Prof. Dr. Hüsniye KAYALAREge Üniversitesi Eczacılık Fakültesi

Farmakognozi Ana Bilim Dalıhusniyekayalar@gmail.com

Diyabet Tedavisinde Yararlanılan Doğal Kaynaklı Ürünler

DİYABET ve Doğal Ürünler

Galega officinalis

Galegine

Metformin

Kudret narı (Momordica charantia)

Çemen (Trigonella foenum gracecum

Tarçın (Cinnamomum cassia, Cinnamomum zeylanicum)

Ginseng (Panax ginseng)

Gurmar (Gymnema sylvestre)

Sarımsak (Allium sativum)

Soğan (Allium cepa)

Yaban mersini (Vaccinum myrtillus)

Zencefil (Zingiber officinale)

Karnıyarık otu tohumu (Plantago ovata)

Konyak (Amorphophallus konjac)

Banaba (Lagerstroemia speciosa)

krom

selenyum

vanadyum

Kudret narı, Bitter melonMomordica charantia

Etkili bileşikleri: uçucu yağ, müsilaj,lektin yapısında polippeptit–p, visin,karantin, momordisin

Güneydoğu AsyaP-insülin, polipeptit-p, bitki insüliniSubkutan enjeksiyonSığır insülinine benzer etki30-60 dk başlama, 4 saatte maksimumetki

57 g/gün meyve suyuTip II diyabetGlikoz toleransı %73

15 g sulu ekstre/günTokluk kan şekeri (- % 54)HbA1c (-%11)

Kudret narıMeyve suyu, tozu, ekstresiFormülasyonlarTip IIKan glukozu kontrolü, HbA1c değerinde azalma

DOZ

Taze meyve suyu 50-100 ml

Kuru drog 3-15 (kapsül içinde)

Standardize ekstre 100-200 mg x 3/gün

Kudret narı meyvesiDİKKAT!!

infertilite

Uterus kasılmalarını artırma, gebelikte (-)

Emzirme (-)

Çemen, FenugreekTrigonella foenum- graecum

Etkili bileşikleri: müsilaj, steroidal saponozitler,flavonoitler, polisakkaritler, lipitler, proteinler,gentianin ve trigonellin isimli piridin tip alkaloitler

Yaprak ve tohumları baharat15 g çemen tohumu/ öğünTip II diyabetTokluk kan glikozu normal seviye

60 hasta2x 12.5 g /gün çementohumuTip II diyabetAçlık ve tokluk kanglikozu seviye –HbA1c -

HİPOTEZ ??Çemen tohumu gastrointestinal kanalda kitle oluşturuyorKarbonhidrat emilimi yavaşlıyor

Tip I DM10 hasta saponozit ve yağı alınmış2x 50 g/gün çemen tohumu – 10 günAçlık kan glukozunda azalma

Tip II DM10 hasta, - 15 gün, 2x12.5 g/gün çemen tohumu Glukoz tolerans testinde anlamlı iyileşmeler

DOZ

15 g/gün çemen tohumu tozu

Yemeklerle birlikte veya yemekten hemen sonra

Standardize ekstre 625mg x 2-3/gün

Çemen tohumu DİKKAT!!

Yüksek müsilaj, ilaçların absorbsiyonunu engelleyebilirPlatelet agregasyonunu inhibe eden maddelerAspirin, warfarin vb. ile Kanama riski artabilir

Diyare, gaz , uterus kontraksiyonu ve alerjik reksiyonlar

Hamilelikte ve emzirme (-)

Gurmar, GymnemaGymnema sylvestre

Etkili bileşikleri: gymnemik asit

GurmarABD pazarıŞeker engelleyiciGymnema ekstresi dile temas edenlerde daha az kalori tüketme*sağlıklı kişilerde hipoglisemik etkisi yoktur!!

