BRODSKA VITLA

VITLA ZA UKRCAJ TERETA I RUKOVANJE NJIMA

Vitla su pomoni strojevi na palubi, a slue za ukrcaj i iskrcaj tereta. Sastoje se od dva dijela, pogonskog i mehanikog. Pogonski dio je razliit ovisno o vrsti pogona pa razlikujemo parna, motorna (hidraulina) i elektrina, a postoji i kombinacija elektino hidraulinog vitla.

Mehaniki dio je uglavnom jednak za sva vitla bez obzira na pogon a sastoji se od bubnja, glava, zupanika, kopa, konica i drugih elemenata.

Parna vitla rade na principu putanja pare u vitlo preko ventila ime se daje vitlu vea ili manja brzina.

Stroj pokree osovinu na kojoj se nalaze zupanici. Oni se pomou kopi mogu ukopati i iskopati te tako podesiti bre ili sporije okretanje bubnja te istovremenog okretanja glavi. Kad se bubanj okree sporije on je podeen za dizanje teih tereta a kad se okree bre tada nije u funkciji da podie teke terete. Inae na bubanj se namotava podiga (elik-elo) kojim se podie ili sputa teret, a glave bubnja (mogu biti dvostruke) slue za pritezanje broda kod priveza ili za ukrcaj i iskrcaj lakih predmeta gdje kao podiga tereta koristimo konop.

Glave slue i za otvaranje brodskih skladita iji su poklopci tipa McGregor, ali tada se kao podiga koristi elik-elo. Bubanj je opskrbljen konicom kojom se usporava (zaustavlja) sputanje tereta.

Motorna vitla za pogon koriste motor a rad se regulira dotokom goriva. Hod se mijenja uz pomo kope.

Mehaniki dio je isti kao i kod parnog vitla.

Elektrina vitla za pogon koriste struju elektromotora koji pokree vitla tako to se ruicom za upravljanje djeluje na otpornike koji putaju jau ili slabiju struju dajui tako vitlu veu ili manju brzinu.

SIDRENA VITLA (ponavljanje lekcije sidreni ureaj)

Sidrena vitla su ureaji kojima se sputaju i diu sidra. Vitla su kombinirana za rad sa sidrenim bubnjevima (barbotinima) odnosno za rad s bubnjevima za vez broda. Posebnim mehanizmom se barbotini ukljuuju u sustav odnosno iskljuuju iz sustava (ingranivanje)

Mogue je istovremeno dizanje sidra i uvitlavanje veznog konopa (uvitlavanje konopa je sporije nego da su barbotini iskljueni iz sustava).

Sidro se moe sputati koristei pogon i tada se obino spusti do povrine mora i tu se zakoi konicom.

Nakon toga se barbotin iskljui iz pogona (dezgranivanje) a otputanjem konice sidro se obara slobodnim padom. Ovo vrijedi i kad se sidro obara direktno iz oka.

Vitla mogu biti parna, elektrina i hidraulina.

Elektrino vitlo sastoji se od elektromotora, reduktora, barbotina, konice barbotina,, bubnjeva, konice bubnjeva te spojke za iskljuivanje i ukljuivanje barbotina u sustav.

PRITEZNA VITLA

Priteznim vitlima se brod za vrijeme manevra priveza ili odveza povlai konopima.

Pramac se povlai sidrenim vitlom koje ima funkciju i priteznog vitla kad su barbotini iskljueni iz sustava.

Krma se povlai vitlom odnosno glavom bubnja vitla dizalice tereta ili postoji posebno pritezno vitlo namjenjeno iskljuivo za privez broda.

Da bi se konopi mogli uvitlavati glava vitla mora biti u liniji voica konopa. Stoga na krmi , ako se za privez koristi vitlo za teret, osovine moraju biti dovoljno dugake kako bi glave bile u liniji ili barem blizu linije voica ali se u tom sluaju jo na putu iz voica do vitla za pravilan hod konopa postavljaju tzv. bituncini.

Kako ovaj nain koritenja teretnog vitla za potrebe priveza zbog dugakih osovina zauzima mnogo prostora, to se na na lijevoj i desnoj strani krme ugrauju pritezna vitla s dvostrukim glavama pa se u manovri mogu istovremeno natezati npr. krmeni konop i krmeni pring s time da se jedan od navedenih konopa namakne odozdo a drugi odozgo budui da dolaze na glave iz suprotnih smjerova a obje glave se okreu u istom smjeru.

Kad nateemo oba krmena konopa oba se namaknu ili odozgo ili odozdo ovisno o smjeru vrtnje glava vitla.

Kod pritezanja konopa treba paziti da konopi ne zagrizu a treba ih sprovest preko bitvi (ako su bitve na putu od voica do vitla) ili to blie bitvi na najpodesniji nain kako bi nakon pritezanja i bocivanja na najbri i najlaki nain prebacili konop sa glave vitla na bitve. Ovdje dolazi do izraaja iskustvo mornara.

OSTALA BRODSKA VITLA

U ostala brodska vitla moemo ubrojiti vitla dizalica za manje terete (provison crane), vitla dizalica splavi za spaavanje odnosno vitla kojima se sputaju i diu amci za spaavanje. Tu su i mala vitla za podizanje i sputanje brodske skale (siz). Neka vitla (na roro brodovima) slue za sputanje i podizanje brodske rampe.