hum121_30072013 (information access)

18
Information Access กกกกกกกกกกกกกกกกกก Supimon Wattananukoon Deputy Library Director-IT HUM121- 30 July 2013

Upload: supimon-wattananukoon

Post on 27-Jun-2015

437 views

Category:

Education


0 download

DESCRIPTION

slide บรรยายหัวข้อการเข้าถึงสารสนเทศ

TRANSCRIPT

Page 1: HUM121_30072013 (Information Access)

Information Accessการเข้�าถึ�งสารสนเทศ

Supimon WattananukoonDeputy Library Director-IT

HUM121- 30 July 2013

Page 2: HUM121_30072013 (Information Access)

How to Access

องค์�ประกอบการร� �สารสนเทศ

Page 3: HUM121_30072013 (Information Access)

การเข้�าถึ�งสารสนเทศ (Information access ) หมายถึ�ง วิ�ธี�การท��ผู้��ใช้�สามารถส�บค์�นสารสนเทศและได้�ร!บสารสนเทศท��ต้�องการ การเข้�าถึ�งสารสนเทศท��ม�ปร�มาณมากหลากหลายประเภทจำ)าเป*น

ต้�องใช้� เคร��องม�อช่�วยค�น ในท��น�+จำะกล,าวิถ-งเค์ร��องม�อช้,วิยค์�น โด้ยจำ)าแนกต้าม - การเข้�าถ-งสารสนเทศจำากทร!พยากรสารสนเทศข้อง

ห�องสม1ด้- การเข้�าถ-งทร!พยากรสารสนเทศจำากอ�นเต้อร�เน2ต้

What is “Information Access”

Page 4: HUM121_30072013 (Information Access)

การส�บค์�นสารสนเทศและเค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศ- การส�บค�นสารสนเทศ หมายถ-ง วิ�ธี�การท��บ1ค์ค์ลพยายามค์�นหาให�ได้�มาซึ่-�งสารสนเทศท��ต้�องการ โด้ยใช้�เค์ร��องม�อส�บค์�นด้�วิยม�อหร�อเทค์โนโลย� - การส�บค์�นสารสนเทศและทร!พยากรสารสนเทศท��ต้�องการได้�อย,างรวิด้เร2วิ และต้รงต้ามค์วิามต้�องการข้องผู้��ใช้�ข้-+นอย�,ก!บป4จำจำ!ยต้,อไปน�+

- กลย1ทธี�และเทค์น�ค์การส�บค์�นท��ใช้� - ท!กษะในการใช้�เค์ร��องม�อส�บค์�นต้,างๆ - ค์วิามร� �ค์วิามเข้�าใจำเก��ยวิก!บประเภทข้องสารสนเทศท��ได้�จำากการส�บค์�น

- เคร��องม�อส�บค�นสารสนเทศ หมายถ-ง เค์ร��องม�อและอ1ปกรณ�ต้,างๆท��อ)านวิยค์วิามสะด้วิกแก,ผู้��ใช้�ในการส�บค์�นรายการสารสนเทศท��ต้�องการได้�อย,างรวิด้เร2วิท!นค์วิามต้�องการ

Page 5: HUM121_30072013 (Information Access)

เราได้�อะไรจำากเค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศโด้ยท!�วิไปเค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศจำะให�รายละเอ�ยดเพื่��อการเข้�าถึ�งทร�พื่ยากรสารสนเทศหร�อสารสนเทศท��ต้�องการด้!งน�+ - ข้�อม!ลบรรณาน#กรมข้องทร!พยากรสารสนเทศ เช้,น ช้��อผู้��เข้�ยน ช้��อหน!งส�อ หร�อช้��อบทค์วิาม ค์ร!+งท��พ�มพ� ส)าน!กพ�มพ� ป7พ�มพ� จำ)านวินหน�า เป*นต้�น- ข้�อม!ลดรรช่น�และสาระส�งเข้ปบทค์วิามในวิารสารและหน!งส�อพ�มพ� เช้,น ช้��อผู้��เข้�ยนบทค์วิาม ช้��อบทค์วิาม ช้��อวิารสาร ป7ท�� ฉบ!บท�� หน�าท��ต้�พ�มพ� เป*นต้�น และบางเค์ร��องม�อให�ข้�อม�ลเน�+อหาย,อด้�วิย (สาระส!งเข้ป)- ข้�อม!ลเน�&อหาฉบ�บเต้(ม(Full Text) ข้�อม�ลเน�+อหาฉบ!บเต้2มโด้ยท!�วิไปม!กเป*นการส�บค์�นวิารสารอ�เล2กทรอน�กส� น!กศ-กษาจำะได้�ข้�อม�ลท��ม�ล!กษณะเน�+อหาฉบ!บเต้2มค์�อม�เน�+อหาข้องบทค์วิามท��น)าไปใช้�ประโยช้น�ได้�ท!นท� รวิมถ-งข้�อม�ลบรรณาน1กรมข้องบทค์วิามวิารสาร- ข้�อม!ลส��อประสม (Multimedia) เป*นข้�อม�ลท��ประกอบด้�วิยข้�อค์วิาม ภาพน��ง ภาพเค์ล��อนไหวิ และเส�ยง ข้�อม�ลในล!กษณะน�+ส,วินใหญ่,เป*นข้�อม�ลท��ได้�จำากการศ-กษาค์�นสาราน1กรมออนไลน� หร�อเป*นข้�อม�ลท��อย�,ในแผู้,นซึ่�ด้�รอม

