falsafeh din 004 - journals.ut.ac.ir

26
اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎِ ﺑﺮﻫﺎن وﺟﻮب و اﻣﻜﺎن ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻤ* 1 ، ﻣﺤﺴﻦ ﺟﻮاد ي2 1 . دﻛﺘﺮي ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﻄﺒﻴﻘﻲ، واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت داﻧﺸﮕﺎه آزاد ا ﺳﻼﻣﻲ2 . د اﻧﺸﻴﺎر ﮔﺮوه ﻓﻠﺴﻔﻪ، داﻧﺸﻜﺪه ا ﻟﻬﻴﺎت، داﻧﺸﮕﺎه ﻗﻢ) ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ: 14 / 5 / 1388 ؛ ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺼﻮﻳﺐ: 27 / 9 / 1388 ( ﭼﻜﻴﺪه ﭘﺮﺳﺶ از وﺟﻮد ﺧﺪا از ﺑﻨﻴﺎدي ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎ و دﻏﺪﻏﻪ ﻫﺎي ﻓﻜﺮي ﺑﺸﺮ ﺑﻮده اﺳـﺖ. از رﻫﮕـﺬر ﺗـﻼش اﻧﺪﻳﺸـﻤﻨﺪان ﺑﺮﻫ ن ﻫﺎي زﻳﺎدي در اﺛﺒﺎت وﺟﻮد ﺧﺪا ﺳﺎﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﺳﺘﻮارﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻫﺎن وﺟﻮب و اﻣﻜـﺎن اﺳـﺖ. اﻳﻦ ﺑﺮﻫﺎن ﺑ ﻃﻮرﮔﺴﺘﺮده اي در ﻣﻴﺎن ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن اﺳﻼﻣﻲ و ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش واﻗﻊ ﺷﺪه و از آن ﺗﻘﺮﻳﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ارا ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. ﺗﻘﺮﻳﺮ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻛﻪ ﺻﻮرت ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ آن در ﻛﺘـﺎب اﺷـﺎرات و ﺗﻨﺒﻴﻬـﺎت آ ﻣـ ﺪه اﺳـﺖ، ﻳﻜـﻲ از ﺗ ﺛﻴﺮﮔـﺬارﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ رﻫﻴﺎﻓﺖ او در ارا اﻳﻦ ﺑﺮﻫﺎن ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻗﻮت و اﻋﺘﺒﺎر آن ﻣﻮرد ﺗ ﻛﻴـﺪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد. اﻳﻦ ﺗﻘﺮﻳﺮ ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺑﺮﻫـﺎن وﺟـﻮب و اﻣﻜـﺎن ارا ﻳـﻪ ﺷـﺪه و اﺳـﺎس ﺑﺴـﻴﺎري از ﺗﻘﺮﻳﺮ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ. واژﮔﺎن ﻛﻠﻴﺪي اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ، وﺟﻮب، اﻣﻜﺎن، ﻋﻠﻴﺖ، ﺑﺮﻫﺎن ﺻﺪﻳﻘﻴﻦ. ﻓﻠﺴﻔﻪ دﻳﻦ ﺳﺎل ﺷﺸﻢ، ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم، زﻣﺴﺘﺎن1388 ﺻﻔﺤﺎت25 ـ50 * ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺴ ول ﺗﻠﻔﻦ: 09183123415 Email: [email protected]

Upload: others

Post on 03-Oct-2021

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

falsafeh_din_004 2 1*
. 1
. 2
)27/9/1388 : 14/5/1388 : (

. .
.
. .


50 25
26

. 1 )1(
)2(
.)102 1984 ( » « » «
» «
4» « 3» « 2 .
.)(
.)341 1985 ( . )3( .

...
.
1. The Argument From Contingency 2. Five. Ways 3. Tomas Aquinas 4. The summa Theological
27

)566 1379 ( )5549 1376 ( )20 1375 ( )2322 1383 (
. ( )26 1423 (
. .. . )270 1362 ( )50 1298

) 4( .)5549 1376 (: »... « : .1
.)( . .2
: «:
. .
.)( » . .3
«:


.
.
28



.)(» ...
.

.

)22 1383 ( )6( )566 1379 ( )5(
: .» «: .1 «: .2 .» «: .3 .» «: .4


)20 1375 (
.
29
: . . 1
. .)32 (
.)10 ( .2 . .
.)18 11 (
. . .
: )7( . 1
.
.)19 18 (
)( . 2
.)19 (
. . 3 ) (

.)20 (
30
.)8(

.1 .
.
.
.
.
.
«
.
.)370 369 (» ) 9(
. .)253 1362 (
. .
.
) (
31
.)10( ) (
.2 .
)44 1364 408 ( .
. . .)11( )4544 1364 ( .)32 1345 50 1328 139 1371 (
.
) ( ) (
. . . » « »«
» « . . » «
.
. .
32
.
. .
» «
. . ( .
)52 1375

. .
.
. . .

