eschatology according to the quran and the new

341/ ت اسلاهی در تعاهل با ال کتابتکزین: رابزد حکه

Religious Studies

Vol. 9, No. 17, September 2021

(DOI) 10.22034/jrr.2021.266553. 1818

Eschatology According to the Quran and the New

Testament1

Morteza Ardeshir* Seyyed Abu al-Hasan Nawwab

**

Ahmad Reza Meftah***

Mehrab Sadeghnia****

(Received: 2020-12-10; Accepted: 2021-02-15)

Abstract

The doctrine of the Hereafter is one of the important teachings of the Bible and the Holy

Quran. In both texts, there are several verses in this regard. However, the meaning and nature

of the Hereafter are different in these two books. Such a difference has also ultimately led to

differences in the approach of the two books in introducing the doctrine of the resurrection.

This article has been written with the aim of showing the fundamental difference between the

approaches of these two texts in introducing the doctrine of resurrection. The method of the

article is customary content analysis through which the authors have explored the conceptual

framework of the mentioned doctrine in both texts. According to this method, the Bible, using

a special conceptual framework, introduces the doctrine of the Hereafter, which is as follows:

death, return of Christ, resurrection, day of God, letters of action, judgment, renewal of earth

and sky, afterlife, heaven and hell. The conceptual framework of both books is somewhat

similar. Concepts such as "Letter of Action", "Witnesses", and "Judgment" show that the

main and general approach and purpose of both books in presenting the doctrine of the

Hereafter is ethical. However, the Holy Quran pursues this goal more clearly than the Bible.

In contrast with regard to presenting the doctrine of the Hereafter, the Bible pursues more

theological contexts than the Quran. The Gospels seek to justify the Christian faith by

emphasizing the return of Jesus and the resurrection of the dead.

Keywords: Eschatology, Quran, Bible, Resurrection, Return of Christ.

1. This article is taken from: Morteza Ardeshir, "Islamic and Christian Eschatology According to

the Quran and the Bible", 2020, PhD Thesis, Supervisor: Seyyed Abu al-Hasan Nawwab and

Ahmad Reza Meftah, Faculty of Religions, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.

* PhD Student in Comparative Theology (Christian Theology), University of Religions and

Denominations, Qom, Iran (Corresponding Author), [email protected].

** Associate Professor, Department of Jurisprudential Religions, University of Religions and

Denominations, Qom, Iran, [email protected]. *** Associate Professor, Department of Abrahamic Religions, University of Religions and

Denominations, Qom, Iran, [email protected]. **** Assistant Professor, Department of Abrahamic Religions, University of Religions and

Denominations, Qom, Iran, [email protected].

فذن، ضوار نسال ای ادیای، پژص / 150

های ادیانی پژوهش

«مقاله پژوهشی» 075ـ009، ص0011 بهار و تابستان، هفدهم، شماره نهمسال ‌1جذیذ ػذ‌‌لزآى‌رایت‌ت‌ضاسی‌آخزت

*مزتضی اردؽیز ****ویبمزاة صبدق ***احمذرضب مفتبح **حغه واةعیذ اثال

[92/00/0911؛ تاریخ پذیزش: 91/11/0911]تاریخ دریافت: چکیذه

آمس آخزب اس تعالی م کتاب مقذس ي قزآن کهزی اسهت در هز دي مهته، آیهاب متعهذدی یت آخزب در ایه دي کتهاب تااي هایی تها ه بدرتار آخزب آمذ است تا ایه حال، معىا ي ماایت ت تاايب در ريیکزد ایه دي کتاب در مطزح ی در و کزدن آمهس معهاد دارد ایه تاايب ما

کهزدن دادن تاايب اساسی ريیکزد ایه دي مهته در مطزح اوجامیذ است ایه مقال تا ذف وطانیسهىذگا ای عزفی است ي و ، تحلیل محت ضت ضذ است ريش ایه مقال ن اس ایهه آمس معاد و

اوذ تز اسهاس ایهه ريش، طزیق ت کطف چارچب مامی ایه آمس در ز دي مته اقذان کزدکتاب مقذس تا استااد اس چارچب مامی خاصی آمس آخزب را مطزح کزد ک چىیه اسهت:

سهاسی سمهیه ي آسهمان، مزگ، تاسگطت مسیح، رستاخیش، ريس خهذا، وامه ای عمهل، دايری، وطت، جى چارچب مامی قزآن کزی چىیه است: مزگ، رجه ته سوذگی ت اسپسیه، ت

ههان، حکه ي حسهزب ي ضههادی، ا ی ي گ ا خهذا، قیامهت، محاسهث ي دايری، وامهه عمهل، گهت دارد يجهد حیا طت، جى چهارچب ماهمی هز دي کتهاب تها حهذی مطهات الآخز، ت

یمی چن ان»، «وام عمل»ماا ا دذ ک ريیکزد ي ذف اصهلی ي وطان می« ايرید»، ي «گکزدن آمس آخزب، اخلاقی است تا ایه حهال، قهزآن کهزی در ایهه کلی ز دي کتاب در مطزح

سمیى تیطتز ي آضکارتز اس کتاب مقذس ت دوثال ایهه هذف اسهت در عهت، کتهاب مقهذس کىذ اواجیهل تها تیکیهذ دوثال میکزدن آمس آخزب ای الایاتی را تیص اس قزآن در مطزح سمیى

ضذن مزدگان ت دوثال تجی ایمان مسیحی ستىذ تز تاسگطت عیسی ي سوذ

هعبز، ثبظگكت هؿیح. همسؼ، وتبة لطآى، قبؾی، آذطت هب: کلیذواژه

ىمب: . ثزگزفت اس: مزتضی اردؽیز، آخزت1 الحغه ؽىبعی اعلامی ي مغیحی ث ريایت لزآن ي کتبة ممذط، اعتبد را عیذ اثاة ي احمذرضب مفتبح، پبیبن ت، لم، ایزان، و .1399وبم دکتزی الایبت تطجیمی، داوؾکذ ادیبن، داوؾگب ادیبن ي مذا

* داوؾدی دکتزی الایبت تطجیمی، گزایؼ الایبت مغیحی، داوؾگب ادیبن ي مذات، لم، ایزان )ویغىذ [email protected] مغئل( [email protected] یبر گزي مذات فمی، داوؾگب ادیبن ي مذات، لم، ایزان ** داوؾ

[email protected]*** داوؾیبر گزي ادیبن اثزایمی، داوؾگب ادیبن ي مذات، لم، ایزان [email protected]اعتبدیبر گزي ادیبن اثزایمی، داوؾگب ادیبن ي مذات، لم، ایزان ****

151/ ضاسی ب رایت قزآى عذ جذیذ آخزت

مقذمه

ب: ابی اىیبن بډی از. ډشن ا آډ« ويځی د ا ډٿ»شبهی ي ثبي ثىىي ٽ ډٿ دبیبن ىاشبن اوبن ویز ي اي ىيثب ډٺي ایه اىیبن ث دیيان هى یبى ډی

؛ 13-1: 12)ىاویبڃ ا: ا آٱب هاي ٽى هبٻ ثهاي هبز ي ويځی سبب: ی سى اا: ٽ ى دیوي ٭میٺی ثب یشه ٵٮچی اي از. امیز ويځی سب (؛7كغ: ؛ 9: 7ىيڇ ډپجیبن

ایه آډ ثيان اويا از ٽ آیبر ډشٮيى: ى ډشن ډٺي اىیبن اثایمی ى س١یق ي ىاشبوی ایه ډشن ى دىاهشه ث ډٮبى ث آن ثاوڂیوشه سػ ایمبوياان ث آن يػى ىاى. ڈ

يایب ي ډ١٭بر ایه آډ ثب ڈ مډٺي ي ٹآن ٽیڈ ى ډٮىب ویز ٽ ٽشبة ىي ٽ ٹآن ٽیڈ ي ٽشبة ډٺي ٽياڇ ث يا ثبىي؛ ډي ایه ډشن وبن ډی یټ

ي يیپى هبی ا ىوجبڃ ډئچاوي ي اڅجش ډ١٭بسی هب ى دیوي ثب شبهی دىاهشيیپى ایه ىي ډشه ث سٮچیڈ آډ ډٮبى ا ډل: ایه ډٺبڅ آن از ٽ ډئچٽىىي. ډی

ایڈ ثب ػ٫ ډشٺیڈ ث ډشن ډٺي، ١مه ثی ډبثز ي سجییه ٽىیڈ. څا ٽیيىبی ي ډشىي ث سلچیڄ اىثیبر آوب، يٳ ىبی ي ي سٶبير آوب ا كیض ډ٫١

ـ ا ایه سلٺیٸ ډٮبى ى ایه ډشن ا ٽٴ ي سجییه ٽىیڈ. آو آډٽىن ډل: ا ډ٦فىی ډٶډی ٽ ثشاوي يى ایه از ٽ ى دبیبن ١مه ث ىز ىاىن و٭ی و٪ڈ اوش٪ب ډی

ډٮبى ډىٮپ ٽىي، ث ٽٴ سلچیڄ يیپى ٽچی ي ىثبسٮبڅیڈ ٽشبة ډٺي ي ٹآن ا شبهی ىز یبثیڈ. آډٽىن يٳ ایه ىي ډشه ا ډ٦ف

ی از ٽ ث اب ډاػٮ ث آیبر ډشن ي ایه ډٺبڅ سلچیڄ ډلشا: ٭ٵ ایڈ يٳ ایه ثىي: آوب ٽیي ا: ا ډٶبیڈ ي ډٺڅ ثىي: سب ډٺي ي سیڈ ر

سلٺیٸ ا ىوجبڃ ٽىیڈ.

