gsm(slayt1)

8/7/2019 GSM(slayt1)

1/96

YasinELK 2061070313

SerkanYILDIZ1316050026UranchimegOLZVO 1316030089

GEZGNLETM SSTEMLERDersi

Yrd. Do. Dr. Hakan DOAN


2/96

GSM(GlobalSystemforMobileCommunication)

MobilServisler SistemMimarisi

RadyoArayz

Protokoller

Konumlandrmavear

Handover

Gvenlik

Servisler


3/96

MobilKullanMobilKullancclarlarnSaynSayssndakiDendakiDeiiimim


4/96

MobilTelekomMobilTelekomnikasyonSistemlerindekinikasyonSistemlerindekiKuKuaklaraklar


5/96

GSM TarihGSM Tarihesiesi

1970sonras

Avrupadaki2.nesilmobilsistemler zerine almayabalamay uygungrdler

1979daDnya dariRadyoKonferans(WRC)nda 900MHzbandnda 2.Guygulamalar iingr birliinevardlar.

Uplink(935MHz960MHz)veDownlink(890MHz915MHz)iinikiayr 25MHzlikaltbandoluturuldu

1982de,AvrupaPostaveTelekomnikasyon daresiCEPT(Conference ofEuropeanPostsandTelecommunication),GSM GroupeSpecialeMobile adl birkomitekurdu.Komite,AvrupagenelindetekbirradyohaberlemesisteminibelirlemekzerekurulduvebusistemedeGSMdenildi.


6/96

GSM TarihGSM Tarihesiesi


7/96

MobilServislerMobilServisler

Veri(Bearer) Servisleri;Verita

y

c

servisler(OSI13katmanlar),Standartarayzlerarasndakiveriiletimi,farkl arayzlerarasndakiuyumusalama(rn:GSMPSTNhaberlemesi)*Saydam(Transparent),Saydam

olmayan(N0nTransparent)diyeikieitvardr.

TeleServisler;Ses,SMS,Faks,Seslieposta,elektronik

eposta,...(OSI17tabakalar)


8/96

MobilServislerMobilServisler

Ek(Supplementary)Servisler;Operatrnsunduuisteebal servisler.(OSI17tabakalar),Arayannumaranngrlmesi,aramaaktarma,konferans....


9/96

SistemMimarisiSistemMimarisi

SistemMimarisi 3temelaltsistemdenoluur.

*RadyoAltSistemi(RadioSubsystemRSS)

*A veAnahtarlamaAltSistemi(NetworkandSwitching Subsystem NSS)

*letimAltSistemi(OperatingSubsystemOSS)


10/96

SistemMimarisiSistemMimarisi RadyoAltSistemi(RadioSub

SystemRSS)MS,BTS,BSCbirimlerinikapsar.BSSler RSSiniindeikiksma ayrlr.BirBSCbirka BTSikontroleder.

A veAnahtarlamaAlt

Sistemi(Networkand SwitchingSubsystem NSS); Mevcut alar+

Veribankalar(databases)MSC,GMC,HLR,VLR,....

letimAltSistemi(OperatingSubsystemOSS);Alarnletiminivebakmn salar,OMC,AUC,EIR


11/96

Baz stasyonuAltsistemi(BSS):Baz stasyonuAltSistemiBTSveBSColmakzereikianablmdenolumaktadr.Mobilistasyonlarhavaortam vastas ileBSSsistemiile

iletiimkurar.Sesinkodlanmas /zlmesivekablosuza paralarnnhzadaptasyonugibifonksiyonlar yrtr.


12/96

RSS:BazAlRSS:BazAlccVericiVericistasyonu(BTS)stasyonu(BTS) BazAlcVerici stasyonu(BTS): Antenler,Sinyalileyiciler,Kuvvetlendiriciler

iermektedir BTSbirhcreoluturaca gibiynl antenler

kullanlarakbirka hcredeoluturabilir. BTSiindekikanallargiriiminlemekamacyla

komsuhcrelerdekullanlankanallardanfarkl

tasarlanmlardr. BTS,mobilin ebekeyearayzdr.BirBTS

genelliklehcreninortasnayerletirilir.BTS'denkang hcreningerekboyutunubelirler.Hcreboyututrafieveevreyegre100mile35kmarasndaolabilir.Birbazistasyon,herbiri200kHzlikRFkanal temsileden116alcvericiyesahiptir.


13/96

Fonksiyonlar:

***Kanalkodlama/kodzme(hatakontrol)

*** Kanalkalitesininllmesi(SER,BER..)

***ifrelemeve ifrezme(Radyoarayznngvenlii)

***FrekansAtlamas

(yava atlama)***ZamanSralamas


14/96

BSC: BTSlerinkontrol salayanbirimdir.BTSemantksalveya

fizikselolarakbalan

rlar. Fonksiyonlar:

***Karasalkanallarnynetimi

***Mobilistasyonbilgilerininsayfalanmas (Paging)

***Yerkayd vegncellenmesi***Kimlikdorulama, ifreleme

*** Trafikynetimi

*** Baz stasyonlararas gei (Handover)


15/96

FizikselveMantFizikselveMantksalBaksalBalantlant


16/96

RSS:MobilRSS:Mobilstasyon(MS)stasyon(MS) MobilcihazveSIMkartnbirarayagelmesiyleoluur. Sesveveriiletiminigerekletirir. SIM,cihazniinetaklan,kullancy tanmlayanvekullancnn

eriebilecei/kullanabileceihizmetlerhakkndabilgiverenbirelektronikkarttr.Mobilistasyonaaitbaz parametrelervardr:

IMEI(InternationalMobileStationEquipmentIdentity): HerceptelefonununkendinehasbirIMEI,yaniuluslararas mobilistasyontantmkoduvardr.

IMSI(nternationalMobileSubscriberNumber): SIMkarttakalcdrveGSMsistemdeaboneyitanmlayannemlienformasyonlardanbiridir.IMSIninilk basama MobillkeKodunu(MCC Mobile

CountryCode),dahasonrakiikibasamakMobilSebekeKodunu(MNC MobileNetworkCode)tanmlar.KalanonbasamakMobilAboneKimlikNumaras (MSIC MobileSubscriber dentificationNumber) rneinIMSI:262024542751010


17/96

RSS:MobilRSS:Mobilstasyon(MS)stasyon(MS) TMSI(TemporaryMobileSubscriberIdentity):GSMbirkullanc iin

geicimobilkullanc tantmnumaras atar.TMSIsebekeierisindekullancnntannmas iiniletilir.SistemTMSIy belirliaralklarladeitirir.Budakullancnnkimliinintespitinivekonumannradyokanallarndandinlenmesiniengeller.

MSISDN(MobileSubscriberISDN):MSISDN,mobilkullanc iinverilmi olantelefonnumarasdrvekullancyaulamakiinevirdiimiznumaradr.Bunumara,yerleik ebeke(PSTN)tarafndanaramalar MSClereynlendirmedekullanlr.

