هسدقملا تابتعلا هعوسوم

: بتاک

یلیلخلا رفعج

: ۀعابطلا یف ترشن

تاعوبطملل یملعلاا ۀسسوم

سرهفلا5سرهفلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا 16ۀعوسوم

16ةراشا

نماثلا 16ءزجلا

[ رشانلا ۀمدقم ]16

داوج یفطصم روتکدلا هبتک امیدق 17ءلابرک

17ةراشا

امیدق 17ءلابرک

: ءلابرک 17ینعم

21فطلا

لتاقم 22رصق

22رئاحلا

رمتلا 24نیع

26اثافش

26ۀیرضاغلا

26يونین

یمقلعلا 27رهن

29رقعلا

بتاکلا اهدمتعا یتلا ثحبلا رداصم 29مها

نیمأ نیسح روتکدلا هبتک ءلابرک ۀصرع یف نیسحلا ماملاا عرصمل لمجم یخیرات 30ضرع

30ةراشا

ع) ) نیسحلا هللا دبع یبا عرصمل لمجم یخیرات 31ضرع

ثحبلا 43عجارم

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 5

ظوفحم یلع نیسح روتکدلا هبتک ۀیبرعلا عجارملا یف 43ءلابرک

44ةراشا

ثیدحلا یف 44ءلابرک

خیراوتلا یف 45ءلابرک

كولملا لسرلا و 45خیرات

45ۀنس 60 ه

45ۀنس 132 ه

46ۀنس 193 ه

46ۀنس 264 ه

46ۀنس 268 ه

مملأا كولملا و خیرات یف 46مظتنملا

46ۀنس 398 ه

47ۀنس 407 ه

47ۀنس 479 ه

47ۀنس 501 ه

47ۀنس 513 ه

خیراتلا یف 48لماکلا

48ۀنس 13 ه

48ۀنس 14 ه

48ۀنس 40 ه

48ۀنس 61 ه

49ۀنس 68 ه

50ۀنس 122 ه

50ۀنس 236 ه

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 6

50ۀنس 294 ه

51ۀنس 398 ه

51ۀنس 400 ه

51ۀنس 407 ه

51ۀنس 422 ه

51ۀنس 436 ه

52ۀنس 479 ه

52ۀنس 489 ه

ریسلا نویع خیراوتلا و ناونع یف رصتخملا 52عماجلا

52ۀنس 597 ه

52ۀنس 600 ه

52ۀنس 604 ه

ءافلخلا رابخأ 53رصتخم

ۀعماجلا 53ثداوحلا

53ۀنس 634 ه

53ۀنس 635 ه

53ۀنس 637 ه

54ۀنس 646 ه

54ۀنس 653 ه

54ۀنس 696 ه

« دادغب ءاملع خیرات » راتخملا 54بختنم

نیللاتحا نیب قارعلا 55خیرات

55ۀنس 662 ه

55ۀنس 763 ه

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 7

55ۀنس 796 ه

55ۀنس 797 ه

55ۀنس 824 ه

56ۀنس 841 ه

56ۀنس 857 ه

56ۀنس 859 ه

57ۀنس 861 ه

57ۀنس 914 ه

57ۀنس 941 ه

58ۀنس 961 ه

يدادغبلا 59یلوضف

59ۀنس 963 ه

59ۀنس 991 ه

60ۀنس 1035 ه

60ۀنس 1049 ه

61ۀنس 1049 ه

61ۀنس 1088 ه

61ۀنس 1116 ه

61ۀنس 1118 ه

61ۀنس 1126 ه

62ۀنس 1127 ه

62ۀنس 1152 ه

62ۀنس 1154 ه

62ۀنس 1194 ه

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 8

ءلابرک یلع ۀیباهولا 62ةراغ

62ۀنس 1216 ه

63ۀنس 1218 ه

63ۀنس 1222 ه

64ۀنس 1236 ه

64ۀنس 1242 ه

ءلابرک 64ۀعقاو

64ۀنس 1258 ه

66ۀنس 1259 ه

66ۀنس 1260 ه

66ۀنس 1262 ه

66ۀنس 1268 ه

66ۀنس 1274 ه

66ۀنس 1278 ه

67ۀنس 1286 ه

67ۀنس 1287 ه

67ۀنس 1301 ه

67ۀنس 1302 ه

68ۀنس 1304 ه

68ۀنس 1309 ه

68ۀنس 1324 ه

68ۀنس 1325 ه

68ۀنس 1326 ه

68ۀنس 1327 ه

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 9

69ۀنس 1329 ه

69ۀنس 1330 ه

69ۀنس 1334 ه

ایفارغجلا یف 69ءلابرک

یلایللا ریمس 69باتک

ۀینامثعلا ۀکلمملا ۀیفارغج یف ۀیهشلا 69رامثلا

ۀیوناثلا قارعلا 70ۀیفارغج

تلاحرلا یف 70ءلابرک

تارایزلا ۀفرعم یلإ تاراشلاا 70باتک

ۀطوطب نبا 70ۀلحر

سینلأا بیدلأا ۀینم سیلجلا و 70ۀهزن

يدادغبلا ءیشنملا 73ۀلحر

: 73لابرک

: ۀینیسحلا 74رهن

مازع باهولا دبع 74تلاحر

ۀلدلأا یف 74ءلابرک

1936 ۀنسل 1935 - ۀیقارعلا ۀکلمملا 75لیلد

ثیدحلا خیراتلا یف 75ءلابرک

ۀنسل 1936 یمسرلا یقارعلا 77لیلدلا

ۀنسل 1957 ماعلا سوفنلا لیجستل ماعلا 77لیلدلا

یقارعلا یفارغجلا 77لیلدلا

بتاکلا اهدمتعا یتلا رداصملا 78مهأ

یصولخ ءافص روتکدلا هبتک لابرک نع ۀماعلا ۀیبدلأا ۀیخیرأتلا و ناظملا یف درو امم ةرباع 79تافطتقم

79ةراشا

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 10

79ۀملک

نادلبلا 80مجعم

يراشبلاب فورعملا یسدقملل میلاقلأا ۀفرعم یف میساقتلا نسحأ باتک یف 80ءلابرک

ماعلا خیراتلا بتک یف 80لابرک

ءلابرک 80يدوعسملا و

ص 263) ) يدوعسملل فارشلاا » هیبنتلا و » یف 81ءلابرک

فطلا ریثلأا و 81نبا

یقطقطلا نبلا يرخفلا ) ) یف 81ءلابرک

ءلابرک یلبنحلا و دامع 81نبا

راتخم دمحم فیلأت ۀیماهللاا تاقیفوتلا یف 82ءلابرک

ةرخأتملا ۀیقارعلا عجارملا یف 82ءلابرک

یلکوکرکلا يواح لوسر خیشلل ءارزولا 82ۀحود

يدیوسلل ءاروزلا 83ۀقیدح

ۀیقارعلا نادلبلا خیرات زجوم یف 84لابرک

زازبلا نمحرلا دبعل للاقتسلاا یتح للاتحلاا نم تارضاحملا یف 86لابرک

نسلکن دلونیر یبدلأا برعلا خیرات ۀیقارشتسلاا عجارملا یف 87ءلابرک

87ةراشا

« Arabia «By D .G .Hogarth ثراکوه یج يد هفلؤمل برعلا » دلاب » یف 88ءلابرک

مواب هنورک نوف فاتسوغل MEDIEVAL ISLAM A Study in Cultural Orientation« یطسولا نورقلا یف ملاسلاا » باتک یف ءلابرک

ءلابرک یتح و 89بیلیف

مجاعملا یف 90ءلابرک

ءلابرک یعوسیلا و فولعم 90سیول

A Dictionary of Islam« ملاسلاا سوماق » یف 90ءلابرک

یسنرفلا سورلا » » مجعم یف 90ءلابرک

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 11

Shorter Encyclopaedia of Islam« ةزجوملا ۀیملاسلاا ۀعوسوملا » یف 90ءلابرک

بدلأا یف 94ءلابرک

94ةراشا

ءلابرک ینادمحلا و سارف 94وبا

ءلابرک ۀنیدم نیسحلا و ماملإا رکذل ۀیبرغلا ۀیبرعلا و رداصملا 95مهأ

سابع داؤف ۀیدجبلأا فورحلا بسح هقسن هعمج و رعشلا یف 96ءلابرک

96ةراشا

900 یمعفکلا 840 - میهاربا 96خیشلا

یسلدنلأا ءیناه 96نبا

مامت 97وبأ

یحمجلا لبهد 97وبأ

ینادمحلا سارف 97وبأ

بیبح نب نجحم 97وبأ

ۀنس 1295 لوتقملا یتشرلا دمحا 97دیسلا

یمظاکلا رباج 97خیشلا

ریزولا یبرغملا مساقلا وبأ یلع نب 98نیسحلا

یلحلا ردیح 98دیسلا

یحلاصلا سابع 99رضخ

یعازخلا 99لبعد

عجشا نم 99لجر

یمشاهلا 99دیشر

يذیواعتلا نبا 99طبس

همعط يداه 100ناملس

)؟ ۀبتق ) هتق نب 100نامیلس

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 12

لیفطلا نب 100ۀمربش

یضرلا 100فیرشلا

دابع نب 101بحاصلا

( حلاصلا کلملا ) کیزر نب 101عئلاط

-( ع نیسحلا - ۀجوز دیز تنب ۀکتاع )102

يرمعلا یقابلا 102دبع

يزیوحلا نیسحلا 104دبع

ع) ) لضفلا یبأ 105كابش

سرخلأا رافغلا 105دبع

یلیلاعلا هللا دبع 106خیشلا

یفوتملا 1296 یئلابرکلا نوسح حیلف 107خیشلا

يرزلأا 107مظاک

ةزع 107ریثک

يدسلأا دیز نب 107تیمکلا

بحلا وبأ نسحم 107خیشلا

نساحملا وبأ نسح دمحم 107جاحلا

ءاطغلا فشاک نیسحلا دمحم 108خیشلا

هنومک یلع دمحم 109خیشلا

يواطنطلا رکاش 109یسرم

( لاثمتم ) ریبزلا نب 109بعصم

ینزملا سوأ نب 109نعم

يرهاوجلا 109يدهم

یملیدلا 110رایهم

یناقلاطلا یسوم 111دیسلا

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 13

خیبط وبأ یلع 111ریم

ۀنس 1231 ه یفوتملا یبعکلا مشاه 112جاحلل

بتاکلا اهدمتعا یتلا رداصملا 113مها

طایخلا رفعج همجرت هبتک و ۀیبرغلا عجارملا یف 114ءلابرک

114ةراشا

ۀیبرغلا عجارملا یف 114ءلابرک

114ةراشا

اهدهع ۀیادب یف 114لابرک

حیرضلا راز نم 116لوأ

نیسحلا ربقل لکوتملا 117مده

727 ه یف 369 - 118ءلابرک

ءلابرک یف لیعامسأ 119هاشلا

ءلابرک یف نامیلس 120ناطلسلا

دبعلا 120ةرانم

رشع نماثلا عباسلا و نینرقلا یف 121لابرک

نییباهولا 122موجه

رشع عساتلا نرقلا لئاوا 124یف

اشاب بیجن 125ۀعقاو

دیدجتلا رهاظم 126ضعب

ءلابرک یف اریسکت 127تادهاشم

روهین ۀلحر یف 128ءلابرک

ءلابرک یف 130ستفول

رشأ نوج ۀلحر یف 132ءلابرک

ءلابرک یف اوفلا وید 134مادم

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 14

www.Ghaemiyeh.comسرهفلا ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 15

136 زیارة جون بیترز لکربلاء

138 زیارة المس بیل قبل الحرب العظمی

141 المس بیل فی الأخیضر

142 کربلاء فی التقاریر البریطانیۀ قبل الحرب

142 فی أیام الحرب العظمی

144 کربلاء فی بدایۀ الاحتلال

146 السر رونالد ستورز فی کربلاء

147 الاستفتاء العام

149 کربلاء تمهد للثورة العراقیۀ

154 بعد الثورة

156 الموظفون الانکلیز فی کربلاء

156 مؤتمر کربلاء

158 معارضۀ المجلس التأسیسی و انتخابه

159 دونالدسون فی کربلاء

162 «التربۀ» الحسینیۀ

163 محرم الحرام

168 کربلاء فی دائرتی المعارف البریطانیۀ و الاسلامیۀ

170 نتف متفرقۀ

171 فهرس الموضوعات

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ةراشا

م. - 1904 رفعج ، یلیلخ ، هسانشرس : . یلیلخلا رفعج فیلات هسدقملاتابتعلا / هعوسوم روآدیدپ : مان ناونع و

-13 .- 14ق = تاعوبطملل ، یملعلااهسسوم توریب : رشن : تاصخشم . سکع روصم ، . ج : يرهاظ : تاصخشم

. یبرع تشاددای : [. 1366 = ] 1407ق 1987م = لوا : تمسق مشش ، دلج ساسا رب یسیونتسرهف تشاددای :

. مود پاچ تشاددای : (. 1346 1967م =. 1387ق = . لوا : پاچ ) ج.1 تشاددای :

. دشاب یم فراعتلاراد رضاح باتک مکی دلج رشان تشاددای : . همانباتک تشاددای :

فجنلامسق ، 2 ق . ، 7 ج . فجنلامسق - . ، 1 ق . ، 6 ج . نیمظاک -. مسق ج.1 . تاجردنم : خیرات یملاسا -- ياههاگترایز عوضوم : قارع یملاسا -- ياههاگترایز عوضوم :

ز9خ8 1300ي / DS79/9 هرگنک : يدنب هدر 956/75 ییوید : يدنب هدر

125915 یلم : یسانشباتک هرامش

نماثلا ءزجلا

[ رشانلا ۀمدقم ]

میحرلا نمحرلا هللا مسب نیعتسن هب و

اهیف متی ءازجا ةرـشعل لولاا ءزجلا نوکیـس هنا نظلا یلع بلغی و ۀسدقملا ، تابتعلا ۀـعوسوم نم لابرک ) مسق ) نم لولاا ءزجلا وه اذـه نا وجرن ءازجا یه و مویلا ، اذـه یتح اهتأشن ءادـتبا ذـنم اهروصع و فلتخم یف ۀـنیدملا هذـه لوانتی لاماک اضرع لابرک خـیرات ضرع نم ۀنیدملا . هذهب قلعتی ءیش لک عبتت یف هیلا نوکرلا حصی اعجرم و انقتم ، ایملع ، اردصم نوکتل ۀبولطملا طورشلا لک ۀیفوتـسم نوکت یف یضملل ۀمزلالا ۀیملعلا تایـضتقملا لک انأیه دقف یعامتجلاا و ینارمعلا ، و یـسایسلا ، و یبدلاا ، و یفاقثلا ، و یملعلا ، اهخیرات ثیح

بابرا و دادغب ، ۀعماج ةذتاسا نم لیلق ریغ ددع مهنمض یف صاصتخلاا و بابرا نم ۀفئاط انیلا تمضنا دق و ۀیاهنلا ، یلا عورشملا اذه ام جارخلا موی دعب اموی انیلا مامـضنلاا یف مهددـع دادزی نیـصصختملا نم نولماعلا لزی مل و نیرخلاا ، باتکلا ةذـتاسلاا و نم لضفلا

تقولا و نم اذه انلمع بلطتی مک يردن ذا لا نمزلا ، وهف اذه انلمع یف نومضملا ریغ ءیشلا اما تابتعلا ، نم ۀبتع لک ءازجا نم رـسیتی ءازجلاا نم ددع ربکا جرخنل لاجملا هحسف ثیح نم هنوعب هللا اندمیس مک یلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 16

6 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀلقتسم ۀلماک ۀعوسوم ۀبتع لکل نوکت یتح تابتعلا نم ۀبتع لک نع

و ۀبتعلا ، ۀناکم بسح ءازجلاا هذـه جارخا یف بیترتلا ةاعارمب انـسفنا مزلن مل نیـصصختملا باتکلا یلع عیـضاوملا انمـسق نیح نحن و لولاا ءزجلا رودص رظتنن نحن مویلا و اذـه دـح یلا انللظل بیترتلا انیعار انک ول و ءازجلاا ، هذـه نم هفیلأت متی ءزج يا عبطب انمزتلا امنا

هقئاثو و هروص و تأیهت يرخلاا و ءازجلأا قبس دق هتباتکل يدصتلا نا عم مویلا ، اذه نیح یلا هتدوسم متت مل يذلا ۀمرکملا ) ۀکم ) نمدعب عبطلل لثمتـس یتلا نیمظاکلا ۀـبتع تادوسم ترهج دـق امنیب يرخلاا ، تابتعلا روص أیهتت نا لبق اهقئاثو و ةرونملا ) ۀـنیدملا ) روص

. يرخلاا تابتعلا تادوسم زهجت مل و ءزجلا ، اذه عبط نم غارفلا لابرک نع راصتخاب درو ام و اهتافـص ، و اهیناعم ، و عقاوملا ، نم اهب طیحی ام لابرک و مسلا اضرع لمـشی لابرک مسق نم لوـلاا ءزجلا و ملعلا هبلطتی ام ءيراقلا نهذ یف سکعت ةآرم حبـصی ثیحب ۀیبرغلا ، و اهنم ، ۀیبرعلا ۀثیدحلا ، ۀـمیدقلا و ۀـیخیراتلا بتکلا مها نوطب یف

، ءيراقلا ثحابلا و هنع ینغتسی يذلا لا ۀنیدملا هذهل فیرعتلا ۀباثمب اذه یلع وهف ۀقیرعلا . ۀنیدملا هذه نع ۀثیدحلا ۀفاقثلا و حیحصلا ،. ءيراق لکل اهمهفت يرخلاا و اهئازجا یف يرخلاا لابرک عیضاوم عبتت کلذ دعب لهسیل ثیدحلا فیلأتلا هیضتقی يذلا و

فراعتلا راد دادغب 7 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

داوج یفطصم روتکدلا هبتک امیدق ءلابرک

ةراشا

یبرعلا خیراتلا یف نوبروسلا ۀعماج جیرخ ۀیبرتلا ۀیلک دادغب - ۀعماجب ذاتسلاا و

قشمدب یبرعلا یملعلا عمجملا و یقارعلا - یملعلا عمجملاب وضعلا و 9 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

امیدق ءلابرک

: ءلابرک ینعم

اذـه ضرأ نوکت نأ اذـه یلع زوجیف لابرکم ، یـشمی ءاج لاقی : نیمدـقلا ، یف ةواخر ۀـلبرکلاف هقاقتـشا امأف يومحلا ...« : توقاـی لاـق : ۀطنحلا ۀفص یف دشنی اهتیقن و اهتززه و اذإ ۀطنحلا تلبرک لاقی : و کلذب . تیمسف ةوخر ، عضوملا

لصقلا نم تلبرک تلبرغ و دقلقثلل ابوسر ءارمح نلمحی ةزج وبأ و لاـق ضاـمحلا ، تبن مسا لـبرکلا و کلذـب . تیمـسف لغدـلا یـصحلا و نم ةاـقنم ضرـلأا هذـه نوکت نأ اذـه یلع زوجیف

: جدوهلا دوهع فصی يدعسلا رومی طبس يدنلا اهیلعیلفد و میمع لبرک و رمات و

«. هب یمسف كانه هتابن رثکی تبنلا نم فنصلا اذه نوکی نأ زوجیف ۀتوحنم ءلابرک » » نأ یناتسرهشلا نیدلا ۀبه ۀملاعلا دیسلا رکذ و

10 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 17

بتک ضعب یف هانأرق امیف هرکذتن يذـلا و : » یلمرکلا ساتـسنأ يوغللا بلأا لاق و ۀـیلباب ، يرق ۀـعومجم ینعمب لباب » روک » یتملک نم ،. هللا سدقم وأ هللا مرح يأ لإ ) ) و برک ) ) نم نیتملک نم ۀتوحنم ءلابرک نأ نیثحابلا

هلـصأ ملاعلأا نم املع نأب اوفرتعا املقف میدقلا ، ذنم ۀـیبرعلا ۀـغللا ءاملعل اندـید ناک ۀـیبرع لوصأ یلإ ۀـیمجعلأا ملاعلأا عجر نإ انلق :لوصأ نوردی مهنلأ و ریثک ، ۀیسرافلا ۀغللا نوفرعی نیذلا نلأ تابرعملا ،» » اهومس اهتمجعب و اوفرتعا مهناف سنجلا ءامسأ نود یمجعأ ،

تاملکل ۀنزاوم ۀهباشم و اهنوک ۀیبرعلا ۀـغللا یلإ اهریغ ملاعلأا و لایتجا مهیلع لهـسی يذـلا ناک و دـیکأتلا ، قیقحتلا و یلع تابرعملا کلذ مهثعبف يوغللا اهجیرخت یف اوراح مث ۀـیمجعلأا ملاعلأا کلت ۀـبورعب اولاق مهف لبرکلا ، ۀـلبرکلا و و لابرک » » یف رم اـمک ۀـیبرع ،

. ۀیمجعلأا ملاعلأا نم اهریغ ءلابرک و یف اولعف امک فلکتلا . یلع نظلا و ۀـباب نم اـهنلأ اـهیلع ، داـمتعلاا حـصی ـلا و ۀـیدجم ، ریغ ۀـیبرعلا لوصـلأا یلا ءـلابرک » » در يومحلا توقاـی ۀـلواحم يرأ اـنأ و

ةریزج نع جراخ ءلابرک عقوم نأ عم عاقبلا ، ۀنکملأا و ءامـسا رئاسل اردصم ۀیبرعلا لعج ةدارإ یف ۀـمراعلا ۀـحماجلا ۀـبغرلا و نیمختلا ،مل خـیراتلا نأ و ابوقعب ، شوک و لباب و اخوج و ارورـص و دادـغبک و ۀـیبرع اهؤامـسأ تسیل نادـلبلا نم اریثک قارعلا یف نأ و برعلا ،

دق كانه و برعلا ینکس لبق قارعلل و یبرعلا حتفلا لبق ۀفورعم تناک دقف ءلابرک » » مسا ۀبورع یلع صنی 11 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

توقای لاق ۀیرجه 634 م . ۀنـس 12 قارعلا یبرغل هتوزغ یف روهـشملا یبرعلا دئاقلا دـیلولا نب دـلاخ اوقفار نیذـلا برعلا ضعب اهرکذ : کلذ یف عجشأ نم لجر لاقف نابذلا : يرصنلا ۀمیشو نب هللا دبع هیلإ اکشف ءلابرک ةریحلا هحتف دنع دلاخ لزن و : » يومحلا

اهنیمس اثغ داع یتح نیعلا یف ویتیطم ءلابرک یف تسبح دقل اهنیهلأ یننإ اهیا يرمعلهل و تعجر لزنم نم تلحر اذإ

اهنویع قرز نابذلا نم قافرۀعیرش لک ءام نم اهعنمی و دبع رـصع كردأ یتح رمع ملاـسلاا و ۀیلهاجلا و یمرـضخم نم ینزملا سوأ نب نعم لوق ءلابرک هیف ترکذ يذلا رعـشلا مدقأ نم و

و نادلبلل . همجعم نم حئاونلا » » یف رعـشلا اذه يومحلا توقای رکذ و هرمع . رخآ یف هرـصب فک دـق و هل ، ابحاصم راص ریبزلا و نب هللا : ۀلیوط ةدیصق یه لاق و و بتکلا » راد 63 : 12 » یناغلاا نم نعم ۀمجرت یف یناهبصلاا جرفلا وبأ هلبق هرکذ و ربعملا » »

احئاونلاف اهنود بیذعلا زوجفاعلعلف ءلابرک تلح یه اذإ احشاوکلا تانئاشلا نیئناشلا عمتعواطف كاون نم اهاون تنابف

احوارت لاإ مویلا هاترق تبأاحضاو ربعملاب اعبر تمهوت احباصملا هیف نأک زجترم وۀیمرضح ةدار هیلع تبرأ 12 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

احزامم قلاطلا لاق ۀعجر هلایدان ضوعت له یلیلل لاوقف احباوذلا تایراجلا نیقتت لاأیلب اهل لاوقت تلاق لا یه ناف

ۀجولفلا کلـسف هتثاغلا هنیب و هنیب و ام یـضقیل منغ نب ضایع لمع یف دـیلولا نب دـلاخ جورخ و : » ۀنـس 12 ثداوح یف يربطلا لاق و نم رغث یلع ناک ۀـثراح نب ینثملا نلأ سباح ، نب عرقـلأا دـلاخ هتمدـقم یلع و ورمع ، نب مصاـع اهتحلـسم یلع ءـلابرکب و لزن یتح

ۀثاغإ یف هجورخ دعب ةریحلا و نم دـلاخ جورخ لبق ۀـلجد ءیطاش یلإ نوهتنی سراف و لهأ نورواغی اوناکف نئادـملا ، یلع یتلا روغثلا حلاسملا غرفتـسا نأ دیرأ امنإ یناف ربصا دلاخ : هل لاقف بابذلا ، ۀمیثو نب هللا دبع هیلا اکـش امایأ و ءلابرک یلع دـلاخ ماقأ و ضایع ...

ۀفیلخلا و انرمأ کلذب و ۀعتعتم ، ریغ ۀنمآ برعلا انئیجت مهفلخ و نم اوتؤی نأ نیملسملا دونج نمأتف برعلا اهنکسنف ضایع اهب رمأ یتلا : ۀمیثو نبا اکش امیف عجشأ نم لجر لاق و ۀملأا . ةدجن لدعی هیأر

. تایبلأا یتیطم »... ءلابرک یف تسبح دقل

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 18

ۀیـسداقلاب و متـسر ۀعقو نم صاقو یبأ نب دعـس غرف امل ینثملا : نب رمعم ةدیبع وبأ لاق : » ۀفوکلا یلع هملاک یف يومحلا توقای لاق و مهولد و نیملـسملا ، اوحـصان نیق اهدلا ناک و هیأر ، مهیف رمع يری یتح مهمـسی مل مهاصحأ و نم ثعب مهیلع ام يرقلا بابرأ نمض

ینب فیلح ۀـطفرع نب دـلاخ مدـق درجدزی و یلا نئادـملا وحن دعـس هجوت مث قاوسلأا . مهل اوماقأ مهل و اودـهأ و سراـف ، تاروع یلع ۀیرق دنع ۀضاخم یلع هولدف رباعم دجی ملف نئادملا یلا هجوت مث نئادملا ، طاباس دلاخ حتف یتح دعـس هیلع ردقی ملف بلاک ، نب ةرهز

، اوربع یتح لیخلا اهوضاخأف نئادملا لفسأ نیدایصلا 13 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

جرخ یتلا ۀیحانلا یف موق لک لزن و هباحـصأ ، نیب دعـس اهمـسقف اهلهأ ، یبس ةونع و ءلابرک دلاخ ذخأف رخطـصا ، یلا درجدزی بره و نود رمع نبا ۀـفیوک یلا لاـقی ۀـمکح و قوس یلا مهلوحف مهلوح . نأ رمع هیلا بتکف رمع ، یلا دعـس کلذـب بتکف اـهویحأف ، همهس

...«. ۀفوکلاۀیناساسلا ۀـلودلل ةرـصاعم تناک اهیحاون ةریحلاب و ةرذانملا ۀـلودف یبرعلا ، حـتفلا لبق عاـقبلا کـلت اونطوأ برعلا نإ لوقی نأ لـئاقل و

نزو نأ ریغ ءلابرک ینعأ مسلاا - اذهب تیمـس ۀـیرق ءاشنإ مهل اورکذـی مل نیخرؤملا نأ باوجلا و اهتمدـخ ، اهتیامح و یف ۀیـسرافلا و نزاوم یناثلا يرقهق و يرقرق و یحجحجل و نزاوم لولأاف بسح . رعـشلا یف ءلالعف » » یلإ لالعف » » لقن ۀـیبرعلا و نازولأاب قحلا ءـلابرک

. ءاسنرب دیز امک ةزمه دیز ءلامرح ، ءابرقعل و نویماسلا اهنکس دق عاقبلا هذه نلأ ناکملاا ، یف لخاد وهف لإ » » و برک » » نم ۀتوحنم لابرک نأ هانعم ام ساتـسنأ يوغللا بلأا لوق امأ

لعفی و نلاف برک » تلاق و اند » يأ ابورک برکی برک : » برعلا تلاـق دـقف برقلا » » ینعم یلع لد اـضیا ۀـیبرعلاب برک » » انرـسف اذإ و : هتقان فصی لبقم نبا لاق برقلا ، دیفت داک و لعفی ، داک يأ لعفی نأ برک

رونتملل رانلا ةایح تبرکامدعب رصاقملا صقت اهتثعبف : یملسلأا دیز وبأ لاق و

اعطقت نأ اهقانعأ تبرک دق وامظلا یلع لاجس ماحرلأا ووذ اهاقس 14 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: یمجربلا فافخ نب سیقلا دبع لاق اند ... » ابورک : رملأا برک » برعلا ناسل یف ءاج و لجعاف مراکملا یلا تیعد اذافهموی براک كابأ نإ ینبأ

... نوکی برک نوکی و نأ برک دق و برک ، دقف اند ءیش لک و ... . فعتسا برک وأ ینغتسا اذاف ثیدحلا : یف و كردت ، نأ ۀیراجلا تبرک و بورغلل ، سمشلا تبرک و تند ، بیغملل : سمشلا تبرک و

. براک وهف بیرق ناد لک و برق ، کلذ و نم اند يأ برک دیبع : وبأ لاق . ۀیبرعلا نم ۀبیرق ۀیلبابلا برکف عافیلاا .» براق يأ برک وأ ملاغلا عضیأ هقیقر : ثیدح یف »

، اهریغ ۀیقیقحلا لا ۀیمستلا یه اهنأ ینعی ناکملاا لا یف ۀیمـستلا ریـسفت لوخد و اضیأ ، نییماسلا دنع هللاا » » هانعم ناک لإ » » انرـسف اذإ و ءلابرک عضوم نأ خیراتلا یف درو لهف هیلإ ، اهجایتحا دنع اهدیؤی وه اهیلا و هجایتحا دنع هدیؤت یهف امئاد نانواعتم خیراتلا ۀـغللا و نلأ

« لا » یلإ ۀفاضملا ءامـسلأا نم کلذ و نع خـیراتلا انبیجی لا مهل ؟ هلإ سدـقم وأ قارعلا ؟ اونکـس نیذـلا ماوقلأا نم موق هلإ » مرح » ناک «. یلباب لبرأ و لباب و

ةایحلا بولـسأ ءوس نع ةرکف انل روصی امم : » نییکیرملاا ءابدلأا ضعب لاق ۀـیربعلا ، ۀـغللا یف هانعم روطت برک » » ظـفل نأ بیجعلا نم و تقولا یف ینعت برتقی - اهانعم و - Karab برک ) ۀیربعلا ۀملکلا دجن نأ

15 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 19

ۀقیقحلا نم لابرک » » مسلاا روطتب لوقلا نکمی کلذل ۀکرعم . » ینعمب ( Kerab بارک ) ۀملک تناک انه نم و براحی ) لتاقی و ) هسفناهیلع تلخدأ ةزمهلا نأ لصلأا و یف روصقم لابرک » » نأ مهفی انمدق امم و زوجی ، لب هانعم لصأب مازتللاا بجی کلذـب لا زاجملا و یلا نزو مقتسی مل لابرک » » یف لاق ولف یتیطم » ءلابرک یف تسبح دقل » هریغ وأ ۀمیثو نب هللا دبع لوق وه افنآ و هانلقن يذلا رعشلا ةرورـضل

. دودمملا رصق نم لقثا وه ۀفورعملا و رعشلا رئارض نم روصقملا دم و تیبلا ،یه فیک لا و و لیبرإ ، لبابک و نامزلا ۀمیدقلا يرقلا نم ۀیرقلا نوکت ۀیلبابلا ، وأ ۀیمارلآا ۀـیماسلا ءامـسلأا نم لابرک » » نابـسح یلع و

ۀفوکلا داوسب و يوطیط ... نزوب واولا نونلا و حتف هیناث و نوکس هلوأ و رـسکب يونین : » يومحلا توقای لاق ۀیبونجلا ! يونین » » ۀیحان نم «. هنع هللا یضر نیسحلا ، اهب لتق یتلا ءلابرک اهنم يونین اهل لاقی ۀیحان

ناک میدـق دـلب يونین ۀـلامم ؛ فلأ واو و ۀـحوتفم و يرخأ نون ۀـنکاس و ءای نونلا و رـسکب ناعـضوم : يونین : » رخآ هل بتک یف لاـق و نم يونین و ملاـسلا .» - امهیلع یلع - نب نیـسحلا اهب لتق یتلا ءلابرک اهنم لباب ضرأـب تناـک ةروک يونین و . » لـصوملا ۀـنیدم لـباقم

. ۀیروشلآا ءامسلأا مصاوع يدحا ایلعلا يونین مساب تیمس یلفسلا يونین نأ یف کشن و لا

16 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم دعب اهنوئشنی یتلا ةدلبلا ۀیمست یف سانلا ةداع یلع اهارکذ ، ۀمادلا امإ اهتضراعمل و امإ تیمـس خیراتلا ، یف ةروهـشملا ۀیروشلآا ۀلودلا

بورـض لمجأ نم وه و اثیدح ، امیدق و فورعم اذه و اهنم . اورجاه یتلا مهتدلب مساب اهنومـسی اهنع و ءلاجلا مهدلاب و نم ةرجاهملا . ءایحلأا ریغل ناک نإ و ءافولا ،

نم تناک اهنأ میدـقلا اهخیرات نع لاقی نأ نکمی ام لک » وه میدـقلا و ءـلابرک خـیرات یف نیثحاـبلا دـحأ لوق ءلاـضفلا ضعب لـقن و نم لدتسی امک ةلاصلا ، ةدابعلل و دبعم اهضرأ یلع و میدقلا ) تارفلا ) سابوکلااب رهن فافـض یلع ۀعقاولا نیرهنلا جوسط ندم تاهمأ

دوعی ۀـیفزخ ناوأ لخاد یتوم ثثج یلع رثع امک رباقملا ، اهلوح ترثک دـق و اروفـص ، ایرام ، ارومعک ، امیدـق اـهب تفرع یتلا ءامـسلأا یتلا نویعلا ةرثکل اهئام ةرازغ اهتبرت و ۀبوصخل ۀعارزلا یلع نولوعی اوناکف اهونکس یتلا ماوقلأا امأ و یحیسملا ، دهعلا لبق یلإ اهخیرات ناکل ءلابرک » ةروک » لاق ول لئاقلاف هفافـض ، یلع تارفلا و لا ۀفـض یلع تسیل ءلابرک نأ مولعملا نم و اـهئاجرأ . » یف ةرـشتنم تناـک

. ایملع لوقلا عم انلبقا : » لاق یمیتلا دیعس یبأ یلإ هدنسب يدادغبلا بیطخلا هرکذ ام یملاسلاا حتفلا لبق اهدوجو اضیا و ءلابرک مدق یلع لدی امم و یلع عم رابنلأا نم تلبقأ : » لاق هنع اضیأ هدنـسب کلذ دـعب يور و موقلا » شطع راهنلا فصتنا املف ءلابرک ، انلزنف نیفـص نم ع ) ) یلع

هعبتف ءارحصلا یف ججل ذإ تارفلا ءیطاش یلع ریسن نحن انیبف سانلا ، یف یلع ۀفوکلا و دیرن 17 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

انإ نینمؤملا ریمأ ای سانلا : لاقف ءارحـصلا ، طسوت یتح یلع عم ذـخأ نمم تنکف ءاـملا ، ءیطاـش یلع ساـن ذـخأ هباحـصأ و نم ساـن یتح رفح ، نمیف تنک و انرفحف ، انهاه اورفحا لاقف : هناکم یلا یلع ءاجف اـنم ، بیرق بهار و مکیقـسیس ، هللا نإ لاـق : شطعلا ، فاـخن وحن وا لایل انرـس مث انبرـشف ۀـبیط ، ةدراب نیع اذاف هانعفر ، یتح هیلع انوناعأف رجحلا ، اذـه اوعفرا یلع : لاقف رجح - انل ضرع ینعی انلزن -نیأ انلقف : بهارلا انیتأف اهیلع ، ردـقن ملف اهانـسمتلاف عجر ، نمیف تنک سان و عجرف انبرـشف . انعجر ول موقلا : ضعب لاقف انـشطعف کـلذ ،

؟ انه اه یتلا نیعلا بیطخلا رکذ مث یصو . وأ یبن الإ اهجرختسی لا بهارلا : لاقف اهیلع . ردقن ملف اهانسمتلا انیقتسا و اهنم و انبرـش یتلا انلق : نیع ؟ ۀیأ لاق :

« . ۀقث ریغ ثیدحلا و كورتم یمیتلا دیعس ابأ » نأ یناجزوجلا بوقعی نب میهاربإ یلإ هدنسب نیخرؤملا نم دحأ رکذی مل و ۀیرجهلا ، نیعبرأ ۀنـس لبق ءارحـصلا یف ججل ءلابرکب و رم ع - ایلع - ماملاا نأ ثیدحلا اذه نم مهملا و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 20

و افنآ . ینعملا اذه لثم یلا انرشأ دق و ۀیملاـسإ ، ریغ اهنإ انلوقب اندارم اذه و نیعبرلأا ، نینـسلا کلت ءانثأ یف ءلابرک مساب ۀنیدم ءاشنإ . هدیکأت هدییأتل و هانلقن ربخلا اذه

18 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

فطلا

فرشأ ام ۀغللا یف وه ةددشم و ءافلا حتفلاب و فطلا : » يومحلا توقای لاق فطلا » » لابرک برق امیدق برعلا اهفرع یتلا عضاوملا نم و و لـطأ ، ینعمب ءیـشلا یلع فطأ نم قارعلا یلع فرـشم هنـلأ فطلا یمـس دیعـس : وبأ لاـق و قارعلا ... فـیر یلع برعلا ضرأ نم و هنع - هللا یضر یلع - نب نیـسحلا لتقم ناک اهیف ۀیربلا قیرط یف ۀفوکلا ۀیحاض نم ضرأ فطلا ءیطاشلا و يأ تارفلا فط فطلا

لمج نیع ۀمیهرلا و ۀناطقطقلا و دیصلا و اهنم ۀیراج ءام نویع ةدع اهیف فیرلا نم ۀبیرق ۀیداب ضرأ یه 19 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

روباس نأ کلذ مهریغ و برعلا و نیب هنیب و هرفح يذلا روباس قدنخ ءارو تناک یتلا حلاسملاب نیلکوملل تناک نویع یه و اهباوذ ، و تبلغ ملس - هلآ و هیلع و هللا یلص هیبنب - برعلا هللا رـصن راق و يذ موی ناک املف اجارخ ، مهمزلی نأ ریغ نم اهنولمتعی اهـضرأ مهعطقأ

ام ۀماع تمط ام دعب مجاعلأا تبره ةریحلا نوملـسملا مدق امل مث مجاعلأا يدیأ یف اهـضعب یقب نویعلا و کلت نم ۀـفئاط یلع برعلا نئادملا ۀیسداقلا و رمأ یـضقنا امل و ارـشع ، ضرلأا نم هورمع ام راص هیلع و اوملـسأف برعلا يدیأ یف ام یقب و اهنم ، اهیدیأ یف ناک : ةدیصق نم يدسلأا رشیقلأا لاق و اضیأ ، ۀیرشع تراصف هوعطقأ نیملسملا و یلا نویعلا کلت ضرأ نم مجاعلأا هنع لاج ام عقو

قین یلع تامامح توص فطلاباهتراج ادنه و ین رکذی ینا قیلامحلا رفص اهرقانم رمحاهئجآج ضیب اعم ءام تانب

قیراخملا عجر اهنول امنأکۀلمعم رهدلا نهب ةاقسلا يدیأ قیرابلأا هاوفأ زیقاوقلا عرقبشن نم تعمج ام يدلات و ینفأ

نب قاحـسإ یلو املف ۀـنیدملا ، لامع یلا اهتقدـص تناک دـجن و يرق ۀـنیدملا و ضارعأ يرجم اهـضارعأ فطلا و نویع يرجم ناک و تجرختسا مث مویلا یلا کلذ یلع یهف ۀیداوس ، اهریص اهرشع و هلامع یلوتف هدی یف ام یلا اهمض لکوتملل داوسلا بعصم نب میهاربا

نم و هنع - هللا یضر یلع - نب نیسحلا یثری یحمجلا لبهد وبأ لاق يرجملا ... اذه نیضرلأا نم اهب رمع ام يرجی ۀیملاسا نویع اهیف : فطلاب هعم لتق

تلح موی اهلاثمأ اهرأ ملفدمحم لآ تایبأ یلع تررم 20 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم تلخت یمغرب مهنم تحبصأ نإ واهلهأ رایدلا و هللا دعبی لاف تلذف نیملسملا باقر تلذأمشاه لآ نم فطلا یلتق نإ لاأ تلج ایازرلا و کلت تمظع لاأۀیزر اوحضأ مث اثایغ اوناک و تلع حامرلا و هنم تلهن دق وهسأرب دعب نیقشلأا سراف اج و

: اضیأ لاق و اهمیمح مانی ام یلتق فطلاب وامون ۀیمأ نم يراکس تیبت

اهمیعن مادف اهاکون رمأتۀباصع لاإ ملاسلاا دسفأ ام و اهمیقی بناج لا اهنم جوعا اذإملاظ فک یف نیدلا ةانق تراصف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 21

لتاقم رصق

یلا بوسنم وه تایرقلا و مث ملاس ۀناطقطقلا و برق وه ینوکـسلا : لاق و ماشلا ، رمتلا و نیع نیب ناک رـصق لتاقم ؛ رـصق : » توقای لاق نبا لاق میمت . نب ةانم دیز نب سیقلا ءيرما نبا ۀیضغ نب رماع نب فورجم نب بویأ نب میهاربا نب سوا نب ۀبلعث نب ناسح نبا لتاقم نب یسیع رصقلا - ینعی هبرخ - ۀینارصنلل و کلذب ایمس امنا امهریغ و بویأ نب میهاربا همـسا نم ۀیلهاجلا برعلا یف فرعأ لا یبلکلا :رشع ۀعـضب یلع اهیقرـش یف ۀیـسداقلا راسی نع و ینوکـسلا : لاق خوسنلا ... : » توقای لاق و هل »... وهف هترامع ددج مث هللا دبع نب یلع

یلع نب یسیع دلول ۀیرق اهیلع نیع لایم 21 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ریثک هرکذ خـیراتلا و بتک بدلأا و بتک یف ةریثک لتاقم رـصق رابخأ و نافخ .» اهئارو نم خوسنلا اهل لاـقی ساـبعلا نب هللا دـبع نبا : یفعجلا رحلا نب هللا دیبع لاق رعشلا یف اضیا

لشف اشئاط افاقو و لا كأ مل ومخأ ملف ینومتب رجام رصقلاب و لزن نم تلزان لااطبأ و تبراض ولتاقم رصقب اماوقأ تزراب و لسکلا ۀلحرلا نع ینینثی انأ ویبأ لا ۀفوک یمأ و لا ةرصب لاف

لحترا هل لاقی وأ یفغأ لح اذإسعانک ریبزلا نبا ینبسحت لاف لطبلاب انأ امف یلوح اهناسرفباسباوع يدرت لیخلا كرزأ مل ناف

نب يدـع طهر نم مث میمت نب ةانم دـیز نب سیقلا ءيرما ینب نم ةریحلا لهأ نم اموق حدـمی يدـسلأا ءاـمخطلا یبأ نب میخط لاـق و : يدابعلا دیز

قیدص مئاد و لظ رصقلاب وحلاص ةروزب موی نکی مل نأک قیتع نیتقوربلا نم بارشاهءام جزمی ءاحطبلا درأ مل و

قینف مادملا هیف ترس ام اذإهنأک صیمقلا ضافضف لک یعم قورع تاحلاصلا قورعلا یف هلعدیمس لک ءادحلا طمسلا و ونب

قوتی مهوحن و یبلق حاتری ومهبحأ يراصن اوناک نإ ینإ و و

رئاحلا

لاقی : » یعمصلأا لوق اهمهأ رئاحلل ناعم ةدع نادلبلا مجعم یف ءاج 22 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: حیـصفلا یف بلعث یلع ادار يرـصبلا ةزمح نب یلع مساقلا وبأ لاق ناروح .. هعمج رئاح و فورحلا عفترملا طسولا نئمطملا عضوملل - ... هنع هللا یضر یلع - نب نیسحلا ربق عضومل مسا هنلأ هل . عمج هنأ لا لاإ رئاحلا وه

تیمـس کلذل و ۀیلهاجلا ، ذنم برعلا نکاسم نم ءلابرک ضرأ تناک یبرع و مسا رئاحلاف ۀفاضا . لاب ریحلا یمـست ءلابرک نأ رکذ مث ۀیمـست تناک لهف ۀبورعلا یـصلاخ نییبرع نیمـسا یلع يوتحی یفاضلاا بکرملا مسلاا اذه و رمتلا » نیع » عقـصلا اذه یف ۀـنیدم ربکا

اذهف رکـشی » ۀفینح و یلع اضیأ مهلم رئاح موی و : » لاق مهلم » رئاح موی » اضیأ نادـلبلا مجعم یف توقای رکذ دـق و ملاـسلاا ؟ لبق رئاحلا لاطأ دـق و مسلاا . اذـهب ملاـسلاا یف یمـس هنأ رئاحلاب و ۀـیلهاجلا یف یمـس هنأ ینعأ نارملأا هیف زوجیف برعلا ، ةریزج یف ناک رئاـحلا

یلیلحت یملع ثحب وه لاق : و ملاـسلا » هیلع نیـسحلا رئاح ءلابرک و خـیرات » هباتک یمـس رئاحلا و یلع ءـلابرک » خـیرات » فلؤم مـلاکلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 22

رـصعلا یلا لولأا ردـصلا نم همدـه هترامع و خـیرات مث ثیدـحلا و هقفلا و خـیراتلا و ۀـغللا و یف هخیرات سدـقملا و رئاحلا نع عساو مـساب ثیدحلا یف اهنم درو ۀفلتخم ةدیدع ءامـسأب ثیدحلا خیراتلا و نم لک یف لولأا ردصلا ذـنم ءلابرک تتعن دـق و : » لاق رـضاحلا

سیواونلا و ۀیرام و مساب اضیأ خـیراتلا ۀـیاورلا و یف اهنم درو و تارفلا . طش تارفلا و ءیطاش ارومع و يونین و ۀـیرخافلا و ءلابرک و نیدلا یف ءامسلأا هذه مهأ نأ لاإ ةریثکلا ۀفلتخملا ءامسلاا نم کلذ ریغ یلا ریحلا رئاحلا و نیـسحلا و دهـشم تارفلا و فط فطلا و

هذه داعأ و اذه ».. انموی یلإ هقفلا ۀیاورلا و یف ماکحأ لامعأ و نم هب طینأ وأ سیدقتلا ۀـمرحلا و نم مسلاا اذـهب طیحأ امل رئاحلا وه ۀبیرغلا ۀشمقلا

23 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم قلطت تناک خیراتلا ، انثدحی امک ۀفلتخم ءامسأ ۀیخیرات ةاسأم مظعأ اهیلع ترج یتلا ۀعقبلا هذهل و : » لاق ص 12 - ةدحاو - ۀحفص دعب

طش سیواونلا و ارومع و ۀیرام و يونین و ۀیرخافلا و مسا قبس امک اهیلع قلطی ناکف اذک ،) ) زییمت وأ قرف يأ نود ءامـسلأا هذه اهیلع کلت دـحأ ریغ ریخلأا مسلاا نکی مل ءلابرک و نیـسحلا و دهـشم ریحلا و رئاـحلا و تارفلا و فط فطلا و تارفلا و ءیطاـش تارفلا و

وه نـلآا حبـصأ یتـح خـیراتلا فرعلا و یف اراـشتنا اعویـش و ءامـسلاا نم هریغ یلع نمزلا رورمب بلغتف ةریثـکلا ... ۀـفلتخملا ءامـسلأا وا فطلا ۀعقو لبق نم ریحلا وأ رئاحلا مساب ءلابرکل رکذ ثیدحلا وأ خیراتلا یف دری مل » ۀحفصلا 51 یف لاق مث اهل .».. دیحولا ثیرولا

ءامـسلأا لک تنمـضت قارعلا ضرأب ملاـسلا - هیلع نیـسحلا - لتقب ۀئبنملا ۀیوبنلا ثیداحلأا نأ ذإ ریـسی نمزب اهدعب وأ ۀعقولا هذه ءانثأ درو اهنم دـحاو تارفلا و لا یطاش تارفلا و طش فطلا و ضرأ فطلا و يونین و مسا ءلابرک و مسا هیف درو ام اهنمف رئاـحلا مسا ادـع

«. اهلک ضرلأا هذه ءامسأب تءاج اهنأ عم ریحلا وا رئاحلا مسا هیف - نیسحلا داهشتسا لبق افورعم نوکی نأ نم دب لاف ۀیلهاجلا ، روصع ذنم دلابلا هذه اونکس برعلا نأ یبرع و مسا رئاحلا نأ انرکذ دق و

خیراـت یف روکذـم هرثکا و ةریحلا -» » یلع همـلاک یف توقاـی لاـق دـق و دـحاو ، لـصأ نم ةریحلا ریحلا و یه و ۀیمـستلا هذـه نـلأ ع -طبنلا کلم ناودرلأا یلا ریشدرأ راس ریسلا : لهأ رابخأ ضعب یف و -: » يربطلا

24 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ینبف فلاآ مهب لتاقیل برعلا نم هیلی نمب امهنم دـحاو لک ناعتـساف اـباب هل لاـقی طـبنلا كولم نم کـلم هبغاـش هیلع و اوفلتخا دـق و

رابنلأا بارعلأا نم هناعأ نم اباب لزنأ عاقلا و نم ۀعیقلا یمست امک ةریحلا ریحلا کلذ یمـسف برعلا نم هناعأ نم هلزنأف اریح ناودرلأا هللا نأ رابنلأا ةریحلا و مهذاختا اهب و مهتوبث قارعلا و ضرأ برعلا لوزن ءدب ناک دمحم : نب ماشه رذنملا وبأ لاق و مهیلع .. قدـنخ و

مهلتاقم و لتقیف دونجلاب مهدلاب أطی نأ باوبأ و مهتویبل و لا قلاغأ نیذلا لا برعلا وزغی نأ هرمف رصنتخب تئا نأ انحوی ... یلا یحوأ یلع مدـق یتـح نارجن نم اـنحوی لـبقأف یلـسر . یئاـیبنأ و مهبیذـکت ینود و ۀـهلآ مهذاـختا و یب ، مهرفک مهملعأ مهلاومأ و حیبتـسی

برعلا راجت نم هدلاب یف ناک نم یلع رـصنتخب بثوف ناندـع ، نب دـعم نمز یف کلذ و هیلإ ، یحوأ اـمب هربخأـف لـبابب وه رـصنتخب و ، وزغلاـب ساـنلا یف يداـن مث ۀـظفح اـسرح و مهب لـکو هیف و مهلعج مث هنـصح فـجنلا و یلع اریح مهل ینب مهنم و هب رفظ نم عـمجف : لاقف انحوی مهیف رصنتخب راشتساف نینمأتـسم ، نیملاسم مهنم فئاوط هیلا تجرخف برعلا ، نم مهیلی نمیف ربخلا رـشتنا و کلذل ، اوبهأتف

یلع داوسلا رـصنتخب مهلزنأف مهیلإ . نسحا مهنم و لبقاف هیلع ، اوناک امع مهنم عوجر کـیلا مهـضوهن لـبق مهدـلب نم کـیلا مهجورخ و اینبم ، اریح ناک هنلأ ةریحلا اهومس هعضوم و یف اونتباف ریحلا لهأ نع یلخ و رابنلأا ، اومسف مهرکـسع عضوم اونتبا تارفلا و ءیطاش

املف رصنتخب ، ةایح ةدم کلذک اولاز ام 25 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لهأ نم مهیلإ مضنا نم رابنلأا و لهأ و برعلا ، دلاب نم ۀعلاط هیلع علطت لایوط لا انامز ابارخ ریحلا یقب رابنلأا و لهأ یلإ اومضنا تام عستملا نوبلطی اوجرخف مهنیب تعقو بورح مهتقرفف دلابلا نم اهلااو ام ۀماهتب و لاوزن دعم ونب ناک و مهناکمب . برعلا لئابق نم ةریحلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 23

نامز نم اهولزن اوناک دزلأا نم لئابق اهب نیرحبلا و اولزن یتح لئابق مهنم تلبقأ ماشلا و فراشم نمیلا و دـلاب نم مهیلی اـمیف فیرلا و ردنکـسلاا مهکلم نیذلا فئاوطلا كولم نامزأ مهدقاعت مهفلاحت و نیرحبلاب و لئابقلا عامتجا نم ناک و ءامـسلا .. ءام رماع نب ورمع

ناک نم سفنأ تعلطتف کلملا طبض سانلا و هل ناد مهمزه و فئاوطلا و كولم یلع ریشدرأ رهظ نأ یلإ اراد هلتق دنع نادلبلا قرف و كولم نیب عقو ام اومنتغا هیف و مهتکراشم برعلا و دـلاب یلی اـمم مجاـعلأا ۀـبلغ یف اوعمط قارعلا و فیر یلا برعلا نم نیرحبلا یف

لئابق تمدق مث کلذ ... یلع مهسفنأ مهعم ناک نمم ۀعامج نطو قارعلا و یلا ریـسملا یلع مهؤاسؤر عمجاف فلاتخلاا نم فئاوطلا نأ یلإ مجعلل نونیدـی اوماقأ راـبنلأا و رـصنتخب و اـهانب دـق ناـک یتلا ةریحلا مهولزنأـف فئاوطلا ) كولم مه و ) نییناودرـلأا یلع عونت

جحذم نم لئابقلا عیمج نم ةریحلا یف راصف مهب ... اوطلتخا ةریحلا و یلإ اومضناف ۀضهن هل نکت مل نم اهب فلخف برک وبأ عبت اهمدق لاـظملا نونکـسی ۀـیداب اوناـک مهنأ ـلاإ هیبرغ تارفلا و فط یلإ ةریحلا راـبنلأا و خونت نم ریثک لزن و میمت ، بلک و ءیط و ریمح و و

یف مهنم کلم نم لوأ ناکف ۀیحاضلا ، برع نومسی اوناکف ةریحلا رابنلأا و نیب مهلزانم تناک و ردملا ، تویب نولزنی رعشلا و لا میخو شربلأا ۀمیذج وبأ مهف نب کلام فئاوطلا كولم نمز

26 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ایأر و برعلا كولم لضفأ نم ۀـمیذج ناک و مهف ، نبا کلام نب شربـلأا ۀـمیذج هنبا کـلمف تاـم مث راـبنلأا یلی اـمم هلزنم ناـک و

تناک صرب و هب ناک و شویجلاب ، ازغ برعلا و ضرأب کلملا هل عمتجا نم لوأ وه امزح و مهرهظأ ۀیاکن و مهدـشأ اراغم و مهدـعبأ ۀقب و رابنلأا و ةریحلا و هتکلمم راد تناک و شربلاا ، ۀـمیذج حاضولا و ۀـمیذج نولوقی اوناکف لالاجا ، هل و اماظعإ هیلا هبـسنت برعلا لا

.. دوفولا هیلع دفت لاوملأا و لامعلأا هذه نم هیلا یبجت کلذ ، ءارو ام ۀناطقطقلا و یلا ریمغلا یلا ربلا فارطا رمتلا و نیع تیه و کتفلاب و لا ـلا لـتقلاب و هقاقتـشلا ۀلـص ـلا هنـلأ ۀـیلهاجلا ، ماـیأ یف برعلا عضو نم رئاـحلا » » نوک ناـکمإ یلع ربخلا اذـهب لدتـسن و

. ایلهاج هنوک یفتنیف یناعملا ، هذه دحأب اطورشم هروهظ نوکی یتح نفدلاب داهشتسلااب و لا دیدـحتلا لیبس اهلیبس امنإ رئاحلا و ءلابرکب و اهـصاصتخا بجی لاف ۀـصاخ ۀـماع لا یهف تارفلا ءیطاـشب تارفلا و طـشب ۀیمـستلا اـمأ

و ۀیفاقلا . نزولاب و همازتللا ققحملا یفارغجلا نییعتلا امود عیطتسی رعاشلا لا نلأ تارف ،» طشب اناشطع تام دق و » رعاشلا لوقک يرعـشلا ءارلا و رـسکب : » لاق يرام » رهن » رکذ امنإ و ۀـشبحلا ، ضرأب ۀـسینکل امـسا اهنوکب لاإ نادـلبلا ، مجعم بحاص اهرکذـی ملف ۀـیرام » » اـمأ

«. لباب لامعأ نم لینلا دنع همف اینیمه و اهنم ةریثک يرق هیلع تارفلا و نم هجرخم ۀینامعنلا ، دادغب و نیب ءایلا ، نوکس

رمتلا نیع

ۀفرشملا ندملا نم یه و ءلابرک ، ۀقطنم یف ۀنیدم ربکا رمتلا نیع تناک 27 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اءام ینعی ءاملا ، اذـهب ةامـسم اهنظأ يرفق ماشلا ۀـفوکلا و نیب یه یتلا ةوامـسلا ۀـیداب و : » يومحلا توقاـی لاـق ةوامـسلا ، ءارحـص یلع تیمـس امنإ » وه ةداـملا و لوأ یف توقاـی هلقن رذـنملا و وبأ هرکذ اـم حیحـصلا و دعبتـسم ، وه هب و تیمـس ناـمعنلا مأ تناـک ۀـیدابلاب

« اهب رجح ۀیوتسم لا ضرأ اهنلأ ةوامسلا دلابلا رئاس یلا رمتلا بسقلا و بلجی امهنم اثافـش هل لاقی عضوم اهبرقب ۀفوکلا یبرغ رابنلأا نم ۀبیرق ةدلب : » رمتلا نیع یف توقای لاق و

ۀنـس 12 یف دـیلولا نب دـلاخ دـی یلع رکب یبأ مایأ یف نوملـسملا اـهحتتفا ۀـمیدق ، یه ۀـیربلا و فرط یلع یه ادـج و ریثک اـهب وه و نابأ نب نارمع و همأ ، مسا نیریـس وا نیریـس نب دمحم ةدـلاو یبسلا کلذ نمف اهلاجر لتق اهءاسن و یبسف ةونع اهحتف ناک و ةرجهلل ،

: بعصم باحصأ نیب هنیب و تناک ۀعقو یف یفعجلا رحلا نب هللا دیبع لوقی هیف نافع . نب نامثع یلوم ادجام عورأ رمتلا نیعب ترسأیننأ رصملاب نایتفلا یتأ له لاأ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 24

ادعاق ناک نم ماق دق ءيرما نعطبتفقاوت امل لیخلا نیب تقرف و اومزل مث اولتاقف نصحلا لهأ جرخف ۀمیظع ، مجاعلأل ۀحلسم هیف ناک و اهنصحب ، قصلاف رمتلا نیع دلاخ یتأ مث : » يرذلابلا لاق و

28 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم كانه ۀسینک یف دجو یبس و لتق و ةونع و نصحلا حتتفا مهنمؤی و نأ یبأف ناملأا ، اولأس یتح نوملـسملا دلاخ و مهرـصاحف مهنـصح یسوم وبأ ریصن و هتوخا ... نیریس و نبا دمحم وبأ نیریس و يرمنلا ... دلاخ نب نابأ نب نادمح یبسلا کلذ نم ناکف مهابس ، ۀعامج

... برغملا بحاص ریصن نب نب دلاخ حلاص لاق : یبعـشلا نع جوسطلا ... ضعبب ۀسینک یف دجو یبسلا اذـه نأ رمتلا و نیع نصح لهأ حـلاص ادـلاخ نإ لیق دـق و

رمتلا نیع لهأفأ حـلاص : نب نسحلل تلقف مدآ : نب یحی لاق هزاجأف . رکب یبأ یلا کلذـب بتک رمتلا و نیع لهأ ةریحلا و لـهأ دـیلولا یلع يرمنلا رشبلا نب سیق نب ۀقع نب للاه ناک و اولاق : معن . لاقف : ءیش ؟ مهیـضرأ یلع سیل مهیلع و ءیـش وه امنإ ةریحلا لهأ لثم

نب سیق نب ۀقع ذئموی رمنلا یلع ناک یبلکلا : نبا لاق و هبلـص . هلتقف و دـلاخ ) ) هب رفظف هلتاق دـلاخل و عمجف رمتلا . نیعب طساق هب رمنلا هباصأ ناک و بائر ... نب ریمع هبنج یلا نفد رمتلا و نیعب نفدـف تامف هحرج يراـصنلأا دعـس نب ریـشبب ضقتنا و اولاـق : هسفنب . رـشبلا

«. دهشتساف رمتلا نیعب مهس اهب رمتلا و نیعل دـصق ردـب و نب ناقربزلا رابنلأا یلع فلختـسا هل تمکحتـسا رابنلأا و نم دـلاخ غرف امل و اولاق : : » ایوار يربطلا لاـق و نم دایإ و بلغت و رمنلا و نم برعلا : نم میظع عمج یف ۀقع یبأ نب ۀـفع مجعلا و نم میظع عمج یف نیبوج ) مارهب نب نارهم ) ذـئموی

. ادلاخ انعدف و برعلا لاتقب ملعأ برعلا نإ نارهمل : ۀقع لاق دلاخب اوعمس املف مهفلا لاتق یف انلثمل مکنا برعلا و لاتقب ملعأ متنلأ يرمعل ، تقدص لاق :

29 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . مکانعأ انیلإ متجتحا نإ مهومکنود و لاق : هب و یقتا هعدخف و مجعلا .

مکل ریخ وه ام لاإ درأ مل یناف ینوعد لاقف : بلکلا .؟ اذهل لوقلا اذه لوقت نأ یلع کلمح ام مجاعلأا : هل تلاق دلاخ وحن یـضم املف اوغلبت مل يرخلأا تناک نإ مکل و یهف دلاخ یلع مهل تناک ناف مهب هتیقتاف مکدـح لف مککولم و لتق نم مکءاج دـق هنإ مهل ، رـش و

. يأرلا لضفب هل اوفرتعاف نوفعضم ، مه ءایوقأ و نحن مهلتاقنف و اونهی یتح مهنم و نارمع ، نب لیذهلا هترـسیم یلع و نلاف ... نب ریجب هتنمیم یلع قیرطلا و یلع دـلاخل ۀـقع لزن و رمتلا - نیع ینعی نیعلا - نارهم مزلف

وه دلاخ و هیلع مدقف ریفخلاک ، خرکلا قیرط یلع ۀقع و سراف ، ۀطبار یف نصحلا یف نارهم و ةودـغ ، وأ ۀـحور نارهم نیب ۀقـع و نیب ، هفوفـص میقی ۀـقع و لمح ، مث یماوح ، هسفنب لکو و لماح ، یناف هدـنع ام انوفکا هیتبنجمل : لاـق هدـنج و دـلاخ یبعف هدـنج ، ۀـیقب یف

ربخلا ءاج امل و نوملـسملا . مهعبتأ و لیذهلا ، ریجب و بره و رـسلأا ، مهیف اورثکأف لاتق ، ریغ نم هفـص مزهنا و اریـسأ ، هذـخأف هنـضتحاف . نصحلا اوکرت هدنج و یف بره نارهم

هعم نصحلا و یلع لزنی یتح سانلا یف دـلاخ لبقأ و هب ، اومـصتعا هومحتقا و نصحلا یلا مجعلا برعلا و نم ۀـقع لـلاف تهتنا اـمل و . برعلا نم ریغی نمک دلاخ نوکی نأ نوجری مه و قعصلا ، نب ورمع اریسأ و ۀقع

ۀقعب و دلاخ رمأ و اکاسم ، اوراصف نیملسملا یلا مهعفد اوحتف املف هب ، هل اوسلسف همکح ، یلع لاإ یبأف ناملأا ، هولأس مهلواحی هوأر املف نب ورمعب اعد مث ةایحلا ، نم اوسئی رـسجلا یلع احورطم ءارـسلأا هآر اـمل و ةاـیحلا . نم ءارـسلأا سئویل هقنع تبرـضف موقلا ریفخ ناـک

برض هقنع و برضف قعصلا 30 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

باب مهیلع لیجنلاا نوملعتی املاغ نیعبرأ مهتعیب یف دـجو و هیف ، ام منغ مهنـصح و يوح ام لک یبس نیعمجأ و نصحلا لـهأ قاـنعأ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 25

..« ریصن نب یسوم وبأ ریصن فیقث و یلوم دایز وبأ مهنم دلابلا لهأ یف مهمسقف نهر . اولاق : متنأ ؟ ام لاق : مهنع و هرسکف قلغم راثلآا و یلع . تارفلا ۀـلجد و نیب رـضحلا ۀـنیدم رـصاح فاتکلاا يذـب بقلملا یناساسلا یناثلا روباس نأ یناهبـصلأا جرفلا وبأ رکذ و

اهیف نأ یلع لیلد رمتلا نیعل هرایتخا و رمتلا ، نیعب اهب سرعأف ةریـضنلا لمتحا ۀـنیدملا و برخأ اـهکلم و ۀـنبا ةریـضنلا یبس اـهحتتفا و رکذ يومحلا اتوقای نأ ریغ اقح ، یکولم نصح هناف کلذب رـضیخلأا نصح يرحأ ام و سرفلل ، اعـضوم نوکی نلأ حلـصی ایکولم اناینب

ترکذ امنإ : » توقای لاق زمره و نبا روباس وه فاتکلاا و وذ روباس دونجلا لا روباسب فورعملا ریشدرا نبا روباس وه ربخلا بحاص نأ يذلا وه ریـشدرأ نب روباس نأ راثلآا ملع هدضع يرخلأا و خیراوتلا هتدیأ يذـلا و فاتکلأا .» وذ هنأ يوری طلغی و مهـضعب نلأ کلذ ثلاثلا نرقلا یلا رـضیخلأا نصح خیرات عفری اذه و رمتلا ، نیعب اهب سرعأ اهکلم و ۀنبا یبس يذـلا وهف اهبرخأ ، رـضحلا و ۀـنیدم حـتتفا

. اهنصح یقب رمتلا و نیع تبرخ دق و دلایملل . عبارلا نرقلا نم لادب دلایملل 31 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اثافش

هل لاقی عضوم اهبرقب » رمتلا نیع یلع ملاکلا یف همجعم یف توقاـی لوق اـفنآ اـنلقن دـق و اثافـش » » ۀـیرق ۀـفورعملا رمتلا نیع يرق نم و اهنامر و اهرمت و اهبـسقب و ةروهـشم رـضیخلأا نصح برق ةرماع اثافـش لازت و لا دـلابلا » رئاـس یلا رمتلا بسقلا و بلجی اـمهنم اـثافش

. ۀیبرع ۀیمارآ لا ۀملک لصأ یلع لدی اهمسا و ۀیندعملا ، اهنویع یمـست اثافـش تراص و رمتلا » نیع » مسا اثافـش مساب لدبتـسا ۀمیدقلا ۀیقارعلا ۀیفارغجلا ةدـئام یلع نیلفطتملا ضعب نأ برغتـسی امم و

دق و اهب ، صاخ خـیرات امهنم لکل و صاخ ، یخیراـت دوجو اـمهل نیتدـلبلا اـتلکف طـیلخت ، هدـعب اـم طـیلخت اذـه ایمـسر و رمتلا » نیع »یف لثملا برـضی اهب و لادبلاا ، لیبس یلع ۀثاثـش » » اهیمـسی نم ۀماعلا نم هللا و ءاش ام یلا یقبتـس اثافـش و تیقب رمتلا و نیع تجرخ

،. نینیبم دج نیابتلا ریاغتلاف و اثافش ریغ رمتلا نیع رمتلا و نیع ریغ اثافشف ۀیفاع .» ۀثاثش نم دیری » نولوقی ۀماعلاف اهب ، ۀحصلا داسف

ۀیرضاغلا

: ۀمجعم داض فللأا دعب ۀیرضاغلا : » لاق يومحلا توقای اهرکذ دعب تئـشنأ ۀیرـضاغلا نأ یلع لدی فصولا اذه و لابرک » » نم ۀبیرق ۀـفوکلا یحاون نم ۀـیرق یه دـسأ و ینب نم ةرـضاغ یلإ ۀـبوسنم

. ۀیلهاج خیراتلا ۀمیدق ۀیرضاغلا تسیلف ملاسلاا ، ردص یف قارعلا یلا دسأ ینب ۀلیبق لاقتنا 32 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

يونین

هللا یـضر ) نیـسحلا اهب لتق یتلا ءلابرک اهنم يونین اهل لاقی ۀیحان ۀفوکلا داوسب و : » يومحلا توقای لوق ءلابرک یلع ملاکلا یف انمدق («. هنع

رکذ دلایملا لبق لولأا نرقلا طساوأ یف دولوملا ینانویلا یفارغجلا Strabon نوبارتسأ نأ Ferd Hoefer رفوهدریف ذاتسلأا معز و ۀیبونجلا يونین تناک همعز حـص ناف ۀیلامـشلا يونین ریغ ۀـیناث يونین رکذ ۀـیدلک » لباب و ۀـیروشآ و نیرهنلا : نیب ام فصو » هباتک یف

. اهرکذ دوصقملا یه . یمقلعلا رهن یلع تناک هرکذ و یتلآا دامح نب دایز نب دیمح مساقلا وبأ يونین نکس دق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 26

یمقلعلا رهن

یمسملا رهنلا رفح هنلأ یمقلعلا هدجل لیق و لینلا . نم مهلـصأ يدسأ وه : » یمقلعلا نبا نیدلا دیؤم ریزولا ۀمجرت یف یقطقطلا نبا لاق : دودحملا رهن یلع ملاکلا یف ۀسوس دمحأ روتکدلا لاق و ینازاقلا » یمس هرفحب و یناطلـسلا فیرـشلا رملأا زرب يذلا وه و یمقلعلاب ،

يذلا «و 33 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ناک هلعل و تارفلا ، رهن یتفـض یلع برعلا نمز یف تحتف یتلا رهنلأا دـحأ ـلاإ نکی مل اذـه دودـحم رهن نأ وه ددـصلا اذـه یف هارن يرک رهنب لصتی مث ناکملا ، کلذ یف تارفلا رهن یلع میدق دسل اراثآ دـجن ثیح کلملا رهن امأ تارفلا نم ینمیلا ۀفـضلا نم ذـخأی

مـساب یمـس يذلا هسفن رهنلا وه اذه دودحم ) ) رهن نأ نظلا یلع بلغی و ۀـفوکلا ، ءلابرک و نیب دـتمی يذـلا مسقلا یف میدـقلا هدـعس یف بصی ءلابرکب و رمیف یبرغلا یبونجلا هاجتلاا یف يرجی مث راـبنلأا بونج نم ذـخأی ناـک هنأ 880 م ) ) ۀمادق رکذ يذـلا یمقلعلا و

لودج نأ ردصملا اذه یف دیأ ثیح یناهفصلال نییقوجلسلا خیراوت باتک یف اضیأ یمقلعلا رکذ ءاج دق و ۀفوکلا ، ۀقطنم یف تارفلا یبرغ اهدهاشن یتلا میدـقلا رهنلا راثآ نأ حـجری و همیمرت .. هریهطت و يرجأ دـق فجنلا و ءلابرک و يأ نیدهـشملاب رمی ناک یمقلعلا

« . روکذملا یمقلعلا رهن ایاقب لثمت ۀیلاحلا بیسملا ۀنیدم یف هلوق وه یقلعلا رهنب اصاخ یناهفـصلاا نیدلا دامعل لصلأا يرادـنبلا و راصتخا ةرـصعلا ، ۀـبخن ةرـصنلا و ةدـبز یف درو يذـلا تلق :

نیفیرشلا و نیدهشملا رازو ناضمر رهش یف لیبنلا یلا اهنم طساو و یلا نیکتواس کنهرـس ۀلودلا دامع لصو و : » ۀنس 479 ه ثداوح « . ارهد ابارخ ناک یمقلعلا و رفح جاحلا و ةرافخ طقسأ لایزج و لاام فارشلأل امهب قلطأ

«: کنهرس نیکتواس رصن ابأ » هامس هتمجرت و یف یطوفلا نبا لاق و نیعبس تس و ۀنس لاوش یف و لاق : هخیرات و یف ینادمهلا نبا هرکذ »

34 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم دهشملا رازو يدتقملا ریزو عاجش وبأ نیدلا ریهظ ریزولا هلابقتسلا جرخ دادغب و یلا نیکتواس کنهرـس ۀلودلا دامع لصو ۀئامعبرأ و

« .. هیلع علخ يدتقملا و هاعدتسا یمقلعلا و رفح سدقملا و نییمطافلا مساب قارعلاب بطخ يذلا سابعلا ینب یلع رئاثلا دئاقلا يریساسبلا نلاسرأ بلأ ثراحلا ابأ نأ وه یمقلعلا رفح یف ببسلا و

ثداوح یف يزوجلا نب جرفلا وبا لاق يریساسبلا ، يرکذل انفد هرفحب نیکتواس ماقف رادقلأا ، هفعست ملف هرفح یلع امزاع ناک ۀنس 451 ، طساو یلا كانه نم ردحنی نأ یلع ۀفوکلاب دهشملا ةرایز یلا يریساسبلا جرخ رفص ) ) رهـشلا اذه عبار ءاثلاثلا ةرکب یف و » ۀنس 451

«. هیلع ناک رذنب اءافو رئاحلاب دهشملا یلا هیرجی یمقلعلاب و فورعملا رهنلا رفح یف لامعلا بتریل قروز یف ۀلغ هعم بحصتسا و ایفوک و » ناک هنأ ناقهدلا مساقلا یبأ دامح نب دایز نب دیمح ۀمجرت یف ءاج دقف یمقلعلا یلع ۀـیرق تناک يونین نأ افنآ انرکذ دـق و

فنـص بتکلا و عمـس مهیف اهجو ۀقث ناک و ملاـسلا - هبحاص یلع رئاحلا - بنج یلا یمقلعلا یلع ۀـیرق يونین یلا لقتنا اروس و نکس باتک ضئارفلا ، باتک و قداصلا ، نع يور نم باتک لاجرلا ، باتک ءاعدـلا ، باتک سمخلا ، باتک عئارـشلا ، عاونأ یف عماـجلا هباـتک

، رداونلا باتک عبرلأا ، ثلاثلا و باتک ءاملعلا ، ملعلا و لضف باتک هلهأ ، قحلا و فلاخ نم مذ باتک لئلادلا ،35 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دایز نب دیمح یلع تأرق لاق نایفـس نب یلع نب نیـسحلا انثدـح لاق حون نب یلع نب دـمحأ انربخأ یـشاجنلا :) لاق ) ریبک باتک وه و . ءاعدلا باتک هباتک :

رـشع و ۀنـس انزاجأ ینابیـشلا : لضفملا وبأ لاق هبتکب ، دـیمح نع نایفـس نب رفعج نب دـمحأ انثدـح لاق هللا دـبع نب نیـسحلا انربخأ و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 27

ۀنس دیمح تام و هبتک . انل زاجأ ةءارق و لاجرلا باتک هنم تعمس ۀئامثلاث و تس و ۀنس هتیقل متاح : نب یلع نسحلا وبأ لاق و ۀئامثلاث .: یلع وبأ لاق و ۀئامثلاث » رشع و

-: ملاسلا هنکاس یلع رئاحلا - بنج یلا ۀیرق يونین لهأ نم دایز نب دیمح »مـساب هباتک یف یناقمقاملا هللا دبع خیـشلا هرکذ و لوصلأا ». بتک ددع یلع ةریثک بتک هل اهرثکا ، لوصلأا يور فیناصتلا ، ریثک ۀقث ءلابرک برق عضوم يونین : یلا ۀبـسن ءای واو و امهدعب ۀـنکاس و تحت نم ةانثم ءای امهنیب نیتحوتفم . نینونب يونینلا ... دایز نبا دـیمح »

(« ۀئامثلاث نیرشع و ۀنس ) یـشاجنلا باتک یف دیـسلا طخب نأ هیلع حر - یناثلا - دیهـشلا قلع و : » ۀمجرتلا رخآ یف لاق و یه ».. یه وأ . هتافو خیرات ینعی

ایعس لذب ۀنـس 683 وکلاوه نب رادکت دمحأ همع رهق امل وکلاوه نب اقابأ نب نوغرأ کلملا نأ یلمرکلا ، يرام ساتـسنأ بلأا رکذ و يرکب رمأ يذـلا نأ خـیراوتلا یف روهـشملا فورعملا و ءلابرک . لهـس یف هءام عفدـی تارفلا و نم جرخی دـیدج رهن رفح یف ادومحم

ساتسنأ بلأا هدیؤی و یقطقطلا ، نبا خیرات باتک نم افنآ هلقن رم امک نازاغ ، دومحم ناطلسلا وه یمقلعلا 36 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنـس نم ۀیناثلا يدامج یف 10 ۀـلحلا یلا تارفلا ربع ماشلا راید یلع ۀـثلاثلا نازاغ ۀـفحز نیح یف و : » نازاغ ۀـمجرت یف لاق دـقف هسفن ۀبرتلا راوجب نیمیقملا ةداسلل نیع و ءلابرک ، لیتق ةرایزل بهذ تارفلا هروبع نم سداسلا مویلا یف و ۀنس 1403 ) یناثلا نوناک 30 ) 802

تارفلا نم هقـش ناک نازاغ و هرفح يذلا یلعلأا رهنلا اهیقـسی ناک یتلا نیـضرلأا عیر نم دـحاولا مویلا یف زبخلا نم نم فلاآ ۀـثلاث : لوغملا خیرات هباتک یف نوسود ) ) لاق و نیسحلا . نفدم ةدلب یلإ لالاز اءام لاقان نیسحلا دهشم یلا

يرج ام رفقلا و سبایلا ءلابرک لهـس يوری نیـسحلا و دقرم یلا هعفدـی تارفلا و نم هءام ذـخأی ارهن ۀـلحلا ضرأ یف رفحف نازاغ رمأ تناک راجشلأا و ناولأ اهتمحل تابنلا و فلتخم اهادس ۀیسدنس ابایث نوضرلأا تسبل نساحم و هلک رضخأ اطاسب اهیلع شرف لاا و ءاملا

نم رفاو رادقم ۀنس لک عزوی نأ نازاغ رمأ و ارهوج ، انسح و دادغب بوبح قوفت بوبحلا نم راغط فلأ ۀئام یلع ۀنسلا یف دیزت اهتلغ وأ یلعلأا ) نازاغ رهن ) رهنلا کلذ یمـسی ادـیدع و كانه ناک مهددـع دـقرملا و یلا نووأی اوناک نیذـلا ءارقفلا ةداـسلا یلع ۀـطنحلا ناک و ءافولا ، یبأ دیـسلا دـقرم یلا هب لزنی تارفلا و نم هءام ذـخأی اضیأ و وه هارک يذـلا رهنلا نع هل ازییمت یلعـلأا ) ینازاـغلا رهنلا )

يذلا رفقلا لهسلا یلا دیصلا هب یضفأف دیصتی اموی بهذ هنأ رهنلا اذه قش یلع ثعابلا 37 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یقـسی نطولا و کلذ یلإ ءاملا بلجی نأ هسفن یلع یلآف اءام ۀمث دـجی ملف هلیخ هباود و دروی نأ ذـئنیح دارأ دیـسلا و اذـه دـقرم هیف یف اثلاث ارهن رفحف نیرهنلا نیذـهب فتکی مل هنأک و ینازاغلا ؛ لفـسلأا رهنلا وأ لفـسلاا ) نازاـغ رهن ) رهنلا اذـه یمـس لـعفف و هیـضارأ

یفوت بنش . فاقولأ و ءافولا ، یبأ دقرمل اهعیر رهنلأا و کلت تالغ فقوأ و نازاغ ) رهن ) مساب رهتـشا لابرک و ۀیداب نم یقرـشلا فطلا « . 1303 م ۀنس 703 ه - يرلا یف نازاغ

... تارفلا نم هجرخأ رهن هراثآ نم و : » نازاغ ۀمجرت یف یثایغلا لاق و ناذـللا ناجوسطلا ناک : » جـنرتسل لاق و ءافولا » یبأ دهـشم یلا تارفلا نم قش ینازاغلا و رهنلاب یمـس ةرامعلا و نم اریثک هیلع لمع و

یف یلفـسلا و ۀجولفلا ایلعلا و ۀـجولفلا جوسطب نافرعی امهبرغ یلا تارفلا دومع امهقرـش و یلإ اروس رهن لفـسلأا و تارفلا مسقنم نیب بوـنج یف و رـسجلا . هاـجت تارفلا نم یبرغلا بناـجلا یف ۀـفوکلا یلا یهتنی مث ةادـبلا رهن مـضی ةرطنقلا و ۀـنیدمب رهنلا رمی امهلفـسأ

ام یلع وه و یمقلعلا ) رهن ) يدوعسملا ۀمادق و هامس میدقلا رهنلا و هل ، ةریغص عورف نم حئاطبلا یف بصنت رهنلا اذه هایم تناک ۀفوکلا دومعب یقتلی مث ۀمیدقلا ۀفوکلا بئارخب رمی ناک بیـسملا و لفـسأ یف تارفلا نم مویلا رطـشنی يذـلا یلاحلا ۀـیدنهلا رهن قباطی رهظی

«. یسابعلا رصعلا یف تناک یتلا حئاطبلا راوهأ نیب يرجی نأ دعب یلاحلا تارفلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 28

قیقحت یلع طئارخلا یلع دـمتعی ناکف هعـضاوم نم اعـضوم راز ـلا قارعلا و مدـقی مل هناـف نیمختلا نظلا و یلع دـمتعی جـنرتسل لوق و رهن و اهقیبطت . عضاوملا و

38 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم بونجلا وحن کلذ دـعب هتهجو نوکت نأ زوجی ءلابرک و وحن لاوأ هجتی هنأ یمقلعلا رهن نم موهفملا نأ عم بونجلا وحن هجتی ۀـیدنهلا

. فصولا کلذ بسح یلع نفدنملا هارجم نع ثحبلا یغبنیف لابق . انلقن امک رهن » یمـسی نأ بجوی ثحبلا اذه یف هانلقن یقطقطلا و نبا رکذ امک یمقلعلا ، رهنل رفاحلا یمقلعلا نب نیدلا دـیؤم ریزولا دـج نوک و

. رهنلا ۀیمست ةدارإ دنع هیلا ۀفاضلاا تبجوف نیعم لجرل امسا راص یمقلعلا نلأ یمقلعلا ، رهنلا لا یمقلعلا » » لجرلا رهن يا یمقلعلا »

رقعلا

هللا یضر نیـسحلا - نأ يور دق ۀفوکلا و نم ءلابرک برق لباب رقع اهنم هیناث ... نوکـس هلوأ و حتفب رقعلا : » يومحلا توقای لاق رقعلا . رقعلا اهمـسا هل : لیقف رقعلا - یلإ راشأ و ۀـیرقلا -؟ کلت مسا ام لاق : دایز نب هللا دـیبع لیخ هب تطاحأ ءـلابرک و یلا یهتنا اـمل هنع -

: لاق ءلابرک . اولاق : اهیف ؟ نحن یتلا ضرلأا هذه مسا امف رقعلا ، نم هللاب ذوعن لاقف :و ۀنـس 102 ؛ یف ةرفـص یبأ نب بلهملا نب دـیزی رقعلا - ینعی هدـنع - لتق ناک . ام ناـک یتح عنمف جورخلا دارأ و ءـلاب . برک و ضرأ هل بدنف افلأ ، نیرـشع ۀـئام و یف جرخ و طساو ، سراف و زاوهلأا و ةرـصبلا و لهأ هعاطأ هسفن و یلإ اعد ناورم و ینب ۀـعاط علخ ناک

«. بلهملا نب دیزی لتق نع برحلا تلجأف لباب ، ضرأ نم رقعلا یف هعقاوف ۀملسم هاخأ کلملا دبع نب دیزی برح ونب یحض لاقی : ناک : » دربملا دیزی نب دمحم سابعلا وبأ لاق و

39 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم موی رقعلا موی و هباحصأ ، بلاط و یبأ نب یلع نب نیـسحلا موی ءلابرک مویف رقعلا ، موی ةءورملاب ناورم ونب یحـض ءلابرک و موی نیدلاب

يورتأ ریثک یلا فلتخأ تنک : » لاق يوملأا صفح یلا ربخلا دنـسأ دق یناهبـصلاا و جرفلا وبأ لاق و هباحـصأ » بلهملا و نب دیزی لتق : لاقف رقعلاب ، بلهملا لآ لتق لاقف : فقاو هیلع فقو ذإ اموی هدنعل ینإ هللا وف هرعش ،

کلذ غلبف ایکاب . هانیع تحـضتنا مث رقعلا . موی مرکلاب ناورم ونب یحـض و فطلا ، موی نیدـلاب نایفـس یبأ لآ یحـض بطخلا ! لجأ اـم ؟ ۀیبصع ۀیبارتأ و هللا ، ۀنعل کیلع لاق : هیلع لخد املف هب ، اعدف کلملا دبع نب دیزی

مث هانیع ، تحضتنا نم لادب عومدلاب » هانیع تلبـسأ و » هیف ءاج نایعلأا و تایفو یف ناکلخ نبا ربخلا اذه لقن و هنم .» کحـضی لعج و ءلابرک و موی نیدـلاپ ۀـیمأ ونب یحـض نولوقی سانلا تأشن و یبلکلا : لاق » هصن اذـه ام بلهملا نب دـیزی ۀـمجرت یف ناـکلخ نبا لـقن

«. رقعلا موی مرکلاب 40 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

بتاکلا اهدمتعا یتلا ثحبلا رداصم مها

نادلبلا مجعم - 1نیسحلا ۀضهن باتک - 2

برعلا ۀغل ۀلجم - 3حاحصلا - 4دربملل لماکلا - 5

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 29

يربطلا خیرأت - 6برعلا ناسل - 7

ءارزولا خیرات یف ءارملاا ۀفحت - 8راجنلا نبلا دادغب خیرات - 9

41 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم رعشلا نوخرؤملا و - 10

اعقص قرتفملا اعضو و كرتشملا - 11لابرک خیرأت رصتخم وأ نیسحلا ۀنیدم - 12

يدادغبلا بیطخلل دادغب خیرأت - 13ءلابرک خیرأت یف ءلابنلا ۀیغب - 14

میساقتلا نسحا - 15نادلبلا حوتف - 16

یناغلاا - 17يرخفلا خیرأتلا - 18

ۀینابحلا ةریحب عورشم تارفلا و يداو - 19ةرصنلا ةدبز - 20

باقللاا مجعم صیخلت - 21مظتنملا - 22

یشاجنلا لاجر - 23یلع یبا لاجر - 24

لاقملا حیقنت - 25دادغب خیرات یف دارملاب زوفلا - 26

یثایغلا خیراتلا - 2742 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀیقرشلا ۀفلاخلا نادلب - 28تایفولا - 29

Chaldlei Anyrie Medie Babylonie p -51-3043 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیمأ نیسح روتکدلا هبتک ءلابرک ۀصرع یف نیسحلا ماملاا عرصمل لمجم یخیرات ضرع

ةراشا

ۀیردنکسلاا ۀعماج نم یلولاا فرشلا هاروتکد ۀجرد یلع زئاحلا دادغب ۀعماجب یملاسلاا خیراتلا ذاتسا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 30

45 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ع) ) نیسحلا هللا دبع یبا عرصمل لمجم یخیرات ضرع

تاراصتنلاا رثا ءلابرک تحتف دـق و یلولأا ، تاحوتفلا یف داهجلا نیداـیم نم انادـیم ۀیملاـسلأا و تاـعمجتلا زکارم نم ءـلابرک تناـک یف رشتنت نامیلاا و اهمعی ملاسلأا دلاب نم ةدلب تحـضأ ۀیـسداقلا و بیوبلا و یف ةدلاخلا مهکراعم دعب نوملـسملا اهزرحأ یتلا ۀعئارلا

. ۀیملاسلاا ةدیقعلا اهئاجرا ۀفوکلا تحـضأ کلذب و ۀفیلخلا ، هنیعی يذلا یلاولا ناکم قارعلا و یف مهزکرم نوکتل ۀفوکلا ، ۀنیدم نوحتافلا نوملـسملا دیـش دـق و

ریبکلا رکسعملا 46 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لاجم یف و برحلا ، ۀسایسلا و لاجم یف ۀمهم ۀناکم ۀفوکلل تحبصأ نمزلا رورمب و قرشلا ، وحن نوملـسملا اهنم قلطنی یتلا ةدعاقلا و . هایملا دراوم نم ۀبیرقلا قطانملا یف ۀعارزلا اونهتما سانلا نم ۀلقل اناکم ءلابرک تدغ و ۀیفاقثلا ، ۀیعامتجلأا و ةایحلا

لجأ رـشلا ، يوق ریخلا و يوق نیب ۀـعقو فنعا و نیملـسملا ، خـیرات یف ثدـح عورأ دهـشت نأ ءـلابرک ، ضرأ ضرـلأا ، هذـهل بتک و ۀنـس 60 ه بجر یفف نیملـسملا ، ةدحو عدصت یلا اهجئاتن تدأ سوفنلا و تعزفأ بولقلا و تمدأ ۀـیبرح عئاقو ضرلأا کلت تدـهش

اوبأ نیذلا رفنلا ۀعیب الإ یلو نیح ۀیواعم نب دیزیل نکی مل صاعلا و نب دیعـس نب ورمع ۀکم یلع ناک و نایفـس ، یبأ نب ۀـیواعم یفوت ناف دعب امأ ۀبتع نبا دـیلولا یلا نینمؤملا ریمأ دـیزی نم : » ۀـبتع نب دـیلولا یلا بتکف مهرمأ نم غارفلا هتعیب و یلا ۀـباجلأا ۀـیواعم یلع تام ادومحم و شاع دقف هللا همحرف لجأب تام ردقب و شاعف هل نکم هلوخ و هفلختـسا و هللا و همرکا هللا دابع نم ادـبع ناک ۀـیواعم یتح ۀضحر هیف تسیل ادیدش اذخأ ۀعیبلاب ریبزلا نب هللا دبع رمع و نب هللا دبع انیسح و ذخف دعب امأ اضیأ هل بتک و ملاـسلا ؛ ایقت و ارب

.« ملاسلا اوعیابی و نیضم ثلاثل ۀعمجلا ۀلیل اهلخد ثیح ۀکم یلا ۀنیدملا نم جرخ دیزیل ۀعیبلا بلط یف هیلع نییوملأا طغضب ع ) ) نیسحلا سحأ امدنع و

. هدنع نوعمتجی هیلا و نوفلتخب قافلآا لهأ نیرمتعملا و نم اهب ناک نم ۀکم و لهأ لبقأف یلع بعش لزن نابعش و نم لهأ غلب راصملأا و فلتخم یلا تلقونت دق ۀیواعم ةافوب رابخلأا تناک و

47 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم درص نب نامیلس لزنم یف ۀفوکلا لهأ رابک عمتجاف ۀکم ، هلوزن ۀیواعم و نب دیزی ۀعیب نع نیسحلا عانتما اوملع امک ربخلا کلذ ۀفوکلا ناف هیبأ ، ۀعیش و هتعیش ، متنا ۀکم و نم جرخ دق انیسح نإ مهل : لاق درـص و نب نامیلـس مهبطخ ۀیواعم و ةافو اورکذف ۀفوکلاب یعازخلا

انـسفنأ لتقن هودـع و لتاقن لب لا اولاق : هورغت ، لاف نهولا لشفلا و متفخ نا هیلا و اوبتکاف هودـع ودـهاجم هورـصان و مکنا نوملعت متنک دادش نب ۀعافر ۀبجن و نب بیسملا درـص و نب نامیلـس نم ملاـسلا امهیلع یلع نبا نیـسحلل میحرلا نمحرلا هللا مسب هیلا : اوبتکف هنود ،

دعب امأ وه ، لاا هلإ يذلا لا هللا کیلا دمحن اناف کیلع . ملاـس ۀـفوکلا لهأ نم نیملـسملا نینمؤملا هتعیـش رهاظم و نب بیبح یلجبلا و ریغب اهیلع رمأت اهئیف و اهبصغ اهقوقح و اهعزتنا اهرمأ و اهزتباف ۀملأا هذه یلع يدتعا يذلا دینعلا رابجلا كودع مصق يذلا هلل دمحلاف انیلع سیل هنا دومث و تدعب امک هل ادعبف اهئاینغا اهتربابج و نیب ۀـلود هللا ل ام ؟؟؟ لعج اهرارـش و یقبتـسا اهرایخ و لتق مث اهنم اضر

انسفنأ انسبح دق دیع و ۀعمج و لا یف هعم عمتجن انسل ةراملأا رصق یف ریـشب نب نامعنلا و قحلا ، یلع کب انعمجی نا هللا لعل لبقاف ماما . ماشلاب هقحلن یتح هانجرخأ انیلا تلبقا ول کیلع و

و ۀنس 60 ه ، ناضمر نم رشاعلا یف ع ) ) نیـسحلا یلا هلاـصوا و لاو ، نب هللا دبع ینادمهلا و عمـسم نب هللا دبع عم باتکلا لسرأ دق و ضعب یف ءاج امم ءیجملاـب و نیـسحلا یلع نوحلی بتکلاـب و نیدوزم نیـسحلا ماـملاا یلا لـسرلا داـفیاب نوعباـتی ۀـفوکلا لـهأ راـص

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 31

یعبر و نب ثبـش اهب ثعب ۀـلاسر نم و ملاـسلا » لجعلا و لجعلا مث لجعلا لجعلاف كریغ مهل يأر کنورظتنی لا سانلا نا : » مهلئاـسر: یمیمتلا دراطع نب ریمع نب دمحم يدیبزلا و جاجحلا نب ورمع سیق و نب ةورع میور و نب دیزی ثراحلا و نب دیزی رجبأ و نب راجح

48 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یلا اوبتک ۀفوکلا لهأ نا يربطلا يور دق و ملاسلا .» دنجم و کل دنج یلع لبقاف تئش اذاف رامثلا تعنیأ بانجلا و رضخا دقف دعب امأ »

. فلأ ۀئام کعم نا نیسحلا تمهف دقف دعب امأ نیملسملا ، نینمؤملا نم لأملا یلا یلع نبا نیـسحلا نم میحرلا ، نمحرلا هللا مسب ) ۀفوکلا لهأ یلا نیـسحلا بتک و

مکرمأ و مکلاحب و یلإ بتکی نأ هترمأ لیقع و نب ملسم یتیب لهأ نم یتقث یمع و نبا یخأب و مکیلا تثعب دق متصصتقا و يذلا لک مکیلا مدقا یناف مکبتک یف تأرق مکلسر و هب تمدق ام لثم یلع مکنم یجحلا يوذ مکلأم و يأر عمتجا دق هنا یلا بتک ناف مکیأر

«. ملاسلا هللا و تاذ یلع هسفن سباحلا قحلاب نئادلا طسقلاب مئاقلا باتکلاب لماعلا لاا ماملاا ام يرمعلف هللا ءاش نا اکیش و مث دیبع یبأ نب راتخملا رادب فرعت یتلا رادلا یف لزن اهلـصو امل ع ) ) یلع نب نیـسحلا رملأ ۀیبلت ۀفوکلا ، وحن لیقع نب ملـسم هجوت و

ۀینامث هوعیاب نیذلا ددع غلب یتح ع ) ) نیسحلا ماملاا باتک مهیلع ولتی هیلع و نوفرعتی هیلا ، نوفلتخی سانلا راص و بیسملا ، رادب تفرع ۀیلوتب هرماوأ ردصا هناف اذل هیلا حاتریل نکی مل ۀیواعم نب دـیزی نأ ودـبی و ریـشب ، نب نامعنلا كاذـتق ۀـفوکلا و یلع ناک و افلأ ، رـشع

ءارغلأا و فنعلا و نم ۀفلتخم لئاسوب لسوت همکح و مئاعد تیبثت یف ةدشلا ۀیاغ اذه هللا دیبع عبتاف ۀـفوکلا ، ۀـیلاو دایز نب هللا دـیبع یف اوحجنی نأ نم اهلهأ طـطخ داـسفإ ۀـفوکلا و ۀـیلاو یلع ظاـفحلا لـجأ نم ۀیرـسق نیناوق اـماکحا و ضرف اـمک دـیدهتلا . ةوشرلا و

يدارملا و ةورع نب یناه راد یلا لوحت ۀفینعلا بیلاسلأا کلت هعابتا دایز و نبا مودـقب لیقع نب ملـسم سحأ امل و مهتیاغ ، مهبلطم و نیسحلا همع نبا یلا لسرأ دق لیقع نب ملسم ناک و هریجی ، هفیضتسی و نأ هنم بلط ۀفوکلا و فارشأ نم وه

