РОЛЬ ОБРАЗОВАНИЯ В ПОДГОТОВКЕ КОНКУРЕНТОСПОСОБНЫХ
СПЕЦИАЛИСТОВ. СТУДЕНЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ – 2015г.
Материалы
Студенческой научно – практической конференции
Комрат 2015
КОМРАТСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ
ФАКУЛЬТЕТ НАЦИОНАЛЬНОЙ КУЛЬТУРЫ
РОЛЬ ОБРАЗОВАНИЯ В ПОДГОТОВКЕ КОНКУРЕНТОСПОСОБНЫХ
СПЕЦИАЛИСТОВ. СТУДЕНЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ – 2015г.
Материалы
Студенческой научно – практической конференции
29 АПРЕЛЯ 2015г.
Составители
Яниогло М.А., Арнаут Т.Д.
Под общей редакцией
Яниогло М.А.
Комрат 2015г.
3
УДК
Утверждено и рекомендовано
на заседании Совета факультета национальной культуры
Редакционная коллегия:
Председатель – Яниогло М.А., доктор педагогики, конференциар университар
Члены редколлегии:
Банкова И.Д., доктор филологии, конференциар университар
Влах М.К., магистр педагогических наук, преподаватель
Куртева О.В., доктор педагогических наук, конференциар университар
Куцитару Н.И., доктор филологии, старший преподаватель
Мутаф Г.Н., магистр педагогических наук, преподаватель
Муткогло Г.Н., магистр педагогических наук, преподаватель
Сулак С.К., доктор филологии, конференциар университар
Тодорич Т.А. магистр педагогических наук, преподаватель
В сборник включены материалы Студенческой научно – практической
конференции «Роль образования в подготовке конкурентоспособных специалистов.
Студенческие исследования - 2015», которая состоялась 29 апреля 2015г. в Комратском
государственном университете.
4
Пленарное выступление
DİALEKT FONETİKASI
Uzun D. F., masterant
Bilim öndercisi Rişilän İ.D., baş üüretmen
Zamandaş gagauz dilindä 2 dialekt var: Komrat – Çadır hem Valkaneş dialekti. Bu
dialektlerin bölä ayırılan fonetika özellikleri var.
Komrat – Çadır dialekti Valkaneş dialekti
1.ä –e vokalların kullanılması
а) adlıkların türlü hal formalarında:
Temel hal ev, gecä, küü, gözlär ev, gece, küü, gözler
Dorudak hal evä, geceyä, küüyä, gözlerä eve, geceye, küüye, gözlere
Erlik hal evdä, gecedä, küüdä, gözlerdä evde, gecede, küüde, gözlerde
Çıkış hal evdän, gecedän, küüdän, gözlerdän evden, geceden, küüden, gözlerden
b) K konsonnan bitän adlıklarda:
Saabilik hal çiçään, inään çiçeen, ineen
Dorudak hal çiçää, inää çiçee, inee
Gösterek hal çiçää, inää çiçee, inee
Erlik hal çiçektä, inektä çiçekte, inekte
Çıkış hal çiçektän, inektän çiçekten, inekten
c) Adlıkların küçüldek formasında:
evcääz, elcääz, gözçääz evceez, elceez, gözçeez
ç) Türlü söz paylarında:
aderliklerdä: bän, sän, bizä, sizä ben, sen, bize, size
işhallıklarda: enidän, birdän, heptän eniden, birden, epten
işliklerdä: dikmää, verecäm, seslemärsän dikmee, verecem, seslemersen
iştenniklerdä: gelän-geçän, işidän gelen-geçen, işiden
haliştenniklerdä: gidä-gidä, pinärkän gide-gide, pinerken
2. A vokalın dönmesi I vokala Y konsonun önündä (Komrat –Çadır dialektindä)
а) urgulu kısımda: alıydı, 18 yaşındıydı, alaydı, 18 yaşındaydı, astaymış
hastıymış
b) urgusuz kısımda: parıyı, sobıyı, çotrıyı, parayı, sobayı, çotrayı, rubaylan,
rubıylan, sopıylan sopaylan
5
Hesap alêrız, ani Dezgincä küüyündä a vokal döner ê vokala y konsonun önündä: almêyı, taftêyı,
parêylan, 18 yaşındêyım.
