het otago-programma...het otago programma universiteit van otago, nieuw-zeeland, 2003 identificeren...

23
HET OTAGO-PROGRAMMA Lenore Dedeyne Otago hoofddocent Doctoraatsstudent CHROMETA

Upload: others

Post on 02-Jan-2020

13 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

HET OTAGO-PROGRAMMA

Lenore Dedeyne

Otago hoofddocent Doctoraatsstudent CHROMETA

Page 2: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

DE VALPROBLEMATIEK

Ziekenhuisopname

Heupfractuur

Post-val-syndroom

Verwondingen

106

41

19105

153

64

34

1611

120

140

40

0

20

60

80

100

160

65-69 85+80-8475-7970-74

Fatal falls rateper 100,000 habitants

Age group

Men

Women

National Council on Aging, 2005 in WHO 2007

Etc.

Vallen brengt vaaksignificante consequenties:

Overlijden

Page 3: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

HET OTAGO PROGRAMMA

Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003

Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies

Page 4: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

HET OTAGO PROGRAMMA

Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003

Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies

Rubenstein LZ Age Ageing 2006.

Modificeerbare factoren

Page 5: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

INHOUD

1. Opbouw van het programma

2. Evidentie voor het programma

3. Praktische uitwerking

4. Motivatie van deelnemers

5. Implementatie in uw werkomgeving

6. Implicaties van het programma

7. Meer informatie en opleidingen

Page 6: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

1. OPBOUW VAN HET OTAGO PROGRAMMA• Ontworpen om vallen te voorkomen

• Bestaat uit

Oefenplan

• Spierkracht versterkende oefeningen

• Balans verbeterende oefeningen

• Opzet

Individueel voorgeschreven oefeningen door Otago instructeur

Alle oefeningen worden thuis uitgevoerd

Handboekje met alle oefeningen en enkelgewichten voor deelnemers

Het oefenplan is progressief, dankzij 5 huisbezoeken

Wandelplan

• Uithouding verbeteren

Page 7: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

1. OPBOUW VAN HET OTAGO PROGRAMMA

• Meer dan een aaneenschakeling van oefeningen

• Een gestructureerde en gestandaardiseerde manier van oefeningen instrueren, die zorgt voor:

o Duidelijke opdrachtbeschrijving bij de patiënt

o Effectieve en veilige uitvoering van de oefening

1. Doel van de oefening

2. Naam van de oefening

3. Relatie tot dagelijkse activiteit

4. Korte demonstratie

Page 8: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

2. EVIDENTIE VOOR HET OTAGO PROGRAMMA

• Effectiviteit werd onderzocht in onderzoeksgroep van Otago universiteit, onder leiding van Professor John Campbell

• Getest in 4 gecontroleerde onderzoeken zowel in onderzoeks- als routine gezondheidsservices in mensen tussen 65-97 jaar die thuiswonend zijn

Page 9: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

Studies Campbell 1997 Robertson 2001 Robertson 2001

Deelnemers ♀; ≥ 80 j; thuiswonend ♀ ♂ ≥ 75 j; thuiswonend ♀ ♂ ≥ 80 j; thuiswonend

Aantal J1: 233; J2: 152 240 450

Studie design RCT RCT Cohort studie

Interventies I: Otago programma

C: Social visites, gewone zorg

I: Otago programma

C: Gewone zorg

I: Otago programma

C: Gewone zorg

Aantal huisbezoeken 4 5 5

Opvolging van vallen 2 jaar 1 jaar 1 jaar

Resultaten I: Valincidenten gereduceerd

met 32% en letsels met 39%

in 1 jaar

I: Valincidenten

gereduceerd met 46%,

minder zware letsels in 1

jaar

I: Valincidenten

gereduceerd met 30% en

letsels met 28% in 1 jaar

2. EVIDENTIE VOOR HET OTAGO PROGRAMMA

Page 10: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

2. EVIDENTIE VOOR HET OTAGO PROGRAMMA

• Effectiviteit werd onderzocht in onderzoeksgroep van Otago universiteit, onder leiding van Professor John Campbell

