gəmme - vere and doyayo comparative wordlists...gəmme - vere and doyayo comparative wordlists...

Gəmme - Vere and Doyayo Comparative Wordlists

Compiled by Ulrich Kleinewillinghöfer (2015)

The wordlists presented are the results from a survey of the Gəmme and Vere languages in Nigeria and Cameroon which was part of the research within

the project "Grundlagenforschung in den Adamawasprachen: Fali sowie Sprachen der Duru- und der Leeko-Gruppe in Kamerun"; Instititut für

Ethnologie und Afrikastudien (IFEAS), Johannes Gutenberg-Universität, Mainz- Germany. http://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/.

The Gəmme languages are spoken in the southern part of the Alantika Mountains in Cameroon and Nigeria. There are two subdivisions (i) Gəmnəme

(or Gəmnəm) and (ii) Gəmme (aka Panme, Kompana). Gəmnəme lects are Beiya and Gindoo and Riitime. Our limited data on Gindoo indicate that

Gindoo and Beiya are but variants of one language. The major Gəmme (Panme, Kompana) lects are Yegme, Dɛhnɨme, and Baanɨme.

The various lects of the Vere Language Group are presented in a separate document (http://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/files/2015/06/Vere-

group-100-.pdf). The tables are also meant to exhibit the structure of the Gəmme - Vere branch of Samba-Duru. Thus key representatives of the Vere

languages are listed here as well. The tables illustrate the linguistic division of the Koma ethnic groups. The lects of the northern Koma peoples,

represented by the Gəunem variety Yarəm and Vɔmnəm (Koma Vomni) clearly pattern with the languages of the Vere peoples. The languages of the

southern Koma the Gəmnəme lects (Beiya, Gindoo, Riitime) and the Gəmme lects of the Kompana form their own subgroup. Doyayo (=Dooya̰a̰ayɔ)

data conclude the tables, to also illustrate the distinct status of Doyayo within Samba Duru. Unlike the Gəmme - Vere languages, Dooya̰a̰ayɔ has no

functioning noun class system. Many nouns do not have a morphologically marked plural form.

GƏMME GROUP

Beiya (Gəmnəm) of Bimleru; Cameroon

Gindoo (Gəmnəme) of Denou Koubi; Cameroon contributed by Ndjidda Mathieu

Riitime (Gəmnəme) of N'dingtire; Cameroon

Gəmme (= Kompana) Yegme variant; Cameroon the Kompana variant written by the Lutheran Church

Gəmme (G) Gəmme of Gimuru, Dɛhnɨme dialect, Cameroon

Baanma (Baanɨme) Gəmme lect of the Baane; Nigeria, Cameroon recorded by Ndjidda Mathieu

VERE GROUP

Vɔmnəm (Koma Vɔmni) of Tuli; Nigeria

Gəun-Yarəm Gəunəm (Koma) of the Yarú at Gɛɛdɛ; Cameroon

Jango (Mom Jango) of Dan Wumba; Nigeria

Jango (S), (N) of Soncha; of Nassarawa Koma; Nigeria

Momi of Yadim; Nigeria compiled from Blench & Edwards 1988. (Momi Dictionary) and own field notes

Kobom (Vere Kari) of Komboro; Cameroon

DOYAYO

Doyayo (=Dooya̰a̰ayɔ) of Poli; compiled from Wiering & Wiering 1994; and a Doyayo Wordlist contributed by A. Kpengabse

http://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/files/2015/06/Vere-group-100-.pdfhttp://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/files/2015/06/Vere-group-100-.pdf

Gəmme - Vere and Doyayo Comparative Wordlists Ulrich Kleinewillinghöfer (2015)

2

fish

poisson

bird

oiseau

louse

pou

dog

chien

Beiya duksə / duktə nɔí́ / nɔɔp lɛí́ / lɛɛ́ṕ yɛi / yɛɛp Gindoo duktə̀ / duktə̀b nɔɔ́ ́/ nɔb́ lɛɛ / lɛb yaa / yab Riitime dúkse / dúkté nɔ́ / nɔ́be lé / lēbē yáá / yaabe

Gəmme dùktá / dùkté nóo / nóe lɛ́ɛ́ / lɛyɛ yaa / yaye

Baanma dugtáa / dùktɨba nɔ́ɔ́ / nɔ́ɔ́ba lɛɛ / lɛɛba kɛ̀ɛ́ / kɛ̀ɛ̀ba

Gəunəm-Yar dʒugə / dʒuirə núí / núú nyéégí zʌ̄i / zʌ̄u

Vɔmnəm dukò / duktò nɔ́ɔ́ʒò / nɔ́ɔ́ yaŋzò / yʌŋú zaazò / zaah ............... Jango dùsú / dùtú nɔ́ɔ / nɔ́ɔ́ tɛ́ndì ája / ájaayi ; ájaá / ʒaá (N)

Momi dúgà / duukt nɔɔs / nɔɔi tendə̀ə̀zə́ / tendə̀ə̀ì zaaz / zaai

Kobom duku / dukti nɔ́ɔ́ʒù / nɔ́ɔ́ tɛ́ɛ́ʒù / tɛ́ dʒááʒù / dʒáà Doyayo du1tu1 nɔ̰ɔ̰s32 ɛ ɗɛ1dɛ1 kaa31yɔ1

meat, flesh, stew

viande (sauce)

animal, meat

nama

horn

corne

tail

queue

Beiya gbɔ́ɔ́k / gbɔ́ɔ́n gbɔ́ɔ́k / gbɔ́ɔ́n gól / góótə saal / saatə Gindoo gbɔ́k / gbɔ́gəb gól sal

