Please check website for translations

www.smokefreepartnership.eu

Pictorial and/or combinedhealth warning coveringmost of the surface.Standardised packsstrengthen the seriousnessof health warnings.

Brand names insmall font andstandardised place.Standardised packsare considered boring, dull andunattractive.

Information on toxicityof tobacco products.Information on health risks is more visibleand effective onstandardised packs.

The bar code, details of where the cigaretteshave been made, and the name and address of themanufacturer are designed to ensure identificationand traceability of tobacco products.

Σήμανση και συσκευασία των προϊόντων καπνού

s

Εφαρμογή των άρθρων 11 και 13 του FCTC και των κατευθυντήριων γραμμών

τους στο πλαίσιο της αναθεώρησης της Οδηγίας του 2001 για τα προϊόντα καπνού

© A

SH

Duty paid tax stamp -but note that health warnings come at zerocost for governments.

ISSUE EIGHT / MAY 2011Articles 11 and 13 of the FCTC

Τι είναι η Σύμβαση-πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού (Framework Convention on Tobacco Control-FCTC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ;To FCTC είναι η πρώτη διεθνής συνθήκη για τη δημόσια υγεία στον κόσμο. Έχει ως στόχο την προστασία των υφιστάμενων και μελλοντικών γενεών από τις καταστροφικές συνέπειες για την υγεία, το περιβάλλον, την κοινωνία και την οικονομία λόγω της κατανάλωσης του καπνού και της έκθεσης σε αυτόν μέσω της υιοθέτησης τεκμηριωμένων πολιτικών και νομικά δεσμευτικών υποχρεώσεων. Η Συνθήκη έχει επικυρωθεί από 172 χώρες και οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση (εφεξής τα «Συμβαλλόμενα μέρη») που έχουν συμφωνήσει να εφαρμόσουν τη Συνθήκη.1

Ποιοι είναι οι στόχοι των άρθρων 11 και 13 της ΣΠΕΚ και των κατευθυντήριων γραμμών τους;Στόχος του άρθρου 11 του FCTC είναι η διασφάλιση της επαρκούς ενημέρωσης των καταναλωτών σχετικά με τους κινδύνους των προϊόντων καπνού μέσω της χρήσης προειδοποιήσεων για την υγεία και της μη παραπλάνησης αυτών από τις διαφημιστικές και προωθητικές τακτικές της καπνοβιομηχανίας. Στο άρθρο 13 του FCTC ορίζεται ότι τα Συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να εφαρμόσουν μια συνολική απαγόρευση της διαφήμισης, της προώθησης και της χρηματοδότησης για την προώθηση των προϊόντων καπνού (TAPS-Σχέδια δράσης κατά των προϊόντων καπνού) εντός πέντε ετών από την επικύρωση.

Πώς αναπτύχθηκαν οι κατευθυντήριες οδηγίες των άρθρων 11 και 13;Κατά τη διάρκεια της δεύτερης Συνόδου των Συμβαλλόμενων μερών του FCTC (COP2) τον Ιούλιο του 2007, τα Συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν ως προς την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών για τα άρθρα 11 και 13 (προειδοποιήσεις στις συσκευασίες και ενέργειες σχετικά με τη διαφήμιση, χρηματοδότηση για την προώθηση και προώθηση καπνού). Ο στόχος των κατευθυντήριων γραμμών ήταν η παροχή, βάσει της υφιστάμενης έρευνας και της διεθνούς εμπειρίας, ενός πρακτικού οδηγού σχετικά με την εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών σήμανσης αναφορικά με τις προειδοποιήσεις στις συσκευασίες και απαγορεύσεων για τη διαφήμιση, την χρηματοδότηση για την προώθηση και την προώθηση του καπνού. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναπτύχθηκαν από τα ίδια τα Συμβαλλόμενα μέρη και εγκρίθηκαν ομόφωνα κατά την τρίτη Σύνοδο (COP3) το Νοέμβριο του 2008 όπου παρέστησαν περισσότερα από 160 μέλη.

Τι αναφέρουν οι κατευθυντήριες οδηγίες των άρθρων 11 και 13;Οι κατευθυντήριες οδηγίες του άρθρου 11 αναγνωρίζουν ότι η υιοθέτηση μεγάλων εικονογραφικών προειδοποιήσεων και στις δύο πλευρές της συσκευασίας σε συνδυασμό με απλές, τυποποιημένες συσκευασίες και τηλεφωνικούς αριθμούς γραμμών βοήθειας είναι ο καλύτερος τρόπος για την ενημέρωση των καταναλωτών. Οι εικονογραφικές προειδοποιήσεις είναι εικόνες που απεικονίζουν τους κινδύνους για την υγεία από τη χρήση του καπνού. Τα μέτρα της απλής συσκευασίας συνίστανται στην αφαίρεση του λογοτύπου και στην αναγραφή της επωνυμίας της μάρκας με προκαθορισμένη γραμματοσειρά προκειμένου να αποτρέπεται η ελκυστική εικόνα του λογοτύπου και της μάρκας. Τα μέτρα της τυποποιημένης συσκευασίας

ρυθμίζουν το υλικό, το σχήμα και το μέγεθος της συσκευασίας προκειμένου να αποτρέπονται οι ψυχαγωγικές και ελκυστικές συσκευασίες.

