-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
1/62
ري م ا ر گ يل ي ت خلج
ĤELEC TİLİ GIRAMIRİ
يي ا ن ش آ وت س د ابزج خل
Ali Asķer Cemrasi
سي ا ر م ج ر غ ص ا يلع۳۹۲/۰۱۴
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
2/62
٢ Ĥelec Tili Gıramıri
۱ . شز ر ا ا زب حفظ يت م ه ا
ست تي ا ل م ره تي و ه دنس ان ب ز .يـ ق ل خ ر ه ت ور ذا ـ ل ب ت ن ات آ ب ث ا هک يد ن س ت ـ س ا .رد
شا ن
کي ا خ
ره ک
ن اي
در
تي ل م
هر
يت د و ج و م
اقع و ت س و ا
ني ا ب ز
ر و ض ح
گر
.رد و ـ م
کـه
ني ا ـ ب ز
اي ـ ج
ـر ب
ي ا
ه د ـ ن ز
ند ـ س
وب ـ ت ک م
ار ـث آ
و
ا ـ ه ا ج ه
ات و ص ا
يق ر ط
ز ا
شود
مي
قع ا و
لم ک ت
ي ازم
کـه
ـت س ا
ر و ـ ک ف
اي ه ن ا سـ ن ا
مه ه
ر ب
و
ست ا
ري ش ب
اث ر ي م
از
يي ز ج
که
دي ن س
ارد ذ گ
د و ج و م يد ن ي ا م ن هع ف ا د م نو گ ا ن و گ دا ع ب ا رد نا ب ز ن سي آ ف ن ت يا ض ف و تا ي ح قح سند. ن اي
ـد ن ي و گ ي م نخس ان ب ز ن ه آ ده که ب ش ک ح ني ا س ن ا ا ه ن و ي ل ي م يو ن ع م راث آ و کي ي ز ي ف د و ج و رد.
ب مـي ان ل ب ز ن ه آ تي که ب ل م دو خ که ل ب ان م ک ا ح ه ني را ن ا ب ز ره تي م س ر ني ا ر ب ا ن ب د ن ي ا شـ گ
ين مي ي ع ت نن ست.ک مي ا س ر نا ب ز بح ا ص تلم اي ر ب نا ب ز ره ني خ س هب س ا.پ ن م ـ ض نا ـ ب ز
ينآ يئ ت ل م
هر
که
ست ا
ي مـيا
ه د ه ا ش م
آن ر د
يخ ر ا ت
اه گ ر ذگ
در
را
خود
ـد ن ک
.ند ـ س
ـن ي ا
ان مي ه ج خي ر ا ت هني ئ آ رد هدن زهد ع ند که چ ر ه دش خ ر د ار هني ئ آ ن سند و اي ن ند اي ه ا و خ ب ي ا
ش و د خ م ر نن و تي ي ب ب .
دي هـر و ـ ج و لي ل د ني ر ت گ ر ز ب ارد د ن تا ب ث ا هب يز ا ي ن لل م ل ا نيب عرف در تي ل م چيه ان ب ز
تي ل م ر و ض ح ين ا ب ز ي لم م ک ت نا ب ز ن ت که به آ س نا د ـ م ت نا و ر ا ک قي ر ط ن ند و با اي ن ک ير ش ـ ب
ـر ت م ک اـ ـد ي ش ا ب ين و ـ ي ل ي م ين ا ب ز ني م ل ک ت م ن اه اي و خ ند ش خ ب يم انغ ار.ه ـ ص ر ع رد ـت ي م ک
ست ي ن
الف ت خ ا
رد و م
اد ي ز
ني ا ب ز
يت د و ج و م
.از
ئي ا ـ ب ي ز
يـک ئ ا ز و م
يش و خ
اي ه ت و ا ف ت
با
ها
ان ب ز
د ه ان د ر و آ دي د پ نا ه ج رد حل ل و ن اي.مل ر ب را گ دـ ن ا م رـ ث ا و يم ي س ـ ن را ع ـ شا هـ ع ل ا ط م اب لا ث م
ار ي ر ه ش
»سالم
يه ا ب ا ب
يدر ح
«ر سي
ي ا
نه ا خ د و ر
ير س م
در
نده ن ا و خ
نيز
نم ا و ر
و
روح
ـه ک د ن ک
ي م
ير و ص ت
به
را
ان جي ا ب ر ذ آ
ک تر
م د ر م ش ک
.
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
3/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج خل
۲.ياه اخه ش كر ان ت ب ز
اد ون ا خنا ب ز
اتي ك ا ر ت ش ا
كي ر ت
ي يها ك ي ز ن
ار ي سب
نب ا ش ـ ن
گر ي د ك ي يـ دم ـ ن ه د
.ـن ي ا
ندي ن ا م ه ص ر ع ر د ف ر و م اسي ن ش ا و آ ژو)ال و ح ت و ا)لغ ت خا سوح بي.س هآن رد
ان ب ز ن ااي ه ن ت اهاب شز ا و چ ي ج ها وخل ك ا ب )وق ا ي (ه د ا و ن ا ـ خ ر گ ي د ابن ا ـ ب ز ي ـ ک ر ت يا ـ ه
بل ا ق تو ا ف ت ي ه ج و ت نراد.اهن ا ب ز کر هت ش ي ر ه ه ب ج و ت ابي خ ي ر ا ت ي هها را ي ع م يي ا ي ف ا ر غ ج ي
ول ص ا و سا ن شن ا ب ز م مي س ق ت ر ي زي ها خه ا ش ه :ون ب
۱
.بازبا ز
يا
ز و غ و ا
ي ربها غ
وب ن ج
ي ها
:
ان ب ز
مل ا ش
وز ق ا ق ين ا م ث ع
کي ر ت
ي کيGagausها ر ت )نا ـ جي ا ب ر ذ آ (نم ک ر ـ ت ي ا ـ ه ک ر ت و
در
ان س ا ر خ ي د ن ب
قه ب ط
ن اناي ب ز
اک ر ت ش ا
ه ب
ه ج و ت
اظ ح ل
به
يي ا ي ف ا ر غ ج
يت ع ق و م
ظر ن
از
ها
شوجا خص مي ش م زين نا ر ي ا نا جي ا ب ر ذ آ يز و ر م ا يک ر ت نا ب ز ها گ ي .
۲-ابز ابز اي قا چ ب ق ي ربها ال غ م ش ي :ها
ان ب ز لم ا ش هخ ا ش ن ناي ا ب ز هدا ون ا خ زا يي ا ه ن ا ـ ب ز زا دـن ت ر ا ب ع هـک تس کي ا ر ت ي يها ا ـ ه
ـه م ي ر ک
اي ـ ه ر ا ت ا ت
ـي ب ر غ
بري ي س
ي ها
جه ه ل
ير ق ش ا ب
ر و ا ت ا ت اي ق و ن
پاک ل ا ق
ره ق
اق ز ا ق
و م و ک )و م و ق (يا اراک و را کل ا ب اي چا ر ا ک Kara ité.
۳
-تي ا ـ غ ا چ
ور ـ غ ي و ا
ه و ر گ
يا
قي ر ش
وب ن ج
خه ا ش
uyghur chaġatiه د ـ ن ر ي گ ر ب رد کـه
االر س
و
زرد
ور غ ي و ا
ور غ ي و ا
بک ز و ا
اي ه ن ا ب ز Salar و غ و ا هشي ر اب .
۴-ي ا ي رب ي س اي قي ر ش لا م ش ه و ر گ :
وت ک ا ي يا ه ن ا ب ز لم ا ش Yakut)خ ان)سا ـ ق ل و د Dolġanرو ـ ش س ا ـ ک ا خ ي ا ت ل آ Shor
ان و و ت Tuvanا ف و ت و Tofa.
۵
-اس گ ل و
قه ط ن م
ان ب ز
که
اش و و چ
ان ب ز
.
۶
-خل
ان ب ز
khalajس ان ا ر ي ا يز ک ر م دع ا ب ت م نا ب ز .
ت س ا
تن ف ر
بين
از
ل حا
در
ان ق ق ح م
ور ا ب
به
ه ک
جي ل خ
ان ب ز و اجز د ک چ ي ه و گر
ياز ها
کي ر ت
نه ا گ شش
)ز و غ ا
ا ي
بي ر غ
وب ن ج و غ ي ا
يا
قي ر ش کب ز و ا ق ا چ ب ق
ه و ر گ
يا
بي ر غ
ال م ش
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
4/62
٤ Ĥelec Tili Gıramıri
قي ر ش
ال م ش ا و و چ
و
ت و ق
يا
و
ري ب ي س
وب ن ج
يا
(ه د و ب ن ك ظربل ن
حسب
»و سف ر پ
رد ا ه ر گ ف رو د
«ن م شن ا د
يشناترشهي ك ر ت
ان ب ز
ني ا م ل آ د
جي ل خ ياي د ن ب
يم س ق ت
ن ا ب ز
ه و ر گ
ه و ز ج اهخ شا
يي ا ت ل آ م
يل ك ش ت
را
قل ت س م
كي ر ت هدم ي د ق
ه هك ج ه ل
ين ر ت
ي م
وب س ح م
كي ر ت
ان ب ز وش
.
خل كي ر ت ر د مي د ق يك ر ت ر ا ث آ )رو در)گؤگ ت ا م يك ر ت يتح ور(و و ت ت و ر پ (يق ا ب
ست نده ا ا م .ظن ز ا ببس ين م ه ه ذا ب سل صي ا ا خ تي م ه ا يا ر ا د يك ر ت يسا ن ش نا ب ز .
۳.ه و ژ پ د ود ج و م ي نها ي م ز يج خل ان ب ز
ش ري
نه ي م ز
در
ان ب ز
اسي ن ش
ه
]رک ت
[ال ـ س ر د
ـه ك د و ب
قي ق ح م
ين ل و ا
كي س ر و ن ي م
جي ل خ
۱ ۹ ۴ ۰ د دا
ار ر ق
اش ك ن ك و
عه ل ا ط م
رد و م
را
ها
ج خل
ان ب ز
دي ال ي م
.ني ا ري ا
قق ح م
ك ي
وي
از
س پ
ر و س ـ ف ر پ اه ـ گ ن آ رد و آ لـ م ع هـ ان ب ب ز ن ون اي م ا ر ي پ يد ي ف م هع ل ا ط م م د ق م دم ح م ر ت ك د مان هب
اد ت س ا رف ر و د در ا ه ر گ )نگن ي ت و ـ گ ها گ شن ا د (مل ا ـ س ر د ين ا م ل آ ر ي ه ـ ش ژو ـ ل و ك ر ت و قـق۹ ۶۸
ي د ال ي م ن ا ت س ج ل خ هق ط ن م ه سفر ب س از نده پ ز ر ا تا ق ي ق ح ت اد ر و آ لـ م ع ب هـن ي م ز ن در اي در
از
قع ا و ن ا ش ي ا
ين ت س خ ن
ان و ن ع
ه ب
قي ق ح م ي ـ ف ر ع م
ان ـ ي ن ا ه ج
ه ب
را
جي ل خ
ان ب ز
هكه د ر ـ ك دـ ن ا
ي ردم م ب ان نا و ت .تـ ي ئ ه دا و ـ ج رـ ت ك د هدن زرا تا ع ل ا ط م هك د ن چ ر ه ر ـ ت ك د ي ب ا ـ ت ه ز ر ـ گ ي د و
ن ا م ر و ش ک
ين ق ق ح م د
بل ا ق
ر ي س م
ن ياي د ق ت
و
مل أ ت س ا
.