Tip I Ve Tip II’de olumlu sonuçlar

27 Tip I DM hastasıGs yaprak ekstresiİnsülin ihtiyacı ve açlık kan şekerini azaltmıştırYaprak ekstresi insülin hareketini hızlandırmıştır

22 Tip II DM hastaHipoglisemik ilaç+ Gs ekstresi21 hasta ilaç dozunu azaltmışHatta daha sonra 5 kişi sadece Gsestresi ile kan şekerini kontrol altına almaya devam etmiştir

Gurmar yaprak ekstrelerinin kan glukoz düzeyini düşürme mekanizmaları: -Pankreas hücrelerinden insülin salıverilmesini artırma-Glikoz absorbsiyonunu engelleme-Langerhans adacıklarının rejenerasyonu-glikoz tüketimini sağlayan enzimlerin aktivasyonu-Glikoneojenik enzimlerin inaktivasyonu

Gurmar+insülin kombinasyonu: hipoglisemik

200 mg/gün GS4Tip I ve Tip II DM½ İnsülin dozu HbA1c

Gymnema Sylvestre Extract GS4

400 mg GS4+ Gliburid+tolbutamidHastalarda ilaç dozunu Tamamen bırakacak düzeyde iyileşme

DOZ

25-75 ml sıvı ekstre/hafta

% 10 luk yaprak dekoksiyonu 3x 2 ml/ gün

GS4 ekstresi, 2 x 200 mg /gün

% 25’lik gymenik asitstandardize ekstre, 2x 250 mg/gün

Gymnema sylvestreDİKKAT!!

GS4, 20 ay, diyabet tedavisinde güvenliDiğer anidiyabetiklerÇemen tohumu, ginseng, zencefilHipoglisemi

Diyabetik olmayanlarda hipoglisemi Kolesterol düşürücü ilaçlar ve insülinin etkisini artırabilirAntidepresanlar, sarı kantaron, salisilatlar bitkinin etkinliğini (+)Ephedra (-)

Karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları--------DR!!!!

Hamilelikte ve emzirme (-)

TarçınCinnamomum cassiaCinnamomum zeylanicum

Etkili bileşikleri: zamk, müsilaj, uçucuyağ (%1-2), reçine, kumarin, şekerler,prosiyanidin tip polimerler

Çin, Hindistan, Vietnam, BangladeşÇin tarçını ve Seylan tarçınıC. cassia: % 85-90 sinnamil aldehitC. zeylanicum: % 65-70 sinnamil aldehit

İnsüline hassasiyeti artırırProsiyanidin tip A polimerleri

Uçucu yağ—fenolik madde ve fenilpropanoitlerantidiyabetikSinnamilaldehit ve metilöjenol

İnfüzyon ve dekoksiyon yerine kabukların direk kullanımı

Toz edilmiş kabuk aktivitesi > ekstre aktivitesi

*2004Açlık kan şekerinde %18-30 azalma

*>40 yaş60 gönüllü hasta1, 3 ve 6’gr/gün tarçın tozu (40 gün, yemeklerden sonra, + 20 gün plasebo tedavisi)60 gün sonundaTarçın tedavi grubunda % 18-29 serum glikoz düzeyinde azalma

*79 hasta4 aylık klinik araştırma3g/gün tarçın ekstresiFBG azalma

*insülin reseptörlerinin hassaiyetini artırak etki

Çin tarçını25 postmenopozal kadın1500 mg çin tarçını etkisiz!!!

DOZ

En az 1 g/gün tarçın tozu

Kan glukoz seviyesine göre 6 g’a kadar çıkabilir

Toz halde serpilerek veya 500 mg’lıkkabuk tozu içeren kapsül halinde

Günlük doz 6 g’ı geçmemelidir!!

Yüksek dozlarında taşikardi, hızlı solunum ve intestinal peristaltizmdehızlanmaUykusuzluk ve depresyon

Yemekle beraber veya yemekten hemen sonra

Kumarin nedeniyle antikoagülanlarla , antiplatelet ilaçlarla etkileşir

TARÇIN DİKKAT!!