49 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ملسم باحـصأ دراط ۀفوکلا و لهأ یلع قانخلا دایز نبا ددش و مودقلا . یف لجعی نأ هنم بلط هوعیاب و دق ۀفوکلا لهأ نأب هربخی (ع )

لاس اذکه و يدارملا ، ةورع نب یناه لتقب رمأ امک هسأر عطقب رمأف دایز نب هللا دیبع ۀـضبق یف اریخأ عقو هدـحو و یقب یتح لیقع نب و دهعلاب ، ءافولا یلع ظافحلا لجا نم ادیهـش ةورع نب یناه بهذ ۀـیماسلا و ةرکفلا لجا نم ادیهـش لیقع نب ملـسم عقوف یکزلا مدـلا

: خیراتلا یف لایثم اهل ۀفوکلا دهشت مل یتلا ۀیفسعتلا لامعلأا ۀیادب کلذ ناک همودق و مهفرعی يوادیصلا ، رهسم نب سیق عم ۀفوکلا لهأ یلا بتک رجاحلا غلب املف قرع تاذ لزن قارعلا و ضرأ ع ) ) نیسحلا مدق و

بـسف رـصقلا دعـص ادایز نبا هل لاقف دایز نبا یلا هب ثعبف نیـصحلا هذـخأ ۀیـسداقلا یلا سیق یهتنا امل و مهرمأب ، دـجلا یف مهرمأـی ۀمطاف نبا هللا قلخ ریخ یلع نبا نیـسحلا اذه نا لاق : مث هیلع ینثا هللا و دمحف سیق دعـصف یلع !! نب نیـسحلا باذکلا نبإ باذـکلا

نم یمرف دایز نبا هب رمأف یلعل رفغتـسا هابأ و دایز و نبإ نعل مث هوبیجأف رجاحلاب هتقراف دـق مکیلا و هلوسر اـنأ و ص ) ) هللا لوسر تنب . تام عطقتف و رصقلا یلعأ

. اینامثع ناک یلجبلا و نیقلا نب ریهزب یقتلا ثیح دورزب نیسحلا رم مث یف وه لیقع و نب ملسم همع نبإ لتقم ربخ ملاـسلا هیلع نیـسحلا ماملأل ءاج و هعم . لتق یتح همزلا نیـسحلا و ماملأا راصنأ نم راص و

. لیقع نب ملسم یلا هدفوأ دق ع ) ) ناک رطقی و نب هللا دبع ۀعاضرلا نم هیخا لتقمب غلبأ اهیف ۀلابز و یلا لقتنا مث ۀیبلعثلا مهغلبا مهبطخف و برعلا نم هیلا مضنا نم هراصنأ و ماملأا عمج و

50 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم انیمی و اوقرفتف مامذ ؛ انم هیلع سیل فرـصنیلف فرـصنی نأ مکنم بحأ نمف انتعیـش انلذخ دق مهل : لاق لیقع و نب ملـسم همع نبا لتقم

دهعلا یلع اوقب نیذلا کئلوأ هیلإ ، اومضنا نمم ریسی رفن ۀنیدملا و نم هعم اواج نیذلا نوصلخملا هباحـصأ لاا ع ) ) هعم قبی مل لاامش و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 32

. ایلعلا لثملا ۀیماسلا و ءيدابملا نع اعافد سفنلا اوصخرتسا و نیسحلا ماملأا تاکرحت ۀبقارم ادهاج لواح ۀفلتخم و ۀیرکـسع تاطایتحا ذختا ع ) ) نیـسحلا ماملأا ۀهجوب دایز نب هللا دیبع ملع امل و

ۀمهم تناک و فارـش ) ) یف ع ) ) نیـسحلا بکرب یقتلا و یحایرلا ) دیزی نب رحلا ) هداوق نم ادـئاق ربلا ۀـسارح یلا لسرأ دـق ناک و (ع )تاءارجلااب هتعیش و نلاذخب نیـسحلا سحأ امل و ۀفوکلا . یلا هب یتأی یتح هتقرافم مدع نیـسحلا و یلع قیرطلا عطق ودبی ام یلع رحلا

نکل زاجحلا و وحن فارـصنلأاب هباحـصأ رمأ هراصنأ دض هدض و هیوتنی امب اهلهأ و ۀفوکلا و یف دایز نب هللا دیبع اهعبتا یتلا ۀیفـسعتلا هللا دیبع ریملأا یلا کب قلطنأ نأ دیرأ رحلا : لاق دیرت ؟ يذلا ام ع :) ) نیـسحلا هل لاقف کلذ ، نم مهعنم دیزی ) نب رحلا ) يوملأا دـئاقلا

کلاتقب و رمؤأ مل یننإ رحلا : لاقف امهنیب لادـجلا رثک و کعدأ . هللا لا نذإ و رحلا : لاق کعبتأ . ـلا هللا نذإ و نیـسحلا لاـق داـیز . نب دیبع ریملأا یلا بتکا یتح زاجحلا یلا كدرت و لا ۀـفوکلا ، کلخدـت اقیرط لا ذـخف ۀـفوکلا ، کمدـقا یتح کقرافأ نأ لا ترمأ امنإ دیزی نب رحلا بیذـعلا و قیرط نم ارـسایتم نیـسحلا راسف كرمأ ، نم ءیـشب یلتبأ ۀـیفاعلا و لا هیف اـنقزری رمأـب یتأـی نأ هللا لـعلف هللا ،

اناطلـس يأر نم لاق ص ) ) هللا لوسر نإ سانلا اهیأ : » لاق مث هیلع ینثأ هللا و دـمحف ساـنلا ، یف ع ) ) نیـسحلا ماـملأا بطخ و هریاـسی ،لعفب و لا هیلع ام ریغی ملف ناودعلا مثلإاب و هللا دابع یف لمعی ص ) ) هللا لوسر ۀنسل افلاخم هللا دهعل اثکان هللا مرحل لاحتسم ارئاج

51 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ینوملـست و لا ـلا مکنأ مکتعیبـب و مکلـسر مکبتک و ینتتا دـق و يریغ ، نم قحأ اـنأ ـلاا و هلخدـم هلخدـی نأ هللا یلع اـقح ناـک لوق

عم یلهأ و مکسفنأ ، عم یسفن ص ،) ) هللا لوسر تنب ۀمطاف نب یلع نب نیـسحلا انا مکدشر و اوبیـصت مکتعیب یلع متیقب ناف ینولذخت مکظحف مکبرتغا ، نم رورغملا ریکنب و مکل یه اـم يرمعلف یتـعیب ، متعلخ و يدـهع ، متـضقن اولعفت و مل نإ و ةوسأ ، یف مکلف مکلهأ ،

یف هللا كرکذا ینا رحلا : هل لاـقف ملاـسلا » مکنع و هللا ینغیـس و هسفن ، یلع ثـکنی اـمناف ثـکن نـم و متعیـض ، مکبیـصن و متأـطخأ ،لوقأ ام يردأ ام و ینولتقت ، نا بطخلا مکنودـعی له و ینفوخت ؟ توملابأ : » نیـسحلا هل لاقف نلتقتل ، تلتاـق نئل دهـشأ یناـف کـسفن : لاقف لوتقم ، کناف بهذت نیا همع نبا هفوخف ص ) ) هللا لوسر ةرصن دیری وه همع و نبلأ سولأا وخأ لاق امک لوقا ینکل و کل ،

املسم دهاج اریخ و يون ام اذایتفلا یلع راع توملاب ام یضمأس و امرجم قراف اروتبم و فلاخ وهسفنب نیحلاصلا لاجرلا یسآ و

امغرت » شیعت و نأ لاذ کب یفکملأ مل تم نا مدنأ و مل تشع ناف نیـسحلا دارأ املک و لتاقم ، ینب رـصق لصو مث هل ، امزلام دیزی نب رحلا و تاناجهلا ، بیذـع غلب یتح هباحـصأب نیـسحلا ماملأا راس و

ۀنـس مارحلا مرحم نم یناثلا یف و اهب . لزنف يونین یلا ع ) ) یهتنا یتح ۀفوکلا وحن دـیزی نب رحلا هدر ۀـیدابلا وحن لیمیل رـسایتی نأ (ع ). ءلابرک همسا تارفلا نم ابیرق اناکم ع ) ) لصو نیتس يدحا و

هللا دیبع نا هیلا هریسم ببس ناک فلاا و ۀعبرا یف ۀفوکلا نم دعس نب رمع مدق ءلابرک ع ) ) نیـسحلا ماملأا لوزن نم یلاتلا مویلا یف و نب

52 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم سانلاب رکسعف يرلا یلع هدهع هل بتک اهیلع و اوبلغ اهیلإ و اوجرخ دق ملیدلا ناک و یبتـسد ) ) یلا فلاآ ۀعبرأ یلع هثعب دق ناک دایز

هنیب اننیب و امم انغرف اذاف نیـسحلا یلا رـس هل : لاق دعـس و نب رمع دایز نبا اعد ناک ، ام نیـسحلا رمأ نم ناک اـملف نیعأ ، ) مامـح ) یفمهلکف هءاحـصن ، راشتـساف رظنا یتح مویلا ینلهمأ لاق : کلذ ، هل لاق املف اندـهع ، درت نا یلع معن لاـقف : هافعتـساف . کـلمع ، یلا ترس

نلأ هللا وف کمحر ، عطقت و مثأتف ، نیـسحلا یلا ریـست نأ لا یلاخ ای هللا كدـشنا لاـقف : هتخا ، نب وه و ةریغملا ، نب ةزمح هاـتا و هاـهن ،: لاقف نیسحلا . مدب هللا یقلت نأ نم ریخ کل - ناک ول ضرلأا -، ناطلس کلام و كایند و نم جرخت

: لائاق هولثمت هرما و یف ارکفم هتلیل تاب و لعفأ ،

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 33

نیسح لتقب امومذم عجرا مأیتینم يرلا يرلا و کلم كرتأأ نیع ةرق يرلا کلم باجحاهنود و سیل یتلا رانلا هلتق یف و

نیـسحلا ماملأا ۀلزانم اریخأ لضف هنکل هیلا و تدهع یتلا ۀمهملا ذـیفنت یف اددرتم ۀـیخیراتلا رابخلأا نم ودـبی ام یلع دعـس نبا ناک و . ءادعلا نیسحلا اوبصان نیذلا نم امهریغ ۀیواعم و نب دیزی و دایز ، نب هللا دیبع هدایسأ رماوأ ۀباجتسإ هتبراحم و و (ع )

نب هللا دیبع یلإ دعس نب رمع بتکف زاجحلا ، یلا دوعی نا نیسحلا ماملأا ضرع ةرم و نم رثکأ دعس نب رمع نیـسحلا و ماملأا لباقت و دیبع یلع ۀقفاوملا تاراما تدب و کلذ ، یلع ۀقفاوملا هحصنی کلذ ، یف دایز

53 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یلوا ننوکیل كدی یف هدی عضی مل كدلاب و نم لحر نئل هللا و : » دایز نب هللا دـیبعل لاق نشوجلا ) يذ نب رمـش ) نکل دایز و نب هللا تنکف تبقاع ناف هباحـصا وه و کمکح یلع لزنیل نکل و ۀـلزنملا ، هذـه هطعت لاف زجعلا ، فعـضلاب و یلوا ننوکتل و ةزعلا ، ةوقلاـب و

ام معن دایز : نبا لاقف نیرکـسعلا » نیب لیللا ۀماع ناثدحتی رمع نیـسحلا و نا ینغلب دقل هللا کل و کلذ ناک توفع نا ۀبوقعلا و یلو اوـبأ ناواملـس یلا مهب ثـعبیلف اوـلعف ناـف یمکح یلع لوزنلا هباحـصأ نیـسحلا و یلع ضرعیلف رمع یلا باـتکلا اذـهب جرخأ تـیأر ،

. هسأرب یلا ثعبا هقنع و برضا سانلا و یلع هیلع و ریملأا تناف یبأ نا عطا و هل و عمساف لعف نا مهلتاقیلف و نیسحلا و لزن ناف : » ۀلاسرلا یف هل لاق اریخا و ع ) ) نیسحلا هاجت هتسایس هتافرـصت و نجهتـسی دعـس نب رمع یلا ۀلاسر دایز نبا بتک و

ناف نوقحتـسم ، کلذـل مهناف مهب لثمت مهلتقت و یتح مهیلا فحزاف اوبأ نا املـس و یلإ مهب ثعباف اوملـستسا مکحلا و یلع هباحـصأ نإ و عیطملا ، عماسلا ءازج كانیزج انرملأ تیـضم تنا ناف مولظ ، عطاق ، قاش ، قاع ، هناف هرهظ ، هردـص و لیخلا ءیطوأـف نیـسحلا لـتق

«. ملاسلا رکسعلا و نیب رمش و نیب لخ اندنج و لزتعاف تیبأ تنأ هباحصا و نم رفن عم دعس نب رمع بکرف اهاوحف ، نیبت اهأرق و دایز و نب هللا دیبع ریملاا ۀلاسرب هغلبا دعس و نب رمع یلا رمـشلا ءاج و

لها مودـق بلاـط یبأ نب یلع نب ساـبعلا يأر و مرحملا ، نم نیـضم عستل سیمخلا ۀیـشع ع ) ) نیـسحلا ماـملاا براـضم بوـص هجتا : لاق و ع ) ) نیسحلا ضهنف موقلا . كاتأ ع :) ) نیسحلا ماملال لاقف ۀفوکلا ،ام و مکلام ؟ مهل ، لوقتف مهاقلت یتح یخأ ای تنأ یسفنب بکرا سابع ای

54 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لاقف رهاظم ، نب بیبح نیقلا و نب ریهز مهیف اسراف ، نیرـشع نم وحن یف مهلبقتـساف سابعلا مهاتأف مهب ، ءاج اـمع مهلأـست و مکل ؟ ادـب

: سابعلا مهل یبا یلا عجرا یتح اولجعت لاف لاق : مکلزانن . وا همکح یلع اولزنت نا مکیلع ضرعن نأب ریملأا رما ءاج اولاق : نودـیرت . اـم مکل و ادـب اـم یلا ضکری اعجار ع ) ) سابعلا فرـصناف لوقی . اـمب اـنقلا مث کـلذ هملعأـف هقلا اولاـق موقلا و فقوف مترکذ . اـم هیلع ضرعاـف هللا دـبع

: نیقلا نب ریهزل رهاظم نب بیبح لاقف موقلا ، نوبطاخی هباحصا فقو ربخلاب و هربخی نیسحلا موقلا سئبل هللا اما و رهاظم ، نب بیبح لاقف مهملکت . تنا نکف اذهب تأدب تنأ ریهز : هل لاقف مهتملک . تئش نإ تئش و نإ موقلا ملک

راحسلااب و نیدهتجملا رـصملا اذه لها دابع و ص ،) ) هتیب لها هترتع و ملاـسلا و هیلع هیبن ۀیرذ اولتق دق هیلع نومدقی موق ادغ هللا دنع هللا قتاف اهاده ، اهاکز و دق هللا نإ ةرزع ای ریهز : هل لاقف تعطتسا . ام کسفن یکزتل کنإ سیق : نب ةرزع هل لاقف اریثک . هللا نیرکاذلا اندنع تنک ام ریهز ای لاق : ۀیکزلا ؛ سوفنلا لتق یلع للاضلا نیعی نمم نوکت نا ةرزع ای هللا كدشنا نیحصانلا ، نم کل ینإف ةرزع ای

تلـسرا و لا طق ، اباتک هیلإ تبتک ام هللا اما و مهنم ، ینأ اذه یفقومب لدتـست تسلفأ لاق : اینامثع . تنک امنإ تیبلا اذـه لها ۀعیـش نم ام تفرع و هنم ، هناکم و ص ) ) هللا لوسر ترکذ هتیأر املف هنیب ، ینیب و عمج قیرطلا نکل و طق ، یترـصن هتدـعو و لا طـق ، ـلاوسر هیلإ

هللا و قح نم متعیـض امل اظفح هسفن نود یـسفن لعجأ نا و هبزح ، یف نوکا نا و هرـصنأ ، نأ تیأرف مکبزح ، هودـع و نم هیلع مدـقی

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 34

. ملاسلا هیلع هلوسر قح رملأا اذـه یف رظنی یتح ۀیـشعلا هذـه اوفرـصنت نا مکلأسی هللا دـبع ابأ نإ ءلاؤه ای لاقف : مهیلإ ، یهتنا یتح ضکری ع ) ) سابعلا لبقأ و

ناف 55 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

انهرک وأ هنوموست هنولأست و يذـلا رمـلأاب اـنیتأف هانیـضر اـمإف هللا ءاـش نإ اـنیقتلا انحبـصا اذإـف قطنم ، هیف هنیب مکنیب و رحی مل رمأ اذـه . هانددرف

ۀلیللا کلت بسک داراف رـشلا ، الإ هباحـصلا هل و نورمـضی مهنا لا هیکراتب و اوسیل نییوملاا نا نقیا دـق ناک نیـسحلا ماملاا نا ودـبی و عجرا سابعلا : هیخلأ ع ) ) نیـسحلا لاق دقف لج ، زع و هللا وعدی اقداص اصلاخ اهیف غرفتیل و هباحـصا ، عم رواشتی و هیوذ ، هلها و یـصویل بحأ تنک دق ینأ ملعی وهف هرفغتسن ، هوعدن و ۀلیللا و انبرل یلصن انلعل ۀیشعلا دنع مهعفدت ةودغ و یلا مهرخؤت نأ تعطتسا ناف مهیلإ

. رافغتسلاا ءاعدلا و ةرثک هباتک و ةولات هل و ةلاصلا : لاقف هموق یلع لبقا مث نوکأ ، لاأ تدرا دق لاق : کیأر . يأرلا ریملأا و تنأ تنأ ؟ يرت ام لاق : رمش ؟ ای يرت ام دعس : نب رمع لاق و

و اهیلإ ، مهبیجت نا کل یغبنی ناکل ۀلزنملا هذه كولأس مث ملیدلا نم اوناک ول هللا و هللا ، ناحبـس جاجحلا : نب ورمع لاقف نورت ؟ اذام : لاقف ةودغ ؛ لاتقلاب کنحبصیل يرمعلف كولأس ام یلا مهبجأ ثعشلأا : نب سیق لاق

. ۀیشعلا مهتجرخا ام اولعفی نا ملعا ول هللا و ذاذـفلأا کئلوا ةایح و ع ) ) نیـسحلا ماملاا لطبلا ةایح نم ةریخلاا ۀـلیللا کلت یف هراصنا هیوذ و هتیب و لها ع ) ) نیـسحلا ماملاا عمج و

یف لاق و ع ) ) نیـسحلا ماملاا فقوف ۀـمهلا . یف ولع أدـبملا و یف تابث سفنلا و یف ومـس یلع تلد یتلا ۀـعئارلا فقاوملا اوفقو نیذـلا و ةوبنلاب ، انتمرکا نأ یلع كدـمحأ ینإ مهللا ءارـضلا ، ءارـسلا و یلع هدـمحأ و ءانثلا ، نسحا یلاعت كراـبت و هللا یلع ینثأ : » هباحـصا

دعب اما نیکرشملا ، نم انلعجت مل و ةدئفاو ، اراصبا اعامسا و انل تلعج و نیدلا ، یف انتهقف و نآرقلا ، انتملع 56 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ینإ لاأ و اریخ ، اعیمج ینع هللا مکازجف یتیب ، لها نم لصوا ربأ و لا تیب لهأ و لا یباحصا ، نم اریخ یلوأ و لا اباحـصا ملعأ ینإف لا هوذختاف مکیـشغ دق لیل اذه مامذ ، نم مکیلع سیل لح یف اعیمج اوقلطناف مکل تیأر دق ینإ لاأ و ادغ ، ءادـعلاا ءلاؤه نم انموی نظأ

ول یننوبلطی و امنإ موقلا ناف هللا جرفی یتح مکنئادم مکداوس و یف اوقرفت مث یتیب لها نم لجر دیب مکنم لجر لک ذـخأیل مث لامج ،«. يریغ بلط نع اوهل ینوباصا دق

کلذ هللا انارأ لا كدـعب ؟ یقبنل اذـه لعفن مل هعم : اوناک نیذـلا لک و رفعج ، نب هللا دـبع ءانبا هتوخأ و ءانبا هؤاـنبا و هتوخأ و هباـجأف اما و کقح ؟ ءادا یف هللا یلا رذعن مل و کنع ؟ یلختن نحنا يدسلأا : ۀجسوع نب ملسم لاق و یلع ، نب سابعلا لوقلا اذهب مهأدب ادبأ .

مهتفذـقل یحلاـس یعم نکی مل ول هللا و يدـیب ، همئاق تبث اـم یفیـسب ، مهبرـضا و یحمر ، مهرودـص یف رـسکا یتح کـقرافأ ـلا هللا یلع تابث صلاخا و قدـص و یلع تلد ۀـعئار مهفقاوم تناک و کـلذ ، وحنب هباحـصأ ملکت و کـعم ، توما یتح کـنود ةراـجحلاب

. أدبملاهفیس جلاعی يرافغلا رذ یبا یلوم يوح ) ) هدنع هتابخ و یف هابا عمسف بنیز هتمع هضرمت اضیرم ، ۀیـشعلا کلت نیـسحلا نب یلع ناک و

: لوقی و لیصلأا قارشلإاب و کل مکلیلخ نم کل فأ رهد ای

لیدبلاب عنقی رهدلا لا ولیتق بلاط وأ بحاص نم یلیبس کلاس یح لک ولیلجلا یلا رملأا امنا و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 35

هتعمس و توکسلا ، مزل و دارأ ، ام یلع فرعف اثلاث وأ نیترم اهداعأف 57 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

مویلا ةاـیحلا ، ینم دـعأ توملا تیل هـلاکثا ! تداـن و هیلا و تهتنا یتح اـهبوث رجت تبث نأ و اهـسفن کـلمت ملف هتخأ ، یلع تنب بنیز . یقابلا لامث یضاملا و ۀفیلخ ای یخأ ، نسح و یبأ ، یلع و ۀمطاف ، یمأ تتام

کـسفن کبـصغتفأ کسفنل ، یـسفن تلتقتـسا یمأ تنا و یباب تلاق : و ناطیـشلا » کملح نبهذی ۀیخأ لا ای : » لاق نیـسحلا و اهیلا رظنف ءاملا بصف نیـسحلا اهیلا ماقف اهیلع ، ۀیـشغم ترخ اهبیج و تقـش اههجو و تمطل مث یـسفن ، یلع دشأ و یبلقل ، حرقأ کلذف اباصتغا

: لاق اههجو و یلع ریخ یبأ هللا ، هجو الإ کلاه ءیـش لک نا و نوقبی ، ـلا ءامـسلا لـهأ و نوتومی ، ضرـلأا لـهأ نا یملعا هللا و ءازعب يزعت هللا و یقتا »

کیلع مسقا ینأ هیخأ ای » اـهل لاـق و اذـهب ، اـهازعف ةوسأ » هللا لوسرب ملـسم لـکل مهل و یلو و ینم ، ریخ یخا و ینم ، ریخ یمأ و ینم ،«. تکله انأ نا روبثلا لیولاب و یلع یعدت و لا اهجو ، یلع یشمخت و لا ابیج ، یلع یقشت لا یمسق » يرباف

موقلا نولبقتسیف تویبلا يدی نیب اونوکی ضعب و یف اهضعب بانطلاا اولخدی نأ تویبلا و اوبرقی نأ هباحصأ نم نیـسحلا ماملأا بلط و نوعرـضتی و نورفغتـسی و نولـصی و هلک لـیللا اوماـق اوسما اـملف مهئارو ، نم مهلئامـش و نع مهناـمیا و یلع تویبلا دـحاو و هجو نم

. نوعدینوعبرا و اسراف ، نوثلاث نانثا و هعم نیـسحلا و فقو ۀـیناسنلأا ، خـیرات نم میللأا مویلا کـلذ یف مرحملا نم رـشاعلا سمـش تقرـشا و

یف تویبلا اولعج و سابعلا ، هیخلأ هتیار یطعأ و مهترـسیم ، یف رهاظم نب بیبح و هباحـصأ ، ۀنمیم یف نیقلا نب ریهز ع ) ) لعجف لاجار ،هولمع ۀیقاس هنأک مهئارو نم ضفخنم ناکم یف یقلاف بصق بطحب و رمأ مهروهظ و

58 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . کلذ مهعفنف اران مرضا مهئارو و نم اوتؤی لائل لیللا نم ۀعاس یف

نب سیق ةدنک ۀعیبر و عبر یلع يدزلأا و ریهز نب هللا دـبع ۀـنیدملا لهأ عبر یلع لعج دعـس و نب رمع ةدایقب نییوملأا شیج فقو و و یحایرلا . دیزی نب رحلا نادـمه میمت و عبر یلع و یفعجلا . ةربس یبأ نبا نمحرلا دـبع دـسا جـحذم و عبر یلع و سیق ، نب ثعـشلأا ، سمحلأا سیق نب ةورع لیخلا یلع و نشوجلا ، يذ نب رمش هترـسیم یلع و يدیبزلا ، جاجحلا نب ورمع ۀنمیم یلع دعـس نب رمع لعج

. هلاوم ادیرد ۀیارلا یطعا یمیمتلا و یعوبریلا یعبر نب ثبش لاجرلا یلع و لک یف یئاجر و برک ، لک یف یتقث تنا مهللا : » لائاق هیدـی اـعفار موقلا لبقتـسا هیدـی و نیب افحـصم عضو و هسرف ، نیـسحلا بکر و

هب تمـشی و قیدصلا ، هیف لذخی و ۀـلیحلا ، هیف لقت و داؤفلا ، هیف فعـضی مه نم مک ةدـع ، ۀـقث و یب لزن رمأ لک یف یل تنا و ةدـش ،، ۀنسح لک بحاص و ۀمعن ، لک یلو تناف هینتیفک ، و هتفـشک ، و هتجرفف ، كاوس نمع کیلا ۀبغر کیلا ، هتوکـش و کب ، هتلزنا ودعلا ،

هفرعف ۀـمایقلا !! لبق ایندـلا یف رانلا تلجعت نیـسحلا : رمـش يدان بصقلا ، یف بهتلت رانلا رمع ، باحـصأ يأر املف ۀـبغر » لـک یهتنم و : لاقف سانلا لک هعمـسی لاع توصب يدان سانلا و یلا مدـقت هتلحار و ع ) ) نیـسحلا بکر مث ایلـص ، اهب یلوأ تنأ لاقف : ع ) ) نیـسحلاو يرذع ، متلبق ناف مکیلع ، یمدقم نم مکیلا رذتعا یتح و یلع ، مکل بجی امب مکظعأ یتح ینولجعت ، یلوق و لا اوعمـسأ سانلا اهیأ »، مکءاکرـش و مکرمأ ، اوعمجاف رذعلا ینم اولبقت مل نا و لیبس ، یلع مکل نکی مل و دعـسأ ، کلذب متنک ینومتفـصنا ، و یلوق ، متقدـص

هللا ییلو نا نورظنت ، یلا و لا اوضقا مث ۀمغ ، مکیلع مکرمأ نکی مث لا 59 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

و سابعلا ، هاخأ نهیلا لسراف نهتاوصا ، تعفترا و نحـص ، و نیکب ، هلوق هتاوخا تعمـس املف نیحلاصلا » یلوتی وه باتکلا و لزن يذـلا مکل لحی حلصی و له اورظنا اهوبتاعف و مکسفنأ اوعجار مث انأ نم اورظناف ینوبسنأف ، دعب امأ : » هلوق لصاوی داع مث نهاتکسیل ، ایلع هنبا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 36

دیـس ةزمح سیل وأ هلوسرل ؟ قدصملا هللاب و نینمؤملا لوأ و همع ؟ نبا و هیـصو ؟ نبا مکیبن و تنب نبا تسلأ یتمرح ؟ كاهتنا یلتق و امتنا یخلأ : یل و لاق ص ) ) هللا لوسر نا ضیفتـسم لوق مکغلبی ملوا یمع ؟ ۀـنجلا یف رایطلا دیهـشلا رفعج سیل وأ یبأ ؟ مع ءادهـشلا

هللا نا تملع ذم ابذک تدمعت ام هللا و قحلا ، وه لوقأ ام و لوقأ ، امب ینومتقدص ناف ۀنـسلا ، لهأ نیع ةرق و ۀنجلا ، لهأ بابـش ادـیس نب لهـس وأ يردخلا ، دیعـس ابأ وأ هللا ، دـبع نب رباج اولـس مکربخأ . کلذ نع هومتلأس نا نم مکیف ناف ینومتبذـک نا و هیلع ، تقمی

دبعی وه رمش لاقف یمد »؟ کفـس نع مکزجحی زجاح اذه یف امأ ص .) ) هللا لوسر نم هوعمـس مهنا مکوربخی مقرأ ، نب دیز وأ دعس ،: رهاظم نب بیبح هل لاقف لوقی . ام يردی ناک نا فرح یلع هللا

کش یف متنک ناف » هلوق نیسحلا لصاو مث لوقی . ام يردت لاف کبلق یلع عبط دق هللا نا افرح و نیعبس یلع هللا دبعت كارأ ینا هللا و ینوربـخأ مکریغ ، نم ـلا مکنم و يریغ یبـن تنب نبا برغملا قرـشملا و نیب اـم هللا وـف مکیبـن ، تـنب نـبا ینا نوکـشت وأ لوـقأ ، اـمم

«. ۀحارج نم صاصقب وا هتکلهتسا ، مکل لامب وأ هتلتق ، مکنم لیتقب یننوبلطتأ ای ع ) ) يدانف اباوج ، مهدـحا رحی مل نیبملا و قحلاب قطنی ع ) ) ناک دـقف همامأ ، اوفقو نیذـلا عم هترواحم نیـسحلا و ۀـلاقم تناک کلت

هنکل موقلا و رکناف مکیلع ؟ مودقلا یف یلا اوبتکت ملا ثراحلا ، نب دیز ای و ثعشلأا ، نب سیق ای و رجبا ، نب راجح ای و یعبر ، نب ثبش قلط ناسلب مهل لاق (ع )

60 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . متلعف دقل هللا یلب و قحلاب : قطنی

ینومتهرک ذإ سانلا اهیا لاق : مهترـصن ، مهتنواعم و نم سئی و هیلع ، مهمظعم بلاقنا و هل ، ۀفوکلا لهأ نلاذـخب اقح ع ) ) سحأ دـق و : ثعشلأا نب سیق هل لاقف ضرلأا ، نم ینمأم یلا فرصنأ ینوعدف

نا دـیرتأ کیخأ وخأ تنأ ( » ع ) نیـسحلا ماملأا هل لاقف بحت ؟ ام الا يرت نل کناف دایز - نبا ینعی کـمع - نبا مکح یلع لزنت ـلاوأ یبرب تذع ینا هللا دابع دبعلا ، رارقإ رقأ و لا لیلذلا ، ءاطعا يدیب مهیطعا هللا و لا لا و لیقع ؟ نب ملـسم مد نم رثکاب مشاه ونب کبلطی

. اهنع لزن هتلحار و خانا مث باسحلا » مویب نمؤی ربکتم لا لک نم مکبر یبرب و ذوعا ینومجرت ، نا مکبر و یلع اقح نا راذن ، هللا باذع نم مکل راذن ۀفوکلا لهأ ای : » لاقف هحلاـسب ، هل سرف یلع جرخف نیقلا ، نب ریهز ۀـیبرعلا ۀماهـشلا تزه و

فیسلا عقو اذاف لهأ ، انم ۀحیصنلل متنا فیسلا و مکنیب اننیب و عقی مل ام دحاو نید یلع ةوخأ نلآا یتح نحن ملسملا و ۀحیـصن ملـسملا مکوعدن انا نولماع ، متنا نحن و ام رظنیل ص ) ) دمحم هیبن ۀیرذب مکایا انلاتبا و دق هللا نا ۀمأ ، متنا ۀـمأ و نحن انک و ۀمـصعلا ، تعطقنا

و مکنیعأ ، نلامـسیل هلک امهناطلـس رمع ءوسب لاإ امهنم نوکردت مکناف لا دایز نب هللا دیبع ۀیغاطلا نبا ۀیغاطلا نلاذـخ مهرـصن و یلا يدـع و نب رجح لاـثما مکءارق مکلثاـمأ و نـلاتقی و لـخنلا ، عوذـج یلع مکناـعفری و مکب ، نـلاثمی و مکلجرأ ، و مکیدـیأ ، ناـعطقی

«. ههابشا ةورع و نب یناه و هباحصا ،نب هللا دیبع مهیلع اهقدـغی ناک یتلا لاوملأا . مهراصبا تمعأ نیذـلا کئلوا بولق یف اناکم دـجت مل لجرلا کلذ تاملک نا ودـبی و

ۀفوکلا یلا دایز و 61 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

مهناذآ تقلغأ مص ، مهنلا کلذ میظعلا ، نمؤملا کلذ ردص نم تعفدـنا یتلا ةروثأملا لاوقلأا کلت یلا اوهبتنی ملف نییوملأا ، لبق نم . اثیدح نوهقفی نوعمسی و لا مهف لا

لااتق هللا يأ و » هل لاق لجرلا »؟ اذه تنا لتاقمأ هللا کحلصأ : » هل لاق دیزی و نب رحلا هفقوأف ع ،) ) نیسحلا وحن دعـس نب رمع فحز و و : » دعس نب رمع لاقف اضر ؟ مکیلع ضرع یتلا لاصخلا نم ةدحاو یف مکل امفأ رحلا : لاق يدیلأا .» حیطت سوؤرلا و طقـست نأ هرـسیأ

لاقف ةدعر ، هتذخا لایلق و لایلق ع ) ) نیـسحلا وحن وندی دیزی نب رحلا لبقأ و کلذ » یبأ دـق كریمأ نکل تلعفل و یلا رملأا ناک ول هللا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 37

نم لیق ول و نلآا ، هارأ ام لثم طق فقوم یف کنم تیأر ام هللا و بیرمل ، كرمأ نا هللا و سوأ : نب رجاهملا هل لاقی هموق نم لجر هل مث تقرح » و تعطق ، ول و ائیش ، ۀنجلا عم راتخأ رانلا و لا ۀنجلا و نیب یـسفن ریخأ هللا ینا و : » هل لاقف کتودع ، امل ۀفوکلا لهأ عجـشأ یف کتریاس و عوجرلا ، نع کتـسبح يذـلا کـبحاص اـنا هللا لوسر نبا اـی كادـف هللا ینلعج : » هل لاـقف نیـسحلاب قحلف هسرف برض

نوغلبی و لا ادبا ، مهیلع تضرع ام کیلع نودری موقلا نا تننظ ام وه الإ هلإ يذـلا لا هللا و ناکملا ، اذـه یف کب تعجعج و قیرطلا ،نولبقیف مه اما و مهتعاط ، نم تجرخ ینأ نوری و لا مهرمأ ، ضعب یف موقلا عیطأ نا یلابأ لا یـسفن : یف تلقف ادبا ، ۀلزنملا هذه کنم ایـساوم یبر ، یلا و ینم ، ناک امم ابئات کتئج دـق ینإ و کنم ، اهتبکر ام کنم اهنولبقی مهنا لا تننظ ول هللا و هیلا ، مهوعدـت اـم ضعب

نیـسحلا نم نولبقت لاأ موقلا اهیا » لاق مث هباحـصأ مامأ رحلا مدقت و ۀـبوت »؟ کلذ یف یل يرتفا کیدـی ، نیب تومأ یتح یـسفنب کل دقل رمع : لاقف هلاتق .» هبرح و نم هللا مکیفاعیف مکیلع ضرع یتلا لاصخلا هذه نم ۀلصخ

62 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم متمعز و هومتملـسا ، مکاتأ اذا یتح هومتوعد ربعلا . لبهلا و مکملا ۀـفوکلا لهأ ای : » رحلا لاـقف ـلایبس . کـلذ یلا تدـجو ول تصرح

. هب متطحا و هسفنب ، متکسما هولتقتل ؟ هیلع متودع مث هنود ، مکسفنا ولتاق مکنا و ارـض ، اهنع عفدـی اعفن و لا هسفنل کلمی ریـسلأاک لا حبـصأف هتیب . لهأ نمأی نمأی و یتح ۀـضیرعلا هللا دـلاب یف هجوتلا نم هومتعنم و

هلهأ وه و اه و هبلاک ، داوسلا و ریزانخ هیف غرمتی و یسوجملا ، ینارصنلا و يدوهیلا و هبرشی يراجلا ، تارفلا ءام نع هعم نم هومتعنم و رحلا عجرف لبنلاب هومرف هیلع » متنا امع اوعزنت اوبوتت و مل نا أمظلا موی هللا مکاقسلا هتیرذ . یف ادمحم متفلخ امسئب شطعلا ، مهعرص دق راسی زرب و سانلا ، یمر مث مار » لوأ ینا یل اودهشا : » لاق هب و یمرف امهس ذخأ هتیارب و دعس نب رمع مدق مث نیسحلا ، مامأ فقو یتح

نم نیـسحلا یتأ دـق ناک یبلکلا و ریمع نب هللا دـبع نیـسحلا راصنا نم امهیلا جرخف زاربلا ابلط هللا و دـیبع یلوم ملاس و داـیز ، یلوم نب ریرب وأ رهاظم ، نب بیبح وأ نیقلا ، نب ریهز انیلا جرخیل کفرعن لا لااقف : امهل بستناف تنا ؟ نم هل : لااقف هتأرما هعم تراس ۀفوکلا و ریخ وه الا و کیلا جرخی سانلا و لا نم دـحأ ةزرابم نع ۀـبغر کب ۀـینازلا و نبا ای یبلکلا : هل لاقف ملاـس ماـمأ راـسی ناـک و ریـضخ ،

. کنمعباصأ راطاف هدیب یبلکلا هاقتاف هبرضف هیشغ یتح هل هبأی ملف ملاس هیلع لمحف هبرـضی هب لغتـشاف درب یتح هفیـسب هبرـضف هیلع لمح مث

: لوقت یه اهجوز و وحن تلبقا و بهو ) مأ ) یمست تناک ادومع و هتأرمأ تذخأ و هلتق ، یتح هبرضف یبلکلا هیلع لام مث يرسیلا ، هفک نود کعدأ نل تلاق : تعنتماف و ءاسنلا وحن اهدرف دمحم ، ۀیرذ نیبیطلا نود لتاق یمأ : یبأ و كادف

63 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . تعجرف ءاسنلا » یلا داهجلا سیل هللا کمحر یعجرلا ریخ تیب لهأ نم متیزج : » لاقف نیسحلا اهادانف کعم تومأ نأ

مدقت مل و مهوحن ، حامرلا اوعرشا بکرلا و یلع اوثج نیسحلا رکسعم نم اوبرتقا املف جاجحلا نب ورمع ةدایقب نییوملأا ۀنمیم تفحز و نبا هل ، لاقی مهنم لجر مدـقت و نیرخآ ، اوحرج و ـلااجر ، مهنم اوعرـصف لـبنلاب مهوقـشرف عجرتل لـیخلا تبهذـف حاـمرلا یلع مهلیخ

ع) ) نیسحلا ماملإا هل لاق رانلاب ، رـشبا نیـسح ای لاق کتجاح ؟ امف معن اولاقف : اثلاث اهلاقف دحأ . هبجی ملف نیـسحلا ؟ مکیفأ لاقف : ةزوح ،نبا بضغف رانلا » یلإ هزح مهللا » لاقف هیدی نیـسحلا عفرف ةزوح : نبا لاق : تنا ؟» نمف عاطم ، عیفـش میحر و بر یلع مدقأ لب تبذـک »هبنج یقب همدـق و هقاس و هذـخف و تعطقناف اهنع طقـسف سرفلا هب تلاج و باکرلاب ، همدـق تقلعتف اـمهنیب ، رهن یف هسرف محقاـف ةزوح

بیـصأ یلعل لاقف : مهعم جرخ دـق یمرـضحلا لئاو نب قورـسم ناک و تام ، یتح رجـش رجح و لک هب برـضی باکرلاب اقلعتم رخـلآا اذه لهأ یف تیأر دقل لاق : و عجر ، نیـسحلا ، ءاعدب ةزوح ) ) نباب هللا عنـص ام يأر املف دایز ، نبا دنع ۀلزنم هب بیـصأف نیـسحلا سأر

؟ کب عنص هللا يرت فیک ریـضخ ، نب ریرب ای لاقف سیقلا دبع فیلح لقعم نبا دیزی جرخ لاتقلا و بشن و ادبأ ، مهلتاقأ ائیـش لا تیبلا : ریضخ نبا هل لاقف نیلاضلا ، نم کنا دهشأ انا اباذک و تنک ام مویلا لبق تبذک و لاقف : ارش کب عنص اریخ و یب عنص دقل هللا و لاق :

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 38

قحملا لتقی بذاکلا و هللا نعلی نا لاهابتف : اجرخف كزراـبأ ، جرخأ مث لـطبملا لـتقی بذاـکلا و هللا نعلی نا کـله اـبا نا کـل لـه تغلب رفغملا و تدق ۀبرض ریضخ نبا هبرض ائیش و هرضی ملف ریضخ نب ریرب لقعم ، نب دیزی برضف نیتبرـض ، افلتخاف ازرابت مث لطبملا ،

فیسلا طقسف و غامدلا 64 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

رباج نب بعک لمحف هردص یلع دعق ریضخ نبا نا مث ۀعاس ، اکرتعاف ریـضخ نبا قنتعاف يدبعلا ذقنم نب یـضر هیلع لمحف هسأر ، یف هیلا لبقا و هفرط ، عطق هفنأ و ضعف یـضر نع لزن حـمرلا سم دـجو املف هیف نانـسلا بیغ یتح هرهظ یف هعـضوف حـمرلاب هیلع يدزلأا

ۀـمطاف و نبا یلع تنعأ هتأرما : هل تلاق بعک عجر املف هئابق ، نع بارتلا ضفنی یـضر ماق و هلتق ، یتح هفیـسب هبرـضف رباـج نب بعک لااتق دـیزی نب رحلا لتاق و دهـشتساف ، نیـسحلا نود لتاق يراصنلأا و ۀـظرق نب ورمع جرخ و ادـبا ، کـملکأ ـلا ءارقلا دیـس اریرب تلتق

ثیرح نب محازم همیرغ یلع رصتنا نیسحلا و عم للاه نب عفان لتاق و رحلا . هلتقف نایفس نب دیزی نییوملأا نم رحلل زرب نمم و ادیدش ،جاجحلا نب ورمع لمح مث هراصنا . لاتق یلع مهثحی نیـسحلا و ماملإا ۀلتاقم یلع ۀفوکلا لهأ ضرحی جاجحلا نب ورمع ذخأ و هلتق ، و

و ورمع ، فرـصنا و يدسلأا ) ۀجـسوع نب ملـسم ) نیـسحلا راصنا لاطبا نم لطب لتق نم نکمتف تارفلا وحن نم نیـسحلا رکـسعم یلع نم رهاظم نب بیبح اند و رظتنی ) نم مهنم هبحن و یضق نم مهنم ملسم ای هللا کمحر : » لاقف قمر هب هیلإ و نیسحلا یشمف عیرص ملسم تنأ امب کظفحا یتح ینیصوت نا تببحلأ کب ، قحلا كرثا ، یف یننا ملعأ ینأ لاول ۀنجلاب و رـشبا کعرـصم ، یلع زع » لاق ملـسم و

ۀجـسوع نب ملـسم تام و لعفا . لاقف : هنود » تومت نأ نیـسحلا - وحن هدـیب أموأ و هللا - کمحر اذـهب کیـصوأ : » ملـسم لاقف لهأ » هل نوهابتی نوقراملا و ۀلتقلا قدشتی و ۀـیناسنلأا ، عوبر یف ۀـقحلا ۀـملکلا دوست نا لجأ نم ۀـیماسلا و ءيدابملا لجأ نم ادیهـش يدـسلاا

مکیدیاب و مکسفنا نولتقت امنا مکتاهما مکتلکث » مهل لوقیف یعبر ) نب ثبش ) وه مهنم دحاو ریمض ظقیتسیف ۀجسوع ، نب ملـسم مهلتقب ؟ ۀجسوع نب ملسم لثم لتقب نوحرفتأ مکریغل ، مکسفنأ نولذت

65 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لویخ مانت نأ لبق نیکرـشملا نم ۀتـس لتق ناجیبرذأ قلـس موی هتیأر دـقلف نیملـسملا یف هتیأر دـق فقوم برل هل تملـسا يذـلا اما و

.»؟ نوحرفت هلثم و لتقیفا نیملسملا نم ریـصن مهل زرب و بناج ، لک نم هراصنا و ع ) ) یلع نبا نیـسحلا اومجاه و نشوجلا ، يذ نب رمـش ةداـیقب نییومـلأا ةرـسیم تمه و

کتف یبلکلا و ریمع نب هللا دبع وه مکلذ لدعلا و قحلا و نع اعافد هللا ۀـملک ایحت نأ لجأ نم مهـسفنا اولذـب نیذـلا نیـسحلا راصنا دعب هلاتق و ۀبلعث ، نبا هللا میت نم یمیتلا یح نب ریکب و یمرضحلا ، تیثب نب ءیناه هل يدصتف نشوجلا ، يذ نب رمـش ةرمز نم نیلجرب . ۀیماسلا ۀیناسنلاا لثملا لجا نم سفنلاب ءادفلا أدبملا و یلع تابثلا یف اعئار لاثم ناک و امیظع ، اداهج دهاج و ادیدش ، لااتق لتاق نا

و ءادعلأا . فوفص یلع اهضاضقنا یف ۀیلاعلا روسنلاک اوناک اسراف و نیثلاث نینثا و اوناک ۀعئار و فقاوم اعیمج نیـسحلا راصنا فقو و یف عزجلا بعرلا و اوعقواف هتفـشک ، لاإ حانج یلع ۀنمؤملا ۀبـصعلا کلت تمجه امف ۀفئاخلا ، ۀعزفلا لولفلا یلع ۀضقنملا دوسلأا اهنأک

یقلت ام يرت لاا لوقی : دعـس ، نب رمع یلا نییوملأا ، لبق نم ۀـفوکلا لیخ دوقی ناک سیق و نب ةورع ثعب یتح نییومـلاا ، شیج بولق خیش هللا ناحبس ثبـش : لاقف مهیلا ؟ مدقت لاا یعبر : نب ثبـشل لاقف ةامرلا ، لاجرلا و مهیلا ثعبا ةریـسیلا ةدعلا هذه نم مویلا اذه یلیخ ةراما یف لوقی ناک هنا یتح لاتقلل ۀهارکلا ثبـش نم نوری اولازی مل و يریغ ؟ اذـهل دـجن مل ةامرلا یف هثعبت ۀـماع رـصملا لها رـضم و

لآ نسحلا هنبا عم بلاط و یبا نب یلع عم انلتاق انإ نوبجعت لاأ دشرل ، مهددسی ادـبأ و لا اریخ رـصملا اذـه لهأ هللا یطعی لا » بعـصمنایفس یبا

66 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀیواعم لآ عم هلتاقن ضرلأا لهأ ریخ وه هنبا و یلع انودع مث نینس سمخ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 39

ۀئامسمخ ۀففجملا و عم ثعبف ریمن ، نب نیصحلا دعس نب رمع اعد کلذ ، ثبش لاق املف للاـض »! نم کلای للاـض ۀینازلا ، ۀیمـس نبا و دیزی نب رحلا لتاق و مهلک ، ۀلاجر اوراص مهلویخ و اورقع نأ اوثبلی ملف لبنلاب مهوقـشر هباحـصا ، نیـسحلا و نم اوند املف ۀـیمارملا نم

يأر املف مهبراضم ، عامتجلا دحاو ، هجو نم لاإ مهنایتا نم اونکمتی مل لاتق و دشأ راهنلا فصتنا نأ یلا مهولتاقف ادـیدش ، لااتق لاجار ۀـثلاثلا و نیـسحلا باحـصا نم رفنلا ناکف مهب ، اوطیحیل مهلئامـش مهنامیأ و نع تویبلا نوضوقی ـلااجر لـسرا دعـس ، نب رمع کـلذ

مهل لاقف تقرحأف ، دعـس نب رمع اهب رمأـف هنورقعی وأ بیرق نم هنومری بهنی و ضوقی و وه لـجرلا و نولتقیف تویبلا نوللختی ۀـعبرلأا . کلذک ناکف اهنم مکیلا اوزوجی نا نوعیطتسی اهوقرحأ لا اذا مهناف اهوقرحیلف ، مهوعد ع ) ) نیسحلا ماملأا

: لوقت ههجو و نع بارتلا حسمت هسأر دـنع تسلج و ۀـکرعملا ، یف دهـشتسا يذـلا اهجوز یلا یبلکلا ریمع نب هللا دـبع ةأرما تشم و دئاقلا ۀبغر ذفنف دومعلاب ، اهـسأر برـضی نأب متـسر همـسا املاغ رمأف اظیغ ، هبلق لأتما نشوجلا و يذ نب رمـش اهحملف ۀنجلا ، کل ائینه

. اهناکم تتامف اهسأر خدشف دومعلاب اهبرضف جوهلأا ،نیسحلا هب حاص نجرخ و ءاسنلا و تحاصف هلهأ یلع تیبلا اذه قرحا یتح رانلاب یلع يدان نیسحلا و طاطـسف غلب یتح رمـش لمح و

: رمشل ملسم ، نب دیمح لاقف رانلاب ، هللا کقرحا یلها یلع یتیب قرحت تنا (ع )ثبش هءاجف هنم ، لبقی ملف كریمأ ، هب یضری امل لاجرلا لتق یف نا هللا و ءاسنلا ، نادلولا و لتقت هللا و باذعب بذعت حلـصی ، اذه لا نا

یعبر نب 67 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

باحصا نم ناک یبابضلا و ةزع ابا اولتق و تویبلا ، نع مهفـشکف ةرـشع یف نیقلا نب ریهز هیلع لمح فرـصنیل و بهذ و یهتناف ، هاهنف مهیف نیبی ۀـیمأ لا ینب یف لتق اذا و مهتلقل ، مهیف نیبی نـلاجرلا لـجرلا و مهنم لـتق اذا اوناـک و مهورثکف ، مهیلع ساـنلا فطع و رمش ،

یتح لتقت هللا لا کنم و اوبرتقا دق ءلاؤه يرأ ءادفلا کسفنل یسفن نیسحلل : يدئاصلا ۀمامت وبا لاق ةلاـصلا ترـضح امل و مهترثکل ،نم هللا کلعج ةلاصلا ترکذ لاق : هسأر و نیسحلا عفرف اهتقو اند دق یتلا ةلاـصلا هذه تیلـص دق یبر و یقلأ نا بحأ کنود و لتقأ

. لبقت اهنا لا مهل : ریمن نب نیـصحلا لاق و اولعفف ، یلـصن ، یتح انع اوفکی نأ مهولـس لاق : مث اهتقو ، لوأ اذـه معن نیرکاذـلا ، نیلـصملا هیلا جرخ نیـصحلا و هیلع لمحف رامح ای کنم لبقت و ص ) ) هلل لوسر لآ نم ةلاـصلا لـبقت ـلا نا تمعز رهاـظم : نب بیبح هل لاـقف

رهظا ادیدش و لااتق رهاظم نب بیبح لتاق و هباحصا ، هذقنتساف نیصحلا هنع طقسف بشف فیـسلاب هسرف هجو برـضف رهاظم ، نبا بیبح لجر هیلع لمح هلتق و بیبح و رـصتنا و یمیتلا ، میرح نب لیدب عم زرابت و نیمایملا . ناعجـشلا ۀقبط یف هتلعج ام ۀـعئارلا تلاوطبلا نم

زتحاـف یمیمتلا هیلا لزن ۀـیناث و عقوف فیـسلاب ، هسأر یلع ۀبرـض ریمن نب نیـصحلا هیلا هجوف ماـیقلا لواـح و عقوف ، هنعطف میمت نم رخآ سانلا يری امیک یـسرف قنع یف هقلعا هینطعأ نیـصحلا : هل لاقف هللا ، لا و یمیمتلا : لاقف هلتق ، یف ککیرـش انا نیـصحلا : هل لاقف هسأر ،

یلا اوعجر املف مهیلا ، هعفد مث سانلا یف هب لاج لعفف و هاطعت ، امیف یل ۀجاح لاف دایز نبا یلا هب ضما هذخ و مث هلتق یف تکرـش ینا سرافلا لا عم لبقا رهاظم و نب بیبح نب مساـقلا هآر رـصقلا و یف داـیز نبا یلا هب لـبقا مث هسرف قنع یف هلعج سأرلا و ذـخأ ۀـفوکلا

ریملأا نا لاقف : هنفدیل ، سأرلا بلط هربخأف و هلاح ، نع هلأسف لجرلا هب باتراف هقرافی 68 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: بیبح نب مساقلا هل لاقف ریملأا ، نیبتی نأ وجرأ نفدی و نا یضری لا هرکسع مساقلا لخد ارمضاب ، بعصم ازغ و بعصم ، نامز ناک یتح هیبا لتاق ةرغ بلطی لزی مل و باوثلا ، أوسأ لاإ کبیثی هللا لا نکل

. هلتقف راهنلا فصن هیلع لخدف هطاطسف یف هیبا لتاق اذاف هیف اتبثا لااتق نیقلا نب ریهز دیزی و نب رحلا لتاق و یباحصأ . ةامح بستحا ع ) ) لاق رهاظم ، نب بیبح داهشتساب ع ) ) نیـسحلا ملع امل و

عفادی وه ادیهـش و عقو و هولتق ، دیزی و نب رحلا یلع ۀلاجرلا نم ۀبـصع تمجه و ۀیماسلا ، لثملا نع امهعافد امهتعاجـش و امهتءورم و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 40

. ۀلیبن ۀیاغ فیرش و دصق نع اذه و ءادفلا ، ۀعاجـشلا و یف ۀعئار ۀلثما ع ) ) نیـسحلا باحـصا لک برـض و ةذـف ، تایحـضت ةردان و تلاوطب مویلا کلذ یف یلجتت و یتح حرج نم يوس دعس نب رمع شیج نم لاجر رـشع ینثا اهب لتقف ۀمومـسم تناک ۀلبن و قوف همـسا بتک دق یلجبلا للاه نب عفان تلتق دقل : » هل لوقی وه ههجو و یلع لیـسی مدلا دعـس و نب رمع هب یتأف نشوجلا يذ نب رمـش هذخأف اریـسأ ، ذـخأ هادـضع و ترـسک

ول هللا و عفان : هل لاقف هلتقیل هفیس رمش یـضتناف ینومترـسأ » ام دعاس ، دضع و یل تیقب ول و تحرج ، نم يوس لاجر رـشع ینثا مکنم و اردغ ، ادقح و رمـش هلتقف هقلخ ، رارـش يدی یلع انایانم لعج يذلا هلل دمحلاف انئامدـب هللا یقلت نا کیلع مظعل نیملـسملا نم تنک

. ۀلیبنلا ایلعلا لثملا ۀیماسلا و ۀیملاسلأا ةرکفلا دیهش عفان حار هتزرابمل جورخلا وأ مدقتلا یلع ءادعلأا نم دحا رـسجی ملف زاربلا ، ابلاط ۀکرعملا نادیم یلا لزن يرکاشلا ، بیبش یبا نب سباع اذـه و

فوخلا ددرتلا و کلذ دعس نب رمع دجو امل و لاتقلا ، حوس یف هئلاب میظع هتعاجشل و 69 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

سانلا یلع لمح هرفغم و هعرد و یقلا کلذ ، سباع يأر املف بناج ، لک نم هومری ةراجحلاب ، هومری نأـب هرماوا ردـصا هرکاـسع ، نم . ۀکرعملا ضرا یف امیرک ادیهش عقو یتح دیدشلا برضلا قانخلا و هیلع اوقیض هیلع و اوعجر مث همامأ ، مهمزهف

نم اندف ع ) ) نیسحلاب شطعلا دتشا و مارکلا ، باحصلأا رهاطلا و تیبلا ءانبا طقاست دیهش و لطب رثا لاطب ع ) ) نیسحلا باحصأ مدقت و مث هیلع ینثا هللا و دمح مث ءامسلا ، یلا هب یمر مث هدیب مدلا یقلتی لعجف همف ، یف عقوف مهسب ریمن ) نب نیـصح ) هامرف برـشیل تارفلا

لجر هامر يذلا نا لیق و ادحا » مهنم قبت و لا اددب ، مهلتقا و اددع ، مهصحا مهللا کیبن ، تنب نباب عنصی ام کیلا وکشا ینا مهللا » لاقو رکـسلا ، هیف ءاملا هل دربی هنع و حوری ناکف يوری لعجف لا أمظلا هیلع هللا بص مث اریـسی لجرلا کـلذ ثکمف مراد نب ناـبأ ینب نم

لاا ثبل امف أمظلا ، ینلتق ینوقسا ، لوقی : مث ۀهینه عجطضا هبرـش اذاف هبرـشیف ، سعلا وأ ۀلقلا یطعیف ینوقـسا ، لوقی : نبللا و اهیف ساسع . ریعبلا نطب دادقنا هنطب تدقنا یتح اریسی

ضرحی رمش ناک و ع ) ) نیسحلا اوتغاب لجا ةوسقلاب ، تمستا دقحلاب و مهبولق تلأتما نیذلا هلاجر عم نشوجلا يذ نب رمـش تغاب مث میت نب بعک نب رحب ) لواح دق نیـسحلاب و اوطاحا مث اوعجارت ، هنع و اوفـشکنا مهیلا مدـقت املک ع ) ) ناک و نیـسحلا ، لتق یلع هلاجر هامأ ای ملاغلا يدانف ةدلجلا یلا اهنطاف هدیب ع ) ) نیـسحلا لهأ نم ملاغ ۀبرـضلا یقتاف ع ) ) نیـسحلا یلع هفیـسب يوهی نا ۀـبلعث ) نب هللا

: هل لاق و ع ) ) نیسحلا هقنتعاف 70 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لاق و ع ) ) نسحلا رفعج و ةزمح و و ص ) ) هللا لوسرب نیحلاصلا نیرهاطلا کئابآب کقحلی هللا ناف کب لزن ام یلع ربصا یخا نبا اـی ، اددق قئارط مهلعجا و اقرف ، مهقرفف نیح ، یلا مهتعتم ناف مهللا ضرلأا ، تاکرب مهعنما و ءامسلا ، رطق مهنع کسمأ مهللا ( » ع ) نیسحلا

«. انولتقف انیلع اودغف انورصنیل انوعد مهناف ادبا ، ةلاولا مهنع ضرت و لا مه همأ و نم هتوخا نم بلط اهتوارض ، برحلا و دادتـشا هراصنا و هلها و یف یلتقلا ةرثک ع ) ) بلاط یبا نب یلع نب سابعلا يأر امل و

ادـیدش و لااتق اولتاقف ع ) ) نیـسحلا ماملاا هیخا نع ادوذ ۀـیماسلا و ءيدابملا نع اعافد لاتقلا یلا اومدـقتی نا نامثع رفعج و هللا و دـبع تارفلا و دیری بکر و ع ) ) نیسحلا ماملااب شطعلا دتشا و نیرهاطلا ، ۀمئلأا هلوسر و هللا و اضر اولان اعیمج و ملاسلا مهیلع اودهـشتسا تارفلا و لا نیب هنیب و اولوح مکلی و هتباـصعل : لاـقف مراد ینب نم لـجر مهیف ناـک دعـس و نب رمع لـیخ هتـضرتعاف ساـبعلا هیدـی نیب

هدی طسب مهسلا و ع ) ) نیسحلا عزتناف هکنح . یف هتبثاف مهسب هامر و یمرادلا ، بضغف هأمظا ؛ مهللا ع :) ) نیسحلا لاقف ءاملا ، نم هونکمت دتشا دق هناکم و یلا عجر مث کیبن ، تنب نباب لعفی ام کیلإ وکـشا ینا مهللا لاق : مث هب ، یمرف مدلا ، نم هاتحار تلأتماف هکنح تحت

و اعزف ، افوخ و نوقرفتیف هفیـسب مهیلع لزنی ع ) ) ناک و ةردان ، ۀعاجـشب مهلتاقی لعجف هنع ، هوعطتقاف سابعلاب ، موقلا طاحا و شطعلا ، هب

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 41

:- زجتری وه نیدتعملا و یلع لمح هلامشب و فیسلا ع ) ) ذخأف اهعطقف ، هنیمی یلع ةرداغ ۀبرضب ءاقرو ) نبا دیز ) هتغابینید نع امئاد یماحا یناینیمی متعطق نا هللا و نیملاا رهاطلا یبنلا لجننیقیلا قداص ماما نع و

71 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم امیرک ازیزع ادیهش عقوف دیدح ، نم دومعب هبرضف میئل شحو نیدتعملا نم هیلع لمح و اهعطقف ، هلامش یلع لیفطلا نب میکح هبرـض و

نزح و ع ،) ) نیسحلا هیخلأ دهعلاب ءافولا ۀیماسلا و ۀیملاسلاا ءيدابملا نع عافدلا هللا و لیبس یف داهجلل ۀقداصلا ۀلثملأا نم لاثم ناک و اروهـشم فطلا ، ۀـعقو یف ۀـیارلا لماح ع ) ) یلع نب سابعلا ناک و امیلأ ، ءاکب یکب سابعلا و هیخا لتقمل ادـیدش اـنزح نیـسحلا ماـملاا

. ضرلاا یف ناطخت هلاجر مهطملا و سرفلا بکری مشاه ، ینب رمق هل لاقی ناک لایمج و امیس ۀعاجشلاب و روصهلا دسلأا ۀفقو نیقراملا ۀـنوخلا نم ۀـفوکلا لهأ ۀـعکل نییوملأا و مذارـش ماما ع ) ) فقو و ریخلأا ، لازنلل نیـسحلا ماملإا دعتـسا و

لجأ قحلا .. لجأ نم دومـصلا إدبملا و یلع تابثلل اقداص لاثم ۀـیناسنلأل برـضی ایلعلا و لثملا نع عفادـی نیدـلا و ضایح نع دوذـی اذه یلع ضقنی لاطبلأا ، دیدانـصلا لاتق لتاقی راص ءادعلأا و هلوح ترثاکت و لجلأا ... زیزعلا مشاه ینب لجر ۀفقو قحلا ماملأا فقو

و » يدانی وه و برـضلا ، یف دـیدشتلا و هلتق ، یلع ضرحی نشوجلا يذ نب رمـش راـص هنم و برق نم هفیـسب برـضی كاذ و دراـطی و ، نییزاهتنلاا نیبلقتملا و سفنلا و ءافعـض لاملا و دیبع نم ۀـقزترملا کئلوا لمحف مکتاهما » مکتلکث هولتقا لجرلاب نورظتنت اذام مکحی

رخآ هبرض و اهعطقف ، يرسیلا هفک یلع هفیس نم ۀبرض یمیمتلا کیرش نب ۀعرز هجو و بناج ، لک نم ع ) ) نیـسحلا یلع اولمح لجأ ، حمرلاب هنعطف یعخنلا سنأ نب نانـس لاحلا کلت یف هیلع لمح و وبکی ، موقی و ع ) ) وه هنع و اودـعتبا مث ههجول ، اهنم ابکف هقتاع یلع

یف هللا تف نانـس : هل لاـقف دـعرأ ، فعـضف و هسأر ، زتـحیل هسرف نم لزنف یحبـصلأا دـیزی نب یلوخ هیلإ ردـب و اعیرـص ، ماـملأا عـقوف هصیمق بلسف نیسحلا ، یلع ناک ام بلس یلع ةانجلا کلاهت مث دیزی ، نب یلوخ یلا هب عفد مث هسأر زتحا هحبذف و هیلا لزن كدضع و

ةویح نب قحسا 72 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نب سنخأ هتمامع یلع ذوحتـسا و زخلا ، نم تناک و ثعـشلأا ، نب سیق هتفیطق بلـس اـمک بعک ، نب رحب هلیوارـس ذـخا و یمرـضحلا ،اهوبهتناف لبلأا ، و للحلا ، و شرفلا ، یلع عاعرلا لام و مراد ، نم لجر هفیس ذخأ و يدولأا ، دوسلأا هیلعن یلع رطیس و یمرـضحلا ، دثرم

. اهنم ذخؤیف هیلع بلغت یتح اهرهظ نع اهبوث عزانتل ةأرملا تناک یتح هءاسن اوبلس هعاتم و هلاقث و اوبهن امک وه مکلذ حارجلاب انخثم ناک نیسحلا راصنا نم لجر عمسم جیجضلا کلذ غلبف لتق دق نیـسحلا نا ۀکرعملا ضرا یف جیجـضلا لاع و

شیعیأ و جئاتنلا ، همامأ تمظاعت و ةایحلا ، ممح هقورع یف تکرحتف هفزن ةدش نم عقو هموی و ۀلیط لتاق يذـلا عاطملا نبا دـیوس لطبلا ءیـش نع شتفی لظ و ةانجلا ، هبلـس دقف هیلع ، رثعی ملف هفیـس سملتف نیـسحلا ، لتقب نوجزهی لذارلأا عمـسی وه اه و نیـسحلا ، لتق دق ۀعاس انعط مهب عقواف عاطملا نب دیوس مهمجاهف ءانبجلا رعذف دسلأا ، ریئز رأزی لطب ۀبثو بثوف هل ، نیکـس یلع هدـی تعقوف هب ، دـهاجی

راصنا نم لـتق نم رخآ ناـک و هـلاتق ، هاـمجاهف و یبلغتلا ، داـقر نب دـیز و یبلعثلا ، ناـطملا نب ةورع نـلاجر : هیلع نواـعتف راـهنلا ، نم باحـصا نم لتق نم ةدـع ناک و ۀـیمرلا ، ریغ ۀبرـض نوثلاث عبرا و ۀـنعط و نوثلاث ثلاث و نیـسحلاب دـجو و مویلا . کلذ یف نیـسحلا

نم رشاعلا موی هلتق ناک نیتس و يدحا و لیق ۀنس و نیـسمخ اسمخ و دهـشتسا موی نیـسحلا رمع ناک لاجر و نیعبـس نینثا و نیـسحلا و یحبـصلأا ، دیزی نب یلوخ عم دایز نب هللا دیبع یلا فیرـشلا هسأر لمح و رهظلا ، ةلاـص دعب ةرجهلا نم نیتس يدحا و ۀنـس مرحملا

عم اهب حرس و اسأر ، نیعبس نینثا و اوناک تعطقف و هتیب لهأ نیسحلا و باحـصأ سوؤرب دعـس نب رمع رمأ و يدزلأا ، ملـسم نب دیمح ةاقث رکذ و دایز . نبا یلع اهب اومدقیل سیق ، نب ةورع و جاجحلا ، نبا ورمع و ثعشلأا ، نب سیق و نشوجلا ، يذ نب رمش

73 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 42

نع دـعب امل و ۀـفوکلا ، یلا لحر مث نیـسحلا لتقم دـعب نیموی دعـس نب رمع ماقا و حامرلا . فارطأ یلع تلمح سوؤرلا نا نیخرؤملا و نلآا ، هربق ثیح نیـسحلا اونفد و مهیلع ، اولـصف هباحـصا نیـسحلا و یلا ۀیرـضاغلاب لاوزن اوناک دسا ینب نم موق جرخ ۀـکرعملا عقوم

یلجر یلی امم ۀکرعملا یف هعم اودهشتسا نیذلا مارکلا هباحصأ هتیب و لهأ نم ءادهشلل اورفح و هلجر ، دنع نیـسحلا نب یلع هنبا اونفد . ۀیرضاغلا قیرط یلع هیف لتق يذلا هعضوم یف یلع نب سابعلا اونفد و اعم ، اعیمج مهونفدف مهوعمج و نیسحلا ،

و سفنلا ، ومس و أدبملا ، یلع تابثلا یف ۀلثملاا عورا اوبرـض نیذلا مارکلا هبحـص و ع ) ) نیـسحلا ماملأل ۀملؤملا ، ۀیاهنلا تناک اذکه و . لیبن مهش لکل ةربع و لیصأ ، دهاجم لکل يرکذ ادبأ ۀقرشم لظتس داهجلا تاحفص نم ۀحفص کلذب توطنا

74 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ثحبلا عجارم

نیسحلا لتقم فنخم : وبا - 1كولملا لسرلا و خیرات يربطلا : - 2

ۀسایسلا ۀماملاا و ۀبیتق : نبا - 3بهذلا جورم يدوعسملا : - 4

خیراتلا یف لماکلا ریثلأا : نبا - 5ۀیاهنلا ۀیادبلا و ریثک : نبا - 6

بلاطلا ةدمع ۀبنع : نبا - 7نییبلاطلا لتاقم یناهفصلاا : - 8

ۀباحصلا ۀفرعم یف ۀباصلاا رجح : نبا - 9داشرلاا دیفملا : خیشلا - 10

: دیرفلا دقعلا هبر : دبع نبا - 11مشاه ینب رمق هداز : دامع - 12

. ۀعیشلا نایعا ناجشلاا ، جعاول یلماعلا : نسحم - 13تانجلا تاضور يراسنوخلا : - 14

نیسحلا راصنا یف نیعلا راصبا يوامسلا : دمحم - 15فوفطلا یلتق یف فوهللا سوواط : نبا - 16

نیسحلا ۀضهن یناتسرهشلا : - 17یسوطلا لاجر یسوطلا : - 18

لاوطلا رابخلاا يرونیدلا : - 19ةدوملا عیبانی یفنحلا : يزودنقلا - 20

صاوخلا ةرکذت يزوجلا : نب طبس - 2175 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ظوفحم یلع نیسح روتکدلا هبتک ۀیبرعلا عجارملا یف ءلابرک

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 43

ةراشا

نارهط ۀعماج نم ۀلودلا هاروتکد اقباس ۀیبرتلا ةرازوب یصاصتخلاا شتفملا و

مویلا دادغب ۀعماجب بادلآا ۀیلک یف ذاتسلاا و 77 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ثیدحلا یف ءلابرک

یه ۀکرابملا ۀعـقبلا و تارفلا . وه نآرقلا یف یلاعت - هللا - هرکذ يذـلا نمیألا ؛ داولا ئطاش ملاـسلا : )) هیلع ) قداصلا ) هللا دـبع وبأ لاق . ءلابرک

( نیسحلا رئاز ) راص اذإ ملاسلا ... : هیلع قداصلا - هللا دبع وبا * 78 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. نیبجتنملا نیحلصملا نم هللا هبتک ریاحلا یف : ملاسلا هیلع قداصلا ) ) هللا دبع ابأ تعمس لاق ریصب ؛ یبأ نع *

. مولظملا ةرایز عدی لاف ۀنجلا هاوأم و ۀنجلا ، هنکسم نوکی نا بحا نم تاولـص ) نینمؤملا ریملأ ابح و ۀمطافل ، ابح و هللا ، لوسرل ابح و هیلإ ، اقوش هاتأ نم لابرک . بحاص یلع نب نیـسحلا لاق : وه ؟ نم تلق :

. باسحلا یف - سانلا مهعم و لکأی ۀنجلا دئاوم یلع هللا هدعقأ نیعمجأ ) مهیلع هللا نا لج - زع و هللا - یلع قح و انافهل . اناشطع ابورکم امولظم لتق لابرک بحاص نیـسحلا نا لاق : ملاـسلا هیلع رقابلا ) ) رفعج یبأ نع * یلإ ملاـسلا ) هیلع ) نیـسحلاب برقت هدنع و اعد مث ۀـهاع - وذ و لا ناشطع ، و لا مومغم ، و لا بنذـم ، و لا بورکم ، و لا نافهل ، هیتأی لا

. راصبلأا یلوأ ای اوربتعاف هقزر ، یف طسب و هرمع ، یف دم و هبونذ ، رفغ و هتلأسم ، هاطعأ و هتبرک ، هللا سفن الإ لج ) زع و ) هللاتیبلا نافوطلا - مایأ هللا - یلإ تجض عاقب عبرأ ع :) ) قداصلا لاق *

79 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . سوط و لابرک ، و يرغلا ، و هللا ، هعفرف رومعملا ؛

: لاق ع ) ) رفعج یبأ نع * . اهیلع كراب اهسدق و و لابرک ... ضرا یلاعت - كرابت و هللا - قلخ

لزنم و لـضفأ ۀـنجلا و یف ضرأ لـضفأ هللا اـهلعجی یتح کلذـک ، لازت ـلا و ۀـکرابم ، ۀـسدقم قلخلا هللا قلخ لـبق تلاز اـمف اـهیلع . . ۀنجلا یف هءایلوأ هیف هللا نکسی نکسم ؛

.. اکرابم انمآ امرح لابرک ضرأ هللا ذختا ع :) ) نیسحلا نب یلع لاق * ضایر نم ۀـضور لضفأ یف تلعجف ۀـیفاص ، ۀـینارون اهتبرتب - یه امک تعفر - اهریـس ضرلأا و یلاـعت - كراـبت و هللا - لزلز اذا هنا و

(. لسرلا نم مزعلا ولوأ لاق : وأ ) نولسرملا نویبنلا و لاا اهنکسی لا ۀنجلا . یف نکسم لضفأ و ۀنجلا ،یه و اعیمج ، ۀـنجلا لهأ راصبأ اهرون یـشغی ضرلأا . لـهلأ بکاوکلا نیب يردـلا بکوکلا رهزی اـمک ۀـنجلا ؛ ضاـیر نیب رهزتل اـهناف

. ۀنجلا لهأ بابش دیس و ءادهشلا ، دیس تنمضت یتلا ۀکرابملا ؛ ۀبیطلا ۀسدقملا هللا ضرأ انأ يدانت :80 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. هیلع هللا ضرأ مرکا ۀیرضاغلا ... ع : رقابلا -) ) رفعج وبأ لاق

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 44

. هیلع هللا ضرأ مرکا ۀیرضاغلا ... ع : رقابلا -) ) رفعج وبأ لاق . ۀیرضاغلاب انروبق اوروزف هیبن ؛ ءانبأ هءایلوا و اهیف هللا عدوتسا ام کلذ ول لا و

. سدقملا تیب ۀبرت نم ۀیرضاغلا ع :) ( ) قداصلا ) هللا دبع وبأ لاق * .. . هتنمض ءایبنلأا دلاوا ریخ نإف هوعطقت ؛ لابرک و لا اوروز ع :) ( ) قداصلا ) هللا دبع وبا *

.. . اهیلع كراب و یلاعت - كرابت و هللا - سدق ءام لوا ضرا و لوا تارفلا ءام و لابرک ، نا ع ... :) ( ) قداصلا ) هللا دبع وبا * اکرابم .. انمآ امرح ءلابرک ذختا هللا نا ع :) ( ) قداصلا ) هللا دبع وبا *

- هیف نفد موی ذنم امهیلع -) هللا تاولص ) یلع نب نیسحلا ربق عضؤم * 81 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ۀنجلا ضایر نم ۀضور . ۀنجلا عرت نم ۀعرت نیسحلا ربق عضوم *

. اهنم ریحلا و هاعد ، نمل بیجتسیف اهیف ؛ یعدی نأ بحی اعاقب یلاعت - كرابت و هلل - نا ع ... :) ( ) يداهلا ) دمحم نب یلع نسحلا وبا * 82 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

خیراوتلا یف ءلابرک

كولملا لسرلا و خیرات

ۀنس 60 ه

: یمیمتلا دیزی نب رحلا هیقل لایمأ ۀـثلاث ۀیـسداقلا نیب هنیب و ناک اذإ یتح هیلإ اهجوم ناک لیقع نب ملـسم باتکب یلع نب نیـسح لبقأ ؟ دیرت نیأ هل : لاقف

. هوجرأ اریخ یفلخ کل عدأ مل یناف عجرا ؛ هل : لاق رصملا . اذه دیرأ لاق :راسف مکدعب . ةایحلا یف ریخ لا لاقف : لتقن . وأ انرأثب بیصن یتح عجرن هللا لا و اولاقف : لیقع : نب ملـسم ةوخا هعم ناک و عجری - نأ مهف

لزنف و دحاو . هجو نم الإ لتاقی یک لا لاخ ، ءایـصق و یلإ هرهظ دنـسأف ءلابرک ، یلإ لدع کلذ ، يأر املف هللا دـیبع لیخ لئاوأ هتیقلف ناک هتینبأ و برض

83 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . لجار ۀئام اسراف و نیعبرأ ۀسمخ و هباحصأ

نیـسحلا و لا لبقأف جرخی . ادحأ و لا جلی ، ادحأ نوعدی لاف ةرـصبلا ، قیرط یلإ ماشلا قیرط یلإ ۀصقا نیب و ام ذـخأب رمأ دایز نبا نا * . جرخن جلن و لا نأ عیطتسن انأ لا ریغ يردن . ام هللا لا و اولاقف : مهلأسف ، بارعلأا یقل یتح ءیشب رعشی

. ملاسلاا هللا و مهدشانی لزنف ءلابرکب ، لویخلا هتیقلف دیزی وحن ماشلا قیرط وحن ریسی قلطناف

ۀنس 132 ه

. ءلابرک لزن یتح ۀبطحق ) نب ) دیمح راس کلذـب لکو و ةریبه . نبا رکـسع یف ام ءاصحإب رمأ و هالوت ، رملأاب و ماقف هوعیاب . و رملأا ، هولوف ۀـبطحق نب نسحلا یلع داوقلا عمجأ *

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 45

لزن یتح دونجلاب نسحلا لحترا مث ۀفوکلا . یلإ نفسلا یف مئانغلا لمحب رمأ و سراف . یتئام یف رصنلا ابأ ینکی ناسارخ لهأ نم لاجر . ءلابرک

84 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 193 ه

؟ کلام لاق : و دشار ، نب نسحلا هیلإ رظنف مهب یتأف رئاحلا ... یف یلع نب نیسحلا ربق نومدخی نیذلا و دواد ، یبا نبا یلا دیـشرلا ثعب : لاق

. یسفن یلع هنمآ تسل و ینرضحأف . دیشرلا - ینعی لجرلا - اذه یلإ ثعب نأ قلخأ ام لاق : لوقلا ، اذه لاق هیلع . لخد املف عضوملا . کلذ یف ینعضو دشار نب نسحلا هل : لقف کلأسف . هیلع ، تلخد اذاف هل : لاق نم هللا محر لاق : رئاحلا ) ریحلا -( یف لجرلا اذه تریص نا یلع کلمح ام لاق : رضح ، املف هورضحأ .. نسحلا ، طیلخت نم اذه نوکی

ام هیلع اورجأ و ریحلا ، یلإ هودر لاقف : امهرد . نیثـلاث رهـش لـک یف هیلع يرجا نا و هیف ، هریـصا نا یـسوم ما ینترمأ ریحلا ، یف هریص . یسوم مأ هترجأ

. روصنم نب دیزی ۀنبا يدهملا ما یه یسوم مأ و

ۀنس 264 ه

.. . بیبح نبا یلإ هجوت نیح فطلاب ، هتفیلخ رامع نب ریمع یلإ هجو جنزلا » دئاق لبق نم لماع وه و » عماج نب نامیلس ناک ..

ۀنس 268 ه

و نایرلاب ، امهدـحأ فرعی یمـسب ، ۀـیرق لهأ نم نیلجر ۀـحیطبلا یلإ هجو دیعـس .. ) نب یـسوم نب دـمحا صولقلا -( تخا نب کلام رخلآا

85 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم اهب اماقأف یمسب ۀیرق ایتأ فطلا و لها نم ۀعامج اعمج و نایرلا ، لیلخلا و ضهنف جنزلا ) بحاص ) ثیبخلا رکـسعب نیمیقم اناک لیلخلا ؛

.. . ثیبخلا رکسع یلإ لاوأ لاوا ۀحیطبلا نم کمسلا نلامحی . لیذملا لیذ باتک نم بختنملا *

. فطلاب هیبأ عم لتق ربکلأا . ایلع ع ) ) نیسحلا دلو 86 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

مملأا كولملا و خیرات یف مظتنملا

ۀنس 398 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 46

رکب یبا یلإ هنبا ثعب و ءلابرک . دهـشم یف نفدـی نأ یـصوأ ناک و ۀنـسلا ، هذـه رفـص یف یفوت یبضلا . سابعلا وبا میهاربا ، نب دـمحا ۀیبرغم رانید ۀئامسمخ یضرلا دلاو دمحأ یبأ فیرـشلل لذبف هرمأب . موقی و اهب ، نفدی ۀبرت هل عاتبی نأ هلأسی نییفنحلا خیـش یمزراوخلا

فارـشلاا و هعم و هسفنب ، هعیـش دادـغب و نم توباتلا جرخأ و انمث . هتبرتل ذـخآ لاف يدـج راوج یلإ أـجل لـجر اذـه لاـقف : ۀـبرت ، نمث . هباب ۀلاجر نم لاجر نیسمخ هبحصأ و اثارب . دجسمب هیلع اولص و ءاهقفلا ،

ۀنس 407 ه

. ۀقورلأا و ملاسلا ) هیلع ) نیسحلا دهشم قرتحا لولأا ؛ عیبر رهش یف لیللا فوج یف اتطقسف نیتریبک ، نیتعمش اولعشأ ماوقلا نأ ببسلا ناک و

87 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . رانلا تدعت و هاتقرحأف ، ریزأتلا ، یلع

رئاحلا روس ینب يذلا وه و ۀلودلا . ناطلس لبق نم ةرازولا ، علخ يزمرهمارلا لضفلا نب نسحلا دمحم یبا یلع علخ رخلآا ؛ عیبر یف و * .. نیسحلا دهشمب

ۀنس 479 ه

. ةروس ةرامعب رمأ و ملاسلا ) هیلع ) نیسحلا دهشم رازو دادغب .. یلا هاش کلم حتفلا وبا ناطلسلا مدق ۀجحلا ؛ يذ یف

ۀنس 501 ه

«. ۀلودلا فیس » بقلملا ب يدسلأا ؛ نسحلا ، وبا دیزم ، نب یلع نب سیبد نب روصنم نب ۀقدص مل هنإ لیق و يرـست . و لا طق ، هتجوز یلع جوزتی مل و ۀنایـصلا . نم ابیقر هیلع نأک شحاوفلا ؛ ءانزلا و نم اـفیفع ماـمذ ، اذ اـمیرک ناـک . ءافو امرک و دجاملأا برعلا و خیرات ناک و هباحصأ . نم ادحأ رداص و لا ماعط ، یف قوستلا دصق و لا ءانغ ، عمس ارکسم و لا برشی

نع بجاحلا باخرس جرخ املف نیفئاخلا . مرح دادغبب هراد تناک و 88 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

سمخ و نبا وه و ۀنـسلا . هذـه یف هل .. ابراحم ناطلـسلا ءاجف هملـسی ، ملف ناطلـسلا هبلط مث هراجأف . هیلإ أـجتلا دـمحم ، ناطلـسلا ۀـعاط . ۀنس نیسمخ

( . ملاسلا هیلع ) نیسحلا دهشم یف نفدف لمح و مایأ - ریغ ۀنس - نیرشع نیتنثا و هتراما تناک و

ۀنس 513 ه

لا لاق : و ملاسلا -) هیلع ) نیـسحلا دهـشم یف يذلا و ملاـسلا ،) هیلع ) یلع دهـشم یف يذلا ربنملا - رـسک دیزم ، نب سیبد نأب ربخلا درو . دحلأ بطخی و لا ۀعمج ، انه اه ماقت

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 47

89 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

خیراتلا یف لماکلا

ۀنس 13 ه

مایا هتلزنأ دق تناک و اهنم - هوبلط و اهیلإ ، اولـسرأف ایروداب . لها نم همأ يرـسک و نب رایرهـش دلو نم درجدزی ؛ یعدی ملاغ الا قبی مل .. يریش

و ۀنـس . نیرـشع يدخا و نبا وه و هوکلمف - هب ، اؤاجف هیلع - مهتلد هنع ، اهولأس املف هلاوخأ . یلإ هتلـسرأ و روکذلا ، لتقف نهعمج نیح و ةریحلا ، دنج یمسف رغث ، ۀحلـسم و لکل دونجلا یمـسف هتنوعم ؛ هتعاط و یف ۀبزارملا يرابت و اوقثوتـسا ، سراف و تمطاف هیلع اوعمتجا

. کلذ ریغ و رابنلأا ، و ۀلبلأا ،یتح رمع ، یلا باتکلا لصی ملف داوسلا ، لهأ نم نورظتنی امب باطخلا نب رمع یلإ اوبتکف نیملـسملا ، ینثملا و مهرمأ نم کـلذ غلب و

. دحاو رکسع یف فطلاب سانلا لزن راق و يذب لزن یتح ینثملا جرخف دهع . هل نکی مل نم دهع و هل ناک نم داوسلا لها رفک 90 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 14 ه

نیب مهنیب و اـم اوبرخأ دـق و ءیـش ، مهلعف یلع یقبی ـلا و ۀیـسداقلا ، اولزن دـق برعلا نا هوـملعأ و درجدزی ، یلإ داوـسلا لـها ثاغتـسا یلع هوجیه و فطلاب ، عایـضلا مهل نیذلا کلذب - هیلإ بتک - و انیدیأب . مهانیطعأ ثایغلا أطبأ نإ و ۀمعطلأا . باودلا و اوبهن و تارفلا ،

. دونجلا لاسرإ

ۀنس 40 ه

و لاام ، لمحف اهلک سیق هعم تعمتجاف رماع نب للاه ینب نم هلاوخأ یعدتسا و ةرـصبلا ... نم سابع نب هللا دبع جرخ ۀنـسلا هذه یف . لاملا ذخأ نودیری فطلاب هوقحلف ةرصبلا لهأ هعبتف تعمتجا انقازرأ هذه لاق :

و انناریج ، و انناوخا ، اسیق نا دزلاا ؛ رـشعم اـی ینادـحلا : نامیـش نب ةربص لاـقف فرطت - نیع اـنیفو هیلإ - لـصوی ـلا هللا و سیق : تلاـقف . اوفرصناف هوعاطأف لاملا . نم ریخ مکل مه و لیلقل ، لاملا اذه نم مکبیصی يذلا نا و ودعلا . یلع انناوعأ

هل تدلوف ۀیبلاکلا مارح تنب نینبلا مأ معلص )- هللا - لوسر تنب ۀمطاف يأ ؛ ) اهدعب ع م )- بلاط - یبا نب یلع نینمؤملا ریمأ ) جوزت * . فطلاب نیسحلا - عم اولتق - نامثع . و هللا ، دبع و ارفعج ، و سابعلا ،

91 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 61 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 48

ص91 ج8 ؛ ۀسدقملا ؛ تابتعلا ۀعوسوم کلذـب لتقی یبن دـلو نا ثدـحتن انک انلأ ناکملا فلخا یتح یتباد ضکرا انأ الا و ءلابرکب تررم ام نامزلا : کـلذ تولاـج سأر ل

. ناکملاضکرأ ریسأ و لا تنکف تنمأ ، نیسحلا لتق املف فاخا ، تنکف :

.. راتخملا لاقف ۀصقا .. ءارو و قرعلا نبا هیقلف زاجحلا ، یلا راتخملا جرخ * مولظملا دیهـشلا مدب بلطأ نیملـسملا ، نم ۀباصع یف هب ترهظ دق ناکمب تعمـس اذاف ثعتبا . دـق ناک و تقربأ ، تدـعرأ و ۀـنتفلا نا

مد یلع لتق نم ةدع هلتقب نلتقلا کبر وف یلع ؛ نب نیسحلا اهدیس نبا و نیلـسرملا ، دیـس تنب نبا و نیملـسملا ، دیـس فطلاب ؛ لوتقملا ... ءایرکز نب ییحی

ۀنس 68 ه

لعج لتق املف ادمعت . کلذ نع بیغت هلتق . رـضح نمیف یفعجلا ) رحلا نب ) هللا دیبع نکی مل یلع ؛ نب نیـسحلا لتق و ۀـیواعم ، تام امل ؟ رحلا نبای تنک نیا هل : لاقف هیلع . لخد یتح مایأ - دعب هءاج مث رحلا . نب هللا دـیبع ری ملف ۀـفوکلا لهأ نم فارـشلأا دـقفتی دایز نبا

: لاق اضیرم . تنک لاق :. ۀیفاعلاب یلع هللا نم دقلف یندب ؛ امأ و ضرمی . ملف یبلق ؛ امأ لاقف : ندبلا ؟ ضیرم مأ بلقلا ، ضیرم

تنک ول لاقف : انودع . عم تنک کنکل و تبذک . دایز : نبا لاقف 92 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

طرـشلا رـضحأف هب . یلع لاقف ۀـعاسلا . بکر اولاـقف : داـیز ، نبا هبلط مث هسرف . بکرف جرخف ، داـیز ، نبا هنع لـفغ و یناـکم . يأرل هعم ،. هفلخ

. ادبأ اعئاط هیتآ ینا لا ینع : هوغلبأ لاقف : ریملأا . بجأ اولاقف :نم نیـسحلا و عراصم یلإ رظنف ءلابرک ، یتأ یتح جرخ مث هباحـصأ ، هیلإ عمتجاف یئاطلا ، داـیز نب دـمحأ لزنم یتأ هسرف و يرجأ مث

: کلذ یف لاق و نئادملا ، یلإ یضم مث مهل ، رفغتساف هعم ، لتق همطاف نبا نیسحلا تلتاق تنک لاأرداغ نبا رداغ و ریمأ لوقی همئلا دهعلا ثکانلا اذه ۀعیب وهلازتعا هنلاذخ و یلع یسفن و

همدان ددست سفن لا لک لااهترصن نوکا نأ لا یمدن ایف همزلا قرافت نإ ام ةرسح وذلهتامح نم نکا مل ینلأ ینا ؛ و

همئاد ثیغلا نم ایقس هرصن یلااوردابت نیذلا حاورأ هللا یقس همجاس نیعلا ضقنی و اشحلا داکفمهلاجم مهثادجا و یلع تفقو

همراضخ ةامح اجیهلا یلا اعارسیغولا یف تیلاصم اوناک دقل يرمعل همغارض لیغ داسآ مهفایسأبمهیبن تنب نبا رصن یلع اوسأت

همجا کلذل و تحضأ دق ضرلأا یلعۀیقت سفن لکف اولتقی ناف همقامق ارهز تاداس و توملا يدلمهنم لضفأ نوؤارلا يأر نا ام و

همئلامب انل تسیل ۀطخ عدفاندادو وجرت املظ و مهلتقتأ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 49

همقان مکیلع و انم مقان مکفمهلتقب انومتمغار دقل يرمعل هملاظ قحلا نع تغاز ۀئف یلالفحجب ریسا نأ ارارم مهأ

هملایدلا فوحز نم مکیلع دشأبئاتک یف مکتدذ الإ اوفکف و 93 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

.. دیزی تام نأ یلإ تارفلا ءیطاش یلع هلزنمب رحلا نبا ماقأ و

ۀنس 122 ه

یلع يونینب لزنف ءلابرک ، وحن ییحی هنبا راس و ملاـسلا ... ) مهیلع بلاط یبا نب یلع نب ) نیـسحلا نب یلع نب دـیز لتق ۀنـسلا هذـه یف . رشب نب کلملا دبع نبا رشب یلوم قباس

ۀنس 236 ه

نا و هربق . عضوم یقسی رذبی و نا و رودلا . لزانملا و نم هلوح ام مده و مع ) ) یلع نب نیـسحلا ربق مدهب لکوتملا رمأ ۀنـسلا ؛ هذه یف . هنایتإ نم سانلا عنمی

و عرز . برخ و و هترایز ، اوکرت سانلا و برهف قبطملا . یف هانـسبح ۀثلاث - دعب هربق - دنع هاندجو نم ۀیحانلا : کلت یف سانلاب - يدانف . مدلا لاملا و ذخأب هلهأ ایلع و یلوتی هنا هنع هغلبی نم دصقی ناک و هتیب . لهلأ و مع ) ) بلاط یبا نب یلعل ضغبلا دیدش لکوتملا ناک

يدـی نیب صقری و علـصأ . وـه هسأر و فـشکی ةدـخم و هباـیث تحت هنطب یلع دـشی ناـک و ثنخملا . ةداـبع هئامدـن ۀـلمج نم ناـک و : نونغی نونغملا لکوتملا و

نیملسملا ۀفیلخنیطبلا علصلأا لبقأ دق 94 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. هنم افوخ تکسف هددهتی ، ةدابع یلإ أموأف رضاح . رصتنملا اموی و کلذ لعفف کحضی . برـشی و لکوتملا و مع ؛) ) ایلع کلذب یکحی : لکوتملا لاقف

خیـش و کمع ، نبا وه سانلا هنم کحـضی و بتاکلا ، اذه هیکحی يذـلا نا نینمؤملا ریمأ ای رـصتنملا : لاقف هربخأ . و ماقف ، کلاح ؟ ام . هنم هلاثمأ بلکلا و اذه معطت و لا تئش ، اذإ همحل تنأ لکف كرخف . هب و کتیب ، لهأ

: اعیمج اونغ نینغملل : لکوتملا لاقف .. هما رح ، یف یتفلا سأرهمع نبلا یتفلا راغ

ۀنس 294 ه

عباس ۀصقا یلولاا و ۀلفاقلا تغلبف مهرظتنی . ماقأ و ناملـسلا ، غلبف جاحلا ، دیری ۀینثملا رهن نم هیورکز لحترا مرحملا نم ۀنـسلا هذه یف مهوربخأف جاحلا نع اهلهأ اولأسف ۀصقا ، یلإ و ۀطمارقلا راس و مهتعاسل . اولحتراف ۀـطمارقلا ، برقب مهوربخا و اهلهأ ، مهرذـنأف مرحملا .

وحن مهنع لحترا مث امایأ مهرـصحف مهنـصح . یف ۀـصقا لهأ و نصحت و فلعلا ، قرحأ و ۀـفالعلا ، لتقف هیورکز مهمهتاف اوراـس . مهنأ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 50

. فطلا نویع یلإ دادغب نم ةذفنملا رکاسعلا تلصو و دسأ . ینب نم ۀعامج یلع هقیرط - یف راغأ - و ۀلابز .هل لاقی ناسنا هبحص و هماقم ، دمحأ هنبا هدعب ماق حادقلا یفوت امل *

95 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لـضفلا نب دمحم همـسا لجر نمیلاب ناک و دهاشملا . نادصقی اناکف ۀفوکلا . لهأ نم راجنلا ؛ ناذاد نب بشوح نب نیـسحلا نب متـسر

عمتجا جرخ املف اریثک . یکبی متسر نب دمحأ هآرف هروزی یلع نب نیسحلا دهشم یلإ ءاجف عیشتی دنجلا ، لهأ نم ةریـشعلا لاملا و ریثک . نمیلا یلإ راجنلا هعم ریس و هلبقف ، هبهذم ، هیلإ یقلأ و هئاکب . نم يأر امل هیف عمط دمحا و هب

ۀنس 398 ه

فیرشلل لیقف مع ) ) نیـسحلا دهـشمب نفدی نا یـصوأ و درجوربب .. ۀلودلا دجم ریزو یبضلا میهاربا نب دمحا سابعلا وبا یفوت اهیف ؛ و و ربق . هل لمعی نأ رمأ و عابی . يدج لا راوج دیری نم لاقف : هربق . عضوم رانید ۀئام سمخب هعیبی نأ یـضرلا فیرـشلا دـلاو دـمحأ یبأ

. دهشملاب هنفدف لاجر ، نیسمخ هباحصأ نم هعم ریس

ۀنس 400 ه

ربکـلأا هنبا هیلع یلـص و ربـلا . یلع هکـلامأ ضعب فقو و رـضأ - نأ دـعب یـضرلا - دـلاو يوـسوملا ، دـمحأ وـبأ بیقنلا یفوـت اـهیف ؛ و ( . مع ) نیسحلا دهشم یلإ لقن مث هرادب . نفد و یضترملا .