SIMkartgvenlikiinbaz numaralarierir; PIN (Personal dentityNumber)

PUK(PINUnblockKey)

KiKimlikDenetimAnahtar


18/96

RSS:MobilRSS:Mobilstasyon(MS)stasyon(MS)

MS GSM900iin2Wzeriiletimgcnesahipolmas gerekmektedir.

GSM1800iinkkhcrelerde1Wyeterlidir.

MSbugrevlerinindndakullancyafarkl hizmetlerdesunmaktadr; Bluetooth

WAP

Oyunlar

nternetSalaycs

Kamera

MP3Player

GnmzdebirokzelliesahipiPhonelardakullanclarnhizmetinesunulmutur.


19/96

NSS(NetworkandSwitchingsubsystem)

utanucaar

,abonelerinynetimi,gezginlik,telli ebekeler(PSTN)ilearabalamdansorumluolancihazveilevleriierir.

Mobilabonenin ebekeiindeveyadier ebekelerdebulunan

telefonaboneleriilebalantsn salayanveabonelikilemleriniyrtensistemdir.

NSS;MSC,HLR,VLR,AUC,EC,IWFanablmdenoluur.


20/96

MobilServislerBalant Merkezi (MobileServicASesSwitchingCenterMSC)MSCNSSaltsistemininentemeleleman

d

r.Santral olarakdatabiredilenbuekipmansebekeiindevediersebekelerleolantmanahtarlamafonksiyonlarn yerinegetirir.MStenitibarenkonusmabilgisiBSStengeerekMSCyegelirveburadangrslmekistenenaboneninbulunduuyereservisverenBSSgurubunayadaPSTNsebekeyebalants gereklestirilir.Trafikynlendirmesiileberabersu

temelfonksiyonlar

dasalar.Yaniabonelerinnoktasalbalant

lar

n

nkurulduuyerlerdir. ebekealtsistemindefonksiyonelbirimlerarasndaSS7(SignallingSystem7 7Numaral HaberlemeSistemi)haberlemeprotokolkullanlr.

BSSkontrol;trafikkanallarnnynetimivetahsisi

Konusmaislemleri;konusmannbaslatlmas ,sonlandrlmas,abonemobilityislemlerivs. cretlendirme Anonssistemleri Altservislerleolanbalantlar;SMS,VMS,WAPvs.


21/96

Abonekaytlarnnyapld vesakland ktkdosyalardr.Abonelereverilen

telefonnumaralar HLRakaydedilennumaralardr.Bunumaralartahsisedildiindeaboneyeaitkimlikbilgisi,crettarifeleri,kstlamalarvekullanlacakservislerhakkndabilgilerbudosyalarakaydedilir.Byleceabonesebekedetanmlanmsolmaktadr.BuzelliiyleHLR,GSMsisteminenonemliveritabanidir.

HLRkapasitelerikaytedilebilenabonesaysylaifadeedilirler.BubilgilerileberaberaboneninaktifolarakbulunduuVLRadresideHLRdatutulurveaboneyerdeistirdikegncellenir.


22/96

VLRaboneyeaitaktifislemlerigereklestirmedekullanlangeiciktklerdir.Yap olarakHLRnkopyalardr.Abonekaytlar sabitdosyalarolanHLRayaplr.Konusmaislemleriveaboneninsorgulamaislemleribudosyadabulunanbilgilerlegereklestirilmektedir.Aboneninhareketliliinedeniylebubilgilere

ulasmakkonusundabirykdengesiolusturmakoldukag olmaktadrvesebekeninperformansn etkilemektedir.Abonebaskabirblgeyegittiindeonaaitbilgilerialmakzereherihtiya olduundaHLRabasvurmakyerineoblgeyeaitbirgeicikte(VLR)bubilgilerbirkezkopyalanrsaaboneoblgedebulunduusreceislemleriiinHLRyerineVLRnkullanlaraksebekesinyallesmeyk dengedetutulabilirvesebekeninperformansnnyksek

olmas

salanabilir.

VLRda: Abonebilgileri(crettarifesi,servisler,kstlamalarvs.) Aboneyerbilgisi(LAI:LocationAreaIdentity)

Sorgulamabilgileritutulur.Bubilgilersndaaboneliksorgulamas VLRtarafndanyaplr.VLRlardaabonesays ileifadeedilirlervegenelolarakMSCilebirliktebulunurlar.HerbirMSCdeyinebiradetVLRbulunmaktadr.


23/96

letmealtsistemi; ebekeninbirmerkezdenkontroln salayaniletmesistemivebuamalayaplantmfaaliyetleriiermektedir.

Kontrolmerkezleri (Operation&MaintenanceCentre=OMC)

OMSsebekeninuzaktanynetilebilmesinisalayansistemdir.Tmsebekeyigzlemleyenkontrolnnyapld merkezlerdir.BtnTC,BSCveBTSlersistemdetanmlanmsolup,alsmadurumlar ve

performanslar

incelenmekte,ar

zaanalizleriyap

laraksoftwareolarakbelirlimdahelelergereklestirilebilmektedir.

SebekeninbyklnegrebirdenfazlaOMCgrubuolabilir.OMClerveNMCarasndaisblm yaplaraksebekenindahaetkinisletimisalanabilir.


24/96

SIMDogrulamaMerkezi(Authenticationcentre=AUC)

Auc,aboneverileriningecerlilikvedogrulugunukontroletmekamaclikullanilirvesahteSIMkartlarinkullaniminiengeller.Aucprosedurununtemelini,heraboneHLRdatanimlandigindaverilenKiIdentityKey(Kimlikanahtari)olusturur.Kininabonetarafindavenetworktarafindaayniolupolmadigiarastirilir.

CihazKimlikKutugu(EquipmentIdentityRegister=EIR)Mobiltelefoncihazlarnaait(ME)kaytlarntutulduuvekontroledildiiktklerdir.HermobilcihaznnkimliginigosterenIMEI(InternationalMobileEquipmentIdentity)denilenzelbirserinumaras bulunmaktadr.BunumaralarlatelefonlarEIRaraclylakontroledilirlervesupheli bozukveyacalinticihazintespitedilipblokeedilmesini

saglarlar.CihaznGSMiindeherhangibirsebekedekullanm kstlanabilir.rneinbiralntdurumundatelefonkaralisteyealnrvebudurumdabellialanicindekiGSMhibirsebekelerdeherhangibirSIMkartlakulanlmasnaizinverilmez.Amamesalabaskaulkedeyadabaskaisletisimsistemdecalismazanlamagelmez


25/96

RADYOARAYRADYOARAYZZ GSM radyoarayzndeSDMA,FDMAveTDMAoullamatekniklerini

birliktekullan

r. SDMA:BTSlerilehcreplanlamas yaplarakkullanlmaktadr.

FDMA:GSM900,890915MHzaralnda124tane200kHzuplinkkanalna,935960MHzaralnda124tane200kHzdownlinkkanalnasahiptir.GSM1800iin374kanalmevcuttur.

FDD (Frekansdublexmesafesi):UplinkvedownlinkarasndakidublexfrekansmesafesiGSM900iin45MHzGSM1800iin95MHzdir.

TDMAHerfrekans8zamanaralnablnmtr.