3. ä vokalın dönmesi İ vokala Y konsonun önündä (Komrat –Çadır dialektindä);
ä vokalın dönmesi E vokala Y konsonun önündä (Valkaneş dialektindä):
evdiydim, iştiydik, üstündiydi evdeydim, işteydik, üstündeydi
4. A vokalın dönmesi I vokala C konsonun önündä (Komrat –Çadır dialektindä): yapıcek, bakıcan,
alıcam yapacak, bakacan, alacam
5. O vokalın dönmesi U vokala (Valkaneş dialektindä) laflarda:
Boba, booday buba, buuday
6. Ö vokalın dönmesi Ü vokala (Valkaneş dialektindä) laflarda:
sölä, gözäl, bölä, tölä, ölä süle, güzel, büle, tüle, üle
7. Lafın başlantısında H konsonun kullanılması (Komrat –Çadır dialektindä):
hasta, haber, hamur, hazır asta, aber, amur, azır
Hesap alêrız, ani Komrat –Çadır dialektin kimi küülerindä kullanılêr:
а) protetik H (diil köklü): holoy, hodun ( Kazayak); harmut, haydannık, holoy (Kongaz); harmut,
hambar, holoy (Beşalma); hayna (Çok-Meydan, Avdarma).
b) protetik F (diil köklü): folluk, foroz, fodun, foloy (Baurçu).
Başka dillerdän alınma lafların ortasında, sonunda bulunan h konson düşmüş: anatar, laana,
yaanı, raametli, sabaa, islää. Ama Komratta ihtär insannarın sözündä siirek taa kullanılêr eski
formalar: anahtar, lahna, yahnı, sabahtan.
8. Nicä biliner, zamandaş gagauz dilindä nışannıkların yaraştırmak uuru taa işhallıın yardımınnan
düzüler: taa büük, taa islää. Hesap alêrız, ani Avdarma hem Dezgincä küülerindän insannarın
lafetmesindä işhallık daa kullanılêr: daa güzäl, daa islää. Türkçä – rusça sözlüündä bölä formayı
bulêrız: daha büyük, daha güzel, daha derin, daha iyi. Yaraştırıp bu işhallıı türk hem gagauz
dilindä, geldik çıkışa, ani Avdarma hem Dezgincä küülerindä eski zamannardan kalma forma
kullanılêr: daha (türk dili) → daa (Avdarma, Dezgincä) → taa (d // t) ( Komrat-Çadır, Valkaneş
dialektleri). Hesap alêrız, ani Komrat-Çadır hem Valkaneş dialektlerindä d konson döner t konsona.
9. Dialektlerdä var laflar, angıları sade urguylan ayırılêrlar:
kedi, makara, kaynata, koçına, yuva (Komrat-Çadır dialekti);
kedi, makara, kaynata,koçına, yuva (Valkaneş dialekti).
10. Hesap alêrız, ani Beşalma küüyündä sesli konson V döner tutnuk konsona F lafta kuvet →
kufet. V.Filioglunun peetindä ‖Ana toprak ― okuyerız: Kär çelik o kufedin..
6
11. Beşalma küüyündän, Tomay küüyündän insannarın lafetmesindä uzun vokallı işliklerin düüyer,
büüyer şindiki zaman formaları söleniler bölä: düver, büver. Bu özellii hesap alêrız Avdarmada da:
düvii, büvii. Mutlak gelecek zamanda da kullanılêr formalar: düvecek, büvecek.
12. Dialektlerdä siirek razgeler bir lafın variantlarında kalın yada incä vokalların kullanılması. Bu
olay bölä örnektä belli olêr: [çukundur] (Çeşmäküü, Dezgincä, Baurçu, Kongaz,); [ç'ük'ün'd'ür']
(Komrat, Kazayak, Kıpçak).
13. Lafın kökü bitärsä dudaklı vokala (u,ü,o,ö), afikstä dä dudaklı vokal olacek. Örnek: oku-du, ölç-
tü, dörd-ün-cü, dokuz-un-cu. Lafta göster-di dudak garmoniyası yok, neçinki lafın kökündä ikinci
kısımda e vokal kullanılêr. Hesap alêrız, ani kimi küülerdä insanın sözündä var nicä işitmää:
göstürmää, göstürdü (Kongaz), göstürüldü (Komrat).
Komrat – Çadır dialektinä girän küülerin arasında Kıpçak küüyün ayırı bir eri var. Kıpçak
küüyündän insannarın lafetmesindä türlü fonetika özellikleri bulêrız:
1.İki aa vokalların arasında y konsonun düşmesi :
а) vokallan bitän adlıkların doorudak halında: Moskvaa, şkolaa, almaa, maazaa, sovraa, taftaa,
slujbaa ;
b) işliin inkärlik formasında: yapmaasın, koymaasın, almaasın, bakmaasın.
2. Uzun aa vokalın dönmesi uzun êê vokala: uşaanı → uşêênı, kalpaanı → kalpêênı, kabaatlı →
kabêêtlı, aşaada → aşêêda.