‌.‌تؼزیف‌آخزت1اوي. بیي ي١ف ي ثياز ایه ا سٮیٴ وپى« ډٮبى»ي « آهر»اڅجش ثیش ډشپچمبن،

ثب ایه م، ثا: ایه ډٺبڅ سٮیٴ ایه ډٶبیڈ ١ير ىي ډٶڇ ىڅیڄ آن ثى از.ى ىي ىیه الاڇ ي « آهر»آیي ٽ اشاٻ څٶ٨ ىاى. ایه ١ير ا آوؼب ډی

ډیلیز ډمپه از ٽب ا ثا: یين ث ٵڈ ډشٻ ىا ٽىي. ى ٹآن ٽیڈ ث ٽچم(. 13)څیڄ: هاوىي ډی« آهر»هیڈ ٽ ٭بڅڈ د ا ډٿ ا آیبر ډشٮيى: ثډی


: 1384:، )ډلمي: :، ث ين ٵب٭ڄ، ډٺبثڄ ايڃ ي ډشٺيڇ از «آه»ډئوض « آهر»ب ا ایؼبى ٭بڅڈ ىیڂ: مبوىي ىویب ي اػشمب٫ اوبن»ثهی سٮبیٴ آن ؿىیه از: (. 24

)ياڅيیه یا:،« ثبځز وٶ ث : ډجيأ»یب (؛157 :1371)ډٲىی، « ايڅیه سب آهیه (.529: 1393)اثایمی ىیىبوی، « اوشٺبڃ يف ا ٭بڅڈ بىر ث ٭بڅڈ ٱیت»ي (؛529: 1395

ډپبن ثځز يف ث ثيوی »، آن ا ث ډٮىب: «آهر»ثهی وی ى سٮیٴ ا٦لاكی (.2/242: 1392)ها:، « اوي ىاوشٽ ى ىویب ثيان سٮچٸ ىاش از

آډډٮىب: دبیبن میه ػبن از. ث ډٮملابى الایبر ډیلی، آهر ٽىىي اسٶبٹبسی از ٽ اوؼبڇ ى دبیبن ایه ػبن سیٴ (Last things)« يادیه ؿیب»

ىیڂ: ا ػبوت هلاٹبوم هاي ىاى. ډیلیبن ډٮشٺيوي ػبن اوؼبڇ یب ثب ٭مڄ ى یټ ا هيا یب ثب ثبځز ث كبڅز ډ٦چة ايڅی ث بډبن هاي یي ي اڅجش

ٽب: كمبیز هاي ٽى، یب چ٦ىز ي ایه ىي ر هيايوي ا آډبن ىزىبی ډیلی آهر(. 595: 1386)یىچ، ډچپر هى ا ثٹا هاي بهز

(Eschatology) :ٽ ى یډا بډڄ دىغ ؿی ٭ىان ٭بډی از ٽ ث پڄ ٵىى (.Chisolm, 2018, vol. 5: 332)ز ي ػىڈ اوي ا: ډٿ، ىاي: ٵى:، ثم، ث ٭جبر

ډیق ي ىاي: ٭مډی ىيثبپڄ ػمٮی وی آهر بډڄ دبیبن ػبن، ثبځز ى وڂب ثهی، ٭لاي ث اډ ډٽ، شبهی ډىځبن ڈ ا١بٵ .(Ibid.: 342) ى یډ

ایه ىیه ا ىبیی آهرمبوىي اهلاٷ ډیلی، دبی ي (.Ibid.: 342)ي از يی ٭ي ػيیي، ، ثٽشبة ډٺيډلشا: ميػ ٽى. ػز ى ٽشبة ډٺي ثبیي

، «آډ ځىببن»، «كیبر ػبيیيان»، «ىاي:»یڄ ډٺلاسی ډبوىي آهر اػ٬ ث ٭بڅڈز .. آډي ا. ، ي«ډچپر آمبن» ،«ثز»، «ػىڈ»، «ٽیٶ ي ػا»، «ي شبهی»؛ 17ي 16 :19؛ ډشی 30، 29: 22؛ څٹب 28: 3؛ ډٹ 36: 12؛ ډشی 14: 14څٹب ؛54، 44، 39: 6یكىب )

اڅجش آیبر ډسج٤ ى ایه ىي ثو، یٮىی ٭ي ٭شیٸ ي ٭ي ػيیي، ىلالار (.18 :16ډشی ثا: ٽ ییب ٵبػٮ ٽ از ایه ا٭شٺبى ډش٢مه ٭شیٸ ىبی ٭ي ډشٶبيسی ىاوي. آهر

:Williams, 2013)از هيا ااى ي ٹاویه ث وپىن سپی یڄىڅ ث ىي یډ م اائیڄ ډىڇ

vol. 1: 334،) ځایی ډػى ى ٭ي ػيیي كڃ ثبځز ٭یی ډیق ى كبڅی ٽ آهر از. ب اوبني آٱب ىاي:


‌آخزت‌آهس.‌هتى‌همذس‌2‌ سیه ثبيب: یىیبن از ي ى ډىبث٬ ډٺي آډ آهر اډي ى مب ډل:

ځبو یى: آډي از. ثب ایه كبڃ، ا ىیثب ىثب يػى ایه آډ ى اٶب دىغډه »سىیيبیی يػى ىاش از. اڅجش اباسی ا ایه ىز ى سار ٽڈ ویز:

ا: ٽ سچمى ى سٶی آی (،19: 32)سظىی « اڇ ىىي وىي ي اڅشیبڇ ٽىىي ي هڈ ډیاوىي ي ويين ثا: ىیڂ:، ډىن ثا: یپی ځٶش ي از ي وي»سان ځٶز آیب ډیي: ځی آن ډیا ایه «.آیي؟ ډیى ي ىیڂ: ث ىویب ډی ډی یپیز ٽ ا ٥: ٽ ڈ ډٮمڃ ىویب مبن

اڇ ي هىڇ ٶب ډه ډؼيف ٽى» :ځٶش ي از ثبلاػز ى سار ى ىوجبڅ ػمچ ين ي ٶبیبٵشه ىي ثا: یټ سه ځٶش ي ٥: ٽ ډؼيف . مبن«هاڈ ىاى: 1356ٽه، ) ين وی ىي ىثب یټ سه آډي از ډىن ي وي وی ځو از، مبن

وؼ ي از ث آن هیډ»هاویڈ: اٵين ث آن، ى ػب: ىیڂ: ا سار ډی(. 369« ا ٹی هاي ومى جت ډه اوشٺبڇ ځىب ا ا آن هاڈ ٽیي ٽ ډیه، بٽىبن هى

دییه وی ٭جبریی ٽ ث آیىي اب ىاوي، ب ثب سػ ث ډبن ػمچ (.25: 18)لايیبن ډىځبن بیي یا ډى٪ ا بٽىبن ډیه ثبي.اب ىاش ث شبهی ډىځبن ساوي ډی

ب ومو. ډشىي ث ایه ځیى ى آشبو ٹیبډز ر ډی بن اوياهشه ثبىي ٽ ثیين ىي. سػی اٶب ث ډٮبى سػی ا ا ىز ډی يىی دیيا از ٽ اى٭ب: ثی ث

)ىيڇ « ا ٭بىلان ي ٩بڅمبن»ى ٭ي ػيیي وی آیبر ٵاياوی ىثب شبهی ډىځبن آیي ٽ ى آن ػمی٬ ٽبوی ٽ ى ٹج ب٭شی ډی»ي ىاي: يػى ىاى: (9: 3د٦

وبن ا هاىي ىیي ي ثیين هاىي آډي؛ ٽ ا٭مبڃ ویپ ٽى، ثبىي، آيا د ا ډی ي وی: (29ي 28: 5)یكىب « ثا: ٹیبډز كیبر ي ٽ ا٭مبڃ ثي ٽى، ث ػز ٹیبډز ىاي:

ٵیشڂبوڈ سمیبڇ ثیب میا ي هیى ػلاڃ ي پ ثب ډ٭ى، ډیق ډه، ٽ ىڂبډی ډییه ي: یب: ٹڇ سمبڇ وز؛ ذ هاڈ هى ثبپ سوز ث آوڂب ثیبیڈ،

میبن ٽى، هاڈ ػيا ڈ ا ا ایبن ډه ي ایشبى هاىي ډه ډٺبثڄ ى ٥ی ٽی ډىىیي از ٥ٳ ى ٽ ٽبوی ث ٽىي؛ ... ډی ػيا ثب ا ا ځٶىيان ؿدبن، یټ

هیيا ډچپیر ثٽیبر ى ا یمب سیب يییی بی! ثديڇ ٭یان ا: ثیبییي»: ځٶز هاڈى ي آډبى مب ثا: ىویب آٵیى آٱب ا ٽ ثٽبسی ځىاوڈ، یڈ ثی ... ذ .«ث یي څٮىیز ا:»: ځٶز هاڈ ىاوي ٹا ډه ؿخ ى ٥ٳ ٽ ٽبوی ایىؼیب یب! ا (.41ي 32ي 31: 25)ډشی «یي ىاهڄ اثي: آس ي ث ثيیي


يا ث اسمبڇ هاي ىي ٽ ى آهاڅډبن، ډچپر ه ٭ي ػيیي ث ډیلیبن سٮچیڈ ډیاوي، یي ي ثٮي ا ىاي: ٭مډی، ویپٽبان، ى كبڅی ٽ ى ثين ي وٶ ػلاڃ یبٵش

سٮبڅیڈ ٽچیب: )ى ٽىىي ي ٭بڅڈ وب: ډی ثا: می ث ما ډیق كپډز ډی ایه وب:، سلٺٸ وبیی ٥ف هيا از ثا: ػبن ي اوبن: (.313: 1393 ، ٽبسڅیټ

ٽ :ي ي، ٵا يىس يآن سب ٽىیيسلا ي ثبیي يا آن ث ؿڈ ثبیي ویبثى ،یي آس ية :ب ٮچ ى یاػاڇ آمبو يهز هاي ب آمبن

ى ،بٷیایش ي اډیي ثب ډب یيڅځز؛ هاىي ػيییي هیډی ي یب آیمبن اوش٪یبي٭یي هیا یا ثى، هاي ٵډب كپڈ یاش يٵٺ٤ ٭ياڅز آوب ىٽ ڈیثب یډ

ا ثی ؿڈ ي شیي يیياىب هیا ډىش٪ٽ آوؼب ا ،انی٭ :د ا؛ زا هيا ىمی ثیب ي ٽىییي یويځ ځىب یث سب ثپیيوز ثبیي، ډی قیثبځز ډ

)ىيڇ ثبیي هیىى مب ا ځىى ډی ثب قیډ یيٹش سب ثیي ث ٶب يچق (.1: 21 ډٺبی ٽىیي: ثب ډپبٶ 13: 3د٦

آی ا ٹآن ٽیڈ ا آیبر ٹآن ٽیڈ ىثب ډٮبى وی ٵايان ي اڅجش آپب از. يب ا یپی ث اب آوب ا یټ ٽ آن ىاى ىثبځوبځوی ي سٮجیار ٽىي ډی ثلض ډٮبىډٿ از. ا د ويځی اياٳ ي آن ٭مٸ ثیبوڂ ډؼم٫ ى ي از، ډٮبىآډ اثٮبى

« اڅمؼډن یجچ اڅب٭ سٺڇ یڇ ي»ٽىي: اڅب٭ یب ي شبهی یبى ډی ا آن ث ٹیبڇځبی .«يوي ډی ٵي اويي ي ٱڈ ي وډیي: ى ډؼډبن ى ډی دب ث ٹیبډز ٽ ي آن» (؛12)يڇ:

