i. e jl...91 ~%~ 5mr (solidly mounted resonator) [4] ~at91 7ch-"b'-{)-¥-~.5!--¥-e~...
TRANSCRIPT
o]~ T" .Ruirui Zhang"' %7].'t}"
"~~J1}~7]~-%l
FBAR devices employing the ZnO:N films
Eunju Lee* ·Ruirui Zhang*' Giwan Yoon*
"Korea Advanced Institute of Science and Technology
E-mail: [email protected]
'i}~ '!j3. %"J -'g-~ 5::A~ (Film Bulk Acoustic Resonator, FBAR) 71~.g. ~ {l2.j~ -'g-~ 7]~4~~!<Juj :;,<H]rJJ.::t.5::"5jRF5::A~ y~% 7~~<5~7J1<5~,=,71~.£. z.t:i!J-Wo~.2..Jl ~ej-. FBAR 5::A~ Ai]
'3f A1 'i}~ %Z4-oJ]RF ~~E:~i'cI (sputtering) >JJ--6J%°1.§-<5~~ 7i1-'f-{!-5:: (02) ~ o~.s~ (Ar)~ ~~7~~ -![-.!?]7]oJ]J.i%-~<5~,=, :;;101 %AJ-3j01ej-. f!:. ,=~oJ1),i,=, 0}{!-:§}~5:: (N20) ~ o}.s~ (Ar)~~ ~7~~ -1t-'?171oJ1J.~ RF ~~ E:~i'cI >JJ--6J.9-.£.%Z4-.!f! Jl %-'?1~ {!-:§:}o~~ (Zinc Oxide, ZnO) ~ ~(piezoelectric) '!r~% 3j.§-<5}<:4FBAR 5::A}~ Ail'3f<5},=,),~.£.tt- >JJ-'iJ% AjlA1~ej-. 0]n:Jj 5::A} All'3f4~oJ1 ej-0J~ 5=..(1,oJ1J.~~~:;'<i2.j 4~ (thermal annealing treatments) 0] 4'-~!<J~.9-uj, 01t:i~ -'g-~5=..(1,01Al]'3f.!f!FBAR 5::A}~ -'g-~~AJ (resonance characteristics) oj] up1,=, ':'I"J% ~J.}~{l (returnloss)~ ~\'1oJ1J.~ 5=.J.}<5}'Xtej-.~43j.9-.£., -'g-~ 5=..(1,% ~3j:§:}~.9-.£.MJ -2.9 MHz oJ1J.~u~-'f- -'f-4'-~-'g-~~AJ% 7~Al,=, FBAR 5::A}~ Ai]'3f~ 4'- ~~ej-.
ABSTRACT
We present a new method for the fabrication of film bulk acoustic wave resonator (FBAR) devices thatexploits the thin piezoelectric ZnO films particularly sputter-deposited in a mixture of N20 and Ar gases asthe reactive and sputtering gases, respectively. Some thermal annealing treatments were performed on theas-deposited ZnO films and also their effects on the resonance characteristics of the FBAR devices wereinvestigated. It was found that with an optimized process, the resonance characteristics of the fabricatedFBAR devices could be further improved.
