بسم الله الرحمن الرحیمموضوع ارایه : آسیب های اجتماعی و مسایل پیرامون آن

ارایه دهندگان:آیدین اعیان زاده- سیامک بیک زاده

94بهار

آسیب اجتماعیآسیب اجتماعی به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطالق می شود که در چارچوب اصول اخالقی

و قوامد عام عمل جمعی رسمی و

غیر رسمی جامعه محل فعالیت کنشگران قرار نمی گیرد و در نتیجه با منبع قانونی و یا قبح اخالقی و اجتماعی روبرومی گردد. به

همین دلیل ، کجروان سعی دارند کجروی ها خود را از دید ناظران قانون ، اخالق عمومی و نظم اجتماعی پنهان نمایند ؛ زیرا در

غیر این صورت با پیگرد قانونی ، تکفیر اخالقی ، طرد اجتماعی مواجه می شوند.

جنبه های آسیب های اجتماعیهر انسان با هر دين وآئين واعتقاد وفكر ،ومذهب وگرايش :از زاويه انسان

ومسلك وارتباط با جناح يا حزب

خاصي يا با ترحم يا با هدايت ويا با همراهي اعتقاد دارند كه به گروههاي آسيب پذير ياري نمايند مثالً هر انساني

دوست دارد به پير مرد يا پيرزني كمك كند وهر انساني دوست دارد به نابينايي كمك; كند و...

از زاويه اجتماعي اگر به اين آسيب هاي اجتماعي بمو;قع رسيدگي نشود افزايش جرم وجنايت را در پي دارد كه

مخرب انضباط اجتماعي است

(ادامه(جنبه های آسیب های اجتماعی

كه اگر توجه نشود كشوررا به دامن بيگانگان سوق مي دهد جنبه سياسي :وبجاي فرهنگ خودي فرهنگ

بيگانه در كشور پياده مي شود وبه اعتقادات ديني ومذهبي جامعه لطمه وارد مي نمايد ، وجود آسيب هاي

اجتماعي ، بزرگنمايي وتبليغات دشمنان كشور را در پي دارد ضمن آنكه وجود آسيب هاي اجتماعي در

كشور اسالمي عامل تبليغ منفي بر ضد اسالم است لذا الزم است كه آسيب هاي اجتماعي ريشه يابي شود

واز كلي گويي در جامعه پرهيز گردد وبا ارائه راهكارها ي مدرن به جزئيات آسيب هاي اجتماعي توجه شود

اهميت آسيب شناسي اجتماعي

هر جامعه اي متناسب با شرايط خود ، فرهنگ ، رشد و انحطاط خود با انواعي از انحرافات و مشکالت روبروست

که تاثيرات مخربي روي فرآيند ترقي آن جامعه دارد. شناخت چنين عواملي جامعه را مي تواند مسير حرکت

بسوي ترقي و تعامل هموار سازد، بطوري که عالوه بر درک عمل آنها و جلوگيري از تداوم آن عمل با ارائه راه حلهايي به سالمت جامعه کمک نمايد

اعتیاد به عنوان یک آسیب اجتماعی

جامعPه شناسان معتقدند هر اجتماع بر اساس موازین خود دارای حرکPتی طبیعی است که پیوند اجتماعی مردم را برای

ادامه زندگی حفظ می کند. اگر عملی رخ دهد و این پیوند را بر هم زند و مشکل برای حرکت طبیعی جامعه ایجاد کند

آن عمل را یک مسأله اجتماعی می گویند. به بیان دیگر مسائل اجتماعی عبارت از شرایط و مواردی است که جامعه آنها

را خطری برای راه و رسم زندگی و یا راحتی خود می داند بنا بر تعریف فوق اعتیاد یک . مسأله اجتماعی محسوب می شود

علل اعتیاد:

پدیده های اجتماعی بر خالف پدیده های طبیعی از پیچیدگی خاصی برخوردار هستند بنابراین در تبیین آن می بایست

شبکه ای از علل و عوامل را در نظر گرفت. لذا مطالعPه پیرامون مسأله اعتیاد، مطالعه ای میان رشته های مختلف است بدین

معنی که برای تبیین آن از دیدگاه های مختلف زیست شناختی. روانشناختی، جامعPه شناختی و حقوقی باید سود جست.