Στις κατευθυντήριες οδηγίες του άρθρου 13 δίνεται ένας ευρύς ορισμός της διαφήμισης, της προώθησης και της χρηματοδότησης για την προώθηση του καπνού στον οποίο περιλαμβάνεται η εταιρική κοινωνική ευθύνη και η συσκευασία. Αναφέρεται ότι «η διαφήμιση και η προώθηση του καπνού… περιλαμβάνουν επίσης...τα χαρακτηριστικά της συσκευασίας προώθησης και του σχεδιασμού του προϊόντος». Για το λόγο αυτό, συνιστά την υιοθέτηση μιας απλής, τυποποιημένης συσκευασίας προκειμένου να εφαρμόζεται αποτελεσματικά αυτή η συνολική απαγόρευση.

Ποια είναι η σχέση μεταξύ της αναθεώρησης της Οδηγίας για τα προϊόντα καπνού (2001/37/ΕΚ)2 και των άρθρων 11 και 13;Η Οδηγία για τα προϊόντα καπνού (εφεξής «Οδηγία») θεσπίστηκε το 2001, πριν την επικύρωση του FCTC από την ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, η υφιστάμενη Οδηγία δεν είναι εναρμονισμένη με τα άρθρα 11 και 13 και τις κατευθυντήριες γραμμές τους και για το λόγο αυτό βρίσκεται σε φάση αναθεώρησης. Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία για την ΕΕ να εφαρμόσει τα άρθρα 11 και 13 μέσω της εισαγωγής μεγάλων υποχρεωτικών εικονογραφικών προειδοποιήσεων και στις δύο πλευρές καθώς και της απλής τυποποιημένης συσκευασίας. Η υιοθέτηση τέτοιου είδους μέτρων σε επίπεδο ΕΕ θα είναι δεσμευτική για τα 27 κράτη μέλη και θα οδηγήσει στην εναρμόνισή τους με τις υπόλοιπες 41 χώρες και δικαιοδοσίες που έχουν ήδη οριστικοποιήσει τις απαιτήσεις για εικονογραφικές προειδοποιήσεις.3 Υιοθετώντας την απλή, τυποποιημένη συσκευασία, η ΕΕ θα μπορέσει να ανακτήσει το ρόλο της ως παγκόσμιος πρωτοπόρος στον έλεγχο του καπνού.

Τι συμβαίνει σε άλλα μέρη του κόσμου με τις εικονογραφικές προειδοποιήσεις και τις τυποποιημένες συσκευασίες;Πολλές χώρες σημειώνουν πρόοδο ως προς τα νέα σχέδια για τη συσκευασία και τη σήμανση των προϊόντων καπνού.

• Η αυστραλιανή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι όλα τα προϊόντα καπνού πρέπει να πωλούνται σε απλές συσκευασίες από την 1η Ιουλίου 2012 και ότι οι υφιστάμενες γραφικές προειδοποιήσεις για την υγεία θα ενημερώνονται και θα επεκταθούν ώστε να καλύπτουν το 75% της εμπρόσθιας και το 90% της οπίσθιας πλευράς των πακέτων.

• Ο Καναδάς, που ήταν η πρώτη χώρα στην οποία επιβλήθηκαν οι εικονογραφικές προειδοποιήσεις, θα διαθέτει το 2012 προειδοποιήσεις που θα καλύπτουν το 75% της εμπρόσθιας και της οπίσθιας πλευράς του πακέτου.

• Η Ουρουγουάη έχει εγκρίνει τις εικονογραφικές προειδοποιήσεις που θα καλύπτουν το 80% της εμπρόσθιας και της οπίσθιας πλευράς του πακέτου. Η Βραζιλία, το Μεξικό, η Παραγουάη, η Βενεζουέλα διαθέτουν ήδη εικονογραφικές προειδοποιήσεις.

• Στην Ασία, η Σιγκαπούρη ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών παγκοσμίως που εφάρμοσαν τις εικονογραφικές προειδοποιήσεις για την υγεία στα πακέτα τσιγάρων το 2004 και ακολούθησαν η Ταϊλάνδη (2005), το Μπρουνέι (2008) και η Μαλαισία (2009).

Articles 11 and 13 of the Framework Convention on Tobacco Control (FCTC)

1 Από την 29η Οκτωβρίου 2010. ΠΟΥ, Updated Status of the WHO FCTC: Ratifi cation and Accession by country (Ενημερωμένη κατάσταση του FCTC του ΠΟΥ: Επικύρωση και Προσχώρηση ανά χώρα. Βλ. http://www.fctc.org/images/stories/ratifi ca-tion_latest_Saint%20Vincent%20and%20Grenadines.pdf

2 Οδηγία σχετικά με την παραγωγή, την παρουσίαση και την πώληση των προϊόντων καπνού (2001/37/ΕΚ)

3 Καναδική Αντικαρκινική Εταιρεία, Cigarette Package Health Warn-ings: International Status Report (Προειδοποιήσεις για την υγεία στις συσκευασίες των τσιγάρων: Έκθεση για τη διεθνή κατάσταση) – (- Οκτώβριος 2010). Ακόμη, η Ουκρανία και οι Νήσοι Γκέρνσι και Τζέρσι έχουν έκτοτε οριστικοποιήσει τις απαιτήσεις.

