heerlijke heulebeek - rsv · 16 november 2006 overleg v.m.m. afdeling water waterberging 20...

Heerlijke Heulebeek

april 2008, eindrapport

Eindrapport, Heerlijke Heulebeek Leiedal, april 20082

Dit document is een publicatie van: Intercommunale LeiedalPresident Kennedypark 10 - BE-8500 Kortrijktel +32 56 24 16 16 - fax +32 56 22 89 [email protected]

Opdrachtgever:Intercommunale LeiedalStad KortrijkGemeente KuurneGemeente Wevelgem

Projectleiding:Bram Breedveld, landschapsarchitect Landlab (Nl)Wilfried Vandeghinste, Leiedal

Ontwerpers: Bram Breedveld, landschapsarchitect Landlab (Nl) Wilfried VandeghinsteStefaan VerreuSteven Hoornaert

3Eindrapport, Heerlijke HeulebeekLeiedal, april 2008

Inhoudsopgave

1 Inleiding 7

1.1 Context & aanleiding project 7

1.2 Projectdefi nitie ‘Heerlijke Heulebeek’ 71.2.1 Ruimtelijke afbakening van het projectgebied 7

1.2.2 Afbakening van 9 deelgebieden 7

1.2.3 Selectie van sleutelkwesties 7

1.3 Processtructuur 10

2 Analyse bestaande kwaliteiten 13

3 Sleutelkwesties 23

3.1 Waterberging & hermeandering Heulebeek 233.1.1 Decretaal kader 23

3.1.2 Waterberging Heulebeek 23

3.1.3 Hermeandering Heulebeek 25

3.2 Waterkwaliteit 27

3.3 Fietsroutes 29

3.4 Recreatiepolen 33

3.5 Heulebeek als ecologische komvallei en als drager van de open ruimte 353.5.1. Ecologische komvallei van de Heulebeek 35

3.5.2. Open-ruimtegebieden aansluitend op de beekvallei 35

3.6 Heulebeek als drager van groene publieke ruimte, natuurzones & recreatiezones in de kernen 37

3.7 Wonen als hefboom voor groen 39

3.8 Waterspaarbekkens voor landbouw 41

4 Visie 44

5 Algemene actiepunten 44

5.1 Waterberging 44

5.2 Waterkwaliteit 44

5.3 Recreatieve fi etsroute Heulebeek 44

5.4. Ecologisch netwerk 44

6 Structuurschets - actieplan per deelgebied 45

6.1 Deelgebied 1: Open ruimte ten westen van Moorsele 49

6.2 Deelgebied 2: Kern van Moorsele 53

6.3 Deelgebied 3: Bergelen 57

6.4 Deelgebied 4: Kern van Gullegem 61

6.5 Deelgebied 5: Open ruimte tussen Gullegem en Heule 65

6.6 Deelgebied 6: Kern van Heule 69

6.7 Deelgebied 7: Open ruimte rond Preetjesmolen 75

6.8 Deelgebied 8: Kern van Heule-Watermolen 79

6.9 Deelgebied 9: Leiemeersen Kuurne 83

7 Slot - verder verloop 87


Inleiding - projectdefi nitieHeerlijke Heulebeek


1 Inleiding

1.1 Context & aanleiding project

Het project Heulebeek is ontstaan vanuit twee bewegingen (bottom-up & top-down).

Begin 2005 heeft de Open Werkgroep Heulebeek1 tijdens een bezoek van het stadsbestuur van Kortrijk aan de Heulebeek, een oproep gedaan naar een Heuls project. Met dit project wenst men de Heulebeekvallei als landschap en erfgoed opnieuw een centrale plaats te geven in Heule. Op vraag van de stad werd in juli 2005 door deze Open Werkgroep Heulebeek een dossier afgewerkt waarin de Heulebeekvallei op grondgebied Kortrijk (Heule) vanuit verschillende invalshoeken belicht werd. De Open Werkgroep Heulebeek defi nieert haar visie voor de Heulebeekvallei als een project dat ‘zuurstof voor mens en milieu’ biedt.

Daarnaast werkte de intercommunale Leiedal sedert 2003 - in samenwerking met de K.U.Leuven - aan het project ‘Verbeelding van de Streek’ om een visie op te bouwen rond het thema ‘landschap’ in Zuid-West-Vlaanderen. Op basis van dit verkennend ontwerpend onderzoek werd een groen netwerk voor de regio Kortrijk uitgetekend.Hierbij moet de Heulebeekvallei één van de primaire groenassen van deze regionale groenstructuur vormen.

Beide initiatieven kunnen ook ingepast worden binnen het vigerend ruimtelijk planningskader. De Heulebeek is immers geselecteerd als ‘natuurverbindingsgebied’ in het provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen en ook in de gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen van Wevelgem, Kortrijk en Kuurne vormt de Heulebeek een belangrijk gegeven waarrond de gemeenten op een actieve manier willen werken.

Eind 2005 bracht Leiedal dus de drie betrokken gemeenten binnen het arrondissement Kortrijk, nl. Wevelgem, Kortrijk en Kuurne, samen om een intergemeentelijk project op te starten over de Heulebeek.

1.2 Projectdefi nitie ‘Heerlijke Heulebeek’

Op basis van een beslissing van de raad van bestuur van de intercommunale Leiedal werd een projectdefi nitie voor de ‘Heerlijke Heulebeek’ opgemaakt. In deze projectdefi nitie, die in februari 2006 werd gefi naliseerd, werden de doelstellingen van het project scherp gesteld.

Het project voor de Heulebeek wordt opgezet als een gebiedsgericht, geïntegreerd en intergemeentelijk project: • gebiedsgericht, waarbij het project duidelijk ruimtelijk wordt afgebakend. Risico

bestaat immers dat het dossier anders te grote proporties zou aannemen, waardoor de uitvoerbaarheid op korte termijn in het gedrang komt.

• geïntegreerd, zodat de verschillende sleutelkwesties en beleidsdomeinen tergelijkertijd met elkaar worden beschouwd. Er wordt dus afgestapt van een louter sectorale aanpak, omdat dit nefast is voor de coherentie van het project.

• intergemeentelijk, zodat de Heulebeekvallei als een structurerende drager voor het noorden van de Kortrijkse regio wordt uitgebouwd. Naast vele lokale actiepunten zijn er immers verschillende aspecten, die op een bovenlokaal niveau moeten worden aangepakt zoals de overstromingen, de waterkwaliteit, recreatieve fi etsroute, ...

Om deze opzet waar te maken werd een afbakening van het projectgebied in een aantal deelgebieden uitgewerkt, werden de sleutelkwesties geselecteerd en werden deze sleutelkwesties per deelgebied besproken. Daarnaast omvatte deze projectdefi nitie tevens een voorstel van processtructuur en een stappenplan.

1 In de Open Werkgroep Heulebeek zijn volgende groepen en verenigingen vertegenwoordigd: De Heemkundige Kring, De Vrienden van Preetjes Molen, Gezinsbond, Groen!, KAV Heule-Centrum, KAV Heule-Watermolen, KWB Heule, Natuurpunt.

1.2.1 Ruimtelijke afbakening van het projectgebied

De Heulebeek ontspringt nabij Passendale, zo’n 20 km ten oosten van de monding in de Leie. De beek neemt een 15-tal zijbeken op. Het totale stroomgebied van de Heulebeek en haar zijbeken bedraagt 10.900 ha. De Heulebeek stroomt door landelijk gebied tot Moorsele en stroomt Kortrijk (Heule) binnen ter hoogte van Gullegem en verlaat Heule ter hoogte van de R8 te Kuurne, waar ze in de Leie uitmondt.

Het gebied dat in dit project aan bod komt is het gebied dat zich situeert op het grondgebied van Kuurne, Kortrijk (Heule) en Wevelgem (Gullegem en Moorsele). Dit projectgebied, dat loopt van de gemeentegrens Ledegem-Moorsele tot aan de monding van de Heulebeek in de Leie te Kuurne, komt ongeveer overeen met de benedenloop van de Heulebeek. Dit deel van de Heulebeek is een beek categorie 1 en staat onder beheer van de Afdeling Water van de Vlaamse Milieumaatschappij.

Er werd dus niet geopteerd om ook de bovenloop van de Heulebeek bij het project te betrekken omdat dit onder een andere beekbeheerder valt (nl. provincie West-Vlaanderen) én omdat de ruimtelijke context en probleemstellingen grondig verschillen. Het gebied van Passendale tot Moorsele is hoofdzakelijk een landelijk gebied, terwijl de regio Kortrijk veel meer verstedelijkt is. De open ruimte ten westen van Moorsele werd toch betrokken bij het project omwille van de correlatie met de overstromingsproblematiek.

1.2.2 Afbakening van 9 deelgebieden

Uit het verkennend onderzoek en de analyse van de bestaande toestand blijkt dat de vallei van de Heulebeek geen continue groene ruimte is en geen éénduidig beeld heeft binnen het projectgebied. Op het bijgevoegde schema (zie volgende pagina) wordt aangeduid dat de Heulebeek telkens afwisselend een open-ruimtegebied en een bebouwde kern doorsnijdt. En de Heulebeek is geen structurerend element in deze steeds veranderende ruimtelijke context, omdat de schaal van de Heulebeek veel kleinschaliger is in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Leie of het kanaal Bossuit-Kortrijk.

In totaal werden 9 verschillende deelgebieden gedefi nieerd, telkens met een eigen voorkomen en identiteit. In de verdere visievorming werd deze afbakening in 9 deelgebieden als een uitgangspunt meegenomen.

1.2.3 Selectie van sleutelkwesties

Om het project beheersbaar te houden en op een geïntegreerde wijze aan te pakken werden een beperkt aantal strategische gerelateerde sleutelkwesties geselecteerd voor dit project van de Heulebeek. Deze selectie komt ook overeen met de thema’s, zoals opgenomen in het rapport van de Open Werkgroep Heulebeek:

• Waterberging• Waterkwaliteit• Groene publieke ruimte in kernen• Land- en tuinbouw, landschapsopbouw, bosuitbreiding, natuurontwikkeling &

recreatief medegebruik in de open-ruimtegebieden • Recreatieve routes• Gemeenschapsvoorzieningen & cultureel erfgoed • Nieuwe woonprojecten nabij de Heulebeek.


1.3 Processtructuur

Voor het project van de Heerlijke Heulebeek werd een uitgebreide processtructuur opgezet met verschillende besturen, actoren en doelgroepen.

Het ontwerpteam staat in voor het ontwerp en de opmaak van tussentijdse en defi nitieve studiedocumenten. Het is de motor van het planningsproces en formuleert bevindingen, visies, concepten en mogelijke acties. Het ontwerpteam bestaat uit medewerkers van Leiedal aangevuld met de landschapsarchitect Bram Breedveld van het Nederlandse studiebureau Landlab.

Ambtelijk overleg per gemeenteZowel bij de opbouw van de visie en structuurschets als bij de voorbereiding en de uitvoering van de acties is overleg met de diverse diensten van het gemeentebeleid noodzakelijk. Bij dit ambtelijk overleg werden per gemeente de tussentijdse documenten besproken en bijgestuurd waar nodig.