96 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 407 ه

. ۀقورلأا و نیسحلا ، دهشم ۀبق تقرتحا لولأا - عیبر یف ۀنسلا - هذه یف . قرتحاف ریزأتلا یلع لیللا یف اتطقسف نیتریبک ، نیتعمش اولعشأ مهنا هببس ناک و

. رانلا تدعت و

ۀنس 422 ه

. رفن ۀثلاث مهنم اولتقف مع ) ) نیسحلا یلع و دهشم ةرایز اودارأ مق نم اموق ةرصبلا باب لها ضرتعا ایفاح یـشمی ناک و مع ) ) نیـسحلا یلع و يدهـشم ةرم هیوب ) نب ۀلودلا دضع نب ۀلودلا ءاهب نب رهاط وبا ۀـلودلا للاج کلملا ) راز *

. انیدت کلذ لعفی خسرف ؛ وحن امهنم دهشم لک یلإ لصی نأ لبق

ۀنس 436 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 51

. لابرک ۀفوکلاب و نیدهشملا ةرایز یلإ راجیلاک ) وبا کلملا ) یضم

ۀنس 479 ه

ارازف ۀیربلا ، یف دیصلا یلإ کلملا ماظن و هاشکلم ) ) ناطلسلا یضم 97 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

( . مع ) نیسحلا دهشم و یلع ، نینمؤملا ریمأ دهشم نیدهشملا ؛

ۀنس 489 ه

نب سیبد نب ناردب نب شیرق همع نبا همدقم ارکـسع مهرثأ یف لسرأف دیزم ، نب ۀقدص ۀلودلا فیـس دلب یلع ۀـجافخ تراغأ اهیف ؛ و اـشیج ۀـقدص ) ) مهیلإ هجوف رکنملا . داسفلاب و هیف اورهاـظتف مع ) ) یلع نب نیـسحلا دهـشم اودـصق و هوقلطأ . و هجاـفخ ، هترـسأف دـیزم ،

وه و ملسف روسلا ، یلع نم هسرف یلع وه هسفن و مهنم لجر یقلأ و حیرضلا . دنع یتح دهشملا ؛ یف اریثک اقلخ مهنم اولتق و مهوسبکف . . سرفلا

98 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ریسلا نویع خیراوتلا و ناونع یف رصتخملا عماجلا

ۀنس 597 ه

- . حر ۀنسلا - هذه یف یفوت ةدابع ، اذ انید احلاص ناک ملاسلا - هیلع نیسحلا - دهشم بیقن راتخملا نب مشاه وبا

ۀنس 600 ه

. ۀبیرعلا ۀغللا وحنلاب و افراع دیجملا ، نآرقلل اظفاح ناک نزاخلا . نباب فورعملا یلحلا ؛ يوحنلا روصنم ؛ نب یلع نب رصن حوتفلا ، وبا . ۀیاورلا ناوأ غلبی مل و هریغ . بیلک و نب جرفلا یبا یلع ثیدحلا عمس و هریغ . ةدیبع و نبا یلع أرق و ةدم . اهنطوتسا دادغب و مدق

، ۀئامتس ۀنس نم ةرخلآا يدامج نم رشع ثلاث یف ۀلحلاب اباش یفوت 99 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم - . ملاسلا هیلع نیسحلا - دهشم یف نفد و

ۀنس 604 ه

. يولعلا يدهم نبا رصان نیدلا ریصن كولمم يریزولا ؛ یکرتلا هللا دبع نب رقنسقآ نیدلا کلف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 52

. ۀئامتس عبرا و ۀنس نم یلولاا يدامج رشع سماخ دحلأا موی یفوت . كانه نفدف ملاسلا - هیلع نیسحلا - دهشم یلإ لمح و ریثک ، قلخ هعیش و ۀیماظنلا ، ۀسردملاب هیلع یلص و

ءافلخلا رابخأ رصتخم

: رعاشلا لوقی کلذ یف و اهلک ، تمدهف هتیب لهأ طبسلا و نیسحلا ربق مدهب لکوتملا ) ) رمأامولظم اهیبن نبا لتق یفتتا دق ۀیما تناک نا هللات

امودهم هربق كرمعل اذههلثم هیبا ونب هاتأ دقلف امیمر هوعبتتف هلتق یفاوکراش اونوکی نا لا یلع اوفسأ

100 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀعماجلا ثداوحلا

ۀنس 634 ه

یبا یلإ رانید فلاآ ۀثلاث زربأ داع ، املف بجر . ثلاث یف ملاسلا - هیلع رفعج - نب یسوم دهـشم هللاب ) رـصنتسملا ) ۀفیلخلا دصق اهیف ؛ و و بلاط ، یبا نب یلع نینمؤملا ریمأ دهـشم یف نیمیقملا نییولعلا یلع اهقرفی نأ هرمأ نییبلاطلا و بیقن یـساسقلاا نب نیـسحلا هللا دبع

. ملاسلا مهیلع رفعج نبا یسوم و نیسحلا ،

ۀنس 635 ه

. رمتشق نیدلا لامج ریملأا نب یلع نیدلا فرش ریملأا یفوت اهیف ، و . اعاجش امیرک لایمج اباش ناک رملا .. کلم رهاط یبا ۀنبا نوتاخ ناریإ همأ

- هتدلاو دنع نفد و هبابـش ، ناوفنع یف ۀینملا هتمرتخاف هعاطقا ، رفوت و نافیـس ، هءارو عفر و کیلامملا ، نم ةدـع هیلإ فیـضأ و رمأ ، دـق دهشمب

101 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ملاسلا هیلع نیسحلا

ۀنس 637 ه

اهیف هل ۀـبرت یف و كانه ، نفدـف ملاـسلا ، هیلع نیـسحلا دهـشم یلإ لمح و دادـغبب . يرـصانلا ، رمتـشق نیدـلا لامج ریملأا یفوت اهیف ، و . هدلو هتجوز و

. ۀنس نیعبس نم اوحن هرمع ناک و ربلا . فورعملا و ریثک ۀیلاع ، ۀمه اذ اففعتم ، اداوج امیرک اعاجش ةریسلا ، نسح ناک و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 53

نم ۀعامج لیخرـس ) ) هلعج مث ۀیردبلا ، یف هنکـسأف هللا ، نیدل رـصانلا ۀفیلخلا یلا هنم لقتنا و يرـصانلا ، رجنـس نیدلا بطقل لاوا ناک ریملاا ۀنباب جوز و ةراملااب . بطوخ مث ۀبرغلا ، باب ةرواجم اشفنب یلا ۀبوسنملا رادلا یلا هلقن و صاخلا ، هلبطصا هیلا ملـس و کیلامملا ،

. يدجنتسملا شغرا نیدلا ءاهب

ۀنس 646 ه

ناک دیجملا . نآرقلل ظفاح بیدأ ، لضاف باش یمرخملاب ، فورعملا یمرخملا ، نب یحی نب یلع نسحلا وبأ نیدـلا لامج یفوت اهیف ، و هباحـصا و ةرایز ملعلاب و نیدلا لامج لغاشت امهنع جرفأ املف امهب . لکو لزع و نأ یلا یمرخملا نب كرابملا نیدـلا رخف هاخأ بونی

دهشم نم بیرق لت یف نفدی نأ یصوأ راکفلأا .. » جئاتن » هامس ارصتخم اباتک فلأ و هناوخا ،102 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نوأرقی ءارقف ۀـعامج لب ناحللأا ءارق هیدـی نیب أرقی و لا بوث ، ءاطغ و لا هیلع سیل افوشکم هتوباـت نوکی نأ و ملاـسلا ، هیلع نیـسحلا . هنودمحی هنوللهی و یلاعت و هللا نوحبسی ۀعامج ةولات و

ۀنس 653 ه

ناک و تافیرشتلا . راد یلوت ةریثک و ارارم جح تلاـصاوملا . تاقدصلا و ریخلا و ریثک ناک و يرهاظلا ، مداخلا روفاک نیدلا نیمأ یفوت . ملاسلا هیلع نیسحلا دهشم یف نفد و هتلود . یف امکاح یبارشلا لابقا نم ابیرق

ۀنس 696 ه

هحیرض رازف ملاسلا - هیلع یلع - دهـشم دصق ۀلحلا و یلإ هجوت مث دادغب یلإ هجوت مث قارعلا ... دیری نازاغ ناطلـسلا راس مرحملا ، یف . کلذ لثم لعف و ملاسلا - هیلع نیسحلا - دهشم دصق مث ریثک . ءیشب نییولعلل رمأ فیرشلا و

103 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

« دادغب ءاملع خیرات » راتخملا بختنم

: ینیکسلا نمیلا وبا نب دـمحم نب دـمحم قیتع نیدـلا ؛ باهـش مداخلا ؛ بیطلا . ابا يرهاـظلا نبا هاـنک و نمیلا ، وبا ینیکـسلا ، یـشبحلا هللا دـبع نب ناـحیر

و یقیبدلا ، نب ۀکرب نب یحی نب دمحا سابعلا یبأ نم و يراصنلأا ، ءزج رضخلاا نب دومحم نب زیزعلا دبع دمحم یبا نم عمس ۀنیکس .. مهریغ یلصوملا و نب نامیلس و یخرکلا ، میهاربا نب ییحی و يونزغلا ، یلع نب دمحا

. همجعم یف هرکذ و دادغب ، یقرش هلزنمب یطایمدلا ظفاحلا هنم عمس ثدح . و . هب نفدف ملاسلا هیلع نیسحلا دهشم یلإ لمح و رصقلا ، عماجب هیلع یلص و 1255 م ) ) ۀنس 653 ه رخلآا عیبر عسات یف دادغبب ، یفوت

104 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم يرخفلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 54

هرون متی نأ الإ هللا یبأ و لعف ، ام ملاسلا ) هیلع ) نیسحلا ربق ثرح نم لعف و ملاسلا ) هیلع ) یلع لآ نع فارحنلاا دیدش لکوتملا ناک .

105 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیللاتحا نیب قارعلا خیرات

ۀنس 662 ه

. کلذ ریغ سیماوجلا و رقبلا و منغلا و نم هلام عیب یف عرش ردتاودلا ، نبا ذخأ و دهاشملا ، ةرایز و دیصلا ، یلإ جورخلا دیری هنأ رهظأ و رفسلا ، تلاآ لاویخ و راعتـسا و اریثک ، لاام راجتلا رباکلاا و نم ضرتقا و

. مهزجعل دنجلا نم هبحص نمم ۀعامج هنع رخأتف ماشلا ، یلإ هجوت مث ع ) ) نیسحلا دهشم دصق و هتدلاو ،

ۀنس 763 ه

... یلبنح يرصم مث يدادغب یناورم وه و رک ، نب یسیع نب دمحم نیدلا سمش یفوت ) )نم برقلاب يرخأ و ینیسحلا ، دهشملا راوجب یتلا ۀیوازلا ۀخیشم یلو

106 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم .. ۀکدلا

ۀنس 796 ه

افئاخ و هکلـسف ماشلا قیرط یلإ لام اذـه و يریلاجلا .. ) ) دـمحا ناطلـسلا رثأ بقعتی راس و تارفلا ، ربع رومیت .. ریملأا نبا هاـش ناریم .. لاج

نا و ۀـکلهملا ، کلت نم دـمحأ ناطلـسلا اجن لک یلع و سفنلأا .. قشب الإ هناوعأ وه و جـنی ملف ءلابرک ؛ ءارحـص یف موقلا مهیلع رثع . اهیف اوفتخاف رذم رذش يراحصلا یف اوقرفتف ۀیحان . کلس مهنم دحاو لک هناوعا و

ۀنس 797 ه

بلح یلإ لوحت مث هتویب ، یف هلزنأ ریعن و همرکأف ۀبحرلا ، یلإ لص هضر ) ) نیسحلا دهشم قیرط یلع بره امل هنإف دمحأ ؛ ناطلسلا امأ ..

ۀنس 824 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 55

تاهج یف ةریغـص ةریبک و تاعامج اهنم قرفت و ةرطـشلا ، ءاضق یف قفتنملا ، ءاحنا یف اهنطاوم ۀمیدقلا . قارعلا لئابق نم ۀجافخ ؛ ۀـلیبق یلاید .. دادغب و ءلابرک و ۀلحلاک و يرخا

107 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 841 ه

: یلحلا دهف نبا ، عورفلا یف وأ لوصلأا ، یف ءاوس ۀعیشلا ؛ ءاملع نیب ۀناکم ةریبک و ةرهش هل و يدسلأا . یلحلا دهف نب دمحم نب دمحأ ۀمالعلا خیشلا وه و يرئاحلا ، نزاخلا نب یلع و ینارحبلا ، جوتملا نب دمحأ نیدـلا رخف خیـشلا نع و يرویـسلا ، دادـقم خیـشلا نع ذـخأ فوصتلا . یف وأ

. ۀیهللاا راونلأا باتک بحاص بیقنلا ؛ ۀباسنلا یلینلا دیمحلا دبع نب یلع مساقلا یبأ نیدلا ءاهب دیسلا . عشعشملا حلاف نب دمحم دیسلا و یلحلا ، يدسلأا ضایف نب عیفشلا دبع خیشلا و يرئازجلا ، للاه نب یلع خیشلا هنع يور و

: هفیناصت نم و . عفانلا حرش یلإ عرابلا بذهملا - 1

. رصتقملا باتک - 2. داشرلاا حرش - 3

. يواحلا زجوملا - 4. یعادلا ةدع - 5

.. نینمؤملا ریمأ ملاک نم ۀلبقتسملا ثداوحلا جارختسا - 6 . افورعم لازی و لا ءلابرک ، یف هربق ۀنس 757 ه و دلو نورخآ لاق و ۀنس . نبا 58 وه ۀنس 841 ه و یفوت

108 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 857 ه

ۀلحلا و قرحأ و ةرصبلا . یلإ نیدهشملا لاومأ اهلاومأ و لقن و ۀلحلا ، عشعشملا ) ) یلع ناطلسلا لخد ةدعقلا ) يذ ) رهشلا سماخ خیراتب . اهبرخ

. اموی اهیف 18 ثکم و سانلا ، نم اهیف یقب نم لتق و فویـسلا و لیدانقلا و نم یقبت ام ذخأف لخد باوبلأا و هل اوحتفف يریاحلا ، يورغلا و دهـشملا یلإ ةدـعقلا يذ دحلأا 23 موی لحر و

رمأ و حیرـضلا ، لخاد یلإ سرفلاب لخد و کلذ . ریغ و یلاوزلا ، و روتـسلا ، و ۀیـضفلا ، باتعلاا و سوطلا ، نم اـهعیمج دـهاشملا قنور . مهتویبب مهریغ تاداسلا و نم نیدهشملا لهأ لقن و قرحأ . رسکف و هقارحا قودنصلا و رسکب

ۀنس 859 ه

اهلخدف دادغب یلإ ناوعأ ) طابض و ) رکاون ۀعامج عم یلع يدیس لسرأف زاریـشب قادوب ریپ یلإ عشعـشملا رابخأ تلـصو مایلأا هذه یف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 56

. نامزلا نم ةدم یلع يدیس ثکمف ۀنس 858 ه ، لولأا عیبر یف 3 ، ناغروس همع و رادرهملا ، هاش نیسح و هلل ، یش خیش ریمأ مهمدقم دادغب و یلإ زاریش نم رکاسع ۀعامج قادوب ریپ لسرأ کلذ دعب و

ۀنس یلولأا يدامج یف 2 دادغب لخدف نیدهشملا . ۀلحلا و رمعی یلع و يدیس هجوتی نأ رمأ و یلغوا . یکنی خیش و نیدلا ، زرک یلع و اهقوس رمع ۀنس 859 و نابعش تبسلا 18 موی ۀلحلا یلإ یلع ) يدیس ) هجوت کلذ دنع و 859 ه .

109 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀعلق اهب رمع و

ۀنس 861 ه

لتقلا و و ءلابرک ، یف فجنلا و یف ۀفیرـشلا تابتعلا ۀـناهإ نم هب ماق اـم ببـسب عیمجلا نم اروفنم ناـک عشعـشملا .) یلع یلوملا ةاـفو )دهاشملا بهتنا و برعلا ، قارع یلع روکذـملا یلع یلوملا راغأ نینمؤملا ... : سلاجم نم نماثلا سلجملا یف لاق ) . ) بهنلا بیرختلا و

. اهیلع یلوتسا و ۀحاقوب ، تابتعلا یلع رساجت و ۀسدقملا ،

ۀنس 914 ه

. دادغب لیعامسا هاشلا یفاو ۀنس 914 ه ۀیناثلا يدامج خیراتب 25 قودنصلا عنص و ۀفرـشملا ، لابرک ةرایز یلإ بهذ یلاتلا مویلا یف و همودقب .. اولفتحا حئابذلا و هل اومدق و مظعلأا ، داوسلا هب حرف دق و

. ۀمیقلا تاشورفملا عاونأب ةرضحلا قاور شرف و بهذ ، نم لایدنق رشع ینثا هیف فقو و ةرضحلل ، بهذملا .. ۀلحلا یلإ اهجوتم یلاتلا ، مویلا یف عجر مث ۀلیل كانه - فکتعا - و

ۀتـس اوعنـصیل کلامملا فارطأ نم نیـسدنهم نیراجن و عمجب رمأ و ۀـسدقملا ، باـتعلأا مادـخ یلإ بتاور نیع و دادـغب ، یلإ عجر و شوقنب ۀشوقنم قیدانص

110 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم .. ۀقیتعلا قیدانصلا عفری و ۀفرشملا ، دقارملا یلع اهعضیل عادبلإا ، ناقتلاا و ۀیاغ یف ۀیمیلس ) ) ۀیملسا وأ ۀیئاطخ

ۀیـشمتب هاصوأ و روصنم ، یبأب هانک و ءافلخلا ، ۀفیلخب هبقلف کیب ) مداخ ) یعدی اذـه لبق ناک و ءافلخلا ) ۀـفیلخ ) دادـغب ۀـیلاوب نیع مث . ۀمئلأا دقارمب ۀیانعلا و روملأا ،

هاشلا رمأ اذـل و هؤام . لصی ملف برخت ، ماـیلأا و رورمب سردـنا فجنلا .. یلإ هءاـم يرجأ و ینیوجلا ، کـلم اـطع هرفح يذـلا رهنلا * . مهیلع هفقو نیفیرشلا و نیدهشملا مادخل هعیر دصرأ و هاشلا .) رهن ) رهتشاف ب همامتا هرفح و دیدجتب لیعامسا ) )

تاماعنإب ةرهطملا ۀـضورلا يرواجم یلع معنأ و ةرایزلا ، يدأف ۀفرـشملا ءلابرک ةراـیزل هاـشلا بهذ دادـغب ) حـتفل ) یلاـتلا مویلا یف و * . شوقنلا عئادبب شقنی نا و ةرضحلل ، بهذملا قودنصلا عنصب و ۀیبهذلا ، ۀشکرزلا ۀنیزلا و عاونأ لمعب رمأ و ۀلیزج .

. كانه ۀلیل فکتعا و نیمثلا ، داجسلا عاونأب ةرضحلا قاور شرف و بهذ ، نم لایدنق ةرضحلا 12 یف هاشلا فقو 111 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 941 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 57

1534 م. ۀنس 941 ه - یلولأا يدامج نینثلاا 24 موی دادغب ، ینوناقلا ) نامیلس ) ناطلسلا لوخد ناک و ۀـیمظاکلا ، یف ۀـکرابملا دـقارملا ةرایز یف اهاضق قارعلا نم ةدـیدع ءاحنأ یف ۀنـس 941 ه یلولأا يدامج یف 28 ناطلـسلا لوجت مث

فجنلا .. و ءلابرک ،. ۀینیسحلاب یمسی نلآا و ینامیلـسلا » رهنلا » همـساب یمـسی ناک ینوناقلا ) نامیلـس ) ناطلـسلا لامعأ مظعأ نم رهنلا اذه ۀینیـسحلا : رهن *

. بسامهط هاشلا و لیعامسا ، هاشلا مهنم و هریغ ، نازاغ و مایأ نوقباسلا - نیطلاسلا قفوی مل و اهایحأف . لابرک یلإ هارجأ لدت ۀقئاف تناک هتـسدنه نإ لاقی : و هدی . یلع عورـشملا مت و لمعلا ، نم نکمتف نیـسدنهملا ، رباکأ کلمی ناک ناطلـسلا نأ دـقتعأ و

و كولملا . مظعأ نم وه نیسدنهملا و مظاعأ مادختـسلا برقا ناک هنأ کش و لا نیـسدنهملا . نم مهرـضحأ نمم ةردقم ةربخ و یلع و نیـسدنهملا . ءلاؤه نع انملع و لا هلاجر ، اهب ماق یتلا ططخلا عورـشملا و ةروطخ فصو و ۀیـسدنهلا ، لامعلأا حـضوی ام انیدـل سیل

. ۀمظعلا دهاش هعضوب رهنلا و هدحو ، ناطلسلا یلا بسنت لامعلأا تددجتف رثلاا ، اذه نم ببـسب تماق اهیف نیتاسبلا و ۀـیعارزلا ، ةایحلا ءلابرک و یف ةدوهـشملا ةرامعلا و ۀـماودب ، ۀـمئاق ءلابرک نلآا - و

ةایح112 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. اهیلا ههایم لصت عاقب نم هرواج ام دلبلا و ةایح یف لایلج اعورشم ۀقیقح ناک لب ۀیحلاصلإا ، عیراشملا مظعأ نم دعی راص و ءاوللا ... مادختـسا باوبلاا و ذاختا دعب اصوصخ ۀمهم جئاتن و مظعأ ، لاکـش تبـستکا و ۀیدنهلا ) ةدس ) تماق ۀلیوط ، ةدمب اذه هعورـشم دعب مث

. ۀثیدحلا ءاورلاا ةرامعلا و مزاول . هتایح ماوق و ءاوللا ، ةرامع نلآا هیلعف

ءاملا لاصیإ لیحتسیف اهنع ، ضفخنم تارفلا رهن لاع و لحم یف ءلابرک نأ نوری اوناک نیسدنهملا نأ نیخرؤملا ضعب هققح ام یلع و . ناطلسلا اذه دهع یف تمتف ۀلماک ، ۀیسدنه ةربخ یلا جاتحی اهیلا ءاملا لاصیا ناکف اهیلإ .

عورـشملا و اذهل هتافتلا کلذب دصقی هنأ نظأ و هلابقإ . هقیفوت و تاکرب نم ۀکرب هتامارک و نم ۀمارک کلذ افلخ نشلک بحاص دـعو هزاجنا ... یف همامتها

( . یکبرلکب ) بقلب ایلاو اشاب ) نامیلس یلاولا بصن -( ءلابرک فجنلا و یف ۀکرابملا دقارملا ةرایز نم هتدوع دعب ناطلسلا *

ۀنس 961 ه

لصوف بیسملا ۀبصق مامأ نم تارفلا دادغب ) سیئر یلع يدیس ) ربع113 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یلإ ربلا قیرط نم یثافش ) ) هثافش ۀهج نم یضم مث دیهشلا ، رحلا و ءادهشلا ، دهشم و نیـسحلا ، ماملاا ةرـضح راز انه و لابرک ) ) رئاحلا( . فجنلا دهشملا -(

ۀیقارعلا ءاحنلاا دادغب و یف مهتقیرط نیوکت نم اونکمتف ایاکت ، ۀلمج تذختاف ۀیشاتکبلا ) ۀقیرط ) قارعلا یف تسـسأت نیینامثعلا لوخدب . يرخلأا

. امهریغ لابرک و فجنلا و یف يرخأ ایاکت مهل .. تنوکتف 114 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 58

يدادغبلا یلوضف

ۀنس 963 ه

. كرتلا نم ۀلیبق زغأ ، نم نطب یه و تایب ؛ ةریشع نم یلوضف .» » بقلملا ب نامیلس ، نب دمحم وه (. ظ ) يرجهلا عساتلا نرقلا نم رخلآا رشعلا یف قارعلاب - دلو -

ۀنس 963 ه. نوعاطب ءلابرک » » ۀسدقملا دیهشلا ۀنیدم یف همامح یقلا و . ۀلبقلا باب هاجت ۀینیسحلا ۀضورلا نحص یبونج یطخ یلع ۀیشاتکبلا ، ۀیکت دنع هددلا ، ةربقم یف اهب نفد و

، قذاح بتاک یعملأ ، بیدأ وه و ۀیبرعلا . نع دع ۀیکرتلا ؛ ۀیسرافلاب و رعشلا مظن و قارعلا ، یف كرتلا سرفلا و كردأ مرـضخم ؛ رعاش . فراع یفوص عماج ، ملاع

، اهیلإ بسنف ۀهرب ، اهب ماقأ و دادغبب ، یلوضف نطق دق و اذه -115 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

فکتعاف فافکلاب . عنق و ةدحولا ، ۀیواز راتخا و عاطقنلاا ، رثآ و ةداهزلا ، لازتعلاا و یلع نسلا - للاج یف مزع - و يدادـغبلاب . فرع و - دلق هنا لاقی و ةدابعلا . ریغب هل لغش لا ملاسلا - هیلع نیسحلا - ربق راوج تیب ، رسک یف عبق و کلامملا » ریسکا » اهامس یتلا ءلابرک - یف ؛ رثنلا رعشلا و یف ۀلاسر اباتک و نیرشع نم اوحن یلوضف كرت هحیباصم . جارـسإ هیلإ ضوف و ینیـسحلا ، دهـشملا ریونت هتخوخیـش - یف

: اهنم. ۀیکرتلاب اثیدح ، نیعبرأ ۀمجرت - 1

. ۀیکرتلاب ءادعسلا ، ۀقیدح - 2. ۀیکرتلاب یلوضف ، ناوید - 3

. ۀیسرافلاب یلوضف ، ناوید - 4. ۀیسرافلاب دهاز ، دنر و - 5. ۀیکرتلاب هعم ، انتیاکش - 6

. ۀیکرتلاب نونجم ، یلیل و - 7ۀیبرعلاب ملاکلا ملع یف داقتعلاا ، علطم - 8

ۀنس 991 ه

عماج رمع ثلاثلا ؛ دارم ناطلـسلا نم رمأب هعماج . و هنع ) هللا یـضر ) نیـسحلا دقرم اشاب ) یلع هداز دـنولا ) یلاولا رمع ۀنـسلا ، هذـه یف هترانم و ۀنس 991 ه ، كرابملا هدقرم و ۀنس 984 ه ، هنع ) هللا یضر ) نیسحلا

116 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀنس 982 ه

، راطقلأا ةدـهاشم ملاعلا و یلإ علطتلا یلإ هسفن تعزن ضر ) ) نیـسحلا دهـشم یف هاقناخلا ، یف ناک یفوص ، رعاش یئـلابرک یمـلاک : * (. هدد ناهج ) فرعی ب

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 59

. ۀیشاتکبلا نم لصلأا یف مه و مهیدیا . یف لازی هاقناخلا لا و هیلإ . نوتمی نمم نلآا - ءلابرک یف هددلا - لآ نأ رهاظلا و . ملاعلا یف دیحو فراع و عراب ، قطنم ءلابرک . یف یملاک : *

ماشلا یف ۀباینلا یلوت ماظعلا ، یلاوملا نم یبلچ . دمحم هداز ناتـسوب نع مولعلا سرد و سدور ، ةریزج یف دـلو ةاضقلا . نم یطیحم : * . لایوط ادمأ ۀناتسلاا ۀنردأ و و

ایرتفد يدنفأ دمحأ هنبا نیع و فیطل . رعـش و ۀیبرعلا ، مولعلا یلع فوقو هل و قلیفلا . یـضاق راص یتح ۀیعرـش ، بصانم یف بلقت دق و لزغلا یف ةدیصق مظن و ضر ) ) نیسحلا دهشم ةرایزل بهذ ۀنس 996 ه . دادغبل

117 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ةرضحلل اهمدق

لازت لا هددلا ) لآ ) دیب اهتیلوت و ۀیـشاتکبلا . ۀیکت یه و تاوددلا ) ۀیکت ) نیـسحلا ماملاا نحـص یف ۀیـشاتکبلا ) ایاکت نم ) ءلابرک یف * . ةدوجوم

. يوضرلا دهشملا یف ناسارخ یف ۀنس 1948 م ؛ فیص یف یفوت نا یلإ ۀلیوط ةدم هددلا نیسح موحرملا لضافلا دیسلا دیب تناک و و اهیف . نفد نمم رعاشلا یلوضف نا و هدد .) ناهج ) فورعملا ب یملاک ) ) اهریهاشم نم نا و ینامثعلا . حـتفلا لوأ یلإ اهدـهع عجری و

. ۀیلوصا مهف اهتقیرط ، قانتعا و لا ۀیشاتکبلا ، مهنع فرعت و لا ۀیمامإ ، ۀعیش مه و مهیف ، ةرصحنم ۀیلوتلا و هددلا . لآ دقارم كانه ۀنسل 1914. یلولاا ۀماعلا برحلا دعب الإ كرتلا نم ۀیشاتکبلاب اهلاصتا عطقنی مل و قارعلا ، یف ۀیشاتکبلا ایاکت مدقأ نم ۀیکتلا هذه و

. ۀیکرتلا ۀیروهمجلا یف ایاکتلا ءاغلاب عاطقنلاا داز و

ۀنس 1035 ه

فوللأا .. اهیف لتق ۀیماد برح یلإ يدأ امک ءلابرک . ۀلحلا و یلع ءلایتسلاا مت دادغب .. ) راصح ) للاخ یف 118 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یلإ كانه یقب ۀلحلا و ءلابرک و یلإ شیورد ۀفصب همأ عم بهذ و دادغب ، طوقس ءانثأ رف دق ناک و ۀثداحلا ، دهـش يدادغبلا .. یمظن . اشاب دمحأ ظفاحب لصتا نا

ۀنس 1049 ه

. ۀنکم ةوق و بحاص وه و نیروهشملا . نایعلأا نم ناک و ضر ) ) نیـسحلا ماملاا ةرـضح نداس ناک جارد ) دیـسلا ) دادغب تاداس بیقن ، ۀمدخلا ماقم یف ناکف همرکأ . هاعرف و لیمجلا ، داقتعلاا هیف دقتعا و هب ، نظلا نسحأ دادـغب یلع سابع ) هاشلا ) مجعلا هاش یلوتـسا املف

. نیینامثعلا رمأ لفغی ملف بقاوعلا ، یف رکفی مهادـع ام و یلع ، لآ یبحم راتخأس هل لاقف جارد دیـسلا طسوتف اـماع ، ـلاتق ۀنـسلا لـهأ لـتقی نأ هاـشلا دارأ نیحلا کـلذ یف ناـک و

. لتقلا نم اریثک اقلخ ذقنأ ۀلیسولا هذهب و مهلتقاف .کلذ ذختاف هتناکم ، هترهـش و لمحتی ملف هعیـشتب ، افورعم ایعیـش ناک هنا ۀلعب هب ۀعیقولا نم یلاولا عنمی مل هلک روکـشملا لمعلا اذـه و

ۀناـکملا ـلا و ۀـلیبنلا ، ۀـمدخلا هذـه هعدرت ملف شیورد ، هنأ یعدـی نیح یف ةرفاوـلا هلاوـمأ یلع یلوتـسا و هلتق ،) ) هیلع ءاـضقلل ۀلیـسو . ۀلوبقملا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 60

ءاحنلاا دادغب و نوکت نا و هدحو ، قارعلا ذوفنب لقتسی نا یلاولا اذه دارأ 119 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ۀینامثعلا ۀلودلل ۀصلاخ ۀیقارعلا . حیحص ربخ یف و یبلج ، بتاک ۀکلذف یف و امیعن ، خیرات یف کلذ رکذ ءاج دق و

. رایخلأا نم وه و بیقنلا . نسح لضافلا دیسلا انقیدص یلاحلا ؛ بیقنلا مهنم و ءلابرک .) بیقن ةرسأ ) جارد دیسلا ایاقب نم نلآا ؛ و

ۀنس 1049 ه

ءاحنلأا حـتفل لسرأ و هتـسائر ، یلوت شیج یلع لعجف نیروهـشملا ، اشاب هزابا عابتأ نم وه و لاطبلأا . ناعجـشلا نم نامثع جـنگ ناـک ةدلب تناک و فجنلا - یلإ اهنم بهذ و ءلابرک ، ۀبصق حتف و مهرمدف ، هفیسب مهنم ۀعیشلا وا نییناریلاا ، يا شابلزقلا یقلا اذه و ۀیبرعلا .

. اهیلع یلوتساف ةرومعم -. ءلابرک یف هباکر طح مث نم و ۀیحامرلا . طبض و ۀلحلا ، حستکا اهنم و

. اهترادإ نسح یعار و اهیلع ، یلوتسا یتلا عاقبلا نادلبلاب و مامتهلاا ۀیاغ متها هنا لاإ

ۀنس 1088 ه

نیـسحلا ماملاا ةرایزل بهذ نابعـش یف و ءایلولأا ، ةراـیز یلا میظع لـیم هل بلقلا ، یفاـص اـشاب ) یفطـصم نـلابق ) یلاـحلا ریزولا ناـک (، ضر )

120 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . داع مث مایأ . ۀعضب یضقف ضر ) ) یلع ماملاا و

ۀنس 1116 ه

ةرایزل بهذ لاوش یف و ضر .. ) ) یـسرافلا ناملـس ةرایز یلإ دـیدجلا )» اشاب نسح » ریزولا ب اذـه فرعی و اشاب ، نسح ) ریزولا بهذ . فجنلا ءلابرک و

. هاشلا رهنب رم هقیرط یف و

ۀنس 1118 ه

لثم رئاشعلا ضعب و هگوط ) ) ۀقوط رمش لاصفنا یف ببسلا تناک ۀعقولا هذه و رمـش .. ) ۀلیبق یلع ) نابعـش یف اشاب ) نسح ریزولا ) راغأ . ءلابرک بیسملا و فارطا یف اورقتسا دوعسملاف رذم . رذش اوراصف مهلمش ددبتف دوعسملا

ۀنس 1126 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 61

ماملاا ةرایز یلا هجوت مث نیموی . ةدم ةدلبلا جراخ میخ رازو ، بهذـف ضر ) ) نیـسحلا ماملاا ةرایز یف همزع اشاب ) نسح ریزولا ) يدـبأ( . ضر ) یلع

121 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 1127 ه

. ةدیصقب يولوملا زیزع فسوی هحدم و ۀینیسحلا ، ةرضحلا ۀمراط اشاب ) نسح ) ریزولا رمع ۀنسلا هذه یف ینب و ینامیلسلا . رهنلاب افورعم ناک و ءلابرک . یف ۀینیسحلا رهنل ادیدج اردص ینب و ۀکرابملا ، دقارملا ضعب اشاب ) نسح ریزولا ) رمع *

. اهنم رثدنملا رمع و دادغب ، ءلابرک و نیب تاناخ

ۀنس 1152 ه

.. ۀموکحلا یلع اوشوش و ةراغلا ، بهنلا و قیرط اوکلس معشق لآ و اشاب ، نامیلس هادختک ةدایق تحت هنم امـسق نیمـسق ؛ هشیج لعج مهتلئاغ . یلع ءاضقلا یلع مزع کلذ اشاب ) دمحأ ) ریزولا يأر امل و

. نیبناجلا نم اوراغأ ءلابرک و ءاحنأ نم هب هجوت هتدایق و تحت رخلآا و تیه ، ةدلب هتهجو تناک

ۀنس 1154 ه

، اهلهأ كلاهإ يرقلا و هذـه بیرخت یلع مزعف کلذ یلع ریزولا علطا عایـضلا .. يرقلا و لهأ نم نیدـسفملا ضعب عم تقفتا رئاشعلا زهجف

122 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم يرغلا .. ۀلحلا و ءلابرک و ادع اهلاومأ ؛ بهنت اهلاجر و عیمج لتقی نا هبن هشیج و قرف اذه و ادختکلا . اشاب نامیلس ةدایقب ۀیرس اهیلع

. رعشلا بدلأاب و فرع نم رهشأ وه و ۀفورعم .. لازت مهترسأ لا و ءلابرک ، لهأ نم هللا رصن دیسلا *

ۀنس 1194 ه

و نیـسحلا ، ماملاا دـقرم راز مث امرکم . هداعأ و قفتنملا ) خیـش ) اینیوث خیـشلا صخر ذـئنیح و ءلابرک ، یلا اشاب ) نامیلـس ریزولا ) لصو . دادغب یلا هجوت

123 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ءلابرک یلع ۀیباهولا ةراغ

ۀنس 1216 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 62

ددـعلا و ةریثک عومجب ءاحنلأا هذـه یلا هجوت زیزعلا دـبع ریملأا نبا دوعـس نأ رماثلا دومح قفتنملا خیـش نم ربخلا درو ءانثلاا هذـه یف لئابقلا ضعب راظتنا یف ناک و لـیلق . عمج عم ةرودـلا لزنم یف لزن ۀـیدنهلا و ۀـهج یلإ اـشاب یلع هادـختک ریزولا هجو اذـل و دـیدعلا .

. هیفاوتلاهنم منغف ةدلبلا ، لهأ نم ۀطیح نود ۀصرفلا منتغاف ۀنیدملا یف لوخدلا نم نکمت و ءلابرک ، دوعـس أجاف ذإ ۀلاحلا هذـه یف مه امنیب و

: یلبنحلا رشب نبلا دجملا ) ناونع ) یف و یصحت . ۀعتمأ لا بهتنا و ةریثک ، لااومأ ضرأ دـصق و کلذ . ریغ و ۀـماهت ، و زاجحلا ، و بونجلا ، و اهیداب ، دـجن و رـضاح نم شویجلاب ... ۀنس 1216 ه - یف راس - ادوعـس نا »

قاوسلأا و یف اهلهأ بلاغ اولتق و ةونع ، اهولخد و اهناردج ، اوروست هموق . اهیلع دشحف ةدعقلا يذ یف نیـسحلا دلب لهأ لزان و ءلابرک ،یتلا ۀبیـصنلا اوذـخا و اهلوح . ام و ۀـبقلا ، یف ام اوذـخا و نیـسحلا . ربق یلع اـهیف - دـقتعا نم معزب ۀـعوضوملا ۀـبقلا اومدـه و تویبلا ،

عاونأ نم دلبلا یف اودجو ام عیمج اوذخأ و توقایلا . درمزلاب و ۀفوصرم تناک ربقلا و یلع اهوعضو 124 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

الإ اهیف اوثبلی مل و رـصحلا . هنع زجعی امم کلذ ریغ و ۀـنیمثلا ، فحاصملا ۀـضفلا و بهذـلا و شرفلا و ساـبللا و حلاـسلا و لاومـلأا و . لجر یفلأ وحن اهلهأ نم لتق و لاوملأا ، کلت عیمجب رهظلا برق اهنم اوجرخ و ةوحض ،

و مهـس ، لجارلل ۀـمینغ هشیج نیب اهیقاب مسق اهـسامخأ و لزع و مئانغلا ، عمجف ضیبلااب فورعملا ءاملا یلع اهنم لـحترا ادوعـس نا مث «. هنطو یلإ لافاق لحترا مث نامهس . سرافلل

لاملا نم عمج و امج ، اددـع لتقف ضر .. ) ) نیـسحلا نفدـم اهیف یتلا ةدـلبلا ؛ روس روست ءلابرک ضرأ حبـص دوعـسلا ...« : علاطم یف و . امل اعمج

...« دجن یلإ دوعلا نانع ینث مث قاقزلا ... یف یلتقلا مد يرجأ و یلإ اوبهذ و دـلبلا ، اوکرت مئاـنغلا یلع اولـصح نأ دـعب مهنکل و ماـقتنلاا ، دـصقب مهوحن هجوت اـشاب یلع یلا کـلذ ربـخ لـصو اـمل و

لوزعملا ةرـصبلا ملـستم ریزولا - رهـص کب - میلـس لصو ذئدنع و مایأ . ۀعـضب ۀلحلا یف فقوت دـصاقملا ، ضعبل اشابلا نا و رـضیخلأا . ... ءاحنلأا عیمج بقاری راص و ۀیدنهلا ، لزنف كانه نم كرحت و روکذملا ، لزنملا دروف ریهسأ ) لابوط نامثع ) ۀبحصب

.. لابرک یف نییلیقعلا و ع ) ) لفکلا يذ یف ۀلایخلا قرایب یقبأ ریزولا رمأ یلع ءانب و رهش . فصن نیرهـش و ۀیدنهلا یف اشاب یلع ثبل و زایتجلاا . بعص اقدنخ ۀلحلل ذختا و اعینم ، اروس ءلابرکل ینب و نییلیقعلا . نم رادقم عم لصوملا رکسع فجنلا یف یقبأ و

125 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 1218 ه

شیورد ۀفصب اهیلإ لصو ۀیعردلا ؛ یلا هجوتف دوعسلا ، زیزعلا دبع لتق یلع مزع نامثع ) لام ) یعدی لصلأا یناغفأ لجر دادغب یف ناک ..

ۀنس 1218 ه. بجر نم رخاولأا رشعلا یف لتقلا ناک و ءلابرک .. لهأ نم لتاقلا نإ لیق و

ۀنس 1222 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 63

بوص لک نم سانلا جضف فجنلا . و ءلابرک ، و ۀـلحلا ، لثم اهل ؛ ةرواجملا تابـصقلا يرقلاب و تثاع هلورلا .. ریفظلا و ءابرجلا و رئاشع ...

بوص و لک نم مهیلإ تهجوتف رئاشعلا مهب تملع ءلابرک ۀبـصق یف اوناـک نییناریـلاا نم رئاز فلأ نیعبرأ نا قفتا ءاـنثلأا هذـه یف و . جورخلل اقیرط راوزلا دجی ملف اهفارطأ نم ۀنیدملاب تطاحأ و مهب . ۀعیقولل مهجورخ رظتنت تراص

یلع ارارم رملأا اوضرع ةرـضحلا مادـخ نا و تاناخلا . ضعب اهتبحـص یف و هاشیلعحتف ) ) هاشلا مرح مهیف ناـک و نیروصحم ، راوزلا یقب . ریبدت يأ ذختی مل غصی و ملف اشاب ) دیعس ) ریزولا

ۀنس 1236 ه

ءاوهلا وأ اریلوق ) ) همساب عمسی مل ضرم رهظ ۀنسلا .. هذه لئاوأ یف 126 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

مایأ و ةرشع نیب حوارتت اددم نکاملأا هذه یف ثکم ءلابرک و ۀلحلا و یلإ ءاج مث ءابولا .. ) ) دنـس ب نبا هامـس ۀضیهلا .. وأ رفـصلأا ،. اموی نیرشع

ۀنس 1242 ه

ۀنس 1259 یفوت و یتشرلا ؛ مظاک دمحم دیسلا اهیمعز ۀمهب ناک ۀعیشلا نیب قارعلا یف ۀیخیشلا راشتنا و یئاسحلإا ) دمحأ خیشلا یفوت )ءلابرک . یف هبقع لازی ه و لا

صاخلا يراجاقلا هاش یلعحتف روصم ۀشیرب یه ۀنس 1242 ه و یفوتملا یئاسحلإا دمحأ خیشلا

ءلابرک ۀعقاو

ۀنس 1258 ه

کلذـب ملع اشاب و بیجن دـمحم درو امل و زلالا . اشاب اضر یلع دـهع رخآ یلإ اشاب ، دواد مایأ نم رمتـسا دـق ءلابرک یف بلغتلا ناـک ( ... مد ریدغ ) کلذ خیرات ءاج و اهیلع . یلوتسا ۀنس 1258 ه ۀجحلا يذ یف 11 و ةدلبلا . رصاحف ۀنس 1258 ه ةدعقلا يذ یف اشیج زهج

. مهؤاملع و دلبلا ، تاداس هیلإ جرخ و اهرصاح ، اشاب یلع مایأ یف و 127 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

، نارق فلأ نیعبـس هل اودا دـق و مهاردـلا ، همارم و مهنایـصعب ، یلابی ریزولا لا کلذ ناک و مهنع ، لـحتراف داریـلإا ، ةداـیزب هل اولفکت و . مهکرت یضرف و اشاب ، دواد یلإ هنودؤی امع نینثا ) لثملا )

ماع 1259 ه یفوتملا یتشرلا مظاک دیسلا دادغب یلإ ریـشبلا ءاج یحـضلأا دیع نم یناثلا یف یلاتلا ۀعمجلا موی اموی و نیرـشع ۀثلاث و اهرـصاح اشاب بیجن دـمحم ریزولا اذـه و

ۀهج نم عفادـملا ) ) باوطلأا یمری أدـب اشاب و دـمحم درک ماظنلا قیرف رکاسعلا رمأ یلوت دـق ناک و حـتفلا . ةروص انیبم ) ) ةونع اـهحتفب

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 64

مزهناف ۀملثلا . کلت نم رکـسعلا لخد و فجنلا ) باب ۀلحم نم ) دلبلا روس نم ۀملث ملث نا یلإ باوطلاا لباقی دحأ رقتـسی ملف ةدـحاو .. ۀیناطلـسلا رکاسعلا نوماری اوأدب سابعلا و ةرـضح تلخد دلبلا لهأ نم اهرثکأ ۀلیلق و ۀمذرـش و هنم . اوجرخ دـلبلا و رکـسع ۀـیزاطربلا

ءارقف دلبلا و ۀنکـس نم نیغابلا نم ةرـضحلا یف نیذلا رثکأ طقاستف قدانبلا ) ) کفتلاب تاعفد مهومر و مهمامأ ، ۀیماظنلا رکاسعلا فقوف ملاعلا دهتجملا یتشرلا مظاک دیسلا تیب یلإ سانلا رثکأ أجتلا و ناملأا ، يدانم يدان و تاعاس ، عبرأ رادقم دلبلا شیجلا بهن و سانلا ،

( یفشکلا ) ب هبهذم ؛ بقل ۀعیشلا و بهذم لوصلأ فلاخملا 128 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ءلاؤه نیقیرفلا نیب ناک و ۀیلوصلأا ، ۀعیشلا مه و ۀیرسلاابلا ) ) یمـسی ب مهنم مدقأ مه نیذلا ۀعیـشلا بهذم نا امک يرـس ) تشپ ) وأ. ةرهاظ ةدیدش ةوادع يرسلاابلا نسح دمحم خیشلا يدلقم نم مه نیذلا ۀعیشلا و مظاک ، دیسلا يدلقم

میهاربا دیـسلا اوکـسمأ اهحتف دعب نم و رفن . ۀئامـسمخ رادقم رکـسعلا نم و سفن . فلاآ ۀـعبرأ رادـقم ءلابرک ۀـیلاو نم لتق يذـلا و . دحاو مک دلبلا و رابک نم حلاص دیسلا دادغب و یلإ هب اوؤاج و ینارفعزلا ؛

و تام . قدلاب و ضرمت و دادغب ، یف لئلاق امایأ یقب ینارفعزلا نبا و زیلکنلاا . صولـصنوق هاجرت و كوکرک ، یلإ هوفن حـلاص دیـسلاف ..«. ادحاو ایلاو مهیلع لعج و اشاب ، بیجن دمحم ریزولا مهنع افع مهضعب

.. نیبلغتملا طلست ۀموکحلا و فعض اهمهأ نم اهلماوع و و ۀعقاولا ، صاخشأ ملعی اذه نم و ( .. اه ) رکذ ءاج و سرخلأا .. رافغلا دبع دیسلا ۀعقاولا هذه رکذ و

یلع انمآ ناک مهیلإ أجتلا نم لک و ۀیخیـشلا . تویب مرتحت تناک شویجلا نا نیب یناـمرکلا و ناـخ میرکل نیبلاـطلا ۀـیاده باـتک یف اـشابلا نا لوقی و ۀمحر . لاب اولتق دق دهاشملا یلإ اوأجتلا نیذلا نا عم یتشرلا مظاک دیـسلا باحـصأ نم دـحأ لتقی مل و هلام . هسفن و

. سدقملا ناکملا یف هداوجب لخد . مهرظن ۀهجول نییعت لیصفت و ۀیئاهبلا نم یلیبن ) ) فورعملا لیبن خیرات یف و

129 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . سئافن نم عماوجلا یف ام بلس صخش و فلاآ لتق 9 اهیف و ۀنس 1258 ه .. ۀجحلا يذ نم ۀفرع ۀلیل یف ترج اهنا نیب و

ۀیسور و نم یسایسلا لخدتلا نأ لاإ رأثلا ذخأ یلع مزع و قنح ، ملع املف هرابخإ ، هتلود لاجر أشی ملف اضیرم ناک هاش دمحم نا ءاج و . هأده ایناطیرب

. روکذملا خـیراتلا یف ترج ۀـعقاولا نا يدعـسلا دیـشر دـمحم فیلأت نیرهنلا نیب قارعلا و ةریزجلا و خـیرات یف نیعلا ةرق باتک یف و اولتق و ةاصعلا ، یلع اورـصتناف ۀینامثعلا ، ةرفظملا دونجلا مهیلع اشاب بیجن دمحم دادغب یلا لسرأف و نایـصعلاب ، ءلابرک لهأ رهاج لاق :

«. ۀنیکسلا نملأا و داع مهءاسؤر و اهل ضرعت دق ۀیرجقلا ۀلودلا تادازهش نم اتنب نا نیب لب نیلهلأا نم نایـصعلل اهبـسنی مل هنأ الإ اضیأ لیـصفت ءاج يواشلا خیرات یف و هذـه تذـختا ءلاؤه ، نایـصع یلع ءاضقلل ۀـلودلا ترطـضا ۀیـسایسلا تارباخملا ۀـجیتن یف و اهب . اولعف ام اولعف اهوفطتخا و و ةاـصعلا .دواد مایا ناک هرکذ ام نأ لاحلا و مهبرض .. مث نم و اوبأف . ۀیناطلـسلا ةدارلال اذیفنت ءایقـشلاا اوملـسی نا یلاولا مهرذنا ۀلیـسو ۀثداحلا

. اشاب. اشاب دواد مایا ۀعقاولا لیصافت هیف اورکذ لابرک لهلأ باتک يدنع و

يا ) وه ۀنس 1242 و مرحملا یلإ ماد ۀنس 1241 ه و نایصعلا أدبم ناک و 130 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

( .. ناشطعلا لوتقملا دلب ۀعقاو یف ناوخلاا ۀهزن ) یمسملا باتکلا )

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 65

ۀنس 1259 ه

لآ و بلاطملا .. حرـش یف ۀعـسوم ۀیخیـشلا دئاقع یه ۀیفـشکلا ؛ دـئاقع و ۀنـس 1259 ه . ۀجحلا يذ یف 9 یتشرلا مظاـک دیـسلا یفوت .. مظاک دیسلا ۀیرذ نم مه و ءلابرک . یف نوفورعم یتشرلا

ۀنس 1260 ه

دادغب یف مهمدـقم ناک ۀنـسلا هذـه یف و ۀنـس 1260 .. یلولأا يدامج خـیراتب 5 ناریا یف يزاریـشلا ) دـمحم یلع ) بابلا روهظ ناـک .. هولبقی مل اهءاملع فجنلا و ءلابرک و لها نأب لوبنتسا یلا هربخلاب بیجن ) دمحم ) ریزولا بتک یمجعلا .. لبش نب دمحم

ۀنس 1262 ه

ۀنسلا . هذه یف ءابولا یف یفوت ءلابرک . یف ینیوزقلا میهاربا دیسلا ۀملاعلا 131 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 1268 ه

. ۀلحلا و فجنلا ) ) دهشملا و لابرک ) ) نیسحلاب راعسلاا تلغ

ۀنس 1274 ه

ۀیتارفلا .. ءاحنا نم اهرواج ام ءلابرک و فجنلا و ۀلحلا و نم ۀیدنجلا ذخأ یف اشاب ) رمع مرکلأا رادرسلا ریزولا یلاولا ؛ ) رمتسا. ۀیلدبلاب مهنم ذخأ و اسفن ، نیسمخ لعج ءلابرک ) ) نیسحلا لها یلع و *

ماظن . رخآ ءلابرک و نم دحاو دلبلا ؛ لهأ نم نینثا اولتق ةدساف و تاکرحب اوکرحت مث . مهنع لادب اسفن نیثلاث اوکسم و ۀعاطلا ، هجو اونابأ ءلابرک لهأ ۀلحلا و لهأب لعف ام فجنلا لهأ نیاع املف *

ۀنس 1278 ه

امل ءلابرک ۀیـضق یف کلذ لبق ءاج دق ناک ریبکلا .) اشاب قمان ) اندنع ب فرعی و ۀـیناثلا .. ةرملل دادـغب بصنم اشاب ) قمان دـمحم ) لاناهحتف نأ

132 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم .. . اشاب بیجن

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 66

ۀنس 1286 ه

اشاب .. تحدم مایأ ءلابرک .. ) ءاول ) یف تلایکشت رهظت مل ، هتلکاش یلع نمم نیفظوملا ضعب اذـک ایـشترم و ةرادلإا ءیـس ناک اشاب لیعامـسا ءـلابرک فرـصتم نا اـشاب ) تحدـم ) یلاولا ملع *

بصن و ۀمکاحملل ، هذخأب رمأ و لاحلا . یف هلزعف فرـصتملا ، یلإ يزع دق ناک ام هل تبثف قیقحتلا يرجأ و ءلابرک ، یلإ هسفنب بهذف اقباس . لیدنتسوک ماقمئاق يدنفأ ظفاح هناکم

اهیف و ةدـیدج ۀـلحم لیکـشت موزلب رمأف اهیف ، دوجوملا ماحزلل ارظن ۀقیـض ةریغـص و ةدـلبلا هذـه نأ يأر كانه - هتمهم - ءانثأ یف و * و ءانب . يأ وأ اناکد وأ اراد ینبی نأ دارأ نم لکل نیلهلأا یلإ تاصرعلا عابت نأ یلع بولطملا هجولاب اهبیترت و کلذـب ، ۀـطراخ میظنت موـیلا ب فرعت و ةدـیدجلا ، ۀـلحملاب امیدـق ۀـفورعملا یه ۀـلحملا هذـه و اـهقرط .. مـیظنت لـیبس یف ۀلـصحتسملا غلاـبملا فرــصت نا

ۀتس . وأ مایأ ۀسمخ ءلابرک یف ماقأ دق ناک و اهب .. لمعلا رخؤی مل و ۀمهملا ، هذه یلا یلاولا تفتلا ۀیسابعلا .) )133 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ءارملأا ریمأ يأ ناریمریم ۀبتر حنم و اشاب ، ظفاح ءلابرک فرصتم هناکم بصن و ةرصبلا ... نم قئاف نامیلس ذاتسلاا لزع

ۀنس 1287 ه

. ءارماس ءلابرک و فجنلا و یف تابتعلا هاش ) نیدلا رصان ) راز

ۀنس 1301 ه

. ءلابرک ۀلحلا و ءاحنأ یف سردملا ) لآ اشاب نیدلا یقت ) یلاولا لوجت

ۀنس 1302 ه

. ءلابرک ۀلحلا - ةداج یف عقاولا ریبکلا يدوعسملا رهن یلع ةرطنق تینب ۀیمهأ . اهل و

ۀفرعمب ۀنازخلا تادوجوم اوررح و فاوشلا ) لآ رهـص ) فاوشلا قئاف نامیلـس هعم و رداقلا ، دبع فاقولأا بساحم ءلابرک یلإ بهذ * . ةریل فلأ یلع 22 فونی غلبمب تنمخ ۀیاغلل ۀسیفن ءایشأ تدجوف ةرادلاا . سلجم

یلع ۀیفوک هتباتک ضر ) ) نیدباعلا نیز طخب فیرش فحصم دجوی و 134 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

و هتاحفص . یلع للخ یتأی لائل لازغ قر هقاروأ نیب و ریبکلا ، عطقلاب همرت ساطرق یلع ضیبأ شقنب بهذم رخآ فحصم و لازغ ، قر . ةریل فلأ وحن يواست امهتمیق نإ لاقی ۀیاغلل ، ناتسیفن امه

ع) ) داجسلا بلاط یبا نب یلع نبا نیسحلا نب یلع ماملإل هطخ بوسنملا فحصملا ۀمیقب جات ةریل و ( 2500 ) ۀمیقب اناک و دیجملا . دبع ناطلسلا امهادهأ بهذلا ؛ نم نلاومعم ناریبک نانادعمـش ۀنازخلا یف ام ۀلمج نم و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 67

. شرق فلأ نیعبرأ . بهذ ؤلؤلب و ۀنیزم ۀیاغلل ۀسیفن ةداجس تدجو و

سابعلا دهـشم یف یتلا سئافنلا ریرحتب رـشوب مث نداسلا ، همتخ ارتفد بساحملا ذـختا سئاـفنلا رئاـس تاـقلعملا و شیتفت ماـتخ دـنع و سابعلا . رادیلک اهرتفد متخ تنودف و ةریثک یه و ۀسیفن . ۀمهم و ءایشأ تدجوف ضر ) )

135 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . اهتیمهلأ ءاضق یلإ اهبلق اروصتم ناک و اثافش ، و ۀیلاحرلا ، بیسملا و ءاضقلا زکرم یحاون و ۀیدنهلا ، فجنلا و هتیضقأ ءلابرک و ءاول

ۀنس 1304 ه

( رمش لبج ) لبجلا ءلابرک - قیرط نم ۀنسلا هذه یف جحلا ) ) يرج

ۀنس 1309 ه

. راعشلأا تلیق و ءلابرک . دادغب و یف مرحملا تیبلا ةوسک و ص ) ) لوسرلا تارعشب لافتحلاا يرجأ

ۀنس 1324 ه

فرـصتملا لیکو يواهزلا یـضیف دمحم ذاتـسلاا نبا اشاب دیـشر هجو امنیح ءلابرک ۀکرح هلزع ببـس ناک و کب ) دیجم یلاولا لزع ). موسرلا ذخأ ببسب دنجلا نیب مجعلا و نیب لاتق عقوف

ۀنس 1325 ه

يذلا رملأا نییناریلإا نم اصخش نیعبرأ لتق ءلابرک یف ثدح ناک 136 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. شرق فلأ نیثلاث بتارب اهدروف دادغب ) یلا کب و مزاح رکب وبا ) یلإ ۀیلاولا بصنم هیجوت یلإ اعد

ۀنس 1326 ه

ۀنس 1326 ه. ةدعقلا يذ یف 23 باونلا ) ) نیثوعبملا سلجم حتتفا ظفاحلا . يدهملا دبع جاحلا ءلابرک نع اهیف بختنا و یلولأا . ةرودلا یه هذه و

ۀنس 1334 یفوتملا ظفاحلا يدهملا دبع رعاشلا یسایسلا و میعزلا

ۀنس 1327 ه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 68

ۀنس رخلآا عیبر تبـسلا 23 راهن یناتـسغادلا اشاب لضاف دمحم لولأا قیرفلا یلإ ۀلاکولاب ۀیلاولا لامعأ لانم ) نیدـلا مجن ) یلاولا عدوأ هنم . یف 25 نینثلاا موی داع ةرایزلل و ءلابرک یلإ مویلا کلذ یف هجوت قباسلا یلاولا نا مث 1327 ه ..

137 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 1329 ه

. ءلابرک یلإ کب .. ) لامج ) یلاولا بهذ

ۀنس 1330 ه

: ءلابرک نع ۀیناثلا .. ) ةرملل ) نیثوعبملا. يرتفدلا یحبص دومحم یلاعم دلاو يدادغبلا ، يرتفدلا داؤف - 1

. ۀیدادغبلا روهزلا ةدیرج یف یکرتلا مسقلا ریرحت سیئر يدادغبلا کب يرون - 2

ۀنس 1334 ه

.. رخلآا عیبر یف ءلابرک .. یف یئلابرکلا ظفاح لآ يدهملا دبع یفوت مایقلا ۀمدقم یف و ةأرج ، ۀطلس و اذ ناک و هیف . ۀباتکلا ةءارقلا و نسحأف ادیج یسنرفلاا ناسللا ملعت ایکذ قبسلأا ، ءلابرک ثوعبم ناک و

یف ۀنتفلا تنکـس ۀیلاولا و ةرهاظمب اهیلإ اودـیعا یتح مهتناها مهلاومأ و بهن دـعب اهنم مهجارخا ءلابرک و یف ۀـموکحلا يرومأم یلع یلولأا . ۀماعلا برحلا ءانثأ

138 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ایفارغجلا یف ءلابرک

یلایللا ریمس باتک

. هسوش قیرط دادغب نیب اهنیب و و راد ، فلاآ ۀتس وحن یلع يوتحت و ۀیدابلا . ۀفاح یلع ۀنیدم یه و لابرک ؛ ۀنیدم اهلهأ و بدح . لک نم ۀعیشلا ، امیس راوزلا ؛ همؤت هیلإ . بسنی عیدب ماقم اهب و ةرجهلل . ۀنس 60 هنع ) هللا یضر ) نیسحلا دهشتسا اهیف ؛ و

. صخش فلأ رشع ۀسمخ . رذنملا نب نامعنلا اهانب ةرساکلأا ، ایاقب نم ۀنیتم ۀعلق اهنم ۀبرقم یلع و

. تاوضق عبرأ اهل و

ۀینامثعلا ۀکلمملا ۀیفارغج یف ۀیهشلا رامثلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 69

نب یلع نب نیسحلا لتقم اهنأب ترهتشا ۀمـسن . 65 اهناکم 000 ، دادغب یبرغ بونج یلإ ةدلب یه و نیـسحلا ، دهـشم یمـست و ءلابرک ؛. بلاط یبأ

139 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم و لا نوریثک ؛ همؤی نیسحلل رازم هلخاد یف ناقتلاا ، ۀیاغ یلع عماج اهیف و ۀعیـشلا ، دنع ۀسدقملا نکاملأا نم دعت کلذل و هماقم . اهیف و

. مرحم رهش یف امیس

ۀیوناثلا قارعلا ۀیفارغج

لصتت اهنأ ریغ ۀیدنهلا ؛ طش نع ةدیعب فجنلاک - یه - و ۀیدابلا . فرط یف عقت و اهمساب . یمـسملا ءاوللا زکرم ءلابرک ؛ ۀبـصق ءلابرک ؛یلع یه - و ۀبـصقلاب ، نیتاسبلا طـیحت و مهنیتاـسب . مهعرازم و یقـس و برـشلل ، هئاـم نم نولهـلأا دیفتـسی يذـلا ۀینیـسحلا لودـجب هب

. ۀینیسحلا لودج بناوج یلع ةرشتنم بلاغلا -بوص بدح و لک نم راوزلا اهمؤیف ۀـینیدلا . ةروطخلا ثیح نم ۀـیناثلا ۀـجردلا یف یه و سابعلا . هیخا و نیـسح ، ماملاا دـقرم اهیف ، و

. اهیف نیدلا لاجر ملاعلأا و ءاملعلا میقی و امهب . كربتلا و هیخأ ، ماملاا و يدقرم ةرایزل . تاقرطلا عراوشلا و قیض وه و نکاسملا ، رودلاب و امهنم میدقلا مسقلا محدزی نیمسق ؛ نم ۀنیدملا فلأتت و

. ۀیزاوتم ۀعساو عراوش وذف اشاب - تحدم دهع یف طخ دق و ثیدحلا - مسقلا امأ ریرحلا . جسن و ساحنلا ، زنربلا و یناوأ عنصب ءلابرک ترهتشا و

140 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

تلاحرلا یف ءلابرک

تارایزلا ۀفرعم یلإ تاراشلاا باتک

هدنع و ۀنیدملاب . دلو ۀنـس ، نوسمخ تس و هرمع رـصمب ؛ هسأر و ضر - بلاط - یبأ نب یلع نب نیـسحلا ماملإا دـسج اهب ۀـیرق لابرک ؛: لثم هعم ؛ كانه - اولتق - هلهأ نم ۀعامج

دبع و رفعج ، و نامثع ، و ربکلأا ، سابعلا و هضر ،) ) بلاط یبأ نب یلع نب رکب یبأ و هضر ) ) بلاـط یبأ نب یلع نب نسحلا نب مساـقلا نم ۀـعامج كانه و مهـضر .) ) رفعج نبا هللا دـبع نب دـمحم و لیقع ، نب ملـسم نب هللا دـبع و ربکـلأا ، یلع و رغـصلأا ، دـمحم و هللا ،

(. مهضر ) فارشلأا

ۀطوطب نبا ۀلحر

. ۀیناث ةرم اهرکذل ۀجاح لاف ءزجلا اذه نم ۀیبرغلا ، عجارملا مسق یف اهرکذ درو دق و 141 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

سینلأا بیدلأا ۀینم سیلجلا و ۀهزن

یلع انلکوت لسرملا ؛ یبنلا ةرجه نم نیثلاث ، دـحأ و ۀـئام و فلأ و ماع لولأا عیبر عبار حارـشنلاا ، اـنهلا و هجو نع حابـصلا رفـسأ اـمل

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 70

ءادهـشلا نم هعم نـم و یلع - نـب نیـسحلا ـلابرکب ، نوفدـملا یلتبملا ، دیهـشلا ةراـیز نیدـصاق یلع ، دهـشم نـم اـنلحر و یلعلا ، برلا (. نیعمجأ مهیلع هللا ناوضر ) نیرباصلا

انغلب انرزف و ملاسلا ) هیلع ) لفکلا يذ یبنلا ربقب انقیرط یف انررم و ریخلأا ، ناخلا هل لاقی عضوم یلع انیتأ روکذملا ؛ رهشلا سماخ یفف . مارملا

رئاس و هینب ، همأ و و هیبأ ، هدج و یلع و هیخأ ، یلع و هیلع ، هللا ملاـس ) رهاطلا نیـسحلا دهـشم رئاحلا ، ضرأ انلخد رهـشلا ، سداس یف و : هیبحم هیلاوم و

لاب برک و لک نم ۀسورحملابرکب تضم مایا هلل لاملا لک نم قلخلا ریخ لسن ولاعلا يذ نیسحلا رهطلا دهشمب

لامؤم هل تنک ام تلن ولاضفت هدوجب ینفحف کش و لا ... لاب اروبجم دوعیلاولا هیف و قدصلاب هراز نم

نسحلا نبا لیصلأا رحلا دمحمنسحلا لعفلا وذ لاق دق امل عمساف هزیج ۀلیلج و ةدیفمهزیجر یف دلوملا خرأ دق 142 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یلجلا حبصلاک لوقلا عیدب امظنیلع نب نیسحلا رکذ یف لاقف ۀلجأ ةداق ةاقث لجنهلحرلا ماملاا وه فیک لا و و

بیطلا نبا بیطلا نبا بیطلابهذملا یفطصملا و عرش مداخ مرإ یصقأ یلإ مورلا ماشلا و ومجعلا راس و برعلا یف هرکذ نم

فاطللاا ناسحلاا و ربلا و وفافعلا عم يوقتلا لضفلاب و ۀملأا عیمجل همعتۀمحرلا و دابعلا بر نم هیلع

دیجملا : لضافلا وه و لاق - دق دیفملا هلوق اذهف عمساف ؛ثلاثلا ماملإا خیرات یمظنثداوحلا ۀلوص تیقو عمسا «و

یلعلا ردقلا ددؤسلا و دجملا و يذیلع نب نیسحلل ءادفلا یحور تضقنا سمخل نابعش رهش یفتضم عبرأ ماع یف هدلوم

ادلوملا ناک عباسلا لب لیقادلو : دق يدیس سیمخلا موی لولأا عیبر نم موی رخآلقعاف ثلاث ماع یف لیق : و

طق میرک هلثم کی ملطبسلا وه هللا و دبعب ینکی باسحلأا مرکأ نم هبسحباسنلأا فرشأ نم هبسن بجع دجم لضف نم هلایفیبنلا ۀماملإاب هیلع صن

هونب هدعب كاذ لان وهوخأ هوب و هدعب و هدابعلا یف ملحلا و لضفلا و وةداهزلا ملعلا و یف يرولا ریخ 143 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اغلبلا ماقم هب طحی مل اماغلب دق هدوجو همرک ماعطلا یف مائللا ةذل وماعطلاا یف مارکلا ةذل و

هحاصفلا لامکلا و دجملا و وۀحامسلا دوجلا و یف يرولا قاف اوردا هودقناف و عست لیق ورشع لیق تس و هدلاوأ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 71

رغصلأا نیسحلا نب یلع مثربکلأا نیسحلا نب یلع مهنم ؛كرشملاب هنید یف نکی مل وکلملا يرسک تنب نبا لولأاف

یفقثلا ینعأ ةرم یبأ تنبفرعاف ةاتفلا یلیل نم یناثلا و ۀعامجلا ام لقن یلع تناکۀعاضق نم ملأا رفعج و و

یهلالاک نکت رکف لا ظفحافهللا و دبعل تخأ ۀنیکس هیبلکلا یتفلا سیقلا ءيرما تنبهیبلأا ةرحلا بابرلا نم

یمیتلا ریهشلا ۀحلطل تنبموقلا یف اهمأ مطاف و و دعسلأا وه طسولأا و یلعدمحم مهتوخا نم لیق و

رکذی نیسحلا تنب بنیز ورهشلأا نیدباعلا نیز كاذ و اربق دق اهب ادیهش و یضمارهتشا ءلابرکب هلتق و یهلالا ثیبخلا دایز نباهللا دیبع دیزی و رمأ

دعس نع مهسحنب اوضوعتدعس نبا نانس و هلتاق 144 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لابرک ءادهش عم هلتقبلابلا لح اهب نوتس يدحا و

سوب نملاخ ام تبس موی یفسوحنملا مرحملا رشاع یف هعقبلا کلتب هب لابلا لحهعمجلا لیق نینثلاا و موی وا

هنفدم لح یضم و اهدعب وهنس نوسمخ عبس و هرمع و همامأ یضم ذإ هیخأ دعبۀماملااب صتخا نینس رشع

امرک هلضف و نم هداز واملس مث هللا هیلع یلص همامأ یضم نمل یتأ امکهماملااب ءاج هیف صنلا و

خلا دحاج .. لک لیو هیخأ ، نم ودلاولا هدجو و هبر نم . لاقی ملعی ام لک ام و لاحل ، هتدصق ینإف هراشا ؛ فیرشلا هبانج نم یل حلا و ةرایزلاب ، هلل - دمحلا و تفرشتف - لاق : مث

بلاط یبأ نب یلع نب سابعلا دیهـشلا يدیـس ةراـیز و ربکـلأا ، دیهـشلا نیـسحلا اـنلاوم نبا رغـصلأا ، یلع دیهـشلا ةراـیزب ینیع ترق و (. نیعمجأ مهیلع یلاعت هللا ناوضر )

جارخ يواسی ام ۀنیمثلا ، رهاوجلا عاونأ نم و نیعلا . تهبی ام نیعلا ، عصرملا و قرولا نم لیدانق ۀلمج هیف نیسحلا ؛ يدیس حیرـض امأ و . مجعلا كولم نم کلذ بلغأ و ۀنیدم .

نینم هنزو غلبی رمحلأا ، بهذلا نم لیدنق فیرشلا ؛ هسأر یلع و 145 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. رثکأ لب . بیبل میکح ۀعنص بیجع ، اهؤانب و كلافلأاب . ۀلصتم كامسلا ، ۀعیفر ۀبق هیلع تدقع دق و

نم للاز بذع اهؤام و تاقساب ، اهلیخن ۀنجلا . ضایر نم اهنأک ۀنج هراکملا لک نم ةدلب نیسحلا ؛ يلاوم دهشمب نیرهـش ، تمقأ دق و . تارفلا طش

. هرشبتسم ۀکحاض اهناطق هوجو و هرفسم ، اهراونأ و هردبم ، اهرامقأ و نمحرلا حبـست اهرایطأ و ناوللأا . ۀـفلتخم اههکاوف و هعوضوم ، باوکأ و ۀـعوفرم ، ررـس اهیف ۀعونـصم ؛ نانجلا نم فرغک اهروصق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 72

. روفاکلاک هنول کسملاک و اهبارت فرع و روهزلا ، دورولا و راونأب ۀقرشم اهنیتاسب و ناصغلأا . یلع ، لضاف ملاع و لیمج ، قلخ قلخ و بحاص سیئر و لیلج ، زیزع ریغ مهیف - قلت - مل لثامم ؛ مهرـصع یف مهل سیل لثامأ ؛ مارک اهلهأ و

. بیصن رفوأب مهرب مهرب و نم هنولصی و بیرغلا ، نوبحی لداع . دجام و 146 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: ةدایز فصأ و ام قوف مهناف ةداعلا ، قرخ هللف رارشلأا ؛ ءلاخبلا نم مهنأب راهزلأا ؛ قشن یف سایا نبا لوق یلإ تفتلت و لا راسیأ ءانبأ ۀمرکم ساوسمرک ووذ راسیأ نونیل نونیه

رابخأ بیط مهنم كردأ دهجلا یفاوربخ نا هوطعی و قحلا اولأسی نا راثکاب اورام نإ نورامی واوقطن لا نا ءاشحفلا نع نوقطنی لا

راع يزخ و لا انث دعی وادلتم لا دجملا دعی مهنم مهیف و يراسلا اهب يرسی یتلا موجنلا لثممهدیس تیقلا لقت مهنم قلت نم

لماـح » ینعی رادـیلکلا ؛ نیـسح دیـسلا اـنلاوم حاـضولا ، رخفلا خذاـبلا و فرـشلا يذ مخفملا ، میظعلا و مـظعملا ، سیئرلاـب تـعمتجا و «. حاتفملا

ربحلا ۀـملاعلا ، ملاعلاب و اـضقلا .) ثداوح نم یلاـعت هللا هاـمح ) یـضترم دیـسلا اـنلاوم میظعلا ؛ لـیبنلا میرکلا ، بیجنلا مهـشلا هیخأـب و عاجـشلا رفظملا ، ریملأا نیب ینیب و عمجف نسحلا . وبأ لاملا لضافلا انلاوم نسحلا ، رکذلا لیمجلا و فصولا يذ هماهفلا ، ۀلحرلا ریرحنلا

ناطلس مرح یـشاب یـساغا کشیا کیب یلغوا نیـسح ریملأا مرکلا ؛ ندعم ناسحلاا و رحب مشمـشغلا ، دسلأا مطمطغلا ، رحبلا رفنـضغلا ،ۀعوسوم ملاظلا . حـیباصم يدـهلا و ملاعأ ۀـمئلأا ةرایزل قارعلا یلإ ریـسی نأ ماـعلا ، کـلذ یف ناطلـسلا نم نذأتـسا دـق ناـک و مجعلا .

ص146 ج8 ؛ ۀسدقملا ؛ تابتعلا 147 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

کلذ یلع راشأف ناطلـسلا ، میرح باوبأ یلع باجحلا سیئرل باطخ وه يذـلا باطخلا اذـه و ناهفـصأ . ءارما رباکأ نم ریملأا اذـه و ینغت و حابصلا ، رغث مسبت املف ناطلسلا نیسح هاشلاب ینعمجی یکل ناهفـصا ؛ ۀنطلـسلا راد یلإ هتبحـص ریـسملاب ناعملا ، روصنملا ریملأا

دهـشم لابرک نم انلحر لمکملا ، یبنلا ةرجه نم نیثلاث دحأ و ۀئام و فلأ و ماع لولأا ، دامج عبار نع حاص ، ناصغلأا و یلع يرمقلا . دادغب ۀفلاخلا راد یلإ دابعلا ، نیز نیسحلا

يدادغبلا ءیشنملا ۀلحر

: لابرک

(. ملاسلا هیلع ) نیسحلا ۀضور كانه و تیب . فلاآ ۀسمخ وحن اهیف و لابرک . ۀبصق دادغب يرق نم ۀعبرأ دادغب نع دعبی یناثلا و ۀیهکلا .) ناخ ) نیخـسرف دعبب و تاناخ ، ۀسمخ تینب دق قیرطلا یف و اخـسرف . لابرک 15 یلإ دادغب نم و ةرـشع و یچقارزملا . ناخ خـسارف ۀـینامث دـعبب و فصنلا . ناخ وأ ریبلا ، ناخ دادـغب نع خـسارف ۀتـس دـعبی و داز .) ناخ ) وه و خـسارف ،ۀفاسمب لابرک یلإ راسیف تارفلا ، یلع دودـمم رـسج ربعی هنم و تیب - ۀـئامعبرأ وحن كانه و تارفلا - نم بناج یلع بیـسملا خـسارف

. خسارف ۀسمخ 148 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 73

: ۀینیسحلا رهن

(. ۀینیسحلا رهن ) هل لاقی لابرک ؛ یلإ بهذی رهن قتشی تارفلا نم و . ةدوجلاب روهشم اهرمت نیتاسب ، خسارف ۀعبرأ ۀفاسمل و لابرک ، یف و

مازع باهولا دبع تلاحر

نیجراخ ۀـلجد انربع فراعملا - ةرازوب شتفملا یماس زیزع دیـسلا بیجنلا خلأا انعم و ءلابرک - یلإ رفـسلل زهجتن ءاـثلاثلا موی انحبـصأ لایلق انلم مث ۀیردنکسلا ، یمست يرخأ مث ۀیدومحملا اهمسا ۀیرقب انررمف بونجلا ؛ یلإ انرـس و حابـصلا - نم رـشع ۀعاسلا و دادغب - نم

. ةرشع اتنثا ۀعاسلا و تارفلا - ءیطاش یلع بیسملا انغلب یتح برغلا یلإ تارفلا یلع رطانق ۀـیدنهلا ؛) ةدـس ) یمـست یتلا رطانقلا ، ثیح ۀـیدنهلا ، یلإ انعم اوراسف میلعتلا لاجر نم اهب نم اـنلباق بیـسملا ، یف و

ۀـلجد و نم ۀـجاحلا عـضاوم یف اـهلاثمأ ماـقت نیح هاـفرلا بصخلا و نم قارعلا هغلبی اـمب ةدـهاش یه و يرلل . اـهریفوت هاـیملا و سبحل . تارفلا

. ءلابرک رهن امهادحإ برغلا یف ناتنثا و ۀلحلا ، رهن امهادحإ برغلا یف ناتنثا ۀمیظع ، بعش عبرأ تارفلا نم بعشتی كانهف . ۀعاس فصن دعب انتیاغ غلبن نأ نیلمؤم ةدحاو - ۀعاسلا و یبرغلا - لامـشلا وحن انهجتاف ءلابرک . نیمیم ۀـیدنهلا ةرطنق یلع تارفلا انربع

! لاملآا نود لاحولأا لوحت دق و 149 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀعاسلا و ءلابرک - قئادـح اذإف دـعب ؛ نم قیرطلا انل ماقتـسا مث يرخأ ، دـعب ةرم تارایـسلا ضعب هیف تمطتراف لاحو ، قیرطلا ضعب ناک ، ۀطـسوتملا ۀسردملا یلإ انرـسف دلبلا . انلخد یتح ۀعاس ، فصن تارایـسلا اهیلع ترم ةریثک راجـشأ لیخن و ءلابرک یف و عبر - ناتنثا و

. مارکلإا ةوافحلا و لئاسو لک نیدعم نیرظتنم اهیملعم اهریدم و انیفلأ ثیح دجسم قسن یلع امیظع ادجسم انیأرف امهنع ) هللا یضر - ) یلع نب نیـسحلا حیرـض هب يذلا كرابملا - دجـسملا انممی مث لایلق انحرتسا

. هتنیز هئانب و یف ۀیمظاکلا هیلع ربنم مهمامأ و ۀنوزوم ، ةدحوم تاقد مهرودـص نوقدـی افوفـص اوفقو دـق ۀـعامج راسیلا یلإ اذإف ۀعـساو ؛ ۀـحاس یلإ بابلا انجل و

کلذ و رخآ . ثدحم یلإ تاعمتسم نیحلا دعب نیحلا یف نلولوی تاسلاج ءاسنلا نم ۀعامج انرصبأ نیمیلا یلإ و مهیلع . ملکتی بیطخ حیرـضلا انرزف نیعادـلا . نیئراقلاب و يودـی وه اذإف دجـسملا انلخد دـق و بلاط . یبا نب یلع ماملإا لتقم يرکذ مایأ نم ناک مویلا نأ

. هئاور هتیلح و هتنیز و نم راصبلأا ذخأی ام و ناکملا ، لامج یف انراصبأ حرسن نأ فقوملا للاج انعنم و كرابملا ،نم ۀکبـشب یطغم ناکم یلإ تاـجرد رـشع وحن هیف طـبهی بادرـس هیف و یلع . نب ساـبعلا حیرـض هیف رخآ دجـسم دجـسملا بناـجب و

دیدحلا150 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلوم اهنإ لاقی ۀـیواز كانه و ءلابرک ، ۀـعجاف یف لـتق اـمنیح هیف لاـس هنع ) هللا یـضر ) نیـسحلا مد نإ نولوقی و حـبذملا ،» » هنومـسی. میرم نبا یسیع حیسملا

نیدلا . رفظم هدجو یلع ، دمحم هوبأ و دمحأ ، مهرخآ نییراجاقلا ، كولم نم اهیف نفد دجسملا ، نم ۀیحان یف ةرجح كانه مث 151 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀلدلأا یف ءلابرک

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 74

1936 ۀنسل 1935 - ۀیقارعلا ۀکلمملا لیلد

ءاول رطقلا ، اذـه خـیرات یف ثداوحلا ماظع و روملأا ، لئلاجب لفاحلا ءاضولا اـهخیراتب و اهتیـسدقب ، زاـتمت یتلا ۀـیقارعلا ۀـیوللأا نیب نم .. ءلابرک

لبنلا و یلجت امک تازجعملا لئاضفلا و اهیف تلجت ءاوللا ؛ اذه عوبر یف اهاحر تراد ةریطخ كراعم نع ۀیخیراتلا رافسلأا انتربخأ دقف مل ضاقنلأا و ریغ اهنم قبی مل هئاجرأ یف تئـشنأ ۀـعینم نوصح و ةریبک ، ندـم نع اضیأ - انتربخأ - و ۀـسدقملا . ءيدابملا یلع تاـبثلا

... ریسیلا رزنلا الإ اهخیرات نع فرعی لبق مسلاا اذهب تفرع ةدلب یه و ثیدحلا . خیراتلا و میدقلا ، خیراتلا خیراتلا ؛ یف ةروهـشملا ءلابرک ۀـنیدم مویلا - ءلابرک - ءاول ةدـعاق

قوثوم ۀیفاو و ۀیخیرات عبانم دوجو مدعل بیقنتلا ؛ ءاصقتسلاا و بعاتم نم اریثک فلکی اهمدق نع ثحبلا ءافیتسا و دیعب . نمزب ملاـسلاا نوکرلا حصی اهتحصب ،

152 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم اهیلإ ...

نم روجید یف طبختی هلعجیف خرؤملا ، ییعی یظفللا لیلحتلا قیرط نع اهخیرات ۀفرعم یلإ لصوتلا و لابرک ، مدـق یف ثحبلا ۀـلاطا نا و ام ۀـقرفتملا بئارخلا لولطلا و کلت یف ناک امبر و ۀـینیقی . ۀـجیتن یلإ اهب لصی دـق لا و ۀـیخیراتلا . ۀـینیدلا و تلاامتحلاا تاـمهوتلا و

. لبقتسملا یف نکل و ضماغلا ، میدقلا لابرک خیرات نع انل فشکی : هلوق کلذ دعب لیلدلا یف ءاج مث

تارفلا يرجم یف لیدبتلا رییغتلا و نم ریثک لصح دق و میدقلا . خیراتلا رافـسأ اهل اهظفحت ۀیخیرات ۀمیق نم ضرلأا هذهل ام مظعم اذه . هارق هندمل و همیسقت و

فرعت مئلاع اهل یتلا تایرفحلا راثلآا و عبتتب مهدعب ءاج نم و نویلبابلا ، اهأشنأ یتلا ةروهـشملا ندملا عقاوم نییعت طبـض نکمی دـق و . لیوط تقو ریبک و دوهجم یلإ جاتحی کلذ نکل و ۀنیرقلاب ،

153 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ثیدحلا خیراتلا یف ءلابرک

. ۀتباث ۀیدیدح ۀکس اهب اهطبرت و لایم ، دادغب 74 نع دعبتف مویلا - لابرک - امأ راجشأ یلع ۀیوتحملا نیتاسبلا اهفحت و فراولا ، لیخنلا رجش اهب طیحی يرسیلا ۀینیـسحلا ) ) ۀعرت ۀفـض یلع ۀسلاج ۀعـساو ۀنیدم یه و

، ۀعساو تاداج تاذ کلذ - یلا یه - و فونصلا . ۀفلتخملا ۀقسابلا هکاوفلا . ةریثک ضایغ ضایر و و ةرماع ، نابم و ۀمظتنم ، قاوسا و ۀمخف ، تاسسؤم و

مدقلا و یف ۀقیرعلا لابرک ضاقنأ یلع میقأ يذلا وه و ۀـمیدقلا ) لابرک ) لولأا یمـسی نیمـسق . یلإ نارمعلا - ثیح نم لابرک - مسقت و ماع 1285 ه یف اشاب تحدم ریبکلا حلـصملا ۀیلاو دـهع یف ططخ يذـلا وه و ةدـیدجلا ) لابرک ) یناثلا یعدـی و خـیراتلا ، یف ةریهـشلا

(. (1867 م. میدقلا زارطلا نع فلتخی زارط یلع ةرجهلل - ماع 1300 دعب ینب - و

. ناردجلا سسأ لکأتف هایملا ، اهیف زنت ۀخبس ضرأ یلع میقأ ثیح فسلأا - عم همظعم - مدهت هنا لاا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 75

154 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ، هوجولا رفـص نیلهلأا لعجت ۀـنیدملا ، هذـه یف ۀـنمزم ضارمأ دوجو ۀـلع وه ریبک عقنتـسم مویلا - یلإ لابرکب - طـیحی ببـسلا ؛ اذـهل و

. ۀفلتخملا ضارملأل نیضرعم ماسجلأا ، یلیزه . نیلهلأا یف هلعف لعفی لازی هرطخ لا ناف هنفد ، لیبس یف ةدومحم اممه لذبت لازت ۀموکحلا لا نا عم و

مایأ یف امیـس و لا ملاـسلا ؛) امهیلع ) یلع نب نیـسحلا ءادهـشلا دیـس حیرـضل نیرئازلا نم ۀـفلؤملا فوللأا ماع - لک یف لابرک - مؤی و . مسوم لک یف ۀمسن 250 غلبی 000 ، اهل راوزلا ددع لدعم ناف ۀصوصخملا . تارایزلا

نیترضحلا ناکرأ اوده و 1801 م ) ) ةرجهلل ماع 1216 یف ۀسدقملا ۀنیدملا هذه یلع ۀینامثعلا ۀلودلا دـهع یلع نویباهولا مجه دـق و هذه زونک نا یلع ریراقتلا لدت و ۀـنیمث . تارهوجم سئافن و نم ۀینیـسحلا ةرـضحلا یف ام اوبهن و سابعلا ) ةرـضح نیـسحلا و ةرـضح )

. اهنم بلس ام مغر زونکلا نمثا نم ةرضحلا ماقم مویلا - هحیرـض - و افنآ - اهیلإ انرـشأ يذلا ریاحلا - یف نفد 680 م ) ) ۀیرجه ۀنـسل 61 مارحلا مرحم نم رـشاعلا یف ع ) ) لتق امل و

. لالاج ۀبیه و عشتف زیربلاا بهذلاب نیتاشغملا اهیتنذأم عم ۀبقلا هیف لألأتت میظع نحص طسو و بهذ . نم رطـسب ۀـبقلا طئاح یلع بوتکم وه امک 1857 م ه - ماع 1273 یف هاش نیدلا رصان ناطلـسلا ۀیـشغتلا هذه یلع قفنأ دق و

عافترا غلبی 155 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ارتم اهلاعأ 15 یلإ اهلفسأ نم ۀبقلا ددع ۀحاسملا و ثیح نم الا ع ) ) بلاط یبأ نب یلع نینمؤملا ریمأ ةرضح نع فلتخت اهب لا طیحی ام و ع ) ) نیسحلا ةرضح تناک امل و

یف انرصتقا دقف کلذ ؛ لکاش ام هتبق و هنحـص و و ع ) ) بلاط یبأ نب یلع نینمؤملا ریمأ ةرـضح انفـصو انک امل و نحـصلا ، یف فرغلا . طقف ع ) ) نیسحلا حیرض فصو یلع ثحبلا اذه

نم رخلآا و یلخادلا - وه و نیمثلا - ذلاوفلا نم امهدحا ناکبشم اهولعی جاعلاب عصرملا بشخلا نم ۀبطصم نع ةرابع نیـسحلا ؛ حیرض -. یجراخلا وه و ضایبلا - ۀعصانلا ۀضفلا

بارق اهرطق غلبی صلاخلا ، بهذـلا نم ۀـنامر هناکرا نم نکر لک یف و ۀـمیرکلا . راجحلأاب ۀعـصرملا ۀـیبهذلا یناولأا حیرـضلا ولعت و . رتم فصنلا

نم دحاو رتمب رـصقی هنا لاا امهنیب زجاح يا دجوی و لا هایازم ، نم ۀیزمب هنع فلتخی رخآ لا کبـشم یجراخلا کبـشملا اذهب لصتی و . هیبناج نم لک

(. ع ) هبنج یلإ نفدف دحاو موی یف هیبأ عم دهشتسا - يذلا نیسحلا ؛ نب یلع هتحت دقر دق و . ماملاا عم اودهشتسا نیذلا ءادهشلا دقارم مضت ۀسدقم ۀحاس کبشملا اذه مامأ و

فرعی و طئاحلاب . لصتی ۀضفلا نم کبشم ۀحاسلا هذه نم ۀیواز یف و 156 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

(. ع ) هعم یغولا ۀموح یف اولسبتسا نیذلا ءادهشلا ، دقارمب اضیأ - - لحملا اذـه یف اهئاشنا ببـس نع يوری و نولملا . یناشاقلاب ةاشغم یه و دـبعلا ) ةرانم ) اهل لاـقی ةدرفنم ؛ ۀـنذئم نیـسحلا نحـص یف و

هل دلاخلا رثلأا اذه دییشت نم هتنکم ةورث عمج یتح هسفن یلع دصتقاف افیعض ، ابسک بستکی و نحصلا ، نکـسی ناک ایجنز نا لزعنملا ؛.