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 13 ΤΟΥ FCTC – ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 16, ΑΠΛΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ«Η επίδραση της διαφήμισης ή της προώθησης στη συσκευασία μπορεί να περιοριστεί με την απαίτηση απλών συσκευασιών: …δύο…αντίθετα χρώματα…, τίποτε άλλο πέρα από την επωνυμία της μάρκας, το όνομα προϊόντος και/ή την επωνυμία κατασκευαστή, …χωρίς λογότυπα ή άλλα χαρακτηριστικά εκτός της προειδοποίησης για την υγεία, των ταινιών του φόρου και άλλων κυβερνητικών πληροφοριών ή σημάνσεων, προκαθορισμένο στυλ και μέγεθος γραμματοσειράς και τυποποιημένο σχήμα, μέγεθος και υλικά. Εντός ή επί της συσκευασίας ή σε μεμονωμένα τσιγάρα ή άλλα προϊόντα καπνού δεν πρέπει να υπάρχει

Spotlight on

MOCK EU PACK WITH INSERT

PACK FROM GERMANYFOR THE WORLD CUP

PACK FROM GERMANYWITH A POEM

PACK FROM IRELAND

PACKS DESIGNED

TO ATTRACT YOUNG

PEOPLE AND WOMEN

Γιατί είναι τόσο σημαντική η συσκευασία;Η καπνοβιομηχανία χρησιμοποιούσε πάντα τη συσκευασία των προϊόντων καπνού ως ένα ισχυρό εργαλείο διαφήμισης και μάρκετινγκ. Μετά την υιοθέτηση της απαγόρευσης της διαφήμισης στις περισσότερες χώρες της ΕΕ, η καπνοβιομηχανία βασίστηκε για την προώθησή τους σε πολύ μεγάλο βαθμό στη συσκευασία των προϊόντων καπνού. Ένα στέλεχος της Philip Morris έχει ομολογήσει ότι «το τελευταίο μέσο επικοινωνίας με τον καπνιστή που διαθέτουμε είναι το ίδιο το πακέτο. Καθώς δεν υπάρχουν άλλα μηνύματα μάρκετινγκ, η συσκευασία μας… είναι ο μοναδικός τρόπος να μεταδώσουμε την ουσία της μάρκας μας.»4

Πώς αποδεικνύεται η αποτελεσματικότητα των υποχρεωτικών εικονογραφικών προειδοποιήσεων;Αντί να χρησιμοποιούνται ως εργαλείο μάρκετινγκ από την καπνοβιομηχανία, οι συσκευασίες των προϊόντων καπνού μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τις κυβερνήσεις ώστε να ενημερωθεί αποδοτικά και αποτελεσματικά το ευρύ κοινό σχετικά με τους κινδύνους της χρήσης του καπνού. Έχει αποδειχθεί ότι ένας από τους καλύτερους τρόπους για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους του καπνού είναι μέσω της υιοθέτησης μεγάλων υποχρεωτικών εικονογραφικών προειδοποιήσεων στην εμπρόσθια και στην οπίσθια πλευρά της συσκευασίας. Οι προειδοποιήσεις αυτές είναι πολύ πιο πιθανό να προσελκύσουν την προσοχή και να έχουν ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη επεξεργασία των πληροφοριών σε σχέση με τις προειδοποιήσεις κειμένου μόνο.5 Ακόμη, οι καπνιστές είναι πιο πιθανό να θυμηθούν τις μεγαλύτερες προειδοποιήσεις σε σχέση με τις μικρότερες και τείνουν να εξισώνουν το μέγεθος της προειδοποίησης με το

μέγεθος των κινδύνων της χρήσης του καπνού. Σύμφωνα με μια καναδική έρευνα, οι προειδοποιήσεις με εικόνες εμφανίζονται ως ιδιαίτερα αποτελεσματικές στους νέους: άνω του 90% των νέων συμφωνούν ότι οι γραφικές προειδοποιήσεις τους έχουν παράσχει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις της χρήσης του καπνού στην υγεία, είναι ακριβείς και έχουν παρουσιάσει το κάπνισμα ως λιγότερο ελκυστικό.6-7 Έχει αποδειχτεί επίσης ότι οι εικόνες και στις δύο πλευρές του πακέτου έχουν μεγαλύτερο αποτέλεσμα σε σχέση με την εισαγωγή εικόνας στη μία μόνο πλευρά.8 Για το λόγο αυτό η τοποθέτηση μεγάλων εικονογραφικών προειδοποιήσεων στην εμπρόσθια και στην οπίσθια πλευρά του πακέτου είναι καθοριστικής σημασίας.

