Van alles en nog wat
Studie avond Scherpenzeel
Wie ben ik?
Boerenzoon, Asschat
Studie veeteelt, LandbouwUniversiteit Wageningen
●Epidemiologie (management cysteus ovariele follikels)
●Economie (lange termijn effecten bedrijfsbegeleiding)
Promotie Diergeneeskunde (diagnose mastitis)
Werkzaam op het gebied van dierziektemanagement.
●Wageningen University (bedrijfseconomie)
●Faculteit Diergeneeskunde
●@henkhogeveen
●animal-health-management.blogspot.com
Waar gaan we het over hebben
Doormelken
Antibiotica
●Dierdagdoseringen
●Droogzetten
Vrije vetzuren
Economie weidegang
Praktijkbedrijven
5 bedrijven die volledig doormelken
5 bedrijven met verschillende droogstandslengtes
●Koespecifieke keuze droogstandslengte
Melkproductie, vet en eiwit
Celgetal
Bedrijf # koeien
Melkproductie Doormelken/verkort droog
A 160 8035 4.53 3.55 Alles doormelken, sinds okt 2010
B 125 7708 4.43 3.61 Alles doormelken, sinds april 2011
C 82 7658 4.79 3.70 Alles doormelken, sinds mrt 2011
D 89 9788 4.47 3.55 Alles doormelken, sinds mrt 2011
E 54 7831 4.01 3.27 Alles doormelken, sinds jan 2011
F 77 7924 4.02 3.41 Geen, kort en normale droogstand
G 85 9312 4.69 3.80 Geen, kort en normale droogstand
H 68 8711 4.73 3.76 Geen, kort en normale droogstand
I 62 10861 4.30 3.53 Kort en normale droogstand
J 46 9828 4.49 3.63 Kort en normale droogstand
Alles doormelken
5 bedrijven
Ook <10 dgn droogstand
Tot dag 300 in lactatie
Controle koeien: vorig jaar
# koeien:
●Doormelk: 333 (met totaal 1514 MPR uitslagen)
●Controle : 386 (met in totaal 2126 MPR uitslagen)
Alles doormelken: melkproductie
Alles doormelken: melkproductie (per bedrijf)
Alles doormelken: vet + eiwit
Alles doormelken: celgetal
Vers van de pers: de economie
Gegevens van onderzoek in een economisch rekenmodel
Droogzetten Doormelken
Opbrengsten 268.938 272.026
Kosten 215.074 214.773
Wv: ruwvoer 25.653 27.972
rv aankoop 11.708 10.184
krachtvoer 25.900 25.125
mest 5.948 5.682
Arbeidsopbrengst 53.864 57.253
Waar gaan we het over hebben
Doormelken
Antibiotica
●Dierdagdoseringen
●Droogzetten
Vrije vetzuren
Economie weidegang
Waarom minder antibiotica?
Resistentie ontwikkeling bij mensen
● MRSA (Staphylococ aureus)
● ESBL (E.coli, Klebsiella)
Hoog antibioticumgebruik in de
veehouderij in vergelijking tot de
mensen
Resistentie van E. coli in de mest
j
Humaan antibioticumgebruik in Europa
Ontwikkeling antibioticagebruik verschillende diersoorten
melkvee zeugen/biggen vleesvarkens vleeskuikens0
5
10
15
20
25
30
35
40
6,3
24,5
12,9
19,1
5,8
22,2
10,3
22,5
5,4
27,8
11,8
30,1
5,7
22,4
16,4
32,9
6,6
22
17
37
2004 2005 2006 2007 2008
Hoeveel wordt er
gebruikt in de rundveesector?
400 bedrijven over 2 jaar
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 >14
DD/DJ
Aan
tal b
edri
jven
2010 2011
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
Droogzetters Mastitis Baarmoeder Via de bek Injectie
Toedieningswijze
Per
cen
tag
e
2010 2011
Verdeling over de verschillende toepassingen (n=400 UBN’s)
62%
400 melkveebedrijven
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 >14
DD/DJ
Aa
nta
l b
ed
rijv
en
2010 2011
4.6
8 11.5
Dagdosering t.o.v. open en gesloten bedrijven
Waar is winst te boeken?
Gezonde koppel
Wat niet ziek is hoeft niet behandeld te worden
Verantwoord medicijngebruik
Geen 3e keus middelen meer
Op de juiste manier wanneer het nodig is
Voorkomen van oneigenlijk gebruik
Hoe houd ik mijn koppel gezond?
Veehouder
Koe
Bacterie
Virus
Wanneer wordt een koe ziek?