۴.ج خل ان ب ز ياه گي ژ ي و و ات ص خ ش م
بي ر غ و قي ر ش نا س ا ن ش نا ب ز و ين ق ق ح م رف ود در ا ه ر گ هل م ج زا تكد تـئ ي ه دا و ـ ج و
ر ت ک د ن ا ب ز هك دن ا ه د ي ق ع ني ا ر ب قي د ص ه د ا ز د م ح م ]كر مي]ت ي د ق يج ل خ ير هت ـ ج ه ل نا ـ ب
ي گ ژ ي و
ن آ
در
و
ست ا
كي ر ت م
يده د
ر زي
ي شوها
: ادر»«. م يك ر ت نا ر و د زا تا م ل ك لو يم(ا د ـ ق يـ ك ر ت زا لـ ب ق ن و ر ـ ق -م (رو ـ ط هـ ب
ه ـ ج ه ل
ير ا س
كه
تي ر و ص ر د
و
نده ا م
قي ا ب
يك ت ا م ت س ي س ي ـ ك ر ت
اي ـ ه
:ري ذ آ يك ب ز و ا ق و ـ م و ق
۱.هب دي ن ك هع ج ا ر م ر ت شي ب هعل ا طم ت جه يئ: ه د ا و ج رت ك د »د يري س ه ج ه ل و نا ب ز خي ر ا ت ر ي ك ر ت ي ا»ها رهت ۳۸ ۰ن ا ك ي پ ر ش ـ ن
۴-۸ص
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
5/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج خل
و
يد د ج
ور غ ي و ا ه ب
اق پ ل ا ق
ا را ق رد ا ن
هطور دي د يـ دم و ـ ش
.مثـ
:از ـ ه
/haz)آ/مـك(چا ـ غ ا ه
/haġaç)ا/خرد(ه/hev)ئا/ناخ(م وٍزو(/hüzümهـوزو ور/ا ـ گ ن ا (قا ـ چ و ه /
huçaķ )ا ج و ا (ته/hetek )تا/م ).دا
ظرب ن
»فر ر و د
رد ا ه ر گ
« ي ر ت م ه م ي ـ گ ژ ي و
ان ـ ب ز رد
ـي ج ل خ هـك
ـت س ا
ن ازآ
ري ا ي س ـ ب
گي ژ ي و اهه ا و آ ر د ار نا ت س ا ب يك ر ت وخ سی ه ا د ر ك ظفح ان. و ـ ن ع ه فب ر ـ ح لا ـ ث م ][زا
قبال ًهم و نده ا م يق ا ب كر و ت و ت و ر پ نا ر و د ][تس ه ا د و ب .ن بر اي ا ن ب ]يـ ك ر ت [يـ ك ر ت زا جـ ل خ
رك و ت گؤگ نا ب ز ين ع ي يم د ق ب ي ت ك رد هك اهم ي د ق تس نده ا ا م يق ا ب نو خ ر و ا س .تر ا
.صدا
»«د
يم د ق
كي ر ت
ند ن ا م ه وب
نده ا م
قي ا ب
هم
ج خل
كي ر ت
][س ا
ه د ش ن
يل د ب ت
.
ند ن ا م
:ا د ا ه
/hadaķ )اي ا)پ=آ د و ب / buda)يو و(رن=ب و(/ bodب ا)ق/ب م ن ا د و ا /
udanmaķ )ا م ن ا ي و ا /دش ر ا د ي ب (ا م و د و ا /udumaķ )ا م و ي و ا /دي ب ا و خ(و ر و د ا ه
/haduru)ر و)جد/آي د ا ق /ķadun)يي ا ق /ز رد ا ر ب ه و ش و .(يا ذا دل دا باص ي ز ها
ه دن ز ا و و ت يك ر ت رد طقف يك ر ت ي)رب ي س بو ن ج (س نده ا ا م يق ا ب .
اي»«حر. ـ ج ه يم ب د ق يك ر ت دنن ا م تا م ل ك ل و رف)(در ا ـ ح )(تـ س ا د و ـ ج و م .
مثل
:كو
/kün)وگ=و ر ب ا ت ف آ (چئ ك /kéçe)جئگ/ش(مر ؤ ك /körmek )كـ م ر ؤ گ د/ ).چش/گو( /közكؤ)دي
س»«حر. نده ا ا م يق ا ب ًرثكا تا م ل ك لو ا ر د .نن ا م:يي/yil)يا/اس(
۲.فرو د درا هرگ Gerhard,Doér,Fer سرا م مت ش ه ر د ۹۲ ۰مآ ا ي ن د ب نامل آ كرب گ ي ن و ك ره ش ر د .نـي ا ر د ا ردوـخ يك د و ك
ال سز ا و رهش۹۲۸ن ا ر ذگ نيل رب رد دعب ه ا. ب سز ا هك ۹۳وي ۸ا سا ت ۹۴ ۶ـس بوده ا را ك لو غ ش م يزا ن نامل آ رد يد ال ي م .
مد آ ر د
رت ا س ا
به
نگ ج ر د
و
ت رف
ازي ب ر س
مت د خ
به
ا ه دع ب
.هاي
ل سا
۹۵بين ۴
-۹۴ ۹شي ر ن ي ا ـ ه
ارل ـ ك
زد ن
در
لين ر ب
در
س نگ ــ karilم heinrich menges زد ــ ون وژي ــ لوك ل تر صي ــ ح ه ت ـ بـ ا. ــ م رت زد R.Hartmannها ــ ون ك ستي ــ يئ آلتا
و
.ن وئ ا رب W.Brauneوا نزد و يسا ن ش م ال س ا .نسن ا ه O.Hansenپ يسا ن ش نا ر ي ا ش ته ا خ ا د .لا سر د و ا ۹۵ ۴زت دي ال ي م
ال س ر د و دن ا س ر ناي ا پ هب ول ها غ م نا ه ن پ خي ر ا ت سكا ت ن ي س ةرا ب ر د ار خود اي ر ت ك د ۹۶ ۹د ـ م آ نا ر ـ ي ا هـ تـي ب ئ ي ه ها رـمه هب
ورد آ لمع ه كزي ب ر م نا ت س ا زا نا ه ا ر ف نا ق ش ا و و داب آ تل خ اب خ ل ت يا ه ا ت س و ر ر د يت ا ق ي ق حت و .هب بي ا ت ك تا ق ي ق حت ن صل اي ا ح
ال خ ي ر ت ا م مانج الKhalaj Materialل س ر د ۹۷ ۱ش تشر ن م ينا م ل آ نا ب ز ه يخ. ب ر ا ت ر د و ۷رب م ا ـ س د ۰۰۳تو ـ ف يد ال ي ـ م
نمود .
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
6/62
٦ Ĥelec Tili Gıramıri
الن ي ي
/yılan)اليا/ام(يت ري ي /yirtiķ )يت ر ي ا /را ا)پ ري ي /yıraķ )ا ري ا /ود(.
.جه ه ل
الف خ ر ب
جي ل خ
تركي ر د ي جا
به
ات م ل ك
ل و ا
در
بي ر غ
كي ر ت
ي ها
][رف ـ ح
][
و ج و م تس ا
د
.نن ا م
:تي
/til)يد/ابز(ش ا/دي( /tişتي دن د(ؤ )سين/دو(/töşت
اق ن ر
تي
/tırnaķ )ان ري د /خ تؤر)زان/دي(/tizتي)نا /tört)تر و د /اهچ.(
خد. يشا ك ر ت نا ب ز يج ل خ يورح][][را ي س ب رد يم د ق يك ر ت اا م ل ك
اق دب ن ا م س نن.ا ا م :ا ق چ ي /sıçķan)اچ و/ي اتاو( م ق ش و /tavuşķanايا ق ش و و ت
/tuvuşķanاش گو/و ر خ (نٍ
و ش/يو(/yüngي ر/gevşگو( پ ا و خ ش ن گ ر ؤ ُ ك
/körgek )روك/را پ .(
.حر
»«ا م ل ك
وسط
در
ات ق و ا
لب غ ا
جي ل خ
كي ر ت ر د كش
ه ب
][ فظ ل ت وش
.
ند ن ا م :غ غي( /siķirيس)درخ/ا(/haġaçها ي س/اگ(ي ي/yaķış)ا ر ا ب شي غ ا ي .(
.آخ ر د
لب غ ا
ات م ل ك
ه ر س ك ب
يل د ب ت و
نده ا م
قي ا ب
تحه ف
)اي
/i(دش سن :نم.ا
شئ ي ت tişé/)ش ون/دي ر)م وس/در(teréت كئ)پ ك َ /ekké)ئـ ک ک ا /د.(ئـ م ر ي گ ي ي
س( .)بي
.تي ا م ل ك ه ب
يد د ج
كي ر ت ر د
كه
][مي
يختم ج ل خ
كي ر ت
در
ً رث ك ا د ن وشه ب
]/[ختم
ي نم د ر گ .نن ا م:وُ/toķ )و الق)سي/ت و ـ ق /ķulaķ )خال و ـ ق /شو ـ گ (قا ـ م ر ا ب / barmaķ
اخ( م ر ا ب /شگ ن ا (ا پ ر و ت /turpaķ )ا ب ر و ت /اخ(ازٍ
و ا( /uzaķا ز و ا /ود .(
۰
.جا ب
جي ل خ
كي ر ت ر د
)دگي
=ن
(ا
گو ر آ
يم د ق
كي ر ت
نند ا م ه م ل ك اد
/daġدا ف ت س ا
نن.شوم ا م:ه چ و ه اد/hevçe daġتسي ن هن ا خ ر د ملق و ـن/ bu ķelem daġداب ي ا
ت س ي ن ملق.