Lokale open werkgroepenIn Heule was reeds spontaan een ‘Open Werkgroep Heulebeek’ opgericht waarin volgende groepen en verenigingen zijn vertegenwoordigd: De Heemkundige Kring, De Vrienden van Preetjesmolen, Gezinsbond, Groen!, KAV Heule-Centrum, KAV Heule-Watermolen, KWB Heule, Natuurpunt. Voor de deelgemeenten Moorsele en Gullegem werd een gelijkaardige open werkgroep opgericht. De tussentijdse documenten en ontwerpvoorstellen werden met deze lokale open werkgroepen besproken.

Intergemeentelijke plangroep Kortrijk-Wevelgem-KuurneDe drie betrokken gemeenten Kortrijk, Wevelgem en Kuurne kwamen met Leiedal samen in een intergemeentelijke plangroep. De betrokken gemeenten werden hierbij door zowel beleidsmensen als ambtenaren afgevaardigd. Binnen deze plangroep werd de projectcoördinatie en het planningsproces behandeld.

StuurgroepDe stuurgroep is het forum waar de deskundigen van verschillende niveaus (gemeente-provincie-gewest) rechtstreeks in dialoog kunnen treden met elkaar. De stuurgroep brengt advies uit over de visies, conceptelementen en voorstellen in de verschillende stappen van het planningsproces. Om de besluitvorming te optimaliseren worden aan de stuurgroep afgeronde plandocumenten ter bespreking voorgelegd.

Samenstelling stuurgroep:• ontwerpteam Leiedal• beleidsverantwoordelijken & ambtenaren Kortrijk, Kuurne en Wevelgem• afg. provincie West-Vlaanderen – T.D. Waterlopen• afg. provincie West-Vlaanderen – Gebiedswerking• afg. Toerisme Leiestreek• afg. provincie West-Vlaanderen – DRuM • afg. provincie West-Vlaanderen – MINAWA• afg. Vlaamse Milieumaatschappij (V.M.M.) - Afdeling Water• afg. Vlaamse Gewest – Afdeling Natuur & Bos• afg. Vlaamse Landmaatschappij• afg. Onroerend Erfgoed

BevolkingsvergaderingenIn de verschillende fasen van het project werden ook voor de brede bevolking inspraakvergaderingen georganiseerd.

De overzichtstabel van de verschillende overlegmomenten geeft aan dat het planningsproces in drie grote fasen verliep: 1. projectdefi nitie - 2. visie & structuurschets - 3. actieplan.

Datum Type vergadering Onderwerp17 januari 2006 open werkgroep Heule projectdefi nitie15 februari 2006 stuurgroep projectdefi nitie21 maart 2006 bevolkingsvergadering Heule projectdefi nitie19 april 2006 bevolkingsvergadering Gullegem projectdefi nitie22 april 2006 bevolkingsvergadering Moorsele projectdefi nitie16 mei 2006 open werkgroep Heule + MINA-raad wandeling Heulebeek2 augustus 2006 open werkgroep Moorsele-Gullegem fi etstocht Heulebeek16 november 2006 overleg V.M.M. Afdeling Water waterberging

20 november 2006 stuurgroep visie & structuurschets11 december 2006 ambtelijk overleg Wevelgem visie & structuurschets14 december 2006 ambtelijk overleg Kuurne visie & structuurschets20 december 2006 ambtelijk overleg Kortrijk visie & structuurschets18 januari 2007 ambtelijk overleg Kortrijk visie & structuurschets18 januari 2007 stuurgroep - V.M.M. Afdeling Water waterberging26 januari 2007 plangroep Kortrijk-Wevelgem-Kuurne visie & structuurschets12 maart 2007 workshop waterline economy Europese projecten13 maart 2007 open werkgroep Moorsele-Gullegem visie & structuurschets26 maart 2007 open werkgroep Heule visie & structuurschets17 april 2007 overleg V.M.M. Afdeling Water Europese projecten26-27 april 2007 workshop waterline economy Europese projecten7 mei 2007 bevolkingsvergadering Heule visie & structuurschets

31 mei 2007 ambtelijk overleg Kortrijk actieplan4 juni 2007 ambtelijk overleg Wevelgem actieplan20 juni 2007 ambtelijk overleg Kuurne actieplan29 juni 2007 plangroep Kortrijk-Wevelgem-Kuurne actieplan30 juni 2007 bevolkingsvergadering Moorsele &

Gullegemvisie & structuurschets

september 2007 stuurgroep draftversie eindrapportseptember 2007 ambtelijk overleg Kortrijk draftversie eindrapportseptember 2007 ambtelijk overleg Kuurne draftversie eindrapportseptember 2007 ambtelijk overleg Wevelgem draftversie eindrapport


3 Sleutelkwesties

3.1 Waterberging & hermeandering Heulebeek

3.1.1 Decretaal kader

De doelstellingen die de Vlaamse overheid via het decreet integraal waterbeleid wil realiseren zijn o.a. de volgende: het bieden van zoveel mogelijk ruimte voor water en het terugdringen van risico’s op overstromingen voor gebouwen buiten overstromingsgebied.

In het Dulo-waterplan, dat werd opgemaakt voor het Leiebekken, worden de doelstellingen naar een beter kwantitatief waterbeheer als volgt opgesomd:• steven naar defi nitieve afbakening van overstromingsgebieden en risicozones• inventarisatie van de infi ltratiemogelijkheden, bestaande grachten en de verharde

oppervlakte• onderzoek naar het ontwikkelen van natuurlijke berging en waterrijke gebieden met

het multifunctioneel gebruik ervan (bv. door het behouden en/of terug openstellen van oude beekmeanders)

• het voorzien van voldoende stroomopwaartse buffercapaciteit op perceelsniveau• het aanleggen van de nodige bufferbekkens op de waterlopen met een evenwicht

tussen stroomopwaarts en stroomafwaarts• zorgen voor maximale infi ltratie• het herwaarderen van grachten als hemelwaterafvoerkanalen• onderhoud en afvoerwerking van waterlopen, grachten en riolering optimaliseren

(bv. door het ruimen van slib)• toepassen van de watertoets• watergerelateerde voorschriften opnemen in de ruimtelijke plannen• de bevolking inlichten bij projecten om wateroverlast te voorkomen.

3.1.2 Waterberging Heulebeek

Samengevat gelden binnen het projectgebied van de Heerlijke Heulebeek volgende twee uitgangspunten inzake waterberging:1. De huidige waterbergingscapaciteit moet maximaal behouden worden in de

natuurlijke overstromingsgebieden.2. Waar mogelijk kan de waterbergingscapaciteit plaatselijk verhoogd worden,

bijvoorbeeld door de hermeandering van de beekvallei.

In de bebouwde gebieden moeten er oplossingen worden aangereikt voor de overstromingsproblematiek. Binnen het projectgebied is de waterberging op twee plaatsen echt problematisch. In het centrum van Moorsele en Heule zijn er op regelmatige tijdsstippen overstromingen, die veel schade aanbrengen aan woningen, andere gebouwen en het openbaar domein.

Afdeling Water van de Vlaamse Milieumaatschappij heeft in een mathematisch computerprogramma verschillende mogelijke oplossingen tegen de overstromingen gemodelleerd. Uiteindelijk blijkt dat er een keuze moet gemaakt worden tussen twee verschillende oplossingen (zie fi guren hiernaast):1. aanleg van een grootschalig waterbufferbekken in Moorsele2. beschermen van de centra van Moorsele en Heule tegen overstromingen door de

aanleg van kleine keermuren en/of lage dijken.

Beide oplossingen worden steeds gecombineerd met het principe van hermeandering van de beek. Hierdoor kan de waterbergingscapaciteit plaatselijk wat verhoogd worden. Maar bij hevige neerslag is dit onvoldoende om Moorsele en Heule te vrijwaren van overstromingen.

De aanleg van een grootschalig waterbufferbekken wordt niet weerhouden omdat dit een heel zware fi nanciële investering vraagt en dit hierdoor op korte termijn geen haalbare oplossing is én omdat dit bufferbekken geen afdoende oplossing kan bieden voor de overstromingsproblematiek in het centrum van Heule bij extreme neerslag.

Er wordt gekozen voor de tweede optie met de beschermingsmaatregelen in het centrum van Moorsele en Heule, omdat deze fi nancieel wel haalbaar zijn, op relatief korte termijn kunnen worden uitgevoerd én omdat deze beschermingsmaatregelen een afdoende garantie bieden. Indien noodzakelijk kunnen de keermuren en/of dijken op piekmomenten ook plaatselijk verhoogd worden. Bovendien bieden deze infrastructuurwerken ook de gelegenheid om de publieke ruimte in deze dorpscentra op een kwaliteitsvolle manier her in te richten. De groene corridor van de Heulebeek kan zo nog meer prominent aanwezig worden gemaakt in deze dorpen.


3.1.3 Hermeandering Heulebeek

Door de verstedelijking en door de landbouwcultivering is de Heulebeek op vele plaatsen getransformeerd tot een brede gracht, diep ingesneden tussen akkers, weiden, tuinen, parken of verharde pleinen. De hermeandering van de beekvallei van de Heulebeek biedt verschillende voordelen:• een meer landschappelijke inrichting met een beekbegeleidende begroeiing• een meerwaarde voor ecologische processen• een meerwaarde als een groene toegankelijke ruimte• een hogere beeldkwaliteit• het consolideren en plaatselijk verhogen van het waterbergend vermogen.

De schema’s hiernaast bieden een overzicht op welke wijze de Heulebeekvallei kan hermeanderd worden afhankelijk van de ruimtelijke context.

Binnen de open-ruimtegebieden moet het profi el van een brede gracht diep ingesneden tussen akkers en weiden gewijzigd worden. Deze hermeandering kan stapsgewijs worden aangepakt:• In eerste stap worden de perceelafsluitingen wat verder achteruit geplaatst. Dit zal

toelaten dat de beekbegeleidende begroeiing wat meer ruimte verkrijgt en dat het onderhoud van de beek optimaler kan verlopen.

• In verdere stappen kan de beekvallei effectief worden verbreed en meer kronkelend worden gemaakt. De beekoevers kunnen afwisselend steil en fl auw of aan beide zijden fl auw worden uitgevlakt.

• Op sommige plaatsen kan de beek ook een echte alluviale komvallei verkrijgen (of reeds hebben): dit is een voldoende breed natuurlijk overstromingsgebied, waar ecologische processen ook voluit kansen kunnen verkrijgen.

• De aanleg van een waterbufferbekken is eigenlijk een artifi cieel overstromingsgebied, maar dit kan ook met ecologische oevers worden aangelegd.

Binnen de bebouwde kernen kan het profi el van de Heulebeek ook nog anders worden vorm gegeven:• De Heulebeek kan deel uitmaken van een stadspark of plantsoen.• Langs verharde pleinen of straten kan ook met keermuren en/of dijken worden

gewerkt. • Eventueel kunnen de oevers ook verlaagd en (half)verhard worden aangelegd om

het contact met het water in deze kernen te vergroten.


3.2 Waterkwaliteit

De Heulebeek komt in de resultaten van het meetnet oppervlaktewater van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), zoals de meeste waterlopen in het Leiebekken, naar voor als een sterk vervuilde beek. Weliswaar is de zware geuroverlast uit de jaren 1980 verleden tijd en is er dankzij het waterzuiveringsstation in Heule een positieve trend waar te nemen, toch blijft de kwaliteit nog een eind verwijderd van de basiskwaliteitdoelstellingen.

Er is dus nog een lange weg af te leggen vooraleer de Heulebeek terug een biotoop kan worden waar een aantal vissen aangetroffen worden; of uitgedrukt als metafoor: het evolueren van een geurrijke naar de Heerlijke Heulebeek.