Weerstand
Infectiedruk
Wat is de gevoeligste periode?
Einde droogstand / rond afkalven●Melkziekte●Nageboorte●Baarmoederontsteking●Mastitis●Slepende melkziekte●Lebmaagverdraaiing●Bevangenheid
Van belang bij infectiedruk
Management●Insleep
●Aankoop
●Uitscharen
●Tentoonstelling
● Jongvee opfok
●Etc.
Hygiëne●Versleep
●Leeftijdsscheiding
●Rooster- en boxhygiëne
●Droge koeien hygiene
●Melkstal
●Afkalfstal
Waar is winst te boeken?
Gezonde koppel
Wat niet ziek is hoeft niet behandeld te worden
Verantwoord medicijngebruik
Geen 3e keus middelen meer
Op de juiste manier wanneer het nodig is
Voorkomen van oneigenlijk gebruik
3e keus middelen
3e-4e generatie Cefalosporinen
● Cobactan® injectie en injectoren
● Excenel® (Naxcel®)● Pathozone®
Fluoro-quinolonen
● Baytril®
● Enroxil®
3e keus middelen
Alleen via de dierenarts
Wanneer andere middelen niet helpen
● Wanneer een gevoeligheidstest aantoont dat niets anders helpt
3e keus middelen
Bijna geen ziekte bekend waar een 3e keus middel absoluut nodig is
Wanneer het echt nodig is mag het gebruikt worden
Excenel gereduceerd tot nul (2012)
Zieke koe, wat nu?Wat is de juiste manier?
afwachten
gokken
bedrijfsbehandel plan
bellen
???
Gouden regels antibioticagebruik
juiste diagnosejuiste middel voor juiste klachtalleen gebruiken wanneer nodigjuiste doseringvoldoende lang behandelenjuiste combinatie (nek / uier)niet te snel wisselengoede registratie
Bedrijfsbehandelplan
Terugdringen van oneigenlijkantibioticumgebruik Verkeerde diagnose
- voedingsdiarree
- virus
Verkeerd middel - komt niet op de juiste plek
- doodt niet de bacterie
Verkeerde dosering- te hoog
- te laag ( 2 droogzetters ipv 4)
Terugdringen van oneigenlijkantibioticumgebruik
Verkeerde behandelduur
- kuur niet afmaken
- te lang behandelen
Preventief behandelen- startkuur bij kalveren
- indekken van risico’s
Andere manier van denken:
Baat het niet, dan schaadt
het wel
Pijnbestrijding
Weet ik niet zoveel van
Wat ik wel weet:
●E coli mastitis, antibiotica niet nodig
●Pijnbestrijding wel
Zware gevallen lijkt het effectief te zijn
Aandacht geven in behandelplan
Waar gaan we het over hebben
Doormelken
Antibiotica
●Dierdagdoseringen
●Droogzetten
Vrije vetzuren
Economie weidegang
Droogzetters
365
Verwachte TKT (1 – Insteekpercentage) 4
Gemiddelde TKT in Nederland= 427 dgn Gemiddelde insteek NL = 33%
Bij alle koeien rondom droogzetten komt dit neer op: 2,3 DD/DJ
x x
Wat doen droogzetters
Geneest bestaande infecties● bv chronische Aureus● Langdurige werking
Voorkomt nieuwe infecties● Preventief● Is dat nodig?