26/96

TDMATDMAerereveleri(Frame)veZamaneveleri(Frame)veZamanAralAral(Timeslot)(Timeslot) TDMAerevesi(Frame)

HerfrekansTDMAerevelerineblnmtr.BirTDMAerevesininsresi4.615msdir.

ZamanAral (Timeslot)

HerTDMAerevesi8zamanaralna(timeslot)blnmtr.

Herzamanaralnn(timeslot)sresi577


27/96

ZamanAralZamanAral (Timeslot)veBurst(Timeslot)veBurst

Burst

Zamanaralnnses,datavesinyallemeiinkullanlanparalardr.GSMBurstTipleri

1)NormalBurst

2)FrekansDzelticiBurst

3)Senkronizasyon(Synchronization)Burst

4) Eriim(Access)Burst

5) Sahte(Dummy)Burst


28/96

NormalBurstNormalBurst KorumaBoluu(GuardSpace): 30.5mikrosaniyelikkoruma

boluuvardr.Yolgecikmelerinekar zamanaralklarnn(timeslot)rtmesininler.

Kuyruk(Tail): Alc performansn artrmakiinnormalburst unilkveson3biti0 yaplr.

Eitimdizisi(TrainingSquence):Alc parametrelerininkullanlanyolunyaylmkarakteristiineuyumuveokyolluyaynmdaenglsinyalinseimiiinkullanlr.

SBayra:Kullanc veyaNetworknkontrolverisinitar.


29/96

DiDierBursterBursteeitleriitleri FrequencyCorrectionBurst

Mobilistasyonosilatrn doruradyo

frekansnaayarlamasn salar.(FCCH)

SynchronizationBurstMobilistasyonveBTSarasndasenkronizasyonusalar.(SCH)

AccessBurstBalang kurulumusrasndamobilistasyontarafndankullanlanksabursttur.

DummyBurstnormalburstileayn yapyasahiptir.Frekansdzelticikanaldayanl

yorumlamay nlemekiinkullanlr.


30/96

LojikKanallarveLojikKanallarveerereveHiyerareveHiyerarisiisi

Fizikselayrmaileortam8*124lkdublexkanalablnmektedir. Lojikkanallariinikianagrupvardr:

***Trafikkanallar(TCH)***Kontrolkanallar(CCH)TrafikKanallar(TCH)

FullRateKonuma 13kb/snormal

12.2kb/sEFR(EnhancedFullRate)

Data 9.6kb/s4.8kb/s2.4kb/s

HalfRateKonuma 6.5kb/s

Data 4.8kb/s2.4kb/s


31/96


EFR:Normalkonumakanalndanfarkl olarakdahakalitelibirseseldeetmekiinkullanlantekniktir.Hataoran zerindeeniyiilemyapanmoduotomatikolarakseenyenikodeklerdenoluuyor.3Gsistemlerdekullanlyor.

TCH/F14.4:Yenibirspesifikasyon14.4kb/slkiletimhznda.

BuLojikkanallarnkodlama emalar vehatadzeltmekapasiteleribirbirlerindenfarkldr.


32/96


KontrolKanallar


33/96


BCCH(BroadcastControlChannel)Grubu,

BCCHleryaln

zcadownlink(BSStenMSe)ynndeiletilirler.BCCHkanallar

ileebekebilgisi,framesenkronizasyonvetayc frekansbilgilerinitar.Bukanallarsreklivemax.Gteyaymlanr.MSbukanallar dinleyerekbulunduuyer,komsubilgisivekulland frekansbilgisiniedinirvesistemlesenkronizasyonusalar.BCCH:BCCHBTStarafndanvekesintisizolarakiletilir.HerhcrebirBCCHolmaldr.BCCHiiletenRFtaycs BCCHtayc olarakisimlendirilir.BCCHtetananbilgilerMStarafndan,telefonakolduusrecevekonumayaplmyorikenperyodikolarakizlenir(enazher30saniyedebir).BCCHilesubilgilertanr:

Yerbilgisi(LAILocationAreaIdentity) Hcrebilgisi Komsuhcrebilgisi Hcrede kullanlanfrekanslar PC g kontrolbilgisi DTXbilgisi Accesskontrol(konumakstlama,acilaramavb.) CBCHtanmlamalar


34/96


FCCH FrequencyCorrectionChannel

BukanalBCCHtimeslotundabelirliaralklarla,MSiservisaldBTSinfrekansn ayrtetmesinisalamakiiniletilir.FCCH,BCCHtasycnn0.TSundagnderilebilir,budaayrcamobilin0.TSutanmas iinbiriarettir.

SCH SynchronizationChannelSCH,mobilinTDMAframeyapsnasenkronizeolmas veilgiliTSundoruzamanlamasn bilmesinisalayanbilgileritar.Buamala; TDMAFramenumaras

BSIC(BaseSiteIdentityCode)parametrelerignderilir.


35/96


CCCH(CommonControlChannels)Grubu

BukanallarmobilileBTSarasndakontrolkanallarnniletilmesindensorumludur. RACH RandomAccessChannel

Mobiltarafndan ebekeyegiri iinkullanlr.Mobilbirkonumabalatmakistediindeveyaaramayacevapverdiindemesajbukanal

ileiletilir.BukanalyalnzcaUplinkynndekullanlr.MSdenBTSe

PCH PagingChannel BTStenmobiledoruPaging(aranma)iinkullanlr.Mobilegelen

aramalar bildirmekiinkullanlanmesajPagingolarakisimlendirilir.

Bumesajlar tayankanalPCHdir.Downlinkynndekullanlr.BTStenMSedoru


36/96


AGCH AccessGrantedChannel

BTStarafndanalnanRACHlaracevapolarakdedicated kontrolkanal tahsisi(SDCCHkanal)iiniletilir.Mobildedicatedkanala,Callsetupileminisrdrmek,aranmacevab ,LocationupdateveyaSMS(ShortMessageService)iingeecektir.

CBCH CellBroadcastChannelBirhcreierisindebulunanbtnmobilleremesajiletmekiinkullanlr.CBCHmesajgndermekiindedicatedkanalkullanr.MSlerbelirliaralklarlaBCCHveCCCHkanallarn izlemelidir.CCCH,taycnnBCCHTSundailetilir.


37/96


3.2.2.3DCCH(DedicatedControlChannel)Grubu

DCCH,taycnnBCCHtenayr birTSudur.BuTSta8SDCCH(StandaloneDCCH)iletilebilir.SDCCHCallsetup,authentication,pagingcevab ,LocationupdateveyaSMS(ShortMessageService)iinkullanlr.

SACCH SlowAssociatedControlChannel

Downlinkynndeg kontrolvezamanlamabilgisini,Uplinkynndeiseal sinyalgc velinkkaliteraporlarn tar. FACCH FastAssociatedControlChannel

Kullanc authenticationvehandover(HO)vemesajlarn tamakiinkullanlr.FACCH,TCHburstn alar(steal)veyerinekendi

bilgileriniiletilir.