- وه و دحاو - موی یف نیسحلا هیخأ عم لوتقملا بلاط یبا نبا یلع نب سابعلا حیرض دهاشی نیسحلا ؛ نحـص نم ةریـصق ۀفاسم یلع و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 76

داتعا یتلا تاعصرملا تارهوجملا و ةرثک و هتماخض ، ءانبلا و ۀسدنه ثیح نم ۀمئلأا نوحص ۀیقب نع لقی لا ریبک ، نحص طسو اضیأ -. ۀسدقملا دقارملا اهب اونیزی نا نوملسملا

نب دیزی شیج دض نیـسحلا - عم دـهاج يذـلا یقارعلا ، میعزلا یحایرلا دـیزی نب رحلا دـقرم لابرک ، یبرغ نم لایمأ ۀـثلاث دـعب یلع و . ۀیواعم

هب طیحی امل ۀهافرلا ۀهزنلل و نیلهلأا ؛ رثکأ هدصقی امک لابرک . نوروزی نیذلا رثکا هروزی و نولملا . یناشاقلا نم ۀبق هولعت عیدـب ؛ هربق و نانجلا نیتاسبلا و نم

«. ۀیرجه ۀنس 1325 مرحم 14 یف ناطلسلا عاجش ناخ نیسح اقأ ۀمهب ناکملا اذه رمع دق : » اهصن ۀباتک ربقلا ۀبق باب یلع و موی يوفصلا ، لیعامسا هاشلا ربقلا اذه داش رهظأ و نم لوأ ناک و

157 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . اهمکح و دادغب ، لخد

نب هللا دبع نب نوع ۀبق یه کلت اضیأ - یناشاقلاب - ۀنیزم ۀبق دهاشت بیسملا - نیب اهنیب و لابرک - یقرش نم لایمأ ۀعبـس ۀفاسم یلع و ةرایزلل . تاقولأ رثکا یف لابرکل . نورئازلا هدصقی ءاصوخلا . لیق و یلع ، تنب بنیز همأ و رایطلا ؛ رفعج

158 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنسل 1936 یمسرلا یقارعلا لیلدلا

اهیتنذئم عم ۀـیبهذلا ، ۀـبقلا هیف لألأتت ءلابرک ؛ یف میظع نحـص طسو ملاـسلا ) هیلع ) نیـسحلا حیرـض موقی ع :) ) یلع نب نیـسحلا دـقرم . نیتیزیربلاا

. قارعلا یف عماوجلا مخفأ نمف نحصلا ؛ امأ ثیح نم ملاـسلا - مهیلع ۀـمئلأا - نوحـص ۀـیقب نع لقی لا ءلابرک ، یف میظع نحـص طسو اـضیأ - وه - و ع :) ) یلع نب ساـبعلا دـقرم

. هتاعصرم و هتارهوجم ، و هنذآم ، و هببق ، و هتماخض ، و ءانبلا ، ۀسدنه . ءلابرک ۀنیدم یقرش نم لایمأ ، ۀینامث دعب یلع عقی نوع : ماملاا دقرم

ۀنسل 1957 ماعلا سوفنلا لیجستل ماعلا لیلدلا

(. ۀینیسحلا ۀیحان ءلابرک و ءاول زکرم ) ءلابرک ۀنیدم 159 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: ۀیرادلإا دودحلا . ۀینیسحلا ۀعطاقم 43 و هحرف ، رهن و لبیلب ، رهن اقرش :

. ۀینیسحلا ۀعطاقم 15 و ۀینیسحلا ، ۀعطاقم 22 ابرغ :. ۀینیسحلا ۀعطاقم 19 و ۀمللاسلا ، ۀعطاقم 7 لاامش :

. ۀیبونجلا راطملا تاباش و ةریزجلا ، ۀعطاقم 61 دودح ۀیاهن ابونج :

یقارعلا یفارغجلا لیلدلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 77

؛ دادغب نم تارتمولیک ۀفاسم 104 یلع ۀینیسحلا لودجل يرسیلا ۀفضلا یلع عقت تامسن . ( 60804 ) اهسوفن ءاوللا ) زکرم ) ءلابرک ۀنیدم رـسج یلع تارفلا ، رهن ربعی ثیح بیـسملا ، یلإ هجتیف ماعلا ، ۀلحلا دادـغب - قیرط نم عرفتی اهقیرط و ۀـطلبم . ةداج یلع ةرایـسلاب عطقت

. يدیدح. ۀنیدملا لخدی یتح ۀینیسحلا ، لودجل ایذاحم ریسیف نیتاسبلا ، ۀقطنم لخدی لیلقب ۀنیدملا هلوصو لبق و

. لیخنلا هکاوفلا و راجشأ تاذ ۀفیثکلا ؛ نیتاسبلا اهب طیحت مدقلا . یف ۀقیرع ۀسدقم ، ۀیملاسإ ، ۀنیدم ءلابرک ؛ ۀنیدم و و 1869 م ) ) ماع 1286 ه اشاب تحدم ۀیلاو یف دیدج ، نم تططخ مث 1534 م ،) ) ۀنس 941 ه ینوناقلا نامیلس ناطلسلا اهعسو دق ناک

، ۀضیرع عراوش و ۀیرصع ، نابم اهیف تئشنأ یلولأا - ۀیملاعلا برحلا دعب 160 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. هایملا بحسل لزبم ءاشناب اهیضارا تففج و ماع 61 ه. مرحملا ، نم رشاعلا مویلا یف دهشتسا يذلا ع ) ) نیسحلا دقرم ءلابرک ؛ یف و

-. اضیأ بهذلاب - ناتیلطم ناتنذئم اهینکر یف و ارتم . اهعافترا 35 بهذلاب ؛ ةاشغم ۀبق هقوف عساو ، نحص طسو یف ماقم حیرضلا و ماع 941 ه. ءلابرک هترایز ءانثأ اهیتنذئم عم ۀبقلا ینوناقلا نامیلس ناطلسلا ددج دق و

. هعم لتق يذلا یلع - هنبا نفد ع ) ) نیسحلا دقرم بناج یلإ و ناـتیلطم ناتنذـئم اـهیبناج یف و نولملا . یناـشاقلا نم ۀـبق هقوف و ساـبعلا . هیخأ دـقرم ینیـسحلا نحـصلا یبرغ نم ۀـلیلق ۀـفاسم یلع و

. لتق ثیح نفد و ع ) ) نیسحلا عم دهشتسا دق ناک و دیزی ، نب رحلا ربق عقی ابرغ - ءلابرک نم تارتمولیک ۀعبس دعب یلع و بهذلاب .دق نوع ناک و ع .) ) یلع تنب بنیز هما و رفعج ؛ نب هللا دبع نبا نوع دقرم عقی اهنم - ارتمولیک دعب 12 یلع ۀنیدملا - نم قرشلا یلإ و

هیف . نفدف عقوملا اذه یف لتق 161 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

بتاکلا اهدمتعا یتلا رداصملا مهأ

. میرکلا نآرقلا - 1. ۀعیشلا لئاسو - 2

. تارایزلا لماک - 3. راونلأا راحب - 4

. كولملا لسرلا و خیرات - 5. بختنملا - 6

. مملاا كولملا و خیرات یف مظتنملا - 7. خیراتلا یف لماکلا - 8

. رصتخملا عماجلا - 9. ءافلخلا رابخأ رصتخم - 10

. ۀعماجلا ثداوحلا - 11. راتخملا بختنم - 12

. یقطقطلا نبلا يرخفلا - 13

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 78

. نیللاتحا نیب قارعلا خیرات - 14. يدادغبلا یلوضف - 15

162 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . یلایللا ریمس - 16

. ۀینامثعلا ۀکلمملا ۀیفارغج یف ۀیهشلا رامثلا - 17. ۀیوناثلا قارعلا ۀیفارغج - 18

. تارایزلا ۀفرعم یلإ تاراشلاا باتک - 19. ۀطوطب نبا ۀلحر - 20

. سینلاا بیدلاا ۀینم سیلجلا و ۀهزن - 21. راصملأا بئاجع یف راهزلأا قشن باتک - 22

. يدادغبلا ءیشنملا ۀلحر - 23. مازع باهولا دبع تلاحر - 24

. ۀیقارعلا ۀکلمملا لیلد - 25. یمسرلا یقارعلا لیلدلا - 26

. سوفنلا لیجستل ماعلا لیلدلا - 27. یقارعلا یفارغجلا لیلدلا - 28

163 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یصولخ ءافص روتکدلا هبتک لابرک نع ۀماعلا ۀیبدلأا ۀیخیرأتلا و ناظملا یف درو امم ةرباع تافطتقم

ةراشا

دادغب ۀعماج نم ۀیبرتلا ۀیلکب ذاتسلأا ندنل و ۀعماج جیرخ 165 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀملک

اهلوح رودت یتلا ةزیکرلا یه و یبدلأا ، یـسایسلا و انخیرات یف ةدلاخ یهف ءلابرک ةرهـش ۀسدقملا تابتعلا خـیرات یف ۀـنیدم رهتـشت مل تحبصأف مکحلا دیزی هنبا یلوت ۀیواعم و تام امدنع ۀنسب 60 ه ۀصقلا أدبت و فطلا » بدأب » فرعت یتلا دئاصقلا صـصقلا و نم ۀفئاط

و قحلا ، ریغل خـضری نا یبا يذـلا یلع نب نیـسحلا اهـسأر یلع ناک ۀـضراعملا و ترهظ اـنه و ایورـسک ) ) اـکلم ۀـیوروشلا ) ) ۀـفلاخلابلوط املف فینحلا ، نیدلا تامرحل اکاهتنا دیزیل ۀعیبلا اوربتعا نیذلا عرولا لها نم قیرف کلذ یف هعیاش و ملاـسلاا ، ۀعرـش و لدعلا ،جهنلا یلع جورخلا روجلا و دض فینع عارـصب ءدبلا ۀعیبلا و ضفرب هنم اناذیا اذه ناک ۀـکم و یلا هتمـس ذـخا دـیزی ۀـعیابمب نیـسحلا

بیلسلا هیبا قح دادرتسا هتعیابمل و ۀفوکلا یلإ مودقلل هیلا اولسوت هوبتاکف و ۀفوکلا یف نیـسحلا راصنأ مظعم ناک و ملاـسلال ، بحلالا تناک و ۀـیمأ ، ینب عم مهفویـس نکل و هعم ، مهبولق نأب قدزرفلا : هلاق اـم قدـصب رعـش یتح ۀـفوکلا نم برتقی داـک اـم هنکل و لـعفف ،

یلع نییوملاا لماع دایز نب هللا دیبع ثعب نأ ۀجیتنلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 79

166 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم يری دـق امک ۀنـس 61 ه ؛ مارحلا مرحم نم رـشاعلا یف نیـسحلا عرـصمب ءیفاکتملا ریغ لاتقلا یهتنا هتبراحمل و دنجب كاذـموی ۀـفوکلا نذإ فطتقنلف نیملـسملا ؛ ملاـسلاا و خیرات یف ۀـمیظع لوحت ۀـطقن ءلابرک تدـغ اهموی نم و ءزجلا ؛ اذـه نم رخآ ناکم یف ءيراقلا ۀیرم قحب لا ءلاب و ابرک ، تناک اهنا یلع اهمسا اءزج لدی یتلا ۀنیدملا هذه نع جذومنلا لیبس یلع ناظملا رداصملا و هرکذت ام ضعب

. هیف167 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نادلبلا مجعم

«: ءلابرک » ةدام نادلبلا ، » مجعم » یف ۀنس 626 یفوتملا يومحلا - توقای لوقی ... ۀفوکلا دنع ۀیربلا فرط یف هنع هللا یضر یلع نب نیسحلا هیف لتق يذلا عضوملا وه دملاب و ءلابرک ) )

يراشبلاب فورعملا یسدقملل میلاقلأا ۀفرعم یف میساقتلا نسحأ باتک یف ءلابرک

عضو 946 م و ه - ۀنـس 335 یـسدقملا دـلو ذا ) دلایملل رـشاعلا ةرجهلل - عبارلا نرقلا ثارت نم وه باتکلا و اذـه یف ءلابرک رکذ درو هباتک

168 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم حون ینب ۀفوکلاب و هران ، تدقوأ و میهاربا ، دلو اثوکب ةریثک هب دهاشملا و » لوقی قارعلا یف دهاشملا رکذی نیح وه و ۀنس 375 ه ) اذه

. ةریبه نبا رصق فلخ لابرکب . امهنع یلاعت هللا یضر نیسحلا اندیس ربق و هربق ؛ یلع و اندیس تاراثآ مث و هرونت ، راف هتنیفس و 169 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ماعلا خیراتلا بتک یف لابرک

ءلابرک يدوعسملا و

ام ملسم و لتقب هفرعف رـصملا ، اذه دیرا لاق : هللا ؟ لوسر نبا ای دیرت نیا هل : لاقف یمیمتلا دیزی نب رحلا هیقل ۀیـسداقلا نیـسحلا غلب املف انرأثب بیصن یتح عجرن هللا لا و : » ملـسم ةوخا هل لاقف عوجرلاب مهف کل ، هوجرا اریخ یفلخ عدأ مل یناف عجرا لاق : مث هربخ ، نم ناک

، صاقو یبا نب دعـس نب ورمع اهیلع دایز نب هللا دـیبع لیخ یقل یتح راس مث مکدـعب ، ةایحلا یف ریخ لا نیـسحلا : لاقف اـنلک ، لـتقن وا . لجر ۀئام وحن هباحصأ هتیب و لها نم سراف ۀئامسمخ رادقم یف وه و ءلابرک - یلإ لدعف

ءاسن یف بلاط یبأ نب لیقع تنب تجرخ دـیزی یلإ دایز نبا هسأر لمح ءلابرکب و امهنع هللا یـضر یلع نب نیـسحلا لتق اـمل و *** (: طیسبلا نم ) لوقت یه و تاداسلا ، لتق نم نهیلع درو دق امل تارئاح رساوح اهموق نم

؟ مملأا رخآ متنأ متلعف و اذام : مکل یبنلا لاق نإ نولوقت اذام 170 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم مدب اوجرض فصن يراسأ و فصنيدقتفم دعب یلهأب یترتعب و

یمحر يوذ یف رشب ینوفلخت نأمکل تحصن ذا یئازج اذه ناک ام ءلابرک و موی نیـسحلا برح یلوت يذـلا وه و يرهزلا ، صاقو یبا نب دعـس نب ورمع لتق مهلتقف : نیـسحلا ۀـلتق راتخملا ) ) عبتت و ***

. هل مهتبحم هیلإ و ۀفوکلا لهأ لیم دازف هعم ، نم هلتق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 80

عیمج ناک و یماش ، مهرضحی مل ۀصاخ ، ۀفوکلا لهأ نم هلتق یلوت هبراح و رکاسعلا و نم نیـسحلا لتقم رـضح نم عیمج ناک و *** . ربکلأا نیسحلا نب یلع هنبا مهنم نینامث ، ۀعبس و ءلابرکب ءاروشاع موی یف نیسحلا عم لتق نم

: هلاق امم ناکف فطلا » » مساب يدوعسملا یف اضیا ءلابرک » » تدرو و (: لیوطلا نم ) تایبا نم شیرق » باسنا » باتک یف راکب نب ریبزلا هرکذ ام یلع هیثری ۀتق نب نامیلس لوقی فطلا » » لیتق یف و

تلذف شیرق نم اباقر لذأمشاه لآ نم فطلا لیتق ناف : لاق ذا تارفلا نع هثیدح یف فوفطلا » » رکذ و

یلا یهتنی مث ۀینیمرا ... روغث نم لاقیلاق دلاب نم هؤدبمف تارفلا اما و 171 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیعماجلا و ۀفوکلا ، و هریبه ، نبا رصق و يروس ، دلاب یلإ تارفلا یهتنی و ماشلا ... لهأ قارعلا و لها برح عضوم نیفـصب رمی سلاب و . فوفطلا و سرفلا ، و دابآدمحأ ، و

قارعلا ضرأب اوناک و فئاوطلا ، كولم نم اوناک و نایکـسلاا .» ایندـلا كولم لوا «: » فئاوطلا كولم رکذ » صاخ ب لصف یف لوقی و . عقصلا کلذ رئاس فوفطلا و راحف و لت ابخ و یلا سرنلا دابآدمحا و اروس و نیعماجلا و تارفلا و یقس ةریبه و نبا رصق یلی امم

ص 263) ) يدوعسملل فارشلاا » هیبنتلا و » یف ءلابرک

نامثع رفعج و سابعلا و مه ۀتس و هیبا دلو نم هعم لتق و ۀنس ، نوسمخ عبس و هل قارعلا و ضرا نم ءلابرکب یلع ) نب نیـسحلا ) نفد و . رکب وبا هللا و دبع رغصلاا و دمحم و

فطلا ریثلأا و نبا

خیرات نم دـحاولا فرحلاب اـهلقن یتلا ۀنـس 61 ه ثداوح ۀـعومجم یف اهلقن یتلا تاـیبلاا نم تیب یف فطلا » » ۀـظفل ریثـلاا نبا دروا و : لیوطلا نم تیبلا يربطلا و

لعولا بسحلا يذ دبعلا دایز نبا نمۀبارق یندا فطلا بنجب ماهل 172 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یقطقطلا نبلا يرخفلا ) ) یف ءلابرک

یف يرخفلا » هباتک یف بتک دقف یقطقطلا نباب فورعملا ابطابط نب یلع نب دمحم وه نیـسحلا ةاسأمل اعاظفتـسا نیخرؤملا رثکا لعل و : لاقف ۀعجافلا هذه نم بناوج فینع يوق بولساب ۀیملاسلاا » لودلا ۀیناطلسلا و بادلآا

ریما لتق نا يرمعل و اهنم ؛ اشحف مظعا ملاسلاا یف رجی مل ۀیـضق اهناف اعاظفتـسا ، اهل و اماظعتـسا اهیف لوقلا طسب بحا ۀیـضقلا لا هذه »و دولجلا ، هل رعـشقت ام لـیثمتلا وا یبسلا عینـشلا و لـتقلا نم اـهیف يرج ۀیـضقلا هذـه نکل و يربکلا ؛ ۀـماطلا وه ملاـسلا هیلع نینمؤملا

برق املف : » لوقلاب یفتکا لب ءلابرک رکذی مل زاجیاب و ۀصقلا درسی مث تاماطلا » رهشا اهناف اهترهـشب اهیف لوقلا طسب نع اضیا تیفتکا یلع ممـص و عجری ، ملف هورذـح و ةورع ) نب ءیناه لیقع و نب ملـسم عرـصم يا ) ربخلاب هوربخأف ساـن هیقل لاـحلاب و ملع ۀـفوکلا نم

ا ه سانلا .» نم هب ملعا وه رملا ۀفوکلا یلإ لوصولا

ءلابرک یلبنحلا و دامع نبا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 81

رابخا یف بهذلا تارذـش » هباتک یف ۀنـس 1098 ه یفوتملا یلبنحلا دامعلا نب یحلا دـبع حلافلا وبا هیقفلا خرؤملا ءلابرک رابخا دروا و بهذ نم

173 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم و ص ) ) هللا لوسر طبس بلاط یبا نب یلع نب نیسحلا هللا دبع وبا ءاروشاع موی یف اهیف دهشتسا : » لاق ذا نیتس يدحا و ۀنـس رابخا یف

نب هللا دبع ۀعبرا عبار سانلا هوبا هل عیاب دیزیل ۀعیبلا نم یبا دـق ناک هنا کلذ بابـسا نم ۀنـس و نیـسمخ تس و نع ءلابرکب هتناحیر راسف مهیلع مودقلا هنولأسی نیسحلا یلإ قارعلا لهأ بتک تءاج ۀیواعم تام املف رکب یبا نبا نمحرلا دبع ریبزلا و نب هللا دبع رمع و

ۀعمجلا موی لیق ءاروشاع موی هلتق یلع اوقفتا و هولتقف ... دایز نب هللا دیبع هل ضرعف ۀفوکلا برقب اعـضوم ءلابرک غلب یتح هلهأ عیمجب «. لاجر نونامث نانثإ و هعم لتق فطلا و هل لاقی عضومب دحلأا لیق تبسلا و لیق و

راتخم دمحم فیلأت ۀیماهللاا تاقیفوتلا یف ءلابرک

: یلی ام لولأا ) نیرشت 10 ) ۀیدلایم ۀنس 680 ۀیطبق و ۀنسل 397 قفاوملا 61 ه ءاعبرلاا ) ) مرحم یف ءاج نشوجلا يذ نب رمشلا هلتق امهنع ، هللا یضر بلاط یبا نب یلع نب نیـسحلا اندیـس اهیف لتق لابرک ۀعقاو تناک مرحم ) يا ) هنم یف 10 »

نیز یلع ریغ وه اـیلع و یمـسملا ربکـلأا نیـسحلا نبا یلع و ونب ربکـلأا ساـبعلا دـمحم و قیتـع و رفعج و هیبـلا هتوخا نم هعم لـتق و «. مهریغ نیدباعلا و

174 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ةرخأتملا ۀیقارعلا عجارملا یف ءلابرک

یلکوکرکلا يواح لوسر خیشلل ءارزولا ۀحود

اهیحاوض و یلإ يرـسی رـشتنی و أدب و دادغب ، ۀنیدم یف نوعاطلا ءابو رهظ 1801 م ) 1216 ه - ) ةروکذملا ۀنسلا نم ةدعقلا يذ رهـش یف . دادغب نع نوعاطلا سوباک یلجنی امثیر اهیف ثوکملا صلاخلا و ۀنیدم وحن بورهلا یلإ اشاب نامیلس ریزولا رطضا امم اهفارطا ،

دق نییباهولا نم ةریفغ اعومج و زیزعلا ) دبع نب دوعس ) نا هربخی کفتنملا رئاشع خیش رماثلا دومح نم باتک هیلا درو ءانثلاا هذه یف و رظتنا و ةرودـلا ، یلا هیلا اموملا كرحت ریزولا رما یلع لاوزن و مهتاراغ ، دـصل رفـسلاب اشاب یلع یلا هرما ردـصأف قارعلا ، وحن اوردـحنا

. رئاشعلا ضعب هب تقحتلا امک ۀبولطملا تاوقلا هب تقحتلا امثیر كانه اومجه نییباهولا نأب ءابنلاا تدرو رفسلا ۀلصاوم عمزی ناک امنیب و

175 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم هربخیل ریزولا یلإ يواشلا کب دـمحم اشاب یلع دـفوأف سفن ، فللأا یلاوح اهنم اولتق اهوبهن و اـهقفارم و یلع اولوتـسا ءـلابرک و یلع

. مهتضبق نم ةدلبلا ذقنی و مهنم ، مقتنی نییباهولاب و رفظی نأ لمأ یلع ءلابرک وحن اعرسم رفاس مث ۀثداحلا ، هذهب یف اشاب یلع فقوتف رـضیخلاا ، وحن رـصعلا لیبق اوجرخ اولتق اوبهن و ام دـعب نییباهولا نأب ۀـلحلا یف ذـئنیح وه هتدرو و رابخلاا نا ـلاا

. اهنم نییباهولا بوره دعب ءلابرک یلإ رفسلل وعدی ام ءاقب مدعل و فقوتلا ، اذه یلا هترطضا بابسلا ۀلحلا ۀلمحلا و تقلقا دق ۀنزحملا ، رابخلاا هذه و اعیرذ ... اکتف دادغب ناکـسب کتفی ذخا نوعاطلا نأب رابخلاا تدرو يرخأ ۀهج نم و ***

فرـصتم تاوقلا هذـهب قحتلا دـق و طایتحلاا ، باب نم ءلابرک یلإ تاوقلا ضعب لاسراب اشاب یلع یفتکاف اـهتمهم ، ذـیفنت نع اهتدـعقا . اضیأ هعابتا اشاب و میهاربا ناباب

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 82

. هنع هللا یضر مظاکلا یسوم ۀنیزخ یلإ اهومض نییباهولا و تاراغ نم اهیلع افوخ فرشلاا فجنلا ۀنیزخ اولقن دق اذه و هترادا و تحت یتلا تاوقلا میـسقت بوجوب تامیلعتلا هتدرو رهـشلا فصن نیرهـشلا و یلاوح هیدنهلا یف اشاب یلع ثوکم دـعب و ***

اوذختی نا ۀلحلا و یف مسق و ءلابرک ، یف مسق و لفکلا ، يذ یف اهنم مسق میقی ماسقا ، ةدع یلا هتدایق 176 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. هب رمأ ام لعف دق و دادغب ، یلإ دوعی مث ۀنکملاا هذه یف تانیصحتلا

يدیوسلل ءاروزلا ۀقیدح

ةرخأتملا و روصعلا یف قارعلا خیرات بتک یف اناکم ۀمیدقلا بتکلا یف اهناکم بناج یلإ ءلابرک اهنیب و ۀفیرشلا ، دقارملا رکذ لتحی و تارایز نایب لصف یف لاق ذا ءارزولا » ةریس یف ءاروزلا ۀقیدح : » باتک یف 1805 م ) - 1722 ) يدیوسلا نمحرلا دبع هدروأ ام کلذ نم

ءلابرک یلإ ریسملاب ءاوللا عفر 1705 م ) 1117 ه - ) ۀنسلا هذه لاوش یف و : » ءایلولاا ءادهشلا دقارم ءاحلصلا و دهاشمل اشاب نسح یلاولا ةرایز یلا و هنع ، هللا یضر نیسحلا ، هللا دبع یبا ۀنجلا ، لها بابش دیس و ۀنسلا ، لها نیع ةرق و ءاحلصلا ، مامإ و ءادهـشلا ، دیـس ةرایزل

ءابعلا و باحـصأ رازو ءلابرک لخدـف سابعلا ، لضفلا یبأ ساـنخلاک ، لاـض لـک نم ساـفنلاا ، عطاـق رویغلا ، عاجـشلا روسجلا و ثیللا امب هل یعد و داکنلاا ، لاوز و دارملا ، لوصحب اـعد و اـهئارقف ، یف لـمجا و اهمادـخ ، یلع لزجأـف رخاـفملا ، ترهظ و رخاـبملا ، تقلطا

ا ه. فجنلا » يرغلا و ضرا ادصاق لحترا مث هباحصأ ، هناوعأ و هبازحاب و ۀبصقلا قیضل ادحاو اموی یقب و مودقلاب ؛ هیعس حجنأ و موری ،هناناخ نم لوسر عم هاش .. ردان لسرا 1153 ه ) ) ۀنسلا هذه یف و

177 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم مهارد مهنع هللا یضر مظاکلا یسوم یلإ نیسحلا و هدلو بلاط و یبا نب یلع نینمؤملا ریما اندیس یلا هتاوغا ... هباحصأ و نم ریفس و

یصحت دعت و لا لا مهلاقثأ ةراملا نم بصغت لااجر نا کلذ کلاسلا و اهنم فوخ کلاسملا و ترع فللاا و ۀئاملا و دعب نیسمخلا ۀعبارلا و ۀنـسلا یف و

یلع قرطلا تماد للاتخلاا و اذه رثک امل ۀـلیکلا و ءوسب مهلماعیف ریزولا یلإ مهنوکـشیف ۀـلیبق يا نم مهوفرعی مل مهلامحأ و ذـخأت و يرولا مهتداباب حـیریف ساجرلاا کئلوا نع اوربختـسی یک يرقلا يداوبلا و یف مهقرف انویع و لـسرأف کلذـب ریزولا ربخأ لاـحلا اذـه

یلع يرقلا لها اوفلاح دق ۀقفتم ریغ لئابق ۀقرفتم و رئاشع نم لبـسلا نوعطقی نیذلا ءلاؤه نأب هوربخا نویعلا و هتءاج لئلاق مایأ دـعبف عاجـشلا رویغلا روتـسدلا عمـس نیحف ارارـسا مهل اوعیذـی ـلا اراـهن و مهوؤی نا یلع هنوذـخأی اـمیف مهوساوی هنوبهنی و اـمم مهوطعی نا

ارمؤم ۀیرتنع ۀبیتک ۀیرس و ۀیرس لسرا عاتملا بهن یف مهل مهتکراشم داسفلا و لها مهئاویا نم عایـضلا فیلاخملا و لهأ لعفب روسجلا و لاح ، أوسا یف مهوکرتی لاوملاا و اوذخأی سافنلاا و مهنم اودـمخی نا طرـش یلع ساجرلاا کئلوأ یلا اشاب نامیلـس هادـختک اهیلع

لتقلا یف يری نا مهنم لاک یصوا ۀیرق و یلا مهنم ۀقرف لک لسرا داجنلاا و راوغلاا و یف ۀیرسلا ریمأ هقرف دادغب نم رکـسعلا جرخ امل . بارعلاا ۀیبخأ نم اهلوح ام اوبهن مهنکل و ءلابرک ، يرغلا و ۀلحلا و ادع ام یبرغلا بناجلا یف یتلا يرقلا عیمج اوبهنف هیأر بهنلا و

178 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم اشاب دمحأ یلاولا نم رمأب ۀنـس 1145 ه حبـصأ ءاروزلا » ۀقیدح » باتک فلؤم يدیوسلا نمحرلا دبع دلاو يدیوسلا هللا دبع نا ودبی و

نا فیک يوری و امهنع » هللا یـضر نیـسحلا هدـلو دهـشم بلاط و یبأ نب یلع ماملاا دهـشم نیفیرـشلا نیدهـشملا یتبـصق یف اـیتفم »انیطعا اعاتم و ۀـطنحلا کلت نم انلمعف : » لوقیل یـضمی ۀـطنحلا و نم تانز ثلاث و ریغ مهدـنع قبی مل دادـغب ۀـنیدمل هاش ردان راـصح فرشلا یلواب نیطوبغم رباکلأا ، کئلوا برقب نیرورـسم كانه لزن مل انإ مث نیروکذملا ، نیدقرملا یلإ انجرخ انبراقأ و ضعبل یقابلا

برهف داع ، دـق ثیبخلا یجراخلا نأب دادـغب نم انءاج دـق ربخلاب اذا حرتلا و رورـشلا و لاوز و حرفلا ، رورـسلا و یف نحن اـنیبف رهاـظلا ،

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 83

دنع یبراقا یلهأ و رئاس عدوا ینعدوا و هثافش و قیرط یلع لصوملا یلا نیسحلا ۀبصق یلوتم عم سیبد و نبا ۀلمح رکـسع عم يدلاو ... ةداسلا ضعب

.« ۀنسحتسم قلاخا ۀنسح و ۀمیش مهتاداسل و

ۀیقارعلا نادلبلا خیرات زجوم یف لابرک

: اهنع هیف درو ام ۀصلاخ و مویلا لابرک ءاول ةدعاق و ۀیناویدلا ... میلدلا و ۀلحلا و ۀیولا نیب رصحنم وه اهتیسدقب و زاتمت یتلا ۀیقارعلا ۀیوللاا نیب نم ءلابرک ءاول نا

تفرع ةدلب یه و ثیدحلا ، خیراتلا میدقلا و خیراتلا نیخیراتلا : یف ةروهشملا ءلابرک ۀنیدم 179 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

امک رشبلا یبا مدآ نمز یلإ یقتری ۀعقبلا هذهل مسلاا اذه نا ةرتاوتملا ۀینیدلا رابخلاا نم رهاظلا لب دیعب ، نمزب ملاسلاا لبق مسلاا اذهب : ةریثک ۀیلباب يرق ۀعومجم ینعمب ۀـیبرعلا لبابروک » » نم ۀـتوحنم لابرک ۀـظفل نوکت نا لمتحی و اهریغ ... نافوطلا و رابخا کلذ دـیؤت

نم ۀبیرقلا یه و ملالا - میخفتب هلبرک - وا ۀینیـسحلا یـضارأب ةروهـشملا ۀیرـضاغلا اهنم ۀـیدنهلا و ةدـس یـضارأ نم ۀـبیرقلا يونین اهنم یتلا سیواونلا مث ۀمهم تایرثا اهللاطأب ۀیرضاغلا و نم یبرغلا لامشلا یف ۀیرق یه لباب و رقع وا لابرک مث ابونج ؛ اقرـش و لابرک ۀنیدم مـسا رئاحلا نا مامتلا رـصقلا و نیب ۀیرییختلا ۀیحورلا تایاورلا یف و ریاحلا ، اهل لاقی ریحلا و مث یملاـسلاا حتفلا لبق ۀـماع ةربقم تناک دودح یلا وا ۀفیرشلا هتعقب قاور یلا ع ) ) نیـسحلا ربق عضوم مویلا یه و هدیدحت ، یف اهناسل فلتخا دق و ع ) ) نیـسحلا ربق هیف عضومل

. ةریثکلا يرقلا نم کلذ ریغ فیرشلا و نحصلا كانه نا یلع لدی يروشآ ظفل وه و هللا » مرح » امهانعم و هللا » » يا لیا ) ) مرح و يا برک » » نم بکرم لابرک مسا نا مهضعب يری و

. رهاظ مه اذه و و هللا » مرح » یمسی اکسنم عضوملا اذه ضرا تناک امل ةواخرلا و ینعمب هبرکلا نم ۀقتـشم لابرک » » ۀملک نوک لامتحا ردصلا دیـسلل ۀطوطخم ۀلاسر یف تأرق و

تیمـس لغدـلا یـصحلا و نم ةاقنم ضرلأا هذـه تناک امل اهتیقن و اهتیزه و اذا ۀـطنحلا تبرک نم ةواقنلا نم وا ـلابرک تیمـس ةوخر یناثلا هوجولا هذه نم رهظ لاا هب و تیمسف ضرلاا هذه یف هتبن اریثک ناک ضامحلا تبن لبرکا نا وا لابرک

180 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ا ه. طسولاا » و

هل لیقف رقعلا یلا راشا ۀیرقلا و کلت مسا ام : » لاق دایز نبا هللا دبع لیخ هب تطاحا لابرک و یلإ یهتنا امل ع ) ) نیـسحلا نا يور دـق و : اولاق اهیف نحن یتلا ضرلاا هذه مسا امف رقعلا ، نم هللاب ذوعن لاقف : رقعلا اهمسا

یف ع ) ) بلاط یبا نب یلع ماملاا هوبا اهلزن نا قبس دق ناک و ام ناک یتح عنمف اهنم جورخلا دارا ءلاب و برک و ضرا ع ) ) لاقف لابرک طحم انه اهف امیظع انأش ضرلأا هذهل نا لاقف ببسلا نع لئسف راثآ للاطأ و نم اهب ام یف لامأتم اهیف دهوش نیفص و برح یلإ هرفس

« . انهه نولزنی دمحم للآ لقث : » لاقف کلذ یف لئسف مهئامد ، قارهم انه اه مهباکر و اهب طیحی يرسیلا ۀینیسحلا » » ۀعرت ۀفض یلع ۀعساو ۀنیدم یه ۀتباث و دیدح ۀکـس اهب اهطبرت لایم و دادغب 74 نع دعبتف مویلا لابرک اما

. فونصلا ۀفلتخملا ۀقسابلا هکاوفلا راجشأ نیتاسب فراولا و لیخنلا رجش مدـقلا و یف ۀـقیرعلا لابرک ضاقنا یلع میقا يذـلا وه و ۀـمیدقلا » ـلابرک » لوـلاا یمـسی نیمـسق یلإ نارمعلا ثیح نم ـلابرک مسقت و ماع 1285 ه- یف اشاب تحدم ریبکلا حلـصملا ۀیلاو دهع یف ططخ يذـلا وه و ةدـیدجلا » لابرک » یناثلا یعدـی خـیراتلا و یف ةریهـشلا

زنت ۀخبـس ضرا یلع میقا ثیح فسلاا - عم همظعم - مدهت هنا لاا میدقلا زارطلا نع فلتخی زارط یلع ماع 1300 ه دعب ینب 1868 م و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 84

250 اهل 000 ، راوزلا ددع لدعم غلبی و ریبک ... عقنتسم مویلا یلإ لابرکب طیحی ببسلا اذهل ناردجلا و سسا لکأتف هایملا اهیف 181 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. مسوم لک یف ۀمسن و سابعلا ) ةرضح نیسحلا و ةرضح ) نیترضحلا ناکرا اومده 1801 م و ماع 1216 ه - ۀسدقملا ۀنیدملا هذه یلع نویباهولا مجه دق و

هبلـس ام مغر زونکلا نمثا نم ةرـضحلا هذه زونک نا یلع ریراقتلا لدت و ۀنیمث ، تارهوجم سئافن و نم ۀینیـسحلا ةرـضحلا یف ام اوبهن .. اهنم ةازغلا

یلع قفنا دق لالاج و ۀبیه و عشتف زیربلاا بهذلاب نیتاشغملا اهیتنذئم عم ۀبقلا هیف لألأتت میظع نحص طسو ماقم مویلا نیسحلا حیرـض و ۀبقلا عافترا غلبی بهذ و نم رطـسب ۀـبقلا طئاح یلع بوتکم وه امک 1856 م ه - ماع 1273 یف هاش نیدلا رصان ناطلسلا ۀیـشغتلا هذه

. ارتم اهلاعا 15 یلا اهلفسأ نم ام ۀسیفنلا - ۀیطخلا بتکلا نم وه و هیولوق - نبلا ةرایزلا لماک یف ءاج دقف ع ) ) نیـسحلا لتق مایا یلا ةرـضحلا سیـسأت خیرات یقتری و

: هصندق و دـسأ ، ونب هونفد نیذـلا نا هلوقب : دارملا لعل و هرثا ؛ سردـی ءانب لا هل و املع اوبـصن هربقل و امـسر اوماقا نیـسحلا اونفد نیذـلا نا »

بتکلا نم وه و بلاط - یبأ نب دـمحمل سلاجملا » ۀـنیز سلاجلا و ۀیلـست » باتک یف ءاج ام لیلدـب دیـشرلا نوراه ۀـیانبلا هذـه برخ هناف دیـشرلا ، نمز یلع لاإ سابعلا ، ینب نمز یف و ۀیما ، ینب دـعب کلذـک لزی مل دجـسم و هیلع ینب دـق ناک و : » هصن اذـه و ۀـیطخلا -

بیرختب رمأف لکوتملا مکح نا یلا هریغ نومأملا و نمز یلع دیعأ مث ربقلا عضوم برک هدـنع و ۀـتبان تناک یتلا ةردـسلا عطق هبرخ و لآ یلع فطعف رـصتنملا هنبا هدعب رملااب ماق لکوتملا و لتق نا یلإ اهیلع ءاملا يرجأ اهعـضاوم و برک هباحـصأ و روبق نیـسحلا و ربق یف امک 886 م ماع 273 ه - یف هذه رـصتنملا ۀیانب تمدـهت دـق و همایا » یف روبقلا داعا لاوملأا و مهیف قرف مهیلا و نسحأ بلاط و یبا

سوواط نبا دیسلل راطخلاا لامآ 182 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

امک یلا 289 ه ماع 279 نم یه دضتعملا و اهیف مکح یتلا ةدملا للاخ ةرامعلا ددـجو یعارلا دـیز نب دـمحم ناتـسربط بحاص ماقف ۀلودلا ریزو ماقف 1016 م ه - ۀنـس 407 نم لولاا عیبر یف 14 هترامع تقرتحاف یهیوبلا ۀلودلا دضع ءانبلا ددـج مث يرغلا ) ۀـحرف ) یف

بارحملا قوف روطسم وه امک 1365 م ماع 767 ه - یف تدیـش دقف نلآا ةدوجوملا ةرامعلا اما اهددج لیعامـسا و نب نسحلا یملیدلا . هعجارف سأرلا یلی امم

نم رخلآا یلخادلا و وه نیمثلا و ذلاوفلا نم امهدحا ناکبـشم اهولعی جاعلاب عصرملا بشخلا نم ۀبطـصم نع ةرابع نیـسحلا حیرـض و نم ۀنامر هناکرا نم نکر لک یف ۀمیرکلا و راجحلااب ۀعصرملا ۀیبهذلا یناولاا حیرـضلا ولعت یجراخلا و وه ضایبلا و ۀعـصانلا ۀضفلا

. رتم فصنلا ۀبارق اهرطق غلبی صلاخلا بهذلا نم دحاو رتمب رـصقی هنا لاا امهنیب زجاح يأ دجوی هایازم و لا نم ۀیزمب هنع فلتخی رخآ لا کبـشم یجراخلا ، کبـشملا اذهب لصتی و

هیبناج لک (. ع ) هبنج یلإ نفدف دحاو موی یف هیبا عم دهشتسا يذلا نیسحلا نب یلع هتحت دقر دق و

یف ماملاا و عم اودهشتسا نیذلا ءادهشلا دقارم اهنأب نودقتعی مهنلا هیمدقب دحأ اهأطی ۀعیشلا لا دنع ۀسدقم ۀحاس کبـشملا اذه ماما و . اضیأ ع ) ) هعم یغولا ۀموح یف اولسبتسا نیذلا ءادهشلا دقارمب فرعی طئاحلاب و لصتی ۀضفلا نم کبشم ۀحاسلا هذه نم ۀیواز لزعنملا لحملا اذه یف اهئاشنإ ببس نع يوری نولملا و یناشاقلاب ةاشغم یه دبعلا و ةرانم اهل لاقی ةدرفنم ۀنذأم نیسحلا نحـص یف و

نکسی ناک ایجنز نا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 85

183 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . هل دلاخلا رثلاا اذه دییشت نم هتنکم ةورث عمج یتح هسفن یلع دصتقاف افیعض ابسک بستکی نحصلا و

اضیا وه و دحاو ، موی یف نیسحلا هیخأ عم لوتقملا بلاط یبا نب یلع نب سابعلا حیرض دهاشی نیسحلا نحص نم ةریصق ۀفاسم یلع و داـتعا یتلا تاعـصرملا تارهوجملا و ةرثک هتماخـض و ءاـنبلا و ۀـسدنه ثیح نم ۀـمئلاا نوحـص ۀـیقب نع لـقی ـلا ریبک نحـص طـسو

. ۀسدقملا دقارملا اهب اونیزی نا نوملسملا ۀیواعم نب دیزی شیج دض نیـسحلا عم دهاج يذلا یقارعلا میعزلا یحایرلا دیزی نب رحلا دقرم لابرک ، یبرغ نم لایمأ ۀثلاث دعب یلع و

نم هب طیحی امل ۀهافرلا ۀهزنلل و نیلهلأا رثکأ هدصقی امک لابرک نوروزی نیذلا رثکا هروزی نولملا و یناشاقلا نم ۀبق هولعت عیدب هربق و ۀنس 325 ه) مرحم 14 یف ناطلسلا عاجش ناخ نیسح اقأ ۀمهب ناکملا اذه رمع دق : ) اهـصن ۀباتک ربقلا ۀبق باب یلع نانجلا و نیتاسبلا و

. اهمکح دادغب و لخد موی يوفصلا لیعامسا هاشلا ربقلا اذه دیش رهظا و نم لوا ناک و نب هللا دبع نب نوع ۀـبق یه کلت اضیا یناشاقلاب ۀـنیزم ۀـبق دـهاشت بیـسملا ، نیب اهنیب و لابرک ، یقرـش نم لایما ۀعبـس ۀـفاسم یلع و

. باوثلا ةرایزلل و تاقولاا رثکا یف لابرکل نورئازلا هدصقی ءاصفحلا لیق و ع ) ) یلع تنب بنیز هما رایطلا و رفعج 184 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

زازبلا نمحرلا دبعل للاقتسلاا یتح للاتحلاا نم تارضاحملا یف لابرک

(: ص 29 ) ۀیقارعلا ةروثلا لصف یف فلؤملا رکذی ۀـلحلا و لابرک و یف کلذ یلجت و دادـغب ؛ یف ۀـعبتملا اهتاذ فنعلا ۀسایـس نوعبتی ۀیـضقلاا یف مهونواعم نویـسایسلا و ماکحلا ناک «و

«. فجنلا یف عمقلا ۀسایس تعبتا کلذ لبق ۀیناویدلا و : لوقی تارفلا » نادیم » نع ثدحتی امدنع ةروثلا و نیدایم ضرعتسی و

ینطولا و روعـشلل ۀیـساسلاا زکارملا نم اتحبـصا دـق قارعلا - یف نامیظعلا ناینیدـلا نازکرملا اـمه و ـلابرک - فجنلا و اتنیدـم تناـک »(. ص 32 .« ) قارعلا یف ۀیموقلا ۀکرحلا

185 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم خیـشلا مهنیب نم اصخـش رـشع ینثا ۀیناطیربلا تاطلـسلا تفن نا دعب ۀصاخ و ۀیداب ، زفحتلا حور قلقلا و روعـش ناک لابرک ۀنیدم یف و

؛ جیلخلا یف ماجنه » » ةریزج یلإ مث ةرصبلا یلا اهنم ۀلحلا و یلا صاخشلاا کئلوأ لقن دق يزاریشلا و ریبکلا دهتجملا لجن اضر دمحم مهتـسایس نع عوجرلا یلع نییناطیربلا لـمح اـهنم ضرغلا ناـک ۀـیناطیربلا تاطلـسلا نیدـهتجملا و ضعب نیب ۀـلیوط تلاـسارم دـعب و

یلع ۀبجاو قوقحلا ۀبلاطم » نا یلع تصن یتلا ةروهشملا هاوتف یتفا دق يزاریشلا خیـشلا نا دجن نییقارعلا ، قوقحب میلـستلا و ۀیفـسعتلا ،مهبلاطم لوبق نع زیلکنلاا عنتما اذا ۀیعافدلا ةوقلاب لسوتلا مهل زوجی و نملاا » ملـسلا و ۀیاعر مهتابلاطم نمـض مهیلع بجی و نییقارعلا ،

«.اوعاـشا طـسولاا و تارفلا ءاـحلا یف اورـشتنا دـق ةروثلا لـسر ناـک و ۀـصاخ ، لـئابقلا ءاـنبأ سوفن یف اـهرثا يوـتفلا هذـهل ناـک دـق و

(. 34 ص 33 - «. ) اهنومضم: لوقی ذا يرخلاا » نیدایملا » نع هملاک ددص یف يرخا ةرم لابرک رکذ دوعی و

اوریثی نا لابرک ۀیمظاکلا و دادغب و یف ةروثلا ةاعد عاطتسا دقف انلق امک نیدایملا مظعا تارفلا ناک نا تارفلا و یلع ةروثلا رـصتقت مل »لاعشاب بآ رهش نم ثلاثلا یف دادغب بابش نم رفن ماقف نییناطیربلا دض سامحلا

186 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 86

ص « ) قارعلا ءاحنا عیمج یف ۀـیناطیربلا تایلقنلا ۀـکرح لشی لمعلا اذـه داک ةریخذـلا و دوقولا و عیمج فلتأف ۀـیللآا عدوتـسم یف رانلا (. 37

: لوقی دیدجلا شرعلل نیحشرملا و کلملا » رایتخا » عوضوم یف و نم هل سیل و نییقارعلا ، قارعلا و عم ۀیـسنج وا ۀـینید ۀـطبار هل سیلف بیرغ حیـشرت وه و قارعلا ، شرعل ناخاغآ » » ضعبلا حـشر دـق و

(. ص 49 ) دادغب ءلابرک و نونکسی نیذلا ءابرقلاا ضعب امبر و دارفا ، لاا عابتلاا 187 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نسلکن دلونیر یبدلأا برعلا خیرات ۀیقارشتسلاا عجارملا یف ءلابرک

ةراشا

: هتمجرت ام لوقی ۀحفصلا 196 یفف یبدلأا . » برعلا خیرات » هباتک یف نسلکن دلونیر قرشتسملا ءلابرک » » اورکذ نیذلا نیثدحملا نم همکح لهتسم ددحت دق نیدلا و نیناوقب يراتهتسا ثارتکا مدع یقتلا و هرک ةذللا و بح ودبلا - قاوذا زئارغ و لکب ایودب دیزی عرعرت

: راصتخاب قئاقحلا یه هذه و بعرلا ، ۀعاظفلا و ةریرعشقب اورعشی نا نود رـضاحلا تقولا یف یتح نوملـسملا هنع ثدحتی املق ثداحب طبس هنلا ۀفلاخلا یف هتیقحأب ایعدم نیصلخملا ، هئاقدصا نم ددع ۀفاک و هترـسا عم ۀکم یلع نب نیـسحلا رداغ ۀنس 680 م فیرخ یف

اووضنی نا ابیرقت ۀعیش مهلک اوناک نیذلا اهیلها نم عقوتی ناک ثیح ۀفوکلا ادصاق هتمس ذخا دق و ص ،) ) یبنلا188 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ربخأ دـق ۀـبلقتملا هینطاوم ۀـعیبط فرعی يذـلا رعاشلا قدزرفلا ناک و ۀـنومأم ؛ ریغ ةرطاخم تناک اهنا ریغ هتیـضق ، نیدـیؤم هئاول تحت لماع دایز نب هللا دـیبع ثعب هتاذ تقولا یف لـئاط و نود ناـک هریذـحت نا ریغ ۀـیمأ ؛ ینب عم مهفویـس هعم و مهبولق نأـب ع ) ) نیـسحلافحز فاقی ناسرفلا لا نم ةوقب ثعب ع ،) ) نیـسحلا مع نبا لیقع نب ملـسم مهمیعز سأر عطقب ۀنیدملا یف راوثلا بعرا يذلا ۀفوکلا

نا ع ) ) نیـسحلا عسی ملف ملـسم مدـل رأثلا نم دـب نا لا اوخرـص هعابتا نا ریغ همامأ احوتفم لازی عجارتلا لا لاجم ناـک نیرئاـثلا و دـیس نم اوحن لافطلاا ، ءاسنلا و اهیف امب اهتدـع ، تغلب یتلا ةریغـصلا هتعامج عم ءلابرک یف هلاحر طح تارفلا و ایذاحم لاامـش هجتاـف ددرتی

نوعلم مسا وه و نشوجلا ، يذ نب رمـش عنقی مل ول لبقت تناک امبر ضورعب مدـقت هیف ءاجر يذـلا لا فقوملا اذـه یف و ۀمـسن ؛ یتئام مه و هباحـصأ - ع ) ) نیـسحلا فصو ضورعلا تضفرف طرـش ؛ وأ دیق لاب میلـستلا یلع رارـصلإا یلع هللا دیبع دبلأا ، یلا تیـصلا ءیس

. مهب طاحأ يذلا دشاحلا عمجلا دض ۀکرعملل نایبصلا - لاجرلا و نم ةریغص ةرمز ینب طابض نأ ودبی و ریخلأا ؛ دهشملا ةاسأم نم دیزت نا ۀقیمعلا ۀفطاعلا نزحلا و نم تقثبنا یتلا ۀبعرملا لیـصافتلا عیمج رودقمب سیل هیدل نکی مل رمشلا نا یلع ایح ؛ ص ) ) لوسرلا طبس اوذخأی نأ یف نولمأی اوناک و ۀماع ، ةرزجم ۀعاشب جولو نم اومجحأ مهـسفنا ۀیمأ عرـص ءیفاـکتملا : ریغ عارـصلا یهتنا اـم ناعرـس موجهلا و یلع هدونج ثح ریخأـتلا و نم بضغ ذإ عونلا اذـه نم جرحت وأ دـیقت يأ

. مهرخآ نع هیلاوح ناعجشلا هعایشا لتق مهس و هقرتخا دق و ع ) ) نیسحلاةرسلال قاستاب ۀیداعم ةردان ، تاءانثتساب یه یتلا ۀیملاسلاا تایاورلا نإ

189 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم اوقرخ دق مهنکمی و لاف ملاسلااب ، نییوملاا ۀقلاع هررقت نیملسملل ۀبسنلاب ۀلأسملا و هلتاق ... دیزی ادیهش و ع ) ) نیسحلا نوربتعی ۀیوملاا ،

هجو یف ۀـعاطلا اصع نوقـشی نیذـلا نینمؤملا لتق مهل قحی ـلاف ةاـغط وماد اـم ةاـغط و ریغ اونوکی نا اـیلعلا ، هلثم نم اورخـس هنیناوق و ناف ساسلاا اذه یلع و یهللاا ، ملاـسلاا ءاضق و نیدلا ، مکح وه خیراتلا مکحب یمـسی ام نا دجن صیحمتلا دـنع و ۀبـصاغلا ! مهتطلس

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 87

. قحب اونیدا دق نییوملاا ۀخرصلا کلت نیسحلل -»! رأثلا : » یه لاا و عمجتلا ۀخرص ۀعیشلا حنم دقف ءلابرک ، موی یلع مهمدنل يوق ببـس دیکأتلاب نییوملال ناک و

تاهجلا . عیمج اهتفقلت یتلا 723 م ه - ۀنـس 105 یفوتملا ةزع ریثک رعاشلا اهرکذ دـق جراوخلل و ۀبـسنلاب ناورهنلا هیلع تناک ام ۀعیـشلل ۀبـسنلاب ءلابرک تحبـصا و

(: رفاولا نم ) هلوقبءاوس ۀعبرأ قحلا ةلاوشیرق نم ۀمئلأا نإ لاأ

ءافخ مهب سیل طابسلأا مههینب نم ۀثلاثلا یلع و ءلابرک هتبیغ طبس وربو نامیا طبس طبسف

ءاوللا اهمدقی لیخلا دوقییتح نیعلا هارت طبس لا و ءام لسع و هدنع يوضربانامز مهنع يری بیغت لا

190 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم 684 ۀنس ه - نوباوتلا ) ) راث امدنع ۀعیشلا و لاحر هیلا دشت اجحم ءلابرک یف هحیرض حبصا ع ) ) نیسحلا عرصم نم تاونس عضب للاخ و

هتدش ۀعاس یف ص ) ) لوسرلا طبسل مهرکنتل مهل رفغی نا هللا یلا اوعرضت اوکب و دحاو و توصب نیبحتنم مهرئاقع اوعفر اهودصق و م عابتا اننا دهـشا بر ! قیدصلا ! نب قیدـصلا يدـهملا ، نب يدـهملا دیهـشلا ، نب دیهـشلا نیـسحلا ، محرا بر : » مهمیعز حاص هقیـض و و

نم رـشاعلا یف ۀنـس لک لثمت یتلا ۀـینیدلا دـهاشملا و يزاعتلا » » ةاون نمکت انه مهیبحم . » ءابحا مهیلتاق و ءادـعا اننا مهلیبس و مهنید و . ۀعیشلا دجو امثیح مرحم

« . راتخملا » کش نود وه هیلا مهدقی مل هنا ول رصنلا و یلإ قیرطلا مهارأ يذلا لجرلا ۀعیشلا ، یسوم نا ریغ نم ) ) لاقف لاجرک مهتمذ اؤربی نا هینطاوم اعدف اقیمع اریثأت قدزرفلا رعاشلا یلع ءلابرک یف نیسحلل عجفملا ریصملا رثأ دقل و

یلا لاذ لاإ هللا اهدزی مل ریغتت مل هیلع و تربص نا اهتبیه و یقبت اهزع و مودیـس هنا اوملعاف اهریخ اهدیـس و نبـلا برعلا تبـضغ ناـف : کلذ یف دشنا رهدلا و رخآ

لزاغملاب اولزغا حلاسلا و اوقلافمکریخ نبلا اورأثت مل متنا ناف نویباهولا بهن ۀنس 1801 م یفف ءلابرک ... یلع ثادحلأا تبلقت دق و

191 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم فلاآ ۀسمخ اولتقف دادغب ؛ نم ۀبیرقلا ۀنیدملا نیـسحلا ... دهـشم وأ ءلابرکب ةداع فرعی يذلا ناکملا وه و ع ) ) نیـسحلا ماملاا دهـشم

ایفاک اببس ناک Burckhardt تراهکرب لوقی امک حیرضلا کلذل ۀعیـشلا عیمج سیدقتف ع ) ) نیـسحلا حیرـض ۀبق اومطح صخش و . هدض نییباهولا ظیغ ةراثلا

روهظ و » ناونع تحت ءاروزلا » دادغب و عئاقو خیرات یف ءارزولا ۀحود : » هباتک یف یلکوکرکلا يواح لوسر خیشلا کلذ یلإ راشأ دق و « ءلابرک یلع نییباهولا موجه دادغب و نم ریزولا جورخ نوعاطلا و ءاب

« Arabia «By D .G .Hogarth ثراکوه یج يد هفلؤمل برعلا » دلاب » یف ءلابرک

نا مهدحلا ۀبـسنلاب فنعلاب ربقلا یلا اماع نیرـشع فرظ یف نیـسحلا نسحلا و هادلو ع ») ) یلع ماملاا یلع دوعی ریمـضلا » هعبت امدنع و فوفـص تلد دـق هنم و صانم ـلا ارما لاـطبا ۀـعومجمک ةرـسلاا ةداـبع ناـک هقحب ، اـمهنم يا عتمتی نا نود اـمهیلکل ۀبـسنلاب نکی مل

نم رـشاعلا یف هیباشتلا اهججؤت لازت ام یتلا فطاوعلا ءلابرک و یف نیـسحلا دهـشم فجنلا و یف یلع دهـشم یلإ جـحت یتلا جاـجحلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 88

ص ) ۀعمتجم هتایح مایا لک نم رثکا سیدقلا عفنی توملا نا یلع لدتل ترمتـسا رهاظملا هذه لک هرـسأب - یملاـسلاا ملاعلا یف مرحم (. 75

192 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ءلابرک یلع ۀیباهولا تامجه یلإ فلؤملا ریشیف هتاذ باتکلا نم ۀحفصلا 102 یف اما

هنورک نوف فاتسوغل MEDIEVAL ISLAM A Study in Cultural Orientation« یطسولا نورقلا یف ملاسلاا » باتک یف ءلابرک مواب

نیتحفصلا 191 و 193. یف باتکلا اذه یف ءلابرک رکذ درو هنورک نوف سبتقا دق و ۀقفوم ... ریغ ةروث ۀجیتن ءلابرک یف ۀنس 680 م لتق ص ) ) لوسرلا دیفح یلع و نبا نا ۀحفصلا 191 یف ءاج ذإ

ندنل 1879) ) The Miracle Play of Hasan and Husain نیسحلا نسحلا و نع قراوخلا ۀیحرسم باتک نم ۀحفـص مواب L .Pelly یلپ رسلا ل . فیلأت 102 ج 2 ص 101 -

ءلابرک ثداح ریسفت دیعا ةروصلا هذهب : » لائاق مواب هنورک نوف قلعی و ع ) ) نیسحلا لتقل لاا هما هتدلو ام هنا هسفن و رمشلا فصی ثیح (. ص 193 ( ) ع ) حیسملا تومب ةوق فنعب و انرکذت ۀیحرسمک ۀینوک و ةروطخ تاذ ۀیضقک

. روکذملا باتکلا نم 193 و 196 و 219 - 191 تاحفصلا 123 ، یف درو دقف ع ) ) نیسحلا رکذ اما 193 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ءلابرک یتح و بیلیف

History روهشملا هباتک نم عضاوم یف ءلابرک رکذ اکریماب نتسنرب ۀعماج یف یملاسلاا خیراتلا ذاتـسا یتح بیلیف ذاتـسلاا دروا دق و . ۀیزیلکنلاا ۀخسنلا نم 191 و 440 تاحفصلا 183 و 190 - یف برعلا » خیرات » of the Arabs

: هتمجرت ام لوقی ۀحفصلا 183 یفف ءلابرک یف ۀعیشلا دنع ءادهشلا نیسیدقلا و دیس نیسحلا هدلو دهـشم فجنلا و یف یلع دهـشم یلإ قفدتت لازت ام یتلا راوزلا دوشح نا توملا نا یلع دهشی کلذ لک هرساب ، یعیشلا ملاعلا یف مرحم نم رـشاعلا یف ایونـس لثمت یتلا ۀینیدلا ۀیحرـسملا فجنلا و نم ۀبیرقلا

. ةایحلا نم رثکا سیدقلا عفنی دق ام ۀحفـصلا 190 و یفف ۀـنیدملا رکذ اهیف درو یتلا لمجلا ۀـمجرتب انه یفتکن ءلابرک و ۀـعجاف یلا نیتحفصلا 190 و 191 یف ریـشی و

: هتمجرت ام لوقی اهیلی لتاقم سأر 4000 یلع صاقو یبا نب دعـس ریهـشلا دـئاقلا نبا رمع طاـحا لولاا 680 م ) نیرـشت 10 ) ۀنـس 61 ه مرحم نم رـشاعلا یف

مهنا امب ۀفوکلا و یبرغ لامش لایم نیرشع ۀسمخ و نم برقی ام یف ءلابرک ، یف ۀمـسن یتئام نم ۀفلؤملا ةریغـصلا هتعامج نیـسحلاب و یف دیزی یلا هسأر لسرا حورج و ةدعب بیصا نا دعب لوسرلا طبـس نیـسحلا دهـشتسا دق فیـسلا و مهیف لمعا دقف ملاـستسلاا اوضفر

نیذللا هنبا نیسحلا و تخأ یلا کلذ دعب سأرلا دیعا و قشمد ،194 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ءلابرک یف مسجلا عم نفد و ج 2 ص 17 ) رجح ، نبا ) قشمد یلا هعم ابهذ اوعضو ایونس و مارحلا مرحم نم یلولاا ةرشعلا یف نزحلا میسارم ةاعارم نیسحلا داهـشتسا يرکذل ءایحا ۀعیـشلا نوملـسملا دجوا دق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 89

« ءاروشاع » لولاا ب فرعی نیلـصف یف لثمت ۀیونـسلا ۀینیدلا ۀیحرـسملا هذه هملاآ و و یلوطبلا » » هعارـص دکؤت ۀینید ۀـیفطاع ۀیحرـسم یف اموی نیعبراب مرحم نم رـشاعلا دعب یناثلا لصفلا ۀکرعملا و يرکذل ءایحإ دادغب ) نم ۀبرقم یلع ) ۀیمظاکلا یف لثمی رـشاعلا ) مویلا )

«. سأرلا درم : » هناونع ءلابرک و کلذ ذنم مرحم و نم رشاعلا یف عیشتلا دلو دقف ۀیعیشلا ةدیقعلا هیلع موقت يذلا ساسلاا هنا یلع هیبا مد نم رثکا نیسحلا مد نهرب دقل

. ملاسلاا یف دمحم ۀلاسرک یعیشلا بهذملا یف ایدئاقع أدبم یلع ۀللاس یف ۀماملاا تحبصا ادعاصف تقولا لماوعلا دحا هنا یلع دعب امیف مایلاا تنهرب دق و نیسحلا ، لجأ نم رأثلا یف صخلتی كراعملا یف اراعش ۀعیشلا ءلابرک ) موی ) حنم دق و

. ۀیوملاا ۀلودلا سسا تضوق یتلا دقف ۀمیدقلا ۀعیشلا داهطضا ةداع ۀنس 850 م فنأتسا يذلا لکوتملا ءاج ام ناعرس و : » لوقی لکوتملا و یلإ ریشیف ۀحفصلا 440 یف اما

. ۀیدبلاا ۀعیشلا ۀیهارک کلذب بستکأف نیسحلا حیرض وه ءلابرک و یف ۀسادق رثکلأا حیرضلا فجنلا و یف یلع حیرض مده 195 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

مجاعملا یف ءلابرک

ءلابرک یعوسیلا و فولعم سیول

(: ص 453 « ) ءلابرک » ةدام یف توریب 1956 ) ) مولعلا بدلاا و ۀغللا و یف دجنملا یف یعوسیلا فولعم سیول بلاا لوقی و ۀـفوکلا ) هتیحاـن و ) فجنلا ءاـضق هیف ( 145 ، 951 ( ) مک 21 ، 200 ) ۀـیناویدلا میلدـلا و ۀـلحلا و ۀـیولا نیب روصحم قارعلا یف ءاوـل »

دهـشم اهیف نومرکی ( 35 ، 000 ( ) ءلابرک ءاول ) قارعلا یف ۀـنیدم ءـلابرک و رمت ؛ نیع ۀینیـسحلا و اـمه ءاوللا و زکرمب ناـتقحلم ناـتیحان ماقم و ۀیفشکلا ، ۀقرفلا بحاص یتشرلا مظاک دیـسلا ماقم و ۀیخیـشلا ، ۀقرفلا سیئر ناخ عیفـش هزرملا ماقم ۀمطاف و یلع و نب نیـسحلا

مرحم 61 ه نم رـشاعلا یف عقو ءـلابرک موی و ۀیـشاتکبلا ؛ ۀـقیرطلا سیئر هدهد نمؤم ماـقم ۀـیفوصلا و ۀـقیرطلا سیئر هاـش یلع نیـسح . یلسع نب نیسحلا لتق هیف لولاا 680 م نیرشت نم رشاعلل قفاوملا

196 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

A Dictionary of Islam« ملاسلاا سوماق » یف ءلابرک

ةدام یف ۀیتلآا تاملکلا یلع ملاسلاا » سوماق » موسوملا ب همجعم یف Thomas Patrick hughes زویه کیرتاب ساموت دزی مل . ءلابرک

نیسمخ ۀفاسم یلع عقت هحیرض . رقتسم ریخلاا و هاوثم اهنوکب نیسحلا و عرـصمب ترهتـشا قارعلا یف ۀنیدم نیـسحلا : دهـشم وا ءلابرک . تارفلا یبرغ لایمأ ۀتس یلاوح دادغب و یبرغ بونج لایم

یسنرفلا سورلا » » مجعم یف ءلابرک

: هتمجرت ام لاق نا یلع دزی مل ذا تاملک ، عضبب روهشملا یسنرفلا همجعم یف سورلا » » یفتکا و « . ۀعیشلا دنع ۀسدقم یه ۀمسن و 65 اهسوفن 000 ، اریثک . تارفلا نع دعبت قارعلا لا یف ۀنیدم »

Shorter Encyclopaedia of Islam« ةزجوملا ۀیملاسلاا ۀعوسوملا » یف ءلابرک

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 90

ۀیزیلکنلااب تعبط یتلا ةزجوملا ۀیملاسلاا ۀعوسوملل ةریخلاا ۀعبطلا یف 197 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

( ءلابرک « ) نیـسحلا دهـشم » ةدام یف ۀنـس 1961 زرمارک یج ه . بج و ر . ا . فارـشا ه . تحت ۀـیکلملا ۀـیدنلوهلا ۀـیمیداکلاا نم بـلطب : ءارقلا ةدئافل انه اهمجرتن ۀیتلآا تامولعملا

ۀعبط و نادـلبلا ، مجعم توقای ، ) ءارحـصلا فراشم یلع دادـغب یبرغ بونج لایم یلاوح 60 تارفلا یبرغ جحلل عضوم نیـسحلا دهـشم ، هیوغ يد ۀعبط نادلبلا ، حوتف يرذلابلا ، نراق BGA ج 1 ص 85 ، يرخطصلاا ) ةریبه نبا رصق ۀهجاومب عقت و ج 4 ص 249 ) دلیفنتس ،

ۀظفللا و ( 21 لایناد 3 ، رفس « ) لایبرک » ۀیمارلآا ۀظفللاب طبترم ءلابرک مسا نا لمتحملا نم و ج 3 ص 121 ) ، BGA یسدقملا ص 287 ،ةروکذم ریغ یه و ( 2 مقر : شماهلا ج 9 ص 35 ۀیکرتلا » ۀبتکملا « ؛ بوکاج عجار ج . سأرلا ، سابل نم عون یه و « ) وتالبرک » ۀیروشلآا

. برعلا لبق ام خیرات یف 61 مرحم ) 10 ) ءاروشاع موی یف و ( 250 - 4 توقای ، « ) ءلابرک » یف هرکسعم ماقا ةریحلا ، یلع یلوتسا نا دعب دیلولا ، نب دلاخ نا لاقی و

هقوقحب ۀبلاطملا یلع اممصم ناک ثیح قارعلا یلع ۀکم نم هفحز یف ع ) ) یلع نب نیسحلا ماملاا دهشتسا لولاا 680 م ) نیرشت 10 ) هیلع و ۀعاق » ۀمیخ » نوینیسام يأر یلع نلآا یه 870 و - 4 توقای : 2190 ؛ - 3 يربطلا : ) يونین ۀقطنم یف ءلابرک لهس یف ۀفلاخلا ، یف

(. 752 - 3 يربطلا : اهیلی ، ام 188 و - 2 توقای : ) رئاحلا یف نفد ۀفوکلا و لماع شیج عم ۀکرعم یف يونین ) ناشإ : » Musil لیسوم يأر عطق و يذلا سأرلا ریصمب قلعتی امیف عجار ) هسأر نع لوصفملا ص ) ) لوسرلا طبس نامثج هیف نفد يذلا عضوملا حبـصأ ام ناعرـس و

یلا لسرا 198 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیسحلا ربقب فورعملا ( 310 نیلرب 1915 ص 298 - ، Festschrift ED Sachau Gewidm میشریب ناف لولأا ، دیزی یلا قشمد «(. ۀعیش » ةدام عجار ) ۀعیشلا جیجحل اروهشم اعضوم

اموی یضقی ثیح ع ) ) نیسحلا حیرض یلا هعابتا عم بهذی درص نبا نامیلـس دجن 685 م - 684 ۀنس 65 ه - زواجتت ةرکبم لا ةرتف یف و تلاحر ج 9 ص 358 ) غربنروت ج 5 ص 184 ؛ ۀـعبط لماکلا : ) ریثلاا نبا رکذـی و اهیلی ) ام 545 و - 2 ۀیوغ ، يد ۀعبط يربطلا ، ) ۀـلیل و

رکبم خیرات یف يدهملا ۀفیلخلا ةدلاو یـسوم ، ما تغبـسا 1045 م و - 1044 ه - م و 436 740 - 739 ه - نیتنـسلا 122 یف يرخا جح (. 752 يربطلا 3 - ) حیرضلاب ۀیانعلا یلع نیمئاقلا نیدلا لاجر یلع اهتاریخ

باقعلا ۀـلئاط تحت عنم اهتعارز و ضرلاا و ۀـیوستب رما هتاـقحلم و حیرـضلا و 851 م - 850 ه - ۀنـس 236 لکوتملا ۀفیلخلا مده دـق و لقوـح نبا نا یلع ص 32 ) جنارتسل ، ۀعبط بولقلا » ۀـهزن : » یفوتـسملا هللا دـمح 1407 ؛ - 3 يربطلا : ) ۀـسدقملا تابتعلا ةرایز مراـصلا

: هیوغ يد ۀعبط )نیسحلا حیرـض اهلخاد یف بناج و لک نم باب ناباب اهل ۀبق تاذ ۀفرغ امیظع و ادهـشم » » 977 م ۀنس 367 ه - یلاوح رکذی ص 166 )

خیـش رمت و نیع نم لصلاا یف وه يذلا يدسلاا دمحم نب هبـض رمد دق و هنامز . یف نورئازلا هیلع دفاوتی ناک ام اریثک ناک يذلا (ع )-979 ه - ۀنـس 369 رمتلا نیع یلا ۀیبیدأت ۀلمح تلـسرأف يرخأ ۀسدقم تابتع عم ءلابرک ) ) رئاحلا دهـشم لئابقلا ، نم ۀعومجم خـیاشم «. ۀیـسابعلا ۀـفلاخلا فوسک » باتک یف زوردـیما ۀـعبط مملاا ،» براجت ، » هیوکـسم نبا ) اهلوصو لبق ءارحـصلا یلا برهلاب ذـلاف 980 م

اهتاذ ۀنسلا یف و ( 414 ج 2 ص 338 ، ۀیزیلکنلااب ) )199 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

هتیامح تحت رئاحلا ) یف ( ) ع ) نیـسحلا دهـشم و فجنلا ) یف ( ) ع ) یلع دهـشم نیتسدقملا : نیتبتعلا یعیـشلا یهیوبلا ۀلودلا دضع عضو (. ردصملا سفن یفوتسملا ، هللا دمح 518 ؛ - 8 ریثلاا : نبا ) ۀصاخلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 91

موجنلا يدربرغت ، نبا ) نیسحلا دهشم یف كرابملا حیرضلا لوح اروس 1024 م - 1023 ۀنس 414 ه - یفوتملا لضف نب نسحلا ماقا دق و .154 - 9 ریثلاا : نبا ( ) فجنلاب ) یلع دهشم یف عنص ام وحن یلع Popper 2- 123، 141 ربوب ۀعبط ةرهاقلا ، رصم و كولم یف ةرهازلا

ءانبلا وا ) ۀـبقلا لاحا امهعـضوم ) نع نیتعمـش طوقـس ببـسب ) لـئاه قیرح بشن لوــلیا 1016 م بآ - ۀنـس 407 ه - لوـلاا عیبر یف و (. 209 - 9 ریثلاا : نبا ) دامر یلا ۀحوتفملا ) تاعاقلا وا ) ۀقورلاا و یسیئرلا )

ناتبتعلا ناتاه تناک و ( 103 - 9 ریثلاا : نبا ) دادغب هلوخد دعب ع ) ) نیسحلا یلع و يدهشم ةرایز هاشکلم یقوجلسلا ناطلسلا لفغی مل و تاجتنم » ۀعومجم یف امستوه ، ۀعبط قوجلـس » لآ خیراوت » یناهفـصلاا يرادنبلا « ) نادهـشملا » تقولا اذه یف امهیلع قلطی ناتـسدقملا

... خلا نارصملا ناتریحلا ، ناترصبلا ، ناقارعلا ، یه : ۀفورعملا و تاینثملا رارغ یلع ج 2 ص 77 ) صوصنلا » نم « نوغرأ » هیبلأ وا هل لضفلا دوعی ۀسدقملا و ۀبتعلا هذه یلا ۀیخـس ایاده مدـق ءلابرک و 1303 م ۀنـس 703 ه - یناخلیلاا نازاغ راز دق و Das Heiligtum Al -: هکدـلون ا . ( ) ثیدـحلا ۀینیـسحلا رهن وـه و ) تارفلا یلا دـتمی لاـنق ۀطــساوب ۀـقطنملا یلا ءاـملا بـلج یف

(. ص 40 ، 1909 نیلرب ، ' Husains Zu Kerbela200 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اهفصی ۀلحلا و نم اهیلا امداق 1327 م - 1326 ۀنس 727 ه - ءلابرک ج 2 ص 99 ) یتینیوکناس ، يریمی و رفد ۀعبط ) هطوطب نبا راز دـق و ةریبک و ۀـسردم هبنج یلا كراـبملا و حیرـضلا اهطـسو یف تارفلا و نم اـهءام دمتـست لـیخنلا و نیتاـسب نیب عقت ةریغـص ۀـنیدم اـهنأب هب و طیحملا یضفلا جایسلا نولبقی راوزلا میقلا و حامسب لاا فیرشلا دقرملا یلا لوخدلا نکمی راوزلا و لا میقی ثیح ةریهشلا ۀیوازلا » »

مهتعزانم تناک زیاف و دلاوا کیخر و دلاوا یلا نومسقنم ۀنیدملا ناکس ریرح و رئاتس باوبلاا یلع ۀیضفلا و ۀیبهذلا و حیباصملا هقوف . ۀعیشلا نم اعیمج اوناک مهنا مغر ۀنیدملاب ررضلا قحلت ةرمتسملا

لوا ناک يذلا دیزی نب رحلا ربق کلذک كانه رکذی ةوطخ و ۀنیدملا ب 2400 طیحم یفوتـسملا هللا دمح هتاذ تقولا یلاوح ردقی و . ءلابرکب نیسحلا لیبس یف لاتاقم دهشتسا نم

(. ع ) نیسحلا دهشم فجنلا و یلا ةرایزب 1934 م - ۀنس 930 ه - یفوتملا ) لولأا لیعامسا يوفصلا هاشلا ماق دق و یتلا لوقحلا لاحأ و ۀینیسحلا ) ) نیسحلا دهشم لانق حلصا 1535 م و 1934 م - ۀنس 941 ه - نیحیرضلا ینوناقلا نامیلس ناطلسلا راز و

ۀنس رای » یتشوکنأ » اقباس یمـست تناک یتلا و هاندا ) یف رظنا « ) دبعلا ةرانم » تینب دق و يرخا ؛ ةرک نئانج یلا لامرلا یف ةرومطم تناک ۀنس دنولا نب اشاب یلع دادغب یلا ثلاثلا و دارم رمأ و 1575 م ، - 1574 982 ه -

.201 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیدهـشملا و ریبکلا سابع زرحا ۀنـس 1623 م دادغب للاتحا دیعب و ع ) ) نیـسحلا حیرـض ممری نا يرحلااب وا ینبی نا 1583 م ه - 991دقف ع ) ) یلع ماملاا دهـشم ۀبق بیهذـت هیلا يزعی هنا نیح یلع ۀنـس 1743 م و ءلابرک هاشردان رازو ۀیناریلاا ۀیروطاربملاا یلا امهفاضا

. ءلابرک ۀمئلا ۀصصخم افاقوأ رداص هنا کلذک هنع لیق دنع نیریثلاا نیبرقملا دـحا وه میرکلا و دـبع ةرایز ۀبـسانمب هیف نینطاقلا نم مخـضلا ددـعلا ةرایزلا و عضوم یف میظعلا ءاخرلا دادزی و

. نیسحلا دجسم حلاصلا ۀیردان 20 ، 000 1722 م ) - 1694 ) نیسح هاشلا ۀنبا موکیب ناطلس ۀیضر تمدق دق و هاش ؛ ردان نیـسحلا دهـشم یف ةرانملا ۀبقلل و بهذـلا ءاطغلا رـشع نماثلا نرقلا ۀـیاهن یلاوح ناخ ، دـمحم اغأ ۀـیراجاقلا ، ةرـسلاا سـسؤم مدـق و

(. ه 4 ص 65 ، هرکذ ، قبس هکدلون ، باتک ا . یف بوکاج )اوحبذف ءلابرک دوعس خیشلا ةدایقب نییباهولا نم 12 لخد 000 ، فجنلا یلا اوبهذ نیذـلا راوزلا بایغ یف 1802 و لیربا ) ) ناسین یف و

ۀبهذملا و ۀیـساحنلا حئافـصلا ۀـصاخ ةروصب مهعم اولمح قاوسلاا و تویبلا و اوبهن كانه و اهناکـس ینم فلاآ ۀـثلاثلا یلع فونی ام

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 92

. هرسأب یعیشلا ملاعلا نم دهشملا یلا ۀثراکلا هذه دعب تقفدت تاعربتلا نا ریغ حیرضلا اومطح دهشملا و نم يرخأ ازونک دق و حلاـسلا ، ةوقب ۀنیدملا یلع ۀینامثعلا ةرطیـسلا ضرف یف ءلابرکل ، تقوملا سرفلا للاتحا دـعب ۀنـس 1843 م ، اشاب بیجن حلفا دق و

ۀنس 1871 اشاب تحدم یلاولا عرش ریبک و دح یلا ةرضاحلا ۀمیدقلا ۀنیدملا راوسا نلآا تمده 202 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

،(. هرکذ قبس دق و هکدلون » ا . » دنع نیسحلا دهشم خیرات رداصم ) رواجملا قوسلا عسو ۀلماک و ریغ تیقب یتلا ۀموکحلا رئاود ءانبب یف ۀنیدم ینغأ اهلعل ۀعسلا و ثیح نم ۀنیدم یناث ۀمسن - فلا نیسمخلا یلع مهددع وبری نیذلا اهناکسب رـضاحلا تقولا یف ءلابرک و مها اهنا ۀقیقحل کلذک لب بسحف ع ) ) نیـسحلا حیرـض نوروزی نیذلا راوزلا نم لئاهلا ددعلا یلا اهئاخرب ۀـنیدم تسیل یه و قارعلا ،

عم ةراجتلل مهم يوارحص » ءانیم » یهف ینیرغلا لهسلا ۀفاح یلع اهعقومب ۀکم و فجنلا و یلا ۀبهاذلا سرفلا راوزلا لفاوقل قلاطنا ۀطقن . برعلا دلابل یلخادلا مسقلا

نم یقبت ام نییناریلاا و نم ناکـسلا عابرأ ۀـثلاث یلا فصن یلاوح و ۀیرـصع ؛ حاوضب ۀـطوحم ۀـیوتلملا اـهعراوشب ۀـمیدقلا ۀـنیدملا و رهن اهقـشل تئفوک دـقف اـهانغأ : هددـلا لآ و ۀیرـصانلا ؛ و ةزماـهطلا ، موزولا و همللاـسلا و دعـس و ونب مه مهلئاـبق مها برعلا و ۀعیـشلا

. میلس ناطلسلا لبق نم ۀعساو تاعطاقمب ۀینیسحلا ۀیقرـشلا اهتهج یف ةرئاد فصنب ۀـنیدملاب طیحت یتلا لیخنلا نیتاسب نم یقرـشلا ءزجلا یلع اـلا ۀـقیقد ةروصب ءـلابرک » » مسا قلطی ـلا و

«. نیسحلا دهشم » وا دهشملاب » » اهسفن ۀنیدملا فرعت و ص 41 ) طسولأا ،» تارفلا : » لسوم )یفرخز طیرـشب هراوسا تنیز دق فرغلا و نیواولأا و نم ددع هطوحی امدـق 270 هتحاسم 354 - نحص یف ثلاثلا ماملإا حیرـض عقی و

ۀیانبلا امدـق و 138 اهـسفن 156 - ۀـیانبلا ۀـحاسم و ءاـقرز ، ۀحفـص یلع ضیب فورحب اـبوتکم هلک نآرقلا مضی هنا لاـقی رمتـسم قرزأ اهیلا لخدی یتلا ۀلیطتسملا ۀیسیئرلا

203 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یمست ) فقسم رممب ۀطاحم ( 136 ةروصلا : ۀحوللا 78 ، ۀیفارغج ، ۀیصیخشت روص ۀثورگ ، دنع ةروصلا « ) ۀیجراخلا ۀیبهذلا ۀعاقلا » قیرطب

Reste Arab نزو اــهیف ) حیرــضلا لوـح فاوطلاــب راوزلا موــقی ثـیح ص 20 ) هرکذ ، قبـــس هکدـــلون ، ا . عماــجلا )،» » نــلآا بمادقا یلاوح 6 وه و ع ) ) نیسحلا قودنـص ) ) وا حیرـضلا وه ۀببقملا ۀیزکرملا ۀلاصلا طسو یف و ( 112 ' ص 109 - .Heidentums

: حلاسلا یف هقیفر هنبا و حیرض وه هنم و رغصا ناث حیرض اهئازاب فقی ۀیضف ۀیبرشمب طاحم لاوط و امدق اعافترا و 12 (. 303 - 8 ۀیبرعلا ،» ۀیفارغجلا ۀبتکملا « » BGA یف ۀیوغ يد ۀعبط فارشلإا ، ۀیبنتلا و يدوعسملا ، ) ربکلأا یلع

راهنلا ءانثأ یتح وا قفـشلا دنع کلذ و ریطاسلأا ، یف يوری ام لاا هلثامی دهـشملا لا لخاد ناسنلاا هیلع لصحی يذـلا ماعلا عابطنلاا نا »نم يرخأ ةرم فلا و ةرم ، فلأ سکعنی ۀیـضفلا ۀیبرـشملا لوح عومـشلا حـیباصملا و نم دـیدعلا ءوضف اـمود - لخادـلا یف متعم وـهف لاف ۀبقلا فقس یف هتوق ءوضلا دقفی مث ۀلیخملا ملاحا قاطن جراخ ایرحس اریثأت ثدحتف رـصح اهل و لا دع ةریغـص لا ۀیرولب تاحیطس

(. هرکذ قبس هکدلون ، ا . « ) ءامسلا یف موجنک كانه انه و ۀقلأتم ۀیرولب تاحیطس عضب لاا دجن « E .Honigmann نامکینوه یئ . »

ماما دبعلا » ةرانم » یه ۀثلاثلا و ةرانملا خمشت ناترانم و لخدملا یحانج یلع نیمث و مخف و فرخزب ۀیلبقلا ۀهجاولا یف دهشملا نادزی و ینس و دجسم ۀعقبلا هذه یف امدق و یلاوح 50 ابونج نحصلاب ۀطیحملا ینابملا ۀهجاو عجارتت و نحصلا ؛ نم ۀیقرشلا ۀهجلا یف ینابملا

صاخ دجسم عم اعبرم امدق یلاوح 85 اهئانف ۀحاسم ةریبک ۀسردم ۀیلامشلا ۀهجلا نم نحصلا قصلات 204 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

خیراـت نع 50 و ص 35 - هخیراـت : نـع 26 و ص 5 - هرکذ ، قبـس هکدـلون ، نراق ا . دهـشملل رـضاحلا عضولا نع ) بیراحم ةدـعو اهب

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 93

(. 66 ص 51 - ۀیرامعملا : هتسدنه جراخ ابرغ یضفملا قیرطلا یف سابعلا و هیبلا ) هیخا ) هقیقـش حیرـض ع ) ) نیـسحلا دهـشم یقرـش لامـش ةدرای وحن 600 ةدـعبم یلع و

دنع ۀــیفارغوتوفلا ةروـصلا و ص 7 ، هکدـلون ، دـنع طـطخملا ) كاـنه ةداـشملا ۀـیانبلل و هاـکمیخ ) ( ) ع ) نیـسحلا ۀـمیخ ۀـعقب ۀـنیدملا . لامجلل نیجدوهل ناتیرجح ناتخسن لخدملا یبناج یلع ۀمیخ و ططخم ( 145 ةروصلا : ۀحوللا 84 مقر ، Grothe ۀتورغ

نئانج یحاوضلا و ءلابرک نیتاسب یلامش یف عقت ۀعیشلا و نیصلخملا نم ۀحرضأ ۀنیدملا یبرغ دامح ) ) ۀیوارحصلا ۀبـضهلا یف دتمت و و ( 695 - 3 « ) رقعلا » ةرواجملا نکاملأا نیب توقاـی رکذـی و ( 768 - 3 توقاـی : ) ۀـیریدغلا یبونج ةرقلا ، یبرغ لامـش ةریقبلا ،» » لوقح و

(. 816 - 4 ) حیاونلافجنلا و لا ۀلحلا و یلا لفاوقلا قرط یـضفت و ةرـصبلا ، دادغب - دیدح ۀکـسب ءلابرک ۀلحلا یلامـش عرفتی یعرف يدـیدح طخ طبری و

نم نوناعی نیذلا نینسملا و راوزلا نم ریثکلا ناف کلذل هیف ؛ اونفد نیذلا کئلولأ ۀنجلا یلا لوخدلا زارحا ۀعمس نیسحلا دهـشمل لازی . ۀسدقملا ۀعقبلا یف اوتومیل كانه یلا نوبهذی ۀحصلا ءوس

205 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

بدلأا یف ءلابرک

ةراشا

ۀـیعدلاا و یف ارثن ءاملعلا راـبک هلواـنت اـم ةرثک و اـمظن ، ءارعـشلا لوحف هقرط اـم ةرثکل اهعـسوا تادـلجملا و مخفا هب قیـضی باـب اذـه انه و فوقولا یلا اناعد اـمم رعـشلا یف ءـلابرک نع درو اـم ضعبل جذاـمن ءزجلا اذـه نم رخآ لـحم یف ءيراـقلا دـجی و تـلااهتبلاا ،

. داهشتسلاا لیبس یلع ینادمحلا سارف یبا ةدیصق نم ءزج رکذب ءافتکلاا

ءلابرک ینادمحلا و سارف وبا

(: طیسبلا نم ) اهعلطم یتلا هتیمیم یف ءلابرک یلا ینادمحلا سارف وبأ أموأ دق و مستقم هللا لوسر لآ ءیف ومضتهم قحلا مرتخم و نیدلا

: لوقی نا یلا ! مقتنم نیدلل اما ةاغطلا ؟ نمفصتنم هلل اما لاجرلل ! ای

مدخلا ناوسنلا و هکلمت رملاا ومهراید یف ایاعر یلع » ونب »اومعز نا مهیلاوم و یلع » ونب » اومهکلم سابعلا » ونب » نیغطی لا

مملاا كلاملاا و دهشی و هللا ومهل ریدغلا » موی » اهب یبنلا ماق 206 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم مدق اهیف و لا مدق مهل ام ومهثرا سابعلا » ونب » اهاعدا مث

؟ مد نیرهاطلا هینب نم مکرافظایف نورت و امیف هلآ ومتنأأ اوملس امدعب نم اوکله ارشعم ،و تدعس ام دعب نم تیقش ، ۀبصع ای

ممرلا مظعلاا کلت فطلا » » بناجبتیلب نا مهنم و تیقل ام سئبل فطلا و يرخفلا - و بهذلا ، جورم و يربطلا ، یف امک نیـسحلا ربق مدهب ماع 236 ه لکوتملا رما ۀثداح یلا ناریـشی ناریخلاا ناتیبلا و

: توقای یف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 94

. ءلابرک ثیح ۀفوکلا یبرغ عقاو 539 - 3دلو صقتنی بلاط و یبا دلو اهیف رخافی ةدیـصق لمع ناک یمـشاهلا ةرکـس نب دمحم نا ةدیـصقلا هذه مظن یلا سارف ابا عفد يذـلا و

: اهلوا مهیلع و لماحتلا اهیف رکذی یلع و هعضو نم عضو ردلا ضقنی لامکتلاقم اوعد یلع ! ینب

. هلاعا یف اهنم اتایبا اندروا یتلا ةدیصقلا ملاسلا - مهیلع تیبلا - لهأ یف لاق و هرعش ، ۀهافسل هتضقانم ، نع اهزنت سارف وبا هبجی ملف 207 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ءلابرک ۀنیدم نیسحلا و ماملإا رکذل ۀیبرغلا ۀیبرعلا و رداصملا مهأ

، سراهفلا غربنروت ، ۀعبط لماکلا ؛ ریثلاا : نبا سراهفلا ، هیوغ ، يد ۀعبط يربطلا :،85 - 1 ۀیبرعلا » ۀیفارغجلا ۀبتکملا » BGA يرخطصلاا

: توقای Jaubert 2- 158 ؛ تریبوج ۀمجرت ، 6 - 4 قاتشملا » ۀهزن : » یسیردلاا :BGA 3- 130 ؛ یسدقملا ، BGA 2- 166 لقوح نبا ۀعبط مجعم ، يرکبلا ، »BGA 8- 303 ؛ هیبنتلا باتک : » يدوعسملا اهدعب ؛ ام 249 و - 4 695 ؛ - 3 189 ؛ دلیفنتس 2 - ۀعبط و نادلبلا ، مجعم

ص ، De Grave فیرک يد ۀعبط یفارغجلا ، مجعملا يرشخمزلا ، ، 471 ، 456 ص 162 ، دلیفنتس ، و 208 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

يریمیرفید ۀعبط ۀـفحت ، ۀـطوطب ، نبا ص 39 ؛ ۀـمجرتلا : ص 32 ، جـنارتسل ، ۀـعبط بولقلا » ۀـهزن : » ینیوزقلا یفوتـسملا هللا دـمح 139 ؛؛ اهیلی ام 99 و - 2 یتینیوکناس :

راپد وا .Umbstandliche und: O. Dapper EiGentliche Beschreibung Von Asia

R eisebeschreibung: روبین نتسراک 1681 ص 137 ، غربمرون ،.Nach Arabien U. A. Umliegenden Landern, ii

C؛ اهیلی ام ص 71 و سیراب 1809 ، ۀیسنرفلاب ) « ) دادغب ۀیوشاپل فصو : » وسور یج ل . ب . یج . اهیلی ؛ ام ص 254 و ، 1778 نغاهنبوک ،ج: یج . یس . .J .Rich

Fundgruben Des Orients, iiiل. یج . J .L .Burkhardtص 200؛ انیف 1813 ،

Bemerkungen Uber Die Beduinen Und Wahaby

: ناملیث یف . میا . 1831 ؛ رامیاف ، . M. V. Streifzuge Im Kaukasus, Thielmann In Persien Und In Der Asiatischen Turkei

: Nolde هدلون و 401 ؛ ص 398 - ، 1875 غزبی ، لا Reise Nach Innerarabien« برعلا دلاب یف ۀلحر »

. یف میا . اهیلی ، ام ص 113 و ، 1895 کیافشنوارب ،209 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیلرب 1900. Vom Mittelmeer Zum Persischen Goif ,ii: میاهنبواDas Heiligtum Al -: هکدــلون ا . اـهیلیام ؛ ص 78 و ( 1930 عـبط ، ةداـعا ) جربمک 1905 ۀیقرـشلا » ۀـفلاخلا دـلاب : » جـنارتسل ج .

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 95

Husains ZuKerbela؛) يرخا رداصم ، 34 ص 30 - بوکاج 11 ، ج . ۀعبط : ۀیکرتلا ، ۀبتکملا )- 1909 نیلرب ،

هثورک ه ..Geographische Cha- rakter Bilder Aus Der Asiatisehe Turkei, i

)- اـهیلی اـم ص 48 و 1910 ةرهاـقلا ، ( 1908 - 1907 ( ) ۀیـسنرفلاب « ) نیرهنلا نیب اـم دـلاب یف ۀـثعب ، » نوینیـسام سیول ، 1909 غزبی ، ـلا Anatolia یللیتوناـف وتریبمــلا ( 27 ةرهاــقلا ،» یف ۀیقرــشلا تاــیرفحلل ۀیــسنرفلا ۀســسؤملا ءاــضعلا ۀــعوبطم تارکذــم » Mifao

Meridionale E Mesopotamia

: لیب دورتریک 363 ؛ ص 361 - ، 1911 امور ،G. L. Bell Amurath To Amurath

،159 ندنل 1911 ص 116 - ثارومآ یلا ثارومآ نم (14 ) ۀسدقملا تابتعلا ۀعوسوم

210 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ، یلیصفتلا سرهفلا ، 1925 دروفسکوا ، ( ) ۀیزیلکنلااب « ) ثیدحلا قارعلا نم روصع ۀعبرا » كرکنول یلسمیه نفیتس

، ۀیقرـش تاسارد تافاشکتـسا و ۀیکریملاا ، ۀیفارغجلا ۀیعمجلا كرویوین 1927 -( ۀـیزیلکنلااب ) « ) طسولأا تارفلا » A .Musll لسوم ا .. اهیلی ام 1933 ص 88 و ندنل ، ۀیزیلکنلااب ) ) The Shi'Ite Religion یعیشلا » نیدلا : » نسدلانود م . د . مقر 3 )

211 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

سابع داؤف ۀیدجبلأا فورحلا بسح هقسن هعمج و رعشلا یف ءلابرک

ةراشا

ۀیقارعلا ۀیبرتلا ةرازو یف یصاصتخلاا شتفملا توریبب و ۀیکریملأا ۀعماجلا یجیرخ نم 213 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

900 یمعفکلا 840 - میهاربا خیشلا

ریجم ریخ هللا لوسر لیلسلابرکب دیهشلا راج هب یناف *

ریجتسملل راجلا رئاحلا ) ) یلايدیس يدهلا ماملاا تیتا

یسلدنلأا ءیناه نبا

لایسم هنم کیلع سوفنلا لستمل فیک دلقملا کلصنمل ابجع - 64لایئارزع تیداع نم هامسامنا راقفلا و اذ كدج هامس - 74 214 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لاولطم ... امد ءلابرک و لا یفاعئاض ارتو قبی مل هب نأک و - 75*

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 96

لیقصف هنتم اما بضعفهرارغ و اما قدصلا فیس فیسلا وه لیسی ... وهف فطلا موی رکذتامنأک اعمد دنرفلاا هل عیشی

**مول ملام و نم رمأ لج نا واهلک ۀیما نم مولب یلوا و

مظعا مکنم و فطلاب ممر یلايرس يذلا نیفدلا ءادلا مه سانا .. مرضتت مل رانلا بشت مل ول وترو یتلا دانزلا کلت اوحدق مه

مامت وبأ

راتولأا مظعأب ءلابرک نممهریع تلقتسا نویمشاهلا و ... راتخملاب راتخملا هنید یفنکی مل هنم و راتخملا مهافشف

یحمجلا لبهد وبأ

اهمیمح مانی ام یلتق فطلاب وامون ۀیما نم يراکس تیبت اهمیعن ... مادف اهاکون رمأتۀباصع لاا ملاسلاا دسفا ام و

215 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ینادمحلا سارف وبأ

اوملس ام دعب نم اوکله ارشعم وتدعس ام دعب نم تیقش ۀبصع ای ممرلا مظعلاا کلت فطلا بناجبتیلب نا مهنم و تیقل ام سئبل

بیبح نب نجحم وبأ

لهاجم فایف اهارسم نود نم وفسوی مأ انوحن ترست ینأ لحاور مهل و سارفا ردوغ ومهتارس لین فطلاب ۀیتف یلا

؟ لفاق مویلا مکنم له مهل : تلقفمهلاحر طسو راصنلاا یلع تررم

ۀنس 1295 لوتقملا یتشرلا دمحا دیسلا

فرغن مراکملا ولوا هنم رحبلابرک و ۀصرع لح دق يذلا نا یتشرلا دمحا دیسلا

یمظاکلا رباج خیشلا

ءامسلا لها هؤایض صخفيراردلاک ارون مع مهانس ءلابرکف يرغلاف برثیفسوطف ارماس دادغب و و

باترم و لا الک - باک - ریغماقتنلا ردیح لبش یضمف 216 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 97

بابی ءلابرک ) ) نم ءلاب وبرک ضرا یلا هبکر یف مأ ع- نیسحلا - مرحل اباب ۀلودلا دامع بانج حتتفا نیح هللا - همحر لاق و *

دامع ایلعلا ۀلودلل دجامدابعلل اهانب دق لضف باب دادشلا عبسلا اهتعفر تمس دقیتلا سدقلا ةرضحلل اهغاص

داقتاب هانس قاب لزی ملصلاخ سدق رون نم تغرفا داؤفلا هنم اهوفص یف تهباشۀضف نم هنا انبسحف

: اهنم و داهملا عسو همعنا یف قاضيذلا طبسلا توح دق ةرضح داشرلا اعیمج و لضفلا اوکلمیللأا رغلا هباحصا توح و

دامعلا یماسلا ۀلودلا دامع نم تیدها باب خیرات مرت نا دابعلا نود هدبع ) ) یعدت ترصدقف رخفا نیسحلا ) دبع ) ایأ لق

دارملا یصقا لنت انع ادباانعلا یصقأ عد ءوسلا تیأر لا داشرلل ... ) دامع باب دمتعاف ) اهتخرأ امک ادشر مرت وا

1279 ه - 1 - 1280

ریزولا یبرغملا مساقلا وبأ یلع نب نیسحلا

مطقملا صارع رظناف لابرک یلإاقئات فطلا یلإ اقاتشم تنک اذإ مدلاب ردصلا طاسولأا و ۀجرضمۀباصع یبرغملا لاجر نم يرت 217 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یلحلا ردیح دیسلا

اهءاغوب دمحم نبا یلع اولاهیتلا ۀسدقملا فطلا ۀبرت ای اهءام لمحت سودرفلا رثوک نمۀباحس هتفطلاف كارث تیح

: اهنم و اهءاشحا هدرب عقنی رغلأةدیرط ءاجرلا ۀمتاخ دفتل و

اهءاور ناک وه لایلغ و تدربلابرک ۀصرعب ۀمطاف نبا یشحف : اهنم و

اهءانحش اهب مهبولق تدلوۀنتف دمحا دیرط نبا حقلأ ذإ اهءابآ ترکذت ثیح فطلابدمحم نبا یلع اهبئاتک تدشح

*ابرکملا لابلا اهیف اوهجاو ذالابرک لست اما مهب لس

ابصلا ... اهیلع برتلا یف جسنتاهؤلاشا فطلاب یبأب ای *

دمکم ةزح نارح و ۀقرح ودجاو ۀعول فطلا موی لثم و لا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 98

*يرق !! مأ کفکأ نعط یف حمسأ أاملاع تسل یللأا نییبلاغلا ینب

يرج ام فطلاب نیردت کنأکۀبثو لا لیخلا کب حمجت مل نلآا یلا 218 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ارهسأ ۀیمحلا نافجلأ كاذفمکنم حاط لابرک یف مدک و لا

ارفعملا كاذ فطلا ةادغ تیسنمشاه ناملغ فایسا ای کنأک *

لضافلاا اهنم هتنس ام کلستفةوسا نینارعلا مش یف کل اما لحاوس نهل رصبی مل مدلا نمارحبا ۀیرضاغلا ضرأب اورجا و

لفاحج تفاط توملل اهب ةادغمهنم ربصا فطلا موی ری مل و

یحلاصلا سابع رضخ

رضخلا یبرلا للاخ لااسلس قفدتيذلا ۀینیسحلا رهن یلع تفقو رهطلا ینج نوقشاعلا هنم فطقیفاعنای بحلا تبنی هیتفض یلع

یحلاصلا سابع رضخ

یعازخلا لبعد

تافص هنکب ینم اهغلابماغلاب تسل یتلا تاضمملا اماف تارف طشب اهیف مهسرعملابرک ضرا نم رهنلا بنجب روبق

219 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

عجشا نم لجر

اهنیمس اثغ داع یتح نیعلا یف ویتیطم ءلابرک یف تسبح دقل اهنیهلأ یننا اهیأ يرمعلهل و تعجر لزنم نم تلحر اذا اهنویع قرز نابذلا نم قافرۀعیرش لک ءام نم اهعنمی و

یمشاهلا دیشر

رهاطلا دیعصلا یلع تارفلا لوحدقار كدج كاذ یبنلا و نبا ای رداغلا كاذ فیسب بارتلا دخیلع لولطم طبسلا نیسحلا مد و

رخاف بوث سبل انع كاهلانکت نا انم تسل کناخرصتسی یمشاهلا دیشر دیسلا

يذیواعتلا نبا طبس

یبنلا لآ نم رأثلا ذخأبردب مویل ماق فطلا موی و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 99

****يده یکزأ یحئادم رغ ویملاس نم ۀمئلأل يدهأس

ص219 ج8 ؛ ۀسدقملا ؛ تابتعلا ۀعوسوم يرغلا دیف و ارماس و وءلابرک عیقبلا و ۀبیطل و یصق دلب نم ثیغلا اهاقسسوط ضرا قارعلا و ءاروز 220 و ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یقن ربح نم ضیبلا بابقلا کلت هتراو نم هللا ایحف

همعط يداه ناملس

لایجبتلا میظعتلا و بجوتسیۀسادق رخف تنأ ءلابرک و ای لایصفت تلصف داهجلا و روستفلأت هنم رارحلاا نطوم ای

لاوهذ لیخدلا بل تریط دقۀخرص تود نیرشعلا ةروثب و لاوقصملا مراصلا یکاحت يوتف ) هءادن یقتلا ) ) ثیللا ردصأ ذا

* همعط يداه ناملس لاولط یبنجلاا حورص تکرتةدعر تناک راوثلا ۀخرص یه

لایوط نامزلا یف دلخی رفساهنا ءلابرک و رثآم يذه

)؟ ۀبتق ) هتق نب نامیلس

تلح موی اهب يدهع اهرا ملفدمحم لآ تایبا یلع تررم تلخت دق اهلها نم تحبصا نا واهلهأ رایدلا و هللا دعبی لاف تلج ایازرلا و کلت تمظع لاأۀیزر اوراص مث ءاجر اوناک و

تلذف نیملسملا باقر لذأمشاه لآ نم فطلا لیتق نا 221 و ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لیفطلا نب ۀمربش

رجانحلا جوع فطلا یلعأب زوإمهیلع مادملا قیرابا نأک

یضرلا فیرشلا

یفطصملا لآ كدنع یقل املاب ابرک و تلز لابرک لا يرج عمد نم لاس و مد نماوعرص امل کبرت یلع مک

***باذعلا فطنلا نزملا و بابللحم نم ۀنیدملا هللا یقس

باطولا نلآم لیذلا یخرهینکاس عیقبلا و یلع داج و بابللا بسحلا نم اهملاعمتحابتسا ام يرغلا و ملاعا و

بارشلا درب یلا أمظ یضقاولش مضی فوفطلاب ربق و بابعلا قرخنم قدولا لوطمسوط ارماس و دادغب و و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 100

***اهداوطا يرذ یلع روسنلا دبرمهنأک علاطلا بکرلل تلق دق اهداؤفب يوهلا قلع ۀجهم یهامناف رازلاا ثول ول یب و فق

اهدلاج مویل اهقنیأ خانم واهئامد قارم ادغ ثیح فطلاب اهداوع نم شحولا اهقارطنم و ریطلا اهقاروا و نم رفقلا

اهدادما نم نکی بولقلا بحامنا عومدلا و ببح اهل يرجت 222 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دابع نب بحاصلا

داعی ثیدحلا نإ انبرکب وانئلابب یثدحت ءلابرک ای ***

دارفإ اهل ایندلا ۀهبج یفةرغ يذه یفوکلا اهیأ ای دادغب ... وا نافوک وا ریحلافاهرقم اهدصقل و تلئس اذا و

**هردیح سانلا دیساضرلا ۀعیش نم انا

هریحم یسفن نالابرک حیرابت ای ةرمشم ... ایازر نمیتداس لان يذلل

**بیحن بیحنلا دعب ینکلهیفلابرک رکذا نیح یبلقب بیهل

( حلاصلا کلملا ) کیزر نب عئلاط

یتایح لوطب یضرا له فطلا یلعهلتق نیسحلا و دعب نم سفن ایأ *

ریصن هل سیل يوث و ء ... لابرکب نیسحلا اذه ریسی مهعراصم یلا م ... ارکلا هتیتفب ادغف

... * ریرطمق موی فطلا بنجب مهاقلت یتح 223 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم اضفلا ۀعس هل یب تقاض فطلابهباصم نیسحلا نم ترکذ اذا و

*هعومهلا میدلا کقوفتداج فطلاب ۀبرت ای

: اهنم و هعیبر قارعلا و لا رضمتفو ام كانه و تردغ

هعیش نحن اولاق : مهیفلابرکب و قافنلا عاش ۀعینصلا ... اوفرع ام اهیفمهعینص و ءاس تاهیه

*

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 101

لطت مل ءانخللا ینبل یتحار ذابئتکم فطلا لیتقل یننإ و *

لغشلا ربکا مکاوس رکذب یل ذامکرکاذ تسل ینا ۀیما ینب للخ نم ءارهزلا ینبب مکنامیأتکتف ذا ملاسلاا لخد يذلا یفک

لمث براش نم مکیف مک املظمهبراش و ءاملا ذیذل نم متعنم للغلا ةروس مهتفک ءلابرک یفاوبرش اهب ول عومدب مهیکبا

نحملا مظعأ مهیف لتقلا نم تلانۀیماظ فطلاب بصع یلع یفهل 224 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم *

انیربلا وکشت ذا سیعلابانیرقلا عطق ابکار ای انید ایند و اهب دعستنمؤم ۀلاسر غلب

انیملاعلا بر لوسر تنبنبا يوث ءلابرک یف انیلسوتملا ... ۀیاغ ایهدان حیرضلاب و فق

*نید ایند و اهبارتوشح فطلاب ۀعقب ای

نیمثلا ... ردلا اهدنعفداصی فادصأک تحضا روتسلا نم ینیسحلا يولعلا و نیفیرـشلا نیدهـشملا ةوسک مسرب صاخ زارط یف لمعتـسی نا هترازو یف رمأ امدنع ةدیـصقلا هذه لاق و

ۀیاغ یف روتـسلا نوکت نأ اهیف يرحت ضرغلا و اذـهل ۀـلئاط غلاـبم هلاومأ نم دـصرأ دـق كاـنه و اهـضرع نیمرحلا و باوبـلا یقیبدـلا هلمع اهیف رکذ ةدیـصق اهیف لعج هدیبع و همدـخ و نم رفن عم اهلـسرأ اهلمع مت املف اهلوح ، ۀـینآرق تایآ زیرطت عم عادـبلاا ۀـکایحلا و

: هرکذ لیمج هرخذ و لیزجب ملاسلاا كولم نود زاف هرخف و هفرشب و درفت يذلا نینح ؟ ةوبص و الإ قوشلا مأنینأ ةرفز و الإ دجولا له

: اهنم و نوکس عولضلا یف يداؤفل امفلابرک ناکس راکذت یل نع اذا

225 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم : اهنم و

... نوهی یبنلا نبا باصم دعب ولابرکب موی دعب ءزر لک لاأ

-( ع نیسحلا - ۀجوز دیز تنب ۀکتاع )

ءادعلاا ۀنسأ هتدصقأانیسح تیسن لاف انیسح و ءلابرک یبناج ثیغلا یقس لااعیرص ءلابرکب هورداغ

يرمعلا یقابلا دبع

ابعلا باحصا تیبلا لها تعن نمیبتجملا یقتنملا و باتکلا اذه ابعشت هبیط اهیتب وۀبیط لا باعش نم بعش لک یف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 102

ابنرز اهیلع رذ ذا حاورلأا تحارتسا دقرغلا عیقب یف و ابصحملا لأم اهاذش بیطمئاطل ما کیتاه م اسن ؟؟؟

ابرست ام هیف و يرج دق امیلع فکلاب فطلا ) ) هجو مطلت : اهنم و

یبزلا لیسلا غلب یتح لاس ويرج ام ءلابرکب يرج یتح ابرشم هدیروت یف حولیاقنور فوفطلا دخ اسک مد

ابزش لایخ فطلا موی برحللمهملس نبا یلع برح ونب اونش *

ابنشا ارغث نیدلا راعأ ارغثهروزیخ یف ضف نم ادی تبت ابصنم یلاعملا يوس یضتری لانم سأر دوجولا نع اولزع دق 226 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ابظ رمس و عقو نم امجنا وۀلهأ هدوجو امس تدبا ابرغم ءلابرک نم تریختیتلا اهسمش فیرشلا هسأر و

*ابحسنا یعمد لیذ باحسلا یلعيرج ام فوفطلاب ترکذ ناف

***رشحلا یلا هیلع یبحن یضقنی نل ورشاح نبا ءلابرک یف هبحن یضق

ربقلا يرث تانئاکلا اهنم رطعفيوث اهب يونین و یف هبحن یضق رمحلا ... للحلاب قافلآا اسک عیجنافط هقوف نم فطلا یف هبحن یضق

*هللاه لصنب اهتیشع تخلسهللاهتسا ۀلیل مرحملا تیل

هلاقصب هنیق قنأت ابضعلابرکب ءلابلا رهش هب رهش هللاحتسا ... یلع برح ونب اودعترتجا ۀیلهاجلا و هتمرح ردق

: هریغل لصلاا اسمخم و لاق و ۀمار رشنلا رشحلل و مهبدنت وۀماهت مهیلع یکبت نم دقف یلع

ۀمامح لیل حنج یف تفته دقلۀماهتسم يرقلا مأ مهب نم و نییرغلا يداـن یف مهیلعتددـع و ءـلابرک و يداوـب تحاـن 227 و ص : ج8 ، ۀـسدقملا ، تابتعلا ۀـعوسوم متآم تماق فطلاـب هتحیبص

تدرغ تدب ذإ عجاوهلا لک تظقیا دق وتددر مث تعجر مک مهیعن یف و

اقباس ةلااوملا یف ینارا تنک ومئان ینا یعنت و ننف یلع اقداص للآا یف و لا ینا معزأأاقحلا یل دجأ مل اهیف یمعزب و

مئاع ةرجملاب یفرط تبلاقشاع و تنک ول هللا میا تبذک و لابرکب یبنلا لآ یهد ام یلعلاسلسم لازی اعمد لا تیرجا و

لاولا یف قبسلا یعدی نمم تنک ول ولابلب ۀمامحلا ینم تقبس دقل

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 103

.. * مئامحلا ءاکبلاب ینتقبس امل رئاح ةرارق یف هط لآ یلعيرج ام ریرحت ملاقلاا تمار اذإ

رباحملا ... دادم رزج لاب تدمااهداوسب ول نیعلا نویع تنمت (: ع ) نیسحلا ۀبق للاه فصو یف لاق و

اعدب بیضخلا و لا فکلا یکح للاهيربنا ذا نیسحلا طبسلا ۀبق یلع اعفص هعبشی تاب هافق یطعا واصکان ربدا لیللا هیبقع یلع

نحـص یف ءلابرک ۀبـصق یف اشاب ) بیجن دمحم ) ریـشملا ةرـضح لیلـس يدنفا کب يرکـش دـمحا بانج أشنأ امل اخرؤم ائنهم و لاق و نم ریطانق هیف حرط ءاروشاع و موی یف کلذ مامتا ناک لیبسلسلا و ضوحلا و ءادهشلا دیس ةرضح

228 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم : نسحلا طخلاب تررحتف یشاکلاب ضوحلا کلذ قوف تایبلاا هذه ریرحتب رما دق ۀفلؤم و افولأ اوناک راوزلا و برشف رکسلا

لیبسلا نبلا لهنملا قور ولیبسلا اذه أشنا نم دمحا لیجف لایج یصقتسی )؟( هل يرکشدمحا ) ) یلعلا وذ الا وه ام

لیدع نم هل ام ءارزولا یفيذلا بیجنلا دمحم لجن لیمی يدهلا لا قرط نع لدعلابهمکح یف ءاروزلا ظفاحم

لیلجلا ریطخلا ردقلا مظعمهئارآب دادغب ریشم لیبنلا هیبنلا اذه همودخميدتقا ناسحلا هیعاسم یف و

لیلسلا معن ضوحلا یقاس لیلسارئاز ادغ اروشاع موی و لیثم نم اهل ام نیملاعلا یفیتلا هط ۀعضب همأ نم

لیئربج هب حورلا فرشتيذلا دوجولا حور هدج و لیبقلا لیبقلا یلعلاا هدهشمیلا يوأت راوزلا دهاشف لیبجنزلا روفاکلا و هجازمارکس مهل ضوحلا عرتاف

لیسی یعمد لثم نیسح یلعهنیع یف رثوکلا وه ضوح لیحتسم هؤام جاجا حلماذ نکل كاذ تارف بذع

لیوعلا اکبلا و ینم هبوصدق يدجو و ینزح و هدعص لیوط رمعب رضخلا تظحلایتلا ةایحلا نیع هنأک

لیلعلا ءافش حص دق هنعافشلا و ثیدح يوری لاسلسم لیلغلا هیف درب دقل هنمدراو مک هنع و رداص مک 229 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لین هنم يدصلا لب هتارفهقوذ لاح نحصلا یف دهشلاک لیبدرا یف يرلا و یف عاشفهلاسلس غاس رغث لک یف

لیزج اباوث ارجا و لان دقيرج ام یف افقو و هل يرجا لیبسلسلا ... عم ضوحلا دمحلا : هخیرات قار امل قرو

ۀنس 1264 ه.