De gewenste en door de Europese richtlijnen opgelegde sanering van het oppervlaktewater is een gedeelde verantwoordelijkheid:• De Vlaamse overheid voor het programmeren van de bovengemeentelijke

zuiveringsinfrastructuur (collectoren en zuiveringsstations). • Aquafi n voor de uitbouw, het goed beheer en de optimalisatie van de

bovengemeentelijke zuiveringsinfrastructuur (collectoren en zuiveringsstations).• De steden en gemeenten voor een doorgedreven renovatie van het bestaande

rioleringsstelsel met waar mogelijk een scheiding tussen afvalwater en hemelwater. De steden en gemeenten zijn eveneens verantwoordelijk om, op basis van de zoneringsplannen, het buitengebied te voorzien van riolering waar dit nog niet het geval is. Waar de zoneringsplannen geen riolering voorzien, dienen de steden en gemeenten een stimulerend beleid te voeren naar de aanleg van individuele behandelingsinstallaties voor afvalwater (IBA’s) op perceelsniveau.

• De individuele burger die enerzijds geen schadelijke stoffen mag afvoeren via de riolering en anderzijds een scheiding dient door te voeren tussen afvalwater en regenwater wanneer ze aangesloten worden op een gescheiden riolering. Burgers die volgens het zoneringsplan in een ‘rode cluster’ gelegen zijn, dienen tegen 2012 een eigen individuele waterzuivering te plaatsen.

• De bedrijven die hun geloosde vuilvracht op oppervlaktewater dienen te reduceren.

In het deelbekken van de Heulebeek zijn momenteel twee rioolwaterzuiverings-installaties (RWZI) actief: Heule (15.000 IE) sinds 2005 en Moorslede (6.000 IE). Op de grens Ledegem-Moorsele is op korte termijn nog één RWZI (14.000 IE) gepland.

Het zoneringsplan zoals in de loop van 2008 zal goedgekeurd worden, zal de woningen aanduiden waar een eigen waterzuivering nodig is ( rode clusters). In de groene gebieden zullen de gemeenten zorgen voor de aanleg van de nodige riolering om het afvalwater op te vangen en te transporteren naar een collectieve zuivering.

Daarnaast kan ook worden gewerkt aan het zelfreinigend vermogen van het beekecosysteem (bv. door de aanleg van rietzones, plaatselijk verbreden van de beekoevers,...).

Het ook belangrijk dat een minimale waterstand in de Heulebeek gewaarborgd blijft, omdat een te lage waterstand nadelig is voor de ecologische processen, de zelfzuivering en voor onfrisse geuren.

Tot slot moet zeker ook opgemerkt worden dat een structurele aanpak in het ganse deelbekken noodzakelijk is. De waterkwaliteit van de Heulebeek wordt ook bepaald door de vele zijwaterlopen en grachten die naar de Heulebeek afwateren. Ook de overstorten die op de rioleringen en collectoren aanwezig zijn en bij hevige buien telkens in werking treden, zorgen voor een zware belasting van de waterkwaliteit. Door een afkoppeling van hemelwater uit het rioleringsstelsel dient de overstortfrequentie afgebouwd te worden tot een aanvaardbaar peil. Indien nodig kunnen bergbezinkingsbekkens voorzien worden om de eerste vuilvracht van overstorten op te vangen.

Hierbij kan het recent opgericht waterschap Grensleie-Heulebeek een coördinerende rol vervullen in de sanering van het water in het deelbekken met het oog op een zuivere Heulebeek. Doelstelling is opnieuw een vispopulatie in de Heulebeek te krijgen.


3.3 Fietsroutes

Een belangrijke sleutelkwestie in dit project is de ontwikkeling van fi etsroutes langs of nabij de Heulebeek. Momenteel zijn geen fi etsroutes bekend die het gebied van west naar oost doorkruisen. De Heulebeek zelf en de aanpalende privé-eigendommen vormen vaak een grote barrière.

De fi guren hiernaast tonen twee verschillende fi etsroutes:

Enerzijds kan er tussen de verschillende kernen een functionele fi etsroute worden uitgestippeld voor woon-werk en woon-school fi etsverkeer. Deze route moet een snelle en directe verbinding bieden tussen de verschillende dorpscentra en de aanleg moet voldoen aan hoge comforteisen. Om deze verbinding te realiseren kan gebruik worden gemaakt van bestaande wegen, waarlangs veilige en comfortabele fi etsvoorzieningen moeten worden uitgebouwd. Dit kan onder de vorm van afgescheiden fi etspaden of fi etssuggestiestroken, maar dit kan ook door wegen in te richten voor langzaam gemengd verkeer.

Anderzijds kan er ook een recreatieve fi etsroute Heulebeek worden uitgestippeld, die loopt vanaf de oude spoorwegbedding Roeselare-Menen in Ledegem tot aan het jaagpad langs de Leie in Kuurne. Deze fi etsroute hoeft niet noodzakelijk steeds vlak naast de beek te lopen, maar moet wel zorgen voor een continue fi etsverbinding die af en toe eens kan afwijken van het tracé van de Heulebeek om verschillende bezienswaardigheden, groengebieden en cultureel erfgoed met elkaar te verbinden. Deze fi etsroute is dus bedoeld voor recreatief en langzaam gebruik. Het tracé mag wat meer kronkelend zijn en de comforteisen zijn minder hoog. Het is ook belangrijk dat bij de aanleg rekening wordt gehouden met de ruimtelijke context en de ecologische draagkracht van de beekvallei.

Binnen het project van de Heerlijke Heulebeek ligt de focus op het uitbouwen van deze recreatieve fi etsroute langs de Heulebeek en langs het cultureel erfgoed. Het is de bedoeling dat deze route in de toekomst kan worden opgenomen binnen het recreatief fi etsnetwerk van de Leiestreek, dat bewegwijzerd is met een knooppuntensysteem. De route kan ook worden opgeladen met een aantal ankerpunten, die fungeren als info- en onthaalpunt voor het project van de Heerlijke Heulebeek, waar fi etsverhuur kan worden georganiseerd of ruimte voor horeca...

Om deze Heulebeekfi etsroute te realiseren zullen een aantal missing links moeten worden opgelost. De route kan gebruik maken van zowel wegen voor langzaam gemengd verkeer als van bepaalde stukken autonome fi etsroutes. Een belangrijk aandachtspunt vormen de kruisingen met andere wegen, die voldoende veilig moeten worden ingericht. Wellicht het meeste complexe probleem voor de realisatie van de fi etsroute vormt het veilig en comfortabel oversteken van de R8 en de N50 ter hoogte van de gemeentegrens Kortrijk-Kuurne.


Op de fi guur hiernaast zijn ook enkele noordzuid fi etsroutes dwars over de Heulebeek uitgetekend. Deze kunnen zowel voor functioneel fi etsverkeer tussen kernen als voor recreatief fi etsverkeer worden gebruikt. De (nieuwe) bruggen over de Heulebeek moeten kwaliteitsvol worden aangelegd. Om deze fi etsroutes te realiseren kan gebruik worden gemaakt van autonome fi etsroutes of van bestaande wegen met veilige fi etsvoorzieningen.

Tot slot kan ook op lokaal niveau een recreatief netwerk van trage wegen worden uitgebouwd met nieuwe fi etsroutes, ruiter- en wandelpaden zowel in de kernen als in de open-ruimtegebieden. Dit wordt bij de structuurschets verder behandeld.


3.4 Groene recreatiepolen

Op de fi guur worden twee mogelijke groene recreatiepolen bij het begin- en eindpunt van het projectgebied van de Heerlijke Heulebeek aangeduid:

Omgeving vliegveld Moorsele. Een lange-termijnvisie voor dit gebied blijft een open vraagstuk, dat afhangt van vele factoren. Zal het militair domein een recreatief vliegveld blijven of kan dit gebied een groene nabestemming verkrijgen? Hoe kunnen de potenties van het overstromingsgebied als weidevogelgebied met ecologische en botanische accenten worden gemaximaliseerd? Blijft het Zilveren Spoor een locatie voor internationale ruitersport? Moet in de toekomst alsnog een grootschalig waterbufferbekken in deze omgeving worden aangelegd? Kan het gebied rond een dergelijke waterplas ook fungeren als een recreatief wandelgebied? Of kan deze waterplas ook gebruikt worden voor zachte waterrecreatie? Vanuit de huidige beleids- en planningscontext worden nog geen defi nitieve opties genomen. Meer diepgaand onderzoek (ecologisch, ruimtelijk, technisch, haalbaarheid,...) en intensief overleg met betrokken actoren zullen moeten uitwijzen wat de lange-termijn visie is voor de ruime omgeving van het vliegveld van Moorsele.

Een recreatieve pool met een jachthaven langs de Leie in Kuurne. Met de verbreding van de Leie en de tonnenmaatverhoging voor binnenvrachtschepen zal de bestaande aanlegsteiger voor plezierboten in Kuurne niet kunnen behouden blijven. Er moet bestudeerd worden of in deze Leiemeersen een nieuwe jachthaven met een inham kan worden aangelegd. Een grondig onderzoek en verder overleg moeten uitsluitsel geven op welke locatie deze jachthaven exact kan worden aangelegd, welke dimensies deze jachthaven moet krijgen (behoeften voor pleziervaart en woonboten) én of deze optie technisch en fi nancieel haalbaar is.


3.5 Heulebeek als ecologische komvallei en als drager van de open ruimte

3.5.1. Ecologische komvallei van de Heulebeek

In de open-ruimtegebieden moet de komvallei van de Heulebeek (de beek zelf en haar oeverzones) als een groen-ecologische ruimte worden vorm gegeven. Dit impliceert dat de natuurfunctie van de beekvallei moet worden hersteld of nog moet worden geoptimaliseerd. Hierbij is ook het landschapsbeeld van belang. In deze komvallei wordt gemikt op natuurgerichte recreatie waarbij respect voor het landschap en de natuur primeert. Op deze plaatsen biedt de komvallei ook ruimte voor waterberging in natte periodes. Er moet gewerkt worden aan het randbeheer van de beekoeverstroken (bv. door het respecteren van bufferstroken tussen de Heulebeek en de landbouwgronden).

Een beekvallei zoals de Heulebeekvallei wordt gekenmerkt door een aantal ecologische processen zoals meandering van de beek, erosie, sedimenttransport, afzetting, overstromingen, kwelzones,... Samen met de abiotische factoren zoals bodem, waterhuishouding, reliëf, ... bepalen zij de ecologische potenties van het gebied. In functie van het gevoerde (natuur)beheer en de mate van rust/verstoring kunnen diverse biotopen en habitats tot ontwikkeling komen:• behoud van hoog waterpeil: moerasvegetatie• verschralingsbeheer door te maaien: bloemrijk grasland• extensief begrazingsbeheer: soortenrijk grasland• onregelmatig maaien: ruigtevegetatie• spontane ontwikkeling: struweel en (moeras)bosontwikkeling• intensief beweiden: soortenarm grasland• kleine landschapselementen (knotwilgen, solitaire bomen, gemengde hagen, ...)• ...

Uiteraard zijn er vele tussenvormen mogelijk. Elk biotoop kent zijn eigen planten en diersoorten. Een aantal soorten zijn gebaat bij een mozaïekbeheer waarbij een variëteit ontstaat in het landschap met een afwisseling van biotopen. Structuurdiversiteit verhoogt de biodiversiteit van een gebied. Mits een aangepast beheer, een goede milieukwaliteit en voldoende ruimte voor de ecologische processen kunnen waardevolle biotopen zich ontwikkelen met voor de regio bijzondere planten en dieren.