در توضیح کج روی های اجتماعPی و توجه به پیچیدگی آن سه نظریه عمده وجود دارد که عبارتند از:

. نظریه زیست شناختی1. نظریه روان شناختی2.نظریه جامعه شناختی3

(ادامه(علل اعتیاد

اندیشمندان رویکرد زیست شناختی معتقدند که انحراف به طور :نظریه زیست شناختی مثبت با عوامل چون نقص

جسمانی و الگوهای کروموزومی در ارتباط است.

(ادامه(علل اعتیاداز این دیدگاه کج روی و انحراف یک نوع اختالل رفتاری تلقی :نظریه روان شناختی•

شده و ناشی از خصوصیات فردی می باشد. بسیاری از روانشناسان انحراف را بر اساس نقص شخصیت تبیین •

می کنند به این معنا که برخی از انواع شخصیت ها گرایش بیشتری به انحراف و اعتیاد دارند. این دیدگاه تأکید زیادی بر تجربه

های ناهنجار فرد به خصوص در دوران کودکی داشته و آن را عامل مهمی در پیدایش کاستی های شخصیتی اختالل رفتار و

انحراف محسوب می نماید. فروید در تبیین رفتار به چگونگی شکل گیری شخصیت پرداخته و معتقد است کج روی و

جرائم افراد به شرایط روانی و وضعیت شخصیتی آن ها مرتبط است.

(ادامه(علل اعتیاد

. جامعه شناسان برای فهم علل انحرافات به عوامل اجتماعی و نظریه جامعه شناختی : فرهنگی شکل دهنده رفتار انسان

توجه دارند و در تبیین های جامعه شناختی خود به ساختار اجتماعی و الگوهای کنش متقابل فرد و دیگر اعضای جامعه

تکیه می کنند. در ذیل برخی از عمده ترین تئوری های جامعPه شناسی انحراف مطرح می گردد.

نظریه بی هنجاری های دورکیم

جرم یک پدیده عادی اجتماعی است که در هر اجتماعPی وجود دارد و جامعPه ای نیست که در آن هیچ نوعی بزه رخ ندهد.

او معPتقد است فشارهای اجتماعی نقش اساسی در مشکالت رفتاری دارند. دورکیم تغییرات ناشی از قطع ارتباطات عاطفی

و انسانی و گسترش شهرها در جامعه امروز را از عوامل مهم از هم گسیختگی و عدم شناخت افراد از یکدیگر می داند که

باعث به خطر افتادن سالمت روانی می گردد. دورکPیم بیان می کند که ضعیف بودن هنجارهای اجتماعی منجر به کج روی

می گردد.

نظریه انحراف اجتماعی مرتن

به نظر مرتن دو دسته عوامل فرهنگ- نظام اجتماعی و کارکرد نظام اجتماعی در رفتار انحرافی افراد نقش دارند. اگر

نهادهایی که وظیفه انتقال فرهنگ را به عهده دارند خوب عPمل نکنند، افراد اهداف را Pنخواهند پذیرفت و هنجارهای مشروع

را به خوبی تشخیص نخواهند داد و این فرآیند منجر به انحراف می گردد. افراد در طی فرآیند اجتماعی شدن می آموزند که

چگونه اهداف فرهنگی مهم را بشناسند و آن هایی که مورد تأیید است را برای رسیدن به اهداف برگزینند. هم چنین در

این راه وسایل غیر مشروع برای ایجاد انحراف نقش اساسی دارد.