يزیوحلا نیسحلا دبع

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 104

؟ قفشلاب ةرمح تدبا فیکامسلا قفا نع لئاسلا اهیا قلطنملا اهعمد نم ةرمحاهنا يدنع لوقلا حیحص و یقس ... فطلا ) ) يرث هنم مدلاهنیعا امد یکبت لزت مل

(: ع ) نیسحلا ءادهشلا دیس ةرانم یف ۀقلعملا حیباصملا افصاو لاق و يزیوحلا * نیسحلا دبع خیشلا قلعلاب ءاوجلاا ةءولمم وجلا یفۀقلعم احیباصم لایل تدهاش قدح . لاب نکل اهعمادم رمحۀیکاب طبسلا ماقمب تقدحا دق

230 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم (: ع ) نیسحلا ماملاا ةرانم دییشت یف لاق و

یلجنم اهنم قفلاا ۀعطاسيدهلا و راونأب طبسلا ةرانم یلع نب نیسحلل تدعأ دق ولاع بهشلا یلع ومست فیک لا و

لصیفب ) اهمتخ طانم ) خرااهؤدب ناک لولأا لصیفب ۀنس 1348 ه

ع) ) لضفلا یبأ كابش

لطم لاب دیعاومیفوأ یلعلل یلع » »لثم نع لج دیدحكابش نسحا ینب

لدعلا ةدعاق یلعلضفلا یبا ناویاب لضفلا ) یبا ناویابكابش ) خرأ معن

... ۀنس 1347 ه

سرخلأا رافغلا دبع

ۀنس 1258 ه اشاب بیجن یلاولا مایأب کلذ لابرک و ریخست ماع اخرؤم لاق و رحنلا کلذ یف رشلا قاحمنا ناک ورصنلا ۀیولأ رحنلا یف تقفخ دقل 231 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

رهدلا بون نم راطخلاا رغصتسیلهنا هللا ملعی میظع حتف و ..!! رتبلا ةدنهملا یلاوعلا و دحبۀیلع یه هللا و تاملک تلع ..!! رشبلا ۀیانعلا و ریراسا تحلا وبطقت دعب هللا نید جلبت

رجفلا علطم هئاوضا یف لیللا یجداحم امک ریزولا ماصمص یغبلا احم رضلا یلع افقو يولبلل و فقاومتحبصأف ءلابرک ) ) یف لابلا رک و

رک امیأ اهب هیضاوم ترک ولابرک لها يدسفم تدابأ ةادغ رخفلا یلا نیقباسلا ءارزولا نمهلبق ناک نمل تناد ام تنادف و رشق بلب و لا اهنم اورفظ وینم لا امارم و لا اهنم اوکردا ام و رهشلا یلع داز ارهش و مهلهمأ وهشطب کلذ لبق نم مهرذح و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 105

روج !!. نم هاشاح ملظ و نم هاشاح و !! هلدعب ریزولا اذه مهلماع و رذنلاب مارکلا و لسرلاب غلاب وةوطس ادیدش و اشطب مهرذنأ 232 و ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ربص نع لیق ام زجع و هب لیقلمهیلع ریزولا مرقلا ربصی ول و رمسلا ضیبلاب و ماغرضلا ۀلوص وۀلوص لا کلذ دنع مهیلع لاصو

يرجی ذا لیسلاک يرسی و ذا لیلل اکفمرمرع سیمخلا شیجب و راس و رثن یف دسافملا مظن اهب دوعیادسفم ضرلأا یلع كرتت مل كرتلا نم

رکبلا ۀکتفلاب هنم مهاتأ نا یلامهضرأب داسفلا رش اودسفا دق و رصقلاک لیللا ۀملظ یف ررش اهلعفادم هنم توملا بهشب مهتمر

رشحلا فقوم یف لاوهلاا رکنت له ويدرلا فقوم یف رشحلا موی لوه اوأر رثأ نم موقلل قبت مل ۀقعاصبمهیغبل داع ریمدت مهرمدف

رمخلا ۀقتعم تلاس امک لیستمهءامد نأک یعرص مهرت ملأ رصحلا ۀلوبحاب تدیص اهنا یلعاهبلق یغبلا رماخ دق ۀئف مک و

رزولا يدل هتنج بنذ یلع سادتۀحیرط یه داسجلاا و اهب تحارف يرجی نأ دب يرجی و لا نا دب ويرولا لا یلع راج هللا دارم ناف

ربش نم قیضا برحلا لاجم ثیحباهدونجب مهنیب ایانملا لوجت رحبلا ۀجل یف رحبلا جوم مطلاتمد نم جوملا جوملا و اهیف مطلات

ربقلا بحاص مهریمدت یف رس لهفدمحم یبنلا نبا ربقب اوذلاف رهظلا ۀمصاقب اوءاب اورهظ نا ومهلتق فیسلا كرتی اوکرت لا ناف ردجلا ۀقزلاا و کیتاهب لیستمهدابأ ةادغ یلتقلا مد لویس

رهظلا ۀعلط یف سمشلا ءایض ءیضتةرغ رغلا همایا تحرب و لا رصنلا » حتفلاب و دیعلا موی ءاج دقف :» اخرؤم دیدج دیع یف لاز 233 و لا ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

1258 ه: ءاملا ۀنیفس یلإ ریشی يرمعلا : یقابلا دبع تایبا اسمخم لاق و ***

لاح ام رمأ و امیف تیذغ دق ولامجت اذه لبق یلحت تناک و ( یلح نم دادحلا و بوث یسلاا اهاسک () لابرکب ) دیهشلا دقف یلع نظا

( يرعأ اهجعلا ربصلاب اهلمجت )

یلیلاعلا هللا دبع خیشلا

لاعلا ۀلوطبلا و فهک لابرک ای وامسجم ءابلاا فهک لابرک ایف امسلا یلا ازمر مویلا دعب تریص وۀلیبن اسفن تزح دق لابرک ای و

يدملا هنود یضقنی اراخف تزح ولاثؤم ادجم تزح دق لابرک ای و یلتجم مظعا دجملا ینعمل ناکفۀیحض هترطس يرمعل راخف

ابلال ةلاصلل و ناتلبق امهسدقم راعش یمسلاا ملسمللف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 106

یفوتملا 1296 یئلابرکلا نوسح حیلف خیشلا

رفق اهلها نم تسل دلاب لکفاهضرأب تللح امل لابرک تهز اهناکس يدرلا ملطصا وا تبلقنااهتیل ای لابرک نکاسل ابت 234 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

يرزلأا مظاک

رثلأا یلع يرسی مهفلخ توملا ومهبیاکر تراس یلولاا مورقلا يدفا ردقلا نم یتأی ام ملع هدنع ويوث ءلابرک یناغم یف نم هلل

*رهزلا .. مجنلال کلف اهنأکیجد للاه مهنم توح مک لابرک لس

*ررضلا يوس حبری مل ءلابرک و یفهتعاضب قفنت مل نیدلا ۀقفصا و

*نمزلا ۀیلح تناک رهاوج لااتعدص ام فطلا يداو ةرخص هلل

نمیلا ۀعنص نم نمیلا لا ۀعنص نمهب ترفظ یش لابرک و ای کینهی *

ندبلا یلع ایبس ما ماهلا یلع ابرضاهبدنت فطلا ایازر يا ردت مل

ةزع ریثک

ءاوس ۀعبرا قحلا ةلاوشیرق نم ۀمئلأا نا لاا ءافخ مهب سیل طابسلاا مههینب نم ۀثلاثلا یلع و

ءلابرک هتبیغ طبس وربو نامیا طبس طبسف 235 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ... ءاوللا اهمدقی لیخلا دوقییتح توملا قوذی طبس لا و

يدسلأا دیز نب تیمکلا

ماغط ۀما و ءاغوغ نیبمهنم ردوغ فطلاب لیتق و

بحلا وبأ نسحم خیشلا

اناسنا اهلها نیعلأ یحضالابرک یف ادحاو لاإ تنک ام *

بحرت میرکلا کمدقمب تحضأاهباحر ترشابت و کیف فطلا ) )بحلا وبأ نسحم خیشلا

نساحملا وبأ نسح دمحم جاحلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 107

دملاا هزاجنا یف لاط دق ینأاودعو و يذلا دعولاب سفنلا للعن اودهع امک قاب مهل اندوفمهدو دهعلا دعب ریغ ناک نا

اودقر انلیل نع مه ۀبابصمهل و انلیل انرهس انوفصنا ام قبسلأا ۀیقارعلا فراعملا ریزو نساحملا وبا

اودقف لابرک یف یللأا باصم تکبتدعس ول يربعلا و یتلقم مهیکبت 236 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم دیصلا باسحلاا و مرک اهدنرفۀفهرم دنهلا فویسک تلاصم

دسأ یغولا موی اهسئارف ادسااهمدقی نابضغلا دسلاا اهب یفاو : ماعلا کلذ خرؤی ۀنس 1316 ه و ۀینیسحلا ) ) لودج یف ءاملا هئارجإ یلع اشاب ) فیطللا دبع ) ءلابرک فرصتم رکشی لاق و *

هدجن ام هثبن انب جعفهدهعم كاذ لمرلا و یمح اذه هدهس امدق زعلا لینل ناکیتف تدهس نافجلاا سعان ای هدوقم نوکی ابعص لاسبتسمابلغأ ینم تیقلا يوهلا لاول هدیؤم هبر دیمحلا ) دبع يرولا ناطلس نسحلاب و تدیأ

هدجنتسی یتأ مولظم لکلافصتنم لاداع انیلع یلو هدفرتسی نم رایتلا دفرتسیيذلا مهشلا کلذ فیطللا ) دبع )

هدمأ نیبلاطلا قبس توفیددؤس لاع و وأش اکردم ای هدتحم میرک حاجحجب اوزافمهناف لابرک لهلا یبوط

هدری نم نرکشیلف مهمومهمهرهن ءام تیرجأ ذا تولج هددم كادن ضیف نم حبصاامدعب تارفلا کیصعی فیک و

هدروم ) غاس ) تخرأ هدوجکلاهنم فیطللا دبع انل يرجأ 237 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ءاطغلا فشاک نیسحلا دمحم خیشلا

ءاجرلاا جرأت ءاجرلا و ایحیمهرشنب مهرشبب و نیذلا نیا ءلاب اهقوف و برک لطأفمهمایخ ءلابرک ۀصرعب اوبرض ءازرلاا اهنود تناهف تمظعلابرک یف ۀیزر يا هلل

ءاطغلا فشاک نیسحلا دمحم خیشلا ماملاا ***

اهتانب اهؤانبا و لابرک یفتقل اذام ترد ارضم يرت له ای اهتارفخ اهنیب ام مهل تکتهۀمذ برح ءانبا اهل ترفخ

اهتاراج اهنا ول موجنلا يوهتیتلا تاعینملا کلت یلع تراج ***

ثفاونلا یعافلاا شقر لابرک یلامهقافن مسب يرست تبد نا یلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 108

ثباع لک يدهلا لمش یف ثاع اهبۀعقوب یبنلا لآ یلع تنخأف

هنومک یلع دمحم خیشلا

یبرآم كانه غلبا مل لایتقلابرک و موی نکا مل ذا ینزحاوف یبراقأ جایهلا دسأ دسأ ونببغت ملف نیسحلا موی نع تبغ ناف

اهئافصب اقبلا فاط اهئانفبلابرک ۀصرعب ۀفئاط هلل 238 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم اهئابآ ... نم میضلا ءابإ تثرواهنا يردت میضلا ةابا ۀئف

اهئلاب ... اهبرک و نع لابرک لسلابرک لس اهئلاب لابرک و نع **

برغی ... ۀیادهلا رون اهب اضرالابرک ۀصرع ءاجف مامغلا رکب : هئانبب ناخ دیجملا دبع ناطلسلا ۀیانع اخرؤم ع ) ) سابعلا لضفلا یبا دقرم ءانب یف لاق و ***

هینادت نا ایرثلا دوت يوأمهیف يوث سابع لضفلا وبا يوثم ،هیهاضی وا تیب هیواسی نا نمهبناج زع تیب دیشم و رصق

هیراب مکحلا یف ۀطسب هداز وافرش هناطلس لاع دیجملا دبع هیلاعا یلعلاا کلفلا تزاجفهدعاوق یلعلاا فرشلا یلع یسرا

هیناب ) ناطلسلا لضفلا و یبا يوأم هخرؤم ای لق لاع یهاضی ینأ ۀنس 1266 ه

يواطنطلا رکاش یسرم

لاوؤص مامحلا انمهادی یتحیهتنت متآم لا ءلابرک یف 239 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

( لاثمتم ) ریبزلا نب بعصم

ایسأتلا مارکلل اونسف اوسأتمشاه لآ نم فطلاب یللأا نا و

ینزملا سوأ نب نعم

احیاونلاف اهنود بیذعلا زوجفاعلعلف ءلابرک تلح یه اذا احشاوکلا تائناشلا نیئناشلا عمتعواط كاون و نم اهاون تنابف

يرهاوجلا يدهم

ارولا یلا اعجر ملاسلاا صکتنا اهبۀعیقو لاا بارعلاا ةروس تبا ارتخبتم ۀلوص اذ اهلبق یشمۀما خیرات فطلا موی سکن و

** يرهوجلا يدهم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 109

يرج ام نیسحلا و یقلا امدنع توزۀفاسم دعب نأ ول لا بسحا و ارخؤم انید فطلا یف اهب اوضاقترشاعم یف تمدق لوحذ ول لا و

اروطتف ... هخیرات نم ریغ وهرقتسم نع فطلا موی عزعزل مهفلاتخا یلع نییقارعلا تاقبط رئاس مض ۀنس 1340 ه و نابعش یف ءلابرک یف دقعنا يذلا ریهشلا یقارعلا رمتؤملا یلإ هتراشا یف و *

240 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم : رئاشعلا ءامعز ءلابرک و فجنلا و ءاملع دوهج رکذی يرهاوجلا لاق نیسحلا ، نب لصیف عم ۀلوادملا عامتجلال و

حزار سفن هب حاریدوهعلا راکدا لعل رکذت حسافلا سلجملا مهایا وءلابرک یف کمضتسا ةادغ

حقلالا هنجی مل ضخمتاذا یتح رملاا اوحقلا مه حبارلا ... ۀقفصلا رسخ ای وریسکلا كاذ هللا ربج ایف

**عورلاا جلبلااب رونتعجضم نع كاوثمل ءادف

عوضا اهکسم نم احورنانجلا و تاحفن نم قبعاب عرصم نم کضرلأ ایقس وفوفطلا موی کمویل ایعرو

یملیدلا رایهم

فراع راکنا هللا هنأ و یلعاحضاو قحلا اورکنا نا نسح ابا فساخ ۀطخ روجلاب هنوموسیمهنا كدعب ملاسلاا یلع ملاس

فراق ۀکح فرقلا كاذل اوحاباۀبصع کنباب فطلاب اهددج و ***

فورصلا مذل یناسل نطسبنامزلا فورص یلع لآب فوسلأا ریغ نیسحلا و مویلنیزحلا ریغ یقیدص سیل و

فوصع ... حیرب ءلابرک يدلبهف انیمک ناک نصغلا وه 241 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ***

یکاذ ءارهزلا ینببيدجو رمجلا و دمخ بطخل هللا بضغكاصع ملظلاب رشقت مک رهاطلا ۀنبا ای

نییرغلاب اروبق ایكارع فطلا ۀلیل مزرملا يرع لولحم لکكاقس فطلا یلا

كارث ... یضری ام هللا تاولص نم لماحكامسلا بولحم **

لابجلا لوزت هل تداک تاوامسلا و یکبا فطلاب دیهش و للاحلا بارشلا وه هیلع و ءاملا مرح دق هل و یلیلغ ای

لاصولاا هتیب لآ نمعطقت نأب یبنلا ۀلصو تعطق

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 110

**لات دق ام كاذ و لبق ام ونیسحلا باصم تقاس لیلاضا

لاصح وا رأثلا یفخ نا واهراع ۀسبلا ۀیعا لابرک یف کموی قرطیبنلا نبا ای ۀفیقسلا مویف

242 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یناقلاطلا یسوم دیسلا

باصت بوطخلا ۀحدافب مکیفۀجهم مک لابرکب نیلزان ای ***

فوفصلا کیتاه نیب ام امظلا رح یکتشیفوفطلا موی یفطصملا نبای طبسلا تیسن له ***

دلاب لک یفطصملا تانبب اوراد مثفوتحلا تاساک ءاملا ذیذل نع هوعرج *

لادجنم ایراع اثلاث یقبی يرثلا یفلابرک یناحم یف احیرط هاسنا تسل *

فویسلا نیب هؤاضعا تعز وفوفطلا عارجا نیب اعیرصا و داوسلاب هیلع ردبلا يدترا وفوسکلا درب یحضلا سمش اسک دق

*لیتقل وا مسلاب دیهشلاربق هیف مهل يرا داو لک

لیبق ریخ موق و یکزارغلا نیبیطلا نم ۀبیط توح دق لوسرلا سفن مانلاا نود وهماما يأ يرغلا يداوب و لیسغ دیرولا مد نم رفاعلیتق يا فوفطلا ضرأب و

243 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

خیبط وبأ یلع ریم

یمف ... مکهنک فصوب ملی نا نعابناج عفرا تنلأ یبنلا نبا ای یمترت مطاف نبا یلع للاضلا رمزترزاوت نیح فطلا تدهش لاه ي ) ) مقلعلا رهن فافضب امظ یضقفمهفویس هاخا تعرص ام دعب نم

*فحصم ضرلأا میدا اهلففنفن لکب طخت تعزن

فنأت قربلا قوفخ نم ومیسنلا ةریاسم یبأت فطلا ملاعم کتحفاص نايرصقا فخلا ۀفطخ ای

فیعت هب هرایطاارجاز و مطاف نبا هبف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 111

فرطغت وأ سرطغت اضیبابظلا ماش اذا ثیل *

میدلأا ۀیصان لفت ومیسرلا یلع لیمذلا يوطت میسنلا ۀنسرا رجت واهءارو قوربلا عدت

یموت نیح برغ قرشلا واهدنع قرش برغلاف میمغلا يداو تبکنففوفطلا يداو اهقاش دق

میضملا یحلا ةدجن مهۀیتف دهعمل وفهت مورقلا دیصلا عراوقهوجولا لیل اهب رغ

244 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنس 1231 ه یفوتملا یبعکلا مشاه جاحلل

رارسلاا نطاب کنیعل ودبیمهراونا نم داکت نوحرطم و راونلاا قراشمب مهب یعدتتحبصأف فوفطلا ضرا مهب تسفن

راهقلا دحاولا مکحل اضقناومربت نیذلا ۀفیقسلا و لاول راتخملا ۀعضب ۀلحنب اوضم وهبر نع مهیبن ماقم اوفنف

يراع ةریهظلا ةرجاهب امویلابرک یف دمحم طبس فلی مل رادصلاا داریلاا و کبانسبهعولض هنیبج و لویخلا أطت

راصملاا تاولفلا و یف نرهشیدمحم تانب تحار لاک و لا راوغلااب داجنلاا اهفلت ویبرلا یلا لوهسلا اهفذاقت يرسح

**اهارث مشن انب اونئمطا واهابر اویحف لابرک نکت نا

اهاوج قیرح نم بلقلا یف ناکام یلع قینلأا اهوج اومثلا و اهامد اهتقس يرولا مارکفایقس عمدلا رمحأب اهورمغا و

هملاس ینع اغلبمفوفطلا تئج نا هللاب هماثتلا ترثکا وهتبرت تلبق نأ دعب نم

هماغر یلاعلا کهجوبتحسم ذا كءاد تیفش و همایق ولتی اهمایقثیح كلافلأا جراعم و

همارکلا مهل مهلوق : وءاعدلا تاوصا تعمس و همایه ) ) همیه فیک وحلملا قوشلا هل رکذاف

همانم فرعی مل كاقلدعب بصلا نا هربخا 245 و ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ( همارصنا و ) كدعب هارکذنم شیعلا درب ذل ام

هماشف ایقارع یلعتسااملک اقرب قاتشی همامحلا عجس هعجس وریفزلا دیق هسافنأ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 112

*؟ بیط ءاجر فوفطلا دعب له وشیع بیط یلایللا نم دیرت

بونذلا ۀعرتم بحسلا لاجستءانت نا فوفطلا و هللا یقس بیذم یئاشحلا يوج رح ودجو طرف نم اهدنع یل مکف

246 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

بتاکلا اهدمتعا یتلا رداصملا مها

یناه نبا ناوید حرش یف یناعملا نییبت - 1. مامت یبا ناوید - 2

. نادلبلا مجعم - 3. سارف یبا ناوید - 4

(. يرذلابلا ) نادلبلا حوتف - 5. یمظاکلا رباج خیشلا ناوید - 6

. یلحلا ردیح دیسلا ناوید - 7. یعازخلا لبعد ناوید - 8. یمشاهلا دیشر ناوید - 9

. يذیواعتلا نبا طبس ناوید - 10. بادلآا رهز - 11. برعلا ناسل - 12

247 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . یضرلا فیرشلا ناوید - 13

. دابع نب بحاصلا ناوید - 14. کیزر نب عئلاط ناوید - 15

. یقورافلا قایرتلا - 16. يزیوحلا ناوید - 17. سرخلاا ناوید - 18

. تاذلا ومس یف ینعملا ومس - 19. يرزلاا مظاک خیشلا ناوید - 20

. یناغلاا - 21. بهذلا جورم - 22

. نساحملا یبا ناوید - 23. ءاطغلا فشاک نیسحلا دمحم خیشلل نیسحلا لتقم - 24

. هنومک نبا ناوید - 25

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 113

. نیعلا حرسم - 26. فارشلاا باسنا - 27. يرهاوجلا ناوید - 28

248 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . یملیدلا رایهم ناوید - 29

. یناقلاطلا یسوم دیسلا ناوید - 30. حیبط یبا یلع ریم دیسلل ءاونلاا ) ) ناوید - 31

. یبعکلا ناوید - 32249 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

طایخلا رفعج همجرت هبتک و ۀیبرغلا عجارملا یف ءلابرک

ةراشا

اقباس و ۀیبرتلا ةرازو یف یـصاصتخلاا شتفملا يوناثلا و میلعتلا ریدـم اینروفیلک و ۀـعماج نم . M .S .C مولع ذاتسا ۀجرد یلع زئاحلا لااح ماعلا ینهملا میلعتلا ریدم

251 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀیبرغلا عجارملا یف ءلابرک

ةراشا

لابرک و تناک دقف هئاحنأ ، عیمج نم راوزلا اهدصقی و ۀنیدملا ، ۀکم و دعب یملاسلإا ، ملاعلا اهـسدقی ۀینید ۀبتع لوأ فجنلا تناک ننل ، ورغ و لا بوص . بدـح و لک نم راوزلا اهمؤی یتلا ۀـسدقملا ۀیملاـسلإا تابتعلا ۀـمدقم یف ربتعت کلذ و یف فجنلا یهاـضت لزت مل

خیراتلا یف ۀکرعم عورأ تدهـش و نیدلاخلا ، نیحـضملا هبحـص هتیب و لهأ و ةرهاطلا ، دیهـشلا ماملإا تافر اهیف تربق یتلا ۀـعقبلا یهف . میوقلا أدبملا لجأ نم ءادهشلا اهتموح یف طقس قحلا و یلع لطابلا اهیف لاج

نم ددع مهنیب ناک امنإ و نیدبعتم ، ءارقف و وأ نیلاحر ، ءاملع و و ءارمأ ، كولم و نم نیملسملا یلع نیملأا دلبلا اذه راوز رصتقی مل و مهترهب هتیسدق و مهتوهتسا دق برغلا و نم هیلا اوءاج نیذلا نیلاحرلا حایسلا و نیقرشتسملا و نیثحابلا و

252 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ۀیقرـشلا ۀیبرغلا و بتکلا هدلخت نا نم هتیهام هعـضو و یف ذفلا دلبلا اذهل دب ناک لا دق و اهباب . یف ةدیرفلا هتیمهأ مهتبذتجاف هتیناحور ،

امم لیبقلا ، اذه نم بتک ام مهأ عمجأ نأ اذه یثحب یف لواحأس کلذل و نیفلؤملا . ءاملعلا و ریهاشم هرابخأ یـصقتسی و ءاوسلا ، یلع یف نکت مل اذه اهعضو یف لابرک اهنع تأشن یتلا فطلا ۀعقاو نا یلع لدی و هسفن ، تقولا یف ۀیخیراتلا ۀیمهلأا ۀفارطلا و یلع يوطنی

. مهدحو برعلا نیملسملا و یلع اهب مامتهلاا رصتقی ۀماع لا ۀیناسنا ةاسأم يوس ۀقیقحلا

اهدهع ۀیادب یف لابرک

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 114

مهأ اهیف ةدراولا ۀصلاخلا صخلت یتلا ۀیملاـسلإا ) فراعملا ةرئاد ) یف لابرک نع درو ام وه نأشلا اذه یف هیلا ةراشلإا بجت ام لوأ نا عجارملا یلع دنتـسی ۀـصلاخلا هذـه یف ءاج ام نا کش و لا راودلأا . روصعلا و فلتخم یف سدـقملا ینیـسحلا ریحلاب اهب و صتخی اـم

دنتسی هنکل مهریغ . و یفوتسملا ، و توقای ، و يربطلا ، و يرخطصلاا ، و یـسدقملا ، و يرذلابلا ، تاباتک لثم یلولأا ، ۀجردلا یف ۀیبرعلا نع ۀینامللأاب هباتک یف هکدلون فورعملا ینامللاا قرـشتسملاک مهب صاخ قیقحت نم مهـسفنا نویبرغلا هبتک ام یلع کلذ ، یلا ۀـفاضإ

. امهریغ و ۀیقرشلا ) ۀفلاخلا نادلب ) بحاص جنارتسل ۀثاحبلا قرشتسملا و ملاسلا ، هیلع نیسحلا دهشم لابرک و یلا ریـشت مث ةریبه . نبا رـصق لباقی عقوم یف ۀیدابلا ، ۀفاح یلع دادغب یبرغ بونج یف عقت لابرک نا یلا ةراشلأاب ۀصلاخلا هذه أدـبت و

253 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لابرک مسا نا مـسا یلع لدی يذـلا وتلابراک » » يروشلآا مسلااب وأ ( 21 لایناد 3 ، رفـس ) یف دراولا لایبراک » » یمارلآا مسلااب ۀلـص هل نوکت دـق هسفن

. لاح لک یلع یملاسلإا حتفلا لبق رکذ هل دری مل مسلاا اذه نا ریغ سأرلا . ۀسبلأ نم سابل ءاروشاع موی یف و یملاـسلإا . حتفلا مایأ یف ةریحلا لتحا نا دعب هسفن لابرک عقوم یف میخ دـق ناک دـیلولا نب دـلاخ نا دـقتعملا نم و

راهظإ مزتعی ناک يذلا قارعلا ، یلإ ۀکم نم هقیرط یف یلع نب نیـسحلا ناک امنیب لولأا 680 م ،) نیرشت 10 ) وا ۀنس 61 ه ) مرحم 10)ۀفوکلا یف يوملأا مکاحلا تاوق عم كابتـشلال رطـضا كانه و يونین ،» » ۀـقطنم یف نئاکلا لابرک لهـس یف لوزنلا یلع ربجأ هیف ، هقح تارازم نم امهم ارازم هسأر ، عطق نا دعب میرکلا ، لوسرلا طبس مسج هیف نفد يذلا ناکملا حبـصأ ام ناعرـس و ریحلا . یف نفد لتقف و

. ۀعیشلاو لیصفتلا . نم ءیشب عوضوملا یلع یتأی ام داریا نم دب لا ۀیاورلا ، هذه یف هلتقم دیهـشلا و نیـسحلا رمأ نم ناک ام راصتخلا رظنلاب و

خیرات رصتخم ) هباتک یف ۀیزیلکنلااب یلع ریمأ دیسلا ریهـشلا ملـسملا يدنهلا خرؤملا هبتک ام نأشلا اذه یف هب داهـشتسلاا نکمی ام ریخ ملاسلإا نع ۀیزیلکنلأاب اهبتک يرخأ ةدع بتکل افلؤم و ةرتلکناب ، کلملا يروش سلجم یف اوضع اذه یلع ریمأ دیسلا ناک و برعلا . )

: یتأی ام اهلیلحت لابرک و ۀعقوم نع لوقی وهف کلذ . ریغ و یملاسلاا ) نوناقلا ) و ملاسلاا ) حور ) اهنم هخیرات و فارتعلاا یلع صنی ۀیواعم نسحلا و نیب دوقعملا حلصلا ناک دق و »...

254 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لهأ هیلا بلط امدنع و دیزی . داسف هقنح یف داز و نیسحلا ، قنحف هنبلا ۀعیبلا ذخأ دهعلا و ضقن ۀیواعم نکل ۀفلاخلا ، یف نیـسحلا قحب یلع هعجش يذلا ریبزلا نب هللا دبع ءانثتـساب و لاحلا ، یف مهبلط یبل مهدادبتـسا نم مهذقنی ۀیمأ و ینب رین عفر یلع مهنواعی نا ۀفوکلا

نییقارعلا دیعاومب ذخأی الا هوحـصن همزع و نع هونثی نا هئاقدـصأ عیمج لواح دـقف هدـعب نم وجلا هل ولخی هقیرط و نع هحیزیل ریـسملا نم هیلا تدرو یتلا تادیکأتلا نا ریغ مزحلا ... تابثلا و مهزوعی بلق موق مهنأ لاا سأبلا ةدـش ۀـسامحلاب و نیفـصتم اوناک نا نیذـلا و

هتیب و لهأ نم ۀـعامج هبحـصی ناک و ۀـمواقم . ۀـیأ یقلی نا نود ءارحـصلا زاتجاف ۀـفوکلا ، یلا صوخـشلا یلع هتلمح دـق قارعلا لهأ عورف هنود . توملاب هدعو يذلا ۀـفوکلا شیجل ارثأ ری مل قارعلا دودـح نم برتقا املف هئاسن ، هلافطأ و نیـصلخملا و هعابتأ هباحـصأ و

یف ةریغـصلا هتعامج عم میخف ۀنایخلا ردغلا و ۀحئار وجلا یف مش و یئادعلا ، دـلبلا رهظم نم ۀـشحولا هبلق یلع تلخد ةأجافملا و کلتل نع اهماثل ۀعیدخلا هل ترـسح و ردـغلا ، هل فشکت نأ ثبلی مل و یبرغلا . تارفلا ءیطاش نم ۀـبرقم یلع لابرک ) ) نلآا یمـسملا عقوملا نیب تلاح امک ةاجنلا ، ذفانم مهیلع تدس و مایأ ، ةدع نیـسحلا مایخ ةوقلا هذه ترـصاحف هیبأ . نب دایز نب هللا دـیبع ةرماب دـیزی شیج

. ءاملا نیب هتعامج و ثلاث دعـس نب رمع مهـسیئر یلع حرتقا دـق ناک يذـلا نیـسحلا نم وندـلا یلع کلذ لک نم مغرلاب اوؤرجی مل هللا دـیبع دونج نکل »

ریغ دیزی . یلإ هریسی وأ - 3 تومی . یتح مهلتاقی كرتلا دودح یلإ هریسی نأ وأ - 2 ۀنیدملا . یلا عجری هکرتی نأ اما - 1 یه : و لاصخ ،. نیمرجمک مهیف هیأر يریل ۀفیلخلا یلإ مهولمحی نا یه و لیوأتلا ، لبقت تناک لا دایز نبا ۀیغاطلا رماوأ نأ

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 115

ءاسنلا ءایربلاا و لافطلأا ةایح یلع اوقبی نأ مهیلع ضرعف نیسحلا داع مث 255 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نا هباحـصأ یلع حلأ ذئدنع و مهبولق . اهل عستت مل ۀمحرلا نأ دیب ءیفاکتملا ، ریغ لاتقلا اذهل ادـح اوعـضیف هدـحو هولتقی تافیعـضلا و امنیح دـیزی شیج ءاسؤر نم سیئر لاتقلا نع مجحأ دـق و كدـعب .» ةاـیحلا یف ریخ ـلا : » نیلئاـق هنع اولختی نا اوضفرف هدـحو ، هوکرتی

.« هعابتأ نم نیثلاث یف شیجلا كرت و لوسرلا ، تنب نبا یلع بیر لاب رودتس ةرئادلا نا نقیت رخلآا ولت دحاولا طقسیف دیعب نم هباحـصأ دصحت تناک لابنلا نأ ریغ هئادعأ ، یلع رـصنلا هل دقعی عقی ماحتلا لک یف نیـسحلا ناک «و لبنلاب هومر ماهـسلا و هیلا اوددسف هأمظ ،، ءیفطیل رهنلا رطـش ههجو ممی هسفن و یلع لماحت يذلا لوسرلا تنب نبا لاا اعیمج اولتق یتح

اذه یلع و لاحلا . یف هیلع یـضق مهـسب مهدحأ هقـشرف عیـضرلا هنبا هیدی نیب ذـخأ هتمیخ و یلإ هجاردأ داعف ءاملا . نیب هنیب و اولوحیل هتمیخ نم جرخ هئادـعأ لایح يوقلا رئاخ ادـیحو هسفن یفلأ عزجلا و هقهرأ امل و هناضحأ ، یف مه هیخأ و دلاوا هدـلاوأب و اوکتف وحنلا

رطمتـسی ءامـسلا یلإ هدی عفرف امد . همف لأم امهـس هیلا اوددس یتح هیتفـش یلإ ءاعولا عفری داک ام هنکل ءاملا ضعب ءاسنلا يدحإ هتلوانف . همامأ نم اورفف ۀتیمتـسم ۀـلمح مهیلع لمح و نانجلا ، تباث سأبلا ، قداص افقاو ضهن مث هتعامج ، نم تاوملأا ءایحلأا و یلع ۀـمحرلا

یلإ هولمح مث هسأر ، اوزتحا هیلع و اومجه لاحلا یف و ضرلأا ، یلع طقسف همد نم فزن ام ةرثکل هاهتنم هنم غلب دق ناک فعـضلا نکل ۀفوکلا » ۀعلق

نیـسحلا ةاـسأم نإ ۀـعجافلا ..« : هذـه نع لوقی يذـلا Gibbon نوبیغ رهـشلأا يزیلکنـلاا خرؤملا لوـقب یلع ریمأ دیـسلا دهـشتسی مث ۀعورملا

256 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم کلذ یلع قلعی و ابلق » مهاسقأ اساسحإ و ءارقلا لقأ سفن یف نانحلا فطعلا و ریثت نا دـب اهنطوم لا نیابت اهدـهع و مداـقت نم مغرلاـب

هللاغتـسا یلع دـعب امیف سابعلا دافحأ دـعاس اروعـش سراف یف تقلخ اـفینع و ازه یملاـسلاا ملاـعلا تزه دـق ـلابرک ۀـحبذم نإ هلوقب اهیلع یلوی نا یلا دیزی رطـضا یتح ۀنیدملا ، یف هاهتنم غلب دق طخـسلا ناک و ۀـیوملأا . ۀـلودلا مئاعد ضیوقت ۀیـصخشلا و مهتحلـصمل

. مهرطاوخ ۀئدهتل اصاخ لاماع ۀنمؤملا ۀلیلقلا هتبصع نیسحلا و ماملاا نا لابرک ، ۀعقومل زجوملا هضارعتـسا دنع ناریا ،) خیرات ) هباتک یف سکیاس یـسرب ریـسلا لوقی و ضرعم یف رکذی و اذـه . انموی یتح نورقلا ربع انرابکا انباجعأ و يدـحتت تلظ ۀـلاسب ۀـلوطبب و اولتاق توملا و یتح حافکلا یلع مزع رمـشلا رودـب موقی ناک اصخـش نا هینیعب يأر هنأ ءاروشاـع ، موی یف ینیـسحلا ءازعلا بکاوم عم ناریا یف جرخت یتلا هیباـشتلل » » هفـصو

و اعله ، اـفوخ و فجتری وه مهنم و تلفی نا عاطتـسا نیح ـلاا جـنی مل اـمکل و ابرـض و هوعـسوأف نورهمجتملا نودـهاشملا هیلع ضقنا لیبقلا و اذـه نم تعقو دـق ةددـعتم ثداوح عمـس هنا رکذـی مث صاخلا . هخابط هنأ هایا اربخم هتیامح و ابلاط ماعلا مکاحلا یلا ءیجتلی

. رمشلا رودب موقی ناک نم اهیف لتق

حیرضلا راز نم لوأ

درـص نب نامیلـس نا کلذ دعب 85 م ) - 684 ) ةرجهلل ۀنـس 65 رابخأ یف ظحلای هنا کلذـک ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد یف ءاج دـقل و ، ۀلیل اراهن و هنم برقلاب ماقأ و رهطملا ، ربقلا ةرایزل هعابتأ عم ناکملا دصق دق یعازخلا

257 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . هب نوکربتی سدقملا و حیرضلا یلع نورطاقتی اوناک راوزلا نا ( 45 - 1044 ) و 436 ه 40 م ) - 739 ) یتنس 122 ه رابخأ یف ظحلای امک

ۀفیلخلا يدـهملا ةدـلاو یـسوم مأ نم ۀـیریخلا تابهلا نوملـستی اوناک ینیـسحلا دهـشملا مدـخ نا کلذـک ، يربطلا نع ـلاقن رکذـی و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 116

. یسابعلاهنفد یلع اموی نیعبرأ رورم دعب نیـسحلا ، ربق راز نم لوأ نا هدافم اربخ دـنهلا ) ۀعیـش ) هباتک یف يوری رتسیلوه نوج روتکدـلا نا یلع

تیبلا للآ نیبحملا نینمؤملا ضعب نا یلع صنت ۀیعیشلا تایاورلا يدحإ نا کلذک لوقی و هللا . دبع نب رباج فورعملا یباحصلا ناک نوراه ۀفیلخلا نم رمأب دعب امیف تثتجا دق ةرجشلا هذه نکل هنم . برقلاب صاجنع ) ) ةرجـش عرزب رهطملا ربقلا ناکم یلع رـشأ دق ناک

نا رکذی مث هیف . ةرهاظ ریغ ۀملاع عضو یلا اورداب عقوملا نم ۀبرقم یلع نیلزانلا ضعب نا ریغ اهب . ۀـطیحملا ضرلأا تثرح و دیـشرلا ،نا و ۀـصاخ ، ۀـنیزخب هصخ و هقوف ، ۀـبقلا دییـشت یهیوبلا ۀـلودلا دـضع داعأ نا ذـنم تابلقتلا نم ریثکلا یلا ضرعت سدـقملا حیرـضلا

. ةرجهلل یف 957 رفح دق ناک لابرک یف دوجوملا لودجلا نا 1429 م ،) ) نکدلا کلم یلو هاش دـمحأ نیدـلا باهـش نع ثحبلا ضرعم یف يأ اضیا ، رخآ ناکم یف رتسیلوه روتکدـلا رکذـی و

و لابرک . یف ةانق ءاشنلا لاملا نم اریبک اغلبم هنم ملـست دنهلا و یف کلملا اذـه راز نیدـلا ، رـصان یعدـی لابرک تاداس نم ازراب ادـیس نم هلزنأ دیسلا و اذه یلع زواجت نکدلا فارشأ نم لاجر نا اهدافم ۀفیرط ۀصق ءانثلاا هذه یف دروی

258 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لاا هنم نکی ملف کلملا ، یلا لجرلا اذه دیسلا اکشف اهیلا . راشملا دیسلا ةرایز دنع ایفاک اریدقت ردقی مل هنأب رعش هنلأ ةوقلاب ، هسرف قوف نم لجرل هجوت یتلا ۀـناهلاا نا هلوقب لاجرلا نم هلوح ناک نم بطاخ مث تومی . یتح هقحـستل ۀـلیفلا لجرأ نیب هجزیف هیلع ثعبی نا

. عیمجلا یلع ضرفل هلاجر ملاسلاا و ۀیامح نا و ۀلکاشلا ، هذه یلع اهلعاف نم اهل صتقی نا نم دب میرکلا لا یبنلا ۀللاس

نیسحلا ربقل لکوتملا مده

یف رهطملا حیرضلا مده یلا ( 851 - 850 ) یف 236 ه دمع دق ناک یـسابعلا لکوتملا نا اضیأ ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد یف ءاج امم و تابوقع ضرفب راوزلا ددـه و ۀـسدقملا ، ۀیعیـشلا عاقبلا نم هریغ ناکملا و ةرایز عنم مث هضرأ . ۀـیوست دـعب هعرز و هتاـقحلم ، ـلابرک و

تارم عبرأ هثرح هرخم و نیـسحلا و ربق مدـهب رمأ دـق اذـه لـکوتملا ۀـفیلخلا نا ۀـیبرعلا عجارملا یف فورعملا نا یلع مهیلع . ۀـمراص ریمعتب رمأ دق دـقتعی ام یلع نومأملا ۀـفیلخلا ناک نا دـعب 247 ه ،) - 232 ) ۀنـس ةرـشع سمخ یلاوح غلابلا همکح ةدم للاخ تایلاتتم

. کلذ لبق دیشرلا نوراه هیبأ نم زاعیاب مده دق ناک يذلا ریحلا عیسوت ۀبقلا و ۀنس 232 ه لابرک یف نابعش ةرایز یلا تاینغملا هیراوج يدحإ باهذ رثأ یلع دیهشلا نیـسحلا ربق لکوتملا اهیف مده ةرم لوأ تناک و

(. (846 ميا ۀنس 237 ، یفف ۀثلاثلا ةرملا امأ هذه ، اهتراشإ ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد اهیلا ریـشت یتلا ةرملا یه و 850 م ) ) ۀنس 236 ۀیناثلا ةرملا و

. ۀیلاتلا ۀنسلا یف 259 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لوقی و تیبلا . لهأ یلا لیمی اعرو ایقت ناک هنلأ رـصتنملا ۀفیلخلا هنبا نم ریبدتب اهرثأ یلع لتقف ۀنس 247 ، یف ۀعبارلا ةرملا تناک امنیب نیـسحلا ربق مدـه نا هتیب لآ بلاط و یبا نب یلعل ههرک هب غلب لکوتملا نا هرکذ راملا ۀـیزیلکنلااب بوتکملا هباتک یف یلع ریما دیـسلا

یمسی یلع ریمأ دیسلا نا ظحلای و تابوقعلا . یصقأب هرمأ فلاخی نم اددهم هترایز نم سانلا عنم امک هیقـس ، هعرزب و رمأ لابرک و یف . برعلا نورینب ةرکنملا ، لامعلاا نم هریغ و اذه ، لجأ نم لکوتملا

جزیدلا و جزیدلا ، میهاربا همـسا يدوهی لصأ نم لجر یلا مدهلا ۀـمهمب دـهعی ناک لکوتملا نا ۀـیبرعلا عجارملا یف فورعملا اذـه و یمورلا نبا فورعملا رعاشلا اهمظن یتلا ءامصعلا ةدیصقلا اهصخأ تابسانم ةدع یف همـسا درو دق مغدلأا و رامحلا ینعت ۀیـسراف ۀملک

: ۀیلاتلا تایبلأا نم ظحلای امک رهطملا ، ربقلل همده لکوتملا و هیف لوانت يذلا نییسابعلا ءاجه ءادهشلا و نییولعلا ءاثر یف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 117

جعنتی هنطب مکوخا داکیمتنا اصامخ و اوسمی نا قحلا یفأ جرجرتت مکلافکأ یطخلا لاقثمکتارجح یف نیلاتخم نوشمت و

جلدخ ماظعلا نایر فیرلا نممکدیلو يوطلا و يداب مهدیلو جلبأ لیبترأ و هیف عرشی ومهحلاسب مهضوح نع مهنودوذت

جوح میزایحلا یف جاح موقلا یف ومکنم لتقلا ۀفیخ مهتمجلا دق و جزید ) و ) میهت اهنم مکبلاکمهروبق تراثتسا یتح اوعنقت مل و

عیرس ریمعت نم اهعبتی ناک ام و هذه ، ةررکتملا مدهلا لامعأ تلد نا و 260 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یبأی ناک يذلا ملسملا ماعلا يأرلا ةدیقع یف ةوقلا يدم و ۀهج ، نم لکوتملا ۀیلقع یف رهاظ فارحنا یلع لدت امناف ءیـش یلع ربقلل ،. لیکنت داهطضا و نم نومشاغلا هدیرب ناک ام عیمج مغرب هتبرت سیدقت هحیرض و ریمعتب دیهشلا نیسحلا دلخی نأ لاا كاذموی كاذموی ادوجوم ناک ۀیلاع ۀـبق اذ اریبک ادهـشم نا 977 م ) ) ۀنـس 367 رابخا نم ظحلای هنا ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد لوقت کلذـل و

لک یف اهنم دـحاو دـجوی ناک یتلا ۀـفلتخملا باوبلأا نم هیلا نولخدـیف ةریبک دادـعأب هنودـصقی اوناـک راوزلا نا و نیـسحلا ، ربق لوح . هبناوج نم بناج

727 ه یف 369 - ءلابرک

( ۀثافــش ) رمتلا نـیع یلا 980 م ) - 979 ) یف 369 تقیـس ۀـصاخ ۀـیبیدأت ۀـلمح نا اذـه دـعب ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد یف ءاـج دـق و ۀسدقملا نکاملأا نم هریغ لابرک و یف نیسحلا دهـشم یلع رئاشعلا ضعب عم راغأ دق ناک هنلأ يدسلأا دمحم نب ۀبـض نم صاصتقلال

یف نیـسدقملا نیدهـشملا عضو دق یهیوبلا ۀلودلا دضع نا کلذک اهیف ءاج و ۀیدابلا . یلا اهمامأ ابراه یلوف اهمدـه ، اهبهنف و يرخلاا عئاطلا مایأ یف قرطلا عاطق صوصللا و نم ۀباصع معزتی ناک اذه دمحم نبا ۀبض و هتیامح . تحت اهـسفن ۀنـسلا للاخ فجنلا لابرک و

یلی امیف و هیف . تابیرختلا ضعب ثدحی ۀنسلا و کلت هسئافن رئاحلا و نئازخ بهنی نا عاطتـساف هل ، ارقم رمتلا نیع ذختی و یـسابعلا . هلل دمحم نب ۀبـض اهب رمتلا و نیع یلا ۀیرـس ۀـلودلا دـضع لسرأ ۀنـسلا هذـه یف و نأشلا ..« : اذـه یف ریثـلأا نبا هدروأ يذـلا ربخلا صن

هلام و ذخأ و ادیرف ، هسفنب اجن هلام و هلهأ و كرتف هعم رکاسعلا لاا و رعشی ملف قرطلا ، عاطق صوصللا و لیبس کلـسی ناک و يدسلأا ،کلذ لبق ناک و رمتلا . نیع تکلم هلهأ و 261 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ثیح هریمعت ، رئاحلا و دیدجتب ۀلمحلا هذه دعب رمأ دق ۀلودلا دضع نا ودبی و اذهب ».. بقوعف هیلع هللا تاولص نیسحلا دهـشم بهن دق تاتویبلا و لهلأ تلاـصلا قلطأ و ۀکم ، یلا دادغب نم قیرطلا ۀنـسلا هذـه یف حلـصأ ۀـلودلا دـضع نا هلوق کلذـک دروی ریثلأا نبا نا

. ملاسلا امهیلع نیسحلا یلع و يدهشم یف کلذ لثم لعف و ۀنیدملا ، ۀکمب و نیرواجملا ءافعضلا فرشلا و یف سدقملا حیرضلا لوح اروس دیش ( 1023 ) ۀنس 414 یفوتملا لضفلا نب نسحلا نا کلذک ةروکذملا فراعملا ةرئاد یف درو امم و

. نیسحلا دهشم کلذب تضوقتف سدقملا ، ربقلا نم برقلاب نیتریبک نیتعمش بلاقنا رثأ یلع لولیأ 1016 م ) بآ - ) ۀنس 407 ثدح لائاه اقیرح نا و

لولأا عیبر ) اردق ءاضق و لیللا فصتنم یف عقو دق قیرحلا اذه نا ۀـیبرعلا عجارملا یف ظحلای و دامر . یلا تلاحتـسا ۀـقورلأا و ۀـبقلا و ارظن اوفع عقو نوکی دق لا ثداحلا اذه نأب داقتعلاا یلا لیمی رادیلکلا داوجلا دبع روتکدلا نا ریغ یـسابعلا . هللاب رداقلا دهع یف ( 407اذـه ءاهقفلا . نم اهلـصحتسی ناـک یتلا ۀـینیدلا ۀیملاـسلإا فئاوطلا نیب ءاـضغبلا حور ثب ۀـفرطتم و لویم تاـعزن و نم هنع فرع اـمل

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 118

نتفلا و ۀعیشلا ، نم ریبک ددع اهتیحض بهذف ۀیقیرفأ یف ۀیملاسلاا فئاوطلا نیب قیرحلا لیبق تعقو یتلا ۀبیرملا ثداوحلا یلا ۀفاضلااب . اذه هیأر یف ریثلأا نبا يزوجلا و نبا تایاور یلع رادیلکلا روتکدلا دنتسی و قیرحلا . ثودح تبقعأ یتلا هسفن طمنلا نم ۀیلخادلا

یقوجلسلا هاشکلم ناطلسلا ةرایز ربخ ۀیملاسلإا فراعملا ةرئاد دروت و 262 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ایاده همیدـقت و 1303 م ) ) ۀنـس 703 لابرک یف سدـقملا حیرـضلل نازاغ ناخلیلأا ةراـیز و 1086 م ،) ) ۀنـس 479 فجنلا ـلابرک و یلا ةانق قشب لابرک ۀقطنم یلا ءاملا بحس امهدحأ یلا يزعی نوغرأ هابأ وأ ناخ نازاغ نا عجرملا اذه یف ثحبلا بتاک يری و هل .. ةریثک

ینامللأا قرـشتسملا هدروأ ام یلع ۀـیاورلا هذـه دنتـست و یلاحلا . ۀینیـسحلا لودـج قش کلذـب دـصقی هنا کش و لا اـهیلا . تارفلا نم . ثحبملا اذه ردص یف هیلا راشملا هباتک یف هکدلون

ةدایزل و اهل . هفصو نومضم دروت و 1327 م ) - 1326 ) یف 727 لابرک یلا ۀطوطب نبا فورعملا یبرغملا ۀلاحرلا ةرایز یلا اضیأ ریشت و امهیلع یلع نب نیسحلا دهشم لابرک ۀنیدم یلا انرفاس مث اهسفن ...« : ۀطوطب نبا ۀلحر یف دراولا فصولا صن یتأی امیف جردن حیضوتلا

ۀیواز ۀـمیظع و ۀـسردم اهیلع اهلخاد و ۀـسدقملا ۀـضورلا و تارفلا ، ءام اهیقـسی و لخنلا ، قئادـح اهفحت ةریغـص ۀـنیدم یه و ملاـسلا ،نم یه ۀفیرـشلا و ۀبتعلا لبقیف مهنذا نع لاا دحأ لخدی ۀـموقلا لا باجحلا و ۀـضورلا باب یلع و رداصلا . دراولل و ماعطلا اهیف ۀـمیرک

زئاف و دلاوأ و کیحز ، دلاوأ ناتفئاط : ۀنیدملا هذه لهأ و ریرحلا . راتسأ باوبلأا یلع و ۀضفلا ، بهذلا و لیدانق حیرضلا یلع و ۀضفلا ..« ۀنیدملا هذه تبرخت مهتنتف لجلأ و دحاو ، بأ یلا نوعجری ۀیمامإ اعیمج مه و ادبأ . لاتقلا امهنیب

ناک هلک لابرک طیحم نا هسفن خیراتلا یلاوح یف رکذی یفوتملا هللا دمح نا کلذ یلع ةولاع ۀیملاسلاا فراعملا ةرئاد یف ءاج امم و نیـسحلا نع اعافد لابرک ۀکرعم یف ءادهـشلا نم طقـس نم لوأ ناک يذلا یحایرلا دیزی نب رحلا ربق نا و ةوطخ ، ( 2400 ) یلاوح غلبی

. ةرتفلا کلت یف ادوجوم ناک 263 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ءلابرک یف لیعامسأ هاشلا

یف نیتسدـقملا نیتبتعلل هترایز نا ظوحلملا نکل 1542 م ،) ) یف 930 ه فجنلا لابرک و راز يوفـصلا لیعامـسا هاشلا نا کلذک ءاج و رتسملا لوقی ذا ۀنس 930 . یف سیل و ( 1508 ) یف 914 نیـسح لالا فورعملا هدئاق دیب دادغب طوقـس رثأ یف تعقو دق طسولأا تارفلا

ناکف اهحتفل نیسح لالا ثعب رخآ دعب رصنب لجعی ناک يذلا لیعامسا هاشلا نا ثیدحلا ) قارعلا خیرات نم نورق ۀعبرا ) یف کیرکنول قارعلا لوخد نا کلذ دعب لوقی مث اهتاحفص . نم يرخأ ۀحفص تیوط ۀنس 1508 و رخاوأ یف دادغب تعضخ اذب و ۀلوهسب . دارأ ام هل

نم ارهن حلصأ تارفلا یف ۀسدقملا تابتعلا راز امنیح و ۀسدقملا ... تابتعلا ةرایزل اعرسم هاشلاب ءاج دیدجلا یعیـشلا شرعلا ةزوح یف . مظاکلا یسوم ربق یلع ۀمخف ۀیانب دیش و هاشلا ،» رهن » همساب هامسف رهنلأا

مویلا یف بهذ یف 914 ه دادغب حتف امنیح اذه يوفصلا لیعامسا هاشلا نا یلا ریـشت ۀیبرعلا عجارملا ضعب نا يرخأ ۀهج نم ظحلای و بهذلا لاخدإ دهع لوأ اذه و بهذلا . نم لایدنق رشع ینثا يدهأ مث حیرضلا ، یشاوح بیهذتب رمأ و ینیسحلا ، دهـشملا ةرایزل یناثلا

ةراشا لعل و ربقلا . یلع عضوتل ۀضفلا نم عنـصلا ۀعیدب ۀکبـش يدـهأف یف 932 ه . یناثلا يوفـصلا لیعامـسإ هاشلا ءاج مث ةرامعلا . یلع ءیجم یلإ ۀیملاسلإا فراعملا ةرئاد

264 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ربخلا اذه اهب دصقی ( 930 ) ۀنس یف لیعامسا هاشلا

یف ءاج دقف یخیراتلا . ینمزلا ثحبلا لسلـستل امامتإ نییرومیتلا دهع یف لابرک نع ءیـش ةذـبنلا هذـه لبق رکذـی نا نم دـب هنا لا یلع

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 119

ۀمئلأا دـقارم ةرایز نم سانلا اوعنمی مل نییرومیتلا نا لوغملا ، خـیرات یف ثراوه باـتک نع ـلاقن ۀعیـشلا ،) ةدـیقع ) نسدـلانود باـتک هاجت مهحماست یلع لدی ناک يذلا رملأا نیـسح ، وأ نسح مساب یمـس نم مهنیب ناک نیرخأتملا لوغملا ءارمأ نا و دادغب ، نم ۀـبیرقلا

دعب هل ، دادغب باوبأ سانلا حتف بآ 1393 موی 13 یف دادغب یلإ لصو امنیح کنل رومیت نا رکذی مث اهیلع . مهفطع ۀیعیـشلا و تابتعلا یف هیلع اورثع یتح هنع شیتفتلل ةرواجملا دلابلا طیـشمت یلإ هدونج رطـضاف ۀـلحلا . یلإ بره دـق يرئـلاجلا دـمحا ناطلـسلا ناـک نا

نکمت ادع امیف ۀمساح ۀجیتن یلإ كابتشلاا دؤی ملف ةرارحلا ، دیدش ظئاق موی یف کلذ ناک و لابرک ، لهـس یف هب اومدطـصا و ۀیاهنلا ،لاقی لحم یف تارفلا لحاس یلا اولصو یتح ءاملا نع اوشتفف اشطع ، كلاهلا نم نویرومیتلا ءاسؤرلا یـشخ دق و رارفلا . نم ناطلـسلا

. هیف لتق دق یلع نب نیسحلا ناک دهشم » » هلنا یلع لدـی اذـه و راوزلا . اهیدؤی نا فولأملا نم ناک یتلا ةداـتعملا میـسارملا يدأ و سدـقملا ، ناـکملا ۀـبتع مهنم لـک لـبق اـنه و

. ۀسدقملا مهنکامأب ضرعتلا یلإ نیلایم ریغ و ۀعیشلا ، هاجت ءادع يأ نورمضی اونوکی مل نییرومیتلا نیحتافلا مل اهناکس نیب ۀمحرلا نم ۀیلاخ حباذم ترج نییرومیتلا و لبق نم تاونس ، ینامث دعب ۀیناثلا ، ةرملل تبهن دادغب و تلتحا امنیح یتح و

265 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم رکذ يأ دری . اهنع ةدیعبلا تابتعلا نم ۀبتع ۀیأ مده وأ بیرختل

ءلابرک یف نامیلس ناطلسلا

ةرجهلل ۀنس 941 فجنلا لابرک و یف نیسدقملا نیدهشملل ینوناقلا نامیلس ناطلـسلا ةرایز یلا اضیأ ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد ریـشت و رتسملا لوقی و دیدج . نم نیتاسب نئانج و یلإ لامرلاب ۀنوفدملا لوقحلا تلاحتـسا ثیحب ۀینیـسحلا لودج حلاـصإب همایق و (1534 م ،)

لعفی و طسولأا ، تارفلا یف ۀـسدقملا تابتعلا روزی نأ ۀـیناثلا هتیانع تناک نامیلـس ناطلـسلا نا نورق ).. ۀـعبرأ ) هباـتک یف کـیرکنول . نایغطلا لحملا و نیب اهرئاح یف ةرئاح ۀسدقملا لابرک ۀنیدم دجوف ریخلأا . دهعلا یف يوفصلا رئازلا هلعف امم رثکأ كانه

تناک رهنلا طوبه دنع و اهـسفن . تابتعلا هنم ملـست نا نود نم اهعمجأب ةدلبلا لوح یتلا داهولا رمغی عیبرلا یف ضئافلا تارفلا ناک ذإ موقت لازت ام ةدس یه و ۀینامیلـسلا -» فور » يوتـسم عفرف ةرذق . ۀحیحـش رابآ نم ءاقتـسلاا یلع نودـمتعی راوزلا نم فوللأا تارـشع

لعجتل و رمتـسملا ، ءاملاب یتأت یکل اهقمع یف داز ۀینیـسحلاب و ۀفورعملا ۀعرتلا عسو مث ناضیفلا . نم ةدـلبلا ۀـیاقول مویلا - یتح اهلمعب رهنلا نم یلعأ اهنونظی عیمجلا ناک ضرأ یف باسنت ۀعرتلا هذه تراص و حمقلل . ۀعنای لاوقح نیتاسب و اهلوح ةربغملا ۀیلاخلا یضارلأا ماملأا ربق نامیلس راز نأ دعب و باجعلأا . ءانثلا و عیمج ینوناقلا ناطلسلا دیهشلا و نیسحلا مستقا ةزجعملاب و عیمجلا رشبتساف یلـصلأا .

. دادغب یلا عجر فجنلا یف یلع 266 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دبعلا ةرانم

و (، 1575 - 1574 ) یف 982 تدیـش اهنا لوقتف دـبعلا » ةرانم » رکذ یلا لابرک نع زجوملا اهثحب یف ۀیملاـسلإا فراـعملا ةرئاد قرطتت و ةداعإ رئاحلا و میمرتب ( 1583 ) یف 991 هدازدن اشاب و یلع دادغب یلا رمأ و ثلاثلا دارم ناطلسلا نا و رای ، » یتشوکنا » یمـست تناک اهنا قارعلا یلع ایلاو نیعت يذلا يرئلاجلا سیوأ ناطلـسلا دبع دادغب ) یف ناجرم عماج دیـشم ) ناجرم ۀنذأم یه هذه دبعلا ةرانم و هریمعت .

. هتکرح یلع یضقیف زیربت نم هیلا ریسی نأ سیوأ ناطلسلا رطضا یتح دادغبب دبتسا هدض و نایصعلا ۀیار عفرف . ملاسلا هیلع دیهشلا ماملإا مرحب اریجتسم لابرک یلا أجتلا ۀکرحلا تلشف امنیح و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 120

مرحلاب راجتـسا امنیح ناک و دیدج . نم قارعلا یلع ایلاو هتفیظو یلإ هداعأ همرکأف و هیلا هاعدتـسا مث هنع حفـص کلذـب و سیوأ ملعف مث اصاخ ، ادجسم اهلوح ینب کلذ و لعفف ۀمغلا ، نم ایجان جرخ اذا فیرشلا ینیسحلا نحصلا یف ۀصاخ ۀنذئم ینبی نا رذن دق رهطملا

کلت تحبـصأ و ۀـنذأملا ، دجـسملا و یلع اهدراو فرـصی اـفاقوأ ۀـیلاحرلا رمتلا و نیع دادـغب و ـلابرک و یف هکـلامأ نم اـمهل يرجأ . تقولا کلذ ذنم ۀینیسح افاقوأ ۀفوقوملا كلاملأا

و لا ۀنس 982 ، یف اهنیسحت اهمیمرتب و رمأ يوفصلا لیعامـسا هاشلا نب بسامهط هاشلا نا ریغ ةرجهلل ، ۀنس 767 یف هلک کلذ مت دق و دییشت ۀیادبل اخیرات هربتعاف هلاعأ هلوقنملا ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد یف ةدراولا ۀصلاخلا بتاک هب مهوت يذلا وه خیراتلا اذه نا کش

ءلاضفلا دحأ يأر دق و ۀنذئملا .267 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: ۀیلاتلا تایبلأاب يریخلا لمعلا اذه خرؤی نا ةرامعلا هل یعدتسا دبعللةرانملا و رهاظ یعادت مث

بسانی اهل امب ترمع وبسامهط اهل هفک دمف بحلأا » رصنخ » ینعت رای » تشکنأ برع مجع و نیب ام تخرأ و

یناثلا مسلأا هنا أطخ ربتعی و هلاعأ ، یف دراولا ثحبلا بحاص هیلا ریـشی اـم اذـه و ریمعتلا . خـیرات یلع ناـیوطنت ناـتریخلأا ناـتملکلا و . ةرانملل

ماع یف للاـض لهج و نع تمده یتح نحـصلا ، نم یقرـشلا بناجلا طسو سدقملا ، رئاحلا ةرخؤم یف ۀمئاق ۀنذئملا هذه بلظ دـق و امک نیعبرلأا ، زهانی ام یلإ عفترت و ارتم ، نیرـشع یلاوح اهتدعاق رطق غلبی ناینبلا ۀنیتم ۀنذأم تناک و مادهنلاا . یلا اهنلایم ۀجحب 1937

. عیدبلا یناشاقلا ردانلا و ءاسفیسفلاب ۀنیزم تناک

رشع نماثلا عباسلا و نینرقلا یف لابرک

، قارعلا یلع نیلوتسملا نیینامثعلا ، نیب مدتحملا عازنلا یلا ریشی امم ۀلیوطلا ۀبقحلا هذه یف لابرک نع ۀیبرغلا عجارملا یف دری ام مهأ نا صرفلا فلتخم یف ۀسدقملا تابتعلاب نییناریلاا ۀبلاطم رحانتلا سفانتلا و اذـه رهاظم مهأ نم و هیف . مهنوسفانی اوناک نیذـلا نییناریلإا و

هاشلا للاتحا و تابسانملا ، و 268 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لابرکب و ۀطیحملا قطانملا یلع ةرطیـسلاب ۀیبرعلا لئابقلا راثئتسا و تارم ، ثلاث هاش ردان لبق نم اهترـصاحم و دادـغبل ، يوفـصلا سابع . کلذ ریغ و فجنلا ،

یلع ذاوحتـسلاا یف عراس یتح یف 1623 دادـغب للاتحا هل مت نا ام يوفـصلا سابع هاشلا نأ ۀیملاـسلإا فراـعملا ةرئاد یف ءاـج دـقف لوقتف کلذ دعب هاش ردان رکذ یلإ قرطتت و اهریبعت . دح یلع ۀـیناریلإا ۀـلودلل امهب زوفلا فجنلا و لابرک و یف نیـسدقملا نیدهـشملا

ۀهج نم هیلا يزعت هناف فجنلا یف یلع ماملإا ۀـبق بیهذـت یف لـضفلا هیلا يزعی هاـشلا اذـه نا دـجن اـمنیب و یف 1743 ، ـلابرک راز هنا اناک نیریثکلا اهناکـس ۀیهافر لابرک و راهدزا نا یلع لابرک . یف نیدیهـشلا نیماملال ةدئاعلا ۀـیریخلا تابهلا فاقولأا و ةرداصم يرخأ

و هاش ) ردان ۀجوز ) مکب ناطلس ۀیـضر نأ کلذک ۀصلاخلا هذه رکذت و هیلا . ۀبرقملا تایـصخشلا دحأ ناخ ، میرکلا دبع ۀیاعر عضوم ناخ دـمحم اغآ نا و اهدجـسم . میمرت ـلابرک و یف ۀـبتعلا میمرتل يرداـن فلأ نیرـشع غلبم تدـهأ ( 1722 - 1694 ) نیـسح هاشلا ۀنبا

. رشع نماثلا نرقلا رخاوأ یف بهذلاب ، هیترانم نیسحلا و ماملإا ۀبق فیلغت یلع فرص يذلا وه ناریإ یف ۀیراجاقلا ۀلودلا سسؤم نم ظحلای امک هنییزت ، سدـقملا و رئاحلا یلع ةریثک تانیـسحت لخدأ دـق ناک يوفـصلا ساـبع هاـشلا نأ یلا ۀـیبرعلا عجارملا ریـشت و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 121

: ةروهشملا یشابوصلا ۀثداح رثأ یلع 1032 ه ) ) دادغبل هحتف ۀنس خرؤت یتلا ۀیلاتلا تایبلأا كابش یف قودنصلا ریصفكلاملأا یف سابعلا یتأ مث

یناشلا ظیغی نأش یف وهبلا ویناشاکلاب ۀبقلا نیز و مجعلا عنص نم شارفلا بلجتسا ومظن نحصلا قاورلا و قور 269 و ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

رواجملا ۀضورلا و نداسلرفاو لضفب فکلا قلطأ و افص ) نسحلاب ) هوخرأف فلأافق نیثلاثلا نیتنثلال و

ریـشی ذإ لابرکب . ةرـشابم ریغ ول ۀقلاع و هل نوکت دق يذـلا یلاتلا ربخلا دادـغب یلع سابع هاشلا ءلایتسا ۀبـسانمب رکذـی نا نکمی امم و اوضرعت نیذلا دادغب ناکس نم نیریثکلا ةایح ذقنی نا عاطتسا جارددیـسلا ) ) لابرک رادیلک نا یلا نورق ).. ۀعبرأ ) یف کیرکنول رتسملا

دیسلا زاف دقف لابرک . رادیلک تاسامتلا ایح - ینس يأ ءاقبإ مدعب ۀیشحولا هتاین نع هرکف - تفرـص دق و لوقیف ..« حتفلا . ءانثأ یف لتقلل ۀنسلا ».. نم اریثک مهدادع یف لخدأ مهب ۀمئاق میدقت دنع و دادغب ، یف ۀعیشلا ةایح ظفحب ۀبوعص نود نم

دادـغب یلاو ةرایز نع کیرکنول رتسملا هدروأ ام رـشع عباسلا نرقلا رخاوأ یف لابرکل ۀبـسنلاب ۀـیزیلکنلاا عجارملا یف هیلع انرثع اـمم و دنجلا نیب تبـشن ةریبک ۀـنتف نا کلذـک رکذـی وه و دادـغب . یف ۀـینلابقلا عماج ءیـشنم وه و اکربت ، انمیت و اـهل اـشاب یفطـصم نـلابق

ناک يذـلا ( 1698 ) اشاب لیعامـسا دادـغب یلاو دـهع یلع اعیظف ، ابهن ۀـسدقملا ۀـنیدملا اـهرثأ یلع تبهنف ـلابرک ۀـیماح یف یموکحلا نم نیرهش دعب لاو یلا روکذملا اشابلا لیوحت و لوبناتسا ، یف یلاعلا بابلا يدل هاشلا جاجتحا یلا کلذ يدأف رصم . یف اقباس امکاح

. طقف همکح 270 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

فجنلا لابرک و یف ۀسدقملا تابتعلا لوح هتاضوافم و تارم ، ةدع دادغبل هاش ردان ةرصاحم نع کیرکنول هبتک امیف لابرک رکذ دری و نم هدروی امم و ۀـعوسوملا . هذـه نم فجنلا ) مسق ) نم لوـلأا ءزجلا یف لیـصفتلا نم ءیـشب روکذـم وه اـمم ( 1746 ) امهب هتبلاـطم و یلاو عاطتسا یتح رشع نماثلا نرقلا رخاوأ یف نمزلا نم ةدم ۀلحلا لابرک و یحاوض یف اهبانطأ ۀبراض تلظ یـضوفلا نا اضیأ رابخلأا

. اهیف هباصن یلإ نملأا ةداعإ نم ۀلیل وبا اشاب نامیلس دادغب ۀبقلا و بیهذت یلع فرص هنأ نم ۀیملاـسلإا فراعملا ةرئاد یف ءاج ام دیوت ۀیبرعلا عجارملا ناف يراجاقلا ناخ دمحم اغلآ ۀبـسنلاب اما

نحصلا نم یبرغلا بناجلا عیـسوت یلع اضیأ فرـص هنأب کلذ یلع دیزت و زاتمملا ، یناشاقلاب ةوسکم تناک نا دعب ةرم ، لولأ نذآملا . مویلا هیلع وه یتلا ۀعسلاب هلعج و

. تاونس رشعب لابرک یلع ةریبکلا ۀبباهولا ةراغلا لبق يأ هتایح ، مایأ رخاوأ یف کلذ ناک و

نییباهولا موجه

دق رشع عساتلا نرقلا لئاوا رـشع و نماثلا نرقلا ۀیاهن یف ماع ، هجوب ۀیقارعلا دودحلا و لابرک . یلع تنـش یتلا ۀیباهولا تاراغلا تناک و رتسملا ۀیملاـسلإا و فراعملا ةرئاد لیـصفتلاب ، اهل قرطت وا اهیلا ، راشأ نم مهأ نا یلع ۀیقرـشلا . ۀـیبرغلا و عجارملا نم ریثک یف ترکذ

ناسین یف و هلوق ..« لولأا عجرملا یف ءاج دقف ثیدحلا . قارعلا خیرات نع فورعملا هباتک یف کیرکنول 271 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ام اهیف اوحبذف دوعس ریملأا ۀسآرب یباهو فلأ رشع انثا فجنلا ، یف ةرایزلا یلإ اوبهذ دق اهناکـس مظعم ناک امنیح لابرک ، مجاه 1802. سدقملا حیرضلا سئافن قاوسلاا و تویبلا و اوبهن ناکسلا و نم فلاآ ۀثلاث یلع دیزی

هذه دعب تلاهنا دق تاعربتلا نا ریغ رهطملا . حیرـضلا اومده مث اهناکم ، نم اهوعلتقا نأ دعب بهذلا حئافـص صخلأا یلع اوذخأ دـق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 122

.« یملاسلإا ملاعلا ءاحنا عیمج نم ۀسدقملا ۀبتعلا یلع ۀمیللأا ۀبکنلا دب لمکلأا لا اههجو یلع ۀقیقحلل اراهظإ و یف 1801 . اهعوقو لعجی اهفصو و ۀبکنلا و هذه رکذ یف بهـسی کیرکنول رتسملا نا ریغ

: لوقی وهف لاجملا . اذه یف اهصنب هتیاور داریا نم و یبعـشلأا ، عمطلا ۀیجمهلا و ةوسقلا و یهتنم یلع تلد یتلا ۀـعجافلا کلت یندأ ، وا نیـسوق باق یلع تناک يربکلا ۀـعجافلا نأ یلع

هتیـشاح و ریبکلا ) اشاب نامیلـس ) اشابلا رطـضاف دادـغب ، یف نوعاطلا یـشفت نا ۀنـس 1801 لئاوأ یف ثدح دقف نیدـلا . مساب تلمعتـسا ۀیباهولا تاوقلا نأ هب ملع کفتنملا نم أبنب ءیجوف یتح كانه هلاح بتتـسا ام و ضرملا . ۀقطنم نع دعتبا ثیح صلاخلا یلا ءاجتللال

لابرک و یلع نییباهولا موجه رابخأ تفاو یتح دادـغب رداغی داک ام هنأ لاا ۀـیدنهلا ، یلإ ۀـیهکلا لسرأف داتعملا . یعیبرلا وزغلل تکرحت . اهانغأ ۀیعیشلا و ندملا سدقأ یه و اهایإ ، مهبهن

ءادأب نوموقی فجنلا یف ةدـلبلا ناکـس مظعم ناـک امدـنع ناـسین نم یناـثلا مویلا ۀیـشع یف ـلابرک نم نییباـهولا بارتقا ربخ رـشتنا ذإ اومـسق اولزن و سراف ۀـئم عبرأ ناجه و ۀـئام تسب اوردـق دـق نییباهولا و نأ ریغ باوبلأا . قلاغلا ۀـنیدملا یف ناک نم عراسف ةراـیزلا ،

. ماسقأ ۀثلاث یلا مهتوق ریغ یلع نورفی اوحبصا ناکسلا و شهدف اولخد . ةونع و هحتف نم اونکمتف ةدلبلا باوبأ نم باب برقأ اومجاه تاناخلا دحأ لظ نم و

لب يده 272 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀیندعملا و بضقلا تعلتقاف اهنوبرخی . اوذـخأ ۀـسدقملا و ۀحرـضلأا یلا مهقیرط اوقـش دـقف نشخلا نویباهولا اما مهفوخ . ءاش ام فیک . ۀمیسجلا ایارملا مث جایسلا

بهذ علق ناردـجلا و فراخز تبلـس کلذـک و ءارملأا ، سرفلا و كولم تاوشاـبلا و ایادـه نم ۀـنیمثلا تاـجاحلا سئاـفنلا و تبهن و یلإ تبحسف برضلا اذه نم دجو ام عیمج و ۀعصرملا ، باوبلأا ۀنیمثلا و تاقلعملا رخافلا و داجسلا تانادعمشلا و تذخأ فوقـسلا و

ةازغلا ثاع دـقف اهـسفن ةدـلبلا امأ نحـصلا . یف حیرـضلا نم برقلاب اصخـش نیـسمخ بارق لیعافلأا هذـه یلع ةداـیز لـتق و جراـخلا .مل و لفطلا ، خیـشلا و لا اومحری مل و راد . لک اوقرـس امک هوفداص نم عیمج ۀـمحر نود نم اولتق و ابیرخت ، اداـسف و اـهیف نوشحوتملا

نورخلآا ردق و ۀمسن ، فلأب یلتقلا ددع مهضعب ردق دقل و مهرسأ . نم مهتیـشحو و لا نم لکلا ملـسی ملف لاجرلا ، ءاسنلا و لا اومرتحی . کلذ فاعضأ ۀسمخ

نصح مث دادغب ، یلإ فرـشلأا فجنلا نئازخ لقن لفکلا و ۀلحلا و یف اهیف و هشیج عمج دقف اعفن . لابرک یلإ ۀیهکلا لوصو دجی مل و کلذ ناک دق و كردـی . يذـلا لا ودـعلا اهب ماق یتلا ةریخلأا ۀعینـشلا ۀـلعفلل ماقتنإ يأب مقی مل اذـه یلع و صاخ . روسب اهـسفن لابرک

شوحو عجر کلذب و ناریإ . ۀیکرت و ءاحنا عیمج یف عزفلا بعرلا و رـشتنا و ۀتیمم . ۀمدص اذـه هرمع یف خیـشلا اشابلل میللأا ثداحلا . نمثت سئافنب لا تلمح یتلا مهلبا یلع لااقث مهنطاوم یلإ رساوکلا دجن

بلاط ابأ ازرم نا یشاوحلا يدحإ یف کلذک کیرکنول لوقی و 273 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نکل ریخلأا . یف اشاب نامیلـس هلتق دق و ةدلبلا ، ۀـیامحل ائیـش لمعی مل يذـلا اغآ رمع ثداحلا اذـه یف مولی ةروهـشملا ۀـلحرلا بحاص اوناک سانلا نا عم طق ، عفادی ملف رطخلاب ملع ام لوأ لابرک نم ۀبیرق ۀیرق یلإ بره اغآ رمع نا اهـسفن ةروکذملا ۀـلحرلا یف ظحلاملا

. مهعم ؤطاوتلا نییباهولا و ةرباخمب هنومهتی یئلابرک » ةامسملا هتمع لابرکب یقل هنأ ۀیـسنرفلا ) ۀمجرتلا نم صلا 399 ) اضیأ نأشلا اذـه یف بلاط وبأ ازرملا هیوری اـم فیرط نم و

اهیف يوری و ۀـنوعملا . نم عاطتـسا ام لکب هسفن وه نهناعأف نکلمی ام لـک نهوبلـس دـق نویباـهولا ناـک و اهتیـشاح ، نم ةوسن و مکب »

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 123

. فلاآ ةرشع اوحرج ناسنإ و فلاآ ۀسمخ ثداحلا اذه یف اولتق نییباهولا نا کلذک هنکل ةزجوم ةروصب ثداحلل هرکذ دنع فصولا اذه دییأت یلا ملاـسلا ) ۀنیدم دادغب ) باتک فلؤم كوک دراشتیر رتسملا بهذی اذه و

نا لوقی : مث ناریإ . لوبناتسا و یف کلذ سکعنا ام ناعرس و اهلک ، دادغب یف اقلق ابعر و ثدحأ دق میللأا ثداحلا نا هلوق هیلا فیـضی لاا ببسلا ، اذهل قارعلا یلا شویجلا قوس رفاسلا و لخدتلا نع هعنمی مل هاش یلع حتف نا ثیحب مهجایه دتـشا دق ۀقیقحلا یف نییناریلإا

. نونسملا هعشجل ءاضرإ بسانملا تقولا یف هیلإ دادغب نم ۀلئاط غلابم لاسرإ ءاج ام تایاورلا هذه نم هداریلا ةرورـض دجن ام مهأ نکل هیلع ، دیزت فصولا و اذه دـیؤت ۀـیبرعلا عجارملا یف ةریثک تایاور كانه و

یتلا سئافنلا یلإ ۀیلیصفت ةراشا و ثداحلل ، فصو نم صلا 20 ) یلعملا لابرک خیرات ) یف274 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیرـشع نم فلأتی امرمرع اشیج یباهولا دوعـس ریملأا زهج ةرجهلل ۀنـس 1216 تءاج اذإ یتح ۀـیاورلا ..« لوقت ذإ هیف . نویباهولا اهبهن روس ناک و ادـیدش ، لااتق اهناکـس اهتیماح و لتاق اهیلع و قیـض نأ دـعب ۀـنیدملا لخدـف لابرک ... ۀـنیدم یلع مهب مجه لـتاقم و فلأ ۀلیل یف لتق هنا لیق یتح فصوی ام لا عئاظفلا نم اهیف بکترا دـق و نیط . نم طئاح فلخ ۀـصوصرم لیخن كلافأ نم اـبکرم ۀـنیدملا ءیـش لک ةریفولا و لاوملأاب ۀنوحـشم تناک ربقلا و نئازخ وحن تفتلا هتمهم دوعـس ریمـلأا متأ نأ دـعب و ۀمـسن . فلأ نیرـشع ةدـحاو

نورـشع ةریبک و ةؤلؤل هذخأ ام ۀـلمج نم ناک و راوزلا . نم تعمج ۀـمج هیف ناک ازنک حـتف هنا لیق و اهیف ، دـجو ام لک ذـخأف سیفن ،«. ساملأ زوریف و ۀیضف و ۀیبهذ و ناوأ و ۀمیرکلا ، ةراجحلاب ۀعصرم بهذلاب و اعیمج ةلاحم افیس

و ۀحلسلأا . قدانبلا و نم ریثک ۀضف و فیس افلأ ریمشک و لاش فلاآ ۀعبرأ اهنم اهشرف ، ۀضورلا و ثاثأ دوعـس هبهن ام ۀلمج نم لیق «و اهیلا داعأ اهبارخ و ضعب حلـصأف هسفنب اجن نم ۀثداحلا هذه دعب اهیلإ داع دق و اهل ، یثری لاح یف ۀـعقاولا هذـه دـعب لابرک تراص دـق اتویب ۀنـسح و اقاوسأ اهیف ینب و اهتلاح ، یلع قفـشأف دنهلا كولم دـحأ رـشع عساتلا نرقلا لئاوأ یف اهراز دـق و ادـیور . ادـیور نارمعلا تلاآ هل بصن و لقاعملا ، جاربلأا و اـهلوح ماـقأ و ءادـعلأا ، تاـمجه دـصل انیـصح اروس ةدـلبلل ینب و اوبکن . نم ضعب اهنکـسأ ءاروق

«. میدقلا زارطلا یلع عافدلا ( : صلا 42 فطللا یلاجم ) نع ۀلوقنملا ۀیتلآا ، تایبلأاب عورملا ثداحلا اذه خرأ دقل و

یناثملا باتکلا و قزم ویناثلا هاوه ینثی دشف لا 275 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم اقلاعلأا یلحلا و بلتسا واقاورلا كابشلا و مده و

لااجر لابرک یف دجی مل ذإلاافطلأا ءاسنلا و لتق و ادع ریدغب ) ) هوخرأفادصق ریدغلا اوراز مهنلأ

تابرضلا رخآ نا هلوق همایأ رخآ یف لابرک یلع نییباهولا موجه عقو يذلا ریبکلا اشاب نامیلـس یلاولا ةافو نع کیرکنول هرکذی امم و . لابرک ۀعجاف نم هباصأ يذلا بعرلا و دادغب ، نم هجرخأ دق ناک يذلا نوعاطلا نم هجاعزنا اهدعب سکر یتلا

رشع عساتلا نرقلا لئاوا یف

یلاوح نییباهولا نم ةریبک ةوق روهظب ءیبنت تدرو اراـبخأ نا ( 1811 - 1808 ) ریغصلا اشاب نامیلـس یلاولا مایأ نع کیرکنول رکذی و مل نییباهولا نأ لاا مهعمجأب . راجتلا نیکاکدلا و باحـصأ حلـستف اهـسفن دادغب یف ابعر اعله و اهیف غلابملا رابخلأا هذه تببـسف لابرک ،

ۀیدـنهلا عرف ربع یف ۀـلحلا یلإ ةدـتمملا تازرملا يرقلا و اوزغ ۀثافـش و یلع اولوتـسا مهنم امـسق نا ۀـقیقحلا تناـک و تارفلا ، اوربعی ۀبلاس ۀـیباهو ۀـباصع نا یلا قارعلل ةررکتملا نییباـهولا تادـیدهت ضرعم یف ریـشی مث ۀـلحلا . یلإ اـشابلا لوصو درجمب اوعجر مهنکل نییقارعلا ایاعرلا نم ةوخلا » » نوبجی نویباهولا ءلاکولا ناک و یف 1810 . دادغب نم برقی ام یلإ تلصو دوعس ، نب هللا دبع اهدوقی

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 124

276 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . دهعلا اذه نم تلخ نینس ةدع لابرک تاعقنتسم یف

یف رکذی کیرکنول رتسملا دجن ۀنس 1813 دادغب یف مکحلا یلوت يذلا ریبکلا ) نامیلس نبا ) اشاب دیعـس یلاولا دهع یلإ یتأن امنیح و یتنس 1813 یف علطضا ۀیهکلا و ۀفیظو یلوت دیعس ) دعب قارعلا یف کیلامملا ةلاو رهشأ حبـصأ يذلا ) يدنفأ دواد نا نورق ).. ۀعبرأ )

لعازخلاب رم دیبز و ۀسآر یلا للاـشلا حلفـش خیـشلا کلذب داعأف تارفلا ، ۀلجد و رئاشع یلع ۀـیبیدأتلا تلامحلا نم ۀلـسلسب و 1814 . هلوق دح یلع تارایزلا مسوم یف لابرک یلع ضرفی ناک يذلا یلئابقلا راصحلا لازأ مث مهبهرأف ،

اشاب بیجن ۀعقاو

اـشاب بیجن دمحم یلاولا ۀعقو یلا ةراشلإا نیلیوطلا ، اشاب اضر یلع اشاب و دواد يدهع دعب ۀیبرغلا عجارملا یف لابرک نع دری ام مهأ و اهدادـعإ اـهریرحت و یلع فرـشأ یتـلا ۀیملاـسلإا فراـعملا ةرئاد یف درو دـقف ۀنـس 1842 . دادـغب یف مکحلا یلوـت يذـلا ـلابرک یف

یف اشاب بیجن یلاولا قفوت لابرکل تقوم یناریإ للاتحإ دـعب و اـمهلوق ..« ، Kramers زرمیرک Gibb و بیغ ناریهشلا ناقرشتسملا مث ۀثداحلا ». هذه یف روسلا ءازجأ مظعم تمدهت دق تناک و حلاـسلا . ةوقب اهب فارتعلاا ةدلبلا و یلع ۀـیکرتلا ۀـیعباتلا ضرف یلا 1843ریغ تیقب اهنکل اهیف ، ۀیموکحلا رئاودلا دییـشتب یف 1871 أدب هنإ لوقیف اشاب تحدـم حلـصملا یلاولا دـهع یف لابرک نع ةراشاب بقعی

. ةدلبلا یف قوسلا عسو مث ءانبلا ، ۀمات زکت مل لابرک نإ لوقنف ةذبنلا هذه یف درو ام ححصن نأ نم دب اننا لا یلع

277 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم عمجت يرخلأا ۀیبرغلا ۀیبرعلا و عجارملا ناف اهیف . ۀموکحلا ةرطیس ضرفل اشاب بیجن اهیلع فحز امنیح تقوم یناریإ للاتحلا ۀعـضاخ

راس یتلا زامریلا » » تاباصع دادـغب ، یف ۀـیلاولا ۀـموکح اهتموکح و يدـحتت و اهیف ، مکحتت تلظ دـهعلا کلذ یف لابرک نأ یلع اـهلک مهترـصاح امنیح لابرک یلاهأ نأ ةرملا هذـه یف فورعملا نکل کلذـک . اشاب اضر یلع اشاب و دواد نایلاولا اـشاب بیجن لـبق اـهبیدأتل

ۀلکوم ةوقلا هذـه تناک و دودـحملا . اهددـعب ۀـیناریلإا ۀیـساطربلا » » تاوق مهیلا تمـضنا ةدـلبلا نع نوعفادـی اوفقو ۀـیکرتلا و شویجلا نییناریلاا و ایاعرلا ۀیامحل يراجاقلا هاش دمحم دادغب و ۀموکح نیب صاخ قافتاب اهب ءیج دق و لابرک ، یف ۀیناریلإا ۀیلـصنقلا ۀـسارحب

. لبق نم مهحلاصم ناک يذـلا يدـنهلا هاپـسلا سرح ۀـلجد و یف حلـسملا یناطیربلا قروزلا دوجوب اهیبش ناک لابرک یف ۀـیبنجلأا ةوقلا هذـه دوجو لعل و

. رشع نماثلا نرقلا رخاوأ ذنم دادغب یف ۀماعلا ۀیناطیربلا ۀیلصنقلا ۀسارحب لاکوم تعقو یف 1843 و لوقی ..« وهف نورق . ).. ۀـعبرأ ) یف کیرکنول رتسملا نییبرغلا نیفلؤملا نم هذـه اشاب بیجن ۀـثداح زجوی نم ریخ و

نیبراهلل أجلم تاونـس ةدع ذنم تناک اهنأ انیأرل دهعلا اذه یف لابرک یلا انثحبب انعلطت ول و لابرکب . لزنأ يذـلا دـیدشلا باقعلا ۀـثداح اـضر یلعل اشاب و لا دوادـل نستی ملف ابیرقت . ۀـیکرتلا ۀـموکحلا مکح نع » ةدـیعب کلذـب تناکف ةرمحملا ) ) یلإ نیدراـم ) ) نم ءاـثبخلا ملاعلا مهفرـصت ءوسل عضخی ناک نیذـلا زامریلا » » نم تاـباصعلا ءاـسؤر یل ۀـیلخادلا اـهتموکح ۀنـس 1842 یف تلآ و اـهیلا . لوخدـلا

تضفرف و اهیف ، اهئاقب ۀیکرتلا و ۀیماحلا لوبقب ةدلبلا رخاوأ 1841 یف اشاب بیجن مزلأ دق و ءاوس . دح یلع دوجوملا مکاحلا دـهتجمل و ضفرلا کلذ عبت

278 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم دنجلا لخد نا هتجیتن تناک مظتنم راصح ةرواجملا نیتاسبلا یف كارعلا بقعأ و ۀسامح ، لکب ةدلبلا نع عفودف ۀیرکـسعلا ، تاکرحلا

..« لوبناتسا یف نویسامولبیدلا نویناریلاا و کلذ نم عزفف اهب . غلوب ام ناعرس ةریثک تاعانش اهیف اوبکتراف ةدلبلا ، كارتلأا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 125

اهنوک یـضتقمب لابرک نا وهف نیللاتحا ،) نیب قارعلا ) باتک اهنم و ثداحلا ، اذـه نع ۀـیبرعلا عجارملا نم ریثک یف ءاج ام ۀـصلاخ اـما اذلام حبصت تناک ام اریثک تابسانملا ، فورظلا و یتش یف سانلا اهردقی ۀمرح و یملاـسلإا ، ملاعلا یف قومرم زکرم تاذ ۀسدقم ةدلب ۀلئاط نع يأنم یف مهلعجی يذلأا و نم مهمـصعی انمآ امرح تناک اهنلأ نیناوقلا ، یلع نیجراخلا ةاـصعلل و أـجلم نیبراـهلا و ةاقـشلل و

رارـشلأا تاباصع اهب مکحتت نا یلا رـشع عساتلا نرقلا نم تانیثلاثلا تانیرـشعلا و للاخ اههاجت ۀموکحلا فعـض يدأ دـق و باقعلا .و سانلا ، تاقبط رئاس راوزلا و یلع يدـتعت تراص اهنأ تاباصعلا هذـهب رملأا غلب دـق و زامری ،» » كارتلأا مهیمـسی ناـک نیذـلا ۀـیلهلأا

دحأ یلع مایلأا نم موی یف تأرجت اهنأ یتح تامرحلا ، کهتنت كلاملأا و رداصت لاوملأا و زتبت تذخأ و ۀفیعـضلا . ۀموکحلا يدحتت لاملا نم اغلبم اهل يدأ نأ دـعب لاا هحارـس قلطت مل هتفطتخاف و لیللا ۀـکلح یف هراد تمجاـه و ینیوزقلا ) میهاربا دیـسلا ) نیدـهتجملا

ةرـسلأا تادازهاش تانب نم اتنب کلذ لـبق اـشاب دواد ماـیأ یف تفطتخا اـمک هاـش . دـمحم ۀکـس نم یناریا نارق فـلاآ ۀـعبرلأا زهاـنی . ۀینامثعلا ۀیناریلاا و نیتلودلا نیب تاقلاعلا رتوت یلا کلذ يدأف ناریإ ، یف ۀکلاملا ۀیراجاقلا

ةوق ۀسدقملا ةدلبلا یلع درج دقف ةوقلا . لامعتسا یلإ رداب لکشملا ۀجلاعم یف لقعلا ۀیورلاب و اشاب بیجن دمحم نیعتـسی نا نم لادب و تائف تقفتاف اموی . نیرشع ۀسمخ و ةدمل اهرصاح و ۀثیدحلا ، ۀحلسلأاب زهجم ةریبک

279 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یف اشاب دـمحم درک وأ اشاب ، هللا دعـس یکرتلا دـئاقلا دـجی مل کلذـل و ةوق ، مزع و لکب سفنلا نع عافدـلا یلع اهعیمج نییئـلابرکلا

عومج اهنم تقفدت کلذ دنع و هیف . ۀعـساو ةرغث تثدحف فجنلا باب ۀهج نم روسلا یلع هعفادـم نارین طیلـست نم ادـب يرخأ ، ۀـیاور نم ةدـجنم ةوق نییئلابرکلا بناج یلا اهیف تکرتشا سیطولا ۀـیماح ۀـکرعم یف یکرتلا شیجلا عم تمحتلا و جراـخلا ، یلا نیعفادـملا

یحـضلأا دیع مایأ نم یناثلا مویلا یف ةدلبلا یلا هتاوق تلخد ۀیاهنلا و یف بلغت یکرتلا شیجلا نکل نادـعملا . راسیلا و ۀـلتفلا و رئاشع . كرابملا

عروتت مل و ۀـیکرتلا ، تاوقلا امهیلإ مهتعبتت ةرهطملا هترـضح سابعلا و ماملاا نحـص یلإ ۀـعفادملا ةوقلا سانلا و نم مسق أجتلا امنیح و ، یتشرلا مظاک دیسلا تیب ۀیخیـشلا و تویب یلا أجل نم تنمأ دق تناک اهنأ عم اذه سدقملا . دقرملا اذهب نیذئلالا نم تائملا لتق نع

. لاقی ام یلع ۀیفشکلا ، سیئر ردـقت و هداوج . ةوهـص یطتمی وه هیلا و لخدـف سدـقملا ناـکملا ۀـمرح کـهتنا هسفن اـشاب بیجن نا تاـیاورلا يدـحإ یف لوقملا و

یلع ضبق کلذ رثأ یلع و مجاهملا . شیجلا نم ۀـئم سمخ و یلاهلأا ، نم ۀمـسن فلاآ ۀـعبرأ غلب یلتقلا ددـع نا ۀـلدتعملا تاـیاورلا ۀمعط لآ باهولا دبع دیـسلا دروط مث لیلق ، دـعب اهیف هبحن یـضقف دادـغب یلا لابکم هب ءیج ةاصعلا و سیئر ینارفعزلا میهاربا دیـسلا ۀمهتب نیرخلآا لابرک فارشأ یلع کلذک ضبق و هسفن . ملسف ینلایکلا یلع دیسلا دادغب بیقن ۀعافشب هنع یفع یتح نیتضورلا نداس

280 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم هللا و رـصن لآ نم ةداسلا ضعب دبعلا و ۀـمعط شمـشک و یلع دامادـلا و حـلاص دیـسلا لثم ۀـمواقملا ، ۀـکرحلا و هذـه یلع ضیرحتلا

. بیقنلا

دیدجتلا رهاظم ضعب

ۀطـساوب یجراخلا ملاعلاب اهطبر یلإ ةراشلاا رـشع عساتلا نرقلا نم یناثلا فصنلا لـئاوأ یف ـلابرک نع ۀـیبرغلا عجارملا یف درو اـمم و عم اشاب ، رمع مرکلأا رادرسلا دادغب یلاو دهع یف يأ یف 1857 ، ۀیکرتلا ۀموکحلا تقفتا دقف اهخیرات . یف ةرم لولأ ۀیفارغلتلا طوطخلا

اهلوـمی زیلکنـلاا و نوسدـنهملا هءاـشنإ یلوـتی نأ یلع قارعلا ، یف ۀـیفارغلتلا طوـطخلل ۀـصاخ ۀکبــش ءاـشنإ یلع ۀـیناطیربلا ۀـموکحلا وافلا دادغب و نیب ۀیفاضإ طوطخ تدم ۀلیلق تاونسب کلذ دعب نم و یجراخلا ، ملاعلاب دادغب لاصیإ مت تاونـس عبرأ دعب و نوینامثعلا .