N-incorporated ZnO films, ZnO:N films, FBAR devices, thermal annealing process
I. Ai E
~-2- WiMAX 71~.g. ej-0J~ 01% AJ-li]oj] 3j-§!<J,=, ¥~ ~~~ ~~% {l~~~,=, ~~.£.~PJ-.g. :t!-{J % Wo~.2..Jl ~ ej-. ~<5L 2.3-3.6Hz~ ?lIJ-4'- rJJ~.g. .2.Ii~~ !:!..£.E.. '1!!E.. WiMAX 7] ~oJ1
~t:J-!<J~ ~ej- [1]. ~~ 'i}~ ~3. %"J -'g-~71(Film Bulk Acoustic wave Resonator, FBAR) 71~.g. ~~3..£.lIJ- 5::~~ :t!-~~~ ~-'f- %~~71~.£. -¥-AJ-<5~~ %.9-uj 01,=, *%S!J~ y.AJ Jl
5::.£.J.~ 7]~ ~¥-'tl- o}y,* :;'<}J.i]rJJ,*r:.1.2.. ?lIJ4'- ~E:~~ Ai]3r~ 4'- ~5'..~ ~ej-. oj,=, ?.£.FBAR 71~01 ~A~~ {l2.j~ -'g-~ 7]~4 ~"'1<51~~!<J,=, ~~.9-.£. ~~~ ~43j.9-.£. MMK
(Microwave monolithic integrated circuits)~ y~~ 4'- ~5'..~ <5}71n:Jj~0]ej- [2]. %AJ-~ FBAR5::A~~ y5=.'=' AJ--¥- ~~4 <5~-¥-~~ J.}01oJ1 ~~ 'i}~ %°1 {)-~!<J~ ~~ "5jEjj~ 7~A1uj RF~~7~ .'f- AJ-<5~-¥- ~~J.}oloJ] ~7~£1~% n:Jj -'g
~ol ~J.~<5~,=, ~~].£. %'3f~!ej- [3]. FBAR 5::A~
- 696 -
91 ~%~ 5MR (solidly mounted resonator) [4]~At91 7cH- "b'-{) -¥-~.5!--¥-E~ 71~.2-.5!-91 oJ]L-iA]
~{!% ~JA1"8"t.c-7-1% Q:jW% "8"t.c- BR (Braggreflector) T3:~ 7t{) r:j-. .Jl%~ 91 ZnO ~t!j-%T~"8"tcxj FBAR ~At91 "b'-{) ~A,H' "',VJA]7']7]~~ AJt:J~ x~%o] o]-'f-~hj .2..Jl ~r:j- [5-7].
RF ~JJ1E1'1J A]~'@% o]-§-"8"tcxjFBAR ~At91ZnO 'i!-~ %-% "6'~ ~Aa"8"t.c- 7c3q.. Oz 7t~~~%7t~.5!- ~~"8"t.c- ~o] !8-AJ-3j0luj, t:i~~ "b'
{) ~Aa% .1i!.r:j-"'JAJAl7']7] ~"N ~;:<12.] 31J-~014'-~S1.c- ~o] ~~-3j0lr:j-. q..2.]7t 0t.c- ~ Q.)'2.9 GHzoJ]).l %4"8"t.c- FBAR ~At ~ NzO 7t~-1E-~71oJ1A1"6'~-t:! ZnO ~t!j-91 ~Aa ~T.c- °t~7JtAl .1i!..Jl-t:!!Jt7t .:s~ !Jt, i'!- ~~oJ]A1.c- ~~
~At7t ~'iJ-t:! ZnO (ZnO:N) ~t!j-91 ~Aa% ~"N~JJ1 101 '1J "b'-~ 31J-~oJ]).l NzO 7t~~ ~%7t~.5!;<H~"8"tcxjAN.5!-~ %Aa91 ZnO 'i!-~ ~t!j-% "6'~"8"t~.2-uj, =E~ o]~ FBAR ~At ;(114oJ] -3j-§-"8"t~r:j-. ~'i1- 0tye.}- ~~ ~At7t ~'iJ-t:! ZnO ~t!j91 ~;:<12.] 31J-~0] FBAR ~At91 "b'-{) ~Aa oj] u]"].c- "3 "'JoJ] r.J]"N %711]3:).t"8"t~ r:j-.
Target ZnO, purity: 99.999%Substrate
4-inch, Si waferSubstrate
temperaturenocSubstrate to
target distance10 cmBase chamber
pressure2xlOTorr
Gas composition60% Ar + 40% N,O
Sputteringpressure20 mTorr
RF power
300 W
"6'~-t:! ZnO:N ~t!j-91 u]Ai] ~~ T3: ~ Aa-1E
3:Aa (composition depth profiling)-€:- zj-zj- 5EM(scanning electron microscope)31J- AE5 (Augerelectron spectroscopy) 7] '€ oj] 91"N -1E-.J,:jS1~ r:j-.