Riitime gbɔ́ɔgɔ / gbɔ́ɔ góle / góˀo sálé / sáˀá

Gəmme námze / nááméˀɛ láˀa / lá'e gɔɔˀmɛ́ / gɔɔˀmɛ́ɛ̀ sahle / saˀa , saaxhe

Baanma námza / námra námza gɔ̀ma / gɔ̀mda sahla / saˀa

Gəunəm-Yar gusə (stew) djùərə̀ / -də̀ gúl / gúre sal / saare

Vɔmnəm gusò dɔɔrɔ̀ gúllò / gurr ́ sallò / satte ............... Jango gusú nánsú / nándú (S) gúllú / gúrí salla / sallatu

Momi gàlà / gàlə̀t guul / guur salá / salət; sala

Kobom gùʃì gúnní / gúrì sánni / sadte

Doyayo nam2bo3 nam2; zoos22 (prey) gulɛ saanɛ


3

egg

oeuf

feather

plume

body hair

poil

hair

cheveux

Beiya báál / báár gə́kə / gə́ŋnə; gə́ptə gə́kə́ / gə́ŋnə; gə́ptə súkə / súŋnə Gindoo bál gə́kə / gə́kəb gə́kə / gə́kəb súkə / súkəb

Riitime gbálē / gbáˀa; gbár are gə́ko / gə́gne gə́ko súkō / súgnē

Gəmme bálē / báˀa gə́bke / gə́btē, gə́bme gə́blē / gə́btē yúgsē, yúse / yúkré

Baanma bála báˀa gə́bka / góbta góbta yúhsa / yúhra

Gəunəm-Yar báál / báárè bìàmbə̀l / bìàmdə̀ gə́kkə́ / gə́úrə́ ʃúgə́ / súgə́rə́m

Vɔmnəm bállə / barr gə́kpò / gə́kptò, gə́ptò sókò / sómgbə́rə́m ............... Jango bállú/ bárí gígbúkú / gígbé súu / súnnúŋ

Momi baal / baar gə́kp / gə́ù suuk

Kobom bɔ́nni / bɔri gəppu / gøpti gəpti ʃúkū / súŋnúm

Doyayo ba̰a̰3rɛ2 bɛn1tig3yɔ bɛn1tig3yɔ su1su21go1

tree

arbre

wood

bois

root

racine

bark

écorce

Beiya téé / teete láb yɛ́ŋsa / yɛ́ŋsə́p kɔ́bsə́ / kɔ́ŋnə́

Gindoo teˀ/ tetə lab yiŋsì / yiŋsəb kɔkə / kɔkə̀b

Riitime téˀé / tété labó / lare nyɛ́ŋsa / nyɛ́ŋsíp wə́ˀə́ko / wə́ˀə́ne

Gəmme téˀé / teˀnē lábé / láˀyē yə́ə́za / yə́ə́zie wəˀəta / wəˀətie; kɔ́kpə́

Baanma teˀɛ/ teˀna kɨ́ˀ ɨ / kɨ́ˀ ba yɨɨ́źaa / yɨɨ́́zɨ̀ba wəˀətáa / wəˀətɨ́ba;

kɔka / kɔma

Gəunəm-Yar lau / lasə lasə tyɛ hnyíísí / tyarə hnyíísú wúˀgə́l / wúˀkyɛ́

Vɔmnəm tɛɛ / tɛɛtə rabò / rasò yiísə / yiísəni wōókpər / wōókpɛ ...............

Jango rák / ratú rák / ratú nyííru; nyillu / nyiʃe (N) kɔkú

Momi tè / tèt ráú / rát yììsá / yììsə́t kpɔ́kp / kpáù

Kobom tɛ́ / tɛ́ti ràbù/ ràrì (~ràtì ?) yíséʒù / yísé wóok kpóʒù / wóok kpó

Doyayo tɛ̰ɛ̰1yɔ1 rɛnto32 zɛn23; yɛɛ̃s̃ɛ po1kil21yɔ1 , gbaan121


4

leaf

feuille

earth

terre, sol

seed, Ha. iri

semence

grain, Ha. hatsi

Beiya dáŋzə̀ / dáŋtə́r yɛ́ptə dóór néngə / néŋnə

Gindoo dáŋə / dáŋgəb yébtə dɔ́ktə / dɔ́ktəb

Riitime daŋze / dáŋtííre yɛ́bte dóˀōrē

Gəmme dɔ̀ŋ́zɛ / dɔ́ɔ́ŋɛ́ɛ̀ yépte / ; yɛ́pte dɔ́kle / dɔɔge yɛ́ŋ̀le / yɛ́ŋ̀de

Baanma gbálga / gbáˀa yepta dɔ́klɛ / dɔ́gɛ dɔ́gta ; yɛ̂la / yɛ̂nda

Gəunəm-Yar dʒíngə́ / dʒíŋsə́ á̰ṵrə́ dʒwágə́ / dʒwágíé

Vɔmnəm dankə̀ / daŋsə̀ ɔ́ptò duga / duktɵ̀ [iri] re-, reḭ rɵ̀ (~ of guinea corn) ............... Jango dángú / dánsú ŋwɔ̰́ttú dɔttu rɛndu

Momi dɔ́ŋz / dɔ́ŋtì bùt; bút dugá / dɔ́kt; doga / dokt

Kobom déŋnì / deŋsi ápti rɔ̀mdà / rɔ̀mdáti

Doyayo kpasɛ ; pasɛ32 hɛ̰p3to2 dɔ̰ɔ̰1to1 lɛŋsɛ32

fire

feu

smoke

fumée

ashes

cendre

Beiya laaˀ, laˀ / laatə̀, laˀtə̀ rààm / rààmtə táám / táámtə̀

Gindoo laˀ yòl kɨnzə̀

Riitime láˀá / láˀté raamé / raamté támé / táḿté

Gəmme láˀá / láˀé (ˀe) yɔ̀lɛ́ / yɔ̀'ɔ́ kɨnze

Gəmme (G) laˀa / lare zɛ́blɛ / zɛ́bɛ

Baanma laa / laˀra yìla / yìˀi zépla / zépba

Gəunəm-Yar la / laarə yaangə̀ / yaangyè tam

Vɔmnəm raa lɔ̀ŋgbɔ̀ tam ............... Jango raá / raasúŋ hy̰eŋ́ / hy̰entúm taŋ́