Πώς αποδεικνύεται η αποτελεσματικότητα των απλών, τυποποιημένων πακέτων;Έχει αποδειχθεί ότι για λόγους μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας, οι εικονογραφικές προειδοποιήσεις πρέπει να συνδυάζονται με απλές, τυποποιημένες συσκευασίες. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι δεν αποσπάται η προσοχή των καταναλωτών και ότι δεν τους προκαλείται σύγχυση από αντιφατικές εικόνες της μάρκας που επινοούν προσεκτικά οι καπνοβιομηχανίες προκειμένου να καταστήσουν το προϊόν πιο ασφαλές και ελκυστικό οπτικά. Όπως τονίζεται στην έκθεση Sambrook, «αποδεικνύεται ότι η αφαίρεση του χρώματος, των εικόνων της μάρκας και των λογοτύπων από τις συσκευασίες μειώνει την ελκυστικότητα και την απήχηση της συσκευασίας και βελτιώνει την ικανότητα μετάδοσης της προειδοποίησης για την υγεία στον καταναλωτή.»10 Η τυποποιημένη συσκευασία έχει επίσης αναγνωριστεί από την πολυεθνική εταιρεία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών Citigroup ως «η μεγαλύτερη ρυθμιστική απειλή για τη βιομηχανία, καθώς η συσκευασία αποτελεί το σημαντικότερο τρόπο με τον οποίο οι καπνοβιομηχανίες επικοινωνούν και διαφοροποιούν τα προϊόντα τους στον καταναλωτή.»11

Το κοινό υποστηρίζει την εισαγωγή εικονογραφικών προειδοποιήσεων; Ναι.Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο του Μαΐου του 2010, το 75% των Ευρωπαίων είναι υπέρ των υποχρεωτικών εικονογραφικών προειδοποιήσεων και το 54% υπέρ της απλής συσκευασίας.13

Ποιος αντιτίθεται στο μέτρο;Η καπνοβιομηχανία είναι ο κύριος πολέμιος των μέτρων αυτών. Οι προσπάθειες της καπνοβιομηχανίας να αντιταχθεί στα μέτρα αυτά είναι τεράστιες και περιλαμβάνουν τη χρηματοδότηση και τη χρησιμοποίηση των ενώσεων λιανοπωλητών σε μια εκστρατεία κατά των μέτρων αυτών. Η καπνοβιομηχανία ασκεί επίσης επίμονες πιέσεις στους υπεύθυνους χάραξης των πολιτικών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο παρουσιάζοντάς τους φαινομενικά έγκυρα νομικά και οικονομικά επιχειρήματα.

Ποια είναι τα κύρια επιχειρήματα και οι τακτικές της καπνοβιομηχανίας; Ένα από τα κύρια επιχειρήματα της καπνοβιομηχανίας είναι ότι τα απλά, τυποποιημένα πακέτα θα αυξήσουν το παράνομο εμπόριο και θα οδηγήσουν στην απώλεια θέσεων εργασίας και σε οικονομικές απώλειες στο λιανικό εμπόριο. Χρησιμοποιεί επίσης την απειλή της πιθανής δικαστικής προσφυγής από μέρους της εάν υιοθετηθεί η τυποποιημένη συσκευασία. Κανένα από τα επιχειρήματα αυτά δεν βασίζεται σε στοιχεία.

Μία από τις τακτικές της είναι η προσπάθεια καθυστέρησης της διαδικασίας αναθεώρησης της Οδηγίας για τα προϊόντα καπνού, έτσι ώστε τα μέτρα να μην υποβληθούν στη διαδικασία της συναπόφασης πριν από τις εκλογές για το νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα μέσα του 2014.

Η απλή, τυποποιημένη συσκευασία θα αύξανε το παράνομο εμπόριο; Όχι.Η καπνοβιομηχανία υποστηρίζει ότι η τυποποιημένη συσκευασία θα αυξήσει τα πλαστά τσιγάρα.14 Εντούτοις, η τυποποιημένη συσκευασία θα συνδυάζεται πάντα με τις εικονογραφικές προειδοποιήσεις. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι οι μεγάλες εικονογραφικές προειδοποιήσεις και η τυποποιημένη συσκευασία θα καταστήσουν πιο εύκολη την παράνομη κατασκευή τσιγάρων. Δεδομένου του πολύ χαμηλού κόστους κατασκευής ανά πακέτο ορισμένων πλαστών τσιγάρων (σε ορισμένες περιπτώσεις το

Trachtenberg (Περιοδικό Forbes, 1987)12 “... όταν τους προσφέραμε Marlboros στη μισή τιμή – σε όμοια καφέ πακέτα– μόνο το 21% έδειξε ενδιαφέρον, παρότι τους διαβεβαιώσαμε ότι κάθε πακέτο ήταν... παρόμοιο (εκτός της διαφορετικής συσκευασίας) με αυτό που αγοράζουν κανονικά από το περίπτερό τους.... Πώς πρέπει να εκληφθεί αυτή η διαφορά; Απλό. Οι καπνιστές βάζουν και βγάζουν τα τσιγάρα τους από τις τσέπες τους 20 με 25 φορές την ημέρα. Το πακέτο αποτελεί μία δήλωση. Ο καταναλωτής εκφράζει τον τρόπο με τον οποίο θέλει να τον βλέπουν οι άλλοι.»