٭چی أو ي اڅمسی یلی أو ي اڅلٸ اڅچ ثؤن څټ»ٽىن ي اكیب: ډىځبن: ځبی ث وي ا ډىځبن ي از كٸ هيايوي ثياویي ٽ از آن هب٥ ث ایه» (؛6)كغ: « ٹيی ی ٽڄ

أن ي»؛ ځبی ث ډبن ي ب٭ز ثهبشه ا ځ: «از ساوب ؿی ث ي ٽىي ډی وي ى پی شبهی ایىپ ي»(؛ 7)كغ: « اڅٺج ٵی ډه یجٮض اڅچ أن ي بیٵ یت لا آسی اڅب٭

؛ ي ځب وی ث ي «ٽىي ډی وي اوي آډیي ٹج ى ٽ ا ٽبوی سمبڇ هيايوي ي ویز آنو: « ډشيیه ٽبوا ډب ي اڅچ ثچٺب ٽثا اڅیه ه ٹي»ډلاٹبر ثب هيا: څٺب: ٽآوب » (؛45)ی

ٽياڇ ا ایه سٮبثی .«ویبٵشىي يایز ي ٽىوي یبن ٽىوي اوپب ا( شبهی ي) هيايوي ډٮبى ى ٹآن ٽیڈ ثبي. آډا: ا ساوي وبوڂ ډئڅٶ ډی

اوڂی: سب ایىؼب: ٽب يه از ٽ ىي ډشه ډٺي اػ٬ ث هيا ي ي یجزاوي ثبهاز وي ي اػ٬ ث آوـ ٽى یاسٶبٷ ىاوي ٽ ى آن ډىځبن وي ډ


دىاى ډبػا ویز. اځ ث ډ١٭بسی ٽ ډشه ث آوب ډی مهاىي ي. اډب ایه ب: ډٮىبىا: هایڈ یي. سػ ٽىیڈ ث سٶبير

‌ضاسی‌آخزت‌در‌هتى‌همذس‌.‌هضع3

ىبهز ٽ ى یڄ سان ا ٥یٸ ډٶبیمی آهر ى ٽشبة ډٺي ي ٹآن ا ډی آډىبی ى ٽشبة ډٺي ووز ث ډٶبیڈ آهر ،ى اىاډ ،آن آډي از. ث میه ىڅیڄ

دىایڈ. ډٶبیڈ ٹآن ډی ىاډىٽىیڈ ي د ا آن ث اب ډی ؽاعا ػذ جذیذ تزیي هفاین آخزت . هن1. 3

از:ىبی هى ا ى ؿبؿة ایه ډٶبیڈ دی ځٵش آهر آډ٭ي ػيیي . هزگ1. 1. 3ىبی ٭ي ػيیي از ي ى كٺیٺز ىيا ييى ووشیه ډٶڇ ا آهر« ډٿ»

ىاوي ي آن ا ػبن ډی وبهاوياوبن ث ػبن ىیڂ. ٽشبة ډٺي ډٿ ا ډیمبن ي ى ػبیی (23 :6 يډیبن) «از ډٿ ځىب ډى ٽ یا»مى: ځىب ووشیه ډی ؼیوش

«ډٿ ځىب،( يیچ) ث ي ي ػبن ىاهڄ ځىب آىڇ یټ يب٥ز ث» ځیي: ىیڂ ډییى: اڅجش ایه اويی ى ىز یى: وی يػى ىاى. ىاومىيان .(12 :5 يډیبن)

يځو (،32: 1384ویب، )بىٷياى ػبن ي از كا ي آىڇ ځىب اط ى ډٮشٺيوي ډٿ ٽ ثذي س ا ٽی ځب: »ثىوي ي يآٵی ثز ى اثي: ويځی ي ثٺب ثا: آوبن ػبيیي ي وي اثي سب ،هى یوم ډمى٫ ىهز ډی ا ي ٽى ومی ه٦ب اثاڅج آىڇ اځ ػبيیي ي وي اثي سب ي وپى ه٦ب هيا دیبډج( اڅیب) ٽ ثڂ اي ػاة ى س ډبوي، ډی ٵشڂبن: »ٽ از س آډي يه ي ىیڂ ثیبوی ى ثب (.114: 1356)ٽه، «ډبوي

ؿا ٭بڅڈ! ديىځب ا:: ٽىوي ٭ ډشجبٻ اٹي ار ك٢ ث ځا هيډز اي ث جټ ٵډبوی ډه: ٵډى دبن ى هيايوي ٽى:؟ ډٮیه آىڇ ثا: ا ډٿ ډؼبار

)مبن(. «ٽى وٺ٠ ا آن اي ىاىڇ،ي ای ثا: (19: 32)سظىی ىاوي ثب ایه كبڃ، ٽشبة ډٺي ډٿ ا ٵٮڄ هيا ډی

ا ا ډیه ٦ق ځٶز هيايوي ي»ب: اوبن: ب ي ار ٽىن ػبن ا ثي: هلا يآاى آمبن، دويځبن ي كیاوبر، كار ا مـىیه ي هىڇ ډوچٷ ي يیآٵ اوبن،


ډػٮیز سٮچیمی ٽچیب، ث (.6 :7دیيای ) «ډشؤٶڈ ایبن بهشه ا ٽى، یا هاڈ هلاىي ٽ ځؿ ٥جیٮز آىډی اچی و ٽشبة ډٺي ي ىز، سٮچیڈ ډی٭ىان ډٶ

ٵىبوبدی از ي سٺيی الای آن از ٽ اي ومیى، اډب ډٿ ى سٺبثڄ ثب سياثی هيا: هبڅٸ (.303: 1393، سٮبڅیڈ ٽچیب: ٽبسڅیټ)از ي ىمه آه آىډی از ٽ ثبیي ث آن ٱچج ٽىي

. تاسگؾت هغیح2. 1. 3 ىبی ډیلی از؛ ډٶڇ ى آهر هیس :ډل« ز ٭یی ډیقثبځ»

ٽىي. ث ثوي ي سػی ډی ډٶډی ٽ اب ایمبن ډیلی از ي الایبر ا ډٮىب ډیاب سٮبڅیڈ می ٽچیب: ٽبسڅیټ، ٭یی ایمبن ث شبهی ډىځبن ا ث و

ا٭شٺبى ث ثبځز (. 25: 11)یكىب « ډه ٹیبډز ي كیبر شڈ»ىي: هى ث٤ ډیٽىىي ي هبیىي ثى ي ساوز وباډیي: ٭یی ثا: ډیلیبن ووشیه ثیب ډزب: الایبسی آډ (.180: 1385ویب، )بىٷا ا آوب ىي ٽىي ي ایمبوبن ا ډػ ثياى

ثىن، ي ٵوي ثوی، دبىب ډشٮيى: ا ٽشبة ډٺي، ؿن ٽبوز، ډیلبیی، وؼبرث « ثبځز ٭یی ډیق»اوي ٽ اوبن ثىن ٭یی ٵبب ډبوی ثبيدی ي ډػ

اٵين ث آن، ډ ډٺي (.327سب: )سیه، ثیا: ډل: يػى ىاش ثبي يی٭ٺ٭ىان ډیلی مـن سٮمیي ي ٭ب: ثبوی ٵٺ٤ يٹشی ډٮىبىا از ٽ ثبځز ٭یی

سؼيیي كیبر ي هچٸ ػيیي )ومبى: ا وبوا ډیق دیٵش ى. یا ٽچیب سٮمیي ي ى سػی آییه (370 : 1393، سٮبڅیڈ ٽچیب: ٽبسڅیټ)ي ىاو ډی( ويځی ىيثب ى آهر

ځیي ٭یی ى آن ك٢ ىاى ي ایمبوياان ثب هىن وبن ي اة ى ٭ب: ثبوی ډیډبن ث ډظبث ػڈ ثب ٭یی یڈ هاىي ي ي ث ىڂبڇ ثبځز ٭یی ى آهاڅ

ى (. 396)مبن: وي ي ثب اي ث ػبن ثبهاىي ځز اػا: دیپ اي ىيثب وي ډیامیز ثبځز ٭یی میه ث ٽ ٭ي ػيیي ثی ا یي ثب ا٭لاڇ ٽى از ٽ ٭یی ډیق ث ر وبځبوی ي ثيين ا٥لا٫ ٹجچی ى ػلاڃ ي یجز دي ث ما

(.328سب: )سیه، ثیي ٵشق هاي آډي ٵشڂبن ثب دیي: . رعتاخیش3. 1. 3

از. ٽشبة ډٺي ډٿ ا «شبهی»ىبی ډیلی ىيډیه ډٶڇ ډڈ ى آهر ثهاىي ډه ػيب: ي ي هاىي وي س ډىځبن»ىاوي: دبیبن ىاشبن اوبن ومی


جىڈ س جىڈ ٽؿن ومبییي سوڈ ي، ثیيا! بٽىیي هبٻ ى ٽ مب ا:. هبز ا ثیب: ي»؛ (2 ،19 :26 اٮیب ،)« اوياهز هاي ثیين ا ب ډشٵی ډیه ي از ب ځیب ػز ث ویپٽبان() ایىبن اډب ي، هاىي ثیيا اوي يیهاث ډیه هبٻ ى ٽ آوبوی

.(2: 12 ىاویبڃ،)« ػبيىاوی كٺبر ي هؼبڅز ػز ث( ثيٽبان) آوبن ي ػبيىاوی كیبرب: ٹبووی ىز ىيڇ از ي ثوی ا ٽشبة ډٺي ى ٽشبة ىيڇ ډپبثیبن ٽ ا وش

دبىب ٭بڅڈ ډب ا ثا: كیبر ػبيىاو ثهاي اوڂیوز؛ »هاویڈ: ډیلیبن ٽبسڅیټ ډیډییڈ. ... ثش آن از ٽ ث ىز آىډیبن ثمییڈ ي اډیي یا ٽ ث هب٥ ای٬ اي ډی

(.14ي 9: 7)ډپبثیبن ىيڇ « هيا ثاوڂیوش یڈ ااىث آن ىاش ثبیڈ ٽ . رس خذا4. 1. 3

ي »آهر ا ډٶڇ آډب: اوجیب ى س١یق يی ى وش ٽشبة ډٺي، ث :ي ،از ټیوى هيايوي ي یا ٽىیي،وبڅ »ځیي: وه ډی« ي ی»یب « هيا

یٮىی ي: ٽ هيايوي هى ا (؛6: 13اٮیب )« ٽىيلاٻ ا مبډ٦چٸ ٹبى :ٽ هيابى. ث میه ىڅیڄ ایه ي ثیب ډیت ي آٽىي ا ثیڈ ي ى آن ي ډپٳ ډی