Momi rà / raŋbət ìyèèm tɔ̀m

Kobom ráà / yòm tám

Doyayo laa1yɔ1 uu1sɛ1 ta1mɔ1


5

grease, fat

graisse

oil

huile

star

étoile

moon

lune

Beiya nóól / nóór kurmə̀ / kurmətər yɛ̀rá / yɛ̀rəp sɛ́ɛ́ / sɛ́ɛ́tə̄

Gindoo kurmə̀ yɔ̀ɔ̀ri / yɔ̀ɔ̀rəb sɛ́ˀ

Riitime nóore ánlē / áne sɛ́ɛ́ / sɛ́ɛ́te

Gəmme nɔ́ɔ́tē kume / kumde yɔ̀ɔ̀ráà / yɔ̀ɔ̀ríɛ̀ sɛˀɛ / sɛˀyɛ

Baanma nɔhta kuma / kumda yɔ̀ɔ̀ráà / yɔ̀ɔ̀ríba sɛ́ˀɛ / sɛ́ˀra

Gəunəm-Yar w̃ṵ́ṵ́; h̰wṵ́ṵ́ / h̰wṵ́ṵ́rə́ jiɛ̀səl / ʒìɛ̀sè ʃíé / ʃíɛ́rə́

Vɔmnəm wóó zùllò / zùsì see / seerə̀ worəno ............... Jango (S) w̰ángú / w̰ángútú jòsí / jòsíi séé / séérútú

Momi wɔ́ɔ́k wɔ́ɔ́k zòsəz / zòsi see / seer

Kobom wɔ́ɔ/ wɔ́mìtì jénni / jette sé / sémìtì

Doyayo nɔɔto 32 kur1mɛ1 sɛɛ waato sɛɛ23yɔ2

sun

soleil

day

jour

cloud

nuage

rain

pluie

Beiya nuˀ / nuutə nəəl / nəəˀ zɨb́sə / zɨb́rə (zɨṕtə́r) mám lɛgəm

Gindoo nɔˀ sòk mám naŋní

Riitime nɔ́ˀɔ támá / támpé mám langné áánè

Gəmme lúˀó nɨle / nɨˀɨ¸lúúmo / lúmne mám sógé / sómɛ́ mááme

Baanma nɔɔ mɨkseè mám kùúsa mááma

Gəunəm-Yar zum rəl / rə gbéírí / gbéírú rú mám bə̀ nə́ŋgə̀

Vɔmnəm zúm aanúm ˀrəə (pl) kol ̀wə̀n / kol ̀wɛ maàm billò kpéim ............... Jango úllá úllá kàlá / kàlái mám̄ billu

Momi ùlá / ùlə́t ùlá / ùlə́t kòlə́z / kɔ̀lí ma bílə̀m

Kobom júm rə́ə́ búgdiʒù / búgdi mám̀

Doyayo ɔ̰t31 yɔ1 ɔ̰t31yɔ1 kuu3sɛ2 bɛl2


6

night

nuit

path, road

chemin

water

eau

rain cloud

lourde nuée

Beiya ùri / ùrə́p; túkə- gbáání / gbáánə́p má:m / máámtə̄ mám lūūrī

Gindoo túkən kpándi / kpándə́p mám

Riitime uura / urbe gbáùnā / gbáúnə́be máámē / mámte támpé íǹkír

Gəmme tukse náhpèé / náhpie memˀe

Baanma bíksa / bíkra nɛ̀hpa mema / memda

Gəunəm-Yar cúgə́ / cúgə́rə́m narə̀ / nattə̀; náttə́ mám

Vɔmnəm túkò / túm(g)bə́rə́m nɔr gbáí / nɔtə gbáí maàm ............... Jango tíssú mbélá / mbéltú máŋ / mántúŋ

Momi tùkz / tùk bìlá / bìlət; mɔ̀ŋá / mɔ̀ŋt máàm / máŋ̀bət

Kobom túkù nàrà / nàràtì

Doyayo yɛ̰m1sɛ1 gbɔ2nɔ1yɔ2 mɛ1mɛ3

mountain

montagne

hill

colline

stone

pierre

sand

sable

Beiya gəblə / gəŋnə gəkə wáá bel / beetə wə́ə́l / wə́ə́tə Gindoo gəblə̀ bel / beˀtə̀ wɔ́l

Riitime gə́kó / gə́gnē bílé / biˀíte ŋwáále / ŋwááˀe

Gəmme gəble / gəbˀe gəblɨ ́lɛɛláa / gəb yɔˀsɨ́ye bele / beˀe wɔ́le / wɔ́ˀɔ

Baanma gobla / goba goblɨ ́lɛɛláa bega / beˀe wɔ́la / wɔ́ˀɔ

Gəunəm-Yar gəwə́l / gəwe bwəl / bwerie bil / bigye a̰ṵ́rèìrə

Vɔmnəm gourə̀ / goute billò / bige ɔ́ɔrɛ̀nkɛ́ ............... Jango káárú / kááté pìndú / pinní ŋwaàku

Momi yììk / yììm; yíík / yíím gbəkr / gbək bìnt / bìni wáˀarək / wáˀarì

Kobom góurì / góuté binni / bíké ápti ɔ́rɔ́ŋku

Doyayo go1lɛ1 ga̰a̰t41 be1to1 hɔ̰ɔ̰4lɛ2


7

person

personne

husband, male

mari, male

man

homme

femme

woman

Beiya yérí / nép wai / waap wai / waap sɨni / sɨḿbə

Gindoo yéri / néb wayi né sini

Riitime yírá / nébē waayo / waabe yírí waabə́rí / nɛ́b waapə́be (yírí) nɛ́sina / néb néssíbē