Page 6: HUM121_30072013 (Information Access)

ต้!วิอย,างข้�อม�ลบรรณาน1กรม

Page 7: HUM121_30072013 (Information Access)

ต้!วิอย,างข้�อม�ลด้รรช้น�

Page 8: HUM121_30072013 (Information Access)

ต้!วิอย,างข้�อม�ลส��อประสมจำากสาราน1กรมออนไลน�

Page 9: HUM121_30072013 (Information Access)

เคร��องม�อส�บค�นสารสนเทศจำ*าแนกเป+น 2 ประเภทใหญ่�ๆ ด�งน�&

1) เค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศด้�วิยม�อ

2) เค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศด้�วิยเทค์โนโลย�สารสนเทศ

ประเภทข้องเค์ร��องม�อส�บค์�น

Page 10: HUM121_30072013 (Information Access)

เคร��องม�อส�บค�นสารสนเทศด�วยม�อ หมายถ-ง เค์ร��องม�อส�บค์�นท��บ!นท-กรายละเอ�ยด้ข้องรายการสารสนเทศไวิ�ในร�ปแบบท��ผู้��ใช้�ต้�องส�บค์�นด้�วิยม�อ ส,วินใหญ่,ม!กบ!นท-กในร�ปแบบส��งต้�พ�มพ� เช้,น บ!ต้รรายการ (Card catalog) หร�อม�ล!กษณะเป*นเล,ม (Book catalog)

บ�ต้รรายการ (Catalog card) หมายถ-ง บ!ต้รท��แจำ�งรายละเอ�ยด้ต้,าง ๆ เก��ยวิก!บหน!งส�อ ส��งพ�มพ�อ��นๆ ต้ลอด้จำนโสต้ท!ศนวิ!สด้1ท��ม�ในห�องสม1ด้ เพ��อให�ผู้��ใช้�ทราบข้�อม�ลต้,าง ๆ เช้,น ช้��อผู้��แต้,ง ช้��อเร��อง ค์ร!+งท��พ�มพ� สถานท��พ�มพ� ผู้��จำ!ด้พ�มพ� ป7พ�มพ� เป*นต้�น นอกจำากน�+ย!งม�เลข้เร�ยกหน!งส�อ (Call number) บอกต้)าแหน,งท��เก2บเพ��อให�หาวิ!สด้1น!+นๆ ได้�ถ�กท��โด้ยไม,เส�ยเวิลา บ!ต้รรายการม�ข้นาด้มาต้รฐาน ค์�อ 3” X 5” ด้�านล,างเจำาะร�ส)าหร!บให�แกนเหล2กร�อยบ!ต้รไวิ�ก!บล�+นช้!กข้องต้��บ!ต้รรายการเพ��อไม,ให�บ!ต้รสล!บท��หร�อถ�กน)าออกจำากล�+นช้!ก

เค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศด้�วิยม�อ

Page 11: HUM121_30072013 (Information Access)

ต้�วอย�างบ�ต้รลงรายการ

เค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศด้�วิยม�อ

เลข้เร�ยกหน!งส�อ (Call number)

ช้��อผู้��แต้,ง - Author

ช้��อเร��อง(Title)

พ�มพ�ล!กษณ�-Imprint (สถานท��พ�มพ�, ส)าน!กพ�มพ�, ป7ท��พ�มพ�)

ค์ร!+งท��พ�มพ� - Edition

บรรณล!กษณ� – Collation(รายการแสด้งล!กษณะหน!งส�อ)

แนวิส�บค์�น – Tracing(จำ)านวินบ!ต้รรายการข้องหน!งส�อเล,มน�+, ห!วิเร��องท��เก�ยวิข้�องก!น)

Page 12: HUM121_30072013 (Information Access)