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 126

یلا یفارغلتلا طخلا ناک و ناریاب . ۀیقارعلا ۀمصاعلا تطبترا ساسلأا اذه یلع و يرخأ . ۀهج نم نیقناخ دادغب و ۀهج و نم بونجلا یف . فجنلا لابرک و یلا لصی یعرف یفارغلت طخ هب طبرف تارفلا ، قیرطب رمی وافلا

لابرک و یف ۀیموکحلا رئاودلا همایأ یف تینب يذلا (، 1871 ) اشاب تحدم حلصملا یلاولا مایأ یلا ثحبلا اذه لثم انلصوأ نا دعب اذه و . اهترایزل لاحرلا اودش نأ دعب اهنع نولاحرلا هبتک ام داریاب يرخأ ۀیحان نم هلامکا یلا دوعن نا نم انل دب لا اهیف ، قوسلا عیسوت مت

281 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ءلابرک یف اریسکت تادهاشم

ۀنیدـملا هذـه روزی نأ هل ردـق يذـلا اریـسکت وردـیب فورعملا یلاغتربلا ۀـلاحرلا هبتک ام لیبقلا اذـه نم انه هتبثن نا نکمی اـم مدـقأ و تعـضخ یتـلا قطاـنملا اوراز و قاـفلآا ، یف اوـحوط نیذـلا ۀـلاحرلا نـم روینـسلا اذـه ناـک و ۀنـس 1601 . یف اـهیلا لـصی ۀـسدقملا و

. دلابلا راصملأا و نم اهب طیحی ام جیلخلا و ۀقطنم صخلأا یلع و نمزلا ، نم احدر كاذموی ۀیلاغتربلا ۀیروطاربملال ناک و صربقف . بلحف نیرهنلا نیب ام جیلخلا و قیرط نع ۀیلاطیا یلا اهجوتم ۀیدنهلا Goa اوغ ةریزج نم هتلاحر يدحإ یف علقأ دق و نع هرکذی امم و کلذ . ریغ و ۀمیهرلا ، و ۀبحرلا ، و دیـسلا ، نویعب رم نا دعب فرـشلأا فجنلا یلإ ةرـصبلا نم ۀـیدابلا قیرط کلـس دـق

دـصقی وه و يواتلأا . نم ریـسی ائیـش ریغ یبرعلا اهریمأ مهل عفدـی ناک نیذـلا كارتلأا یلا مایلأا کـلت یف عضخت تناـک اـهنأ فجنلا . لابرک نم برقلاب میقی ناک هنا لوقی يذلا معشج - ریمأ انهملا - رصان کلذب

و لولیأ 1604 . فداصملا 24 ۀعمجلا موی یف اهیلإ تلـصوف لابرک یلإ تهجوت فجنلا نع هتعامج و اریـسکت ) ) ۀلفاق تلحترا امنیح و . ةروربملا ۀیریخلا لامعلأا نم دعی راوزلل اهؤانب ناک یتلا ةرماعلا تاناخلا دحأ یف تلزن دق

ناک و ةریقحلا . تویبلا نم اهمظعم تیب فلاآ ۀعبرأ یلع يوتحت ةدلب تناک نیـسحلا ، دهـشم اهیمـسی یتلا لابرک ، نأ اریـسکت لوقی و ج8، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ۀطیحملا قطانملا یلع فارشلأل نونیعی اوناک نیذلا كارتلأا ، و نییناریلاا ، ضعب و برعلا ، نم اهناکس

282 ص :اهنع مجعلا لیحر یلا کلذ يدأف نییناریلاا عم برحلا ببـسب دادغب یلا كاذموی اوبحـسنا دق اوناک مهلک كارتلأا نکل کلذـک . اهب

. ناملأا ۀنینأمطلاب و نورعشی اودوعی مل مهنلأ اضیأ یلا ریشی نا دعب و اهیلع . سانلا نم نیریثکلا ددرتل ۀیراجتلا علـسلا تاجاحلاب و يلأم و قوباطلاب ، امکحم ءانب ۀینبم اهقاوسأ تناک دق و لیبس یف سانلل ءاملا نوقسی اوناک نیذلا ةاقسلا رکذ یلا قرطتی تاهجلا عیمج نم اهترایزل نیملـسملا دراوت ۀینیـسحلا و ۀضورلا دوجو

مهبرقب نورودـی اوناک مهنا لوقی و ضرلأا . نم ۀـعقبلا هذـه یف اناشطع لتق يذـلا دیهـشلا ماملاا يرکذـل ءایحإ وأ رجـلأل ، اـبلط هللا و تلاوکأملا و رفوت و اهـصخر ، قازرلأا و رـسیت یلا ریـشی مث ۀـلیمجلا . ساحنلا تاساط مهیدـیأب نولمحی مه و ءاملاب ، يـلأملا ۀـیدلجلا

موحللا ، و تاورضخلا ، هکاوفلا و ریعشلا و زرلا و ۀطنحلا و لثم ةرثکب بوبحلا 283 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نم اددـع لابرک یف دـجو دـق و لبق . نم اهرکذ یلع یتأ یتلا نکاملأا عیمج یف هنم نسحأ اـهیف وجلا نوک اـهیف و ءاوهلا فطل یلإ و تناـک و هریبعت . دـح یلع ۀـیبرولأا ۀـهکافلا عاونأ ضعب و راجـشلأا ، نم اریثک ادـج و دـیجلا بذـعلا ءاـملا یلع ۀـیواحلا ۀـماعلا راـبلآا

ددع کلذ یلإ ۀفاضلااب كانه ناک و خسارف . ۀینامثب ةدلبلا نع دـعبی يذـلا تارفلا نم عرفتی صاخ لودـج نم یقـست اهیف یـضارلأا ناتریبک ناتکرب كانه تناک تارفلا ۀهج نم اهتیاهن یف و ةدلبلاب . ۀطیحملا یعارملا یف یعرت اهدهاش یتلا ۀیـشاملا مانغلأا و نم ریبک

ۀینبلأا و ضعب للاطأ نم هدـهاش امب کلذ یلع لادتـسم ۀیلـستلا ، ۀـهزنلل و اتئـشنأ دـق اتناک امهنأ دـقتعی وه و لکـشلا ، اتعبرم ءاملا نم . امهلوح نم ۀتقوملا ءیجلاملا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 127

284 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ةریبکلا تارایزلا مساوم یف راوزلل بصنت تناک یتلا تامیخملا ۀنکملأا و عقاوم اهلعل و

ریشی امک کلم » » بقل هسفن یلع قلطی يذلا انهملا رصان ریملا یلا كاذموی ناعضخت اتناک فجنلا لابرک و نا یلا کلذک ریـشی انه و هـسفنب اریـسکت دـهاش دـقف اذـه عم و اهلک . ۀـقطنملا یف ةدـتمملا یـضارلأا تادراو نوبـصتغی اوناک نیذـلا كارتلأل اعبات ناک هنأ یلا

ۀموکحلا لاجر نم ایکرت نیثلاث ۀـعبرا و ۀحلـسأ : و ثاثأ ، و سبلام ، و لویخ ، راهنلا : حـضو یف نوعیبی رـصان ریملل نیعباـتلا بارعـلأا کلت یف اهبانطأ برـضت تناک یتلا یـضوفلا رادقم یلع بیر لاب لدی اذه و نوکلمی . ام مهوبلـس مهولتق و نا دعب لابرک یف ۀـیکرتلا

. ناریإ عم برحلاب كاذموی ۀموکحلا لاغشنا یلا اذه وزعی وه و تاهجلا ،مه نوینامکسلا ) ) و صاخلا ، مهطباض عم اینامگس ) ) نیعبرأ هیف لزنی ناک يذلا ناخلا یف دجو هنأ اضیأ ۀبسانملا هذه یف هرکذی امم و

، ۀبـسانم وأ ۀصرف لک یف سانلا یلع زواجتلا یلع نیدوعتم اوناک مهنلأ مهنوشخی سانلا ناک دق و ۀموکحلل . عباتلا یلحملا شیجلا نم . هلوق دح یلع طبض وأ نادجو نود نم اوناک و

ۀینیـسحلا قیرط ۀلفاقلا تکلـسف لولأا . نیرـشت نم یناثلا مویلا یف ۀلفاقلا عم دادغب یلا اریـسکت هجوت لابرک یف مایأ ۀینامث ۀماقإ دـعب و نیترابعب روبعلا مت دق و هیف . مهتلیل اوضق نأ دعب ءاجرلأا عساو نیـصح ناخ هیف ناک ناکم نم تارفلا تربع ودـبی و ام یلع فورعملا

اهرعس یف لداعت ۀیضف ۀلمع یه و دحاولا ، لمحلا وأ دحاولا صخـشلا نع ادحاو اندعم » » ۀلفاقلا دارفأ نم امهباحـصأ یـضاقت نیتصاخ لوقی وه و رهظلا . لبق ۀیلاوز ةرشاعلا یتح سمشلا عولط نم ۀلفاقلا روبع قرغتسا دق و افصن . اسنب و وأ يدیرقام » » رشع دحأ

285 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم قوف تارفلا یلع بسانم عقوم یف موقی رخآ اریبک اناخ هریبعت ، دـح یلع نیرهنلا نیب اـم ۀـهج یه و ۀـلباقملا ، ۀـهجلا یف اودـجو مهنإ

و ( 1604 ) خـیراتلا کلذ لبق ةدوجوم تناک بیـسملا ةدـلب نا رهاظلا و لوقی . ام یلع بیـسملا » » یمـست تناک ۀـمیدق ۀـنیدم ضاـقنأ نیتاسبب و طاحملا اهروس ایاقب كانه رظانملل ودـبی ناـک دـق و ناـث . ناـکم یلا تلقتنا وأ دـیدج نم دوجولا یلا تداـع مث تمدـهت ،

(. ناریثلا اهبحست برق و ةدع نم فلأتت ۀصاخ ۀنکام ) ۀطساوب تارفلا نم اهءام دمتست ۀعنای لوقح ةذبنلا انه درون نأ نم دب اهیلع لا انهملا رـصان ریملا ةرطیـس یلإ کلذ للاخ هقرطت و لابرکل ، هفـصو یف اریـسکت هدروا ام یلع اقیلعت و

نم رثکأ اهرمأ انمهی یتلا ۀیدابلا تاوق نا ریغ لوقی ..« وهف نأشلا . اذـه یف نورق ).. ۀـعبرأ ) یف کیرکنول رتسملا اهرکذـی یتلا ۀـیلاتلا ریملا ناکف مهقیرط . نم لحارم ةدعب بلح یلا جیلخلا نم نورفاسملا امهقطانم نم رمی نییودـب نیفلح اهنوک نع جرخت تناک لا اذـه

. ۀجولفلا یلإ فجنلا نم دتمملا یبونجلا مسقلا کلم » ( » 1013 ه ) یف 1604 انهم - نب رصان يأ رصان -، ابـصعت اهتخأ نم لقأ تسیل ۀکرح و رثکأ عسوأ و یه و لابرک ، تناک امک اذه . ۀیدابلا مکاح ۀطلـسب ۀـفرتعم فجنلا .. ةدـلب تناک و

ةواتلأا نوضبقی نیذلا هؤلاک و ۀمصاعلا ، نم لایمأ ۀعـضب یلع ۀجولفلا ، یلإ دادغب نم نیرفاسملا یقلای ناک و هترید . زکرم هتمـصاع و نم و ناطلـسلل . هئلاوب دهعلا کلذ یف ةرطیـسم ةزنع - وأ یلاوم خویـشلا - نم ۀللاـس دارفأ دـحأ وه و رـصان ، فرتعا دـق و هل . ةواخلا » »

، ۀیدابلا یف هتیطارقوتوأ نأ ریغ ریقحلا ! دبعلا اذهب هرکذی اشابلل رخآ نیح و نیب اهب لسری ناک یتلا ایادهلا نم ائیش نا لمتحملا 286 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

تاـبتعلا یف ةداـعلا بسحب میقت ةریغـصلا ۀـیکرتلا تاـیماحلا تناـک و يرخأ . ۀـصق اـنل صقت تناـک راوزلل هباـهرا و ةواـخلل ، هـعمج و «. لیق ام یلع ۀمیخ لابرک و یف ۀیماحلا هذه ۀبقاع تناک یف 1604 و خیشلا . نم حامسب لاا نکی مل كانه مهثکم نا ریغ ۀسدقملا ،

روهین ۀلحر یف ءلابرک

جیلخلا قیرط نع قارعلا یلإ ءاج يذـلا روبین ، نتـسراک ینامللأا ۀـلاحرلا اریـسکت دـعب نییبروـلأا نیلاـحرلا نم ـلابرک راز نم رهـشأ و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 128

دلاب یلإ اهب ثعب كرامینادـلا و کلم سماخلا کیردرف اهزهج ۀـیملع ۀیفاشکتـسا ۀـثعب یف هکارتشا ۀبـسانمب ۀنـس 1765 یف کلذک ، دادـغب قیرط نع بلح یلا اهنم هجوتی نا لمأب ۀنـسلا کلت فیرخ یف ةرـصبلا یلإ لصو دـق و یندـلأا . قرـشلا ءاـحنأ رئاـس برعلا و

یتلا فجنلا یلإ لصو ۀـیحامرلا ، و مولمل ، و ةوامـسلا ، و ۀـجرعلا ، و ۀـیروصنملا ، و ۀـنرقلاب ، رم نأ دـعب يرهنلا و تارفلا قیرط کلـسف . ةرصبلا نم هعم هبحصتسا دق ناک ءارقفلا یللاملا نم لام عم یلع ،) دهشم ) اهیمسی

هنلأ ۀیزامهطلا ، قیرط نع رهظی ام یلع ۀلحلا نم جرخ مث ۀـلحلا . قیرط نع هریبعت ، دـح یلع نیـسحا ) دهـشم ) وأ لابرک ، یلإ هجوت مث . نیتاسبلا لیخنلا و نم ریثکلاب ۀطاحم ةریبک ۀیرق اهنا لوقی تاذلاب و کلذ رکذی

ۀلحلا نیب اهنیب و ۀفاسملا عطق یف قرغتـسا نا دـعب لولأا 1765 نوناک موی 27 وه و ۀیدلایملا ، ۀنـسلا مایأ رخاوأ یف لابرک لصو دـق و 287 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لیخنلا ةرثک ثیح نم فجنلاب لابرک روبین نراقی و باودلا . روهظ یلع تاعاس عبس یلاوح

رهظی ام یلع ةدلبلا تناک و يوشملا . ریغ نبللاب ینبت تناک اهنلأ ناینبلا ۀنیتم نکت مل اهتویب نا لوقی هنکل اهناکـس . ددـع دایدزا اهیف و دجو هنأ یلع باوبأ ، ۀـسمخ راوسلأا هذـه یف اهل تناک امک اضیأ ، سمـشلاب ففجملا نبللا نم راوسأـب ۀـطاحم ۀـلحرلا یف ءاـج اـمم

. ةرباغلا مایلأا کلت یف اهلک ۀمدهتم راوسلأا نارودـلا نم هتلایـصفت یقتـسا اصاخ ایبیرقت امـسر اهل مسر یتلا ةرهطملا ۀینیـسحلا ۀـضورلا لابرک یف هرظن تفل ام مهأ نأ کش و لا

ۀمامع سبل نا دعب هعم ناک يذلا يدادـغبلا لاملا ۀبحـصب ةزیج ةرتفل و تایـسملأا يدـحإ یف اهیلا هلوخد نم و اهیلا ، برقتلا اهلوح و نحـصلا ةرـضحلا و فارطأ نا لوقی هنلأ ۀـمهملا ، تارایزلا دایعلأا و دـحأ مسوم یف کلذ لعف هنأ رهاـظلا و هسأر . یف ۀبـسانم ۀـیکرت

نوکی داکی کلذ ناک دق و اهیف . ةدوجوم تناک یتلا ةریثکلا کیبابـشلل ارظن هباب یف دیرف رظنم کلذـب اهل ناک و اهلک ، ةءاضم تناک ۀحاس یف موقت ةرـضحلا نا ۀبـسانملا هذـه یف هرکذ یلع یتأی امم و كاذـموی . ذـفاونلا جاجز اهیف لقی ناک یتلا دلابلا هذـه یف اـبیرغ

ناک و ةریبکلا . نحـصلا ۀحاس کلذب دصقی هنأ کش و لا هلوق ، دـح یلع ءاملعلا ةداسلا و نکاسم ۀـعبرلأا اهفارطأ نم اهب طیحت ةریبک هنکل یلع . ماملاا دهشم یف ادوجوم ناک ام ۀلکاش یلع ۀیوضلأا ، نم اددع لمحی مخض یساحن نادعمش يربکلا بابلا يدی نیب دجوی

حیرـضب نیـسحلا ماملاا حیرـض نراقی امدنع امیـس و لا كاذـموی ، ۀینیـسحلا ۀـضورلا یف بهذـلا نم ریثکلا دوجو ظحلای مل هنأ لوقی . نأشلا اذه یف یلع ماملاا

و ءاروشاع ، موی یف اهادـبأ یتلا هتلوطبل اریدـقت کلذـک ریبک عماج هل دیـش دـق ملاـسلا امهیلع یلع نب سابعلا نأ اضیأ روبین رکذـی و راصح قرتخا امنیح ناتمیرکلا هادـی اـهیف تعطق یتلا ۀـعقوملا یف ۀـفورعملا ساـبعلا ۀـصق يوری اـنه و هیخأ . لـجأ نم هسفنب هتیحـضت

نیسحلا ماملاا رکسعمل ءاسخلأا ءادعلاا 288 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

، فجنلا یلا يدؤملا قیرطلا لوأ یف ةدلبلا جراخ صاخ رازم دوجو یلا اضیأ ریـشی و ءاسنلا ، لافطلاا و یلإ هیلإ و ءاملاب یتأیل بهذ و يذلا هاکمیخلا » » میخملا عقومل هرکذ کلذ یلإ فیـضی و دیهـشلا ، هبکارب نیـسحلا داوج هیف طقـس يذلا عضوملا یف دیـش هنأ لوقی و

. ةدلبلا ۀیاهن یف عقت ءاجرلأا ۀعساو ءانغ ۀقیدح حبصأ دق عقوملا اذه نا لوقی وهف هیف . هدهاش ام فصو یف بنطی یلع رثعی ملف ءاملا داجیلا هیف رفح دق سابعلا ماملإا ناک يذلا عقوملا سفن وه ۀکربلا هذه عقوم و ءاملا ، نم ةریبک ۀـکرب هیف دـهاشت و راشأ دق و تازجعملا . نم ربتعی کلذ دعب ۀکربلا یف ءاملا روهظ نأب نودقتعی اوناک كانه سانلا نا ۀبـسانملاب روبین يوری و هنم . ءیش

ۀـئمب و اهیلإ روبین ءیجم لبق يأ یف 1604 ، لابرک راز يذلا اریـسکت یلاغتربلا ۀلاحرلا هسفن عقوملا یف ةریبکلا ۀـکربلا هذـه دوجو یلإ نسحلا ماملاا نب مساقلا هیف نفد ریبک ، ریغ دقرم هبرقب دجوی ناک میخملا عقوم نا کلذک هرکذی امم و اذه . لبق رکذ امک ۀنـس ، نیتس

ۀمیدقلا سابعلا ۀبق نحصل و ماع رظنم 289 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 129

مـساقلا ۀصق ۀبـسانملاب درـسی و ءاروشاع . موی ۀلوطبلا ۀیحـضتلا و ۀکرعم یف اوطقـس نیذلا نیرخلآا ءادهـشلا نم ددع ملاـسلا و امهیلع . ۀفورعملا هسرع باشلا و

ءوسل نیدورطملا نییراـشکنلاا نم امیـس ـلا و رارـشلاا ، نم ریبک ددـع ةداـع اـهیف دـجوی ناـک ـلابرک نا کـلذ یلإ ۀـفاضلااب رکذـی و و لوقی . امک كارتلأا ۀعمس یلإ کلذب نوئیـسیف صخلأا یلع نییناریلاا راوزلا یلاهلأا و یلع نودتعی ءلاؤه ناک ام اریثک و مهکولس .

لواح ءلاؤه دحأ نأ يوری و ۀعیشلا . نم ناک اذا امیس لا هریغ ، حئاسلل و ۀبسنلاب زارتحلاا ظفحتلا و بجوتسی اذه مهعـضو ناک کلذل ءانثأ یف دـهاش هنأ يوری امک ایبروأ . لاجر ناک هنأ فرع اـمنیح هاـشاحت هنأ ریغ اـینمرأ ، ارجاـت هبـسحی ناـک هنـلأ هسفن وه هب ضرعتلا

- سانلا ۀیامح نملأا و ظفح اهیف ضرتفی ناک یتلا ۀموکحلا ۀلایخ مهتبهن نا دـعب رفـسلا ۀـعباتم نم اوداع دـق اوناک اسانأ لابرکب هتماقإ ... نوکلمی اوناک ام عیمج بارعلأا مهبلس نأ دعب جراخلا نم اوداع دق اوناک ءلاؤه ریغ اسانأ يأر و اهیمارح - اهیماح

و برتلا » » دوجو و اـهب ، ساـنلا شرحت مدـع عماوجلا و یف ماـمحلا رویط ةرثـک ـلابرک یلإ هتلحر یف روبین هیلإ قرطتی اـم فیرط نم و وه و ههبشأ . ام و راقفلا ) وذ ) یلع ماملإا فیس و ۀبعکلا ، و قاربلا ، و ةرهطملا ، ۀحرضلأا روص و لابرک ، نیط نم ۀعونـصملا تاحبـسملا

اریبک اغلبم عفدت ةرسلاا هذه تناک و ءلابرک ، تاداس نم ةرسأ اهسفنل لمعلا هیف رکتحت صاخ لمعم یف عنصت تناک برتلا ) ) نأ لوقی برتلا نم اددـع هل يرتشی نأ يدادـغبلا لاملا هبحاص نم روبین بلط دـق و زایتملاا . اذـه ءاـقل دادـغب یلاو یلإ ۀنـس لـک یف لاـملا نم

یف اهروص رشن اهمسرف و ۀفلتخملا ، اهلاکشأ اهموجحب و 290 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اهلوط غلبی ۀفوفلم ۀقرو يرتشا هنا لوقی امک ۀلیمج ، لاکـشأب ۀبوبـصم تناک اهنإ لوقی وه و رملأا . ءيداب یف ۀینامللأاب ۀعوبطملا هتلحر ، راهطلأا ۀمئلأا ۀحرضأ و فیرشلا ، يوبنلا مرحلا و ۀسدقملا ، هبعکلا موسر اهیف ۀموسرم تناک دق و تاصوب ، نامث اهـضرع مادقأ و ۀتس

ۀبهذـم ۀـنولم و اهلک تناک و ۀـصاخ . ةروصب ۀـسدقملا تاـبتعلا راوز ماـع و هجوب نیملـسملا مهت یتلا ةریثکلا روصلا نم کـلذ ریغ و . هلوق دح یلع ۀیئادب نوکت داکت ۀقیرطب

و تابتعلا ، راوز نم رئاز یتئم نم برقی ام اهعم عجر یتلا ۀلفاقلا یف ناک و دادغب . یلا اهنم رفـسلا عباتیل ۀلحلا یلا روبین داع دـق اذـه و عطقت تناک بیسملا یلا اهنم ۀفاسملا نأ و ۀعاس ، ةرشع تس یلاوح قرغتسی ناک دادغب لابرک و نیب قیرطلا نا ۀبسانملا هذهب رکذی وه

ریب » ناخ یلا بیسملا تناک و نفـسلا . نم ددع قوف دتمی رـسج اهل تارفلا یلع ۀیرق هلوق دح یلع بیـسملا تناک و تاعاس ، سمخب . تاعاس عبسب دادغب یلا هنم و تاعاس ، عبرأب عطقت صنلا »

ءلابرک یف ستفول

اوضع هرابتعاب یف 1849 لبق نم قارعلا راز دق ناک نا دـعب ستفول ) ) یعدـی زیلکنلأا راثلآا ءاملع نم ملاع یف 1853 فجنلا راز دق و . ناریا قارعلا و نیب ام اهتیبثت دودحلا و نییعتل تبدتنا یتلا دودحلا ۀنجل یف ایلود

نم ۀلث عم ۀلحلا ، یف يرکـسعلا مکاحلا کب رهاط ۀیلودلا و دودـحلا ۀـنجل یف یکرتلا وضعلا اشاب شیورد ۀـیعمب هذـه هترایز تناک و دعب و كارتلأا . دونجلا

291 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم فجنلا و نیب ام رشابملا قیرطلا نا لوقی وه و اهسفن . ةروکذملا تایصخشلا ۀبحصب اضیأ ، لابرک یلا هجوت فجنلل هترایز نم یهتنا نا

ةدتمملا ۀیدنهلا راوهأ يرخلأا ۀهجلا نم هیف رفاسملا ظحلای و ودبلا . ۀیاهن نم افوخ قرطتـسی ام اردان هنکل ۀیدابلا ، یـشاوحب رمی لابرک ۀینبلأا نلأ ۀـنیدملا و لوح لیخنلا نیتاسب نم ریثکلا دوجول فجنلا ، لخدـم نم لاامج رثکأ لابرک لخدـم نا رکذـی مث رظنلا . دـم یلع

. ۀیودبلا لئابقلا رطخل ۀبسنلاب ناملأا ۀنینأمطلا و نم رثکأ ءیشب یحوت راوسلأا جراخ یف ۀینبملا ةریثکلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 130

. مجحلا لکشلا و یف لباب قوباط هبشی يذلا قوباطلا عنصل ةدعملا روکلا ) ) نم ددع کلذک لابرک یحاوض یف دجوی و هتبحصب مکاحلا و جرخ دقف لابرک . لخدم یف لافاح لاابقتـسا لبقتـسا مایلأا دحأ حابـص یف هتعامج و ستفول ) ) بکوم لصو امنیح و بهذلا طویخب ۀشکرزملا و هقدأ ، نیلـسوملا و نم شامقلا معنأب ۀعونـصملا ةریبکلا مئامعلاب نیممعملا ءاهجولا و نیفظوملا و نم ددـع فرـصت تحت نوکلمی اـم عـیمج مهتوـیب و نا فویـضلل عـیمجلا لاـق ۀیقرـشلا ۀـقیرطلا یلع و مهتاـمارتحا . میدـقتل ۀـشکرزملا ، ریغ وا

. نیینامثعلا لوق دح یلع شوب » » وأ اهل ، ۀمیق تلاماجم لا يوس تسیل اهعیمج لاوقلأا هذه نا لوقی وه و مارکلا . نیمداقلا یتح مهلقن ، طئاسو نیلبقتـسملا و لویخ نم راثملا رابغلا نم ۀفـصاع للاخ لابرک یلإ هتعامج ستفول و لـخد دـئازلا تاـفتللاا اذـهب و ناک نا دعب مهعم راطفلاا ماعط لوانتب فرشتیس هنأب فویضلا ءیجمب قبـسم ملع یلع ناک يذلا مکاحلا نلعأ ثیح يارـسلا ، یف اولزن

و لاکـشلأا ، فلتخمب ۀـخوبطملا تاو رـضخلا نم لیلق و زرلا ) ) ولاپلا نم فلأتت راطفلاا ۀـمعطأ تناک و نییـلاغلا ) ) ةوهقلا و مدـق دـق ثیحب محشلا نمسلا و نم بجی امم رثکأب اعبشم ناک هنکل نومیللا ، ریصعب ابیطم هعیمج خیبطلا ناک و محللا . نم ریغص نحص

292 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم و اهل . يدیلأا تدتما امنیح اهلک نوحصلا تغرفأ دقف کلذ عم و هذخأم . مهنم عوجلا ذخأ دق ناک نیذلا يوس هغیـستسی نأ نکمی لا

. ۀبیرغلا لاکشلأا تاذ بشخلا قعلام اهیف تلخدأ ام ناعرس تبرشلا ) ) نم ةریبک ۀساک میدقتب ۀفایضلا تیهنأ یف رابخلأا نا لوقی هنکل نیـسحلا . ماملإا ربق ةدـصاق لوجتت ، ةدـلبلا و یف فوطت ستفول رتسملا ۀـعامج تجرخ راـطفلأا لواـنت دـعب و

ملاسلا هیلع ماملإا نحص یلإ یحیـسملا وه هلوخد و فجنلل و ستفول ةرایز رابخأ لابرک یلا تلـصو دقف قربلا . ۀعرـسب لقتنت قرـشلا فیرشلا ینیسحلا نحـصلا باب دنع اودجو کلذل و اهتحلـسأب ، مهقفارت تناک یتلا دونجلا ۀلث ةریبکلا بابلا یف تفطـصا نا دعب اهیف ،

ناک هنلأ لوقی ، ام یلع رظنلا تفلی لکشب حلسم شیورد ءلاؤه سأر یلع ناک و ۀفیخم . ةروصب نیحلسملا عاعرلا نم ریبک ددع عمجت ، لوخدلا اولواحی نا ۀـمکحلا نم عیمجلا دـجی مل کلذـل و ۀـسدقملا . ۀـنیدملا یلإ مهلوصو لوأ ذـنم ودـبی ام یلع مهتاکرح دـصرتی

نم ریحلا ۀیلخاد نع ۀلماک ةرکف یلع اولصحی نا هلوق دح یلع مهعـسوب ، ناک مهنأ یلع ۀمواقملل . ائیهتم دشتحملا روهمجلا اوأر مهنلأ مهنکل نیسحلا ، ماملإا نحص یلإ نیملسملا مدخلا ضعب عم لوخدلا اوعاطتسا نییحیسملا مهمدخ نم اددع نا ریغ هب . ۀطیحملا تویبلا

ریغ مهجورخ یلع اوأنهی نا بجی مهنإ ستفول رتسملا لوقی و اـحربم . ابرـض اوبرـض نا دـعب ةونع اوجرخأـف مهرمأ فشتکا اـم ناـعرس ص292 ج8 ؛ ۀسدقملا ؛ تابتعلا ۀعوسوم ۀلوهسلا . هذه لثمب نیلوتقم

هعم و یعرـص اورخ نیذلا هراصنأ هتیب و لهأ و ملاـسلا ، هیلع ماملإ ۀـلوطبب دیـشی لابرک و ۀـعقوم فصو یلا هتلحر یف ستفول ) ) دـمعیردحت ملاسلا و هیلع داجسلا ماملإا ءاقب یلا ریشی امک ادیهش . نوعبس نانث و مهددع

293 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . هلسن نم نییلاحلا ةداسلا

نراقی نا نکمی هنکل لا ملاسلا ، هیلع یلع ماملإا دهشمب همیمصت یف هبشلا ریثک ملاسلا هیلع نیـسحلا ماملإا عماج نا کلذ دعب رکذی و ۀیعادتم و ودبت ثلاثلا تارانملا يدحإ نا و لابرک ، یف بهذلاب ةوسکم اهدحو نیسحلا ۀبق ناف نارمعلا . ۀنیزلا و ۀفاظنلا و ثیح نم هب

تحبـصأ نأ دعب ةوقلاب لابرکل دادغب یلاو اشاب دواد دونج للاتحا یلا يزعی اذه نا هلوقب کلذ ستفول للعی و طوقـسلا . یلع کشوت کلذـب دـصقی هنأ کش و لا مهمکح . یف كارتلأا نودـحتی و نمزلا ، نم ةدـم اهیف اداسف نوثیعی اولظ نیذـلا زامریلا » » تاـباصعل ارکو

ءیـشب اهیلا ریـشی یتلا ۀعقولا ، هذه تلـصح دق و ثحبملا . اذه یف لیـصفتلاب اهرکذ رم یتلا اشاب ، دواد ۀعقو سیل و اشاب ، بیجن ۀـعقو (. 1849 ) طقف نینس تسب لابرک یلإ ستفول ءیجم لبق و نینس ، ةدعب اشاب دواد دعب يأ ۀنس 1843 فلاتخلاا ، نم فیفط

دحأ ناک تابتعلا ، ةرایزل هتیامحب ستفول ءاج يذـلا یکرتلا يرکـسعلا ۀـلحلا مکاح کب ، رهاط نا نأشلا اذـه یف هرکذـی ام مهأ نکل رهاط يور دق و کلذ . ۀـجیتنب هعیفرت یلع لصح دـق و لوقی ، ام یلع فنعلا ةوسقلاب و ۀفـصتملا ۀـلمحلا هذـه یف نیکرتشملا طابـضلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 131

لافطلأا و نیب ام اهیلا اوأجتلا یتلا مهئباخم نم مهنم نیعبـس هلاجر جرخأ امنیب زامریلا ، نم ۀـثلاث هدـیب لتق دـق ناـک هنا ستفول رتسملل ... مهنکامأ یف اربص مهولتقف ءاسنلا

تمدهت دقف لابرک . ءاحنأ فلتخم یف نایعلل ةرهاظ لازت ام تناک راصحلا اذه تاملاع نا عیظفلا ثداحلا اذه نع کلذک رکذی وه و ةروصب ریمدتلا بارخلا و یلإ دجاسملا تضرعت و میدهتلا . بارخلل و ۀحـضاو لئلاد تیقبف اهدییـشت دعی مل و يارـسلل ، ۀلباقملا رودلا

ۀحضاو ایاظشلا لبانقلا و راثآ تلظف ةریطخ ،294 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. اهیف ۀلصاحلا بوقثلا تاوجفلا و دست مل یتلا ةدلبلا ناردج و اهبابق ، یف نایعلل قرتحا امنیب نیدهاشملل ، ةزراب هعوذج یف بوقثلا ودبت هنم ریبک ددـع یقبف کلذـک ، فصقلا راثآ نم نیتاسبلا یف لیخنلا ملـسی مل و

. هفعس نم درجت كانه و انه و هنم رخآ ددع ، ماع هجوب یلع دهشم یف لصحی امب نوکی ام هبـشأ ناک لابرک یلإ اهب یتؤی ناک یتلا زئانجلا نفد نا کلذک ستفول هیلا ریـشی امم و

ۀلحر نم ۀلوقنم زئانجلا - لقنل ةروص ۀیلمع نا لوقی هنا رملأا یف بیرغلا و فجنلا . یف اهنم نفدی يذلا ددعلا یلإ لصی اهددع لا نکل ستفول 1850 م

295 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم لاا اهیف ۀـنوفدملا ثثجلا یطغت ثیحب لا رفحت امنا و ۀـیفاک ، قامعأب رفحت رفحلا لا نلأ لابرک ، یف مزلالا مامتهلاا اهیف لذـبی ـلا نفدـلا یف ۀبولطملا ۀیانعلا هذـه دـجی مل هنکل ماع ، هجوب اهب ینتعی عمجأ قرـشلا یف رباقملا نا لوقی مث میـسارملا . نم ولخت ۀعرـسب و داکلاب ،

نافکلأا و نم عطقب ثبعت و اـهلخاد ، یف رفحت یه يوآ و تاـنب عم دـهاشت نا نکمی بـلاکلا و ناـینبلا ، ۀـمدهم اـهیف روبقلاـف ـلابرک .یف ۀبغرلا نلأ نفدلل ، لابرک یلإ اهدورو عطقنی ثثجلا لا ناف لامهلإا ثبعلا و اذه لثم نم ظحلای ام عیمج عم و كانه . انه و ثثجلا . مهدنع رخآ رابتعا يأ قوفی رابتعلاا اذه و نیملسملا ، تاینمأ نم ۀیلاغ ۀینمأ دعت دیهشلا ماملإا مد اهب جزتما یتلا ۀبرتلا یف انه نفدلا ایؤر یلع ماملإا هیف دـهاش يذـلا ناکملا یف ءیـشنأ دـق ناک هنإ لاـقی ـلابرک ، باوبأ جراـخ ریغـص یلـصم دوجو یلإ ستفول ریـشی و

. هتمیخ یف ۀفورعم یلع دنتـسی فقـس اهل ۀفرـشب طاحم و لخادم ، ۀتـس هل علاـضلأا يرـشع انثإ ءانب وه و یلع .» ۀمیخ » یلـصملا اذه یلع قلطی کلذل و ناک يذلا یکرتلا طباضلا نکل اولعفف ، لوخدلا لبق مهتیذحأ اوعلخی نا مهیلا بلط هیلا لوخدلاب هعم نم ستفول و مه امنیح و ةدمعأ .

نإ » لوقی هباجأ هیف نیدوجوملا مدـخلا دـحأ هیلع ضرتعا امنیح و هئاذـحب . یلـصملا یلإ لخدـف بلطلا کلذ یلإ تفتلی مل مهبحـصی «!! رذقلا مکلاصم نع ۀفاظن لقی یئاذح لا

علسلاب و بوبحلا ، عاونأب ۀئلتمم تناک لابرک قاوسأ نا ستفول رکذی مث 296 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

فادـصلأا یلع نقتملا رفحلا و ۀـمرخملا ، تاـغوصملا ۀعانـصب رهتـشت یه و ملاـعلا . ءاـحنأ عـیمج نم اـهیلا راوزلا اـهلمحی ناـک یتـلا . جیلخلا یف نیرحبلا تاصاغم نم ۀجرختسملا

لوأ یف ۀتهابلا اهتعشأ طوقس سمشلا و غوزب لیبق جرخ هنإ لوقی هنکل بیسملا ، قیرط نع ةرـشابم دادغب یلإ لابرک ستفول رداغ دق و ناکف بابـضلا . نم ۀفیفخ ۀـللاغب ۀـطاحم لازت تناک لا یتلا متعملا قرزلأا یناشاقلاب ةوسکملا سابعلا ۀـبق و ۀـیبهذلا ، ۀـبقلا یلع رملأا

. هسفن یف رثؤم رظنم کلذل

رشأ نوج ۀلحر یف ءلابرک

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 132

راثآ ةرایزل ناریإ یلإ قارعلاب رم امنیح ندـنل ، یف ۀـیکلملا ۀـیفارغجلا ۀـیعمجلا وضع رـشأ ، نوج رتسملا ۀنـس 1864 یف لابرک راز دـق و . قراوزلا نم عونـصملا اهرـسج قوف نم تارفلا ربع یتلا بیـسملا قیرط نع اهیلا لصو دـق ناک و زاریـش . نم برقلاب دیـشمج » تخت »

نبللا اهنم لوانت یتلا تلاوکأملا صخلأا یلع و نورفاسملا ، راوزلا و هجاتحی امم ریثکلا اـهیف رـسیتی ةریغـص قوس تاذ بیـسملا دـجوف . ۀینیسحلا یبناج یلع ةدتمملا نیتاسبلا نیب اهیف رم ۀسدقملا ۀنیدملا یلإ لوصولا لبق و راحلا . زبخلا دبزلا و و تروغویلا ) ) رثاخلا

رـشأ رتسملا ناک و نیبناجلا . نم لودجلا اذه لوط یلع ۀبوصنم ءاملا ) عفر نئاکم اهیمـسی یتلا ) دورکلا نم اددع دهاش هنا لوقی وه و بیغم دـعب اهلوصو لوأ دـنع هتلفاقل روسلا باب حـتف کلذـل و ـلابرک ، ماـقمئاق یلإ ۀیـصوت بتک لـمحی هلوصو لـبق ـلاوسر ثعب دـق

297 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یتلا ۀقیضلا ةدلبلا ۀقزأ نیب ام ترمف سمشلا .. همامأ لمحتل ماقمئاقلا اهثعب یتلا ۀمتعملا سیناوفلا اهتملظ ءیضت تناک

. هایاوز يدحإ یف عقت ۀبرخ ۀفرغ یف مهلزنأ هتیب و یف مهفاضتسا هراد یلإ اولصو امنیح و اهقاوسأ نلأ اهعاستا ، مدـع مغرب سوملم طاشن ةریـسی و ریغ ۀـکرح تاذ ةدـلب یناثلا مویلا للاخ اـهیف لوجت امدـنع ةدـلبلا یفلأ دـق و

. ملاسلا هیلع نیسحلا ماملإا حیرض ةرایزل اوتأ نیذلا راوزلاب محدزت تناک لبق نم اناودع املظ و هلتق و ۀفوکلا ، یلإ هقیرط یف لابرک یلا هئیجم ۀیفیک و دیزی ، عم دیهشلا ماملإا ۀصق ۀلحرلا یف درـسی هدجن انه و هبتک امع لاقن فاصنلاا ۀقدلا و نم لیلق ریغ ءیـشب ۀفورعملا ۀیخیراتلا ثداوحلا نم ریثکلا رکذ یلع یتأی و هعابتأ ، دایز و نب هللا دیبع

. ملاسلإا خیرات یف نوبیغ ) ) خرؤملانوسنیف هداهشتسا ، نیسحلا و ۀلوطبل ادیلخت ۀمیللأا ءازعلا میسارم ۀنس لک یف نومیقی نیملسملا نم ۀعیشلا نا هلوقب ۀصقلا درـس متخی و

. یسلأا نزحلا و نم مهباتنی ام ةدش نم اهیف مهحاورأ اهب رم یتلا دلابلا یف اهدهاش یتلا طاطحنلاا دوکرلا و تاملاع اهیف دجی مل هنا لوقی وهف ۀـلاحرلا ، اذـه تبجعأ دـق لابرک نا رهاظلا و

. هتلحر للاخ یملسم نم اددع اهیف دجو دق و دییشتلا . ۀلحرم یف تناک یتلا وا ۀصارتملا ، تویبلاب لاوغـشم ضرلأا نم اهیف رـسیتم ربش لک ناک دق و رفـسلا قاشم اولمحت نیذـلا نییناغفلأا نییناریلإا و نم اریثک راوزلا نیب ظحلا اـمک سدـقملا ، حیرـضلا نم ۀـبیرق تویب یف اـمیقم دـنهلا

یف ۀماقلااب نییحیـسملل حمـسی نا نکمی اهتیـسدقل لا رظنلاب ةدلبلا نا رکذـی اذـه یلع و دیهـشلا . ماملإا ةرایزب كربتلا لجأ نم دـیعبلا یف ماـقمئاقلا یـساوق نم نینثا دوـجو مغرب نکاـملأا ضعب یف لوخدـلاب هتیـشاحل هل و حمـسی نا بعـصلا نم ناـکف اـهراوسأ . لـخاد

ملسی مل و هتبحص .298 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. قرطلا قاوسلأاب و رمی ناک امنیح ۀفیخملا ءارزشلا تارظنلا نم سانلا و عمجت نم افوخ نوساوقلا هلجعتسا دیعب نم جرفتلل فیرشلا نحـصلل ریبکلا بابلا يدی نیب ةدتمملا ةوضفلا یلإ لصو امنیح و

احدر دادغب نکـس دق ناک راجتلا نم رجات راد یلإ مهذخأ نیـساوقلا دـحأ نأ یلع هابقع . دـمحت ام لا عوقو و مهلوح ، نم نیبصعتملا و ایزیلکنا ، لاجر ناک رـشأ ) ) رتسملا نا ملع امنیح هتیب یف مهب بحر کلذل و هل . ۀجاح ءاضقل اهیف یناطیربلا میقملاب لصتاف نمزلا نم

. هعمجأب عماجلا یلع ۀنئمطم تارظن اوقلی نا هنم مهل ینستی فیرشلا و نحصلا یلع لطی تیبلا کیبابش نم كابش یلإ مهذخأ زئانج نا و ۀطلبم . نکت مل تویبلاب ، اهـسفن یه ۀطاحملا و سدقملا ، حیرـضلاب طیحملا نحـصلا ۀـحاس نا هدـجو ام فصو یف لوقی و

نکمی زایتملاا اذه نمث ناف هیف . نفدت تناک ۀبولطملا فیراصملا موسرلا و عفد مهعسوب ناک نیذلا نیرسوملا ۀعیـشلا و نم نیذفنتملا رهطملا حیرـضلا نم برقلاب سانلا ضعب نفد تلااحلا ضعب یف نکمملا نم و نایحلأا ، ضعب یف لاملا نم ادج اریبک اغلبم فلکی نأ

حیرـضلا لوح اهب فاطی لابرک و یلإ اهب یتؤی یتلا زئاـنجلا روزت نا وه لوقی اـم یلع فولأـملا نکل ۀـظهاب . غلاـبم عفد دـعب کلذـک

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 133

اهقیرط یف زئانجلا ۀلفاقل ةروص ۀیکرتلا ۀموکحلا ینبجت و ةدلبلا . یف ۀفورعملا رباقملا نم رخآ ناکم يأ یف نفدلل ذخؤت مث سدـقملا ،رشأ نوج ۀلحر نم ۀلوقنم ءلابرک یلا

299 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ضعب يوری وه و یتش . قرطب اهنم برهتلل رخآ نیح و نیب يرجت تناک ةریثک تلاواحم نکل ةدلبلا ، باب یف زئانجلا یلع ۀلیلق ۀبیرض ةدلبلا یلا زئانجلا نم ریبک ددع لاخداب حمـست ۀنیدملا لا باب یف ۀلوؤسملا تاهجلا نا ۀبـسانملاب رکذی هنکل نأشلا . اذـه یف صـصقلا لخاد یف ۀـقزلأا قرطلا و ماحدزا ضارملأا و راشتنا یلا اهلوخد يدؤی ثیحب مساوملا ضعب یف ةریبک دادـعأب لصت اـهنلأ ةدـحاو ، ةرم

نم رثکأ وأ صخـش اهتبحـص یف نوکی اهنم ةدحاو لک و دحاو ، تقو یف ةزانج فلأ ناریإ نم ةدحاو ۀـلفاق یف لصت دـقف اهب . ةدـلبلا مهنم مسق ناک و صخـش ، ۀئم نع اهیف نیرفاسملا ددع لقی ۀلفاق لا دادغب یلإ هتدوع قیرط یف رـشأ رتسملا يأر دـق و یفوتملا . براقأ مهنم اریبک امـسق نا یلع لاغبلا . یلع لمحی يذـلا ناور ) تختلا ) یف نلمحی ءاسنلا تناک و لـبلأا ، یطتمی رخآ مسق لویخلا و یطتمی

ۀبعتملا . ۀلیوطلا هترفس للاخ لاجار رفاسی ناک یناشاقلاب ۀنیزملا زیرافلأا ناردجلا و و ۀبهذملا ، رئانملا ۀبقلا و فصی نا دعب و

300 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم دحأ حطس نم هدهاشف کلذک . ملاـسلا هیلع سابعلا ماملإا دقرم ةدهاشمل بهذ هنإ لوقی فورعملا ، فولأملا فصولاب هریغ لیمجلا و

طیحملا قیضلا نحـصلا نا یلا هفـصو یف ریـشی و ملاـسلا . هیلع نیـسحلا دقرمب هبـشلا ریثک هنإ لوقی وه و نحـصلا ، نم ۀبیرقلا لزانملا هیف نوسلجی اوناک نیذـلا نیممعملاب اظتکم سابعلا نحـص دـجو هنا یلع کلذـک . نفدـلل لمعتـسی ناـک و طـلبم ، ریغ ناـک ةرـضحلاب

. ةرضحلا ۀیلخاد نع ءیش ۀفرعم نیتلاحلا اتلک یف عطتسی مل و هلوق . دح یلع ةلاصلا ءادلأ وأ تقولا ، ۀیجزت عکستلل و ینیسحلا نیدلا ۀبه دیسلا حلصملا یناحورلا میعزلا

زواجتت اهیف لا عیبلل ۀضورعملا علسلا یفلأ و دودحلا ، یـصقأ یلا سانلاب ةدشتحم اهدجو کلذ دعب ۀقیـضلا قاوسلأا یف لوجت امنیح و ناک کلذـل و نؤملا . ۀـمعطلأا و بناج یلا هبـشأ ، ام یبعلا و ۀـلقعلأا و یفافکلا و لثم مهمزاول ةدـلبلاب و نیطیحملا بارعلأا تاـجاح یف نویرهوجلا اهعنـصی ذیواعتلا ۀـیجحلأا و نم ةدـع اعاونأ اودـجو مهنأ یلع ةداع . دادـغب قاوسأ نم هیلإ نوجاتحی ام نوقوستی راوزلا نم اهعجرتسا عئابلا و جعزنا هل اهنم ةدحاو رشأ ) ) رتسملا ۀبحـصب ناک يذلا ساوقلا يرتشا امدنع و راوزلا . یلإ عیبلل اهنوضرعی ةدلبلا و

. میرکلا نآرقلا تایآ ضعب اهلخاد یف اهلمحی و نأ یغبنی یحیسملا لا نأب هداقتعلا بضغب ساوقلا هایملا یقاوس اهیف دجوف ۀسدقملا ، ۀـنیدملا راوسأ جراخ یف ۀـنئاکلا نیتاسبلا یف رهظلا دـعب اولوجتی نا هتعامج ۀـلاحرلل و ینـست دـق و

ۀبصخلا اهتبرت قرتخت 301 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نیمسلا و اهلظ یف اوسلجیل اهیلا نوجرخی مهف فیصلا ، مایأ یف لابرک یلاهلأ ۀسنؤم تاعجتنم ربتعت نیتاسبلا هذه نا لوقی وه و ةرثکب .. تبرشلا ةوهقلا و اوبرشی و ماع ، هجوب نویقرشلا هیلا لیمی يذلا هلوق ، دح یلع فیک » » لاب اوعتمتی

ءلابرک یف اوفلا وید مادم

سدنهملا اهجوز عم اوفلاوید ) ) مادم ۀفورعملا ۀـلاحرلا 1299 ه ) ) ۀنـس 1881 قارعلا تراز دادغب یف ۀیناثلا اشاب نیدلا یقت ۀـیلاو یف و اهتلحر یف تبتک و لابرک ، ۀیمظاکلا و ۀـسدقملا تابتعلا نم ارازف ناریا نم نیمداق اوفلاوید ، لیـسرام یـسنرفلا راثلآا ملاع يرامعملا و

تهجوت لباب راثآ اهباحصأ اهجوز و عم تراز نا دعب و لولأا 1881 ، نوناک للاخ ۀلحلا قیرط نع لابرک یلإ تبهذ دق و امهنع . ائیش ملعلا ۀـبلط اهیف یـضقی یتلا ةریبکلا ۀـینیدلا سرادـملا نم اددـع اهیف نا و ۀـمهملا ، ۀعیـشلا زکارم نم دـعت لابرک نا لوقت یه و اـهیلا .

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 134

ۀـلحلا و نیب ام اهیلع طقاستی رطملا ۀـلفاقلا و كردأ لـیللا نا ۀـلحرلا یف درو اـمم ظـحلای و ناـیحلأا . ضعب یف رثکأ وأ ۀنـس نیرـشع یف تلزن كانه و نیرتمولیکلا . یلع دیزت ۀـفاسمب لا قیرطلاب ۀـطیحملا راوهلأا نع دـعبت ةریغـص ۀـیرق یف لوزنلا یلا ترطـضاف لابرک ،

تاناخلا دحأ دصقت اهلعل و ۀیطفنلا . سیناوفلا ضعب هرینت و نیکاکدلا ، نم ددع هب طیحی ریغص ناخ 302 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . فجنلا لابرک و نیب قیرطلا یف ةدوجوملا

یف ظتکت و قئادحلا ، نیتاسبلا و هفحت رهاز قیرط یف ترم لابرک ، یلا یناثلا مویلا ۀـحیبص یف اوفلاوید ) ) مادـملا ۀـلفاق لصت نا لیبق و وا باودـلا نیطتمی ةوسن ةراملا نم نوریثکلا ناک امک قیرطلا ، اذـه یف ۀطـشن رورملا ۀـکرح تناک و نومیللا . لیخنلا و راجـشأ هیبناج

. مادقلأا یلع اریس قیرطلا نعطقی ددع دوجو اوفلاوید مادملا تظحلا ءاجرلأا ، ۀعـساو ۀحاس اهیدی نیب دتمت تناک یتلا ۀمیدقلا ، ةدلبلا باب یلإ ۀـلفاقلا تلـصو امنیح و

زئانجلا باحـصأ یلإ عیبلل ةزهاج نوکت ثبحب اهیلع ۀـباتکلا روبقلا و راجحأ لقـص یف نیکمهنم اوناک نیذـلا نیراجحلا نم ریـسی ریغ یف مهیلع نوحلی ءابرغلا و ةزانجلاب نوطیحی نوراجحلا ءلاؤه ناک ام اریثک و ۀـسدقملا . ۀـنیدملا یف نفدـلل جراـخلا نم ةرثکب درت یتلا

. روبقلا قوف ینبتل ذخؤتف راجحلأا یلع ءامسلأا بتکت تناک نمثلا ، یلع قافتلاا متی نأ دعب و مهیلإ . ۀعاضب نم مهدنع ام عیب یف لوزنلا روسلا و فلخ نم لوخدـلاب مهیلع اوراشأ لـب هنم ، لوخدـلاب اـهتعامجل اـهل و اوحمـسی مل باـبلا سارح نا مادـملا لوقت و

اونوکی مل نیذـلا ءارقفلا راوزلا تاـمیخم نم ریثکلاـب اورم كاـنه یلإ مهقیرط یف اوبهذ اـمنیح و اـهرخآ . یف ۀـنئاکلا ةریقحلا تویبـلا ملظم رذق لزنم یف لوزنلا یلا ترطضا دق و تاناخلا . لزانملا و باحصأ یلإ ۀمزلالا روجلأا عفد نوعیطتسی

303 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . مهنع داعتبلإا لضفت تناک اهنلأ و راوزلاب ، محدزت تناک ةدلبلا نلأ ۀقیض ، رجح يذ

نم دهاشتل و اهلوق ، دح یلع دیرفلا ةدلبلا رظنم یلإ هقوف نم علطتتل هحطـس یلإ تدعـص یتح لزنملا اذه یف ماقملا اهب رقتـسا نا ام و عنص نم تناک يرخلأا و ۀهجلا نم قرزلأا یناشاقلاب ةوسکملا ۀبقلا و يرسیلا ، ۀهجلا نم بهذلاب هوسکملا سدقملا حیرـضلا ۀبق دیعب

. لوقت ام یلع ریخلأا يوفصلا دهعلا نا مهیأر نم ناک کلذل و لبق ، نم ۀیمظاکلا یف اهجوزل عقو دـق ناک يذـلا ثداحلاب اوظعتا دـق مهنا ۀـلحرلا یف هرکذـت امم ودـبی و

و سیدقتلا . ۀیاغ ۀعیشلا اهسدقی یتلا ةرهطملا ةرـضحلا یلإ لوخدلا نم اهیف نونکمتی ۀمکحم ۀطخ اودعی هنولعفی و ام لک نم اودکأتی ددعب دادغب نم هعم اهجوز ءاج دقف هلیبس ، یف بعاصملا اومـشجت هلجأ و نم ریثکلا اوفرـص ام قیقحت یلع اصرح و هلک ، اذه لجأ نم

. اههوجو نم ددع یلإ و لابرک ، یف نییموکحلا نیلوؤسملا نیدلا و لاجر یلإ تایصوتلا نم نأب مهدعو مث مهءاقل ، نسحأ مهب و بحر افیطل لاجر هودجوف هلحم یف یناریلإا لصنقلا ةرایز یلإ اوهجوت مهنأ هولعف ام لوأ ناک و

مداخلا نکل هیلع . رملأا ضرع هدـنع و روضحلل رادـیلکلا ءاعدتـسا یلا لاحلا یف رداب کلذـل و مهتبغر . قیقحت یف هدـهج ۀـیاغ لذـبی لمؤی و لا سفنلا ، نع حیورتلا و ءاوهلا » رییغتل » ةدم ذنم ةدلبلا كرت دق ناک رادیلکلا دیسلا نأب هربخیل هیلإ داع ام ناعرس هب ثعب يذلا هلمحی ناک يذلا ۀیصوتلا باتک هل جرخأ هسفن اوفلاوید ویـسملا نلأ ۀلوهـسب ، مهدضع یف تفی مل اذه نا ریغ عوبـسأ ! دعب لاا هعوجر

عوضوملا یف هعم لوادتلا و هسفنب ، رادیلکلا ۀلباقمل بکر کلذب و لصنقلا عجشتف لابرک . یف ۀموکحلا لاجر یلإ دادغب یف یلاولا نم مهدعو و صیوعلا ،

304 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀجیتنلاب مهل ثعبی نأب

ثیدحلا اوکرت مهب اوبحر لوصولا و ۀملاسب مهوأنه نأ دعب و مئامعلا ،» باحصأ ءارقلا و نم ۀعامج » مویلا کلذ رصع یف مهراز دق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 135

. مهدحأ یلإ رادیلکلا باصأ يذلا فرشلا رادقم و هتیب ، یف لوزنلاب هوفرش ول یناریلاا لصنقلا رورس فصی و لوقلا ، یف بنطی بهـسی و اذه ذخأف

ناک ) مادقلأا یلع ایشم ناریإ هاش هراز يذلا سدقملا حیرـضلا للاج نع هثیدحب ضافأ مث دادغب . یف یلاولا اشابلا نم ۀیـصوتلا ملـستب یف مهل تحنس یتلا ۀیبهذلا ۀصرفلا هذه یلع هللا اورکشی نا مهیلا بلط و اوفلاوید ،) مادم ءیجم لبق تابتعلا راز دق هاش نیدلا رـصان

دهـشملا دـهاشی نأ طقف مهیلع ضرع یتلا ایتللا و دـعب و هب . اذـه لبق بناجلأا نم مهریغل حمـسی مل يذـلا ناـکملا اذـه یلإ ءیجملا . مهب ۀبیرلا کشلل و اعفد ءارمحلا ۀیکرتلا شیبارطلا مهسوؤر قوف اوعضی نا طرشب هیلا ، ۀبیرقلا رودلا دحا حطس نم فیرشلا

هرکی ام ردقب ادحأ هرکی ناک لا يذلا وه و لاوحلأا ، نم لاح يأب هسأر قوف یکرتلا شوبرطلا عضو نع رذتعا اوفلاوید ویسملا نا ریغ . اهتلحر یف مادملا هتجوز لوقت ام یلع مهسفنأ كارتلأا

یلاتلا مویلا نکل ةرواجملا . رادلا یلإ مهوذخأی نأب یلاتلا مویلا حابـص یف ادعوم مهل اوبرـض و هرظن ، ۀهجوب اوعنتقا دق مهراوز نأ ادبف . ةدلبلا یلع جرفتلل اهجوز مادملا و تجرخف بورضملا ، دعوملا یف دحأ مهیلإ تأی مل لح و دق لولأا 1881 ) نوناک 28)

، موقلا ةارس و راجتلل . تناک هذه رباقملا ضعب نا اوظحلا دق و ةریثکلا . راجشلأا اهللظت تناک ۀعـستم ، رباقم ةدعب اورم مهنإ لوقت یه و ؟؟؟ ءارقفلل و ناک رخلآا اهضعب نا و فیرشلا ، نحصلا دودح نم ۀبیرق راجشلأاب و ۀللظم یه و

305 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم و ةدلبلا . یف اوهجتا امنیأ رامعلأا فلتخم نم مئامعلا باحصأ نوفداصی اوناک مهنأ کلذک رکذت و ةدلبلا . جراخ یلإ دتمی يذلا وه و

ملاعلا ءاحنأ یف بوص بدـح و لک نم ملعلا ۀـبلط اهدـصقی ةریبک ۀـینید ۀـعماج نع ةرابع تناک لابرک نا اـهلوق کـلذ یلإ فیـضت تاقبطلا فلتخم نم سانلا اهمدقی یتلا تاعربتلا تابهلا و یلع نوشیعی اوناک ءلاؤه نا و اهیف . مهتایح ینس مظعم نوضقیف یملاـسلإا ،

زوفلا هللا و ةاضرم ءاغتبا ۀسیفن ناوأ و ۀنیمث ، دیجاجـس رخاف و ثاثأ نم ةرهطملا ةرـضحلل مدقی ناک ام یلإ قرطتت مث رطاخ . ۀـبیط نع . باوثلاب

لاهاجتم دـیدج نم شوبرطلا سبلب مهـضوافی ءاج لاجر مهراـظتناب اودـجو لزنملا یلإ اوداـع اـمنیح مهنأ رمـلأا ، یف فیرطلا نا یلع داعف دادـغب ، یلإ لاحلا یف عوجرلا ررق و صلمتلا ، لطملا و اذـهب اعرذ لیـسرام ویـسملا قاـضف لـبق . نم هیلع اوقفتا نا قبـس اـم عیمج

. نینح یفخب

ءلابرکل زرتیب نوج ةرایز

راز نا دـعب لابرک روزی نا جـفع ،) ۀـقطنم ) رفن یف ۀـمیدقلا راـثلآا نع بیقنتلل اینافلـسنب ۀـثعب سیئر زرتیب ،) نوجل ) ینـست یف 1890 و و ازرم ، یعدی نینـسحملا نم لجر ۀـقفن یلع هؤانب يرجی ناک ناخب رم لابرک یلا فجنلا نم هقیرط یف و ةوامـسلا . نم امداق فجنلا

ارخؤم لقتنا دق ناک 306 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ریبک ناخ یف تاناخ سمخ نع ةرابع ناک و دامحلا ، ناخ یلا زرتیب ۀـلفاق تلـصو رهظلا یلاوح یف و فجنلا . یف نفدـف ءاقبلا راد یلا . لوقی ام یلع دورمن ، زرب و لفکلا ، ةدلب ۀیدنهلا راوهأ ربع دیعب نم اودهاشی نا مهعسوب ناک دق و دحاو .

اوفداص دق و رمقلا . ءوض یلع مهریس ناک و رجفلا ، لیبق لاا اهیلا اولصی مل لابرک و یلإ ریسلا اوعبات بورغلا یلإ سمشلا تلام امنیح و ناک و زرتیب . اهفرعی مل بابسلأ ۀموکحلا اهتعمج دق تناک لویخلا لاغبلا و نلأ مهلثم ، ریمحلا نوبکری راوزلا نم اریبک اددع قیرطلا یف

. ۀضیرفلا يدؤیل ةرـضحلا یلإ ةأجف ، انیدتم حبـصأ يذلا سابع ، همداخ فخف حبـصلا ةلاـصل نذؤی نذؤملا ناک امنیح مت دـق مهلوصو . اهیلا هقفاری نا یلا مداخلا ، اذه عم کلذک فجنلا یف ةرضحلا لخد يذلا ینمرلأا رخلآا ، همداخ رطضاف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 136

نم ریثکلا هیف و ریثکب ، یلع دهـشم نم عسوأ ربـکأ و نیـسحلا دهـشم نا دـقتعی ینمرـلأا ، همداـخ مسا وه و ناـیرون ) ) نا زرتـیب لوقی و نحـصلا نا هربخأ امک طقف . ضوحلا دـح یلا لاا بهذـلاب هرئانم فلغت ـلا و بهذـلاب ، ۀـنیزلا هیف رثکت ـلا هنکل یبشخلا ، رفحلا لاـمعأ

یتلا دبعلا » ةرانم » کلذب دصقی هنا کش و لا نیقتعملا . دیبعلا دحأ دییشت نم یه و عیدبلا ، یـشاکلاب ۀنیزم ۀثلاث ةرانم هیف تناک ریبکلا . ثحبلا اذه یف اهرکذ رم

ۀفاقث و نم هنم لمؤی ام مغرب و بیقنتلل ، تءاج یتلا ۀـیراثلآا ۀـثعبلل اسیئر هنوک عم هنأ اذـه زرتیب نوج نع هانظحلا ام یف بیرغلا نکل وه ع ) ) سابعلا نا لهجی وهف ۀلحرلا . یف هبتک امل ۀبسنلاب ۀعیظفلا طلاغلأا نم ریبک ددع یف عقو دقف ۀیخیراتلا ، نوؤشلا یف عساو علاطا

بضغلا ۀعرسب رهتشی ةاسقلا برعلا خویش نم خیش هنا لوقی و ملاسلا ، هیلع نیسحلا وخأ 307 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ینیـسحلا دهـشملا وا ریبکلا عماجلا نا و ۀفلاخلا !! یلع هل سفانملا ۀـیواعم ) ) دونج لبق نم لتق نیـسحلا نا کلذـک لوقی و ةدـشلا !! و اذـه لثم نا کش و لا ۀـنیدملا . یف عیقبلا یف ۀـقیقحلا یف نوفدـم وه يذـلا نسحلا !!) ) هیخـلا هنأ لاـقی رخآ حیرـض هلخاد یف دـجوی

!! نایرون ینمرلأا همداخ لاوقأ یلع هیف دمتعا دق طبخلا طلخلا و فلأ نیتس یلاوح اهـسوفن ددع غلبی و ۀیبرعلا . ةریزجلا ۀبـضهب لصتی يذلا بصخلا یبوسرلا لهـسلا ۀفاح یلع عقت لابرک نا رکذـی مث

ثیحب ۀمظتنم ۀفـصرأ ۀعـساو و عراوش هیفف میدقلا روسلا جراخ ءیـشنا يذلا اهنم دیدجلا مسقلا اما ةرهدزم . ةدـلب اهنا ودـبی و ۀمـسن ،. ثیدح یبروأ رهظم اهل ودبت و

. ۀیلوخدلا موسر سوکملا و اهیف یبجت ۀمئاق لازت تناک لا اهباوبأ ناف ۀمیدق ۀمدهم اهراوسا نأ عم و یلا اهیف 110 ةرارحلا ۀجرد تغلب ثیحب فیـصلا فصتنم تاجوم نم ةدیدش رح ۀجوم لابرک یف اوفداص مهنأ کلذـک هرکذـی امم و

ۀلحلا یف ۀیلاملا هنوؤش ربدی يذلا فارصلا لوؤاش نلأ اهرح نم رارفلا لابرک و ةرداغم اوعیطتسی مل و لظلا . یف ۀیتیاهن رهف ۀجرد 120قلعت تناک ةرارحلا ةدشل ارظن هنا لوقی وه و لبق . نم فجنلا یف هقراف نأ ذنم ۀـبولطملا ۀعرـسلاب هل ۀـمزلالا غلابملا لیوحت عطتـسی مل

. هل ۀبسنلاب ۀبیط تناک یلایللا نکل ءاملاب ، عقنملا لوقاعلا نم تاقبط ةرماعلا تویبلا یف کیبابشلا یلع ةوامـسلا تناک امل و لام ، نم هدـنع ام عیمج فرـص ةوامـسلا یف ناک امنیح هنا مایلأا کلت یف غلابملا لـیوحتل ۀبـسنلاب زرتیب رکذـی و

رذعتی ناک دوهیلا نم ولخی ناکم لک نلا اهل ، ۀجاحلا سمأب ناک یتلا غلابملا یلع لوصحلا عطتـسی مل هناف اهیف دوهیلا دوجو نم ولخت تلااوحلا فرص وأ غلابملا لیوحت

308 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم مزع امنیح و فجنلا . یف یفاکلا لاملاب هیفاویل ۀلحلا یف فارصلا لوؤاش یلا بتک کلذل و ۀلوهسب . غلابملا نم غلبم يا ۀنادتسا وا هیف ،

نا نکمی اضیأ و لا فجنلا یف يدوهی دجوی ثیح لا اهیلا ، هل يرخأ غلابم لاسرإ ربدیل ۀـلحلا یلإ لوؤاش هقراف لابرک یلإ رفـسلا یلع . ساسلأا اذه یلع اهیف تلااوحلا فرصت

. انواب ( 15 ) نیدم وه فجنلا و كرتف ۀئیسنلاب ، عیبلل نیدعتسم نییناریلإا راجتلا دجو هنکل لاجملا اذه یف ةراشلاا نع عروتی وه لا و ۀمیدقلا . راثلآا ریوزت ۀعانـص لابرکب ۀـصاخلا تاعانـصلا نم نأ یلإ اضیأ زرتیب ریـشی اذـه و

هدـی عطقب بقاعی اهعئاب نا هل لـیق یتلا ۀـیلوحکلا » تابورـشملا » فجنلا وأ ـلابرک یف هیلع لوصحلا وا هءارـش عطتـسی مل يذـلا نا یلإ نلأ نیلهلأا ، بصعت مغرب هنولوانتی يذلا یلحملا قرعلا نم ریثک ءیـش مهدنع دجوی ناک كارتلأا نیفظوملا نا لوقی هنا یلع ینمیلا .

نوذتلی اوناک مهنا کلذ یلإ فاضی ةرطقملا !! تابورـشملا رمخملا لا ذیبنلا مرحی يذـلا طقف یعرـشلا میرحتلا ۀـیفرح نوعبتی كارتلأا « ةرفاک » ۀلود ۀـیأب نوبحری و مهنوتقمی ، هلوق و دـح یلع كارتلأا نوهرکی کلذ لباقم یف ۀعیـشلا ناک و نیبصعتملا - ۀعیـشلا ۀـضاغاب

بصعتل باسحلا نوبـسحی لدعلا و نم رثکأ ءیـشب نومکحی مهرفک » » مغرب نییبرولأا نأ نودقتعی مهنلأ دلابلا نم مهجارخإ عیطتـست

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 137

. نیلهلأاهبشت داکت هذه و سململا . يریرح ادج لیوط فوص اهل نوکی یتلا مانغلأا یه و لابرک ، یف ةرم لولأ ۀیدجنلا مانغلأا زرتیب دجو دق و

. ۀیویسلآا مانغلأا اهب زیمتت یتلا ۀیللأا يأ مخضلا ینهدلا اهبنذ و ةدیلبلا ، نافرخلا ءامیسب ظافتحلاا عم زعاملا اهلکش یف ةداع نوتأی نییناریلإا راوزلا نا لابرک نع هتباتک دنع هرکذی ام رخآ و

309 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یتلا ۀـبحرلا یلإ نوهجوتی مث نم و فجنلا . لابرک و نودـصقی مث اهنم ، بیرقلا مظاکلا یـسوم ماملإا نوروزی اهنم و ـلاوأ ، دادـغب یلإ للاخ هتضیرف نودؤیف جحلل ، نیعملا تقولا یف اهیلا نولـصیف ۀمرکملا ۀکم یلإ دجن ، یف دیـشر نبإ لیکو ریملأا ۀیامحب اهنم ، نوبهذی

(. مریب نابرق ) یحضلأا دیعلا . اسأر ۀنجلا یلإ نوبهذیف هلک کلذ للاخ مهبحن نوضقی نیذلا امأ جاح ،) ) بقل هیلع قلطی هدلب یلإ مهنم ایح دوعی نم و

دح یلع قراوزلا ۀطـساوب ۀلحلا وحن اوکرحتف فارـصلا ، لوؤاش هل هربد يذلا لاملا هعم ۀلحلا و نم دـمحأ هزمح لماعلا لصو اریخأ و نم قراوزلا اولقتـسا دق و اهـسفن . لباب عقوم یف ۀعقاولا ۀـمجمجلا ۀـیرق یف مهرظتنتف اضوخ قیرطلا عطقتل مهلویخ اولـسرأ نا دـعب هلوق نلأ قراوزلا ءارکتـسا یف ۀبوعـص اودـجو كانه و ریمحلا . روهظ یلع ةدـحاو بوکر ۀـعاس دـعب اهولـصو یتلا ۀینامیلـسلا روه لحاس

. ۀتوقمملا ۀموکحلا لاجر نم اونوکی نا نم افوخ دیعب نم مهوظحلا امنیح راظنلأا نع اوفتخا اوبره و لاجرلا

یمظعلا برحلا لبق لیب سملا ةرایز

دامتعلاا راد ةریترکس دعب امیف تحبـصأ یتلا ةروهـشملا ، ۀیناطیربلا ۀلاحرلا ۀقرـشتسملا و لیبدورت -، ریغ سملا تراز ۀنس 1909 یف و ، رـضیخلااف تیهف ، ةریـصبلاف ، رمحلأا ، لتلا یلإ بلح نم ترم نا دعب ۀیدابلا ، قیرطب بلح نم اهیلا ۀـمداق لابرک دادـغب - یف یناطیربلا

ترام 1909. یف 30 تلصوف هذـه یف اهتادـهاشم تبتک دـق و بیـسملا . قـیرط نع لـباب یلإ تلحر ۀـسدقملا ۀـنیدملا یف اـموی رـشع ینثا یلاوـح تیقب نا دـعب و

یلإ دارم ) موسوملا میقلا اهباتک یف هترشن و كاذموی ، يرخلأا اهتلاحر نع هتبتک ام نمض یف تاهجلا ،310 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

( . دارمام فصوب أدـبت مث نأشلا . اذـه یف رحبلا ۀـیدابلا و نیب نراقت و مایلأا ، کلت یف رفـسلا نوؤش نع ۀـباتکلاب لابرک نع اهتباتک لهتـست و

. ةریثک هجوأ نم اهیلع دیدج ملاع یلا تلصو اهنإ لوقتف اهیلا ، تلصو امنیح امهجلاخی ناک اطابترا طبترت یتلا ۀسدقملا ، نکاملأاب ۀلـصتملا ۀیقرـشلا دیلاقتلا یف ۀقیرع ةدـلب یلا ۀـیروس یلامـش یف فورعملا وجلا نم تلقتنا دـقف

لتق نع ترفـسأف اهیف تعقو یتلا ۀمیللأا ةاسأملل احرـسم ۀعقبلا تناک دقف ملاـسلإا . یف لصح يذلا ریبکلا قاقـشنلاا ماسقنلااب و اقیثو فـصنل ۀبـسنلاب تحبـصأ یتلا ةدـلبلا هلخاد ، یف رهطملا حیرـضلا مضی يذـلا عماجلا ، لوح تأشن مث ملاـسلا . امهیلع یلع نب نیـسحلا

. هتیمهأ یف ۀکم نع لقی اجحم لا نیملسملا مههجوأ و ءارـضخلا ، مهتـسبلأب نییناریلإا نم نیریثکلا دوجو و لا ۀبهذملا ، ۀبقلا انه ةدـشب اهیلع حـلی ۀـلیخملا و يدـحتی يذـلا سیل و

قطانملا و هذه یلإ لوصولاب روعـشلا کلذ لعفی امنا و نابکرلا . اهرکذـب تراس یتلا ۀیعیـشلا ۀـبتعلا هذـه ةورث و لا ۀـحلاکلا ، ۀـسوبعلا یف هللا لظ نیملـسملا و ۀفیلخ ربکلأا ، اهلهاعل ارقم نمزلا نم لایوط احدر تیقبف ۀیملاـسلإا ، ۀیروطاربملاا سیـسأت تدهـش یتلا عوبرلا

ۀلودـلا صاـقو ) یبأ نب دعـس وه حیحـصلا ) دـیلولا نب دـلاخ هیف مطح يذـلا ۀیـسداقلا نادـیم عقی اـنه نم نیموـی ةریـسم یلعف هضرأ .هئافلح و هلایقأ ، و هعابتأب ، يرـسک تاهجلا هذـه یلإ همودـقب یطخت کلذـب و دـبلأا . یلإ اـهیلع یـضق اـهب و هکابتـشا لاـح ۀـیناساسلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 138

یضاملا لظ یلا یلولأا - ۀیبرعلا ةراضحلا زکارم نم مهتمصاع تناک نیذلا ةرذانملا ءارمأ برعلا -311 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یتلا نکاملأا نم اهریغ و نوفـسیط ، و قنروخلا ، و ةریحلا ، لثم كاذموی ترهتـشا یتلا روصقلا و ندـملا . دوجولا نم تفتخا و متعملا ،لوأ دنع ملاحلأا شویج طقـست امک داجمأ ۀهبأ و ۀمظع و نم ۀـمیدقلا ۀـنمزلأا هتدهـش ام طقـس و اهمـسر . یتح یفع اهرکذ و یـسن

ۀیویحلا سأـبلا و موی کـلذ دـعب لـح و ۀـعاسلا . هذـه یتح نادـیملا یف رطیـست تلاز اـم یتلا ناـمیلاا ، ۀـقیقحلا و شویجب اهمادطـصا اهرخآ و و ةرـصبلا ، و طساو ، و ۀفوکلا ، لثم یمظعلا ۀیملاـسلإا ندملا ترـصم و يرخأ ، دعب ةدحاو کلامملا عاقـصلاا و هب تفیـضأف

. ملاسلا ۀنیدم دادغب اهمظعأ راد حطـس قوف فقأ تنک امنیح يدی نیب اهتاحفـص تحتفنا و لیب - سملا لوقت امک یلابب - ترطخ یتلا یه ۀصقلا هذـه تناک دـقل

لوخدلاب حمسی و لا سدقملا ، حیرضلا اهطـسو یف موقی یتلا مخفلا ، لیمجلا یناشاقلاب ۀنیزملا ۀحاسلا یلع جرفتلأ ةرواجملا رودلا نم دق میرکلا یبنلا شویج تناک یتلا ۀـیدابلا دـیعب نم تحمل برغلا وحن فرطلا تحرـس يرظاـن و تعفر اـمنیح و نیملـسملل . ـلاا اـهیف

قیرطلا کلذ نم قرـشلا یلإ تیفلأ و ةدیـشملا . اهـشورع كدت ۀمیدقلا و ۀنیدملا یلع دیکلأا اهنامیإ دیدشلا و اهمزعب یـضقتل اهتربع امب لا انورقم ابیذهت اهبیذهت ۀیملـسلا و نونفلا ۀیمنتب نیحتافلا کئلوأ دافحأ اهیف ماق یتلا يربکلا ، ملاـسلإا ۀمـصاع دادغب یلإ ةدتمملا

ضرلأا یلع یلوتـستل ۀیدابلا راعوأ نم ةدلاخلا هتلعـش ملاـسلإا و ۀیحور تفحز اذـکه و نسحلا . تیـصلا ةرهـشلا و نم قبـس امع لقی . ةرمثملا

ماوکا بناجب هماوکأ اـهنیکاکد یف تسدـکت دـق و دـیجلا ، عونلا نم ناـک اـهلاقترب نا كاذـموی ، ۀـیلحملا ـلابرک لاوحأ نع لوقت مث یف یشمت یه هلکأتف و كانه انه و هنم ریثکلا يرتشت تناک کلذل و هنولب . رفصلأا ولحلا نومیللا

312 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نومیللا لاقتربلا و ماوکأ عم موکتت تناک و بلح . نم انه یلا ۀـیدابلا تربع امنیح هریعـس بهتلا يذـلا ءيدـصلا اهلیلغ يورتل قیرطلا

. مهریس یف اهنومشی تانفح رخآ نآ و نیب ةراملا هنم ذخأی ناک يذلا یناوجرلاا ، درولا ماوکأ تبرـشلا تبرـش و قتـسفلاب ، یـشحملا يزوقلا اهیف تلکأ ةرخاف ءاشع ۀـمیلو یلإ تیعد مایلأا نم موی یف همـلاظب لـیللا میخ اـمنیح و

ناک و لوقت . امک مایلأا کلت یف اهلاوحأ ۀسایـسلا و ثیدح نم نورـضاحلا اهیلع هصق ام یلإ تعمتـسا مث ةریبکلا . ۀـیبشخلا قعلاملاب لوصح رثأ یلع اهئازجأ ۀینامثعلا و ۀیروطاربملاا فارطأ یف تثعبنا یتلا ةدیدجلا ۀیحورلا یلإ ۀلـصب تمی رهظی ام یلع ثیدحلا کلذ

. ۀیطورشملا نلاعا و ( 1908 ) ینامثعلا بلاقنلاا مهبولق یف نویعجر نیکلاملا نلأ ۀیروتسد ، ۀموکح دوجو سانلا اهیف غیستسی ۀیقارعلا لا تایلاولا نا لوقی نیرـضاحلا دحأ اهثدح دقف

کلتب هوکلتما ام یلع مهبـساحی نم اولمحتی نا نکمی کلذل لا و بصغلا . ةوقلاب و لام ةورث و نم هیلع اولـصح ام اوعمج دق و مهلک ،ۀموکحلا یفظوم ۀیرثکأ نا کلذ یلإ فاضی دئارجلا . تاحفـص یلع ۀحیرـص تاظحلام دقن و نم مهیلا هجوی ام نوهرکی و ۀـیفیکلا ،

ةدایزل ریبادتلا ذختت مل ام لاحلا ، ۀـعیبطب مهعوج ینعی ناک ءلاؤه نیب داسفلا یلع ءاضقلا نا یفخی و لا اضیأ . ءلاؤه ۀـلکاش یلع اوناک هردق ابتار ةدملا هذه للاخ یضاقتی ناک و طقف ، فصن نیتنس و ةدمل نیعی ناک لاثم ماقمئاقلا ) ) مکاحلا ناف کلذ . لباقم یف مهبتاور

اهیف ظفاحی نا هل یغبنی فورظ یف هترـسأ وه و هب شیعتی نا هل نکمملا نم نکی مل غلبملا اذه و رهـشلا ، یف ۀـیکرت ةریل ةرـشع سمخ ةدـملا یهتنت اـمنیح هنییعت دـیدجت یف مهنم دیفتـسیل هیـسوؤرم يرادـی نأ هیلع متحتی ناـک هنا کـلذ یلإ فضأ هتلزنم . هزکرم و یلع

ناف کلذل و هل ... ۀبورضملا 313 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لاا انل تأی مل روتسدلا نلاعا ناف لک یلع و ثدحملا !! لوقی ام یلع ةوشرلا ذخأ یلع نومدقی اوناک ةرشع لک نم لاجر ) رـشع دحأ )

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 139

و هلماعم ،) لیطعت یلإ تدأ تابارـضإ لوصحل مایلأا کلت یف اسمنلا نم هدورو عطقنا دـق ناـک رمحـلأا نـلأ ) دوسـلأا شوبرطلا سبلب . ۀیرحلا دهع لولحل ادیلخت فجنلا ، یف يرخأ لابرک و یف ةدحاو امهئانب : یف نیتنیتم نیتنکث ءاشنإ و ملاکلا ، ۀیرح

ۀفرـشم ریغ ۀصق هنع يورت فرـصتم یلع دیدجلا دهعلا لولحب تلـصح دق اهیثدحم ، نع لاقن لیب سملا لوقت ام یلع لابرک ، تناک و ۀفیظولا یف هتایح أدب دق ناک و رارحلأا ، ۀعامج یلا نیمتنملا نم لجرلا ناک دقف اهیف . لمعلا یف هتردقم یلع ءیش ریثأت تاذ هتعمسل ،

ناضمر ماـیأ نم موی یف دـهوش هنـلأ اـهیف هلاغتـشا لـلاخ هنم اوکتـشا دـق اوناـک دادـغب یلاـهأ نکل دادـغب . یف یلاولل اریترکـس هنییعتب نا دب ناک لا رارحلأا ۀعامج یلا یمتنی ناک امل و هبصنم . نع یـصقأف قوسلا یف سانلا نم لأم یلع نخدی راطفلااب و رهاجی كرابملا

هتعمـس نا یلع ارخؤم . لابرک یف افرـصتم هنییعت دیعأ کلذل و لوبناتـسا ، یف ۀقومرملا تایـصخشلا يوذ نم نیریثکلا ةدعاسمب یظحی رظنلابف اهذیفنت . یف عرش یتلا تاحلاصلإا لامعلأا و ۀیمهأ مغرب ۀبصعتملا ، ةدلبلا هذه یف رمثملا لاغتشلال لاجملا هل حسفت مل ۀقباسلا

تءاس موی و دعب اموی اهیف روهدـتت روملأا تذـخأ اهیف ، يرلا نوؤش لامهإ و لابرک ، یف ۀـموکحلا هسرامت تناک يذـلا یمعلأا روجلل بتاورب ۀـقهرم يرخأ ۀـهج نم ةدـلبلا ۀـنازخ تناـک و اـهنم . بئارـضلا نم عوـن يأ ۀـیابج رذـعتملا نم حبـصأ ثیحب ۀـیلاملا اـهلاوحأ

نم مهمظعم و مهتاقبط ، فلاتخا یلع سانلا نم نیریثکلا یلإ عفدـت تناـک یتلا اـهریغ ۀـیدعاقتلا و غلاـبملا و نیریثکلا ، نیمدختـسملا ریغ ۀمواقمب فرصتملا اذه هبوج کلذل و لوقت ، ام یلع نیدلا لاجر ۀقبط

314 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ضعبب مایقلا تاحلاصلإا و ضعب ذیفنت یلإ مزلالا لاملا دجیل ءلاؤه لثم نع بتاورلا عطق و تاقفنلاب ، داصتقلاا یلإ دمع امنیح ةریسی

. ۀینارمعلا لامعلأا تناک اهنا لوقت اهنکل ۀـیدنهلا ،) ) جـیریوط قیرط نع لباب یلإ هجوتت نأ اهتین یف ناک لابرک یف لـیب سملا ءاـقب ةدـم تهتنا اـمنیح و

« تارسکلا » ناضیفلا و هایم هیذغت تناک يذلا ۀیدنهلا روه اهمظعم لغـشی ناک جیریوط لابرک و نیب ۀفاسملا نلأ کلذ ۀلاحتـسا لهجت نا امک رهنلا ، يوتـسم نع اهاوتـسم ضفخنی اهـسفن ، لابرک ۀنیدم اهیف عقت یتلا عرفلا ، اذه برغ یف ۀنئاکلا ۀقطنملا ناف ۀـلحلا . عرف نم

عسوتت يذلا ۀیدنهلا روه یلا ضیفت هایملا تناک ام اریثکف کلذل و هیف . بسرتملا نیرغلا مکارتب يرخأ دعب ۀنـس عفترت تناک رهنلا عاق یلع بترتی ناکف نینـسلا . نم ۀنـس یف ـلاعف اـهعراوش یلإ تبرـست دـق ههاـیم نا یتح تاذـلاب ، ـلابرک ددـهیف نینـسلا ضعب یف هتعقر

ام اریثک مهنا ریغ هایملا ، رطخ ءاقتلا ۀـیوقلا دادـسلا یقاولا و فورلا ءاشنإ یلع رهـسلا ۀـلاحلا هذـه یف یـضارلأا باحـصأ نیکلاملا و . رطخلا دتشیف بجاولا اذه نولمهی اوناک

نا هتین یف ناک و اذه ، ناضیفلل ضرعتت یتلا یضارلأا نم ةریبک تاحاسم يرتشا نیملسملا و دونهلا دحأ ءاج نا موی تاذ ثدح دق و . نمزلا نم ةدم هدح دنع ةدلبلا یلع فحازلا رطخلا فقوأ کلذ و یلع ۀلئاط غلابم فرصف دیری . امک اهرمثتسی دادسلاب و اهیلع ظفاحی

هعم نواعتت نأ نود نم نادیملا یف ادیحو هسفن دجو امنیح امیـس رطخلا لا ددجتف قهرملا ، عورـشملا كرت ۀیاهنلا و یف هنع زجع هنکل ءوس رثؤیف یقـسلل ءاملا مادختـسإ یف افرـسم اریذـبت رذـبت تناک یتلا ةرواجملا رئاشعلا صخـلأا یلع يرخـلأا و تاـهجلا وأ ۀـموکحلا

يدنهلا لجرلا نلأ ارظن کلذ نم نکمتی مل هنکل لمعلا ، یف رارمتـسلاا یلع هرابجإ دارأ فرـصتملا نأ ریغ روهلا . عسوت یلع اهفرـصت ناک كاذ ملسملا

315 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀیناطیربلا ۀیامحلاب عتمتی

نم ارـسج اهیف تدـجو یتلا بیـسملا قیرط نع اهراثآ ، ةدـهاشمل لباب یلا لـیب سملا تهجوت لاونملا اذـه یلع ۀـلاحلا تناـک اـمل و . هیلع تارفلا رهن روبع فرش اهل لصح رسج لوأ ناک هنا لوقت یه و قراوزلا ،

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 140

رضیخلأا یف لیب سملا

طئارخلا مسر هفـصو و یلع لمعتف رـضیخلأا روزتل ۀـیدابلا ، ۀـهج نم لابرک نم برقی ام یلإ یتأتف لیب سملا دوعت لئاوأ 1911 یف و . هل ۀیلیصفتلا

نم رـضیخلاا یلا اهئیجم ناک و ۀـفورعملا . اهلئاسر یف ءاج امم مهفی امک اشاب مظاـن روهـشملا دادـغب یلاو دـهع یف کـلذ ناـک دـق و طابش 1911. یف 28 هیلا تلـصوف هئافـش ۀیلاحرلا و تدصق كانه نم و يدامرلا ، تیه و ۀسیبکب و ترمف اضیأ ، تارفلا قیرطب ۀیروس

فخف كاذموی . رصقلا نم برقلاب ۀمیقملا رمـش لئابق يدحإ طیراقزلا ، خیـش لیخـص یلا ۀیـصوت باتکب كاذموی تءاج دق تناک و . رهظی ام یلع ۀیرثلأا اهتمهم نم یهتنت امثیر رضیخلاا یف ۀماقلاا ءانثأ یف اهدعاس مث ابحرم اعرسم و اهیلا

نع اولئس امنیح و مهسفنأب ، مهـسبلام ۀطایخب نوموقی اوناک ةدعاسملا ۀسارحلل و لیخـص مهب ءاج نیذلا طیراقزلا دارفأ نا لوقت یه و مایلأا نم موی یف لیخـص عم دیـصلل تجرخ دـق و هفاوتلاب . تقولا ۀـیجزت سولجلا و يوس ائیـش نولعفی مهءاسن لا نأـب اوباـجأ ببـسلا

ۀعاس ةریسم یلع تظحلاف 316 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لمعملا اذه نم رضیخلاا دییشتل هب یتؤی ناک صجلا نأ دقتعت یه و لوقت . ام یلع طلاملا صجلل و میدق لمعم » » دوجو رضیخلأا نم ۀعاس ةریسم یلع عقیف رـضیخلاا اهب دیـش یتلا راجحلأا علقم امأ اهمیخم . یلا دوعت نا لبق همـسر هطیطخت و یلإ ترداب کلذل و هسفن ،

یف قرطتت اـهنکل لا هل . ۀـطراخ لوأ ربتعت هعقوم رـضیخلال و اهتمـسر یتلا ۀـقیقدلا ۀـطراخلا نا لـیب سملا لوقت و ۀـلباقملا . ۀـهجلا یف . يرخلأا بتکلا یف هنع هتبتک امب تفتکا اهنا رهاظلا و هئانب ، ۀیفیک رضیخلاا و خیرات یلا لئاسرلا

و هدجم ،) ) هل لاقی ۀمیدقلا راثلآا نم رثأ لوأب هنم تاعاس عبرا ةریسم یلع ترم دادغبف لباب یلا ۀهجتم رضیخلاا عقوم ترداغ امنیح و عساتلا نرقلا یلإ هخیرات عجری قیرطلا ، ۀسارحل ۀماقم تناک یتلا جاربلأا نم هنأب دقتعت یه و اقیقد . ادییشت رجلآاب دیـشم رودم جرب وه امـسق نلأ مهمایخ ، نسح و ینب ناعطق هیف رـشتنت تناک طسبنم لهـس طسو یف موقی يذـلا ناشطعلا ) ناـخ ) بئارخب ترم مث دـلایملل .