Specifi ek voor de beekvallei van de Heulebeek zijn volgende aspecten belangrijk in de ecologische ontwikkeling:• kwelafhankelijke vegetatie (dottergrasland)• matig voedselrijke graslanden (vossestaartgrasland en kamgrasland)• zandige, droge bermen op de naar het zuiden geëxposeerde steilrand• (weide)vogels in de vochtige graslanden (kievit, leeuwerik, steenuil, ...)• beekbegeleidende landschapselementen (elzenkanten, knotwilgen, struwelen,

gemengde hagen, ...)• poelen en grachten voor amfi bieën en waterfauna• paaiplaatsen voor vissen (mits goede waterkwaliteit en opheffen van de

vismigratieknelpunten)

De komvallei van de Heulebeek heeft zeker de potentie verder uit te groeien tot een rijk en waardevol natuurgebied, dat beperkt toegankelijk is zodat de natuur geobserveerd kan worden. Een basisinrichting door natuurontwikkeling om de goede uitgangsituatie te creëren voor natuurherstel is een noodzakelijk eerste stap.

3.5.2. Open-ruimtegebieden aansluitend op de beekvallei

Daarnaast wordt ook een visie ontwikkeld voor de afgebakende open-ruimtegebieden, die in directe relatie staan tot de Heulebeek. Afhankelijk van elke plek zullen keuzes moeten gemaakt worden tussen natuur, landbouw, groen en landschap: van strikt natuurbeheer, duurzaam bosbeheer, harmonisch parkbeheer en over agrarisch natuurbeheer en landschapszorg tot grondgebonden landbouw.

Globaal kan volgende indeling gemaakt worden in gebieden:• Open ruimte rond het vliegveld van Moorsele: grondgebonden landbouwgebied &

natuurlijk overstromingsgebied Heulebeek• De Bergelen: provinciaal natuurdomein (waterplas als vogelreservaat &

boscomplexen)• Open ruimte tussen Gullegem en Heule: groen landschapspark met recreatief

medegebruik• Open ruimte rond Preetjesmolen: grondgebonden landbouwgebied• Leiemeersen: natuurgebied & recreatief parkgebied

Specifi ek voor de open-ruimtegebieden palend aan de Heulebeek zijn volgende aspecten belangrijk in de relatie met de ecologische komvallei:• bufferstrook t.o.v. de komvallei zowel om erosie (afkalving van het talud) tegen te

gaan als uitspoeling van nutriënten • (akker)vogels in de graslanden en akkers (kievit, leeuwerik, steenuil, patrijs, ...)• kleine landschapselementen (knotwilgen, solitaire bomen, gemengde hagen, ...)


3.6 Heulebeek als drager van groene publieke ruimte, natuurzones & recreatiezones in de kernen

De Heulebeek moet binnen de bebouwde kernen een socio-economische en socio-culturele meerwaarde bieden. Binnen de kernen zijn immers de relatie van de Heulebeek met de omliggende bebouwing en de gebruiksmogelijkheden en toegankelijkheid van de beekvallei voor de lokale bevolking van prioritair belang. De Heulebeekvallei moet er een waardevolle groene publieke ruimte bieden, waar mensen elkaar ontmoeten en waar ruimte kan worden geboden voor groen en recreatie (parkfunctie). Met de Heulebeek kan de natuur dus ook middenin de verstedelijkte Kortrijkse regio een plek verkrijgen. Hierbij moet voldoende aandacht uitgaan naar de beeldkwaliteit en de erfgoedwaarde van deze groene publieke ruimte.

Aansluitend bij de kernen zijn ook telkens recreatiezones (vooral voetbalvelden) voorzien. In Moorsele en Gullegem zijn dit de bestaande sportterreinen; aansluitend bij de Toortelbeek in Heule wordt hypothetisch een locatie voor nieuwe sportvelden en een landschapspark aangeduid. Bij Heule-Watermolen wordt ook het bestaande speeldomein De Warande heringericht en uitgebreid.

De Heulebeek verbindt al deze groene publieke ruimtes en groene recreatiezones met elkaar en creëert zo tekens een groene slinger dwars door de kernen (cfr. Heulebeek als natuurverbindingsgebied).


3.7 Wonen als hefboom voor groen

Binnen de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk en de gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen zijn nabij de Heulebeek enkele nieuw te realiseren woongebieden aangeduid. De ontwikkeling van deze nieuwe woongebieden moet als hefboom worden gebruikt om ook nieuwe groene publieke ruimtes bij de kernen te creëren.

De Heulebeek kan immers een kwaliteitsvolle omgeving bieden voor deze nieuwe woonprojecten. Omgekeerd moet er ook voldoende rekening worden gehouden met de natuurverbinding- en waterbergingsfunctie van de Heulebeekvallei (watertoets). Op een innovatieve manier omgaan met de overgang tussen de beekvallei en de woningsbouwprojecten is dus een cruciale uitdaging.


3.8 Waterspaarbekkens voor landbouw

Ten behoeve van de land- en tuinbouw worden enkele zoekzones aangeduid voor de aanleg van waterspaarbekkens. Het water kan door landbouwers gebruikt worden voor het besproeien en irrigeren van velden en akkers (bvb. bij grove groententeelt).

Deze waterspaarbekkens kunnen ook een ondersteunende rol spelen als extra bufferbekken bij hevige neerslagperiodes. En mits de nodige aandacht voor ecologische aspecten bij de inrichting, kunnen ze ook een plek bieden voor interessante en waardevolle biotopen.

Verder overleg met de landbouwsector is noodzakelijk om deze optie te concretiseren.


4 Visie

De benedenvallei van de Heulebeek moet worden ontwikkeld als een groene corridor binnen de verstedelijkte regio Kortrijk.

Als natuurverbindingsgebied (geselecteerd in het provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen) is de continuïteit, het verbindende en structurerende karakter van de Heulebeekvallei van prioritair belang. En dit geldt voor verschillende thema’s: voor de waterberging, de waterkwaliteit, de natuurlijk-ecologische en landschappelijke functie en voor de recreatieve fi etsroute moeten de continuïteit en verbinding gewaarborgd worden. Dit vergt dan ook een bovengemeentelijke aanpak en visie.

De regio Kortrijk is sterk verstedelijkt. Deze ruimtelijke context zorgt voor een diversiteit van landschappen en omgevingen, waardoor de Heulebeek loopt. Zo zal in de kernen de Heulebeek vooral als drager van een groene, toegankelijke ruimte fungeren (parkfunctie); terwijl in de open ruimte de komvallei van de Heulebeek vooral als een groen-ecologische ruimte (natuurfunctie) moet worden vorm gegeven.

Deze wisselende ruimtelijke context moet gebruikt worden om de verwevenheid tussen de verschillende sleutelkwesties te vergroten. De sleutelkwesties of thema’s zijn immers sterk aan elkaar gerelateerd. Zo vragen landbouw, groen, natuur en landschap vooral een geïntegreerde, complementaire (en geen sectorale) benadering. Of zo zal het verbeteren van de waterkwaliteit niet alleen een gunstige invloed hebben op de natuurontwikkeling, maar zal hierdoor ook de kwaliteit van de woonomgeving in de kernen worden verbeterd. De vroegere geurrijke Heulebeek wordt dus getransformeerd tot een Heerlijke Heulebeek.

Op basis van de bestaande terreinkenmerken en landschappelijke kwaliteiten en rekening houdende met de potenties van elke plek werd aan elk open-ruimtegebied een toekomstbeeld verleend. Dit beeld geeft een specifi eke landschappelijke identiteit voor elk gebied:• De open ruimte ten westen van Moorsele = een agrarisch beeklandschap• Het provinciaal domein De Bergelen = een waterrijk bossgebied• De open ruimte tussen Gullegem en Heule = een coulissenlandschap• De open ruimte rond Preetjesmolen = een stedelijk landbouwgebied• De Leiemeersen = een recreatieweide.

5 Algemene actiepunten

Uit de bespreking van de sleutelkwesties is gebleken dat sommige thema’s een overkoepelende, bovengemeentelijke aanpak vereisen. De actiepunten rond deze sleutelkwesties worden hierna opgesomd.

Bij de verdere bespreking van de structuurschets wordt per deelgebied ook een actieplan opgebouwd.

5.1 Waterberging

• permanente opvolging waterberging en overstromingsproblematiek in het deelbekken Heulebeek a.h.v. computermodellering & metingen

• uitvoering beschermingsmaatregelen tegen overstromingen in kernen van Moorsele en Heule

• hermeandering beekvallei om het waterbergend vermogen van de Heulebeekvallei te consolideren en te verhogen waar mogelijk

• onderzoek naar bijkomende waterbufferbekken(s) in open-ruimtegebieden

5.2 Waterkwaliteit

• uitvoering van het zoneringsplan binnen het deelbekken van de Heulebeek• stimuleren van de aanleg van rioleringen in het buitengebied• stimuleren van de aanleg van individuele behandelingsinstallaties voor afvalwater

(IBA’s) in het buitengebied• stimuleren van de afkoppeling van hemelwater en afvalwater • aanleg van de ontbrekende bovengemeentelijke zuiveringsinfrastructuur• afkoppelen van grote verharde oppervlaktes, grachten en straten van de riolering• reductie van de overstortfrekwentie• reductie van de lozing van bedrijfsafvalwater• toename van het zelfzuiverend vermogen van de Heulebeek en de zijbeken

5.3 Recreatieve fi etsroute Heulebeek

• bewegwijzering van fi etsroute Heulebeek met knooppuntensysteem van het recreatief fi etsnetwerk van de Leiestreek

• studie naar vormgeving en aanleg fi etsroute Heulebeek (materialisatie verharding, bijhorend straatmeubilair, verlichting, fi etsbruggen,...)

• studie naar opladen fi etsroute Heulebeek met ankerpunten (info- en onthaalpunt, fi etsverhuur, horeca...)

De verschillende missing links worden in het actieplan per deelgebied opgenomen.

5.4. Ecologisch netwerk

• opmaak van een inrichting- en beheersplan voor de hermeandering van de Heulebeekvallei (inclusief in kaart brengen van huidige ecologische waarden en de eco-hydrologie)

• verwerven van gronden in de beekvallei• bevorderen en stimuleren van agrarisch natuur- en landschapsbeheer• landbouwers inschakelen in het natuurbeheer• voorzien van grasbufferstroken tussen beek en landbouwgronden


6 Structuurschets - actieplan per deelgebied

Op basis van de visie werd een structuurschets en actieplan opgebouwd, dat hierna verder wordt uitgewerkt per deelgebied.

Deze structuurschets is geen eindtoestandsplan of bestemmingsplan, maar is een richtinggevende schets. Het is een schematische weergave en grafi sche vertaling van de visie.

Heulebeek in kernen: zichtbaar & toegankelijk als groene ruimte

Heulebeekvallei met beekbegeleidende begroeiing en met voldoende ruimte voornatuurlijke overstromingen enecologische processen

Open-ruimtegebieden met specifieke functies en gebruik: land- en tuinbouw, groen- en natuurontwikkeling, landschap...

Solitaire bomen & kle’s

Bomenrijen

Boscomplexen

Waterplassen, bufferbekkens, poelen,...