Gəmme yéèwá / yéésíè wālgé / wààléˀye wálbéera / wálbérìé ní:sá / sììmíè

Baanma yéérɨ̀wáa / yéérɨb̀a wààla / wàlba walbéraa / wàlberɨb́a senà / semba

Gəunəm-Yar máí tìní / máú cìnú máí yàˑrì / mʌ́ú yààrù máí kii / mʌ́ú kīnū

Vɔmnəm mazò / mari yaazò maa / mari yaàkè maa kíízò / mari kííke ............... Jango (S) ʒera / ʒera, ʒérɛ́yi yaara gbàmà ʒera / gbamì kiì ʒérá / kíiyì

Momi néé; zììz / zìrì néé yáˀàz, yáˀàz; zìì yáˀàz kiiz / kii; néé kiiz / néékii

Kobom mánʒù / márí yááʒù mánʒù yááʒù / yáárē mánʒù kííʒù / kíírī

Doyayo doo23yɔ2 / doo3dɛ2; za̰a̰n1 /

zɛ̰1nɛ

3

wa4l1tɔ

1yɔ

1 wa

2lɔ

3 / wa

2lɛ

3 nɛɛ

23 yɔ

2 / nɛɛd

2ɛ

3

child

enfant

name

nom

death

mort

sleep

sommeil

Beiya wáá / yɛ́rəp, yárəp nííl / níítə wə̀l / wə̀ə̀tə nɨɨm / nɨɨmtə

Gindoo wáá níl wə̀lə̀ nɨm; zul

Riitime wá / yáábe lə́lē / lə́ˀə wə̄le nə́ə́me

Gəmme wáà / záiyè nímlē / nímē wə́ə́lē ~ wʌ́ʌ́le nə́mé

Baanma wáa / watɨb̀a nɨḿla / nɨḿa wəla / wəˀə nɨma

Gəunəm-Yar waa wóú / yáúyau lə́l / lérə wùəgə̀ / wùrə̀m rím; rəm

Vɔmnəm niirò / niite rəm̀ ! (v) ............... Jango wáá / yàngé ríírú / rííté ríŋ

Momi ríír / rííti wirk rəm

Nissim wá / yérú níllə / níttə́ wərkə̀ / wúnnə rəm

Kobom mánù wá / yéré rííri / rííté wúrā; wə́rā rím

Doyayo waat32~ waa2to3 nuŋ2 wɔr3kɔ2 yoo1mɛ1


8

skin

peau

head

tête

eye

œil

bone

os

Beiya wɔ́kə̄ / wɔ́ŋnə, wɔ́knə zul / zuutə nol / nootə néngə, nɛ́ngə / néŋzə, nɛ́ŋzə

Gindoo kɔkə̀ zul nɔl nɨŋ́ə / nɨŋ́gə

Riitime wɔ́kɔ̄ / wɔ́kne zúlé / zúˀú nɔ́lé / nɔ́ˀɔ́ léngo / léŋē

Gəmme kɔ̀kpè / kɔ̀kmè zúlé / zúú nólé / nóˀɛ́ níngē / níŋmē

Baanma kɔhka / kɔkma zula / zuˀu nɔla / nɔˀɔ nɨŋ́ga / nɨ́ŋma

Gəunəm-Yar wágə́ / wágə́rə́m, wágtə́m zul / zurie nual / nuare nyáŋsə́l / nyáŋsé, nyáŋgə

Vɔmnəm wúúkò / wúmgbə́rə́m zur / zúú nɔr / nɔɔ nɛ́ŋkò / nɛŋté ............... Jango wɔ́ɔ́ / wɔ́nnú zurù / zuu'ɛ nɔ́ru / nɔ́ī rɛ́ndúkú / rɛ́ndɛ́

Momi wók/wóŋn, wógrə́m zuur / zuˀutì nɔ̀r / nɔ̀ˀ nènk / nèn

Kobom wókù / wóŋnúm ʒúrì / ʒúúté nɔ́rì / nɔ́ɔ́ nɛ́ŋkù / nɛ́ŋté

Doyayo zɔɔ2lɛ3 zul1e lɔ1lɛ1 ~ yɔ̰1lɛ1 lɛ̰ŋ3ko2 ~ lɛ̰ŋ2ko3

ear

oreille

nose

nez

mouth

bouche

tongue (lie)

langoe (mensonge)

Beiya tol / tootə mííl / míítə nok / noŋtə mɛ́ɛ́l / mɛ́ɛ́tə

Gindoo tol míl nɔk mɛ́l

Riitime tólé / tóˀó mííle / mííˀe nogúsa / nóŋté méle / méˀē

Gəmme tólé / tóˀó míhˀle / míhˀie yòlé / yòé méhˀle / méhyē

Baanma toga, toˀga / toˀma míhla / míˀi yòla / yòˀo mɛ́hla / mɛˀɛ

Gəunəm-Yar cul / curie, tuure míəl / mííré dám / dámdə́ míál / mɛ́re

Vɔmnəm tukò / tuŋbərəm míì / míìm súú / sútò mɛɛlò / mɛɛte ............... Jango tóŋ / tónnun miŋ;´ míŋ̄ / mínnùŋ ndáŋ̄ / ndántun mbéélu / mbéī