آة ب ىڃ ي ي هايس ز ام :ب ىز ي،آن ى»ا از: ي 7: 13)اٮیب «ي ډی ٵا هيايويٱ٢ت يڅىبٻ هڈ ي ىټیا... . ځىیي هاي

ٵا ٭ز ث ي از هيا وىیټ څىبٻ ي آن»هاویڈ: ى ٽشبة ٶىیب وی ډی (.9 ي يیاوی، ي ي هاثی. ى یډ اٵيهش هيايوي ٱ٢ت ٽ .. ي:.ي ډی

(.15ي 14: 1)ٶىیب « !ب یبی ي اثب ي ٩چمز، ي سبیپی ای ػول . اه5. 1. 3ب: وبډ»ا یب ى ا٦لاف الاډی« ىٵش»ث وبڇ ٽشبة ډٺي ډیلیبن ا ډٶډی بن ى ٽىي. ى ایه ىٵشب ا٭مبڃ آىډیبن طجز ي از ي وز وی یبى ډی« ٭مڄ

يثٿ اٽ يڇیى ا ب ډىذ » (:905: 1389)ډبن، ٽىي ىاي: وبیی ا ډٮیه ډی ىٵشث سب يځى :ڂیى اد یپی ىٵشب. اوي ایشبى هيا ثاث ىٽؿټ

: 20)ډپبٶ « يويډلبٽم ىٵشب هیا :ب ٥جٸ وش ث ی. ډىځبن مڂیي بریكوی میه (10: 7)« ىیان ثدب ي ي ىٵشب ځى ځىیي»ډاى ىاویبڃ ا ٩باب (.10-12

ب: ا٭مبڃ از. ىٵشؿ


. داری6. 1. 3 اځ: »از وبیی یب «ٵػبډیه ىاي:» ډیلی یىب آهر ى ٽچیي: ډٶبیڈ ىیڂ ا و ډه یا ٽى، وواڈ ثبهاز اي ا ډه وپىي، ا٥ب٭ز يڅی ثىى ډا يا: ٽی ډا وىبن ي ډا ٽ ٽبوی سمبڇ يڅی ؛اڇ آډي ػبن وؼبر ثا: ثچپ ثبهاز ثا:

47: 12 یكىب)« ي هاي ثبهاز ایبن ا ډه ٽلاڇ ث يیچ ٹیبډز ي ى ،ويید یوم ػلاڃ ثب ډیق يٹشی ٽ ىي ډی سٮچیڈ ډیلیبن ث ډٺي ٽشبة ډٶڇ، ایه اب ث (48 ي

كیبر ى آوـ ثاث ا ٽ ي ٽى هاي ث دب ا ىاي: آهیه ځىى، ثب دي (.15: 24 بڃا٭م ؛28: 5 یكىب) ىاى هاي ٽیٶ ي دبىا از ٽى ٵشب ي ىاى اوؼبڇ ا ډیىی جذیذ آعواى سهیي . عاسی،7. 1. 3

ډبوی ٽ م ؿی »از: « وب: ٭بڅڈ»ىببو ډیلی ا ىیڂ ډٶبیڈ آهرى، ى آن ډبن هى ٭بڅڈ ٽ اسجب٣ سىڂبسىڂی ثب آىډی ىاى ي وش وب: ډی

سٮبڅیڈ )« ي وبیی ډی یبثي، ث ما واى ث: ى ډیق ث ٽمبڃ ا ٥یٸ اي ػیبن ډیب: ػيیي آمبن»ٽشبة ډٺي ا ایه وب: ډآڅى ث (.313: 1393، ٽچیب: ٽبسڅیټ وبثىا٥اٵمبن ز ىؿ ىاویي ډید كبڃ ٽ »ٽىي: یبى ډی« ي ډیه ػيیي

ىٽ ڈیثب یډ ػيیي هیډ ي ب آمبن اوش٪ب ى ،بٷیاش ي اډیي ثب ډب یيڅي؛ هاي: 3)ىيڇ د٦ « زا ي٭ي هيا هیا یا ثى، هاي ٵډب كپڈ یاش يٵٺ٤ ٭ياڅز آوب ایه هيا ٹي»هيا از: وٺب ي ډیه ػيیي سلٺٸ وبیی آٵیى آمبن (.13ي 10 ؿ ي آمبن ى ؿ ثبیڈ، ٽ ػب ى ا ډب م ثي، ٵا ډٮیه ډبن يٹشی ٽ ثىي هيا ( 10: 1)اٵ « ثیڈ ث هيا ثب ما سب آيى ځى ډیق ى ڈ ثب ډیه، ث

٭ياڅشی ي ٩چڈ ا ػبن ػبوی ا ٽ اوبن آڅى ٽى ثى ىيثب دبٻ هاي ٽى ي ثی ثىيى: هز ثډی

بن بنیډ ىد هیا ا هياهة وڂب ٽه! هبو ي ب او ا هیيا دی هیی ا ا. ثیى هي یويځ بنیا ثب ا ي بنیا ثب هيا هى ،ثچ ٽى؛ ه ا ى ه یټ سمبڇ هيا. ث ا یب ابؿمبن ا يدبٻ آو ا ي یو ډځ ىیڂبهز. ه ا ى ه ی،و ٱم ي ث ي :ا و وبڅی

ا :،و ىى بسمبڇ ی ى هیید :بیډشٮچٸ ث ىو ایى ٽی ايآوڂیب ٵیز. هیثی اٽی ث ثیش ى،سوز و (.5-3: 21)ډپبٶ « !ڇب یډ و ا ؿی! الان م هیثج»ځٶز: ث


. سذگی تاسپغیي: سذگی جایذ8. 1. 3ػبوی از ٽ اوبن آن ا آڅى ا وڂب ٽشبة ډٺي ي ىاي:، آهیه ي ایه

ى ي ویپٽبان ث ويځی يادیه هى ٽى از ي د ا آن ډچپر الای اٹبډ ډیځیي ٽ ثٮي ا ىاي: ٭مډی، یىاهڄ هاىي ي. سٮبڅیڈ می ٽچیب ث ډیلیبن ډاوي، ثا: می ث ما ډیق ویپٽبان ى كبڅی ٽ ى ثين ي وٶ ػلاڃ یبٵش

(.313: 1393، سٮبڅیڈ ٽچیب: ٽبسڅیټ) ٽىىي ي كیبر ػبيىاو هاىي ىاز كپډز ډی ځیي: دڅ وی ډی

ي ٽىی وز ا هىر ىڃ اځ بٽیيكیشى ډؼیبار هیى ثیا: وپىیی سثی ي: ،یي یډ ٵا هيا ٱ٢ت ي هڈ ي يى: ث یا :،آي یډ ٵاڈ ٽی

ډ٦بثٸ ٽ ث ٽى، ي هاي ډلپڇ ٭بىلاو ا ػبن ډىڇ سمبڇ هيا آن ى ٽ ثوي یډ ٽبوی ث ا ػبيیي ويځی اي. ىاى هاي ٽیٶ یب دبىا ٽببی

ثځیی ي ػلاڃ هاشب ي آيوي یډ ٭مڄ ث از از آوـ سلمڄ ي ج ثب ا آویبوی اډیب .ٽىي ډی ٭٦ب هيا ٽ شىي ثٺبیی ي هیيا يػیى كٺیٺیز ثیب ٽی

هایي ډؼیبار ير ث يوي، ډی هى آڅى ځىب ب: ا ث ي ٽىىي ډی ١يیز ٭یاة ي ویغ .یي هاىیي ياٹی٬ هيا ٱ٢ت ي هڈ ډى ایبن ثچی،. ٽى

ییى: ا يویي، ډیی ىبځ ٽ ځىیي هاي ٽبوی م ځیجبوڂی سیب ځٵشی یي هاي آوبوی م ویت الای آاډ ي ثچىي: ي ػلاڃ اډب. ٱییى:

ٹبئیڄ سجٮی٠ هيا ٱییى:، یا ؿ ي یى: ؿ ٽىىي، ډی ا٥ب٭ز هيا ا ٽ (.11-5: 2)بڅ ث يډیبن ى ومی

. تؾت9. 1. 3ٷ ي از ٽ آىڇ ي كا دی ا ٽ ى ٭ي ٹيیڈ ث ثبٱی ا٥لا« ٭ين»ډٶڇ

یشىي، ى ٭ي ػيیي ثب ث ډپبن څای، یٮىی ػبیی ٽ كیبر ج٣ ى آن ډیٽىي: ځو سیٴ ډی اثي: ػیبن هاي ىاز، ا٥لاٷ ي از. ډپبٶ آن ا ایه

:ٵٺ٤ ػب هی. اوياى ا آوؼبث ييىاػب ٵبي يو وبىز یب :ثي ؾی»ي وی: (27: 21)ډپبٶ « ثبيوش ي «ث» بریٽشبة ك ىاز ٽ وبډبن یبوٽا ث ،ډشٺچجبن ي بنیځ ىيٯ ،دشبن ثز ،ٹبسلان ،وبٽبان ،ػبىيځان ،ٵبيان اډب»

(.15: 22)« بٵزی وواىي


. جن10. 1. 3يځبن ا كمز ى ٽ اوي ى ٽشبة ډٺي ث ډپبوی ا٥لاٷ ډی« ػىڈ»ډٶڇ

ىببو وياش، الای ى آوؼب ػم٬ هاىي ي. اڅجش ایه ٽچم ما ډٮىبیی آهرٿ »یب « ىڇ»ى ثبن ٭ج: « ػىڈ»ثچپ وبڇ ػبیی ى ػىة ايچیڈ ثى از.