4 Hulit M . Marketing issues corporate aff airs conference (Συνέδριο για εταιρικά θέματα μάρκετινγκ) 27 Μαΐου 1994—Μανίλα. 27 Μαΐου 1994. Philip Morris. Bates No. 2504015017/5042, http://legacy.library.ucsf.edu/tid/jga42e00.

5 V. White, B. Webster, M. Wakefi eld, Do graphic health warning labels have an impact on adolescents’ smoking related beliefs and behaviours? (Οι γραφικές προειδοποιητικές ετικέτες για την υγεία έχουν επίδραση στις πεποιθήσεις και στις συμπεριφορές των εφήβων σχετικά με το κάπνισμα;) Addiction Abingdon, 2008; D. Hammond, G. Fong, P. Mc-Donald, K. Brown, R, Cameron, Showing leads to doing: graphic cigarette warning labels are an eff ective public health policy (Η εικόνα οδηγεί στην πράξη: οι γραφικές προειδοποιητικές ετικέτες στα τσιγάρα αποτελούν μια αποτελεσματική πολιτική δημόσιας υγείας), European Journal of Public Health (2006).

6 Διεθνής Ένωση για την Καταπολέμηση της Φυματίωσης και της Πνευμονοπάθειας, Tobacco Packaging and Labelling, Technical Guide (Συσκευασία και σήμανση προϊόντων καπνού, Τεχνικός Οδηγός), σελ.8, 2008.

7 Health Canada. Th e health eff ects of tobacco and health warning mes-sages on cigarette packages - survey of adults and adults smokers: Wave 9 surveys. (Οι επιπτώσεις του καπνού στην υγεία και τα προειδοποιητικά μηνύματα για την υγεία στα πακέτα τσιγάρων – έρευνα σε ενήλικες και ενήλικες καπνιστές: Σειρά 9 ερευνών). Συντάχθηκε από το Environics Re-search Group, Ιανουάριος 2005.

8 Sambrook Research International, A review of the science base to support the development of health warnings for tobacco packages (Επισκόπηση της επιστημονικής βάσης γα την υποστήριξη της ανάπτυξης προειδοποιήσεων για την υγεία στις συσκευασίες προϊόντων καπνού), Μάιος 2009, σελ. 46

9 Μελέτη που διεξήχθη σε 574 εφήβους στην Ελλάδα, Κ. I. Βαρδαβάς, G. Con-nolly, K. Καραμανώλης, A. Καφάτος Adolescents perceived eff ectiveness of the proposed European graphic tobac-co warning labels (Αντιλαμβανόμενη αποτελεσματικότητα των προτεινόμενων ευρωπαϊκών γραφικών προειδοποιήσεων για τον καπνό από τους εφήβους) European Journal Of Public Health (2009) Τόμος: 19, Τεύχος: 2, σελ. 212-217

10 Sambrook Research International, A review of the science base to support the development of health warnings for tobacco packages (Επισκόπηση της επιστημονικής βάσης γα την υποστήριξη της ανάπτυξης προειδοποιήσεων για την υγεία στις συσκευασίες προϊόντων καπνού), Μάιος 2009, σελ. 147-148

11 Citigroup – Tobacco-Australia Plans to Introduce Generic Packaging (Σχέδια της Αυστραλίας για εισαγωγή ενιαίου πακέτου τσιγάρων), – Pan-Europe Tobacco (Citi), 28 Απριλίου 2010

12 Trachtenberg. J A, Here’s one tough cowboy (Ένας σκληρός καουμπόι). Περιοδικό Forbes (9 Φεβρουαρίου 1987),

13 http://ec.europa.eu/health/tobacco/docs/ebs332_en.pdf, σελ.96.

14 Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν διάφορα είδη παράνομου εμπορίου και ότι τα πλαστά τσιγάρα δεν είναι η κύρια αιτία του παράνομου εμπορίου στην Ευρώπη και στον κόσμο. Το παράνομο εμπόριο περιλαμβάνει το μεγάλης κλίμακας οργανωμένο λαθρεμπόριο, το μικρής κλίμακας οργανωμένο λαθρεμπόριο και την παράνομη κατασκευή (ή πλαστά τσιγάρα).

15 Shleynov R, Candea S, Camp-bell D, και άλλοι. Made to be Smuggled. Russian Contraband Cigarettes ‘Flooding’ EU (Προς λαθρεμπορία. Ρωσικά πλαστά τσιγάρα «πλημμυρίζουν» την ΕΕ). Ουάσινγκτον: Center of Public Integ-rity, 2008, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.publicintegrity.org/investigations/tobacco/articles/entry/763/ (ημερομηνία τελευταίας προσπέλασης: 19 Ιανουαρίου 2011).