Momi tɔ̀k / tɔ̀ˀˀ mii / miin suu / suut meel / meeli

Nissim tóól / tɔ́ɔ́tə́ míí / mííne dóbzə/ dóbpe mɛɛ́lə / mɛɛ́té

Kobom tókù / tóó mí / míímītī dám / dámtíréí mɛ́ɛ́ni / mɛ́té

Doyayo tɔ̰n1ɛ1 mḭḭl2; gɔ̰ɔ̰s2ɛ3 ya̰a̰1yɔ1 mɛlɛ32


9

tooth

dent

neck

cou

breast

sein

chest

poitrine

Beiya núŋlə̄ / núŋ kɔ̀lí / kɔ̀lə́p wɔ́ɔ́m / wɔ́ɔ́mtə̄ gíli / gíliyí

Gindoo nɨŋ́lə dùksə̀ wɔ́m kpòŋə̀

Riitime lúŋle / lúŋe kɔ́lá / kɔ́lbe wɔ́ɔ́me / wɔ́ɔ́mte gbòngó / gboŋné

Gəmme níŋlē / níŋē dùkse / dùkre wɔ́hlē / wɔ́hyē gə̀hkhé / gə̀hgmé

Baanma níŋla / níŋa dùksa / dùkra wɔ́hla / wɔˀɔ gɨh̀ka / gɨg̀ma

Gəunəm-Yar núúl / núúré djùgə̀ / dùìrə̀ wúm /wúmdə́rə́ gùmə̀ / gùmdè

Vɔmnəm nuurò / nuute dùkò / dùŋbɔ̀ wôm / wommò ............... Jango núúrù / núúi gɔŋ̀ / gɔ̰̀'ɔ̰̀tɛ w̰áŋ / w̰ántúŋ gumbuku / gumbute (N)

Momi nùùr / nùùˀ duk (~ duuk) / dugrəm wɔ̀ˀɔr / wɔ̀

Nissim núúlə / núúté dùkə̀ / dùŋrə̀m wáám / wáámdə́réí guma / gumtə

Kobom núúrì / nuute dúkú wɔ́m gúmbu / gúmti

Doyayo nuŋ4go

2 kɔ

4lɛ

2; durko (Kp) wa̰a̰

3lɛ

2 pɔŋlɛ

32, kpɔŋglɛ (Kp)

heart

coeur

liver

foie

belly

ventre

stomach

estomac

Beiya tíglə́ / tíŋnə́ sííl / síítə ful / fuutə bùùsí / bùùsə́p

Gindoo tɛ́mlə / tɛ́mlə̀b ful bùsə̀ wúni

Riitime də́gō; tɛ́mbɛ̄ɛ̄sa síílē / sííˀē dandiyó / dandíbé vuti huúna

Gəmme tɛ́mlɛ tikilé tɛ́ɛ́mle / tɛ́ɛ́mē fúlé/ fúú sə̀hke / sə̀kme

Baanma bouna tɛ́mla / tɛ́ma fula / fuˀu sə̀hka / sə̀kma

Gəunəm-Yar cámə́l / cámdə́

cám; tsamlə kpalcígə́

cámə́l / cámdə́ bùrì / bùrù

Vɔmnəm tíkò / tiŋborəm tɛ́m / tɛ́mté baaro / baate ............... Jango (S) tìyi tindù / tinni bààrù / bàtɛ

Momi tiik (nat.); temr (emotional) temr bààr / bàˀàtì

Kobom tém / témté tém bāārī / baate butiʒù / bútíì

Doyayo kɔlɛ11 ɓaat1 buu1yɔ1 zɛ́kumyɔ (Kp)


10

nail, claw

griffe, ongle

knee

genou

blood

sang

Beiya sɛ̀kí /sɛ̀kə́p dəəˀ gɔllə / gɔɔn meem / meemtə

Gindoo sɛ̀kí lukə̀ / lukə̀b mem

Riitime kɔká / kɔkə́be də́ˀə̄ gōnlé mēēmē

Gəmme kúpse / kúbrē dəˀə lúgē / də́ˀən lúgme míímé

Baanma kúpsa / kúbra dəə lúga / dəˀɨń lúgma miima / miimda

Gəunəm-Yar náí kwʌkə / náí kwaksə də dukə̀ / də dùìrə̀ kpàal/ kpààsə̀də̀

Vɔmnəm kókpò / kópsò denkò dúkpəkò / deŋtò

dúkpê

kwaalò / kwaasò

............... Jango kɔkù náŋ̀ / kɔkù nátù gbútúkú / gbútɛ́ kpa'arú / kpaˀatɛ́

Momi ɓúnkə / ɓúnnə ruukp / ruukpì kpààl / kpaai

Kobom náá ììdʒù / náá nììrɛ́ də́ə́ rə́pù / də́ntí rúptì mɛɛm

Doyayo ɔrko32 ɗukyɔ11 ~ ɗukɔ11 ga̰a̰4mɛ2

arm

bras

hand

main

leg

jambe

foot

pied

Beiya náák / náántə náák tákə (paume) dəˀ / dəmtə, dəntə

nák dəˀ gbàŋtə̀l dəˀ

Riitime náágō / náŋte nák tako də́ˀə̄ / də́nté də́ˀə̄ tako

Gəmme náˀā / náˀne náˀā / náˀne də́ˀə / də́ˀne dəˀə tááke / də́ˀn táakme

Baanma naaga / náˀna naaga / náˀna dəə / dəˀna dəə tahka / dəˀɨń takma

Gəunəm-Yar náí / náírə́ , nándə́ náí táyél / náírə́ táyél də/ dəndə də táyél / dəə táírə

Vɔmnəm náa / náánò denkò / deŋtò denkò táirò / deŋtò táí ............... Jango náŋ / nátu náŋ̄ / nátu (S) ndíru / ndíńtu ndírù / ndíńtù (S)