ประโยช่น1ข้องบ�ต้รรายการ 1. ช้,วิยให�ค์�นหาหน!งส�อท��ต้�องการ เพ�ยงผู้��ใช้�ทราบช้��อผู้��แต้,ง ช้��อหน!งส�อ ช้��อห!วิเร��อง หร�อทราบช้��อผู้��แต้,ง

ร,วิม ผู้��แปล ผู้��รวิบรวิม ช้��อช้1ด้ หร�อข้�อม�ลใด้ๆ ท��ห�องสม1ด้พ�มพ�ไวิ�บรรท!ด้แรกข้องบ!ต้ร ก2สามารถใช้� บ!ต้รรายการประเภทต้,างๆท��ห�องสม1ด้จำ!ด้ท)าข้-+น ได้�แก, บ!ต้รผู้��แต้,ง บ!ต้รช้��อเร��อง บ!ต้รห!วิเร��อง หร�อบ!ต้รอ��น ๆ ต้รวิจำค์�นวิ,าห�องสม1ด้ม�หน!งส�อเล,มท��ต้�องการหร�อไม,

2. บอกต้)าแหน,งท��อย�,ข้องหน!งส�อแต้,ละเล,มในห�องสม1ด้ เลข้เร�ยกหน!งส�อในบ!ต้รรายการจำะช้,วิยให�ผู้��ใช้�ทราบวิ,าหน!งส�อเล,มท��ต้�องการอย�,ท��ใด้ข้องห�องสม1ด้

3. เป*นต้!วิแทนข้องหน!งส�อแต้,ละเล,มท��ม�อย�,ในห�องสม1ด้ รายการต้,าง ๆ ในบ!ต้รรายการ ได้�แก, ช้��อผู้��แต้,ง ช้��อเร��อง ค์ร!+งท��พ�มพ� พ�มพ�ล!กษณ� บรรณล!กษณ� ช้��อช้1ด้ และหมายเหต้1 รายการเหล,าน�+จำะช้,วิยให�ผู้��ใช้�ทราบรายละเอ�ยด้ก,อนได้�เห2นต้!วิเล,มจำร�ง ท)าให�สามารถเล�อกหน!งส�อได้�ต้รงก!บค์วิามต้�องการ

4. รายละเอ�ยด้ข้องหน!งส�อท��บ!นท-กในบ!ต้รรายการสามารถน)าไปรวิบรวิมเข้�ยนบรรณาน1กรมได้� หน!งส�อบางเล,มส,วินหน�าปกในอาจำฉ�กข้าด้หร�อหล1ด้หายไปบางส,วินสามารถด้�รายละเอ�ยด้ในบ!ต้รรายการแทนได้�

5. ผู้��ท��ต้�องการค์�นค์วิ�าผู้ลงานข้องผู้��แต้,งค์นเด้�ยวิก!น จำะสะด้วิกอย,างย��งถ�าด้�จำากบ!ต้รผู้��แต้,ง ท)าให�ทราบนามจำร�งข้องผู้��แต้,งท��ใช้�นามแฝงด้�วิย

6. ผู้��ท��ต้�องการค์�นเร��องใด้เร��องหน-�ง สามารถใช้�บ!ต้รห!วิเร��อง ซึ่-�งจำะบอกช้��อผู้��แต้,ง ช้��อเร��อง และอ��นๆ ท��บ!นท-กรายการส)าค์!ญ่ข้องหน!งส�อไวิ�ด้�วิย จำะได้�หน!งส�อจำ)านวินหลายเล,มในเร��องท��ต้�องการ พร�อมท!+งโยงเพ��มเต้�มไปย!งห!วิเร��องอ��นท��เก��ยวิข้�องให�ด้�วิย

7. บ!ต้รโยงน)าผู้��ใช้�จำากช้��อบางช้��อ หร�อห!วิเร��องบางห!วิเร��องไปย!งช้��อหร�อห!วิเร��องท��ถ�กต้�อง ท)าให� ผู้��ใช้�สามารถค์�นพบสารสนเทศท��ต้�องการได้�ง,าย

เค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศด้�วิยม�อ

Page 13: HUM121_30072013 (Information Access)

เคร��องม�อส�บค�นสารสนเทศด�วยเทคโนโลย� หมายถ-ง เค์ร��องม�อส�บค์�นท��บ!นท-กรายละเอ�ยด้ข้องรายการสารสนเทศไวิ�ในร�ปแบบอ�เล2กทรอน�กส� โด้ยใช้�เทค์โนโลย�ค์อมพ�วิเต้อร�ในการบ!นท-กและส�บค์�นสารสนเทศ ท)าให�ผู้��ใช้�สามารถส�บค์�นสารสนเทศได้�อย,างรวิด้เร2วิและค์รอบค์ล1มประเด้2นห!วิข้�อท��ต้�องการได้�อย,างล-กซึ่-+งกวิ�างข้วิาง