ا: ى ػىة ايچیڈ ثى ٽ ى ي ا څلب٧ سبیوی ى سچٶ٨ ډی (Ge-hinnom)« ىڇا: ځیي ایه ٽچم ی ځاشىي. ىوی ډبن ډی ب: هى ا ى آوؼب ډی ن ډى٭جیب

آاډی ىاى ي ث ډٮىب: آسيان ي هشىڂب از ي ٭جبر از ا ډپبوی ٽ ى آوؼب ي لیثٽىٽبن ا ث ٭ىان ٱبڅجببب: اوبوی ي ى آهیه ىاي: دبىببن یىا، ٹثبوی

ځو آډي از: ى ٽشبة دبىببن ایه(. 935: 1389)ډبن، ي ٽىو هشىی ٹثبوی ډیىڇ ثى وؼ بهز سب ٽی د ي یب ىهش هى ا ثا: سٵز ا ٽ ى ياى: ثىی»

ا ایه ىببو آهرثب ایه كبڃ، ډٮىب: (.10: 23)دبىببن ىيڇ « ډڅټ ا آس وڂاويوبدی ٽ هيايوي د ا ىاي: آهیه :از ٽ ا ډپبوی ډچٮن ي د ا آس ي ی

٭ياڅز الای س ا ثا: آسی ىیدب:، ثا: آسی »ىي: ثيٽبان ا ى آن ٹا ډی (.12: 12)ؿبڇ ډپبثیبن «ىاى ٽىي وڂب ډی بیی ٽ سب اثي بیز ومی ػبيىان ي ثا: ٭اة

لزآى ؽاعا آخزتتزیي هفاین . هن2. 3

س ا ٽشبة ډٺي دی ځٵش هى ا ٹي: ځشى ىببو آهر ٹآن ٽیڈ آډآی ث ډ٫١ ډٮبى اب ىاى ٽ اڅجش ایه 1500ب: ٹآن كييى از. ا ډؼم٫ آی

ىببو ٹآن ؿىیه از: سیه ډٶبیڈ آهر اوي. ډڈ آیبر ث ډ١٭بر ډوشچٶی دىاهش . هزگ1. 2. 3 ڈیس از، ډٿ ي ويځی ډبڅټٽ ثس، ٹيسی ٭ىان ث دیشهيا ٽیڈ، ٹآن ى

وي ا ډىځبن ٹیبډز ي ي ٽى هچٸ ا ويځبن ٽ از ییهيا ٹآن، هيا: .ى یډ ډٿ هياى .ىاى ٽبډڄ سچ٤ اوبوی كیبر ث هيايوي ،ب آډ ایه ث اب .ٽى هاي

ٹآن ى ي اڅب ىبهز، آن ثا: ي ٦فډ :ب یځیي ثیبن د ى سان یډ ٹآن ى اٹآن ٽیڈ ډٿ ا ى مب ٵآیىي ٥جیٮی ويځی آىډی .از وي ډ٦ف ډٿ ا سٮیٶی

ٹجڄ ډه یشٵی ډه ي ډىپڈ ... و٦ٶ ډه طڈ ساة ډه هچٺپڈ اڅ: » ٽىي: ډٮٵی ډی و٦ٶ، اوٮٺبى مـن ڈډٿ ثىبثایه، .(67 ٱبٵ:)« سٮٺچن ي څٮچپڈ میډ أػچبب يڅشجچٲا


ى ډاكڄ اىاډ ى :ا ډكچ ين، ٵسر وبیز ى ي ػاوی ي هىبڅی سللار سڅي، ډ٦ف ډشٶبيسی ثیبن ثب ىیڂ: آیبر ى ډ٢من میه. از ٥جیٮز ٭بڅڈ ى ي ځٵش و٪ سپوا أیىمب»ځیي: ډٿ ث ٭ىان ي١ٮیشی كشمی ي ٵاځی وه ډیاز؛ ي وی ا ي

ث ى ا مب ډٿ ثبیي ػب » ؛(78: وب)« ډیي ثيع ٵی ٽىشڈ يڅ اڅمر یيٽپڈ اڅمر ان ٹڄ» :ىیڂ ٭جباسی ى ي ؛«ثبیي اشا :ب ٽبم ى اځ كشی ځٵز، هاي

ويځی، اډ ا ثیب: ى آىډی ثا: بیي ؛(11: ػمٮ) «ډچبٹیپڈ ٵبو ډى سٶين :اڅ از :ا ډٺڅ سىب ډٿ ياٹٮ اډب آيى، ٵاڈ ا :ا ؿب یبٵشه یب ٽب: اډپبن ب وشهیځ اڅٺشڄ أي اڅمر ډه ٵسڈ ان اڅٶا یىٶٮپڈ څه ٹڄ: »ىاز وواي كبچی آن ا ٵا ٽ

.(16: اكاة) «ٹچیچبب اڅب سمشٮن څب يابا . رجع ت خذا2. 2. 3

ا: ىاى. ایه امیز يی« ثبځز ث هيا»ىبی ٹآن ٽیڈ، ډٶڇ ى آهر ؛(57: ٭ىپجر) «سػٮن اڅیىب طڈ اڅمر ائٺ وٶ ٽڄ»آډى ٽ: ب ډی ٽشبة ث اوبن

ى وبیز، ٹآن ٽیڈ ا .ځز هاي ثب ډب : ث ي ډى هاي وٶی یٮىی ي وی ؛(156ثٺ: )« اػٮن اڅی ياوب څچ اوب» ځیي: ډٿ ث ډظبث ډلاٹبر ثب هيا وه ډی

یب ي ثمییيځ ا» ؛(158 ٭مان: آڃ)« سلين اڅچ څبڅی شچشڈٹ أي ډشڈ يڅئه: »ىیڂ ا: آی ىایه ډٶڇ ى ىڃ هى سیٸ ي .«ځز هایي ثب هيا : ث آییى یي، ٽش

اڅجش سيیي ىاى. يٹشی ډی اوبن ث : هيا از لاػڇ ثبیي ى ٹجبڃ آوـ ٽى ځ ثبي. از، دبناز ث اي، ٽ ىاي ي يادیه

. رعتاخیش یا لیاهت3. 2. 3

یڇ»وبځبوی ي یپجب ٹیبڇ هاىي ٽى: ٹآن ٽیڈ ث ي: اب ىاى ٽ ډىځبن، ي؛ (38وجؤ: )« پ ٶبئملاياڅ اڅيف یٺڇ یڇ»ي ؛(83: )ډ٦ٶٶیه «اڅٮبڅمیه څة اڅىب یٺڇ

ث ىڅیڄ میه ٹیبڇ از ٽ ى اىثیبر ٹآن ٽیڈ ایه (.14: )اثایڈ« بةاڅل یٺڇ ڇی»ى ي ځبی ڈ ثا: اب ث شبهی ډىځبن ا ډٶڇ هاوي ډی« ٹیبډز»ي ث

« اڅٺج ٵی ډه یجٮض اڅچ ي أن بیٵ یت څب آسی اڅب٭ يأن»ى: ٽمټ ځٵش ډی« ثٮض»ثب ىیڂ ى ٹآن ٽیڈ ث ډٮىب: ٹیبډز یب 39ى ایه آی ي وی « ب٭ز»ٽچم (. 7)كغ:


ي شبهی ث ٽب ٵش از. ى ډؼم٫، ثی ا ٶشبى ډسج ى ٹآن ٽیڈ ا ين ډىځبن ى ي ٹیبډز وه ث ډیبن آډي از. ى ا ایه آیبر ث وي

يا سؤٽیي ي از.شبهی ي ك٢ ى دیڂب ه . داری هحاعث4. 2. 3

ىبی ٹآن ٽیڈ، ىاي: ي ډلبج ډٶڇ دوڂی از. ث میه ىڅیڄ ى آهرایه »(؛ 53 ): « اڅلبة څیڇ س٭يين ډب ا»هاوي ي از: « ي كبة»ٹیبډز

ډ ډٶبیڈ اچی «. ي یاز آوـ ثا: ي كبة ث مب ي٭ي ىاى ډ ٽىي: ځو ثیبن ډی شبهی ي ىاي: ا ایه

ى اي از ... ي> ٹير= ٹج٢ ى یپ ډیه ٹیبډز ي .یى یډی ىډییي ی اٵشیي، یىډ ثی از ډیه ى ٽ ي ب آمبن ى ٽ د ٽیی ډڂی ٽی آویبن وبځیب ث ي ى یډ ىډیي آن ى ىیڂ ثب ذ ثواي. هيا اییشبى دیب: ثی

ویبى > ډییبن ى ا٭مبڃ= ٽبوبډ ي ځىى يه ديىځب و ث ډیه ؛ يوڂوي یډ یشڈ ډیى ي ځیىى ىاي: كیٸ ث ډیبوبن ي ثیبيوي ا بيان ي دیبډجان ي ى اي ي ثیبثیي سمیبڇ ث از ىاى اوؼبڇ آوـ> وشیؼ= ٽی وڂیوي؛ ي ٹا ثی آوـی

یوي اویي ػیىڈ : ث ځي ځياوي ي ٽبٵ ٽ از؛ ٽبوی ىاوبس ٽىىي یډ ځیىیي آوبن ث وڂجبوبو ي ځىى ځى> يیبن ث= آن ىب: ىي ثيان ؿن سب

ثواوىیي مب ث ا ديىځبسبن آیبر ٽ ویبډيوي مب ث هىسبن ا ٵشبىځبوی ډڂ ٭یاة ٵډیبن يڅیی ؿیا یىیي ځ ىىي؟ يا ا مب ي: ؿىیه ىیيا ث ي ثی

(.71-67آډي )ډ: ياػت ٽبٵان

ػول اه. 5. 2. 3از؛ ډٶډی ٽ « ٭مڄ وبډ»یب « ٽشبة»ىبی ٹآن ٽیڈ، یپی ىیڂ ا ډٶبیڈ آهر

ٵى اب ىاى ي ى ي ىاي: ث ي: ىاى ځشث ثآيى ىٹیٸ ا٭مبڃ ي ويځی ؿ ي» (؛52-51)ٹم: « ٮچ ٵی اڅث * ي ٽڄ ٲی ي ٽجی ډش٦ي ٽڄ ی ٵ»ى: ډی

ى «. ي وش> آن ى= ثځی ي هى از؛ ي> ىع ا٭مبڅبن :ب = ٽشبة ىاوي ٽىووع څ یڇ اڅٺیبډ ي ٽڄ اوبن أڅډىب ٥بئ ٵی ٭ىٺ ي»هاویڈ: ځو ډی اا ایه


ا : «كیجبب ٭چیټ اڅیڇ ثىٶټ ٽٶی ٽشبثټ ٽشبثبب یچٺب ډىبا * اٹأ ٽبوبډ ي»(؛ 14-13)ا ثیين ىيیث یډ ځبى ا آن ٽ :ا وبډ اي ثا: ٹیبډز ي ي ڈیا ثش اي ځىن ث ا اوبوی «.ثبی هى كبث هىر اډي ٽ از ٽبٵی ثوان اار وبډ؛ ڈیآي یډ

. گای گااى6. 2. 3

ځیي ٽ ى دیوي ثب ډٶڇ ډٮبى ا ډٶڇ ىیڂ: ڈ وه ډی آډٹآن ٽیڈ ى سٮچیڈ « یشٮشجن ڈ يڅب ٽٶيا څچیه یئن څب طڈ یيبا أډ ٽڄ ډه وجٮض ي یڇ»از: « ىاي:»