16 C. Moodie, G. Hastings, L. Joossens Young adult smokers’ perceptions of illicit tobacco and the pos-sible impact of plain packaging on purchase behavior (Αντιλήψεις των νεαρών ενηλίκων καπνιστών για τα παράνομα τσιγάρα και την πιθανή επίδραση της απλής συσκευασίας

ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΠΝΟ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ9

«…Οι μη καπνιστές έφηβοι αξιολόγησαν τις προτεινόμενες από την ΕΕ γραφικές προειδοποιήσεις ως πιο αποτελεσματικές στο να τους αποτρέψουν από το κάπνισμα σε σχέση με τις υφιστάμενες προειδοποιήσεις κειμένου της ΕΕ… οι νεότεροι [καπνιστές] έφηβοι… θεωρούν επίσης τις γραφικές προειδοποιήσεις ως ένα πιο αποτελεσματικό μέσο αποτροπής τους από το κάπνισμα…»

MOCK AUSTRALIAN PACKFRONT AND BACK OF A PACKFROM URUGUAY

πακέτο πωλείται στους λαθρέμπορους έναντι 14 λεπτών του ευρώ15), είναι δύσκολο να υποστηριχθεί ότι η απλή συσκευασία θα μείωνε την τιμή των προϊόντων αυτών16. Ακόμη, σύμφωνα με μελέτες, το πακέτο δεν έχει επίδραση στην απόφαση της αγοράς παράνομων τσιγάρων, η οποία επηρεάζεται από τη διαθεσιμότητα και την τιμή των προϊόντων αυτών.17

Η υιοθέτηση των μέτρων αυτών θα επέφερε απώλειες για το λιανικό εμπόριο; Όχι.Ο τομέας του λιανικού εμπορίου διαφέρει σε κάθε χώρα της Ευρώπης, επομένως η δήλωση αυτή είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί. Οι περισσότεροι λιανέμποροι δεν πωλούν αποκλειστικά προϊόντα καπνού. Επίσης, τα ποσοστά των καπνιστών έχουν μειωθεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες κατά τις τελευταίες δεκαετίας και τα καταστήματα έχουν προσαρμοστεί στη μείωση αυτή. Τέλος, σύμφωνα με μελέτες, όταν οι άνθρωποι δαπανούν λιγότερα χρήματα για το κάπνισμα, ξοδεύουν τα χρήματά τους στα υπόλοιπα προϊόντα τους.18

Οι μεγάλες εικονογραφικές προειδοποιήσεις και οι απλές, τυποποιημένες συσκευασίες παραβιάζουν τη διεθνή νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας; Όχι.Η καπνοβιομηχανία έχει υποστηρίξει ότι η υιοθέτηση μέτρων για απλές, τυποποιημένες συσκευασίες θα παραβίαζε τη νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας και θα οδηγούσε σε δαπανηρές δικαστικές διαμάχες. Εντούτοις, τα μέτρα αυτά είναι σύμφωνα με τη διεθνή νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας (δηλ. τη Συνθήκη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου «TRIPS») και τη νομοθεσία της ΕΕ.19 Ο βασικός σκοπός της νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας είναι η αποτροπή της χρήσης ενός εμπορικού σήματος από ένα άτομο που δεν είναι ο κάτοχος του συγκεκριμένου εμπορικού σήματος.20 Σε περίπτωση υιοθέτησης των μέτρων για τις απλές, τυποποιημένες συσκευασίες, οι κάτοχοι των εμπορικών σημάτων θα εξακολουθούσαν να είναι οι κάτοχοί τους και να προστατεύονται από τη μη εξουσιοδοτημένη χρήση. Τα μέτρα για τις απλές, τυποποιημένες συσκευασίες ρυθμίζουν απλώς τη χρήση των λογοτύπων ή των χρωμάτων υπέρ του κοινού συμφέροντος και για σκοπούς προστασίας της δημόσιας υγείας που επιτρέπονται συγκεκριμένα βάσει της διεθνούς νομοθεσίας21-22 και της νομοθεσίας της ΕΕ περί πνευματικής ιδιοκτησίας.23

Αυτό επιβεβαιώθηκε εκ νέου στη Διακήρυξη της Punta Del Este, η οποία εγκρίθηκε ομόφωνα το Νοέμβριο του 2010 κατά την τέταρτη Σύνοδο των Συμβαλλόμενων μερών του FCTC (COP4) και στην οποία αναφέρεται ότι «Τα Συμβαλλόμενα μέρη δύνανται να υιοθετήσουν μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ρύθμισης της άσκησης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σύμφωνα με τις εθνικές πολιτικές για τη δημόσια υγεία, υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα αυτά είναι σύμφωνα με τη Συνθήκη TRIPS.»24 Εφόσον τα μέτρα για τις απλές, τυποποιημένες συσκευασίες θα είναι σύμφωνα με τη Συνθήκη TRIPS και θα επιδιώκουν την προστασία της δημόσιας υγείας, τα μέτρα αυτά είναι νομικά εφικτά και μπορούν να υιοθετηθούν.