Selectief vs totaal
Recent onderzoek
Opzet
97 melkveebedrijven (1657 dieren), vrijwillig
●25 % robot bedrijven
●Iets groter dan gemiddeld
●Lager tankcelgetal (184)
●Hogere productie (8756 kg)
Split udder
Alleen gericht op preventief gebruik antibiotica
●Dieren met laag celgetal bij laatste MPR
Mastitis
319 kwartieren met mastitis
●1,7 x vaker mastitis in kwartieren zonder droogzetter
7,9 gevallen per 100 koeien in droogstand en eerste 100 dagen van lactatie
Verder
Celgetal neemt toe tussen laatste MPR en moment droogzetten (+ 64.000)
Geen relatie tussen bedrijfs- of managementsfactoren en effect van droogzetantibiotica
Wel relatie bedrijfs-managementfactoren totaal mastitis
●Schone roosters (bedrijven met robot)
●Stro/zaagsel vs andere ligbox bedekking
Droogzetscenario’s
Reductie droogzetters -> meer mastitis
Vaarzen met celgetal < 150 en ouderekalfs koeien met celgeta < 50 gaven geen hogere kans op mastitis zonder gebruik droogzetters
Alle koeien met laag celgetal op MPR droogzetten zonder antibiotica:
●69,7 % minder antibiotica tbv droogzetten
●5.8 DD/DJ -> 4 DD/DJ
●Wel meer klinische mastitis
Economie
Oude gegevens
Internationale discussie rondom selectief gebruik droogzetters
Symposium in VS over gebruik droogzetters
Resultaten: niet droogzetten
Melk productie
Klin. Mastitis
Totaal € 46 /koe
Resultaten: blanket droogzeten
Melk productie
Klin. Mastitis
Behandeling
Totaal € 27 /koe
Vergelijk:Niets doen: € 46
Resultaten selectief droogzetten
Melk productie
Klin. Mastitis
Behandeling
Totaal € 34 /koe
Vergelijk:Niets doen: € 46
blanket: € 27
Resultaten verschillende scenarios
Droogstandstherapie Geen Blanket Selectief Basis 46 27 34 Osteras (Noorwegen) 38 37 36 Berry (UK) 52 22 36
Kosten/koe/lactatie
Waar gaan we het over hebben
Doormelken
Antibiotica
●Dierdagdoseringen
●Droogzetten
Vrije vetzuren
Economie weidegang
Wat is het
Lipolyse: vrijkomen van vrije vetzuren door enzymactiviteit (mLPL)
Geeft smaakvermindering (ranzigheid)
Problemeng:
●Leidingsystemen (1970s)
●Automatisch melken (nu)
Spontane oorzaken
●Frequenter melken
●Einde lactatie
●Hormonale invloeden
●Voeding
Andere oorzaken
Mixen van lucht en melk
●Blind pompen (melkpomp)
●Roeren boven melkniveau (slechte vulling tank)
●Leklucht
Bevroren melk
Material and methods
1. Technical factors:
• conventional
• AM system
Proef 1
FFA (mmol/100 g fat)
Melk voor systeem
Na systeem toename
ConventioneelAMS
0.43a
0.42a
0.50a 0.58b
0.07a 0.16b
AMS dag 1 dag 2 dag 3
0.47a
0.36a
0.45a
0.58b
0.42a
0.63b
0.11b
0.06a
0.18b
Proef 2
00,5
11,5
FFA (mmol/100g fat)
2x 3x 6xmilking frequency 0 hours at 5°C
24 hours at 5°C
Proef 3
4 bedrijven met AMS
4 bedrijven 3x en 4 bedrijven 2x
3x farm with high FFA level
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
April
May
June Ju
lyAug
Sept
Oct NovDec
Jan
Feb
Mar
ch
Month
FF
A (
mm
ol/
100
g f
at)
AM farm with low FFA level
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
Month
FF
A (
mm
ol/
100 g
fat
)
AM farm with high FFA level
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
1,4
1,6
April May June July Aug Sept Oct Nov Dec Jan Feb
Month
FF
A (
mm
ol/
100
g f
at)
Deense adviezen
Extra informatie
Risico van zieke koeien (ketose, mastitis, etc.)
Voedingsoorzaken
●Onvoldoende voeropname
●Tekort aan vitamine E en D
●Hoog niveau aan onverzadigde vezuren
Lange melktijden
Te kleine melkgift per melking
Waar gaan we het over hebben
Doormelken
Antibiotica
●Dierdagdoseringen
●Droogzetten
Vrije vetzuren
Economie weidegang
Aanpak
Effect van weiden op inkomen, gecorrigeerd voor bedrijfsgrootte, melksysteem, intensiteit, grondsoort, opvolger
Inkomen: opbrengsten – uitgaven
organisatie # be-drijven
# koeien Melk levering
% weiden
DMS 270 36-266 874K 74
PPP Agro Advies 83 40-149 678K 86
Flynth 1109 17-283 717K 81
LEI 243 18-322 79
DLV 285 21-252 890K 72
Countus 285 37-298 817K 71
Effect op inkomen
De 6 sets geven dezelfde richting -> Flynth set
Weiden wasvoordeling op kleinere bedrijven, voor grotere bedrijven (>90–100 koeien) gaf weiden minder inkomen
Variatie, AMS
Variatie tussen bedrijven is groot
●Er is nog veel ruimte om te leren
Voor bedrijven met AMS gaf weiden minder inkomen
●Bij AMS mogelijk minder koeien bij weiden dan op stal
Conclusie
In potentie heeft weidegang economische voordelen
In de praktijk bleek voordeel kleiner en soms een nadeel
De potentie van beweiden wordt in de praktijk niet benut! -> hier is winst te halen.
De beweidingspremie is pure winst tot 100 koeien en is voor grote bedrijven een compensatie van minder inkomen