Fietsroute Heulebeek (west-oost) & noordzuid fietsroutes

Nog te realiseren fietsroutes

Te beveiligen fietsoversteken

Trage wegen

Nog te realiseren trage wegen

Gemeenschapsvoorzieningen & cultureel erfgoed

Nieuwe woonprojecten

schaal: 1:15.000

Legende

fi guur: Structuurschets Heerlijke Heulebeek (overzichtsplan zie volgende pagina’s)


6.1 Deelgebied 1: Open ruimte ten westen van Moorsele

De open ruimte ten westen van Moorsele moet verder ontwikkeld worden als een ‘agrarisch beeklandschap’. Dit impliceert dat de land- en tuinbouw als hoofdfunctie in dit open-ruimtegebied kan behouden worden, maar dat de Heulebeek meer visueel aanwezig zou moeten worden in het landschap.

Meer concreet worden in dit gebied volgende actiepunten voorzien (nummering: zie fi guur en zie actietabel):

1. Herstellen oude beekmeander. De Heulebeek werd in het verleden op één plaats rechtgetrokken. Door het herstellen van de oude beekmeander moet de Heulebeek opnieuw een meer kronkelende beek worden. Hierbij kunnen de beekoevers afwisselend steil en vlak worden uitgegraven. Een beekbegeleidende begroeiing accentueert nog meer de grillige bochten van de Heulebeek.

2. Hermeandering beekvallei & consolideren overstromingsgebied. Door de landbouwcultivering is de Heulebeek in dit gebied getransformeerd tot een brede gracht, diep ingesneden tussen akkers en weiden. Nochtans is dit gebied gedurende natte periodes een belangrijk natuurlijk overstromingsgebied voor de Heulebeek. De Heulebeekvallei moet hermeanderd worden door het verbreden en kronkelen van de komvallei, het uitvlakken van de beekoevers en een beekbegeleidende begroeiing. Door deze hermeandering wordt dit opnieuw een ‘beeklandschap’, waarbij het waterbergend vermogen van dit gebied maximaal kan behouden worden en zelfs kan verhoogd worden. Het is in de eerste plaats belangrijk om de hermeandering van de Heulebeek te plannen langs de lager gelegen weilanden. Op deze wijze zal dit weidegebied ook een ecologisch overstromingsgebied vormen dat kan fungeren als een vogelreservaat. Met enkele eenvoudige inrichting- en beheersmaatregelen kan de ecologische en botanische waarde van dit gebied worden verhoogd.

3. Optimaliseren van bestaande voetweg in functie van fi etsroute richting oude spoorwegbedding. Om de fi etsroute richting oude spoorwegbedding te realiseren kan de bestaande voetweg opnieuw wandel- en fi etsvriendelijk worden gemaakt. Daarna kan het bestaande wegennet (Dadizelestraat) worden gebruikt. Met deze fi etsverbinding naar de oude spoorwegbedding Roeselare-Menen zal de Heulebeekfi etsroute aansluiten op het recreatief fi etsknooppuntennetwerk van de Leiestreek.

4. Oplossen van missing link fi etsroute vanaf Ledegemstraat naar voetweg. Op korte termijn voorziet Aquafi n de aanleg van een afvalwatercollector vanaf de Ledegemstraat naar de verkaveling van de Ballokstraat. Langs dit tracé kan een nieuwe fi etsroute worden aangelegd en worden doorgetrokken naar de bestaande voetweg.

5. Waterspaarbekken voor landbouw. Om de land- en tuinbouwsector voldoende ontwikkelingsperspectieven te bieden in het open-ruimtegebied ten westen en ten noorden van Moorsele kunnen de condities voor groententeelt geoptimaliseerd worden. Er kan bestudeerd worden of de aanleg van één of meerdere waterspaarbekkens ten behoeve van de land- en tuinbouw in deze omgeving zinvol en haalbaar is. Indien dit het geval is, moet bij de aanleg ook voldoende aandacht uitgaan naar een ecologische inrichting en beheer van een dergelijk waterspaarbekken.

6. Landschappelijke inpassing van nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallatie. Aquafi n heeft op de grens tussen Ledegem en Moorsele reeds de aanleg van een nieuwe rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) gepland ten zuiden van de Ledegemstraat. Dit moet de waterkwaliteit in de Heulebeek aanzienlijk verhogen. Gezien de ligging in het midden van een waardevol open-ruimtegebied met mooie panorama’s moet deze rioolwaterzuiveringsinstallatie voldoende landschappelijk geïntegreerd worden. Dit kan door het aanplanten van een streekeigen en winterdicht groenscherm (bosje) rondom deze site.

7. Opmaak landschapbedrijfsplannen voor hoeves. In functie van de landschappelijke integratie kunnen in dit gebied landschapsbedrijfsplannen voor de hoeves worden opgemaakt met diverse maatregelen inzake inrichting, beheer en

onderhoud van landbouwgebouwen en -percelen.

8. Uitstippelen trage wegen rond vliegveld, Zilveren Spoor en Heulebeekvallei. In functie van het recreatief medegebruik kunnen diverse wandel- en ruiterpaden worden (her)aangelegd in dit open-ruimtegebied.

9. Studie toekomstige potenties omgeving vliegveld Moorsele. Een lange-termijnvisie voor dit gebied blijft een open vraagstuk, dat afhangt van vele factoren. Zal het militair domein een recreatief vliegveld blijven of kan dit gebied een groene nabestemming verkrijgen? Hoe kunnen de potenties van het overstromingsgebied als weidevogelgebied met ecologische en botanische accenten worden gemaximaliseerd? Blijft het Zilveren Spoor een locatie voor internationale ruitersport? Moet in de toekomst alsnog een grootschalig waterbufferbekken in deze omgeving worden aangelegd? Kan het gebied rond een dergelijke waterplas ook fungeren als een recreatief wandelgebied? Of kan deze waterplas ook gebruikt worden voor zachte waterrecreatie?

Vanuit de huidige beleids- en planningscontext worden nog geen defi nitieve opties genomen. Meer diepgaand onderzoek (ecologisch, ruimtelijk, technisch, haalbaarheid,...) en intensief overleg met betrokken actoren zullen moeten uitwijzen wat de lange-termijn visie is voor de ruime omgeving van het vliegveld van Moorsele.


6.2 Deelgebied 2: Kern van Moorsele

De kern van Moorsele vormt een mooi landelijk dorp, waar de Heulebeek dwars doorheen loopt. Door de aanéénschakeling van verschillende groene ruimten langs deze Heulbeek kan een ‘groene slinger’ van Moorsele gecreëerd worden.

Meer concreet worden in Moorsele volgende actiepunten voorzien (nummering: zie fi guur en zie actietabel):

1. Herinrichting bestaande park tussen Ledegemstraat en Overheulestraat. Door de aanleg van een nieuwe afvalwatercollector en de overstromingsproblemen is het bestaande park tussen de Ledegemstraat en de Overheulestraat aan een grondige heraanleg toe. Het park ligt centraal in de kern van Moorsele en heeft een belangrijke publieke en sociale functie. De Heulebeek moet zoveel mogelijk visueel en fysisch toegankelijk worden gemaakt door een hermeandering van de beek (uitvlakken van oevers). Het groen moet interessante plekken en zichten creëren; overtollig groen moet verwijderd worden. Met de aanleg van keermuren en lage dijken kunnen de bestaande bebouwing en woonwijken rond het park beschermd worden tegen overstromingen. Langs de zuidzijde wordt een fi etsroute voorzien en verschillende wandelpaden moeten het park optimaal toegankelijk maken. Drie fi ets- en wandelbruggen linken de twee zijden van het park en het dorp aan elkaar.

2. Aanleg onderhoudspad langs beek in private tuinen van Berkenlaan. Een strook van 5m breed moet toelaten dat de Heulebeek ook langs de private tuinen van de Berkenlaan onderhouden kan worden. Beekbegeleidende begroeiing is puntgewijs langs de Heulebeek mogelijk. Kleine keermuren en/of taluds moeten ook hier de nodige bescherming bieden tegen wateroverlast.

3. Aanleg groene publieke ruimte aansluitend bij woonuitbreidingsgebied. Ten noorden van de Rozenstraat en ten oosten van de Berkenlaan is nog een groot woonuitbreidingsgebied gelegen in eigendom van een sociale bouwmaatschappij. Dit gebied zal op korte termijn niet ontwikkeld worden. Bij de eventuele ontwikkeling van het woonuitbreidingsgebied op lange termijn zal het waterbergend vermogen van dit gebied maatgevend zijn. Langs de Heulebeek moet het natuurlijk overstromingsgebied gevrijwaard blijven van bebouwing en plaats bieden voor een nieuwe groene publieke ruimte ten behoeve van de bestaande woonwijk en de nieuwe woonprojecten. Op deze wijze wordt de ‘groene slinger’ van Moorsele gecontinueerd.

4. Aanleg waterspaarbekken voor landbouw. Ter hoogte van de Sint-Eloois-Winkelstraat kan nu reeds water uit de Heulebeek gepompt worden in functie van de land- en tuinbouw. Er moet onderzocht worden of de aanleg van een waterspaarbekken in deze omgeving zinvol en haalbaar is.

5. Oplossen van missing link fi etsroute langs sportterreinen van Moorsele. Het bestaande landbouwpad langs de sportterreinen van Moorsele moet meer fi etsvriendelijk worden gemaakt om de missing link van de fi etsroute te elimineren. Dit moet met de betrokken landbouwer afgesproken worden naar gebruik toe.

6. Ontwikkeling van recreatief waterrijk bosgebied bij zandwinningsputten Moorsele. Langs de autosnelweg A17/E403 zijn enkele zandwinningsputten gelegen, die met grondwater zijn volgelopen. Er moet onderzocht worden of deze zandwinningsputten kunnen gebruikt worden voor recreatie. Met de nodige groen- en bosaanleg kan tevens een geluidsberm langs de A17 worden gecreëerd en een fi ets- en wandelpad moet het gebied toegankelijk maken. Een fi ets- en wandelpad westwaarts naar de Zuidhoekstraat toe kan de verbinding vormen naar Wevelgem en meer specifi ek naar het recreatiedomein van het Vijverhof.

7. Opmaak landschapbedrijfsplan voor hoeve. In functie van de landschappelijke integratie kan een landschapsbedrijfsplan voor de hoeve gelegen langs de Rozenstraat en naast de sportterreinen van Moorsele. Dit plan kan verschillende maatregelen bevatten inzake inrichting, beheer en onderhoud van de landbouwgebouwen en -percelen.

8. Beveiligen oversteekpunten van fi etsroute Heulebeek. In de kern van Moorsele kruist de fi etsroute op verschillende plaatsen bestaande wegen. Ter hoogte van de Ledegemstraat en de Secretaris Vanmarckelaan moeten deze fi etsoversteekpunten extra beveiligd worden.


6.3 Deelgebied 3: Bergelen

De omgeving van het provinciaal domein de Bergelen wordt geconcipieerd als een ‘waterrijk bosgebied’. Water en bosaanplantingen zullen dus karakteriserend worden voor de ontwikkeling van dit gebied.


1. Uitvoering van provinciaal inrichtings- en beheersplan voor domein de Bergelen. De provincie West-Vlaanderen heeft voor de Bergelen reeds een inrichtings- en beheersplan opgemaakt, incluis de westelijke en oostelijke uitbreiding. Dit plan voorziet de aanplanting van nieuwe boscomplexen, de aanleg van nieuwe wandelpaden en het creëren van een nieuwe toegang en parking met een insteek vanaf de straat Bergelen.