۱
.و ع ف م
ند و س پ
جي ل خ
كي ر ت ر د نع
)ا
(نن ا م م ي د ق
كي ر ت
)د
(ي
)د
(دم
شد ا ب
ي ل ا ح د هکد ي د ج يك ر ت ز و ر م ا )اد()د(س ثا.ا :م
ا ت ي ك
وي د ل آ
ا د ن و ا
/kitabı unda aldum)ا اب را ت ك ت ف ر گ و اي)ا ا د و س زو و ب يز ا ب ي
/ biz u boz suvda iştik )ي د ر ك ليم ك خن ب ن آ ز آ ين).ما ا ر و ي يل ئ ك ه د ر ئ ن )اجك
يمي آي
.(
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
7/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج خل
۲
.سه
تم س ي س
ئت ا ص
نه ا گ ه
)فت ي د
ند ل ب
اه ت و ك نو
(ـده ن ا م
قي ا ـ ب
در ا ـ م
كي ر ت
ان م ز
از
تي ر و صر د
ت س درا
هكه ج ه ل
لب غ ا ئاص
كي ر ت
ي رهها ت ه ا ـ ت و ك
بق ا ـ س
ـه ب
بت س ن
يا
و
اه ت و ك
ده انش
.نـد ن ا م
:و و ا
/ uonو و)د/ا و(/uoا ـ خ و ي /با و ـ خ (وـ ه/Hev)وـ ئ ا /هـن ا خ (
ون ك
/kün)وگ/ور(وق /ķol)و از/ق و)ب حا//yorķanا ي .ل
۳.رح)ي ها)nyن جه ه ل ير ا ي س ب و ز و غ و ا يك ر ت ر د هك مي د ق يك ر ت ب ر گ ي د )(لي د ب ت
ه ب و گ ر آ يم د ق كي ر ت ند ن ا م ج خل كي ر ت ر د ده س)(ش ا ده ش يل د ب ت .نن ا م :نو ķonق
ك= د ن ف س و گ ه ت ف گ نو ي و ق ير ذ آ هجه ل ر د و نو ي و ق يز و ر م ا يك ر ت رد ني و و ق يم د ق يك ر ت ر د
ي ام م ا ن
و ا
و
شود
/onamaķ )و اا م ا ن و /زا دب ي ص ق ر ن د ر ك .(
۴
.تر ر د ادص
وع ن
ک ي
جي ل خ
صد
ين ب ا م
)و
خ
(دار
د و ج و
.ـد ع ب
لب غ ا
صدا
ن اي
يده مياز ن ش را د ا دص فو ر ح زا د و ـ ش .دـن ن ا م :قا ـ م غ و ت /toġmaķ )ندـ ي ئ ا ز (غو چ ا ـ ه /
haçuġ)لت(ول ل ا ك /kalluġ)اد هچ ).ب
ر و س ف ر پ وده د ه ا ش م اب ارفر گيي پ ژ ي و ي ما ي د ـ ق يـ ك ر ت و يج ل خ يك ر ت كر ت ش م ي ها
ه گو ب ر آ ج خل ست كه ه ا د ي س ر هجي ت ن ن در اي كه د ن ت سـ ه ا ـ ه و گ ر آ نا م ه د ال و ا نا ر ي ا زك ر م ي ها
ه ن
ني ع ي
ري غ ش ا ك
د و م ح م
ان م ز يا ي ـ س آ ر د
ل قب
ل سا
ابصد ج ي ف ـ س ا
ين ـ ب
نـه ا ي م
)و
الس ا ـ ت
ن و ق ا س ال ا ب (م يگ د ن ز د سغ شدن ترك ز ا و ند د ر ك نا ه د م آ د و ج و ب اه.3
۵
.با رز ا ت ف گ ج خل
زبا ا ت ف گ تا ر و ا ح م رد دم ر م عا م ج ا هك تس ني ا ا ب ز نا م ه ره و ا ح م نا ب ز اي ا م ل ا ک م و
رم ز و ر دوخ رنكار مبي ه.ب لم ك ت نا ب ز ع ي ب ط نا ب ز موقيم ه و به ست ن قوم ا حاآ ل
ه ماز د ر ب م ق نيز نا خل ان ب ز و ير د ا م نا ب ز نا و ن ع هب ن .شوآ
ه ز و ر م ا
ن۵ابي ا ـ ب ز
ـه ب
ان ت س ـ ج ل خ
ه ژ ي و ـ ب
ان ر ـ ي ا
ـف ل ت خ م
اطق ـ ن م ر د
ر ـ ف ن
ار ز ـ ه
كي ر ت ي م
سخن
جي ل خ ن ي وگ
.از
وز ر
ه ب
وز ر
نه ا ف سأ ت م
ما مـيا
ته ـ س ا ك
اد ر ف ا
ن اي
اد دع ت د و ـ ش
۳.ب دي ر گ ن ب : يك ر ت ياه جه ه ل خي ر ا ت ئت ي ه دا و ج رت ك د ۲۲
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
8/62
٨ Ĥelec Tili Gıramıri
ان س ا ن ش
ان ب ز ن ا د ن م ش ن ا د
و
ن ا ر گ ش ه و ژ پ
ست ا
ته سي ا ش و ل ك ر و ت اه
/ير ا ـ س
و
ا ـ ه ژ و ل و ك ر و ت
و
ين ل و س م ج
ان گ ر ز ب راچ
ان ب ز
ن اي
اض ر ق ن ا
از
يري گ و ل ج
نت شي د ن ي ب
ي ا
.
,۱
.ر ا ت ش و ن
و
ري ا ت ف گ
بان ز
هاي
وت ا ف ت
اي دپ ري ا ت ش و ن نا ب ز ي هها ت ب ل ا و ست شده ا نا ن ب ري آ ا ت ف گ نا ب ز يا ن ب م ر ب ين ا ب ز ره
ا ددر ه ت و ا ف ت ن اردکه اي د د و ج و يي ا ه ت و ا ف ت نآ ر ا ت ش و ن و ار ت ف گ نيب نا ب ز رهن ي م ز هس مار
ست ا
د و ه ش م
ات غ ل
و
حو .ن ني ف ي س ا ي س ي م ل ع ات م ل ک لب غ ا ال ث م ان و ن ع ه تر...ب ش ي ب
ي ر ا ت ش و ن
ه ز و ح ر د ر ب ر ا ک
ند را د د
تر م ک م
يج ا ر
ري ا ت ف گ
ان ب ز
ند ش ا ب رو ط
ين م ه ک ع ل ا ب
ز ني
تي ا م ل ک ير ا ت ف گ
ان ب ز
ه ز و ح ر د
ط فق
ه ک
ند ت س ه
)ور ا ح م
(بر را ک ن رادد
انو ب ز
ه ز و ح
ري ا ت ش و ن )اتک(م در ن رش ا گ ن ه ينب .آ
ست وت ا ا ف ت م تا ه ج ير ا ي س ب زا ير ا ت ف گ و ير ا ت ش و ن نا ب ز .هب لا ک ش ا زا يخ ر ب ل حا ن با اي
يک د ز ن
ار ت ف گ سک ع ل ا ب
و
ت س ا
ان ر گ ي د
از
تر
.زير
در
اب
خي ر ب
ره ا ـ شا
دو
ـن ي ا
اي ـ ه
وت ا ف ت
ي :كنيم
ل)ال وق م نيا باب رد مهم تي ا ک ن
تن • ش و ن ي م ئ ا د الو م ع م تس يا ر ا ت ش و ن نو ت م وب ل غ ا د ن ا و ت يم هن ر ا ب ك ي تيرنك.
ن آ
مگر
ست ا
ا رذگ
وال م ع م
ار ت ف گ دوش
ضبط
وكه
ان ر ن خ سي م
ند ا و ت دوخ
ان ن خ س ح ال ـ ص ا
را
ند و ه د ري ي غ ت اين رب ب دو خ ه ا ر م ه ه .ب
•ك دهي ش
ته ش و ن
ندمتن ا و ت
ومي
ان م ز
بدر
اط ب ت ر ا
ان ك م ـ ت
ند ك ر ا ر ق ـ ك
ني ا ـ م ز هن ا ـ ب ز
س و ص زخا و ن ه هک تس ري ا ا ت ش و ن متسلب ا ق ردد ش ا ب .ير و ـ ف لـ م ا ع ت يا ر ب الو م ع م را ت ف گ
ي ه م د ا ف ت س ا وش.
ري• ا ت ش و ن نا ب ز ر ه گ نيسخت تر وگي وش ب ال و ط تال م ج اب رتـ ـسكه ب اري ا بالت م ج باتتس ري ا ا ت ف گ نا ب ز زا رت .و ير ا ذ گ ه ط ق ن يد ن ب ه ح ف ص ه د ـ ش هت ـ ش و ن نو ت م ـ زي
دله ا ع م چنا ب ز ر ا ت ف گ ت س ي ن . ابت ش و ن نا ب ز عا و ن ا زا يخ ر ب ل حا ال ارن ث م ـ ياي ا ـ ه
و ا ري و ف ه ز ره ن و ا ح م نا ب ز هب س .ک تر ا
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
9/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج خل
سمت• ه ري ب ا ت ف گ نا ب ز و ل م م يو س و اـ ب ـت م ح ا ز م و ات ح ال ـ ص ا قص ا ـ ن تال م ج ر ا ر ک ت
ا ن ث ت سا ن ا ر ن خسد
و
مي س ر
ي لها ا ک ش ا
نگر ا ن خ س م ميـن ا ن شال ا ـ ث م ا و
ـا ه
ارش ز ـ گ
ه ت ش و ن م ن
اي ر ب
ها
و
مه ا ن شل
.ش با
مي
.
•که د ن چ ر ه ي م
ت مل
ک ي
هي ا ف ش
ات ي ب د ا
اي ق ب
من ا ض
ري ا ت ف گ
ان ب ز د ش ا ب م يا ر ا ت ش و ن
ان ب ز
ب( ا تک(را ت ف گ يا ه ش ي و گ ني ب ا م لا ص ت ا هق ل ح و فت ر ش ي پ ببس)جه س)هل ان ا ب ز ک .ي
جه ه ل د و ج و ه ه ب ج و ت اب لا ث م نا و ن ع هبهس ر ا ف نا ب ز فل ت خ م ير ـ ي ظ ن : ي ـ ن ا ر ه ت دي ه ش ـ م
و ري ا و ز ب س تي ش ر دي ز ي (...هجه ل ن مه اي ه ا ت هد ش عث ا ب احد و ير ا ت ش و ن نا ب ز د و ج و هـ ـا ب ه
ک ي
رت و ص ا ه ه و ر گ
گي م ه
و
ند ي آ ر د
ان ب ز
از
احد و
ه ع و م ج م
)هج هل
(ب
بل ا ق ت
ام گ ن ه ر د مـه
ي م
بت ح ص
ته ف ا ي
ين و د ت
ري ا ت ش و ن
ان ب ز
اس س ا
ر كننب
.
ن مس دکه اي ر و م ر د هلئير ا ت ش و ن نا ب ز نا د ق ف و دن و ب ن يم س ر ه ه ب ج و ت اب نا ر ي ا ر د يک ر ت نا ب ز
جه ه ل
هت ج د ح ا و نا ـ ب ز
ن اي
از
د و ج و م
ي ها
)ب رذ آ و
ـي ن م ک ر ت
ني ا ـ س ا ر خ
يي ا ق ش ـ ق
ني ا ـ ج
جي ل خ (...رـ ه ر د يـ ک ر ت نا ب ز و اشد ب ن د و ج و م دحا و تب ا ت ک نا ب ز يت ر ا ب ع هب اي و لا ص ت ا هق ل ح
جه ه ل يا ن ب م ر ب هق ط ن م خ ص خا ي ته تها ش گ ببس ً ت ي ا ه ن و دوش لم ک ت دوهق ط ا ـ ن م ز ام ا د ك
ند ز و م ا ي ب
خود
جه ه ل
ق طب
را
کي ر ت
ان ب ز
ين ش ن
رک ت
.
(او ف ت شو خن خلگفس
ا ع ال ط ا و عب ا ن م نو م ا ر ي پ اموح رن ا ي سـ ب يـ ج ل خ نا ب ز طخو رش ا گ ن ك د ـ ن ا في ع ـ ض
ست وا خلت ان ب ز هب ين و د م هت ش و ن نو ن ك تس مده ا ا ي ن تس د ب يج.هـک تـ ف گ نا و ـ ت ب دي ا ش
اده د
أت ر ـ ج
د و ـ خ ب
ـده ن ر ا گ ن
کـه
ست ا
جي ل خ
ان ب ز
ري ا ت ش و ن
ه ع و م ج م
ين م و د
ضر ا ح
اب ت ک
ست نا ا س ر ب
ان گ دن ي آ
به
بت ا ت ک
يق ر ط
از
را
کهن
قوم
ن اي
هي ا ف ش
ي ها
يه ا م ر س
.