ZnO:N ~t!j--€:- AJt:J"8"]q..4'-~ c-~ q..~ uH'6J
Aac"J ~Aa% 7t{j% ~ 4'- ~.2-uj p~ 2a),AE5 -1E-.J,:j%!8-"N -3j-€:- °J91 ~~ ~At% (Q.)' 1atomic%)o] ZnO:N ~t!j-.2-.5!- ~'iJ~ 4'- ~%%~~"8"t~r:j- p~ 2b). "'J+ ZnO:N ~t!j-oJ] ~'iJ-t:! ~~ ~At%91 Q:jWoJ] t:J1~ .1i!.r:j-{J%--3j~ -1E.J,:j~T7t °l-'f-~~ 'MJl7t ~r:j-.
II. ~ gj
.=1.~ 1-€:- FBAR ~A~j T3:(a) ~ .!f- %*91AJ-¥- ~~91 ~lo]ot* ~AJ(b)% zj-zj- 5'..).]"8"t.Jl~c!- .
" 00; Zn (b)
f :~;~5::'::::::·':'::":~:·':'::'·;~~,
-~ 30'. :\
20~; :'~ 1 N(x101 •!5 10. ",
<is O.~ __ lJ .. _... _:..~o 2 ~ 6 8 10 12
sputter time, min
Samples Peak return loss, S" (dB)Pattern a
Pattern b
S I(non-annealed)
-21.36-1954
S2(400°C/30 min in Ar)
-24.54-21.86
S3(400°C/30 min in 0,)-40.45-32.44
S4(400°C/90 min in Ar)
-25.03-20.39
S5(400°C/90 min in 0,)-30.25-27.08
.=1.~2. (a) ZnO:N '!}t!j-91 5EM 'r!'t! O]U]A],(b) ZnO:N ~t!j-91 AE5 depth profile
lE 2. ).11(191'~"12.] 3:Zi ~ ;(114-t:! FBAR
~At91 Peak return loss, 5Jl (dB)
~1(1, ZnO ~t!j- "6'~ + ~zj--3j.2-.5!- 5i 7]~-€:
57H91 A] 1(1 (51-55).2-.5!- .g.2.]£] ~ r:j-0J~ 3:Zi oj]A1 ~;:;,12.] 31J-~% 4'-,;~~r:j- . .!f- 7H91 A] 1(1 (52,53)-€:- zj-zj- Ar7t~ :E.c- Oz7t~ -1E-~71oJ]Ai 400"C/30min91 3:Zi.2-.5!- ~"12.] S1~.2-uj r:j-~ .!f
7H91 A]1(1 (54, 55)-€:- zj-zj- Ar7t~ :E.c- Oz7!-~f[-~7]oJ]A1 400"C/90min91 3:Zi.2-.5!- ~;:;,12.] S1~r:j-. 51 A]'H91 7c3q.. .R~A]1(1.2-.5!-Ai ~"12.] "b'
~ % 7-1;:<1A] ~.2- uj, .R 20JlA1 zj- A] 1(191 ~ "12.]3:Zi% JlQ.)'"8"!-~r:j-.utA]t!j-.2-.5!-.R~ A]1(1% ~%
"8"tcxj~"12.] -t:! t..j-u-jA]).11(1% .£..!f-oJ] t:J1"N0.2jlm
.!f-7J1]91Al AJ--¥-~ ~% ~ Aa% .2-.5!--I<j FBAR ~At91 A114% ut1¥-2.]~r:j-. °1IIJ] .!f- 7tA] r:j-~ %*91
AJ--¥- ~~ JIjjIi::1p~ 1b)0] 11/'j]S1~ FBAR ~At A114oJ] -3j%S1~r:j-.
(b) ~
Ie!