38/96



39/96


KanalKombinasyonlar veTimeslotlar Farkl lojikkanallarnkendiiindegruplandrlmasnakanalkombinasyonlar

denmektedir. Enyaygn4kanalkombinasyonu: FullRateTCHkombinasyonuTCH8/FACCH+SACCH BCCHkombinasyonuBCCH+CCCH DCCHkombinasyonuSDCCH8+SACCH8 Birlemi kanalkombinasyonuBCCH+CCCH+SDCCH4+SACCH4

Tan

mlad

m

zKanalkombinasyonlar

havaarayzndeseilmisTSlardagnderilir.Baz kombinasyonlarherhangibirkanaldailetilebilirfakatdierlerizelTSlarda

iletilmekzorundadr.

TCH HerhangibirTS BCCH 0,2,4,6 DCCH HerhangibirTS Combined 0

BCCHiinncelikle0.TSkullanlmaldr.(FCCHveSCHkanallar yalnzca0.TStailetilir,dierTSlarnBCCHyaplmas durumundaCCCHkanallarnniletimiiinilaveolarakkullanlr).


40/96

LojikKanallarveereveHiyerarisi

MutiframeYap

Fizikselkanallar,lojikolarakaltkanallarablnerekoullanabilirler.Busayedeayn kaynaktanbirdenfazlafarkl bilgiiletilebilir.Builembizefizikselkaynamz dahaetkinkullanmamz salamaktadr.GSMsistemiiindebuoullamalarlaberaberzamanlamannyaplabilmesivekontrolnkolaylatrmakiinmultiframe yap tanmlanmtr.

TCHMultiframe HerbirRFtayc 8kanalablnerekTDMAFrameoluturulmaktadr.

Hcredeyerletirilmi herbirTS(TCH) uformat izler;

12bursttrafik,1burstSACH,12bursttrafikve1burstIdle(bo).

SACHkanal MSBTSlinkkontrolbilgilerinitar.26framesresi120ms.


41/96


CCHMultiframe

Kontrolkanallar iinfarkl birmultiframekullanlmaktadr.CCHmultiframe51TDMAframeperyodundanolusmaktadr.Buyapnetworkgereksinimlerivekontrolkanaltipinegredeiik ekillerdeolmaktadr.BCCHveSDCCHTSlar iinayr multiframeler

tanmlanmtr.CCHmultiframesresi235.4msdir.


42/96


Superframe:

2Tipmevcut:51TrafikMultiframe,26KontrolMultiframeSuperframesresi6.12s

Hyperframe:

2048tanesuperframedenoluuyor.

Hyperframesresiyaklak3.5saat.


43/96



44/96

PROTOKOLLERPROTOKOLLER

GSMProtokolMimarisi

3katmanl biryap mevcutGSMzelProtokolleri

Radyoynetimi,kanal/seskodlama,hcreleraras gei (handover)

Buprotokollerinouradyoarayzndegerekleir.

StandartProtokoller

LAPD,PCM,SS7


45/96

RadyoarayRadyoarayzz ProtokolleriProtokolleriFizikselKatman(1)

Radyokatman

RadyozelfonksiyonlarBalant Katman (2)

LAPDm

MSveBTSarasndanoktadannoktayabalant

ereveleme,ak kontrol,sralama

standatbalant protokol LAPDnin ekillendirilmiiA Katman (3)

3altkatmandanoluuyor.RR,MM,CM

Aramabalatma,kanaldalm..

Hareketlilik(mobility)ynetimi,servisynetimi gvenlik


46/96

FizikselKatmanFizikselKatmanFiziksel/radyoKatman

Ses/verikodlamas

*Konuma13kb/sdakodlan

r. Hatasezimi/dzeltmesi(kanalkodlama)

*Kanalbozulmalarn gidermek.

ifreleme/zme

*Sesveveriyiradyoarayzndekoruma

Burst ynetimi*5farkl burst oluturulmas

oullama

*burst lerinTDMAerevelerindekislotlaraoullanmas

Senkronizasyon

*MSveBTSarasndakizaman/frekanssenkronizasyonu

Gnderme/Alma

*Modulasyon/demodulasyon(GMSK),FDM,FDD


47/96

FizikselKatman:SesKodlamaFizikselKatman:SesKodlamaSesKodlama

Karmakalgoritmalarvesinyalilemeieriyor.

*Btnsaysalmobiltelefonsistemleriiinoknemli,bantgeniliisnrl..GSMSesKodei(voicecodec)

*Sesinilenmesiiindalga eklivebunabal parametrelersessinyalinioluturuyor


48/96

FizikselKatman:HataKontrol

GSMhatakontrol

CRC,KanalKodlama(FEC),ARQ Trafik/Sinyallemekanallarndahatakontrol var.(Trafikkanallar iin

nemli)

CRC:

Veribelirlibirpolinomablnpkalanoluturuluyor.Veriyeeklenerek

gnderiliyor.Alcdaayn ilemtekrarlanyorayn sonucaularsahatasz,ulamaziseveriblouatlyorveARQaltrlyor.

FEC(ForwardErrorCorrection) leriYndeHataDzeltimi:

Hatannsezimiveyerininbelirlenmesi(blokkodlar)

Verinindoruyorumlanmas salamayaalyor.(konvolusyonelkodlar)


49/96

FizikselKatman:HataKontrolFizikselKatman:HataKontrolCRCveKanal

Kodlama20mslik

konumablou260bitneminegre3eblnyor.

1asnf (enbyknemesahip)

1bsnf (orta

derecenemesahip)

2snf (enaznemesahip)


50/96

FizikselKatman:SesEtkinliFizikselKatman:SesEtkinliiSezimi(VAD)iSezimi(VAD)

SesEtkinliiSezimi(VAD)(voiceactivitydetection)

*Seskodeiiindesessinyalininsezilmesinisalar*20msiindesessezilmeziseVADSIDerevesirertir.

*SID(SlienceDescriptorFrame)260bitlikblok95tanesfrbitiierenzeldizilim

*MS480saniyebirSIDgnderirBTSearalarndasesetkinliiolmadn onaylar.

*MSSIDalndndacomfortnoise retirvekullancnnbalant hakkndayanl

yorumlamayapmasn nler.


51/96

VeriBaVeriBalantlant KatmanKatman:LPDm:LPDmLAPDm:(linkaccessproceduredatalink)

*3Katmanverisini(RR)LADPmerevesi

ierisindedzenler. (5ereveformatnda)

*Lojikkanallarnfizikselnoktadannoktayabalant zerinde

kurulumu/srdrlmesi/oluturulmas*Gvenli/gvensizaktarmservisleri

Onayl Aktarm

OnayszAktarm

*Senkronizasyonveyahatakontrol iermez


52/96

AA KatmanKatman (NetworkLayer)Protokolleri(NetworkLayer)Protokolleri

3AltKatmanaayrlyor:

RadyoKayna Ynetim(RR)

Hareketlilik(Mobility)Ynetimi(MM)

Arama(Call)Ynetimi(CM)

***GSMa

ndaki btngereklifonksiyonlar

nveservislerinsinyallemebilgisiniiletir.***AramaKurulumu,Handover,Kimliklendirme,Kaydetme,Servisynetimi


53/96


RadyoKayna Ynetimi(RR)