نب ا ع ذ ا
که ن ي ا
وبه
ه د و ب ن
ني ث ت س م
ه د ع ا ق
ين ا ز ا
نيز
جي ل خ
کي ر ت
ان ب ز
ز
ان د ق ف تب ا ت ک
ن با
ج خل
بين
ـاهدر ب
بل ا ق ت
ام گ ن ه ر د
ا ه شي و گ
ير ا س
اي ر ب
را
ان ب ز
ن اي
از
يش و گ
هر
يم ه ف ت و
رک د
ست و ته ا خ ا س لک ش م رگ ي د م ه ت ر و ص رد نده که ا سر يي ا ج ب ار راکو يم ـ ه ف ت لک ش م م ه ا ـ ف ت
ي سخن م گر ي د م ه اب يسر ا ف نا ب ز اب هل صا ف ال نب ي وگ .
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
10/62
١٠ Ĥelec Tili Gıramıri
زه • و ح ه ان ب ب ز ره الي ت ع ا و يرا د ي ا پ ه ل ئ سـ م نـ ي ا و ت س ته ا سب ا و ن بت آ ا ت ک و ير ا ت ش و اندر ب ز
رد و م ي ج ل خ
ام و ـ ق ا
يـه ق ب ا ب
ه ش ـ ي ر
هـم
و
اده ون ا خ
هم
که
ل حا
ين ع ر د
تا
ده ش
سبب
ک ر ستت ا
ر و ش ک
خل ا د
کـهدر
د ر ـ ي گ ب
له ـ صا ف
وز ر
مي ل ع
فت ر ش ي پ
و
تال ع ا
له ف ا ق
از
ر و ر م
ه ب
ـ فن
ـي م ل ع
ات غ ل
يه ل ک ر ي خ ا
رن ق
در
ً ص و ص خ
تا
ست ا
شده
ب سب
امر
ن اي
وخود
ي
...ان ـ ب ز ر د
جي ل خ وش
ه د ر ب
کار
ه ب
يسي ل گ ن ا
و
بي ر ع
رسي ا ف
رت و ص
ان م ه
ه ب
.
کي ر ت نا ب ز هک يل ي ل د ني ر ت م ه م ي ج ل خ ـب اي ري و ا و ش د هب نا ر ي ا نا ک ر ت بل غ ا يا ر ب ت ـ ق د
جه ه ل تو ا ف ت ز اي ا د ج تس هم ا بل ف ا ق ير ت ش ي ب ن ا ـ ب ز هـ ان ب ر ي ا نا ک ر ت بل غ ا ند و ب ن ا ن ش آ و اه
ري ا ت ش و ن ي ج ل خ غل
د و ج و
ستت ا
ان ب ز
ين ا ر د
مي ي د ق
كي ر ت د
نکه ا ر ـ ي ا
ان ـ ک ر ت ر ث ک ا
د ز ـ ن
ست ا
وم ه ف م ا ن
و
يب ر غ
.
•م
سه ر د م ر د
ري ا ت ش و ن
ان ب ز
و
نه ا خ ر د
ري ا ت ف گ
ان ب ز
زش و م آ
كه
ست ا
ر ا ك ش آ ش با
.
و ار ت ف گ يم د ش رک ذ ت م هک رو ان ط م ه ه ته ب سب ا و ل حا ين ع ر د ي ول وت ا ف ت م هل و ق م ود را ت ش و ن
د ن ت سه
هم
.
يا• ب د ا بو ت ک م م يح ن ح ص رت و ص ه ب را ني ا ب ز چ هي ري ا ت ش و ن ش ز و م آ نو د ب نا و ت
ي م س ر اي
کي ر ت
اي ه ب ا ت ک
ندن ا و خ ر د
ان ر ي ا
اي ه ک ر ت
ثر ک ا
له ئ س م
ن اي
ه ب
جه و ت ا ب
و
خت و م آ
ه س ر د م يم س ر شز و م آ دق ا ف هک ن يل اي ل د هب ن رش آ ا گ ن م ل ک ش م را چ د ند ت س ه ي دا ن ش ا ب
ا ر ي ا تي ل ق ا يا ه ن ا ب ز ري ا س يا ر ب هل ئ س م ن ه اي دي ک ر ک نا ب ز ري ظ ن ن...راد د و ج و ز .ني
•ين ش ن
ج خل
اي ه ا ت س و ر
ان ر و شي و گ
بين
در
جي ل خ
يش و گ
وت ا ف ت
)نقم ا ـ ه ا ر ف
و
ان ي ت ش آ
(
ه و د ي د ن سـ پ ن ار ا ت س و ر رگ ي د يج ل خ شي و گ ا ت س و ر ک لي ي ا ه ا ا ضع ب هک تس د ا و ه ش م ير د ق هب
ي م جي ن ل خ ار ن .دانآ
اه دص
از
خي ر ب
ا ه ا گ
نيز
ا ت س و ر
ک ي
در
) اکه و
(م
ان ي ب
وت ا ف ت م
کل ش ب هـ ب
ـر ي ز
در
شود
ه ر و ا ح م فال ت خ ا ن ه از اي ن و م ن دنچم هر ا شا ير ا ت ش و ن و ي :کنيا
رسي ا ف ين ع م ر ا ت ش و ن لکش ان ر و ش ي و گ ني ب ر د ه ر و ا ح م لکش الف ت خ ا
چشم köz زؤ /ك ز ؤ /kézکئ /közک
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
11/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ١ خل
ن خ س ف ر ح söz ؤز /س سؤ /sézسئز /söz
اب ت ف آ kün ن /كو ن /künکو/kinکي
دنخ ن خ ن د ي külme همل ٍ
و /ك لمه ي ک /kilmeملٍ
وک /külme
سر baş ش /با ش و / başبا / boşب
لب ق ل د yürek ركٍ
و /ي يره ي /yirek رٍ
و /yürekي
رد گ دن شد اق م ل و /olmaķا وماق ما /omaķا /olmaķاول
نا ث رک ذ ير کي ذ /zikir يکي /zikrذکر ذ /zikir
ا ر ک ف د
ير ک ي ف
/fikir کر ي ف /fikr يکي ف /fikir شير /sütسوت /sütسو/sitسيت
سه وچ /üçا چ و/içاي /üçا
ار هچ رت ؤ ت /tört رت ئ ت /tértرؤ ت /tört
و ا
و ا
/u و و/uا /oا
سر پ
غول
و ا
/oġul و ع ا/oġulغوا /uġulغو
يت ا ن ع ا ب
ه ـ ج ه ل
بـت ا ت ك
اي ـ ب ف ل ا
ون ـ م ا ر ي پ
ه د م آ
مل ع ب
ي ها
اش ك ن ك و
ات ع ل ا ط م
به
يهـ ا
ان ب ز
د و ج و م ي ك ر ت ا ب ف ل ا و
ين ت ال ي س ر ا ف
اي ب ف ل ا
ن آ
دل ا ع م اب
ل ذي
۲هك
حرف
نن آ
رف ـ ح
]a,e,é,ı,i,o,ö,u,ü[يق ب ا م و ار د ا دصبي هصدا م ب شد ا ب ن ا ب ز شر ا گ ن رو ظ ن م ي ـ ك ر ت ي ـ ج ل خ
فنجهت د ي ت ا س ا ن ا ر گ شه و ژ پ
ه د ا ف ت س ا
,رک ات سا ن شن ا د ن م ق ال ع
مي
اد ه ن شي پ
د د ر ـ گ
.ـه ب
كه
زي و ر
يد م ا و
ان د ن م شن ا د كر ت و
ان س ا ن ش
ان ب ز و ريهال ت ل م ا ـ ك
اي ب ف ل ا
نند ا و ت ب
ان م ر و ش ك
ند ي ا م ن
ئه ا ر ا
ان ب ز
ن اي
اي ر ب
.
A/آ ا
- B/ب
– C/ج
–Ç/چ
–D/د
– E/- َ
- Éé/ – Ff/ ف
- G/گ
– Ġ/غ
–H/ه ح
– Ĥ/خ - J/ژ – I/ ى ي/ – İا ک/ – Kا – Ķ/ق – L/ل – M/م – N/ن – O/و ؤ/ – Öا - ا
P/پ - R/ر - S/ ص ث س -Ş/ش – T/ط ت – U/و و/ – Üا ي/ –Yو – V/ ا – Z/ ذ ظ ز
حرف
ام ن و
شكل
ثا م
لوم *Aaآ ا آ )يس(alumlaاق)رب(ķar
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
12/62
١٢ Ĥelec Tili Gıramıri
ب
Bbو ب
)
خال
( boş ر ب
)
سف
( berk
جن Ccج ژ ي ب )ژ يز( bicenبي ج )خ(ciziķ
چ
Çç اچ)ور(çayا چي ب )را ( biçaķک
و Dd د (damبا(دا)( bodق(ب
َ
-هع
*Eeير بزر(اب(leدس((êrinل(ا ر د ا م (e be
- هئ
Éé ئب)رگ( bériلئ ي )اب(yélف
Ff وک)ات(kuf تو)ن (futaل
لگ Ggگ ؤ ك )ياس(kölgeوگ)گ(gul
ن غ وصد (غ چ( baġبا(با ( Ġġبی (haçuġت(ها
ح
Hh ها
)
ك
(hazه
)
مر
(her
ارر Ĥĥخ خ)جل(ĥarr لخĥelec
و)ئ اشي( Iı ا ي )بس(yaşıl يج ا ب )ها و خ( bacı
ي )س(/itاي(içدرو(اي *İiا
ره Jjژ د ژ ا /ejderha)هد ژ ا (ژي ب / bijen
ك
Kk ک (közچش(كؤ ( bekekقلو(ب
ا Ķķق ق ق آ )هن(aķķar ا ر(ق (ķarب
اد(ال Llل ر ب (lalaلي ت )ابز(til
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
13/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ٣ خل
م
Mm ائ
)
ا ول ش
(ém ا را م
)
يب ز
(maral
ٍن *Nnن ين(îne سوز(ا و ن و ا )ا ل (unuήما
و ـا
Oo ن و ن(ق ف س و گ (ķon/و (otعل(ا
ؤ لك(közچش(كؤÖöا ؤ ا )وش (ölkeك
رپ Ppپ ا (arpaج(آ د ا پ )شرد( padar
ه( bireک(ر Rrر فس(رف (refeق
ص س ث
Ss )دص(sesاس)لاس(saġ
شگ Şşش َ)ال شا(eşgeا (şaķسف(
ات(sütشي(و Ttت ط زر(ت ب ر د پ (tata
و (اتا وک
( Uu و وز)( butرا(ب را( ا (uzaķد
و ید(ا ش ک ( Üü وك)رد و(küçق (üçس(ا
و Vvآ)اک(avواچ)ص (vaçaķن
(yılanما( ييال(hayما(ا Yyي
ذ ض ظ ز
Zzيج)اد(cizز )پ(ziķ ير نيچها * ه ز د ي ش ک و دن ل ب فرحنوش وب مي س ح م ابفل ا ن اي ات ق ح ل م ز ا :
î,â,ê,û ا)اوخ(û/عب)رع/( bêr آ)ن س ر گ /(âçدٍ ا )جنس(îde
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
14/62
١٤ Ĥelec Tili Gıramıri
رد حرف* ف م ص شخ دوم در ال ع ف ا بل غ ا ین ا ي ا پ هسا ن ش )ا(انک ردفرح)(يرت ه ت س ج ر ب تر و ص ب
ي م
ان ي ب وشفرح
دو
ن اي
تن ش و ن
اي ر ب
ما
که
)حر
ام غ د ا
ني ع ي
)/y و /n(ه ت ش و ن ز يت ا ع ب ت هبکل ش ب رف ر و د در ا ه ر گ ي ن)ها اي)/ήي د /iήو دا يش ا م ن ميا.نن ا م:ير هر(/heriήه و ش .(
۶
.زبا
ادي ه ن ش ي پ
اي ب ف ل ا
ات ص خ ش م ج خل
در وف ر ح ]كر زخلج]ت نند ني ا م اه ان ب ز ري ا سر ا د ا د ـ ص عو ئت(از دو ن ا ـ ص(يـ او ب د ـ ص
)صام
(مي
يل ك ش ت وش
.مي
يده ن ش
كه
تي ر و ص
ان م ه
ه ب
جي ل خ
ات م ل ك
لب غ ا
ته ـ ش و ن
ند و ش
ند و ش يم.دز و ر م ا هک يج ل خ نا ب ز ا يه و ر گ ن خ ـ س ن ـه آ ان ب ر ـ ي ا زک ر م رد ج خل ان م د ر م
ي دم ن ي و گ ۳ي ب
حرف
ي
وصدا
امت ص ه يحرن
ار د ا دصراد
د و ج و
ئت ا ص
.مـي
بته ل ا ن ا و ـ ت
در
ز ني
ند ل ب و
اه ت و ك
اي د ص
ئت ا ص
وف ر ح
ز ا
يك ر ه
اي ر ب ر ا د ا د ـ ص
حرف
مثل
فت ر گ ر ظ ن
»/A«
مثل اه ت و ك تر و ص ود ه جي ب ل خ نا ب ز رد ا:كه ج ال آ /âlacaķ ل مث ند ل ب و ا ق ق آ /ķķâr â)هن(
مي
فظ ل ت وش
.اي ه ا د ص
اي ر ب
يب ت ر ت
ين م ه
به
»ا
«
»ا
«»»م
دو
ان و ت د ـ ن ل ب
اي د ص
وع
د رك ر ك ذ ها ت و ك و.