Hamilelikte ve emzirme (-)

GinsengPanax ginsengPanax quinquefolius

Etkili bileşikleri: ginsenozitler, panaksanozitler(triterpenik saponozitler)

TonikEnerji , kuvvet artırıcıafrodizyak

*200 mg/gün panax ginseng standart ekstreKan glukoz ve HbA1c seviyelerini düşürmüştür

*Amerikan ginsengiYemeklerden 40 dk önce; 3 gram toz halde kök8 haftaKan glukoz konsantrasyonu % 20

Ginsenozitler: insülin direncini azaltıyor ve hassasiyetini artırıyor

Mide ve bağırsaklardan emilen karbonhidratlı besinler glikoza çevrilip kan dolaşımıyla vücuda dağılır. Glikozun hücrelere girip kullanılabilmesi için pankreasta yapılan insüline ihtiyaç vardır. Normalde bir glukoza bir insülinyeterken, insülin direnci oluşmaya başlayınca, glikoz hücrelere rahat rahat giremez olur. Bir değil birkaç insülin gerekir. Bu durum vücudun tüm dokularını etkileyen bir dizi bozukluğa yol açar.

İnsülin direncini azaltmayı amaçlayan ilaçlar çeşitli dokularda, özellikle kas, yağ ve karaciğer ile damar hücrelerinde etkilidirler. Buralarda insüline hassasiyeti artırırlar. Böylece kolayca içeri buyur edilen glikoz kanda birikip kan şekerini yükselteceğine hücre içine kullanılıp işe yarar.

DOZ

1-6 g/gün ginseng kökü tozu

200-600 mg/gün standardize ginseng ekstresi

Yüksek dozlarında sinirlilikUykusuzluk

Yemekle beraber veya yemekten hemen sonra

Kumarin nedeniyle antikoagülanlarla , antiplatelet ilaçlarla etkileşir

Ginseng DİKKAT!!

Hamilelikte ve emzirme (-)Sibirya ginsengi hipertansiyon

Karnı yarık tohumuPlantago ovataPsyllium

Etkili bileşikleri: tohum kabuklarındabol miktarda çözünebilen lif

Yemeklerle birlikte Psyllium tohumuTokluk kan glikoz kons % 14-20 azalmaTotal kolesterol ve LDL azaltma

Konjac BitkisiAmorphophallus conjac

Etkili bileşikleri: Toprak altı gövdesiyüksek oranda suda çözünmeyenpolisakkarit olan glukomannanı içerir

Glukomannan glukoz absorbsiyonunu geciktirir.3.6-7.2 g/ gün 90 gün boyunca FBG % 29 orandadüşmüştürinsülin ve diğer hipoglisemiklerserum kolesterolülipit profilinde düzenleme

Lifler oral yolla alınan ilaçların absorbsiyonunuazaltabilir.

Lif alımından 1-4 saat sonra oral ilaçlar

BOL SU İLE LİFLİ ÜRÜNLER ALINMALIDIR

Psyllium, Konjac

DİKKAT!!

Barsak tıkanıklığı

Soğan ve SarımsakAllium cepaAlliumsativum

Etkili bileşikleri:APDS (Allilpropildisülfür)Allisin (Diallildisülfürdioksit)Flavonoidler

Soğan, karaciğerde insülini inaktive eden bölgelerdeinsülin ile rekabet ederGlikoz düzeyleriniSerbest insülin açığa çıkarAç karnına verilen 125 mg APDS/kg (100 mg Allisin) kanglukoz düzeyinde azalma ve serum insülininde artışaneden olmuştur30-200 g soğan, kan şekerini doza bağımlı olarakdüşürmüştür.Pişmemiş ve haşlanmamış soğanlar da aynı etkiyesahiptir.

Soğan ve sarımsak kolesterol ve tansiyon üzerine deetkilidir.Sarımsak etanol ekstresi>---Glibenclamide

5-6 mg/kg/gün stevia yaprak ekstresi

EFSA : 4 mg/kg steviol glikozitler

glukoregülasyon

Calendula officinalis L.

ESCOP 2003 1-2 g /150 ml su

Komisyon E 1-2 g/fincan

Hansel R ve ark. 2007 1-2 g

Fintelmann V. ve ark. 2002 2 çay kaşığı (2.8 g drog) günde birkaç defa

BHP, 1983 1-4 g günde 3 kere

Prof. Dr. Hüsniye KAYALAREge Üniversitesi Eczacılık Fakültesi

Farmakognozi Ana Bilim Dalıhusniyekayalar@gmail.com