Radyokanalnnkurulumu/srdrlmesi/sonlandrlmas***Kullanc vesinyallemeverisi

Deiimynetimi

***Handover,Arayz,Frekansatlamas,Frekansdeiimi

DierFonksiyonlar(RR)

***G Kontrol,Sinyallmbilgisi,Zamanyaklamblgisi.


54/96


Hareketlilik(Mobility)Ynetimi(MM):

Hareketlilik***Kaydetme,YerGncelleme,PeriyodikGncelleme

Gvenlik

***Kimliklendirme

***Kullan

c

servislerinYetkilendirmesi MSveMSCarasnda


55/96


AramaYnetimi(CM):

AramaKontrol***Aramakurulumu/bakm/sonlandrlmas

*** letimmodlarnndeiimi(ses/veri)

***DTMFtonlarnngnderilmesi

***Ekservisler.


56/96

Kaydetme(Localization)veArama(Calling)Kaydetme(Localization)veArama(Calling)

Kaydetme

Mobilistasyonaldktansonra,okksabirzamanda, ebekeninvarlnfarketmekiinbelirlibirtaramaalgoritmas kullanarakbtnGSMfrekanslarn tarar. ebekefarkedildiinde,mobilistasyonyaileridekisistemenformasyonunuokuryadatemelkanal okur. Buenformasyonla,mobilistasyon ebekedekioankipozisyonunubelirtme

olana

nasahipolur.Eermobilistasyonunyeriensonkapat

ld

yerdeilse,birkaydetmeprosedr (registrationprocedure)balar. ekil'dekaydetmeprosedr esnasndayaplmas gerekenlerve ebekedekideiikcihazlarileilikilerinitanmlar. lkolarakmobilistasyon, ebekedenbazistasyontarafndanbelirtilecekbirkanaltalepeder.SonraBSCzerindenBTS'dekibirkanalaktifhale

getirilmeyeallr,boskanalolupolmad aratrlrvevarsabuBSC'yebildirilir.Artkmobilistasyonaltyapyabalanmtrvesistemdenblgeninkendisiiinuygunhalegetirilmesiniister.


57/96

Kaydetme(Localization)veArama(Calling)Kaydetme(Localization)veArama(Calling)

Kaydetme ButalepBSC'den(G)MSC'yeaktarlrvebuaradaherhangibirilevalmadan

ncemobilistasyonundorulanmas istenir.Doruparametrelerinalnmaszerine(G)MSC,mobiliBSCveBTSzerindenveyeniyerinde(blgede)kabuleder.Dahasonra(G)MSCyeniblgeyivegeicikimliimobilebelirtir(TMSI).Mobilistasyondabunutanmakzorundadr.ProsedrbittiindekanalBSC'denBTSyoluylaaIr.

Eersistemhangimobillerinsistemdemevcutolduunubilmekisterse,bukaydetmeilemideokadarbasarylatamamlanr(Mobilistasyonlar,kapatldklarndaveyaaldklarnda ebekeyihaberdarederler).Aslndakaydetmeprosedr ebekeiindekibilgiaksn limitlerve ebekedesanalbirkontrolsalar.HLR'nbildiini,GMSCzatenbilirvemobilistasyonunkapalveyaakolmadurumu ebekedegenelbilgihalinialr. Eerbirkiikapal birmobilistasyonuaramakisterse,GMSChemenaranlanmobilinmevcutolmadn gsterenbirmesajsinyalignderir.BylelikIemobilistasyonublgedetaramaolay boubounayaplmam olur.Dolaysylasistemdahaazmeguledilmi vesistemindinamikenerjisindentasarrufedilmi olur.


58/96


59/96

Kaydetme(Localization)veAramaKaydetme(Localization)veArama(Calling)(Calling) AramaKurulumu

Aramannkurulumundan(callestablishment)nce,mobilistasyonakolmal vesistemekaydedilmisolmal. kifarkl prosedrvardr.Bunlardanbiri"mobilkl arama"(MOC MobileOriginatedCall),dieriise"mobilsonlandrmal arama"dr(MTC MobileTerminatedCall).Mobilsonlandrmal aramailemlerimobilkl aramannztt yndeolduundan

ilemlerbenzerolacakt

r.

Mevkiininuygunhalegetirilmesiprosedrne(LocationUpdateProcedure)benzerbirprosedrilemobilbirkanaltalebiilebaslar.Sistemtarafndankanalbelirtilmesiyaplr.Mobilistasyonkanalistemesebebinisistemehaberverir.Prosedrndevametmesineizinverilmedenncemobilkendi

gerekliinitekrarkantlamakzorundadr. ebekebirmesajgndererekgizlidinleyicilerekars korumaamacylamobilistasyonunverilerini ifrelemesiniister.


60/96

Kaydetme(Localization)veAramaKaydetme(Localization)veArama(Calling)(Calling) AramaKurulumu

ifrelemeii,mesajinsadecemobilistasyonunveBTS'inanlayaca bir ekildegnderilmesidemektir.Sonramobilaramakistediinumaray gnderir.Aramadevamederken,BSC,BTSyoluilekullanc verilerininaktarlaca birtrafikkanal belirtir.Farkl tiptekimesajiarvekullanc verilerifarklkanallardangiderler.

Baz kanallarsadecemesajdeiimiiin,bazlar isekullanc verilerininelealnmas iindirler.Aranlannoktameguldeilsemobiliaretinignderirvekars tarafahizeyikaldrdndabalant kurulmu olur.


61/96


62/96

HANDOVERHcreselsistemlerhandover prosedrn gerektirir.

Tekbanabirhcrebtnservisalann kapsayamaz.Kapsamaalan krsalkesimlerde35kmyekarkenehirlerdebuuzaklkbirka yzmetre

kadard

r.(Tripathi,1998).Kkhcreleraras

ndah

zl

hareketeden(GSMiin250km/saat)mobilistasyonlar,varolanbirkonumanndevamedebilmesiiinhandoverzelliinikanlmazklmaktadr.Ayrcahandover

aramannkesilmesineveyazelbirisimolarakaramadmesi(calldrop) nemahalvermemeli.


63/96

HANDOVERHandoveriinikitemelsebepaadakigibidir(Standartta

busay 40civarndadr.) MobilistasyonlarnBTSinveyaBTSinynlendirilmi bir

antenininetkialan dnakmas .Alnansinyalingcsrekliolarakder.Bit HataOran giriimdendolay ve

BTSeokuzak(maks35km)olunduuiindmektevetmbuetkilerradyobalantsnnkalitesinive

yaplabilirliliinidrmektedir. Tellialtyap(MSC,BSC)birhcredekiyounluunfazla

olmas nedeniyle baz mobilistasyonlar younluunazolduudierhcrelere kaydrabilir.Handover sistemindengeliyklenmesineolanaktanyabilir.


64/96

HANDOVER


65/96

HANDOVER *Hcre iHandover:Birhcreiindedarbantl birgiriimseviyesiyle

belirlibirfrekanstailetiimsalanabilir.BSC ta

y

c

frekans

ozamandeitirebilir.(1.senaryo) *HcrelerAras ,BSCiiHandover:Tipikbirhandoversenaryosudur.