ا ه ت و صم
]رك ت
[ي م
يم س ق ت
ه و ر گ
دو
به
لف ت خ م
اي ه ر ظ ن
ه ط ق ن
از
جي ل خ ا ـن ب
كـه
ند و ش
مـي
ات ـ م ل ك
ـه ب
صي ا خ
ون ن ا ق
و
ظم ن
ها
دي ن ب
يم س ق ت
ين م ه
ه دب ـ ن ه د
.ام ـ م ت هـ تن و ص ـ م
ان ب ز ن آ
رف ح ر ا ه چ
که ل ب
ند ت سي ن
شدت
ك ي
ه ب
فظ ل ت
اظ ح ل
ز ا
جي ل خ ل ي ق ث
)ون ـ غ و ي
(يـ ق ب ه
ازک ن
)نچ ي ا
(شنبم
.
جه و ت :ناب ز ردخ تو ص م يجل»/â«دتر و ص ب اهنت هن لوا يا جه يـم ظفل ت هدي شك ه ـ كل ب دوـ ش
ابدر خل ت هجه ل دراوم بل غ ا ت و ص م كي دنن ا مهيـ ازي م ـ ب ش لبي نق د رگ دـن ك ي و ـ ح ن هـ ـهب ک
آن را دع ب يا ه ت و صم بل غ ا املكيم لي ك شت يبل د رگ دـنن ا م دـن ه د :وـچ وآ/âvçu)يچر ا ك ـ ش (
قاررو /ķârru)يپ.(
• /Aaنن ا م :پر ن(/açآ)ج(/arpaآ س ر گ (را ق /ķara)ايس(اس/sap)ن.(
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
15/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ٥ خل
•َ-/Eeدنن ا م »َ – «يـم فظ ل ت يسر ا ف دـ ن ن ا م د و ـ ش :ا/et)تـ ش و گ (ا/el)تـ س د (هو
/hev)ناخ.(و زين يه ا گ ر و ص ب د ي ش ك ي ان م ي ب وش.رـ ع ب / bêr)ضر ـ ع (را ـت ف ر(نـ ي ر
/êrinل .
اکه/Ééئ ئ • و ن نن اي ا م ه »«يم ظف ل ت يسر ا ف رد تشود شي ب ه د ي ش ـ ك تر و ص ب درا و م ان مي ي ب ر ن رسي آ ا ف يا ب ف ل ا اب ب سب ين م ه ه د ب د ر گ ل ک ش ب هم ل ک يا دت ب ا رد )ئ(طـ س و رد
ل ک ش ب
مه ل ک
)(ز ني
مه ل ک
اي ه ت ن ا ر د و ل ک ش ـ ب
)(مـي
ان ش ـ ن م ي ـ ه د
.ـل ئ ا
/élهـ چ ئ ک /kéçe
تي ئ ي /yétiئل ا /eléy.
•و و مثل/Ooا فظ» – « ل ت سرا ف مدن ن ا م دو وتا:ش اق /otaķا ر ـ ت و ق /otraķا وـ ي /yoķ ق
و ت
/toķ الغو وغو /oġlaķا ./oġulا
ؤ • ـ /Ööا مث )eu(ني ـ ب هس ــ ران ـ))e oف ظ م ــ ف ل ـت ن ن ا م د و ــ رد:ش ؤ ا /ördek
ه ک ل ؤ ا /ölke رؤ ها(/törtت ) .چش(/közکؤ)چ
و • ند/Uuا ن ا م ه لثم نند)ا( ا م دنن ا م دوش فظ مي ل ت يسر ا ف : و لا و ـ غ /oġulـج و ا /uca
اق ز و ا /uzaķ )ارد(و .)را(/ butب
و و• ل/Üüا مث )u(يب هسن ا ر ف )iu(يو)ü(ظف ل ت ير ا ج م و ني ا م ل آ منن ا م دو :ش
مک ز
ٍ
و زم /üzmekاٍ
و ).با( /yükيو /hüzmekه
يم ي/Iıي ي• خ ض ه ر س ک لثم »وف ي ف خ و ها ت و ک «دنن ا م :ل يـ شا ي /yaşılنال ي ـ ي /yılan ي ق چ ا ه /haçıķ .
ه ج و ت
:صدا
»ي
ي
/Iı«تو ص م زا د ع ب هچن ا ن چ )/â(شکد و ـ ش عـق ا و هل ك ش ـ ب »ا/u«
فظ مي ل ت وش.رد ـر م ا ن اب اي ـ خ ل ت هـ ج ه ل ت ـ س ا د و ه ش ـ م حو ـ ض و ب د ـ ن ن ا م :و ج ا ـ ب / bâcu
)اه و خ
(ارر ق
/ķârru)يپ(ماع/âmu)مع.(
• /İiلثم نن»ا« ا م دوش فظ مي ل ت :يا/itيت/tilيا/iç.
ي• فظ مي /Îîاي ل ت ه د ي ش ك تر و ص ب هك وش)يـ س ر ا ف ن نند اي ا م (زا تـي ع ب ت هـ يز ب ن ا ـ م هـ ك ل ك ش ـ ب
را
ن آ
ـر ف ر و د
ر و س ف ر پ
»ـي ي ا
/ î «هدا د ن ا ش ـ ن ل ـ ث م مـ ي ا :يـ ك(/ bîب ـ /ķîzقي ـز)ي
خت( د)دٍ
ا /îde)جنس.(
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
16/62
١٦ Ĥelec Tili Gıramıri
يل ق ث
اي ه ت و صم
)و غ و ي
(:
ا ه ت و ص م م اد شدت ا ر و با رت پ و ص ب هكل ي ق ث يا ه ت و ص م ار دن و ش )و غ و ي (من ي وگ .
IUOAو- ا -ي-يا - و-ا
شوق
ا
)روش
( زاا
)را د
( و ا
)عل
( آ
)ن س ر گ
(
اي ه ت و صم في ر ظ )جن ي ا :(
وت ص م ج پن ه ي« ب ا ي ا ـ ائ َو ا ؤ فظ) «)e,é,i,ö,üا ل ت يف ف خ و ك سب ار ي س ب كه
نم د ر گ
.يف ر ظ
اي ه ت و ص م
)نج ي ا
(نم ي و گ
.
İÜÖÉEويي يا ا
-و
ا
- َئ ائ
چ و اي ن ا ر ؤ ا ئا ا
ه ج و ت
:مصو
»ي اي
/Ϋم ظف ل ت ه د ي ش ك تر و ص ب هكد ا هر ش مشود ب اي نق ف ي ا ه و ر گ نك.
چ غن اي ه ت و ص م ا(چن غ ر ي غ وا
ا ه ت و صم
»و
ؤ ا
و ا
و
«»ü ö u o«اهن آ ظف ل ت ما گ ن ه هكه چ ن غ تر و ص ب ا ه ب ل ي اي م
ته س ب چنغ
اي ه ت و ص م د ن و ش ي ا
)لگي ک
که ن ي ر ا
/نا الق ا د و د
(دارن
م نا
.
ÜUÖOو ا
-و
ا
- ا
- و ا
-و
وچ ما ک رد م ؤ ا و وا
اي ه ت و ص م يا د ا ما گ ن ه لب ا ق م رد»آ ئا ي از مـي» » «a- e - é - ı - iا ا ان ب ه د د و ـ ش .
