnhỏkhiếnchúng ta thấmnhuầnniềmtin.Cáckỳvọngcao(vớiđiềukiệnchúngphảicótínhthựctế)sẽtạoranănglực.Nhữngkỳvọngthấptạorasựthiếunănglực.Chúngtatinvàođiềuchúngtađượcdạydỗkhicònnhỏvìchúngtakhôngcócáchnàođểkiểmchứng,vàniềmtinnàycóthểtồntạimàkhôngđượcđiềuchỉnhnhờnhữngthànhquảchúngtađạtđượcsaunày. Khitinvàođiềugìđó,chúngtahànhđộngnhưthểnólàsựthật.Điềunàykhiếnnórấtkhó

bịbácbỏ;niềmtinchínhlànhữngphễulọcnhậnthứcđầyquyềnlực.Cácsựkiệnđượcdiễndịchlạibằngniềmtinvàngoạilệđãchứngminhquyluậtnày.Mọiđiềuchúngtalàmsẽduytrìvàgiacốđiềuchúngtatintưởng.Niềmtinkhôngchỉlàbảnđồcủanhữnggìđãdiễnramàcònlàbảnđồchonhữnghànhđộngtươnglai. Nhữngnghiên cứuvềniềm tinđãđược thựchiện, trongđó trẻ emđược chia thànhhai

nhómvớichỉsốIQtươngđươngnhau.GiáoviênđượcthôngbáorằngmộtnhómcóchỉsốIQcaohơnnhómcònlạivàđượcdựđoánsẽhọcgiỏihơnnhómkia.Dùrằngsựkhácbiệtduynhấtởđâylàkỳvọngcủagiáoviên(niềmtin),nhưngnhóm“IQcao”nhậnđượckếtquảkiểmtratốthơnnhiềusovớinhómcònlại.DạngtiênđoántựứngnàyđôikhiđượcbiếtđếnvớitêngọiHiệuứngPygmalion. Mộtdạngtiênđoántựứngtươngtựkháclàhiệuứngtrấnan,rấtnổitiếngtrongngànhy.

Bệnhnhânsẽkhỏehơnkhitinrằngmìnhđangđượcđiềutrịbằngmộtloạithuốchiệuquảdùrằng thực tếhọchỉđangnhậnđượcnhững lời trấnan– thứ“thuốc”khôngcóhoạt tínhvàkhôngmanglạihiệuquảyhọcnào.Niềmtintrởthànhliềuthuốc.Thuốckhôngphảilúcnàocũngcầnthiếtnhưngniềmtinvàosựhồiphụcthìluôncầnthiết.Nghiêncứuchothấykhoảng30%bệnhnhâncóphảnứngtốttrướcnhữnglờitrấnan. Trongmộtnghiêncứu,bácsĩtiêmmộtmũinướcchưngcấtvàonhómbệnhnhânbịxuất

huyếtđườngtiêuhóavànóivớihọrằngđâylàloạithuốcthầnkỳsẽchữalànhbệnhcủahọ.70%bệnhnhânđạtđượckếtquảtuyệtvờikéodàitrongvòngmộtnăm. Niềm tin tích cực chính là giấy thônghànhgiúpkhởiđộng cácnăng lực trong chúng ta.

Niềmtintạorakếtquả.Cócâu,“Dùbạntinrằngmìnhcóthểhaykhôngthểlàmđiềugìđó…thìbạnđềuđúng.” Nhữngniềmtintiêucựcthườngxoayquanh“Tôikhôngthể…”.Nếuxemcâunóinàyđơn

thuầnlàmộtphátbiểukiệntínhthìnóchỉcógiátrịtronghiệntại.Vídụnói,“Tôikhôngthểtunghứng”cónghĩalàtôicóthể(hoặckhôngthể)tunghứng.Khôngtunghứngthìrấtdễ.Aicũnglàmđược.Tinrằng“Tôikhôngthể”làmộtcáchmôtảnănglựchiệntạicủabạn,nósẽlậptrìnhvàobộnãođểbạnthấtbại,vàsẽcảntrởbạnkhámpháranănglựcthựcsựcủamình.Niềmtintiêucựckhôngcónềntảngtừcáctrảinghiệm. Mộtẩndụchoảnhhưởngcủacácniềmtintiêucựclàcáchthứchoạtđộngcủamắtếch.Con

ếchnhìnthấyđượchầuhếtmọithứxungquanhnhưngnóchỉhiểunhữngvậtthểchuyểnđộngvớimộthìnhthùcấutạonhấtđịnhlàthứcăn.Đâylàcáchhiệuquảđểếchbắtruồi.Tuynhiên,vìchỉcónhữngvậtthểdichuyểnmàuđenmớiđượcxemlàthứcăn,nênconếchsẽchếtđóitrongchiếchộpđầynhữngconruồichết.Dođó,nhữngphễulọcnhậnthứcquáhẹpvàquáhiệuquảsẽlàmchúngtachếtđóitrongnhữngtrảinghiệmtuyệtvờicủamìnhthậmchíngaycảkhixungquanhchúngtađầynhữngcơhộihàophóng,vìchúngtakhôngnhậnrachúng.

Cáchtốtnhấtđểkhámpháramìnhcónănglựcgìlàgiảbộrằngbạncónănglựcđó.Hãy

hànhđộngnhưthểbạncónănglựcđó.Nhữnggìbạnkhôngthểlàm,thìbạnsẽkhônglàm.Nếunóthựcsựbấtkhảthi,đừnglolắng,bạnsẽnhậnrathôi.(Vàhãychắcrằngbạnđãthiếtlậpnhữngtiêuchuẩnantoànhợplýtrongtrườnghợpcầnthiết.)Trừphibạntinrằngnóbấtkhảthi,cònkhôngthìbạnsẽthựcsựkhôngbaogiờbiếtđượcnócókhảthihaykhông. Chúngtakhôngđượcsinhravớinhữngniềmtincósẵngiốngnhưmàumắttựnhiêncủa

chúngta.Niềmtinluônthayđổivàpháttriển.Chúngtanghĩvềbảnthânkhácđi,chúngtakếthôn,lydị,thayđổimốiquanhệvàhànhđộngkhácđibởiniềmtincủachúngtathayđổi. Chúngtacóthểchọnlựaniềmtin.Bạncóthểloạibỏnhữngniềmtinbóbuộcbạnvàxây

dựngnhữngniềmtinkhiếncuộcsốngcủabạnvuivẻvàthànhcônghơn.Niềmtintíchcựcchophépbạntìmrasựthậtvànănglựccủabảnthânbạnnhưthếnào.Chúnglàgiấythônghànhđểkhámphávàthamgiacuộcchơitrongthếgiớicủanhữngkhảnăng.Nhữngniềmtinnàosẽchophépvàhỗtrợbạnthựchiệnnhữngmụctiêucủabảnthân?Hãynghĩvềnhữngniềmtincủabạnđốivớibảnthânmình.Chúngcóhữuíchkhông?Chúnglàgiấythônghànhhaylàràocản?Tấtcảchúngtađềucónhữngniềmtincốtlõivềtìnhyêucũngnhưnhữnggìquantrọngtrongcuộcđờimình.Chúngtacórấtnhiềuniềmtinkhácvềcáckhảnăngvàhạnhphúcmàchúngtatạora,vàchúngtacóthểthayđổiđược.Mộtphầnquantrọngmanglạithànhcônglàcóniềmtinrằngbạnsẽthànhcông.Niềmtinmangtínhtrợlựckhôngbảođảmbạnlúcnàocũngthànhcôngnhưnggiúpbạndễdàngxoayxởvàcónănglựcđểthànhcôngởđíchđến. ĐãcóvàinghiêncứuởđạihọcStanfordvềchủđề“Kỳvọnghiệunăngbảnthân”,hayhành

vibảnthânthayđổi thếnàođểphùhợpvớimộtniềmtinmới.Nghiêncứunàychỉraviệcngườitanghĩmìnhlàmgìđótốtđếnthếnàosovớihiệuquảthựctếmàhọđạtđược.Rấtnhiềunhiệmvụphongphúđượcsửdụngtrongnghiêncứunày,từgiảitoánđếnđiềukhiểnrắn. Banđầu,khiniềmtinvàhiệunăngkhớpnhau,mọingườithểhiệnnhưđiềuhọnghĩmìnhsẽ

làmđược.Sauđó,cácnhànghiêncứubắtđầuxâydựngniềmtinởcácđốitượngnàybằngcáchđặtmụctiêu,tổchứcnhữngbuổithaodiễnvàhuấnluyệnchuyênnghiệpchohọ.Kỳvọngtănglênnhưnghiệunăngchunggiảmvìcácđối tượngcốgắngthửnhữngkỹthuậtmới.Cómộtđiểmkhácbiệtrõrệtgiữađiềuchúngtatinmìnhcóthểlàmvàđiềuchúngtathựcsựđạtđược.Nếucácđốitượngnghiêncứubếtắctrướckhithựchiệnnhiệmvụ,hiệunăngcủahọsẽtăngđểđạtđượckỳvọng.Nếuhọtrởnênchánnản,hiệunăngsẽgiảmxuốngmứcbanđầu. Tronggiâyláthãysuynghĩvềbaniềmtingiớihạnbảnthânbạn.Hãyviếtchúngragiấy.

Bâygiờ,hãynhìnvàomộttấmgươnglớnxấuxítrongtâmtríbạn.Hãytưởngtượngcuộc

sốngcủabạnsẽthếnàotrongnămnămtớinếubạntiếptụchànhđộngtheonhữngniềmtingiớihạnnày.Cuộcsốngsẽthếnàotrongmườinămtới?Rồitronghaimươinăm? Hãydànhítphútđểdọndẹpsạchtâmtrí.Đứnglên,đimộtvòngvàhítthởthậtsâu.Bâygiờ,

hãynghĩđếnbaniềmtinmớisẽchobạnsứcmạnhcũngnhưthựcsựnângcaochấtlượngcuộcsốngcủabạn.Bạnnênviếtchúngragiấy. Hãynhìnvàomột tấmgương lớn thân thiện trong tâmtrí.Tưởng tượngbạnhànhđộng

theonhữngniềmtinnày.Cuộcsốngcủabạnsẽthếnàotrongnămnămtới?Trongmườinăm?Tronghaimươinăm? Thayđổiniềmtingiúphànhvithayđổivànóthayđổinhanhnhấtnếubạncónănglựchay

mộtchiến lượcđểhoànthànhnhiệmvụ.Bạncũngcó thể thayđổiniềmtincủamộtngườithôngquathayđổihànhvicủahọnhưngcáchnàykhôngđúngtrongmọitrườnghợp.Cónhiềungườikhôngbaogiờbị thuyếtphụcbởinhữngtrảinghiệm lặpđi lặp lại.Họchỉ thấyđó là

nhữngsựtrùnghợprờirạc. Niềmtinlàmộtphầnquantrọngtrongtínhcáchcủachúngtanhưngchúngđượcthểhiện

bằngnhữngcâutừcựckỳđơngiản:nếutôilàmviệcnày…thìđiềuđósẽxảyra.Tôicóthể…Tôi không thể… Và những câu từ này được chuyển thành: Tôi phải… Tôi nên… Tôi khôngđược…Ngôn từ trởnên thuyếtphụchơn. Làm thếnàomànhữngngôn từnày lại cóđượcquyềnlựcđốivớichúngta?Ngônngữlàmộtphầnthiếtyếutrongquátrìnhchúngtanhậnthứcthếgiớivàthểhiệnniềmtinbảnthân.Trongchươngtiếptheo,chúngtasẽxemxétkỹhơnphầnngônngữtrongLậptrìnhNgônngữTưduy.

CHƯƠNG5.NGÔNTỪVÀÝNGHĨA “Nhưng‘vinhquang’khôngcónghĩalà‘mộtlậpluậnhạgụcđẹpmắt’”,Alicephảnđối.

“Khitasửdụngmộttừ”,HumptyDumptynóibằnggiọng

khinhbiệt,“nóchỉcónghĩatheocáchtachọn–khôngnhiềuhơnhayíthơn.”

“Câu hỏi ở đây là”, Alice nói, “Liệu ông có thể khiến những từ ngữmang ý nghĩa khác

không.” “Câuhỏiởđâylà”,HumptyDumptynói,“cáigìlàmchủ–chỉvậythôi.”

—Alicequatấmgươngsoi,LEWISCARROL—

Chươngnàynóivềsứcmạnhcủangônngữ.Nógiúpbạnchắcrằngbạnnóicáimìnhmuốn

nói,hiểurõnhất trongkhảnăngcó thểđiềungườikhácmuốnnóivàgiúpmọingườihiểuđượchọmuốnnóigì.Chươngnàynóivềviệctáikếtnốingônngữvớitrảinghiệm. Cáigiácủangônngữrấtrẻ,“lờinóikhôngmấttiềnmua”nhưnglờinóicósứcmạnhgợilên

hìnhảnh,âmthanhvàcảmgiácởngườinghehayngườiđọcnhưbấtcứnhàthơhaychuyêngiaviếtquảngcáonào.Lờinóicóthểmởrahaylàmđổvỡmốiquanhệ,cắtđứtcácquanhệngoạigiao,khơinguồnmâuthuẫnvàchiếntranh. Ngôntừcóthểđặtchúngtavàotrạngtháitốthayxấu,chúnglàneocủanhữngchuỗiphức

tạpcáctrảinghiệm.Dođó,câutrảlờiduynhấtchocâuhỏi,“Mộttừthựcsựcóýnghĩagì?”là“Cóýnghĩavớiai?”Ngônngữlàmộtcôngcụgiaotiếp,vìvậyýnghĩacủangôntừlàsựđồngthuậngiữangườivớingười.Ngônngữlàmộtcáchthứcgiaotiếpnhữngtrảinghiệmcảmgiácchung.Khôngcóngônngữsẽkhôngcónềntảngchoxãhộimàchúngtabiếtđếnngàynay. Chúngtadựavàophánđoántrựcgiáccủanhữngngườibảnngữtrongcùnghệthốngngôn

ngữvàdựavàothựctếcảmgiáccủachúngtalàđủđểcósựtươngđồngchungtrongcácbảnđồcánhân.Khôngcónhữngyếutốnày,tấtcảnhữngcuộchộithoạisẽchỉdiễnratrongvôvọngvàtấtcảchúngtađềutrởthànhnhữngngườigiaotiếptheokiểuHumptyDumpty. Nhưng…khôngphảitấtcảchúngtađềuchiasẻchínhxáccùngmộtbảnđồ.

Mỗichúngtatrảinghiệmthếgiớitheomộtcáchduynhất.Ngôntừvốnkhôngcónghĩavà

điềunàythểhiệnrấtrõkhibạnnghengườinướcngoàinóimàmìnhkhônghiểu.Chúngtagánchongôntừnhữngýnghĩathôngquacácliêntưởngđượcneovàonhữngkháchthểvàtrảinghiệmtrongsuốtcuộcđờichúngta.Tấtcảchúngtakhôngnhìnthấynhữngkháchthểgiốngnhauhaychiasẻcùngmộttrảinghiệm.Nhữngbảnđồvàýnghĩakhôngtươngđồngcủacáccánhânkhácnhauđãmang lạisựphongphúđadạngchocuộcsống.Chúngtachắcchắnđềuđồngýnghĩacủatừ“bánhmỳ”vìchúngtađềunhìnthấycùngmộthìnhảnh,ngửivànếmthứbánhđó.Nhưngchúngtasẽtranhcãiđếncùngvớinhữngtừtrừutượngnhư“tôntrọng”,“tìnhyêu”và“chínhtrị”.Cóquánhiềukhảnăngtạorasựmơhồởđây.NhữngtừnàyđặcbiệtgiốngcácbàitrắcnghiệmkiểmtravếtmựcRorschach,cóýnghĩakhácnhauvớinhữngngườikhácnhau.Điềunàycònkhôngxéttớinhữngyếutốnhưsaisótdothiếuchúý,thiếumốiquanhệ,trìnhbàykhôngrõrànghaythiếukhảnăngchungđểcóthểhiểunhữngýtưởngnhấtđịnh.Làmthếnàochúngtabiếtmìnhcóthểhiểuđượcaiđó?Chúngtahiểubằngcáchgánýnghĩachonhữngtừngữcủahọ.Đólàýnghĩacủachúngta.Khôngphảiýnghĩacủahọ.Vàkhôngcógìbảođảmrằnghaiýnghĩađógiốngnhaucả.Chúngtadiễndịchnhữngngôntừchúngtanghethấynhưthếnào?Chúngtachọnngôntừđểdiễnđạtýmuốnbảnthânnhưthếnào?Vàngôntừ

cấuthànhnhữngtrảinghiệmcủachúngtanhưthếnào?ĐâylànhữngvấnđềtrọngtâmtrongphầnngônngữcủaNLP.

Haingườicùngnóithíchnghenhạcnhưngcóthểnhậnrahọcórấtítđiểmchungkhimột

ngườithíchcácbảnoperacủaWagnertrongkhingườikiathíchngheheavyrock.Nếutôinóivớimộtngườibạnrằngtôidànhmộtngàyđểthưgiãn,anhtacóthểtưởngtượngrahìnhảnhtôinằmdàitrênghếbànhvàxemtruyềnhìnhsuốtbuổichiều.Nếuthựctếtôilạiđánhtennisrồisauđóđidạorấtlâutrongcôngviênthìanhtasẽnghĩtôibịđiên.Ngườibạnnàycũngsẽtựhỏilàmsaocùngmộttừ,“thưgiãn”,lạicóthểdiễntảnhữngthứkhácnhaunhưthế.Khôngcóvấnđềgìlớntrongvídụnày.Chỉlàchúngtakhônghiểuđầyđủýcủangôntừ.Cũngcónhữngtrườnghợpmàviệcgiaotiếpchínhxáclàrấtquantrọngnhưtrongcácmốiquanhệthânmậthaytrongnhữngthỏathuậnkinhdoanh.Bạnsẽmuốnđảmbảorằngngườikiacũngchiasẻcùngýbạnmuốnnói,bạnsẽmuốnbiếtcàngchínhxáccàngtốtmộtngườinghĩgìtrongbảnđồcủamình,vàbạnsẽmuốnngườinàynóirõýcủahọ. SUYNGHĨRÕTO

Ngônngữlàmộtphễulọcquyềnlựcđốivớinhữngtrảinghiệmcánhâncủachúngta.Nólà

mộtphầncủanềnvănhóamàchúngtasinhravàkhôngthểthayđổi.Ngônngữlưuchuyểnnhữngsuynghĩtheomộthướngnhấtđịnhkhiếnviệcsuynghĩtheomộtsốcáchrấtdễdàngnhưngrấtkhóđểsuynghĩtheocáchkhác.NgườiEskimocórấtnhiềutừkhácnhauchochỉmộttừ“tuyết”trongtiếngAnh.Họcóthểxácđịnhchínhxácmộtloạituyếtcụthểnàođó.Họsẽphânbiệtgiữatuyếtcóthểănđượcvàtuyếtđượcdùngđểxâydựng…vânvân.Bạncóthểtưởngtượngđượcthếgiớinàysẽthếnàonếubạncókhảnăngphânbiệthàngtánhữngloạituyếtkhácnhauhaykhông? TộcngườiHanuooởNewGuineacónhữngtênriêngdànhcho92loạigạokhácnhau;điều

nàycựckỳquantrọngđốivớinềnkinhtếcủahọ.Tôingờrằnghọkhôngcótừnàođểmôtảchiếcbánhmỳkẹptrongkhichúngtacóítnhấtmộttátừ.Chúngtacũngcóhơn50tênmẫuxekhácnhau.Ngônngữcủachúngtacósựphânbiệtrõràngtrongvàilĩnhvựcvàkhôngrõràngtrongnhữnglĩnhvựckháctùythuộccáinàoquantrọngtrongnềnvănminhcủachúngta.Thếgiớiphongphúvàđadạngnhưchúngtamuốnnónhưthếvàngônngữchúngtathừahưởngđóngvaitròquyếtđịnhtrongviệcđịnhhướngchúngtachúýđếnmộtvàiphầncủathếgiớivàkhôngchúýnhữngphầnkhác. Ngôntừlàneocủacáctrảinghiệmcảmxúcnhưngnhữngtrảinghiệmkhôngphảilàthựctế

vàngôntừkhôngphảilàtrảinghiệm.Dođóngônngữcóhaisựkhácbiệtsovớithựctế.Tranhcãivềýnghĩađúngcủamộttừcũnggiốngnhưviệctranhcãithựcđơnnàyngonhơnthựcđơnkhácvìbạnthíchnhữngmónănghitrênđó.Ngườihọcmộtngônngữkhácnhậnthấynhữngthayđổicănbảntrongcáchthứchọnhìnnhậnthếgiới. DIỄNDỊCHNGÔNNGỮ–SIÊUMÔHÌNH

Nhữngngườigiao tiếpgiỏibiếtkhai thácđiểmmạnhvàyếucủangônngữ.Năng lựcsử

dụngngôntừchínhxácvôcùngthiếtyếuvớibấtkỳbậcthầygiaotiếpnào.Nănglựcsửdụngngôntừchínhxácđểcóthểhiểuđượcbảnđồcủangườikhácvàxácđịnhchínhxácýnghĩalờinóicủamộtngườithôngquanhữngngôntừmàanhtasửdụnglànhữngkỹnănggiaotiếpvôgiá. NLPcómộtbảnđồrấthữuíchchỉracáchthứcngônngữhoạtđộngvànósẽgiúpbạnkhi

đốiđầuvớinhữngngườigiaotiếptheokiểuHumptyDumptycũngnhưbảođảmrằngbạnsẽkhôngtrởthànhngườinhưvậy.TrongNLP,bảnđồngônngữnàyđượcbiếtđếnvớicáitênSiêumôhình.Từ“siêu”(meta)xuấtpháttừtiếngHyLạpcónghĩalàbêntrênhayởmộtcấpđộkhác.Siêumôhìnhdùngngônngữđểlàmrõngônngữ,nógiúpbạnkhôngđánhlừabảnthânrằngbạnhiểuýnghĩacủacáctừngữ;môhìnhnàykếtnốingônngữvớitrảinghiệm. SiêumôhìnhlàmộttrongnhữngmôhìnhđầutiênđượcJohnGrindervàRichardBandler

phát triển.Họnhận ra rằnghai chuyên gia trị liệu xuất chúngFritz Perls vàVirginia Satirthườngsửdụngmộtsốloạicâuhỏinhấtđịnhkhithuthậpthôngtin. JohnvàRichardbắtđầupháttriểnnhữngnghiêncứucủamìnhvềngônngữ,thayđổivà

nhậnthức,vàkhámphárarằngmìnhcũngphảisángtạoramộttừmớiđểmôtảcácnghiêncứunày.Haingườichorằngthấtbạilớnnhấttrongkỹthuậttrịliệuhồigiữathậpniên1970làcánhânđượcđàotạotheohướnghọcthuật,bắtđầuthựchànhtrịliệuvàsauđóphải“sángchếlạibánhxe”vìkhôngcótừvựngđểchuyểntảisựthôngtháicủathếhệtrướcchonhữngchuyêngiatrịliệutâmlýthếhệsau. Vấnđềnàythayđổivàonăm1975vớisựxuấthiệncủacuốnsáchTheStructureofMagic

1(Cấutrúccủamathuật1).CuốnsáchmôtảchitiếtSiêumôhìnhvàchứađựngrấtnhiềutưliệumàJohnvàRichardđãthuthậpđượctừviệcmôhìnhhóaFritzPerlsvàVirginiaSatir.Giờđâymọingườicóthểhưởnglợitừkinhnghiệmcủanhữngchuyêngiatrịliệutâmlýtàinăng–nhữngngườiđãdànhrấtnhiềunămđểtìmhiểuxemcáigìhiệuquảvàcáigìkhông.CuốnsáchdànhđểtưởngnhớđếnVirginiaSatir. NÓIRATẤTCẢ–CẤUTRÚCBÊNDƯỚI

ĐểhiểurõSiêumôhình,côngcụđọchiểuđầyđủnhữnggìmọingườinói,chúngtacầnnhìn

vàocáchcácsuynghĩđượcchuyểnhóathànhngôntừ.Ngônngữcóthểkhôngbaogiờsánhkịpvớitốcđộ,sựđadạngvànhạycảmcủasuynghĩ. Ngônngữchỉlàsựphỏngchừng.Ngườinóicóthểnắmđầyđủvàtrọnvẹnýanhnàymuốn

nóigì;cácnhàngônngữhọcgọihiệntượngnàylàcấutrúcbêndưới.Cấutrúcbêndướikhôngmangtínhýthức.Ngônngữtồntạiởcấpđộrấtsâutronghệthốngthầnkinhcủachúngta.Chúngtarútngắnnộidungcủacấutrúcbêndướiđểgiaotiếprõràngvàđiềuchúngtathựcsựnóichỉlàcấutrúcbềmặt.Nếuchúngtakhôngrútngắncấutrúcbêndướinày,cuộchộithoạisẽtrởnêndàidòngvàmôphạmkinhkhủng.Aiđóhỏibạnđườngđếnbệnhviệngầnnhấtsẽkhôngcảmơnbạnvìđãchoanhtamộtcâutrảlờiliênquanđếnngữphápchuyểnđổi. Đểđitừcấutrúcbêndướilêncấutrúcbềmặt,chúngtathựchiệnbahànhđộngsautrong

vôthức. Đầutiên,chúngtasẽchọnramộtvàithôngtincósẵntrongcấutrúcbêndưới.Mộtlượng

lớnthôngtinsẽbịbỏqua. Thứhai,chúngtasửdụngmộtphiênbảnđơngiảnhóavàhànhđộngnàyhiểnnhiênsẽlàm

biếndạngýnghĩa. Thứba,chúngtakháiquáthóa.Bỏđitấtcảnhữngngoạilệvàđiềukiệncóthểkhiếncuộc

hộithoạitrởnênchánngắt.

Siêumôhìnhlàmộtchuỗicâuhỏinỗlựcđảongượcvàtháogỡsựlượcbỏ,biếndạngvà

kháiquáthóangônngữ.Nhữngcâuhỏinàynhắmđếnviệclấpđầynhữngthôngtincònthiếu,táiđịnhhìnhcấutrúcvàkhơigợinhữngthôngtincụthểđểdiễndịchýnghĩacủahoạtđộnggiaotiếp.Cầnnhớrằngkhôngmôhìnhnàotựbảnthânnólàtốthayxấu.Nótùythuộcvàohoàncảnhsửdụngvànhữnghệquảtừviệcsửdụngchúng. DANHTỪBẤTĐỊNH

Hãyxemcâudướiđây:

CôbéLaurabảytuổitrượtkhỏitấmđệmtrongphòngkháchvàđậpvàoghếgỗlàmbầmtay.

Và:

Đứatrẻbịtainạn.

Cảhaicâutrênđềunóivềmộtsựviệctuynhiêncâuđầutiêncónhiềuthôngtincụthểhơn.

Chúngtacóthểchuyểncâuthứnhấtthànhcâuthứhaibằngnhữngbướckhádễdàngthôngqualượcbỏhaykháiquáthóacácdanhtừcụthể.Cảhaicâuđềuđượcviếthoànchỉnh.Ngữphápđúngkhôngbảođảmsựrõràngtrongýnghĩa.Nhiềungườirấtgiỏiviệcnóidàinhưngcuốicùngcũngkhônggiúpbạnkhônngoanlêntínào. Chủngữtrongcâuchủđộngcóthểđượclượcbỏbằngcáchchuyểnsangthểbịđộng,chẳng

hạnnhưnói,“Ngôinhàđượcxây”thayvì“Xxâyngôinhà”.Bạnlượcbỏnhữngngườixâydựngrangôinhàkhôngcónghĩalàngôinhàtựxuấthiện.Nhữngngườixâydựngvẫntồntại.Dạnglượcbỏnàyhàmýmộtquanđiểmvềthếgiớitrongđóbạnlàmộtkhángiảbấtlựcvànhữngsựkiệnchỉxảyramàkhôngaichịutráchnhiệmvềchúng. Dođókhinghecâu,“Ngôinhàđượcxây”,bạncóthểyêucầuthôngtincònthiếu.“Ai xây

ngôinhà?” Nhữngvídụkháctrongđócácdanhtừkhôngđượcnêucụthểlà:

“Họđếnđểbắttôi.”“Họlàai?”

“Việcđóchỉlàvấnđềvềgópý.”“Việcgì?”

“Khudâncưđãbịpháhủy.”“Aipháhủy?”

“Nhữngconthúcưnglàthứphiềntoái.”“Thúcưngnào?” Câuhỏitiếptheolàcủamộtđứatrẻhaituổikhiđượchỏichuyệngìxảyravớithanhsôcôla

trênbàn. “Nếungườitađểsôcôlatrênbàn,ngườikhácsẽănnó.”“Ngườinào?”

Nhữngdanhtừbấtđịnhđượclàmrõbằngcáchhỏi:

“Cụthểlàaihaycáigì…?”

ĐỘNGTỪBẤTĐỊNH

Alicelúngtúngđếnnỗichẳngnóiđượcbấtcứđiềugì,vìvậysaumộtphútHumptyDumpty

lạibắtđầunói.“Mộtvàitrongsốchúngcótâmtrạng–đặcbiệtlàcácđộngtừ,chúnglànhữngkẻkiêuhãnhnhất–ngươicóthểlàmmọithứvớicáctínhtừnhưngkhôngphảivớiđộngtừ,tuynhiên,tacóthểquảnlýtấtcả!Sựbấtkhảhiểuthấu!Đólàcáitanói!”

—Alicequatấmgươngsoi,LEWISCARROL— Đôikhi,độngtừkhôngđượcnêucụthể,vídụ:

“AnhấyđãđếnParis.”

“Côấyđãtựlàmmìnhđau.”

“Côấyđãgiúptôi.”

“Tôiđangcốnhớlạiđiềuđó.”

“Hãyhọccáinàychotuầnsau.”

Hiểu rõ làm thếnàonhữnghànhđộngnàyđược thựchiện làđiềuquan trọng.Chúng ta

muốncótrạngtừ.Dođó,anhấyđãđinhưthếnào?Côấyđãtựlàmmìnhđaunhưthếnào?Côấygiúpbạnnhưthếnào?Bạnđangcốnhớlạiđiềuđónhưthếnào?(Cụthểlàbạnđangcốnhớlạichuyệngì?)Tôisẽhọccáinàynhưthếnào? Nhữngđộngtừbấtđịnhđượclàmrõbằngcáchhỏi:

“Cụthểlàlàmthếnào…?”

SOSÁNH

Haivídụvềhiệntượngthiếuthôngtintiếptheotươngtựnhưnhauvàthườngxảyracùng

nhau,đólà:phánxétvàsosánh.Cácmẫuquảngcáolàmộtnguồnthôngtinthamkhảotuyệtvờichocảhaimôhình. BộtgiặtFluffomớiđượccảitiếntốthơn.

Cómộtphépsosánhởđâynhưngsosánhnàykhôngrõràng.Mộtthứkhôngthểtốthơn

nếuchỉcómìnhnótồntại.Tốthơncáigì?Tốthơnnótrướcđây?TốthơncácđốithủcạnhtranhBuffovàDuffo?Dùngbộtgiặttốthơnnướcđường? Bấtkỳcâunàocónhữngtừnhư“tốtnhất”,“tốthơn”,“tệhơn”,hay“tệnhất”đềulàdùng

phépsosánh.Bạnchỉcóthểsosánhnếubạncóthứgìđóđểsosánh.Nếuthiếuthôngtinđó,bạnsẽphảihỏilạixemnólàcáigì. Mộtvídụkháclà:

Tôiđiềuhànhbuổihọpđóthậtdở.

Dởsovớicáigì?Bạnđãcóthểđiềuhànhnónhưthếnào?JoeBloggsđãcóthểđiềuhànhnó

thếnào?Siêunhânđãcóthểđiềuhànhnóthếnào? Thườngthìnửabịlượcbỏtrongphépsosánhkhôngcóthực.Nếubạnsosánhbảnthânvới

siêunhân,hãyđểýxembạnsẽtệhạithếnàotrongphépsosánhnày.Tấtcảnhữnggìbạnnhậnđượcchỉlàcảmgiácbấtlựcvàbạnkhôngthểlàmgìcả. Phépsosánhđượclàmrõbằngcáchhỏi:

“Sovớicáigì…?”

ĐÁNHGIÁ

Đánhgiárấtgiốngvớisosánh.NếuFluffo“đơnthuầnchỉ là loạibộtgiặttốtnhấtcóthể

mua”,bạnsẽrấtmuốnbiếtđâylàýkiếncủaai.CủagiámđốcđiềuhànhFluffo?Kếtquảkhảosát?HaycủaJoeBloggs? Đánhgiákhôngnhấtthiếtphảicósựsosánhdùrằngchúngthườngxuấthiệncùngnhau.

Nếuaiđónói,“Tôikhôngphảilàmộtngườiíchkỷ”,bạncóthểhỏi,“Ainóivậy?”Nếucâutrảlờilà,“Tôinóithế!”thìbạncóthểhỏi,“Anhđánhgiábảnthânkhôngphảilàmộtngườiíchkỷtheotiêuchuẩnnào?” Dođó,biếtngườinàođưarađánhgiácũngrấthữuích.Đánhgiácóthểđếntừmộtkýức

thơấu.Bêncạnhđó,nhữnglýdođưarađánhgiáđólàgì?Chúngcócăncứkhông?Chúnglàlýdocủabạnhaybạnbịépphảichấpnhậnchúng?Chúngcócònnguyêngiátrịchotớikhibạntrưởngthànhkhông? Nhữngđánhgiáthườngnằmsautrạngtừ.Xemvídụsau:

“Anhhiểnnhiênlàmộtứngcửviênlýtưởng.”

“Hiểnnhiênvớiai?”

Nếubạndiễntảcâutrêntheocáchviếtdàidòng“Hiểnnhiênrằng…”thìchúngtasẽthấy

đượccómộtphầnbịlượcbỏ.Phảihiểnnhiênvớiaiđó.(Vàrõràngvớiai?) Đánhgiáđượcđượclàmrõbằngcáchhỏi:“Aiđưarađánhgiánày,vàdựatrêncáigìđểđưa

rađánhgiáđó?” DANHTỪHÓA

Môhìnhtiếptheolàkhimộtđộngtừmôtảmộtquátrìnhđangdiễnrabịchuyểnhóathành

danhtừ.Hiệntượngnàyđượccácnhàngônngữhọcgọilàdanhtừhóa.Hãyđọccâudướiđâyvàsuynghĩvềýnghĩacủanó:

Giảngdạyvàkỷluậtkếthợpvớisựtôntrọngvàkiênquyếtlànhữngnhântốthiếtyếutrongquátrìnhgiáodục.

Câutrênhoànhảovềmặtngữphápchứađựnghiệntượngdanhtừhóa(innghiêng)ởmỗi

từ.Nếumộtdanhtừkhôngthểthấy,nghe,sờthấy,ngửihaynếmthìđólàmộttừđượcdanhtừhóa. Danhtừhóakhôngsai–chúngcóthểrấthữuích–nhưngchúngchegiấunhữngđiểmkhác

biệtlớnnhấttrongcácbảnđồkhácnhaucủaconngười. Lấyvídụvề“giáodục”.Aiđanggiáodụcaivàkiếnthứcnàođangđượctruyềntảigiữahọ?

Haylấyvídụvề“tôntrọng”.Aiđangtôntrọngaivàhọlàmđiềuđóđếnào?

“Trínhớ”cũnglàmộtvídụlýthú.Nóibạncótrínhớkémnghĩalàgì?Đểbiếtđượcchính

xác,bạncóthểhỏixemthôngtinnàobạnđanggặpkhókhănđểnhớlạivàbạnsẽlàmgìđểnhớlạinó.Trongmỗihiệntượngdanhtừhóa,bạnsẽtìmramộthaynhiềukhuyếtdanhtừ(theomộtcáchnóinàođó)vàmộtđộngtừbấtđịnh. Mộtđộngtừsẽliênquanđếnmộthànhđộnghaymộtquátrìnhđangdiễnra.Tínhchấtnày

sẽbiếnmấtnếunóđượcdanhtừhóahaybiếnthànhdanhtừ.Ngườinghĩrằngmìnhcómộttrínhớkémsẽbếtắcnếusuynghĩđómanghơihướngmộtcơnđaulưng.Anhnàysẽtrởnênbấtlực.NhưGeorgeOrwelltừngnói,“Nếusuynghĩlàmthahóangônngữthìngônngữcũngcóthể làm thahóasuynghĩ”.Nếu tin rằng thếgiớibênngoàiđượcđịnhhình thôngquacáchchúngtanóivềnóthìcòntệhơnsovớiviệcănthựcđơn–nógiốngnhưănmựcintrênthựcđơn.Ngôntừcóthểđượckếthợpvàthaotúngtheonhữngcáchkhôngcóliênquangìtớicáctrảinghiệmcảmgiác.Tôicóthểnóiloàiheobiếtbaynhưngsẽkhôngthểbiếnđiềuđóthànhsựthật.Chorằngđólàsựthậtcũnggiốngnhưtinvàophépmàuvậy. DanhtừhóalànhữngconrồngtrongSiêumôhình.Chúngkhôngphảilàvấnđềmiễnsao

bạnkhôngtinchúngthựcsựtồntại.Chúnglượcbỏnhiềuthôngtinđếnnỗicuốicùngchẳngcònsótlạigìnhiều.Cáctrạngtháiyhọcvàbệnhtậtlànhữngvídụthúvịvềdanhtừhóavàđiềunàygiúpgiảithíchvìsaocácbậcphụhuynhthườngcảmthấybấtlựcvàkhôngcónhiềuchọnlựa.Bằngcáchbiếncácquátrìnhthànhsựvật,danhtừhóachínhlàmôhìnhngônngữlừadốiduynhất. Mộthiệntượngdanhtừhóađượclàmrõbằngcáchchuyểnthànhmộtđộngtừvàđặtcâu

hỏivềthôngtincònthiếu:“Cáigìđangdanhtừhóacáigìvàbằngcáchnào?” TRỢĐỘNGTỪHÌNHTHÁIKHẢNĂNG

Cónhữngquytắcđạođứcmàchúngtatinrằngmìnhkhôngthểhoặckhôngđượcviphạm.

Cácnhàngônngữhọcgọinhữngtừnhư“khôngthể”và“khôngđược”làtrợđộngtừhìnhtháikhảnăng–chúngđặtranhữnggiớihạnđượcchiphốibởicácquytắcngầm. Cóhailoạitrợđộngtừhìnhthái:trợđộngtừhìnhtháithiếtyếuvàtrợđộngtừhìnhtháikhả

năng. Tronghailoạinày,trợđộngtừhìnhtháikhảnăngmạnhhơn.Chúnglànhữngtừnhư“có

thể”và“khôngthể”,“khảthi”và“bấtkhảthi”.Chúngđịnhra(trongbảnđồcủangườinói)cáigìđượcxemlàkhảthi.Hiểnnhiênrằng(tôihyvọngbạnnhậnramộtđánhgiáởđây–hiểnnhiênvớiai?)cónhữngquyluậttựnhiên.Lợnkhôngthểbay,conngườikhôngthểsốngthiếuoxy.Tuynhiên,cácgiớihạnđượcvạchrabởiniềmtincủamộtngườikhákhácbiệt.“Chỉlàtôikhôngthểtừchối”,hay“Tôilàtôi.Tôikhôngthểthayđổi”hay“Khôngthểnóichohọbiếtsựthật”.

Nếumộtngườinghĩrằngmìnhcómộtvàikhảnăngnàođó(ngoạitrừtrườnghợpsuynghĩnàylàmộtsailầmquárõrànghoặccoithườngnhữngquyluậttựnhiên),từ“khôngthể”chínhlàcáimangtínhgiớihạn.“Tôikhôngthể”thườngđượcxemnhưmộttrạngtháituyệtđốicủasựbấtlực,khôngsẵnsàngthayđổi. FritzPerls,ngườikhởixướngphươngpháptrịliệuGestalt,thườngphảnứngtrướcnhững

bệnhnhânnóirằng,“Tôikhôngthể…”bằngcáchnói,“Đừngnóitôikhôngthể,hãynóitôisẽkhông!”Sựtáicấutrúctáobạonàyngaytứckhắcchuyểntrạngtháibếtắccủabệnhnhânsangtrạngtháicókhảnăngnhậnthứcđượckhảnănglựachọncủamình,ítnhấtlànhưthế. Mộtcâuhỏirõrànghơn(vàítkhảnăngpháhỏngmốiquanhệhơn)là,“Chuyệngìsẽxảyra

nếubạnlàmđiềuđó?”hay“Điềugìcảntrởbạn?”hay“Bạntựcảntrởbảnthânthếnào?”Khiaiđókhẳngđịnhmìnhkhôngthểlàmđượcđiềugìđó,anhnàyđãthiếtlậpmộtkếtquảvàđặtnónằmngoàitầmvới.Câuhỏi,“Điềugìcảntrởbạn?”mộtlầnnữanhấnmạnhvàokếtquảvàxácđịnhnhữngràocảnnhưbướcđầutiênđểvượtquachúng. Cácgiáoviênvàchuyêngiatrịliệugiúpthayđổinhữnggiớihạnvàbướcđầutiênlàđặtcâu

hỏichocáctrợđộngtừhìnhthái.Giáoviênphảiđốimặtvớivấnđềnàyhàngngàykhisinhviênkêucakhônghiểuhayluônlàmbàitậpsai.Cácchuyêngiatrịliệugiúpbệnhnhânphávỡnhữngràocảngiớihạnbảnthân. Nếumộtngườinói“Tôikhôngthểthưgiãn”thìcôấyphảibiếtýniệmgìđóvềthưgiãn

hoặclàmthếnàocôấybiếtmìnhđangkhôngthưgiãn?Hãylựachọnmộtmụctiêutíchcực(điềubạncóthểlàm),vàkhámphárađiềugìđangcảntrởquátrìnhhiệnthựchóa(điềugìcảntrởbạn),hoặcxemxét cẩn thậnnhữnghệquả (chuyệngì sẽxảy ranếubạn làmđiềuđó).Chínhnhữnghệquảvàràocảnnàylàcáiđãbịlượcbỏ.Vàkhixemxétnghiêmtúcchúnghóaralạikhôngđángsợnhưbạntưởng. Những trợ động từ hình thái khả năng – “Tôi không thể” – được làm rõ bằng cách hỏi:

“Chuyệngìsẽxảyranếubạnlàmđiềuđó…?hay“Điềugìcảntrởbạn…?” TRỢĐỘNGTỪHÌNHTHÁITHIẾTYẾU

Trợđộngtừhìnhtháithiếtyếuliênquanđếnmộtnhucầuvàđượcbiểuthịbằngnhữngtừ

ngữnhư“nên”và“khôngnên”,“phải”và“khôngđược”.Cóvàiquytắcđạođứcđượcthểhiệnkhôngrõràng.Nhữnghệquảtrongthựctếvàtrongtưởngtượngkhiviphạmquytắclàgì?Nhữnghệquảnàyđượcđưaraánhsángbằngcáchhỏi,“Chuyệngìsẽxảyranếubạnlàmhaykhônglàmđiềunày?” “Tôiphảiluônđặtngườikháclêntrênhết.”

“Chuyệngìsẽxảyranếubạnkhônglàmvậy?”

“Tôikhôngđượcnóichuyệntronglớp.”

“Chuyệngìsẽxảyranếubạnlàmvậy?”

TôinênhọccácloạiSiêumôhìnhnày.”

“Chuyệngìsẽxảyranếubạnkhônglàmvậy?”

“Tôikhôngnênnóichuyệnvớinhữngngườiđó.”

“Chuyệngìsẽxảyranếubạnlàmvậy?”

“Tôinênrửataytrướckhiăn.”

“Chuyệngìsẽxảyranếubạnkhônglàmvậy?”

Khinhữnghệquảvàlýdonàyđượclàmrõ,chúngcóthểđượcsuyngẫmvàđánhgiákỹ

lưỡng,cònkhôngthìchúngsẽhạnchếcácchọnlựavàhànhvicủabạn. Cácquytắcđạođứchiểnnhiênrấtquantrọngvàxãhộitồntạidựatrênbảngquytắcđạo

đứcnhưngcósựkhácbiệtrấtlớngiữa“Bạnnêntrungthựctronggiaodịchkinhdoanh”và,“Bạnnênđixemphimthườngxuyênhơn”. Nhữngkhámpháthườngchỉđượcthựchiệnbằngcáchhỏi,“Chuyệngìsẽxảyranếu…Tôi

tiếptụcchèothuyềnvềphíatây?...Tôicóthểdichuyểnbằngvậntốcánhsáng?...Tôichophépthuốcpenicillinphổbiếnrộngrãi?...Tráiđấtquanhxungquanhmặttrời?Dạngcâuhỏinàylànềntảngcủaphươngphápkhoahọc. Giáodụccóthểdễdàngtrởthànhbãimìnrùngrợncủacáctrợđộngtừhìnhthái,sosánhvà

đánhgiá.Toànbộkháiniệmvềtiêuchuẩnvàđánhgiácũngnhưkháiniệmvềnhữnggìtrẻemnêncókhảnăngthựchiệnmơhồđếnvôdụng.Đôikhichúngcòntệhơndohạnchếquámứcđếnnỗi“hủyhoại”sựpháttriểncủacácem. Nếutôinóivớimộtđứatrẻ,“Concókhảnănglàmđiềunày”,thìtôichỉđangnóiđiềumình

tinthôi.Tôikhôngthểtrảlờihợplýcâuhỏi,“Chuyệngìsẽxảyranếutôikhôngnóithế?” Khinóivềnănglực,chúngtarấtdễsuynghĩtheohướngmộtngườicóthểhaykhôngthể

làmgìhơnlàngườiấynênhaykhôngnêncókhảnănglàmgì. Sửdụngtừ“nên”khinóivềnănglựcthườngđượcxemnhưlờiquởtrách;bạnnêncókhả

nănglàmgìđónhưngkhôngthểtừđódấylênmộtcảmgiácthấtbạirấtkhôngcầnthiết.Sửdụng“nên”theocáchnàykhinóivềbảnthânhayngườikháclàmộtcáchtuyệtvờiđểtạoracảmgiáctộilỗingaytứckhắc(bởivìquytắcđãbịphávỡ)bằngcáchtạoramộtkhoảngcáchgiảtạogiữakỳvọngvàthựctế.Liệukỳvọngđócóthựctếkhông?Liệuquytắcđócóthíchđánghayhữu íchkhông?“Nên” thường làmộtphảnứngđổ lỗi trongcơntứcgiận từaiđókhôngmuốn thừanhận cơn giận hay kỳ vọng củamình cũngnhưkhôngmuốnnhận tráchnhiệmvềmình. Trợđộngtừhìnhtháithiếtyếu–“Tôikhôngđược/tôiphải”–đượclàmrõbằngcáchđặt

câuhỏi:“Chuyệngìsẽxảyranếutôilàm/khônglàm…?” LƯỢNGTỪKHÁIQUÁT

Sựkháiquáthóalàkhimộtvídụđượcxemnhưđạidiệnchonhiềukhảnăngkhácnhau.

Nếukhôngkháiquáthóa,chúngtasẽphảilàmđilàmlạinhữnghànhđộng,vàviệccânnhắctấtcảnhữngngoạilệkhảdĩvàsựđúngsaisẽmấtrấtnhiềuthờigian.Chúngtachianhữngkiếnthứccủamìnhthànhcácnhómtổngquát,nhưngchúngtahọchỏiđượckiếnthứctừbanđầunhờsosánhvàđánhgiásựkhácbiệt,vàviệctiếptụcphânloạisựkhácbiệtlàđiềuquantrọng,dođókháiquáthóacóthểđượcthayđổinếucầnthiết.Cólúcchúngtacầncụthể,dođósuynghĩtheolốikháiquáthóasẽrấtmậpmờvàthiếuchínhxác.Từngtrườnghợpcầnđượcxemxétdựatrênbảnchấtriêngcủachúng.Sẽrấtnguyhiểmnếukhôngthấyđượcnhữngcáicâymàchỉthấykhurừngkhinhữngtrảinghiệmđadạngbịđónggóichungdướimộtđềmục. Sẵnsàngthừanhậnnhữngngoạilệgiúpbạnthựctếhơn.Cácquyếtđịnhkhôngnhấtthiết

phảilàtấtcảhoặckhônggìcả.Ngườichorằngmìnhluônđúngcònđánglohơnngườinghĩ

mìnhluônsai.Trongtrườnghợpxấunhất,hiệntượngnàytrởthànhsuynghĩđịnhkiến,hẹphòivàphânbiệtđốixử.Kháiquáthóalàsựngớngẩntrongngônngữ–thứcảntrởchúngtagiaotiếprõràng. Kháiquáthóađượcthựchiệnbằngcáchxemmộtvàivídụnhưnhómđạidiệnđểtừđó

chúngchứađựngnhữngdanhtừkháiquáthóavàđộngtừbấtđịnh.RấtnhiềunhữngSiêumôhìnhgốiđầulênnhau.Phátbiểucàngmùmờthìkhảnăngchúngchứađựngvàimôhìnhcàngcao. Kháiquáthóathườngbiểuthịbằngnhữngtừnhư“tấtcả”,“mọi”,“luôn”,“khôngbaogiờ”và

“khônggìcả”.Nhữngtừnàykhôngthừanhậncónhữngngoạilệvàđượcbiếtđếnvớicáitênlượngtừkháiquát.Trongvàitrườnghợp,nhữngtừnàykhôngxuấthiệnnhưngđượcẩnbêndưới,vídụ“Tôinghĩdùngmáytínhchỉphíthờigian”hay“NhạcPopthậtrácrưởi.” Mộtvàivídụkhác:

“ĐồănẤnĐộcómùivịkinhkhủng.”

“Tấtcảnhữngkháiquáthóađềusai.”

“Nhàquáđắt.”

“Cácdiễnviênnamlànhữngngườithúvị.”

Lượngtừkháiquátđặtranhữngràocảngiớihạnmộtcáchngượcđời.Mởrộngmộtphát

biểuđểbaoquáthaybácbỏtấtcảkhảnănggâykhókhănchoviệctìmranhữngngoạilệ.Khimộtphễu lọcnhậnthứchaymộttiênđoántựứngđượctạora–bạnsẽthấyvàngheđượcnhữnggìbạnkỳvọngmìnhthấyvànghe. Lượngtừkháiquátkhôngphảiluônsai.Chúngcóthểkiệntính:ngàyrồimớiđếnđêm,và

táoluônrơixuốngđất.Cómộtkhácbiệtlớngiữadạngphátbiểunàyvàdạngnhư,“Tôikhôngbaogiờlàmđượcgìđúng”.Vớingườitinvàophátbiểunày,chắchẳnanhtachỉnhớđếnnhữnglầnmìnhlàmsaivàquênhayđánhgiáthấptấtcảnhữnglầnmìnhlàmđúng.Khôngcóaicứmãilàmsai.Sựhoànhảođókhôngtồntại.Ngườinàyđãgiớihạnthếgiớicủamìnhthôngquacáchanhtanóivềnó. Nhữngngườithànhcôngvàtựtinthườngkháiquáthóatheocáchngượclại.Họtinrằng

mìnhthườnglàmđúngmọichuyệntrừnhữngtrườnghợpcábiệt.Nóicáchkhác,họtinmìnhcónănglực. Vídụ,đểtháchthứclượngtừkháiquáttrongcâu“TôiKHÔNGBAOGIỜlàmđượcgìđúng!”

hãytìmkiếmngoạilệ,“BạnKHÔNGBAOGIỜlàmđượcgìđúngsao?”“Bạncónhớlầnnàomìnhlàmgìđóđúngkhông?” RichardBandlertừngkểcâuchuyệnvềmộtbệnhnhânđếngặpôngđểđượctrịliệuvìthiếu

tựtin(mộthiệntượngdanhtừhóa).Ôngbắtđầubằngcáchhỏicô,“Đãcólúcnàocôcảmthấytựtinchưa?” “Chưa.”

“Ýcôlàtrongcảcuộcđờicôchưabaogiờthấytựtinà?”

“Đúngvậy.”

“Chưabaogiờdùchỉmộtlần?” “Vâng.”

“Côchắckhông.”

“Chắcchắn.”