يدلایملا عساتلا نرقلا یلإ هدییشت خیرات دوعی ۀمیدقلا ، راثلآا نم لیلج رثأ هنإ لوقت یه و هسفن . ناخلا نم ۀبرقم یلع میخی ناک مهنم نارین تنابف ملاظلا میخ لیللا و لح امنیح اهرظن یف اعئار رظنملا ناک دق و اهیأر . یلع ءارماس یف ۀیـسابعلا ۀفلاخلا دـهع یلا يا اضیأ ،

رم یلاتلا مویلا یف ناخلا تکرت نا دعب و ۀـیدابلا . یف عیبرلا لامج یلع لادـلا عرمملا لهـسلا کلذ یف كانه انه و ةرـشتنم نسح ینب ثثج نم ریثکلا تدـهاش دـقف اهیف . هراثآ فلخ دـق تقولا کلذ نم رهـش لبق طقاستملا رفولا ناک یتلا ۀـکورتملا تاـمیخملاب اـهبکر

اهل لاق دق ناک هئافـش ۀـیحان ریدـم نا و تاهجلا ، کلت یف فولأم ریغ ائیـش دـعی رفولا نا لوقت یه و اهلوح . ةرـشتنم ریمحلا مانغلأا و . روثنم نیحط هنأ اونظ هب ۀیستکم ضرلأا اودجو كانه و حابصلا یف اوظقیتسا امنیح سانلا نأب رضیخلاا یف اهراز امنیح

317 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نا دـعب فجنلا ـلابرک و نیب قیرطلا فصتنم براـقت ۀـطقن وـحن بکرلا عـم تهجوـت هعقوـم ناـخلا و ۀـطراخ مسر تلمکأ نا دـعب و مث دیعب ، نم لباب جرب بکرلل ناب ریـسملا نم ۀلیلق تاعاس دعب و نسح . ینب لاجر نم اسارح تبحـصتسا طیراقزلا و اهـسارح تصخر

، دیعب نم لیخنلاب اطاحم دامحلا ناخ لیلق دعب اودهاش و رـشتنملا ، لیخنلا نم رحب طسو یف مئاق هنأک ودبی راصف کلذ دعب مهل حـضتا اودـجو مهنأ و رابلآا ، رودـلا و نم لیلق ددـعب اطاحم ناـک هنإ لوقت یه و هنم . ۀـبرقم یلع اومیخف یلـصملا ناـخ وحن اوهجتا مهنا ریغ

قبطنی کلذ نا لوقتف هکردتست يذلا اهلوق دح یلع يرخلأا فرتلا » لئاسو » مظعم جاجدلا و ءارش مهنکمأ و دونجلا ، نم اددع كانه . لقلأا یلع ۀیدابلا نم نیمداقلا یلع

318 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 141

برحلا لبق ۀیناطیربلا ریراقتلا یف ءلابرک

نا جیلخلا ، دادغب و نیب ام ةدتمملا ۀـقطنملا نع یف 1911 ، ۀماعلا ۀیناطیربلا ناکرلأا ۀسآر هتدعأ موتکم ، يرکـسع ریرقت یف ءاج دـق و یلع ةدـلبلا يوتحت و ۀینیـسحلا . لودـج قیرط نع هب لصتت يذـلا تارفلا نع برغلا ۀـهج نم لایم نیرـشع دـعبی لهـس یف عقت لابرک

دمتـست و تویبلا . نم ددـع اهیف ءیبتخی یتلا نیتاسبلا نئانجلاب و طاحت اهنکل راوسأ ، اهل سیل و ءانبلا ، نسح عساو تیب فـلاآ ۀـسمخ . روکذملا لودجلا نم انایحأ ، عطقنی يذلا اهءام ،. رابلآا نم رکعلا ءاملا یقتسی ءاملا عطقنی امنیح و

ضعب نیملـسملا و دونهلا نییناریـلاا و نم ریـسی ریغ ددـع عم برعلا نم اـهتیرثکأ ۀمـسن ، فلأ نیتس یلاوح ـلابرک سوفن ددـع غلبی و . نوفظوم مهف ةدلبلا یف ندوجوملا نولیلقلا كارتلأا امأ دوهیلا .

ۀسدقملا ۀنیدملا هذه دصقی کلذل و صخلأا . یلع نییناریلاا دنع یمظع ۀینید ۀلزنم اضیأ ، هحیرـض هیف دجوی يذلا نیـسحلا ، عماجل و ددع ماودلا یلع

319 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ملاعلا ءاحنأ عیمج نم نینیدتملا ۀعیشلا نم ریبک

تحبـصأ دق و ۀمهم . ۀیعارز ۀقطنمل ازکرم دعت ةدلبلا نلأ ۀیلوغـشملا ۀـکرحلا و ریثک و علـسلا ، تاجاحلاب و ءیلتمم لابرک یف قوسلا و . ۀیلصنقلا لامعلأاب موقی یناطیرب لیکو مویلا اهیف دجوی و دادغب . عبتت ۀیفرصتمل ازکرم و فیدرلا ، قرف نم ۀقرفل ارقم ةریخلأا مایلأا یف

و لایم . نیتس ۀـسمخ و یلاوح هلوط غلبی يذـلا لابرک ، دادـغب و نیب ام قیرطلا نع ةدـیفم ۀیلیـصفت تامولعم کلذـک ریرقتلا اذـه یف و و امدق ، نیرشع سمخ و نیرشع و نیب هضرع حوارتی قیمع وه و ۀعاسلا ، یف ادحاو لایم هیف ءاملا ۀعرس غلبت ۀینیـسحلا لودج نا رکذی

قیرطلا تلایـصفت یف رکذی امم و امدـق . 12 یلـصلأا 8 - لودـجلا یف هرادـقم غلبی امنیح لاا ءاملا اهیف باسنی ـلا عورف ةدـع هنم عرفتت بناجلا و دادغب ، نم نیسمخلا یناثلا و لیملا یف عقت میهاربا خیشلا ۀعلق یمـست لکـشلا ۀعبرم ۀعلق نا لابرک . نم ۀبیرقلا ۀهجلل ۀبـسنلاب

. صاصخلا وا نیطلا نم خوک ۀئم ۀعلقلا هذه لوح دجوی و لودجلا ، نم رسیلأا

یمظعلا برحلا مایأ یف

و اذه . لبق اهتافلؤم نم ضعبلا یلا ةراشلأا ترم یتلا لیب ، دورت ریغ سملا یه ةرتفلا هذـه یف لابرک نع نییبرغلا نم بتک نم مهأ نا ءانثأ یف وه لابرک یلإ هب ریشت ام لوأ و برحلا . ةرتف یف قارعلا نع بهسملا اهریرقت یف هتبتک ام نمض دهعلا اذه یف لابرک رکذ یتأی

( ۀسدقملا ندملا ءاملعلا و ) نع اهثحب 320 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

هبراقأ و نم ددع روبق سدقملا و هحیرض اهیف و ملاـسلا ، هیلع نیـسحلا اهیف لتاق یتلا ۀموحلا عقوم یف تینب اهنا لوقت ثیح ماع ، هجوب ۀموکحلل تناک دقف ۀـلیوط . ةدـمب یمظعلا برحلا لبق تأدـب دـق فجنلا لابرک و يدـهتجمب نییناطیربلا ۀـفرعم نأ رکذـت مث هعابتأ ..

هردق اغلبم فقوأ دق ناک هدوأ ، کلم ردیح ، نیدلا يزاغ نلأ هدوأ ، فقوب لاصتا اهل نیتنیدملا نیتاهب ۀصاخ ۀقلاع ذنم 1849 ۀیدنهلا تایلوؤسم تثرو یتلا دنهلا ، ۀموکح تدجوف نیتسدقملا نیتنیدملا یف اهیقحتـسم یلإ تاقدص فرـصتل ۀنـسلا یف ۀیبور ( 121 ، 000)

. فقولا اذه یلع رظانلا فقوم یف اهسفن ۀیقرشلا ، دنهلا ۀکرش اهیف عیزوتلا حبصأ ۀصاخ ، ۀلوبقم تابیترت تیرجأ نیح یف 1910 مظتنا هنکل انل ، لکاشم ةدع ۀنس لک یف ریثی غلبملا اذه عیزوت ناک و

میقملا لوحی نأ دعب نیرخآ نیمرتحم سانأ نیدهتجم و نم امهنم لک فلأتت ۀـنیدم ، لک یف ةدـحاو نیتیریخ ، نیتنجل ۀطـساوب يرجی

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 142

. امهل غلبملا دادغب یف یناطیربلا نع انیب افلاتخإ فلتخت ۀسدقملا ندملا نأب روتسد 1908 ، لبق فرتعت تناک ۀینامثعلا ۀموکحلا نا لوقتف اهثحب یف لیب سملا رمتست و

يدانت تناک يذلا ةاواسملا أدبم نکل ۀیرکسعلا .. ۀمدخلا نم اهناکـس ءافعإ اهمهأ ناک یتلا تازایتملاا ضعب اهتحنمف اهتاکلتمم رئاس لبق یتح ودـبی راص و دـلابلا ، یف ۀـینامثعلا ریغ اـیاعرلا اـهب عتمتت تناـک یتلا تازاـیتملاا لاوز ینعی ناـک یقرتلا داـحتلاا و ۀـیعمج هب

ۀمدخلا نم نیرافلا نم ددع أجتلا ۀبیعشلا ۀعقوم دعب و صاخلا . فجنلا لابرک و عضول لاهاجت رهظت تناک ۀیکرتلا ۀموکحلا نا برحلا 321 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ناکسلا عیمج یلع دینجتلا ضرفب اودده ۀمدخلا و یلإ مهتداعا یلع مهمزع نع كارتلأا نلعأف امهیلا ، ۀیرکسعلا ۀلیبق ةدلبلا یلع هتنـش اموجه ناک اهأشنم نأ ودـبی و لابرک . یف ۀـینلعلا تاعازنلا نتفلا و تأدـب ناریزح 1915 یف و فجنلا ... تراـثف یلع ایرج هنیکـستل ائیـش ۀـینامثعلا ۀـموکحلا لمعت مل میدـق مکحتـسم ءادـع ءلابرک ناکـس نیب اهنیب و ناک یتلا ةرواجملا ، نسح ینب

دق نوکت امبر یتلا تانحاشملا نم ائیـش ۀـموکحلا نجت مل تاذـلاب ۀبـسانملا هذـه یف و اهیلا . ءیجتلت تناـک یتلا دـست » قرف » ۀـسایسیلع اهخویـش و دلبلا نوؤش یلوتف ۀـموکحلا تدرط ءاغوغلا و تبه مث هوبهن ، يارـسلا و اوقرحأ نسح ینب نلأ تاذـلاب ، یه اهتراثتـسا

وفظوم ربـجأ اـهنم لـک یف و جـیریوط ، ۀـلحلا و ۀـفوکلا و یف ۀـلثامم ثداوح هنومک یلع دـمحم خیـشلا تعقو و ۀـنومک . لآ مهـسأر اهتـسایس و ۀـیکرتلا تاطلـسلا تریغ ثیحب ةریطخ تارفلا یف ۀـلاحلا تحبـصأ اذـه یلع و رارفلا . یلع ۀـیکرتلا تاـیماحلا ۀـموکحلا و

. اهیف اهزکرم زیزعت اهتداعتسلا و ۀلیسو لابرکل ۀبسنلاب تربد و حلصلا .. ۀملاسملا و یلإ تأجتلا یلع دمحم خیشلا دجوأ دحاو رهـش دعب و لولیأ 1915 . یف نییناطیربلا عم يرج لابرک نأشب لااصتا نا کـلذ دـعب لـیب سملا لوقت و

لازی ناک لا يذلا سکوک یسریب رسلاب ۀصاخ ۀقلاع هداز ، ۀنومک ةرسأ سیئر ۀنومک ،322 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دتمت ۀسدقم ۀیلاو یف لاقتـسم ایثارو امکاح هبیـصنتب دهعتن نا انیلع حرتقا ۀیدیهمتلا لئاسرلا ضعب لدابت دـعب و كاذـنیح ، توکلا یف ام ناعرس اننأب لامتحم ودبی ناک و كاب . ناملس ۀکرعم قبـس يذلا فحزلاب نیلغـشنم ۀنولآا کلت یف انک دق و فجنلا . یلإ ءارماس نم

كرت دق و ةریغـص . ۀـیلام ۀـیده عم هل ، نول نکل لا ایدو و ادر یلع دـمحم یلإ یـسریب رـسلا لسرأف لابرکب . اقیثو لااصتإ لصتن فوس مات لاصتا یلع انیقب اننا یلع هعمجأب . ماعلا یـسایسلا فقوملا لدـب دـق ناک كاب ناملـس نم انباحـسنا نلأ اتقوم لاحلا اذـه یلع رمـلأا یف رطیسملا هفقومب کسمتلا هعابتاب و ظافتحلاا یلع کلذ هدعاسی نا لجلأ رخآ یلا تقو نم هل لاملا لاسرا انلصاو و یلع ، دحممب

. لابرکام انلذب و اهنع . کنضلا قیضلا و عفرل ۀیتارفلا قطانملا یف ۀیئاذغلا داوملا رورمب حامسلا یف ةرح ۀسایس ۀیرکسعلا تاطلـسلا تذختا مث

ۀیفقولا هدوأ ) ) لاوما نم ءیـش هل عفدـی ناک ۀیرـصانلا یلا هلاسرا نکمی ناک لیکو لک و لاملا ، نم ةریغـص تلااوح لاـسرلا انعـسوب . ۀسدقملا ندملا یلا هلاصیلا

، ۀنومک نیدلا رخف اومهتا دقف لابرک . عاضخلا ةدشلا مزعلا و نم رثکأ رادقمب نرتقی ایناث ادهج ناسین 1916 یف اولذب كارتلاا نأ یلع ةرئاث تراث اذه یلع و هولقتعا . هرادب و اوطاحأف نسح ینب دض لابرک یلاهأ ةدعاسم یلع راسی ) لآ ) خویـش ضیرحتب یلع ، دمحم اخأ

مادطصا دعب و ةدلبلا ،323 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اهسأری ۀیلحم ةرادإ تسـسأ ةدلبلا و نم اودرط مث تابتعلاب ، رارـضلأا ضعب اولزنأ و لابرک ، دض مهعفادم هئانثأ یف كرتلا برج فینع نم لسرلا دفوأ و ۀیناث . ةرم تارفلا یف كارتلأا يدیأ نم مامزلا تلفأف ۀـلحلا فجنلا و لابرک وذـح تذـح و ۀـنومک . لآ نم ناوخلأا ددع هیلع نیعقوملا نیب ناک و لابرک . هیناعت تناک ام هیف نوحرـشی ۀیناریلإا ، ۀلودلا یلا و لئابقلا ، یلا ابلط نولمحی ةرـصبلا یلإ فجنلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 143

. عساو قاطنب ۀقیثولا هذه رشن یف سکوک ) یسریب رسلا يا ) نییسایسلا ماکحلا سیئر رصقی ملف نیفورعملا ، نیدهتجملا نم ندـملا قلق دادزا امک كارتلأا ، ةدوع نم هفواخم نع هبارعإ ررکی انعم ، لئاسرلا لداـبت یلع رمتـسا يذـلا ۀـنومک ، یلع دـمحم ناـک و

یناثلا 1916. نیرشت للاخ ۀلحلا یف تعقو یتلا ۀعیظفلا لامعلأا نم ادیدش ادایدزا ۀسدقملا اوبلط و برحلا ،) یف یکرتلا بناجلا عم ناک و ) نودعـسلا یمجع یلا احلاـس اداتع و نولمحی كارتلأا نم دونج ۀلحلا نم برتقا دـقف

. اهنم رورملا دمحم دیـسلا اجنف مهنم . ددـع یناثلا مویلا یف قنـش و مهیلع ، ضبقلا یقلأ طورـشلا یلع قافتلال ءاهجولا نم ۀـعامج تجرخ اـمنیح و

اومدهف ةدلبلا دونجلا لخد مث ۀبوجعأب ، ریصملا اذه لثم نم ۀلحلا یف مدقلأا نیدلا لجر ینیوزقلا یلع 324 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

کش و لا اهریغ . دادغب و یلإ نهلاسرا ۀمرتحملا و رسلأا ءاسن یبسب کلذ نم رثکأ نیملسملا روعش اودحت و اولتق ، اوبهن و و اوقرحأ ، و . ۀیناطیربلا رظنلا ۀهجول دیفملا فیرحتلا نم ریسی ریغ ءیشب اهیورت یه و فکاع ، ۀعقوب یمس ام هذه ةریخلأا ةذبنلاب دصقت اهنا

للاتحلاا ۀیادب یف ءلابرک

اررحم لا ءاج هنا هیف لوقی اهیلاهلأ روهشملا هنایب دوم لارنجلا عاذأ و ترام 1917 ، موی 11 یمظعلا برحلا یف دادغب زیلکنلاا لتحا دقل . احتاف

، کلذ رثأ یف ۀـیناطیربلا ۀـللاجلا بحاص یلا ۀـئنهت ۀـیقرب اوثعب فجنلا لابرک و ءاملع » » نا نأـشلا اذـه یف لـیب سملا هلوقت اـم لوأ و و لا میدقلا . هئاخرل هتداعتسا و ۀسدقملا ، هتابتع یلع ۀظفاحملا هناکس و قارعلا و شاعتنا یف ۀصلاخلا هتبغر اهملـستب و هفارتعاب مهباجأف

امبر اهیلا راشملا ۀـیقربلا نا اناردأ ام و ۀمـشاغلا ، ۀطلـسلا نوئلامی اوناک نیذـلا نیممعملا نم ضعبلا ءاملعلا » » ءلاؤهب دـصقت اـهنا کـش . مهسفنأ زیلکنلاا نیفظوملا لبق نم تقربأ دق نوکت

نا نودـب تاقبطلا عیمج نم راوزلاب یلولأا لئلاقلا ماـیلأا یف محدزا نییـسایسلا ماـکحلا سیئر بتکم نا کلذـک لـیب سملا لوقت و بجعتلا ضعب نیبجعتم ةرواجملا ، ةریغصلا لئابقلا خویش ءاج دادغب ءاهجو رثأ یف و نیملسملا ... نم ةزرابلا رـسیلأا دارفأ مهنم ینثتـسی

دمحم ةدیعبلا نکاملأا نم اومدق نیذلا لئاولأا نیب ناک و دیدجلا . دهعلا ماود نیدعبتسم ءیجافملا و میدقلا دهعلا رایهنا نم 325 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

مث تاصـصخملا ، عیمجلل تنیعف نورخلآا . فجنلا خویـش لیلقب کلذ دعب امهبقعأ و فجنلا ، نم ۀیطع جاحلا لابرک و نم ۀـنومک یلع . ةرشابم ةروصب نیتنیدملا نوؤش جلاعن نا انناکماب نوکی یتح نملأا یلع ۀظفاحملاب نیلوخم مهلهلأ اوعجر

: اهلوق لابرک نع اذه مهملا اهریرقت یف اضیا لیب سملا هتبتک امیف ءاج امم و نوؤش فیرصتب ایتقو انع نولکوم مه دادغب و نم امهخویش عجر دقف نیتسدقملا . نیتنیدملا رئاشعلا و ۀیضق تارفلا ایاضق مهأ تناک و

و ۀیلاملا . تاصصخملا ضعب ۀمدخلا هذه لجأ نم اوحنم نا دعب یف 1917 ، ریخلأا كارتلأا جارخإ دنع اهوسـسأ دق اوناک یتلا ةرادلإا ۀهجولا نم انکمم نکی مل سرحلا نم هیفکی ام عم یناطیرب طباض نییعت نلأ اهیلإ ، ءاجتللاا اـننکما یتلا ةدـیحولا ۀـقیرطلا هذـه تناـک

لابرک یف ۀنومک لآ نا لیق دقف امهیـسفن . نیتنیدملل ایـضرم ائیـش نکی مل بیترتلا اذه نأب حضتا عیباسأ ةدع یـضم لبق و ۀیرکـسعلا .داوع لآ ةرسأ مهمهأ نیرخلآا و ةدلبلا خویش طخس مهیلع کلذ راثأف ۀیـصخشلا ، مهبرآم ءاضق یف زاتمملا مهزکرم نومدختـسی اوناک

مهبـسن یف نییناریا فصن مه نیذلا هنومک لآ ۀـبورع نم ریثکب قرعأ هتبورع تناک يذـلا لجرلا داوعلا ، میرکلا دـبع اهلثمی ناک یتلا نکی مل هنا ودبی راهنلا ، ۀعئار یف وجلا وفـص کش لاب نورکعی اوناک ۀنومک لآ نا مغرب و ۀکلاملا . ۀیراجاقلا ةرـسلأا مهترهاصمل ارظن

ناک هنأ امک انـسح افیرـصت ماع هجوب ةرادلأا نوؤش فرـصی ناک یلع دـمحم نلأ اـیفاک ، اریربت ریطخلا رمذـتلا کـلذ رربی اـم كاـنه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 144

رییـستب اعرـش دقف نیوخلأا . یلع ةروطخ دشأ تاضارتعا ۀیناطیربلا رظنلا ۀهجو نم كانه تناک هنا ریغ ةدلبلا . یف ءودـهلا یلع ظفاحی تناک ةریبک لفاوق

326 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ناک و لابرک . نم ةرمتـسم ةروصب دوزتت تارفلا یف ۀـلماعلا ۀـیکرتلا تاوقلا تناک امک ۀـیئاذغلا ، داوملا بلط یف بلح ماشلا و نم درت

ۀیقافتا ناریزح یف اندـقع امدـنع و یعـسملا . اذـه یف امهم ارود نوبعلی انللاتحا ، ۀـقطنم نمـض یف ۀـلخاد نکت مل یتلا ۀـسیبک ، یلاهأ . خیاشم خیش کب دهف عم ۀصاخ

ۀیبیرهت ةروصب ةراجتلا هذه فانئتسإ یلا ایدأ دق مهءاضغإ ۀنومک و لآ لهاجت نکل ام ، ۀجردل ۀـیدابلا قیرطب عئاضبلا لقن فقوت ةزنع . مهیلع هترطیس ضرف کب دهفل نستی مل نیذلا نییبانجلا و دوعسم ) لآ ) قطانم قیرط نع تارفلا لوط یلع

یلع لدـت ةریثک تانیب كانه تناک لب لیبقلا ، اذـه نم يرجی ناک امب لاهاج ۀـنومک یلع دـمحم نوکی نا لیحتـسملا نم ناک دـق و يرخف ناک امنیب ۀیباجیإ ، ةروصب ۀکرحلا هذه دوجو لهاجت هنا نأشلا اذه یف یلع دمحم نع لاقی نا نکمی ام نسحأ و کلذ . سکع

لیـصوت یف مدختـست ۀموکحلا لثمت ۀسـسؤم اهرابتعاب یلع دمحم اهمدختـسا یتلا ةدلبلا ۀطرـش تناک دـقف اهیف . لااعف اکرتشم ۀـنومک مهأ تناک و ةداع . ۀبولطملا صخرلا ناعقوی ۀنومک لآ مدخ نم نانثا ناک و ملاسب ، دلبلا جراخ یلا ودعلل ۀلـسرملا قازرلأا عئاضبلا و نواب رادقمب موسرلا ۀیابج نم ۀلـصحتسملا ۀلئاطلا ، حابرلأا تناک يذلا تقولا یف و ةوهقلا . حمقلا و زرلا و ۀـشمقلأا و تارداصلا هذـه اـضیأ لمتحملا نم هناف نأشلا ، اذه یف ۀنومک لآ كولـس ریـسفتل اهدـحو ۀـیفاک نوکت دـق لمحم ، ریعب لک نع نینواب یتح وا دـحاو

ۀیصخشلا مهعامطأ نا نوکردی اوذخأ مهنأ 327 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ۀفطاعلا توص ۀیبلت اوررقف یناطیربلا مکحلا لظ یف رولبتت نا نکمی ۀقوزملا لا قارعلا درتسی امدنع للاقتـسلااب دوعولا نولذبی ۀیتارفلا و لئابقلا نیب قاطنلا ۀعـساو ۀیاعدب نوموقی اوناک كارتلاا نا هیف کش امم لا و

. هیلا تدأ یتلا بابسلأا تناک امهم هب حمسی نا نکمی ناک لا دیری امب یکرتلا شیجلا دیوزت نکل یلاعلا . بابلا مکح یلا دنهلا یف يردلاهب ) ) هافنم یف هذه هتروص تذخأ دق يرخف و خیشلا وأ هنومک نیدلا رخف

عاصناف هنم . عساتلا مویلا یف دادغب یلا روضحلل ۀنومک يرخف ماعلا ، یکلملا مکاحلا سکوک ، یسریب رسلا اعد لولیأ 1917 موی 7 یف و یف هءاقب لعجی اذه هعضو نأب مهفأ امک اهل ، هعیجشت ودعلا و عم ةرجاتملا یف هیف بیر يذلا لا هکارتشا هل حرـش هروضح دنع و رملأل ،

يذـلا رارقلاب اعئاط لبقف برحلا . يرـسأ نم ریـسأ طباض ۀفـصب دـنهلا یلإ ذـخؤی فوس هنا و ۀیرکـسعلا ، ۀحلـصملا عم قفتی ـلابرک لا طباض ۀطـساوب دادـغب یلا روضحلاـب ۀیهفـش ةوعد اـضیأ ۀـنومک یلع دـمحم ملـست یلاـتلا مویلا یف و لـبق . نم هب هنهکت مدـع دعبتـسی

ظحلا و » مغرب کلذ نع لدـعف يرخف لاـقتعإ ربخب عمـس هنکل یلاـتلا ، مویلا ۀـحیبص رفـسلا یف هتبغر نع برعأـف ـلابرک . تارابختـسا یتلا بابسلأا اهیف هل حرش ۀصاخ ۀلاسرب ماعلا یکلملا مکاحلا هل ثعب کلذل و هسفن . تارابختـسلاا طباض امهایإ هاطعأ نیذللا تخبلا »

نم و ۀـموکحلا ، نع ـلایکو وـه یقبی نأ ءیـشب ۀحلـصملا نم سیلف عـقو اـمل رظنلاـب هنأ کـلذ یلا فاـضأ و يرخف ، لاـقتعلا تـعد یناطیرب طباض هناکم یف نیعی نا يرورضلا

328 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم تابیترتلا ذختتـس ۀموکحلا ناف لابرک نع دـعتبی نا ۀـنهارلا فورظلل ۀبـسنلاب لضفی ناک اذا هنأب ربخأ مث یـسایس . مکاح نواعم ۀفـصب

. هیلع قافتلاا متی قارعلا نم رخآ ناکم يأ یف ۀحیرم ةروصب هتماقلا ۀمزلالا نیـسح خیـشلا رارقلا اذـه ذاـختا یف هـعنقا دـق و دادـغب . یلا ءاـج ةوعدـلل و ناـعذلاا یلع دـمحم خیـشلا ررق ددرتـلا نـم ءیـش دـعب و

نکی مل و ماعلا . یکلملا مکاحلا رماوأ یلع درمتی نأب لا هیلع راشأ ةدشب و هیلع حلأ يذـلا نیزرابلا ، لابرک يدـهتجم نم یناردـنزاملا ،

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 145

یف هنومک یلع دمحم هیلا هب مدقت بلط یلع در هنأ ثیح نانتملال ، ةراثتسا لقأ فجنلا یف يدزیلا مظاک دمحم دیسلا هبعل يذلا رودلا . ةدم دنم ملاعلا نع لزتعا هناب هتیضق طسوت

طسوتی نا یلع قفاو هنا یلع تارایسلا ، تارایطلا و دص داهجلاب ءاتفلاا هنومک يداه خیـشلا يونی نکی مل هنا ۀیـضرع ةروصب نیب دق و . ۀنومک یلع دمحم خیشلا نب دیمح یلا بصنملا یطعأف يرخأ ةرسأ نم صخش یلا ۀیرادیلکلا بصنم دانسا مدعب

نم نیوخلأا ۀیحنتب رـس دق و دادغب . یف ۀماقلاا ۀنومک یلع دـمحم راتخا و لابرک ، یف یناطیرب یـسایس مکاح نواعم نیعت ۀـیاهنلا یف و ۀنومک لآ

329 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نا مغرب امهعم ۀیرهاظ ۀیدو تاقلاع یلع اوظفاحی نا یلا مهتملاـس لجأ نم نیرطـضم اوناک نا دعب اغلاب ، ارورـس نیدلا ءاسؤر ۀنومک یلع دمحم نلأ بیترتلا ، اذهب اهیلع ضقی مل ةروکذملا ةرـسلأا نا یلع مهنیب . دـسحلاب معفملا قلقلل اریثم ناک نیینومکلا ۀطلـس دایدزا

فـشتکا یلع دمحم نا ریغ ۀیدلبلل ، اسیئر يداه خیـشلا هوخأ نیعت امک ۀـیرادیلکلا بصنم یف هدـلو نیعت و هکلامأ ، دراوب عتمتی لظ ۀعورشملا حابرلأا نم رثکأ ینجی ناک يداه خیشلا نا ظحول امک ۀیداعملا ، تاعاشلاا ثب یف اسرمتم ناک هنأب ۀنـسلا کلت فیرخ یف

تقولا یف ۀیرادیلکلا بصنم دیعأ مث ابنذم دـجوف ۀـصاخ ۀـیئاضق ۀـنجل مامأ یناثلا مکوح و دـنهلا ، یف هیخأب لولأا قحلأف هبـصنم . نم . لبق نم هلغشت تناک یتلا ةرسلأا دارفأ دحأ یلا هسفن

ءلابرک یف زروتس دلانور رسلا

برطضم لکشب قارعلل یناطیربلا للاتحلاا اهب أدب یتلا مایلأا هذه یف و 330 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ةرهاقلا نم امداق دادغب راز قباسلا ؛ ثحبلا نم ظحلای امک لابرک نع ۀنومک یلع دمحم ۀیحنت یلا زیلکنلاا رطضی نأ لبق و رقتسم ، ریغ تناک و ةرهاقلا ، یف یبرعلا » بتکملا » مهنم فلأتی ناک نیذلا زیلکنلاا نییرامعتسلاا نم اذه زروتس دلانور ناک و زروتس . دلانور رـسلا

لاـصتلاا ۀیـضق یلوـلأا ۀـیملاعلا برحلا ماـیأ یف تربد اـم ۀـلمج یف تربد یتـلا ۀـیناطیربلا تارابختـسلاا نوؤش بتکملا اذـه ةدـهعب بلقت دق و نابعـش ) 9 ) یف 1916 كارتلأا یلع ۀیبرعلا ةروثلا نلاعإ دعب هتاوق ةدعاسمل سنرول تدـفوأ و ۀـکم ، یف نیـسح فیرـشلاب

نب نیسحلا کلملا یفن یتلا صربق ۀیمکاح اهل و یناطیربلا للاتحلاا دهع لوأ یف سدقلا ۀیمکاح اهنم ناکف ةدع ، بصانم یف زروتس فئاظولا یف هبلقت ةدم للاخ هفداص امم ریثکلا هنمـض ۀیموی ، تارکذم لکـش یلع امهم اباتک بتکف اهیف . هدوجو ةدـم للاخ اهیلا یلع

. قارعلا اهتلمج نم و دلابلا ، نم ریثکل ةدیدعلا هتارایز ۀفلتخملا و رتـسملا توبراـغ و رتـسملا ۀبحـصب فـجنلا ـلابرک و راز هنأ اـهیف ، یقب یتـلا لـئلاقلا ماـیلأا یف هلعف اـم مهأ ناـک قارعلا راز اـمنیح و

نیـسح دمحم بحاص ناخ باونلا سیام 1917 ) 17 ) لابرک یلا قیرطلا یف هعم بحـصتسا و للاتحلاا ، یفظوم رابک نم ثیمـسدلوغ ۀیبور ( 29 ، 000 ) یلع يوتحی اریبک اقودنص زروتس رکذی ام یلع ةرایسلا یف هعم لمحی ناک يذلا اهیف ، یـسایسلا مکاحلا نواعم ناخ ،

رابغلا نم ةدیدش ۀفصاع مهترطضا دق و . 331 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀنومک یلع دـمحم خیـشلا و ۀـقطنملا ، یف رئاشعلا خویـش ضعب هراز اهیف و بیـسملا . یف تیبملا یلا ۀیردنکـسلاا نم برقلاب اهوفداص . لوقی ام یلع لابرک یف هفیضم

مدق و برعلا ، خویـشلا دحأ ءاقرزلا ۀبقلا يذ نوع ماقم نم برقی امیف مهفقوتـسا یلاتلا مویلا یف ۀـسدقملا ۀـنیدملا یلإ لوصولا لبق و ءاهجولا و هلبقتـسا ةدـلبلا نم برقی ام یلإ دـلاتور رـسلا بکر لصو امنیح و ةزاتمملا . ةوهقلا ياـشلا و نم ائیـش ۀـقینلأا هتمیخ یف مه

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 146

دایجلا روهظ یلع مهتابرع و یف مهفارصنا راثأف اوفرصنا مث مهیلع ملاسلل لزنف لافاح ، لاابقتسا ۀظتکملا لیخنلا فوفص نیب ام فارشلأا یلفدـلا تاریجـش مورکلا و و نومیللا ، راجـشأ لیخنلاب و ةرماعلا ءارـضخلا نیتاـسبلا رظاـنم هتعاـمج زروتـس و نع بجح اـیلاعتم اراـبغ

مهب رقتـسا لابرک یلا لوصولا دـعب و ءاـسنلا . دـیراغز ةرخازلا و نیجرفتملا عومج نم فاـتهب ابوحـصم هلک کـلذ ناـک دـق و ةرهازلا .یلا اوراس و ۀنومک ، یلع دمحم قیقش ناتسبلا باب یف مهلبقتـسا دق و ةرماعلا . مهناتـسبب اطاحم ناک يذلا ۀنومک لآ رـصق یف فاطملا

مهسولج ناک و ۀجوکلا . شمشملا و راجشأ و ةرهازلا ، یلفدلا تاریجش و ۀقسابلا ، لیخنلا فوفصب ۀفوفحملا یشامملا نیقرتخم رصقلا . ۀضغلا بانعلأا قاروأب ۀینغ اهشئارع تناک یتلا مورکلا لظ یف

هنا زروتس لوقی و اهسفن . ناتـسبلا یف ةدحاو ةرم ةریثکلا ماعطلا نوحـص اهیف تفـص ةریبک ةدئام یف ءادغلا مهل مدق اوحارتسا ، نا دعب و یلاوح یف و ایهش . ائیش تناکف هتایح ، یف ةرم لولأ ءادغلا اذه یف ةذیذللا ۀیمابلا لکأ

332 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم کلذ دعب اودعص و ۀماعلا . اهملاعم یلع جرفتلا ةدلبلا و قاوسأ یف لاوجتلل یسایسلا مکاحلا نواعم مهذخأ رهظلا دعب فصنلا ۀعبارلا و تناک یتلا قلاقللا عم بهذملا ، ۀعاسلا جرب و نیتبهذملا ، نیترانملا و ۀـبهذملا ، نیـسحلا ۀـبق كانه دـهاشف يدزیلا ،» تیب » حطـس قوف

. هاهزأ یناشاقلا و عاونأ رخفأب نیزملا نحصلا دهاش امک ۀیرحب . اهقوف حرمت حرست و یعیشلا ملاعلا اهب بحر دق ناک ۀکم یف نیـسح فیرـشلا ةروث نا مهنم ملعف فارـشلأا ، هوجولا و نم ددع ءاسملا یف زروتـس راز دق و اـصخش ناک ۀـنومک یلع دـمحم مهفیـضم نا نأشلا اذـه یف رکذـی و برعلل . ۀفرـشم تناک اهنأ نع لاـضف كارتلأا دـض تءاج اهنلأ

. هتیب یف هسفن وه هاروزی نا لوقی ام یلع لابرک یف نیدهتجم نیملاع ربکأ أشی مل کلذل و لابرک ، یف اهورکم يذلا یناردنزاملا نیسح ۀملاعلا لاوأ رازف سیام 1917 . یف 19 يأ یلاتلا ، مویلا حابـص یف امهتیب یف امهترایز یلإ وه بهذی نا ررقف

عبرأ یلاوح مضت یتلا ةریغصلا هتبتکم یف ةداع سلجی لئامشلا ، قیقر انـسم لاجر ناک و قلاطلاا . یلع لابرک یف دهتجم مهأ هنأ لوقی . طوطخم اهرثکأ باتک ۀئم

فیرـش نیـسحلاب ابجعم ناک هنأ هیلا ثدحت نم ملع و هیلإ ، ثدحتملا شهدت ۀیناتـسدنهلا ۀیـسرافلا و ۀیبرعلا و یف هتعارب تناک دـق و . هتکرحل ادیؤم ۀکم و

حاتفمب هل یتؤی نا بلط هتاطوطخم هبتکب و دلانور رسلا مامتها خیشلا يأر امل و 333 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

بتک نا دـعب هریوصت نم ةزهاج ۀخـسن هل مدـق لب ةرـشابم ، ریغ ةروصب هریوصت نع رذـتعا هنکل زازتعا . رخفب و يرخـلأا هتبتکم هارأ و و یسارکلا ، نم ولخی ناک يرخلأا تویبلا نم هریغ لثم یناردنزاملا ۀملاعلا تیب نا دلانور رسلا ظحلا دق و هسفنب . ءادهلاا ۀغیص اهیلع و لوقی . ام یلع هسفن یناردنزاملا لبق نم یتح هل تارایزلا تدر دـق اذـه و طئاحلاب . نوئکتی ضرلأا و یلع نوسلجی اوناک عیمجلا نا

دعـصی نا لبق تارم ینامث عفترم توصب هللا » ای » هلوق ررکی تویبلا نم تیب ةرایزل لخدی امنیح ۀملاعلا خیـشلا نا ۀبـسانملاب رکذی وه . نهنم ةدحاو تدجو نا راظنلأا نع نیراوتیف رضح دق هنأب ءاسنلا رعشیل ملسلا

( تایدیسلا ) رضخلا مئامعلا اهنم و مهـسوؤر ، قوف مئامعلا عاونأ نوعـضی اهیف راغـصلا بلاطلا يأرف لابرک یف ۀیناریلإا ۀسردملا راز مث یلا لابرک رداغ هتعامج عم ءادـغلا ماعط لوانت نأ دـعب و ۀـنومک . ناتـسب یف هلزنم یلإ داع اهیف رظاـنملا روص نا دـعب و لوقی ، اـم یلع

. رحلا ۀبق اهنیب نم و نوللا ، ۀیرذش بابق عبرأ برغلا ۀهج نم ةدلبلا جراخ يأر هنا لوقی وه و فجنلا ،

ماعلا ءاتفتسلاا

ایناطیرب ۀینامثعلا و ۀلودلا نیب ام برحلا تهتنا دقف ۀیملاعلا . ۀسایسلا قارعلا و لاوحأ یف ةریطخ تاروطت اهتبقعأ دق ةرتفلا هذه تناک و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 147

تنلعأ و یمظعلا ،334 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

زیلکنلاا و هیف دعو يذلا یسنرفلا يزیلکنلاا حیرصتلا قارعلا یف نلعأ یناثلا نیرـشت یف 8 و لولأا 1918 . نیرشت یف 30 امهنیب ۀندهلا نع ۀخلـسنملا دلابلا ماوقلأل و اهنم » اهتطلـس دمتـست ۀـملأا و بئاغر قفو بختنت ةرح ۀـینطو تارادإ تاـموکح و » لیکـشتب نویـسنرفلا

. راهنملا اهمکح ۀینامثعلا و ۀلودلا ۀعباتلا لودلا تناک یتلا رشع ، ۀعبرلأا نسلی سیئرلا و دونب قارعلا یف رشنت نأب ۀلتحملا تاطلسلا تحمس لولأا 1919 نیرشت یف 11 و

. اهنیب امیف حلصلا دقعل اسسا اهذاختا یلع تقفتا دق نیبراحتملا نیقیرفلل ماعلا دئاقلا لاشرام لارنجلا اعدف ملـسلا ، ۀلاح یلا دلابلاب دوعت نا كارتلأا عم برحلا ءاهتنا دعب تدارأ ۀیناطیربلا تاطلـسلا نا ودـبی و هفلـس نایب یلا هیف راشأ اباطخ مهیف یقلأف نیزرابلا ، اهلاجر دادغب و ءاهج ۀندهلا و نلاعا رثأ یلع قارعلا یف یناطیربلا للاتحلاا تاوقل

نم و برحلا ، فورظ اهتـضتقا دـق تناک یتلا دویقلا عفر نلعأ و نیحتاف .» ـلا نیررحم » اوءاـج زیلکنـلاا نا هیف رکذ يذـلا دوم لارنجلا هباتک یف نسلی دلونرأ و لوق دح یلع ۀبسانم طورشب فجنلا لابرک و نفادم یف اهنفد تاهجلا و فلتخم نم زئانجلا لقن ۀحابإ اهتلمج

. لبق نم هیلا راشملا لابرک و یف امیـس و لا ساـنلا ، نیب ناـهذلأا هبنت یلا دـلابلا یف تلـصح یتلا تاروطتلا دوعولا و هذـه يدؤت نأ نم دـب ـلا ناـک دـق و

دلابلا عضو اهمهی یتلا تاقبطلا اهعیمج و تائفلا تذخأ دـقف ۀـفلتخملا . ۀیـسایسلا طاسولأا یف لاعف یـسایس طاشن لوصح و فجنلا ،اهقوقح دلابلل نمؤی مکحلا لاکشأ نم لکشب ۀبلاطملا لتکتلا و یف رکفت ۀملسم ، ریغ ةدیدج ۀلود یلا تعضخ نا دعب

335 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم هتروث نیسح و فیرشلا ۀکرحل ناک و برحلا . لبق ۀیکرتلا تاطلسلا هب بلاطت دلابلا یف ۀینطولا تایعمجلا تناک ام ققحی ۀعورشملا و

عفد نأشلا و اذـه یف راـکفلأا ۀـئیهت یلع ریـسی ریغ ریثأـت ۀنـس 1916 ، ۀـینامثعلا ، ۀـلودلا یلع زاجحلا یف هلاجنأ عم اـهنلعأ یتلا ۀـیبرعلا اهیف و نییقارعلا طابـضلا نم ریـسی ریغ ددع كرتشا دق ناک زاجحلا یف ۀـیبرعلا ةروثلا نا امیـس و لا رمثملا ، لمعلا یلا ینطولا بابـشلا

. اهیف هشرع یلا هولصوأ یتح ماشلا یلع لصیف ۀلمح یف اومهسا دادـغب یف ماعلا یکلملا مکاحلا لیکو موقی نأـب ندـنل یف ۀـیناطیربلا ۀـموکحلا رماوأ تردـص تاروطتلا ثادـحلأا و هذـه ةرمغ یف و

: ۀیلاتلا طاقنلا لوح ماع ءاتفتسا ءارجاب هنودیری ، يذلا مکحلا لکش یف نییقارعلا ءارآ یلع فرعتلاب یلا ۀیلامشلا لصوملا ۀیلاو دودح نم اهدودح دتمت و ۀیناطیرب ، تاداشراب يدهتست ةدحاو ۀیبرع ۀلود سیسأت نویقارعلا لضفی له - 1

؟ جیلخلا؟ یبرع ریمأ اهسأر یلع نوکی نأ بجی ةدیدجلا ۀلودلا نا نوری له ۀلاحلا ، هذه یف و - 2

؟ ۀلودلل اسیئر هبصن نولضفی يذلا وه نمف کلذک ، رملأا ناک اذا و - 3یلا نیلایم ریغ اوناک ماعلا ، یکلملا مکاحلا لیکو نسلیو دـلونرأ مهـسأر یلع و كاذـموی ، قارعلا یف یناطیربلا لـلاتحلاا لاـجر نکل

جئاتن یلع لوصحلل ۀمزلالا ریبادتلا ذاختا یلا اورداب کلذـل و رهظی . ام یلع قارعلا یف ینطولا مکحلا لاکـشأ نم لکـش يأ سیـسأت اوناک نیذـلا نییناطیربلا نییـسایسلا ماکحلا قیرط نع قارعلا قطانم نم ۀـقطنم لک یف سانلا یلع ریثأتلاب نوأـتری ، اـم قفتت و ۀیئاتفتـسا

. اهفیرحت بعشلا و ءارآ فییزتب و اهیف ، نولمعی 336 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دقف اهئانبأ ، دـنع بثوتملا یعولل اهیف و ءاملعلا دوجول رظنلاب نأشلا ، اذـه یف لاعف يدایق رود تاذ ربتعت ۀـسدقملا تابتعلا تناک اـمل و . صخلأا یلع اهنم زیلکنلال ۀیضرم جئاتن لاصحتساب ۀصاخ تامیلعت تردص

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 148

هیلا راشملا اهریرقت یف لیب سملا لوقت نأشلا اذه یف و تابتعلا . نم اهلاصحتسا لهسلا نم نکی مل ۀیـضرملا » » جئاتنلا هذه لثم نا ریغ فقوأ ادح فلاتخلاا غلبف ۀیملاـسإ ، ۀموکح لیکـشت ریغل اوتوصی نا نیملـسملا یلع اومرح ۀـیمظاکلا لابرک و یف نیدـهتجملا نا لابق

ةدع کلذ دـعب تمدـق و لوقتف ..« زیلکنلال ، نیئلامملا نم ضئارعلا ضعب لاصحتـسا ناکما یلا کلذ دـعب ریـشت اهنکل ءاتفتـسلاا . ریس فورعملا و دلبلا ».. یف ۀناکم ووذ لاجر خویـش و اهیلع نیعقوملا نیب ناک و ۀیناطیربلا ، ةرادلإا ءاقب اهیلع نوعقوملا اهیف لضفی ضئارع

: یلع صنت يوتف لابرک یف ردصأ يزاریشلا یقت دمحم ازرملا ربکلأا ۀملاعلا نا نأشلا اذه یف ذخأ کلذـل و یناـثلا 1337 » عیبر 20 نیملـسملا . یلع ۀنطلـسلا ةراـملال و ملـسملا ریغ راـتخی بختنی و نا نیملـسملا نم دـحلأ سیل »

اهنا اهیف ۀیناطیربلا تاطلسلا تدجو امل و اهتحلصم ، عم قفتت دلابلا و مکح یف سانلا يأر ۀقیقح نع ربعت طباضم نومظنی نویئلابرکلا میرکلا دبع و ناولع ، جاحلا رمع مه و مهتدعبأ ، ءاهجولا و نم ۀتـس یلع ضبقلا تقلأ نأشلا اذه یف دیرت ام ذیفنت یلع ةرداق نکت مل

ازرملا جـتحاف نوسحلا . حـفیلط و يولوملا ، يدـهم دـمحم دیـسلا و بحلا ، وبأ یلع دـمحم و یئاـبطابطلا ، یلع دـمحم دیـسلا و داوعلا ،. ۀجهللا دیدش ایطخ اجاجتحا کلذ یلع یقت دمحم

337 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یف یتاذـلا مکحلا » ناونعب طابـش 1919 ، یف اهتبتک ۀـصاخ ۀیرـس ةرکذـم یف عوضوملا نع رثکأ تلایـصفت یطعتف لـیب سملا دوعت و

« . قارعلايوتف ةدلبلا یف ربکلأا ملاعلا ردصأ دقف لابرک . یف رخلآا یئزجلا اهحاجن تباصأف نمزلا نم ةدم ةرمتـسم تیقب تاکیرحتلا نا لوقت ذإ تقولا یف ۀباتک ، مهیأر نع حاصفلاا یف اهببـسب نوزرابلا دلبلا لاجر ددرتف ۀملـسم . ریغ ۀموکح لیکـشت یف بغری صخـش يأ ریفکتب تبلاط دقف ۀلوهـسب اهلیلـضت نکمی یتلا لا رئاشعلا اما انل . مهتلااوم نع ۀیهفـش ةروصب هیف یـسایسلا مکاحلا نواعم نونمطی اوناک يذلا ازرملا یلع زواجتت ثیحب ءاتفتـسلاا دض لمعلل ۀبـسنلاب لابرک یف عضولا لیـصفت یف رمتـست مث لیدبت . نود نم ۀیناطیربلا ةرادلإا ءاقباب

لابرک ۀکرح یف قلاطلاا یلع ۀیـصخش زربا ناک و لوقت ..« یهف لاحلا . ۀعیبطب هل رخف عضوم دعی يذـلا رملأا اهتجهل ، یف یقت دـمحم ناک هنکل يدزیلا ، مظاک دمحم ۀلزنم لاا اهقوفت یعیشلا لا ملاعلا یف یقت دمحم ۀلزنم تناک و نسلا . یف مدقتملا یقت دمحم ازرملا نبا

.« فجنلا یبغاشمب لاصتا یلع ناک يذلا اضر دمحم هنبا ۀیلکلاب هیلع یلوتسی ثیحب افرخ نوکی داکی ( یسایسلا هروطت یف ۀسارد قارعلا - ) مساب قارعلا نع فورعملا هباتک یف دنلاریآ ، بیلیف رتسملا یکیرملأا بتاکلا کلذک اذه دیؤی و

.338 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

مل دادغب ، یف و ۀیمظاکلا ، فجنلا و لابرک و لثم ۀسدقملا ندملا یف امیس و لا يرخلأا ، قطانملا یف ءاتفتسلاا ریس نا یلع لوقی ..« وهف نم لک لعجت يواتف نودهتجملا ردصأ دـقف لابرک ۀـنیدم یف امأ و بولطملا .. هجولا یلع ۀیـضرم نکت مل هجئاتن نا امک لاهـس نکی

امدنع و ناک . يأر يأ ءاطعا یف ۀـنیدملا ناکـس ددرت يوتفلا هذـه ریثأتب و نیدـلا . نع اقرام سانلا نم ۀملـسم ریغ ۀـموکح یف بغری دق تناک فجنلا یف ءاتفتـسلاا تاوطخ نا ظحلا نسح نم و نویفجنلا . هآترا ام ریغ یلع مهؤارآ اهیف تناک ۀـبولطملا ۀطبـضملا اومظن

«. ایمسر اهیف تنوکت یتلا ءارلآا نع دحأ حصفی مل لابرک و یف مدقت يأ لصحی مل امنیب اهنع ، صوکنلا رذعتی ۀیعطق و تحبصأ يربکلا ۀیقارعلا ةروثلا میعز يزاریشلا یقت دمحم ازریملا ماملاا

ۀیقارعلا ةروثلل دهمت ءلابرک

و لا ۀلتحملا ، ۀیزیلکنلاا تاطلسلا دض اههیجوت و ۀینطولا ، ۀکرحلا مظاعت یف ایوق اببس لاونملا اذهب اهتمواقم ءاتفتـسلاا و ۀکرح تناک و یتح ۀـسدقملا ۀـنیدملا هذـه یف لاوحلأا تروطت دـقف نیزرابلا . اهلاجر نم ددـع داعبا یلا زیلکنـلاا اـهیف رطـضا یتلا ـلابرک یف اـمیس

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 149

دمحم ازرملا ملاـسلإا ۀجح حبـصأ يدزیلا و مظاک دیـسلا ۀملاعلا یفوت نا دـعب صخلأا یلع و هتدایق ، ینطولا و حافکلا اهیف بطقتـسا یف 30 ۀـیقارعلا ةروثلا نارین تعلدـنا نا یلا لاونملا اذـه یلع لاحلا یقب و ۀعیـشلل . یلعلأا عجرملا وه لابرک یف میقملا يزاریـشلا یقت

ناریزح 339 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. یلولأا ۀجردلا یف ۀسدقملا ندملا نم اهریغ لابرک و نم ةروشملا يأرلا و یقلتت تناک یتلا ۀیتارفلا لئابقلا لاجر اهب علطضا و ، 1920رـصنعلا ناک دادـغب یف ثدـحت نا لبق ۀـینلعلا تابارطـضلاا لقلاقلا و نا لابق ) هیلا راشملا اهریرقت ) نأـشلا اذـه یف لـیب سملا لوقت و

یلا تدأ دق يدزیلا مظاک دیسلا ةافو نا و ۀمکاحلا . تاطلسلا دض اهل سئاسدلا کبح یف کمهنی ۀسدقملا ندملا یف یعیـشلا ینیدلا دمحم هنبا هنوؤش عیمج یف هدوقی ناک يذلا نسلا ، یف مدقتملا یقت دـمحم ازرملا يدـیأ یلا یعیـشلا ملاعلا یف ۀـینیدلا ۀطلـسلا لاقتنا

سرک کلذل و ةرم ، ةدینع ۀضراعم ۀـیناطیربلا ۀـیناریلاا - ۀـیقافتلال اضراعم و لاح ، یلع رقتـسی لااعف لا ایـسایس لاجر اذـه ناک و اضر .ناک هناف ملاعک ، هب فرتعی نکی مل یتح و ۀـینید ، ۀـلزنم هل نکت مل هنا عم و قارعلا . یف ۀـیناطیربلا ۀـموکحلا ةأواـنمل هیعاـسم هدوهج و

. کلذک يأرلا یف یلعأ اعجرم هیبأ یلع هریثأت هلعج دق و دلابلا ، یف ربکلأا دهتجملا ةرسأ هب لماعت تناک يذلا مارتحلااب عتمتی کئلوا نکل صاخـشلأا ، ضعب فیقوت یلا لابرک یف نیفظوملا نییناطیربلا و طابـضلا لـتقل ةرماؤم فاـشتکا يدأ فـیرخ 1919 یف و

کبح یلع ثداـحلا اذـه عجـش و لاـحلا . یف یلوـلأا مهتریـس یلا اوداـعف هسفن یقت دـمحم ازرملا ۀـلافکب مهحارـس قلطأ نیهوبـشملا . اهدح دنع اهفاقیإ نم لادب سئاسدلا

مکاحلا بتکف ۀـیناطیربلا ، ةرادـلاا یف نیملـسملا فظوت اـهیف مرحی يوتف ردـصأ یقت دـمحم ازرملا نا لـیق تراـم 1920 لـئاوأ یف و نم تلااقتسلاا نا و ۀعبتملا ، ۀیعیشلا دعاوقلا بجومب اهنفدب حمسی مل نیلوتقملا ۀنابـشلا دارفأ دحأ ۀثج نا لوقی ۀیناویدلا یف یـسایسلا

قشمد یف قارعلا یلع هللا دبع ریملأا ۀیکلمب يدون نا دعب و موی . دعب اموی دادزت تذخأ ۀموکحلا ۀمدخ 340 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اذهب ۀضیرع نا دقتعملا و هتکلمم . ملستل هجوتی نا هنم اهیف بلطی ۀقیثو یلع عقوت نا ۀیتارفلا لئابقلا عیمج خویش یلا بلط راذآ موی 9 یلإ تلـصوف لابرک . یف نیینطولا دوهج تفعاـضت اهدـشأ ۀـینطولا دادـغب ۀـکرح تغلب اـمنیح و لـعفلاب . ۀـیماشلا نم هیلا تثعب ینعملا

ةدحاو ۀقسانتم ۀکرحب مایقلل ناح دق تقولا نا اهدافم یقت ، دمحم ازرملا عیقاوت لمحت اهددع یصحی بتک لا ندملا ناکـس لئابقلا و ولخی نکی مل کلذل و دادغب . یف مهنع نیلثمم لاسرا یلا مهوعدت و ۀملسم ، ۀموکح لیکشت لجأ نم ۀیروتسد طوطخ بجومب ریـست

نع اوبرعأ مهنکل تاکیرحتلا هذه هاجت اودمـص کلذک نیزرابلا ۀلحلا ۀقطنم خویـش نلأ ةروثلا ، یلإ وعدـت ۀـجیهم لماوع نم عضولا . مهلئابق یلع ةرطیسلا مهعسوب نوکی نلف هیلع تناک ام یلع رمتست نا اهل ردق اذا ۀلاحلا نا نم دیدشلا مهفوخت

: اهسفن لیب سملا لوقت ام یلع یصحی ددعب لا هخسن تعز يذلا و باتکلا صن یتأی امیف جردأ نا بسانملا نم تدجو دق اذه و نییقارعلا انناوخإ یلا

اوقفتا دق قارعلا ءاحنأ نم اهریغ و فجنلا ، لابرک و ۀیمظاکلا و دادغب و یف مکناوخإ ناف دعب اما هتاکرب . هللا و ۀمحر مکیلع و ملاـسلا نیبلاط نملأا یلع ۀـظفاحملا عم تارهاـظملا ، کـلتب ةریبک ۀـعامج تماـق دـق و ۀیملـس . تارهاـظمب ماـیقلا عاـمتجلاا و یلع مهنیب اـمیف

ادفو قارعلا ۀمصاع یلا ۀیحان وأ رطق لک لسری نأب کلذ و ۀیملاسإ . ۀموکحب هللا ءاش نإ قارعلا للاقتسلا ۀجتنملا ۀعورشملا مهقوقح عم قافتلاا نیملـسملا عیمج یلع لب مکیلع بجاولاف دادغب . یلإ بیرق نع قارعلا ءاحنأ نم نوهجوتیـس نیذلا عم اقفتم هقحب ۀـبلاطملل

رجاشتلا فلاختلا و نملأاب و للاخلاا مکایإ و و فیرشلا ، أدبملا اذه یلع مکناوخإ 341 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یلع ۀظفاحملاب مکیصوأ و مکیدیأ . یف اهلوصح ناوا نلآا راص یتلا مکقوقحل عیضم مکدصاقمب و رضم کلذ ناف ضعب ، عم مکضعب

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 150

امل اعیمج هللا مکقفو ادـبأ . ءوسب مهنم ادـحا اولانت و لا مهـضارعأ ، و مهلاومأ ، و مهـسوفن ، یف مکدـلاب یف یتلا لـحنلا لـلملا و عیمج «. هتاکرب هللا و ۀمحر مکیلع و ملاسلا و هیضری ،

يزاریشلا يرئاحلا یقت دمحم رقحلاا ناضمر 1338 10 یف 9 - لابرک ۀجح باـتک نم و طـسولأا ، تارفلا یف لـئابقلا فجنلا و دادـغب و راـبخأ نع فرع اـمم و ـلابرک ، یف لاوحـلأا تاـیرجام نم ودـبی و

فجنلا و لابرک و یف ملاعلأا ءاملعلا اهمعزتی هریغ طسولأا و تارفلا یف ةروثلا مارضلا تعـضو دق ام ۀطخ نأ اذه ، يزاریـشلا ملاـسلاا نا ظحلای امک هیلع . ۀیتارفلا رئاشعلا خویـش عیقوت مت هیلا و لصوتلا مت دق اصاخ اقاثیم نا و يزاریـشلا ، ۀملاعلا مهـسأر یلع ۀیمظاکلا و

ربدت ةروثلا و لجأ نم لمعت تناک يزاریـشلا یقت دمحم ازریملا ماملاا لجن اضر دمحم ازریملا یتلا تائفلا فلتخم نیب لصولا ۀـقلح هتقحلام و یلا ۀمـشاغلا ۀیناطیربلا تاطلـسلا ترطـضا کلذل و لابرک . یف میقملا يزاریـشلا ماملاا لجن اضر دمحم ازرملا ناک اهنوؤش

. تارم ةدع هلاقتعا تدتـشا دقف لـلاخ 1919 . یف ایجیردـتلاا رولبتت مل ۀـینطولا ۀـکرحلا نا لوـقی يذـلا دـنلاریأ رتـسملا باـتک یف درو اـم اذـه دـیؤی و

یف ۀینیدلا تاکیرحتلا 342 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

يزاریـشلا یقت دمحم ازریملا نب اضر دمحم ازریملا امهتدایق یلوت امنیح مهل ءادع دشأ تحبـصأ نییناطیربلا و دـض ۀـسدقملا تابتعلا ربکلأا دهتجملا ةایح ةدم ایبسن اءوده ۀئداه تابتعلا کلت تیقب نا دعب ۀیلکلاب ، هدلو ریثأتل اعـضاخ ناک يذلا دـیدجلا ربکلأا دـهتجملا

عم لاصتا یلع ناک اضر دمحم ازریملا نا ضعبلا معز دق و ۀیکلملا . » ةرادلاا » نم ةریبکلا حنملا ضبقی ناک يذلا يدزیلا مظاک دیسلا نم ظحلای و هیبأ . ۀلافکب هحارـس قلطأ هنا ریغ لقلاقلا ، ةراثإ ۀمهتب لولیأ 1919 یف هعم نوکرتشملا وه و فقوأف كارتلأا . ۀفـشلابلا و

ریشی هدجن کلذل و ریوحتلا . نم ائیـش اهیلع لخدأ نا دعب لاحلا ۀعیبطب ۀیزیلکنلاا رداصملا نم تامولعملا دمتـسا هنا اذه دنلاریآ لوق . ادیکأ ائیش ناک کلذ نا ۀیزیلکنلاا ریراقتلا ربتعت امنیب امعز ، هربتعی ۀفشلابلاب و اضر دمحم ازریملا لاصتا یلا

یف ۀعیشلا ءاملع ناک ۀیقارعلا ، ةروثلا عوقو لبق مظاعتی دتشی و ناک امنیب دادغب جایه نا هلوق يرخأ ۀبـسانم یف دنلاریآ رتسملا رکذی مث ناک یتلا قئاثولا لئاسرلا و و ۀلیوطلا ، ریشانملا ترـشنف ۀیوللأا ، زکارم یف سانلا لئابقلا و ةراثا یف مهدوهج نوفعاضی ۀسدقملا ندملا

عافدلل اوبهی نا نیقداصلا نینمؤملا دشانت هذه تناک دق و لابرک . یف یقت دمحم ازریملا ربکلأا دهتجملل روزملا عیقوتلا اهنم مسق لمحی خویشلا نم ددع عقو و ۀیملاسإ . ۀموکح لیکشتل دادغب یلا نیبودنملا لاسرإ یلع مهثحتست و رافکلا ، دض ملاسلاا ۀضیب نع

343 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . دحاو تقو یف ةروثلا یلع لئابقلا عمجی قاتیم یلع

تعـضو دق تناک ةروثلا ططخ نأب نابتـسی و لوقی : ةروثلا لبق ۀـیبونجلا ۀـیوللأا اهیلع تناک یتلا ۀـلاحلا فصو دـنلاریآ عباتی امنیح و . كانه ةرایزلا بجاو يدؤت رئاشعلا خویـش ءاهجولا و نم تاعامج تناک امدنع ( 1920 ) ناریزح فصتنم یف لابرک یف ةدـیکأ ةروصب

ءاول تحت اووضنی نأ یلع ۀـلحلا ۀیفانـشلا و نیب ام ۀـنئاکلا دلابلا خویـش رابک قفتا یلموشلا یف کلذ دـعب دـقع يرئاشع عامتجا یف و نم ۀثبنملا تاضیرحتلا ۀجیتنب دیازتم بارطـضا ۀلاح یف نادلبلا لئابقلا و تحبـصأ کلذب و يدیوسلا . فسوی ردصلا و دـمحم دیـسلا

لئاوأ یف ۀلحلا نم ۀبرقم یلع يرخأ تاراطق تجرخأ امک سیام ، لئاوأ یف هتکس نع راطق جرخأف ۀیروس . ۀسدقملا و ندملا دادغب و نع بئارـضلا ۀـیابج یف ۀبوعــصلا تدادزا مـث رخآ . دـعب ادـحاو ۀـموکحلا ۀـمدخ نـم نولیقتــسی برعلا نوـفظوملا ذـخأ و ناریزح ،

ساـیق یلع رـصأ اـم اذا هنأـب سیاـم یف 17 یـسایسلا مکاحلا نواـعم دـیم نتباـکلا حـصن کـفتنملا ةرطـش یف و ۀیوتـشلا . تلاـصاحلا . فنع ةوقب و هباجی فوسف ۀلسلسلا وأ لبحلاب ۀعورزملا تاحاسملا

لابرک و یف اضر دمحم ازریملا فیقوت نا ریغ اهیف ، ادـئاس ناک يذـلا رتوتلا لاوز یلا ۀـلحلا یف نیبغاشملا نم ۀتـس فیقوت يدأ دـق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 151

جاحلا فیقوت دجی مل و هلک . طسولأا تارفلا یف فقوملا ةروطخ نم اددش دق ناریزح یف 29 اهنم نیرخآ ۀعست عم ماجنه یلا هریفست نم ناک و ناکم ، لک یف بارطضلاا تاراما ترهظ دقف روهدتلا . نع عضولا فاقیا یف اعفن ۀیناویدلا یف فیخم

344 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀمراعلا ةروثلا ران لاعشلا ةرارشلا ریغ هزوعی حبصأ لا دق عضولا نا حضاولا

نأش نم طحلا سدـلا و هنم یخوتت يذـلا بولـسلاا یف هنع فلتخت اهنکل نأشلا اذـه یف دـنلاریآ هب ءاج ام دـیؤت داکتف لیب سملا امأ نع نولجیـس نییناطیربلا نا دادغب لاجرب لاصتا هل بیطخ نلعأ كانه و لوقت ..« : یهف لاحلا . ۀعیبطب ۀـینطولا ۀـکرحلا یف نیلغتـشملا

لابرک یف تعبتا و بهنلا )؟( ةروثلا و نلاعاب لیجعتلا اهیلا بلط یتلا لئابقلا نیب ۀـلثامم تاـمولعم ترـشن اـمک رطفلا ، دـیع یف دـلابلا عیمج هب تطبترا يذـلا قاثیملل عیقاوتلا یلع لوصحلا لجأ نم لذـبت تناک یتلا ۀینـضملا یعاـسملاب ۀـنورقم ۀـیوبعتلا بیلاـسلأا سفن دمحم ازرملا فقوأ ناریزح یف 22 و ۀعرسب ، ۀجارح دادزی عضولا ناک و اهقوقح . لینل ادحاو افـص فوقولاب تدهعت ۀیقارعلا و رئاشعلا

ناک و ةزرابلا .. ریغ تایصخشلا نم ۀتس مایأ ۀعـضب لبق ۀلحلا یف فقوأ نأ دعب هناوعأ ، هعابتأ و نم ۀعـست عم ربکلأا دهتجملا نب اضر وأ جاجتحلاا بتک نم اـضعب انملـست دـق و اـهتطخ . عضو یتلا ۀـلمحلا یف اـضر دـمحم ازرملا عم كارتشـلاا اوضفر دـق ءاـملعلا مظعم

. ناریا یلا رفسلاب هل حمس لقتعملا و یف رهشلا یلاوح یضق نا دعب ۀیناریلاا ۀموکحلا طسوتب هحارس قلطأ هنکل مهنم ، هل طسوتلا لغتـشی » ناک هنأب تشر یف کیفـشلوبلا نم تردص ۀیقرب یف اروکذـم همـسا درو دـق اضر دـمحم ازرملا نا انه رکذـن نا مهملا نم و

ازریملا عم اولقتعا نیذلا نا ۀیبرعلا عجارملا یف فورعملا و لابرک . » یف ۀیفشلوبلا ةوعدلل 345 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

و ناولع ، جاحلا نامثع و ناولع ، جاحلا رمع و ربنقلا ، دمحأ و يدـنهلا ، هاش دـمحم و داوعلا ، میرکلا دـبع اوناک : لابرک یف اضر دـمحم وبا میهاربا و ۀنومک ، يداه خیشلا و ربنقلا ، يدهملا دبع و ناذ ، وبأ مظاک خیـشلا و ریبلا ، دمحأ دیـسلا و یئابطابطلا ، یلع دمحم دیـسلا

. ةدلاوقیرط نع ۀـیناویدلا یف رـشتنت دادـغب و لابرک و نم ثبت تناک هسفن تقولا یف ةروثلل ةدـیدشلا ۀـیاعدلا نا کلذـک لیب سملا لوقت و

نم ریبک ددع ناریزح فصتنم یف هعوقو فداص يذلا دـیعلا یف لابرک راز ثیح ةروثلل ، تعـضو دـق ۀـنیعم ۀـطخ نا ودـبی و ۀـیماشلا .ءاسؤرلا رابک هرضح ةراغدلا لامش یف تارفلا یلع نئاکلا یلموشلا یف يرئاشع عامتجا ناریزح رخاوأ یف يرج و ءاهجولا . خویـشلا و

ذیفنت یف اطاشن صاخـشلأا رثکأ ناک و يدـیوسلا . فسوی ردـصلا و دـمحم دیـسلا ءارو ریـسلا عامجلااب اوررقف ۀیفانـشلا یلا ۀـلحلا نم مارضاب لیجعتلا یلا نشخلا هکولس يدأ يذلا ماعلا یکلملا مکاحلا لیکو نسلیو ، دلونرأ دیؤی و فیخم ... جاحلا ۀیناویدلا یف ۀطخلا

برغتـسی ۀیبان لا ۀجهلب يزاریـشلا ماملاا عضو لیلحت یلا کلذ یلع ةولاع دـمعی هنکل نأشلا اذـه یف ةراملا طاقنلا عیمج ةروثلا ، نارین کلذک دمعی مث ۀمظعملا . هتلود نسلیو و یلع لاابو تناکف ةروثلا معزت يذلا وه ربکلأا ۀملاعلا نلأ مایلأا ، کلت یف هلثم نم اهرودص ۀبعصلا هفقاوم ریدقت هرکذب و دیشی و ۀسصعلا ، ةرتفلا کلت للاخ لابرک یف یسایسلا مکاحلا نواعم رداهب ، ناخ دمحم ازرملا حدم یلا

. لابرک یف 346 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

بترت یتلا بعاصملا لکاشملا و ناف ۀـمیظع ، لـکاشم تناـک فجنلا یف اـهانهجاو یتلا تابوعـصلا لـکاشملا و نا عم و لوقی ..« وهف اهیف ءاهجولا نم ةرـشع لاقتعا یلع ۀـیلحملا ۀطرـشلا تمدـقأ ثیح اهیلع ، دـیزت نکت مل اذا اهیواست ، تناک لابرک یف اههجاون نأ انیلع

. اذه ینیدلا بصعتلا لقعم یف ۀیندملا ةرادلاا لثمی ناک يذلا رداهب ناخ دمحم ازرملا ةدعاسمب ناریزح موی 22 ةددعتملا قئاثولا راکنا یلع هنم لصحلأ ةدـع تلاواحم تلذـب يذـلا یقت ، دـمحم ازرملا ربکلأا دـهتجملا نبا نیلقتعملا نیب نم ناک و

اـسیدق عساتلا ، ویل ابابلا فصو یف نوبیغ ) ) ریبعت دح یلع زوجعلا ، لجرلا اذه ناک دق و حجنا . ملف روزملا هعیقوتب رئاشعلا نیب ۀـعزوملا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 152

نع دعبلا دج ةدیعب ریبادت نیدتلا يوقتلا و مساب ذختت ام اریثک ةروق هتیـصخش و و ملاعلا . هسفن و لیلـضت یلا ادـج لایم جازم اذ اطیـسب نم هتلیخم یف رودی ناک امل لابرک ، یف ةرایزلل مدق امنیح ناریا هاشل ۀلماجملا نم نکمی ام لقأ رهـشأ ةدع لبق يدبأ دق نیدلا !!. عقاو

هعاـبتأ وعدـت يوتف یلع عـیقوتلا ضفر دـق ناـک ۀـقیقحلا یف هنا یلع قوـمرملا . ینیدـلا هزکرمل ۀـمزلام اـهنأ دـقتعی ۀـیویند تاءاـعدا . كارتلأا بناج یف داهجلا یلا اهعیمج نییلفسلا ۀلجد تارفلا و رئاشع مهنمض یف لخدت نیذلا نیملسملا ،

تاءارجإ ذختی نا اهیف ملـسملا بجاو نم حبـصی یتلا ۀـلاحلا یه و هعابتأ ، نیب ایمـسر عافدـلا ۀـلاح نلاعإ یتح کلذـک ضفر دـق و مل ةروکذملا قئاثولا یلع هعیقوت روز امنیحف اذه عم و رافکلا . رطخل هضرعت ۀلاح یف نییندملا ، وا نییحورلا ملاـسلإا ءادعأ دض عافدلا

یتلا تاساکتنلاا دهـشی نا هل ینـستی ثیحب شیعلا هل بتکی مل اذه عم و اهنم . هلـصنت نلاعلا ۀعانقلا ، وأ ۀیفاکلا ، ۀعاجـشلا هدنع نکت هیرـسفم و زربأ هؤاقدصأ وه و ناک يذلا ۀیفئاطلاب سـسحتلا نکل ةدودعم ، رهـشأب کلذ دعب ملالا ) حـتفب ) نوللـضملا هعابتا اهب ینـسم

طروتت تناک نیذللا كابترلاا ةریحلل و اردصم نینسلا نم لماک دقع دعب ام یلإ لظ هجهن یعضاو 347 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

رخآ ». نیح و نیب قارعلا یف ۀینطولا ۀموکحلا امهب ، رهشوب یف هتأشن هملع و هتفاقث و یلا نسلی ریـشی و نا دعبف لابرک ، یف ۀلتحملا ۀیناطیربلا تاطلـسلا دمتعم رداهب ، ناخ دمحم ازرملا اما

هفقوم یف هیلع ناک هنا لوقی سکوک ، یسریب ریسلا فارشاب نامع تاضوافم یف هکارتشا جیلخلا و ۀیمیقم یف زیلکنلاا عم هلاغتشا یلا و . فجنلا یف مهنم لابرک یف ةوق رثکأ اوناک نیذلا نیینطولا تادیدهت هل و هنطو ءانبأ تابینأت لمحتی نا بعصلا

ۀضیرع ۀلیوط تاحفـص جرختل ماودلا یلع مهل ةرخـسم تناک ۀعبطملا نلأ و رکملا ، ءاهدلا و نم ربکأ بناج یلع تناک مهبیلاسأ نلأ . ننفت ۀعاربب و رشنت تناک یتلا تاعوبطملا تاروشنملا و نم

، نیطسلف حتاف یبنللا دروللا جروج دیول هب بطاخ يذلا باطخلا ضرعی و ۀیبیلصلا ، رتو یلع قدی وه تاروشنملا و هذه دحأ رشن دقف اهفرتقا یتلا ۀیربربلا تاعانشلا حباذملا و نع اریثک ائیـش رکذ امک خیراتلا .» یف انأش اهمظعأ ۀیبیلـصلا و تلامحلا رخآ » هیف هتلمح اربتعم

وأ نیطـسلف یف ۀیحیـسملا لودلا اهب موقت یتلا ۀثیبخلا تلاواحملا دـض ماسحلا قاشتما یلا نیملـسملا عیمج اعد و نولولأا ، نویبیلـصلا ، لابرک یف ریثأتلا ضعب تازازفتسلاا هذه لثمل ناک دق و ۀفلتخملا .. بیلاسلأا قرطلاب و یملاـسلإا نیدلا یلع ءاضقلل قارعلا وأ ۀیروس

تقول ۀیحورلا مهتلاض اودجو دق اضیأ ۀیفـشلوبلا نا ودـبی و فولأملا . دـحلا نع تجرخ اهنلأ يرخلأا نکاملأا یف اهل تفتلی مل اهنکل ام

348 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نیکـلاملا و یلع ءاـضقلا ۀیـضق اـضیأ اولخدأ لـب طـقف ةدبعتـسملا بوعـشلا تاـیموقلا و ریرحت مهجماـنرب یف اولخدـی ملف ـلابرک ، یف

ةداـقلا هلمحتی اـمم رثـکأ ناـک ۀـیرئاشعلا عاـمطلأاب حیرـصلا ضیرعتلا نأ یلع عمتجملا . یف زاـیتملاا ةوظحلا و باحـصأ نییعاـطقلاا و ناک دـق و ةریـسی . ریغ ۀـیلام تادـعاسم نم هب ءاج ام مغرب رطخملا فیلحلا اذـه لثم نم نوصلمتی اوذـخأ ام ناعرـس نیذـلا نوینطولا

مهزوعت تناک مهنلأ رکذـی احاجن اوزرحی مل مهنکل ۀـفیلحلا ، لودـلا ضعب اهنم و کلذـک ، يرخأ لود ةدـع ءلاکو ـلابرک یف لـمعی . ۀعجانلا بیلاسلأا تلااجملا و یف اهللاغتسا مهفرصت و تحت ۀعوضوملا لاوملأا رامثتسا یف ۀیفاکلا ۀفرعملا ۀعاربلا و

عمف میقتـسم . طخ یلع ثادحلأا نم یلاعتملا مضخلا کلذ یف ریـسی نا عاطتـسا هنا لوقیف رداهب ناخ دمحم ازرملا یلا نسلیو دوعی و ناخ دیمح اغآ لعف امک عاطتسا ، دقف ابجعم ائیش نویقرشلا نویـسامولبیدلا اهربتعی یتلا ۀعیدخلا رکملا و بیلاسأب مات ملع یلع ناک هنا دیق یلع دجو املاط یسنی نأ نکمی يذلا لا فرـشملا كولـسلاب اعم ءادعلأا ءاقدصلاا و يدل ۀبیط ۀعمـس یلع لصحی نا فجنلا ، یف نم ولخی ائیـش لابرک نم هباحـسنا ناک کلذل و اهتاحفـص . اوبلقیف ۀبرطـضملا مایلأا کلت یلا ةرکاذـلاب اودوعی نا مهنکمی سانأ ةایحلا

رکذی ریثأت يأ ةوطخلا هذهل نکی مل و ۀسدقملا . ةدلبلا یلإ بذـعلا ءاملاب یتأی ناک يذـلا لودـجلا عطق بآ یف 14 هبقعأف ۀقیاضملا ،

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 153

ءاملا عاطقنا نأب لوقلا یلإ بهذی نیدلوه ) ) لارنجلا نکل اهریس ، ثداوحلا و روطت یلع 349 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

... ةریطخ جئاتن هل تناک لودجلا اذه یف بابسأ نع بآ ) یف 5 ) ایقرب هنم ترسفتسا امنیح ندنل ، یف ۀصتخملا تاهجلا یلإ اذه نسلیو دلونرأ رسلا اهب ثعب ۀلـصفم ۀیقرب یف و

نا یلع هدـیکأت کلذ یلا فاـضا هنکل اـهلک . اـهرکذ راـملا طاـقنلا رکذ ناریزح 1920 ، یف 30 ترجفنا یتـلا ۀـیقارعلا ةروثلا بوـشن ةریل فلاآ ۀعبـس نا ۀبـسانملا هذهب لوقی و اهیف . تعزو دق ۀلئاط غلابم نا و لابرک ، یف اهلمع لمعت تذـخأ ةریـسی ریغ ۀـیبنجأ تاریثأت

. ناریزح سیام و يرهش للاخ لابرک یف نیفرطتملا يدیأ یلا تلصو دق بهذ ۀیکرت یف ربکلأا دـهتجملا لازی ام و سدـقم ، داهج یه ةروثلا نأب داقتعلاا یلع تلمح دـق تناک رئاشعلا نا اـضیأ هلوق کـلذ یلإ فیـضی و

وعدـیل طسولأا تارفلا ءاحنأ عیمج یلإ لسرلا ءلاکولا و نم تائملاب ثعب دـق و هللا ، لیبس یف داـهجلا یلإ طاـشن لـکب وعدـی ـلابرک . ةروثلا یلإ سانلا

، امهریغ لیب و سملا نسلیو و لثم نییناطیربلا ، نیلوؤسملا نا میرکلا ءيراقلا توفی نا لا وجرأ ریطخلا ثحبلا اذـه نم ءاهتنلاا لـبق و لئاسولا لکب اهلاجر ۀینطولا و ۀکرحلا ۀمیق نم طحلا نومعزی نوبتکی و امیف نولواحی اوناک

350 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ۀینید ۀـکرح اهنوربتعی اوناک يرخأ ةرات و ۀـفیلح ، یتح وأ ۀیفـشلوب وأ ۀـیکرت ۀـیبنجأ تاکیرحت یلإ اهنوزعی ةرات اوناـک دـقف ۀـنکمملا .دلابلا یلع کلذب نورثکتسی اوناک مهنأ کش و لا مهسفنلأ . ۀطلسلاب راثئتسلاا یف ملاعلأا ءاملعلا عمط قیضلا و ینیدلا بصعتلا اهعفدی

نم صلختلاب اهلامآ قیقحت اهللاقتـساب و ۀـبلاطملل بهتف ۀـقحلا ۀـیموقلا اـهئانبأ یف شعتنت ینطولا و حورلا اـهیف ظـقیتسی نا ماـع هجوب اهدشری اهتدایقل و يدـصتی نم اهئلاقع ۀـملأا و ءاملع نیب نوکی نا نودعبتـسی اوناک امک اهلهاک . قهری ذـخأ يذـلا یبنجلأا للاتحلاا

. لیبسلا ءاوسلا یلا هعیقاوت لـمحت تناـک يزاریـشلا ماـملاا عیقوتب عزوت تناـک یتلا ریـشانملا يواـتفلا و نأـب نارکذـی لـیب سملا نسلیو و يرن کلذـل و

یتلا ةریثکلا خـسنلا نا و هدـی ، یف تناک ةروثلا ةدایق نأب هیف نولهاجتی دوصقم سد نم ءارتفـلاا اذـه یف ناـک اـم یفخی ـلا و ةروزملا .برغتسملا نم سیلف لک یلع و نوعدی . امک روزملا هعیقوت سیل اهلفسأ و یف میرکلا همسا لمحت تناک هنم ملعب ایطخ خسنتست تناک

مهملاحأ اـهلاجر یلع تدـسفأ بقع و یلع اـسأر ۀـیناطیربلا طـطخلا تبلق ۀـیقارعلا ةروثلا نـلأ ءـلاؤه لـثم نم هریغ اذـه و ردـصی نا . ۀلوسعملا مهلامآ و ۀقوزملا ،

ةروثلا دعب

هتموکح یناطیربلا و ماعلا يأرلل تنهرب و هتیدوجوم ، قارعلل تتبثأ دق ءادهـشلا دیـس ۀنیدم اهمایقل تدهم یتلا ۀـیقارعلا ةروثلا تناک و یف ینطو مکح لیکشت یلع لمعت نا ۀیناطیربلا ۀموکحلا تررق کلذل و تارمعتسملا . رئاس رادت امک رادت نا نکمی دلابلا لا هذه نأب

ۀمهملا هذهب هل تدهع و ناریا ، یف اهل اریفـس هتنیع دق تناک نا دعب سکوک یـسریب ریـسلا هیلا تداعأف هدیرت ، يذـلا لکـشلاب قارعلا ،قارعلا یف ضرلأا هامدق تأط نا و ذنم هیلع ناک و ۀقاشلا .

351 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ةرخصب ۀمهملا هذه یف مدطصا هنکل رخآ . ءیش يأ لبق دلابلا یف ةروثلا ۀلاح یهنی و ینـسحلاب ، لاحلا ۀئدهت یلع لمعی نأ دیدج نم

نا لبق حلـصلا رومأ نم رمأب اوعطقی ـلا و مهیأرب ، ـلاإ حلاـسلا اوقلی ـلا نا طـسولأا تارفلا یف مهـسفنأ یلع راوثلا یلآ نیذـلا ءاـملعلا . مهیلع هوضرعی

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 154

ریسلا ناک و لوقی ..« وهف لبق . نم هیلا انرشأ يذلا دنلاریآ رتسملا باتک هفـصی امک نأشلا اذه یف سکوک یـسریب ریـسلا فقوم ناکف اذا یتح عوضخلا یلع اوربجی نا بجی مهنأب امزاج اداقتعا دـقتعی ناک هنأ یلع ةدـشب ، لئابقلا بیدأـت ةرکف كرت دـق سکوک یـسریب

و اهباصن . یلإ ۀموکحلا ۀطلـس دیعت وا حلاـسلا نم مهدرجت اهریغ يرخأ ۀـقیرط كانه تسیل دـیدج و نم ةوقلا لامعتـسإ رملأا بلطت يدـل ءاطـسو مهلعجب فجنلا لابرک و یف نیدـلا ءاسؤر نم یتأت تناک یتلا ةررکتملا تابلطلا هجو یف ۀبلاـص .. مزعب و فقو کلذـل ضفرب و هدـنع . نم ةراشأب الإ مهحلاـس نوقلی يذـلا لا ربکلأا دـهتجملا قیرط نع تاضوافملا نوکت نا اهـسفن یه تبلط یتلا لئابقلا

لحلا و ةوق تناک یتلا ةدیدجلا ۀموکحلا نع ۀباینلاب یلولأا هتبرض سکوک یسریب رسلا برض ۀعیشلا ، نیدلا لاجر بیلاطمب فارتعلاا نوبلاطی اوناک نیذلا نیرئاثلا خویـشلا مهأ نا فورعملا و اهلیکـشت .» ۀقیرط یف ءادأک ۀبقع نوکت مهیدـیأب ءاملعلا اهکـسمی یتلا دـقعلا

. دباوعلا خیش داوعلا قوزرم و هلتفلا ، خیاشم خیش رکس جاحلا دحاولا دبع مه اذه لثمب ۀموکحلا ءارزو سلجم هب بلاط يذلا ماعلا وفعلا نلاعا لیجأت يرورضلا نم دجو هنإ لوقیف نأشلا اذه یف هلوق دنلاریآ رتسملا عباتی و

یتلا ۀتقوملا 352 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

یماسلا بودـنملا نا یلع يرخلأا . ۀیـسایسلا ایاضقلا لحت اهعوضخ و رئاشعلا مدـقت نأ یلا دلابلا یف ۀـئدهتلا رمأ لهـسیل بیقنلا اهفلأ دق اوناک نیذلا نییسایسلا نیدعبملا نم ادعبم رشع ۀتس حارـس قلاطاب یناثلا 1920 نیرشت یف 9 سلجملا حارتـقا یلع قفاو سکوک ) )

تفلأت امنیح نییئلابرکلا و نم ددع مهنیب ناک ءلاؤه نا کش و لا ۀـلوقعم . تانامـض ءاقل ۀـقباسلا ةرادلاا دـهع یلع ماجنه یلا اورفس مهم يدوهی ریزو دوجو عم ) دحاو یعیش ریزو اهنیب و لا نکی مل ینلایکلا نمحرلا دبع دیـسلا فارـشلأا بیقن ۀسآرب ۀتقوملا ۀموکحلا

يوری ام یلع ۀـسدقملا ندـملا طسولأا و تارفلا ۀـئدهت یف هتمهم لهـسی کلذ لا نأب یماسلا بودـنملا رعـشف لیقـسح ،) نوساـس وه . دنلاریآ رتسملا

. لقلأا یلع اهیف مهدوجو رثکی یتلا نکاملأا یف ۀعیشلا نیفظوملا نییعت یف ءارزولا سلجم مامأ بلصتلل ةرورض دجو اذهل و ءارزولا سلجم یف ۀیقارعلا ۀموکحلا یف فراعم ریزو لوا یئابطابطلا يدـهم دـمحم دیـسلا ناکم دـجو اهب ناهتـسی تاعینقت لا دـعب «و

، قارعلا یف ۀعیشلا نم رزوتسا ریزو لوا نوکی کلذب و یئلابرکلا ». یئابطابطلا يدهم دمحم دیـسلاب ۀیبرتلا ةرازو تطینف یعیـش ، ریزول . ۀسدقملا ۀنیدملا هذه نم ریزو

تررق قارعلا یف ینطولا مکحلا عاونأ نم عون لیکشت عورشمل امامتإ و 353 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

، لیقسح نوساس و لیب ، سملا و سکوک ، یسریب رسلا روضح لشرـشت و رتسملا ۀسآرب ةرهاقلا یف دقع رمتؤم دعب ۀیناطیربلا ، ۀموکحلا ۀیناطیرب ةدارط هتلمح و قارعلا ، شرعل هسفن حشری نأب ۀکم فیرـش نیـسحلا نب لصیف ریملأل حمـست نا قارعلا ، نم يرکـسعلا رفعج و

. عامجلااب قارعلا یلع اکلم ۀتقوملا ۀموکحلا ءارزو سلجم هب يدان ۀـثلاث عیباسا دـعب و ناریزح 1921 ، یف 23 اهیلا لصوف ةرـصبلا یلا لوط یلع ۀنئاکلا راطقلا تاطحم یف هلابقتـسا یف حضاو روتف دوجو ظحلا ةرـصبلا یف هب لبقتـسا يذلا لفاحلا لابقتـسلاا مغرب هنا ریغ

كرت دق ناک برعلل ، یتاذلا مکحلا یف ۀفیعض هتدیقع تناک يذلا يدنهلا ، ماقممئاقلا ناف لابرک اما دادغب ..« . ةرصبلا و نیب ام قیرطلا دعب لابرک یلا داع هنأ یلع لابقتـسلال . ۀبـسنلاب یمـسرلا فقوملا یلع هنم لدتـسی نا نود نم دحاو مویب اهیلإ لصیف لوصو لبق ةدلبلا

نیدعتبم ءاملعلا یقب کلذل و ۀیـصخشلا . ۀبغرلا عفادب نکی مل کلذ نکل اقئلا لاابقتـسا ءیهی نا لواح یماسلا و بودنملا عم لوادتلا : کلذک دنلاریآ لوقی و ههاجت ». ایئادع افقوم اوذختا دق اونوکی مل اذا نیظفحتم فجنلا یف ءاملعلا ناک و رظنلا . تفلت ةروصب

راشتـسم لیم یلإ يزعی ناک یبونجلا طسولأا و تارفلا قطانم یف ۀـیفاکلا تادادعتـسلاا ذاختا مدـع لابقتـسلاا و یف ساـمحلا روتف نا فیرـشلا و یلا هلیم مدع ۀیروهمجلا و یلا تابیترتلا ، هذه ءارجا نع لاوؤسم ناک يذـلا یبلیف ،) رتسملا ) كاذـموی يزیلکنلاا ۀـیلخادلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 155

. اهرشن دنع ۀفورعملا لیب سملا لئاسرل اهبتک دق سکوک یسریب رسلا ناک ۀیخیرات ۀصلاخ یلع کلذ یف دنتسی و هئانبأ .354 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀبسنب هیف حجن و زومت ، یف 11 ءارزولا سلجم ررق امک قارعلا ، یلع اکلم لصیف ریملأا باختنلا دلابلا یف ماعلا ءاتفتسلاا يرجأ امنیح و ءاتفتـسلاا مت دقف يرخلأا ۀـیوللأا یف اما دـنلاریآ ..« رتسملا لوقی ذإ ۀـیکلملا . یف هبیـصنت یلع نیتوصملا نم هلک لابرک ءاول ناک % 96

امهادبأ نیذللا ةرباثملا قذحلا و لضفب کلذ و فجنلا ، لابرک و یف اهیلع ءیـش ۀـفاضإ نود نم ۀیمـسرلا ۀغیـصلا تعقو دـقف ءودـهب .« . فرصتملا

ءلابرک یف زیلکنلاا نوفظوملا

درون نا انه انب ردجی زیلکنلاا عم كارتشلااب لولأا لصیف کلملا هسـسأ عضو يذـلا ینطولا مکحلا لیکـشت للاتحلاا و دـهع ءاهتناب و باتک تاقحلم نمـض یف ةدوجوملا ۀیلیـصفتلا ۀمئاقلا نع ۀلوقنم ةدملا کلت للاخ لابرک یف اولغتـشا نیذلا زیلکنلاا نیفظوملا ءامـسأ

. لبق نم هیلا راشملا نسلیو دلونرأ رسلا . رهشوب یلا لقن یتح اهیف یقب و دادغب ، نم لاقن 917 - 9 خیراتب 15 - لابرک یف یسایس مکاح نواعم یلوب ) ) یس جیأ رجیملا نیع دقف

کلذ دعب هلحم یف لح دـق و نیرحبلا . یلا لقن یتح اهیف یقب و ، 918 - 5 خیراتب 5 - اهـسفن ۀفیظولا یف يرب ) . ) يأ نتباکلا ن . نیع مث مث . 919 - 9 خـیراتب 7 - جـیریوط یلإ لقن یتح هذـه هتفیظو یف رمتـسا و ، 918 - 11 خـیراتب 5 - نیعت يذـلا لیفوب ) ) یجویلبد رجیملا

راورس دمحم ناک و . 920 - 8 خیراتب 15 - دادغب یلا لقن یتح 19 - 9 ذنم 14 - رداهب ناخ دمحم ازریملا کلذ دعب ۀفیظولا هذه لغشأ ۀیعم یف لغتشی يدنهلا رادلسر ناخ

355 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀیمظاکلا یلإ لقن نیح 19 - 9 یتح 12 - 919 - 1 ذنم 24 - لابرک یف یسایسلا مکاحلا نواعم

ير طباض نواعم یبور يأ یس تنانتفللا نیع دقف کلذک . ۀیسایسلا ریغ رئاودلا یف زیلکنلاا نیفظوملا نم ددع لابرک یف لغتـشا دق و نم لاقن 19 - 6 یف 23 - سیزنم ) ) سیأ يأ رتسملا هدعب نیعتف بیسملا ، یلا لقن یتح هذه هتفیظو یف لغتـشی لظ 19 و - 4 خیراتب 1 -اذه . 920 - 8 یف 22 - دادغب یلا لقن یتح اهیف لظ و لابرک ، یف ایندم احارج يدیـسرم روتکدلا نیعت 19 - 3 یف 27 - و اضیأ . بیسملا

ۀمکحملا یف ابئان نیع يذلا لضاف دمحم خیشلا مهنم و کلذک . نییقارعلا نیفظوملا ضعب ءامسأ ۀیزیلکنلاا ءامـسلأا نیب تدجو دق و .920 - 1 خیراتب 6 - ۀیرفعجلا ۀیعرشلا

ءلابرک رمتؤم

ةدهاعم لکـشب یمظعلا ۀیناطیرب قارعلا و نیب تاقلاعلا دـیدحت ۀیـضق تأشن یتح دادـغب یف شرعلا لولأا لصیف کلملا منـست نا ام و يذلا بادتنلاا لیدبتل ۀلیـسو ةدهاعملا هذه نوکت نا ۀـیناطیرب يأر نم ناک و اهمیظنت . تاقلاعلا و هذـهل ۀـضیرعلا طوطخلا اهیف مسرت

نمـضت نا یلع اهیأر رقتـسا کلذـل و ۀـنکمم . ۀـفلک لـقأب قارعلا یف اـهحلاصم نمؤت یتلا اـهتاقلاع میظنت و ممـلأا ، ۀبـصع اـهل هتحنم و یقارعلا ، ماعلا يأرلا ملع دـق و نأشلا . اذـه یف ۀبـصعلا هاـجت اـهفقوم نمؤت یتلا بادـتنلاا دونب مظعم هنمـضت اـم ۀـلمج یف ةدـهاعملا

ۀمواقمل اهفوفـص مظنت ۀینطولا ۀکرحلا تذخأ و ۀـسدقملا ، تابتعلا یف ءاملعلا ۀـضراعملا و ةرئاث تراثف دویقلا هذـهب ۀـینطولا ، لفاحملا . اهیلع عیقوتلا اهدقع و نود ۀلولیحلا ۀضراعملا و

دودح یلع ةررکتملا نییباهولا ناوخلاا تاءادتعا ءانثلأا هذه یف تثدحف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 156

356 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم تدـقع و صخلأا . یلع قارعلا نم ۀـیبونجلا یطـسولا و ۀـیوللأا یف ناکـسلا تاقبط نیب عزفلا بعرلا و تراثأ ةروصب ۀـیبونجلا قارعلا

لابرک یف ماع یقارع رمتؤم دقعب ۀیمظاکلا یف یـصلاخلا يدهم خیـشلا ربکلأا ۀملاعلا بلاطی نا اهرثأ یلع ررقت فجنلا یف تاعامتجا ۀیقارعلا و تاطلسلا تسجوأ نا دعب کلذ متف ناسین 1922 . موی 11 یف ۀفاک ۀیقارعلا رئاشعلا خویـش سانلا و هوجو نم ۀبخن هیلا یعدی

دوهجلا دیحوت یف ةرکاذملا یلا اودمعف عامتجلاا اذه اولغتـسا ۀینطولا ۀکرحلا ةداق نکل دیعب . نم هتلقرع تلواح و هنم ، ۀفیخ ۀیناطیربلا ءاضعأ مظعم و زیلکنلاا ، هدیری ناک يذلا لکـشلاب ةدهاعملا قیدصت مدـع دلابلل و ۀعورـشملا قوقحلا لاصحتـسا یلع لمعلا لجأ نم

. كاذموی ۀیبیقنلا ةرازولا ءاحنأ عیمج نم ۀعیـشلا ، ۀنـسلا و لهأ نوینطولا ، هیف عمتجا يذلا میظعلا عامتجلااب بحر دق و نأشلا ..« اذه یف دنلاریآ رتسملا لوقی و

ریبادتلا یف رظنلا هنم يرهاظلا ضرغلا و یـصلاخلا ، يدهم خیـشلا هدقع یلا اعد دـق و ناسین 1922 . خـیراتب 12 و 13 لابرک یف قارعلا اذه ربتعاف قارعلا . ءاحنا عیمج یف ایبصع لااعفنا اماع و اجایه ترام لئاوأ یف مهتاراغ تثدحأ نیذلا نییباهولا دـصل ۀـمزلالا ۀـیعافدلا

. هیلع ۀموکحلا ریثأت نود نم ۀملأا ۀبغرب عمتجا هنلأ بقترملا یسیسأتلا سلجملا نم ۀیمهأ مظعأ عامتجلاا بیلاطملا لحم تلح یتلا ۀلدتعملا ضئارعلا میدقت يدعتت ۀـیمهلأا لا ۀـلیلق جـئاتن یلا لاا دؤت مل ۀیمـسرلا عامتجلاا تاسلج نا مغرب و

. اجاتنا يودج و رثکأ تناک هتبسانمب تدقع یتلا ۀصاخلا تاعامتجلاا ناف ۀیلصلأا ، ۀفرطتملا دعب تعقو یتلا تاکرحلا نم ریثکلا میظنت تاعامتجلاا هذه نع جتن دقف

357 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ردصت تناک یتلا ناسین 1922 ) ددع 17 ) ۀیدادغبلا تاقولأا ةدیرج یف ءاج ام یلع هذه هتذبن یف دنلاریآ رتسملا دنتـسا دق و کلذ »..