2. Zuidelijke uitbreiding provinciaal domein de Bergelen. Binnen het kader van de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk is het gebied ten zuiden van de straat Bergelen aangeduid als stedelijk landbouwgebied met een overdruk als natuurverwevingsgebied. De bedoeling is dat dit landbouwgebied op lange termijn kan evolueren tot een zuidelijke uitbreiding van het domein de Bergelen.

3. Hermeandering beekvallei binnen domein Bergelen. Ook binnen het domein de Bergelen kan de Heulebeekvallei nog hermeanderd worden door het verbreden en kronkelen van de komvallei, het uitvlakken van de beekoevers en een beekbegeleidende begroeiing.

4. Oplossen van missing link fi etsroute langs zuidelijke rand van provinciaal domein Bergelen. Conform het provinciaal beheersplan kan een nieuwe fi etsroute langs de zuidelijke rand van de Bergelen worden aangelegd. Op deze manier wordt de Heulebeekfi etsroute verbonden vanaf de brug van de straat Bergelen over de E403/A17 naar de Ponyhoeve in het domein de Bergelen.

5. Oplossen van missing link fi etsroute vanaf Poezelhoek naar Schuttershofl aan. Ter hoogte van de voetbalterreinen van Gullegem kan langs de zuidelijke oever van de Heulebeek een nieuwe fi etsverbinding naar de Schuttershofl aan worden aangelegd, zodat een vlotte verbinding naar het fi etspad langs de Speelweide mogelijk wordt. Dit moet met de betrokken eigenaar(s) onderhandeld worden. Op korte termijn kunnen de straat van de Poezelhoek en de fi etspaden van de Schuttershofl aan een alternatieve omleiding vormen. Aansluitend bij het fi etspad kan de parking van het sportcentrum worden afgewerkt.

6. Herinvulling van waardevolle hoeves. In de omgeving van het provinciaal domein de Bergelen zijn verschillende waardevolle hoeves gelegen (o.a. de Ponyhoeve, hoeve Vandeputte). De hoeves kunnen een mogelijke herinvulling verkrijgen als info- en onthaalpunt, fi etsverhuurpunt, horeca, speelaccommodatie,... Een gericht onderzoek moet de toekomstperspectieven van dit cultureel erfgoed in kaart brengen. Gezien de ligging bij het domein de Bergelen moet er voldoende aandacht en zorg worden besteed aan de inrichting en het beheer van deze gebouwen en de buitenaanleg.

7. Opmaak landschapbedrijfsplan voor hoeve. In functie van de landschappelijke integratie kan een landschapsbedrijfsplan voor de hoeve Pille gelegen langs de straat Bergelen. Dit plan kan verschillende maatregelen bevatten inzake inrichting, beheer en onderhoud van de landbouwgebouwen en -percelen.


6.4 Deelgebied 4: Kern van Gullegem

In Gullegem is de loop van de Heulebeek in het verleden meermaals gewijzigd in functie van de ontwikkeling van het dorp tot een heuse verstedelijkte kern. Het tracé werd grotendeels gekanaliseerd en in het centrum van Gullegem werd de Heulebeek zelfs overwelfd (de Heulebeek is er een riool, zoals een kritische geest ooit opmerkte). Bij de nieuwe ontwikkelingen moet met meer respect en aandacht voor de Heulebeek worden omgegaan, zodat de Heulebeekvallei ook in Gullegem een continu groen lint kan vormen.

Meer concreet worden in Gullegem volgende actiepunten voorzien (nummering: zie fi guur en zie actietabel):

1. Woon- en groenproject site Devos. Ten westen van de Schuttershofl aan is een vlasverwerkend bedrijf gelegen. Bij stopzetting van de bedrijfsactiviteiten kan deze site worden getransformeerd tot een nieuwe ‘poort naar de Bergelen’. Een fi ets- en wandelpad vormt de verbinding vanuit het centrum van Gullegem, via de Kerkstraat en dwars door deze site naar de toekomstige uitbreiding van het domein de Bergelen. Op deze site kan nog ruimte worden geboden voor een nieuw woningbouwproject, maar dit moet ook als hefboom worden gebruikt voor de aanleg van nieuw publiek groen met een panorama op de Bergelen. Gezien de monding van de Bankbeek in de Heulebeek ten zuiden van deze site moet het natuurlijk overstromingsgebied maximaal gevrijwaard blijven van bebouwing (cfr. watertoets).

2. Woon- en groenproject site Primus. Ten oosten van de Beekstraat is de bedrijfssite Primus gelegen; ook de achterliggende weide is conform het gewestplan een milieubelastend industriegebied. Het is niet wenselijk om deze bestemming te realiseren; ook hier wordt gestreefd naar een reconversie tot een woon- en groenproject. Er moet bijzondere aandacht uitgaan naar de overgang van het woonproject naar het groengebied en de beekvallei. Ook hier moet het nieuwe woningbouwproject als hefboom worden gebruikt voor het maximale behoud van het bestaande groengebied en natuurlijk overstromingsgebied (cfr. watertoets). Naar analogie van het project van de Hoge en Lage Kouter aan de noordelijke oever van de Heulebeek kunnen enkele natte zones worden gecreëerd, kunnen enkele wandelpaden en een nieuw brugje over de Heulebeek worden aangelegd. Het groengebied kan wel meer zijn ‘natuurlijk voorkomen’ als een natte weide met wilgen behouden (geen artifi ciële aanleg).

3. Verbreden fi etspad noordelijke oever Heulebeek. Tussen de Peperstraat en Beekstraat werd de Heulebeek rechtgetrokken en aan beide zijden voorzien van een pad. Het is de bedoeling dat de fi ets- en wandelpad aan de noordelijke oever wordt verbreed (in functie minder confl icten tussen voetgangers en fi etsers). Aan de zuidelijke oever kan het wandelpad behouden worden.

4. Verharding fi etsroute project Hoge en Lage Kouter. Het huidig semi-verhard pad in het project van de Hoge en Lage Kouter is gedurende natte periodes niet meer comfortabel. In functie van de continuïteit van de Heulebeekfi etsroute moet dit pad gedeeltelijk worden verhard.

5. Herinrichting Feestweide. De bestaande Feestweide ‘De Gulle’ moet worden heringericht met een verbeterde relatie met de Heulebeek. Er kan eventueel ook een link met de site van CET-motoren en horeca worden uitgewerkt. Ook de relatie met het Dorpsplein moet onderzocht worden.

6. Woon- en groenproject site Europalaan. Nabij de Europalaan en langs de Heulebeek is een groot bedrijfscomplex gelegen, dat de ruimtelijke draagkracht van het woongebied overschrijdt. Een gedeelte van deze site werd vroeger vernield door brand. Op langere termijn kan ook voor deze site een nieuwe invulling worden gezocht met ruimte voor publiek groen, bijkomende woonmogelijkheden (bv. appartementen of urban-villa’s) en eventueel een beperkt aanbod aan voorzieningen, handel of kantoren.

7. Beveiligen oversteekpunten van fi etsroute Heulebeek. In de kern van Gullegem kruist de fi etsroute op verschillende plaatsen bestaande wegen. Ter hoogte van de Schuttershofl aan, het Dorpsplein-Peperstraat, de Beekstraat en de Heulestraat moeten deze fi etsoversteekpunten extra beveiligd worden.


6.5 Deelgebied 5: Open ruimte tussen Gullegem en Heule

De open ruimte tussen Gullegem en Heule (eigenlijk tot aan de R8) is een verborgen restruimte met nu reeds waardevolle groenstructuren op perceelsgrenzen. Dit gebied kan verder worden uitgebouwd als een ‘coulissenlandschap’.


1. Hermeandering beekvallei. In de eerste plaats moet ook hier de Heulebeekvallei hermeanderd worden door het verbreden en kronkelen van de komvallei, het uitvlakken van de beekoevers en een beekbegeleidende begroeiing. Door deze hermeandering wordt dit opnieuw een ‘beeklandschap’, waarbij het waterbergend vermogen van dit gebied maximaal kan behouden worden en zelfs kan verhoogd worden. De reeds voorziene zandvang moet ook in dit landschapsbeeld geïntegreerd worden.

2. Realisatie coulissenlandschap ten noorden van Heulebeek. Door de verdere aanplanting van bomen, struiken en kleine landschapselementen op de perceelsgrenzen kan het coulissenlandschap ten noorden van de Heulebeek op korte termijn worden gerealiseerd. Tergelijkertijd moeten in dit gebied verschillende trage wegen (o.a. naar ’t Rusteel) worden aangelegd. Op deze wijze kunnen de verschillende ‘kamers’ van het coulissenlandschap toegankelijk worden gemaakt voor recreatief medegebruik (horeca met terras en ligweide, speelweide, dieren, volkstuinen, hagendoolhof, ...). En de bestaande rootputten zouden een herinvulling kunnen verkrijgen. Dit coulissenlandschap moet ten noorden van de Heulebeek op korte termijn zichtbaar worden door een publiek-private samenwerking.

3. Realisatie coulissenlandschap ten zuiden van Heulebeek. Ten zuiden van de Heulebeek is de realisatie van het coulissenlandschap wellicht pas op lange termijn haalbaar. De principes (aanplanting van kleine landschapselementen op perceelsgrenzen, aanleg trage wegen, recreatief medegebruik) zijn identiek aan het noordelijke deel.

4. Oplossen van missing link fi etsroute tussen Heulestraat en Europalaan-Oogststraat. De fi etsroute komende vanaf het project van Hoge en Lage Kouter kan op dezelfde linkeroever van de Heulebeek worden doorgetrokken naar de Europalaan-Oogststraat. Hierbij kan ook het bestaande brugje over de Heulebeek gebruikt worden.

5. Aanleg groene geluidsbermen langs beide zijden van de R8. De ringweg R8 rond Kortrijk is ter hoogte van Gullegem en Heule diep ingegraven. Er moet worden onderzocht of de aanleg van groene taluds een bijkomende geluidswerende functie kan vervullen. Indien dit het geval is, kan dit de woonkwaliteit in zowel Gullegem als Heule verhogen. Eventueel kan de afgegraven grond van de hermeandering van de beekvallei hergebruikt worden voor de aanleg van deze geluidsbermen.


6.6 Deelgebied 6: Kern van Heule

In Heule staan er feitelijk twee doortochtherinrichtingen op stapel. Enerzijds wenst men de centrumstraten en alle verharde publieke ruimten aanpakken en anderzijds is er ook de doortocht van de Heulebeek, waarbij de groene publieke ruimten een soort contremal of tegenpool vormen. Door beide doortochten te combineren en met elkaar in verband te brengen moeten nieuwe inzichten ontstaan. In Heule wordt dus een globale en geïntegreerde aanpak van de dorpskernvernieuwing beoogd.

Meer concreet worden in Heule volgende actiepunten voorzien (nummering: zie fi guur en zie actietabel):

1. Studie herinrichting Heulebeek en publieke ruimte in centrum van Heule. De fi guur hiernaast geeft een eerste visie, een eerste structuurschets weer voor de herinrichting van de Heulebeek en het centrum van Heule. Deze structuurschets moet in een tweede fase verder worden uitgediept met innovatieve conceptvorming en inbegrip van alle technische randvoorwaarden. Er moet dus een studie worden gemaakt voor het traject van de Heulebeek vanaf de R8 tot aan de spoorweg en voor alle aanpalende publieke ruimten (park van Heule, Heule-Plaats, Lagae-plein, nieuw publiek groen bij nieuwe woonprojecten, landschapspark Toortelbeek...). Hierbij zal de overstromingsproblematiek in het centrum van Heule worden aangepakt met diverse beschermende maatregelen.