Cáchthứhaiđểchấtvấndạngkháiquáthóalàsửdụngphépthậmxưngđểkhiếnnóvôlý

quásứctưởngtượng.Dođóđểđáplạicâu“TôisẽkhôngbaogiờcóthểhiểuđượcNLP”,bạncóthểnói,“Anhnóiđúngđấy.Hiểnnhiênnóquáphứctạpđốivớianh.Saokhôngbỏcuộcbâygiờluônđi?Vôvọngthôi;anhsẽchẳngbaogiờnắmbắtđượcnóđâu.” Cáchnàythườngsẽmanglạiphảnứng“Đượcrồi,đượcrồi,tôichưanguđếnmứcđóđâu.”

Nếubạnchấtvấnkháiquáthóabằngphépthậmxưngđủmạnh,thìngườikiasẽthường

phảnứngbằngviệcbảovệquanđiểmđốilập.Phảnhồicủabạnlàvôlý.Ngườinàysẽtrởnênônhòahơnnếubạnhànhđộngcựcđoanhơncảanhta. Lượngtừkháiquáthóađượcchấtvấnbằngcáchđặtcâuhỏivềmộttrườnghợpđốilập:“Đã

từngcólúcnào…?” TƯƠNGĐƯƠNGPHỨC

Mộtcấutrúctươngđươngphứclàkhihaiphátbiểuđượcnốivớinhautheocáchmàchúng

đượchiểulàcùngnóivềmộtthứ,chẳnghạn“Bạnkhôngcười…bạnđangkhôngvui.” Mộtvídụkhác là,“Nếubạnkhôngnhìntôikhitôiđangnóichuyệnvớibạnnghĩa làbạn

đangkhôngchúý”.Kiểucáobuộcnàythườngđượcđưarabởinhữngngườichủyếusuynghĩbằnghìnhảnhvìnhữngngườinàycầnnhìnvàongườinóiđểhiểuanhtađangnóigì.Ngườithiênvềsuynghĩcảmxúcsẽhướngmắtnhìnxuốngđểxửlýđiềuhọnghethấy.Hànhđộngnàynghĩalàthiếuchúývớingườisuynghĩbằnghìnhảnhvìnếunhìnxuốnganhtasẽkhôngthểchúýđược.Anhtađãkháiquáthóatrảinghiệmcánhâncủamìnhbaoquáttấtcảmọingườikhácvàquênmấtrằngconngườisuynghĩtheonhữngcáchkhácnhau. Tươngđươngphứccóthểđượcchấtvấnbằngcáchđặtcâuhỏi:“Điềunàycónghĩanhưthế

nào?” PHỎNGĐỊNH

Tấtcảchúngtađềucónhữngniềmtinvàkỳvọngtừcáctrảinghiệmcánhân;khôngthể

sốngthiếuchúng.Chúngtaphảicónhữnggiảđịnh,vàchúngcũngcóthểđemlạichochúngtatựdo,lựachọnvàniềmvuitrênthếgiớithayvìgiớihạnchúngta.Bạnthườngnhậnđượcđiềumìnhkỳvọng. Nhữngphỏngđịnhcơbảngiớihạnsựlựachọncóthểcầnđượclàmrõ.Chúngthườngngụy

trangdướidạngcâuhỏi“tạisao”.Câu“Tạisaoanhlạikhôngthểtrôngnomtôiđúngmực?”hàmýrằngbạnkhôngtrôngnomngườikiađúngmực.Nếubạncốgắngtrảlờitrựctiếpcâuhỏinày,bạnđãbịlạchướng. “Anhsẽmặcchiếcáongủmàuxanhhaymàuđỏđểđingủ?”làmộtvídụvềmánhlớiđưara

lựachọnchỉtrongmộtphạmvichỉkhigiảđịnhquantrọnghơnđượcchấpnhận,trongtrườnghợpnàylàhànhđộngđingủ.Câunàycóthểđượctháchthứcbằngcáchhỏi,“Điềugìkhiếnanhtinrằngtôisắpđingủ?”

Câucónhữngtừ“kểtừkhi”,“khi”và“nếu”thườngchứađựngmộtgiảđịnhcũngnhưtấtcả

nhữngthứđằngsaucácđộngtừnhư“nhậnra”,“chúý”,hay“phớtlờ”,vídụ“Nhậnravìsaochúngtaquánhấnmạnhvàotừngcánhân.” Nhữngvídụkhác:

“Khibạntinhýhơnmộtchút,bạnsẽhiểuchuyệnnày.”(Bạnkhôngtinhý.)

“Bạnsẽkhôngnóidốitôinữachứ?”(Bạnđãtừngnóidốitôi.)

“Saobạnkhôngcườinhiềuhơn?”(Bạnítcười.)

“Bạncũngnguxuẩnnhưbốbạn.”(Bốbạnthậtnguxuẩn.)

“Tôisẽcốgắngtrongcôngviệcnày.”(Côngviệcnàykhókhăn.)

MộtgiảđịnhnhấtđịnhcónhữngSiêumôhìnhkháccầnphânloại.(Vậybạnnghĩmìnhít

cười?Baonhiêuthìlànhiều?Trongnhữngtrườnghợpnàobạncholàtôiphảicười?) Giảđịnhcóthểđượclàmrõbằngcáchđặtcâuhỏi:“Điềugìkhiếnbạntinrằng…?”vàđiền

vàogiảđịnhđó. CẤUTRÚCNHÂNQUẢ

“Anhvừakhiếntôicảmthấytồitệ.Tôikhôngthểchịuđựngđượcchuyệnnày.”TiếngAnh

khuyếnkhíchsuynghĩtheohướngnhânquả.Nhữngchủngữchủđộngthườngtácđộngvàobổngữbịđộngnhưngđâychỉlàsựđơngiảnhóathuầntúy.Sửdụngquyluậtnhânquảđểsuynghĩvềconngườinhưnhữngquảbóngbi-dachứađựngrủiro.“Ánhnắngmặttrờigiúphoanở”làmộtcáchngắngọnđểmôtảmộtmốiquanhệcựckỳphứctạp.Suynghĩvềnguyênnhânkhônggiảithíchđượcgìmàchỉđơnthuầngợilêncâuhỏi“Làmthếnào”. Thậmchívớilốisuynghĩnhưvậycũngcómộtsựkhácbiệtrấtlớngiữaviệcnói“Gióthổi

làmcâybịuốncong”và“Bạnlàmtôicảmthấyrấttứcgiận”.Tinrằngaiđóphảichịutráchnhiệmvềtrạngtháicảmxúccủabạnlàtraochohọmộtloạiquyềnlựcsiêulinhđốivớibạnmàthựcsựhọkhôngcó. “Bạnlàmtôichán.”(Bạnkhiếntôicảmthấychánnản.)

“Tôivuivìbạnbỏđi.”(Việcbạnbỏđikhiếntôicảmthấyvui.)

“Thờitiếtlàmtôibuồn.”(Thờitiếtkhiếntâmtrạngtôibuồn.)

Ngườitakhôngthểkiểmsoáttrựctiếptrạngtháicảmxúccủangườikhác.Chorằngbạncó

thểépmọingườitrảinghiệmnhữngtâmtrạngkhácnhauhayngườikháccóthểépbạnvàonhữngtâmtrạngkhácnhaulàmộtsuynghĩthiểncận.Phảichịutráchnhiệmvềnhữngcảmxúccủangườikháclàmộtgánhnặng.Bạnsẽphảilưutâmquámứcvàkhôngcầnthiếtđếnnhữnggìmìnhnóivàlàm.Vớicácmôhìnhnhânquả,bạnsẽhoặctrởthànhnạnnhânhoặcbảomẫuchongườikhác. Từ“nhưng” thườngbaohàmcấu trúcnhânquả thôngquaviệcnêura lýdo tại saomột

ngườilạicảmthấybíbáchkhikhônglàmgìđó: “Tôimuốngiúpanhnhưngtôiquámệt.”

“Tôimuốnđinghỉnhưngcôngtysẽrốiloạnnếuthiếutôi.”

Cóhaicấpđộđểchấtvấncấutrúcnhânquả.Mộtcáchphảnứngtrướccấutrúcnàylàđặt

câuhỏichínhxáclàmthếnàoviệcnàygâyraviệckia.Môtảcáchthứcđiềunàydiễnrathườngmởranhữnglựachọncáchthứcphảnứngmới.Tuynhiên,cáchnàyvẫngiữnguyênniềmtinnhânquảcơbản–thứănsâubénrễtrongvănhóacủachúngtarằngngườikháccósứcmạnhvàchịutráchnhiệmtrướcnhữngtrạngtháicảmxúccủachúngta.Tuynhiên,chúngtatựtạoracảmxúccủamình.Khôngaikháccóthểthaychúngtalàmđiềuđó.Chúngtaphảnứngvàchúngtaphảichịutráchnhiệmvềđiềuđó.Chorằngngườikhácphảichịutráchnhiệmchonhững cảm xúc của chúng ta cũng giống như việc sống cuộc đời củamột quả bóng bi-da.Nhữngcảmgiácchúngtatạorađểphảnứngtrướcnhữnghànhđộngcủangườikhácthườnglàkếtquảcủamộtcảmgiácthứphát.Chúngtanghehaythấygìđóvàphảnứnglạibằngmộtcảmxúc.Dườngnhưsựkếtnốinàylàtựđộng. CâuhỏiSiêumôhìnhcáisẽvạchragiảđịnhnhânquảcơbảncủamộtphátbiểunhư“Anhta

khiếntôitứcgiận”là“Làmthếnàobạnkhiếnbảnthântứcgiậnvìnhữngđiềuanhtanói?”Câuhỏinàygợirasuynghĩrằngbạncóthểlựachọncácphảnứngcảmxúcchoriêngmình. Chịutráchnhiệmvềcảmxúccủamộtngườilàviệckhônghềdễdàng,dođóhãychỉsửdụng

dạngcâuhỏinàykhibạncóquanhệthânthiếtvớingườiđó. Cấutrúcnhânquảcóthểđượcchấtvấnbằngcáchđặtcâuhỏi:“Chínhxáclàmthếnàoviệc

nàygâyraviệckia?”hay“Chuyệngìsẽxảyranếuviệcnàykhôngphảilàhệquảcủaviệckia?” Đểchấtvấnniềmtinnhânquả,hãyđặtcâuhỏi:“Chínhxáclàmthếnàotôikhiếnbảnthân

mìnhcảmthấyhayphảnứngnhưvậytrướcđiềubạnthấyhaynghe?” ĐỌCSUYNGHĨ

Mộtngười cókhảnăngđọc suynghĩkhi anhnày cho rằngmìnhkhông cầnnhữngbằng

chứngtrựctiếpmàvẫncóthểbiếtđượcngườikhácnghĩhaycảmthấygì.Chúngtarấtthườnglàmthế.Đôikhihànhđộngnàylàmộtphảnứngtrựcgiáctrướcnhữngdấuhiệuphingôntừmàchúngtanhậnbiếttrongvôthức.Thườngthìnóchỉđơnthuầnlàảogiáchaylàcáibảnthânchúngtasẽsuynghĩvàcảmthấykhiởtrongtìnhhuốngđó:chúngtatưởngtượngranhữngsuynghĩvàcảmgiácvôthứccủamìnhvàtrảinghiệmchúngnhưthểchúngđếntừmộtngườikhác.Ngườibủnxỉn luônchorằngngườikhácbầntiện.Ngườigiỏiđọcsuynghĩcủangườikhácthườngchorằngmìnhđúngnhưngsuynghĩđókhôngbảođảmchocáiđúngcủahọ.Tạisaophảiđoánkhibạncóthểhỏi? Cóhaidạngđọcsuynghĩ.Dạngđầutiênchorằngmìnhhiểungườikhácnghĩgì.Vídụ:

“Georgekhôngvui.”

“Tôinghĩcôtakhôngthíchmónquàtôitặng.”

“Tôibiếtcáigìsẽkhiếnanhtalàmviệctốt.”

“Anhtatứcgiậnnhưngsẽkhôngthừanhậnđâu.”

Cầnphảicónhữngbằngchứngdựatrêncácgiácquanđểnhậnbiếtsuynghĩ,cảmxúcvà

quanđiểmcủangườikhác.Bạncóthểnói,“Georgeđangphiềnmuộn”,nhưngsẽcóíchhơnnếunói,“MắtGeorgeđangnhìnxuốngchếchvềphíabênphải,nétmặtmệtmỏivàhơithởngắn.Mépmiệngxéovàhaivaichùnxuống.”

Dạngđọcsuynghĩthứhailàhìnhảnhphảnchiếucủadạngđầutiênvàtraochongườikhác

quyềnlựcđểđọcsuynghĩcủabạn.Cáchnàycóthểdùngđểbuộctộihọkhônghiểubạnkhibạnchorằnghọnênhiểu.Vídụ: “Nếuanhthíchem,anhphảibiếtemmuốngì.”

“Anhkhôngnhậnraemđangcảmthấythếnàoà?”

“Emrấtphẫnuấtkhianhkhôngquantâmđếncảmxúccủaem.”

“Anhnênbiếtemthíchcáiđó.”

Ngườisửdụngmôhìnhnàysẽkhôngchuyểntảimộtcáchrõràngđiềucômuốn;những

ngườikhácđượccholàphảitựhiểu.Hànhđộngnàycóthểdẫnđếnnhữngtranhcãigaygắt. Cáchchấtvấncấutrúcđọcsuynghĩlàhỏixemngườikiabiếtsuynghĩcủabạngìcụthểđến

thếnào.Hoặc,trongbảnđồđọcsuynghĩcủahọ,bạnđượccholàphảihiểucảmgiáccủahọcụthểđếnthếnào. Bạnlàmrõcấutrúcđọcsuynghĩbằngcáchđặtcâuhỏi,“Làmthếnàobạnbiết?”Khiđócâu

trảlờithườnglàmộtniềmtinhaysựkháiquáthóanàođó.Vídụ: “Georgekhôngquantâmđếntôinữa.”

“SaocậubiếtGeorgekhôngquantâmđếncậunữa?”

“Vìanhtakhôngbaogiờlàmtheonhữnggìtớyêucầu.”

Vậylàtrongmôhìnhthếgiớicủangườinói,“làmtheonhữnggìtớyêucầu”tươngđương

với“quantâmđếntôi”.Giảđịnhnàyrấtđángngờ.Đâylàmộtcấutrúctươngđươngphứcvàgợilêncâuhỏi,“Quantâmđếnngườikháccónghĩalàlàmtheonhữnggìhọyêucầuđếnmứcnào?Nếuquantâmaiđó,bạncóluônlàmtheonhữnggìhọyêucầukhông?” Cấutrúcđọcsuynghĩđượcchấtvấnbằngcáchđặtcâuhỏi:“Bạnbiếtchínhxácđếnmức

nào…?” Siêumôhìnhtáikếtnốingônngữvớinhữngtrảinghiệmvàcóthểđượcsửdụngđể:

1.Thuthậpthôngtin

2.Làmrõnghĩa

3.Xácđịnhnhữnggiớihạn

4.Mởranhữngchọnlựa

Siêumôhìnhlàmộtcôngcụcựckỳquyềnlựctrongkinhdoanh,trịliệuvàgiáodục.Phỏng

địnhcơbảnđằngsaumôhìnhnàylàmọingườitạoranhữngmôhìnhkhácnhauvềthếgiớivàbạnkhôngthểchorằngmìnhbiếtngôntừcónghĩagì. Đầutiên,nógiúpbạncókhảnăngthuthậpthôngtincóchấtlượngcaokhiviệchiểuchính

xácýngườikhácmuốnnóigìlàquantrọng.Nếumộtbệnhnhânđếntìmchuyêngiatrịliệuphànnànvềtìnhtrạngphiềnmuộncủamình,chuyêngiatrịliệucầnxácđịnhđược,trongthế

giớicủabệnhnhânnàythìđiềunàynghĩalàgìchứkhôngphảilàgiảđịnh(khásailầm)rằngmìnhbiếtchínhxácýbệnhnhânmuốnnói. Trongkinhdoanh,tiềnbạccóthểbịlãngphínếugiámđốchiểusainhữngđềxuất.Đãbao

lầnbạnnghethấynhữnglờikêucanhư,“Nhưngtôitưởngýanhlà…”. Khimộtsinhviênnóimìnhluônlàmsaicácbàitoánhìnhhọc,bạnhãytìmthửxemcólần

nàoanhtalàmđúngkhôngvàchínhxáclàmthếnàoanhtacókhảnănglàmsaicácbàitoánhìnhhọc“thườngxuyên”đếnthế. Khôngcócâuhỏi“tạisao?”trongSiêumôhình.Câuhỏi“tạisao”córấtítgiátrịvìtrongcác

tìnhhuống,tốtnhấtchúngkhôngđưaranhữngminhchứnghaylýgiảidàidòng–thứkhôngcótácdụngthayđổitìnhhình. Thứhai,Siêumôhìnhgiúplàmrõnghĩa.Nóđưaramộtkhungsườncótínhhệthốngcho

việchỏi,“Chínhxácýbạnlàgì?” Thứba,Siêumôhìnhđưaranhữngchọnlựa.Niềmtin,sựkháiquáthóa,danhtừhóavà

nhữngquytắc–tấtcảđềuvạchranhữngranhgiới.Vànhữngranhgiớitồntạitrongcácngôntừchứkhôngphảitrongthếgiới.Chấtvấnvàkhámphánhữnghệquảhayngoạilệcóthểmởrachântrờirộnglớnchocuộcsống.Nhữngniềmtingiớihạnsẽđượcxácđịnhvàthayđổi. Siêumôhìnhnàokhibạnchấtvấnsẽphụthuộcvàohoàncảnhcủahoạtđộnggiaotiếpvà

kếtquả.Hãyxemcâudướiđây: “Tạisaonhữngngườikinhkhủngnàykhôngdừngviệcluôncốgắnggiúptôilại,hànhđộng

nàykhiếntôithậmchícòntứcgiậnhơn;tôibiếttôikhôngnênnónggiậnnhưngkhôngthể.” Câunàybaogồmcảcấutrúcđọcsuynghĩvàphỏngđịnh(họđangcốlàmtôibựcbội),cấu

trúcnhânquả (khiến), lượng từkháiquát (luôn),đánhgiá (kinhkhủng), so sánh (tứcgiậnhơn),trợđộngtừhìnhtháikhảnăngvàthiếtyếu(nên,khôngthể),độngtừbấtđịnh(cốgắngvàgiúpđỡ),danhtừhóa(nónggiận),vàdanhtừbấtđịnh(người,hànhđộngnày). Trongvídụnày,cấutrúcđọcsuynghĩ,phỏngđịnhvànhânquảkhởiđộngnhữngcấutrúc

cònlại.Phânloạitấtcảnhữngcấutrúcnàysẽlàbướcđầutiênhướngđếnsựthayđổi.Hiệntượngdanhtừhóa,độngtừvàdanhtừbấtđịnhlànhữngcáiítquantrọngnhất.Nhữngcấutrúccònlại,kháiquáthóa,lượngtừkháiquát,đánhgiá,sosánhvàtrợđộngtừhìnhtháinằmởgiữa.Mộtchiếnthuậttổngquáthơnlàtìmranhữngdanhtừvàđộngtừchính,sauđóphânloạinhữngbiếndạngtheothứtựưutiênchúngtrướcnếuxuấthiệnnhữngtrợđộngtừhìnhthái.Hãynhớrằngbạnkhôngbaogiờcóthểnêurahếttấtcảnhữngđiểmbịlượcbỏ.HãythựchànhvớiSiêumôhìnhvàbạnsẽbắtđầucảmthấycáigìquantrọngđểđặtcâuhỏi. Siêumôhìnhlàmộtphươngpháprấthữuhiệuđểthuthậpthôngtin,làmrõnghĩavàxác

địnhnhữnggiớihạntrongsuynghĩcủamộtngười.Nóđặcbiệthữuíchtrongviệcđạtđượctrạngtháimongmuốnvớingườiđangkhôngthỏamãn.Anhtamuốncáigì?Anhtamuốnởđâu?Anhtamuốncảmgiácthếnào?Nhữngcâuhỏicũngchínhlànhữngsựcanthiệp.Mộtcâuhỏihaycóthểhướngsuynghĩđitheomộthướnghoàntoànmớivàlàmthayđổicuộcđờianhta.Vídụ,hãythườngxuyênđặtcâuhỏi,“Câuhỏihữuíchnhấtđểhỏibâygiờlàgì?” CómộtrắcrốithựcsựkhisửdụngSiêumôhìnhđólàcóđượcquánhiềuthôngtin.Bạncần

tựhỏibảnthân,“Mìnhcóthựcsựcầnbiếtcáinàykhông?Kếtquảmìnhmuốnlàgì?”ĐiềuquantrọnglànênsửdụngnhữngcâuhỏiSiêumôhìnhtrongbốicảnhcótồntạimốiquanhệvàmộtkếtquảchungđượchaibênđồngthuận.Hỏiđihỏilạicóthểbịquylàhunghăngvàkhôngnhấtthiếtphảiđốiđầutrựctiếp.Thayvìhỏi“Bạnbiếtđiềuđócụthểđếnmứcnào?”bạncóthểhỏi,

“Tôitòmòlàbạnđãbiếtđiềuđóchínhxácđếnmứcnào?”hay“Tôikhônghiểuchínhxáclàmthếnàobạnbiếtđiềuđó.”Cáccuộchộithoạikhôngcầnphảitrởthànhnhữngbàikiểmtragiannan.Bạncóthểnóigiọnglịchsựvàônhòađểlàmmềmcâuhỏi.

RobertDiltskểlạithờigianôngtheohọclớpngônngữhọctạiĐạihọcSantaCruzvàođầu

nhữngnăm1970,nơiJohnGrindergiảngdạyvềSiêumôhìnhtrongmộtbuổihọckéodàihaigiờđồnghồ.ĐólàvàothứnămkhiGrindercholớpthựchànhSiêumôhình.Ngàythứbatuầnsau,phânnửasốngườitronglớptrôngrấtchánnản.Họđãlàmngườiyêu,thầycôgiáovàbạnbèghétdophântíchquáchitiếtnhữngngườinàybằngSiêumôhình.MốiquanhệlàbướcđầutiêntrongbấtkỳmôhìnhNLPnào.SửdụngchúngmàkhôngcósựnhạycảmvàquanhệthìSiêumôhìnhtrởthànhSiêupháhoại,SiêuhỏngviệcvàSiêukhổsở. Bạncóthểthườngđặtcâuhỏimộtcáchrấtlịchsựvàchínhxác.Chẳnghạn,mộtngườinói

(nhìnlên),“Côngviệccủatôichỉlàđangkhôngtốt”.Bạncóthểđáplời,“Tôitựhỏianhsẽnhìnnhậncôngviệccủamìnhthếnàonếunóổn.” MộtcáchrấthữudụnglàsửdụngSiêumôhìnhtrongnhữngcuộcđộcthoạinộitâm.Cách

nàycóthểhiệuquảhơnviệcthamdựnhữngbuổihộithảovềchủđềlàmsaođểcósuynghĩthôngthoáng. MộtchiếnlượctốtđểhọccáchsửdụngSiêumôhìnhlàchọnramộthayhaimôhìnhvà

dànhmộttuầnchỉđểchúýđếnchúngtrongnhữngcuộchộithoạithườngnhật.Tuầnsaulạichọnmộtvàimôhìnhkhác.Khibạnđãquenvànhuầnnhuyễntrongviệcnhậnranhữngmôhình,bạncóthểnghĩcâuhỏitrongđầu.Cuốicùng,khiđãnắmchắcmôhìnhvàcâuhỏi,bạncóthểsửdụngchúngtrongnhữngtìnhhuốngthíchhợp. Siêumôhìnhcũngcóquanhệvớinhữngcấpđộsuyluận.Hãysuynghĩvềphátbiểusau:

“Tôikhôngthểlàmchuyệnđóởđây.”

“Tôi”lànhândạngcủamộtngười.

“khôngthể”liênquanđếnniềmtin.

“làm”biểuthịhànhvi.

“ởđây”làmôitrường.

Bạncóthểtháchthứcphátbiểunàydựatrênrấtnhiềunềntảng.Mộtcáchlànghĩvềcấpđộ

suyluậnmàbạnmuốnsửdụng.Bêncạnhđó,cũngcónhữngdấuhiệuchothấyphầnnàocủaphátbiểutrênquantrọngnhấttrongcáchnhấnâm.Phươngphápnàygọilànhậnbiếtâmtiết. Nếungườinàynói,“Tôikhôngthểlàmchuyệnđóởđây”thìbạnhãysửdụngmôhìnhtrợ

độngtừhìnhtháibằngcáchđặtcâuhỏi,“Điềugìcảntrởbạn?” Nếuanhtanói,“Tôikhôngthểlàmchuyệnđóởđây”,thìbạncóthểhỏi,“Cụthểlàchuyện

gì?” Chúýxemtừnàođượcnhấnmạnhthôngquagiọngnóihayngônngữcơthểlàmộtcáchđể

xácđịnhđặtcâuhỏitươngứngvớiSiêumôhìnhnào.Mộtcáchkháclàlắngnghemộtngườinóichuyệntrongvàiphút,sauđóđểýxemanhnàysửdụngmôhìnhnàonhiềunhất.Cáchnàysẽchobiếtsuynghĩcủangườinàybịgiớihạnởđiểmnàovàmộtcâuhỏiởđiểmđócóthểlàcáchhaynhấtđểbắtđầu.

Trongbốicảnhhàngngày,Siêumôhìnhchobạnmộtcáchthứcmangtínhhệthốngtrong

việcthuthậpthôngtinkhibạncầnbiếtchínhxáchơnýcủamộtngười.Đâylàkỹnăngrấtđángđểhọc. “Làmơnnóichotôibiết”,Alicenói,“từđócónghĩagì?”

“Giờngươiđãnóichuyệnnhưmộtđứatrẻbiếtđiềurồinhỉ”,HumptyDumptynóivớitâm

trạnghàilòng.“Từbấtkhảthâucónghĩalàchúngtađãnóiđủvềchủđềđórồivàsẽtốthơnnếungươibànđếnviệcsẽlàmgìtiếptheovìtakhôngchorằngngươiđịnhdừnglạiđâychođếncuốiđời.”

—Alicequatấmgươngsoi,LEWISCARROL—

CHƯƠNG6.THỜIGIANBÊNNGOÀIVÀTHỜIGIANBÊNTRONG Chotớigiờchúngtađãtậptrungvàosựquantrọngcủasựsắcsảocảmnhận,luônđểmở

cácgiácquanvàchúýđếnphảnứngcủanhữngngườixungquanh.TrongNLP,trạngtháiđiềuchỉnhcácgiácquannàyđểphùhợpvớithếgiớibênngoàiđượcbiếtđếnvớitêngọiThờigianbênngoài.Tuynhiên,cũngcónhữngtrạngtháikhichúngtachìmsâuvàosuynghĩbêntrongthựctạicủachúngta. Hãyrờimắtkhỏicuốnsáchtronggiâylátvànhớlạimộtkhoảngthờigiankhibạnchìmsâu

trongsuynghĩ… Chắchẳnbạnphảilụclọirấtkỹtrongđầuđểnhớra.Bạnsẽphảitậptrunghướngnội,cảm

giác,quansátvàlắngnghenộitâmmình.Đâylàtrạngtháimàtấtcảchúngtađềuquenthuộc.Càngdấnsâuvàotrạngtháinày,bạncàngítnhậnthứcđượcnhữngkíchthíchbênngoài;trongNLP,chìmsâutrongsuynghĩlàmộtcáchmôtảhayvềtrạngtháinày,đượcbiếtđếnvớitêngọithờigianbêntrong.Bấtcứkhinàobạnyêucầuaiđónghĩvềhìnhảnh,ngheâmthanhvàcảmnhậnởbêntrong,tứclàbạnđangyêucầungườinàyđivàotrạngtháithờigianbêntrong.Thờigianbêntronglànơibạnnằmmơgiữabanngày,đểlênkếhoạch,mơmộngviểnvôngvàsángtạoracáckhảnăng. Trênthựctế,chúngtaítkhihoàntoànởtrạngtháithờigianbênngoàihaythờigianbên

trong;ýthứcthườngnhậtcủachúngtalàsựkếthợpgiữamộtphầnnhậnthứcbênngoàivàmộtphầnnhậnthứcbêntrong.Chúngtasửdụngcácgiácquanbênngoàihaybêntrongtùyvàohoàncảnh. Xemcáctrạngtháitâmtrínhưnhữngcôngcụđểlàmđượcnhiềuviệckhácnhaulàrấthữu

ích.Chơimộtváncờđòihỏitrạngtháitâmtrírấtkhácsovớiviệcăngìđó.Khôngcótrạngtháitâmtrínàođúnghaysaicả,nhưngtồntạinhữnghệquả.Cónhữnghệquảbithảm,chẳnghạnnếubạncốbăngquamộtconđườngđôngđúcvớitrạngtháitâmtrínhưkhibạnchuẩnbịđingủ,thìthờigianbênngoàichắcchắnlàtrạngtháitốtnhấtđểsửdụngkhibăngquađường;haynhữnghệquảbuồncườinhưkhibạncốnóimộttừkhóphátâmtrongtrạngtháiđãuốngquánhiềubiarượu.Thườngthìbạnlàmgìđókhôngtốtvìbạnkhôngởđúngtrạngthái.Bạnkhôngthểchơimộttrậntennistốtnếubạnđangởtrạngtháitâmtríkhiđấucờ. Bạncóthểtiếpcậnnhữngnguồnlựcvôthứctrựctiếpbằngcáchtìmkiếmvàsửdụngmột

dạngthờigianbêntrongđượcbiếtđếnvớitêngọi“trạngtháithôimiên”.Trongtrạngtháithôimiên,bạncựckỳtậptrungvàothứgìđótrongmộtgiớihạn.Nólàmộttrạngtháithaythếchotrạngtháiýthứcthôngthường.Trảinghiệmcủamỗingườivềtrạngtháithôimiênlàkhácnhauvìaicũngbắtđầutừmộttrạngtháibìnhthườngkhácnhauđượcchiphốibởinhữnghệthốnghìnhdungưachuộng.

Hầuhếtnhữnghoạtđộngtrongtrạngtháithôimiênvànhữngtrạngtháithaythếkhácđược

sửdụngtrongmôitrườngtrị liệutâmlývìtấtcảcácliệuphápđềusửdụngtrạngtháithôimiênởnhữngmứcđộkhácnhau.Tấtcảđềutiếpcậnnhữngnguồnlựcvôthứctheonhữngcáchkhác.BấtcứaiđangtựdoliêntưởngtrênchiếcghếdàicủachuyêngiaphântíchđềuđangởtrạngtháibêntrongvàngườiđangnhậpvaitrongliệuphápGestaltcũngvậy.Liệuphápthôimiênhiểnnhiênlàsửdụngtrạngtháithôimiên.

Mộtngườithamgiatrịliệuvìđãsửdụnghếtnhữngnguồnlựctrongýthứccủamình.Anhtabịbếtắc.Anhtakhôngbiếtmìnhcầngìvàtìmchúngởđâu.Trạngtháithôimiênmangđếnmộtcơhộigiảiquyếtvấnđềvìnógiúpvượtquatâmtríýthứcvàbiếnnhữngnguồnlựcvôthứctrởnênkhảdụng.Hầuhếtnhữngthayđổiđềuxuấthiệnởcấpđộvôthứcvàtừđóchuyểnlêncấpđộýthức.Tâmtríýthứckhôngnhấtthiếtphảikhởixướngnhữngthayđổivàdùgìthìnócũngthườngkhôngnhậnbiếtđượcnhữngthayđổinày.Mụctiêucuốicùngcủabấtkỳliệuphápnàocũngđềulàgiúpbệnhnhâncólạikhảnăngxoaysởtrongthựctrạngriêngcủamình.Aicũngcómộtlịchsửcánhânphongphúchứađầynhữngtrảinghiệmvàkhảnăngxoaysởtốtcóthểđượctríchxuấtra.Nóchứađựngtấtcảnhữngnguyênliệucầnthiếtchonhữngthayđổinhưngchỉkhibạncóthểchạmvàonó. Mộttrongnhữnglýdomàchúngtachỉsửdụngrấtítnănglựckhảdĩcủabộnãolàdohệ

thốnggiáodụccủachúngtaquátậptrungvàohệthốngđánhgiábênngoàithôngquanhữngthànhtựuđượcchuẩnhóavàtheođuổimụctiêucủanhữngngườikhác.Chúngtađượcrènluyệnrấtítđểtốiđahóanănglựcnộitạiđộcnhấtvônhịcủabảnthân.Hầuhếtcácđặctínhcánhâncủachúngtatồntạitrongvôthức.Trạngtháithôimiênlàtrạngtháilýtưởngđểkhámphávàkhôiphụcnhữngnguồnlựcnộitạiđộcđáonày. HÌNHMẪUMILTON

“Làmnhưvậylàgánquánhiềunghĩachomộttừ”,Alicenóibằnggiọngtrầmtưsuynghĩ.

“Khi tabắtmộttừphải làmnhiềuviệcnhưthế”,HumptyDumptynói, “Tacũng luôntrả

côngnhiềuhơn.”

—Alicequatấmgươngsoi,LEWISCARROL— GregoryBatesonrấthàohứngvớicuốnCấutrúcmathuật1,cuốnsáchnóivềSiêumôhình.

ÔngnhậnratiềmnăngtolớntrongcácýtưởngSiêumôhình.ÔngnóivớiJohnvàRichard,“CómộtgãtrungtuổikỳlạởPhoenix,Arizona.Mộtchuyêngiatrị liệuxuấtsắcnhưngkhôngaibiếtôngtađanglàmgìhayđanglàmbằngcáchnào.Saocácanhkhôngthửtớiđótìmhiểuxem!”Batesonbiết“gãtrungtuổikỳlạ”MiltonEricksonnàyđược15nămvàôngsắpxếpmộtcuộchẹnchohọgặpngườiđànôngnày. JohnvàRichardlàmviệcvớiEricksonvàonăm1974khiôngđượcđánhgiálàmộttrong

nhữngchuyêngiatrịliệuthôimiênlỗilạcnhất.ÔnglàchủtịchsánglậpHiệphộiThôimiênLâmsàngMỹ,đãthuyếttrìnhtrướcrấtnhiềuhộithảo,giảngdạycũngnhưhoạtđộngtrịliệu.Ôngnổitiếngthếgiớivớitưcáchlàmộtchuyêngiatrịliệunhạycảmcũngnhưthànhcôngvànổitiếngvớikhảnăngquansáttinhnhạytrướcnhữnghànhviphingôntừ.NghiêncứucủaJohnvàRichard cho rađờihai cuốn sách.Nhữngmôhìnhkỹ thuật thôimiên củaMiltonH.EricksonBộ1năm1975.Bộ2viếtchungvới JudithDeLozierxuấtbảnnăm1977.HaicuốnsáchchủyếunóivềnhữngphễulọcnhậnthứctươngtựnhưphươngphápcủaEricksondùEricksonnhậnxétrằngcáccuốnsáchnàylýgiảiphươngphápcủaôngtốthơnrấtnhiềusovớitựbảnthânôngcóthểdiễnđạt.Vàđólàmộtlờikhenchínhxác. NLPcũngliênquanđếnviệctáicânbằng.Siêumôhìnhgiúptìmranhữngýnghĩachínhxác.

Ericksonsửdụngngônngữtheomộtcáchmơhồđầynghệthuậtđểbệnhnhâncủaôngcóthểhiểuýnghĩatheocáchphùhợpnhấtvớihọ.Ônggợilênvàtậndụngcáctrạngtháithôimiêngiúpcáccánhânvượtquađượcvấnđềvàkhámphánhữngnguồnlựcbảnthân.CáchsửdụngngônngữnàyđượcbiếtđếnvớitêngọihìnhmẫuMilton,mộtmôhìnhvừabổsungvừatươngphảnvớisựchínhxáccủaSiêumôhình. HìnhmẫuMiltonlàmộtphươngphápsửdụngngônngữđểgợilênvàduytrìtrạngtháithôi

miênnhằmtiếpcậnnhữngnguồnlựcẩngiấutrongnhâncáchcủachúngta.Phươngphápnày

đitheocáchhoạtđộngtựnhiêncủanãobộ.Trạngtháithôimiênlàtrạngtháitrongđóbạncórấtnhiềuđộng lựcthúcđẩyđểhọchỏi từtâmtrívôthứccủamìnhtheohướngđivàobêntrongnộitâm.Nókhôngphảilàtrạngtháibịđộnghaybạnđangbịảnhhưởngtừngườikhác.Cómộtsựhợptácgiữabệnhnhânvàchuyêngiatrịliệu,nhữngphảnứngcủabệnhnhângiúpchuyêngiatrịliệubiếtphảilàmgìtiếptheo. PhươngphápcủaEricksondựatrênnhiềuýtưởngđượccácchuyêngiatrịliệunhạycảmvà

thànhcôngchiasẻ.GiờđâychúngđãtrởthànhnhữngphỏngđịnhtrongNLP.Ôngtôntrọngtâmtrívôthứccủabệnhnhân.Ôngchorằngcómộtmụcđíchtíchcựcđằngsaudùlàởhànhvikỳquáinhấtvàcáccánhânđưaranhữngchọnlựatốtnhấtcóthểđốivớihọtạithờiđiểmđó.Ôngcũngchorằngởmộtcấpđộnàođó,cáccánhânđãcótấtcảnhữngnguồnlựccầnthiếtđểthayđổi. HìnhmẫuMiltonlàphươngphápsửdụngngônngữđể:

1.Đồnghànhvàdẫndắtthựctạicủamộtngười.

2.Làmphântâmvàtậndụngtâmtríýthức.

3.Tiếpcậnvôthứcvàcácnguồnlực.

ĐỒNGHÀNHVÀDẪNDẮT

MiltonEricksonlàbậcthầytrongtạodựngquanhệ.Ôngtôntrọngvàchấpnhậnthựctại

củabệnhnhân.Ôngchorằngsựphảnkhángtrongtrịliệuđếntừviệckhôngtạothiệncảm.Vớiông,tấtcảnhữngphảnứngđềucógiátrịvàcóthểđượcsửdụng.VớiErickson,khôngcóbệnhnhânnàophảnkhángbạncả,chỉcónhữngchuyêngiatrịliệulinhhoạt. Đểđồnghànhvớithựctạicủamộtngười,đểhòavàothếgiớicủahọ,tấtcảnhữnggìbạn

cầnlàmchỉlàmôtảnhữngtrảinghiệmcảmgiácđangdiễnra:họđangcảmnhận,nghevàthấygì.Làmvậysẽdễdàngvàtựnhiênđểngườinàylàmtheonhữnggìbạnnói.Cáchbạnnóicũngrấtquantrọng.Bạnsẽgợilênmộttrạngtháiyênbìnhtrongnộitâmbằngcáchnóichậm,sửdụnggiọngnóinhẹnhàngvàđồngđiệuvớinhịpthởcủangườikia. Nhữnggợiýsẽdầnđượcđưarađểdẫndắthọvàotrạngtháithờigianbêntrongmộtcách

tinhtếthôngquaviệchướngsựchúýcủahọvàonộitâm.Mọithứđềuđượcmôtảbằngnhữngngôntừtổngquátđểphảnchiếuchínhxáctrảinghiệmcánhâncủangườikia.Bạnkhôngđượcnói,“Giờbạnhãynhắmmắtlại,thảlỏngcơthểvàđivàotrạngtháithôimiên”.Thayvàođóhãynói, “Rấtdễdàngnhắmmắt lạibấtcứkhinàobạnmuốncảmthấythoảimáihơn…rấtnhiềungườicảmthấydễdàngvàthoảimáikhiđivàotrạngtháithôimiên.”Nhữngdạngnhậnxéttổngquátnàybaoquátbấtcứphảnứngnàotrongkhinhẹnhàngđưabạnvàotrạngtháithôimiên. Mộtvòngtrònđượchìnhthành.Khisựchúýcủabệnhnhânđãtậptrungvàgắnkếtvớivài

yếutốkíchthích,ngườinàychìmsâuvàothờigianbêntrong.Nhữngtrảinghiệmcủaanhtatrởnênchủquanhơnvàđâylàdấuhiệuđểchuyêngiatrịliệutiếptụcđưahọvàotrạngtháihônmêsâu.Bạnkhôngnênnóimộtngườicầnphảilàmgì,hãyhướngsựchúýcủahọvàocáigìđangởđó.Làmsaobạncóthểbiếtmộtngườiđangnghĩgì?Bạnkhôngthể.Cómộtnghệthuậtsửdụngngônngữtheocáchđủmơhồđểgiúpbệnhnhântựquyếtđịnhýnghĩaphùhợpvớibảnthân.Phươngphápđókhôngnóinhiềuvềviệcyêucầubệnhnhânphảilàmgìnhưngcũngkhôngkhiếnhọmấttậptrungvàotrạngtháithôimiên. Nhữngdạnggợiýnàysẽhữuhiệunhấtnếusựchuyểntiếpgiữacáccâunóitrơntru.Chẳng

hạnbạnnóigìđónhư,“Khibạnthấytờgiấydántườngđầymàusắctrướcmặt…nhữngánh

sángchiếutrêntường…trongkhibạnđangcảmnhậnhơithởcủamình…sựphậpphồngcủalồngngực…sựêmáicủachiếcghế…sứcnặngcủađôichântrênnềnnhà…vàbạncóthểnghethấyâmthanhcủanhữngđứatrẻđangchơiđùabênngoài…trongkhibạnlắngnghegiọngnóicủatôivàbắtđầutựhỏi…bạnđãrơivàotrạngtháithôimiênsâuđếnmứcnàorồi.” Hãychúýnhữngtừ“và”,“trongkhi”và“khi”trongvídụnàyvìchúngkếtnốimộtcáchtrơn

trudòngchảygợiýtrongkhibạnđềcậpđếnthứgìđóđangdiễnra(âmthanhtừgiọngnóicủabạn)vàkếtnốinóvớimộtthứgìđóbạnmuốnsẽxảyra(rơivàotrạngtháithôimiên). Khôngdùngtừchuyểnngữsẽkhiếncáccâubịđứtđoạn.Cáccâuvăntrởnênrờirạc.Dođó

hiệuquảmanglạikhôngcao.Tôihyvọngbạnhiểurõđiềunày.Viếtcũngnhưnói.Trơntruhayngắtquãng.Bạnthíchcáinàohơn? Ngườirơivào trạng thái thôimiênthườngbấtđộng,mắtnhắm,mạchđậpchậmhơnvà

khuônmặtgiãnra.Nhữngphảnxạchớpmắtvànuốtnướcmiếngthôngthườngsẽchậmhơnhoặcbiếnmấtvànhịpthởchậmhơn.Cảmgiáclúcđólàthoảimáivàthưgiãn.Chuyêngiatrịliệuhoặcdùngmộtdấuhiệuđượcchuẩnbịtrướcđểđưabệnhnhânrakhỏitrạngtháithôimiênhaydẫndắthọthoátkhỏithôngquađiềuchuyêngianàynóihayngườiđósẽtựđộngtrởvềtrạngtháiýthứcbìnhthườngnếuvôthứccủangườinàychorằngđiềunàykhôngphùhợp. ĐITÌMÝNGHĨA

Siêumôhìnhgiữchúngtaởtrạngtháithờigianbênngoài.Bạnkhôngcầnphảiđisâuvào

tâmtríđểtìmkiếmýnghĩađiềumìnhđangnghe,bạncóthểyêucầungườinóigiảithíchrõràng.Siêumôhìnhkhôiphụclạinhữngthôngtinđãbịxóabỏ,biếndạnghaykháiquáthóa.HìnhmẫuMiltonlàhìnhảnhphảnchiếucủaSiêumôhình,nólàmộtcáchđểtạoranhữngcâuvớiđầyđủnhữngthôngtinbịxóabỏ,biếndạngvàkháiquáthóa.Ngườinghephảiđiềnvàocácchitiếtvàchủđộngtìmkiếmýnghĩađiềumìnhngheđượctrongtrảinghiệmcánhân.Nóicáchkhác,bạncungcấpmộtmôitrườngvớicàngítnộidungcàngtốt.Bạnđưachongườinàycáikhungvàđểmặcanhtalựachọnbứctranhmìnhmuốnđặtvào.Việcngườinghecungcấpnộidungbảođảmngườinàysẽchọnranhữngýnghĩaliênquanvàgầngũinhấttừnhữnggìbạnnói. Hãytưởngtượngrằngbạnđượcchobiếttrongquákhứbạnđãcómộttrảinghiệmquan

trọng.Bạnkhôngbiếtnólàcáigì,bạnphảiquayngượcthờigianvàchọnramộttrảinghiệmliênquannhấtđếnbảnthânbạnởhiệntại.Hànhđộngnàyđượcthựchiệntrongvôthức,tâmtríýthứccủachúngtaquáchậmđểlàmnhiệmvụnày. Dođócâu“Conngườicóthểhọchỏi”,sẽgợiracâuhỏirằngnhữngkiếnthứcgìtôicóthể

họcvànếutôiđanggiảiquyếtmộtvấnđềcụthểnàođóthìcóphảikiếnthứcnàynhấtđịnhliênquanđếnnhữngvấnđềtôiđangtrăntrở.Chúngtaluôntìmkiếmđểhiểungườikhácđangnóigìvàviệctìmkiếmnàyđượctốiưuhóakhitaởtrạngtháithôimiên.Tấtcảnằmởýnghĩariêngtrongđầubệnhnhân,chuyêngiatrịliệukhôngcầnphảibiết. Rấtdễtạoranhữngchỉdẫnmơhồmộtcáchkhéoléođểmộtcánhâncóthểchọnratrải

nghiệmphùhợpvàhọchỏitừđó.Hãyyêucầungườinàychọnramộttrảinghiệmquákhứvàtáitrảinghiệmbằngtấtcảcácgiácquannộitâmđểhọchỏiđượcgìđómới.Sauđóyêucầuvôthứccủangườinàysửdụngđiềuvừahọcđượctronghoàncảnhtươnglainhữngnơichúngcóthểhữuích. LÀMSAONHÃNGVÀSỬDỤNGTÂMTRÍÝTHỨC

MộtphầnquantrọngtronghìnhmẫuMiltonlàlượcbỏbớtthôngtin,từđógiữchotâmtríý

thứcbậnrộnvớicôngviệclấpđầycáckhoảngtrốngbằngcáckýức.Bạntừngđọcmộtcâuhỏi

mơhồvàcốgắnghiểuxemnócóýnghĩagìchưa? Cáccấutrúcdanhtừhóaxóabỏrấtnhiềuthôngtin.Khibạnngồithanhthảnvàthoảimái,

sựhiểubiếtcủabạnvềtiềmnăngcủadạngngônngữnàytănglên,vìtấtcảnhữngcấutrúcdanhtừhóatrongcâunàyđềuđượcinnghiêng.Càngítthôngtinđượcđềcậpcụthểthìrủiroxungđộtvớinhữngtrảinghiệmcủangườiđốidiệncànggiảm. Cácđộngtừkhôngđượcnêucụthể.Khibạnnghĩvềlầnbạnngheaiđógiaotiếpsửdụngcác

độngtừbấtđịnh,bạncóthểsẽnhớlạicảmgiácbốirốimàbạnđãtrảiquacũngnhưnhớlạicáchbạntìmkiếmýnghĩariêngtrongđầumìnhđểhiểuđượccâunóiđó. Tươngtự,cáccụmdanhtừcóthểđượckháiquáthóahayloạibỏhoàntoàn.Aicũngbiết

conngườicóthểđọcsáchvàtạoranhữngthayđổi.(Aibiết?Ngườinào,sáchgìvàlàmthếnàohọtạorathayđổi?Họsẽthayđổitừcáigìvàsẽthayđổithànhcáigì?) Nhữngđánhgiácóthểđượcsửdụng.“Rấtvuikhithấybạnđangthưgiãnnhưthế.”

Nhữngsosánhcũngbịlượcbỏthôngtin.“Chìmsâuhơnvàotrạngtháithôimiênthìtốt

hơn.” Cảđánhgiávàsosánhđềutruyềntảitốtcácphỏngđịnh.Chúnglànhữngphươngphápđầy

sứcmạnh để khơi gợi và tận dụng trạng thái thôimiên. Bạn phỏng định trước rằngmìnhkhôngmuốnđượchỏi.Vídụ: “Bạncóthểtựhỏikhinàobạnsẽđivàotrạngtháithôimiên”,hay“Bạnmuốnđivàotrạng

tháithôimiênbâygiờhaymộtlúcsau?”(Bạnsẽđivàotrạngtháithôimiên,câuhỏichỉlàkhinào.) “Tôitựhỏikhôngbiếtbạncónhậnrabạnthưgiãnthếnàokhông”.(Bạnđangthưgiãn.)

“Khitaybạngiơlên,đósẽlàdấuhiệumàbạnđangchờđợi”.(Taybạnsẽgiơlênvàbạn

đangchờđợimộtdấuhiệu.) “Bạncóthểthưgiãntrongkhivôthứccủabạnvẫntiếpnhậnkiếnthức”.(Vôthứccủabạn

đangtiếpnhậnkiếnthức.) “Bạncó thể tậnhưởngviệc thưgiãnvàkhôngnhớgì không?” (Bạnđang thưgiãnvà sẽ

khôngnhớ.) Chuyểnngữ(và,khi,lúc,tronglúc,trongkhi)nốicácphátbiểulàmộthìnhtháiônhòacủa

cấutrúcnhânquả.Mộthìnhtháimạnhhơnlàsửdụngtừ“khiến”,chẳnghạn“Nhìnvàotấmảnhđósẽkhiếnbạnrơivàotrạngtháithôimiên”. Tôichắcrằngbạnđangtòmòmuốnbiếtlàmthếnàocấutrúcđọcsuynghĩcóthểđượcđan

kếtvàomôhìnhngônngữnày.Cấutrúcnàynhấtthiếtkhôngđượcquácụthểvìnếukhôngnósẽkhôngphùhợp.Cácphátbiểuchungvềsuynghĩcủamộtngườisẽđóngvaitròđồnghànhvàsauđódẫndắttrảinghiệmcủangườinày.Vídụ,“Bạncóthểtựhỏitrạngtháithôimiênlànhưthếnào”,hay“Bạnđangbắtđầutựhỏivềnhữngđiềutôiđangnóivớibạn.” Cáclượngtừkháiquátcũngđượcsửdụng.Chẳnghạn“Bạncóthểhọctừmọitìnhhuống”và

“Bạnkhôngnhậnrarằngvôthứcluôncómụcđích”. Cáctrợđộngtừhìnhtháikhảnăngcũnghữuích.“Bạnkhôngthểhiểuvìsaobảnthânlạirơi

vàotrạngtháithôimiênsâuhơnkhinhìnvàoánhsáng”.Phátbiểunàycũngphỏngđịnhtrước

rằngnhìnvàoánhsángsẽđẩybạnrơisâuhơnvàotrạngtháithôimiên. “Bạnkhôngthểmởmắt”,sẽlàmộtgợiýquátrựctiếpvànókhôngđượcchấpthuận.