تئوری خرده فرهنگ بزه کاری آلبرت کوهن

وی معتقد است عامل مهم کژ رفتاری جوانان در طPبقات پائین جامعه میل به ارتقای اجتماعی و فقدان ضوابط الزم برای

ارتقاء است. کPوهن نظریه مرتن مبنی بر ساخت اجتماعیP را پذیرفته است. او معتقد است کPه آن چه جوان را به سوی خرده

فرهنگ بزهکاری سوق می دهد مشکل کسب پایگاه اجتماعیP است که در اصل ارزش های جامعه بهنجار آن را برای جوان

پدید می آورد.P وقتیP جامعه انتظارات واحدی از جوانانیP دارد که توانایی های آن ها برای پاسخ یکسPان نیسPت، آن هایی که

توانایی پاسخ را دارند درست رفتار میP کنند و کPسانی که آن معیارها را مانعP ارتقاء خود میP بینند کژرفتار میP شوند. بنابراین

این خرده فرهنگ گروه است که به افراد امکان فعالیت های بزهکارانه و غیرقانونیP را میP دهد.

نظریه برچسب انحراف لمرتدر این نظریه عامل کج روی بیشتر، قانون گذاران هستند تا این که قانون شکنان باشند. جرم

یک رفتار به خصوص نیست بلکه عدم انطباق رفتار با قانون است. به نظر لمرت رفتار انحرافی مغPایر قانون است و

با آن انطباقی ندارد و در نگاه اول مردم، ناپسند بوده و درجات عکس العمل مردم با آن متفاوت است. اما هنگامی که این

اعمال کوچک شمارده شوند در طبقات پایین انحراف افراد برچسب نمی خورد و عادی جلوه داده می شود در حالی که

انحراف افراد در طبقات باالتر برچسب خورده و این انگ باعث بروز کج روی بیشتر آن ها شده و بنابراین فرد از جامعه

دوری کرده و تنها به کسانی می پیوند که مشابه خود برچسب خورده اند و این باعث بزه بیشتر فرد می شود.

آسيب هاي اجتماعيعلل و عوامل

عوامل معطوف به شخصيتعوامل فرديعوامل اجتماعي

آسيب هاي اجتماعي)ادامه(علل و عوامل

اين دسته از عوامل معطوف به عدم تعادل رواني، شخصPيتي و اختالل :عوامل شخصيتي در سلوك و رفتار است. از ديگر

مشكالت روحي P رواني كه منجر به رفتارهاي ضداجتماعي مي شود، مي توان به ضعف عّزت نفس، احساس كهتري،

فقدان اعتماد به نفس، احساس عدم جذابيت، افسردگي شديد، شيدايي و اختالل خلقي اشاره نمود. چنين افرادي معموال

مستعد انجام رفتارهاي نسنجيده و انحرافي هستند.

آسيب هاي اجتماعي)ادامه(علل و عوامل

عوامل فرديافراد گاهي اوقات براي رسيدن به آمال و آرزوهاي بلند و دست نيافتني و مدينه فاضله اي

كه رسانه هاي ملي و يا ماهواره ها تبليغ مي كنند، مرتكب جرايم مي شوند. گاهي اوقات هم ارتكاب جرايم را فقط يك

كار تفنّني و به عنوان گذران اوقات فراغت مي دانند با اينكه ممكن است در خانه و محيط اطراف خود مشكل حادي هم

نداشته باشند كه آنان را مجبور به ارتكاب رفتار نابهنجار نمايد، ولي فقط به خاطر اينكه در چند روز زندگي خوش باشند،

دست به ارتكاب اعمال خالف عرف و اجتماع مي زنند.

آسيب هاي اجتماعي)ادامه(علل و عوامل

در حوزه عPوامل فردي، مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:آرزوهاي بلند خوش گذراني و لذت طلبي قدرت، استقالل و عافيت طلبي زياده خواهيريPبي بندوباري و الابالي گبي هويتي و بي هدفي در زندگي

آسيب هاي اجتماعي)ادامه(علل و عواملدر بررسي آسيب ها و انحرافات اجتماعي به عنوان يك پديده : عوامل اجتماعي

اجتماعي، به علل اجتماعي انحرافات مي پردازيم. به هر حال، عوامل متعددي در اين زمينه نقش دارند كه در اينجا به برخي از

آن ها اشاره مي گردد:آشفتگي كانون خانوادهطرد اجتماعينوع شغلبي كاري و عدم اشتغالفقر و مشكالت معيشتيدوستان ناباب