MobilistasyonbirhcredendierinehareketedebilirfakatkontrolilkBSC sayesindeyaplr.lkBSCbirhandoveryerinegetirirken,yeni

birhcredeyenibirradyokanal atarveeskisiniboaalr.(2.senaryo) *BSClerAras,MSC iHandover:BirBSC snrl saydahcreyi

kontroleder;GSM ayrcafarkl hcrekonrolrleriarasndakiHanover dasalmaldr.BylebirhandoverbudurumdaMSCtarafndankotroledilir.


66/96

HANDOVER


67/96

HANDOVER MSClerAras Handover:Bazenfarkl MSC lerin

kontrolndeolanhcrelerarasndahandoveryaplmas gerekir.Budurumda herikiMSC hanoverbirlikesalatmakdurumundadr.(4.senaryo)

BirhanoveriingerekliolantmbilgilerMSveBTStarafndansalanr.Yklemeveindirme

balantlar(uplinkdownlink)ndalmleryaplarakperiyodikolarakMStarafndangnderilir.


68/96

HANDOVER


69/96

HANDOVERekildeAlcnnald sinyalseviyesinin, MSinbir

BTS(BTS(old))dendierbirBTS(BTS(new))yehareketi

esnasndakideiimigrlyor.Handoveralnan

sinyalingerekdeeriyledeilortalamasylailgilenir.Bu

durumda BSC,BTSileMSarasndakitmlmlerialr

vehandover marging(HO_MARGIN)denilen eik

deere grehesaplar.Ve buseviyeye grehandovera

kararverilir.


70/96

HANDOVER


71/96

HANDOVER ekilde BSClerars veMSCleriihandovern sinyalak sistematii

gsterimitir.MSperiyodikolarakraporgnderir,eskiBTS buraporlar eskiBSCyegnderir.Bulmdeerlerivetrafik artlar gznndebulundurularakeskiBSChandoverayapmayakararverebilirvebuHO_gereklilii(HO_required)mesajn MSCyegnderir.MSCbuhandoveristeiiingereklikayna yenibirBSC denolutur.Yeni

BSCyeterlikayna olupolmadn kontrolederveyeniBTSdekiuygun fizikselbirkanaln MSinkullanm iinhazrlar.

YeniBTSbaarl kanalaktivasyonuileminibildirir,yeniBSChandoveristeininsonucunubildirir.ByleceMSC,MSyebir

handoverkomutugnderir.MSeskiradyobalantsn brakarakyeniBTSyegiri yapar.Sonrakiadmbalantn kurulmasn ierir.ByleceMSHandover bitirirfakarnemliolanbirdiernoktaeskiBSCveBTSye baarl handovermesajnngderimi olmasdr.


72/96

GSMsistemindekistandartgvenlikmetotlar ileGSM

sistemiokgvenlihcreselhaberlemestandard

nasahiptir.Arayankiininkimolduuhakkndabilgiolmamasnavesadeceradyokanalndagvenlikgarantisiolmasnaramensondansonagvenliktebykadm

atlmtr.Haberlemeningvenlii ifrelemealgoritmalarn uygulanmas veyalnzdijitalsistemlerde

vesinyalgnderimikullanlarakgerekletirilen frekans

atlatmann uygulanmasylagerekletirilmitir.Gsmde64bituzunluundasimetrik ifrelemekullanlr.Bununpratikanlam,hassasbilgilerhavadayeralmaz.


73/96

GSMingvenlikmekanizmalar AboneKimlikModl (SIM),

GSMelcihaz veyaMS GSMa,bu farkl sistemelemanndagerekletirilir;


74/96


75/96

Gsmaltyapsndakigvenlii uksmlardanoluur

AbonekimlikdorulanmasiicinA3(Otantikasyon)

AbonekimlikgizliliiicinA8(Kcjenerasyon)

VerigvenliiicinA5 (ifreleme)Hcreseltelefonkonumalarnngizliliivehcreseltelefon

dinleyicilerininnlenmesiiingvenlikalgoritmalar vegvenlikdatm gereklidir.


76/96

GSM:GSM:GGvenlikvenlikAbonekimlikDorulamaMerkezi(AUC)

Kimlikvedorulamabilgileriherbirkullanc iinIMSI,TMSIvebireyselabonedorulamaanahtarndan(Ki)oluur.

Dorulamavegvenlikmekanizmalar fonksiyonlarnnyerinegetirilmesiiin elemanntm (SIM,MS veGSMa)degereklidir.

GSMandagvenlikbilgileridorulamamerkezi(AUC),EsasBlgeKayts (HLR)veziyaretiblgekayts (VLR)arasndadatlr.

DorulamamerkeziAUC>RAND,SRES veKcretimindensorumludur.RAND,SRESveKcdorulamave ifrelemeilemleriyerinegetirmekiinHLRveVLRdedepolanrlar.


77/96

Dorulama lemi

Dorulamailemi,abonelerinSIMkartlarnngeerliliinikontrol

eder.Dorulama,'A3'diyeadland

r

lanveSIMkartiledorulamamerkezinde(AUC)ykl olanbir'dorulamaalgoritmas'nadayanr.Ayn andahemoperatrtarafndahemdeMStarafndaayr ilemleryaplaraksonu karlatrlr.Bunagremobilcihazaoperatrnnetworkunagiri izniverilir.Builemgvenlikaamalarnnilkiolanotantikasyondur.

Bugvenlikzelliininbirnemlinoktas,konuileilgilibuparametrelerin(A3veKi)gvenliyerlerdesaklanmas vehava

arayz ileaslagnderilmemesidir

BuanahtarkullancnnSIMkartndakinebenzerolarakAUC,HLRveVLRveritabanlarndadahancedenmevcuttur.


78/96


79/96

A3AlgoritmasA3algoritmas ikigirisli

ebekedeveSIMkarttaykl olan'dorulamaanahtar(Ki),dr

Rastgeleretilmisnumara(RAND)dr.RAND,HLRdenalnr.

A3

Ki (128 bit), RAND (128 bit)

SRES (32 bit)


80/96

A8AnahtarretmeAlgoritmasSIM,64bit ifrelemeanahtar olanKcninretilmesindekullanlanifrelemeanahtar retimalgoritmas (A8)iierir. ifrelemeanahtar

dorulamailemindekullanlanayn rasgelesay (RAND)ilebireyselkullanc dorulamaanahtar (Ki),anahtarretimalgoritmas A8euygulanarak ifrelemeanahtar hesaplanr. ifrelemeanahtar MSveBSarasndaveri ifrelemevedeifrelemedekullanlr.

A8

Ki (128 bit), RAND (128 bit)

Kc (64 bit)


81/96

A5 ifrelemeAlgoritmasMSveGSMa arasndaki iaretivekullanc verisinikorumakiinA5olarakadlandran sifrelememetodukullanr.Birtaraftasifrelenenverisadecediertaraftadesifre edilebilir.Sifrelemeprosedrnnbaslamasiin,MS sifrelemeninbaslatlmas komutunuverir.BukomutunalnmaszerinemobilistasyonuA5 ifrelemealgoritmasn veKc ifrelemeanahtarn kullanarak ifrelemevedeifrelemeileminibalatr.Artkbundansonramobildensifrelenmisolarakkanveriiletimortamndan(havaarayznden)sebekeyeiletilirvesebekebuverileridesifreederek

uygunnitelereynlendirir.