“Bạncóthểthưgiãndễdàngtrênchiếcghếđó”làmộtvídụkhác.Nóirằngbạncóthểlàmgì

đóvìđượcchophépchứkhôngphảibịthúcépphảihànhđộng.Nhìnchungmọingườisẽphảnứnglạigợiýnàybằngcáchlàmđiềuđượcchophép.Hayítnhấtthìhọcũngsẽnghĩvềnó. BÁNCẦUNÃOTRÁIVÀPHẢI

Bộnãoxửlýngônngữthếnàovàchúngxửlýnhữnghìnhtháingônngữmơhồđếnnghệ

thuậtkianhưthếnào?Phầntrướccủanão,đạinão,đượcchiaralàmhaiphầnhaycòngọilàhaibáncầunão.Thôngtindichuyểngiữahaibáncầunàythôngquamộtmôkếtnốigọilàmócthểchai. Cácthínghiệmđolườnghoạtđộngcủahaibáncầunãokhixửlýnhữngcôngviệckhácnhau

chothấychúngcócácchứcnăngkhácnhaumangtínhbổsungqualại.Báncầunãotráithườngđượcbiếtđếnnhưlàbáncầutrộichịutráchnhiệmxửlýngônngữ.Báncầunàyxửlýthôngtintheocáchphântíchlýtrí.Báncầunãophảiđượcbiếtđếnnhưlàbáncầunãokhôngtrộixửlýthôngtintheocáchtổngquátvàtrựcgiáchơn.Nócũngcóvẻliênquannhiềuhơnđếnviệcxửlýcácgiaiđiệu,hìnhảnhhóavànhữngnhiệmvụliênquanđếnsosánhvàthayđổitừtừ. Nhữngmiêutảkỹthuậttrênvềcácbáncầunãođúngvới90%dânsốthếgiới.Đốivớimột

nhómthiểusố(thườnglànhữngngườithuậntaytrái),cấutrúcnàyđitheohướngngượclạikhibáncầunãophảixửlýngônngữ.Mộtsốngườicóchứcnăngnàyởcảhaibáncầunão. Cónhữngbằngchứngchothấybáncầunãokhôngtrộicũngcónănglựcngônngữ,hầunhư

chỉlànhữngýnghĩađơngiảnvàcáccấutrúcngữphápngâyngô.Báncầunãotrộiđượcxácđịnhgắnliềnvớitâmtríýthứcvàbáncầunãokhôngtrộigắnvớivôthứcnhưngcáchphânchianàyquáđơngiản.Nênnhìnnhậnrằngbáncầunãotráixửlýnhữnghiểubiếtcóýthứcvềngônngữvàbáncầunãophảixửlýnhữngýnghĩađơngiảntheomộtcáchrấtngâyngôcáchxacấpđộchúngtacóthểnhậnthứcđược. NhữnghìnhmẫuMiltonlàmsaonhãngtâmtríýthứcbằngcáchkhiếnbáncầunãotrộiluôn

đầyắpthôngtin.MiltonEricksoncóthểnóitheocáchphứctạpvànhiềutầngđếnnỗitoànbộbảycộng trừhainhómnăng lựcnhận thứccủachúng tađềusẽđượcsửdụngđể tìmkiếmnhữngýnghĩavàgiảiquyếtsựtốinghĩatronglờinóicủaông.Córấtnhiềucáchsửdụngngônngữđểlàmrốivàsaonhãngbáncầunãotrái. Cách nói tối nghĩa cũng là một phương pháp. Điều bạn nói có thể được nghe rõ ràng

(soundly) là tốinghĩa.Nhưcâuvừarồichẳnghạn. “Ngherõ”ởđây trong tiếngAnhvừacónghĩalàmộtcáchrạchròivừacónghĩalànóitheophươngphápngữâmhọc?Ởđây,nómangnghĩanóitheophươngphápngữâmhọcvàđâylàmộtvídụtiêubiểuchoviệcmộttừcóhainghĩa.Mộtvídụkháclà,“Khibạncócảmgiácbấtan(insecurity)…(hayantâm‘insecurity’?)”. Córấtnhiềutừchứađựngnhữngýnghĩakhácnhaunhưngphátâmgiốngnhau:ởđó/họlà

(there/they’re)…cáimũi/biết(nose/knows).Rấtkhóđểchỉnhsửa/viết(right/write)sựtốinghĩangữâm. Mộtdạngtốinghĩakháclàtốinghĩacúpháp,vídụ,“Nhữngngườiquyếnrũthườngrấtkhó

tính”.Câunàycónghĩa làngườiquyếnrũkhó tínhhaykhóquyếnrũconngười? Dạng tốinghĩanày(Ngườidịch:trongtiếngAnh)hìnhthànhbằngcáchsửdụngđộngtừcộngvới“ing”khiếnngườiđọckhôngrõchứcnăngcủanólàtínhtừhayđộngtừ.

Dạngthứbađượcgọilàtốinghĩatrongchấmcâu.Điềubạnđangđọclàmộtvídụvềtốinghĩatrongchấmcâu.Haicâunàybắtđầuvàkếtthúcvớicùngmộttừ.Tôihyvọngrằngbạncóthểnghethấytiếngmìnhđangđọcthầmtrangsáchnày.Tấtcảnhữngdạngtốinghĩanàyđềucầnthờigianđểxửlývàđềuhoàntoànliênquanđếnnãotrái. TIẾPCẬNVÔTHỨCVÀCÁCNGUỒNLỰC

Báncầunãophảinhạycảmtrướcgiọngnói,âmlượngvàhướngđicủaâmthanh: tấtcả

nhữngyếutốnàycóthểthayđổidầnchứkhôngtáchrờinhưcácngôntừthực.Báncầunãophảinhạycảmtrướcbốicảnhthôngđiệphơnnộidunglờinói.Vìnãophảicónănglựchiểuđượcnhữnghìnhtháiđơngiảncủangônngữ,nhữngthôngđiệpđơngiảnđượcđặcbiệtnhấnmạnhsẽđisangbáncầunãonày.Nhữngthôngđiệpnhưvậysẽlướtngangquanãotráivàhiếmkhiđượcnhậnramộtcáchcóýthức. Córấtnhiềucáchnhấnmạnhmộtthôngđiệptheohìnhthứcnày.Bạncóthểtạodấuấn

tronglờinóicủamìnhbằngcácchấtgiọngkhácnhauhaycửchỉ.Hànhđộngnàycóthểđượcdùngđểnhấnmạnhnhữngchỉdẫnhaycâuhỏinhằmthuhútsựchúýcủavôthức.Trongcuốnsáchnày,phươngphápinnghiêngđượcsửdụng.Khitácgiảmuốnlàmvừalòngbạnvàmuốnbạnđọccáigìđótrongtrangsáchnày,chẳnghạnnhưmộtcâucụthểnàođórấtcẩnthận,họsẽinnghiêngchúng. Bạncónhậnrathôngđiệpởcâutrênkhông?

Cũngtheocáchnhưvậy,ngôntừcóthểđượcnhấnmạnhbằngmộtchấtgiọngcụthểđể

hìnhthànhmộtmệnhlệnhấnđịnhtronglờinóihướngđếnsựchúýđặcbiệt.Erickson,ngườigắnliềnmộtphầnđờimìnhtrênchiếcxelăn,rấtgiỏidichuyểncáiđầucủamìnhđểkhiếncácnộidungtronglờinóicủaôngđếntừnhiềuhướngkhácnhau.Vídụ,“Hãynhớrằngbạnkhôngphảinhắmmắt lạiđểđivàotrạngthái thôimiên”.Ôngsẽnhấnmạnhmệnh lệnhcủamìnhbằngcáchdichuyểnđầukhinóinhữngtừđượcinnghiêngđó.Nhấnmạnhcáctừngữquantrọngbằnggiọngnóivàcửchỉlàphầnmởrộngcủanhữnggìchúngtalàmrấttựnhiêntrongnhữngcuộchộithoạithườngnhật. Cómộthìnhảnhtươngđồngrấtrõtrongâmnhạc.Nhạcsĩnhấncácnốtnhạcquantrọng

trongdòngchảyâmnhạctheorấtnhiềucáchkhácnhauđểchoramộtgiaiđiệu.Ngườinghecóthểkhôngnhậnthứcđượcđiềunàynếunhữngnốtnhạccáchxanhauvàhànhđộngkiatrôngcóvẻthúvịnhưngtấtcảđềukhiếnkhángiảcảmthấythíchthúvàcoitrọngcáimìnhđanglàmhơn.Khángiảkhôngcầnphảibiếtcôngcụmànhạcsĩđangsửdụng. Bạncóthểnhúngcâuhỏivàocáccâudàihơntheocáchtươngtự.“Tôitựhỏibạncóbiết

bàntaynàocủamìnhấmhơn?”Câunàycũngchứađựngmộtphỏngđịnh.Nókhôngphảilàmộtcâuhỏitrựctiếpnhưngchorakếtquảlàngườinàysẽkiểmtrađộấmcủabàntay.Tôitựhỏibạncóhoàn toànđánhgiácaocách thức thu thập thông tin taonhãvànhẹnhàngnàykhông? Cómộtmôhìnhrấtthúvịđượcbiếtđếnvớicáitêntríchdẫn.Bạncóthểnóibấtcứđiềugì

nếuđầutiênbạnthiếtlậpmộtbốicảnhtrongđóbạnkhôngphảilàngườinói.Cáchdễnhấtđểlàmđiềunàylàkểmộtcâuchuyệnvớingườinàođónóirathôngđiệpbạnmuốntruyềntảivànhấnmạnhthôngđiệpkiatrongphầncònlạicủacâuchuyện. Tôinhớlạimộtkhoảngthờigiankhichúngtôitổchứchộithảovềnhữngmôhìnhnày.Một

khángiảđếngặpchúngtôisauhộithảovàchúngtôihỏianhtacótừngnghethấymôhìnhtríchdẫnnàokhinóichuyệnkhông.Anhtrảlời,“Có.Cáchnóxảyrathậtbuồncười.Vàituầntrướcđây,tôiđangđitrênđườngthìcómộtngườilạhoắclạhuơđiđếnchỗtôivànói, ‘Môhìnhtríchdẫnnàythúvịđúngkhông?’”

Sựtiêucựcphùhợpvớinhữngmôhìnhnày.Sựtiêucựcchỉ tồntại trongngônngữchứ

khôngphảitrongtrảinghiệm.Nhữngmệnhlệnhtiêucựchoạtđộnggiốngnhữngmệnhlệnhtíchcực.Tâmtrívôthứckhôngxửlýsựtiêucựcngônngữmàchỉphớtlờnó.Chamẹhaygiáoviêndặnđứatrẻkhôngđượclàmgìđólàđểđảmbảorằngđứatrẻđókhônglàmlạiđiềuđó.Bạnnóivớimộtngườilàmxiếctrêndâylà“Cẩnthận!”chứđừngnói“Đừngtrượtchân!” Cáibạnphảnkhángvẫn tồn tạivìnóvẫn thuhút sựchúýcủabạn.Vìvậysaochúng ta

khôngmuốncânnhắcxemgiaotiếpsẽtốthơnvàhiệuquảhơnthếnàonếunóđượcdiễnđạtmộtcáchtíchcực… Môhìnhcuốicùngchúngtathảoluậncótênlàđịnhđềhộithoại.Cónhữngcâuhỏichỉcần

trảlờicó/khôngtheonghĩađennhưngthựcsựtạoramộthànhđộngđáplại.Vídụ,“Anhđiđổrácđượckhông?”khôngphảilàcâuhỏitheonghĩađenvềnănglựcvậnđộngcủabạnđểlàmcôngviệcnàymàlàyêucầubạnthựchiệnnó.Nhữngvídụkháclà: “Cóphảicánhcửavẫnmởkhông?”(Đóngcửalạiđi.)

“Bànăndọnchưa?”(Dọnbànđi.)

Cácmôhìnhnàyluônđượcsửdụngtronghộithoạithườngnhậtvàchúngtađềuđáplời

trướcchúng.Nếubạnbiếtvềchúng,bạnsẽcónhiềuchọnlựahơntrongviệcsửdụngchúngởđâucũngnhưliệubạncóphảnứngtrướcchúngkhông.BởinhữngmôhìnhnàyrấtphổbiếnnênJohnGrindervàRichardBandlerđãmâuthuẫnlẫnnhautrongnhữngbuổihộithảocôngchúng.Ngườinàynói, “Khôngcó thứgì gọi là thôimiên cả”, cònngườikia lạinói, “Khôngđúng!Tấtcảmọithứđềulàthôimiên”.Nếuthôimiênchỉlàmộttừkhácchỉhoạtđộnggiaotiếpnhiều tầngmang tínhảnhhưởng, có lẽ tất cảchúng tađều làchuyêngia thôimiênvàchúngtathườngxuyênđiravàotrạngtháithôimiên…ngaylúcnày… PHÉPẨNDỤ

Từ“phépẩndụ”đượcsửdụngtrongNLPtheomộtcáchrấtchungđểbaoquátbấtkỳcâu

chuyệnhaybiệnpháptutừẩnchứamộtsựsosánhnào.Ẩndụgồmnhữngsosánhhayvívonđơngiảnvànhữngcâuchuyệndài,cácphépphúngdụcũngnhưnhữngcâuchuyệnngụngôn.Ẩndụlàcáchthứcgiaotiếpgiántiếp.Nhữngẩndụđơngiảntạorasựsosánhđơngiản:trắngnhưgiấy,đẹpnhưtranhđỏnhưson.Rấtnhiềucâunóinhưthếtrởthànhlờinóithôngthườngnhưngmộtẩndụđơngiảnvàthôngminhcóthểlàmrõcáibạnkhôngbiếtbằngcáchliênkếtđếncáibạnđãbiết. Nhữngẩndụphứctạplàcáccâuchuyệnvớirấtnhiềutầngnghĩa.Kểcâuchuyệnmộtcách

tinhtếsẽlàmsaonhãngtâmtríýthứcvàkhởiđộngcuộctìmkiếmtrongvôthứcýnghĩavànhữngnguồnlực.Dovậy,đâylàcáchtuyệtvờiđểgiaotiếpvớiaiđóđangtrongtrạngtháithôimiên.Ericksonsửdụngrộngrãicácphépẩndụvớibệnhnhâncủamình. Vôthứcđánhgiácaonhữngmốiquanhệ.Cácgiấcmơtậndụngnhữngdữliệuhìnhảnhvà

ẩndụ;cáinàyđạidiệnchocáikiavìchúngcóchungđặctrưngnàođó.Đểtạoramộtẩndụthànhcông–thứsẽhướngvềphíagiảiquyếtvấnđề,thìmốiquanhệgiữacácyếutốtrongcâuchuyệnnhấtthiếtphảitươngđồngvớimốiquanhệgiữacácyếutốcủavấnđề.Từđóẩndụkiasẽcộnghưởngtrongvôthứcvàhuyđộngnhữngnguồnlựctừđó.Vôthứcnhậnđượcthôngđiệpvàbắtđầuthựchiệnnhữngthayđổicầnthiết. Tạoramộtẩndụcũnggiốngnhưsoạnmộtđoạnnhạcvàcácẩndụảnhhưởngđếnchúngta

giốngnhưâmnhạc.Mộtgiaiđiệugồmnhữngnốtnhạctrongmộtmốiquanhệ.Giaiđiệuđócóthểđượcchơicaohoặcthấpnhưngnósẽkhôngthayđổitrongtrườnghợpcácnốtnhạcvẫn

giữmốiquanhệnhưcũ,vẫnlànhữngkhoảngcáchnhưgiaiđiệubanđầu.Ởcấpđộsâuhơn,nhữngnốtnhạcnàykếthợplạitạothànhcáchợpâm,vàmộtchuỗicáchợpâmsẽcóquanhệnhấtđịnhvớinhau.Nhịpđiệuhìnhthànhdựatrênkhoảngthờigiankéodàitươngđốigiữacáchợpâm.Âmnhạccóýnghĩatheomộtcáchkhácsovớingônngữ.Nóđithẳngvàovôthức,vìbáncầunãotráikhôngthểxửlýđượcâmnhạc.

Cũnggiốngnhưmộtđoạnnhạchay,cáccâuchuyệnhayphảihìnhthànhkỳvọngvàthỏa

mãntheocốttruyệtnhấtquánvớiphongcáchsángtác.“Anhấyđượctựdotrongkhuônkhổ”làmộtgiảiphápkhôngđượcchấpnhận. Truyệncổtíchchínhlànhữngẩndụ.“Ngàyxửangàyxưa…”đưacâuchuyệnvàomộtkhông

giannộitâm.Thôngtintrongtruyệnkhôngphảilànhữngthôngtinhữuíchcủathếgiớithựcnhưngthếgiớinộitâmsẽxửlýthôngtinđó.Kểchuyệnlàmộtnghệthuậtcổxưa.Nhữngcâuchuyệngiúpgiảitrí,cungcấpkiếnthức,phơibàysựthật,khơigợinhữngkhảnăngvàtiềmnăngnằmngoàinhữngcáchthứchànhđộngthôngthường. Hìnhthànhmộtẩndụ

ViệckểmộtcâuchuyệncầnđếnnhữngkỹnăngtronghìnhMẫuMiltonvànhiềuhơnnữa.

Đồnghànhvàdẫndắt,cảmgiácthứphát,neocảmxúc,trạngtháithôimiênvànhữngchuyểnngữtrơntru,tấtcảđềucầnđểxâydựngmộtcâuchuyệnhay.Cốttruyệnphảihợp(tâm)lývàkhớpvớitrảinghiệmcủangườinghe. Đểxâydựngmộtcâuchuyệnhữuích,đầutiênhãynghiêncứutrạngtháihiệntạivàtrạng

tháimongmuốncủangườinghe.Mộtẩndụsẽlàcâuchuyệnvềchuyếnđitừtrạngtháinàyđếntrạngtháikhác.

Hãyliệtkêcácyếutốcủahaitrạngthái,nhữngnhânvật,nơichốn,vậtthể,hoạtđộng,thời

gian,đừngquêncáchệthốnghìnhdungvànhữngmôthứcphụcủacácyếutốkhácnhau. Sauđó,hãychọnmộtbốicảnhphùhợpchocâuchuyện–bốicảnhsẽkhiếnngườikiathích

thúvàthaythếtấtcảnhữngyếutốvấnđềbằngnhữngyếutốkhácnhưnggiữnguyênmốiquanhệgiữacácyếutốnày.Hãyxâydựngcốttruyệnsaochochúngcóđịnhdạnggiốngtrạngtháihiệntạivàdẫndắtquamộtchiếnthuậtkếtnốiđếnmộtgiảipháp(trạngtháimongmuốn).Tìnhtiếttruyệnđánhlừanãotráivàthôngđiệpđithẳngvàovôthức. Cólẽtôicóthểminhhọaquátrìnhnàybằngvídụdùrằngtừngữtrêngiấyđãmấtđiđặc

tínhchấtgiọng,tínhnhấtquánvànhữngHìnhmẫuMiltonmàngườikểchuyệnsửdụng.Tấtnhiênẩndụnàykhôngphảinóivềnhữngđộcgiảđangđọccuốnsáchnày.Đâylàvídụvềquátrìnhtạothànhmộtẩndụ. Mộtlầntôiđượctiếpxúcvớimộtbệnhnhânbàytỏnỗiloâuvềsựmấtcânbằngtrongcuộc

sốngcủaông.Ôngthấykhóquyếtđịnhnhữngvấnđềquantrọnghiệntạivà lo lắngvềviệcdànhquánhiềunỗlựcvàovàidựánvàquáítvàonhữngcáikhác.Mộtvàiviệckinhdoanhcủaôngcóvẻnhưthiếusựchuẩnbịvàvàiviệckháclạiđượcchuẩnbịquáchuđáo. Câuchuyệnnàynhắctôinhớđếnthờiđiểmkhitôicònnhỏ.Tôihọcchơiđànghi-tavàthỉnh

thoảngtôiđượcphépthứckhuyađểđánhđànmuavuichokháchkhứasaubữatối.Chatôilàdiễnviênvàrấtnhiềunhânvậtnổitiếngthườngănuốngnóichuyệnrấtkhuyavềđủthứchủđềtrongnhữngbữatiệcnhưvậy.Tôiđãtừngthíchthúvớikhoảngthờigiannàyvàđượcgặprấtnhiềungườithúvị. Mộtđêmnọ,mộttrongnhữngngườibạncủachalàmộtdiễnviênxuấtsắc,nổitiếngvới

khảnăngđóngphimvàdiễnkịch.Ônglàngườihùngđặcbiệttronglòngtôivàtôirấtthíchngheôngnóichuyện. Tốiđó,mộtngườikháchhỏichúấylàmthếnàođểcóđượckỹnăngphithườngđó.“Coi

nào”,diễnviênnàynói,“Thậthàihướcvìtôiđãhọcđượcrấtnhiềubằngcáchhỏingườikháccũngchínhcâuhỏiđókhicònnhỏ.Lúccònnhỏ,tôithíchxemxiếc–nónhiềumàusắc,ồnào,kịchtínhvàhàohứng.Tôiđãtưởngtượngmìnhxuấthiệntrênsânkhấubiểudiễndướiánhđèn, lắngnghetiếngồntừđámđông.Cảmgiácthậttuyệtvời.Mộttrongnhữngngườihùngtronglòngtôilàmộtdiễnviênđitrêndâycủamộtđoànxiếclưuđộngnổitiếng;chúấycókhảnănggiữthăngbằngxuấtsắcvàvôcùnguyểnchuyểntrênsợidâyởtíttrêncao.Tôikếtbạnvớichúấyvàomộtmùahènọ,tôiđãbịhúthồnbởikỹnăngvàcảmgiácmạohiểmtoátratừchúấy,chúấyrấtítkhidùnglướiantoàn.Vàomộtbuổitrưacuốithunọ,tôirấtbuồnvìđoànxiếcsẽrờithịtrấnvàongàymai.Tôitìmđếnmộtngườibạnvàchúngtôinóichuyệnchođếnkhitrờinhánhemtối.Lúcđó,tấtcảnhữnggìtôimuốnlàtrởthànhdiễnviênxiếcnhưchúấy;tôimuốngianhậpmộtđoànxiếc.Tôiđãhỏichúấylàmthếnàođểcóđượckỹnăngđó. “Đầutiên”,chúấynói,“Chúcoitừnglầnbiểudiễnđitrêndâynhưmộtlầnquantrọngnhất

trongđời,nhưlầnbiểudiễncuốicùngvậy,nênchúmuốnnóphảihaynhất.Chúlênkếhoạchchotừnglầnbiểudiễnrấtcẩnthận.Chúthườnglàmrấtnhiềuviệctrongcuộcđờitheothóiquennhưngkhôngphảilàviệcnày.Chúcẩnthậnvớinhữngthứchúkhoáclênngười,nhữngthứchúănvàtrôngchúnhưthếnào.Chúhìnhdungtừnglầnbiểudiễnthànhcôngtrongtâmtrí,chúsẽthấygì,nghegì,cảmthấygì.Nhưvậychúsẽkhôngbaogiờgặpphảibấtngờkhóchịunào.Chúcũngđặtmìnhvàovịtríkhángiảvàtưởngtượnghọsẽthấygì,nghevàcảmthấythếnào.Chúnghĩtấtcảmọithứtrước,khicònởdướiđất.Khibướclêntrêndây,chúxóasạchmọiýnghĩvàhoàntậptrungvàoviệcbiểudiễn.” “Đâykhôngphảilàđiềutôimuốnnghevàolúcđódùrằngthậtlạlùngtôiluônnhớcáiông

nói.” “Cháunghĩchúkhôngbịmấtthăngbằngà?”,chúấyhỏitôi.

“Cháuchưabaogiờthấychúmấtthăngbằngcả”,tôiđáp.

“Cháusairồi”,chúấynói,“Chúluônmấtthăngbằng.Chỉđơnthuầnlàchúbiếtkiểmsoátnó

tronggiớihạntựđặtrachobảnthân.Chúkhôngthểđitrêndâynếukhôngluônmấtthăngbằng,nghiêngbêntráirồilạibênphải.Thăngbằngkhôngphảilàcáigìđómàcháucógiốngnhưnhữngchúhềcómộtcáimũigiả,nólàmộttrạngtháichuyểnđộngđượckiểmsoát.Khichúhoànthànhmànbiểudiễncủamình,chúsẽnhớlạinóxemcógìđómìnhcóthểhọcđượckhông.Sauđóchúquênnóhoàntoàn.” “Tôiápdụngnhữngquytắctươngtựnhưvậyvàodiễnxuất”,ngườihùngcủatôinói.

Cuốicùng,chúngtôimuốnkểchobạnnghemộtcâuchuyệntừtácphẩmTheMagus(Thầy

pháp)củaJohnFowles.CâuchuyệnnhẹnhàngnàynóirấtnhiềuđiềuvềNLPnhưnghãynhớnóchỉlàmộtcáchnói.Chúngtôitraochovôthứccủabạnquyềnđáplại. HOÀNGTỬVÀTHẦYPHÙTHỦY

Ngàyxửangàyxưacómộthoàngtửtrẻtuổitinvàotấtcảtrừbathứ.Chàngkhôngtinvào

nhữngnàngcôngchúa,nhữnghònđảovàChúa.Chacủahoàngtử,đứcvua,nóivớichàngrằngnhữngthứkiakhôngtồntại.Vìtronglãnhthổcủachachàngkhôngcónhữngnàngcôngchúa,nhữnghònđảocũngnhưdấuhiệucủaChúa,chànghoàngtửtrẻtinlờicha. Nhưngmộtngày,hoàngtửrờibỏhoàngcung.Chàngđếnvùngđấtbêncạnh.Tạiđó,vôcùng

ngạcnhiên,từnhữngbãibiểnchàngthấycáchònđảo,vàtrênnhữnghònđảolànhữngsinhvật kỳ quái và phiền hàmà chàng không dám gọi tên. Khi chàng đang tìm kiếmmột conthuyền,mộtngườiđànôngtrongtrangphụcdạhộitiếnđếnchàngdọcbãibiển. “Nhữnghònđảonàylàthậtà?”,hoàngtửtrẻhỏi.

“Tấtnhiênchúnglàthật”,ngườiđànôngtrongtrangphụcdạhộinói.

“Cònnhữngsinhvậtkỳquáivàphiềnhàkia?”

“Tấtcảbọnhọđềulànhữngnàngcôngchúachínhcốngđíchthực.”

“VậythìChúachắnhẳnphảitồntại!”hoàngtửòakhóc.

“TalàChúa”,ngườiđànôngtrongtrangphụcdạhộiđáplờivớimộtcáicúichào.

Hoàngtửvộivãquaytrởvềnhà.

“Vậylàconđãtrởvề”,đứcvuanói.

“Conđãthấynhữnghònđảo,conđãthấynhữngnàngcôngchúa,conđãgặpChúa”,chàng

hoàngtửnóibằnggiọngquởtrách. Đứcvuavẫnthảnnhiên.

“KhôngcónhữnghònđảothậthaynhữngnàngcôngchúathậthayChúatồntại.”

“Conđãthấyhọ!”

“NóitanghexemChúaănmặcthếnào.”

“Chúamặcmộtbộtrangphụcdạhội.”

“Tayáoôngtacóxắnlênkhông?”

Hoàngtửnhớrằngtayáocủangườikiacóxắnlên.Đứcvuacười.

“Đólàtrangphụccủathầyphùthủy.Conbịlừarồi.”

Nghexong,hoàngtửlạiđếnvùngđấtbêncạnhvàtrởlạibãibiểncũnơimộtlầnnữachàng

gặpngườiđànôngtrongtrangphụcdạhội. “Chatađãnóichotabiếtônglàai”,hoàngtửtrẻnóivớinỗicămphẫntộtcùng.“Lầntrước

ôngđãlừatanhưnggiờthìkhôngđâu.Giờtađãbiếtđókhôngphảilànhữnghònđảovànhữngnàngcôngchúathậtvìônglàmộtphùthủy.” Ngườiđànôngtrênbãibiểnmỉmcười.

“Chínhngươimớilàngườibịlừađấychàngtraiạ.Trongvươngquốccủachangươicórất

nhiềuhònđảovànàngcôngchúa.Nhưngngươibịchangươibỏbùavàkhôngthểthấyđượcnhữngthứđó.” Hoàngtửtrởvềnhàvớitâmtrạngđầysuynghĩ.Khigặpcha,chàngnhìnvàomắtcha.

“Thưa vua cha, cha không phải làmột đức vua thậtmà chỉ làmột thầy phù thủy, đúng

không?” Đứcvuamỉmcườivàxắntayáolên.

“Đúngđấycontrai,tachỉlàmộtthầyphùthủy.”

“VậythìngườiđànôngởbãibiểnlàChúa.”

“Ngườiđànôngởbãibiểnchỉlàmộtthầyphùthủykhác.”

“Conmuốnbiếtsựthật,sựthậtnằmngoàinhữngphépmàunày.”

“Khôngcósựthậtnàonằmngoàinhữngphépmàu,”đứcvuanói.

Hoàngtửvôcùngbuồnbã.

Chàngnói,“Consẽtựsát.”

Đứcvuasửdụngmathuậtđểgọilênthầnchết.Thầnchếtđứngtrướccửavẫytayrahiệu

vớihoàngtử.Hoàngtửrùngmình.Chàngnhớlạinhữnghònđảođẹpkhôngcóthựcvànhữngnàngcôngchúakhôngcóthựcnhưngrấtđẹp. “Đượcrồi”,chàngnói.“Concóthểchịuđựngđượcđiềunày.”

“Thấychưacontrai”,đứcvuanói,“Giờconcũngbắtđầutrởthànhmộtthầyphùthủyrồi

đấy.” (TríchtừtácphẩmTheMagus©JohnFowles,NXBJonathanCape,1977.)

TÁIBỐCỤCVÀSỰCHUYỂNNGHĨA

Khôngcóthứgìlàtốthayxấu,chỉlàdosuynghĩchúngtamàra.

—WILLIAMSHAKESPEARE—

Nhânloạiluôntìmkiếmýnghĩa.Cácsựkiệnsẽkhôngquantrọngchođếnkhichúngtacho

chúngnhữngýnghĩa,liênkếtchúngvớiphầncònlạicủacuộcđờichúngtavàđánhgiánhữnghệquảkhảdĩmàchúnggâyra.Chúngtanhậnbiếtýnghĩacủacácsựvậttừhệthốngvănhóavàgiáodụccánhân.Vớingườicổđại,nhữnghiệntượngthiênvăncóýnghĩahếtsứctolớn,saochổilàđiềmbáotrướcsựthayđổi,mốiquanhệgiữacácvìsaovàhànhtinhảnhhưởngđếnvậnmệnhcánhâncủaconngười.Ngàynay,cácnhàkhoahọckhôngcònxemnhữnghiệntượng thiên thực và sao chổi ảnh hưởngđến bản thânmìnhnữa. Chúng rất đẹp để chiêm

ngưỡngvàđểxácnhậnrằngvũtrụvẫntuântheonhữngquyluậtmàchúngtađặtrachonó. Mộtcơnmưaràocóýnghĩagì?Làtinxấunếubạnđangởngoàivàkhôngcóáomưa.Làtin

xấunếubạnlàngườichịutráchnhiệmtổchứcmộtbữatiệcngoàitrời.Làtintốtnếuđộibóngcricketcủabạnđangthuavàtrậnđấubịhoãnlại.Ýnghĩacủabấtkỳsựkiệnnàotùythuộcvàokhungbốcụcmàbạnđặtchúngvào.Khibạnthayđổikhungbốcụcnàythìtứclàbạncũngthayđổiýnghĩacủachúng.Khiýnghĩathayđổi,phảnứngvàhànhvicủabạncũngđổitheo.Nănglựcđểtáibốcụcnhữngsựkiệnchochúngtasựtựdovànhữnglựachọntolớnhơn. Mộtngườiquencủachúngtôibịngãvàchấnthươngđầugốikhánặng.Sựviệcnàyrấtđau

đớnđốivớianhtavìnócónghĩalàanhkhôngthểchơitennis,mônthểthaoyêuthíchcủamìnhđượcnữa,nhưnganhtađãnhìnnhậntainạnnhưmộtcơhộichứkhôngphảimộtgiớihạn,đếnnghetưvấncủarấtnhiềubácsĩvàchuyêngiavậtlýtrịliệuvàtìmracáchthứchoạtđộngcủacáccơvàdâychằng.Maymắnlàanhkhôngcầnphảiphẫuthuật.Anhlậpkếhoạchtậpluyệnchobảnthânvàsáuthángsau,đầugốicủaanhcònkhỏehơnlúctrướccũngnhưcơthểanhtrởnênthongọnvàkhỏemạnhhơn.Anhđiềuchỉnhlạinhữngthóiquenbanđầuvềtưthếđãkhiếnđầugốimìnhyếuđi.Thậmchícảkhảnăngchơitenniscủaanhcũngđượccảithiện.Bịchấnthươngđầugốiđãrấtcóíchvớianh.Khôngmaychỉlàmộtcáchnhìn. Cácẩndụlàcôngcụhỗtrợviệctáibốcục.Trênthựctế,cácẩndụthườngnói,“Điềunàycó

nghĩarằng…”Truyệncổtíchlànhữngvídụtáibốcụctuyệthảo.Thứtrôngcóvẻlàxuixẻohóaralạirấthữuích.Vịtconxấuxíhóaralàchúthiênngađángyêu.Mộtlờinguyềnthựcralạilàmộtlờichúcphúclànhtronglớpvỏngụytrang.Mộtchúếchcóthểtrởthànhhoàngtử.Vànếubấtkỳthứgìbạnchạmvàođềutrởthànhvàng,thìbạnđangcómộtrắcrốilớn. Cácnhàphátminhtạoranhữnghoạtđộngtáibốcục.Cómộtvídụrấtnổitiếngvềngười

đànôngthứcdậymộtđêmnọvìbịđầunhọncủalòxođệmđâmtrúng.Mộtcáilòxocũcủađệmthìcóthểdùnglàmgìchứ?(Ngoạitrừviệckhiếnanhtamấtngủ.)Anhnàytáibốcụcnóthànhmộtcái lyhìnhtrứngrấtphongcáchvàmởmộtcôngtyrấtthànhcôngdựatrênsứcmạnhcủaýtưởngnày.

Cáccâuchuyệncườilànhữnghoạtđộngtáibốcục.Hầunhưtấtcảcáccâuchuyệncườiđều

đặtcácsựkiệntrongnhữngbốcụcnhấtđịnhvàbấtngờthayđổimạnhmẽchúng.Cáccâuchuyệncườiđềulấymộtvậtthểhaytìnhhuốngvàbấtngờđặtnóvàomộtbốicảnhkháchaygánchonómộtýnghĩakhác. Mưumẹocủalờinói

Dướiđâylàvídụvềnhữngcáchnhìnkhácnhauvớicùngmộtcâunói:

“Côngviệccủatôiđangđitheochiềuhướngxấuvàtôicảmthấyvôcùngchánnản.”

Kháiquáthóa:Cóthểdobạncảmthấykhôngvui,côngviệccủabạnvẫnổn.

Ápdụngvàobảnthân:Cóthểbạnđangkhiếnmìnhchánnảnbằngcáchsuynghĩnhưvậy.

Khơigợinhữnggiátrịhaytiêuchuẩn:Điềugìquantrọngtrongcôngviệcmàbạnnghĩđang

đitheochiềuhướngxấu?

Kếtquảtíchcực:Điềunàysẽkhiếnbạnlàmviệcchămchỉhơnđểkhắcphụcvấnđề.

Thayđổikếtquả:Cólẽbạncầnthayđổicôngviệc.

Thiếtlậpmộtkếtquảxahơn:Bạncóthểhọcđượcgìđóhữudụngtừcáchcôngviệcbạn

đangdiễnrabâygiờkhông?

Kểmộthìnhảnhẩndụ:Nókhágiốngvớiviệchọccáchbướcđi…

Đánhgiálại:Nỗichánnảncủabạncóthểnghĩalàbạnđangcảmthấytứcgiậnvìcôngviệccủabạnđặtranhữngđòihỏivôlývớibạn.

Bướcxuống:Cụthểlàphầnnàotrongcôngviệccủabạnđangđitheochiềuhướngxấu?

Bướclên:Nhìnchungmọichuyệnthếnào?

Dựđịnhtíchcực:Điềuđóchothấybạnquantâmtớicôngviệc. Khungthờigian:Chỉmộtgiaiđoạnrồinósẽquathôi.

Táibốcụckhôngphảilàcáchnhìnthếgiớithôngqualăngkínhmàuhồngđểmọithứđều

“thựcsự”tốt.Cácvấnđềsẽkhôngtựbiếnmấtmàvẫncầnđượcgiảiquyết,nhưngbạncàngnhìnnhậnchúngtheonhiềucáchthìviệcgiảiquyếtchúngsẽcàngdễdànghơn. Táibốcụcđểthấyđượcnhữngcáilợicóthểvàhìnhdungmộttrảinghiệmtheonhữngcách

hỗ trợ các kết quảbản thân cũngnhưnhữngkết quả chungvớingười khác.Bạnkhông cóquyềnlựachọnkhinàomìnhsẽbịthúcđẩybởinhữngsứcmạnhnằmngoàikhảnăngkiểmsoátcủabảnthân.Táibốcụcđểbạncóthểdiễntậptrước. Cóhaidạngtáibốcục:bốicảnhvànộidung.

TÁIBỐCỤCBỐICẢNH

Hầunhưtấtcảhànhviđềuhữudụngđâuđó.Cóvàihànhvikhôngcógiátrịhaymụcđíchgì

trongmộtbốicảnhnhấtđịnh.Cởihếtquầnáogiữađườngđôngđúcngườiqualạisẽkhiếnbạnbịbắtvào trại củanhữngngười theo chủnghĩakhỏa thân.Trongmộthội thảo, việckhiếnngườinghecảmthấychánnảnkhôngđượckhuyếnkhíchnhưngnănglựcnàylạihữudụngđểđuổi đi những vị khách khôngmờimà tới. Bạn sẽ không được yêu quý nếu kể những câuchuyệndốitrávớibạnbèvàgiađìnhnhưngmọingườisẽyêuquýbạnnếubạnsửdụngtrítưởngtượngcủamìnhđểviếtnênmộttácphẩmhưcấubánchạy.Vậycònsựthiếuquyếtđoánthìsao?Nócóthểhữudụngnếubạnkhôngthểquyếtđịnhđượcliệumìnhcómấtbìnhtĩnh…haykhông…vàsauđóquênbẵngnóđi. Táibốcụcbốicảnhsẽpháthuytácdụngtốtnhấttrongnhữngphátbiểunhư,“Tôiquá…”

hay,“Tôiướcgìmìnhcóthểdừng…”.Tựhỏibảnthân: “Hànhvinàykhinàosẽhữudụng?”

“Hànhvinàykhinàosẽtrởthànhmộtnguồnlực?”

Khibạntìmthấymộtbốicảnhthíchhợpvớihànhviđó,bạncóthểdiễntậpnótrongtâmtrí

vàdựnglênhànhviphùhợpvớibốicảnhbanđầu.Thiếtlậphànhvimớicóthểhữuíchởđây.

Nếumộthànhvitrôngkỳcụctừbênngoài,thườnglàvìngườikiađangởtrạngtháiThờigianbêntrongvàđãhìnhthànhmộtbốicảnhnộitâmkhôngkhớpvớithếgiớibênngoài.Hiệntượngchuyểntrạngtháitrongtrịliệutâmlýlàmộtvídụ.Bệnhnhânphảnứngtrướcchuyêngia trị liệu theocách tươngtựhọ từngphảnứngtrướcchamẹmìnhnhiềunămtrướcđây.Hànhviphùhợpvớimộtđứatrẻkhôngcònhữuíchchongườitrưởngthànhnữa.Chuyêngiatrịliệuphảitáibốcụchànhviđó,vàgiúpbệnhnhânpháttriểnnhữngcáchthứchànhđộngkhác. TÁIBỐCỤCNỘIDUNG

Nộidungcủamộttrảinghiệmlàbấtkỳđiềugìbạnchọnđểhướngsựtậptrungcủamình

vàođó.Ýnghĩacóthểdobạntùychọn.Khicôcongái2tuổicủamộttácgiảhỏicharằngnóidốinghĩalàgì,ôngnàygiảithíchbằnggiọngtrangnghiêmnhưnghiềntừcủamộtngườicha(cânnhắcđếntuổivàmứcđộhiểubiếtcủacôcongái),nóidốilàcốtìnhnóigìđókhôngđúngsựthậtđểkhiếnaiđótinrằngthứgìđóđúngdùrằngnókhôngphảinhưvậy.Côcongáinhỏsuynghĩgiâylátrồirạngrỡlênnhưhiểurađiềugìđó. “Thếthìvuilắm!”,cônói.“Nóidốiđinào!”

Nhữngphúttiếptheohaichacondùngđểnóinhữnglờinóidốiácliệtvớinhau.

Táibốcụcnộidunghữudụngvớinhữngphátbiểunhư,“Tôitứcgiậnkhimọingườicứđòi

hỏitôi.”Hay,“Tôihoảngloạnkhisắpđếnhạncôngviệc.” HãylưuýrằngnhữngdạngphátbiểunhưthếnàyviphạmSiêumôhìnhnhânquả.Hãytự

hỏibảnthân: “Cáinàycòncónghĩagìkhác?”

“Giátrịtíchcựccủahànhvinàylàgì?”

“Tôicóthểmôtảhànhvinàytheocáchnàokhác?”

Chínhtrịlànghệthuậttáibốcụcnộidungmộtcáchxuấtsắc.Nhữngconsốkinhtếtíchcực

có thểđược lấyrađểsửdụngnhưnhữngvídụđơn lẻcho thấymộtchiềuhướngđixuốngchunghaymộtdấuhiệucủasựthịnhvượng,tùythuộcvàobạnđangngồibênnàotrongHạviện.Lãisuấtcaokhôngcólợichongườichovaynhưngcólợichongườigửitiếtkiệm.Kẹtxelàmộtsựphiềntoáikinhkhủngnếubạnkẹttrongđónhưnglạiđượcmộtbộtrưởngmôtảnhưlàdấuhiệuchosựthịnhvượng.NếutìnhtrạngtắcđườngởLondonđượckhắcphục,thìvịbộtrưởngnàychorằngnólàdấuhiệuvềcáichếtcủathủđônướcAnhdướivaitròmộttrungtâmviệclàm. “Chúng takhông rút lui”,mộtđại tướngnói, “Chúng ta chỉđang tiến lên theohướng lùi

thôi.” Quảngcáovàbánhàng lànhững lĩnhvựckhácmà táibốcụcđóngvai tròvôcùngquan

trọng.Cácsảnphẩmđượctrìnhbàytheocáchtốtnhất.Cácquảngcáolànhữngbốcụctứcthìchomộtsảnphẩm.Uốngthứcàphênàynghĩalàbạnquyếnrũ,sửdụngloạibộtgiặtnàynghĩalàbạnquantâmđếngiađìnhmình,ănloạibánhmỳnàynghĩalàbạnsẽtrởnênthôngminh.Táibốcụcởkhắpnơi,dođóbạnnhìnđâucũngsẽthấyvídụvềnó. Nhữngsựtáibốcụcđơngiảnítkhảnăngtạorathayđổilớnnhưngnếuchúngđượctruyền

tảitheocáchphùhợpthìcólẽthôngquaẩndụvàtầmquantrọngvớingườinghe,chúngsẽtrởnênhiệuquả.

DỰĐỊNHVÀHÀNHVI

Trọngtâmcủatáibốcụclàsựkhácbiệtgiữahànhvivàmụcđích:điềubạnlàmvàđiềubạn

thựcsựcốđểđạtđượcbằngcáchlàmđiềuđó.Sựphânbiệtnàylàthiếtyếukhiđốimặtvớibấtkỳhànhvinào.Thườngthìđiềubạnlàmkhôngmanglạiđiềubạnmuốn.Vídụ,mộtphụnữthườnghaylolắngvềgiađìnhmình.Đâylàcáchcôthểhiệntìnhcảmvàsựquantâmđốivớigiađình.Nhữngngườitronggiađìnhlạicoihànhvinàylàcằnnhằnvàphảnkhánglại.Mộtngườiđànôngcóthểthểhiệntìnhcảmcủamìnhvớigiađìnhbằngcáchlàmviệcnhiềuhơn.Giađìnhcủaanhlạihyvọnganhcóthểdànhnhiềuthờigianhơnchohọdùrằngđiềuđócónghĩalàngânsáchgiađìnhhạnhẹphơn. Đôikhihànhvimangđếnchobạnđiềumìnhmuốnnhưnglạikhônghòahợpvớitínhcách

củabạn.Chẳnghạnmộtnhânviênvănphòngcóthểnịnhnọtvàchọccườisếpđểđượctănglươngnhưnglạighétbảnthânmìnhvìlàmvậy.Nhữnglúckhácbạncóthểkhôngthựcsựbiếtthựchiệnmộthànhviđểđạtđượcđiềugì,nótrôngchỉgiốngmộtsựphiềntoái.Luôncómộtdựđịnhtíchcựcđằngsaumọihànhvi,nếukhôngthìtạisaochúngtalạithựchiệnhànhviđóchứ?Mọithứbạnlàmđềuhướngđếnmộtmụctiêunàođó,chỉlàcóthểnóđãsai.Vàmộtsốhànhvi(nhưhútthuốc)manglạirấtnhiềuhậuquả. Cáchloạibỏnhữnghànhvikhôngmongmuốnkhôngphảilàcốngăncảnchúngbằngsức

mạnhýchí.Điềunàybảođảmchúngsẽvẫntồntạivìbạnchúývànỗlựcchochúng.Hãytìmmộtcáchkháctốthơnđểthỏamãnmụcđích,mộtcáchphùhợphơnvớitínhcáchcủabạn.Đừngtắtánhsángđèndầukhibạnchưalắpđặthệthốngđiện,trừkhibạnmuốnởtrongbóngtối. Chúngtacónhiềutínhcáchphứctạpsốngchungtrongmốiquanhệkhôngdễchịucholắm

dướicùngmộtmáinhà.Mỗitínhcáchđềucốgắngđạtđượckếtquảcủamình.Càngnhiềutínhcáchhòahợpvàchịulàmviệcchungvớinhauthìngườiđócànghạnhphúchơn.Chúngtalàmộthỗnhợpcủanhiềutínhcáchthườngmâuthuẫnlẫnnhau.Sựcânbằngthayđổiliêntụcvànókhiếncuộcsốngtrởnênthúvịhơn.Rấtkhóđểhoàntoànnhấtquán,hoàntoànhướngđếnchỉmộtmụctiêuhànhđộngvàhànhđộngcàngquantrọngthìcàngnhiềuphầntínhcáchtrongchúngtasẽthamgia. Rấtkhótừbỏthóiquen.Hútthuốclácóhạichosứckhỏenhưngnógiúpbạnthưgiãn,giúp

taybạnkhôngrảnhrangvàgiúpduytrìmốiquanhệvớingườikhác.Caithuốclámàkhôngcócáchthỏamãnnhữngnhucầukiasẽđểlạimộtkhoảngtrống.MarkTwaintừngnói,“Bỏhútthuốcdễthôi,ngàynàotôicũnglàmmà.” SÁUBƯỚCĐỂTÁIBỐCỤC

Chúngtakhônggiốngbảnthânmìnhcũngnhưchúngtakhônggiốngngườikhác.

—MONTAINGE—

NLPsửdụngmộtquytrìnhtáibốcụcbàibảnhơnđểngănchặnnhữnghànhvikhôngmong

muốnbằngcáchcungcấpcácgiảipháptốthơn.Bằngcáchnày,bạnvẫngiữđượclợiíchmàhànhvimanglại.Nókhátươngđồngvớiviệcđimộtchuyếnhànhtrình.Xengựakéocóvẻnhưlàcáchthứcduynhấtđểđếnđượcnơibạnmuốn,nórấtchậmvàkhôngthoảimái.Sauđó,mộtngườibạnnóivớibạnrằngthựcracòncótàuhỏavànhữngchuyếnbaythườngxuyên–nhữngcáchthứckhácvàtốthơnđểtớiđiểmđến. Sáubướctáibốcụcpháthuytácdụngtốtnhấtkhimộtphầntínhcáchcủabạnđangkhiến

bạnhànhđộngtheocáchbạnkhôngthích.Nócũngcóthểđượcsửdụngtrongcáctriệuchứng

tâmthầnphânliệt. 1.Đầutiênhãyxácđịnhhànhvihayphảnứngcầnthayđổi

Nóthườngdướidạng“Tôimuốn…nhưngcáigìđóngăncảntôi.”Hay,“Tôikhôngmuốnlàm

việcnàynhưngcóvẻcuốicùnglạilàmchínhviệcđó.”Nếubạnđanglàmviệccùngaiđó,bạnkhôngcầnphảibiếtvấnđềvềhànhvithựcsự.Hànhvilàgìkhôngquantrọng.Thôngtinnàycóthểđượcgiữbímậttrongtrịliệu. Hãydànhthờigianđểbiểuthịsựcảmkíchvìnhữnggìphầntínhcáchđóđãlàmchobạnvà

xácđịnhrõrằngbạnkhôngcóýđịnhloạibỏnó.Điềunàycóthểkhókhănnếuhànhviđó(hãygọinólàhànhviX)rấtkhóchịunhưngbạncóthểbàytỏcảmkíchtrướcdựđịnhcủanótrongtrườnghợpkhôngthểcảmkíchcáchthứcnóđượcthựchiện. 2.Thiếtlậpgiaotiếpvớiphầntínhcáchchịutráchnhiệmchohànhvi

Suynghĩvàđặtcâuhỏi,“LiệubâygiờphầntínhcáchchịutráchnhiệmchohànhviXcógiao

tiếpvớitôitrongýthứckhông?Bạnnhậnđượcphảnứnggì.Hãysửdụngtấtcảcácgiácquanđểnhậnbiếtnhữnghìnhảnh,âmthanh,vàcảmxúcnộitại.Đừngsuyđoán.Phảicómộtdấuhiệuchínhxác,thườnglàmộtcảmxúccơthểthoảngqua.Bạncóthểtáitạochínhxácdấuhiệuđótrongýthứckhông?Nếucóthể,hãyhỏilạicâuhỏiđóchođếnkhibạnnhậnđượcmộtdấuhiệumàbạnkhôngthểkiểmsoátđượcbằngýchí. Điềunàynghecóvẻkỳlạnhưngphầntínhcáchchịutráchnhiệmnằmtrongvôthức.Nếunó

thuộctầmkiểmsoáttrongýthứccủabạn,bạnsẽkhôngphảitáibốcụcnó,bạnchỉcầnngănnólạithôi.Khicácphầntínhcáchmâuthuẫnvớinhau,sẽluôncónhữngdấuhiệunàođógửitớitâmtríýthức.Bạnđãtừngđồngývớikếhoạchcủaaiđótrongkhivẫncònnghingờchưa?Việcnàytácđộnggìđếngiọngnóicủabạn?Bạncóthểkiểmsoátcảmgiácnônnaokhôngnếubạnđồngýlàmviệckhibạnthựcsựmuốnthưgiãntrongvườnhơn?Lắcđầu,nhănmặtvàthayđổigiọngnóilànhữngvídụdễthấykhicácphầntínhcáchmâuthuẫnbiểulộrabênngoài.Khicómâuthuẫnquyềnlợi,luônxuấthiệnnhữngdấuhiệubấtmãnvànhiềukhảnăngchúngrấtmờnhạt.Bạnphảitỉnhtáo.Dấuhiệuchínhlàtừnhưngtrongcâu“Được,nhưng…” Giờbạnphảibiếnphảnứngđóthànhmộtdấuhiệucó/không.Hãyyêucầuphầntínhcách

kiatăngcườngđộcủadấuhiệunếu“có”vàgiảmnếu“không”.Yêucầucảhaidấuhiệucáinàyrồitớicáikiađểchúngtrởnênrõràng. 3.Táchdựđịnhđíchtíchcựcrakhỏihànhvi

Hãycảmơnphầntínhcáchđóvìđãhợptácvớibạn.Hãyhỏi, “Liệuphầntínhcáchchịu

tráchnhiệmchohànhvisẽchotôibiếtnóđangcốlàmgìkhông?”Nếucâutrảlờilà“có”,bạnsẽbiếtđượcdựđịnhvàdựđịnhnàycóthểsẽkhiếntâmtríýthứccủabạnbấtngờ.Hãycảmơnphầntínhcáchvìthôngtinvàđãlàmđiềuđóvìlợiíchcủabạn.Suynghĩxemliệubạncóthựcsựmuốnnólàmđiềunàykhông. Tuynhiên,bạnkhôngcầnphảibiếtdựđịnhđó.Nếucâutrảlờilà“không”,bạncóthểkhám

phánhữngtìnhhuốngmàtrongđóphầntínhcáchkiasẵnsàngchobạnbiếtnóđangcốđạtđượcđiềugì.Nếukhông,hãygiảsửmộtdựđịnhtốt.Điềunàykhôngcónghĩa làbạnthíchhànhviđó,chỉđơnthuầnlàbạngiảđịnhtínhcáchkiacómộtdựđịnhvàdựđịnhnàycólợichobạntheocáchnàođó. Hãyđivàobêntrongvàhỏitínhcách,“Nếungươiđượctraochonhữngcáchgiúpngươi

hoànthànhmụctiêunày,ítnhấtcũngtốthơncáingươiđanglàmhiệngiờ,liệungươicóthửkhông?”Câu trả lời “không” lúcnày sẽ cónghĩa lànhữngdấuhiệu củabạnđãbị xáo trộn.

Khôngphầntínhcáchnàotrongmộttâmtríđúngđắncóthểtừchốiđềnghịnhưvậy. 4.Yêucầuphântínhcáchsángtạochoranhữngcáchthứcgiúpđạtđượcdựđịnhkia.