Οι μεγάλες εικονογραφικές προειδοποιήσεις και οι απλές, τυποποιημένες συσκευασίες παραβιάζουν τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες; Όχι.Τα μέτρα αυτά είναι σύμφωνα με τους κανονισμούς του διεθνούς εμπορίου που ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Πράγματι, πληρούν τις απαιτήσεις των εξαιρέσεων για τη δημόσια υγεία που προβλέπονται τόσο στο πλαίσιο της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου του ΠΟΕ (GATT), όσο και της Συμφωνίας του ΠΟΕ για τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο (ΤΕΕ).25

The Smoke Free Partnership (SFP) is a strategic, independent and flexible parternship between the European Respiratory Society, Cancer Research UK and the European Heart Network. It aims to promote tobacco control advocay and policy research at EU and national levels in collaboration with other EU health organisations and EU tobacco control networks.

This document has been produced with the help of a grant from the World Lung Foundation. The contents of this document are the sole responsibility of the authors and can under no circumstances be regarded as reflecting the positions of the International Union Against Tuberculosis and Lung Disease (The Union) nor those of the Donors.

Drafter: Céline BrassartEditors: Archie Turnbull, Jean King, Susanne Logstrup, Fiona Godfrey, Robert Cunnigham, Florence Berteletti Kemp

and Sam Villiers.

Smokefree Partnership49-51 rue du Treves, 1040 Brussels, Tel: +32 2 238 53 63www.smokefreepartnership.eu

des

ign &

pro

duct

ion: w

ww

.in

extr

emis

.be

Πόσο θα κόστιζε στην ΕΕ και στα κράτη μέλη η εφαρμογή των μέτρων για τις υποχρεωτικές εικονογραφικές προειδοποιήσεις και τις απλές, τυποποιημένες συσκευασίες; Τίποτε.Η ΕΕ και τα κράτη μέλη δεν βαρύνονται με το κόστος της εφαρμογής των μέτρων αυτών. Όλο το κόστος βαραίνει την καπνοβιομηχανία. Επομένως, πρόκειται για πολύ αποδοτικά ως προς το κόστος μέτρα που δεν θα βαρύνουν το φορολογούμενο. Οι καπνοβιομηχανίες διαβεβαιώνουν ότι το κόστος θα είναι απαγορευτικό, όμως επανασχεδιάζουν διαρκώς τις συσκευασίες τους, επομένως το επιχείρημα αυτό δεν ευσταθεί.

Ποια είναι η διαδικασία για την αναθεώρηση της Οδηγίας;Η Επιτροπή επεξεργάζεται επί του παρόντος μια νομοθετική πρόταση για την αναθεώρηση της Οδηγίας, η οποία θα δημοσιευθεί στις αρχές του 2012. Στη συνέχεια, η πρόταση θα υποβληθεί σε διαδικασία συναπόφασης (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Συμβούλιο). Η αναθεωρημένη Οδηγία πρέπει να εγκριθεί έως το 2014.26

Τι μπορεί να κάνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή των άρθρων 11 και 13 και των κατευθυντήριων γραμμών τους σε επίπεδο ΕΕ;Η Επιτροπή έχει την αρμοδιότητα συμπερίληψης των υποχρεωτικών εικονογραφικών προειδοποιήσεων και των απλών, τυποποιημένων συσκευασιών στην πρότασή της για την αναθεωρημένη Οδηγία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι Συμβαλλόμενο μέρος της ΣΠΕΚ. Αντίστοιχα, η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζει ότι η πρόταση που υιοθετεί είναι σύμφωνη με τις δεσμεύσεις της ΕΕ ως Συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης και των Κατευθυντήριων γραμμών της καθώς και μια σύγχρονη πολιτική για τον παγκόσμιο έλεγχο του καπνού. Τι μπορεί να κάνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να διασφαλίσει την αποτελεσματική εφαρμογή των άρθρων 11 και 13 και των κατευθυντήριων γραμμών τους σε επίπεδο ΕΕ;Ως το άμεσα αιρετό όργανο της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα μέλη του πρέπει να υπενθυμίζουν και να ενθαρρύνουν τις εθνικές κυβερνήσεις τους για την αποτελεσματική εφαρμογή των άρθρων 11 και 13 και των κατευθυντήριων γραμμών τους για λογαριασμό όλων των πολιτών της ΕΕ, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τη δύναμη της δημόσιας υποστήριξης για τα μέτρα των υποχρεωτικών εικονογραφικών προειδοποιήσεων και των απλών, τυποποιημένων συσκευασιών. Το Κοινοβούλιο θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην έγκριση οποιασδήποτε πρότασης της Επιτροπής για αναθεώρηση της Οδηγίας. Είναι συνεπώς ζωτικής σημασίας να υποστηρίξουν ενεργά τα μέλη του την έγκριση των μέτρων αυτών. Τι μπορούν να κάνουν τα κράτη μέλη για να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή των άρθρων 11 και 13 και των κατευθυντήριων γραμμών τους σε επίπεδο ΕΕ; Προκειμένου να διασφαλιστεί η εφαρμογή των άρθρων 11 και 13 και των κατευθυντήριων γραμμών τους σε επίπεδο ΕΕ, τα κράτη μέλη πρέπει να εκφράσουν την υποστήριξή τους για την υιοθέτηση των υποχρεωτικών εικονογραφικών προειδοποιήσεων και των απλών, τυποποιημένων συσκευασιών σε επίπεδο ΕΕ. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη διαδικασία θεσπίζοντας μέτρα υπέρ των εικονογραφικών προειδοποιήσεων σε εθνικό επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό υποστηρίζουν έμμεσα την υιοθέτηση των εν λόγω μέτρων σε επίπεδο ΕΕ. Τέλος, η Γαλλία,27 η Φινλανδία,28 το Βέλγιο29 και το Ην. Βασίλειο30 έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους για τις απλές, τυποποιημένες συσκευασίες, γεγονός που στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην ΕΕ ότι τα μέτρα αυτά θα έχουν υποστήριξη εάν υιοθετηθούν σε επίπεδο ΕΕ.