ي ا
چه ن غ ر ي غ
م نا
ه ب
را
ا ه ت و صم
ن اي
)گي
مه ل ک
که ن ي ر ا
/ا ي ا م ن ال ق ا د و د
(ي سا ن ش ب
. İIÉEA
ي يا
-ي
- َئ ائ
-
ت مبئ قي زما اي وم تو ي ل آ
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
17/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ٧ خل
۷.جهج خل ان ب ز رد ند و س پ و ن ب
ش خ ب
ش بخ
رت و ص ب
تن ف گ
سخن
ام گ ن ه
مه ل ک
اد
ه د ي ر ب
ه د ي ر ب
ازميا
ام د ـ ک ر ه
ـه ب
شود
ش ن بخ ياي ته م ف گ اج ه ک ي ا ه و ود کدرهش جا ي اره د ا دص فرح)ئاص(در ا د د و ـ ج و .الث ـ م
ه م ل ک »اب«اج ه ک مه ت ل ک ک في ر ـ ح ک مه ي ل ک ني ا ر د و تس و ا ارد د د و ـ ج و را د ا د ـ صآ
شم»»/Aحرف جاايب.با ه ک مه ت ل ک ادص ک وت ـد مـي ن ي و گ .هـ م ل ک ا م ا »ر ا ـ ج و آ «
ي ا ج ه و د و مه د ل ک ني ا ر د و ه د و ب را د ا دص فرحوج ار.دارو د ا دص فرح»/A«رد يد ا ـ ج
ن ستاي ا
ده ش
ه د ا ف ت س ا
مه ل ک
.ازه دن ا
ن آ
شد ا ب
ار د ا دص
وف ر ح
در ق ر ه
مه ل ک ر د د و ـ ج و
جا ه
هم
ر دا
.اس س ا ر ب
ين ا ر ب ا ن ب اج ه
ک ت
ات م ل ک
ا ه ا ج ه
اد دع ت د ـ ن ن ا م
) :آ
/atل ؤز /elا ـ ک /köz(
جادو ننه ا م
:)باب
/ babaبا /ebeتا سه) /tataت ـدو ن ن ا م يي ا ـ ج ه :قو ـ ل ال ال /lalaluķ
وق ل ا پ ر آ /arpaluķ ول ا ب ا ب / babaluķ ير د پ ا ن ...مش .با
٧,١. ن آنب اع و ن ا دنا ب ز ج خل
هب ش ي ر و ه»كؤ« مت ب س ق ني ر ت ر ي ذ پ ا ن هي ز ج ت و ني ر ت ص ل ا خ ن ي ر ت ك چ و ك يم هكل ت ف گ
شومي
.گر ي د
ارت ب ع
شبه خ ب
ر
مه ل ک
ير ذپ ا ن
يه ز ج ت
»بکؤ
يا
«کـه
را
مه ل ک
گر ي د
خش ب و
ا ن ع م ل ق ت س م
ته ش ا د ن
ست ا
ير ي غ ت
بل ا ق
و
»ن و س پ ل ک ش ا ي
«نم ي وگ نن ا م
:قكلم و ـ ل چ آ
نگ( س ر گ (ملک»آ«ب)ؤک(و »و لک»ل ک ش اي و د ن و س پ مش ـه.با م ل ک هشـ ي ر ا س ا س ا
رک[در يم مخل]ت س ق ت هت س د هس :شو به
(ش سادهري
Sada kökler/:
ت ا م ل ک ه که ب د ن ت سه ا ه ن ت ي ني م ع م يا ر ا د رگا نکي ل و دن ش ا ب د ـ ت ف ي ب اهن آ زا فرح ک ي
اي ن ع م ي م
دست
از
را
هنخود د
.نن ا م
:ت
/taķ ات/taşو اب/ boşب ـه / babaب ب ا /ebe ./tilتي/hevهو
(گريش ت خ ا س
هاي
/Ķeyirme kökler:
ه کي از آن ا ي ه ن ت و در جدا ک ش خ ز ب يشه را ا ر نا و ت ب هچن ا ن چ اراد ان ع م دـ ش ا ب لق ت س م
ابه م ل ک هن و گ ن تگ اي خ ا س تا م ل ک ي »قم ر ي ي ؤکل«م هت ف گ وش.
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
18/62
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
19/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ٩ خل
چـي
/Çİ:ـپ ر ؤ ک ـچ/körpeçiـ چ ر ي م ت /körpeçi)ـگ ن ه آ (.وـ وق هو/Luķ :ل ـ ل ن و ت
)ا د م ز ي ه
(ات ت
/tatluġ)ز م ش و خ (.
۲(لك يا ش ا ه د ن و س پ ي و ع ت همل ك ياهنك:
رک[د و]ت جي ن ل خ ن و س پ ير گ ي د ک درا د دو تي بج ق و م هف ا ض ا هم ل ک وشق ف
هشک مظا ض م رکل اعو ن ع م د يرآکن ي غ ت م هاي ب.دهن د ن و س پ »ؤستيي
كل ش لي ي گ ر ي ت ل/sözteyiştirgili şiklekler «م هت ف گ وش.نن ا م :
ا چ ا چ غ ا ب
/ baġça`ça)چد غ ا ب
(زچ ي ر ب ت
/Tebriz`çeي ر ب ت ر د کو ه
/hevke)خان
ه ب
(
ا ق ن ا ر ه ت
/Tehran`ķa)ا ر ه ت ه .)ب
۸.ي ا م ض/ه ر ي م ض /Zemirler
ره و ا ـ شا هـ اص را ب خ ـ ش ا و ء ا ي شا هك دوش ته مي ف گ يف ص و تا م ل ك زا هت س د ن ه آ ير ب ا م ض
ند ه د
مي
ن ا ش ن
يه ا ن ك
.ن ت سه
ر زي
اع و ن ا
مل ا ش
ير ا م ض
جي ل خ
ان ب ز
در
:
,۱.يا مضصخش)شل ر ي م ض يص(
خص ش ر ي م ض م کل
ه ب
ش با
له م ج ر د
سم ا
ين ز گ ي ا ج
که
شود
مي
ته ف گ
ي ا
:
رسي ا ف جلخسر ا ف جلخ
ن ز/ bizمن/ menم بي
سن/ senتو سيز/ sizشم
و ا
o/u/و شا ا ر/ o/ullarي ال ل و ا
,۲
.ار ش ا ر ي ا م ض
ون ار مي ر كب يك ي د ز ن اي ير و د ن ا ش ن يا ر ب هك د ن ت سه ير ي ا م ض .ي ا م ضر ا شا ا ب زرد
ند از ت ر ا ب ع يج ل خ :
د ر ف م
ره ا شا ر ي ا م ض
جم
ره ا شا ر ي ا م ض
رسي ا ف جلخ را خلج ف
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
20/62
٢ ٠ Ĥelec Tili Gıramıri
ن اي
bu/bo/وب هني ا bullar/رال ول ب
ن آ
/ا
u/و ه ا الر/ ullarآن ل و ا
ا ج ن ي ا bora/ار و ج ب ورا/ oraآن ا
,۳.ي ا م ضك مل
سي ر ا ف
ج خل
ار ف
خلج
ن ل م يم/ menimما ن م م ل يم/ bizimما ز ي ب
ل تما
seniή/
ين ن س ه آن
ل ما
siziή/ ي ز ي س
ن
و ا
ل ما
unuή/ ون نا ي ا ش ي ا ل ين ullarıή/ما ر ال ل و ا
,۴
.ي ا م ضر ت ش م
)رجع
(
در رک ان ت ب ز جلخ ش رري ي ا ـ س دن ن ا م ه كر ت ش م ري م ض يم و م ع ه خ ا ـ ش ي ـ ك ر ت يا ـ ه
ؤ( شم/özا ا ب.با ه ا ت س و ر زا يخ ر ب رد اژه و ن شكل ائكه اي /ézوش ه مي د ا ف ت س ا .نن ا م:
سي ر ا ف
خلج
ار ف
خلج
دم و خ
özüm/ م و ز ؤ ا ا م د و خ özümüz /زٍو وٍم ز ؤ ا دت و خ özüή/ ؤز نوا ا ت د و خ özüήiz/îz/ ؤز ؤز/نيوا ا
او د و خ özü/و ز ؤ ا نا ش د و خ özüleri/ ؤز لروا
,۵.يا مضش س ر پ )ما ه ف ت س ا (
وي ه
كه د ن ت سه
ري ي ا م ض ي ي ع ت
سش ر پ
يق ر ط
ه ب
را
ء ا ي شا و
اص خ ش ا
ننم ك
.راي
ري يت ا م ضش س ر پ ن ي ع م دابزا د ن ت ر ا ب ع يج ل خ :
رس ا ف جلخ
ه چ ي ک يس ک
kim/م کي
ا؟ رچ
netey/ ت ن ne/هن
؟ ا ج ک néreķ/قر ئ ن
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
21/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ١ خل
ي عك ق و م
ان/ķaçanچه چ ا ق
؟ ه ن و گ چ ر و ط چ
necür/رٍ
وج ن
و؟ / ķanıک ان ي ق
ند؟ چ
neççe/ چ چن
؟ تل ع
چه
به يل ل د
چه
به
neseke/ کسن
اص خ ش ا يا ر ب ني ن چ م ه يغ اي ي ش ا ني ع م زي ا م ضد ا ف ت س ا ليذ شي س ر پ موش:
مي ي ک
/kimi کم ي ک /kimkeيک ئچ ه /héçkimيک ر ه /herkim.
۹
.اس
/At
م س س ا ا كالم ه د ن ه د لي ك ش ت اي ز ج ا ين ر ت م ه م ز ا .م كل ز ا ته س د ن آ ه ب و صفت
ي الق م ط ا وشب و را دن ا ج تا د و ج و م ند ي م ا ن يا ر ب هكد ي د پ و ن يم ها جا ه ا ف م ا د ر ج م
ي ار م ه ك لو.روب د م رظ از ن م س شموا ن ب و ني و آ ع م مس و ا ت ذا سم ا ام ع و ص خا سم ا
يم س ق ت ير ا سدنب ابز گر ي د يي ا ه با ن ت ج ا ر و ط س ين ا ر د ن آ طرح از ما كه ول م ع م ي ها
ي نم ا م ت خا س
شکل
ظر ن ز ا
ن آ
دي ن ب
يم س ق ت
به
و
منيم ي ز ا د ر پ
ي م
:
ساد) أ سم سم:ا ها د م آ د و ج و ه يط ب س ب ه ش ي ر كي ز ا ا ه ن ت ه ت ك س شا صبا خا مت ال ع و
ارد د ن .نن ا م :اه)ام(hayاق)رب(ķar و . /yérيئ (hotآت(هو(otعل(ا
يا) تق ش م مس مق(ا ر ي ي ال ن):آت و س پ و يلک اتش ـ م ل ك ر خ آ هـ اق ب ـ حل ا ا ب هـك ي اي
و
في ص و ل ي ك ش ت
ندي و ي پ
مي ا س ا
لي ع ف م د ـ ن ه د ـي
دي ـ ن و ي پ
ـم س ا
را
»هقـه ـ م ر ي ي ر ال ـ ت آ
«
نمي ي و گ
.د
ا ه د ن و سپ
ن اي
اد دع ت س ا
اد ي ز
جي ل خ
ان ب ز
.ثا م ا
:
يت• د و ج و م دن و سپ ل ا حو تسه)ول/Luķ -ل/Luġ-و و-/Lüġل - /Lükلک ): /Likلي
وارل
/varluġوبق و ـ ل / bolluķ )يـن ا وا رف(يررـي ت كوـ ات( /tirrilükل ـ ي ح(لو و ا ـ ه ق و ـ ل
/havulluķ )بوخ(دا ب آ /abadluķ )ن ا داب آ(کي د ـ ي ه ک ـو تي( /hidiklükل ـ س ر د .(
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
22/62
٢٢ Ĥelec Tili Gıramıri
ي ــ ـدل يـل
/delilik )گ وان ــ و)دي ــ ؤكل ق( /köklükك ا ــ د)چ ا ــ د( /şadluķش ا ــ )ش
لوق غ و چا ه
/haçuġluķ )را رم يخلت (ول چٍوک/küçlüġ)وزرپ (ولزؤک/közlüġ)ظن دب .(
•ود ب
ا را دو
بت س ن
ند و س پ
)ا
/U-او
/Ü- /İلو
/Luġ-لي
/Liġ-لي
/-Lik
وق ل
/luķ
کو ر ٍ
وت/türkü)کر ليس)ت گ ن ا /ingilisi)سي ل گ ن ا (راف/farsu)يـ س ر ا ف (ا ـ م ل آ
/almanu)ن ا م ل آ (بر رب(/erebiع لوغت)ع ب ا ـ خ/telabluġ)لـ ه ا با ـ خل ت (قول ا ـ ب غ و ـ ل
/ baluķluġ)هاد(ولل وپ / pulluġ)ا دل وپ (هـي ت غـي ل ر /teyerliġ)دنمـشزرا (لو ـ غ و ا قو ـ ل
/oġulluķ )گدناوخرســپ(لا ـ بـاب/ babaluķ )رد ـ پـ(ـ نـنـ يـل/nenelik )ردا ـ مـان(
اميل ف يل
/famillik )دن و ا شي وخ.(
هي• ا ر م ه دن و س پ )د/Deķ اد/Daķ -ت/Teت/Ta:( ق و دا و ه( /u daķا د)ا ت)من ه( /men deķمن ز ي ب / biz te)هام(تو وه( /u taا ) .ا
قدم• ت و نا ک م د د قي ن و س پ )چ/Ça-چ/Çeو و- /Likلي- /Luķل : /Lükل
ند ن ا م
:
لو ا ب ـچ
/ baluķça)ت ـ س و ر ر د
(
نچـ ا ر ه ت
/Téhrança)ان ر ـ ه ت ر د
(
ـه چ و ه
/hevçe
ن( ا خ ر د (هچ ک ن ؤ ا /öngçe)ت و ل ج (ا و و آ چ/avvalça)زي چ ر ه ز ا شي پ ت س خ ن .(نمي چ كـ ي ل
/çimenlik )ا زنمچ(قوـل ن و ت وه /hotumluķ )نا دـمزي ه (كوـل ل ؤ ك /küllük )لا غ ـ شآ اد(
ك لي
گؤرپه
/körpelik )اد هل ا غزب (.