3. Uzun ää vokalın dönmesi uzun ii vokala lafta näända → niinda.
4. A vokalı Y konsonun önündä dönmeer: taligaylan, paraylan, maazayı, almayı (bu yazı
norması).
5. Ü vokalın dönmesi Ö vokala: büün → böön, ürktü → örktü.
6. M konsonun ardında L konson işidiler: damla, adamlar, tavşamlar, kilimlär, üzümlär, giimli,
dilimlemää, adımlamaa. Komrat – Çadır dialektinä girän kalan küülerindä M konsonun ardında N
konson işidiler: damna, adamnar, tavşamnar, kilimnär, üzümnär, giimni, dilimnemää,
adımnamaa (bu yazı norması).
7. F konson V konsona döner: vasülä, varkuliţa, kavadar, lavetmää, kava, trova, sarvoş, sovra,
kuvnä. Hesap alêrız, ani lafetmektä V konson düşer, önündä duran vokal uzun olêr, lafın iki forması
da kullanılêr: sovra → soora, kuvnä → kuunä, kovrik → koorik.
8. Lafın başlantısında H konsonun düşmesi: asta, aber, arman, ayat, ayvan, aylak, aylaz, avez,
aliz, oroz, oru, endek, iç.
9. H konson F konsona döner laflarda fıştır, fızlı. Lafta tufla protetik F kullanılêr. Komrat –
Çadır dialektinä girän küülerindä bu lafın bölä formaları kullanılêr: tula, tuula, tufla.
7
10. Protetik H (diil köklü) kullanılêr sade lafta holoy. Bölä laflarda, nicä : alma, armut, arpa,
adet, ayna, alatlamaa, aydannık, odun protetik H kullanılmêêr.
11. Meraklı işhallıın sora forması sorna. Aaraştırarkan türk dilinnän, esap alêrız, ani burada
metateza olêr. Türk dilindä – sonra, Kıpçakta – sorna. Bu olayı (metatezayı) başka örneklerdä dä
bulêrız: gagauz dilindä – gölmek, türk dilindä – gömlek.
Dialektlerdä metateza siirek razgeler: uyvaşık (Aydar, Avdarma, Baurçu, Kongaz), yuvaşık
(Caltay, Çadır, Beşalma, Komrat, Kıpçak).
12. Nicä biliner, en dolu işliin şindiki zaman dialekt forması Kıpçak küüyündä kullanılêr:
kalıyerım, sanıyersın, toplanıye(r), inanıyerız, geliyersiniz. Y konsonun önündä I, İ vokallar,
urgusuz poziţiyada bulunarak, düşer. Kalın vokallı laflarda Y konsonun önündä duran konson
yımışak sölener: kal'yerım, yat'yersın, bulun'yer, annad'yer, utan'yersın.
13. Laflarda maaza, fıştır, kotlon, oymak urgu ilk kısıma düşer, lafta olluk urgu ikinci kısıma
düşer.
Bölä dialekt özellikleri üürenicilerä ana dilimizin zenginniini, gözelliini açıklêêrlar. Ama
nekadar da çok dialekt özellikleri olmasın, uşakları lääzım üüretmää literatura normalarını
kullanmaa lafetmektä dä, yazmakta da.
Bibliografiya
1. Покровская Л.А. Грамматика гагаузского языка. Фонетика и морфология. - Москва,
1964, с.298.
2. Покровская Л.А. Современный гагаузский язык (курс лекций). - Комрат, 1997,
с.192.
SPECIFICITATEA DIALOGULUI LIRIC ÎNTREŢINUT CU MAMA ÎN CREAŢIA LUI
GRIGORE VIERU
Tatiana Ioniţă, studenta gr. RE-13
Conducătorul ştiinţific Mititelu O.
Simbolul central al universului liric vierean este, fără îndoilă, mama(„eroina‖ a
mai bine de jumătate din poeziile antologate [3, p. 520]. Această latură a creaţieisale, în viziunea
lui Marin Sorescu, „ar putea purta drept motto eminescianul O mamă, dulce mamă, din negura de
vremi, cu toată î ncărcătura de afecţiune şiecouri pe care această melopee ne-o aduce în
minte‖ [4, p. 523]. Cercetătorul AlexŞtefănescu susţine inspirat că „Grigore Vieru ar merita
8
Premiul Nobel pentrupoezia dragostei filiale‖ [5, p. 532]. Şi pe bună dreptate, poeziile sale dedicate
mamei suntpoate cele mai frumoase care s-au scris vreodată în limba română pe această temă.
