Urbani ekosistemi i Urbani ekosistemi i sinantropizacijasinantropizacija

Glavni urbani faktori ugrožavanja Glavni urbani faktori ugrožavanja biodiverzitetabiodiverziteta

UrbanizacijaUrbanizacija IndustrijalizacijaIndustrijalizacija Infrastruktura (posebno saobraćajna)Infrastruktura (posebno saobraćajna) Invazivne vrsteInvazivne vrste

Osnovni uzroci gubitka Osnovni uzroci gubitka biodiverziteta - HIPPObiodiverziteta - HIPPO

HHabitat alteration,abitat alteration, IInvasive species,nvasive species, PPollution,ollution, PPopulation growth of human,opulation growth of human, OOverexploitation :verexploitation :

OverharvestingOverharvesting of species from the of species from the wild.wild.

OverconsumptionOverconsumption of resources of resources

Istorijat razvoja gradova (proces Istorijat razvoja gradova (proces urbanizacije)urbanizacije)

DomestifikacijaDomestifikacija Razvoj zanatstvaRazvoj zanatstva Manufakturna proizvodnjaManufakturna proizvodnja IndustrijalizacijaIndustrijalizacija

Najveći Evropski gradovi

Porast urbane populacije unutar Porast urbane populacije unutar evropskih državaevropskih država

Grad kao ekosistemGrad kao ekosistem

AutonomniAutonomni PoluautonomniPoluautonomni NeautonomniNeautonomni

Urbano toplo ostrvoUrbano toplo ostrvoKlimatski faktori Karakteristike Komparacija

Zagađenost vazduha

Kondenzacija 10 x veće

Zagađenje izduvnim gasovima 5-15 x veće

Sunčeva radijacija

Ukupna solarna radijacija 15-20% manje

UV zračenje (zimi) 30% manje

UV zračenje (leti) 5% manje

Dužina sunčeve svetlosti 5-15% manje

Temperatura vazduha

Godišnji prosek 0.5-1.5°C veća

Vedrog dana 2-6°C veća

Brzina vetra

Godišnji prosek 10-20% manje

Lagana strujanja 5-20% veće

Relativna vlaznost

Zimi 2% manja

Leti 8-10% manja

Padavine

Ukupne godišnje 5-10% više

Manje od 5mm 10% više

Snežni pokrivač 5% manje

Maglovitost

Magla (zimi) 100% veća

Magla (leti) 30% veća

Promet materije i energijePromet materije i energijeza grad od 1 milion stanovnikaza grad od 1 milion stanovnika

PotrošnjaPotrošnja 115000t fosilnih 115000t fosilnih

ggorivaoriva 320000t vode320000t vode 2000t hrane2000t hrane

ProdukcijaProdukcija 300000t otpadnih 300000t otpadnih

vodavoda 25000t CO25000t CO22

1600t čvrstog otpada1600t čvrstog otpada

Odnos Odnos aautohtonih i alohtonih vrsta utohtonih i alohtonih vrsta u gradovimau gradovima

Tip naselja Autohtone sp (%) Alohtone sp (%)

Zaseok 70-80 20-30

Selo 70 30

Varošica 60-65 35-40

Grad (srednji) 50-60 40-50

Grad (veliki) 30-50 50-70

SinantropizacijaSinantropizacija

SinantropizacijaSinantropizacija

Pripadnost neke vrste Pripadnost neke vrste urbanim ekositemimaurbanim ekositemima

Zavisi od dva kriterijuma:Zavisi od dva kriterijuma:- Spontano prisustvo vrste Spontano prisustvo vrste

u urbanim ekosistemima u urbanim ekosistemima zavisno ili nezavisno od zavisno ili nezavisno od njegove voljenjegove volje

- Prisna zajednica sa Prisna zajednica sa čovekom ili zavisnost od čovekom ili zavisnost od njegovih aktivnostinjegovih aktivnosti

Forme sinantropizacije:Forme sinantropizacije: ObligatnaObligatna FakultativnaFakultativna NeprekidnaNeprekidna PovremenaPovremena DelimičnaDelimična

Indeks sinantropizacijeIndeks sinantropizacije

Ls – broj sinantropnih Ls – broj sinantropnih vrsta taksona (ptica)vrsta taksona (ptica)

Lo – ukupan broj Lo – ukupan broj vrsta taksona (ptica)vrsta taksona (ptica)

Lo

LsWs

StStepen sinantropizacijeepen sinantropizacije

Omogućava izvdajanje Omogućava izvdajanje obligatnih i fakultativnih obligatnih i fakultativnih sinantropnih vrstasinantropnih vrsta

a - % udeo jedinki vrste u a - % udeo jedinki vrste u urbanom područjuurbanom području

b - % udeo jedinki u b - % udeo jedinki u agrarnom područjuagrarnom području

c c - % udeo jedinki u - % udeo jedinki u prirodnim ekosistemimaprirodnim ekosistemima

2

22 cbaSi

Vrednosti sinantropizacijeVrednosti sinantropizacije

+100 – Izrazita preferencija prema gusto +100 – Izrazita preferencija prema gusto naseljenim područjimanaseljenim područjima

+75 – Izrazita preferencija prema ljudskim +75 – Izrazita preferencija prema ljudskim naseljimanaseljima

+50 – Preferencija prema ljudskim naseljima+50 – Preferencija prema ljudskim naseljima 0 – indiferentnost prema ljudskim naseljima0 – indiferentnost prema ljudskim naseljima -25 – Preferencija područja nenaseljenih -25 – Preferencija područja nenaseljenih

čovekomčovekom -50 – Izbegavanje ljudskih naselja-50 – Izbegavanje ljudskih naselja

““Novi sinantropni predatori”Novi sinantropni predatori”

Podivljali kućni ljubimci, koji su potpuno integrisani u ekosisteme u kojima žive

Uvek se nalaze u neposrednoj blizini urbanih zona

Nalaze se u prirodnim interakcijama sa divljim životinjama kao njihovi predatori, plen, kompetitori, i rezervoari ili vektori bolesti

Utiče na strukturu prirodnih zajednica karnivornih vrsta. Posebno onih srednje i male veličine

Populacije pasa i mačaka “lutalica” danas imaju najveće brojnosti među sinantropnim predatorima

Idustrijski melanizamIdustrijski melanizam

Promene početkom Promene početkom XIX veka u EngleskojXIX veka u Engleskoj

Promene na nivou Promene na nivou frefrekvkventnosti entnosti morfotipova u morfotipova u populacijipopulaciji

Promene Promene frekfrekvventnosti alela u entnosti alela u populacijipopulaciji

Selekcioni pritisakSelekcioni pritisak

Delovanje prirodne Delovanje prirodne selekcijeselekcije

Favorizovanje formi je Favorizovanje formi je uslovljeno uslovljeno predatorstvompredatorstvom

Predatori Predatori se se javljajujavljaju kao prirodni selektivni kao prirodni selektivni faktorfaktor