Momi ná / nát náˀ / nát də / dənt də; tàgá / tàgə́t

Kobom na / náánī náá taŋna / náá tàŋnìtì də́ / də́ntī də́ə́ taŋna / də́nti táŋnī

Doyayo naa3nɛ2 dɔɔ1yɔ1


11

big

grand

all

tout

many

beaucoup

Beiya gbɔ̀kə́n dòŋsí sòŋɡání

Gindoo gbɔ̀kí wɔ̀ɔ̀ní kpɛ̀b

Riitime gbéngá ; gónnē púllúk gbɛb ; gbár gbɛb zɛɛ́lə́nɛ́ ; yáb zɛɛlibe

Gəmme gbə̀á̰ / gbə̀ˀie wɔ̀hí béhé / béhmé

Baanma gbàˀáá / gbɨ̀ˀ ɨb́a wɔ̀hí behna / behpa

Gəunəm-Yar gəən / gəəndə pát; nyárɛ́ ʃyáù ŋwààné

Vɔmnəm gaán ̀ pát bónnò ............... Jango bíítɔ gbí

Momi kwərka kpát kpəka

Kobom bìntán pát bɔ́nni

Doyayo gbɔɔlɛ11 sɛw3 , pɛt bɔɔlɛ kit-2

short

court

small

petit

long

long

new

nouveau

Beiya bə- yəmtən pəən

Gindoo màábe yəmti pəyi

Riitime tə́tuwááne ; dúksē hnyámtine kpə́né

Gəmme lɛ̀ɛ̀wáh / lɛ̀ɛ̀gíè yə̀ə̀mâ / yə̀ə̀míè pəə / pəyə

Baanma lɛɛwáa / yiibáa yəəma / yəmba pəya / pəəba

Gəunəm-Yar ʃínʌ ; kərkini ʃínʌ yyèn pʌ́n; pəi / pou

Vɔmnəm wúnno kpàŋtɨŕ pən ............... Jango (S) sá'átù yeˀé ; yéntɔ pɔttù

Momi yèèˀpà wáánààrè yeeka (be tall, high) pəni

Kobom wáà tɛ́nná yéénī kpəni

Doyayo zḭḭ23 / zḭḭdɛ23 sɛ4go2


12

dry

sec

hot

chaud

cold

froid

old

vieux, ancien

Beiya kɔ́ktə́k doolən tɔ́ɔm

Gindoo kɔ́kti doˀli tɔ́m

Riitime kɔ́ˀrine , kɔ́ˀərine // kɔ́ˀəree máˀlíne / máˀlee tábkə́ne

Gəmme kɔktàá / kɔ̀ktìé taame tɔbme

Baanma koktà / koktɨb̀a taama tébma

Gəunəm-Yar kweìrə́n ~ kwoìrə́n màànə́n taùní (v.) dəˀəsə / dəəru

Vɔmnəm kòdíǹ maà tam̀ ............... Jango kɔmbù , kɔ́ssàŋ́ sɛ̀nsá tammù

Momi koseka maaká lómaa; ɔr tau

Kobom kóktinánì máàmù tammu

Doyayo koo41

to1 sa̰a̰

3 saŋ

3

round

rond

good

bon, gentil

full

plein; rempli

Beiya kə́rwə́r; kə́rbə́l kərbə́l soní; rooní yɨɨbəl

Gindoo kə̀ə̀rkə́ri roní yì'ɨń

Riitime kə́rə́rə́ˀ sóná hnə́ˀsíne

Gəmme lèèkáátà sòòná / sòòníè yìˀ yiná

Baanma lèèkátaa sòònáa / sǒmba yìˀ yina

Gəunəm-Yar kér(ə́)kən ~ kérkən gəəsə hnyììsʌ́

Vɔmnəm kourourou womnò yiisó ............... Jango káá gántɔɔ mììsáŋ

Momi bála kə́ə́s ('like egg') go; ɔɔmii; goŋgà yiiˀika

Kobom kɔ́ɔ́nì gbə́m yíísi

Doyayo kim1to

1 rɔ

1bɔ, ɓɛɛrɔ hḭḭsa

31


13

white

blanc

black

noir

red

rouge

Beiya vúnnə / vúrbə wítìkí yəəbə́- lə́m gaŋrém Gindoo vúlàkí wítìkí wèègí

Riitime vúrā / vúrbe hnyííne, hnyííyo yébá, yə́bnē / yə́bpe lúmé gámrə́mé

Gəmme vúlàká / vúlàkíè wíntìká / wíntìkíè wììgá / wììgíè

Baanma

Gəunəm-Yar bú kə̀ngʌ wúnə yǘtìn̄ bíkə́n

Vɔmnəm búnno / búkke yííno /yííke bimnò / bikke àn/àì ............... Jango bútɔ̀ɔ̀ / bútù wìítɔ̀ / wìítù bítɔ̀ɔ / bítù

Momi bunì wiinì bimni; veeya

Kobom búnnī / búrúmē wiínī bímíni

Doyayo buu23 wilɔ23 / wilɛ23 ho1bo1 / ho1bɛ3

who

qui?

what

quoi?

with

avec, et

Beiya wə́ ya ɛ̰́ ya nə

Riitime ŋhwí a̰ ḭ ́yá̰ nə ēn mán moi et toi

Gəmme wɔ́ɔ́níà; géénì (pl.) á yā ? vun avec; yáǹ et tɔ́

Baanma wɔ́ní yá? ánya yáǹ séé

Gəunəm-Yar wúnya? ní ya nʌ

Vɔmnəm zíya néya ............... Jango (S) jè jiya (jìya) nɛ̀nɛ // nɛ̀nì ya

Momi áʒá yà ? áná yà ?

Kobom júyà ní ya ń nān

Doyayo ɓɔ1 nɔ1 hḭ1


14

Verbs are generally cited : (i) in the form of the imperative, the most common markers are: -m, -mu, or -ŋ; or

(ii) as infinitive (~ verbal noun), the general suffixes are: -na, -(N)a (Gəmme group); -ni (Damtəm and Gəunem lects)

-ku, -kə, -ko, -ka, -kpa, -kpo, -kwa (Vere languages) and -k(yɔ) in Doyayo; or else

(iii) in the form of 3.P.Sg. Factative / 'Aorist' / Perfective respectively. The pronoun 3.P.Sg. is generally ø [zero].