Sẽcónhữngkhoảngthờigiantrongđờikhibạnrấtsángtạovàtàigiỏi.Hãyyêucầuphần

tínhcáchbạnđanglàmviệccùngtruyềntảimụcđíchtíchcựccủanóđếnphầntínhcáchsángtạotàigiỏi.Phầntínhcáchsángtạosẽđưaranhữngcáchđểđạtđượcmụctiêuđó.Vàicáchsẽrấthaynhưngvàicáchthìkhông.Vàicáchbạncóthểnhậnratrongýthứcnhưngnhậnrahaykhôngcũngkhôngthànhvấnđề.Hãyyêucầutínhcáchkiachọnranhữngcáchnóxemlàtốthaytốthơncáchthứchànhđộngbanđầu.Cácchọnlựanàyphảitứcthìvàcósẵn.Hãyyêucầuphầntínhcáchtrảlời“có”mỗikhichọn.Tiếptụcchođếnkhicóđượcbadấuhiệu“có”.Tronggiaiđoạnnàycủaquátrình,bạncóthểkéodàibaonhiêulâucũngđược.Hãycảmơnphầntínhcáchsángtạokhibạnhoànthànhbướcnày. 5.HỏiphầntínhcáchcủahànhviXxemliệunócóđồngýsửdụngnhữngchọnlựamớithay

vìhànhvicũtrongvàituầntớikhông. Đâylàhoạtđộngđồnghànhtươnglai,diễntậptrongtâmtrímộthànhvimớitrongmột

tìnhhuốngtươnglai. Chođếnthờiđiểmnày,nếutấtcảđềuthuậnlợi,thìkhônglýdogìbạnkhôngnhậnđược

mộtdấuhiệu“có”.Nếubạnnhậnđượcdấuhiệu“không”,hãytrấnanphầntínhcáchđórằngnóvẫncóthểsửdụnghànhvicũnhưngbạnmuốnnósửdụngnhữnglựachọnmớitrước.Nếubạnvẫnnhậnđượccâutrảlờikhông,bạncóthểtáibốcụcphầntínhcáchphảnđốibằngcáchdẫndắtnóquacảsáubướctrongquytrìnhtáibốcục. 6.Kiểmtracấutrúcthểchất.

Bạnphảikiểmtraxemcóphầntínhcáchnàophảnđốinhữnglựachọnmớikhông.Hãyđặt

câuhỏi,“Cóphầntínhcáchnàotrongtôiphảnđốilựachọnmớinàykhông?”Hãynhạycảmtrướcmọidấuhiệu.Hãythậtcẩnthậnởgiaiđoạnnày.Nếucódấuhiệunàođó,hãyyêucầuphầntínhcáchkiatăngcườngđộcủadấuhiệulênnếuđóthậtsựlàmộtsựphảnđối.Hãychắcrằngnhữnglựachọnmớiđạtđượcsựchấpthuậncủatấtcảnhữngphầntínhcáchcóliênquan,nếukhôngnósẽpháhoạithànhquảcủabạn. Nếucóbấtkỳsựphảnđốinào,bạncóthểlàmmộttronghaiđiềusau.Hoặclàquaytrởlại

bước2vàtáibốcụcphầntínhcáchphảnđốihoặcyêucầuphầntínhcáchsángtạothamkhảophầntínhcáchphảnđốiđểđưaranhiềulựachọnmớihơn.Hãychắcrằngkhôngcósựphảnđốinàovớinhữnglựachọnmớinày. Sáubướctáibốcụclàmộtkỹthuậtdùngtrongtrịliệuvàpháttriểncánhân.Nóxửlýtrực

tiếprấtnhiềuvấnđềtâmlý. Đầutiênlàlợiíchthứcấp:ýtưởngởđâylàdùmộthànhvicóvẻkỳquáihaytiêucựcnhưng

nóluônphụcvụchomộtdựđịnhhữuíchởmứcđộnàođóvàdựđịnhnàynhiềukhảnăngnằmtrongvôthức.Chúngtakhôngthểlàmđiềugìhoàntoànđingượclạilợiíchbảnthân.Luôncólợiíchnàođóthúcđẩyhànhvi,cònđộnglựcvàcảmxúccủachúngtaítkhilàmộtkhốihòahợp. Thứhailàtrạngtháithôimiên.Bấtkỳaithựchiệnsáubướctáibốcụcđềurơivàotrạngthái

thôimiênnhẹvớisựchúýhướngnội. Thứba,sáubướctáibốcụccũngsửdụngnhữngkỹnăngthươnglượnggiữacácphầntính

cáchtrongmộtconngười.Trongchươngtiếptheo,chúngtasẽxemxétnhữngkỹnăngthương

lượnggiữangườivớingườitrongmôitrườngkinhdoanh. LƯỢCĐỒTHỜIGIAN

Chúngtakhôngthểởđâukhácngoài“bâygiờ”vàchúngtacómộtcỗmáythờigiantrong

hộpsọcủamình.Khichúngtangủ,thờigianđứngyên.Vàtrongnhữnggiấcmơbanngàyvàbanđêm,chúngtacóthểqualạigiữaquákhứ,hiệntạivàtươnglaikhôngchútkhókhăn.Thờigiantrôiquanhưbayhaylêbướcchậmchạplàtùyvàođiềuchúngtađanglàm.Dùthờigianthựcsựlàgìđinữathìtrảinghiệmchủquanvềnócũngluônbiếnđổi. Chúngtađolườngthờigianchothếgiớibênngoàithôngquakhoảngcáchvàchuyểnđộng

–mộtcâykimdichuyểntrênmặtđồnghồ–nhưngbộnãochúngtaxửlýthờigianthếnào?Phảicócáchnàođónếukhôngchúngtasẽkhôngbaogiờbiếtđượcliệuchúngtađãlàmgìđóchưahaychúngtađanglàmnó;liệunóthuộcvềquákhứhaytươnglaicủachúngta.Conngườirấtkhóchungsốngcùng“kýứcảogiác”(hiệntượngdéjàvu)vềtươnglai.Khácbiệttrongcáchchúngtanghĩvềmộtsựkiệnquákhứvàmộtsựkiệntươnglailàgì? Cólẽchúngtasẽcóđượcnhữngmanhmốitừrấtnhiềuphátbiểucủachúngtavềthờigian:

“Tôikhôngthểthấyđượctươnglai”,“Anhấymắckẹttrongquákhứ”,“Hoàiniệmnhữngsựkiệnquákhứ”,“Nhìnvàotươnglaiđểthấybạnởđó”.Cóthểtầmnhìnvàđịnhhướngcógìđóliênquanđếnthờigian. Bâygiờ,hãychọnravàihànhvilặplạimàbạnthựchiệnhàngngàynhưđánhrăng,chảiđầu,

rửatay,ănsánghayxemtivi. Hãynghĩvềmộtkhoảngthờigiankhoảngnămnămtrướckhibạnthựchiệnhànhđộngnày.

Khôngnhấtthiếtphảilàmộttìnhhuốngcụthể.Bạnbiếtmìnhđãlàmgìnămnămtrước,bạncóthểgiảvờnhớlại. Bâygiờ,hãynghĩvềhànhđộngtươngtựtrongvòngmộttuầntrước.

Giờhãynghĩxemnósẽnhưthếnàonếubạnthựchiệnhànhđộngđóngaylậptức.

Cònnếubạnthựchiệnnómộttuầnsauđó.

Sau đó hãy nghĩ về nămnăm tới. Không quan trọng chuyện bạn biết bạn sẽ ở đâu hay

không,hãychỉnghĩvềchuyệnthựchiệnhànhđộngđó. Từbốnvídụđó,bạnchắchẳnđãcóhìnhảnhnàođóvềtừngtìnhhuốngrồi.Nócóthểlà

mộtđoạnphimhaymộthìnhảnhchụpnhanh.NếumộtconquỷGremlinbấtngờxáotrộnvịtríthờigiancủanhữngtìnhhuốngnàykhibạnkhôngđểý,làmsaobạncóthểnóiđượccáinàolàcáinào? Hãynhìnvàonhữnghìnhảnhđómộtlầnnữa.Dựatrêntiêuchínhữngmôthứcphụsauđây,

nhữngkhácbiệtgiữacáchìnhảnhlàgì? Chúngởđâutrongkhôngtrung?

Chúngtolớnthếnào?

Sángthếnào?

Tậptrungđếnmứcnào?

Chúngcóđượctôvẽđềunhưnhaukhông? Chúnglànhữnghìnhảnhchuyểnđộnghayđứngyên?

Chúngcáchxađếnthếnào?

Rấtkhóđểkháiquáthóakhinóivềdòngthờigian,nhưngcáchthứcphổbiếnđểsắpxếpcác

hìnhảnhvềquákhứ,hiệntạivàtươnglailàđịnhvị.Quákhứnhiềukhảnăngnằmbêntráibạn.Càngsâuvàoquákhứthìcáchìnhảnhcàngxahơn.Quákhứ“lờmờvàxaxôi”sẽlàcáixanhất.Tươnglaisẽnằmphíatayphảibạnvàtươnglaixaxôinằmxatítcuốicùng.Cáchìnhảnhởhaibêncóthểbịchồnglênnhauhaybùtrừchonhautheocáchnàođóđểchúngcóthểđượctrôngthấyvàphânloạidễdàng.Nhiềungườisửdụnghệthốngthịgiácđểtáihiệnmộtchuỗikýứcquákhứnhưngcũngcónhữngsựkhácbiệtmôthứcphụtrongnhữnghệthốngkhác.Âmthanhcóthểsẽtohơnkhigầnhiệntạihơn,cảmgiáccóthểmạnhhơn.

Hạnhphúc thay, cách sắp xếp thời giannày gắn với nhữngdấuhiệu tiếp cận bằngmắt

thôngthường(vàđọctiếngAnh),thứcóthểlýgiảivìsaonólàmộtmôhìnhphổbiến.Córấtnhiềucáchđểsắpxếpdòng thờigiancủabạn.Dùkhôngcó lượcđồ thờigiannào“sai”cả,nhưngtấtcảđềucónhữnghệquảriêng.Việcbạnđểlượcđồthờigiancủamìnhởđâuvàbằngcáchnàosẽảnhhưởngđếnsuynghĩcủabạn… Vídụ,quákhứcủabạnnằmthẳngngaytrướcmắtbạn.Nósẽluônnằmtrongtầmnhìnvà

thuhútsựchúýcủabạn.Quákhứcủabạnsẽlàmộtphầnquantrọngcóảnhhưởngđếntrảinghiệmcủabạn. Nhữnghìnhảnhsángrõvàtolớntrongtươnglaixasẽrấthấpdẫnvàthuhútsựchúýcủa

bạnvềphíachúng.Bạnsẽtrởthànhngườihướngtươnglai.Tươnglaigầnrấtkhóđểlênkếhoạch.Nếucónhữnghìnhảnhsángrõvàtolớntrongtươnglaigần,việclênkếhoạchdàihạnsẽrấtkhóthựchiện.Nóichung,cáigìtolớn,sángrõvàđầymàusắc,(nếuđâylànhữngmôthứcphụquantrọngvớibạn)sẽhấpdẫnnhấtvàbạnsẽdànhtoànbộsựchúýđếnchúng.Bạncóthểbiếtliệuaiđócómộtquákhứtốitămhaymộttươnglaitươisáng. Nhữngmôthứcphụcóthểthayđổidần.Vídụ,hìnhảnhcàngsánghơnhaytiêuđiểmcàng

sắcnéthơnthìcànggầnvớihiệntạihơn.Haimôthứcphụnàyrấtgiỏitrongviệctáihìnhdungnhữngthayđổidần.Đôikhimộtngườicóthểphânloạihìnhảnhbằngcáchtrừutượnghơnkhisửdụngnhững sựđịnh vị rõ ràng, từngkýức tách rời khỏi quá khứ.Khi đóngười này cókhuynhhướngsửdụngnhữngcửchỉngắtquãngkhinóichuyệnvềcáckýứchơnlàsửdụngnhữngcửchỉliềnmạch. Tươnglaicóthểcáchbạnmộtkhoảngrấtxakhiếnbạngặpkhókhăntrongviệcđảmbảo

côngviệcđúngthờihạn,nhữngđiềucóvẻrấtxavờichođếnkhinóbấtngờxuấthiệntolớntrướcmặtbạn.Mặtkhác,nếutươnglaiquáđènénkhiếnkhôngđủnhữngkhoảngkhônggiữacáchìnhảnhtươnglai,thìcóthểbạncảmthấyquádồnnénvềthờigian,mọithứcóvẻnhưcầnđượclàmngaylậptức.Đôikhi,éptheolượcđồthờigianlàhữuích,lúckhácthìcầnnớira.

Tùyvàođiềubạnmuốn.Thôngthườngnhữngngườihướngtươnglaihồiphụcsaubệnhtậtnhanhhơnvàcácnghiêncứuyhọcđãchứngminhđiềunày.Trịliệubằnglượcđồthờigiancóthểhỗtrợviệchồiphụcsaubệnhtậtnghiêmtrọng. Cáclượcđồthờigianquantrọngvớinhậnthứcvềthựctế,vàdođórấtkhóthayđổichúng

trừkhimôitrườngbênngoàithayđổi.Quákhứthựchiệntheocáchmàtươnglaikhôngthểgiốngđược.Tươnglaitồntạidướidạngtiềmnănghaykhảnăng.Nóbấtđịnh.Nhữngmôthứcphụtươnglaithườngphảnánhđiềunàytheocáchnàođó.Lượcđồthờigiancóthểchiaralàmnhiềunhánhhoặcnhữnghìnhảnhcóthểmơhồ. Cáclượcđồthờigianquantrọngtrongtrịliệu.Nếubệnhnhânkhôngthểnhìnthấytương

laicủamình,thìrấtnhiềukỹthuậtsẽkhôngpháthuytácdụng.RấtnhiềukỹthuậttrịliệuNLPgiảđịnhtrướcnănglựcdichuyểnxuyênthờigianđểtiếpcậnnhữngnguồnlựcquákhứhayxâydựngnhữngviễncảnhtươnglaihấpdẫn.Đôikhi,lượcđồthờigianphảiđượcliệtkêratrướckhiđiềunàycóthểđượcthựchiện. TRONGTHỜIGIANVÀXUYÊNTHỜIGIAN

TrongcuốnsáchTheBasisofPersonality (Nền tảngcủa tínhcách),Tad Jamesmô tảhai

dạng lượcđồ thờigian.Dạngđầu tiênônggọi là “xuyên thờigian”,haydạng thờigiancủangườichâuÂugốcAnh,dạngnàythờigianđitừbênnàysangbênkhác.Quákhứởmộtbên,tương laiởbêncòn lạivàcảhaiđềucó thể thấyđược.Dạngthứhaiônggọi là “trongthờigian”,haythờigianẢRập,nơidòngthờigiankéodàitừđằngtrướcrađằngsauđểtừđómộtphầncủanó(thườnglàquákhứ)nằmphíasaubạnvàkhôngthểnhìnthấy.Bạnphảiquayđầulạiđểnhìnthấynó. Nhữngngườixuyênthờigiansẽcóýniệmchuỗituyếntínhvềthờigian.Họsẽhẹnvàđến

cuộchẹnđúnggiờ.Đâylàdạnglượcđồthờigianthườngthấytrongkinhdoanh.“Thờigianlàtiềnbạc”.Mộtngườixuyênthờigiancónhiềukhảnăngchứađựngquákhứcủamìnhdướidạngnhữnghìnhảnhphântách. Nhữngngườitrongthờigiankhôngcólợithếthấyđượcquákhứvàtươnglaibàyratrước

mặt.Họluônsốngtrongthờiđiểmhiệntại,dođónhữngthờihạn,cuộchẹnkinhdoanhvàsựkiểmsoátthờigianítquantrọnghơnvớinhữngngườinàysovớinhữngngườixuyênthờigian.Họkhôngphântáchkhỏidòngthờigianvàcáckýứccủahọcũngvậy.MôhìnhkiểmsoátthờigiannàyphổbiếnởphươngĐông,đặcbiệtởcácnướcẢRậpnơicácthờihạnkinhdoanhlinh động hơn so với thế giới phươngTây.Điều này gây khó chịu đối với các doanhnhânphươngTây.Tươnglaiđượcnhìnnhậnnhưmộtchuỗinhững“hiệntại”,dođótínhcấpbáchthườngbiếnmấttừngphútgiây.Córấtnhiều“hiệntại”trongdạngkiểmsoátthờigiannày.

ĐÀMTHOẠIVỚITHỜIGIAN

Ngônngữảnhhưởngtớinãobộ.Chúngtaphảnứngtrướcngônngữởmộtcấpđộvôthức.Cáchthứcchúngtanóivềsựkiệnsẽlậptrìnhcáchchúngtahìnhdungchúngtrongtâmtrívàtiếptheolàcáchchúngtaphảnứngtrướcchúng.Chúngtađãnghiêncứumộtvàihệquảcủaviệcsuynghĩvớinhữngcấutrúcdanhtừhóa, lượngtừkháiquát, trợđộngtừhìnhtháivànhữngmôhìnhkhác. Giờhãynghĩvềlúcnàođókhibạnđangđibộ.

Hìnhtháicủacâutrênnhiềukhảnăngkhiếnbạnnghĩvềmộthìnhảnhchuyểnđộngkhông

phântách.Nếutôinói,hãynghĩvềlúcnàođóbạnđibộ,nhiềukhảnăngbạnsẽliêntưởngtớimột hình ảnh phân tách tĩnh.Hình thái của từ ngữđã lấy đi chuyển động trong hình ảnh.Nhưngcảhaicâuđềucócùngýnghĩa,đúngkhông? Bâygiờ,hãynghĩvềmộtlúcnàođóbạnsẽđibộ.Vẫnphântách.Giờlàmộtlúcnàođókhi

bạnsẽđangđibộ.Giờđâyýtưởngtrongđầubạnnhiềukhảnăngsẽ làmộtbộphimkhôngphântách. Giờtôisắpsửamờibạnđiđếnmộttươnglaixa,nghĩvềmộtkýứctrongquákhứ,điềumà

thựctếchưaxảyra.Khókhănà?Khônghềkhóchútnàođâu;hãyđọccâutiếptheo: Hãytưởngtượnglúcnàođótrongtươnglaikhibạnđãđibộrồi.

Giờhãynhớlạithờiđiểmbạnđangđibộ.Bạngâyảnhhưởngđếnngườikhácvàđịnhhướng

thờigianchohọbằngđiềumìnhnói.Khibiếtđượcđiềunày,bạnsẽcómộtchọnlựavềviệcbạnmongmuốngâyảnhhưởng lênngườikhácnhưthếnào.Bạnkhôngthểngừnggâyảnhhưởnglênngườikhác.Tấtcảmọihànhđộnggiaotiếpđềugâyraảnhhưởngnàođó.Liệunócólàmđiềubạnmuốnnólàmkhông?Liệunócóphụcvụchomụctiêucủabạnkhông? Hãytưởngtượngmộtngườiđanglolắngtìmđếnhaichuyêngiatrịliệukhácnhau.Chuyên

giatrịliệuđầutiênnói,“Vậyanhđãvàđangcảmthấylolắngà?Nócóphảilàđiềuanhđãvàđangcảmthấykhông?” Chuyêngiathứhainói,“Vậyanhcảmthấylolắngà?Cáigìkhiếnanhlolắng?”

Ngườiđầutiênđãphântáchbảnthâncôrakhỏitrảinghiệmlolắngvàđặtnóvàoquákhứ.

Ngườithứhaigắnkếtmìnhvớicảmgiáclolắngvàlậptrìnhbảnthânđểcảmthấylolắngtrongtươnglai. Tôibiếttôisẽtìmđếnchuyêngiatrịliệunàorồi.

Đâychỉlàcáinhìnthoángqualàmthếnàochúngtagâyảnhhưởngđếnnhaubằngngônngữ

theonhữngcáchthôngthườngmàchúngtakhôngnhậnra. Dođóbâygiờ,khinghĩhoạtđộnggiaotiếpcủabạnsẽhiệuquảvàtinhtếđếnthếnào…và

bạnnhìnlạinhữngnguồnlựcmàdựavàođóbạntừnghànhđộngtrướckhithayđổi…cảmgiácrasaokhiđãtừngnhưvậy…vàbạnđãthựchiệnnhữngbướcnàođểthayđổi…khibạnngồitạiđâybâygiờ…vớicuốnsáchnàytrongtay?

CHƯƠNG7.MÂUTHUẪNVÀNHẤTQUÁN Mọingườiđềuchungsốngtrongcùngmộtthếgiới,vàvìchúngtatạoranhữngmôhình

khácnhauvềnó,chúngtamâuthuẫnnhau.Haingườicóthểnhìnvàocùngmộtsựkiện,nghecùngnhữngtừngữnhưnhau,vàhiểutheonhữngnghĩahoàntoànkhácnhau.Nhữnghìnhmẫuvàýnghĩanàycấuthànhnhữnggiátrịcủanhânloại,chínhtrị,tôngiáo,quyềnlợivàđộnglực.Chươngnàykhámphánghệthuậtthươnglượngvàhộihọpđểdunghòanhữngquyềnlợimâuthuẫnvàtrìnhbàymộtsốphươngphápđãđượcsửdụngthànhcôngtrongkinhdoanh. Mộtsốcấuphầnquantrọngnhấttrongbảnđồcủachúngtalànhữngniềmtinvàgiátrị–

thứđãđịnhhìnhvàmangđếnmụcđíchchocuộcsốngchúngta.Chúngchiphốiviệcchúngtalàmvàcóthểđặtchúngtavàotìnhhuốngmâuthuẫnvớinhữngngườikhác.Cácgiátrịsẽxácđịnhcáigìquantrọngvớichúngta;mâuthuẫnnảysinhnếuchúngtakhăngkhăngrằngthứquantrọngvớichúngtacũngnênquantrọngvớingườikhác.Đôikhinhữnggiátrịcủariêngchúngtacũngcộngsinhvớinhaukhôngêmảgìcholắm,vàchúngtaphảiđưaranhữnglựachọnkhókhăn.Tôicónênnóidốivìmộtngườibạnkhông?Tôicónênnhậnmộtcôngviệcnhàmchánvìtiềnkhônghaymộtcôngviệcthúvịvớimứclươngquáthấp? Nhữngphầntínhcáchkhácnhaucủachúngtachứađựngnhữnggiátrịkhácnhau,tuântheo

nhữngquyềnlợikhácnhau,cónhữngmụcđíchkhácnhau,vàdođóchúngmâuthuẫnnhau.Nănglựctheođuổimộtmụctiêubịảnhhưởngsâunặngbởicáchchúngtadunghòavàquảnlýmộtcáchsángtạonhữngphầntínhcáchkhácnhaunày.Rấtkhócóthểtoàntâmtoànýhaynhấtquánhoàntoàntheođuổimộtmụctiêu.Mụctiêucànglớnthìcàngnhiềuphầntínhcáchtrongchúngtabịhútvàovànhiềuquyềnlợisẽcókhảnăngmâuthuẫnhơn.Chúngtađãthảoluậnvềkỹthuậtsáubướctáibốcụcvàtrongchươngtiếptheochúngtasẽkhámphásâuhơncáchgiảiquyếtmộtvàimâuthuẫnnộitại. Trạngtháinhấtquánnộitạimanglạisứcmạnhvàquyềnlựccánhân.Chúngtađạtđược

trạngtháinhấtquánkhitấtcảnhữnghànhvingôntừvàphingôntừcủachúngtađềuhướngđếnviệchỗtrợmụctiêucủabảnthân.Tấtcảnhữngphầntínhcáchđềuhàihòavàchúngtacóthểtiếpcậnthoảimáinhữngnguồnlựccủamình.Trẻemhầunhưluônởtrongtrạngtháinhấtquánnộitại.Khimuốnđiềugìđó,chúngtoàntâmtoànýđểcónó.Hàihòakhôngcónghĩalàtấtcảcácphầntínhcáchđềuchơicùngmộtgiaiđiệu.Trongmộtdànnhạc,cácnhạccụkhácnhauhòalẫnvàonhau,giaiđiệutổnghợpnhiềuhơnđiềumàtựbảnthânbấtkỳnhạccụnàocóthểtạoravàđiểmkhácnhaugiữachúngchínhlàyếutốmanglạisắcmàu,sựthíchthúvàhòahợpcủaâmnhạc.Dovậy,khichúngtaởtrongtrạngtháinhấtquánnộitại,niềmtin,giátrịvàquyềnlợicủachúngtahànhđộngchungvớinhauđểmanglạinănglượngtheođuổicácmụctiêu. Khibạnramộtquyếtđịnhvànhấtquánvềnó,bạnbiếtchắcrằngbạncóthểtheođuổibằng

mọicáchđểthànhcông.Câuhỏilúcnàylà,làmsaobạnbiếtkhinàomìnhnhấtquán?Dướiđâylàmộtbàitậpđơngiảnđểxácđịnhdấuhiệunhấtquánnộitạicủabạn: XÁCĐỊNHDẤUHIỆUNHẤTQUÁNNỘITẠI

Nhớvềmộtkhoảngthờigiankhibạnrấtmuốncóthứgìđó.Thứbạnmuốnlàmộtbuổitiệc

chiêuđãi,mónquàhaytrảinghiệmcụthểmàbạnthựcsựmongchờ.Khibạnnghĩvềnóvàgắnkếtbảnthânmìnhvàokhoảngthờigiancũngnhưsựkiệnđó,bạncóthểbắtđầunhậnracảmgiácnhấtquánnộitạilàthếnào.Hãylàmquenvớicảmgiácnàyđểbạncóthểsửdụngnótrongtươnglaiđểbiếtđượcliệubạncóhoàntoànnhấtquánnộitạivềmộtmụctiêukhông.Hãychúýđếncảmgiáccủabạnthếnào,chúýđếnnhữngmôthứcphụcủatrảinghiệmđókhinhớvềnó.Bạncóthểtìmthấycảmgiác,hìnhảnhhayâmthanhnộitâmnàochắcchắnxácđịnhrằngbạnđangnhấtquánnộitạikhông?

Trạngtháithiếunhấtquánlàmộtthôngđiệphỗntạp–mộtnhạccụlạcâmtrongdànnhạc,

mộtđốmmàukhôngphùhợptrongbứctranh.Nhữngthôngđiệpnộitâmhỗntạpsẽgửiđếnngườikhácmộtthôngđiệptốinghĩavàchoranhữnghànhđộnglộnxộntựhủyhoạibảnthân.Khibạnđốimặtvớimộtquyếtđịnhvàthiếunhấtquánvềnó,nóđạidiệnchonhữngthôngtinvôgiátừtâmtrívôthứccủachúngta.Dấuhiệunàynóirằngtiếptụcđitớilàthiếukhônngoanvàđâylàthờiđiểmđểdừnglạisuynghĩ,đểthuthậpthêmthôngtin,đểtạoranhiềulựachọnhơn,haynghiêncứunhữngmụctiêukhác.Câuhỏiởđâylàlàmthếnàobạnbiếtmìnhđạtđượctrạngtháinhấtquánnộitại?Hãyluyệnnhữngbàitậpdướiđâyđểtăngnhậnthứcvềdấuhiệuthiếunhấtquán. XÁCĐỊNHDẤUHIỆUTHIẾUNHẤTQUÁN

Hãynghĩvềkhoảngthờigiankhibạncònnghingạivềmộtkếhoạchnàođó.Bạncóthểcảm

thấyýtưởngđórấthaynhưngđiềugìđómáchbảobạnrằngkếhoạchđócóthểdẫnđếncácrắcrối.Haybạncóthểthấybảnthânmìnhđangthựchiệnkếhoạchđónhưngvẫncócảmgiáckhôngchắcchắn.Khibạnnghĩvềnhữngnghingạicủabảnthân,sẽcómộtcảmgiácnàođótrongbạn,cóthểlàmộthìnhảnhhayâmthanhchobạnbiếtbạnkhôngtoàntâmtoàný.Đóchínhlàdấuhiệuthiếunhấtquán.Hãylàmquenvớidấuhiệukia,nólàmộtngườibạntốtvàcóthểgiúpbạntiếtkiệmrấtnhiềutiền.Bạncóthểmuốnkiểmtradấuhiệuđótrongnhữnglầnkhácbạnbiếtmìnhđãcónhữngcảmgiácnghingờhayedè.Khảnăngpháthiệnratrạngtháithiếunhấtquántrongbạnsẽgiúpbạntránhkhỏirấtnhiềusailầm. Cácnhânviênkinhdoanhxecũnổitiếngvềsựthiếunhấtquán.Thiếunhấtquáncũngtồn

tạitrongnhữngsơsuấtcủahọcthuyếtFreud;aiđótándương“côngnghệcao”rõràngkhôngthựcsựbịấntượngbởicôngnghệkia.Pháthiệnrasựthiếunhấtquánởngườikháclàcầnthiếtnếubạnmongmuốncưxửtinhtếvàhiệuquảvớihọ.Chẳnghạn,giáoviêngiảnggiảimộtýtưởngsẽhỏixemsinhviêncóhiểukhông.Sinhviêncóthểtrảlời“có”nhưnggiọngnóivàbiểuhiệncủacômâuthuẫnvớilờinói.Trongbánhàng,nhânviênkinhdoanhnàokhôngpháthiệnvàxửlýđượcsựthiếunhấtquánởkháchhàngthìnhiềukhảnănglàkhôngthểbánđượchànghaynếucóbánđượcthìanhtacũngsẽkhiếnkháchhànghốihậnvàkhôngquaylạimualầnthứhai. GIÁTRỊVÀTIÊUCHUẨN

Cácgiátrịảnhhưởngmạnhđếnviệcliệuchúngtacónhấtquánvềmụctiêukhông.Giátrị

chứađựngnhữnggìquantrọngvớichúngtavàđượchỗtrợbằngniềmtin.Cũnggiốngvớiniềmtin,chúngtacóđượcchúngtừcáctrảinghiệmvàtừviệcmôhìnhhóagiađìnhvàbạnbè.Giátrịliênquanđếnnhândạng,chúngtathựcsựquantâmđếnchúng;chúnglànhữngnguyêntắcnềntảngcủacuộcsống.Hànhđộngngượclạivớigiátrịsẽkhiếnchúngtathiếunhấtquán.Giátrịmanglạichochúngtađộnglựcvàđịnhhướng,chúngcóvịtríquantrọngnhưcácThủđôtrongbảnđồthếgiớicủachúngta.Cácgiátrịlâubềnvàcótínhảnhhưởngnhấtxuấtpháttừsựtựdolựachọnchứkhôngphảidoépbuộc.Chúngđượcchọnrathôngquaviệccânnhắcnhữnghệquảđikèmvớirấtnhiềucảmgiáctíchcực. Tuyvậy,giátrịthườngmangtínhvôthứcvàchúngtahiếmkhinghiêncứuchúngtheocách

nàođórõràng.Đểthăngtiếntrongcôngty,bạnphảichấpnhậncácgiátrịcủacôngty.Nếucácgiátrịnàykhácvớigiátrịbảnthânbạn,điềunàycóthểdẫnđếnsựthiếunhấtquán.Mộtcôngtysẽchỉthuêđượcmộtnửaconngườinếumộtnhânviênquantrọngcónhữnggiátrịxungđộtvớigiátrịcủacôngty. NLPdùngtừtiêuchuẩnđểmôtảnhữnggiátrịquantrọngtrongmộtbốicảnhnhấtđịnh.

Tiêuchuẩnítchungchungvàbaoquáthơngiátrị.Giátrịlànhữnglýdođểbạnlàmhaykhônglàmgìđó.Chúngthườnglànhữngmôhìnhdanhtừhóanhưgiàucó,thànhcông,niềmvui,sức

khỏe,trạngtháingấtngây,tìnhyêu,ýnghĩa…Tiêuchuẩnchiphốilýdotạisaochúngtalàmviệc,chúngtalàmviệcchoai,chúngtakếthônvớiai(nếucó),chúngtaxâydựngquanhệthếnàovàchúngtasốngởđâu.Chúngquyếtđịnhchiếcxechúngtađi,quầnáochúngtamuahaynhàhàngchúngtađếnăn? Đồnghànhvớinhữnggiátrịhaytiêuchuẩncủamộtngườikhácsẽtạoraquanhệtốt.Nếu

bạnđồnghànhvớivậnđộngcơthểcủamộtngườinhưngkhôngkhớpvớigiátrịcủaanhnày,bạnítkhảnăngcóđượcquanhệvớianhta.Đồnghànhvớigiátrịcủangườikháckhôngcónghĩalàbạnphảiđồngývớihọmàlàphảitôntrọnghọ. Khơigợicáctiêuchuẩn

Hãylêndanhsách10giátrịquantrọngnhấttrongcuộcđờibạn.Bạncóthểlàmđiềunày

mộtmìnhhaynhờmộtngườibạngiúpđỡ.Tìmracâutrảlờibằngcáchtrởlờinhữngcâuhỏisau: Điềugìquantrọngvớitôi?

Điềugìthựcsựthúcđẩytôi?

Điềugìphảichínhxácvớitôi?

Tiêuchuẩnvàgiátrịnhấtthiếtphảiđượcbiểuhiệntíchcực.Tìnhtrạngsứckhỏekhông

kémcóthểlàmộtgiátrịnhưngnênviếtnóthànhcósứckhỏetốtthìhayhơn.Bạnsẽthấyviệctìmranhữnggiátrịthúcđẩybạnlàchuyệnkhádễdàng. TiêuchuẩnnhiềukhảnănglànhữngmôhìnhdanhtừhóavàbạncầnSiêumôhìnhđểgỡrối

nó.Trênthựctế,ứngdụngchúngcóýnghĩagì?Cáchtìmracâutrảlờilàđòihỏinhữngchứngcứchobạnbiếttiêuchuẩnđãđượcđápứng.Khôngphảilúcnàocũngdễdàngtìmracâutrảlờinhưnghãyhỏi: Làmsaobạnbiếtlàmìnhcóđượcnhữngtiêuchuẩn?

Nếumộttrongnhữngtiêuchuẩnlàviệchọctập,bạnsẽhọcgìvàbạnsẽlàmđiềuđónhưthế

nào?Cónhữngkhảnănggì?Vàlàmthếnàobạnbiếtkhinàothìmìnhhọcđượcgìđó?Mộtcảmgiácà?Nănglựclàmgìđómàbạnchưatừngcókhảnănglàmà?Nhữngcâuhỏicụthểnàyrấtcógiátrị.Tiêuchuẩnthườngbiếnmấttrongsươngkhóikhitiếpxúcvớithếgiớithực. Khibạnkhámpháranhữngtiêuchuẩnnàythựcsựcóýnghĩathếnàovớibảnthân,thìbạn

cóthểhỏiliệuchúngcóthựctếkhông.Nếubạnđịnhnghĩathànhcônglàđạtđượcmứclươngnămconsố,mộtchiếcFerrari,mộtngôinhàhiệnđạitrongthànhphố,mộtbiệtthựởmiềnquêvàmộtcôngviệcđầyquyềnlựctrongthànhphốtrướcsinhnhậttiếptheocủabạn,bạncóthểsẽthấtvọngnặngnề.NhưcáchRobertDiltsthíchmôtả,nỗithấtvọngđòihỏiphảilênkếhoạchđầyđủ.Đểthựcsựrấtthấtvọng,bạnphảimơmộngviểnvôngrấtxavềđiềubạnmongmuốnxảyra. Tiêuchuẩnrấtmơhồvàcóthểđượcdiễndịchrấtkhácbởinhữngngườikhácnhau.Tôilấy

vídụvềmộtcặptìnhnhântôibiếtkhárõ.Vớicôgái,cónănglựcnghĩalàcôđãthựcsựlàmgìđóthànhcông.Sựcắtnghĩacủacônàyđơnthuầnmangtínhmôtảvàkhôngphảilàmộttiêuchuẩnđượcđánhgiácao.Vớichàngtrai,cónănglựcnghĩa làcảmgiácanhcóthể làmmộtcôngviệcnếuanhtậptrunglàmđiềuđó.Cảmgiáccónănglựctheocáchnàymanglạichoanhlòngtựtrọngvànóđượcđánhgiácao.Khicôgáinóichàngtrailàkhôngcónănglực,chàngtrairấttứcgiậnchođếnkhianhhiểuđượcýcôgáithựcsựmuốnnóigì.Việcconngườinhìnnhậntiêuchuẩnhấpdẫncủanamvànữkhácnhauthếnàochínhlànguồnlựckhiếnthếgiới

chuyểnđộng. THỨBẬCCỦATIÊUCHUẨN

Córấtnhiềuthứquantrọngvớichúngtavàcảmnhậnđượctầmquantrọngtươngđốicủa

cáctiêuchuẩnlàmộtviệchữuích.Vìtiêuchuẩnliênquanđếnbốicảnh,nênnhữngtiêuchuẩnbạnứngdụngvàocôngviệcsẽkhácvớinhữngtiêuchuẩnbạnứngdụngvàoquanhệcánhân.Chúngtacóthểsửdụngtiêuchuẩnđểkhámphávấnđềnhưsựcamkếthoànthànhmộtcôngviệchaycamkếtvớimộtnhómngười.Dướiđâylàbàitậpđểkhámphátiêuchuẩncủavấnđềnày: 1.Giảsửbạncamkếtthamgiamộtnhóm,điềugìsẽkhiếnbạnrờinhóm?Hãytìmragiátrị

haytiêuchuẩnthúcđẩybạntiếptụctheođuổi.Đừngnghĩngayđếnnhữngvấnđềsốngcònlúcmớibắtđầu,hãynghĩvềthứgìđóvừađủđểlàmbạnlunglay. 2.Tiếptheo,cáigìsẽphảiđúngđểbạnởlạinếu(1)xảyra.Hãytìmkiếmtiêuchuẩnmàtầm

quantrọngvượthơnnhữngtiêuchuẩnbạnkhámpháraở(1). 3.Sauđó,hãyhỏicáigìsẽphảiđúngđểbạnrờikhỏinhómtrongtrườnghợp(1)và(2)xảy

ra?Hãytìmramộttiêuchuẩnquantrọnghơn. 4.Hãytiếptụcchođếnkhibạnkhôngthểđixahơnnữađểtừđókhôngđiềugìcóthểkhiến

bạnởlạinếutiêuchuẩncuốicùng(n)xảyra.Chắcchắnbạnsẽtìmranhiềuýtưởngthúvịtrênconđườngđitừ(1)đến(n). Bạncóthểsửdụngtiêuchuẩntheorấtnhiềucách.Đầutiên,chúngtathườnglàmnhiềuviệc

vìnhữnglýdokhôngcóíchchútnào.Nhữnglýdonàykhôngbiểuthịđầyđủcácgiátrịcủachúngta.Tươngtự,chúngtacóthểmuốnlàmđiềugìđótheomộtcáchmùmờnhưngkhôngthểhoànthànhvìbịnhữngtiêuchuẩnquantrọnghơncảntrở.Hiệntượngnàykếtnốivớinhữngmụctiêuởchươngđầutiên.Mộtmụctiêucóthểcầnđượckếtnốiđếnmộtmụctiêulớnhơnmangtínhthúcđẩyđủmạnhnhờnhữngtiêuchuẩnquantrọng.Tiêuchuẩncungcấpnănglượngđểđạtđượcmụctiêu.Nếubạncóthểkhiếnthứgìđóquantrọngvớibạnbằngcáchkếtnốinóđếnnhữngtiêuchuẩncaohơnthìcácchướngngạisẽbiếnmất. Giảsửbạnnghĩrằngsẽlàmộtýtưởngtốtnếubạntậpthểdụcthườngxuyênđểcóthân

hìnhcânđối.Bằngcáchnàođó,thờigiantrôiquavàbạnkhôngthểlàmđượcđiềunàyvìcảmthấykhódànhrathờigiantrongmộttuầnbậnrộn.Kếtnốiviệctậpthểdụcthườngxuyênvớimộtthânhìnhthuhútvàcóđượcsứcchịuđựngphụtrộiđếntừviệcchơimộtmônthểthaothúvịnhiềukhảnăngsẽcótínhthúcđẩyhơnnhiềuvàcóthểvượthơnyếutốthờigianvềtầmquantrọngđểtừđóbạncóthểdànhthờigianchonó.Thườngthìsẽ luôncóthờigianchonhữnggìchúngtahaylàm.Chúngtakhôngcóthờigianchonhữngthứkhôngđủthúcđẩyđốivớibảnthân. Cáchbạnsuynghĩvềnhữngtiêuchuẩnsẽchoramộtcấutrúcmôthứcphụ.Nhữngtiêu

chuẩnquantrọngsẽđượchìnhdungbằngnhữnghìnhảnhlớnhơn,gầnhơnhaysángrõhơnhoặcmộtâm thanh tohơnhaymộtcảmgiácmạnhmẽhơnnằmđâuđó trongcơ thểbạn.Nhữngmôthứcphụcủacáctiêuchuẩnlàgìvàlàmsaođểbiếttiêuchuẩnnàoquantrọngvớibạn?Khôngcóquytắcnàohiệuquảtrongtấtcảcáctrườnghợp.Khámphánhữngýtưởngnàyvìlợiíchcủabảnthânbạnlàđiềuđánglàm. CONRẮNVÀCÁITHANG–BƯỚCLÊNVÀBƯỚCXUỐNG

Khikếtnốihànhđộngvớitiêuchuẩn,nókhágiốngvớiviệcchơimộttròchơivớinhững

conrắnvàcáithang.Bạncóthểbắtđầuvớimộtvấnđềnhỏnhưngnếubạnkếtnốinóvớimột

tiêuchuẩnquantrọngthìbạnsẽrấtnhanhchóngleolênthang.Bạnsẽđượcthúcđẩyđểthựchiệnhànhđộngđóvàbạnsẽnghĩvềnóvớinhữngmôthứcphụkhiếnnótrởnênhấpdẫn. Cáchchúngtakếtnốinhữngsựkiệnvàýtưởngsẽhìnhthànhbảnchấtcủabảnđồtrong

chúngtahayconđườnggiữacácthànhphố.Hiểurõmộtvấnđềkhôngchỉcónghĩalàcóđượcthôngtinmàcònlàkếtnốithôngtinđóvớinhữngphầnkháccủabảnđồ.Khixửlývấnđềkíchcỡcủanhữngmụctiêu,chúngtakếtnốimộtmụctiêunhỏhơnđếnmộtmụctiêulớnhơnđểmanglạichobảnthânnănglượngvàchianhỏmộtmụctiêulớnhơnthànhnhữngmụctiêunhỏđểcóthểdễdàngxửlýchúng.ĐâylàvídụvềmộtýtưởngkháiquátđượcbiếtđếnvớitêngọichiadữliệuhaybướclênxuốngtrongNLP.Chianhỏdữliệulàmộtthuậtngữtrongtinhọccónghĩalàchiamọithứthànhnhữngđơnvịthôngtin.Chianhỏhaybướclênlàdichuyểntừcáicụthểđếncáitổngquáthaytừmộtphầnđilêntổngthể.Chianhỏhaybướcxuốnglàdichuyểntừcáitổngquátđếncáicụthểhaytừtổngthểxuốngmộtphầnnàođó. Ýtưởngnàyrấtđơngiản.Hãynhìnvàomộtvậtthểbìnhthườngtadùnghàngngàynhưcái

ghế.Đểbướclêncấpđộtiếptheobạnphảihỏi,“Cáinàylàvídụcủacáigì?”Câutrảlờicóthểlà,“Mộtmónđồtrongnhà.”Bạncũngcóthểhỏi,“Cáinàylàmộtphầncủacáigì?”Câutrảlờilà,“Bộđồtrongbếp”.Đểbướcxuống,bạnhãyđặtcâuhỏingượclại,“Vídụkhácvềmộtloạivậtthểđượcbiếtđếnnhưcáighế?”Câutrảlờicóthểlà,“Ghếbành”.Cấpđộcaoluônchứađựngnhữngcáithuộccấpđộthấphơn. Bạnluôncóthểbướcquamộtbênvàhỏi,“Cáigìlàmộtvídụkháccủaloạivậtthểnày?”

Bướcrakhỏicáighếcóthểkhiếncâutrảlờilà,“Cáibàn”.Bướcrakhỏicáighếbànhcóthểkhiếncâutrảlờilà“Ghếxếp”.Vídụbướcngangluônđượcquyếtđịnhbởinhữngvậtthểcấpđộcaohơntiếptheo.Bạnkhôngthểhỏivềmộtvídụkháctrừkhibạnbiếtcáigìlàvídụkhácđó. Siêumôhìnhsửdụngkháiniệmnày;nókhámpháchiềuđixuốnggiúpcụthểhóaýtưởng.

HìnhmẫuMiltondichuyểnlêncấpđộtổngquátđể lấyđượctấtcảnhữngvídụcụthểbêndưới. Nếuaiđóyêucầubạnkhaođồuốngvàbạnđưahọmộtlycàphê,nhưngcóthểthứhọthực

sựmuốnlạilàmộtlynướcchanh.Cảcàphêvànướcchanhđềulàthứcuống.Bạncầnthôngtincụthểhơn. Bướcxuốngnhữngcáicụthể,nhữngsựkiệncóthựctrênthếgiớidựavàocảmnhận.(Tôi

muốn600mlnướcchanhFizzotrongmộtcáilycao10cmvớibacụcđá,lắcchứkhôngphảikhuấy.)Bướclêncóthểcuốicùngdẫnđếnmụctiêuhaytiêuchuẩn(Tôimuốnmộtthứnướcuốngvìtôikhát),nếubạnbắtđầuhỏitạisaoởcấpđộcao. Tấtnhiên,nhữngcâuchuyệncườitậndụngkỹthuậtbướclênxuốngrấtnhiềuvàbấtngờ

thayđổiquytắctrênđỉnh.Conngườikếtnốisựviệctheonhữngcáchkỳlạvàtuyệtvời(theobảnđồriêngcủachúngta).Đừnggiảđịnhrằnghọsửdụngcùngquytắcvớithứbạndùngđểkếtnốiýtưởng.Đừnggiảđịnhrằngbạnbiếtđượcquytắccủahọ.Nhưtrongtròchơitruyềntảithôngđiệp,càngbámtheonhữngnguyêntắcthìkhitruyềncàngxa,thôngtincàngthayđổivàcàngkhácxađiềubạnnghĩ. Dướiđâylàmộtbàitậpkỹthuậtbướclênbằngnhữngcáchkhácnhau.Càphêcóthểđược

kếtnốiđếnmộttrongnhữngkhungdướiđâytheomộtcáchkhácnhau.Trongvídụđầutiên,tràvàcàphêđềulànhữngtậpconcủamộtloạichunghơnđượcgọilàthứcuống.Hãyxemliệubạncóthểlầnlượttìmracáchbướclênchocàphêvàtừngloạikhácnhaudướiđâykhông: 1.Tràvàcàphê?Thứcuống

2.Mứtvàcàphê?

3.Phòngmạchvàcàphê?

4.Thuốckíchthíchvàcàphê?

5.Hạtmãtiềnvàcàphê?

(Câutrảlờinằmởcuốichương.)

Dođó,cóthểdichuyểnngangsangnhữngthứrấtkhácvàđếnmộtnơirấtkhác.Hànhđộng

nàygiốngnhưýnghĩthôngthườngrằngtrongmộtngôilàngtoàncầu,sáumốiquanhệxãhộisẽmangbạnđếngặpbấtkỳngườinào.(TôibiếtFred(1),ngườibiếtJoan(2),ngườibiếtSusy(3),ngườibiếtJim(4)...) Vậylàmộtlầnnữa,ýnghĩaphụthuộcvàobốicảnh.Nhữngmốinốiliênkếtchúngtatạora

rấtquantrọng.Nhữngbứctườngđứngvữngnhờvàogạchcũngnhưvữahồkếtnốichúng.Điềuquantrọngvớichúngtavàlàmthếnàochúngtakếtnốinhữngýtưởngrấtquantrọngtrongnhữngbuổihộihọp,thươnglượngvàbánhàng.

SIÊUCHƯƠNGTRÌNH

Siêuchươngtrìnhlànhữngphễulọcnhậnthứcmàchúngtathườngsửdụngtheothóiquen.

Cóquánhiềuthôngtinđểchúývàhầuhếtđềubịbỏquavìchúngtachỉcósẵntốiđachínmảnhnănglựcchúýtrongýthức.Siêuchươngtrìnhlànhữngmôhìnhmàchúngtasửdụngđểquyếtđịnhthôngtinnàosẽđượctiếpnhận.Vídụ,hãynghĩvềmộtcáilyđầynước.Giờhãytưởngtượngbạnuốngphânnửanướctrongđó.Lúcnàylynướcvơiphânnửahayđầyphânnửa?Tấtnhiênlàcảhairồi,chỉlàvấnđềvềquanđiểmthôi.Vàingườilưuýđếnđiểmtíchcựctrongmộttìnhhuống,thứthựcsựởđó,cònnhữngngườikháclưuýcáibiếnmất.Cảhaicáchnhìnđềuhữuíchvàaicũngsẽưathíchmộtcáchnhìnhơncáchkia.

Siêumôhìnhmangtínhhệthốngvàthóiquen,chúngtakhôngthườngđặtcâuhỏivềchúngnếuchúngphụcvụtốtchochúngta.Nhữngmôhìnhnàycóthểgiốngnhautrongnhiềubốicảnhnhưngmộtsốítngườicóthóiquenrấtkiênđịnh,dođónhữngsiêuchươngtrìnhnhiềukhảnăngsẽthayđổikhibốicảnhthayđổi.Điềukhiếnchúngtachúýtrongmôitrườnglàmviệccóthểkhácđiềuchúngtachúýởnhà. Dođó,cácsiêuchươngtrìnhlọcthếgiớiđểgiúpchúngtatạorabảnđồcủariêngmình.Bạn

cóthểlưuýđếncácsiêuchươngtrìnhcủangườikhácthôngquacảngônngữvàhànhvicủahọ.Bởivìcácsiêuchươngtrìnhlọccáctrảinghiệmvàchúngtatruyềntảinhữngtrảinghiệmthôngquangônngữ,cácmôhìnhngônngữnhấtđịnhlànhữngbiểuhiệntiêubiểucủacácsiêuchươngtrìnhnhấtđịnh. Siêuchươngtrìnhđóngvaitròquantrọngtrongđộnglựcthúcđẩyvàraquyếtđịnh.Những

ngườigiaotiếptốthìnhthànhngônngữphùhợpvớimôhìnhthếgiớicủangườiđốidiện.Dođó,việcsửdụngngônngữphùhợpvớisiêuchươngtrìnhcủangườikiađịnhhìnhtrướcthôngtinvàbảođảmrằngngườinàycóthểdễdànghiểuđượcchúng.Cáchnàygiúpngườinghecónhiềunănglượngđểraquyếtđịnhvàcóđộnglựchơn. Khibạnbiếtthêmvềnhữngsiêuchươngtrìnhnày,bạncóthểđồngcảmvớimộtcáchnhìn

cụthểnàođótrongtừngnhómmôhìnhdướiđây.Thậmchíbạncóthểtựnhủrằnglàmsaoaiđócóthểnghĩkhácđượcchứ.Đâylàmộtmanhmốidẫndắtđếnmôhìnhmàbảnthânbạnđangsửdụng.Ởhaicựctrongmộtmôhìnhsiêuchươngtrình,nhiềukhảnăngcómộtđầubạnkhôngthểhiểuhaychịuđựngđược.Đầukiachínhlàcáchnhìncủabạn. CórấtnhiềumôhìnhcóthểđượcxemlàsiêuchươngtrìnhvànhiềucuốnsáchNLPkhác

nhấnmạnhvàonhữngmôhìnhkhácnhau.Chúngtôisẽđưaravàimôhìnhhữuíchnhấtởđây.Chúngtôikhôngcóýđánhgiávềgiátrịcủanhữngmôhìnhnày.Khôngcócáinàotựbảnthânnólà“tốthơn”hay“đúng”cả.Tấtcảđềuphụthuộcvàobốicảnhvàmụctiêubạnmuốn.Vàimôhìnhpháthuytácdụngtốtnhấtvớimộtloạinhiệmvụcụthể.Câuhỏiđặtralà:bạncóthểhànhđộngtheocáchhữuíchnhấtchonhiệmvụbạnphảilàmhaykhông? Chủđộng–bịđộng

Siêuchươngtrìnhđầutiênlàvềhànhđộng.Ngườichủđộngbắtđầuhànhđộng,anhnày

nhảyvàothựchiệnnó.Anhnàykhôngchờngườikhácbắtđầuhànhđộngđó. Ngườibịđộngchờngườikhácbắtđầuhànhđộnghaychờđợithờicơtrướckhihànhđộng.