στην αγοραστική συμπεριφορά), European Journal of Public Health, 26 Μαρτίου 2011, σελ.1.

17 Ομοίως.18 D. Buck, M. Raw, C. Godfrey, M.

Sutton, Tobacco and Jobs: the impact of reducing consumption on employment in the UK (Καπνός και Θέσεις απασχόλησης: η επίπτωση της μείωσης της κατανάλωσης στην απασχόληση στο Ην. Βασίλειο), Έγγραφο Εργασίας, Center for Health Economics, University of York (1995)

19 McGrady B., TRIPS and Trademarks: the Case of Tobacco (TRIPS και εμπορικά σήματα: η υπόθεση του καπνού), World Trade Review (2004).

20 Katz J, Dearden R., Plain Packaging and International Health Treaties (Απλές συσκευασίες και διεθνείς συνθήκες για την υγεία), στο: Luik J, ed. Plain packaging and the market-ing of Cigarettes (Απλές συσκευασίες και μάρκετινγκ των τσιγάρων). Ox-fordshire: Admap Publications 1998.

21 Βλ. Άρθρα 8.1 και 20 της Συνθήκης για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου

22 McGrady B., TRIPS and Trademarks: the Case of Tobacco (TRIPS και εμπορικά σήματα: η υπόθεση του καπνού), World Trade Review (2004), σελ. 69

23 Υπόθεση C-491-01, R. (κατόπιν αίτησης της British American Tobacco (Investments) Lt) κατά του Υπουργού Υγείας, 10 Δεκεμβρίου 2002.

24 Άρθρο 4, Διακήρυξη της Punta Del Este για την εφαρμογή του FCTC του ΠΟΥ, 19 Νοεμβρίου 2010.

25 Βλ. άρθρο XX(β) GATT and Th ai-land – Restrictions on Importation of and Internal Taxes on Cigarettes (GATT και Ταϋλάνδη – Περιορισμοί στην εισαγωγή και εσωτερικοί φόροι στα τσιγάρα), Έκθεση της Επιτροπής που εγκρίθηκε την 7η Νοεμβρίου 1990 (BISD 37S/2000) στις παρ. 21-35.

26 Ανατρέξτε στο Smoke Free Partner-ship, Briefi ng on the Revision of the TPD (Ενημέρωση για την αναθεώρηση της Οδηγίας) στη διεύθυνση: http://www.smoke-freepartnership.eu/IMG/pdf/Brief-ing_on_the_Revision_of_the_2001_Tobacco_Products_Directive.pdf

27 10 Δεκεμβρίου 2010, Proposi-tion de Loi No. 3005 Proposi-tion de loi visant à l’instauration d’un paquet de cigarettes neutre et standardisé, (Νομοσχέδιο με στόχο την καθιέρωση απλών και τυποποιημένων συσκευασιών για τα τσιγάρα)

28 Φινλανδικό Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας, “Minister Risikko conveyed a letter regarding plain packaging of tobacco products to EU Commissioner for Health” (H Υπουργός Risikko διαβίβασε επιστολή σχετικά με τις απλές συσκευασίες προϊόντων καπνού στον Επίτροπο της ΕΕ για την Υγεία), 12 Οκτωβρίου 2009 (δελτίο τύπου), http://www.stm.fi /en/pressreleases/webnews/view/1524699#en

29 Le 19 avril 2011 Proposition de loi modifi ant la loi du 24 janvier 1977 relative à la protection de la santé des consommateurs en ce qui concerne les denrées alimentaires et les autres produits et visant à l’instauration d’un paquet de cigarettes neutre (19 Απριλίου 2011 Σχέδιο νόμου για την τροποποίηση του νόμου της 24ης Ιανουαρίου 1977 σχετικά με την προστασία της υγείας των καταναλωτών σε σχέση με τα τρόφιμα και άλλα προϊόντα και την καθιέρωση απλών συσκευασιών τσιγάρων).

30 9 Μαρτίου 2011, Healthy Lives, Healthy People: A Tobacco Control Plan for England (Υγιείς ζωές, Υγιείς άνθρωποι: Σχέδιο ελέγχου του καπνού για την Αγγλία), σελ. 22, http://www.dh.gov.uk/prod_consum_dh/groups/dh_digitalassets/docu-ments/digitalasset/dh_124960.pdf