ای اډشی ا ٽ ا ي:> ٽه یبى=»(؛ 84)ولڄ: ٽبٵ ٽ ٽبوی ث ذ اوڂییڈ. یثډ ځىي ٹا ثو ډى آوبن ي ى یوم ىاى هزاوي ي ي « ځای»ډٶڇ «. ځٵز ووا

ا ځٵش از. ٹآن ډی« ٶب٭ز»ى ٽىب ډٶڇ « ځابن» ٶب٭ز ثا: ٵډبیي ځش ا ٹىي ىاى اوبن ان ٹڇ هى ځای ها ان وی ث ٽبٵ (.41)اوجیب : ب، دیبډج . حغزت ؽادی اس حکن7. 2. 3

« سٲییوبدی»د ا ىاي: ي يي كپڈ ب اوبنٹآن ٽیڈ سی وجشبب يىی ا ي ثى: البة ب ىي ىش هاى ٽىي. ث اب ایه سی، اوبن سیڈ ډی (13)ؼي:

ووز ث ىش (.19؛ ثچي: 9)ياٹٮ: ي البة ىز ؿخ (18؛ ثچي: 8)ياٹٮ: ىز از يػ یډئ ډٶ * »سوي ي ىش ىيڇ ا اي، یٮىی كمز هيا، ث ىيوي: هيا وىیټ

« ب ٹش * أيڅئټ ڈ اڅپٶ اڅٶؼډشج * ي يػ یډئ ٭چیب ٱج * سٺ ١بكپي ى آن ي ؛ هىيان ي بىوي؛ ويا ىهبن ییب ى آن ي ؿ» (؛41-38)٭ج: ٽبٵان ي آوب؛ ي آوب ا سبیپی دبوي از؛ از ٽ ث آوب ٱجب وش ییب ؿ

ى. سپمیڄ ډی« ادیهىاي: ي»ثب ایه س١یلبر، ډٶڇ «. ځىبپبان شىي الآخز . حیا8. 2. 3

« كیب اڅيویب»ى ٹآن ٽیڈ ويځی ثبدیه ى ثاث ويځی ىویبیی از ي ىي ډٶڇ ا٭چما أومب اڅلیب اڅيویب څٮت ي څ ي یى » اوي؛ ى ډٺبثڄ ڈ ٹا ځٵش« كیب الآه»ي

ي سپبط ٵی اڅؤډاڃ ياڅؤيڅبى ... ي ٵی اڅآه ٭اة يیي ي ډٲٶ ډه اڅچ ي سٶبه ثیىپڈ ثياویي ٽ ويځی ىویب ى كٺیٺز »(؛ 20كيیي: « )ي ١ان ي ډب اڅلیب اڅيویب اڅب ډشب٫ اڅٲي

ى اډاڃ ي ییػ ث یپيیڂ ي ٵينثب: ي ځډی ي آای ي ٵوٵيی مب


ي ى آهر =ىویبدشبن ا> ٭اثی وز از ي =ډئډىبن ا> ا ... ٵويان ازٹآن «. ػبوت هيا آډ ي هىى: از ي ويځبوی ىویب ػ ٽبلا: ٵیجىي ویز

ڈ أ١یش»ىاوي: ایه ىي كیبر، ويځی آهر ا ثس ي امىيس ډی یډٺبٽیڈ ثب آیب ث ػب: » (؛38)سث: « ثبڅلیب اڅيویب ډه اڅآه ٵمب ډشب٫ اڅلیب اڅيویب ٵی اڅآه اڅب ٹچیڄ

ډشب٫ ويځی ىویب ى ثاث آهر ػ اويٽی ؟يیا آهر ث ويځی ىویب ىڃ ه ٽىثبب: ایه ػبن ډٮىب ثهلاٳ ٽشبة ډٺي ٽ ويځی يادیه ا ث ډظبث«. ویز

ٽىي. ػبن ي ٽىي، ٹآن ٽیڈ ويځی آهر ا ويځی و ي كیبسی ىیڂ ډٮٵی ډی ډی كیبسی ىیڂ ى ثاث ػبن ي كیبر ىویب.

. تؾت9. 2. 3، یپی ا ډٶبیڈ ٽچیي: ٹآن «كپڈ»ي « ىاي:»ى سپمیڄ ډٶڇ « ثز»ډٶڇ

ٹآن، . ى ډییبى «ػى»ثب يا ایه ډٶڇ اٽیڈ ى ٹآن ى سیڈ آهر از. . آیبر ىاوي ډی اٹبډشڂب اثي: ډئډىبن ي ډلڄ شڂبان ى ػبن آهر اثز

ب: ډبى: ي ډٮى: آن یبى ٽى ي مـىیه ا ثز ي وٮمز ببډشٮيى: ى ٹآن اكشٽبان آن ا ډپبوی ٽ ویپ ؛آن ا ي٭ي كیبر اثي: ثا: ویپٽبان ى و٪ ځٵش از

ى ایىؼب » (؛35)ٵب٥: « څٲة بیٵوت يڅب یمىب بیٵڅب یمىب »ٽىىي: ؿىیه سیٴ ډیىا »ٹآن ایه ډپبن ا «. ىي یي ى ایىؼب ىډبويځی ث ډب ىز وم ي یوؼی ث ډب وم

ٮىی ا: دیځبان ی« ىا اڅمشٺیه»(، 25؛ یو: 127)اوٮبڇ: یٮىی ا: ٭بٵیز« اڅلاڇث ډٮىب: ثز « ػى اڅوچي» (؛39: ډئډه)یٮىی ا: دبیيا « ىا اڅٺا» (،30)ولڄ:

یٮىی « ػىبر ٭ين»ي (35)ٵب٥: ډبوين هبویٮىی « ىا اڅمٺبډ» (،15)ٵٹبن: ػبيىان هاوي. سػ ٹآن ث ثز ي ثشیبن، ي سیٴ ایه ډی (8)ثیى: دبیيا ب: می ثبٯ

ىي ى ډٺبڇ ډٺبی ثب ٽشبة ډٺي ثیب ثیش از. ٹآن ٽیڈ ث سیٴ ثز، ب: ثشی ي ... دىاهش از. اكالار ثشیبن، وٮمز

. جن10. 2. 3

ٽىي ٵی ډیٹآن ٽیڈ ثبب ػىڈ ا ٽیٶ وز ځىبپبان ي ډپبوی ثا: آوبن ډٮي ى سیٴ آن ( 43)ٵچز: اوي يٽ ى ىاي: الای ايا ٭اة ي اوين ىبهش


ياڅیه ٽٶيا څڈ وب ػىڈ څب یٺ٢ی ٭چیڈ ٵیمسا يڅب یوٶٴ ٭ىڈ ډه »ځیي: ډی آوبن ثا: ػىڈ آساوي ي ٽبٵ ٽ ٽبوی> څیي=٭اثب ٽڅټ وؼ: ٽڄ ٽٶ؛

ایبن ا آن ٭اة و ي ثمیوي سب ى ی> ومػب:= ایبن ث ډٿ ث كپڈ ثى هايثهلاٳ ٽشبة (. 37 -36)ٵب٥: « ڈیى یډ ٽیٶ ؿىیه ا وبذبی > آ:= ى. ٽبش

ي ډؤډان ٽىي: ٵشڂبن س: ا ػىڈ وی اب ډی ډٺي، ٹآن ٽیڈ ث ډٶبیڈ ػئیب: ډوشچٴ ٭اة (؛30)ډيط: ٵشڂبن وڂجبن آس (؛18)٭چٸ: ٽبوين اٵاى ث ىيم

(.46-44)ا٭اٳ: اكاڃ ىيهیبن (؛ 48؛ ٹم: 28 :؛ ډيط10 :)ثيعػىڈ . همایغ تحلیل3. 3

ىببو سیه ډٶبیڈ آهر دی ا ؿی ايا از وڂبی ثیىيایڈ ث اچی ایڈ: ي ٽشبة ډٺي ٽ ى ػييڃ یڄ ځى آيىٹآن

کتاب همذط ؽاعا آخزتهفاین لزآى ؽاعا آخزتهفاین

ډٿ ثبځز ډیق

شبهی ي هيا

ب: ٭مڄ وبډ ىاي:

وب: ډیه ي آمبن ويځی ثبدیه

ثز ػىڈ

ډٿ ػ٫ ث هيا

ٹیبډز ډلبج ي ىاي:

٭مڄ وبډ ځای ي ځابن

پڈ ي كر ي بى:ك الآه كیب

ثز ػىڈ

اوي. ثب ایه كبڃ، ى ا ډیبن ډٶبیڈ ي ډ١٭بر یبىي، مب: ا آوب ډشٻ

ي »، «ثبځز ٭یی ډیق»ٽشبة ډٺي ډٶڇ ىببو آهرٵز ډ١٭بر ډٶڇ ډمی از ٽ ى ٵز ډٶبیڈ ٹآوی« وب: ډیه ي آمبن»، ي «هيا


ىي ٽ شبهی ي ثبځز ٭یی ډیق ى الایبر آیي. ایه وبن ډی ث ؿڈ ومیډیلی دیوي ٭میٺی ثب ڈ ىاى. ى الایبر ډیلی ٭یی ډیق شبهی ا ث

اي ى میه (.26-25: 5)یكىب « ډه ٹیبډز ي كیبر شڈ»ىي: و هى دیوي ډیډىځبن ى مٽىن سان هى ثا: وي ويځی ثب ثبځىاوين ثٮ٢ی ا ډىځبن ا

سان ځٶز ى كٺیٺز، ډی (.299: 1393، سٮبڅیڈ ٽچیب: ٽبسڅیټ)ي شبهی دى ثىاز ثبځز ډ٭ى ډیلی ي ثدبیی ٹیبډز، ٽ ى اىثیبر الاڇ ي ٹآن ٽیڈ ىي ډ٫١

ی، ث ډظبث ډ٭ى اوي. ٭ی ا ڈ ػيا شىي، ى اىثیبر ٽشبة ډٺي ث ڈ ځ هىډیلیبن، ى ي: ٽ ډٮچڇ ویز، ى پ ي ػلاڃ هيا ثب هاي ځز ي

ى. ځو شبهی ي ىاي: وبیی ثدب ډی ډىځبن ایمبويا ثب اي وي هاىي ي ي ایهىي ٽ ى س ایه ىي ډٶڇ وبن ډی ىٹیٸ ډ٦بڅٮوڂبی ث ىي ٵز ي اڅجش

ډٮبى ي شبهی وٶش از. ث ایه ډٮىب ٽ آډیپى: اهلاٹی ث ىي ٵز يهاىي اڅشاڇ اهلاٹی ب: اهلاٹی ىاوي ي ډی ٽىن آډ ډٮبى اوڂی ىي ٽشبة ا ډ٦ف