Côấysẽcóthểcầnrấtnhiềuthờigianđểquyếtđịnhhaykhôngbaogiờthựcsựhànhđộnggì. Ngườichủđộngcókhuynhhướngdùngnhữngcâuđầyđủvớimộtchủngữcánhân(danh

từhayđạitừ),mộtđộngtừchủđộngvàmộtbổngữxácthực...vídụ,“Tôichuẩnbịđigặpgiámđốcđiềuhành”. Ngườibịđộngcókhuynhhướngdùngnhữngđộngtừbịđộngvàcáccâukhônghoànchỉnh.

Nhiềukhảnănganhnàycũngsửdụngnhữngcáchnóikháiquátvàmôhìnhdanhtừhóa,vídụ“Liệutôicókhảnăngsắpxếpđượcmộtcuộchọpvớigiámđốcđiềuhànhkhông?” Thậmchítrongmộtvídụngắnnhưvậycũngcórấtnhiềukhảnăngtậndụngmôhìnhnày.

Mộtngườichủđộngđượcthúcđẩybởinhữngcâukhíchlệnhư“Giànhlấynóđi”,“Làmđiềuđóđi”và“Đâylàlúcđểhànhđộng”.Trongmộttìnhhuốngbánhàng,ngườichủđộngnhiềukhảnăngsẽtiếnlên,muavàđưaranhữngquyếtđịnhnhanhchóng.Ngườibịđộngthườngphảnứngtốtnhấttrướcnhữngcâunhư“Chờđã”,“Hãyphântíchđã”,“Nghĩvềnóđi”và“Hãyxemnhữngngườikhácnghĩgì”.

Vàingườihànhđộngtheonhữngmôhìnhnàymộtcáchcựcđoan.Hầuhếtsốcònlạihànhđộngdựatrênsựkếthợpcủahaicực. Hướngđến–tránhxa

Môhìnhthứhaithảoluậnvềđộnglựcthúcđẩyvàlýgiảicáchthứcconngườiduytrìđược

sựtậptrung.Nhữngngườihànhđộngtheosiêuchươngtrìnhhướngđếngiữđượcsựtậptrungvàonhữngmụctiêucủamình.Họtiếnđếnđiềuhọmuốn.Nhữngngườitránhxanhậnbiếtcácvấnđềdễdàngvàbiếtcáigìcầntránh,vìhọbiếtrấtrõđiềumìnhkhôngmuốn.Điềunàycóthểlàmnảysinhvấnđềxâydựngnhữngmụctiêucócơsởcủahọ.Hãynhớkỹtranhluậnkinhđiểntrongkinhdoanh,giáodụcvàđàotạolàsửdụngphươngpháptiếpcậncủcàrốthaycâygậy?Nóicáchkhác,khíchlệhayđedọatốthơn?Câutrảlờitấtnhiênlà:tấtcảđềuphụthuộcvàoviệcbạnmuốnthúcđẩyai.Dạngngườihướngđếnđượctiếpnănglượngbằngcácmụctiêuvàphầnthưởng.Nhữngngườitránhxađượcthúcđẩybằngcáchtránhgặpphảirắcrốivàhìnhphạt.Tranhcãixemcáchnàotốtnhấtlàmộtviệclàmvôích. Rấtdễnhậnramôhìnhnàythôngquangônngữcủamộtngười.Cônàycónóivềđiềumình

muốn,đạtđượchaythunhậnđượckhông?Haycôấynóivềnhữngtìnhhuốngvànhữngrắcrốimàcômuốntránh.Nhữngngườihướngđếngiỏinhất trongviệc thiết lậpmụctiêu.Nhữngngườitránhxarấtxuấtsắctrongviệctìmralỗivàlàmtốtnhữngcôngviệcnhưkiểmsoátchấtlượng.Cácnhàphêbìnhnghệ thuật luôncómộtkhuynhhướng tránhxa rấtmạnhnhưrấtnhiềunghệsĩbiểudiễncóthểxácnhận! Hướngnội–hướngngoại

Môhìnhnàynóivềnơimọingườixácđịnhtiêuchuẩncủamình.Ngườihướngnộisẽmang

nhữngtiêuchuẩnchủquannộitạivàsửdụngchúngđểsosánhnhữngphươngthứchànhđộngcũngnhưquyếtđịnhnênlàmgì.Anhnàysẽsửdụngtiêuchuẩnriêngcủamìnhđểsosánhvàraquyếtđịnh.Đểtrảlờicâuhỏi“Làmsaobạnbiếtbạnlàmmộtcôngviệctốt?”,nhiềukhảnănganhnàysẽtrảlờithứgìđónhư,“Chỉlàtựtôibiếtthế”.Ngườihướngnộitiếpthuthôngtinnhưngsẽkhăngkhăngđưa raquyếtđịnh chobản thân thôngqua tiêu chuẩncánhân.Mộtngườihướngnộimạnhmẽsẽkhướctừviệcngườikhácthayhọraquyếtđịnhdùrằngnólàmộtquyếtđịnhđúng. Ngườihướngngoạicầnmọingườicungcấpnhữngtiêuchuẩnvàđịnhhướng.Họbiếtmột

côngviệcđượchoànthànhtốtlàkhicóaiđónóivớihọnhưvậy.Nhữngngườihướngngoạicầncómộttiêuchuẩnhướngngoại.Họsẽhỏibạnvềnhữngtiêuchuẩncủabạn.Trôngcóvẻnhưhọđanggặpkhókhănvớiviệcraquyếtđịnh. Ngườihướngnộigặpkhókhăntrongviệcchấpnhậnsựquảnlý.Nhiềukhảnănghọsẽtrở

thànhnhữngdoanhnhânthànhđạtvàrấtthíchthúvớiviệctựlàmchủ.Họkhôngcầnnhiềusựgiámsát. Ngườihướngngoạicầnphảiđượcquảnlývàgiámsát.Họcầntiêuchuẩnchothànhcông

đếntừbênngoài,nếukhônghọsẽkhôngchắcliệuhọcólàmgìđóđúngkhông.Mộtcáchđểxácđịnhsiêuchươngtrìnhnàylàđặtcâuhỏi:“Làmsaobạnbiếtmìnhđãlàmtốtcôngviệc?”Ngườihướngnộicókhuynhhướngkểvớibạnrằnghọquyếtđịnhđiềuđó.Ngườihướngngoạikểvớibạnrằnghọbiếtvìngườinàođóđãxácnhậnvớihọ. Lựachọn–quytrình

Môhìnhnàyrấtquantrọngtrongkinhdoanh.Mộtngườilựachọnmuốncónhữngchọnlựa

vàpháttriểnnhữngchọnlựathaythế.Anhnàysẽdodựkhôngmuốnđitheonhữngquytrìnhđãcũkỹtuyrằngchúngrấttốt.Ngườiquytrìnhrấtgiỏitheođuổinhữngphươngthứchành

độngđãđượcthiết lập,bàyrasẵnnhưngkhônggiỏipháttriểnchúng.Ngườinàyquantâmnhiềuđếnviệclàmthếnàođểlàmđiềugìđóhơnlàtạisaocômuốnlàmnó.Nhiềukhảnăngcônày sẽ tin rằng cómột cách thức “đúng”để làmmọi việc.Hiểnnhiênkhôngphải làmộtýtưởnghaykhithuêmộtngườiquytrìnhvàolàmcôngviệcnghĩracáclựachọnthaythếchohệthốnghiệntại.Cũngkhôngcóíchkhithuêmộtngườilựachọnchocôngviệctuântheonhữngquytrìnhđượcbốtrísẵntrongtìnhhuốngthànhcôngphụthuộcvàoviệcphảituântheoquytrìnhđếntừngbướcnhỏnhặtnhất.Nhữngngườinàykhócóthểtuântheonhữnglềthói.Họthíchsựsángtạo. Bạncóthểxácđịnhsiêuchươngtrìnhnàybằngcáchđặtcâuhỏi:“Vìsaobạnchọnviệclàm

hiệntạicủamình?”Nhữngngườilựachọnsẽtrảlờibạnnhữnglýdovìsaohọlàmđiềuhọđãlàm.Nhữngngườiquytrìnhcókhuynhhướngkểchobạnnghelàmthếnàohọđếnđượcđiềuhọđanglàmhoặcchỉcungcấpnhữngdữkiện.Họtrảlờicâuhỏinhưthểnólàmộtcâuhỏi“làmthếnào”. Nhữngngườilựachọnphảnứngtrướccácýtưởngmangtínhcổđộngthứgiúphọmởmang

thêmnhiềuchọnlựa.Nhữngngườiquytrìnhphảnứngtrướccácýtưởngmanglạichohọmộtconđườngrõràngđãđượcminhchứngtrước. Tổngquát–chitiết

Môhìnhnàyxửlýviệcchiadữliệu.Ngườitổngquátthườngnhìnbứctranhtổngthể.Họ

thoảimáinhấtkhixửlýnhữngkhốithôngtinlớn.Họlànhữngnhàtưtưởngtoàncầu.Ngườichitiếtthoảimáinhấtvớinhữngmẫuthôngtinnhỏ,xâydựngtừlớnđếnnhỏ,vàdođóthoảimáivớinhữngchuỗinốitiếp,trongnhữngtrườnghợpđặcbiệthọchỉcókhảnăngxửlýbướctiếptheocủachuỗinốitiếpmàhọđangtheođuổi.Ngườichitiếtsẽnóivềnhững“bước”và“chuỗi”vàđưaranhữngmôtảchínhxác.Họcókhuynhhướngnêurõvàsửdụngnhữngcáitênphùhợp. Mộtngườitổngquátnhưbạnkỳvọngsẽkháiquáthóamọithứ.Anhnàysẽbỏquanhững

bước trongchuỗinối tiếpkhiếnnórấtkhóđể theokịp.Anhnàysẽnhìncảchuỗinhưmộtmảnhdữliệutổngthểhơnlàmộtdãyvớitừngbướcnhỏ.Ngườitổngquátxóabỏrấtnhiềuthôngtin.Cólần,tôimuavàitráibóngtunghứngvànhữnghướngdẫnrõràngđượcviếtbởimộtngườirấttổngquát.Nóđượcviếtnhưsau:“Đứngthẳng,thăngbằngvớihaichânrộngngangvai.Thởđều.Bắtđầutunghứng.” Ngườitổngquátgiỏilênkếhoạchvàpháttriểnchiếnlược.Ngườichitiếtgiỏilàmnhững

nhiệmvụdạngchuỗinốitiếpvớinhiềubướcnhỏđòihỏiphảichúýđếnchitiết.Bạncóthểbiếtmộtngườimangtínhtổngquáthaychitiếtthôngquangônngữhọsửdụng.Anhnàycungcấpchobạnnhữngchitiếthaybứctranhtổngthể? Sosánhtươngđồng–sosánhlệch

Môhìnhnàynóivềsựsosánh.Vàingườichúýđếnnhữnggìtươngđồnggiữacácsựvật.

Đâygọilàsosánhgiống.(Môhìnhnàykhôngliênquanđếnmôhìnhquanhệ.)Ngườisosánhlệchchúýnhữnggìkhácbiệtkhisosánh.Họchỉranhữngkhácbiệtvàthườngthamgiacáccuộc tranh luận.Ngườiđi vào chi tiết và tìmkiếmnhữngđiểmkhôngkhớp sẽ xemxét kỹlưỡngmộtchiếclượcrăngcònrấttốtđểtìmkiếmnhữngsaisốtrongcácrănglược.Nếubạnlàngườitìmkiếmnhữngđiểmkhớpvàsuynghĩtổngthể,ngườinàysẽkhiếnbạnđiênlên.Hãynhìnvàobatamgiácphíadưới.Hãydùngítphútđểtựtrảlờicâuhỏinày:Quanhệgiữachúnglàgì?

Tấtnhiênlàkhôngcócâutrảlờinàođúngcảkhiquanhệgiữachúngtùythuộcvàocáinhìn

vàosựtươngđồngvàkhácbiệt. Câuhỏitrênnêubậtbốnmôhìnhkhảdĩsauđây.Cónhữngngườitìmkiếmcáigiốngnhau,

ngườichúýđếnnhữngvậtgiốngnhau.Họcóthểnóirằngcảbahìnhtamgiácđềunhưnhau.(Màthựcsựđúnglàvậy.)Nhữngngườinhưvậythườnghàilòngvớicùngmộtcôngviệchaycùngmộtloạicôngviệctrongnhiềunăm,vàhọrấtgiỏitrongnhữngnhiệmvụcơbảnlàluôngiốngnhau. Cónhữngngườichúýsựgiốngnhaucóngoạilệ.Họchúýđếnsựtươngđồngtrước,sauđó

lànhữngkhácbiệt.Nhìnvàobứchìnhtrên,họcóthểtrảlờirằnghaihìnhtamgiácgiốngnhauvàhìnhcònlạikhácvìlộnngược.(Cũngđúng.)Nhữngngườinhưvậythườngthíchsựthayđổidiễnrachậmvàdầndần,vàthíchmôitrườnglàmviệcthayđổitheothờigian.Khihọbiếtlàmthếnàođểlàmmộtcôngviệc,họsẵnsànglàmnótrongmộtthờigianrấtdàivàlàmtốthầunhưtấtcảmọinhiệmvụ.Họthườngdùngdạngsosánh,vídụ“tốthơn”, “xấuhơn”, “nhiềuhơn”,“íthơn”.Họphảnứngtrướcnhữngvậtchấtmangtínhcổđộngsửdụngcáctừngữnhư“tốthơn”,“đượccảithiện”hay“tiếnbộ”. Ngườicủasựkhácbiệtlànhữngngườisosánhlệch.Họsẽtrảlờirằngcảbahìnhtamgiác

đềukhácnhau.(Lạiđúng.)Nhữngngườinhưvậytìmkiếmvàthíchthútrướcnhữngthayđổi,thườngxuyênđổiviệcrấtnhanh.Họsẽbịthuhútbởinhữngsảnphẩmmangtínhcáchtânđikèmnhữngtừnhư“mới”hay“khácbiệt”.

Người của sựkhácbiệt cóngoại lệ sẽ chúýđếnnhữngđiểmkhácnhau trước, sauđó lànhữngsựtươngđồng.Họcóthểtrảlờirằngbahìnhtamgiáckhácnhauvàhaitrongsốchúngđềuhướnglên.Họtìmkiếmsựthayđổivàphongphúnhưngkhôngđếnmứcđộcủangườikhácbiệt.Dođó,đểnhậnrasiêuchươngtrìnhnày,hãyđặtcâuhỏi“Mốiquanhệgiữahaisựviệcnàylàgì?” Môhìnhngườithuyếtphục

Cóhaihướngđểkhiếnmộtngườibịthuyếtphụcbởiđiềugìđó.Đầutiên,thôngtinđiqua

kênhnàovàthứhailàmthếnàongườiđóquảnlýthôngtinmộtkhihọđãcónó(phươngthức). Đầutiênlàkênhthuyếtphục.Hãynghĩđếnmộttìnhhuốngbánhàng.Kháchhàngcầnlàmgì

đểbịthuyếtphụcrằngsảnphẩmnàyđángđểmua?Haynhàquảnlýcầnbằngchứnggìđểbịthuyếtphụcrằngaiđóđanglàmtốtcôngviệccủamình?Câutrảlờithườngliênquanđếnhệthốnghìnhdungchínhcủamộtngười.Vàingườicầnnhìnthấycácbằngchứng(thịgiác).Vàingườinghekểtừngườikhác.MộtvàingườikhácnữacầnđọcnhữngbáocáonhưbáocáocủaHiệphộiNgườitiêudùngsosánhvàđưarathôngtinvềrấtnhiềusảnphẩm.Nhữngngườikháccầnphảilàmđiềugìđó.Họcóthểsửdụngsảnphẩmđểđánhgiáhaylàmviệccùngmộtnhânviênmớitrướckhiđưaraquyếtđịnhcônàycónănglực.Câuhỏiđặtrađểxácđịnhsiêuchươngtrìnhnàylà:“Làmsaobạnbiếtaiđólàmtốtcôngviệccủamình?”

Ngườiquansátsẽcầnphảinhìnthấynhữngvídụ.Ngườilắngnghesẽnóichuyệnvớimọingườiđểthuthậpthôngtin.Ngườihayđọcsẽcầnđọcnhữngbáocáohaytàiliệuthamkhảovềnhân viên kia. Ngườihànhđộng sẽ thực sự làm công việc cùng người nhân viên kia để bịthuyếtphụcrằngcônàyđanglàmtốtcôngviệccủamình.

Mặtkháccủasiêumôhìnhnàylàlàmsaoconngườinắmbắtđượcnhữngnhiệmvụmớitheocáchdễdàngnhất.Ngườiquansátsẽnắmbắtmộtnhiệmvụmớidễdàngnhấtnếuđượcchoxemcáchthứclàmviệcđó.Ngườilắngnghesẽnắmbắttốtnhấtnếucôđượcmáchbảocầnlàmgì.Ngườihayđọcsẽtiếpthutốtnhấtbằngcáchđọcnhữnghướngdẫn.Ngườihànhđộngtiếpthutốtnhấtbằngcáchtựbảnthânmìnhđirangoàivàlàmviệcđó,thuđượcnhững“kinhnghiệmthựctếcôngviệc”. Phầnthứhaicủasiêuchươngtrìnhnàylàvềcáchmộtngườixửlýthôngtinvàcáchthông

tincầnđượctrìnhbàyvớingườiđó.Vàingườicầnđượcđưaratrướcmặtcácbằngchứngmộtvàilần–cóthểlàhai,bahayhơnnữa–trướckhibịthuyếtphục.Nhữngngườinàybịthuyếtphụcbởinhiềuvídụ.Nhiềungườikháckhôngcầnnhiềuthôngtinđếnthế.Họtiếpnhậnnhữngdữkiệnmới,tưởngtượngraphầncònlạivàquyếtđịnhnhanhchóng.Họthườngđưarakếtluậndựatrênrấtítthôngtin.Đâygọilàmôhìnhtựđộng.Mặtkhác,vàingườikhôngbaogiờthựcsựbịthuyếtphục.Hiệntượngnàyđượcbiếtđếnvớitêngọimôhìnhkiênđịnh.Ngàymaibạncóthểphảichứngminhlạitấtcảvớihọvìngàymailàmộtngàykhác.Lúcnàohọcũngcầnđượcthuyếtphục.Cuốicùng,vàingườicầncónhữngbằngchứngtrongmộtquãngthờigian–mộtngày,mộttuần–trướckhibịthuyếtphục. Đâylàmộtcáinhìntổngquátngắngọnvềmộtvàisiêuchươngtrình.Chúngđượcpháttriển

banđầubởiRichardBandler và Leslie CameronBandler và đượcRodgerBailey phát triểnthêmchomụcđíchsửdụngtrongkinhdoanhđượcbiếtđếnvớitêngọi“Đặctrưngngônngữvàhànhvi”.Tiêuchuẩnthườngđượcxemnhưnhữngsiêuchươngtrình,nhưngchúngkhôngphảilànhữngmôhìnhmàlànhữnggiátrịvànhữngthứbạnthựcsựcoitrọng,dođóchúngtaphảixemxétchúngriêngbiệt. Địnhhướngtrongthờigianthườngđượcxemnhưmộtsiêuchươngtrình.Vàingườithuộc

dạngtrongthờigiancónghĩalàkhôngphântáchvớilượcđồthờigiancủahọ.Vàingườithuộcdạngxuyênthờigiancónghĩalàhọchủyếuphântáchbảnthânrakhỏilượcđồthờigian.Mộtmôhìnhkháccũngthườngđượcxemnhưmộtsiêuchươngtrìnhlàgócnhìnnhậnthức.Vàingườidànhhầuhết thời gian củamình chogócnhìnđầu tiên, trong thực tại bản thânhọ.Nhữngngườikhácnhấnmạnhhơnvàsẽdànhnhiềuthờigianchogócnhìnthứhai.Nhữngngườikhácnữathíchgócnhìnthứba. Cáccuốnsáchkhácnhausẽcónhữngdanhsáchkhácnhauvềnhữngmôhìnhsiêuchương

trìnhvàkhôngcócâutrảlờinàođúngngoạitrừviệcsửdụngnhữngmôhìnhhữuíchvớibạnvàbỏmặcnhữngmôhìnhcòn lại.Hãynhớrằngmọithứnhiềukhảnăngthayđổi theobốicảnh.Mộtngười90cânsẽlànặngtrongbốicảnhcủamộtlớphọcthểdụcnhịpđiệp.Anhnàysẽởđầunặngcủathướcđotrọnglượngtrongbốicảnhđó.ĐặtvàotrongmộtphòngtậpthểdụcđầynhữngvõsĩSumothìanhnàysẽnằmởđầunhẹbênkiacủathướcđo.Mộtngườitrôngrấtchủđộngtrongmộtbốicảnhcóthểlạibịđộngtrongmộtbốicảnhkhác.Tươngtự,mộtngườicóthểrấtchitiếttrongmôitrườnglàmviệcnhưngrấttổngquáttrongthờigiannhànrỗi. Siêuchươngtrìnhcũngcóthểthayđổitheotrạngtháicảmxúc.Mộtngườicóthểtrởnên

chủđộnghơndướiáplựcvàbịđộnghơnkhithoảimái.Cũngnhưtấtcảnhữngmôhìnhtrìnhbàytrongcuốnsáchnày,câutrảlờinằmởngườiđốidiện.Môhìnhchỉ làmộtbảnđồ.Siêuchương trìnhkhôngphải làmộtphươngphápkhácđểphân loại conngười.Nhữngcâuhỏiquantrọnglà:Bạncóthểnhậnramôhìnhcủabạnkhông?Bạncóthểmanglạichongườikhácnhữngchọnlựagì?Chúnglànhữngmôhìnhdẫnđườnghữuích.Hãytìmhiểucáchxácđịnhmỗilầnmộtmôhình.Hãytìmhiểucáchsửdụngmỗilầnmộtkỹnăng.Hãysửdụngchúngnếuchúnghữuích. Tổngkếtsiêuchươngtrình

1.Chủđộng–bịđộng Ngườichủđộnghànhđộngtrước.Ngườibịđộngchờngườikhácbắtđầuhànhđộngvàchờ

chomọithứxảyra.Ngườinàycầnthờigianđểphântíchvàhiểumọiviệctrước. 2.Hướngđến–tránhxa

Ngườihướngđếntậptrungvàomụctiêucủahọvàđượcthúcđẩybởithànhtích.Người

tránhxatậptrungvàonhữngvấnđềđểtránhchúnghơnlàtậptrungvàonhữngmụctiêuđểđạtđượccácmụctiêunày. 3.Hướngnội–hướngngoại

Ngườihướngnội cónhững tiêu chuẩnbên trongvà tựđưa raquyếtđịnh chobản thân.

Người hướngngoại tiếpnhận tiêu chuẩn củangười khác từbênngoài và cầnđịnhhướng,hướngdẫncủanhữngngườikhác. 4.Lựachọn–quytrình

Ngườilựachọnmuốncócácchọnlựavàgiỏipháttriểncácgiảipháp.Ngườiquytrìnhgiỏi

tuântheonhữngphươngthứcquytrình.Họkhôngđượcthúcđẩybởihànhđộngvàgiỏiđitheomộtchuỗithiếtlậpsẵnvớinhiềubước. 5.Tổngquát–chitiết

Ngườitổngquátthoảimáinhấtkhixửlýnhữngmảnhthôngtinlớn.Họkhôngchúýđếnchi

tiết.Ngườichitiếtchúýrấtnhiềuđếnchitiếtvàcầnnhữngmảnhthôngtinnhỏđểhiểuđượcbứctranhlớnhơn. 6.Sosánhtươngđồng–sosánhlệch

Ngườitìmkiếmsựkhớpnhausẽhầuhếtchúývàonhữngđiểmtươngđồngkhisosánh.

Ngườitìmkiếmsựkhôngkhớpsẽchúýđếnnhữngkhácbiệtkhisosánh. 7.Môhìnhthuyếtphục

Kênh:

Thịgiác:cầnphảinhìnthấybằngchứng

Nghe:cầnphảiđượcnghekể

Đọc:cầnphảiđọc

Hànhđộng:cầnphảihànhđộng

Phươngthức:

Nhiềuvídụ:cầnphảicóthôngtinnhiềulầntrướckhibịthuyếtphục.

Tựđộng:chỉcầnmộtphầnthôngtin.

Kiênđịnh:cầncóthôngtinmỗilầnthuyếtphụcvàchỉbịthuyếtphụclầnđó.

Trongmộtquãngthờigian:cầnthôngtinđượcduytrìtrongmộtquãngthờigian. BÁNHÀNG

Tâmlýbánhànglàmộtchủđềcủarấtnhiềucuốnsáchvàchúngtachỉbànsơlượcvềchủ

đềnàyởđâyđểthấyđượcvàikhảnăngsửdụngcácýtưởngNLPtronghoạtđộngnày. Bánhàngthườngbịhiểulầmcũngnhưquảngcáovậy.Mộtđịnhnghĩaphổbiếnmôtảhoạt

độngquảngcáolànghệthuậtgiamgiữtríthôngminhcủaconngườiđủlâuđểmócđượctiềntừhọ.Thựctế,toànbộýtưởngcủaviệcbánhàngnhưtrongcuốnTheOneMinuteSalesPerson(Ngườibánhàngmộtphút)củaSpencerJohnsonvàLarryWilsonđãmiêutảhùnghồnrằngnólàhoạtđộnggiúpconngườicóđượccáihọmuốn.Bạncànggiúpngườikháccóđượccáihọmuốnnhiềuhơnthìbạncàngtrởthànhmộtngườibánhàngthànhcônghơn. RấtnhiềuýtưởngNLPsẽpháthuytácdụngkhihướngvềmụctiêunày.Thiệncảmbanđầu

rấtquantrọng.Neotàigiỏisẽgiúpbạncókhảnăngxửlýcáctháchthứckhiđangởtrạngtháitàigiỏi.Cảmgiáctốtvềcôngviệcgiúpbạnlàmtốtcôngviệc. Đồnghànhtươnglaicóthểgiúpbạntạoranhữngtìnhhuốngvàcảmgiácbạnmuốnbằng

cáchdiễntậptrongtâmtrítrước.Thiết lậpnhữngmụctiêucócơsởlàmộtkỹnăngvôgiátrongbánhàng.Trongchương1,bạnđãứngdụngnhữngtiêuchuẩncócơsởvàocácmụctiêucánhâncủabạn.Nhữngcâuhỏibạndùngtrongchươngđócóthểđượcsửdụngđểgiúpnhữngngườikháchiểurõhơnvềđiềuhọmuốn.Kỹnăngnàyrấtcầnthiếttrongbánhàngvìbạnchỉcóthểlàmthỏamãnngườimuakhibạnbiếtchínhxácđiềuhọmuốn. Bướclênvàbướcxuốngcóthểgiúpbạntìmrathứmọingườicần.Tiêuchuẩncủahọlàgì?

Mộtsảnphẩmquantrọngvớihọởnhữngđiểmnào? Họcómộthìnhdungtrongđầuvềthứhọđangmuahaykhôngvàbạncóthểgiúphọnhận

rađiềuđókhông? Tôinhớmộtvídụnhưsau.Cómộtconđườngcaoởkhutôisốngcókhánhiềunhữngcửa

hàngbánđồkimkhí.Cửahàngkinhdoanhtốtnhấtlàmộtcửahàngnhỏ,nằmrìakhuđườngtậptrungcáccửahàng.Ngườichủcửahàngluôntậntâmnỗlựcđểbiếtbạnđanglàmgìvàbạncầnmộtdụngcụhaythiếtbịchomụcđíchgì.Dùrằngkhôngphảilúcnàoôngcũngthiếtlậpđượcquanhệtốtvìđôikhisựtrahỏicủaôngtrởnêntháiquá,nhưngôngmuốnchắcrằngôngkhôngbánchobạnthứgìđókhôngthểgiúpbạnđạtđượcđiềubạnmuốn.Nếuôngkhôngcócôngcụbạncần,ông sẽ chỉbạn sangcửahàngcónó.Ông tồn tại rất chắc chắn trongmôitrườngcạnhtranhmạnhmẽgồmnhữngchuỗicửahànglớnvớigiábánthấphơnrấtnhiều. Trongmôhìnhcủachúngtôi,ôngdùngkỹthuậtbướclênđểtìmratiêuchuẩnvàmụctiêu

củakháchhàng,sauđóbướcxuốngđểtìmchínhxáccôngcụmàhọcần.Hànhđộngnàycóthểphảibaogồmmộtbướcdichuyểnngangsangthứkháchhàngyêucầubanđầu.(Lúcnàotôiđếncửahàngđócũngvậy). Dichuyểnngangrấthữuíchđểbiếtđượcmộtngườithíchmộtsảnphẩmởđiểmnào.Đâulà

nhữngđiểmtốt?Đâulànhữngđiểmkhácbiệtkhiếnngườiđóchọnsảnphẩmnàythayvìsảnphẩmkhác?Khámpháthứmàmộtngườimuốntheobahướngsaulàmộtmôhìnhkiênđịnhcủanhữngngườibánhànggiỏinhất.Sựnhấtquán làđiềuthiếtyếu.Ngườibánhàngcósửdụngsảnphẩmmìnhbánkhông?Liệuanhnàycóthựcsựtinvàonhữngưuthếsảnphẩmmàmìnhnóikhông?Sựthiếunhấtquánsẽlộratronggiọngnói,tưthếvàkhiếnngườimuacảmthấynghingờ. KHUNGBỐICẢNH

BốicảnhhóatrongNLPlàcáchchúngtađặtsựviệcvàonhữngbốicảnhkhácnhauđểmang

lạiýnghĩachochúng;nhữngthứchúngtaxemlàquantrọngtạithờiđiểmđó.Dướiđâylànămcáchhữuíchđểbốicảnhhóanhữngsựkiện.VàicáchtiềmẩntrongnhữngkhíacạnhkháccủaNLPvàđángđượclàmrõởđây. Khungmụctiêu

Khungbốicảnhnàyđánhgiátừgócnhìnmụctiêu.Đầutiênhãyxácđịnhmụctiêucủabạn,

vàchắcrằngnódựatrêncơsởnàođó.Nócótíchcựckhông?Cótrongtầmkiểmsoátkhông?Nócócụthểvànằmtrongtầmvớikhông?Bằngchứnglàgì?Bạncónhữngnguồnlựcđểđạtđượcnókhông?Nóphùhợpvớinhữngmụctiêukháccủabạnnhưthếnào? Thứhai,bạncóthểcầnphảikhơigợimụctiêutừnhữngngườiliênquanđểgiúphọhiểurõ

điềuhọmuốn,đểbạncóthểtiếnlênphíatrước.Thứba,cónhữngmụctiêutrùngkhớpvớinhau.Khibạncómụctiêuvàngườikiacũngcómụctiêu,bạncóthểxemxétxemchúngphùhợpthếnào.Cóthểbạncầnthươnglượngvềnhữngkhácbiệtgiữachúng. Cuốicùng,bằngcáchnhớtrongđầucácmục tiêu,bạncó thểnhậnra liệumìnhcóđang

hướngvềphíachúngkhông.Nếukhông,bạncầnlàmgìđókhácđi. Khungbốicảnhmụctiêulàmộtlăngkínhcựckỳhữuíchđểquansátnhữnghànhđộngcủa

bạn.Trongkinhdoanh,nếucácnhàđiềuhànhkhôngcócáinhìnrõràngvềmụctiêu,thìhọsẽkhôngcónềntảngvữngchắcđểđưaraquyếtđịnhvàkhôngcócáchnàođểđánhgiáliệumộthànhđộngcóhữuíchhaykhông. Khungmôitrường

Một lầnnữa,khungbốicảnhnàyđượcsửdụngmộtcáchrõràngvớinhữngmụctiêuvà

tiềmtàngbêndướixuyênsuốtcuốnsách.Làmthếnàonhữnghànhđộngcủatôiphùhợpvớihệthốngquyềnlợito lớnhơncủagiađình,bạnbè,côngviệc?Liệunócóbiểuthịsựchínhnguyêncủatôidướivaitròmộtconngườikhông?Liệunócótôntrọngsựchínhnguyêncủanhữngngườiliênquankhông?Sựnhấtquánlàcáchtâmtrívôthứccủachúngtachochúngtabiếtvềmôitrườngbênngoàivàlàđiềukiệntiênquyếtđểhànhđộngmộtcáchthôngminh. Khungbằngchứng

Khungbốicảnhnàytậptrungvàonhữngchitiếtrõràngvàcụthể.Cụthểlàlàmthếnàobạn

biếtmìnhđãđạtđượcmụctiêu?Bạnsẽthấy,nghevàcảmnhậnđiềugì?Khungbốicảnhnàyhìnhthànhmộtphầnkhungmụctiêuvàđôikhihữuíchđểứngdụngvàochínhbảnthânnó,đặcbiệtlàvớinhữngtiêuchuẩn. Khungnhưthể

Khungbốicảnhnàylàmộtcáchthứcsángtạođểgiảiquyếtvấnđềbằngcáchgiảvờrằngcái

gìđóxảyravìmụcđíchtìmranhữngkhảnăngmới.Hãybắtđầubằngnhữngtừnhư,“Nếuđiềunàyxảyra…”hay“Hãygiảđịnhrằng…”Khungbốicảnhnàyhữuíchtheorấtnhiềucách.Vídụ,nếumộtngườiquantrọngvắngmặttrongbuổihọp,bạncóthểhỏi,“NếuXởđây,côấysẽlàmgì?”NếuaiđóbiếtXrấtrõ,câutrảlờicủangườinàycóthểrấthữuích.(SauđónhớkiểmtralạivớiXnếuđólànhữngquyếtđịnhquantrọng). Mộtcáchkhácđểápdụngýtưởngnàylàhìnhdungbạntrongsáuthánghaymộtnămtới

vớimột tương lai thànhcông,nhìn lại vàhỏi, “Nhữngbước chúng ta thựchiệnđãdẫndắtchúngtađếntìnhtrạnghiệntạilàgì?”Từgócnhìnnày,bạncóthểpháthiệnranhữngthông

tinquantrọngmàbạnkhôngthểdễdàngnhìnthấyởhiệntạivìbạnởquágầnvớinó. Mộtcáchkháclàlườngtrướctìnhhuốngtệhạinhấtcóthểxảyra.Bạnsẽlàmgìnếutình

huốngtệhạinhấtxảyra?Bạncótrongtaynhữnglựachọnhaykếhoạchgì?“Nhưthể”cóthểđượcsửdụngđểnghiêncứutìnhhuốngtệhạinhấtnhưmộtvídụcụthểcủamộtquátrìnhtổngquáthơnvàrấthữuíchđượcbiếtđếnvớitêngọilậpkếhoạchrủiro.(Mộtquátrìnhmàtừđócáccôngtybảohiểmsửdụngđểkiếmrấtnhiềutiền). Khungdòngược

Khungbốicảnhnàyrấtđơngiản.Bạntómtắtngượclạithôngtinbạncóchođếnthờiđiểm

nàybằngcáchsửdụngnhữngngôntừchínhyếucũngnhưgiọngnóicủangườikia.Đâylàđiềukhiếnchúngkhácbiệt sovớimột tóm tắt cái thường làmbiếndạngmột cáchcóhệ thốngnhữngngôntừcủangườikia.Phươngphápdòngượchữuíchđểmởđầumộtcuộcthảoluận,đểcậpnhậtthôngtinchonhữngngườimớitrongmộtnhóm,vàđểkiểmtrasựđồngthuậncũngnhưhiểubiếtcủanhữngngườithamgiatrongmộtcuộchọp.Nógiúpxâydựngquanhệvàhữuíchbấtcứkhinàobạnlạclối;nógiúplàmsángtỏconđườngphíatrước. Rấtnhiềuthôngđiệptưởngnhưđiđếnđượccáinhìnthốngnhấtnhưngnhữngngườitham

giacuộchọpđivềvớinhữngýtưởnghoàntoànkhácnhauvềđiềuđượcđồngthuận.Phươngphápdòngượccóthểgiữbạnluônhướngvềmụctiêumongmuốn. CÁCCUỘCHỌP

Dùrằngchúngtasẽmôtảnhữngcuộchọptrongmộtbốicảnhkinhdoanh,cácmôhìnhứng

dụnggiốngnhauởbấtkỳbốicảnhnàonơihaihaynhiềungườigặpgỡnhauvìmộtmụcđíchchung.Khiđọchếtphầncònlạicủachươngnày,hãysuynghĩvềtừngmôhìnhtrongbấtkỳbốicảnhnàophùhợpvớibạn. NLPcóthểđónggóprấtnhiềutrongmôitrườngkinhdoanh.Nguồnlựclớnnhấttrongbất

kỳdoanhnghiệpnàochínhlàconngười.Conngườicàngtrởnênhiệuquảthìdoanhnghiệpcàngthànhcônghơn.Doanhnghiệplàmộtđộingũnhữngngườilàmviệchướngđếnmộtmụctiêuchung.Thànhcôngcủahọphụthuộcvàoviệchọgiảiquyếtnhữngvấnđềdướiđâynhưthếnào: a)Thiếtlậpmụctiêu.

b)Giaotiếphiệuquảtrongnhómcũngnhưvớithếgiớibênngoài.

c)Nắmbắtmôitrườnghiệuquả.Luônghinhớnhucầuvàphảnứngcủakháchhàngtrong

đầu. d)Camkếthướngđếnthànhcông:sựnhấtquán.

Cảmgiáctàigiỏi,linhđộng,nhữngphễulọcnhậnthức,kỹnăngthuyếttrìnhvàgiaotiếpcủa

cáccánhântrongdoanhnghiệpquyếtđịnhviệcdoanhnghiệpđóthànhcôngtớimứcnào.NLPtrìnhbàynhữngkỹnăngchínhxácđểtạorathànhcôngtrongthếgiớikinhdoanh. NLPđivàotâmđiểmcủamộttổchứcdoanhnghiệpthôngquaviệcgạnlọcvàpháttriểnsự

hiệuquảcủatừngcánhânthựchiệnnhữngnhiệmvụnày.Cáccuộchọpkinhdoanhlàmộttrongnhữngnơimàcáckỹnăngnàyhộitụ.Chúngtasẽbắtđầugiảiquyếtnhữngcuộchọptậpthể–nơihầuhếtmọingườiđềunhấttrívớikếtquả.Nhữngcuộchọpluôncónhữngkếtquảmâuthuẫnsẽđượcgiảiquyếttrongchủđềthươnglượng.

Cáccuộchọpđềucómụcđíchvàmụcđíchcủanhữngcuộchọptậpthểđaphầnrõràng,vídụgặpgỡđồngnghiệpmột lầnmỗi tuầnđể traođổi thông tin, raquyếtđịnhvàphânchianhiệmvụ.Nhữngvídụkháclàlênkếhoạchngânsáchchonămsau,mộtcuộchọpkhenthưởngthànhtíchhayđánhgiálạimộtdựán. Đểthamdựmộtcuộchọpquantrọng,bạncầnởtrongmộttrạngtháimạnhmẽ,tàigiỏivà

nhấtquánvềphầnvaitròmàmìnhđảmtrách.Cácneocảmxúccóthểhữudụngcảtrướccuộchọpđểmangbạnđếnmột trạng thái tốt và trong thời gian cuộchọpnếumọi thứdiễn rakhôngnhưmongđợi.Hãynhớrằngnhữngngườikhácsẽthảneochobạnvàbạnlàmộtneođốivớinhữngngườikhác.Bảnthâncănphòngcũngcóthểlàmộtneo.Mộtvănphòngthườnglàmộtnơiđầynhữngcạmbẫycủaquyềnlựcvàthànhcôngcánhâncủanhữngngườingồisaubàngiấy.Bạncóthểcầnđếntấtcảnguồnlựcmàmìnhcó. Sốngườithamgiavàocuộchọpcóthểđượclêndanhsáchtừtrước.Bạnphảihiểurõmục

tiêucủamình.Bạncũngcầnmộtphươngphápđánhgiáthôngquacácbằngchứng:làmthếnàobạnbiếtmìnhđãđạtđượcnó.Bạncầnphảirấtrõràngvềđiềubạnmuốnthấy,nghevàcảmnhận.Nếubạnkhôngcómụctiêunàochocuộchọp,nhiềukhảnăngbạnđangphíphạmthờigiancủamình. KhuônmẫucơbảnchonhữngcuộchọpthànhcônggiốngvớibuổihộithảoNLPbaphútở

chương1: 1.Bạnbiếtbạnmuốngì.

2.Bạnbiếtngườikhácmuốngì.

3.Tìmranhữngcáchđểtấtcảmọingườiđềuđạtđượcđiềuđó.

Khuônmẫunàytrôngcóvẻđơngiảnvàhiểnnhiênnhưngchúngthườngbịlẫntrongtrạng

tháithôvàlộnxộn,vàbướcthứbacóthểkhókhănnếutồntạinhiềuquyềnlợixungđộtlẫnnhau. Khicuộchọpbắtđầu,hãytìmsựđồngthuậnvềmộtmụcđíchchung.Quantrọnglàtấtcả

đềuphảinhấttrívềmụctiêucủacuộchọp,mộtvấnđềnàođócầnđượcgiảiquyết.Khibạncómộtmụctiêu,hãyneonólại.Cáchdễdàngnhấtlàsửdụngmộtcụmtừthenchốtvàviếtnólênbảng.Bạncũngcầnphảinhấttrívềnhữngbằngchứngchothấymụctiêuđãđạtđược.Làmsaomọingườibiếtkhinàohọcóđượcnó?Hãysửdụngkhungbằngchứng. Mộtlầnnữa,quanhệlàbướcthiếtyếu.Bạnsẽcầntạodựngmốiquanhệvớinhữngthành

viênthamdựcuộchọpthôngquacáckỹnăngphingôntừvàngôntừtươngđồngnếuchưacóquanhệvớinhữngngườinày.Hãynhạycảmtrướcbấtkỳsựthiếunhấtquánnàocủabấtkỳngườithamdựnàovềmụctiêuchung. Trongquátrìnhthảoluận,khungbằngchứng,môitrường,dòngượcvànhưthểcóthểhữu

ích.Mộtvấnđềkhiếncuộchọpkhôngđạtđượcmụctiêulàtìnhtrạnglạcđề.Khibạnnhậnrađiềuđóthìthờigianđãhếtvàmụctiêuvẫnchưađạtđược.Rấtnhiềucuộchọplạcđềởđoạnkếtvàchốtlạiởngõcụt. Khungmụctiêucóthểđượcsửdụngđểtháchthứcsựxácđángcủabấtkỳđónggópnàovà

bằngcáchđógiữchocuộchọpkhônglạcđề.Trongbuổithảoluận,giảsửmộtđồngnghiệpđưaramộtđónggópkhônghềliênquanđếnmụctiêuđãđượcthôngqua.Đónggópđócóthểthúvị,đầythôngtinvàđúngsựthậtnhưngkhôngliênquan.Bạncóthểnóigìđónhư,“Tôichưathấyýkiếnđócóthểhướngchúngtađếngầnmụctiêuhơn;anhcóthểgiảithíchchochúngtôibiếtýkiếnđóphùhợpvớicuộchọpnàyởđiểmnàokhông?”Bạncóthểneohànhđộngthách

thứctínhxácđángnàytheocáchcóthểnhìnthấyđượcbằngmộtcửđộngtayhayđầu.Ngườinóiphảilýgiảiđượcđónggópcủamìnhcóliênquanthếnào.Nếukhôngthểlýgiảithìsẽtiếtkiệmđượcmộtkhoảngthờigianquýbáu.Đónggópđócóthểquantrọngtrongmộtbốicảnhkhác.Trongtrườnghợpnày,hãyđánhgiánónhưthếvàkhẳngđịnhrằngđónggópđósẽđượccânnhắcvàodịpkhác.Hãychốtvàtómlạitừngvấnđềkhinóđượcđềcậpvàphùhợpvớimụctiêuđượcđồngthuậnhaykhẳngđịnhcânnhắcnóchomộtcuộchọpkhác. Nếuaiđólàmgiánđoạncuộchọphaydẫndắttheohướnglạcđề,bạncóthểnói“Tôiđánh

giácaoviệcbạnthểhiệncảmxúcrấtmạnhvềvấnđềnàyvàrõràngnórấtquantrọngvớibạn.Tuynhiên,chúngtađãnhấttrírằngđâykhôngphảinơiđểthảoluậnnó.Chúngtacóthểgặpnhauvàgiảiquyếtvấnđềnàysaukhông?”Xácđịnhsựnhấtquánkhibạnđưaranhữngloạiđềnghịnhưvậy.PhươngphápxácđịnhcóthểsẽchobạnbiếtXđốtmộtđiếuthuốckhianhhàilòngvớimụctiêu.Yluônnhìnxuốngkhiphảnđối(dođóhỏianhtaxemanhcầncáigìđểthấyhàilòngvềvấnđềđó).Zcắnmóngtaykhicảmthấykhônghàilòng.Cónhiềucáchđếnnỗibạncóthểnhậnracáchthứccuộchọpđangtiếntriểnởmộtmứcđộsâuhơnvàđểsangmộtbênnhữngrắcrốitrướckhichúngnảysinh. Khichốtlạicuộchọp,hãysửdụngkhungdòngượcvàđạtđượcsựthốngnhấtvềtiếntrình

cũngnhưmụctiêu.Hãyvạchrõvàđạtđượcsựthốngnhấtvềnhữnghànhđộngnàosẽđượcthựchiệnvàdoaithựchiện.Thỉnhthoảngsẽkhôngcóđượcsựthốngnhấtđasố,dođóchốtlạicuộchọpđượchaykhôngphụthuộcvàonhữnghànhđộngnhấtđịnh.Khiđóbạnhãynói,“NếuđiềunàyxảyravànếuXlàmđiềunàyvànếuchúngtathuyếtphụcđượcYrằngđiềunàytốtthìchúngtasẽtiếnhànhchứ?”Đâylàkiểuchốtvấnđềcóđiềukiện. Hãyneosựđồngthuậnvớinhữngtừngữthenchốtvàđồnghànhtươnglai.Cáigìsẽnhắc

nhởcácthànhviênthamdựthựchiệnđiềuhọđãđồngthuận?Hãyđemsựđồngthuậnrakhỏicănphòngvàchắcrằngnóliênkếtđếnnhữngsựkiệnđộclậpkhácđóngvaitròdấuhiệunhắcnhởmọingườithựchiệnnhữnghànhđộnghọđãđồngthuận. Nghiêncứuchothấychúngtanhớcácsựviệctốtnhấtkhichúngxảyrađầutiênvàcuối

cùngtrongmộtcuộchọp.Hãytậndụngđiềunàyvànêunhữngđiểmquantrọngvàođầuvàcuốibuổihọp. Tómtắtquycáchcuộchọp

A)Trướckhihọp:

1.Đặtramụctiêuvàbằngchứngchobiếtbạnđãđạtđượcmụctiêu.

2.Xácđịnhthànhviênthamgiavàchươngtrìnhhọp.

B)Trongbuổihọp:

1.Hãytrongtrạngtháitàigiỏi.Sửdụngneonếucầnthiết.

2.Tạothiệncảm.

3.Đạtđượcsựđồngthuậnvềmộtmụctiêuchungvàbằngchứngchomụctiêuđó.

4.Sửdụngphươngphápthửtháchsựthốngnhấtđểgiữcuộchọpkhônglạcđề.

5.Nếukhôngcósẵnthôngtin,hãysửdụngkhungnhưthể.

6.Sửdụngkhungdòngượcđểtổngkếtnhữngđồngthuậnthenchốt.

7.Tiếp tụchướngvềphíamụctiêubằngcáchsửdụngSiêumôhìnhhaynhữngcôngcụ

cầnthiếtkhác. C)Chốtcuộchọp:

1.Kiểmtrasựnhấtquánvàđồngthuậncủanhữngthànhviênthamgiakhác.

2.Tómtắtnhữnghànhđộngcầnthựchiện.Sửdụngkhungdòngượcđểtậndụngviệcchúng

tanhớnhữngđoạnkếtdễdànghơn. 3.Kiểmtrasựđồngthuậnnếucần.

4.Sửdụngcâuchốtcóđiềukiệnnếucần.

5.Đồnghànhtươnglaichonhữngquyếtđịnh.

THƯƠNGLƯỢNG

Thươnglượnglàhoạtđộnggiaotiếpnhằmmụctiêuđạtđượcmộtquyếtđịnhchung,một

quyếtđịnhmàcảhaibênđềunhấttrí.Thươnglượnglàquytrìnhđạtđượcđiềubạnmuốnởnhữngngườikhácbằngcáchchohọcáihọmuốnvànódiễnratrongbấtkỳcuộchọpnàoxuấthiệnnhữngquyềnlợimâuthuẫnlẫnnhau. Liệuthươnglượngcódễdàngthựchiệnnhưmôtảkhông.Ởđâytồntạimộtsựcânbằngvà

mộtđiệunhảygiữasựchínhnguyên,giátrịcũngnhưmụctiêucủabạnvàcủanhữngthànhviênthamgiakhác.Điệunhảygiaotiếpdiễnratớilui,sẽcóvàiquyềnlợivàgiátrịtươngđồng,vàicáikhácđốilập.Theocáchnhìnnày,thươnglượngxâmnhậpvàotấtcảnhữnggìchúngtalàm.Chúngtathảoluậnởđâyvềquátrìnhthươnglượnghơnlàđiềubạnmongmuốnđạtđượcquathươnglượng. Thươnglượngthườngdiễnrađểtranhgiànhnhữngnguồnlựckhanhiếm.Kỹnăngchính

trongthươnglượnglàlàmchocácmụctiêutrùngkhớpvớinhau:làmchochúngphùhợpvớinhauđểtấtcảnhữngngườiliênquanđềuđạtđượcđiềumìnhmuốn(dùrằngđiềuđócóthểkhônggiốngvớiđiềuhọmuốnởthờiđiểmbắtđầuthươnglượng).Cáchtốtnhấtđểbạnđạtđượcmụctiêucủamìnhlàbảođảmnhữngngườiliênquancũngđạtđượcmụctiêucủahọ.