. .
. «:
...
» )24 1997 (
33
.
«:
.)23 (»
. . :


. . )439 ( .3 )12(.
.)13( )19 1375 (

.
.
.)8 1376 (
.
34
: . 1
.
. 2 1368 ( .
. )14( )212
.)10 1376 (
. 3
. .)15( )88 1364 (

.
.
.
.

.
.
35
. .)16( )20 1375 (
(
1375 ( .)154
94(. .
. 1372 (
)387386 .)122121 (
.
. 4 .
. .
.)84 1371 ( . . .
.
.
36

)17( .)162 149 1385 (
.)66 1375 (
)18(

)276 1367 ( .
.
«: .
.)64 1405 (» : . .1 . . 2
. .)342 1367 (
. .)26 1423 (
.
.
37

.
:

.

. .
. .

. .
)9 1375 (
. .
)19(

(
.)20( )27 1383
38
« . )29 1423 ( »
.

.)271270 1362 (
. . .
.
.)261 1368 (
.
.
. .)27 1383 ( ) ( .
. .
.
)66 1375 ( . .
.
39

.
: .
. .
40

. 1
.)667 1362 (
. 2 (
.)6059 1370
. 3
. )102 1984 ( ( )7 1375 ( )467 1428 (
)387 1372 ( )25 1423 ( )330 .. . )163143 415 1405 340 1367 (
.
. (
. )7 1375 )341 1376 ( . 4
( )75 1367 (
( )229 1374 ( )558 1375
. )120 1423 ( )602 1428
.
.
41
: «

«: .)341 1376 .
. . : .
.
.)345343 (» : » « . 5 . «
. .
.
.
.
. ) ( .
) ( . ) (
. .
42
. .
) (
. .
.
.
.
.)566 1379 ( » «: . 6

.)22 1383 ( » . 7
. ) (
.
) ( . 8

. .
.
43
. (
.)
.
. )2522 (
. (
) .)25 (
) (
.)27 (
. 9 .
) ( .
. ) ( ( .)253 1362 (
) .
. 10 ) (
) ( .
.
44
1 .
2
. .)147 1372 (
. 11 .
.
.)5148 1362 4544 1364 ( . 12 «: .

.)493 (»
)354312 1380 106 1376 (
.)106 1376 ( .
)501 1368 ( .)320 1423 (.
510 1367 318 1380 (
)55 1357
1. Foundationalism 2. Evidentiolism
45
)5352 1357 ( .
.
1421 (
.)456433 1387 1990 225 1380 (
.)354312
.)10 1362 185 (

.
. .

. .)218 1423 (
«. 13 ( » .
.)19 1375 . 14
. » « » « . :

46
. .)212 1368 (
. 15 .
1364 ( » «
)167 1362 ( )88 . » « .
. » «
. 16 .)20 1375 ( «: . 17 ] [
. . « :
] [ .1» .2» «
.)66 1375 ( «: . 18
1383 ( »
.)23
.
.53 . 1 .. 2
47
. 19
. .)187 1373 (
: 1: .
: 2 . .

.)188 1373 (
«: . 20 » .)27 1383 (
48

" " )1387( .1 .
" " )1990( .2 .
" " )1371( .3 .
" " )1373( .4 . 1
" " )1375( .5
.
" " )1379( .7 .
" " )1383( .8 .
") ( " )1370( .9 .
. " " )1367( .10 . 2 " " )1984( .11 "" )1375( .12
. " " )1368( .13
. " " )1376( .14
. ) ( " " ) ( .15
. " " )1375( .16
. ( " )1375( .17
. ")
49
2 1 " " )1428( .18 .
. " " )1357( .19 . " " )1298( .20 " " )1372( .21
. 1 2 " " )1372( .22
. . 3 " " )1367( .23 " " )1354) (( .24
. " " )1423( .25
. 12367 . " " )1362( .26 . " " )1364( .27 3 1 ( 3 " " ) ( .28
. ) " " )1385( .29
).( " " )1421( .30
. . " " )1328( .31 . " " )1345( .32
" " )1371( .33
. . " " )1405( .34 . " " )1997( .35 1 " " )1376( .36
. " " )1362( .37
. 2 " " )1367( .38
.
50
. " " )1405( .39 . "" )1374( .40 " " )1380( .41
. . " " )1368( .42 . " " )1372( .43
Copleston, F. (1985), "A History Of Philosophy", Vol. 11, P. 341, New
york Doubleday.