82/96

YENYEN VERVER SERVSERVSLERSLER GSMilkgelismelerde9.6kbit/syeterliydi.Bugunlerdekidosyaindirme,emailgonderme,resimvemuzikyuklemevstaleplerdendolayi9.6kbit/sbantgenisligiyeterlibulunmamakta.

BundanGSMyetenliklergelistirerek HSCSB

GPRSterimlerortayacikti.


83/96

YYksekHksekHzlzl SebekeAnahtarlamalSebekeAnahtarlamal Veri(HSCSD)Veri(HSCSD)HSCSD(HighSpeedCircuitSwitchedData) GSM'deiletimkanallar tayc frekanszerindenzamandilimleriyle

gerekletiriliyor.Herfrekanstaycs deiikgrevlereayrlm 8zamandilimindenoluuyor.Zamandilimlerininherbiri22,8kBit/s'likkapasiteyesahip.Normaltelefongrmelerindevedatahizmetlerinde,verikanal olarak,birzamandilimikullanlyor.

HSCSDningetirdigiyeniliklerdenbirisiiseayn andaGSMsebekesininbirdenfazlazamandilimini(timeslot)kullanabilmektir.rneginkullanlandilimsays drt(4)ise,bu57.6kbit/stransferhznakadarklabilmektedir(14.4X4=57.6).Vehatadzeltmekodlarnnartrlmas gerekenkt radyoiletisimsartlarndadahi,klasikCSDiletisimindrt(4)katnakadartransferhz kabilmektedir.Eger8GSMsebekesidiliminiayn andakullanlabilirsebasitbirhesaplahzn

110kbit/sninzerine

kabileceginigrmekteyiz.

HSCSDningetirdigiyeniliklerdenbirisiveritransferiiindegisikhatadzeltme(errorcorrection)metodlarnnkullanmnaizinvermesidir.


84/96

HSCSDHSCSDAsimetrik

HSCSDstandardnndierbirzelliiasimetrikverihizmetidir.Buhizmettedownlink'e(ebekedentelefonagidenveri)uplink'ten(telefondan ebekeyegidenveri)dahafazlaverihz tahsisedilebiliyor.zellikleinternethizmetlerindegnderilenveridendahafazlas alnd iin,

asimetrikhizmetlerokbykavantajlarsalamaktadr.Downlink'tebylecedahayksekverihzgerekletiriliyor.Simetrikhizmetlerzellikletelefon vegrntl telefongrmelerindekullanlyor.nkburadauplinkvedownlinkayn byklkteveriyitayorlar.Aksitaktirdekullanclarnbirininsesigitmedendierininkigeridnerdi.


85/96

HSCSDveGPRSHSCSDveGPRS HSCSDsebekeninherbirzamandiliminitekbirkullancyatahsis

edilmesinigerektirir.Genelliklebubaz dezavantajlardogurabilir.

rneginkullanc internetebaglykensesligrsmeyapmakistediginde,buayr birsebekezamandiliminintahsisatgerektirdiginden,kullanc geneldesebekeayarlarnnizinvermemesisebebiyleistedigiverimialamaz.Sebekegerekliayarlamalar kullanclehindeyapsabilekullanc normaldenfazlazamandilimikullanacag

iinnormalcretlendirmedendahafazlademekzorundakalabilmektedir. BuyzdenHSCSDGPRSilekyaslandgndadahapahalya

gelebilmektedirvedahadsktercihorannasahiptir. HSCSDninGPRSegreavantaj (tekbirkullancyatmzaman

dilimininayrlmas sebebiyledahahzl olmas)haricinde,HSCSDGPRSegredahadskradyoarayzgecikmesinesahipolduguiindeyineavantajldr.BununsebebiHSCSDkullancsnnsebekeyebirpaketgnderirkenizinalmakiinbeklememesidir.


86/96

GPRSGPRSGPRS(GeneralPackageRadioServise) GPRSinternetdnyas ilemobilhaberlemearasndabirdirektlink

imkan verir.GPRSvarolanGSMveriservislerindenfarkldr.ncelikle,kullanc herveritransferetmekistediinde ebekeyebalanmakzorundadeildir,btnzamanboyuncabalantdakalabilir.GPRSabuk,daimabalantl (alwayson)uygulamalaraolanaksalar.kinciolarak,GPRStransferedilenverimiktarnagre

demeyapmayaolanaksalar.GPRSilesalananyksekiletimhz ile,kullanclardahahzl dosyaindirebilmeyeteneinesahipolacaklardr.

Epostaalmaveyagndermeuygulamalar.Butruygulamalarda

bykboyutludosyalar

epostayaeklemektenka

n

lmal

d

r,metintabanl epostauygulamalar iinokdahauygundur.


87/96

GPRSGPRS GPRSveritransferiinternetprotokolnedayanr.Buyzdenpaketveri

iletimihavaarayzn ierenutanucakaidesinedayanarak

yrtlr.GSMsistemitelefoniindevrebalamal

havaarayznkullanrkenGPRSsistemipaketbalamal havaarayzn kullanrveherikisideGSMstandartlarnagredir.BirGPRS ebekesi,birGSMebekesininbiruzants olarakgrlebilirvekendinezg bazeklemelereihtiya duyar.

GPRSsisteminiGSMsisteminetantmakla,aboneveterminalverisinikoordineetmek,balamak,idareetmekvegvenliklerinisalamakhemdevrebalamal hemdepaketbalamal haberlemeiinmmkn

olacaktr.Paketverifonksiyonu,GSMsistemincesalanandevrebalamal servislerlekarmaz.


88/96

GPRSGPRS GPRSsistemi,birradyokanalnnpekokMStarafndanmegul

edilmesiolay

ilekarakterizeedilebilir.BirMS,birveripaketioluturduunda, ebekepaketiuygunolanilkradyokanalndangnderir.Bykverimiktarlarn ierenbirmesajtransferedileceindepekokpaketeblnr.Bupaketleradreslerineulatndaorijinalmesaj oluturmakzeretekrarbirleirler.Alnan

btnpaketlerverihafzalarndadepoedilir. letimesnasndafarklpaketlerfarkl radyokanallarnkullanabilir.GPRSsistemindekiMS,sadecepaketbalamal haberlemeiinkullanlabileceigibihemdevrehemdepaketbalamal haberlemeiinkullanlabilir.


89/96

GPRSGPRS GPRSverininmobiltelefon ebekesiaraclylagnderilmesivealnmasn

salayanyenisesd hizmetlerineklendiibirservistir.Gnmzdevrebalamal veriveksamesajservisinineksikliklerinigiderir.

GPRSile,ayn andasekizzamandiliminikullanarakteorikmaksimumhz171.2kbit/snyeulalabilir.BuGPRSinbugnnsabithaberleme ebekeleri

zerindenyaplanveriiletiminden3katveGSM ebekelerindekidevrebalamal veriservislerinden10katdahahzl demektir.