آسيب هاي اجتماعي)ادامه(علل و عواملمحيطفقر فرهنگي و تربيت نادرست

پيشنهادها

الف. اقدامات پيشگيرانه ب. وظايف خانواده

ج. وظايف ساير نهادها

پيشنهادها:الف. اقدامات پيشگيرانه

هماهنگ كردن بخش هاي عمومي و خصوصي كه در زمينه پيش گيري از وقوع جرم فعاليت دارند. مانند

نيروي انتظامي آموزش و پرورش و ... آگاهي دادن به خانواده ها براي نظارت و كنترل بيشتر آنان بر فرزندان و گوشزد كردن

ميزان مجازات جرايم در صورت ارتكاب جرم توسط آنان

اتخاذ تدابير امنيتي بيش تر توسط دولت در محل هاي جرم خيز و اقداماتي به منظوركمك به خانواده ها

تجهيز پليس براي مقابله جدّي با باندهاي مخوف انواع گوناگون بزهكاري اجتماعي درجامعPه

پيشنهادها )ادامه( اطالع رساني شفاف رسانه هاي جمعي براي تشويق جوانان درباره تسهيالت و فرصت

هايي كه جامعه براي آنان قرار داده است

پيشنهادها )ادامه(

ب( وظايف خانواده : خانواده ها نيز وظايفي در مقابل پيش گيري از جرم و بزهكاري فرزندان دارند كه به

:برخي از آن ها اشاره مي گرددتالش در جهت تأمين نيازهاي مادي و معنوي فرزندان توسط والدين توجه به نيازهاي روحي و عاطفي نوجوانان و ايجاد فضاي مطلوب و آرام

در خانوادهبرنامه ريزي مناسب براي تنظيم اوقات فراغت نوجوانان و جوانان   دوستي با فرزند و حذف فاصله والدين با فرزندان، به گونه اي كه آنان به

راحتي مشكالت و نيازهاي خود را به والدين بگويند.

پيشنهادها )ادامه(وظايف ساير نهادها : عالوه بر خانواده، ساير نهادها از جمله مجموعه

حاكميت، آمو;زش و پرورش، نهاد قضايي، بهزيستي و... نيز در اين زمينه وظايفي دارند كه به برخي از آن ها

اشاره مي گردد: تقويت ارتباط ميان والدين دانش آموزان با مربيان و عدم واگذاري

مسئوليت تربيت فرزندان به مدرسه يا خانواده به تنهايي

تقويت مراكز مشاوره اي مفيد و كارامد در مدارس بها دادن به مسئله ترك تحصيل و يا اخراج دانش آموزان از مدرسه و ضرورت ارتباط با

خانواده هاي آنان جلوگيري از مهاجرت هاي بي رويه به شهرهاي بزرگ و جلوگيري از پرداختن جوانان به

اشتغال هاي كاذب مثل كوپن ‘فروشي، سيگار فروشي

پيشنهادها )ادامه(از آن رو كه از جمله عوامل مؤثر در ارتكاب جرم، بي كاري و فقر مي

باشد، مي بايست با برنامه ريزي دقيق;كه نياز به عزم ملي دارد، نسبت به اشتغال در جامعه و ريشه كني فقر و بي

كاري اقدام الزم و بايسته صورت گيرد.

فراهم كردن موقعPيت ها و بسترهاي الزم در جامعه تا زندانيان پس از آزادي از زندان مورد پذيرش جامعه واقع شوند و

شغل آبرومندانه اي به دست آورند در غير اين صورت، مجدداً دست به اقدامات بزهكارانه خواهند زد

منابع.1362. هراد. براین، جامعPه شناسی و مددکاری: ترجمه دکتر فرجاد- انتشارات بدر 1. سخاوت. جعفر، جامعPه شناسی انحرافات اجتماعی. انتشارات پیام نور- چاپ 2

.1374اول. کوئن. بروس، مبانی جامعه شناسی- ترجمه دکتر توسلی- فاضل. رضا- انتشارات 3

.1375سمت چاپ هفتم . ستوده. هدایت ا...، مقدمه ای بر آسیب شناسی اجتماعی- انتشارات آوای نور- چاپ دوم 4

1375.. فرجاد. محمد حسین، آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات .انتشارات 5

1375بدر. چاپ هفتم