2. Ontwikkeling van stedelijk woongebied Peperstraat. In de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk is het gebied tussen de Peperstraat en de Heulebeek aangeduid als een nieuw stedelijk woongebied. Bij de woningbouwontwikkeling moet het bestaand natuurlijk overstromingsgebied maximaal gevrijwaard blijven van bebouwing (cfr. watertoets). Het woonproject creëert een nieuw bouwblok met de Peperstraat en ten noorden wordt tussen de bebouwing openingen gelaten met doorsteken en zichten naar de Heulebeekvallei.

3. Realisatie nieuw publiek groen langs Heulebeek bij nieuw stedelijk woongebied Peperstraat. Net zoals bij de woonprojecten in Gullegem moet de ontwikkeling van het stedelijk woongebied Peperstraat ook hier gebruikt worden als hefboom voor de aanleg van nieuw publiek groen. Dit kan op een vrij ecologische wijze gebeuren door de hermeandering van de beekvallei.

4. Oplossen van missing link fi etsroute tussen Peperstraat en Goethalslaan. Om de fi etsroute komende vanuit Gullegem via de fi etsbrug over de R8 opnieuw in contact met de Heulebeek te brengen wordt voorgesteld om een nieuwe fi etsroute aan te leggen langs de R8 en bovenop de rand van de Heulebeekvallei tot aan de Goethalslaan en incluis de doorsteek naar het kasteelpark van Heule.

5. Heraanleg park van Heule. Het kasteelpark van Heule is een beschermd dorpsgezicht dat reeds meerdere malen aangetast werd door overstromingen. Gezien de belangrijke sociale en recreatieve functie van dit park wordt beoogd om het park meer te beschermen tegen overstromingen met behulp van lage dijken en keermuren. Bij extreme omstandigheden blijft een gedeeltelijke overstroming van het park mogelijk, maar de omliggende bebouwing zou moeten gespaard blijven van waterschade. Bij de heraanleg van het park wordt daarnaast vooral een grondige opfrisbeurt nagestreefd: overtollig groen en zieke bomen worden verwijderd en nieuw streekeigen groen wordt oordeelkundig aangeplant.

6. Herinrichting Heule-Plaats. De centrumstraten van Heule moeten heringericht worden tot een kwaliteitsvolle publieke ruimte. Hierbij moet de doortocht van de Heulebeek ook meer zichtbaar en toegankelijk worden. In plaats dat de Heulebeek met een koker onder de straat loopt, kan de straat als een brug over de Heulebeek lopen om zo het contact met het water en het groen te vergroten. Het fi etsoversteekpunt moet er ook extra beveiligd worden.

7. Herinrichting Lagae-Plein. Het bestaande Lagae-Plein is een typische achterkant: een desolate asfvaltvlakte wordt weliswaar druk als centrumparking gebruikt, maar staat niet in contact met de Heulebeek. De parking kan grotendeels behouden blijven, maar moet met meer groen en kwaliteitsvolle materialen worden heraangelegd. Ook de relatie met de Heulebeek kan worden geoptimaliseerd door

een strook als voetgangerszone te verlagen langs de Heulebeek. Deze verlaagde oeverstrook kan ook worden doorgetrokken langs de achterzijde van het zwembad, waar een terrasruimte ontstaat met uitzicht op de Heulebeek, de monding van de Toortelbeek, den Ast en de Heerlijkheid van Heule.

8. Oplossen van missing link fi etsroute tussen Heule-Plaats en Zeger van Heulestraat. Komende vanuit het park van Heule kan de fi etsroute worden doorgetrokken over Heule-Plaats, langs de Heulebeek en via de Heerlijkheid van Heule tot aan de Zeger van Heulestraat. Op de fi guur staan hiervoor twee alternatieve tracés aangegeven: ofwel volgt de fi etsroute volledig de linkeroever van de Heulebeek (met brugje over monding van de Toortelbeek), ofwel wordt de fi etsroute ook deels over het Lagae-Plein uitgestippeld (met twee brugjes). De fi etsoversteek aan de Zeger van Heulestraat moet extra beveiligd worden.

9. Ontwikkeling van stedelijk woongebied Toortelbeek. Het gebied ten oosten van de Mellestraat is in de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk aangeduid als een nieuw stedelijk woongebied. Hierbij worden dezelfde inrichtingsprincipes als bij de Peperstraat gehanteerd: het woningbouwproject creëert een nieuw bouwblok met de Mellestraat en ten oosten wordt tussen de bebouwing openingen gelaten met doorsteken en zichten naar de Toortelbeekvallei.

10. Realisatie nieuwe sportvelden ten zuiden van R8 tussen Mellestraat (begraafplaats) en Toortelbeek. De bestaande voetbalterreinen ten noorden van de R8 voldoen niet meer aan de behoeften van de plaatselijke voetbalclub. In aanvulling van de bestaande terreinen worden twee nieuwe voetbalvelden en een klein oefenveld voorzien palend aan de R8 in de zone tussen de begraafplaats en het bedrijf ISOMO. Op deze wijze wordt het overstromingsgebied en de monding van de Toortelbeek in de Heulebeek gevrijwaard.

11. Realisatie parking langs Mellestraat. Tussen de begraafplaats en het nieuwe stedelijk woongebied Toortelbeek kan een zone worden voorbehouden voor de parking, de cafetaria en kleedkamers en een boogschuttersstand. De parking kan multifunctioneel gebruikt worden voor de voetbalclub, voor de bezoekers van de begraafplaats en voor het rustoord aan de overzijde van de Mellestraat. Bij grote dorpsactiviteiten (zoals de Tinekesfeesten) kan deze parking ook als extra centrumparking fungeren (op 500m afstand van Heule-Plaats).

12. Realisatie landschapspark Toortelbeek. Tussen het nieuw stedelijk woongebied en de spoorweg ligt een waardevol open-ruimtegebied waar de Toortelbeek mondt in de Heulebeek en de Heerlijkheid van Heule is gelegen. Palend aan het centrum van Heule kan dit gebied als nieuw groen landschapspark worden vorm gegeven. Het overstromingsgebied moet maximaal gevrijwaard blijven (cfr. watertoets) en de beekvallei kan worden hermeanderd (verbreden en kronkelen komvallei, uitvlakken oevers, beekbegeleidende begroeiing). Het landbouwgebied tussen de Toortelbeek en de spoorweg kan gebruikt worden voor extensieve landbouwteelt.

13. Herinvulling Den Ast en Hof ter Melle. Palend aan de Heulebeek vormen Den Ast en het Hof ter Melle waardevolle cultuurhistorische gebouwen, waarvan een mogelijke herinvulling moeten onderzocht worden. Deze sites hebben de potentie om te fungeren als info- en onthaalpunt, fi etsverhuurpunt, horeca, speelaccommodatie,... Een gericht onderzoek moet de toekomstperspectieven van dit cultureel erfgoed in kaart brengen. Gezien de ligging bij de Toortelbeek en Heulebeek moet er voldoende aandacht en zorg worden besteed aan de inrichting en het beheer van deze gebouwen en de buitenaanleg.

14. Ontwikkeling van nieuw woongebied Stijn Streuvelslaan. In het BPA Stijn Streuvelslaan is aangegeven op welke wijze een nieuw woongebied kan gerealiseerd worden.

15. Realisatie nieuw publiek groen langs Heulebeek bij nieuw woongebied Stijn Streuvelslaan. In hetzelfde BPA is ook aangegeven dat een nieuwe groene publieke ruimte langs de Heulebeek kan worden gecreëerd met inbegrip van enkele trage wegen doorheen het gebied. Met een hermeandering van de Heulebeek kan het bestaande natuurlijke overstromingsgebied geoptimaliseerd worden.


6.7 Deelgebied 7: Open ruimte rond Preetjesmolen

De open ruimte rond Preetjesmolen tussen Heule en Heule-Watermolen moet verder ontwikkeld worden als een ‘stedelijk landbouwgebied’. Dit impliceert dat de land- en tuinbouw als hoofdfunctie kan behouden worden in deze open-ruimte-enclave tussen het verstedelijkte landschap, maar dat ook verbrede of gespecialiseerde vormen van landbouw hier kunnen een plaats vinden (vb. groententeelt, hoevetoerisme, biologische landbouw ...). Daarnaast moet ook de natuurontwikkeling in de Heulebeekvallei volop nieuwe kansen verkrijgen.


1. Natuurontwikkeling Heulebeekvallei. Tussen de Warandestraat en Heule-Watermolen heeft de Heulebeek nog een echte komvallei, dat als een natuurlijk overstromingsgebied fungeert. Een drastische hermeandering van de beekvallei is hier dus niet meer noodzakelijk. Met behulp van natuurinrichting en een goed beheer moeten ecologische processen hier volop kansen verkrijgen. Een beekbegeleidende begroeiing accentueert de kronkelende loop van de beek. Langs de zuidelijke komvalleirand wordt een beplanting voorzien als groenscherm t.o.v. de bebouwing ten zuiden en kan een wandelpad worden uitgestippeld langs deze woonwijk. Aan de noordelijke talud wordt een halftransparante beplanting voorzien ter afscherming van de fi etsroute.

2. Oplossen van missing link fi etsroute tussen Warandestraat en Heule-Watermolen. Om de fi etsroute na de doortocht door Heule opnieuw in relatie te brengen tot de Heulebeek wordt geopteerd om bovenop de noordelijke taludrand van de Heulebeekvallei een recreatieve fi etsroute aan te leggen. In de volgende studiefase zal moeten worden onderzocht of een tracé aan de zuidelijke oever een alternatief kan bieden.

3. Bypass Heulebeek op vroegere reservatiestrook tussen spoorweg en Heulebeekvallei. Er kan bestudeerd worden of de Heulebeek een bypass kan verkrijgen op de vroegere reservatiestrook tussen de spoorweg en de Heulebeekvallei. Deze bypass dient niet zozeer om het water in de Heulebeek versneld af te voeren, maar integendeel om bovenop het bestaande tracé van de Heulebeek een extra waterbuffer te bieden. Ook de fi etsroute kan vanaf de spoorweg via dit tracé lopen naar de komvallei van de Heulebeek.

4. Aanleg veilige fi etspaden en dreefbeplanting langs Hoge Dreef. Als functionele fi etsverbinding tussen Heule en Heule-Watermolen moeten veilige fi etspaden langs de Hoge Dreef worden aangelegd. Overeenkomstig de naam als Hoge Dreef kunnen ook bomen langs de Hoge Dreef worden aangeplant. Er zal moeten onderzocht worden of deze optie in overeenstemming kan worden gebracht met de windvang van Preetjesmolen.

5. Opmaak landschapbedrijfsplannen voor hoeves. In functie van de landschappelijke integratie en in functie van de verbreding van de landbouw kunnen in dit stedelijk landbouwgebied landschapsbedrijfsplannen voor de hoeves worden opgemaakt met diverse maatregelen inzake inrichting, beheer en onderhoud van landbouwgebouwen en -percelen.