کا• م له ص ا ف دن و س پ ) :ک/Keا ق/Ķaد/Deد/Da:(وـ ـه ب ک ز ي ر ب ت ادر/ bordatebrizke)ي ر ب ت ات ا جن ي ا ز ا (قن ا ر ه ت ه د ز ي ر ب ت /tebrizde téhranķa)ا ر ه ت ا ت ز ي ر ب ت ز ا (ه د ر ـ ئ ن
ق ر ئ ن
/nérde néreķ )کج ا ت ا ج ک ز ا
.(
زم ا• له صا ف د ن و س پ ) ـ) :/Taت م ئ ت ــ کـ نو(/témiketaت ک ا ـ ت (هد زده ــ ئ تم ش(/tézdede şamķataقاتشا تا بح ص ز ا (
ان• م ز ند و سپ )قو ل/luķ -ک ي/lik -کو ل/lük (:يا ـ ه ق و ـ ل /hayluķ )هـن ا يهام( نلوك
ٍ
وك/künlük )نازور(يييل/yillik )نايلاس.(
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
23/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ٣ خل
غل• ا ش م و هف ر ح يه د ن و س پ )وچ/Çü-چ/Çu-چ/Çi(:نن ا م:يچي ب چ/ biçinçi)
زگ ر ب
(لچ و ي
/yolçu)ف ا سم (و چ ش ٍ
و م ؤ گ
/gömüşçü)ه ر ـ ق ن ر ا ـ ك (قي ن ي ـ س يـچ/siniķçi
بند( ه ت س ک ش (ري م ت /temirçi)گن ه آ (چ وت چين(/otçuا ف چو)عل ك ن و ن و ه /hünükçü
)د
صص خ ت م گ ت ف ر
.(
و ابزار• له ي سو دن و سپ )ول/Lük -يل/Lik :(كول زؤك /közlük )كـن ي ع (هت ـ سد لـئب ک لي
/ bél destelik )يب هتسد يا ر ب بسان م .(
•مقدار
و
ازه دن ا
ند و سپ
)لي
/Lik -و ل
/Luķ :(لياکک
/ekkélik )ييد ا ـ ت
(
ـوق ل ن
و ا
). /onluķده تاي(
•ي غ صت
ند و س پ
ي ب ح ت
و
)جو
/Cuķ جي
/Cıķ -قا
جي
/Cıķaz:(
لم ك ر ي غ ص ت اي ا ه د ن و س ـ پ نت ف ر ـ گ ر ا ر ق اـ و ب ـد ن ك تـ ل ال د يك چ و ك و يد ر خ ر ب هك تس ا
غر ص م ا رن آ هم ل ك ر خ آ ر د مدن ن ا م دزا س:قو ج ال ا ـ ب / balacuķ )كـ چ و ك (قو ج ز ا ـ ه /hazcuķ
)كم
ار د ق م
ك ي
(ها
/hâccuķ )د حرفد)ان ا جن ي ا »«ه ـت»« ب س ا ه د ـ ش لي د ـ ب ت .
يب ب ح ت
اي ر ب
:
قا
جي
ل كا
/kalcıķaz)لك ف ط
(
و ج ال ا ق
/ķalacuķ )وچ ك
عه ل ق
.(
•به ش م
صفت
و
نفي
اي ه د ن و س پ
)ما
/Maz-م
/Mez(:
ـي از ف ن يـ ل و درا د مئ ا د تل ا ح ين ع م رظ ز ن نست که ا آ هه ب ش م تفصتـ ل ا ح يـ ن ع م ر ـ ظ ن
مي ه
و
مي ئ ا د د ر ا د ن
شگي
)ما
(تي ا م ل ک
اي ر ب زا
وکه
د ان
ده ش
يل ک ش ت
خشن
ي ها
وت ص م
)م
(
تي که از ا م ل ک يا ر ب نا هد ش يل ک ش ت في ر ظ يا ه ت و ص م .
ال
(ف ن
مت ال ع
:آ
ي
/alı)يگ ا-)ب م ل آ /almaz)م رن ا)گي ر و ي /yoral)ي شن ب (-ا م ر و ي
/yormaz)م نن ي ش ن
.(
س ني
هه ب ش م
صفت
ارد د ن
ئم ا د
لت ا ح
.
في) مت ن ال ع :من س ر ؤ ک /körsenmez)يم يده ن د وش(هه ب ش ـ م تفص ارد د ن مئ ا د تل ا ح
س .ني
ف هه) ال ب ش م تفص مت ال ع :ا م ل و س /solmaz)ش ه ن د ر م ژ پ دن(ام ا ن ي آ /aynamaz)هف ا ن (
ائم د تل ا ح ر .دا
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
24/62
٢٤ Ĥelec Tili Gıramıri
ب
(ه ه ب ش م
صفت
مت ال ع
:لم ي ب
/ bilmez)ا دان (و ر ؤ ک م ئي(/körünmezن ر م ا ـ ن (ز ـ م ٍ
يق
/
ķîmezسي س خ .
اي• ه د ن و س پ لا ث م ا ير گ ي د : س( /hötelekالهؤ:» /Elekال« ).تر
و« لو:»/Lumل ت آ /atlum)و ه ش م .(
ل:» /Lekل« ي ز ي ق /ķizilek ل و غ و ا /uġulek ل م ا ج .
لالق:» /Laķال« ا ـ ق /ķallaķ قالت ا ـ ب / batlaķ قال شـ ي ق /ķışlaķ قال ق ا ـ چ /çaķlaķ
)اگر
.( چ /tonçaķچاتو:» /Çekج /Çaķچا/ /Çekچ« م ئ ا /émçek ا چ چ و ق /
ķuççaķ ا چن و ي و ا /oyunçaķ جلا /elcek )كت س د (.
»ــ ي ل چي
/Çilik و ــ ول چ /Çuluķ «:م ــ ش و ــد ي من( /düşmençilikچيل ــ ش )د
وق ل و چ ب ا ص ق /ķessabçuluķ )ب ا صق (.
ي:»/Süzسو /Suzسو /Sizسي« سل ي ت /tilsiz)بابز(يايس/işsiz)ا کي ب (
نس ا ج
/cansuz)ي زسو)جاب ؤ ک /közsüz)ني ب ا ن (.
(مرك
اي ه م س ا
ـت س ا دا ـ ي ز را ي سـ ب اهن آ عو ن ت د ر ا د تاي ب د ا ر د يد ا ي ز درب ر ا ك بك ر م مس ـب. ا ك ر م مـ س ا
طه س ا و
لت ا خ د
ون د ب
ست ا
كن م م
جي ل خ
كي ر ت ر د ر ـ گ ي د
سم ا
با
سم ا
كيب ر ت ز ا
ي وا ـ ج و
ـه دب
د مكآي نم مت اي ال ع و د تس كن ا م م يه ا گ و دي ا ي ب اهن آ ك م مت به ك ال ع ا ي دن و س پ ك ست ي ا
ر ب
را
فه ي ظ و د ن ش ا ب
ته ش ا د د ه ع
.اصد ـ خ
ـم س ا
مل ا ـ ش
ام ـ ع
رت و ص
ه ب
سم ا
از ر و ظن م
ا جن ي ا
و
صفت
...س ا
.
ن• و س پ نو د ب مس دو ا يب ك ر ت : لي ا ح ر د ت س دي ا ن و س پ چي ه ر و ض ح ز ا غرا ف مس يب دو ا ك ر ت هك ست كن ا م م ل و يسم ا
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
25/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ٥ خل
ص خا
سم ا
ردوم ي م ـ ض
ا ـ ي و
د د ـ ع
حتي
يا و
دصفت ـ ش ا ب
.ـه ن و م ن
اي ر ـ ب
:اچ ـ غ ا ه كي ش ـ ئ ا
/haġaçéşik لـ ي ز ي ق م ـ ش ؤ چ /ķizilçöşmeادآ قا ـ چ ل آ /âlçaķadamـ ـب / buقي
ķîzاق قا د ا ه و/hataķķabu)فك(راساي /saruġyal)اک سم م ).ا
ن • و س پ ك اه با ي ر م ه مس دو ا يب ك ر ت : ا ز ج ا زا يك وت كه ي ا ف ت ن ست با اي رد قبل ا و م تا ص خ ش م ا ن سداراآ ند ا و س پ .
ند ن ا م
:قوش
ئچه ك
/kéçe ķuşuوتٍ
وس
ن قو
/ķon sütüو و و ـ س ه م ـ ش و چ /çöşme suvu
زي ئ ي ك ي ت ي ك
/yézi kitiki.
ن • و سپ و د اب اه ر م ه مس ا و د بي ك ر ت : ود د ر ه
يب ك ر ت
وع ن
ن ناي و س پ
اي را د
جزء
ند ت سو
ني ا ـ ع م ه ـ ض ر ع
ـد ي د ج
يم ه ا ـ ف م
ي كننم
.نن ا م
:مـ
ٍ
و ز ؤ ك وـ سا ر ا ق
ن ي
ی
/közümüή ķarasıـغا ر ي چ ني د ـ ي چ م ي/meçidiή
çıraġı يما م ا حو ون ت ./hamamıή tünüن
دعال جمع لجيمت خ :kop
مي
ه د ا ف ت س ا
ند و ي پ و د
ز ا
جي ل خ
ان ب ز
در
ات م ل ک
تن س ب
جمع
اي ر ب د د ر ـ گ ع ـ م ج
نه ا شـ ن
بت( ل ا ه ن ا ش ن زا يك جمع ي ي ركد)ها يت ا ه د ن و ي پ »ل/Lerال/Lar«س ين.ا ر ـ خ آ رـ گ ا
د ن و ي پ ز ا د ش ا ب لي ق ث هم ل ك تو ص م »ال«گا ون و ي پ ز ا د شا ب في ر ظ »ل«م ه د ا ف ت س ا ينك.
كي ر ت رد ذا خلجل يـم را د :ـشا ق يال/ķaşıķlar چا ـ غ ا ه ال/haġaçlar الال/lalalar
ش و البا /ķuşlarالق قيدق( / baluķlarق وت ث ص م يا را د يگ م ه هك دو نش ت سه .(
ين ن چ م ه نن ل/neneler با ل/ebaler ل ك ي چ ر ك ؤ ك /kökerçikler جئرـ /kéçelerل
دووك زلن
/kündüzler لر ه
/herler ل ز ي ق
و
/ķîzler
)اي را د
ـي گ م ه
كه
شود
تدقت و ص ـ م
ند ت س ه في ر ظ (.