.=1.~ 1. (a) FBAR ~At91 T3:, (b) AJ-¥~~91 ~]oj0t-.£:- ~AJ
(a)
0] IIJ], FBAR ~At.c- r:j-%31J-i{-€:- 31J-~.2-.5!-:'1114-t:!r:j-. q..~, 5i 71~ ~oJj zj-zj- 0.6jlm .!f-7J1]~]5iOz ~ W91 ~t!j- %-% jjlr.Jj.5!- "6'~"8"tcxj r:j-%T3:91 BR T3:~ ~Aa~r:j- . .=1. r:j-%.2-.5!- 1.0jlm
.!f-7J1]91AJ "8"tlJ'-~~% BR T3: ~oJj ~Aa~ +,~]o]~ NzO ~ Ar91 ~%7t~ -1E-~7]oJ1).1ZnO~t!j- %-% 1.0 jlm91 .!f-7J1].5!-~Aa~C!-. ZnO "6'~3:Z:!oJ] t:J1~ AJAi]~ At"'J--€:-lE loJ1A1 JlQ.)'"8"t~r:j-.
- 697 -
FBAR :5::A]-91 .:g{) ~AJ.g. E8361 PNA 1-i]g~~
3.. 01'i,*01:A~ ~ E.~!:!. .6.Ejlo]~% A]-%c3"]-cj
~A]-€-{l1l1'T (return loss, 511) ~.9...£. ~**-!o-j£1 ~ q..
.:L~ 1b~ zt A1Jt1 (51-S5).9...£.-¥-E~ ~*~2f1IJ-'T<>I)rJ1~ ~A]- €-{l 11)'T ~AJ (511)% .£A] c3"]
Jl ~q.. ~*~511 1IJ-,*p)E~%.g. .:L~ 3<>1)~7Jj]
.£A)5'lo1 ~.9..uJ, JE 2<>1]Jl~£101 ~q..
.,
~11!.".::0 ~!S >
_. Boo L."", (b)..",
• 2.'
Go
..~ -10 ;,jj ~'!II.ii_:KI
L" )! (c.]1)
.:L ~ 3. q.0J~ 'fJ;<~~ ;:EZi <>I)A~91 FBAR
:5::A]-91 return loss (5JI) ~AJ
'fJ ;<~~ £1:A) \'i".g. FBAR :5:A A]Jt1 (51) 91 7S
q.. zt lIjJlfi 'fj"'J (a ~ b) <>I]rJ1~H ztzt -21.36 dB
~ -19.54 dB91 5JI~% .!2.o)uJ lJ)iil-31 q..'T~ .:g
{) ~AJ% t..j-Ej-';!jq.. JE~ A)Jt1 511I]- lJ)iil~ nJ1,
'fJ;<~~ ~ FBAR :5::A]- A1Jt1% (52-SS).g. .!2.q. q..'T
~ .:g{) ~AJ% 7HJ% ~ 'T ~q.. o].£.-¥-E~ ztA)Jt1%% ~1:J ;:EZi.9...£. 'fJ;<~~~.9...£.~ .:g{) ~
AJ% AJt:J-c3")ti<VJA]~ 'T ~%% ~ 'T ~q.. ~c3"1,~ 2.9 GHz<>llA~ 53 A)Jt191 FBAR :5::A]-%91
7Sq.. 7]-AJ 1J)~-31'i1 AJ-'g- tiJAJ (-21.36 dB<>I]A~
-40.45 dB)O) '\'!~£1~q.. ~1:J~ 5JI ~%91 \11~~ol.£. p)~o1 .!2.0j-, ZnO ~~ J..jJ91 {)-~~ ~~
%0) 'fJ~~~ 1I]-1:J%'i1- A1]~ ~~ ~:5:£101 Jl%
~91 ZnO ~~91 'fj AJ0) 01~01{) ~.9...£. .!2.0)
uJ, ~1I]--31.9...£. FBAR :5::A]-91 .:g{) ~AJ91 tiJAJ
% 7]-Aj.g. ~.9...£. ~1:J~q..
¥'i! o]-y,* ~A]-lIl'T ~91 ~1:J ~1I]-.£.-¥-E~
02 7]-.6. *~71<>llA~ 'fJ;<~~~ ZnO ~~ol -31%
~ FBAR :5::A]-~ Ar 7]-.6. *~7)<>I1A~ 'fJ;<~~~
:5::A]-%<>Il IJ]~H .!2.q. q..'T~ .:g{) AJ-'g-% t..j-Ej-'i!J
% ~ 'T ~q.. %p)%lJl.£ 51191 1!rJ1;<) ~%.g.