• Getest in 4 gecontroleerde onderzoeken zowel in onderzoeks- als routine gezondheidsservices in mensen tussen 65-97 jaar die thuiswonend zijn

• Resultaat:

o Minder valincidenten en val gerelateerde verwondingen

o Verbeteren van kracht en balans

o Vertrouwen behouden in uitvoeren dagelijkse activiteiten

o Even effectief bij mannen als vrouwen

Page 11: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

Studies Liu-Ambrose 2008 Kyrdalen 2014

Deelnemers ♀ ♂; ≥ 70 j; thuiswonend, met

valgeschiedenis

♀ ♂; ± 82,5 j

Aantal 74 125

Studie design RCT RCT

Interventies I: Otago programma 6m

C: Gewone zorg 6m

I1: Otago programma 3m thuis

I2: Otago programma 3m in

groep

Aantal huisbezoeken 5 4

Opvolging van vallen 1 jaar 6 maanden

Resultaten I: Vallen gereduceerd met 47% in 1

jaar

I2: BBS, PH SF-36, 30s

ZitStand meer verbeterd in

vergelijking met I1; TUG, MH

SF-36 en FES: onveranderd

2. EVIDENTIE VOOR HET OTAGO PROGRAMMA

Page 12: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

2. EVIDENTIE VOOR HET OTAGO PROGRAMMA

• De beste resultaten worden verkregen bij mensen die

o Ouder zijn dan 80 jaar

o Reeds gevallen zijn (in het vorige jaar)

• 1x per week in groep oefenen lijkt meer effectief te zijn voor uitkomsten dan 3x thuis alleen

• Zelfs mensen ouder dan 90 jaar kunnen hun kracht en balans voldoende verbeteren om valincidenten te voorkomen

• Oefeningen werden getest via kinesitherapeuten en verpleegkundigen

• Kan gebruikt worden als enige interventie, maar kan ook deel uitmaken van multifactorieel programma

Kosteneffectief bij mensen 65+

Kostenbesparend bij mensen 80+

Page 13: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

3. PRAKTISCHE UITWERKING

Voor alle thuiswonende 65-plussers

Contra-indicaties worden nagegaan in gezondheidsscreen

Akkoord van huisarts is aangewezen

Voor wie?

Page 14: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

Frequentie/duur

▪ 3x/w, 30-45min

Opgebouwd uit

1. Opwarming

2. Kracht

3. Evenwicht

4. Flexibiliteit: stretchen

Oefenplan Wandelplan

Oefenen van

▪ Uithouding

Frequentie/duur

▪ 2x/w, 30 min

Otago programma

3. PRAKTISCHE UITWERKING

Page 15: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

Frequentie/duur

▪ 3x/w, 30-45min

Opgebouwd uit

1. Opwarming

2. Kracht

3. Evenwicht

4. Flexibiliteit: stretchen

Oefenplan Wandelplan

Oefenen van

▪ Uithouding

Frequentie/duur

▪ 2x/w, 30 min

Otago programma

3. PRAKTISCHE UITWERKING

Page 16: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

Frequentie 3x/week

Intensiteit Aantal en complexiteit van taken wordt voorzichtig uitgebreid

Duur 10 minuten – 1 uur

Type Dynamische oefeningen

Doel

3. PRAKTISCHE UITWERKING: EVENWICHT

Aanbevelingen voor ouderen

- Verbeteren van dynamisch evenwicht en coördinatie

- Verhogen van zelfvertrouwen

- Verbeteren van gevoel van eigenwaarde

- Risico op letsel verlagen

Oefeningen

• Statische oefeningen, zoals:

• Dynamische oefeningen, zoals:

Aandachtspunten kwetsbare ouderen

- Voorzichtige transities tussen oefeningen

- Altijd starten met iets waarvan je zeker weet dat deelnemer het kan,

zelfvertrouwen opbouwen, …

- Het is normaal dat de deelnemer zich eerst een beetje ‘instabiel’

voelt, een extra stap nemen is zeer wenselijke reactie

TandemstandOp 1 been staan

Zijwaarts wandelen

Achtje wandelen

Op de tenen lopen

Noot: deze oefeningen maken deel uit van het bredere Otago programma. Het is niet aangeraden deze oefening afzonderlijk uit te voeren zonder kennis van het bredere programma