. ۀلتحملا تاطلسلا رظن ۀهجو لثمت و ذئنیح ، ۀیزیلکنلااب یصلاخلا يدهم خیشلا ماملإا

یف ۀلوادملا نأ نیب 1900 و 1950 ) قارعلا ) موسوملا یناثلا مهملا هباتک یف نورق ).. ۀـعبرا ) باتک بحاص کیرکنول رتسملا رکذـی و نوینطولا ذخأ دقف اههاجت . اهفقوم حضتا دق ماعلا يأرلا تاقبط تناک ءارزولا ، سلجم یف لئاوا 1922 یف يرجت تناک امنیب ةدهاعملا

ۀیدوبع دـض ایلاع نودانی اـقیثو ، ـلااصتا هب نولـصتملا یتح کـلملل و نوزراـبلا نودـیؤملا ۀعیـشلا و ءاـملع مهنمـض نم و نوفرطتملا ،. ماتلا یناطیربلا ءلاجلاب نوبلاطی بادتنلاا و

سـسأ یلع نیقیرفلا نیب ۀـقادص ةدـهاعم دـقع بادـتنلاا و ءاغلاب يأرلا ، مهکراشی کلملا ناـک نیذـلا نولدـتعملا ، نوینطولا بلاـط و یف رمتؤم دـقع یلا اعد نا دـعب اصـصخت احوضو و رثکأ يأرلا یف فـلاتخلاا حبـصأ و قارعلل . یناـطیربلا نوعلا رارمتـسا و ۀـیواستم ،

ۀعوسوم نیفرصنملا ۀعیـشلا ءاملع دحأ یـصلاخلا يدهم خیـشلا رهاظلا ، یف ناوخلاا تاراغ یلع جاجتحلال ناسین 1922 ، للاخ لابرک 358 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا

ۀعیـشلا و ءاهجو نم ناتئم هیف عمتجا يذـلا رمتؤملا اذـه یلإ حایترا مدـعب رظنت ۀـلدتعملا بازحلأا تناک و ۀسایـسلا . یف لاغتـشلاا یلا . مهرئاشع خویش مهئاملع و

یلع لمعلا ةدهاعملا و ۀضراعم لوح مهعمج نیعمتجملا و رمتؤملا دحو دـقف ۀـیاهنلا ، یف اهذـختا یتلا ۀـیدجملا ریغ تارارقلا مغرب و . اهتءوانم

و نکاملأا ، فلتخم یف يرخلأا تاسلجلا دقع مث يزاریشلا ، ماملاا راد یف هتاسلج لوأ دقع رمتؤملا نا ۀیبرعلا عجارملا یف فورعملا و . يوری ام یلع ۀمسن فلأ یتئم یلاوح هرضح اعامتجا ناکف رهطملا ینیسحلا رئاحلا نحص یف تدقع یتلا ۀسلجلا هل ۀسلج رخآ تناک

تمظن مث هیلا . لصوت ام ۀصلاخ رمتؤملا و ضارغأ یلع اهیف یتأ ۀبطخ ۀسلجلا هذـه یف نمتلا وبا رفعج جاحلا هل روفغملا بطخ دـق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 157

سجوت ۀموکحلا تناک و نیزرابلا . ءاملعلا یلإ اهنم خسن تمدق مث لصیف ، کلملا یلا تعفر بیلاطملا و عیمج اهیف تجردأ ۀطبضم ) ). هیف رودی امب ۀموکحلا کلملا و ةافاوم بثک و نع هتبقارمل يدلاخلا قیفوت ۀیلخادلا ریزو تبدتناف عامتجلاا ، اذه نم ۀفیخ

هباختنا یسیسأتلا و سلجملا ۀضراعم

نا ام و اهل . نیینطولا ۀـضراعم مغرب ۀـیناطیرب ۀـیقارع ةدـهاعم لوأ دـقع یلع ناریزح 1922 یف 25 قداـص دـق ءارزولا سلجم ناـک و تاباختنلاا ءدبل مزلی ام ذاختاب ةدارلإا تردصف یسیسأتلا ، سلجملا باختنلا مزلی ام ذاختا یلا ۀموکحلا ترداب یتح لأملا یلع تنلعأ

دحتا دقف امدقم . رملأاب نوینعملا هعقوتی ناک امع دعبلا لک ادیعب ناک کلذل لعفلا در نا دنلاریآ رتسملا لوقی و لولأا . نیرشت یف 24 ، اهذیفنت ۀضراعم یف ۀعیشلا نوینطولا و ءاملعلا و

359 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ریثأت ناک و تاباختنلاا . یف كارتشلاا میرحتل یناثلا نیرـشت لئاوأ یف يواتفلا رادصاب ۀیمظاکلا .. فجنلا و لابرک و یف ءاملعلا عنقأ و

و ۀفوکلا ، ۀلحلا و فجنلا و لابرک و یف ۀیباختنلاا ناجللا تلاقتسا دقف ۀیعیـشلا . زکارملا یف تاباختنلاا ءارجإ فقو نا رـشابملا يواتفلا . ةروکذملا ناجللا فیلأت یف مهلشف نع ۀیمظاکلا یف نوفظوملا نلعأ

ناریزح 1923. یف يواتفلا رادصا دیعأ حجنت و مل اهنکل ءاملعلا ، ءاضرتسلا تلذب یعاسملا نا کلذ دعب لوقی دـنلاریآ و درطتـسی مث نلأ مهـسفنأ . نیدلا لاجر دض ةددشملا تاءارجلاا ذاختا وه ۀلکـشملل دیحولا جلاعلا نا یلا ۀیمـسرلا ۀـیناطیربلا لفاحملا تبهذ دـق و

. مهتاکساب لاإ ۀلاعف ، ۀضراعم نود نم يرجت نا تاباختنلال نکمی ثیحب ءامهدلا سوفن یف بعرلا ءاقللا حنـست ، نأ نکمی ۀصرفلا لا . يرخأ قرطب ءاملعلا یضرتسی نأب هلمأ یف يدامت لاصیف کلملا نکل يأرلا اذه يأتری نودعسلا ) ) ءارزولا سیئر ناک و

یصلاخلا يدهم خیشلا هل روفغملا قوس مت و کلذ ، یف اهسیئر ةرازولا و مهترزآف مهیأر یلع اورصأ دق اوناک زیلکنلاا نا ودبی هنأ ریغ . جراخلا یلإ

یلا دلابلا رداغ مث فجنلا ، یف نیدـلا ءاسؤر اهب ماق دـق و لاحلا ، یف تمظن دـق ۀـیجاجتحا ةرهاظم نا دـنلاریآ رتسملا لوقی کلذـل و تناک ۀموکحلا نا عم و مهطخـس - یلا کلذب نیریـشم مهعابتأ نم نیرـشع ۀـسمخ و عم نیمهم ءاملع ۀعـست نم ۀـفلؤم ۀـعامج ناریا

هبتک يرادإ » ریرقت » یلع هذه هتامولعم دنلاریآ ینبی و مهلیحر . یف لجعتل تلایهستلا عیمج مهل تدبأ اهناف ءاملعلا ءلاؤه لمع رکنتست ۀیآ مهنم و اهـسفن ، لابرک نم اوناک قارعلا اورداغ نیذلا نیدلا لاجر نم اددع نا فورعملا و . 24 یف 1923 - زیلکنلاا نیفظوملا دحأ

. ناریإ یف قدصم دهع یلع زیلکنلاا ةءوانم یف رهتشا يذلا یناشاکلا دیسلا هللا 360 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

رماولأ اذیفنت ءاملعلا جورخ لهـس يذلا صلخم دولوم دیـسلا ناک تقولا کلذ یف لابرک فرـصتم نا نأشلا اذه یف کلذـک فرعی و . ۀموکحلا

ناجللا لیکـشت ۀعیـشلا ضفر ببـسب کلذک حـجنت مل زوـمت 1923 یف 12 دـیدج نم تاباختنلااب ءدـبلا ۀـموکحلا تلواـح اـمنیح و لوقی و يرکسعلا . اشاب رفعج ةدیدجلا ةرازولا فلأف نودعـسلا ، نسحملا دبع ةرازو تلاقتـسا کلذل و دنلاریآ . لوقی ام یلع ۀیباختنلاا

هذه نا فورعملا نکل ءاضرتسلاا ، اذه مت فیک يردـن و لا ۀعیـشلا . ءاضرتسلا ۀـصرف ةرازولا هذـه لیکـشت ذـختا کلملا نا دـنلاریآ ناموحرملا امه ـلابرک ءاول نم نییعیـش نیریزو ۀـینامثلا اـهئارزو نیب مضت تناـک یناثلا 1923 ، نیرـشت یف 22 تلکـشت یتـلا ةرازولا ،

مـساقلا وبأ دیـسلا رزوتـسا يذلا لابرک نم فراعملل ) ) نساحملا وبا نسح دـمحم جاحلا فجنلا و نم ۀـیلاملل ) ) شلاـش نسحم جاحلا طابش یف 25 تاباختنلاا تمت لیجـستلا و یهتنا دقف لکاشملا هذه عیمج عم و ةدمب . اهلیکـشت دـعب یـسایسلا ینیدـلا میعزلا یناشاکلا

. ناولع جاحلا رمع وه طقف دحاو بودنم هیف لابرک ءاول لثمی ناک و راذآ . یف 4 عامتجلاا یلإ یسیسأتلا سلجملا یعد و ، 1924

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 158

ملف لبق ، نم اهیلع قداص يذلا ءارزولا سلجم هطرتشا دق ناک يذلا طرـشلل اذیفنت قیدصتلل سلجملا اذه یلع ةدهاعملا تضرع دق و یف بعشلا اهادبأ یتلا ۀفینعلا ۀمواقملل ارظن ۀقشملا ۀبوعصلا و نم ریثکب لاا ۀقداصملا متت

361 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نیفلاخملا ددع و ۀینامث ، نیفکنتـسملا ددع و ابودـنم ، نیقفاوملا 37 ددـع ناک و نیبودـنملا . فاخأ يذـلا يوقلا ماعلا يأرلا و دادـغب ،

. ناولع جاحلا رمع لابرک بودنم مهنم نیرشع و ۀعبرأ و

ءلابرک یف نوسدلانود

، صخلأا یلع اهنم لابرک و اهلک ، قارعلا یف ۀـسدقملا ۀیعیـشلا تابتعلا روزی نا یف 1928 نوسدلانود تیاود روتکدلل ینـست دق اذه و ماملإا دهشم یف اهاضق هرمع ، نم اماع رشع ۀتس خلس دق ناک و مهخیرات . ۀعیـشلا و دئاقع نع صاخ فلؤم ۀباتک یف هعورـشمل امامتإ لاصف هیف بتک و ۀعیشلا ، » ةدیقع » هامـس امخـض اباتک یف 1933 جرخأف ضرغلا . اذـهل بقنی ثحبی و ناسارخ ، یف ملاـسلا هیلع اـضرلا

. ملاسلا هیلع نیسحلا ماملاا نع رخآ و ءلابرک ، نع اریبک یف بعت یتلا بئارغلا تافارخلا و نم ریثکلا رابتعا لواحی هنأ عم و عقاولا ، عم ۀقفتم ریغ طلاغأ تاغلابم و نم باتکلا اذـه یف ام عم و نع هتفرعم یلا لصوت ام ضعب و ءلابرک ، نع فلؤملا تاعابطنا انه دروأ نا ترثآ دقف ۀیعیشلا ۀیملاسلإا دئاقعلا نم ءزج اهنأک اهعمج

. ۀعیشلا دنع ۀیملاسلاا تادقتعملا ناک یهقم یف سلج رکبملا حابـصلا یف اهیلا لصو امنیح و ةراحلا ، فیـصلا مایأ نم موی رجف یف دادـغب نم نوسدـلانود كرحت دـقف

، فیرشلا ینیسحلا نحصلا لخدم قوف ۀقیقدلا هتفرخز یناشاقلا و تانییزت هنم يری نأ عیطتسی 362 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

لوقی و هیطخت . مدع سجنلا » رفاکلا » یلع متحتی ازجاح ربتعت یتلا دیدحلا ۀلـسلسلا لوقی ام یلع لخدملا اذه یف ظحلا دق و رئانملا . و ۀلغ یف لامع ربتعت هللا ، نم ۀلزنملا نیـسحلا ۀماماب دقتعی دمحم و ةوبنب نمؤی وه و حیرـضلا ، اذهل رئازلا ةرایز نا کلذک نأشلا اذه یف

ضرعتلا قیرحلا و قرغلا و نع زیرح زرح یف هئاقب و طـق ،!! هیلع هلزنم فقـس طوقـس مدـع لـثم تازاـیتماب عتمتلل هلهؤی هنـلأ ۀـیمهلأا یلع توملاب هیلع بقاعی نا نکمی كاهتنا هیف ۀعناملا ۀلسلسلا ءارو ام یلا هیطخت ناف ملسملا ریغ اما ۀسرتفملا .)؟( ۀیـشحولا تاناویحلل

. حیرضلاب ۀطیحملا ۀسدقملا ۀعقبلل اسیندت ربتعی لمعلا اذه لثم نلأ ۀطخاسلا ، ریهامجلا يدیأ اهب ءاج یتلا ۀلوهـسلا عم سدقملا ، ناکملا اذه لثم یلإ لوخدـلا عیطتـسی هنلأ لا قرحتی رسـحتی و نسدـلانود نا باتکلا یف ظحلای و نم اوجرخ دـق و هیف ، اسلاج ناک يذـلا یهقملا سفن یف مهدـجو نیذـلا راوزلاب نأشلا اذـه یف هسفن نراقی مث ـلابرک . یلا دادـغب نم

مهـسبلام و اودتری نا لبق ۀنیکـس ءودـهب و مهیاش نوفـشتری اوذـخأ و اهب ، نورزتی اوناک یتلا ءارمحلا ةرزولا نم لاا ةارع مه مامحلا و . ةرایزلا یلإ نوعرهی

قوشتب و قدحی ذـخأ ةزجاحلا و ۀلـسلسلا یلا یهقملا نم یـشمت ۀـیبورغ ۀـثلاثلا ۀـنلعم صاخلا اهجرب یف نحـصلا ۀـعاس تقد امنیح و لاماک اموی هیف یضقیل لقلأا یلع فیرشلا نحـصلا ءانف یلا لوخدلا یلع ارداق نوکی نا ینمت دق و لخادلا . یف دوجوم وه امیف مامتها

ةرشتنملا تاباتکلا فراخزلا و هللاخ سردی 363 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نع لاقن جنارتسل فورعملا قرشتسملل ۀیقرـشلا ) ۀفلاخلا نادلب ) باتک یف ةدراولا طاقنلا عیمج یلا ةراشلاا یلإ دمعی مث ناکم . لک یف ءاج ام یلا ةراشلاا ددصب ثحبملا اذه ردص یف هرکذ یلع انیتأ امم هبشأ ، نم يربطلا و یفوتسملا و يدوعسملا و لثم برعلا نیفلؤملا

. لابرک نع ۀیملاسلاا فراعملا ةرئاد یف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 159

هبـشی ام هعمـس قرط ناکملا ، اذـه یف فقاولا اهیحوتـسی یتلا ۀـیخیراتلا فقاوملا لمأتی وه و اذـه ، هفقوم یف نوسدـلانود ناک امنیب و ناک ام نوررکی اوذخأ یتح اولصو نا ام و صاخ ، لیلد اهمدقتی راوزلا نم ۀلفاق تفتلا امدنع يری هب اذا و لوقی . ام یلع یلیترتلا ءانغلا

ةدیعبلا تافاسملا یف بعاصملا قاشملا و نم هنولمحتی ام و ۀـیئانلا ، نکاملأا نم راوزلا ءیجم یلإ قرطتی مث مهیدـی . نیب لیلدـلا هلتری کئلوا نیب هرظن تفل امم و نایحلأا . ضعب یف عیباسأ ۀینامث یلا ۀـعبرأ نیب ام حوارتت ةدـم لاغبلا روهظ یلع اهعطق یف نوقرغتـسی یتلا

. ةرایزلا هذهب نهتایح تاینمأ ققحتت یتاوللا تادجلا وا ءاسنلا ، زئاجع نم ددع دوجو راوزلا مهف راوزلا . ءلاؤه دـنع اهنأش مظع ةرایزلا و ۀـیمهأ اوکردـی نا نوعیطتـسی ـلا نیریثک اـسانأ نإ کلذـک نوسدـلانود روتکدـلا لوقی و یتح عجفملا هلتقم نیسحلا و ۀصق یلإ نوعمـستی و اهلک ، مهتایح مایأ یف مهل ضرعت یتلا تابـسانملا صرفلا و عیمج یف اهیلا نوقوتی

. ةافولا متآم جاوزلا و ناتخلا و تلافح یف و دیهـشلا . ماملاا ربقل ةرایزلا بجاوب نوموقی امنیح اهب راهطلأا ۀمئلأا مهدعی یتلا ۀبیجعلا تاکربلا ۀـیمهأ یلع نوفقی ۀلیـسولا هذـهب و

ءانآ نوکبی کلم ، فلاآ ۀعبرأ هب فحی رهطملا نیسحلا حیرض نا مهرافظأ ۀموعن ذنم نوعمسی 364 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ضارملأا نم ضرمب یلتبا ام اذا و دودـحلا . فارطأ یف ناک ول یتح و راوزلا ، نم رئاز لک لابقتـسلا نوفخی و راـهنلا ، فارطأ لـیللا و . تومی امدنع هبونذ هل نورفغتسی هربقب و نوطیحیف کلذ نم دعبأ یلا نوبهذی مث هتدعاسمل ، نوربنی

. اماع نیعبرأ ةدمل مهبونذ رفغی وه هنأ و اهعیمج ، ۀیداملا راوزلا تاجاح ریبدت نع لوؤسملا وه لج زع و هناحبـس هللا نا مهل لیق دق و یف هثکم ةدم للاخ لام نم هرفـس هبلطتی ام رادقمب هملع عم ةدودـعم ، مهارد يوس هبیج یف سیل ةرایزلا و یلإ مهبلغأ یتأی کلذـل و

ةدعبتـسم ریغ ۀجهلب ۀـیدئاقعلا اهتیمهأب اهب و غلابیف نأشلا اذـه یف ةریثک تافارخ لااوقا و دروی مث کلذ . دـعب هدلاب یلا هتدوع لابرک و . دیری امک اهرسفیف ماوعلا تافارخ صقاونلا و بلاثملا و طقستی هلثم رشبم لجر نم

ۀلوطبب دیشی نا دعب و هبحص ، هتیب و لآ نم ءادهشلا عم اهیف دهشتسا یتلا ۀعقوملا لابرک و یف نیسحلا ۀصق درس نم هیلع یتأی ام دعب و ۀعقوملا کلت یلع ترم دق ۀنس فللأا یلع فینت ۀبقح نا لوقیف دوعی لاوطلا ،) رابخلأا ) یف يرونیدلا ۀیاور یلع ادنتسم سابعلا ، هیخأ

یملاـسلإا ملاعلا ءاحنأ رئاس ناریإ و قارعلا و نم ۀنـس لک یف فوللأا تارـشعب اـهیلع نودـفاوتی اولاز اـم راوزلا ـلابرک و یف ۀـعجفملا یف مهنفدب توملا لبق نوصوی نیذـلا وأ مهبراقأ ، مهئازعأ و نم یتوملا تافر مهعم نولمحی ام اریثک و اهیف . سدـقملا حیرـضلا ةرایزل هلوط غلبی امبر عستم یـضرأ بادرـس یلا يدؤی ملـس ةرهطملا ۀینیـسحلا ةرـضحلا یلا لخادلا نیمی یلإ دجوی و سدقملا . ناکملا اذه

. حیسفلا نفدملا اذه یف سدکی انه اهنم نفدلل لبقی ام و قیدانص ، یف ثثجلاب یتؤی و ةدرای . یتئم ام هب حمسی نیناکملا لا نیذه یف نفدلا نا نوسدلانود روتکدلل لیق دق و کلذک ، سابعلا ةرضح یف اذه هبـشی نفدلل بیترت كانه و

. ۀیبور ۀئم سمخ غلبم ةزانج لک نع عفدی مل 365 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دقف اهدییـشتب . رمأ يذلا هاش ردان نع اهیوری ۀصق یلا کلذ وزعی و ۀبهذم ، ریغ تناک اهدهاش امنیح سابعلا ۀبق نا نسدلانود رکذـی و : لوقی هعمس و سابعلا ، لضفلا وبأ ماملاا هنأ نظ لاجر فیطلا یف هاشلا اذه دهاش

دنع دبعلا دیـسلا و نیب قرفلا اوزیمت نا نم دب لاف ربکلأا ، يدیـس یمدقب قلاعلا بارتلا ۀباثمب ینأ و نیـسحلا ، یخأ نم رغـصأ ینأ امب »«. نیتبقلا دییشت

دعب نورسوملا راجتلا و هادهأ دق ناک يذلا رخافلا یناریلاا داجسلا نم ریبک ددع اهیف دجوی سابعلا ةرضح ) ) نا کلذک رکذی هنا یلع طیـسب ۀضف كابـشب طاحم وهف ربقلا امأ يربکلا ، ۀبقلا لخاد یف ۀـقلعم ۀـضف بهذ و تایرث كانه و هفارطأ . یف مهؤامـسأ تکیح نا

نا لبق هب لتاق يذلا فیـسلا ۀکرعملا و موی یف سابعلا اهب متعی ناک یتلا ۀمامعلا ربقلا قوف دجوت كابـشلا لخاد یف و هلوق . دح یلع

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 160

. ادج هنوباهی سابعلا و لضفلا یبأب بذاکلا مسقلا نوشخی ۀعیشلا ۀیبلغأ نأ یلا ریشی اریخأ و ۀفلتخملا . تایاورلا دیؤت امک دهشتسی یناثلا یلخادلا و وه بهذلا و نم عونـصم امهدـحأ ناکابـش ، هب طیحیف بهذـلاب ةوسکملا ۀـبقلا تحت دوجوملا نیـسحلا ماملاا ربق اما

یتأی ام اریثک و هایاوز . يدحإ یف اشوقنم همسا دجوی يذلا هاش نیدلا رصان ۀضفلا كابشلا يدهأ دق و ۀضفلا . نم انقتم اعنـص عونـصم لجأ نم نورذنی امنیح صخلأا یلع کلذ لصحی و كابـشلا . لخاد یف اهنومریف ۀنیمث تاغوصم وأ مهارد لکـش یلع ایادهلاب راوزلا

نیب ناکابـشلا ناذه حتفی و بهذلا . كابـشلا لخاد یف مهایاده نومری كاذ دنع و مهتابغر ، قیقحت یف ماملاا ةدـعاسم یلع لوصحلا حتف متی و ۀـسدقملا . ۀـبتعلا تلاوخدـم یف اهمایقأ لخدـتف عابت نا لـبق ۀیمـسر ةروصب بسحت ایادـهلا و روذـنلا و عمجتف رخآ ، نیح و

میسارمب نیکابشلا 366 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

. ۀموکحلا نع صاخ لثمم اهرضحی ةداع ۀصاخ . میسارملا هذه ةدهاشمب موی تاذ ظحلا هدعسا نایع ، دهاش یلع صق دقل و

رهطتلا مامحتـسلاا و یلا ارداب امهنا هلاعف ام لوأ و لمعلا ، اذهل ۀعرقلاب رایخلأا ۀیئلاملا نم نانثا بختنا دقف ۀیلمعلا . هذـه عوقو ۀـیفیک لوح ۀـمکحم دـقعب دـقع و نافکلأا ، شامق هبـشی فیظن ضیبأ شامقب امهامـسج فل مث نحـصلا . یف دوجوملا درابلا ءاملا نازخ یف

نم اهعمجب فلکی یتلا ۀنیمثلا تاغوصملا نم هذخأب هسفن هثدحت دق امم ءیش ءافخإ نم نکمتی لائل هغسر همصعم و امهنم و لک ۀبقر فیظنتب امهنم لک عرـشف عبرلأا . یلع ایـشم كابـشلا لخاد یلإ لوخدـلا نم نکمتی ثیحب ضرلأا یلع امهنم لک حـطبنا مث لخادـلا .

انیمث ائیـش ربتعی هرودـب وه هنلا هب طیرفتلا مدـع هعمجب و اصاخ امامتها متها يذـلا راـبغلا ، نم لخادـلا یف اـهیلع رثع یتلا تاـغوصملا هاعمج امب اجرخ اهفینصت ، ایادهلا و عمج نع لاضف فیظنتلا . سنکلا و یف امهنم لک اهاضق تاعاس ثلاث نم برقی ام دعب و کلذک .

، ۀبتعلا ۀنیزخ یلإ اهعاونأ فلاتخا یلع تاغوصملا تذخأ دق و ةدح . یلع هعمجب اصلاخ امامتها امتها يذلا سدقملا رابغلا نم اهنم و نم ةریغـص ررـص یلع هعزویل رابغلا نم هعمجی نا عاطتـسا ام امهنم لک ذـخأ نیلجرلا نکل يدایتعلاا ، اهلخد نم امهم اءزج اـهرابتعاب

نارفغ هل نمـضی یفوتملا صخـشلا عم نفد اذا هنم لایلق ائیـش نأب نودـقتعی مهنلأ اهیلا نیفهلتملا راوزلا یلإ عیبلل ةزهاج نوکت شامقلا . اهعمجأب هبونذ

. نیسحلا نع ةریثک ءایشأ نیودت یلا هباتک یف نوسدلانود دمع دق اذه و تیبلا لهأ نع بتک دقف سدقملا . رئاحلا لابرک و نع هبتک ام یلإ ۀفاضلااب

367 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ـلابرک و ۀـعقوم نع و دـیزی ، نم هفقوـم نیـسحلا و نع بتک مث ملاـسلا ، هیلع نسحلا ماـملاا ۀـیواعم و نع و مهنم ، ۀـیمأ ینب فـقوم و

. ملاسلاا ءادعأ هؤادعأ و اهفرتقا یتلا ۀئیندلا لامعلأا تاعاظفلا و ءازإ اهیف تیدبأ یتلا تلاوطبلا ، هبـشأ ام نادـیز و يرونیدـلا و يدوعـسملا و لثم برعلا نوخرؤملا هبتک امیف ءاج امع جرخی لصفلا لا اذـه یف ءاج ام عیمج نا عم و

ایثارو اکلم ۀـفلاخلا لعج یف ۀـیواعم ریکفت ۀبـسانمب رکذـی ، وهف نسدـلانود . اـهیلع دـکؤی یتلا طاـقنلا ضعب اـنه رکذأ نا ترثآ دـقف لوأ ناک يذلا ۀبعـش نب ةریغملا نوسدـلانود ، لوقی ام یلع ردـتقملا ، هدـعاسم هل اهنیز ةرکفلا و هذـه هیلع حرتقا نم لوأ نا اضوضع ،

نا لبق دیزی هنبلا ۀعیبلا ذـخلأ ۀـمزلالا تابیترتلا ءارجإ یلإ ۀـیواعم رداب کلذـل و اهفییزت . دوقنلا و ریوزتب لغتـشا نیملـسملا نم ملـسم . تومی

مث قشمد . یلا لمحف فیرشلا هسأر زتحا و لأملل ، ةرهطملا هتثج تقلع مشاه ینب نم لجر لوأ ناک دیهـشلا ماملاا نا کلذک رکذی و یف اودهشتسا نیذلا نا و ۀیروس . نم دحاو لجر مهنیب و لا نکی مل و ۀفوکلا ، نم مهلک اوناک نیسحلا لتق یف اومهسأ نیذلا نا لوقی :

هناوخإ و رکب ، وبأ مساقلا و هللا و دبع نسحلا ماملاا ءانبأ و ربکلأا ، یلع هنبا مهنیب نم ناک و نینامث ، ۀعبس و مهددع ناک هعم ءاروشاع

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 161

نم نوقابلا ناک امنیب راصنلأا ، نم ۀـعبرأ مهنیب ناک دـقف ءادهـشلا رئاس اـمأ ریغـصلا . دـمحم و ناـمثع ، و رفعج ، و هللا ، دـبع و ساـبعلا ،. ۀفورعملا ۀیبرعلا لئابقلا فلتخم

. فیس ۀنعط نوثلاث عبرأ و و حمر ، ۀنعط نوثلاث ثلاث و هتافو دعب دیهشلا ماملاا ۀثج یف تدجو دق و

ۀینیسحلا ۀبرتلا » »

نییبرغلا نم نیریثکلا رظن تفلت لازت ام ۀینیسحلا و ۀبرتلا تناک دق و 368 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ةلاصلا یف اهلامعتسا یلا اهیلا و راشأ نم لوأ لعل و ناکم . لک یف ۀیعیشلا تاعمتجملا یلع نوفرعتی وا لابرک ، نوروزی امنیح مهریغ و عنـصت تناک برتلا نا رکذ دقف ثحبلا اذه ردص یف درو امک ۀنس 1765 لابرک راز امنیح روبین نتـسراک ینامللاا ۀلاحرلا نییبرغلا نم

یلاو یلا ۀنس لک یف لاملا نم اریبک اغلبم عفدت ةرسلأا هذه تناک و لابرک ، تاداس نم ةرسأ اهسفنل هیف لمعلا رکتحت صاخ لمعم یف هل لیق و برتلا ، نم تائملا اهیف نیکاکد ةدـع اهراز امنیح لابرک قوس یف ظحلا نوسدـلانود روتکدـلا نا یلع تازایتملاا . ءاقل دادـغب

. عیبی نم نأب لاق دق ناک ۀمئلأا دحأ نلأ اعیب اهعیب حصی ۀبرتلا لا نا طاخش و ۀبلع يرتشا امنیح هترایـس قئاس نا ظحلا هنکل همـسج نم ثتجملا محللا عیبی نمک دیهـشلا نیـسحلا مدب تسدقت یتلا ۀبرتلا

مهیدیا یف نوتأی و نیلوجتملا برتلا ۀعاب نا لوقی وه و باسحلا . نم هل یقب ام دیدستل برتلا هذـه نم اددـع یطعأ اسلف نیرـشع عفد موی نمثلا هنم نوضبقی مهنأ هل نولوقی و ۀـیدهلا ، لیبس یلع راوزلا نم مرکلا هیف نومـسوتی نمل اهمیدـقت نولواحیف اهب ةءولمم یناوص

ثلاث رعـسب اهءارـش نوربدـی دونهلا راجتلا نا یلا ریـشی امک لاملا . نم ةریـسی ریغ تاـیمارکا یلع نولـصحی ۀـقیرطلا هذـهب و ۀـمایقلا .. ةداعلا یف اهب يلأم نوکت لابرک نم ۀنکمأ ةدع یف بیدارس كانه نا و ۀبرت ، ۀئملل تایبور

بهذی نیطلا اذه نم لمعتسی ام و ملاسلا . هیلع نیسحلا هیف عرص يذلا ناکملا نم برتلا هنم عنـصت يذلا نیطلا ذخؤی نا ضورفملا و هغارف و تاظحل یف نیدتملا نمؤملا اهلمعتسی هذه و ةزرخ . نیثلاث عبرأ و نم فلأتت یتلا دوسلا ، ۀینیسحلا تاحبسملا عنـصل بلاغلا یف

رکذ ررکیف حیبستلل ، هتدابع 369 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

يذـلا یعیـشلا ظح نسح نم و امهنم . لکل ةرم نیثـلاث ثـلاث و رادـقمب هللا » ناحبـس » و هلل » ارکـش » ةرم و نیثـلاث اـعبرا و ربکأ » هللا »نم لک یف يدانز » » و ینمیلا ، هدـی عبـصإ یف هنم اـمتاخ و سدـقملا ، نیطلا اذـه نم ةدـلاق هتبقر یف عضی نم هل أـیهتی نا هبحن یـضقی هیلع تبتک دق هب نفکی يذلا نفکلا نوکی نا هل بحتـسملا نم و نمیلأا . هفک یف ربقلا لوح نم سونکملا بارتلا نم ةرـص و هیعارذ ،

باتک یف ءاج ام یلع ادنتـسم ۀیئافـشلا ، اهتیمهأ ۀبرتلا و دئاوف رکذ یف نوسدلانود دمتـسی مث اضیأ . نیطلا اذـهب ۀـینآرقلا تایلآا ضعب . نأشلا اذه یف ملاسلا امهیلع اضرلا یلع مظاکلا و یسوم نیماملاا نع ةریثک لااوقأ هیف لقنی يذلا یسلجملا ۀملاعلل نیرئازلا » ۀفحت »

ۀـسدقملا تابتعلا برت نم اهریغ نود ۀعیـشلا اهـسدقی لابرک ۀـبرت نأ هرکذ راـملا دـنهلا ) ۀعیـش ) هباـتک یف رتسیلوه روتکدـلا رکذـی و منست ) نیفورعملا هدوأ كولم دحأ ۀلودلا عاجش ۀلمرأ مکب ) وهاب ) نا ۀبـسانملاب يوری و اهب . كربتلا اهیف و نفدلا نونمتی مهف يرخلأا .

، هیف نفدت امدنع اهربق یف شرفی نأ لجلأ هللا اهافوتی نا لبق لابرک بارت نم ارادقم اهـسفنل ترـضحأ دـق تناک یف 1753 م ) کلملا تاجوخلا نع کلذک يوری و مایأ . ةدع حابـصلا یتح ءاسملا نم اهربق یلع نآرقلا نوأرقی ءارقلا نم ءيراق فلأ لظ کلذ و اهل متف

لحت يذلا ءاملا نم ءیشب هیتفش نوبطری هل و نورطقی توملا دنع ةریخلأا هسافنأ ظفلی نأ لبق مهنم درفلا نا دنهلا یف ۀیلیعامسلاا 370 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

تارکس یف هیناعی دق يذلا مللأا هوبنجیل کلذک ءاملا اذه لثم هردص هقنع و ههجو و یلع نوشری مث لابرک ، نم ةدروتـسملا ۀبرتلا هیف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 162

. نولوقی یلع توملا

مارحلا مرحم

بتکی امنیح ۀیعیـشلا ، دلابلا یف هللاخ يرجی ام مارحلا و مرحم رکذ یلإ قرطتلا لمهی نییبرغلا باتکلا نم ادـحأ دـجن نا ردانلا نم و لاحلا ۀعیبطب نأشلا اذه یف رکذـی ام مظعم و ملاـسلا . هیلع نیـسحلا رکذ یلع یتأی وا ۀـسدقملا ۀیعیـشلا تابتعلا نم اهریغ لابرک و نع

ۀماقإ یف ةذـختملا میـسارملا وا سوقطلا و ءاروشاع ، موی یف هبحـص هتیب و لهأ ماملاا و داهـشتسلا ۀیونـسلا يرکذـلا ءایحإ لوح رودـی ، ۀیفطاعلا ۀیلیثمتلا وا ۀمیللأا » ۀیحرسملا » اهنومسیف هیباشتلا » » یلا هذه مهتاباتک یف نویبرغلا ریـشی ام اریثک و هبـشأ . ام و ایابـسلا » » ءازعلا و

. بلاغلا یف اقیمع اسسحت اهب نوسسحتیف هذه نا ملاسلا ..« هیلع هداهـشتسا نیـسحلا و ۀعجاف لیـصفت دعب لوقی ناریإ ) خیرات ) باتک فلؤم سکیاس یـسریب رـسلا نا لاثم دجنف

نم ریثک یف لب طقف ، اهیف ایمسر ابهذم ۀیعیشلا ةدیقعلا ربتعت یتلا ناریا یف سیل ایونس ، ۀمیللأا » ۀیحرـسملا » لیثمتل اساسأ تناک ۀعجافلا نا یننکمی کلذل و ةدیدع ، تارم یمامأ لثمت ةاسأملا هذه تدهاش دق و اضیأ . ۀعیشلا نیملسملا دوجو اهیف رسیتی یتلا ۀیویسلآا دلابلا

اریثأت رثؤی مهلک لاجرلا یشغی يذلا نزحلا ةدهاشم ۀخراصلا و ءاسنلا ۀلول یلا و عامتسلاا نأب رقأ فرتعا و 371 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

نأ ۀقیقحلا و نیرـضاحلا . سانلا رئاس هبـصی ام ردقب ۀـیواعم ، نب دـیزی رمـشلا و یلع هتمقن بصی نا لاا هعـسی ثیحب لا ءرملا یف اقیمع اهتدهش یتلا رظانملا نا و هلوهسب ، ردقی نا نکمی يذلا لا یسلأا نزحلاب و ءیلتمت ۀحماج ۀیفطاع ةوق یلع لدت ۀمیللأا ۀیحرسملا هذه

«. ةایحلا دیق یلع تمد ام یتلیخم یف ۀیسنم ریغ یقبتس یسأر مأب یف یسایسلا مکاحلل انواعم قارعلا یف لغتشا يذلا لیلا ساموت رتسملا ماع ، هجوب مارحلا مرحم و کلذک ، ةاسأملا هذه نع بتک دق و نم برقی ام قارعلا ) لئاخد ) هباتک یف ۀیندملا ، اهمکاحم یف امکاح دادغب و یف وباطلا ریدمل انواعم 21 و یف 1918 - فجنلا ۀیماشلا و مل و ۀیجمهلا ، وأ ۀیشحولا نم عون يأ كانه نکی مل و اهیف ..« نیمطلالا مطل ءازعلا و بکاوم دهش نا دعب لوقی وه و ۀحفص . نیرشع یف ۀـیویحلاب ءیلتمم نسح و وه اـم عیمج یلا ۀـظحللا کـلت یف تلـصوت یننأـب رعـشأ تلز اـم ترعـشف و ساـنلا ، نیب طبـضلا مدـعنی

اهیجوت اهجو ول امیف ازه ملاـعلا ازهی نأ امهعـسوب مهنم ۀـقفدتملا ۀـسامحلا ساـنلا و کـئلوأ یف نماـکلا عرولا نأـب تنقیأ و ملاـسلإا ،نیدلا ». نوؤش یف ۀیرطف ۀیرقبع سانلا ءلاؤهلف ورغ و لا ۀمیوقلا . لبسلا اجهتنا احلاص و

ۀینیدلا هتیمهأ مارحلا و مرحم نع هیف اصاخ لاصف درفأ دق دنهلا یف ۀعیشلا خیرات باتک بحاص رتسیلوه روتکدلا نا تظحلا یننا یلع نا لوقی وهف لاکشلأا . لئاسولا و فلتخمب دنهلا یف هللاخ ماقت یتلا ءازعلا میسارم عم

372 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نیریثک و یعیـش ، لکل ۀیلج ۀحـضاو تناک هتعیجف ناف انرق رـشع ۀثلاث یلع دیزت ةدم لبق عقو دـق هنوک مغرب لابرک یف نیـسحلا لتقم

. مارحلا مرحم یف ایونس ماقت یتلا ۀینیدلا تلاافتحلاا میسارملا و ۀطساوب مهریغ ،ماقی ناک يذلا يونسلا ناجرهملاب فرعی دمحم یبنلا دهع لبق یتح ناک دقف ملسم . لک دنع هتیمهأ هل مرحم رهش نا کلذک لوقی و

هیف قلخ يذلا و ۀنـسلا ، یف ةرطم لوأ هیف طقـست يذلا مویلا هنوکب فرعی ناک ءاروشاع ، مویب یمـسی يذـلا هنم ، رـشاعلا مویلا نا و هیف .رـشاعلا مویلا هیف نوکی يذلا تقولا یف و لوسر . فلاآ ةرـشعلا حاورلأ ۀـسدقملا ۀـلاسرلا هیف تحنم و ۀعـساتلا ، ءامـسلا و ءاوح ، مدآ و

رشاعلا مویلا اهمهأ هلک و رهشلا نم یلولأا ةرشعلا یلع يوطنی ۀعیشلا هفرعی امک مرحم نإف نیملسملا ، عیمجل اهریغ ۀیمهلأا و هذه لثمب . هسفن

. دادغب یف مهمکح نییهیوبلا و قوفت مایأ یف یهیوبلا ، ۀلودلا زعم ناک دق و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 163

، قاوسلأا قلغت کلذ بجومب تناکف دادحلا . ةرتف نیع و مرحم ، یف تعقو یتلا ثداوحلل ۀملؤملا يرکذلا ءایحإ ةداع لخدأ يذـلا وه ۀفلغم رارجلا عضوت و ءاملا ، نم اهیف امم جیراهـصلا ضاوحلأا و غرفت و خـبطلا ، نع نوخاـبطلا فقوتی و مهلاـمعأ ، نوباـصقلا لـطعی و

یلع انزح نلولوی دودخلا و نمطلی ۀقزمم ، سبلام و ةدوسم ، هجوأ و ةروثنم ، روعشب نیشمی ءاسنلا تناک و قرطلا . عراوشلا و یف دابللاب . کلذک تاحانملا یثارملا و مویلا کلذ یف أرقت تناک و دیهشلا . نیسحلا

ماعلا دادحلا نلاعإ ةداع نا نأشلا : اذه یف لوقیف نوسدلانود اما 373 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

، ةرجهلل یف 963 هردـصأ دـق رملأا اذـه ناک و یهیوبلا . ۀـلودلا زعم هعدـتبا عادـتبا مظعأ تناک مارحلا مرحم نم یلولأا ةرـشعلا للاخ تاداعلا و رهـشأ تحبـصأ و تقولا ، کلذ ذنم ةداعلا هذه ترمتـسا دق و نیـسحلا . لتقمل ۀیونـسلا يرکذلا ءایحإ سانلا یلع هیف متحف

راهظإ دـصقب مرحم نم رـشاعلا مویلا یف مظنی يذـلا ماعلا بکوملل ۀبـسنلاب اما ۀـفولأملا . ۀیعیـشلا فارعلأا تاداعلا و نیب اتیـص اهدـعبأ . مهماسجأ هیوشت مهئامد و قارهإ یف ءاثرلل ةراثتسا اهرثکأ قرطلا و عشبأ یلا هیف دادحلا نونلعی نیذلا دمع دقف تیبلا للآ ءلاولا

یلع دـنهلا یف ظحلات نا نکمی و دـلابلا . یف ۀعیـشلا راـشتناب ترـشتنا دـق هسوقط مرحم و میـسارم ءاـیحا نإ لوقی رتسیلوه و دوعی مث مویلا یتح هب اظفتحم نیلولاا ، هدوأ ) ) كولم مایأ امهب فرعت تناک نیذللا قنورلا ، ءاهبلا و نم ءیـش لازی ثیح لا وانکل ) ) یف صخلأا فلأ ۀئم ثلاث ۀینیدلا هتلافح مرحم و میسارم یلع نینسلا نم ۀنس یف مهدحأ فرـص نیذلا نیباونلا ، نم ودبی ناک يذلا خذبلا نا عم

ۀماقملا میسارملا لعجت كانه هاش یلع دمحم اهفقوا یتلا فاقولأا تابهلا و ناف کلذ عم و ایسنم . ایـسن حبـصأ هرمأ و یهتنا دق نواب ،نا ۀبـسانملا انه رکذن نا نم دب و لا هنم . موی لوأ مدقتی يذلا مویلا ءاسم یف اهئادتبا لوأ ذنم طاشنلا ۀیویحلاب و ۀمعفم مویلا مرحم یف

مرحم رهش للاخ ءازعلا میسارم یلع فرص دق یف 1775 ) یلوت ) هدوأ کلم ۀلودلا فاسع نا هباتک نم رخآ عضوم یف رکذی رتسیلوه . ۀیبور كاکلأ ۀتس نینسلا يدحإ یف

نیملسملا لافتحا ۀیفیک مارحلا مرحم نع هلصف یف رتسیلوه روتکدلا فصی و 374 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

اهیف أرقت یتلا ۀیزعتلا سلاجم فصوب أدبیف اهلاکـشأ تلاافتحلاا و هذه عاونأ ددعی مث مرحم ، نم ةرـشعلا دادـحلا مایأ للاخ دـنهلا یف . عجفملا هداهشتساب ۀیهتنم ملاسلا و هیلع ماملال ۀفوکلا لهأ ةوعدب ۀئدتبم مایأ ، ةرشع یلع ۀعزوم ۀلسلستم ةروصب نیسحلا لتقم ۀصق

و مهعم ، هتارکاذـم و هل ، نیبرقملا ةراـیز رفـسلل و نیـسحلا ؤـیهت نیدـشتحملا نیلفتحملل اـمهیف يوری نیلوـلأا نیموـیلا نا لوـقی وـه و و هباحـصأ ، نیـسحلا و هیف میخ يذـلا میخملا رابخا ثلاثلا مویلا یف يورت و ـلابرک . یلا هلوصو هرفـس و مث هل ، تمدـق یتلا تاروشملا

. لاتقلا ۀحاس یف یعرص اورخی نا نکمی نیذلا یلتقلا نفد لوح دسأ ینب ةرکاذم و رهنلا ، نیب هنیب و ام هددرت لبق ربکـلأا یلع اهادـبأ یتـلا ۀـلوطبلا و هبحـص ، ماـملاا و بعاـصم اـمهیف نـیلفتحملا یلع صقتف سداـسلا سماـخلا و نیموـیلا یف اـما

صـصخی و نیـسحلا . همع ۀنباب هجاوز ۀصق یلع ةولاع لاتقلا ، یف هتلوطب نسحلا و نب مساقلا ۀـصق يورت عباسلا مویلا یف و هداهـشتسا .ۀمیللأا و فورظلا رشاعلا مویلا یف يورت امنیب نیعبسلا ، نینثلاا و نیسحلا باحصأ ملاـسلا و هیلع سابعلا رابخلأ عساتلا نماثلا و نامویلا

. اهلک ۀیزعتلا سلاجم یف دیصقلا تیب وه و دیهشلا ، ماملاا هیف لتق يذلا عیظفلا لکشلا و طقف ، ةلاـصلل صـصخت یتلا عماوجلا دجاسملا و یف ماقت نوملـسملا لا دونهلا اهیمـسی امک سلاجملا » » هذه نا رتسیلوه هرکذی امم و

اهدحو ۀیزعتلا سلاجمل صـصخت هذه و هراب .» ماما » دنهلا یف اهنم ةدـحاولا یلع قلطی تاینیـسح » » وا ۀـصاخ نکامأ یف ةداع ماقت امنإ نا دعب هیجاسن دلبلا و ۀکاح نم تعمج غلابمب روب للاج یف تینب دق هذه تاراب ) ماملاا ) يدحإ نا ۀبسانملاب رکذی و اضیأ . بلاغلا یف

« ةزیب » غلبم مهتاجتنم نم ۀعطق لک یلع اوضرف 375 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 164

( وانکل ) یف كانه و تایبورلا . نم نیکل تفلک دـق تناک لاغنبلاب یلگوه ) ) یف تدیـش یتلا يربکلا ةراب ) ماملاا ) نا لاـقی و ةدـحاو . و باجعلال ، وعدت ةروصب اهودیـش دق ردیح ، نیدـلا يزاغ و ۀـلودلا ، فاسع و هاش ، یلع دـمحم هدوأ كولم ناک تاراب ) ماما ) ثلاث

یلع و فجنلا . یف یلع ماملاا حیرـضل ادیلقت ربتعی احیرـض » » اهناردـج نیب مضت اهنلأ فجن » هاش » نیدـلا يزاغ اهدیـش یتلا یلع قلطی کلذک ملاسلا هیلع نیسحلا حیرضل ادیلقت ربتعی حیرض » » اهیف ةراب ) ماما ) روبناهج هاش یف دجوت اهسفن ۀلکاشلا

رهاظلا و مرحم . ءانثأ یف دنهلا یف دادحلا تلاافتحا یف رظنلا تفلی ام زربأ نم اهربتعی و ۀیزعتلا » » دنهلا یف یمسی ام رتسیلوه فصی مث و ءاروشاع . موی یف ینیسحلا ءازعلا بکاوم عم لمحی يذلا نیـسحلا ، ربقل رغـصملا لکیهلا یلع دنهلا لامـش یف قلطت ۀیزعت » » ۀملک نا

مایأ ذنم لاقی ، ام یلع ءازعلا ، بکاوم یف ةرغـصملا لکایهلا هذه لمح ةداع تأشن دق و توبات .» » ۀملک دنهلا بونج یف اذه یلع قلطت . اهسفن لابرک نم دنهلا یلا لکیهلا اذه لثمب ءاج يذلا ۀنس 1405 م ) ) کنل رومیت

نونوکی نیذلا لاجرلا فاتکأ یلع لمحتف نارزیخلا نم لکیه قوف اهیف ، ۀنیزلا رهاظم اهموجح و فلاتخا یلع يزاعتلا ،» » هذه عنصت و بـشخلا نم اهئاشنا یلا نورـسوملا ءایرثلأا و دمعی دق و جراخلا ، نم فراخزلا ۀنیزلا و عاونأب نیزت و نیرجأتـسملا . سودنهلا نم ةداع

هذه لثم ۀیزعت » » عنصب ةرتلکنا یف یصوأ دق ناک هدوأ كولم دحأ نا نأشلا اذه یف رکذی امم و ۀضفلا . وا سونبلأا وا جاعلاب ، فلغملا . رضخلأا جاجزلا رفصلأا و ساحنلا نم

376 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم « ۀیزعتلا » هذـه لثم لمحت و لا قباوط . ۀـعبرأ اهل امدـق و نیرـشع اهعافترا غلبی عونلا اذـه نم ةریبک ۀـیزعت » هسفنب رتسیلوه دـهاش دـق و

لایخ نود نم جرـس هولعی ناصح لکیه لکـشب ۀیزعتلا » » لمحت دق و اهب . كربتلل ۀصاخ نکامأ یف نیزت عضوت و امنا و ةداع ، ةریبکلا «. لدلد » یمسملا دیهشلا ماملاا ناصح لثمیل

رکذ یلع کلذـک یتأی مث هبـشأ . ام بکاوملا و یف اهلمح اهب و كربتلا ۀـیفیک اهتنیز و تاـیزعتلا و هذـه فصو یف رتسیلوه عسوتی و سفن مهینارهظ نیب مهدـنع نـلأ نوظوظحم واـنکل ۀعیـش نا لوقی و سأرلا ، نوللا و لکـشلا و ثیح نم لیـصفتلاب عفرت یتـلا مـلاعلأا

. اهل اصیصخ دیش هاکرد » » یف ۀظوفحم یه و لابرک . یف نیسحلا ملع ولعت تناک یتلا ۀیندعملا فکلا وا ۀجنبلا » »لماح یلع » سابع » ۀلیل تاذ فیطلا یف يأر ۀکم یف دونهلا جاجحلا دحأ نا یه و اهنع ، يورت ۀصق رکذیف دنهلا یلا اهذخأ ۀیفیک امأ

. اهسفن لابرک یف هیف ۀنوفدم دجوت يذلا ناکملا یلع هلدف ملاسلا ، هیلع نیسحلا ءاول دمعف كاذموی ، وانکل ) ) لهاع ۀلودلا فاسع باونلا یلا اهب ءاجف اهنیع ۀـجنبلا » » دـجو ناکملا کلذ یلا يدـنهلا جاحلا بهذ امنیح و

ضرمت نمزلا نم ةدم دعب و نیـسحلا . دلب لابرک نم اهب ءاج يذلا ظوظحملا جاحلا یلا هتنادسب دهع اهل و صاخ رازم دییـشت یلإ اذه اذـه یلإ مرحم نم سماخلا مویلا یف سانلا یتأی و ۀـسدقملا . ۀـجنبلل لمجأ اهاکرد کـلذ رثأ یلع دیـشف یفـش ناـخ و یلع تداـعس

وأ نیعبرأ یلاوح ۀفلاسلا مایلأا یف غلبت تناک ضرغلا اذهل اهب یتؤی یتلا ملاعلأا نا ردـقی و مهملاعأب . ۀـجنبلا اوسملیل ۀنـس لک رازملا . ملع فلأ نیسمخ

377 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ضعب یف ۀعئار ۀـیبدأ عطق نع ةرابع نوکت اهنا اهنع لوقی یتلا ءازعلا بکاوم یف یقلت یتلا یئارملا کلذـک لیـصفتلاب هیلا ریـشی امم و

ۀعطق ۀـغلابملا ولغلا و یف قارغا لوط و نم اهیف ام عم اهنا لوقی یتلا صخـلاا ، یلع سینأ ) ریملا ) ۀـیثرم یلا اـهنیب نم ریـشی و ناـیحلأا .یف ۀـغلاب ةوق یلع اهفیعاضت نیب يوطنت و اهلک . ةرـشعلا ماـیلأا لـلاخ أرقت اـمنیح سیـساحلأا يوقأ فطاوعلا و قمعأ ریثت ۀـغیلب ۀـیبدأ

. اهعامس دنع هانیع عمدت نأ نم لاجرلا يوقلأ دب فصولا لا دعب و دنهلا ، یف رکابلا حابـصلا ذـنم جورخلل ءازعلا بکاوم دعتـستف ءاروشاع موی یف اما یناهفـصلأا نسحلا وبأ دیـسلا ینیدـلا عجرملا

نفدت ثیح یلإ مادقلأا یلع ایـشم ذخؤت ملاعلأا و عم ةراب ) ماملاا ) یف اهناکم نم بکوم لکل ةدئاعلا ۀیزعتلا » » عفرت ةرـصتخم میـسارم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 165

نکل هیف . یمرت رحبلا و یلإ ذخؤتف یبموب ) ) یف اما نیملأا نسحم دیسلا حلـصملا ینیدلا میعزلا لابرک ،» » اهنم لک یلع قلطی نکامأ یف ۀنیمثلا تایزعتلا ) )

378 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . ۀلبقملا نینسلل ظفحت ثیح لولأا اهناکم یلا بکاوملا اهب دوعت ةریبکلا و

ددع موقی و اهتءارق . یثارملا و ءاقللا رخآ نیح و نیب ریـسلا نع فقوتی هنکل نیعم ، طخ یلع و ةداعلا ، یف ائیطب اریـس بکوملا ریـسی و برـضب نورخآ موقی امنیب رخآ ، نیح و نیب نیـسح » ای نیـسح ، ای » ۀـلمجب يدانتلا رودـصلا و یلع مطللاب ریـسلا للاخ ساـنلا نم ریبک

ناک دابآ ) ردیح ) ماظن نأ رتسیلوه رکذی و اهنم . مدلا نوجرخیف ةداحلا ریماسملا يذ بشخلا وأ دیدحلا لسلاسب ةرسی ۀنمی و مهروهظ نا لوقی مث هتاـکلتمم . یف مرحم لـلاخ ریماـسملا لسلاـسلاب و روهظلا وأ رودـصلا یلع برـضلا هیف عـنمی اـنامرف یف 1927 ردصأ دـق

. لابرک عیجض نیسحلاب ۀخسارلا مهتدیقع مغرب ةداعلا هذه نونجهتسی اهریغ دنهلا و یف ۀعیشلا نم نیریثکلا صخـش وأ هسفن نیزحلا صخـشلا لبق نم تاذـلاب نطقلا اذـه عمجی و انایحأ ، نطقلاب مرحم للاخ فرذـت یتلا عومدـلا حـسمت دـق و

. رخآ صتخم .)؟( عاجولأا ضارملأا و ضعب ءافشل دیفم هنا نطقلا اذه نع فورعملا و

نم ریـسی ریغ اددـع نا مرحم ، للاخ دـنهلا یف ماقت یتلا ۀـیئازعلا تلاافتحلاا متآملا و هذـه عیمج نع رتسیلوه هرکذـی ام فیرط نم و ( راهیب ) ۀـعطاقم یف سودـنهلا نم ایندـلا تاقبطلا نا كانه لوقملا و کلذـک . اهب نودـقتعی اهیف و نوکراشی سودـنهلا ۀنـسلا و لـهأ

ایلعلا تاقبطلا نیب نم لاجرلا ءاسنلا و نا و ۀهللآا ، فص یف امهنوربتعی لعفلاب و نیسحلا نسحلا و نودبعی 379 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

بکاوم یف راودلأا ضعبب اوموقی نا دلاولأا لسنلا و یلع لوصحلا لجأ نم نورذـنی تویجارلا ) لااوراغلأا و اثـشایکلا و لثم ) کلذـکو یناویحلا ، ماعطلا و حـلملا ، لوانت نع مرحم للاخ نوعنتمی ءلاؤه و نایحلأا . ضعب یف اهلک مهتایح ةدـم للاخ و نینـس ؛ ةدـعل مرحم

. فرتلا لئاسو عیمج نورجهی تاکرحلا ضعب نوسرامی مه و ۀـسدقم ، ءایـشأ ءازعلا بکاوم یف لمحت یتلا تایزعتلا » » ادوراـب یف سودـنهلا تاـقبط فلتخم ربتعت و

. اهقیرط یف ضرلأا یلع مهسفنأ یمر وأ اهتحت نم رورملا لثم اهب كربتلل مرحم ملاعأ نم ملع لک یلع نوقلطی ۀـمهاربلا ، ادـع تاقبطلا ، عیمج نم دـنهلا بونج یف سودـنهلا نا نییفحـصلا دـحأ يور دـقل و

مرحم و ملاعأ مامأ نهسفنأ نیمری نهنا كانه تامیقعلا ءاسنلا نع فرعی امک بحاص .» للا » یلع ماملأا ملع یعدی راص اذهل و ریب ،» »، اریقف وا ۀمطاف ، وا انیـسح وأ اناسوه ) ) لثم ءامـسأ مهیلع نوقلطی مهب نقزری امنیح و دلاولأا . یلع لوصحلا لجأ نم اهل روذنلا نرذـنی

اجارهملا نا و هسفنب ، مرحم یف ءازعلا میسارم یعری یسودنهلا راوکیفلا ) ) وأ سیئرلا ، نا ادوراب یف فورعملا نم ناک دق و هبشأ . ام وأ نیتس وا نیسمخ لبق ضرم دق ناک اجارهملا نا وه اذه أشنم نا لاقی و هتمصاع . یف ۀنـس لک بکاوملا دوقی رویلاوغ ) ) یف یـسودنهلا

نم اسلجم ماقأ ام اذا لاحلا یف هضرم نم لبی یفشی و فوس هنا هل لیقف مانملا یف نیـسحلا ماملأا هضرم یلایل نم ۀلیل تاذ يأرف ۀنس ،انموی یتح ةداعلا تیقبف هللا ، نذأب یفـشف کلذ لعف دق و هیف . تاقدـصلا عزو و ملاـسلا ، هیلع نیـسحلا مساب مرحم یف ۀـیزعتلا سلاجم ۀنیزخ موقت و ءاروشاع . موی یف ءازعلا بکوم هب مدـقتی هراـف ناـصح بوکرب مویلا یفتکی راـص هلـسن نم یلاـحلا اـجارهملا نکل اذـه ،

. بکوملا فیراصم دیدستب كانه ۀلودلا 380 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

تبتک دق تناک كراتـسایارف ) ) ةریدقلا ۀیزیلکنلاا ۀبتاکلا نا یلا انه ریـشأ نأ نم یل دب ءاروشاع لا مرحم و نع ثحبلا یهنأ نا لبق و ملاعلا ءاحنأ عیمج یف ۀعیـشلا نا اـهلوقب لـصفلا اذـه أدـبت و ۀـیدادغب . » روص » مسأـب فورعملا اـهباتک یف ءاروشاـع نع اریغـص لاـصف

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 166

يذلا ءیطبلا نازحلأا دم مهب لصی یتح اهلک ، یلولأا مرحم ةرـشع یف هیلع دادحلا نونلعی هلتقم و نیـسحلا و يرکذ نویحی یملاـسلإا ، ءازعلا بکاوم یلا ریشت مث ۀحوبذملا .» » هتثجب شعنلا ۀلماح ریخلأا مویلا یف جرخت یتلا ءازعلا بکاومب هجوأ یلا مهسفنأ یلع یلوتسی

اهئیجم فرعی ۀسدقملا ندملا دادغب و یف ماقت یتلا بکاوملا هذـه نا لوقت یه و اهلک . لابرک ۀـکرعم عئاقو اهیف لثمت یتلا ایابـسلا » » ونم یهتنت و ةرکنتم . ةروصب هیلا تذخأ تیوکلا یف ءاسنلل ۀیزعت سلجم فصوب ذخأت مث ۀیراعلا . رودصلا یلع مدـللا توصب دـیعب نم

مهنوقذ تحت ررمیل مرحم نم رـشاعلا مویلا یف لاملا ) ) یلا نوذـخؤی تیوکلا یف نیدوجوملا نییناریلأا لافطلأا نا یلا ةراشلأاب لصفلا ایجولوثیملا نم ۀعصانلا ۀقیقحلا رمت اذکه ۀلئاق و کلذ یلع بقعت مث ءادفلا . ۀیحضتلا و ضورف یلع ۀللاد ةریبکلا ، هنیکس ایزمر ارارما

موی لوأ یلع لدت یتلا ۀطیـسبلا سوقطلا هذهب مویلا نوکـسمتی مهدجن نا دیفملا نم و فوصتلا . یلا ۀنایدلا نم و ۀـقحلا ، ۀـنایدلا یلا . ۀیناسنلإا ةوخلأا یسنن لائل ملاعلا ، اذه یف دوجولل اننیعأ هیف انحتف

و لوقتف ..« : کلذک ، نیسحلا لابرک و رکذ یلع كراتـس ایارف سملا یتأت باتکلا اذه یف هتبتک يذلا فجنلا نع ریبکلا اهلـصف یف و یلع

381 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم امنیب همیخم ، بصن كانه و لابرک .. یف لزن یتح لوجتی لظ ۀیدابلا و ۀهج یلا نیـسحلا هنبا عجعج ۀـعقبلا هذـه نم ةدـیعب ریغ ۀـفاسم

امک اذه انموی یف سانلا راکفأ یف ۀیلج ۀحـضاو عئاقولا کلت تلایـصفت لازت ام و هنع . ءاملا دراوم اوعنم هوئوانم و هؤادـعأ و هب طاحأ هذه نم ءیش یلع فقی مل ام هترایز نم اریثک دیفتسی نا ۀسدقملا ندملا هذه روزی نمل نکمملا نم سیل و ۀنـس . ( 1257 ) لبق تناک

نا نود نم طق اهتءارق عیطتسا یتلا لا ۀلیلقلا صصقلا نم یه و سسلأا . یلا لصت یتح ءیش لک یف لغلغتت نیسحلا ةاسأم نلأ ۀصقلا یلع امهیف نوشیعی اوذـخأ سانلا نلأ ۀـعجافلا ، کلت تعقو نا ذـنم فجنلا لابرک و یف فقوت دـق خـیراتلا نا لوقت مث ءاکبلا ». ینباتنی

. مولظملا نیسحلا ءادعلأ ۀیهارکلا يرکذ یلإ روصعلا مدقأ نم قارعلا خیرات زجوملا هباتک تاونـس ، ةدعل دادغب یف ۀـمیدقلا راثلآا ریبخ دـیول ، نوتیـس رتسملا بتک یف 1943 و یلا هنم جرخ و ۀیواعم ، نم یلع ماملاا فقوم اعراب لایلحت هباتک تاحفـص نم ددع یف للح دـق و نادـفارلا .» » مساب هرـشن اذـه و انموی

. لابرک یف نیسحلا لتقم ریثت یتلا ۀـمیللأا » ۀیحرـسملا » سـسأ ناـنوکی هلتقب نیملـسملا باـصأ يذـلا عزفلا ۀـکرعملا و یف تفرتـقا یتـلا ۀـعاظفلا نا لوقی وه و هتبلغ و هعابتأ ، نیسحلاب و طیحأ دقف ۀنس . لک نم ءاروشاع ةرـشع یف ینیدلا قنحلا دح یلا هلک یملاـسلإا ملاعلا یف ۀیعیـشلا فئاوطلا امیف ریـسی نا یلا هتعفد هتیـضق ۀلادعب ۀقداصلا هتدیقع نا ریغ ۀنیدملا یلا دوعیف برهی نا هعـسوب ناک هنأ عم و ۀمات ، ۀبلغ ءادـعلأا ةرثک

یکیتامارد لمعب مایقلا یلإ تدمعف دومصلا یلع ةریغصلا هتبصع تمزع ۀکرعملا موی تقبس یتلا ۀلیللا یف و ماملأا . یلا امدق هیلع مدقأ 382 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

داـق یلاـتلا موـیلا حابـص یف و اـهیف . مهرقهقت نود لوـحیل ۀـبهتلملا بطحلا مزحب هئلم و میخملا ، ءارو نم ضیرع قدـنخ رفحب لـیوط . متحملا توملا یلا ةدهشتسملا هتبصع يرخلأا ، هدیب فیسلا نآرقلا و هیدی يدحاب کسمی وه و نیسحلا ،

ادیرف نیـسحلا یقب یتح رخآ دعب ادحاو اوطقـسف مهلابن نم لباوب مهنورطمی دیعب و نم مهب اوطیحی نا نم رثکأ دـیزی دـنج لعفی مل و ۀثلاث عمجت دقف روهـشملا . یخیراتلا مویلا کلذ یف بولطملا وه نکی مل کلذ نکل هسفن ، وه یقبتـسی نا نکمملا نم ناک و هدحول .

. ۀفوکلا یلإ ذخأف هسأر زتحا مث حارجلاب ۀنخثملا هتثج تسید و هیلإ ، اهوبوصف مهتحلسأب اورفاضت ۀیمأ و ینب عابتأ نم نوثلاث و ۀکم یلإ ةدوعلاب مهل حمس دیزی و مهحارس قلطأ دق ملاسلا هیلع یلع ماملاا ةرـسأ نم ةایحلا دیق یلع یقب نم نا دیول رتسملا لوقی مث نکل اذه . انموی یتح مهلیجبت نیملـسملا و مارتحا عضوم مهلـسن نم نوردـحتملا مهلآ و لاز ام و ۀـنیدملا .) یلا اوداع مهنا حیحـصلا )

نیقحملا ءاـفلخلا مـه مهنوربـتعی ۀعیـشلا و مهـسدقی مهدـلاوأ نـم ۀعـستلا و نیـسحلا ، و نـسحلا ، و یلع ، مـه تیبـلا و لآ نـم ۀـمئلأا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 167

راوزلل اجحم اهنم دـحاو لک دـعی امک عیفرلا ، یملاـسلإا نفلل ۀـعیدب جذامن ناـسارخ طـسولأا و تارفلا یف مهروبق دـعت و نیدـیحولا .. ۀعیشلا

نیدجـسملا لامج یقبی نا اقح عجفملا فسؤملا نم هنا لوقیف نیملـسملا ، ریغ هب عتمتی نا نکمی ـلا نفلا اذـه لاـمج نـلأ فسأـی مث هتلاق دـق تناک امب نأـشلا اذـه یف دهـشتسی و نیملـسملا . ریغ نم ساـنلا نیعأ نع دـبلأا یلإ اـبوجحم فجنلا ـلابرک و یف نیـسدقملا

اهفصو للاخ لآملا سفن یف لبق نم لیب ) سملا )383 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: هلوقب هذه لیب سملا تاظحلام یلع دـیول بقعی و یف 1909 . اهیلا اهئیجم ددصب لبق نم ثحبلا اذه نمـض یف هاندروأ يذلا لابرکل فجنلا لابرک و یف نیریغـص نیفحتم سیـسأت یف اکمهنم یـسفن دـجأ مویلا اذـه یف و یه ، هتبتک ام یلع ترم دـق ۀنـس نیثـلاث نا »..

عتمتلا یف ۀعیـشلا كراشی نا ۀیاهنلا یف نکمملا نم نوکی یتح اهرکذ یلع لیب سملا یتأت یتلا سئافنلا ضعب امهناردج نیب امـضیل .« اضیأ نیملسملا ریغ ینفلا لامجلا اذهب

ۀیملاسلاا ۀیناطیربلا و فراعملا یترئاد یف ءلابرک

قارعلا نادـلب نم ةدـلب اهنا لوقتف لابرک .. ۀـفورعملا ۀـیناطیربلا فراعملا - ةرئاد ابـضتقم افـصو ۀنـس نیثلاث نم برقی ام لـبق فصت و عرف نع یبرغ و یبونج هاجتا یف لایم نیتس ۀفاسمب دادغب نع دـعبت و اقرـش ، ۀـیناث و 44 لاامش ، ۀیناث ۀجرد 32 و 40 یلع عقت ةریهشلا

نم مهلک اهناکـس و ۀمـسن . ( 65 ، 000 ) یف 1935 اهـسوفن ددـع غلب دـق و ماشلا . ۀـیداب ۀیـشاح یلع لایم ، نیرـشعب تارفلا نم ۀـیدنهلا عرف ۀلحلا لامش یف عقی عقوم نم اهیلا عرفتی و سانلا . نم نیملسملا ریغ اهیف میقی نأ نکمی فجنلاک لا یه و ابیرقت ، ۀعیشلا نیملسملا

،290 ءاصحا 1935 ) ) هلک هیف سوفنلا ددع غلبی و اهمسأب . یمسی يذلا لابرک ءاول ۀمصاع یه ةدلبلا و ةرصبلا . دادغب - دیدح ۀکس طخ ، ۀمسن ( 83 ، 301 ) هیف اهدحو ۀنیدملا سوفن ددع غلب دق ( 1966 ) ۀنسلا هذه یف يرج يذلا ریخلأا ءاصحلاا نا یفخی و لا ۀمـسن . 124

. ۀمسن ( 339 ، 692 ) هلک ءاوللا سوفن ددع و 384 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دعب ۀسادقلا یف یتأت و هلک ، یملاسلإا ملاعلا ءاحنأ نم ةرایزلل ۀعیـشلا اهدصقی یتلا ۀسدقملا ۀینیدلا زکارملا نم لابرک دعت و لوقی : مث . فجنلا ۀکم و

عـضولا اذـه لثم یف تناک امل و ۀـنجلا . یلا انمآ اقیرط اهرابتعاب نفدـلل زئانجلاب اـهیلا یتؤی اـمک تاـقبطلا ، عیمج نم راوزلا اـهروزی و یف اهتارداص فلأتت و ةداع . اهیف طشنت ةریـسی ریغ ۀیراجت ۀکرح ناف هسفن ، تقولا یف ۀیدابلا ءیناوم نم ءانیم اهنوکل و راوزلل ، ۀبـسنلاب

لباوتلا عومشلا و داجسلا و رتسخبام و عئاضب کلذ ءاقل لابرک يرتشت و ۀینیدلا . علـسلا فوصلا و دولجلا و رومتلا و نم یلولأا ۀجردلا ۀعورزم اهنم ۀلیلق ریغ ۀـحاسم كانه و اهؤاورا ، لهـسی یتلا ۀبـصخلا یـضارلأا نم اهب ۀـطیحملا یـضارلأا دـعت امک ياشلا . ةوهقلا و و

. ةرمثملا راجشلأا نم اهریغ لیخنلا و نیتاسبب هیف جرعتت یف 1843 هراوسأ اومده دق كارتلأا ناک يذـلا میدـقلا اهمـسق نکل ایبسن ، ۀعـساو عراوش اهنم ثیدـحلا یجراخلا مسقلل و

. اهمظعم ۀیقرشلا ندملا یف لاحلا یه امک ریسی ریغ اجرعت ۀقیضلا ۀقزلأا قرطلا و مویلا ۀـنیدملا طیحت و ۀنـس 680 م . نیملـسملا دیهـش یلع نب نیـسحلا لتقل اشیج درج دق دـیزی ناک لابرک نم مسقلا اذـه عقوم یف و مدهت نا لبق تبتک دق ۀـصلاخلا هذـه نا رهاظلا . ) کلذـک ۀـبهذم رئانم ثلاث بهذـلاب و ةوسکم ۀـبق هولعت يذـلا سدـقملا هحیرـضب

(. اذه لبق انیب امک کلذک ۀبهذم نکت مل یتلا دبعلا ةرانم یه ۀثلاثلا و ةرانملا ازکرم ربتعت اهناف لا عیـسولا یبوسرلا لهـسلا ۀفاح یلع ۀعقاو تناک امل اهنکل ادـج ةریثک ۀـینید تادراو اهلخدـت فجنلا ، لثم لابرک ، و

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 168

اهنوک یلا ۀفاضلااب و اضیأ . مات حاجنب ۀیعارزلا لیـصاحملا اهیف عرزت نا نکمی امنا طقف و ۀیدابلا یلإ اهقیرط دـجت يذـلا علـسلا لدابتل اهناف اهسفن یه اقومرم اینید ازکرم

385 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم . زاجحلا یف ۀمرکملا ۀکم یلإ جاجحلا فجنلا و یلا نیبهاذلا راوزلا قیرط یف عقی کلذک امهم ازکرم دعت

ازجوم افـصو ریخلأا اهدـهع یف لابرک فصت یهف ثحبلا اذـه ردـص یف ةرثکب اهیلا ةراـشلاا ترم یتلا ۀیملاـسلإا فراـعملا ةرئاد اـمأ يزعی و اراهدزا . اهرثکأ ۀیقارعلا و ندملا ینغأ دعت ۀمسن ، فلأ نیـسمخلا یلع دیزی ام اهـسوفن ددع غلبی یتلا لابرک نا لوقت ذإ اضیأ .

فجنلا و یلا نورفاسملا اهنم رمی ۀـطقن مهأ اهنلأ لب طقف ، اهیف نیـسحلا ربق ةرایزل اهیلع راوزلا نم ریبکلا ددـعلا رطاقت یلإ اهراهدزا لا ةریزجلا ۀیلخاد عم ةراجتلل امهم ایوارحـص اءانیم دعت حیـسفلا یبوسرلا لهـسلا ۀـفاح یلع اهعقوم مکحب یه و کلذـک . ۀـمرکملا ۀـکم

. اهاوحف نم رهظب امک ۀیناطیربلا فراعملا ةرئاد نم ةاقتسم ةذبنلا هذه لعل و ۀیبرعلا .نم لیلق ریغ ددع دوجو عم و ۀثیدح . ۀـیحاضب طاحی ۀـجرعتم ۀـجومتم قرط ۀـقزأ و نم هیف ام و ةدـلبلا ، نم میدـقلا مسقلا نا لوقت مث

و نوزولا ، و ۀمللاسلا ، و دعس ، ونب ءلاؤه اهیلا یمتنی یتلا رئاشعلا مهأ و ۀعیشلا . برعلا نم مه ناکسلا ۀیبلغأ ناف اهناکـس نیب نییناریلاا مهعطقأ دـق ناک نامیلـس ) ناطلـسلا وه حیحـصلا ) میلـس ناطلـسلا نلأ اهیف ، ةرـسأ ینغأ ةددـلا لآ ةرـسأ دـعت و ةوراصنلا . و ةزماهطلا ،

. هریمعت ۀینیسحلا و رهن رفح یلع مهفارشا یلع مهل ةأفاکم اهلوح ءاجرلأا ۀعساو تاعطاقم نیتاسب نم قرشلا یلا عقاولا مسقلا یلع قیضلا اهانعمب لابرک ۀملک قلطت و

386 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نیسحلا دهشم وا دهشملا ، یمستف اهسفن ةدلبلا امأ يرئاد ، فصن لکش یلع ۀنیدملاب طیحت یتلا لیخنلا

قاطنب ۀنیزم هناردج نا ظحلای و ةددعتم . نیواوا رجحب و نحصلا اذه طاحی و امدق ، 270 هتحاسم 354 * غلبت نحص یف ةرضحلا عقت و اهسفن ةرضحلا لغـشت ءاقرز و ۀیـضرأ قوف ضیبلأاب ۀبوتکم اهعیمج میرکلا نآرقلا تایآ یلع يوطنت اهنا لاقی یتلا ۀنیزلا نم لصاوتم ببقم قاورب یجراخلا بهذملا ءانفلا نم هیلا لوخدلا نوکی يذلا لیطتـسملا یـساسلأا ءانفلا طاحی و امدق . 138 اهردق 156 * ۀحاسم

و امدق . رشع اتنثا هلوط مادقأ و تس هقودنص عافترا غلبی يذلا سدقملا حیرـضلا لوح راوزلا فوطی هیف و یمجعلا ، قاورلا نلآا یمـسی (. ربکلأا یلع ) حلاسلا یف هقیفر هنبا و حیرض وه همجح ، یف رغصأ ناث حیرض اهبنجب موقی ۀضفلا ، نم ۀیبرشمب طاحم وه

ءوض نلأ ابلاخ ، ارثؤم اعابطنا دعی نا نم دب لیـصلأا لا دنع اهیلا لخادلا سفن یف ةرـضحلا ۀیلخاد هدلوت يذلا ماعلا عابطنلاا نا اذـه و ةریغـصلا ۀیرولبلا حوطـسلا نم يرخأ ، فلأ و ةرم ، فلأ سکعنی ۀضفلا كابـشلا لوح نم اهددع یـصحی یتلا لا عومـشلا حیباصملا و

ۀـسکعنملا راونلأا عوطـس لقی امک تاساکعنلاا ، هذـه ءلالآ صقانتی و لایخلا . مـلاحأ هکردـت ـلا ایرحـس اریثأـت دـلویف اـهل دـع ـلا یتلا انه و ءوضلا اهنع سکعنی یتلا تارولبلا نم لیلق ددع یلع ساکعنلاا عاعشلاا و رصتقیف ۀبقلا یلعأ یلإ اهتعشأ تعفترا املک جیردتلاب ،

. ءامسلا دبک یف موجنلا عمتلت امک متعملا وجلا یف عمتلیف كانه ناترانم موقت امک نمثلا . ۀیلاغ ۀبلاخ ۀنیزب ۀلبقلا ۀهج نم ریحلا نیزی و

387 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم نم ۀیقرـشلا ۀهجلا یف ۀینبلأا يدی نیب موقتف دبعلا ، ةرانم یه و ۀثلاثلا ، ةرانملا اما ۀبقلا ، يدی نیب ءامـسلا یف ناولعتف لخدملا یتهج نم

. امدق نیسمخلا زهانت ۀفاسمب ۀیبونجلا ۀهجلا نم نحصلاب ۀطیحملا ناردجلا عجارتت و نحصلا .. هسفن نحصلا عیسوت دبعلا و ةرانم علق یلا تدأف ۀنس 1937 نحصلا یلع تلخدأ یتلا تلایدعتلا قبسی فصولا اذه نا کش و لا دجوت ۀیلامـشلا ۀهجلا نم نحـصلا قصل یف و ۀنـسلا . لهلأ دجـسم اهیف دـجوی هذـه ۀـعقبلا نا کلذـک هذـه فراعملا ةرئاد یف ءاج و یقرـش یلامـش نم ةدرای ۀئام تس دعب یلع و صاخلا . اهدجـسم ۀسردملا هذهل و اعبرم ، امدق ( 85 ) یلاوح اهتحاسم غلبت ةریبک ۀـسردم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 169

يذلا میخملا عقوم عقی برغلا ۀـهج نم ةدـلبلا جراخ یلإ يدؤملا قیرطلا یلع و یلع ، نب سابعلا هیخأ حیرـض موقی ۀینیـسحلا ۀـضورلا اهنم لخدـملا یتـهج یلع و میخلا ، نم ۀـمیخ لکـش هیف ةداـشملا ۀـیانبلا دـختت و هاـکمیخلا .) ) يأ یلـصلأا ، همیخم نیـسحلا هیف بصن

. لبلاا جورسل ناتیرجح ناتروص عقت لابرکب ۀطیحملا نیتاسبلا لامـش یف و ةریبکلا . اهنفادم اهرباقم و موقت ةدـلبلا برغ یف ةدـتمملا دامحلا ، ۀیوارحـصلا ، ۀبـضهلا یف و نیب نم و اـهنیتاسب . ۀیرـضاغلا و ۀـیحاض اـهبونج یف و ةرقلا ، ۀـیحاض یبرغلا اهلامـش یف عقت اـمک اـهنیتاسب ، اـهلوقح و ریقبلا و ۀـیحاض

. حیاونلا و رقعلا ، يومحلا : توقای اهرکذ یلع یتأی یتلا ۀبیرقلا نکاملأا

ۀقرفتم فتن

تاونسلل ۀبسنلاب امیس لا نیودتلا ، قحتـسی وأ رظنلا تفلی ءیـشب لابرک یلا ریـشت ترکذ ، ام ریغ يرخأ ، ۀیبرغ بتک یلع رثعأ مل اذه و موسوملا کیرکنول باتک یف رابخلأا فتنلا و ضعب تدجو یننا یلع ةریخلأا . نیرشعلا

388 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ناونع تحت سیراه جروج یعدی فلؤمل یف 1958 رهظ یکیرمأ باتک یف و لبق ، نم هیلا ترـشأ يذلا نیب 1900 و 1950 ) قارعلا )

( . هتراضح هعمتجم و هناکس و قارعلا - )ناسین یف یلولأا ۀماعلا برحلا ءاهتنا دعب هحتف دـیعأ دـق ةرـصبلا دادـغب و نیب ام دـیدحلا ۀکـس طخ نا کیرکنول باتک یف ءاج دـقف

. لابرک یلا ةدسلا بیسملا و نم دتمملا عرفلا ءیشنا ةزیج ةدمب و کلذ دعب و ، 1921یلوصنلا باتک اهیف رشن یتلا ۀنـسلا یه و ۀنـس 1927 ، اهیف تلـصح دق تارهاظم نا لابرک نع هسفن باتکلا نم رخآ عضوم یف ءاج و

کلت تناـک و هلوق . دـح یلع مهتادـقتعم ۀعیـشلا و ءارـلآ اـیفانم ناـک هیف ءاـج اـم ضعب نا دـقتعا يذـلا برعلا ملاـسلاا و خـیرات نع هببس نکی مل ضیرحتلا اذه نا یلع یجفجرجلا . نیمأ جاحلا هسأری ناک يذلا یعیشلا ۀضهنلا بزح نم ضیرحتب تمت دق تارهاظملا

فلؤملا هلوقی ام كاه و روکذـملا . بزحلا اهیف ضراعی ناک يرخأ ۀیـسایس ثداوح تثدـح اـمنا و اهدـحو ، یلوصنلا باـتک ۀـثداح : صنلاب

تارهاظملا میظنت یلا دمع و ۀموکحلا ، عم امهنواعتب ددنی ةرازولا و یف نیکرتشملا نییعیـشلا نیریزولاب عنـشی ۀضهنلا بزح ذخأ مث ».. امنیح و اهدـس . یلا ءارزولا سیئر لـیکو یمـشاهلا نیـسایب کـلذ يدأـف هفحـص ، یف ۀـنانرلا تـلااقملا ۀـباتک و فجنلا ، و ـلابرک ، یف

ةرازولا نم هتلاقتسا مدق هیلع ایلعلا تاماقملا تضرتعا 389 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

« . ینلایکلا یلاع دیشر هوذح اذح و مهداشتحا سوفنلا و فثاکت للحی هارن همدـقت ، ۀـیعامتجلاا و قارعلا لاوحا لیلحت یلإ اذـه هباتک یف کیرکنول رتسملا دـمعی امنیح و

غلبت لابرک یف سوفنلا ۀفاثک نا ءاصحلاا اذه ۀجیتنب رهظ دـقف ءاصحإ 1947 . یلع ادنتسم ۀبـسانملاب لابرک رکذی نکاملأا و فلتخم یف یف ( 40 ) و ناکـسلا ، یف ۀـفاثک ۀـیقارعلا ندـملا رثکا یه و ( 49 ) ۀـلحلا یف ۀـفاثکلا غلبت امنیب دـحاولا ، عبرملا رتمولیکلا یف ۀمـسن ( 46)

. سیراه رتسملا انه هاندروأ ام دیؤیف هسفن عوضوملا یلإ قرطتی و دادغب .نا رکذـی وهف هیف . ـلابرک رکذ یتأـیف اذـه ، یلع ةوـلاع يرخأ حاون نم سوفنلا ءاـصحإ لـیلحت یلا کلذـک سیراـه رتـسملا دـمعی و

و قارعلا . ناکـس نم ۀئملاب فصن دحاو و یلاوح يأ ۀمـسن ( 73 ، 828 ) ءاصحلاا اذـه یف مهددـع غلب قارعلا یف نیدوجوملا بناجلأا اهیف دـجوی یتلا ةرـصبلا و مهنم ، ( 21 ، 670 ) اهیف دـجوی یتلا ـلابرک و مهنم ، ( 29 ، 204 ) اهیف دـجوی یتلا دادـغب یف اـبلاغ نوزکرتی مه

. مهنم ( 13 ، 012)

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 170

ناکس ددع نا ءاصحا 1947 یلا دانتسلااب رکذی وهف اضیأ . ۀبـسانملاب لابرک مسا دریف قارعلا ، یف نیدوجوملا ودبلا ددع یلإ قرطتی مث یتلا ةزنع لئابق کلذـب ینعی هنا کش ـلا و ـلابرک . ءاولل نوعباـت ءـلاؤه فصن نا و ۀمـسن ، ( 250 ، 000 ) یلاوح غـلبی قارعلا یف ودـبلا

يرخلأا ۀیوللأا ضعب یلا عبتیف رخلآا فصنلا اما رضیخلأا . ۀثافش و ۀقطنم یف اهنم ریبک مسق شیعی 390 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

: یتلآا هجولا یلع .25 میلدلا 000 ، ءاول ، 30 کفتنملا 000 ، ءاول ، 70 لصوملا 000 ، ءاول

یتلا طسولأا تارفلا قطانم فجنلا و لابرک و یف امیـس ـلا و ۀعیـشلا ، نیدـلا لاـجر نا سیراـه رتسملا لوقیف يرخـلأا یحاونلا نم اـما ام بادتنلاا و دهع یف اهعیراشم ۀموکحلا و ۀسایس دض اههیجوت ۀضراعملا و کیرحت عیطتسی ةدایق زاهج مهنم نوکتی ناک امهب طیحی

. هدعبیف لجرلا ةأرملا و نیب طـلاتخلاا باـجحلا و رکذ یلا سیراـه قرطتی یعاـمتجلاا اهاوتـسم ۀـیقارعلا و ةأرملا نع ثحبلا ضرعم یف و

صخلاا یلع ندملا یف نافورعم ةأرملا لازعنا باجحلا و نا لوقی و ۀیفیرلا ، قطانملا ندـملا و یف امهراشتنا رادـقم یقارعلا و عمتجملا تابتعلا ۀعوسوم دادغب . یف ۀیقارلا یطـسولا و نیتقبطلا ءاسن نیب نم ابیرقت امهئافتخا یلا يدا دق دلایلا یلا ۀیبرغلا ۀیندملا لوخد نا عم

ص390 ج8 ؛ ۀسدقملا ؛ یلع هب ددـشتلا لـصحی و ۀـیوللأا ، زکارم یف ۀـماعلا ةدـعاقلا وـه لاز اـم تاـعمتجملا یف لـجرلا نع ةأرملا لازعنا نا یلا ریـشیف دوـعی

. امهیف ۀبجحتم ریغ ةأرملا ریست نا ردنی ثیح فجنلا لابرک و یف صخلأا 391 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

تاعوضوملا سرهف

ۀحفصلا عوضوملا امیدق لابرک

امیدق 9 لابرک فطلا 18

لتاقم 20 رصق رئاحلا 21

رمتلا 26 نیع اثافش 31

ۀیرضاغلا 31يونین 32

یمقلعلا 32 رهن رقعلا 38

ع) ) نیسحلا عرصمل لمجم یخیرات ضرع 45 ع ) ) نیسحلا هللا دبع یبا عرصم

392 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 171

ۀیبرعلا عجارملا یف لابرک ۀحفصلا عوضوملا /ثیدحلا 77 یف لابرک

كولملا 82 لسرلا و خیرات یف لابرک مظتنملا 86 خیرات یف لابرک

لماکلا 89 یف لابرک رصتخملا 98 عماجلا یف لابرک

ءافلخلا 99 رابخا رصتخم یف ۀعماجلا 100 ثداوحلا یف

راتخملا 103 بختنم یف لابرک نیللاتحا 105 نیب قارعلا خیرات یف

ایفارغجلا 138 یف لابرک تلاحرلا 140 یف لابرک

ۀلدلأا 151 یف لابرک ۀیخیراتلا ناظملا یف درو ام

ۀملک 165نادلبلا 167 مجعم یف لابرک

میساقتلا 167 نسحا یف لابرک لابرک 169 يدوعسملا و فطلا 171 ریثلاا و نبا يرخفلا 172 یف لابرک

لابرک 172 یلبنحلا و دامع نبا 393 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم

ۀیماهللاا 173 تاقیفوتلا یف لابرک ۀحفصلا عوضوملا ءارزولا 174 ۀحود یف

ءاروزلا 176 ۀقیدح یف لابرک ۀیقارعلا 178 نادلبلا خیرات زجوم یف

تارضاحملا 184 یف لابرک هیقارشتسلاا 187 عجارملا یف لابرک

مجاعملا 195 یف لابرک ینادمحلا 205 سارف وبا لابرک و

207 ع ) ) نیسحلا لابرک و رکذل ۀیبرغلا ۀیبرعلا و رداصملا مها رعشلا یف لابرک

یمعفکلا 213 میهاربا خیشلا

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 172

یسلدنلاا 213 ءیناه نبا مامت 214 وبا

یحمجلا 214 لبهد وبا ینادمحلا 215 سارف وبا

بیبح 215 نب نجحم وبا یتشرلا 215 دمحا دیسلا

یمظاکلا 215 رباج خیشلا ریزولا 216 یبرغملا نیسحلا

یلحلا 217 ردیح دیسلا یحلاصلا 218 سابع رضخ

394 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم یمشاهلا 219 دیشر ۀحفصلا عوضوملا

يذیواعتلا 219 نبا طبس ۀمعطلا 220 يداه ناملس

هتق 220 نب نامیلس لیفطلا 221 نب ۀمربش یضرلا 221 فیرشلا

دابع 222 نب بحاصلا 222 حلاصلا ) کلملا ) کیزر نب عئلاط

دیز 225 تنب ۀکئاع يرمعلا 225 یقابلا دبع

يزیوحلا 229 نیسحلا دبع سرخلاا 230 رافغلا دبع

یلیلاعلا 233 هللا دبع نوسح 233 حیلف

يرزلاا 234 مظاک ةزع 234 ریثک

يدسلاا 235 دیز نب تیمکلا بحلا 235 وبا نسحم

نساحملا 235 وبا نسح دمحم ءاطغلا 237 فشاک نیسحلا دمحم

هنومک 237 یلع دمحم يواطنطلا 238 رکاش یسرم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 173

395 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم ریبزلا 239 نب بعصم ۀحفصلا عوضوملا

ینزملا 239 سوا نب نعم يرهاوجلا 239 يدهم

یملیدلا 240 رایهم یناقلاطلا 242 یسوم

خیبط 243 وبا یلع ریم یبعکلا 244 مشاه

ۀیبرغلا عجارملا یف لابرک ۀیبرغلا 251 عجارملا یف لابرک

256 ع ) ) نیسحلا حیرض راز نم لوا نیسحلا 258 ربقل لکوتملا مده

727 ه 260 یف 369 - ءلابرک لابرک 263 یف لیعامسا هاشلا

لابرک 265 یف نامیلس ناطلسلا دبعلا 266 ةرانم

رشع 267 نماثلا رشع و عباسلا نرقلا یف لابرک نییباهولا 270 موجه

رشع 275 عساتلا نرقلا لئاوا یف لابرک اشاب 276 بیجن ۀعقاو

دیدجتلا 280 رهاظم ضعب لابرک 281 یف اریسکت ) ) تادهاشم

396 ص : ج8 ، ۀسدقملا ، تابتعلا ۀعوسوم روبین 286 ۀلحر یف لابرک ۀحفصلا عوضوملا

290 لابرک ) یف ستفول )296 رشأ ) نوج ) ۀلحر یف لابرک

لابرک 301 یف اوفلاوید ) مادم )لابرک 354 یف زیلکنلاا نوفظوملا

لابرک 355 رمتؤم هباختنا 358 یسیسأتلا و سلجملا ۀضراعم

ءلابرک 361 یف نوسدلانود ۀینیسحلا 367 ۀبرتلا

مارحلا 370 مرحم

دلجملا 8 ۀسدقملا ، تابتعلا www.Ghaemiyeh.comۀعوسوم ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 174

فراعملا 383 ةرئاد یف لابرک ۀقرفتم 387 فتن ۀیملاسلاا ۀیناطیربلا و

ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا زکرم www.Ghaemiyeh.comفیرعت ۀیرتویبمکلا تایرحتلل ناهفصاب ۀیمئاقلا نم 177زکرم ۀحفص 175