Đốilậpvớiviệctìmkiếmcácmụctiêuchunglàthaotúng,cáimànhữngngườikháckhông

muốn.Cóbốnrủirovớinhữngngườithaotúng:hốihận,bựcbội,tốcáovàtrảthù.Khibạnthươnglượngbằngcáchnỗlựclàmkhớpnhữngmụctiêuthìnhữngngườikhácsẽtrởthànhđồngminhchứkhôngcònlàđốithủcủabạn.Nếumộtcuộcthươnglượngcóthểđượccấutrúcnhưmộtliênminhgiảiquyếtmộtvấnđềchung,thìvấnđềđóđãphầnnàođượcgiảiquyết.Hoạtđộngbiếncáckếtquảtrởnêntrùngkhớpchínhlàtìmkiếmvùnggiaonhau. Hãytáchmọingườirakhỏivấnđề.Cầnnhớrằnghầuhếtnhữngcuộcthươnglượngđềuliên

quanđếnnhữngngườimàbạnmuốnhaycóquanhệ.Dùbạnđangthươnglượngbánhàng,

lươngbổnghaymộtkỳnghỉlễ,nếubạncóđượcđiềumìnhmuốnvớicáigiángườikiaphảitrả,hayhọnghĩrằngbạnquáhấptấp,thìbạnsẽmấtđithiệnchíđánggiátrongdàihạnhơnlàthànhcôngtrongbuổihọp. Bạnthươnglượngvìbạncócácmụctiêukhácnhau.Bạncầnkhámphánhữngsựkhácbiệt

nàyvìchúngsẽdẫnbạnđếnnhữngvùngmàbạncóthểthựchiệnviệcđánhđổiđểđôibêncùngcólợi.Nhữngquyềnlợimâuthuẫnởmộtcấpđộcóthểgiảiquyếtnếubạntìmrađượccáchgiúpcácbênnângmụctiêucủahọlêncấpđộcaohơn.Đâylàkỹthuậtbướclêngiúpbạntìmkiếmvàtậndụngnhữngmụctiêuthaythếởcấpcaohơn.Mụctiêubanđầuchỉlàmộtcáchđạtđượcmụctiêucaohơn. Vídụ,trongmộtcuộcthươnglượnglươngbổng(mụctiêubanđầu),nhiềutiềnhơnchỉlà

mộtcáchđểđạtđượcchấtlượngcuộcsốngtốthơn(mụctiêucaohơn).Cónhiềucáchkhácđểcóđượcchấtlượngcuộcsốngtốthơnmàkhôngcầnđếntiềnnhưkỳnghỉlễkéodàihơnhaythờigianlàmviệclinhđộnghơn.Kỹthuậtbướclêngiúptìmranhữngnhịpcầuchungchocácquanđiểmkhácnhau. Ngườitacóthểmuốncùngmộtthứvớinhữnglýdokhácnhau.Giảsửhaingườitranhcãi

vềmộtquảbí.Cảhaiđềumuốncónó.Tuynhiên,khihọgiảithíchvìsaolạimuốnquảbíđó,bạnsẽkhámpháramộtngườimuốnphầnthịtbêntrongđểlàmbánhcònngườikiamuốncáivỏđểlàmmặtnạHalloween.Họđangkhôngtranhcãiđểgiànhcùngmộtthứ.Rấtnhiềumâuthuẫnbiếnmấtkhiđượcphântíchtheocáchnày.Đâychỉlàmộtvídụnhỏnhưnghãyhìnhdungtấtcảnhữngkhảnăngkhácnhaucóthểtồntạitrongbấtkỳbấtđồngnào. Nếutìnhthếbếtắcvàmộtngườitừchốicânnhắcmộtbướcđinàođó,bạncóthểđặtcâu

hỏi,“Điềugìsẽxảyranếuđâykhôngphảilàvấnđề?”hay,“Trongtìnhhuốngnàobạnsẽsẵnsàngnhườngnhịn?”.Đâylàphiênbảnsángtạocủakhungnhưthểvàcâutrảlờithườngphávỡthếbếtắc.Bạnđangyêucầungườixâynênbứctườngcảntrởsuynghĩhãyđivòngquanó. Hãyđặtranhữnggiớihạntrướckhibắtđầu.Sẽvôcùngrốirắmvàtựchuốcthấtbạinếu

bạntựthươnglượngvớimìnhtrongkhiđiềucầnlàmlàthươnglượngvớingườikhác.BạncầnđiềumàRogerFishervàWilliamUrytrongcuốnsáchtuyệtvờivềnghệthuậtthươnglượng,GettingtoYes(Thànhcôngtrongđàmphán),gọilàBATNAhayviếtđầyđủlàlựachọnthaythếtốtnhấtvớimộtthỏathuậnthươnglượng.Bạnsẽlàmgìnếubấtchấptấtcảnỗlựcmàhaibênvẫnkhôngđạtđượcthỏathuận?CómộtBATNAhợplýsẽmanglạichobạnnhiềulựcđẩyhơntrongthươnglượngcũngnhưcảmgiácantoàncaohơn. Hãytậptrungvàonhữngquyềnlợivàcácdựđịnhhơnlàhànhvi.Bạnrấtdễbịcuốnhútvào

việcgiànhchiếnthắngvàchỉtríchhànhvicủangườikhác,nhưngthựcsựthìkhôngaithắngtrongtìnhhuốngnhưthếcả. Mộtthỏathuậnkhônngoanvàlâubềnsẽbaogồmnhữngcânnhắcđếnlợiíchcộngđồngvà

môitrường.Giảiphápthỏamãnđôibêndựatrên lợi íchchung,mộtmôhìnhđôibêncùngchiếnthắngchứkhôngphảibênthắngbênbại.Dođó,điềuquantrọnglàvấnđềchứkhôngphảiconngười,nhữngdựđịnhchứkhôngphảihànhvi,nhữnglợiíchcủacácbênchứkhôngphảivaitròcủahọ. Việccómộtquytrìnhbằngchứngđộclậpvớinhữngbênliênquancũngrấtcầnthiết.Nếu

cuộc thương lượngđượccơcấunhưmộtcôngcuộcchungtay tìmkiếmgiảipháp, thìcuộcthươnglượngnàysẽđượcquảnlýbởinhữngnguyêntắcchứkhôngphảiáplực.Chỉkhuấtphụctrướcnhữngnguyêntắcchứkhôngphảiáplực. Cómộtvàiđiểmcầnghinhớkhithươnglượng.Đừngđưaramộtđềxuấtđáptrảtứckhắc

ngaysaukhibênkiađưaramộtđềxuất.Đâychínhxáclàthờiđiểmmàhọíthứngthúvớiđề

nghịcủabạnnhất.Thảoluậnvềđềxuấtcủahọtrước.Nếubạnkhôngđồngý,trướchếthãyđưaralýdo.Nóiluônrằngbạnkhôngđồngýlàmộtcáchrấthayđểkhiếnngườikiakhônglắngnghevàiphátbiểutiếptheocủabạn. Người thương lượng giỏi thường sử dụng rất nhiều câu hỏi. Thực tế, hai người thương

lượnggiỏinhấtsẽthườngbắtđầuthươnglượngvềnhữngcâuhỏi.“Tôiđãtrảlờibacâuhỏicủaanh,giờanhhãytrảlờinhữngcâuhỏicủatôinhé…”Cáccâuhỏichobạnthờigiansuynghĩvàchúnglànhữnglựachọnthaythếchosựbấtđồng.Khiếnmộtngườithấyđượcsựyếukémtrongnhữnglậpluậncủamìnhbằngcáchhỏianhtavềđiềuđótốthơnrấtnhiềusovớiviệcnóithẳngvớianhtavềsựyếukémmàbạnnhậnthấy. Nhữngngườiđàmphángiỏicũngnhấnmạnhcâuhỏicủahọrấtrõràng.Họsẽnói,“Tôicó

thểhỏianhvềđiềuđóđượckhông?”Bằngcáchđó,họtậptrungsựchúýcủamọingườitrongcuộchọpvàcâutrảlời,đồngthờikhiếnngườiđượchỏikhôngthểtránhnévấnđềnếuanhnàyđồngýtrảlờicâuhỏi. Cóvẻnhưbạncàngđưaranhiềulýdochoquanđiểmcủamìnhthìcàngtốt.Nhữngcụmtừ

như“trọnglượngcủalậpluận”ngụýrằngnólànhữnglậpluậncótrọnglượngtrênbàncânchođếnkhibạnchạmđếnnó.Thựcraýnghĩaởđâyngượclại.Bạncàngđưaraítlýdocàngtốtbởimộtxâuchuỗichỉcómứcđộchắcchắnbằngvớiđộchắccủamắtxíchyếunhất.Mộtlậpluậnyếusẽlàmgiảmgiátrịlậpluậnmạnhvànếubạnbịhútvàoviệcbảovệlậpluậnyếuđó,thìvịthếcủabạnsẽrấtkém.Hãycẩnthậnvớingườinói,“Đócóphảilàlậpluậnduynhấtcủaanhkhông?”Nếubạn cómột lập luận chặt chẽ, hãy trả lời “Đúng vậy”.Đừngđể bị dẫndụ vàochuyệnđưarathêmmộtlậpluậnkhácmànhiềukhảnăngsẽyếuhơn.Câuhỏitiếptheosẽlà,“Tấtcảchỉcóvậythôià?”Nếubạncắnmiếngmồinày,cónghĩalàbạnsẽđangcấpchoanhchàngkiađạndượcđểbắnhạbạn.Hyvọngrằngkhicuộcthươnglượngđượcxácđịnhnhưmộthànhtrìnhchungtìmkiếmgiảipháp,dạngmánhlớinàysẽkhôngxảyra. Cuốicùng,bạncóthểsửdụngkhungnhưthểvàđóngvaingườingoancốđểkiểmtrasự

đồngthuận(“Không,tôikhôngchorằngcáinàysẽcóhiệuquả,tấtcảdườngnhưcònquáhờihợtvớitôi…”).Nếunhữngngườikhácđồngývớibạn,thìcónghĩalàbạnvẫncònviệcphảilàm.Nếuhọtranhcãithìcónghĩalàtấtcảđềutốtđẹp. Danhsáchkiểmtracácbướcthươnglượng

A)Trướckhithươnglượng

XâydựngBATNAvànhữnggiớihạncủabạntrongthươnglượng.

B)Trongquátrìnhthươnglượng

1)Tạothiệncảm.

2)Rõràngvềmụctiêucủabạnvàbằngchứngđểkiểmtramụctiêu.Xácđịnhmụctiêucủa

cácthànhviênkhácđikèmvớibằngchứng. 3)Cơcấucuộcthươnglượngthànhmộthànhtrìnhchungtaytìmkiếmgiảipháp.

4)Làmrõnhữngvấnđềchínhvàthuthậpsựđồngtìnhđasố.Khớpcácmụctiêu,thựchiện

kỹthuậtbướclênnếucầnđểtìmramộtmụctiêuchung. Kiểmtrađểchắcrằngbạnđãcóđượcsựđồngthuậnnhấtquánvềmụctiêunàytừtấtcảcác

thànhviênthamgia.

5)Chianhỏmụctiêuđểxácđịnhnhữngvùngcóđượcsựđồngthuậnnhiềunhấtvàítnhất. 6)Bắtđầutừnhữngvùngdễnhất,chuyểnsangđạtđượcsựđồngthuậnbằngcáchsửdụng

nhữngkỹthuậtgiảiquyếtrắcrốisau:

Dòngượcmỗikhicóđượcsựđồngthuậnởtừngvùngvàkếtthúcbằngvùngkhókhănnhất.

C)Chốtcuộcthươnglượng

1.Khungdòngược

2.Kiểmtrasựđồngthuậnvàtínhnhấtquán

3.Đồnghànhtươnglai

4.Viếtlạinhữnggìđãđồngý.Tấtcảthànhviênthamgiađềucómộtbảnsaocókýtên.

Câutrả lời:1.Tràvàcàphê–thứcuống.2.Mứtvàcàphê–nôngphẩmdễbán.3.Clinic

(phòngmạch)vàcoffee(càphê)–từcósáukýtựbắtđầubằngchữ“c”.4.Thuốckíchthíchvàcàphê–chấtkíchthích.5.Hạtmãtiềnvàcàphê–Thuốclợitiểu.

CHƯƠNG8.TÂMLÝTRỊLIỆU NhữnghìnhmẫuNLPđầutiênxuấtpháttừtâmlýtrịliệu.Tuynhiên,NLPkhônggiớihạn

trongtâmlýtrịliệu,chỉđơnthuầnlàmộtsựtìnhcờkhiJohnvàRicharddùnggócnhìncủatâmlýtrịliệuđểnghiêncứunhữngcánhânxuấtsắclúcmớibắtđầuthựchiệnviệcmôhìnhhóa.CuốnCấutrúcmathuật1đãkhámphácáchthứcchúngtagiớihạnthếgiớicủamìnhthôngquacáchthứcsửdụngngônngữcũngnhưcáchsửdụngSiêumôhìnhđểvượtquanhữnggiớihạnnày.CuốnCấutrúcmathuật2pháttriểnnhữnghệthốnghìnhdungvàtrịliệugiađình.Từnhữngnềntảngnày,NLPđãtạorarấtnhiềukỹthuậttrịliệutâmlývàởchươngnàychúngtasẽthảoluậnvềbakỹthuậtchính:chữatrịchứngámảnhsợhãi,Môhìnhvútnhanhvàthươnglượngnộitâm.Chươngnàycũngsẽchỉracáctìnhhuốngmànhữngkỹthuậttrêncóthểápdụngtốtnhất. Ýtưởngchungxungquanhnhữngkỹthuậtnàylàsửdụngchúngvớisựkhônngoan,đánh

giácaocácmốiquanhệbênngoàivàsựcânbằngbêntrongcủangườiđó.

Cóhaikhíacạnhquantrọngvớibấtkỳchuyêngiatrịliệuhayaiđóđanggiúpđỡngườikhác

thayđổicuộcđời.Khíacạnhđầutiênlàmốiquanhệ.Hãytạodựngvàduytrìquanhệđểthiếtlậpbầukhôngkhítintưởng.Khíacạnhthứhailàsựnhấtquán.Bạncầnhoàntoànnhấtquánvềđiềumìnhsẽlàmđểgiúpngườikia,sựthiếunhấtquáncủabạnsẽchoranhữngthôngđiệprốirắmvàlàmgiảmhiệuquảcủaquátrìnhthayđổi.Điềunàycónghĩalàbạncầnhànhđộngnhấtquánnhưthểbạntinrằngcáckỹthuậtđósẽpháthuytácdụng.Mốiquanhệvàsựnhấtquántồntạiởmộtcấpđộtưduycaohơnbấtkỳkỹthuậtnàomàbạncóthểsửdụng.Hãysửdụngkhungmụctiêuđểthuthậpthôngtinvềtrạngtháihiệntại,trạngtháimongmuốn,vànhữngnguồnlựccầnthiếtđểdichuyểntừtrạngtháinàysangtrạngtháikia.Trongkhungmụctiêunày,hãynhạycảmvớinhữnggìbạnthấy,nghehaycảmgiácvàsẵnsàngphảnứngtrướcnhữnglolắngđangthayđổicủangườikia.Bạnchỉápdụngmộtkỹthuậtkhiđãởtrongnhữngkhungnày.Kỹthuậtlànhữngphươngphápcốđịnh.Hãychuẩnbịđểthayđổihaytừbỏchúngcũngnhưsửdụngnhữngkỹthuậtkhácđểđạtđượcmụctiêu. THAYĐỔITRẬTTỰĐẦUTIÊN

Dướiđâylàmộtcáchđểsuynghĩvềviệcứngdụngnhữngkỹthuậtnàyởđâu.Tìnhhuống

đơngiảnnhấtlàkhibạnchỉcómộtmụctiêuduynhất:mộttrạngtháihayphảnứngkháctrongmộttìnhhuốngcụthể.Cáchthứcnàygọilàsựthayđổitrậttựđầutiên.Vídụ,bạncóthểnhậnthấymìnhluônnónggiậnvớimộtngườinhấtđịnhhayluôncảmthấykhôngthoảimáikhiđốimặtvớiaiđótrongcôngviệc.Mộtvídụkháclànỗisợlênsânkhấukhinóichuyệnhaybiểudiễntrướccôngchúng“khiến”bạncảmthấylolắnghaythiếukhảnăng.

Nhữngkhungtáibốcụcđơngiảnlàmộtcáchhayđểbắtđầuthayđổitìnhhuốngnhưthếthôngquakhámphákhinàophảnứngtrênlàhữuíchcũngnhưnócòntruyềntảiýnghĩakhácnàonữa.Cáckỹthuậtneocũngphùhợpởđây.Loạibỏneochuỗisẽmangnhữngcảmgiáctàigiỏitừcácbốicảnhkhácsang.Hànhvihaytrạngtháibanđầuđãđượckíchneo,dođóbạnsửdụngcùngmộtquytrìnhthayđổitrạngtháibếtắcđó.Tácnhântạohànhvimớivànhữngdiễntậptrongtâmtrícũngpháthuytácdụngtốtkhibạncầnmộthànhvihaykỹnăngmới. Đôikhi,nhữngkỹthuậtkíchhoạtneocảmxúcsẽkhôngpháthuytácdụngvìphảnứngcủa

mộtngườitrướcmộtvậtthểhaytìnhhuốngđãquámạnh.Nhữngsựkiệnquákhứcóthểkhiếnviệcthayđổihướngđitronghiệntạikhókhănhơn.Kỹthuậtthayđổilịchsửcánhâncóthểkhôngpháthuy tácdụngvì tồn tạinhữngtrảinghiệmthươngđautrongquákhứ– thứmàchúngtakhôngthểkhôngnghĩtớivớiáccảm.Nhữngtrảinghiệmnàyhìnhthànhnỗiámảnhsợhãinơimộtsựvậthaytìnhhuốngtạorasựhoảngloạntứcthờivìchúngliênkếtvớinỗiđauthươngtrongquákhứ.Nhữngámảnhsợhãirấtđadạng:sợnhện,sợbay,sợkhônggianmở.Dùnguyênnhânlàgìthìphảnứngcũngchỉlàsựlolắngtháiquá.Cóthểmấtnhiềunămđểchữalànhnhữngámảnhsợhãibằngcáchthứctruyềnthống;NLPcómộtkỹthuậtcóthểchữakhỏichứngámảnhsợhãichỉbằngmộtbuổitrịliệu.Phươngphápnàycònđượcbiếtđếnvớitêngọisựphântáchthịgiác/cảmgiác(hayK/V).Hãyđọckỹghichúcảnhbáoởphầnđầutrướckhithựchànhnhữngkỹthuậtnày. CHỮATRỊCHỨNGÁMẢNHSỢHÃI

Bạnchỉcóthểcảmnhậnđượcthờiđiểmhiệntại.Bấtkỳcảmxúctồitệnàotừquákhứđau

khổchắcchắnphảiđếntừcáchbạnnhớlạiquákhứnày.Bạnđãcảmthấytồitệtrongquákhứrồi.Mộtlầnlàquáđủ. Cáchdễnhấtđểtáitrảinghiệmnhữngcảmxúctồitệtừmộtsựkiệntrongquákhứlànhớ

lạichúngdướidạngmộtbứctranhkhôngphântáchkhỏibạn.Bạnchắchẳnđãphảiởđó,nhìncáibạnđãtừngtậnmắtchứngkiếnvàcảmnhậnnómộtlầnnữa.Suynghĩvềmộtkýứctheocáchphântáchthôngquaviệcnhìnvàobảnthânbạntrongtìnhhuốngđógiúplàmnhẹbớtcảmxúchiệntại. Đâylàmộtyếutốquantrọnggợiýchobạncáchthứcxóabỏnhữngcảmxúctồitệtừnhững

sựkiệntrongquákhứ(thậtlàmộtcáchnóiphùhợp)đểbạncóthểđơngiảnlàđứngtừxanhìnlạiquákhứ.Nếubạnmuốnđốiđầuvớinỗiámảnhsợhãihaymộtkýứcrấtkhóchịucủamình,tốtnhấtlànhờmộtngườibạnhayđồngnghiệpdẫndắtbạnquanhữngbướcdướiđây.Ngườiđósẽchobạnsựtrợgiúpquýbáukhiđốimặtvớinhữngvấnđềcánhânkhókhăn.Kỹthuậtnàyđượcmôtảtừgócnhìncủangườidẫndắthaycủachuyêngiatrịliệu. 1.Bệnhnhânđangtrảiquamộtchuyếnhànhtrìnhkhókhănđivàoquákhứ,dođóthiếtlập

mộtneoantoànđủmạnh.Bạncóthểthiếtlậpneongaylậptứchoặcbạncóthểyêucầubệnhnhânnghĩđếnmộttrảinghiệmquákhứkhihọcảmthấyrấtantoàn.Yêucầuhọnhìn,nghevàcảmnhậnnhữngtrảinghiệmantoànđó.Hãyneocảmgiácantoànnàybằngxúcgiácthôngquahànhđộngchạmvàocơthể.Hãychắcrằngcúchạmđómanglạicảmgiácantoàn.Hànhđộngnắmtaypháthuytácdụngrấttốt;bạnsẽthựcsựcómốiliênkếtvớiđiềungườikiađangcảmnhận.Bạncóthểgiữneoxuyênsuốthaysửdụngnókhicầnthiết. 2.Yêucầubệnhnhântưởngtượngmìnhtrongrạpchiếuphimhayđangxemtruyềnhình

vớimộthìnhảnhtĩnhđứngyêntrênmànhình.Khicảnhtượngđóđãđượcthiếtlập,yêucầubệnhnhântưởngtượngmìnhđangtrôirangoàivàquansátcảnhtượngbảnthânmìnhđangxemmànhìnhđó. 3.Yêucầubệnhnhântrởlạithờiđiểmxảyrasựkiệnkhóchịuđóhaytrởlạivớitìnhtiết

đầutiênhìnhthànhnỗiámảnhsợhãi.Khôngphảilúcnàocũngcókhảnăngtrởlạitìnhtiết

đầutiênnhưnghãytrởlạitìnhtiếtxanhấtcóthể.Yêucầubệnhnhânnghĩđếncảnhphimcủatìnhtiếtnàytrướckhicảnhphimnàybắtđầulúcanhnàycòncảmthấyantoàn,vàthờiđiểmnguyhiểmđãquakhianhantoàntrởlại.Trênthựctế,môtảhoạtđộngnàychỉcầnmộtcâunhưngrấtmấtthờigian.Kháchhàngsẽthấyhoạtcảnhnàytrongmộttrạngtháiphântáchkép,quansátmộtbảnthântrẻhơnđangxemlạitrảinghiệmtrênmànhình.Cáchthứcnàyduytrìkhoảngcáchcảmxúccầnthiết.TừvịtríAtronghình,bệnhnhânquansátnhữngcửđộngcủamìnhởvịtríBkhianhđangtheodõimànhình.Nếucửđộngcơthểcủaanhbắtđầusụpđổthểhiệntrạngtháisợhãi,hãyyêucầuanhtaxóahìnhảnhtrênmànhìnhngaylậptức.Hãyyêucầuanhnàybắtđầulạiđoạnphim,vàthayđổinhữngmôthứcphụcủahìnhảnhtrênmànhìnhnhưlàmchonótốihơn,nhỏhơnhayxahơnđểgiảmcườngđộcủanhữngcảmxúctiêucực.Tấtcảnhữngphầnnàyđượclồngvàotrảinghiệm.

Hànhđộngnàyđòihỏithờigianvàsựtậptrungtuyệtđối.Hãysángtạovàlinhđộngđểgiúp

bệnhnhântrongcácbướccơbản.Bạncầnsửdụngngônngữchínhxáckhidẫndắtbệnhnhânđiquatrảinghiệm,dùngtừanhta,ởđây,bâygiờ,quansátbảnthânanhta,ởđóxembảnthântrẻhơncủamìnhtronghình,lúcđó.Nếulúcnàođóbệnhnhânlạirơivàocảmgiáctồitệ,trởvềhiệntại,táithiếtlậpneothoảimáivàbắtđầulạitừđầu.(Tấtnhiênlàchỉkhibệnhnhânmuốn)Bạncóthểcầnphảitrấnanbệnhnhânbằngcáchnói,“Bạnantoànởđây,cứcoinhưmìnhđangxemmộtbộphim.”Giaiđoạnnàysẽhoàntấtnếubệnhnhânthoảimáixemtoànbộbộphim. 4.Khihếtphim,hãychúcmừngbệnhnhânvìđãtáitrảinghiệmsựkiệnnàylầnđầutiênmà

khôngsuysụpvìnhữngcảmgiáctiêucựcvàyêucầubệnhnhân“trởlại”vớicơthểcủamình.Tronghìnhtrên,AtrởlạiB.Hànhđộngnàysẽtáihợpgócnhìncủangườibệnhnhânvớicơthểthựcsựcủaanhta. 5.Giờbệnhnhântưởngtượngviệcbướcvàomànhìnhđểtraochochínhmìnhnhữnghỗtrợ

vàkhíchlệcầnthiết.Anhtacóthểtrấnanbảnthânhồitrẻcủamìnhrằng“Tôiđếntừtươnglai,anhsẽvượtqua,nósẽổnthôi.Anhsẽkhôngbaogiờphảitrảiquađiềunàynữa.”Hiệntạivớisứcmạnhvànhữngnguồnlựcbiếtđiềumìnhbiếtcóthểđốiđầuvớisựcốđó.Nếusựkiệnđóthựcsựnguyhiểm,việcvẫncòncảmgiáclolắnglàđiềubìnhthường.Vídụ,nếubạnsợrắn,việcđềphòngrắnvànhữngnguyhiểmchúngcóthểgâyramộtcáchlànhmạnhlàđiềuhữuíchnhưngnỗisợbấtlựclàvôíchvàsẽbiếnmất. 6.Khiconngườithờitrẻcủabệnhnhânđãhiểu,hãyyêucầungườinàymangconngười

thờitrẻtừmànhìnhtrởlạicơthểvàchoanhtamộtquãngthờigianyêntĩnhđểhồiphụccũngnhưhòahợpvớinhữngthayđổisâusắcvừadiễnra. 7.Hãyđồnghành tương lai.Hãyyêu cầubệnhnhân tưởng tượng (khôngphân táchbản

thân)lầntiếptheomàngườinàynghĩmìnhsẽgặplạinỗisợđó.Yêucầunàycóthểmanglạicảmgiáclolắngđôichútnhưngkhôngphảicònnỗikinhhoàngnhưtrước.Tấtcảchúngtađềumangtrênvaigánhnặngvềnhữngnỗisợvàgiớihạntrongquákhứ.Giảmnhẹgánhnặngnàylàmộtmónquàtuyệtvờichobảnthânbạnvànhữngngườikhác. Theomộtcáchnàođó,nỗiámảnhsợhãicũnglàmộtthànhtựu;mộtphảnứngmạnh,đáng

tincậychỉdựavàomộttrảinghiệm.Conngườikhôngbaogiờquênphảnứngtrướcnhữngám

ảnhsợhãi.Vídụgầnnhấtcủamột“ámảnhsợhãitốt”là“yêungaytừcáinhìnđầutiên”.Manglạichochúngtavàngườikhácnhữngámảnhsợhãilàmộtđiềutốt.Mộtngườicóthểhọccáchsợhãikiênđịnhvàđángtincậytrướcnhữngconnhệnthìcũngcóthểhọcđượccảmgiáctốttrướchìnhảnhgươngmặtcủamộtngườithươngyêucủamìnhcũngtheocáchkiênđịnhvàđángtincậynhưvậy. Kếthônvàchiatayđềucótácdụngđóvìmộttronghaingườiđãtiếnhành“liệuphápchữa

trị”vôthứcchonhữngcảmgiáctốt,rờixatrảinghiệmcủanhữngkhoảngthờigiantốtđẹpvàgắnvớikhoảngthờigiantồitệ.

Môthứcvútnhanhlàmộtkỹthuậtsửdụngnhữngthayđổimôthứcphụgaygắt.Kỹthuậtnàypháthuytácdụngvớimộthànhvicụthểhoặcnhữngphảnứngbạnkhôngmuốncó.Đâylàkỹthuậtrấthiệuquảvớinhữngthóiquenkhôngmongmuốn.Môthứcvútnhanhthayđổimộttrạngtháihayhànhvivấnđềbằngcáchđitheomộthướngkhác.Nókhôngđơnthuầnchỉthaythếhànhvi,môhìnhnàycòntạoramộtthayđổicótínhsinhsản. MÔTHỨCVÚTNHANH

1.Đầutiên,hãyxácđịnhmộthànhvicụthểmàbạnmuốnthayđổi.Gặmmóngtay,ănnhiều

hayhútthuốcchẳnghạn.Bạncũngcóthểlấymộttìnhhuốngmàbạnphảnứngtàigiỏihơn,cóthểtronghànhviứngxửvớiaiđó. 2.Hãycoitậtxấunàylàmộtthànhtựu.Làmsaobạnbiếtkhinàobạncómộtvấnđềhay

hànhvi?Vấnđềhayhànhviđóđãđượcsinhratừđầumốinào?Hãytưởngtượngrằngbạnphảidạylạiaiđócáchthựchiệntậtxấunày,họphảilàmgì? Chắcchắnluôncómộtđầumốicụthểđểkhởiđộngphảnứngkia.Nếuđólàđầumốinộitại

sinhratừnhữngsuynghĩcủabạn,hãyvẽlạinódướidạngmộthìnhảnhchínhxácnhưcáibạnđãtrảinghiệm.Nếuđólàmộtđầumốitừbênngoài,hãypháchọachínhxáccáigìđãxảyra:nhưmộthìnhảnhkhôngphântách.Vídụ,đầumốicủathóiquengặmmóngtaycóthểlàhìnhảnhbạnđưataylênmiệng.(Môthứcvútnhanhápdụngdễnhấtvớinhữnghìnhảnhdùvẫncóthểápdụngvớinhữngđầumốithínhgiáchayxúcgiácthôngquanhữngmôthứcphụthínhgiáchayxúcgiác.) 3.Hãyxácđịnhítnhấthaimôthứcphụtừhìnhảnhđầumốiđãthayđổiphảnứngcủabạn.

Kíchcỡvàđộsángthườngpháthuytácdụngrấttốt.Đốivớihầuhếtmọingười,tăngkíchcỡvàđộsángcủamộthìnhảnhsẽtạoraảnhhưởnglớnhơn.Tuynhiên,cũngcónhữngmôthứcphụkháccóhiệuquảtươngtự.Hãykiểmtrahaimôthứcphụnàyxemchúngcóđượchiệuquảmongmuốnkhông.Chắcchắnphảicónhữngmôthứcphụcóthểthayđổiliêntụctrongmộtphạmvinàođó. Thoátkhỏitrạngtháinàybằngcáchsuynghĩvềđiềugìđókhácbiệtmộtlúctrướckhitiếp

tục. 4.Tiếptheo,hãysuynghĩvềviệcbạnthựcsựmuốntrởthànhnhưthếnào,trởthànhngười

sẽphảnứngkhác,ngườikhôngcónhượcđiểmnày.Bạnmườngtượngbảnthânmìnhthếnàonếuthayđổiđượcnhưmìnhmongmuốn?Bạnsẽcónhiềuchọnlựahơn,cónănglựchơnvàtiếngầnhơnđếnhìnhảnhconngườimàbạnthựcsựmuốntrởthành.Hìnhảnhnàysẽlàbảnthânbạnvớinhữngphẩmchấtmongmuốnvàkhôngthựchiệnnhữnghànhvinàođó.Hìnhảnhđóphảiphântáchđểmangtínhthúcđẩyvàhấpdẫn.Mộthìnhảnhkhôngphântáchsẽmanglạichobạncảmgiácbạnđãthayđổirồi,vàdođókhôngmanglạichobạnđộnglực. Hãykiểmtraxemhìnhảnhmớiđóphùhợpvớisinhtháixungquanhvàphùhợpvớitính

cáchcủabạn,môitrườngvàcácmốiquanhệkhông.Bạncóthểcầnphảiđiềuchỉnhđôichút

khi“khoácchiếcáomớinày”. Hãynghĩvềnhữngnguồnlựcmàhìnhảnhbảnthânnàysẽcó.Hìnhảnhnàysẽcầnnhững

nguồnlựcđểđốiphóvớinhữngdựđịnhcủahànhvicũ.Hãychắcrằnghìnhảnhnàycânbằng,đángtinvàkhôngdínhchặtvàobấtkỳtìnhhuốngnào.Đảmbảorằnghìnhnàynàyđủcuốnhútđểtạoramộtthayđổirõrệthướngđếnmộttrạngtháitíchcựchơn. Giờhãythoátrakhỏitrạngtháiđóvànghĩđiềugìđókhác.

5.Nắmlấyhìnhảnhđầumốivàlàmnósánghơncũngnhưtohơnnếuđâylànhữngmôthức

phụđượcxácđịnhlàquantrọng.Ởgóctấmhìnhnày,hãyđặtvàođómộthìnhảnhnhỏvàtốicủabảnthânbạn.Giờhãynhanhchóngbiếnhìnhảnhlớnvàsángcủanhượcđiểmkiatrởnênnhỏbévàtốitămtrongkhicùnglúcbiếnhìnhảnhbảnthântovàsánghơn.Tốcđộlànhântốthiếtyếu.Hãychắcrằnghìnhảnhcũmờnhạtdầntrongkhicùnglúcđóhìnhảnhmớipháttriển.Sẽcóíchnếubạnhìnhdunghaythựcsựphátâmmộtâmthanhthểhiệnsựthayđổinày,“Vèo!”hay“Vút!”Hãyđểâmthanhnàythểhiệnniềmhàohứngmàbạnđangcảmnhậnvềviệctrởthànhmộthìnhảnhmới.Hãyxóamànhình.Lặplạithậtnhanhhànhđộngnàynămlần. Bộnãohoạtđộngrấtnhanh.Bạnđãbaogiờphảimôtảmộtquytrìnhchoaiđóvànhận

thấycônàycólàmtheonhữnggìbạnmôtảchưa?Bạnđúngđấy.Côấyđãlàmvậy.(Hãynghĩvềcáicửachínhtrongnhàbạn...đừngnghĩnhanhthế!) Nhanhchóngxóamànhìnhsaumỗilầnvútquabằngcáchhìnhdungrathứgìđókhác.Một

“cúvútđảongược”sẽchỉlàmmấttácdụngcủacúvúttíchcực.Hãychắcrằnghànhđộngnàychỉcótácdụngmộtchiều.Nếukhôngcóhiệuquảsaunămlầnlặplại,đừngtiếptụcthựchiệnthứkhônghiệuquả.Hãysángtạo.Nhữngmôthứcphụthiếtyếucóthểcầnđượcđiềuchỉnhhaycólẽhìnhảnhbảnthânmongmuốnkiakhôngđủsứccuốnhút.Quytrìnhnàysẽcótácdụng.Ngườitỉnhtáonàomuốntiếptụcduytrìnhmộthànhvivấnđềkhicóthểchọnlựacácnănglựcmớiđầyquyếnrũkhông? 6.Khibạnđãthỏamãn,hãykiểmtrakếtquảbằngkỹthuậtđồnghànhtươnglai.Hãynghĩ

vềđầumối.Liệunócóchoraphảnứngtươngtựkhông?NhữngkỹthuậtNLPnhưbộnãohoạtđộngrấtnhanhvàhiệuquả.Chúngtavútbảnthânrấthiệuquảvàotấtcảcáckiểuvấnđềmàkhôngbaogiờnhậnra.Giờchúngtacóthểsửdụngcóchủýcũngquytrìnhđóđểđếnđượcnơinàođólôicuốnhơn.Nhữngkỹthuậtnàychothấybạncóthểnhanhchóngthayđổiđịnhhướngcủamìnhmàkhôngphảichịucăngthẳnghayđauđớn. THAYĐỔITRẬTTỰTHỨHAI

Thayđổitrậttựthứhailàkhicónhiềumụctiêuvàcầnphảixemxétchúnglầnhai.Tấtcả

cácphươngpháptrịliệunhiềukhảnăngđềudínhdángđếnthayđổitrậttựthứhaivìcảmgiáctàigiỏimớihayphảnứngmớisẽcầnđượchỗtrợbởisựpháttriểnvàtáicânbằngtrongphầncònlạicủatínhcách.Thayđổitrậttựđầutiênlàtìnhhuốngphảnứngmớinàytựloliệulấychínhbảnthânnóhayítquantrọngnêncóthểbỏqua. Thayđổitrậttựthứhaiđượcsửdụngtốtnhấtđểmôtảcáigìcầnthiếttrongtrườnghợp

nhữngmụctiêuthứhaiđủmạnhđểcảntrởmụctiêumongmuốnchính.Sáubướctáibốcụclàmộtkỹthuậthiệuquảđểgiảiquyếtnhữngmụctiêuthứhai. MÂUTHUẪNNỘITẠI

Nếucácýkiếnkhácnhaumâuthuẫnlẫnnhau,kỹnăngthươnglượngcóthểđượcsửdụng

giữacácphầntínhcáchkhácnhau.Giảiquyếtmộtvấnđềđòihỏiđạtđượcsựcânbằnghiệntạivàsựcânbằngnàyphảimạnhnhưtrướckia.

Vìcânbằnglàmộttrạngtháiđộngchứkhôngtĩnh,nêncácmâuthuẫnbuộcphảipháttriển

bảnthânchúnggiữacácphầntínhcáchkhácnhauthểhiệnnhữnggiátrị,niềmtinvànănglựckhác nhau. Bạn có thểmuốn những trải nghiệm không tương thích. Có thể có những tìnhhuốngquenthuộckhihànhđộngcủabạnbịcắtngangbởimộtphầntínhcáchvớicácyêucầumâuthuẫn.Nhưngnếubạnkhuấtphục,phầntínhcáchđầusẽkhiếnbạncảmthấytồitệ.Kếtquảthườnglàbạnsẽchẳngtậnhưởnghoạtđộngnào.Khibạnđangthưgiãn,mộtphầntínhcáchkhácsẽgợilênnhữngcáinhìnsinhđộngcủatấtcảcáccôngviệcmàbạnsẽlàm.Nếubạnlàmviệc,tấtcảnhữnggìbạnmuốnlàthưgiãn.Nếudạngmâuthuẫnnàyquenthuộcvàlàmhỏngcảhaihoạtđộng,thìđâylàthờiđiểmngừngcuộcchiến. Giảiphápchomâuthuẫnnộitại

1.Xácđịnhrõràngvàtáchbiệtcácphầntínhcách.Chúngtrôngcóvẻnhưsẽđưaranhững

yêucầumâuthuẫn.Vídụ,mộtphầntínhcáchmuốntựdovàthưthả,phầntínhcáchkháclạimuốnsựantoàncủamộtmụctiêuvữngvàng.Haymộtphầnrấtcẩnthậnvớitiềnbạccònphầnkia lại rấtphungphí.Mộtphầncó thểquan tâmquámứcđếnviệc làmvừa lòngmọingườitrongkhinhữngphầnkháclạikhôngbằnglòngvớinhữngyêucầumọingườiđưara.Mỗiphầntínhcáchsẽđưaranhữngnhậnđịnhtiêucựcvềgiátrịcủacácphầnkia.Vàiphầnđượctạonêntừcácgiátrịcủachamẹbạnvàchúngkhôngthểchungsốngdễdàngvớinhữngphầnđượctạonêntừcáctrảinghiệmcánhânbảnthân.Tấtcảcácphầntínhcáchđềucógiátrịnàođó. 2.Hãyhìnhdungrõràngvềtừngphầntínhcách.Nếucóhaiphầntínhcách,mỗitaybạncó

thểđỡmộtphầntínhcáchhaybạncóthểđặtchúngbêncạnhcáighếbạnđangngồi.Chọnramộthìnhdungbằngthịgiác,thínhgiácvàcảmxúcrõràngchochúng.Cáiđótrôngnhưthếnào?Cảmthấythếnào?Nghethấythếnào?Cónhữngngôntừhaycụmtừnàomôtảđặctrưngcủachúngkhông?Hãychocảhaitínhcáchnàynghiêncứulượcđồthờigiancủabạn,hiệntạivàtươnglai,đểxácđịnhbảnthânchúng,lịchsửcánhânvàđịnhhướngcủachúng. 3.Tìmradựđịnhcủatừngtínhcách.Hãyđánhgiácaodựđịnhtíchcựccủachúng.Dùngkỹ

thuậtbướclênmộtcấpđộcaohơnvìbạnmuốnchúngđồngthuậnvớimộtmụctiêuchung.Nhiềukhảnăngcảhaisẽđồngývớiviệcbạntiếptụcsốngtốtvàcảhaiphảiđồngýđạtđượcmộtthỏathuậnchung.Bắtđầuthươnglươngnhưthểbạnđangđốixửvớinhữngngườithật.Nếucácphầntínhcáchmâuthuẫnnghiêmtrọngvớinhau,thỏathuậnchungduynhấtcóthểlàviệcbạntiếptụctồntại. 4.Hãythươnglượng.Nhữngnguồnlựcnàomàmỗiphầncầncóđểgiúpphầntínhcáchkia

nhậnramốibậntâmcủachúng?Sựđánhđổinàocóthểđượcthựchiện?Làmcáchnàochúngcóthểhợptác?Mỗiphầncầngìởphầnkiađểthỏamãn?Rõràngmâuthuẫncủachúngthựcsựđangcảntrởchúngnhậnramụcđíchcủabảnthân.Hãylàmchomỗiphầnđồngýđưaramộtdấuhiệukhicầngìđó,vídụnhiềuthờigian,quyềnhạn,sựchúýhayđượccoitrọnghơn. 5.Hỏi từngphầnnếu chúng sẵn sànghòahợpvớiphầnkiađểgiảiquyếtvấnđề chung.

Chuyệnchúnghòahợpvớinhaukhôngmangtínhthiếtyếu.Đểchocácphầntínhcáchtáchbiệtcóthểlàýhay(theomộtcáchnóinàođó).Nhưngnếuchúngmuốnhòahợp,hãymangcảhaivàocơthểcủabạntheocáchphùhợp.Nếucácphầntínhcáchđãnằmtrongtaybạn,hãygiữchặtnótheocáchbạncóthểnhìnthấyđượcbằngcáchvỗtay.Sauđótạoramộthìnhảnh,âmthanhhaycảmxúccủaphầntínhcáchmớihòahợpvàmangnóvàotrongbảnthânbạnnhanhnhấttheocáchphùhợp.Hãydànhthờigiancảmnhậnsựthayđổi.Phầntínhcáchmớinàycóthểthíchxemxétlạidòngthờigiancủabạn,táibốcụcnhữngsựkiệnvàtrảinghiệmquákhứtrongkhảnăngtrithứcvàhiểubiếtmớicủabạn. Trongthờigianthươnglượngnày,nhữngphầntínhcáchkháccóthểnổi lên.Mâuthuẫn

càngsâusắcthìviệcnàycàngcónhiềukhảnăngxảyrahơn.Cóthểtấtcảđềucầnthamgiacuộcthươnglượng.BácsĩtâmlýnổitiếngngườiMỹVirginiaSatirtừngsắpxếp“Cácbữatiệctínhcách”nơinhữngngườikhácnhausẽđóngvainhữngphầntínhcáchkhácnhaucủabệnhnhân–ngườisẽchỉđạovởkịchmởkia. Kỹthuậtthươnglượngcủacácphầntínhcáchlàmộtphươngphápđầyquyềnlựcđểgiải

quyếtnhữngmâuthuẫnởmộtmứcđộsâuhơn.Bạnkhôngbaogiờcóthểlàmmâuthuẫnbiếnmất.Trongnhữngphạmvinhấtđịnh,đâylàmộtcáchtốtvàcầnthiếtđểtáicânbằngsơbộ.Sựphongphúvàkỳdiệucủaconngườiđếntừsựđadạngvàsựtrưởngthànhvàhạnhphúctừsựcânbằngvàhợptácgiữacáckhíacạnhkhácnhautrongbảnthânbạn.

CHƯƠNG9.HỌCTHEOHÌNHMẪU Conngườivốndĩlànhữnghọctròtàinăng.Vớirấtnhiềungườitrongchúngta,quátrình

nàychậmlạikhichúngtagiàhơn.Vớivàingười,khảnănghọctậpkhôngsuygiảmtrongcảcuộcđời.Khitrưởngthành,chúngtadạybảnthânmìnhcáchđivànóithôngquachungsốngvớinhữngngườithựchiệnnhữnghànhđộngnày.Trongcuộcsốngthườngngày,chúngtathựchiệncáchànhđộng(nhữngbướcđichậpchữngđầutiên),chúýđếnnhữngkếtquảcủachúngta(gặpphảinhữngchướngngạinhiềulần),vàthayđổinhữnghànhđộngtheođó(họchỏitừngườikhác).Xétvềbảnchất,đây làhànhđộnghọctậpbằngcáchmôhìnhhóa.Trởvềgià,chúngtacókhuynhhướngtáidiễngiảiquátrìnhhọctậptựnhiênnàybằngmộtchuỗinhững“thànhcông”và“thấtbại”nhỏ.Vớisựủnghộcủanhữnghìnhmẫuvànhữngngườiđồngtranglứa,chúngtabắtđầumongchờnhững“thànhcông”vàsợ“thấtbại”.Dườngnhưnỗisợ“làmsai”vượttrêntấtcảmọiyếutốkháclàcáchchúngtahọcđểhạnchếquátrìnhhọctậptựnhiêncủabảnthân.MarkTwainnóirằngchúngtahọcđihọcnóitheocáchchúngtađượcdạyđểđọcvàviết,aicũngphảitrảiquagiaiđoạnđichậpchữngvànóingọngnghịu. Vậythìsựkhácbiệtgiữacáchhọctựnhiênvànhữngcáchkhôngpháthuyhiệuquảlắmlà

gì? Hãy so sánh quá trình học tự nhiên với khám phá đầu tiên về hìnhmẫu của John vàRichard. HÌNHMẪUNLPBẮTĐẦUTHẾNÀO

KhiJohnvàRichardgặpgỡvàtrởthànhbạnbètạiĐạihọcCalifornia,SantaCruznăm1972,

JohnlàGiáosưtrợgiảngngànhngônngữhọccònRichardđanghọcnămcuốiđạihọc.Richardrấtquantâmđến liệuphápGestalt.Ôngđãthựchiệnmộtnghiêncứuvàchiếu lạivàiđoạnphimvềFritzPerlstạinơilàmviệcchongườibạncủamìnhBobSpitzer,ngườisởhữunhàxuấtbảnSáchKhoahọcvàHànhvi.Nhữngcuốnphimnàysauđótrởthànhtài liệuđểviếtcuốnsáchNgườimụckíchtrịliệu. BobSpitzercómộtkhuđấtởSantaCruzvàđãchobạnmìnhmượnsửdụng.KhiđóGregory

BatesonđangsốnggầnkhuvựcnàyvàRichardchuyểnđếnsốngởmộtcănnhàtrongkhuđấtrấtgầnnhàBateson.Richardbắtđầuhướngdẫnnhữngnhómgặpgỡ trị liệubằngphươngphápGestalthàng tuầnvà thuphíngười thamdự5đô-lamột tối.Ông liên lạc lạivới JohnGrindervàthuyếtphụcôngnàythamgiavàonhómtrịliệu. Khi Johnđến,ôngđãbị cuốnhút.Richardbiếtmìnhcó thểvậnhành thànhcôngnhững

nhómGestaltnàynhưngôngmuốnbiếtchínhxáccáchmìnhlàmđượcchuyệnđóvànhữngmôhìnhnàohiệuquả.Cósựkhácbiệtrấtlớngiữaviệccómộtkỹnăngvàbiếtrõcáchbạnthànhcôngvớinó. JohnvàRichardđã thỏa thuậnvớinhau.Richardsẽcho John thấycáchmìnhthựchiệntrịliệuGestaltvàJohnsẽdạylạiRichardđiềuôngđãlàm.Dođó,JohnđãđếnbuổigặpgỡnhómvàotốithứhaiđểmôhìnhhóahànhvicủaRichard,Richardthểhiệnnhữngmôhìnhmàôngcholàquantrọngbằngánhmắtvàcácngữđiệukhácnhau. Johnhọcrấtnhanhchóng.Ôngmấthai thángđểgiảimãnhữnghìnhmẫunàyvàcókhả

năngbiểudiễnynhưRichard.Richardđãtừnglàmcáimàngườitagọilànhóm“táilặpphépmàu”vàotốithứnăm.NhữngngườithamgianhậnđượccácphépmàutươngtựnhưtốithứnămtừJohn–thứmànhữngngườikhácđãnhậnđượctừRichardvàotốithứhai. Sauđó,Richardnhậncôngviệcquansátvàquayphimchươngtrìnhđàotạokéodàimột

thángcủaVirginiaSatirđượctổchứcởCanadachocácchuyêngiatrịliệugiađình.RichardđãgặpVirginiatrướcđâyvàhọđãcómốigiaohảothânthiệnvớinhau.Trongsuốtchươngtrình,ôngởmộtmìnhtrongcănphòngquayphimnhỏcùngvớichiếcmicronốivớiphònghộithảo.Ôngđãchiataingheralàmhaiđểmộttaicóthểkiểmsoátnhữngcấpđộthuâmvànghenhạc

củaPinkFloydbằngtaicònlại.Ởtuầncuốicùng,Virginiađãtổchứcmộttìnhhuốngtưvấnvàhỏinhữngngườithamdựlàmthếnàođểxửlýtìnhhuốngnàythôngquasửdụngnhữnggìbàđãdạychohọ.Nhữngngườithamgiacóvẻbếtắc.Richardnóivọngratừcănphòngcủamìnhvàxử lý thànhcông tìnhhuốngvấnđềkia.VàVirginianói, “Hoàn toànchínhxác”.RichardnhậnrabảnthânmìnhởmộttìnhhuốngkỳlạkhibiếtvềnhữngmôhìnhtrịliệucủaVirginianhiềuhơnbấtkỳaidùkhôngchủýhọcchúngchútnào.JohnđãmôhìnhhóamộtvàimôhìnhcủaVirginiaSatirtừRichardvàkhiếnchúngtrởnênrõràng.Hiệunăngcủachúngđượcnângcao.Lầnnàyhọthựchiệntrịliệuđóchỉtrongbatuầnthayvìhaitháng. Giờhọđãcómộtmôtảképvềtrịliệuhiệuquả;haimôhìnhvừabổsungvừađốilậpnhau:

VirginiaSatirvàFritzPerls.Sựthậthọlàhainhânvậthoàntoànkhácnhauvàkhôngcókhảnăngchungsốnghòathuậntrongcùngmộtcănphòngkhiếnhọtrởthànhnhữngvídụđặcbiệtquýbáu.Nhữngmôhìnhtrịliệuchungcủahọcàngrõhơnvìphongcáchcánhâncủahaingườinàyquákhácnhau. Tiếpđó,haingườitiếptụcmôhìnhhóaMiltonEricksonđểthêmvàobộsưutậpphongphú

nhữnghìnhmẫuthôimiên.Quátrìnhmôhìnhhóanhữngkỹnăngcủacácnhânvậtxuấtchúngtrongkinhdoanh,giáodục,chămsócsứckhỏe…cựckỳhữuíchvàđãpháttriểnnhanhchóngtheochiềurộngcũngnhưchiềusâutừnhữngngàymớibắtđầu. MÔHÌNHHÓA

MôhìnhhóalàhoạtđộngtrọngtâmcủaNLP.NLPlàngànhnghiêncứusựxuấtchúngvàmô

hìnhhóalàquátrìnhlàmrõnhữngmôhìnhhànhvicủasựxuấtchúng.Môhìnhhànhvicủanhữngngườithànhcônglàgì?Làmthếnàonhữngngườinàyđạtđượckếtquảđó?Họđãlàmgìkhácsovớinhữngngườikhôngthànhcông?Sựkhácbiệtnàotạorasựkhácbiệt?Cáctrảlờichonhữngcâuhỏinàyđãtạoratấtcảnhữngkỹnăng,kỹthuậtvàcácphỏngđịnhliênquanđếnNLP. Môhìnhhóacó thểđơnthuầnđượcxácđịnh làquá trình tái tạosựxuấtchúngcủacon

người.Nhữnglýgiảitạisaovàingườixuấtsắchơnnhữngngườikhácthườngđượcgọilàthiêntàibẩmsinh.NLPtránhnhữnglýgiảinàybằngcáchkhámphá làmthếnàochúngtacóthểxuấtsắccàngnhanhcàngtốt.Bằngcáchsửdụngtâmtrívàcơthểmìnhtheocáchcủamộtngườithànhcôngtộtđỉnh,chúngtacóthểngaylậptứclàmtăngchấtlượngcủahànhđộngvàcáckếtquảcủachúngta.NLPmôhìnhhóanhữnggìcóthểbởivìloàingườiđãthựcsựlàmđiềuđó. Quá trìnhmôhìnhhóađầyđủ gồmba giai đoạn.Giai đoạnđầu tiên liênquanđến việc

chungsốngvớimôhìnhcủabạnkhingườikiađangthựchiệnmộthànhđộngkhiếnbạncảmthấythíchthú.Tronggiaiđoạnđầutiênnày,bạntưởngtượngbảnthânngườikiatrongthựctạisửdụngkỹthuậtgócnhìnthứhaivàlàmnhữnggìanhnàylàmchođếnkhibạncóthểđạikháilàmrađượcnhữngkếtquảtươngtự.Bạntậptrungvàocáigìanhnàylàm(hànhvivàhoạtđộngthểchất),làmthếnàoanhnàylàmđượcđiềuđó(chiếnlượctưduybêntrong)vàtạisaolạilàmđiềuđó(nhữngniềmtinvàgiảđịnhhỗtrợ).Cáigìcóthểthuthậpđượctừquansáttrựctiếp.Bạncóthểkhámpháralàmthếnàovàtạisaobằngcáchđặtcâuhỏi. Tronggiaiđoạnthứhai,bạnphảiloạibỏmộtcáchcóhệthốngnhữngyếutốcủahànhvi

trongmôhìnhđểthấyđượcđiềutạorasựkhácbiệt.Nếubạnbỏcáigìđóranhưngkhôngcónhiềukhácbiệtthìcáiđókhôngcầnthiết.Nếubạnbỏcáigìđórakhiếntạoramộtkhácbiệttrongkếtquảnhậnđượcthìđólàmộtphầnthiếtyếutrongmôhình.Bạnlọclạimôhìnhvàbắtđầuhiểunómộtcáchcóýthứctronggiaiđoạnnày.Cáchthứcnàyđốilậpvớinhữngmôhìnhhọctậptruyềnthống.Cáchhọctruyềnthốngthêmvàomỗilầnmộtmảnhkiếnthứcchotớikhibạnbiếtđầyđủ.Tuynhiên,vớicáchnàybạnkhôngthểdễdàngbiếtđượccáigìthiếtyếu.Môhìnhhóa,nềntảngcủaviệchọctậptăngtốc,thunhậntấtcảcácyếutốvàloạibỏbớtđểtìmra

yếutốnàocầnthiết. Giaiđoạncuốicùnglàthiếtkếmộtphươngphápđểdạykỹnăngnàychongườikhác.Một

giáoviêngiỏicókhảnăngtạoramôitrườngđểhọcsinhcủacôtựhọccáchlàmthếnàođạtđượckếtquả. Nhữngmôhìnhđượcthiếtkếđơngiảnvàcóthểthửnghiệm.Bạnkhôngcầnphảibiếttại

saochúnghiệuquảcũngnhưbạnkhôngcầnhiểutạisaohaycáchthứcmộtchiếcxehơivậnhànhđểcóthểláixe.Nếubạnlạctrongmêcungcủahànhviconngười,bạncầncómộtbảnđồđểtìmthấyđườngrachứkhôngphảimộtphântíchtâmlýtạisaobạncầntìmlốithoátkhỏimêlộ. Môhìnhhóatrongbấtkỳlĩnhvựcnàocũngchoranhữngkếtquả,kỹthuậtvànhữngcôngcụ

caocấphơnchoviệcmôhìnhhóa.NLPcótínhlantruyềnvìnhữngkếtquảcủachúngcóthểđượcứngdụngđểkhiếnNLPthậmchícònhiệuquảhơn.NLPlàmột“chươngtrìnhtựkhởiđộng”chopháttriểncánhân.Bạncóthểmôhìnhhóanhữngtrạngtháisángtạovàtàigiỏi,dođóbạncókhảnăngsửdụngchúngtùyý.Vàvớiviệccóthểsửdụngnhiềucảmgiáctàigiỏivàsángtạohơn,bạncóthểtrởnêntàigiỏivàsángtạohơn… Nếumôhìnhhóathànhcông,bạnsẽcóđượckếtquảtươngtựnhưnhânvậthìnhmẫucủa

bạnvàbạnkhôngphảilàmmộthìnhmẫuxuấtchúng.Đểbiếtđượcmộtngườisángtạotớimứcnàohaylàmthếnàongườinàylạitrởnênchánnản,bạnhãyhỏicùngcâuhỏithenchốtđó.“Nếutôiphảithaythếvịtrícủaanhtrongmộtngày,tôiphảilàmgìđểcóthểsuynghĩvàhànhđộngnhưanh?” Mỗingườimangtheonhữngcảmgiáctàigiỏiđộcđáovàtínhcáchriêngcủamìnhvàoviệc

mìnhlàm.BạnkhôngthểtrởthànhEinstein,BeethovenhayEdison.Đểcóđượcthànhtíchvàtưduychínhxácnhưhọ,bạnsẽcầncấutạothểchấtvàlịchsửcánhânđộcnhấtcủahọ.NLPkhôngnóirằngtấtcảmọingườiđềucóthểtrởthànhEinstein,tuynhiênaicũngcóthểtưduynhưEinsteinvàứngdụngnhữngcáchtưduymàngườinàylựachọnvàocuộcsốngcủamình;làmđượcđiềunày,bạnsẽtiếngầnhơnđếncáithiêntàicánhânđầyđủvàsựbiểuhiệnxuấtchúngđộcđáocủariêngmình. Tómlại,bạncóthểmôhìnhhóabấtkỳhànhvinàocủaconngườinếubạncóthểlĩnhhội

đượcniềmtin,cấutạothểchấtvàcácquátrìnhsuynghĩđặctrưngđólànhữngchiếnthuậtnằmphíasaucáchànhvi.Trướckhitiếptụckhámpháchitiết,cầnphảinhớrằngchúngtachỉmớichạmđếnđượcvùnglãnhthổbềmặtcủatiềmnăngtươnglairộnglớnmàchúngtacó. NIỀMTIN

Nhữngniềmtinmàchúngtacóvềbảnthân,ngườikháchaythếgiớiảnhhưởnglớnđến

chấtlượngtrảinghiệmcủachúngta.Vì“hiệuứngtiênđoántựứng”nênnhữngniềmtinảnhhưởnghànhvi.Chúngcóthểhỗtrợhaycảntrởnhữnghànhvinhấtđịnh.Đâylàlýdovìsaomôhìnhhóaniềmtinlạiquantrọngnhưvậy. Mộttrongnhữngcáchđơngiảnnhấtđểmôhìnhhóaniềmtincủanhữngngườixuấtchúng

làhỏitạisaohọlàmcáihọđanglàm.Câutrảlờisẽđầynhữngthôngtinvềniềmtinvàgiátrịcủahọ.Cómột câuchuyệnvềmột cậubéởRomedànhnhiềugiờ liềnchămchúxemmộtngườiđànônglàmviệc.Cuốicùng,cậubéhỏi,“Thưangài,vìsaongàilạiđậpcụcđáđóvậy?”Michelangelonhìnlênvàtrảlời,“Vìcómộtthiênthầnởbêntrongvàmuốnthoátrangoài.” Nhìnchungniềmtincóbadạngsau.Chúngcóthểlàniềmtinvềýnghĩacủasựviệc.Vídụ,

nếubạntinrằngcuộcsốngvềcơbảnlàmộtcuộcvậtlộnđầycạnhtranhvàsauđólàcáichếtthìnhiềukhảnăngbạnsẽcómộttrảinghiệmcuộcđờirấtkhácnếutinrằngcuộcsốnglàmột

trườnghọctinhthầnvớirấtnhiềubàihọchữuíchvàphongphú. Cũngcóthểlànhữngniềmtinvềnguyênnhân(nhânquả),vàdođótạoranhữngquytắc

chúngtachọnđểcùngchungsống.Haymột lầnnữachúngcóthể làniềmtinvềđiềuquantrọngvàđiềuquantrọngnhấtđểtạoranhữnggiátrịvàtiêuchuẩncủachúngta. Trongquátrìnhmôhìnhhóa,bạnmuốntậptrungvàonhữngniềmtinliênquanvàmang

tínhkhuyếnkhíchnhấtvềnhữngkỹnăngvànănglựccụthểmàbạnquantâm.Vàicâuhỏihayđểkhơigợiniềmtinvànhữngẩndụlà: 1.Saobạnlạilàmđiềubạnđanglàm?