เค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศด้�วิยเทค์โนโลย�ท��ใช้�อย,างแพร,หลายในห�องสม1ด้ม�ด้!งต้,อไปน�+- OPAC (Online Public Access Catalog)- ฐานข้�อม�ลออนไลน� (Online Database)

เค์ร��องม�อส�บค์�นสารสนเทศด้�วิยเทค์โนโลย�สารสนเทศ

Page 14: HUM121_30072013 (Information Access)

- OPAC เป*นเค์ร��องม�อท��บ!นท-กรายละเอ�ยด้ข้�อม�ลบรรณาน1กรมข้องทร!พยากรสารสนเทศท��ม�ในห�องสม1ด้ไวิ�ในฐานข้�อม�ลด้�วิยระบบค์อมพ�วิเต้อร�เพ��อให�ผู้��ส�บค์�นสารสนเทศสามารถป<อนค์)าส)าค์!ญ่หร�อห!วิเร��องท��ต้�องการส�บค์�นและแสด้งผู้ลการส�บค์�นได้�ทางจำอภาพ - การส�บค์�นสารสนเทศจำาก OPAC ผู้��ส�บค์�นม�ทางเล�อกในการส�บค์�นหลายทาง เช้,น ช้��อผู้��แต้,ง ช้��อเร��อง ห!วิเร��อง ค์)าส)าค์!ญ่ เลข้เร�ยกหน!งส�อ เป*นต้�น ซึ่-�งผู้��ส�บค์�นทราบข้�อม�ลส,วินใด้ ก2เพ�ยงเล�อกทางเล�อกในการส�บค์�น และพ�มพ�ค์)าค์�นลงไป ระบบจำะด้)าเน�นการส�บค์�น เม��อพบรายการท��ต้�องการ ระบบจำะแสด้งผู้ลออกมา - นอกจำากน�+ ผู้��ส�บค์�นสามารถใช้�เทค์น�ค์การส�บค์�นข้!+นส�ง เช้,น ต้รรกบ�ล�น หร�อการจำ)าก!ด้การค์�นด้�วิยเข้ต้ข้�อม�ล เข้�ามาร,วิมในการส�บค์�นได้� ท!+งน�+ข้-+นอย�,ก!บโปรแกรมท��ห�องสม1ด้แต้,ละแห,งเล�อกใช้� ซึ่-�งม�ค์)าแนะน)าข้!+นต้อนและวิ�ธี�การส�บค์�นจำะปรากฏบนหน�าจำอเสมอ ผู้��ใช้�เพ�ยงท)าต้ามค์)าแนะน)าท��บอกให�ไปต้ามล)าด้!บ http://library.spu.ac.th:81/web/

OPAC (Online Public Access Catalog)

Page 15: HUM121_30072013 (Information Access)

- ข้�อม�ลท��ได้�จำากการส�บค์�นด้�วิย OPAC ค์�อข้�อม�ลบรรณาน1กรมซึ่-�งประกอบด้�วิย- ช้��อผู้��แต้,ง (Author) อาจำเป*นช้��อบ1ค์ค์ลหร�อหน,วิยงาน- ช้��อเร��อง (Title) ข้องหน!งส�อ , ช้��อวิารสาร , รายงานวิ�จำ!ย , วิ�ทยาน�พนธี� , โสต้ท!ศนวิ!สด้1- พ�มพ�ล!กษณ� (Imprint) ประกอบด้�วิยค์ร!+งท��พ�มพ� (Edition) สถานท��พ�มพ� (Place) ได้�แก, เม�องและประเทศ , ส)าน!กพ�มพ� (Publisher) และป7ท��พ�มพ� (Year of publication) - สถานภาพ (Status) สถานภาพข้องทร!พยากรสารสนเทศ ม�หลายล!กษณะได้�แก,ม�การย�มออกก2จำะระบ1วิ!นก)าหนด้ส,ง เช้,น Due 12-06-04 , อย�,บนช้!+น (Check shelves) อย�,ระหวิ,างการซึ่�+อ (On order) , อย�,ระหวิ,างการจำ!ด้หม�,และท)ารายการ (Cataloguing) , พร�อมให�บร�การ (On Shelf) เป*นต้�น- เลข้เร�ยกหน!งส�อ (Call number) เป*นส!ญ่ล!กษณ�ท��ใช้�แทนทร!พยากรแต้,ละรายการหากเป*นส��งพ�มพ�จำะต้�ด้ไวิ�ท��ส!นหน!งส�อ เป*นข้�อม�ลท��ม�ค์วิามส)าค์!ญ่ท��ผู้��ใช้�ห�องสม1ด้ต้�องจำด้เพ��อไปหาหน!งส�อบนช้!+น เน��องจำากหน!งส�อในห�องสม1ด้ม�การเร�ยงต้ามเลข้หม�,- ร�ปเล,ม (Description) บอกข้�อม�ลเก��ยวิก!บจำ)านวินหน�า ภาพประกอบ และข้นาด้- หมายเหต้1 (Note) เป*นการระบ1ข้�อม�ลข้องทร!พยากรเพ��มเต้�ม เช้,น ม�ข้�อม�ลบรรณาน1กรม- สถานท�� (Location) เป*นการบอกวิ,าทร!พยากรรายการน!+นอย�,ท��ห�องสม1ด้ใด้- ห!วิเร��อง (Subject) เป*นการระบ1ค์)าหร�อกล1,มค์)าท��ใช้�แทนเน�+อหาข้องทร!พยากร ม�ประโยช้น�ในแง,ช้,วิยให�ผู้��ใช้�สามารถหาสารสนเทศได้�มากย��งข้-+น- เลข้มาต้รฐาน (ISBN) เป*นเลข้มาต้รฐานสากลประจำ)าหน!งส�อแต้,ละรายการ