kill

tuer

die

mourir

sit

s'asseoir

stand

être debout

Beiya yòmná wərná kumná diˀná

Riitime yòmná wə́rná kɔm; kɔmɔ! assieds toi diˀi pá ; diiyə pá

Gəmme yòm yomá wə̀yì wəná kɨm̀ kɨmá dìˀgɨ diŋá

Baanma yòmsínáa kɨm̀ kɨmá diˀigi díŋá

Gəunəm-Yar iuní; ˀìù- wuní, wùní gauní diiní pá

Vɔmnəm ˀim; ikpò wə̀rəm; wərkò déékò; dee- ............... Jango ikkú ; ìmmu (~ him!); wòsáŋ gàmù dii deetú

Momi iikwa wə́rká; yooka gamná deˀká

Kobom ím wə̀rím; wə́- gám; gáb- díém; die-

Doyayo ɓɔ̰r3 wɔr3 ɗɔɔtigyɔ ; kɔm4 (rester) er4 , erk1(yɔ)1

rise

se lever

fly

voler (oiseau)

lie down [kwanta]

se coucher

sleep

dormir

Beiya luuná luuná kitná nəəˀná

Riitime lúúná luuna kizo nə́ə́me

Gəmme luh luná luh luná kìs kiná nɨɨ nɨná

Baanma luh luu'ná kìs kiná nɨɨ nɨná

Gəunəm-Yar ɗúúm pá ɗuní kiiní; kiirə́m rèní; rə-

Vɔmnəm rum péí úsom úsóko rəm̀ rəsə̂m ............... Jango úsùn paá ('stand up') usuku kìsùn dii

Momi ruuká uská kiina; seeká kiiná

Kobom rúum pèí; rússí pèí rúsùm kíssúm rə́sə́m

Doyayo ɗund3 ,

ɗuukilɛ kusilɛ yok1(yɔ)

1


15

hear

entendre, écouter

know

savoir, connâitre

say ...

dire ...

speak

parler

Beiya lagná lɛɛná; mɛɛná nooná yɔɔrɨńa

Riitime lakná meená nɔɔná yɔ́ˀɔ́rinā

Gəmme láˀgɨ laŋá mèè mená nɔ̀h nɔná yɔ̀ktɨ yɔŋá

Baanma láˀgi laŋá meye mená nòhò yɔ̀kti yɔŋá

Gəunəm-Yar ɗagəní; ɗag- miɛní; mìɛ̀- təəní; tə́ə́ ruiriní; ruiri-

Vɔmnəm dak kpə́kò; dakkpəm mɛɛm; mɛɛkò tɔɔm̀; tɔɔkò ............... Jango (S) daŋ mɛɛ ! dooŋ

Momi ɗaaká meekná (know how to) dooská; dooka

Kobom nààpáí míém; náá bāshi tɔ́ɔ́- rùkdí

Doyayo lak1yɔ1 mɛɛk1yɔ1 a1 yaabo

eat (the food ['tuwo'])

manger (couscous)

eat -

manger

eat/chew (meat)

mastiquer (de la viande)

bite

mordre

Beiya liiná ; lìì kɔ́p tɔpná; tɔ̀p gbɔ́ɔ́k nɔmná

Riitime lii kóóp tɔb kpɔ́ˀɔgɔ nɔmná

Gəmme lee lená tob námzē nòm nómá

Baanma lee lená tòb námzē nòm nomá

Gəunəm-Yar lìní kúə́; lìə̀- kúə́ yakiní tauní djuorè nɔmní; nɔ̀m-

Vɔmnəm rɛm; rɛkò təm dɔ́ɔ́rɔ̀ rɔmɔ; rɔnkpɵ̀ ............... Jango rɛɛ kóp tikku nánsú rɔmu; rɔŋkú

Batəm(Momi) règùm; rɛ̀ká rɔ̀m̄; rɔ̀nkpá

Kobom réí; rékɔ́ tèígó (beans, mais) tòùrùm gúʃi rɔ̀mú

Doyayo le2, lek1yɔ1 tɔkiyɔ 111 lɔm3


16

drink

boire

look (at)

regarder

see

voir

give

donner

Beiya boˀná kɛˀná ˀəpɨńa gaaná

Riitime bóˀōná úbna gaaná

Gəmme bòˀ boná kɛ̀ɛ̀ kɛná ɨṕɨ ɨmá gàà ganá

Baanma boˀ boná kɛ̀ɛ̀ kɛná ˀə́kpə əkpmá gàà

Gəunəm-Yar būūní; bùù- zuəní wàg- ganí; gà-

Vɔmnəm buum; buukò zuum; zuukò ukpə́m; ukpə́kò gaam; gaakò ............... Jango (S) booŋ ! gém(m)u ('look'!) ɔˀtà g

yɛ̰̀ɛ̰́

Momi boˀka ɔka gà-

Kobom bóóm ʒóòm; ʒóó- gaam

Doyayo yɔ̰2, yɔ̰k1yɔ1 gbɛn3 gaakiyɔ 111

swim

nager

burn

brûler

Beiya yalná maˀná;

Riitime yálná ; a yál mááme do̰o̰ zíína

Gəmme yal ̀yaná dòˀ doná

Baanma sɛ̀ɛ̀ sɛma

Gəunəm-Yar anní; àsə maaní; màà-

Vɔmnəm pərmôm; pərmókò dɔɔsə́m; dɔɔsə́kò ............... Jango nenku máŋ dúŋ̄! dò̰ò̰saŋ́

Momi pulumkwa dɔɔská

Kobom áá wúm rɔ́mí; rɔ́m-

Doyayo dɔ̰ɔ̰23


17

go

aller, partir

walk

marcher

come

venir

Beiya rikná ; watná ɛ̀mbúnna zɛɛná

Riitime wadná ; rɛˀkína zaana

Gəmme bad baná ɛ̀mbɨ ɛmá bahsɨ baná

Baanma bara ɛ̀mbí náani basò wáhti waná

Gəunəm-Yar ɓɛuní; ɓɛm ruirəní , rəəriní zaní; ʒáámə́

Vɔmnəm ríbdəm zam ́; zaakò ............... Jango reŋ ('go!) rií; riitú ('walking') ʒaŋ̀; ʒàkú