سو پ
ا ض ع ب اهد
»ن نا
/Nanن ان» /Gilيا گيل /Nenن و ن ع هبي ا ر ـ ب ير ـ گ ي د تـ م ال ع
يجمع م
وب س ح م نوش
.نند ا م
:ن نا
ام ب ا ب
/ babannan)هن ي ا مر د پ (هـ ن ن ن ـ /nenemnenم ن
نه( ي ا مر د ا م (يگ جل خ ر ال ل و ا ل/ullar ĥelecgiller ن ت سه اهن ي ا ج خل نها آ .
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
26/62
٢٦ Ĥelec Tili Gıramıri
۱۰.سا تال ا ح
ازباد ب ت را يج ل خ س جزسايبا الا وك ص خ ب ا ع ف ا ر و ص ب لاحر ي ذ پ س ا
ي ام م جن ا ر ي ذ پ .الاحس ااعدآبا ك ش ا ف ي ر ص ت س طالا وا ش ي م كي ع ق و م
يف ظ و آرالك ر د ي ي ع ت مننك.
رحالعم ي ذ پ س جزبادا مخل و م ع ل ي س و ب ر ي ذ پ ا ه د ن و س پ لاحا جن ا
ي رم گي
.ا ه د ن و س پ لاحا حل ا بخ مآ ا سا ت ا م ل ك كمن ن ا و ت دم ال ـ ك ش ـ ق ن
سم درا ه ع ب ن ر ي گ ب ا ب ت را ه اسايبرآن ز ج ا الكده ـ ج ر د و الا ـ ع ف ا ا ب م ه ا ر ـ ف
ي نم زا سيد حاب ادل ب ي ك رت لي ك ش ت المجق سن ا س ا و هف د ا ـ ع ل ا دـن ر ا د .
له م ج لخ ا د رد فعل کرد ر ا ک عو اس ن س ا ر ب ن ير م اي ي غ ت ا ه د ن و س پ ننک.نا و ـ ن ع ه ـب درامث
له م ج ي ل ع ف و د ل آ /aldum)تف ر گ .(رد ـم کـه س ا يا ـ ه ت ن ا هـ ن فعل ب ب آ طل يجه ت ن بسح
ي له م م ج د ش ا ب )(م هف ا ض ا دو و.ش د ل آ يب ا ت ک نم/men kitabı aldum.يا ـ ه د ر ک ر ا ک هب
د و ـ ش
مـي
ته ف گ
سم ا
الت ا ح
له م ج
خل ا د
در
سم ا
لف ت خ م
.ـر گ ي د
ارت ـ ب ع
ـه ـهب دب
ان ـ ب ز
ر
]رك ت
[م
لت ا ح
ش ش
سم ا
اي ر ب
جي ل خ ر ک
ر و ص ت
ان و ت
:
١٠ ,١لاحي م ا ن /ل ع ا ف تل ا ح )اح وق ل ت آ (
لت ا ح
ل ع ا ف يما تن ل ا حس سكا قكالدا فرعامن نكنماي ـ ي ا
بر ا ن ب
تگي باز سب ا و ياسا م ل ك باي سن س.ا عدا ا لي ع ا ف تل ا ح اك ن ي ا ر و ص ب د ر ـ ف
كاجميا دورودب وب نقب و س پ
مابحال صلشكه ـيشركخوا دم ـ ن ك
.
سم لحالدا ع ا ف دهدو ملن علج سمف كاا فتب سنيخبر رخوم
ساييفعاز ز اا سق ا ا م ل ك من ن ا و ت ن ن ي ز گ ر ب .نن ا م:لم علج ور«ف ن ي و ل ا /kâlکا
oynor «دوزا سكنمب قادود»/kâlکا«ا عم ف ا دت ب م »و وا » /oynorين
زي ا ب منرار راخبخوب سدادق ملد. ا سمج گ«ا ن ش ق لا ر ا م /maral
ķeşenger «ا را مبيزس سا اا را مداق يم ل ا د ن سم م شن«ل يبـ»ق زد ن س ـ م
اب خ ت ن ا درس ا
.الو ربع ا وم و سف عدا و فيتان ا ضا ز ـ ي ن هـ ـتب ل ا ح
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
27/62
ری م ا ر گ يل ي ت ج ٧ خل
اد زآ دق ين ي ع ت د كانن ومب ر
.نن ا م
:ي ز ي ق ول ز
ٍ
و ي
/ķizil yüzlük )ت شگ ن ا
طال
(ئشيک ا ر ي م ت
/temir éşik )دنه ).آ
سم لحالدا ع ا ف سر پ
ه ننهايب ا م
:»کي
/kimس جوا ؟ /nêse؟ ويا ن .دهم
٠
,٢لاحاض علا ت
يا
ه
و( د ي ؤ ا اح وک )ل
فحال ا ض ا يلع تت ل ا حس گكا ت سب ا و س ظارا علن سبت گا ندي ا ش ـ ن
ي جد.دهم خل ان ب ز اض ليم ضامقدا ر م يب غ ا ب ست چي ها / baķıή haġaçıا
)خ بادر
.(س فحالدا ا ض ا د وشكب وعدقب نقب و ي پ ر ا ـ ك ب يـمرا
ن ظاي فحالن ا ضا ارادلاح
عيدو يم ع م ا ن س ا
.
عيحال وبكم اقب ه دن و ي پ ف ا ضا اك ودمب علار ـرشيئت يب ئ ي ـ ش ن ي ـ ع م
ت ي ا ك ح منك.نن ا م يق ول ا ب ن يسال ا ق / baluķıή ķalası )عل بادق آ (لئ ين ت ز ي ق /ķîziή
téli)و س ي گ تخ ف.)د ا ضا تل ا ح تم ال ع ني ع م هد ن و س پ »نـ ي و ا /Uή«يـ ن ع ي ن دل آ ا ـ ع م و
ي ا ه د ن و س پ :»üή,uή,iή,ıή«ا و ص ا يگ ن ه ا م ه نو ن ا ق بسح و تد ا م ل ئ ا ص ب م ت ـ خ
ي فشونم حر ا ف ر ص»ن حرف/ήي دل دو ا ع م هك yn«يم ه د و ز ف ا هم ل ك يا ه ت ن ا هب تس دا و ـ ش .
ند ن ا م
:شك كا ك ر ي ه
ن ي
/eşkeή kirkekiن غال ل.ا ا ح ر د ف ا ض ا يعمبش ـ س ر پ ي ي ا ـ ه
ين م ي ک
ند ن ا م
/kimiή)ک ل س)ما ز ر( ؟ /nêseήيو ن چي هنمجوا)چه .د
فحال ا ض ا يغيع دوم فسوقبوب ا ض ا اك وب ر ي م الع ـرشيئت ب
ي ئ ي ش ي عم ا ن ي ا ك حمن.پمالش ش/lampa şüşesiسشو اشي ـ پ م ال يـ ت ا و ز و ـ ق
/ķuzu eti)ر شت ب و گ .(ا اد تل ا ح ن جزبااي خل ل«به حا ک لو و د ي ؤ ا «ان مير .ب
١٠ ,٣لاح عو ف م يغي ق ت سم /اح لوق ن ا ي )ب يل و ع ف م ب لو ع ف م اي طه سا و (
لت ا حس سكا لرا ا ح ر د ش يك ا رگ بعفاش هن د ي م
.نن ا م
:
ش و اق غ ا ه د ن و ق
قا
/ķuş haġaçķa ķondu)ور ه د ن ر پ خ تدر س ـ ش ن (هـ ک ر ئ ي لا ـ ک
ي د ل ي ق ي ي /kal yer ke yiķildi)دو يك م ز ب رو س).خ يحالدا ا رگ ق لن و ـ ع ف م
يغير ق ت س م رد ه ع ب ر هبو.دا ک م ي ك تال ا و س /kimkeهـ ه ب س ـ ن ؟ ي ـ ك ؟ ه ـ ک /neseke
-
8/19/2019 Dil Xelec Tili Grameri Ali Asgher Cemrasi Fars Ebced Urmu Turuz 2014
28/62
٢٨ Ĥelec Tili Gıramıri
ربه ئ ن ؟ يچق
/néreķ ا ج ك ب ه د ي م با و ج ر ا و م ه بن و س پ اك دب و ر ـ ي م .يا ه د ن و س ـ پ
ي ق ت سم ر ي غ
ول ع ف م
لت ا ح اي
لوم ن ا ي
»ق
/ķaکو /ke«مش .با
در
لت ا ح
ن اي
ه خلجب
م
وا ت
»لو ن ا ي ل حا
«ف گ
نيز
.ا د ـ ص
رف ـ ح
ين ر ـ خ آ
نچه ا ن چ
لوق ن ا ي
لت ا ح
د ن و س پ
شد ا ب
يم خ ض
وع ن
از
سم ا
دار
»ق
/ķa«کزا ن را د ا دص فرح ين ر خ آ رگا و
ند و س پ دش ا ب »ک/ke«دو هد ب ا و خ .مـ س ا هچن ا ن چ د ـ ع ب دن ـ ش ا ب عـ م ج اـ عه ـ م ج تـ م ال ع زا
اي قا ه د ن و س پ /ķa ک/keم ن ر ي گ .
١٠
,٤ي
يم ق ت سم
عول ف م
لت ا ح
حال
ار ذ گ ر ي ث أ ت
)حا
يغ ل ر ث ا
(
لت ا حس سا يدرا ع ق و م ر ي ذ پ حش خصطران ـ ش ـي
ي ز ي چ ع شاگردما ل.دهمن ا عفا دياتـ ل ا ح ـ مب ـ س ا د ا ـ جي ا طا ـ ب ت ر ا
ي مکننم ا ز ل ا او ان عفا د ع ت م ن ت سه .ب ا نب ن ساي ثيحالدا ا ت ش ـ ق ن ل و ـ ع ف م
ح ي ر ص رد ه ع ب دن ر ا د نن ا م
:رد د ن ؤ ک
نو و ت
هو
ت
هيزت(/hot hotunu könderdiهو
نرا ا ز وس(در و و ا ق ني ا د غ و ب / buġdaή ķâvurdu)رك هت ش ر ب ار مد ن ک .(
سم ثيحالدا ا ت بال ا و س
ي يم
/kimi)ر/(/neseή)چار(رئني/
néreή)جر(اوجمهد.س وحالدا ع ف م ب ل ا غ م ي ق ت س م بل و ـ ب ق ـپنوس
ا ض ع ب ينود كاآب ومب حاايا.ر ثيحالل ا ت ز ـ ي ن ا راددتـ ل ا ح ني ـ ع م
ين ع م ا ن س .ا
لت ا ح يث ا ت يع سم رف با ح ا ب دـب ا ي هم ت ا خ ادصهـ ن ا گ را ـ ه چ يا ه د ن و س ـ پ ز ي ا کـ
» ی ا
/ıا/iا/uو ود»/üا ار مـي ر ـ ک ب شر خ آ فر ح ا ب را گ زا س.دـن ن ا م :غا ـ ت و غي= ي+ ا ا ـ ت و ا
طن و
+=تو نی ط و
+=کؤ و ز و ت
+و
=و ز ؤ ک
.