OPAC (Online Public Access Catalog)

Page 16: HUM121_30072013 (Information Access)

ฐานข้�อม!ลออนไลน1 (Online Database) เป*นแหล,งรวิบรวิมสารสนเทศอย,างเป*นระบบ เพ��อค์วิามสะด้วิกในการจำ!ด้เก2บและค์�นค์�นสารสนเทศ ให�รายละเอ�ยด้ทางบรรณาน1กรม บทค์!ด้ย,อและหร�อเน�+อหาเต้2ม (Full-text) เอกสารอ�างอ�ง ข้องส��งพ�มพ�ประเภทต้,าง ๆ ไม,วิ,าจำะเป*นหน!งส�อ บทค์วิามวิารสาร งานวิ�จำ!ย วิ�ทยาน�พนธี� ฯลฯ เช้,น ฐานข้�อม�ล ACM Digital Library, ProQuest, IEEE ฯลฯ

http://library.spu.ac.th:81/web/elibrary/resources/%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5-online

ฐานข้�อม�ลออนไลน� (Online Database)

Page 17: HUM121_30072013 (Information Access)

บรรณาน1กรม• http://lib.kru.ac.th/payom/doc7-1.html. Retrieved 28 July 2012.• http://thaiinfolitaccess.blogspot.com/2010/05/blog-post_43.html

Page 18: HUM121_30072013 (Information Access)

งานช้�+นท�� 1A: ฝ@กการใช้�เค์ร��องม�อส�บค์�นข้�อม�ลให�น!กศ-กษาท)าการส�บค์�นข้�อม�ล โด้ยก)าหนด้ค์)าค์�นด้�วิยต้นเอง และใช้�เค์ร��องม�อส�บค์�นต้,อไปน�+

1) ใช้�โปรแกรม OPAC ข้องห�องสม1ด้ค์�นหน!งส�อหร�อส��อ (CD/DVD) ท��อย�,ในค์วิามสนใจำ เข้�ยนรายงานข้�อม�ลบรรณาน1กรมท��ค์�นได้�ต้ามห!วิข้�อท��ได้�บรรยายพร�อมถ,ายภาพหน!งส�อหร�อส��อแสด้งประกอบในรายงาน (หากค์�นได้�มากกวิ,า 1 รายการ, ให�เล�อกมา 1 รายการ) 2) ใช้� search engine ต้!วิใด้ต้!วิหน-�งท��ช้อบ/ถน!ด้ ค์�นเร��องท��อย�,ในกระแสส!งค์ม อาจำเป*นเร��องเก��ยวิก!บเทค์โนโลย� หร�อเร��องอ��นใด้ท��น,าสนใจำ พร�นต้�เน�+อหาท��ค์�นได้�เป*นรายงาน โด้ยเน�+อหาค์วิรม�ล!กษณะพ-งประสงค์� 2 ประการค์�อ 1. มาจำากแหล,งท��ม�ค์วิามน,าเช้��อถ�อ 2. เน�+อหาม� ค์วิามสด้ ท!นสม!ย/ม�ค์วิามเป*นป4จำจำ1บ!นข้�อละ 5 คะแนนเป+นงานเด��ยว ส�งงานว�นท�� 1 ส4งหาคม 2556