GPRS,ihtiya olduuandaveriningnderilebildiiveyaalnabildiiacilbalantlar kolaylatrr.Birevirmelimodembalantsnagerekyoktur.Bu

yzdenGPRSkullanclar zamanzamandaimabalantl olaraknitelendirilir.AnndaeriimGPRSindevrebalamasnagreavantajlarndanbiridir.


90/96

GPRSGPRS destekdmleri SGSN (ServingGPRSSupportNodeSunucuGPRSDestekDm)

GGSN(GPRSSupportNodeGeitGPRSDestekDm)

.Paketbalamasndaikiiletimmoduvardr:Balantszvebalant ynelimli.

1Balantsz ebekeProtokolleri:Paketbalamal iletimdeveriak,protokollerevekullanlanfizikselkaynaklarabal olarakdeiebilenboyutlardakipaketlerhalindedir.Herpaketpaketinalcyaynlendirilmesindekullanlanbirkaynakvevaradresiierir.Paketinizleyeceiyolherbirdmdekararlatrlr.Buyzdenayn mesajaaitpaketlerfarkl yollarizleyerekalcyaulaabilir.Arabalantl anasistemleriin

kullanlanenpopler ebekekatman protokol internettekullanlanIPdir.IPGSMpaketradyoservisinde(GPRS)kullanlanana ebekeprotokol olarakkabuledilebilir.

2Balantl ebekeProtokolleri:Balant ynelimlihizmette,biru birimbakabiru birimlelojikbalant kurmakiinarmaisteindebulunur.ebekezerinden

lojikolarakyolkurulur.ebekeyegnderilenpaketlerayn lojikbalantyasahipolurvesrailenumaralandrlr.ebekepaketlerisranumaras dzenindegnderir.


91/96

GPRSGPRS

TCP/IPProtokolleri:IPbalantszbirprotokoldr,yaniveriiletilmedennceutanucabalant kurmakiinkontrolbilgisialpvermez.Basitpaketiletmehizmetisalar.

Gndericidenalcyagnderilenpaketedatagram denir.Protokoladresleme

mekanizmas ynlendiricilertarafndanarabalantl anasistemlerarasndapaketin

ynlendirilmesindekullanlr. IPdatagrambal herdmdekontroledilir.Ayrcadmdatagramnlokalolarakm datlacan yadabakabirynlendiriciye

gnderileceinisaptar.Datagramlarndahakkparalarablnmesivevar

adresindebupaalarnbirletirilmesi,IPtarafndansalanr,farkl maksimumpaket

uzunluklarnasahippekokfiziksel ebeke(ATM,ereveaktarmas,Ethernet,Token

Ring)arasndakiadaptasyonusalar.


92/96

GPRSGPRSTCP(TransmissionControlProtocolletimKontrolProtokol);

balant ynelimli,alnd bildirimli,hatasezmeyeteneinde,utan

ucaveribtnl salayanbirhizmetsunar.TCPhizmetialc ve

gndericininoluturduusoketad verilenu noktalar ileolur.TCP

hizmetialabilmekiinalc vevericianasistemdesoketleraras birbalant kurulmas gerekir.Birsoketayn andabirdenfazlabalant

iinkullanlabilir

GSM Cih S

fl


93/96

GSMCihazS n flarCihaznsnf cihaznGPRSkullanmyetenegini,donanmsaldestegini

belirler. ASnf (ClassA)

Herikihizmetideayn andakullanarakGPRSveGSMhizmetlerine(Ses,SMSv.b.)baglanabilir.

BSnf (ClassB)

GPRSveGSMhizmetlerindenikisinidekullanabilirler,fakatbucihazlarherikihizmetiayn andakullanamazlar.GSMhizmetibasladgnda(Sesligrsme,SMSgibi)GPRShizmetidurdurulur,GSMhizmetibitinceGPRShizmetinedevamedilir..

CSnf(ClassC)GPRSveyaGSMhizmetlerindenbirisiniseerekkullanabilirler.Kullanc ellekullanlacakhizmetisemelidir,otomatikgeisveyaaynandakullanmaszkonusudegildir.

GPRSSnrlamalar


94/96

Gnmznsesd mobilservisleriilespektrumverimlilii,fonksiyonellii

veyetenekleriasndankyaslandndaGPRSinbykbirilerleme

kaydetmi yenibirmobilservisolduuaktr.AncakGPRSinbaz

snrlamalar vardr:

1Btnkullanclariinsnrl hcrekapasitesi:GPRS,bir ebekenin

varolanhcrekapasitesinietkiler.Farkl

kullan

c

larakonuland

r

labileceksnrl radyokayna vardr.(Birama iinkullanmfarkl birama iin

kullanm engeller)GPRSkanaltahsisatn dinamikolarakynetirvetrafiin

younolduusaatlerdeksamesajlar GPRSkanallar yerineiaretleme

kanallarndangnderir.

GPRSSnrlamalar


95/96

2Gerekhznteorikhzdanokkkolmas:Teorikmaksimum171.2

kbit/snlikhzaulamakiintekbirkullancnnbtnzamandilimlerini(8

tane)hibirkorumaolmaksznkullanmas gerekir.Bir ebekeoperatrnn

btnzamandilimlerinitekbirGPRSkullancsnatahsisetmeyeceide

a

kt

r.Ayr

ca,ilkGPRSterminallerininbir,ikiveya zamandiliminikullanmalar beklenmektedir.BuyzdenbirGPRSkullancsnaverilenband

geniliisnrl olacaktr. ebekeveterminallerdekikstlamalardagznne

alnarakteorikmaksimumGPRShzlar kontroledilmelidir.Mobil ebekelerin

sabit ebekeleregredahakkveriiletimhzlarnauygunolduudabir

gerektir.

GPRS S l l


96/96

GPRSSnrlamalar 3-Alt optimal modlasyon: GPRS, Gauss minimum kaydrmal anahtarlama

(GMSK) tekniine dayanr.

4-

letim Gecikmeleri:

Ayn

adrese gidecek olan GPRS paketleri farkl

yollar

kullanabilir. Bu durum, radyo linki zerinden veri iletimi srasnda bazbilgilerinkaybolmalarna veya bozulmalarna yol aabilir. GPRS standartlar kablosuz paketteknolojilerinin bu doal zellii bilinerek veri btnl ve tekrar iletimstratejilerini birletirir. Sonuta potansiyel iletim gecikmeleri meydana gelebilir. Buyzden yayn kalitesi gerektiren uygulamalar HSCSD kullanlarakgerekletirilebilir. HSCSD, bir kullancnn ayn anda drt ayr kanal kullanabildiibir devre balamal veri servisidir. Alc ile verici arasnda utan uca balantzellii ile iletim gecikmeleri azalmaktadr.

5-Depolama mekanizmas yokluu: SMS (Short Message Service-Ksa MesajServisi)deki depolama ve iletme fonksiyonlar SMSin en nemli zelliklerinden

biri iken GPRS standartlar

nda depolama mekanizmas

yoktur.

gsm(slayt1)

Documents