Momi gənə́m (journey) zaaka

Kobom rím (vas y!) ríbdī jààm

Doyayo rek3 ɛm4, ɛmb4 zaa23, zaak1yɔ1

I

je

you

tu

he/she/it

il/elle

we (incl)

nous (incl)

we (excl)

nous (excl)

you

vous

they

ils/elles

Beiya míí màń yén úún uu iin íín

Riitime mí mán hwún ɛ́nyá̰ ínyá nɛ́bábe

Gəmme míí mṵ́ó wúó wə́ə́ wúú yáń

Baanəma mii muu wuu yɛɛ yɛɛ yii yaa

Gəunəm-Yar míí mó úrʌ́ íyə́ íí úrí

Vɔmnəm míi móo úr ɛɛ ii ír ............... Jango míŋ móŋ úu áá íŋ íí

Jango (S) míŋ mɔ́ŋ úu áá éé íŋ íì

Momi mii mɔɔ ur aa ee ŋ ŋ íí

Kobom mí mú wén ɛ́nàì íyáì yɛ́nàì

Doyayo mi mɔ gi, -ge, -ɔ wɛ wi nɛ hi


18

01 02 03 04 05

Beiya mani tɛk taarək náárə́k nɔɔnɔ̀k

Riitime gbániˀ tɛk tá̰á̰rə̂k náárə̂k nóónɔ̂k

Gəmme wɔ́ɔ́na ítìgè táágè náàgè nòònègé

Baanma geena itigà taagà náàgà nɔɔnùga

Gəunəm-Yar man ittu; itʃu taaru nə́ə́rə́ gbʌn nʌ́ʌ́rə̄

Vɔmnəm màn ètên taán nannò gbà náárò ............... Jango mbóko été taaré náárê gbà náárò

Jango (S) mbɔkò ettê taarê náaré gbə̀ nárò

Momi muunə ii teei ? taanə naanə gbənarə

Kobom mánni ité tááré nárè gbénnáárì

Doyayo gbu1nu1 eer1ɛ taa1rɛ1 na2sɔ3 nɔɔn3ɛ2

06 07 08 09 10

Beiya nɔɔ waŋgə náárə́k àp tāārə̀k náárə́k àp náárə́k náárə́k àp nɔɔnɔk kóp

Riitime nóó gbániˀ nón tɛk dur té ap náárək nóónɔ̄k kob

Gəmme nɔ́ngé nɔ́ˀìtìgè dàkwà níŋsínè kɔp

Baanma nɔnga nɔˀitigè dàkwà nɨŋ́sɨńà kɔ́p

Gəunəm-Yar gbáásə̀ māī gbáásə̀ ˀíttú gbáásə̀ taaru gbáásə̀ nʌ́ʌ́rə́ kòòmé

Vɔmnəm gbaasə̀ mâl gbaasə̀ ètên gbaasə̀ táan gbaasə̀ nannò kòmna ............... Jango gba námbóʒo settê sattáréè pitím bózo kònnô

Momi gbamro gbansa samsara piti muuze kɔmna

Kobom gbánʒà mánní gbáʃa ìté gbássà tááre gbása náre gbássà nárè kɔ̀mná

Doyayo nɔɔn3-gbunu noon3-eerɛ gɛ̰ɛ̰2sɛ3 naan2za13 koob2lɛ3


19

20 40 100 200 15

Beiya zul zuu tɛk zuuˀ nɔɔnì; yar kɔ̂p zuuˀ kóp wàllə̀

Riitime tííle zuˀ tɛ zuˀu nɔɔne zuˀu kɔ́p wálle

Gəmme gbàhsɨ ́wɔnzè gbàhrɨ ́ítìrè gbàhŕ nóóndè gbàhrɨ ́kób kób bèŋ nɔ̀ɔ̀nɨ̀ge

Baanma gbààsɨ ́genze gbààrɨ ́ítɨrè gbààrɨ ́noonre, noonra

Gəunəm-Yar ráárə́ zuu ˀice zuu gbannʌ́ʌ́rə zúú kòòmɛ́ rāptərə

Vɔmnəm ráárò zuu ètê zuu gbà náárò kòmna sàà gbà náárò ............... Jango (S) ʒuru ʒuˀɛ etê ʒuˀɛ gbə̀ náró kònnó sù gbə̀ náró

Momi zṵ́ur

Kobom ráárì ʒuu itté ʒuu gbə̀náárì ʒuu kɔ̀mná rɔ̀pdéri

Doyayo yɔ̰ɔ̰l1-gbun1u1 dum1bi3li2 nas2ɔ3 tɛmɛrɛ gbun2u2

References:

Blench, Roger & Fr. Adrian Edwards (with Raymond Yasom, Michael Usman & James Bekaa). 1988. A Dictionary of the Momi Language. (The

Momi [Vere] language of Nigeria (Yadim dialect). A draft dictionary). Cambridge: multi-copied.

Kleinewillinghöfer, Ulrich. 2015. Samba-Duru Group. http://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/adamawa-languages/samba-duru-group/

Kleinewillinghöfer, Ulrich. 2015. VERE Language Group. Comparative Wordlist. (http://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/files/2015/06/Vere-group-100-.pdf)

Kpengabse, A. (2013). Doyayo wordlist; ms.

Lode, Lars. 1992. Aperçu des langues parlées dans le département de Faro. Poli: multi-copied.

Wiering, Elisabeth & Marinus Wiering. 1994. The Doyayo Language. Selected Studies. Dallas: SIL.
http://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/files/2015/06/Vere-group-100-.pdfhttp://www.blogs.uni-mainz.de/fb07-adamawa/files/2015/06/Vere-group-100-.pdf

gəmme - vere and doyayo comparative wordlists...gəmme - vere and doyayo comparative wordlists...

Documents