igitur domi militiaeque boni mores colebantur

Upload: leo

Post on 03-Nov-2015

59 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

capitoli sparsi da "de catilinae coniuratione" con testo a fronte e analisi sintattica

TRANSCRIPT

  • Igitur domi militiaeque boni mores colebantur; concordia maxuma, minima avaritia. Ius bonumque apud eos non legibus magis quam natura valebat. Iurgia, discordias, simultates cum hostibus exerecebant, cives cum civibus de virtute certabant. In suppliciis deorum magnifici, domi parci, in amicos fideles erant. Duabus his artibus, audacia in bello, ubi pax evenerat aequitate, seque remque publicam curabant. Quarum rerum ego maxuma documenta haec habeo, quod in bello saepius vindicatum est in eos qui contra imperium in hostem pugnaverant quique tardius revocati proelio excesserant, quam qui signa relinquere aut pulsi loco cedere ausi erant; in pace vero quod beneficiis magis quam metu imperium agitabant, et accepta iniuria ignoscere quam persequi malebant.

    Dunque in pace ed in guerra erano rispettati i buoni costumi; la concordia era grandissima l'avidit piccolissima. Il diritto e la morale valevano presso di essi non tanto per le leggi quanto per natura. Sfogavano i litigi, le discordie, i rancori con i nemici, i cittadini gareggiavano fra loro in virt. Nei sacrifici agli dei erano magnifici, nella vita privata erano invece parsimoniosi e fedeli fra amici. Curavano se stessi e lo Stato con queste due doti, l'audacia in tempo di guerra e l'equit in tempo di pace. Di queste cose ho prove molto convincenti, poich in guerra si presero provvedimenti verso chi aveva combattuto il nemico contro gli ordini e chi si era prolungato nel combattere dopo il segnale di ritirata, pi spesso che contro chi aveva osato abbandonare le insegne o chi si era ritirato dalla propria posizione perch respinto; in tempo di pace, invece, esercitavano il potere pi con il concedere benefici che con l'incutere timore, e preferivano perdonare che punire

    clo, clis, colui, cultum, clrevlo, vles, valui, valitum, vlreexerco, exerces, exercui, exercitum, exercre)certo, certas, certavi, certatum, certrevno, vnis, eveni, eventum, vnrecro, cras, curavi, curatum, crre

  • Sed ubi labore atque iustitia res publica crevit, reges magni bello domiti, nationes ferae et populi ingentes vi subacti, Carthago, aemula imperi Romani, ab stirpe interiit, cuncta maria terraeque patebant, saevire fortuna ac miscere omnia coepit. Qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, eis otium, divitiae, optanda alias, oneri miseriaeque fuere. Igitur primo pecuniae, deinde imperi cupido crevit; ea quasi materies omnium malorum fuere. Namque avaritia fidem, probitatem ceterasque artis bonas subvortit; pro his superbiam, crudelitatem, deos neglegere, omnia venalia habere edocuit. Ambitio multos mortalis falsos fieri subegit, aliud clausum in pectore, aliud in l ingua promptum habere, amicitias inimicitiasque non ex re, sed ex commodo aestumare, magisque voltum quam ingenium bonum habere. Ma quando lo Stato crebbe con il lavoro e la giustizia, furono sottomessi in guerra grandi re, tr ib barbare e vennero assogettati con la forza grandi popoli, Cartagine, emula dell ' Impero Romano, si disperse dalle fondamenta ed erano aperti tutti i mari e le terre, la sorte cominci ad infiuriare e a sconvolgere tutto. Per coloro che avevano sopportato facilmente le fatiche, i pericoli, le situazioni incerte e difficil i , la tranquill i t e la ricchezza, altre cose desiderabil i, furono solo di peso e sventura. Quindi crebbe prima il desiderio di denaro, poi quello di potere; tali passioni furono quasi l 'origine di tutti i mali. L'avarizia prevalse infatti sulla virt, sulla probit e sulle altre buone norme, al posto di queste la superbia, la crudelt, i l non rispetto degli dei e si considerava ogni cosa in vendita. L'ambizione spinse molti a diventare bugiardi, ad avere chiusa nel cuore qualche cosa e mostrarne un'altra, a stimare amicizie e inimicizie non in base a meriti reali ma di comodo, ad avere il volto onesto piuttosto che l 'animo.cresco, crescis, crevi, cretum, crescredmo, dmas, domui, domitum, dmresbgo, sbgis, subegi, subactum, sbgreintro, intris, interii, interitum, intrirepto, ptes, patui, ptresvo, svis, svii, svitum, svretlro, tlras, toleravi, toleratum, tlrreopto, optas, optavi, optatum, optresubvorto, subvortis, subvorti, subversum, subvortreneglgo, neglgis, neglexi, neglectum, neglgredco, dces, edocui, edoctum, dcresbgo, sbgis, subegi, subactum, sbgreprmo, prmis, prompsi, promptum, prmrestmo, stmas, stimavi, stimatum, stmre