ډٮبى ث ډظبث س٢میىی اهلاٹی اشٶبى آډاوبن ا اٵای ىىي. ى كٺیٺز، ا وبن « كبة ي ٽشبة ا٭مبڃ ى ي ٹیبډز»ي « ىاي:»اوي. سؤٽیي ث ډٶڇ ٽىاوي ثب سیٸ ا ث ځٶشمبن اهلاٹی ىي ٽ ڈ ٽشبة ډٺي ي ڈ ٹآن ٽیڈ ډبیڄ ډی

ىاىن ث سٮبڅیڈ هى ياىاوي ي ا ډٮبى ث ډظبث و٭ی ٵاهان هی اوبن ا ث سهس ٵا هياهابواهلاٹی اشٶبى ٽىىي، ي ډوب٥جبن هى ا ث ٵشب: اهلاٹی ي

اوي ثواوىي. ىي ٽشبة ا ثز ي ىيم ث ډظبث و٭ی س٢میه اهلاٹی اشٶبى ٽىىاوىي. ا ایه و٪، ٽشبة ډٺي ي ٹآن ي ٽیٶب: ػىڈ ا ىاا: ډبیز ثبىاويځی ډی

ٽىىي. ٽیڈ ا آهر ث ډظبث ٽبووی ثا: ډٮىبىا: اهلاٷ اشٶبى ډیوبىان از ٽ ى ،یثچ»ىي: سؤٽیي ث آهر، اهلاٷ ا سٮچیڈ ډی ٽشبة ډٺي ثب

ي وی: (؛ 21: 12)څٹب « ىىييیآهر و :ثا :ا ډبڃ ي طير ػم٬ ٽىي، اډب س بیىو هیا یآهر هى، ځىغ ي طيس :سب ثا يیي ث ٵٺا ثي يیثٶي يی ؿ ىا ه،یثىبثا»

آن ي،یي ث وىي یي ىىب ث آن ىشجى وم ى یومٽ ځ سچٴ یطيس ي،یاوييهش ثبى ٹآن ٽیڈ وی آیبسی ا ایه ىز يیپى اهلاٹی (.33: 12)څٹب « بى یا سجب وم

« څ ياڅمئډىن ٹڄ ا٭مچا ٵی: اڅچ ٭مچپڈ ي ي»ىي: ٹآن ث ٹیبډز ا وبن ډیاوؼبڇ ىیي هيايوي، ٵشبى اي ي ډئډىبن ا٭مبڃ مب ا يیها یډ ؿ »؛ (105)سث:


ډب »(؛ 40)وجؤ: «اوب أووبٽڈ ٭اثبب ٹیجبب یڇ یى٪ اڅم ډب ٹيډز یيا»: یآ؛ یب «هاىي ىیيـ ا هاي ثى ٽ اوبن آو :٭اة ى ي هی! اڈیىاى ڈیث یپیمب ا ا ٭اة وى

«.ىيیث یهى ٵشبى ډ :ب ا ٹجڄ ثب ىزډٮبى ى يىوي و٭ی آډٹآن ي ٽشبة ډٺي ثب ایؼبى ا ا ا سٮچیڈ

ثبىاويځی اهلاٹی ایؼبى ٽىىي. سی: ٽ ایه ىي ٽشبة ا ويځی د ا ډٿ سیڈ ىاان ثب ىؼ ى ایمبن ٽىىي ثب يٳ سؤطی ث ااى و از. ایه ٽب جت ډی ډی

ډیشی ٽ ډمپه ډلبجوشبیغ ٽبب: هى ىز ث اٹياڇ ثوىي. آوب ثب هىډىياواز ٵشب آوب ثایبن ىاش ثبي ث ډجىب: وشبیغ اهي: آن، ى وبیز، سمیڈ

ځیوي ځىب وپىىي ي ا ٵشب ٱیاهلاٹی هى ىز ثپىي. ډی ؽاعا تهؼاد تلیذ اخلاق آخز آهس. 4. 3

ب: سیٸ ي سيیي ډٮ٦ٳ ث آهر، و٭ی ى ىي ٽشبة، ثب اشٶبى ا يځیى ي ایه، اى٭ب: ویىيځبن ایه ډٺبڅ ډجىی ث ا اهلاٷ ډٮ٦ٳ ث آهر پڄ ډی

ىي. ډظلاب ډٮبى ا وبن ډی آډٽىن يیپى اهلاٹی ٹآن ي ٽشبة ډٺي ى ډ٦فهاىي ي اډب يای، ثاوي يیثیب: ا آوبن ٽ ى هبٻ ډیه هاث»هاویڈ: ى ىاویبڃ ډی

ایىبن ث ػز كیبر ػبيىاوی، ي آوبن ث ػز هؼبڅز ي كٺبر ػبيىاوی ي كپیمبن ډظڄ يىبیی اٵلاٻ هاىي ىهیي ي آوبوی ٽ ثیب: ا ث ا ٭ياڅز ج:

ي وی ى ٹوشیبن .(3-2: 12 )ىاویبڃ «ثبىومبیىي ډبوىي شبځبن هاىي ثى سب اثيالآ ډی ث هب٥ ي وىیي ځی ي ويیي ؿمی ٽ ڈیى یډ هج ؿیبیی ا»هاویڈ: ډی

: 2ٹوشیبن ايڃ) «از ٽى ډیب هى ىيشياان ثا: هيا آوـ یٮىی وپى، ه٦ اوبوی٭ا اڅی ډٲٶ ډه ب ي»ٵډبیي: ٽىي ي ډی ٹآن ٽیڈ وی ا ایه يیپى اشٶبى ډی. (9

ىببن څٲز .(133: ٭مان )آڃ «ػى ٭١ب اڅمبيار ياڅؤ أ٭ير څچمشٺیه ثپڈ ي، ي ٵٮڄ ٽىي یثىن ډ اوي ٽ اٵبى ډٮىب: ی٬ ا وٺ٦ ډٺبثڄ ٽىي: ىاوش «٫»يا

مـىبن ٽ (.407 سب: ی، ثاٶبوی )اٱتاوي ىاوشا ډؤه ا آن ث یٲ اډ «ب٭ا»: 1372)٥جی، اوي سػم ٽى «ىشی ٽىیي دی»٥جی ي ثی٢بي: ڈ آن ا ث ډٮىب:

ٽىي یٽ ٽبثز آن ى اډ ویټ اٵبى ډيف ي شبی ډ( 38: 1418 ثی٢بي:، ؛836ایه ډٮىب از ٽ هيايوي بوڂیف سیٴ ثز ى ایىؼب، ث(. 4/19 :1383ی، ی)٥جب٥جب

ٽياڇ ىي یب ؿىيوٶ ى و٪ ځٵش ي :ا ى ډبثٺ ٽىىيځبوی ب ا ٽز ځیب اوبن


ډػى ى ٸی. سٽىي ډیځٵشه ا ڈ ي یين ث يٳ، سیٸ ي شبی ا ث دییآی ثا: یين ث ثشی از ٽ ثىب ث ثهی يایبر يٮز ٵيسیه ډىڅی ٽ ى

ا: از ٽ ػه ي او ى آن ػب: یبثي، ث اويا وؼب ث اوبن ډئډه اهشب ډیآا: ا آن ٽبش ډىي وي ث ب یيویي و ب یآوـ ا هىو ي ويیځ یډ

ىوی ډبن ى سیٴ ایه يیپى ډشن ډٺي (.6/156: 1404 )ی٥ی،ى ومیآن ي .ٽ ډىڅڂب ٽی ډٮیه هاي ځىیيو٪ ثڂییي آن ي ا ى»ځیي: ډی

ٽ ثب آاىين ا ٱڄ ي وؼی يځب ثز ي ډچپر ثب ىیڂ ث ډب ىاى هاي ي (.2/880 :1389 )ډبن، «ډب ډٮشٺيیڈ ٽ ډىڅڂب ډب ثز از ...

هؼاد تجی ایواى هغیحی آهس. کتاب همذط، 5. 3

ىبی ٹآن ٽیڈ ثیش آهر آډٽڈ ډٶبیڈ اهلاٹی ى ثب سػ ث ٵز ثبلا، ساب: ا٭مبڃ، كر ي بى:، ي ا ٽشبة ډٺي از. يػى ډٶبیمی ؿن ځابن، وبډ

آډٽیڈ ث ىي ٽ ٹآن ث ىاي: ي ثز ي ىيم وبن ډی س یػئسػ ثیش ي بڅی از ٽ ى ډٶبیڈ س ا ٽشبة ډٺي وڂیش از. ایه ى ك آهر، اهلاٹی

سؤٽیي ي از. ث « ثبځز ٭یی ډیق» آډٽشبة ډٺي ثیش ث ىببو آهرس ا ٹآن ٽیڈ ٽشبة ډٺي دوڀ ىببو آهر آډي يیپى الایبسی ى و٪ ډی

ایمبن از. ث ٽىىي یسػاز. ى الایبر ډیلی، شبهی ٭یی ډیق ي ثبځز اي ایه ډٮىب ٽ ٽبوی ٽ ډیلبثىن ٭یی ا ثبي ٽىوي ثب دبیبن كیبر ډیىی ي ث چیت يو ىیبٵشىي ٽ اي ډیلب وجى ي اوپب ٽىوي. اډب دیيای ایه ثبي ٽ اي ى ي ڇ ا ٹج ثهبش ي ایىټ وى هيا از ي ي: ىيثب ث ایه ػبن ثبهاي ځز،

٭یی ا ډػ ٽى. ٹیبڇ ٭یی كاین اي ا ډٮشٺي ٽى ٽ ٭یی كٺبویز ډیلبیی ب: هيا ا ثا: سپیڄ ډچپر الای ي ي٭ي ميى: ث ډیه ثبهاي ځز ي ث

اځ ثبي ث ثبځز ډیق ث (.610: 1382)وب، ب ٭مچی هاي ٽى ىاي: ډیبن اوبنا ا ایمبن ډیلی ثځییڈ ؿی: ٽ آهر ى ٽشبة ډٺي آډ٭ىان ثوی ا

ایه ایمبن ثبي يػى وياى. ث میه ىڅیڄ سؤٽیي ث ثبځز ٭یی ث ٭ىان ٽىىي یسػامیز ىىي وبنساوي ب ث اي ډی ىببو ي وی ذىن ىاي: ىثب اوبن ډٶډی آهر