Page 17: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

Frequentie/duur

▪ 3x/w, 30-45min

Opgebouwd uit

1. Opwarming

2. Kracht

3. Evenwicht

4. Flexibiliteit: stretchen

Oefenplan Wandelplan

Oefenen van

▪ Uithouding

Frequentie/duur

▪ 2x/w, 30 min

Otago programma

3. PRAKTISCHE UITWERKING

Page 18: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

Doel

3. PRAKTISCHE UITWERKING: WANDELPLAN

Aandachtspunten ouderen

- Verbeteren van de bloedsomloop

- Lokale verbetering van het uithoudingsvermogen

van spieren

- Vergroten van de zelfstandigheid

- Verhogen aantal sociale contacten en activiteiten

buitenshuis

Wandelplan

• 2 x wandelen per week

• 30 minuten per wandeling

- Wandelen is een uitdaging, nadruk zou moeten

liggen op plezierige, gestage en lichte progressie

- Geleidelijke opbouw, “activiteitensnacks” van 5-10

minuten worden opgebouwd tot er ononderbroken

30 minuten kan worden gewandeld

- SMART doelen

Page 19: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

4. MOTIVATIE

- Informatie alleen is niet voldoende

- Significante levensstijlverandering, maar verandering vergt tijd:

- Terugval en uitval is mogelijk

Fase van

verandering

Betrokken of gemotiveerd raken of doorverwezen worden

Adoptie Van start gaan

0 - 10 weken

Transitie Leren om actief te zijn

10- 24 weken

Behoud Activiteit als gewoonte voor de rest van het leven

24 weken en meer

Health Action Process model, Greaves, 2010

Page 20: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

• Beoordeel voor de training of de deelnemers er klaar voor zijn

• Goede en succesvolle start doormaken

• Zelfvertrouwen en zelfredzaamheid opbouwen

4. MOTIVATIE

Tijdens het programmaBij aanvang

Doelen stellen en zelfmonitoring

Anticiperen op terugval en uitval

Situaties alayseren die aan de grondslag liggen van het afzeggen/stoppen

Page 21: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

5. IMPLEMENTATIE IN UW WERKOMGEVING

Het Otago programma wordt reeds in verschillende landen en op regionaal niveau op verschillende manieren geïmplementeerd

Echter, dit is een concept, en kan aangepast worden

Voorbeelden van variaties op het concept:

Serviceflats, buurtcentra, woonzorgcentra1x per week in groep, 2x per week thuis zelfstandig3x per week in groep

Praktijk kinesitherapeut1x onder begeleiding + 2x thuis zelfstandig3x/week onder begeleiding

Page 22: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

6. IMPLICATIES

• Indien de middelen beperkt zijn, moet het Otago programma eerst aangeboden worden aan ouderen die reeds gevallen zijn in het afgelopen jaar of ouder zijn dan 80 jaar.

• Gezondheidswerkers die geen ervaring hebben in het voorschrijven van oefeningen bij ouderen kunnen een opleiding volgen om het programma veilig en effectief over te brengen.

• Onderzoek duidt aan dat progressie sneller is en kracht en balans meer verbetert als het programma in groep aangeboden wordt.

Page 23: HET OTAGO-PROGRAMMA...HET OTAGO PROGRAMMA Universiteit van Otago, Nieuw-Zeeland, 2003 Identificeren van risicofactoren voor vallen en mogelijke interventies Rubenstein LZ Age Ageing

http://www.laterlifetraining.co.uk

Thuisoefenprogramma’s in verschillende talen

Verdere informatie over oefeningen

Opleiding in het lesgeven in en instrueren van oefeningen volgens de nationale en internationale standaard die hiervoor geldt

7. MEER INFORMATIE EN OPLEIDINGEN