2.Điềunàycóýnghĩathếnàovớibạn?

3.Chuyệngìxảyranếubạnkhônglàmđiềuđó?

4.Nónhưthếnào?Bạnsosánhnóvớicáigì?

5.Nótraochobạnsứcmạnhgì?

Khiđãtìmranhữngniềmtinchomôhìnhcủabạn,bạncóthểbắtđầuthínghiệmchúngcho

bảnthânmình.Khibạnđixahơnnhữnghiểubiếtđơngiảnvàthựcsự“thửmộtniềmtin”để“thấychúngphùhợpthếnào”,thìsựkhácbiệtcóthểrấtsâusắc.Bạnthínghiệmbằngcáchhànhđộngtrongmộtkhoảngthờigiannhưthểniềmtinnàyđúngvàlưuýnhữngthayđổikhibạnlàmvậy.MộttrongnhữngniềmtincốtlõicủaEinsteinlàvũtrụlàmộtnơithânthiện.Hãytưởngtượngthếgiớisẽkhácthếnàonếubạnhànhđộngnhưthểniềmtinnàyđúng. Bạnsẽhànhđộnggìnếubạntinvàođiềuđó?

Bạnsẽhànhđộngkhácrasao?

Bạnsẽcónănglựcnàokhác?

Nếubạnnhậnracảntrởduynhấtgiữabạnvớiđiềubạnmuốnlàmộtniềmtin,thìbạncó

thểbắtđầuchấpnhậnmộtniềmtinmớibằngcáchhànhđộngnhưthểnóđúng. CẤUTẠOTHỂCHẤT

Hãytưởngtượngtronggiâylátrằngbạnđangnhìnvàomộtbésơsinh.Khibénhìnbạn,

mắtmởto,bạntươicườivớibé.Bérúcríchtrongvuisướngvàmỉmcườilạivớibạn.Bằngcáchbắtchướchoạtđộngthểchấtcủabạn,trongvídụnàylànụcười,béđãtrảinghiệmniềmvuisướngcủabạnbằngcáchquansátnó.Hiệntượngnàyđượcbiếtđếnvớitêngọisự tiêukhiển–tìnhhuốngmànhữngđứatrẻbắtđầubắtchướcchínhxáccácbiểuhiện,môhìnhhaychuyểnđộngcủanhữngngườixungquanhtrongvôthức.Khitrưởngthành,saochépnhữngbiểuhiện,giọngnóivàchuyểnđộngcủanhữngngườixungquanhcó thểchochúng takhảnăngsaochéptrạngtháinộitâmcủahọ–thứsẽchophépchúngtatiếpcậnnhữngnguồnlựccảm xúc chưa được khai thác trước đây.Hãy dành ít phút suy nghĩ vềmột ngườimà bạnngưỡngmộhaytôntrọng.Tưởngtượngcáchanhnàyngồiđọcsách.Anhnàythởthếnào?Cónhữngbiểuhiệnnàotrênkhuônmặt?Giờhãyđiềuchỉnhcơthểbạnchođếnkhibạnngồivàthởgiốngvớinhữngbiểuhiệnđó.Hãylưuýđếnnhữngsuynghĩvàcảmgiácphátsinhkhithựchiệnhànhđộngnày. Vớivàikỹnăng,saochépnhữngchuyểnđộngcơthểcóthểlàphầnquantrọngnhất.Vídụ,

đểmôhìnhhóamộtvậnđộngviêntrượttuyếtxuấtsắc,bạnsẽquansátanhnàytrượttuyết

chođếnkhibắtđầudichuyểncơthểmìnhtheocáchtươngtự.Hànhđộngnàysẽchobạntrảinghiệmvềviệcnónhưthếnàokhilàmđiềumàanhnàylàmvàbạncóthểcómộtvàithấuhiểutrựcquanvềviệcnónhưthếnàokhitrởthànhngườinhưthếhayítnhấtlàởtrongcơthểđó.Bằngcáchsaochépchínhxáccácmôhìnhchuyểnđộng,tưthếvàkiểuthở,bêntrongcủabạnsẽbắtđầucảmgiácgiốngnhưanhta.Bạnsẽtiếpcậnđượcnhữngnguồnlựcmàanhnàyphảimấtnhiềunămđểkhámphárađược. CHIẾNTHUẬT

Chiếnthuậtsuynghĩcólẽlàcấuphầnítrõràngnhấttrongmôhìnhhóa.Vìlýdođó,chúng

tasẽnghiêncứusâucácchiếnthuậttrướckhitiếptụcnghiêncứucáckhíacạnhkháccủamôhìnhhóa. Chiếnthuậtlàcáchbạnsắpxếpnhữngsuynghĩvàhànhviđểhoànthànhmộtnhiệmvụ.

Chiếnthuậtluônnhắmđếnmộtmụctiêutíchcực.Chúngcóthểđượcmởhaytắtbởinhữngniềmtin;đểthànhcôngtrongmộtnhiệmvụ,bạncầnphảitinvàokhảnăngthựchiệnnhiệmvụcủamình,nếukhôngbạnsẽkhônghoàntoàncamkếtvớibảnthân. Bạncũngphảitinrằngbạnxứngđánglàmđiềuđóvàsẵnsàngđónggópvàonhiệmvụđó

nhữngsựrènluyệnvàchuẩnbịcầnthiết.Bạncũngphảitinrằngnhiệmvụnàyđángđểthựchiện.Nhiệmvụphảiđicùngsựthíchthúhaytòmòcủabạn. Chiếnthuậtchúngtasửdụnglàmộtphầncủanhữngphễulọcnhậnthức,chúngquyếtđịnh

cáchchúngtanhìnnhậnthếgiới.Cómộttròchơichothấyrấtrõđiểmnày.Hãyđọcnhữngcâudướiđâyvàđếmxembạnthấykýtự“F”baonhiêulần. FINISHEDFILESARETHERE-

SULTOFYEARSOFSCIENTIF-

ICSTUDYCOMBINEDWITHTHE

EXPERIENCEOFMANYYEARS.

Dễkhông?Điềulýthúởđâylànhữngngườikhácnhaunhìnthấysốlượngkýtự“F”khác

nhauvàtấtcảđềuchorằngmìnhđúng.Vàđúnglànhưvậy,mỗingườiđềuđúngtrongthựctạiriêngcủamình.Hầuhếtmọingườinhìnthấybakýtự“F”khixemqualầnđầutiên,vàingườithấynhiều“F”hơn.Hãynhớrằng,nếuđiềubạnđanglàmkhôngpháthuytácdụng,hãylàmkhácđi.Thựcralàhãylàmgìđórấtkhácbiệt.Hãyđọcngượclạicâutrêntừngchữmột.Baonhiêukýtự“F”bạnnhậnralầnđầutiênvàbaonhiêubạnnhậnratrongvôthức? Lýdobạnbỏquavàikýtựnhiềukhảnănglàvìbạnđọcnhữngtừtrongcâuchobảnthân

mìnhnghevàdựavàoâmthanhcủakýtự“F”đểpháthiệnrasựcómặtcủachúng.“F”cóthểphátâmthành“V”trongtừ“of”.Ngaykhibạnnhìnvàotừngtừmộttheohướngngượclạithìnhữngkýtựkhôngliênkếtvớinhauđểtạothànhmộttừquenthuộcnữa,kýtự“F”cóthểđượcpháthiệndễdàng.Chúngtôihỏibạnnhìnthấy“F”baonhiêulầnchứkhôngphảibạnnghethấychúngbaonhiêulần.Thếgiớidườngnhưthayđổikhichúngtathayđổichiếnthuậtcủamình. CÔNGTHỨCTHÀNHCÔNG

Đểhiểucácchiếnthuật,hãynghĩđếnmộtbếptrưởng.Nếubạnsửdụngcôngthứccủaông

này,bạnsẽcókhảnăngnấungonnhưônghayngongầnbằngông.Mộtchiếnthuậtlàmộtcôngthứcthànhcông.Đểnấuđượcmộtmónăncómùivịtuyệtvời,bạncầnbiếtbađiềucơbảnsau.

Bạncầnbiếtnguyênliệulàgì.Bạncầnbiếttừngloạinguyênliệuphảidùngbaonhiêuvàchấtlượngcủachúng.Vàbạncầnbiếtthứtựchínhxáccủatừngbước.Cáibánhsẽrấtkhácnếubạnbỏtrứngvàotrước,tronghaysaukhibạnbỏvàolònướng.Thứtựthựchiệntrongchiếnthuậtrấtquantrọngngaycảkhitấtcảmọiviệcdiễnrachỉtrongtíchtắc.Nguyênliệucủamộtchiếnthuậtlàcáchệthốnghìnhdungvàsốlượngcũngnhưchấtlượnglànhữngmôthứcphụ. Đểmôhìnhhóamộtchiếnthuật,bạncần:

1.Nguyênliệu(hệthốnghìnhdung)

2.Sốlượngvàchấtlượngcủatừngnguyênliệu(môthứcphụ)

3.Thứtựcủacácbước

Giảsửbạncómộtngườibạncókỹnăngrấtgiỏitrongmộtlĩnhvựcnàođó.Cóthểlàthiếtkế

nộithất,muasắmquầnáo,dạytoán,thứcdậysớmvàobuổisánghaytrởthànhlinhhồncủabuổitiệc.Yêucầungườibạnkiahoặclàthựchiệnlạihànhvihoặclàsuynghĩlạivềthờiđiểmanhtalàmviệcđó.Hãychắcrằngbạncóquanhệvàanhtađangtrongtrạngtháikhôngphântáchnhấtquán. Đặtcâuhỏi,“Điềuđầutiênanhlàmhaysuynghĩtrongtìnhhuốngnàylàgì?”Nósẽlàđiều

gìđóhọthấy(V),nghe(A)haycảmgiác(K). Khibạncóđượccâutrảlời,hãyhỏi,“Điềutiếptheoxảyralàgì?”Tiếptụcchođếnkhibạn

đixuyênsuốtcảtrảinghiệm. ThôngquasửdụngSiêumôhình,nhữngcâuhỏivàquansátcủabạnsẽgiúpbạntìmra

đượchệthốnghìnhdungnàongườibạnkiađangsửdụngvàtheothứtựnhưthếnào.Sauđó,hãyhỏivềcácmôthứcphụcủatấtcảcácbiểuhiệnhìnhdungVAKmàbạnđãkhámpháđược.Bạnsẽnhậnthấycácdấuhiệucủamắtvànhữnggiảimãtrongviệcđịnhhướngcâuhỏicủabạn.Vídụ,nếubạnhỏi,“Điềugìsẽxảyratiếptheo?”vàngườikiatrảlời,“Tôikhôngbiết”,rồinhìnlên,thìbạncóthểđặtcâuhỏiliệuhọcóđangthấynhữngbứctranhtrongtâmtrínàokhôngvìbướctiếptheongườinàycóthểhìnhdungrabứctranh.Nếubạnhỏivàngườikiatrảlời,“Tôikhôngbiết,nóchỉlàcóvẻrõràngvớitôi”,thìbạnsẽlạihỏivềnhữngbứctranhtrongtâmtrí. Trongchiếnthuật,cácgiácquancóthểđượchướngrathếgiớibênngoàihaysửdụngbên

trong.Nếuđượcsửdụngbêntrong,bạnsẽcókhảnăngkhámpháranếuchúngđượcsửdụngđểnhớlạihaytạodựngnhữngcáimớibằngcáchquansátdấuhiệutiếpcậnbằngmắt. Vídụ,ngườinàođócómộtchiếnlượctạođộnglựcbắtđầubằngcáchnhìnvàocôngviệc

màmìnhphảilàm(hìnhảnhbênngoài)(Ve).Sauđóanhnàytạodựngmộthìnhảnhvềcôngviệcđãđượchoànthànhbêntrong(hìnhảnhbêntrongđượctạodựng)(Vic),cómộtcảmxúctốt(cảmxúcnộitâm)(Ki)vànóivớibảnthânrằngtốthơnnênbắtđầuthựchiệnnó(độcthoạinộitâm)(Aid).Nếubạnmuốnđộngviênngườinày,bạnnênnóigìđónhư,“Hãynhìnvàocôngviệcnày,suynghĩxembạncảmthấythỏamãnthếnàokhihoànthànhnó,đâynày,(chữhere=đâynàyđồngâmvớihear=nghenày),bạnnênbắtđầuthìhơn.” ChiếnthuậttổngthểVe>Vic>Ki>Aid

Bạncầnphảisửdụngmộtcáchthứctiếpcậnrấtkhácbiệtvớiaiđónhìnvàocôngviệc(Ve)

vàtựhỏibảnthân(Aid),“Chuyệngìsẽxảranếutôikhônghoànthànhcôngviệcnày?”Anhnàyxâydựngnhữnghệquảkhảdĩ(Vic)vàcảmthấytồitệ(Ki).Ngườinàymuốntránhnhữngcảmgiácvàhệquảkiadođóanhbắtđầucôngviệc.Ngườiđầutiêntheođuổicảmgiáctíchcực.

Ngườithứhaitránhnécảmgiáctồitệ.Bạncóthểkhíchlệngườithứnhấtbằngcáchđưaratươnglaihấpdẫnvàthúcđẩyngườithứhaibằngcáchđedọa. Tấtcảnhữnggiáoviên,giámđốc,chuyênviênđàotạođềucầnđộngviênngườikhác,dođó

việcnắmbắtđượcnhữngchiếnthuậtnàyrấthữuích.Aicũngcómộtchiếnthuậtmuahàngvànhữngnhânviênkinhdoanhgiỏi sẽkhôngnói chuyệnvới tất cảmọingười theomộtkiểugiốngnhau.Vàingườicầnthấysảnphẩm,thảoluậnvớibảnthânhọchođếnkhicóđượccảmgiácmìnhmuốn.Nhữngngườikháccóthểcầnnghevềsảnphẩmđó,cảmnhậnrằngmuanólàmộtýhayvàhìnhdungbảnthânmìnhđangsửdụngsảnphẩmđótrướckhimua.Nhữngnhânviênkinhdoanhgiỏithayđổicáchthứctiếpcậnsaochophùhợpnếuhọthựcsựmuốnlàmhàilòngkháchhàng. Việchiểuvàphảnứngtrướcnhữngchiếnthuậthọctậpkhácnhaucủatrẻemlàđiềucần

thiếtđốivớigiáoviên.Vàiđứatrẻcóthểcầnnghegiáoviêngiảnggiảivàsauđótạoranhữnghìnhảnhnộitâmđểhiểumộtkháiniệm.Mộthìnhảnhcóthểđánggiáhàngnghìnchữnhưngđiềunàyphụthuộcrấtnhiềuvàochủthểquansáthìnhảnhđó.Vàihọcsinhmuốnđọchàngnghìnchữmộtngày.Mộtgiáoviênkhẳngđịnhrằngchỉcómộtcáchhọcduynhấtchínhlàđangkhẳngđịnhmọingườinênsửdụngchiếnthuậtcủavịgiáoviênnày.Suynghĩnàykhiếnnhữnghọcsinhkhôngcóchungchiếnthuậtcảmthấyrấtkhóhọc. Nhữngngườibịmấtngủcóthểhọctậpmộtchiếnthuậtđểđingủ.Họcóthểbắtđầubằng

việctậptrungvàonhữngcảmxúcthưgiãncơthể(Ki)trongkhiđangtựđộcthoạinộitâmvớimộtchấtgiọngchậmchạp,uểoải(Aid)rằngbạncảmthấythoảimáithếnào.Chiếnthuậthiệntạicủahọcóthểliênquanđếnviệctậptrungchúýđếntấtcảnhữngcảmgiáckhôngthoảimáitrongkhilắngnghemộtgiọngnóiồnàololắngtừnộitâmmáchbảohọrằngviệcđingủkhókhănthếnào.Thêmvàonhữnghìnhảnhchuyểnđộngnhanh,sángrõvàđầymàusắclàmộtchiếnthuậtrấttốtđểthức,kháđốilậpvớicáihọmuốn. Cácchiếnthuậttạoranhữngkếtquả.Cóphảichúnglànhữngkếtquảbạnmuốnhaykhông?

Bạncóđếnđượcnơimìnhmuốnđihaykhông?Bấtkỳchiếnthuậtnào,nhưmộtchuyếntàu,cũngsẽpháthuyhiệuquảrấthoànhảonhưngnếubạnlênnhầmchuyếntàu…bạnsẽđếnnơinàođómàbạnkhôngmuốn.Đừngđổthừachocontàu. CHIẾNTHUẬTÂMNHẠC

Mộtvídụrõràngcủamộtvàinhữngýtưởngnàyxuấtpháttừmộtnghiêncứuđượctiến

hànhbởimộttácgiảtrongkhiđangnghiêncứucáchthứccácnhạcsĩghinhớâmnhạc;làmthếnàohọcókhảnăngghinhớnhữngchuỗiâmthanhchỉsaumộthayhailầnnghe.Nhữnghọcsinhđượcyêucầuvỗtayhayhátlạimộtđoạnnhạcngắnvàchiếnthuậtcủahọđượckhơigợibằngcáchđặtnhữngcâuhỏi,quansátdấuhiệutiếpcậnvàchúýnhữnghìnhmẫu. Nhữnghọcsinhthànhcôngnhấtcóchungvàimôhình.Họluônsửdụngmộttưthế,vịtrí

mắtvàkiểuthởnhấtđịnh,thườnglàvớitưthếđầunghiêngvềmộtbênvàmắtnhìnxuốngtrongkhinghe.Họđiềuchỉnhcơthểmìnhtheotiếngnhạc. Khilắngnghe,(Ae),họcóđượccảmgiácchungchođoạnnhạc(Ki).Hiệntượngnàythường

đượcmôtảlà“tâmtrạng”hay“dấuấn”củađoạnnhạc.Cảmgiácnàyđạidiệnchocảđoạnnhạccũngnhưmốiquanhệgiữanóvớikhúcnhạcđó. Bướctiếptheolàhìnhthànhvàidấuhiệnhìnhdungbằnggiácquanthịgiácchođoạnnhạc.

Hầuhếthọcsinhtưởngtượngramộtdạngbiểuđồvớitrụcdọcđạidiệnchosựlênxuốngcủacaođộvàtrụcngangđạidiệnchotrườngđộ(Vic). Đoạnnhạccàngdàihaykhóhơn,thìhọcsinhcàngphụthuộcvàohìnhảnhdẫndắtnàyhơn.

Hìnhnàylúcnàocũngsáng,rõràng,hộitụvàgiữởmộtkhoảngcáchthoảimáiđểđọc.Vàisinhviênhìnhdungramộtđoạnnhạcvớichínhxácnhữngnốtnhạccaothấpnhưtrongmộtbảnhợpâm,nhưngđiềunàykhôngthiếtyếu. Cảmgiác,âmthanhvàhìnhảnhđượctạodựngtừlầnngheđầutiên.Cảmgiáctạoramột

bốicảnhchungchohìnhảnhchitiết.Nhữnglầnnghesauđượcsửdụngđểđiềuchỉnhnhữngphầnchưarõràngcủagiaiđiệu.Giaiđiệucàngkhóthìnhữngcảmgiácvàkýứchìnhảnhcàngquantrọng.Cácsinhviênnghelạiâmthanhtrongđầungaysaukhichấmdứttheoâmđiệunguyênbảnvàthườngởtốcđộnhanhhơnkhágiốngvớiviệctuanhanhmộtđoạnphim(Aic). Tấtcảsinhviênđềunghelạigiaiđiệuthườngtheoâmđiệunguyênbản(Air)trongkhihát

lạigiaiđiệuđó.Họcũngthườnghồitưởnglạihìnhảnhvàgiữcảmxúcchungtrongđầu.Hànhđộngnàychohọbacáchđểlưutrữvàkhôiphụcđoạnnhạc.Họchiađoạnnhạcrathànhtừngphầnnhỏhơnvàchúýđếnnhữngđoạnlặpcaođộvànhịpđiệu.Chúngđượcghinhớbằnghìnhảnhthậmchíngaysaulầnngheđầutiên. Ghinhớâmnhạcdườngnhưliênquanđếnkýứcthínhgiácmạnhnhưngnghiêncứunàycho

thấynóliênquanđếncảmgiác.Ghinhớlàviệcnghelạihìnhảnhthểhiệncảmgiácvềgiaiđiệu.Họnghegiaiđiệu,tạoracảmgiácđểđạidiệnchotổngthểgiaiđiệuđóvàsửdụngđiềunghevàcảmnhậnđượcđểvẽramộthìnhảnhvềđoạnnhạc. ChiếnthuậtcơbảnlàAe>Ki>Vic>Ai.Chiếnthuậtnàyminhhọamộtvàiđiểmchungtrong

việcnhớvàhọchiệuquả.Càngnhiềuhìnhdungbạncóvềcáibạnhọc,bạncàngcónhiềukhảnăngđểnhớnó.Bạncàngcốnghiếntâmtríthìkýứccủabạncàngtốthơn.Nhữngsinhviêngiỏinhấtcũngcókhảnăngdichuyểnqualạigiữanhữnghệthốnghìnhdung,thỉnhthoảngtậptrungvàocảmgiác,thỉnhthoảngvàohìnhảnhtùytheoloạiâmnhạchọđượcnghe.Tấtcảsinhviênđềutinvàonănglựcbảnthân.Thànhcôngcóthểđượctómtắtlạilàsựcamkết,niềmtinvàlinhđộng. Trướckhirờikhỏichủđềchiếnthuậtâmnhạc,dướiđâylàmộtđoạntríchđầyquyếnrũtừ

mộtláthưcủaWolfgangAmadeusMozartvềcáchthứcsángtáccủaông: Tấtcảnhữngđiềunàythắplênngọnlửatronglinhhồntôivàvớiđiềukiệntôikhôngbịlàm

phiền,chủđềcủatôitựtănglên,trởnêntrậttựvàxácđịnh,vàcáitổngthểdùdàinhưnghầunhưđầyđủvàhoàntấttrongtâmtrítôi,đểtôicóthểxemxétchúngnhưmộthìnhảnhđẹphaymộtbứctượngmỹmiềubằngmộtcáinhìn.Tôicũngkhôngnghetrongtrítưởngtượngcủamìnhtừngphầnkếtiếpnhaumànghetấtcảmộtlần.Thậtlàmộtsựsungsướngmàkhôngthểtảnổi! TừmộtláthưcủaMozartviếtnăm1789,

tríchdẫnbởiE.Holmes

CuộcđờicủaMozart,baogồmnhữngláthưcủaông

NXBCHAPMANVÀHALL,1878

CHIẾNTHUẬTTRÍNHỚ

Trínhớcủabạncótốtkhông?Đâylàmộtcâuhỏimẹovìtrínhớlàmộtsảnphẩmcủamô

hìnhdanhtừhóa,bạnkhôngthểthấy,nghehaychạmvàođược.Quátrìnhghinhớrấtquantrọng.Danhtừhóalànhữnghànhđộngbịđóngbăngtạimộtthờiđiểm.Trínhớlàtĩnh,bạnkhôngthểgâyảnhhưởngđếnnó.Tốthơnhãynhìnvàocáchbạnghinhớvàcáchbạncóthểcảithiệnquátrìnhnày.

Chiếnthuậttrínhớcủabạnlàgì?Bạnghinhớchuỗikýtựsaunhưthếnào?(Vàhãygiảvờ

tronggiâylátrằngviệcghinhớchuỗinàyrấtquantrọng.) DJW18EDL4IS

BạncóBAMƯƠIGIÂYBẮTĐẦUTỪBÂYGIỜ…

Hếtgiờ.

Gậptrangsáchlại,hítmộthơithậtsâuvàviếtrachuỗikýtựkia.

Kếtquảthếnào?Vàquantrọnghơn,dùkếtquảlàthếnàothìbạnđãlàmgì?

Mườihaikýtựvượtkhỏinănglựcghinhớnhưnhữngđơnvịriêngbiệtcủatâmtríýthức.

Bạncầnmộtchiếnthuậtđểgomchúnglạithànhcácnhómnhỏhơnđểnhớđượctấtcả. Bạncóthểlặpđi lặplạichuỗikýtựtrênđểhìnhthànhmộtcuộnbăng(Ai).Nhữngcuộn

băngtồntạitrongkhoảngthờigianrấtngắn.Bạncóthểsẽnhẩmlạichuỗikýtựđótheonhịp.Bạncóthểviếtnóra(Ke).Bạncóthểnhìnnórấtkỹvàhìnhdunglạitrongtâmtrí(Vic)trongkhimắtbạnnhìnlênchếchsangtrái.Cólẽbạnsửdụngmàusắchaymộtmôthứcphụkhácđểgiúpghinhớhìnhảnhnộitâm. Nhữnghìnhảnhđượclưutrữtrongtrínhớdàihạn,cáccuốnbăngđượclưutrữtrongngắn

hạn.Nếubạnsửdụngbàikiểmtranàyvớiaiđóbạnbiết,bạnchắcsẽcókhảnăngbiếthọđangdùngchiếnthuậtgìmàkhôngcầnhỏi.Bạncóthểnhìnthấymôihọchuyểnđộngkhôngphátraâmthanhhaythấymắthọquétqualại.Cólẽhọcườikhicónhữngliêntưởngthúvị. Mộtcáchrấthữuíchlàchochuỗisốngẫunhiênnàymộtýnghĩa.Vídụ,cóthểdịchnóthành

DonJuan(sốngởW1)8ed(ghét)L(địangục)cho(4)21giây.Sửdụngnửaphútgánchochuỗikýtựnàymộtýnghĩalàmộtcáchtốtđểghinhớ.Tốtvìphươngphápnàyphùhợpvớicáchhoạtđộngtựnhiêncủabộnão.NếubạnvẽramộthìnhảnhnộitâmvềDonJuanởĐịaNgục…,bạnchắcsẽkhôngthểquênchuỗikýtựchođếncuốichươngnàydùbạncócốquênđi. RobertDiltskểmộtcâuchuyệnvềmộtngườiphụnữmôtảchiếnthuậtcủabàtrongmột

hộithảothaodiễn.Chuỗikýtựlà:A2470558SB.BàlàmộtđầubếpcủaCordonBlue.Đầutiênbànóinóbắtđầuvớikýtựđầutiêntrongbảngchữcái.Sauđóđếnsố24:độtuổimàbàtốtnghiệpvàtrởthànhđầubếp.Sauđóđến705.Consốđócónghĩalàbàđãtrễbữasángnămphút.Số58khónhớdođóbàđãnhìnnóbằngnhữngmàusắckháctrongtâmtrímình.Snằmriêngdođóbàkhiếnnótolớnhơn:S.VàkýtựcuốicùnglàB,kýtựthứhaitrongbảngchữcóliênkếtvớikýtựAbanđầu. Giờ…gấpcuốnsáchlạivàviếtrachuỗikýtựvàsốkia.Đừngquênkýtựtohơnnhữngkýtự

khác… Chắcbạnđãnhớrấtchínhxác.Vàbạnthậmchícònkhôngcầnnỗlực.Bạncóthểnhớmà

khôngcầnnỗlực,vậynếubạnnỗlựcthìcóthểlàmđượcnhữnggìnữa? Tệhơirấtnhiều.Nỗlựcsửdụngnănglượngtinhthầnvàbảnthântừđóđãđượctiênđoán

trướclàmộtnhiệmvụkhókhănvànhiềukhảnăngthấtbại.Bạncàngnỗlựcthìnócàngkhókhăn.Chínhnhữngnỗlựccủabạnbiếnthànhràocản.Mộtchiếnthuậtcóhiệuquảcaosẽbiếnviệchọctrởnêndễdàngvàkhôngtốnsức.Mộtchiếnthuậthiệuquảthấpkhiếnnókhókhănhơn.

Họccáchhọclàkỹnăngquantrọngnhấttronggiáodụcvàcầnđượcdạytrongbuổihọcđầutiêntrênlớp.Hệthốnggiáodụctậptrunghầuhếtvàoviệcdạycáigì,chươngtrìnhgiảngdạy,vàbỏđiquátrìnhhọc.Điềunàytạorahaikếtquả.Đầutiên,nhiềuhọcsinhgặpkhókhănkhichọnlọcthôngtin.Thứhai,thậmchíngaycảkhihọhọcđược,nócórấtítýnghĩavìthôngtinđóđãbịđemrakhỏibốicảnhcủanó. Khôngcómộtchiếnthuậthọctậpthìhọcsinhdễtrởthànhnhữngconvẹtthôngtinmãi

mãiphụthuộcvàongườikhácđểcóđượcthôngtin.Họcókhảnăngtiếpnhậnthôngtinnhưngkhôngcókhảnănghọctập.Họctậpbaogồmghinhớvàhiểu:đặtthôngtinvàobốicảnhđểchochúngýnghĩa.Tậptrungvàothấtbạivànhữnghệquảcủanóchỉkhiếnhọcsinhphântâmmàthôi.Aicũngcóquyềnthấtbại.Nhữngngườihọctốtcómắclỗivàsửdụngnhữngphảnhồinàyđểthayđổiđiềuhọđanglàm.Họluônnhớtrongđầumụctiêuvàgiữchobảnthânởtrongtrạngtháitàigiỏi. Điểmphẩykhôngcóảnhhưởnggìđếnchiếnthuậtmộthọcsinhsửdụng.Chúngchỉđơn

thuần làsựđánhgiávềbiểuhiệnvàchỉphụcvụchomụcđíchphân loạihọcsinhtronghệthốngkhenthưởng.Cáchọcsinhcóthểcàngnỗlựchơnvớicùngchiếnthuậtthiếuhiệuquảđó.Nếutấtcảngườihọcđềuđượcdạynhiềuchiếnthuậttốtđểhọcthìnhữngkhácbiệtlớntrongbiểuhiệngiữanhữngngườinàysẽbiếnmất.Dạynhữngchiếnthuậthọctậphiệuquảsẽnângcaokếtquảcủatấtcảhọcsinh.Thiếuyếutốnày,giáodụcsẽhoạtđộngnhưmộtphươngphápđặt conngười vào cáchệ thống thứbậc.Nógiữnguyênhiện trạng, chỉ dánnhãn lênnhữngconcừuvàdêđểphânloạiconnàyvớiconkhác.Sựthiếuđồngđềusẽđượccủngcố. Giảngdạybaogồmviệctạodựngquanhệ,đồnghànhvàdẫndắthọcsinhvàocácchiến

thuậthaycácphươngpháptốtnhấtđểsửdụngcơthểvàtâmtrínhằmhiểunghĩacủathôngtin.Nếusinhviênthấtbạivàtiếptụcthấtbại,nhiềukhảnănghọsẽkháiquáthóatừcácbiểuhiệnnàythànhnănglực,thànhniềmtinrằnghọkhôngthểlàmđượcnhiệmvụđó.Hànhđộngnàytrởthànhtiênđoántựứng. Rấtnhiềumônhọctrongtrườngbịgắncáimácnhàmchánvàthiếusinhđông,dođóviệc

họcnótrởnênkhókhăn.Vìsaogiáodụcthườngkhổsởvàmấtthờigiannhiềunhưthế?Hầuhếtnhữngnộidungcủamộtchươngtrìnhhọctoànthờigianchotrẻemcóthểđượchọctrongvòngíthơnphânnửathờigiantạitrườngnếuchúngđượcthúcđẩyvàtraochonhữngchiếnthuậthọctậptốt. Tất cả nhữngquá trình suynghĩ của chúng ta đều sửdụng các chiến thuật và chúng ta

thườngkhôngnhận thứcđượccác chiến thuậtmìnhsửdụng.Nhiềungười sửdụngchỉvàichiếnthuậtchotấtcảsuynghĩcủahọ. CHIẾNTHUẬTĐÁNHVẦN

Đánhvầnlàmộtkỹnăngquantrọngvàlàkỹnăngkhóvớirấtnhiềungười.Bạncóthểnổi

tiếngkhiviếtvănsángtạonhưngkhómàđánhvầnsángtạo.RobertDiltsdạyquátrìnhmànhữngngườiđánhvầngiỏisửdụngvàsắpxếpchúngthànhmộtchiếnthuậtđơngiảnvàhiệuquả. Nhữngngườiđánhvầngiỏihầunhưlúcnàocũngsửdụngcùngmộtchiếnthuậtvàbạncó

thểmuốnkiểmtrathôngtinnàynếubạnđánhvầngiỏihaybiếtaiđóđánhvầngiỏi.Nhữngngườiđánhvầngiỏithườngnhìnlênhaynhìnthẳngphíatrướckhiđánhvần;họhìnhdungmìnhđangnhìnthấytừngữkhiđánhvầnnóvàsauđónhìnxuốngđểchắcvớibảnthânrằngmìnhđúng. Ngườiđánhvầndởthườngcốđánhvầntừâmthanh.Cáchnàykhônghiệuquảcho lắm.

Đánhvầnbaogồmviệcviếttừngữxuống,táihiệnlạinótrêntờgiấy.Hiểnnhiênbướctiếp

theolàhìnhdungtừđótrongđầu.TừngữtiếngAnhkhôngtheonhữngquytắcđơngiảnnhưâmthanhphảnánhvầnđượcphátâm.Trongnhữngtrườnghợprấtđặcbiệt“Ghoti”cóthểlàmộtphátâmcủa từ “fish”(cá)– “gh”phátâmnhư trong từ “cough” (ho); “o”như trong từ“women”(phụnữ)và“ti”nhưtrongtừ“condition”(điềukiện).Mộthệthốngđánhvầnngữâmthậmchíkhôngthểđánhvầncáitựacủamìnhmộtcáchchínhxác. Nhữngngườiđánhvầngiỏisẽnóirằnghọthấymộthìnhảnhtrongtâmtrívềtừngữđóvới

mộtcảmgiácquenthuộc.Họchỉcảmgiácrằngtừđótrôngcóvẻđúng.Nhữngbiêntậpviêngiỏichỉcầnnhìnxuốngmộttranggiấyvànhữnglỗisaichínhtảcứtựnhảyrakhỏitrangvậy. Nếubạnmuốnlàmộtchuyêngiađánhvầnhaynếubạnđãlànhưthếrồivàcóhứngthú

muốnkiểmtraxemđiềumìnhlàmlàgì,dướiđâylànhữngbướcchochiếnthuậtđánhvần. 1.Hãynghĩvềđiềugìđóbạncảmthấyquenthuộcvàthoảimái.Khibạncócảmgiácđórồi,

hãynhìnvàotừmàbạnmuốnđánhvầntrongvàigiây.Hànhđộngnàycóthểgiúpbạnđặttừđóởbêntráiphíatrêncủabạntạivùngtiếpcậnthịgiác. 2.Tiếpsauđó,hãynhìnđichỗkhácvàdichuyểnmắtbạnhướnglênphíabêntráivànhớlại

cáchđánhvầnchínhxáccủatừđótrongkhảnăngbạn.Hãychúýnhữngchỗthiếusót(nếucó)vàquaylạinhìntừkia,xemlạinhữngkýtựnằmởnhữngchỗthiếusótvàlặplạiquátrìnhnàychođếnkhibạncóthểhìnhdungrađượctừngữđóhoàntoànđầyđủ. 3.Nhìn lênhìnhảnhtrongtâmtríbạnvàviếtxuốngcáibạnthấy.Kiểmraxemcóđúng

không,nếukhôngthìquaylạiBước1,nhìnmộtlầnnữavàghinhớrõrànghìnhảnhtrongđầu. 4.Nhìnlênhìnhảnhtrongtâmtríbạnvàđánhvầntừđótheochiềungượclại.Hànhđộng

nàygiúpbảođảmrằnghìnhảnhkiarõràng.Khôngngườiđánhvầnngữâmnàocóthểđánhvầnmộttừtheochiềungượclại. Cóvàiýtưởnghữuíchbạncóthểsửdụngvớichiếnthuậtcơbảnnày.

a)Sửdụngcácmôthứcphụcóthểbiếnhìnhảnhtrongđầubạntrởnênrõràngvàdễnhớ

nhất.Hãynghĩđếnmộtcảnhtượngthựcsựdễnhớ.Bạnthấynóởđâutrongđầu?Môthứcphụnào?Hãyđặttừmàbạnphảiđánhvầnvàovịtrítươngtựvàtraochonónhữngmôthứcphụtươngtự. b)Cáchnàycóthểgiúphìnhảnhhóatừngữđótrongmàusắcyêuthíchcủabạn.

c)Nócũngcóthểgiúpđặttừngữkiavàomộtkhungnềnquenthuộc.

d)Hãyđánhdấuriêngnhữngphầnbạnthấykhónhớbằngcáchthayđổimôthứcphụ.Biến

chúngtohơn,gầnhơnhaythayđổimàu. e)Nếuđólàmộttừdài,hãychianóthànhnhữngnhómbađếnbốnkýtự.Biếnnhữngkýtự

đóđủnhỏđểbạncóthểthấycảtừkiadễdàngvàđủtođểđọckhôngkhókhăn.Đừngđểthiếukhoảngtrốngtrongđầu.Bạncóthểmuốnlầntheonhữngkýtựtrongkhôngtrungkhinhìnthấychúnghaynếubạnmạnhvềxúcgiác,lầntheochúngtrêncánhtaybạnđểtạodựngmộthìnhảnhvớimộtcảmgiácthêmvào. Chiến thuật này được Đại học Moncton, New Brunswick ở Canada kiểm chứng. Những

ngườiđánhvầnđượcchiathànhbốnnhóm.Mộtcuộcthiđánhvầnđượctổchứcsửdụngcáctừngữvônghĩamànhữngsinhviênnàychưatừngthấytrướcđây.Nhómđầutiên(A)đượcchoxemnhữngtừđóvàyêucầuhìnhdungrachúngkhinhìnlênchếchsangtrái.Nhómthứhai(B)đượcyêucầuhìnhdungnhữngtừđónhưngkhôngđượcdichuyểnmắtsangvịtrínào

cả.Nhómthứba(C)đượcyêucầunghiêncứunhữngtừđó theobấtkỳcáchnàohọmuốn.Nhómthứtư(D)đượcyêucầuhìnhdungnhữngtừđókhinhìnxuốngchếchsangphải. Kếtquảkiểmtrarấtthúvị.NhómAchothấymứcđộchínhxáctrongđánhvầntăng20%so

vớikếtquảtrướcđó.NhómBtăng10%.NhómChầunhưcókếtquảtươngtựvìhọkhôngthayđổichiếnthuậtcủamình.ĐiểmsốcủanhómDgiảm15%vìhọcốhìnhdungtrongkhisửdụngmộtvịtrítiếpcậnbằngmắtcựckỳkhóđểthựchiệnhànhđộngnày. Đánhvầngiỏilàmộtnănglực.Nếubạntheochiếnthuậtnàybạnsẽcóthểđánhvầnđúng

bấtkỳtừnào.Họcthuộclòngmộtdanhsáchcáctừcóthểgiúpbạnđánhvầnđúngnhữngtừnàynhưngkhôngthểbiếnbạnthànhmộtngườiđánhvầngiỏi.Họcthuộclòngkhôngtạodựngnênnhữngkhảnăng. Chiếnthuậtđánhvầnnàyđãđượcsửdụngthànhcôngởtrẻemđượcliệtvàonhómbịmắc

chứngkhóđọc.Thườngnhữngtrẻemnàyđơngiảnchỉ làthiênvềgiácquanthínhgiáchaycảmgiácnhiềuhơnsovớinhữngđứatrẻkhác. CHIẾNTHUẬTSÁNGTẠO

Tôithíchgiúpmọingườigiảitrívớihyvọnghọsẽhọchỏihơnlàdạymọingườivớihy

vọnghọsẽđượcgiảitrí. —WALTDISNEY—

RobertDiltsđãmôhìnhhóachiến thuậtđượcWaltDisneysửdụng,mộtngườiđànông

sángtạovàthànhcôngphithường,ngườichoranhữngthànhquảvẫntiếptụcmanglạisựvuithíchchovôsốngườitrêntoànthếgiới.Ôngđãcóthểtrởthànhmộtchuyêngiatưvấnkinhdoanhgiỏivìôngsửdụngmộtchiếnthuậtsángtạotổngquátcóthểđượcdùngđểgiảiquyếtbấtkỳvấnđềnào. WaltDisneycómột trí tưởng tượng tuyệtvời;ông làmộtngườimơmộngsáng tạo.Mơ

mộnglàbướcđầutiênhướngđếnviệctạorabấtkỳmụctiêunàotrênthếgiới.Tấtcảchúngtađềumơvềnhữnggìmìnhmuốn,cáigìchúngtacóthểlàm,mọiviệccóthểkhácbiệtnhưthếnàonhưnglàmcáchnàochúngtacóthểhiệnthựchóanhữnggiấcmơđó?Vàlàmsaobạnchắcrằngnhữnggiấcmơđượccácchuyêngiaphêbìnhđónnhậnmộtcáchtốtđẹp? Đầutiênôngtạoramộtgiấcmơhaytầmnhìnvềtoànbộbộphim.Ôngcóđượccảmgiácvề

tấtcảcácnhânvậttrongphimbằngcáchtưởngtượngcáchcâuchuyệnhiệnratrướcmắthọ.Nếuđólàphimhoạthình,ôngnóivớinhữnghọasĩdựngphimthểhiệnnhânvậttừgócnhìncủanhữngcảmgiácnày. Sauđó,ôngnhìnvàokếhoạchcủamìnhmộtcáchthựctế.Ôngcânbằngtiềnbạc,thờigian,

nguồnlực,vàthuthậptấtcảthôngtincầnthiếtđểchắcrằngbộphimcóthểđượcdựngthànhcông:giấcmơcóthểtrởthànhhiệnthực. Khiôngđãhoànthànhgiấcmơchobộphimcủamình,ôngnhìnvàobộphimtừởgócnhìn

củamộtkhángiảkhótính.Ônghỏibảnthân,“Bộphimcóthúvịkhông?Cómangtínhgiảitríkhông?Cóđiểmnàodởkhôngbấtchấpsựnỗlựccủaôngvớibộphim? Disneysửdụngbaquátrìnhkhácnhau:Ngườimơmộng,NgườithựctếvàNgườiphêbình.

Nhữngngười làmviệccùngôngnhậnrabagócnhìnnàynhưngkhôngbaogiờbiếtDisneyđangsửdụnggócnhìnnàotrongmộtcuộchọp.Ôngchắchẳnđãcânbằngcuộchọpbằngcáchsửdụngmộtgócnhìnkhôngthểhiệnrõrangoài.

Dướiđâylàchiếnthuậtbạncóthểsửdụng: 1.Chọnravấnđềbạnsắpsửaphảiđốimặt,bấtkểnókhókhănthếnào.Đừngnghĩvềnó

ngay.Hãychọnrabavịtrítrướcmặtmàbạncóthểbướcvào.Mộtchongườimơmộng,mộtchongườiphêbìnhvàmộtchongườithựctế. 2.Hãynghĩvềmộtthờiđiểmkhibạnđầysángtạo,khingườimơmộngtrongbạnthựcsự

choranhữnglựachọnsángtạo.Hãybướcvàovịtrícủangườimơmộngtrướcmặtbạnvàsốnglạithờiđiểmđó.Bạnđangneonhữngnguồnlựcvàchiếnthuậttrongchiếcáocủangườimơmộngvàotrịtríthựctếđó. Nếubạnthấykhótiếpcậnmộttrảinghiệmsángtạothamkhảo,hãytìmmộtẩndụchovấn

đềcóthểgiúpbạnsuynghĩsángtạo.Haybạncóthểmôhìnhhóangườinàođóbạnbiếtlàmộttaymơmộngsángtạo.Đihỏihọcáchmangbảnthânvàotrạngtháiđótrướckhiquaytrởlạiquátrìnhnày.Bạncóthểcầnchianhỏvấnđềthànhnhữngnhómcókhảnăngkiểmsoátcaohơn.Đừngsuynghĩthựctế,cáiđólàmsau.Đừngchỉnhsửahayđánhgiá.Bạncóthểlàmchotâmtríýthứccủamìnhbịphântâmbằngcáchlắngnghemộtgiaiđiệuhaylàmmộtđộngtáctaychânnàođó.Khibạnđãmơmộngnhiềunhưmìnhmuốn,hãylạibướcsangvịtríkhôngliênquangì. 3.Hãynghĩvềmộtthờiđiểmkhibạncẩnthậnvàthựctếvềmộtkếhoạchdùlàcủabạnhay

củaaikhác.Lúcnàođókhibạnthựchiệnkếhoạchmộtcáchtaonhãvàhiệuquả.Nếubạncókhókhăn,hãynghĩvềmộtngườibạncóthểmôhìnhhóa.Hoặclàhỏihọnghĩvềviệcthựchiệnkếhoạchnhưthếnàohoặcgiảvờrằngmìnhlànhữngngườinày.“NếutôilàX,tôisẽthựchiệnnhữngkếhoạchnàynhưthếnào?”HãyhànhđộngnhưthểbạnlàX. Khibạnđãsẵnsàng,hãybướcvàovịtríngườithựctế.Bạnđangkíchneovànhữngnguồn

lựcthựctếvàovịtríđó.Khibạnđãsốnglạitrảinghiệmkia,hãybướcsangvịtríkhôngliênquan. 4.Cuốicùnglàgiaiđoạnđánhgiá.ngườiphêbình.Hãynhớlạimộtthờiđiểmkhibạnphê

bìnhmộtkếhoạchtheohướngtạodựng,nhìn thấycáiyếucũngnhưcáimạnhvàxácđịnhnhữngvấnđề.Nócóthểlàmộttrongnhữngdựáncủabạnhaycủamộtđồngnghiệp.Tươngtự,nếuviệcnàykhókhăn,hãymôhìnhhóamộtphêbìnhgiabạnbiết.Khibạnđãcómộttrảinghiệmthamkhảo,hãybướcvàovị trí thứbamàbạnđãđịnhra trướcđóvàsống lại trảinghiệm.Khilàmxonghãybướcra. Bạnđãlàmgìđểneongườimơmộng,ngườiphêbìnhvàngườithựctếvàobavịtríkhác

nhau.Bạncóthểsửdụngbavịtrítrongphònglàmviệccủamìnhhaythậmchílàbacănphòngkhácnhau.Bạnnhiềukhảnăngsẽnhậnracómộtvịtrídễtiếpcậnhơnnhữngvịtríkhác.Bạncóthểrútranhữngkếtluậntừđiềunàyvềnhữngkếhoạchmìnhlậpnên.Thựctếmỗivịtrítựbảnthânnólàmộtchiếnthuật.Chiếnthuậtsángtạonàylàsiêuchiếnthuật,bachiếnthuậtriêngbiệtcuộnvàothànhmột. 5.Hãychọnravấnđềhaymụctiêubạnmuốnxửlý.Bướcvàovịtrícủangườimơmộngvà

giữđầuóctrốngtrải.Ngườimơmộngkhôngcầnphảithựctế.Cácgiấcmơthườngmangthuộctính thịgiácvàngườimơmộngcủabạnnhiềukhảnăngsửdụngnhữngsuynghĩđược tạodựngtrênnềnhìnhảnh.Bầutrờilàgiớihạn.Đừngđểthựctếlàmthuichộtnhữngsuynghĩcủabạn.Hãyđộngnão.Bạnsẽlàmgìnếubạnkhôngthểthấtbại?Ngườimơmộngcóthểđượctómtắttrongcâunói,“Tôitựhỏinếu…”Khiđãhoàntất,bướctrởvềvịtríliênquan.Bấtchấpcáibạnđượcdạyởtrường,mơgiữabanngàycóthểlàmộtcáchhữuích,sángtạovàthíchthúđểgiếtthờigian. 6.Bướctrởlạivịtríngườithựctếvàsuynghĩvềkếhoạchmàbạnđãmơvề.Sắpxếpcácý

tưởng.Làmthếnàođưagiấcmơnàyvàothựctế?Cáigìphảithayđổiđểkhiếnnóthựctế?Khibạnđãhàilòng,hãybướcvàovịtríbênngoàimộtlầnnữa.Câunóidànhchovịtríthựctếlà,“Làmsaotôilàmđượcđiềunày…”Ngườithựctếtrongbạnchủyếumangthuộctínhxúcgiác,“conngườicủahànhđộng”. 7.Tiếptheo,hãybướcvàovịtríngườiphêbìnhđểkiểmtravàđánhgiákếhoạch.Cóthiếu

gìkhông?Nếukếhoạchcầnsựhợptáccủaaiđó,bạnchohọcáigì?Bạnnhậnđượcgìtừđó?Nócóthúvịkhông?Bạnđượctrảnhữnggì?Ngườiphêbìnhđặtcâuhỏi,“Thiếucáigì?...Tôiđượccáigì?”Ngườiphêbìnhcóvẻchủyếuđộcthoạinộitâm. 8.Bướctrởlạivịtrícủangườimơmộngvàthayđổikếhoạchmộtcáchsángtạođểthêm

vàonhữnggìbạnhọcđượctừngườithựctếvàngườiphêbình.Tiếptụcđiquabagócnhìnchođếnkhikếhoạchcủabạnphùhợpmộtcáchnhấtquánvớicảbagócnhìn.Bạnsẽcómộthoạtđộngthểchấtvàthầnkinhkháckhinhậpvaicủatừnggócnhìnkhácnhau,hãychắcrằngmụctiêuluônđượcghinhớkhidichuyểntừgócnhìnnàysanggócnhìnkhác.