آهر ثبي. آډيیپى الایبسی ٽشبة ډٺي ث


جیت

ډٮبى سب كي ثیب: ؿبؿة آډٽىن ة ډٺي ډیلیبن ي ٹآن ٽیڈ ى ډ٦فٽشبډٶډی مبوىي: ىاوي. اځؿ ى ډبیز ثبځز ډىځبن ى ایه ىي ٽشبة ي ډپبن ي

ىي ٽ ڈ اوي. سػ ث ایه ؿبؿة ډٶډی وبن ډی ٽیٶیز ثبځز اٱچت ډشٶبيرشبهی ډىځبن ث ډظبث اډ: اهلاٹی آډٹآن ٽیڈ ي ڈ ٽشبة ډٺي ث

ب: ثبىاوي ث ما ىاى ي ا ایه و٪ وڂوي. ډٮبى ثا: ىي ىیه و٭ی س٢میه ډیى. ثب ایه كبڃ، سٶبير اچی ٹآن ىببو ډىؼ ډی ث ثبسڅیي و٭ی اهلاٷ آهر

ډٮبى سؤٽیي آډب: اهلاٹی ٽیڈ ثب ٽشبة ډٺي ى ایه از ٽ ٹآن ث یا: ؿن سٽی ي ٽىن ډٮبى اياٳ اهلاٹی ثیش: ىاى. ث ایه ډٮىب ٽ ٹآن ا ډ٦ف

يی ى ثو ٭ي ػيیي، ٽىي. ى كبڅی ٽ ى ٽشبة ډٺي، ث دیځب: ا ىوجبڃ ډیب: الایبسی ىاى. ث ایه ډٮىب ٽ ٽشبة ډٺي ثبځز ي شبهی ډىځبن ثیش ی

ٽي ایمبن ډیلیبن ا ډٮىبىا ي ډػ ثبځز ٭یی ډیق ډی آډىن ٽ ثب ډ٦فوبن ىي. یا ایمبن ډیلیبن ث ډیلبثىن ٭یی اشا از. ٭یی ى كیبر

ا: وپى. ډچپر الای ا اوي یؾ ٽب ببو ا ٽ اوبػیڄ آن ا يایز ٽى سبیویالایبر ډیلی، ډشىي ث ٽشبة ډٺي ثب اٹبډ وياز ي ٽبٽى ډیلبیی وياز.

ٽي بڅز ډیلبیی ٭یی ا ث آهاڅډبن ي سٮچیڈ آډ ثبځز ٭یی ډیځو از ٽ ایمبن ډیلی ا ين ډىځبن كاڅ ىي. ایه ثبځز ٭یی ي وي

٥یٸ سؤٽیي ث ثبځز ٭یی ډػ هاي ي.


‌هاتغ ٹآن ٽیڈ.

ٽشبة ډٺي.

یمی ا یه ) ٱلاڇ ىیىبوی، اث ان: كپمز، يى:، ٵچٶ ى ى ي اويی ٮب٫(. 1393ك یبىڈ.ؿبح س ثیير: ىا اكیب اڅشاص اڅٮثی. اوا اڅشىیڄ ي اا اڅشؤيیڄ،(. 1418ثی٢بي:، ٭جيالله ثه ٭م )

ىاوڂب: ٹىج:، ٹڈ كه يكیه چیمبوی اكمي١ب ډٶشبف، سػم: (.1393) ٽبسڅیټ ٽچیب: سٮبڅیڈ ډات. ي اىیبن

ػب: كیبر اثي:. ، سػم ډیپبئیچیبن، ثیالایبر ډیلیسب(. سیه، ى: )ثیػبډٮ ډيیه كی :ٹڈ الاډبډی، ٭ٺبئي ف ٵی الاڅی اڅمٮبٳ ثيای(. 1392ډله ) یي ها:،

ؿبح ىياىڈ.٭چمی ٹڈ،

، ثیير: ىا اڅٮچڈ، ىډٸ: ىا اڅبډی.اڅمٶىار ٵی ٱیت اڅٺآن(. 1412اٱت اٶبوی، كیه ثه ډلمي ) ٹڈ: ډپشج آیز الله ډ٭ی وؼٶی. اڅي اڅمىظ،(. 1404ثپ )اڅيیه ډلمي ثه اثی ی٥ی، ػلاڃ

.60-25، 25، 7، آمبن ٶز، ى: «یٮز ي دڅ» (.1384ډاة ) ویب، بىٷ

.186-175، 1مب دی ،ډ٭ى ډٷى: ،«ػيیي ٭ي ى اوش٪ب سی(. »1385ډاة ) ویب، بىٷ

سیان: اڅيیه آشیبوی، ػلاڃ یي سػم: ،ياڅمٮبى اڅمجيأ(. 1395ډلمي ثه اثایڈ ) یا:، ياڅيیه اوؼمه ٵچٶ ایان.

، ٹڈ: ډئ و الاډی.اڅمیان ٵی سٶی اڅٺآن(. ٥1383جب٥جبیی، ډلميكیه ) ، ثیير: ىا اڅٮچڇ.ډؼم٬ اڅجیبن ٵی سٶی اڅٺآن(. 1372كه )ٵ٢ڄ ثه ٥جی،

: اب٥ی، ؿبح ىيڇ.سان سچمى، ا ا: ځىؼیى(. 1356آثابڇ ) ٽه،

، سػم: ٵب٥م بىار سبډی، سان: ب: ډشٻ ډبی ٹآن ي ٽشبة ډٺي: ىين(. 1389ډبن، ىوی ) يى:

.ؿبڇ ٹڈ: ىااڅليیض، ؿبحياڅى، اڅپشبة ٵی يالاه اڅيویب(. 1384ډلمي ) :، : ډلمي:

اي:، ٹڈ: و ډس٢ی. سػم: څ٦یٴ ،ډٮبى يډجيأ ٵچٶ سبین(. 1371ډلميػاى ) ډٲىی،

اٲ كپمز، سان: ٭چمی ي ٵىڂی. سػم: ٭چی سبین ػبډ٬ اىیبن،(. 1382وب، ػبن ثبی )

اىیبن ي ډات. ىاوڂب دببیی، ٹڈ:. سػم: ٫ ،ػبن اىیبن ىڀٵ (.1386) آ. ػبن یىچ،Williams, M. E. (2013). ―Eschatology‖ in: New Catholic Encyclopedia, Washington, D. C. :

Catholic University of America.

Chisholm, Hugh (2018). ―Eschatology‖ in: Encyclopedia of Britannica, Creative Media

Partners, LLC.


References

The Quran.

The Bible.

Beyzawi, Abdollah ibn Omar. 1998. Anwar al-Tanzil wa Asrar al-Tawil, Beirut:

Arab Heritage Revival House. [in Arabic]

Chisholm, Hugh. 2018. ―Eschatology‖ in: Encyclopedia of Britannica, Creative

Media Partners, LLC.

Cohen, Abraham. 1977. Ganjineyi az Telmud (Everyman's Talmud: The Major

Teaching of the Rabbinic Sages), Tehran: Asatir, Second Edition. [in Farsi]

Hinels, John R. 2007. Farhang Adyan Jahan (Culture of the World's Religions),

Translated by A. Pashayi, Qom: University of Religions and Denominations. [in

Farsi]

Ibrahimi Dinani, Gholam Hoseyn. 2014. Shoa Andisheh wa Shohud dar Falsafeh

Sohrewardi (The Ray of Thought and Intuition in Suhrewardi's Philosophy),

Tehran: Wisdom, 11th

Edition. [in Farsi]

Kharrazi, Seyyed Mohsen. Bedayah al-Maaref al-Elahiyah fi Sharh Aghaed al-

Imamiyah (The Beginning of Divine Knowledge in the Explanation of Imamate

Beliefs), Qom: Qom Seminary Teachers Association, 12th Edition. [in Arabic]

Masson, Denise. 2010. Quran wa Ketab Moghaddas: Darun Mayeh-hay Moshtarak

(The Quran and the Bible: Common Themes), Translated by Fatemeh Sadat

Tahami, Tehran: Sohrewardi.

Moghniyah, Mohammad Jawad. 1992. Tarikh Falsafeh Mabda wa Maad (History of

the Philosophy of Origin and Resurrection), Translated by Latif Rashedi, Qom:

Morteza Publication. [in Farsi]

Mohammadi Rey Shahri, Mohammad. 2005. Al-Donya wa al-Akherah fi al-Ketab wa

al-Sonnah (The World and the Hereafter in the Book and Tradition), Qom: Al-

Hadith Institute, Fourth Edition. [in Arabic]

Noss, John Boyer. 2003. Tarikh Jame Adyan (Man's Religions), Translated by Ali

Asghar Hekmat, Tehran: Scientific and Cultural. [in Farsi]


Ragheb Esfahani, Hosayn ibn Mohammad. 1992. Al-Mofradat fi Gharib al-Quran

(Glossary of Quranic Terms), Beirut: Knowledge Institute, Damascus: Al-

Shamiyah Institute. [in Arabic]

Sadeghnia, Mehrab. 2005. "Polos wa Shariat (Paul and the Law)", in Seven Heavens,

yr. 7, no. 25, pp. 25-60. [in Farsi]

Sadeghnia, Mehrab. 2006. "Taswir Entezar dar Ahd Jadid (The Image of Awaiting in

the New Testament)", in: Promised East, Preface no. 1, pp. 175-186. [in Farsi]

Sadr al-Din Shirazi, Mohammad ibn Ibrahim. 2016. Al-Mabda wa al-Maad (Origin

and Resurrection), Translated by Seyyed Jalal al-Din Ashtiyani, Tehran: Iranian

Philosophy Association. [in Farsi]

Siyuti, Jalal al-Din Mohammad ibn Abi Bakr. 1993. Al-Dorr al-Manthur (The

Narrative Pearl), Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library. [in Arabic]

Taalim Kelisay Katolik (Teachings of the Catholic Church). 2014. Translated by

Ahmad Reza Meftah, Hoseyn Soleymani and Hasan Ghanbari, Qom: University of

Religions and Denominations. [in Farsi]

Tabarsi, Fazl ibn Hasan. 1953. Majma al-Bayan fi Tafsir al-Quran (Collection of

Statements on the Interpretation of the Quran), Beirut: Knowledge House. [in

Arabic]

Tabatabayi, Mohammad Hoseyn. 2004. Al-Mizan fi Tafsir al-Quran (The Yardstick of

the Interpretation of the Quran), Qom: Islamic Publications Office. [in Arabic]

Thiessen, Henry. n.d. Elahiyat Masihi (Lectures in Systematic Theology), Translated

by Mikailiyan, n.p: Eternal Life. [in Farsi]

Williams, M. E. 2013. ―Eschatology‖ in: New Catholic Encyclopedia, Washington,

D. C. : Catholic University of America.

eschatology according to the quran and the new

Documents