6. Aanleg groenschermen rond bedrijvensites. In functie van het behoud van de landschappelijke waarde van dit open-ruimtegebied moeten streekeigen en winterdichte groenschermen rond de bedrijvensites worden aangelegd. Dit is voorzien bij het stedenbouwkundig vergunningenbeleid.

7. Beheersplan Preetjesmolen. Preetjesmolen is een unieke vlaszwingelmolen en een beschermd monument. De vzw ‘vriendjes van Preetjesmolen’ kunnen de fi nanciëring voor het onderhoud van dit unieke monument moeilijk dragen. Er moet onderzocht worden of dit unieke monument niet door de overheid kan worden verworven. Ook de uitbating in functie van bezoekers zou kunnen geoptimaliseerd worden, bvb. met parking voor bussen, info - en onthaalruimte,...


6.8 Deelgebied 8: Kern van Heule-Watermolen

In Heule-Watermolen heeft de Heulebeek twee gezichten: ten westen is de komvallei van de Heulebeek grotendeels intact gebleven; ten oosten is de Heulebeek gekanaliseerd bij de ontwikkeling van het Ring Shopping Center (nu Shopping Kortrijk Noord genaamd). Ter hoogte van de N50 Brugesteenweg en de Ringlaan R8 is de Heulebeek volledig ingekokerd onder deze grote weginfrastructuren. In dit gebied is het een heuse uitdaging om de continuïteit van het groen lint van de Heulebeek te waarborgen.

Meer concreet worden in Heule-Watermolen volgende actiepunten voorzien (nummering: zie fi guur en zie actietabel):

1. Herbestemming tracé N50c. Op het gewestplan werd in de jaren 1970 een tracé voor de omleidingsweg N50c gereserveerd. De aanleg van deze weg is niet langer aan de orde, waardoor deze reservatiestrook een andere bestemming kan verkrijgen. De stad Kortrijk heeft reeds beslist om het speeldomein De Warande her in te richten en uit te breiden in westelijke richting. Hiervoor loopt een apart planningsproces. In relatie tot het project Heerlijke Heulebeek is het wenselijk om de nieuwe hoofdtoegang van het speeldomein De Warande te situeren ter hoogte van de rotonde Izegemsestraat-Hoge Dreef. Van hieruit kan een nieuwe fi etsverbinding worden uitgestippeld op het tracé van de N50c in zuidelijke richting naar Kortrijk-centrum toe. Hierbij moet onderzocht worden of er een zwevende fi etsbrug over de komvallei van de Heulebeek kan worden aangelegd. Het overige gedeelte van het tracé van de N50c kan worden aangewend voor de afwerking van woonwijken met nieuwe woningbouwprojecten en voor de aanleg van recreatie- en groenzones.

2. Herinrichting publieke parking in centrum Heule-Watermolen. De centrumstraten van Heule-Watermolen werden enkele jaren geleden op een kwaliteitsvolle wijze heraangelegd. De bestaande parking aan de zuidelijke oever van de Heulebeek kan ook een dergelijke face-lift gebruiken. Met meer groen kan ook de relatie tot de Heulebeek verbeterd worden.

3. Ontwikkeling van woonproject langs Heirweg. Conform het gewestplan liggen langs de straat Heirweg nog een strook woongebied palend aan de Heulebeek. Hier kan een kleinschalig woningbouwproject worden gerealiseerd, op voorwaarde dat het bestaande overstromingsgebied gevrijwaard blijft als publieke groenzone. De bestaande steilrand wordt als grens gehanteerd, waarlangs een wandelpad kan worden aangelegd. Er kan ook een wandelpad richting de Warande worden voorzien.

4. Realisatie nieuw publiek groen langs Heulebeek tussen Heirweg en Ieperstraat. Om de continuïteit van het groene lint van de Heulebeek te waarborgen tussen de bebouwing van de woonwijken en Shopping Kortrijk Noord moet tussen de Heirweg en de Ieperstraat een groene oeverstrook langs de Heulebeek worden voorzien, waar een spontane (bos)begroeiing kan ontstaan. Indien de ruimte hiervoor mogelijk is, kan de gekanaliseerde Heulebeek ook hermeanderd worden. Ter hoogte van de Ieperstraat is er reeds een iets grotere groenzone. Aan de rechteroever wordt de Heulebeekfi etsroute voorzien en aan de linkeroever is er nog ruimte voor een wandelpad.

5. Oplossen van van missing link fi etsroute over groenzone Ieperstraat. Komende vanuit het centrum van Heule-Watermolen loopt er langs de rechteroever van de Heulebeek reeds een pad dat kan deel uitmaken van de Heulebeekfi etsroute. Dit pad stopt echter ter hoogte van het bestaande voetgangersbrug naar de parking van Shopping kortrijk Noord. De fi etsroute moet verlengd worden door de groenzone aan de Ieperstraat.

6. Oplossen van van missing link fi etsroute over R8 en N50. De Heulebeek is ingekokerd onder de R8 en de N50, maar ook de connectie voor de Heulebeekfi etsroute is geen evidentie door het gebrek aan veilige fi etsvoorzieningen. Om deze missing link weg te werken moeten verschillende mogelijkheden worden onderzocht: gelijkgronds, bovengronds en zelfs ondergronds. In functie van de uitvoering kan dit zowel korte- als lange-termijnoplossingen opleveren. Overigens is het oplossen van deze missing link ook van belang voor het

voorzien van een veilige functionele fi etsverbinding tussen Kortrijk en Kuurne.


6.9 Deelgebied 9: Leiemeersen Kuurne

De Heulebeek mondt uit in de Leie ter hoogte van de Leiemeersen in Kuurne. In een bijzonder plan van aanleg werd aan dit gebied reeds een groene en recreatieve bestemming verleend. Gezien het voorkomen van open weilanden langs de Leie kan dit gebied dus ontwikkeld worden als een ‘recreatieweide’.


1. Uitbreiding Heulebeekdomein als beekwildernis. Het bestaande Heulebeekdomein in Kuurne kan nog verder uitgebreid worden aan de (zuidelijke) rechteroever van de Heulebeek. Hierbij kan eenzelfde combinatie van een dichte bosrijke beplanting en beekbegeleidende begroeiing worden gehanteerd. Een wandelpad moet het gebied ook toegankelijk maken.

2. Natuurontwikkeling Heulebeekvallei tussen Kortrijkstraat en monding Heulebeek. Tussen de Kortrijkstraat en de monding in de Leie heeft de Heulebeek nog een echte komvallei. Met behulp van natuurinrichting en een goed beheer moeten ecologische processen hier volop kansen verkrijgen. Een beekbegeleidende begroeiing accentueert de kronkelende loop van de beek. Langs de noordelijke komvalleirand wordt kleine landschapselementen voorzien als groenscherm t.o.v. de bebouwing van de Kortrijkstraat. Langs de zuidelijke oever wordt een wandelpad uitgestippeld.

3. Oplossen van van missing link fi etsroute tussen R8 en Kortrijkstraat. Binnen de voorziene zuidelijke uitbreiding van het Heulebeekdomein kan langs de rechteroever van de Heulebeek een fi etsroute worden aangelegd om de missing link tussen de R8 en de Kortrijkstraat op te lossen. Ter hoogte van de Kortrijkstraat moet het fi etsoversteekpunt extra beveiligd worden.

4. Oplossen van van missing link fi etsroute tussen Kortrijkstraat en Leie. Vanaf de Kortrijkstraat kan de bestaande voetweg langs site Verschaeve worden heraangelegd als fi etsroute en zo worden verbonden naar het jaagpad van de Leie. Op deze wijze heeft de Heulebeekfi etsroute haar eindpunt bereikt en sluit de route opnieuw aan bij het recreatief fi etsnetwerk van de Leiestreek.

5. Nieuwe jachthaven langs de Leie. Met de verbreding van de Leie en de tonnenmaatverhoging voor binnenvrachtschepen zal de bestaande aanlegsteiger voor plezierboten in Kuurne niet kunnen behouden blijven. Er moet bestudeerd worden of in deze Leiemeersen een nieuwe jachthaven met een inham kan worden aangelegd. Hiervoor zijn twee potentiële zoeklocaties: één ter hoogte van site Verschaeve langs de Leie en één ter hoogte van de monding van de Heulebeek in de Leie. Ook de connectie naar de bestaande parking moet onderzocht worden. Tenslotte moet een grondige studie ook staven welke dimensies deze jachthaven moet krijgen (behoeften voor pleziervaart en woonboten) én of deze optie technisch en fi nancieel haalbaar is.

6. Recreatief medegebruik van Leiemeersen. De weidegronden in het gebied kunnen een recreatieve invulling verkrijgen als speelweide, als weide met paarden en ezels (symbolen van Kuurne), als wandelweide met trage wegen... In bepaalde delen kan ook spontaan een ruigtegebied voor vogels ontstaan.

7. Opmaak landschapbedrijfsplannen voor hoeves en invulling vlaserfgoedsites. In de zones waar het bpa bebouwing toelaat, kunnen ook andere recreatiefaciliteiten overwogen worden: bv. camping, jeugdherberg, info- en onthaalpunt, horeca, fi etsverhuur, sportaccommodatie... De bestaande bebouwing en vlaserfgoedsites kunnen zo een nieuwe invulling verkrijgen. Gezien de landschappelijke kwaliteiten van de Leiemeersen moet er voldoende aandacht en zorg worden besteed aan de inrichting en het beheer van deze gebouwen en de buitenaanleg.


7 Slot - verder verloop

Dit document omvat de eerste visie, structuurschets en bijhorend actieplan voor het project Heerlijke Heulebeek. Deze structuurschets is geen eindtoestandsplan of bestemmingsplan, maar is een richtinggevende schets.

Met dit eindrapport wordt deze fase van visievorming afgerond, maar dit is geen eindpunt. Integendeel, dit eindrapport moet de start vormen van de uitvoeringsfase die vele jaren kan in beslag nemen.

Voor deze uitvoeringsfase wordt een dubbel spoor gevolgd.

Enerzijds vereisen verschillende sleutelkwesties een overkoepelende, bovengemeentelijke aanpak. De intercommunale Leiedal en de intergemeentelijke plangroep nemen de taak op zich om dit te blijven coördineren en permanent op te volgen. De verantwoordelijkheid van de uitvoering ligt bij de verschillende bevoegde overheden, administraties en instellingen. Zo is de Afdeling Water van de Vlaamse Miliemaatschappij projectleider voor de actiepunten rond waterberging.

Anderzijds zullen de meer lokale gebiedsgerichte actiepunten individueel - met een eigen timing en fi nanciering - worden aangepakt. Hiertoe werden in de actietabel per deelgebied telkens projectleiders en initiatiefnemers aangeduid.

Een meer grondige evaluatie van het project Heerlijke Heulebeek kan legislatuurgebonden worden aangepakt. In 2013 kan bij de start van de nieuwe gemeentebesturen dit eindrapport worden geëvalueerd en bijgestuurd indien nodig. Op dat ogenblik kunnen de actietabellen worden geactualiseerd met een nieuwe vijfjarenplanning t.e.m. 2018.

www.leiedal.beintergemeentelijke samenwerkingprojectontwikkelingstreekontwikkeling

bedrijventerreinen

stedenbouw

milieu

informatie- en communicatietechnologie

mobiliteit

herbestemmingsprojecten

heerlijke heulebeek - rsv · 16 november 2006 overleg v.m.m. afdeling water waterberging 20...

Documents