ChiếnthuậtsángtạocủaDisney

Đểchắcnhữnglờiphêphánmangtínhxâydựngthayvìpháhoại,hãyghinhớtrongđầu

rằngngườiphêbìnhkhôngthựctếhơnngườimơmộng.Nóchỉlàmộtcáchkhácđểnghiềnngẫmvềnhữngkhảnăng.Ngườiphêbìnhkhôngđượcphêphánngườimơmộnghayngườithựctế.Ngườiphêbìnhphảiphêphánkếhoạch.Vàingườiphêphánchínhbảnthânhọvàcảmthấytồitệthayvìdùngnhữnglờiphêphánnhưnhữngphảnhồihữuíchchocáckếhoạch.Đôikhi,ngườiphêbìnhxuấthiệnquásớmvàlấyđingườimơmộnghaynhữnggiấcmơ. Vàingườisửdụngchiếnthuậtnàymộtcáchtựnhiên.Họcónhữngnơihaykhoảngkhông

đặcbiệtđểsuynghĩsángtạo,đólàneochongườimơmộngtronghọ.Họcũngcómộtnơikhácchonhữngtoantínhthựctếvàmộtnơikhácnữachonhữngđánhgiávàphêphán.Khibacáchsuynghĩnàyđượcsắpxếpvị trígọngàng,mỗigócnhìncóthểthựchiệntốtcôngviệccủamìnhmàkhôngbịquấyrầy.Chỉkhiýtưởnghoànchỉnhpháthuytácdụngởtừngvị trí thìchúngmớiđượccoilàsẵnsàng.Vàocuốiquátrìnhnày,bạncóthểcómộtkếhoạchkhôngthểcưỡnglại.Khiđócâuhỏiđặtrakhôngcònlà“Tôisẽthựchiệnkếhoạchnàychứ?”màlà,“Tôiphảithựchiệnkếhoạchnày.Tôisẽlàmgìtiếptheođây?” Đâylàmộtvídụtốtcủamộtchiếnthuậtcânbằng.Cảbahệthốnghìnhdungchínhyếuđều

thamgiavàochiếnthuậtnàydođótấtcảkênhthôngtinđềucósẵn.Ngườimơmộngthườngsửdụnggiácquanthịgiác,ngườithựctếdùngxúcgiácvàvớingườiphêphánlàthínhgiác. Đôikhicầnbướcrakhỏichiếnthuậttrongtrườnghợpquátrìnhxửlýbêntrongrơivào

mộtvòngtrònvàkhôngđitớiđâucả.Trongtrườnghợpnày,bạncóthểcómộtvịtríbênngoàiđểxemlạitoànbộquátrìnhvàdừngnólạiđúnglúc. TRỞVỀMÔHÌNHHÓA

Khichúngtarờikhỏichủđềchiếnthuậtvàtiếptụcnghiêncứuvàikhíacạnhcủaviệcmôhìnhhóa,đángđểđềcậpđếnviệcbỏquamộtquanđiểmvìnókhiếnmộtsốngườikhôngthíchcholắm. Cómộtsuynghĩrấtlạtrongvănhóacủachúngtalàtìmracáchthứclàmviệcgìđósẽgây

khókhănkhilàmviệcđónhưthểlàsựngudốtlàđiềukiệntiênquyếtchosựxuấtchúng.Khibạnđangthựchiệnmộtnhiệmvụ,tấtnhiênbạntậptrungýthứccủamìnhvàonhiệmvụđó.Ngườiláixekhôngsuynghĩtrongýthứcvềtấtcảmọithứcônàylàmkhiđangláixevàngườinhạcsĩkhôngdõitheotrongýthứccủamìnhtấtcảmọinốtnhạcmàcônàychơi.Tuynhiên,sauđócảhaiđềucóthểlýgiảichobạnhọđãlàmgì. Mộtkhácbiệtgiữamộtngườibiểudiễncónănglựcvàmộtbậcthầytrongbấtkỳlĩnhvực

nàolàbậcthầycóthểquaylạivànóichobạnbiếtchínhxácôngnàyvừalàmgìvàlàmthếnào.Nhữngbậcthầycónănglựcvôthứcvàkhảnăngmôtảrõnhữngnănglựcđó.Kỹnăngcuốicùngnàyđượcgọilàsiêunhậnthức. Vớisiêunhậnthức,bạncókhảnăngnhậnracáchbạnthựchiệnmộtnhiệmvụ.Biếtcách

mìnhthựchiệngìđóchobạnkhảnăngtruyềntảinósangngườikhác.Bêncạnhđó,thôngquaviệcxácđịnhsựkhácbiệtgiữalúcbạnlàmgìđótốtvàlúckhôngtốt,bạncóthểnângcaokhảnăngbiểuhiệnxuấtsắccủamìnhtrongmọicôngviệcthôngthường. Quátrìnhkhámphámôhìnhhóacũngđặtracâuhỏibạnsẽmôhìnhhóaai.Câutrảlờitùy

thuộcvàomụctiêubạnđangtheođuổi.Đầutiênbạncầnxácđịnhnhữngkỹnăng,nănglựchayphẩmchấtbạnhứngthúhọchỏinhất.Sauđóbạncânnhắcxemailàngườiphùhợpnhấtđểđóngvaihìnhmẫuchobạn. Câuhỏitiếptheolàbạnsẽthựchiệnviệcmôhìnhhóathếnào.Córấtnhiềucáchphongphú

từmôhìnhhóavôthứcphichínhthốngmàchúngtađềulàmđếnnhữngchiếnthuậtnghiêncứuvàmôhìnhhóaphứctạpsửdụngbởiRobertDiltstrongdựánmôhìnhhóagầnđâychohãngxeFiattheochủđềnhữngkỹnănglãnhđạotươnglai.AlexanderĐạiĐếđãmôphỏngbảnthântheohìnhảnhcủachiếnbinhhuyềnthoạiAchilles,linhmụcThomasàKempiscólẽcóthamvọngcaohơnkhiviếtcuốnTheImitationofChrist(BắtchướcChúaGiêSu).Gầnnhấtđây,Stravinsky thường tuyên bố rằng ông có quyền vaymượn từ Mozart vì ông rất yêu nhạcMozart.RayCharleslấyNatKingColelàmhìnhmẫutuyênbốrằngông“thởCole,ănCole,uốngColevàthưởngthứcColesuốtngàyđêm”chođếnkhipháttriểnthươnghiệuriêngcủabảnthântrongnghệthuậtâmnhạc. Bằngviệc“thở,ăn,uốngvàthưởngthức”hìnhmẫucủabạndùtrongsách,truyềnhìnhhay

phimảnh,bạnsẽtiếpcậnnhữngtrạngtháivàcácnguồnlựctinhthầnmàhìnhmẫunàysửdụng.Nếubạnđangngồi,hãythửthínghiệmnhỏnày.Hầuhếtmọingườiđềunhẩmthầmkhiđọc.Họđọclớnnhữngtừngữtrongđầumìnhđểchuyểnthànhmộtgiọngđọccủaaiđóbạnthựcsựngưỡngmộ.Vớinhiềungười,chỉthayđổigiọngđọctrongđầuthànhgiọngcủahìnhmẫuđósẽgiúphọtiếpcậnnhữngnguồnlựcmớikhácbiệt. Thườngthìmọingườibịmắckẹttrongsựhuyềnbícủaphươngphápmôhìnhhóavànghĩ

rằngnólàcáigìđóhọkhôngthểlàmđượcchođếnkhihọhọcđượccáchlàmđiềuđó“đúngcách”.Nhưngngườitòmòvềngườikháckhôngthểkhônglàmđiềuđó!Bạnđãlàmđiềuđórồi. KhitôinhìnlạimườinămquatừlúclầnđầutiêntiếpxúcvớiNLP,tôinhậnrarằnghầuhết

nhữngkỹnănghọctậphữuíchcủatôiđếntừhoạtđộngmôhìnhhóaphichínhthống. Vídụ,gầnđâytôiđithămbạnbèvàlầnđầutiênpháthiệnrangườivợtrongngôinhàđó

viếttiểuthuyếtlãngmạn.Cônàykhákínđáovớichuyệnviếtláchcủamìnhnhưngtrongnửatiếngnóichuyệnxãgiao,tôinhậnravàichiếnthuậtviếtláchcóthểchotôiđúngcáitôiđang

tìmkiếm.Nóingắngọn,cônàysửdụngthờigianmơmộnggiữabanngàycủamìnhmộtcáchrấtsángtạođểtạoranhữngtưliệuvàviếtxuốngnhữngchúthíchquantrọngtrongmộtcuốntậplúcnàocôcũngmangtheobênmình.Hànhđộngnàynhắcnhởcôvềnộidungđãsángtạorakhicôbắtđầungồixuốngviết.Côrấtthíchthúkhoảngthờigianmơmộnggiữabanngàycủamìnhdođónócómộtchiếnthuậtthúcđẩyđượcxâydựngtrongđó.Thậttaonhã. Bạncóthểtinhvihơntronghoạtđộngmôhìnhhóanếuxácđịnhđượcmộtkỹnăngcụthể

mìnhmuốnhọc.Hãynhớbayếutốcơbảncủabấtkỳhànhvinào:niềmtin,cấutạothểchấtvàchiếnthuật.Vídụ,đểviếtmộtcuốnsách,tôicầntinrằngtôicóthểviếtvàviệcviếtláchđángđểlàm.Tôicầncácchiếnthuật(cácchuỗihìnhảnh,âmthanhvàcảmgiác)đểsángtácranộidungvàtôicầncảmthấythưgiãnthoảimáikhingồivàcảmnhậnnhữngngóntaymìnhnhảymúatrênbànphímmáytính. Nếubạnmuốnlàmphongphúhìnhmẫunhỏbénàycủatôi,bạnchắcmuốnthấytôihoạt

độnghaycóthểtôinênnóirằng,“thấytôikhitôikhônghoạtđộng”,vìhầuhếtcácquátrìnhdiễnratrênnềnvôthứckhitôiđanglàmnhữngviệckhác.Chắcbạnsẽmuốnhỏitôirấtnhiềucâuhỏi,vàicâuchínhlà: “Anhthườngdùngkỹnăngnàytronghoàn

cảnhnào?”

“Nhữngmụctiêunàohướnganhđếnviệcápdụngkỹnăngnày?”

“Anhdùngcáigìlàmbằngchứngđểbiếtkhinàomìnhđạtđượccácmụctiêuđó?”

“Chínhxácanhlàmgìđểđạtđượcmụctiêuđó?”

“Đâulànhữngbướcvàhànhđộngcụthể?”

“Khianhbếtắc,anhsẽlàmgìđểgiúpbảnthânmìnhthoátkhỏibếtắc?”

NhữngcâuhỏinàylàdạngcâuhỏikhơigợiTOTEdựatrênmôhìnhTOTE(Kiểmtra–Hoạt

động–Kiểmtra–Thoátra)trongChương4.DạngmôhìnhbạnđangxâydựnglàmộthệthốngnhữngmôhìnhTOTElồngvàonhaumộtcáchđệquyhaynóiđơngiảnhơnlàkỹnăngnằmtrongkỹnăngkhágiốngvớimộtbộnhữngchiếchộpTrungQuốc,cáinàychứacáikiabêntrong. Vớicâutrảlờichocáccâuhỏitrên,bạncóthểbắtđầuxâydựngmộtmôhìnhvềcáitôi

đanglàmvớihệthốngthầnkinhcủatôi.Đểbiếtcầnhỏigìtiếptheo,bạnchạymôhìnhnàytronghệthốngthầnkinhcủabạnđểtìmracáigìcótácdụngvàcáigìcònthiếu.Việcnàykhágiốngvớikhiaiđótraochobạnmộtmớnhữngchỉdẫnđểtuântheovàbạnthửchúngtrongtưởngtượngđểxemmìnhcóhiểuđượcchúngkhông. Cònnhiềukỹnăngmôhìnhhóakhácthảoluậnhayhọctừmộtcuốnsách.Vídụ,bạncần

nhữngkỹnăngsửdụnggócnhìnthứhaiđểthâmnhậpvào“bứctườngýthức”.Bứctườngýthứcnàylàgì?Đơngiảnnhất,khinhữngngườitàinăngcốgắnglýgiảihaydạybạncáihọlàm,họpháthiệnrarằngrấtnhiềukỹnăngcủamìnhhoàntoànnhằmmangtínhvôthức.Nónhưthểlàdàngiáocủaquátrìnhhọctậpđãbịdỡrakhỏingôinhàhoànchỉnhvàkhôngđểlạichútdấuhiệunàochothấycáchthứcxâynênngôinhà. Ởđầukiacủaphạmtrùtừhoạtđộngmôhìnhhóaphichínhthốnglàbảnkếhoạchmôhình

hóachấtlượngcaođầyđủthườngđượcsửdụngtrongkinhdoanh.Phươngphápmôhìnhhóanàyđòihỏibạncóthểsửdụngdễdàngmộtbộđầyđủnhữngkỹnăngmôhìnhhóa.Chuỗihoạt

độngđặctrưngsẽnhưsau: 1.Nhữngcuộcphỏngvấnsơbộvớitổchứcđểđịnhranhữngnănglựcnàođángmôhình

hóanhất,ailànhữngnhânviênxuấtsắcnhấtvàmôhìnhhóabaonhiêungười.Thườngthìsẽcóbanhânviênxuấtsắcnhấttươngphảnvớibanhânviêntrungbình(ngườikiểmsoát)đểnêubậtnhữngkhácbiệtthiếtyếu.Cuốicùng,mộtkếhoạchhànhđộngsẽđượcthôngqua. 2.Dùng ítnhấtvàingàyquansát từnghìnhmẫumôphỏnghànhđộngtrongnhữngmôi

trườngkhácnhau.Ghinhậnlạihànhđộngcủahọvàphỏngvấntừnghìnhmẫuđểtìmranhữngniềmtin,chiếnthuật,trạngthái,siêuchươngtrình…Phỏngvấnđồngnghiệpcủanhữngngườinàyđểcóđượcmôtảvềhọ.Hãylặplạiquátrìnhnàyvớinhữnghìnhmẫu“kiểmsoát”.Thôngthường,nhữnghìnhmẫukiểmsoátkhôngđượcbiếttrướcvaitròcủahọđểgiúphọkhôngbịbẽmặt. 3.Hãydànhthờigianvẽrarõràngcáibạnnghĩmìnhđãcóvàcáigìvẫncònthiếu.Giaiđoạn

nàythườngđượcthựchiệnvớimộthìnhmẫumôphỏngchung.Nhữngphântíchtươngphảnlàmrõcáckhácbiệttạorasựkhácnhaugiữanhữngnhânviênxuấtsắcvànhữngngườikiểmsoát. 4.Ởgiaiđoạnnày,bạnsẽcầntrởlạixácnhậnmôhìnhbạnnghĩmìnhđãtìmravàđểphát

hiệnranhữngchỗcònthiếuthôngquaquansátvàđặtcâuhỏinhiềuhơn.Bạncóthểphảilàmviệcnàynhiềulần. 5.Viếtmộtbảnbáocáođầyđủbaogồmtómlượcnguyênbản,phươngphápvàmôhình

pháthiệnra.Môhìnhnàybaoquátcáccấpđộ từnhândạng,niềmtin,năng lực thôngquanhữnghànhvicụthểbênngoàivàbêntrong. 6.Cùngcáchuấnluyệnviênthiếtkếmộtchươngtrìnhđàotạođểgiúpnhữngngườikhác

môphỏngnhữngkỹnăngnày.Chương trìnhđào tạovàsửdụngnhữngphảnhồibạnnhậnđượcđểchọnlọcnó.Hãyhuấnluyệncáchuấnluyệnviêncáchtiếnhànhnó.Thoátrakhỏiđó. Từbước1đếnbước5nhiềukhảnăngcần20ngàylàmviệcvàbước6cólẽcầnphânnửa

khoảngthờigianđó.Dạnggóimôhìnhhóa-đàotạoliềnkềnhaunhưthếnàyrấthiệuquảtrongnhữngtổchứcnơivaitròcôngviệcmangtínhchấtlặpđilặplạinhiềulầnvídụnhữnggiámsátnhómhaygiámđốccửahàng.Hoạtđộngmôhìnhhóakhôngthêmvàonhântốđàotạocũngbắtđầuquenthuộcởđấtnướcnàynhằmmụcđíchđiềuchỉnhquátrìnhtuyểndụnghiệuquảchonhữngvịtrícôngviệccụthể.Cáctổchứclớnbắtđầucoitrọnggiátrịcủamôhìnhhóaứngdụng. NLP,MÔHÌNHHÓAVÀHỌCTẬPTĂNGTỐC

Chúngtađãgiớithiệusơlượcvềmôhìnhhóatừmôhìnhhóaphichínhthốngđếnnhững

kếhoạchkinhdoanhchínhthống.Giờchúngtaởđâytạithậpniên90vớicáckỹnăngmôhìnhhóaphứctạpbắtnguồntừngônngữmôhìnhhóatrongnhữngngàyđầu. KhiRichardhỏiJohngiúpôngnhậnbiếtcácmôhìnhGestalt,Johntiếpcậnnónhưthểông

sắptiếpcậnmộtngônngữmới.Họcmộtngônngữmàbạnkhôngsửdụngtronggiaotiếpnóichuyệnthậtlàmộtđiềubuồncười.Johnphảicókhảnănghànhđộngtheonhữngmôhìnhđótrướckhinghiêncứuchúng.Cáchnàyđốilậphẳnvớihọctậptruyềnthống,phươngphápphântíchnhữngmảnhkiếnthứctrướcsauđómớirápchúnglạivớinhau.Họctậptăngtốclàhọccáchlàmcáigìđósauđómớihọcđểnhậnralàmthếnàobạnlàmđượcđiềuđó.Bạnkhôngnghiêncứusựhọcchođếnkhinóđãổnđịnhcũngnhưcứngcápvàsẵnsàngđểbạncóthểdùngtheoýmình.Chỉkhiđónómớiđủổnđịnhđểchốngchọilạitrướcnhữngconmắtsoimóicủatâmtríýthức.

ĐâylàmộtcáchhếtsứckhácbiệtđểhọcsovớibốngiaiđoạnđượcmôtảtrongChương1

bắtđầuvớitrạngtháibất lựctrongvôthứcvàkếtthúcvớitrạngtháicónănglựctrongvôthức.Bắtđầutừtrựcgiácsauđótiếntớiphântíchlànềntảngcơbảncủamôhìnhhóavàhọctậptăngtốc.Bạncóthểđithẳngđếntrạngtháicónănglựctrongvôthứcchỉtrongmộtgiaiđoạn.ChúngtađãđiđủmộtvòngtrònkểtừChương1. NLPbắtđầutừnềntảngtrựcgiáckhágiốngvớicáchchúngtahọcngônngữmẹđẻcủa

mình.Bằngviệcsửdụngtoànbộnhữngnghiêncứusựxuấtchúngnhưđiểmxuấtphát,bạncóthểphântíchxuốngtớicácmôthứcphụ,nhữngnhómkiếntrúcnhỏnhấtcủacácsuynghĩcủachúngta. Cóxuốngthìphảicólên.Phântíchbạnđãthựchiệnbảođảmrằngbạnkhôngchỉđơngiản

bướclênlạivịtrítrướcđây.Bạnxuấthiệnvớihiểubiếtuyênbáchơn.Hànhđộngbướctrởlạilêntrênnàytheomộtnghĩanàođólàviệctrởvềvớicácgốcrễvàtiếpnhậnvịtríđólầnđầutiên.Quanđiểmmớinàychochúngtanềntảngdựatrênnhữngtrựcquanhoàntoànmớicáichúngtacóthểdùngđểbướcxuốngmộtlầnnữađểtừđóquátrìnhlạitiếptục. Bạnhọctậptừcácbướctrênbằngcáchkhámpháđếnmứcgiớihạncaonhấtcủachúng.

Bằngcáchthửtừngphươngpháphaykỹthuậttrêntừngvấnđềkhảdĩ,bạnsẽsớmtìmragiátrịthựcsựvàgiớihạnbaoquanhchúng.Chỉkhihànhđộngnhưthểchúngpháthuytácdụng,bạnmớitìmrakhinàochúngkhôngcótácdụngvàđâulànhữnggiớihạn. Đầutiên,sửdụngSiêumôhìnhđixuyênsuốtquátrìnhnày.Sauđólàcáchệthốnghình

dung,dấuhiệutiếpcậnbằngmắt,môthứcphụ...Mỗibướcsẽđượcđẩyđếngiớihạntộtcùngcủanólàbướctiếptheonhảyvàothay.Sẽxuấthiệnmộttrạngtháithiếucânbằngliêntụctheosaulàmộthoạtđộngtáicânbằngliêntục. GiátrịcủaNLPnằmởnhữngcáibạnhọcđượckhikhámphánhữngquátrìnhnày.Gốcrễ

củaNLPnằmởcácmôhìnhmangtínhhệthốngẩngiấudướinhữnghànhvi.Bạnlàmtấtcảđểtạorakếtquảtronggiớihạnđạođứcvàsauđóchọnlọclạinóđểlàmnócàngđơngiảncàngtốt,dođókhámphárasựkhácbiệttạorakhácbiệt.MụctiêucủaNLPlànângcaocácchọnlựavàtựdocủaconngười. HƯỚNGDẪNSỬDỤNG

Khibạnđangchuyểnsangphầncuốicùngcủachươngcuốicuốnsáchnày,bạncóthểđãbắt

đầutựhỏilàmthếnàođểtríchlọchầuhếtkiếnthứctừnó.Mỗichúngtacócáchriêngđểlàmđiềunàyvàđôikhichúngtathậmchíkhôngbiếtmìnhđangthựchiệnhànhđộngđó.Mộtđiềubạncóthểmuốnquyếtđịnhởcấpđộýthứclàliệubạncóthấytàiliệunàyđủthúvịvàhữuíchđểmuốn theo đuổi nó xa hơn bằng cáchmua thêm sách và thamdựnhững khóa đào tạokhông. Bạncóthểnhậnthấybảnthânmìnhđangthảoluậnvềcácýtưởngtrongcuốnsáchnàyvới

mộtngườibạncócùngsuynghĩkhibạnhiểunhữngkiếnthứcvàhiểubiếtmớinày.Bạncóthểnhậnthấybảnthântheocáchkhôngmongđợitrướccóđượcnhậnthứcvềmộtvàinhữngmôhìnhkhácnhaumàbạnđãbắtđầukhámphávềquanhệvànhữngchuyểnđộngtinhvitrongngônngữcơthể,vềcửđộngcủaánhmắtkhimọingườisuynghĩ,vềnhữngchuyểnđộngtinhtếvàsâusắccủacáctrạngtháicảmxúccủabạnvànhữngngườikhác.Bạncóthểthấymìnhcónhậnthứccaohơnvềnhữngsuynghĩvàquátrìnhsuynghĩcủabảnthânthôngquachúýđếnnhữngsuynghĩnàophụcvụbạnvànhữngsuynghĩnàochỉđơnthuầnlàbóngmacủaquákhứ.Bạnchơiđùakhithayđổinộidungcủacácsuynghĩvàchơiđùakhithayđổihìnhtháicácsuynghĩcủabạnvàbạncónhiềucâuhỏivềnhữngtácđộngcủachúngkhikhámphácáchđểtạoranhiềulựachọncảmxúchơnchobảnthânvàngườikhác.

Cólẽbạnđãnhậnrađượchiệuquảphithườngcủaviệcpháttriểnnhữngthóiquenlậpra

cácmụctiêu,suynghĩvềvấnđềnhưnhữngcơhộicầnkhaiphá,làmgìđókhácbiệt,vàhọcthứgìđómớimẻvàhàohứng. Bạncóthểthấybảnthânmìnhcónhiềuhiểubiếtvàtrựcquanvớithựctạicủangườikhác

hơnhaytựbảnthâncóđượcnềntảngvữnghơn.Nhưthểlàtâmtrívôthứccủabạnđanghộinhậpvàonhữnghiểubiếtmớitheocáchvàbiểuthờigianriêng;mộtquanhệmớiđangtiếnhóagiữatâmtríýthứcvàsựthôngtháivôthứccủabạn.Nhưthểbằngcáchtáikhámphábảnthân, bạn nhận biết nhiều hơn cái gì quan trọng vớimình và với những người thân xungquanh. Trongkhilắngnghecuộcđộcthoạinộitâm,bạnkhámphábảnthânmìnhđangứngdụng

nhữngcâuhỏicủaSiêuMôHình,bạntrởnêncànglúccàngtòmòkhibiếtnhiềuhơnvềnhữngniềmtinbảnthânvàbạntiếptụcthayđổinhữngniềmtingiớihạnthànhnhữngniềmtinsứcmạnhcóthểgiúpbạntrởthànhngườibạnluônmuốnnhiềuhơn. Khicàngnhậnrarõhơnnhândạngbảnthân,cóvẻnhưbạncónhiềulựachọnhơnsovới

việclàmnôlệchoquákhứcủamình.Bạnsuynghĩkhácđivềtươnglaivàđiềunàyảnhhưởngviệcbạnđangtrởthànhaitronghiệntại. Bạncóthểtìmthấynhữngsựphongphúvàgầngũiđangsinhsôinảynởtrongcácmối

quanhệvớinhữngngườibạnthânvàbạncóthểmuốngiànhnhiềuthờigianhơnvớinhữngnhàthámhiểmkhácngườiđangkhámpháthếgiớiđadạngnhữngtrảinghiệmcủaconngười. Vàkhinhiềungườihơntrongchúngtanhậnthứcđượccáchchúngtatạodựngthựctạicủa

bảnthân,chúngtacóthểbắtđầutậnhưởngviệctạodựngchúnghướngnhiềuhơnđếncáchchúngtamuốnđểtừđótạoramộtthếgiớitốthơnchotấtcảchúngta.

LỜIKẾT Chotớithờiđiểmnày,cuốnsáchđãthảoluậnnhữngýtưởngchínhcủaNLPtheomộtcách

rấtthựctiễn.NLPkhôngpháttriểnbằngnhữngbướclýluậnvàkhôngdễđểmôtả.NỗlựcmôtảNLPtheomộtchuỗilýluậngiốngnhưcốgắngmôtảmộthìnhảnhbachiềubằngcáchxénhỏthànhtừngmảnh.DướiđâylàvàisuynghĩcuốicùngmangtínhướcđoánvềNLPvàtươnglaicủaNLPtrongnềnvănminhcủachúngta. ChúngtatinrằngNLPlàthếhệtiếptheocủatâmlýhọc.NóđượcgọilàHệbiếnhóahọctập

mớivàNgônngữmớicủa tâm lýhọc.Vớivai trò làmôhìnhcấu trúc trảinghiệmcủaconngười,NLPcóthểlàmộtbướctiếnuyênthâmngangbằngvớisựsángtạoramộtngônngữmới.Giátrịmànómanglạilàmộtcáchtiếpcậnđầyquyềnlựcsẽtiếptụctạoranhữngconđườngvươntớinhữngkếtquảxuấtchúngtrongnhiềulĩnhvựckhácnhau.VìNLPliênquanđếnnhữngtrảinghiệmvàgiaotiếpchủquan,nêntheomộtcáchhiểunàođónólàtấtcảvàcũngkhônglàgìcả.GregoryBatesonmôtảNLPnhưcáchtiếpcậnmangtínhhệthốngđầutiênđếnviệchọccáchhọctập;NLPlànhậnthứcluậnứngdụngđầutiên. Họctậpkhôngcònđủnữa,họccáchhọctậpmớithiếtyếu.Cóquánhiềuthứđểhọcvàquáít

thờigianđểhọc.Chúngtakhôngchỉthunhậnkiếnthứcvàcôngnghệnhanhhơnmàtốcđộtiếpnhậncủachúngtacũnggiatăng.Chúngtađangtheomộthànhtrìnhtiếnhóagiốngvớichuyến tàu lượnsiêu tốc– con tàukhởiđầurất chậmnhưngđi càngxa thì tốcđộsẽcàngnhanh.Vàchúngtachưatìmracáithắngnàocả.Khôngmay,việctíchlũyđơnthuầnnhữngkiếnthứcvàhiểubiếtphươngphápkỹthuậtkhôngmanglạisựthôngtháimàchúngtacầnđểgiúp ích chohành tinhvà conngười trênhành tinhnày.Chúng ta thôngminhnhưngchưathôngthái. Thếgiớiđangdiễnranhữngthayđổilớn.90%kiếnthứckhoahọcđượctíchlũysuốtcuộc

đời củanhữngngười thuộc thếhệ sinh ra vàođầu thế kỷ.Họđã chứngkiếnnhững tưởngtượngvềkhoahọctrởthànhthựctếkhoahọc.Nghịchlýthay,kiếnthứcpháttriểnkhiếnchúngtacảmthấydốtnátvàbấtlựchơn.Càngcónhiềukiếnthứcthìchúngtacàngtrởnêndốthơnvìchúngtacàngkhôngbiếtnhiềuthứhơnvàcàngphảidựadẫmvàocácchuyêngiađểlàmnhữngviệcrấtđơngiản. Khoahọccôngnghệdẫnđếnsựbànhtrướngcủakiếnthứcvàquyềnlực–thứtạoranhững

hệquảkhôngmongmuốnmàchúngtamớichỉbắtđầunhậnragầnđây,chúngkhiếncontàusiêutốcchạyvớitốcđộnguyhiểmtiềmtàng.Cácsựkiệnđangchuyểnđộngquánhanhkhiếnchúngtalầnđầutiêncóthểthựcsựthấyđượchướngđicủamình.ChúngtacóthểthấytìnhtrạngbịhủyhoạicủanhữngkhurừngnhiệtđớiởBraziltrêntruyềnhìnhvàchúngtacóthểđọcvềsựnónglêntoàncầutrênbáochí.Cácnhàkhoahọccóthểghihìnhlạinhữnglỗhổngtrêntầngozone.Giờcâuhỏikhôngphảilàliệutươnglaicókháckhônghaythậmchílàkhácbaonhiêu.Câuhỏiđặtralàliệuchúngtacótươnglaikhông. ThếgiớingàynayquánguyhiểmvớibấtcứthứgìítvănminhhơnXãhộikhôngtưởng.

—BUCKMINISTERFULLER—

Khinhìnxungquanh,baonhiêungười trongchúng tahài lòngvớiđiềumình thấy?Mỗi

ngườitrongchúngtatrảinghiệmnhữngáplựcgiatăngđòihỏiphảithayđổi.Vàmỗichúngtađềucótráchnhiệmgiữchocontàusiêutốccủacôngnghệkhôngthểcưỡnglạivàquyềnlựccủanókhôngvượtkhỏitầmkiểmsoátvàgâyranhữnghệquảbấthạnhchohànhtinh.Chúngtaphảikiểmsoátnóvìkhôngthểnhảykhỏitàuđược.Câuhỏilàkiểmsoátbằngcáchnào? Chínhcáccánhânlànguồngốccủasựsángtạotạoratiếnhóaxãhội;vàchínhcấpđộnhận

thứccủatừngcánhânđãtạodựngsựnhậnthứcchungcủaxãhội. Thayđổixãhộisẽbắtđầuvớithayđổicánhân.Chúngtađốimặtvớirấtnhiềuvấnnạnxã

hộivàmôitrường.Nếuchúngtapháttriểnmộtxãhộicóthểđốiphóhiệuquảvớinhữngvấnđềnàythìchúngtaphảihànhđộngngay.Khithờigiantrôiquavàkiếnthứctănglên,cóhaicâuhỏitrởnênngàycàngcấpbách:Cáigìđángđểbiết?Cáigìđángđểlàm? Chúngtađãtànpháthếgiớibênngoàibằngnhữngsảnphẩmcủakhoahọccôngnghệ.Thái

độvàcáinhìnthếgiớiđemlạichochúngtanhữngthànhtựukhoahọccôngnghệnàyđãănsâuvàonềnvănminhchúngtavàcóảnhhưởngsâusắcđếnthếgiớinộitại. Khoahọchìnhthànhquamộtchuỗinhữngthínghiệmđượckiểmsoátvàlặplạitrongtự

nhiênđểcốgắngcôngthứchóacácquyluậttoánhọcvà lýthuyết.Trênthựctế,conngườikhôngcònxembảnthânmìnhlàmộtphầncủatựnhiênnữa.Vàhọcũngkhôngthừanhậnrằngchínhthínghiệmcủamìnhđãthayđổitựnhiênhayảnhhưởngđếnkếtquảcủathínghiệmvìthừanhậnnghĩalàhọđãtừbỏtínhkháchquantrongthínghiệmcủamình.Đạtđượcmộtkếtquảkháchquannghĩalàmộtnhàthựcnghiệmkhácphảiquansátnhàthựcnghiệmbanđầu.Điềunàytạoramộtsựthoáiluibấtkhảthivàvôtậngiốngnhưmộtngườithợsơnđangcốsơntoànbộkhungcảnhbaogồmcảanhta.Anhnàykhôngbaogiờcóthểsơnđượcngườithợsơnđangsơnbứctranh. Chúngtađốixửvớitựnhiênnhưmộtcáimáy.Theolýthuyết,tấtcảnhữnggìchúngtaphải

làmlàtìmratấtcảcácquyluậtvàkhámphátấtcảnhữngmẫudữliệuthôngtin.Dođó,cuộcđisănhướngđếnviệcsơnmộtbứctranhngàycànghoànchỉnhhơnvềtựnhiênvàngườithợsơnbịlãngquên. Kiếnthứcđãbịchiacắtkhỏikinhnghiệm.Nótrởthànhthứgìđómàbạnhọclầnhai,một

thểxáctrừutượngcủalýthuyếttồntạiđộclậpvớichủthểhiểubiếtvàluônpháttriển.Tấtcảnhữnggìquantrọnglàsảnphẩmcuốicùng,cáilýthuyết,chứkhôngphảicáitrảinghiệmhọchỏiđượcnó. Kiểukiếnthứckháchquanhóanàygiớihạntốiđakiểukiếnthứcbạncóthểxửlýđược.

Trongnhữngtìnhhuốngcựcđoạnnhất,cảmxúc,nghệthuậtvàmốiquanhệbịgiảmgiátrịvìchúngdựavàonhữngkinhnghiệmchủquan.Cácquyluậtkhoahọcdườngnhưkhôngcònliênquanđếnthếgiớithựccáctrảinghiệmconngườinữa. Nhữnglýthuyếtkhoahọclàcácẩndụvềthếgiới,chúngkhôngđúng,chúngchỉlàmộtcách

suynghĩvềthếgiớicũnggiốngnhưvẽtranhlàmộtphươngpháptáihiệnkhungcảnh.Chúngtađangnhanhchóngnhậnrarằngcáchmìnhsuynghĩvềthếgiớichođếnthờiđiểmnàyhữuíchtheomộtvàihướngvàlàthảmhọatheonhữnghướngkhác. Ẩndụvềthếgiớikháchquancóthểtiênđoánđãbịlunglaybởinhữnglýthuyếtlượngtử

vậtlý.Chúngtacàngnghiêncứusâuthìcàngrõrànglàngườiquansátcóảnhhưởnglêncáianhnàyquansátvàngườithứhaiquansátlàmộtphầncủabấtkỳthínghiệmkhoahọcnào.Ánhsángsẽdichuyểndướidạnghạthaysóngtùyvàodạngthínghiệmmàbạnthựchiện.Bạnkhôngbaogiờcóthểxácđịnhchínhxáccảhaivấnđềhạtphântửnằmđâuvàkhinàonónằmđó.Thếgiớicơbảnlàvôđịnh.Vậtlýlượngtửchuyểnvịbộmáyvũtrụbằngẩndụkhoahọcđangchiếmthếthượngphong. Nhữngpháthiệnvàkháiniệmmớivềlýthuyếthệthốngvànhữngnghiêncứuvềsựhỗn

độnvàtrậttựchochúngtathấyrằng,thậmchívớinhữnghệthốngđơngiảnnhất,bạncũngkhôngthểtheodõitấtcảcácbiếnsốvànhữngbiếnđộngnhỏcóthểthayđổitoànbộhệthống.Đâylàđiểmkhởiđầucủamộtquátrìnhtiếnhóa,nóthayđổitoànbộcáchthứcchúngtanhìnnhậntựnhiên.

Sựhỗnđộnlànhữngngẫunhiêncóthểđoántrước,thứđượccôđọngbằngtêngọiHiệuứng

cánhbướm.Hiệuứngnàyđượcđặt ra saubuổi tọađàm củanhà khí tượnghọcngườiMỹEdwardLorenzvớichủđề,“LiệucúđậpcánhcủamộtchúbướmởBrazilcókhởiđộngchomộtcơnbãoởTexaskhông?”Lorenzđãsửdụngmộtmôhìnhmáytínhđểtheodõikhítượng.Ôngmệtmỏivớiviệcphảinhậpvàonhữngdòngsốdàivànghĩrằngchẳngcógìthayđổinếuônglàmtrònchúnglênvàiđơnvịthậpphân.Vàrồiôngngạcnhiênnhậnrahànhđộngnàykhiếnnhữngdựđoánthờitiếttrênthếgiớihoàntoànkhôngchínhxác.Mộtthayđổinhỏởmộtđiểmđúngcóthểtạoranhữnghệquảlớn.Sựthậtnàychothấytổngthểtựnhiênlàmộthệthốngthếnàovànókhôngtáchbiệtkhỏichúngtađểchúngtacóthểthínghiệmmàkhôngbịảnhhưởnggì.NhưGregoryBatesonnóitrongcuốnStepstoanEcologyofMind(Cácbướccóđượctưduytạingoại),“Thiếumộtsựthôngtháicóhệthốngsẽluônbịtrừngphạt”. Nhữngẩndụkhoahọcmớinàychophépchúngtamộtlầnnữatrởthànhmộtphầncủatự

nhiên.Cũngtheocáchđó,NLPvớivaitròmộtẩndụkếtnốichúngtatrởvềvớicáctrảinghiệmchủquanvàNLPcũngthểhiệnbảnchấtcóhệthốngtrongcáctrảinghiệmnộitâmcủachúngta. Giờchúngtađãnhậnrasựphứctạpcủathếgiớibênngoàivàchúngtacũngnhậnramột

vàiảnhhưởngmàchúngta,nhữngnhàquansátvôhình,đanggâyrachothếgiớibênngoài.Cáchệquảtừcáchnghĩcủachúngtađangđượcphảnchiếutrungthựcbởithếgiớibênngoài.Vũtrụlàmộtcôngcụphảnhồihoànhảo.Tanhậnđượcthứtanghĩ.Nếuchúngtamuốnthayđổithếgiới,chúngtaphảithayđổibảnthânmìnhtrước.Chúngtaphảikhámphávàthayđổikinhnghiệmnộitạinếuchúngtamuốngâyảnhhưởngvànhàonặnthếgiớibênngoàibằngsựthôngthái. NLP,trongvaitròmộtngànhnghiêncứucơcấucủacáckinhnghiệmchủquan,chophép

chúngtakhámphábảnthânmình.Vìnólàmộtngànhhọcvềcáchthứcchúngtatạoracácmôhìnhnênnókhôngtómlấynhữngmôhìnhchúngtađãtạoravàlàmrốichúnglêntrongthựctế. Làmộtcáchđểtạorasựxuấtchúng,NLPgạnlọcvàảnhhưởngđếnrấtnhiềungànhkhác.

Theomộtcáchnàođó,khiquátrìnhnàyhoàntất,NLPcóthểdừnglạivàthoátranhưmộtmônhọcriêngbiệt.Nólẫnvàocuộcsốngthườngnhật,chẳnghạngiáoviêncóthểthoảimáinghỉngơivìhọcsinhcủacôgiờđãcóthểtựhọc. NLPlàmộtphầncủamộtchuyểnđộngđangsinhsôinảynởlớnmạnhđềuđặt.Mộtchuyển

độnghướngđếnviệchànhđộnghiệuquảhơntrongthếgiớisửdụngnhữngkỹthuậtvàkiếnthứcchúngtacómộtcáchkhéoléo,thôngtháivàcânbằng.ChúngtacóthểhọcđượcrấtnhiềutừcâuchâmngôncủangườiIndonesia,“Chúngtôikhôngcónghệthuậtnàocả,chúngtôichỉlàmmọiviệctốtnhấtcóthể.” Chúngtađangkhámphánănglựcvàbảnthânmìnhđểtỉnhgiấctrongmộtthếgiớituyệt

đẹpvàquyếnrũcủanhữngngạcnhiênvôtận. Conngườiđiđếncáckỳquanở

nhữngngọnnúicaochótvót,

nhữngconsóngtolớncủabiểncả,

nhữngđoạndàiconsông,tầmnhìnxaxôicủađạidương,

nhữngchuyểnđộngvòngquanhcủacácvìsao,

Vàhọđiquanhữngcảnhtượngnàymàkhông

đặtcâuhỏivềchúng.

—ST.AUGUSTINE—

ĐẦUTƯVÀOBẢNTHÂN

Chúngtangàycàngtìmkiếmsựthỏamãnnộitâm.Nhữngngườikhácnhaugọiviệctìm

kiếmnàybằngnhữngcáitênkhácnhau:pháttriểncánhân,tiếnhóacánhân,pháttriểnbảnthân,hiệnthựchóabảnthân,pháttriểntinhthần,haynhậnbiếtrõhơntiềmnăngchúngta. TheoPeterRusseltrongcuốnsáchxuấtsắccủamìnhTheAwakeningEarth(Mặtđấtthức

dậy),lĩnhvựcpháttriểncánhânđangđâmchồinảylộcvàsẽgiatănggấpđôitrongmỗibốnnăm.Pháttriểncánhântheonghĩarộngnhấtbaohàmmộtloạtcáchoạtđộngkhácnhaunhưthiềnđịnh,yogavàTháiCựcđạo,tưvấn,liệuphápGestalt,tâmlýtrịliệu,làmviệcnhóm,phântíchtươnggiao,liệupháptáisinh,huấnluyệntínhquyếtđoán,quảnlýcăngthẳng,tưduylàmgiàu,huấnluyệnpháttriểnquanhệvàrấtnhiềuhoạtđộngkhác,tấtnhiênlàbaogồmcảNLP. Mỗingườichúngtabịhútvàomộtconđườngpháttriểnbảnthântheonhữngcáchkhác

nhauvàonhữngthờiđiểmkhácnhau.ViệcbạnđangđọccuốnsáchnàyvàothờiđiểmhiệntạichothấybạnđãbịhútvàoconđườngkhámpháNLP. Bạnlàngườiquyếtđịnhchínhxácnhấtconđườngnàophùhợpnhấtvớibạnvàothờiđiểm

này.Dùbạnđitheoconđườngnàothìnócũngđòihỏibạnphảiđầutưthờigianvàtiềnbạc.Cácconđườngsẽbaogồmnhữnghoạtđộngsắpxếpvàdulịch,muasáchhaybăng,vàthamgiacáckhóađàotạo.Bạnđầutưmộtkhoảntiềnnàođóthựcralàđầutưchosựpháttriểncánhânbạn.Mỗingườitrongchúngtatiêuxàicáckhoảntiềnkhácnhauvàonhữngthờiđiểmkhácnhau. Đángđểdànhítphútphântíchsơxembạndànhbaonhiêuphầntrămthunhậpcánhânđầu

tưvàobảnthântrongvàinămqua.Đầutiênhãylêndanhsáchnhữnggìbạnxemlàcáchoạtđộngpháttriểncánhântrongcuộcđờibạn.Vớivaitròlàcácchỉdẫn,chúngsẽcóảnhhưởnglâudàitheomộtcáchsinhsôinảynởnàođó.Chúngtiếptụctạoralợiích.Thiềnđịnhtạoralợiíchnày,kemthìkhông. Giờhãyướcđoánsơbộnhữngchiphíchotừnghoạtđộngnày.Cũngnênchúýđếnnhững

lợi íchbạnnhậnđượctừcáchoạtđộng.Giờhãycộngtổngtấtcảchiphí.Chúngchiếmbaonhiêuphầntrămtổngthunhậpcánhâncủabạntrongcảgiaiđoạn? Đángđểsosánhsốliệunàyvớitỷtrọngtrêndoanhthumàcáccôngtydùngđểhuấnluyện

vàpháttriểnnhânviên.VớihầuhếtcáccôngtyởMỹ,consốlàkhoảng1-2%. Phầntrămtrênthunhậpmàbạnđầutưvàobảnthânphảnánhviệcbạntrântrọngbảnthân

đếnmứcnào.Bạnchínhlàtàisảnriêngquýgiánhấtcủachínhbạnvàđầutưvàobảnthâncóthểlàhoạtđộngđầutưsinhlờinhấtmàbạntừngthựchiện. Bạncóđầutưvàobảnthânnhiềunhưmìnhmuốnkhông?Khátáchbiệtvớinhữnglợiích

bêntrong,cũngcóthểcónhữnglợiíchtàichính. Tôicómộtngườibạnkhôngthỏamãnvớicuộcđờimình.Côlàmcôngviệcđầubếpvớithu

nhập7000bảngmộtnăm.Babốnnămqua,côđãđầutư10%thunhậpvàopháttriểnvàđàotạobảnthânbaogồmđàotạoNLP.Côđãchuyểnhóabảnthânvàcáchsốngcủamình.Giờcô

cảmthấythỏamãnvềcuộcsốngvàkiếmđược20.000bảngmộtnăm. Dòngchảytiềnbạctrongcuộcsốngphảnánhchínhxácdòngchảytrongsuynghĩcủachúng

ta.Dođó,nếubạnmuốnthayđổiconsốtrongtàikhoảnngânhàngcủamình,hãythayđổisuynghĩ.Đâychínhlàkháiniệmtrọngtâmcủatưduylàmgiàu. Ởcấpđộtổngquáthơn,nếubạnmuốnthayđổithựctạibênngoài,haythayđổithựctạibên

trongtrước. NLPlàcáchthayđổithựctạibêntrongchúngta.Trừkhicáclợiíchđủrõràng,nếukhông

bạnsẽkhôngcóđộnglựcnàođểcamkếtthờigianvàtiềnbạc.LợiíchcủaviệcđầutưvàoNLPlàgì? Aicũngđemtheotínhcáchcánhânvàtiềmnăngđộcđáocủabảnthânkhithamgiađàotạo

NLPvàlợiíchthayđổitùythuộcmỗingười.Thứbạnnhậnđượcphụthuộcchủyếuvàothứbạnmuốnnhậnđược,dođórấtđángđểlàmrõnhữngmụctiêucánhâncủabạnlàgì. Nhiềungườithamdựchủyếuchomụcđíchpháttriểncánhân.Họcóthểđangtrảiquamột

giaiđoạnthayđổitrongcuộcđờivàmuốncónhữngkỹnăngcũngnhưcôngcụđểtạorathayđổi.Nhữngngườikháccóthểchỉđơngiảnnhậnrarằngcónhiềulựachọnkhácchocuộcđờihọ. Vài người đến chủ yếu vì những lý do nghề nghiệp dù rằng phát triển cá nhân và nghề

nghiệpdiễnrasonghành.CáckỹnăngNLPvớivaitrònhữngkỹnănggiaotiếpứngxửlàvôgiá.RấtnhiềucánhânsửdụngNLPtrongcôngviệccủamình:giáoviên,huấnluyệnviên,tưvấnviên,chuyêngiatrịliệu,chuyêngiavậtlýtrịliệu,ytá,nhânviêncôngtácxãhội,giámthịquảnchế,chuyêngiatưvấnquảntrịvàcácnhânviênkinhdoanh.NLPnângcaotínhhiệuquảtrongcôngviệcvàmanglạicảmgiácmạnhmẽhơntrongcuộcsống.NhiềucánhânsửdụngNLPđểđạtđượcthànhcôngtàichính,chínhlàđạtđượcmộtkhoảnthulợihữuhìnhtừkhoảnđầutưcủamình. NhữngngườithamgiađàotạoNLPnóivềmộttầmvócmớivềtrảinghiệm,mộtviễncảnh

mớivềcuộcsống,nhiềulựachọnhơn,nhữngýtưởngsángtạo,vànhữngkỹnăngmớiđểứngdụng.Sựnhậnthứcvàtínhlinhđộngđượctăngcườngđemlạisứcsốngmớichocảcuộcsốngcánhânlẫnnghềnghiệp. Cuốicùngnhưngkhôngkémphầnquantrọng,họcNLPrấtvui.Khóađàotạochínhlàđiều

chúngtavẫnmongđợi,mộtcơhộiđểtậnhưởngvàgặpgỡnhữngbạnhọcthúvị. BạncóthểhọcNLPtừsáchvở,nhưngNLPmangtínhtrảinghiệm.Nóliênquanđếnviệcsở

hữunhữngphễulọcnhậnthức,nhữngmôthứcvàkỹnăngtronghànhvicủabạnchứkhôngchỉlànhữngýtưởngtrongđầu.Trảinghiệmcánhânvớingườikháccóýnghĩavàtácdụnghơnnhiềusovớiđọcsách.NLPnênđượcápdụngởcấpđộtrảinghiệmnếumuốnnópháthuygiátrị. MộthộithảođàotạoNLPmanglạimộtmôitrườngantoànđểhọccáchìnhmẫutheocách

thứcmangtínhtrảinghiệmvớinhữngngườiđồngcảmdướisựgiámsátchuyênnghiệp. NgạnngữcổTrungQuốcnóirằng:

Tôinghevàtôiquên.

Tôinhìnvàtôiquên.

Tôilàmvàtôihiểu. Khoảnđầutưcủabạnvàocáckhóađàotạomanglạigiátrịlớnhơnnhiềusovớiđầutưvào

sáchvở.Khoảnđầutưnàycũngmanglạinhiềulợiíchhơn.Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

CHÚGIẢINLP