A)Jt1%91 400°C<>ljA~91 'fJ~~~ Al{!% 30*<>I)A~
90-!E-.9...£. ~7HxJ.% nJ1 \:1 ~:5:c3"]-~ 7StiJ% .!2.
~q.. ~ {l~% ~~H 1'1:5: ~A7]- 2f-'iJ~ ZnO
~~o) -31%~ FBAR :5::A]-91 7Sq.. 400"C/30min
~ 02 7]-.6. *~7)91 ;:EZi<>l)A~ 'fJ;<~~c3"]-~ ~o)
~A]- €-{l 1I1'T91 ~'.'!<>I)A~ 7]-AJ q..'T~ .:g{) ~
AJ% ~% 'T ~%% ~ 'T ~q..
IV. ~-E
~ ~-1E-<>I)A~~ 1'1:5:~:A]-7]- 2f-'iJ~ (N20 7]-.6.
*~71<>l)A1 ~~~) Jl%~91 ZnO ~~ ~ o)~
-31%~ FBAR :5::A]-91 .:g{) ~AJ<>I] rJ1~H ;:EA]-c3"]-~
q.. ~c3"1, 1'1:5: ~:A]-7]- 2f-'iJ~ ZnO ~~<>I) rJ1~
q.0J~ 'fJ;<~~ ;:EZio) FBAR :5::A]-91 AJ-'g-tiJAJ<>I)
p].7.1~ "8tiJo] ;:EA]-£1~q.. 4oo°C/30min ~ 02
7]-.6. *~7]<>IjA~ 'fJ;<~~~ ZnO:N ~~o] -31%
~ FBAR :5:A91 7Sq.. 7]-AJ q..'T~ .:g{) ~AJ%
t..j-Ej-J..jJ~q.. ~)'i1-~ 7)~.g. ;<]-AilrJ1 FBAR :5:A
~ .:L %%<>11 ~ 01 uHq.. *%c3"]-lJ] ~%~ ~.9...£.
7] rJ1~ q..
~ ~.".~ 1:J-¥-(iil~1I]-"§{7)~-¥-)91 7H~.9...£. ~
';;-~T7H'i191 :A]~% ~o]- 'T;;~~ ~T (No.
2oo90063076).£.A1, '\'!1I)-¥-.7.~<>I)~A]- 5:. \J y q..
[I] Andrews, J.G., Ghosh, A., and Muhamed, R."Fundamentals of WiMAX-understandingbroadband wireless networking" (Prentice Hall,
New Jersey, 2007)[2] Ruby, R. and Merchant, P. "Micromachinedthin film bulk acoustic resonators," IEEE Int.
Frequency Control Symp., San Francisco, CA, USA,pp. 135 - 38, 1994.[3] Krishnaswamy, S.V., Rosenbaum, J.F., Horwitz,5.5., and Moore, R.A. "Film bulk acoustic waveresonator and filter technology," IEEE MTT-S Dig.,
Albuquerque, NM, USA, pp. 153 - 55, 1992.[4] Lakin, K.M. "A review of thin-film resonator
technology," IEEE Microw. Mag., pp. 61 - 7, 2003.[5] Yoon, G., and Park, J. "Fabrication ofZnO-based film bulk acoustic resonator devices
using W/SiOz multilayer reflector," tron. Lell., 36,(16), pp. 1435 - 437, 2000.[6] Mai, L., Song, H., Tuan, L., Su, P., and Yoon,G. " comprehensive investigation of thermaltreatment effects on resonance characteristics in
FBAR devices," Microw. Opt. Techno!. Lell., 47,
(5), pp. 459 - 62, 2005.[7] Mai, L., Pham, V., and Yoon, G. "High-quality2.5 GHz ZnO-based FBAR devices for broadband
Wi MAX applications," Electron, Lett., 44, (5), pp.387 - 88, 2008.
- 698 -