Fiul şi mama se contopesc într-o singură figură: cea a Poetului. Eul liric tinde să cunoască
întreaga sensibilitate maternă, ca prin ea să poată pricepeplinătatea universului, măreţia
sentimentului Patriei, neliniştile omului modern,frumuseţea păcii, solemnitatea naturii.
Sentimentul matern este, astfel, cheiacunoaşterii tuturor celorlalte sentimente.
Împărtăşim opinia criticului M. Dolgan, care observă că „aproape toatepoeziile consacrate
mamei sunt construite din dialoguri directe sau indirecte, dinvocative şi monologuri cu adresă, din
spovedanii şi invocări, cu scopul de a topiorice distanţă dintre mamă şi fecior, de a intimiza şi face
mai vie imaginea aceleiacare întruchipează întreţinătoarea de fiinţă românească‖[1, p. 377]: Ai două
inimi, mamă!Cum noi am câştiga,/ Ah, două pâini de-odată,/ Şi ţie pe-amândouă,/ O, mamă, ţile-am
da (Ai două inimi, mamă); – Pe fag dulce-amărât/ Arde, mamă, alba-ţistea./ Te uitaşi la ea atât/
Încât semeni azi cu ea./ Ziua, noaptea, la apus,/ Ardeţicătre tot ce-i sfânt,/ Luminând pe rând de sus/
Faţa acestui vechi pământ./ – Ardem.Căci în lung şi-n lat/ Nu-i mai tragic nenoroc:/ Stea cu foc
înstrăinat/ Şi durere laun loc (Steaua mamei); O stea mi-atinge faţa,/ Ori poate-a ta năframă./ Sunt
alb,bătrân aproape,/ Mi-e dor de tine, mamă (Sub stele trece apa); Mamă, de-ai fi ostea în cer lină,/
Te-aş găsi după lumină,/ Rostire-aş spre faţa ta:/ „Când dormi,maică, dumneata?‖ (Mamă, de-ai fi
o stea).
Răscolitor este Cântecul mamei care renunţă la atenţii, daruri (cercei, salbe,năfrămi, rochie
de lână, încălţări) din partea feciorului în favoarea nurorii. Acesttext, „superb prin delicateţe şi de o
puritate incomparabilă a imaginilor‖, „traduce‖vorbele ce le spune cel mai des o mamă care, spre
binele feciorului, cedează loculei nurorii: „Ia mai bine norei, lasă, /Că ea-i tânără, frumoasă, /Iar eu,
fiule,-s bătrână,/Cine m-o vedea-n ţărână?!//‖
Tot aşa, Pe drum alb, pe drum verde stilizează foarte graţios motivulîncurăturii sufleteşti
a fiului, sfâşiat între iubire şi dorul de mamă: „Pe drumul alb înzăpezit/ Pleacă muma./Pe drumul
verde înverzit/Vine draga./S-o petrec pe cea plecând/Pe drum alb/S-o-ntâlnesc pe cea venind/Pe
drum verde?/Două drumuri strâns în tot /– Alb şi verde/ – Împleti-le-aş şi nu pot./Cine poate?/ Din
inel, din flori de tei,/Gălbioară./Se tot uită-n ochii mei/Suferinţa.//‖
Observăm că eul liric se-ntreabă / ne-ntreabă, căutănd rezolvare la aceastădilemă
sfâşietoare, iar întrebările date generează un dramatism de maximăintensitate, sinonim cu
suferinţa, stare a sufletului ce reflectă, în textul dat, undestin omenesc.
Un alt text înrudit semantic cu cel citat anterior este Onomastică, revelând,la fel, iubirea
„niciodată egal împărţită între mamă şi iubită: între siguranţamodestă şi darnică a mamei
pentru care, orice s-ar întâmpla, el va rămâne Fiul, şinesiguranţa geloasă a iubitei care vrea mai
9
mult şi numai pentru sine, presimţind căoricând poate pierde totul‖[2, p. 342]. Descoperirea eroului
liric este dramatică: „Şi părul tău lung, vălurat/ Curgea negru-ntre noi/Asemeni unei cascade:/Şi nu
mai era loc/Pentru mama,/Nu mai era loc.//‖
Există acea legătură filială atât de puternică, care este în afara cuvintelor,gesturilor, încât
chiar în lipsa mamei sau a feciorului comunicarea se realizează. Eicomunică de la distanţă, prin
simţuri: îşi cunosc reciproc gândurile, trăirile,sentimentele etc. Conştiinţei de fiu i se
transmite – printr-un magnetism afectiv –întreaga sensibilitate a mamei: neliniştile, durerea
pierderii soţului, răbdarea,dragoste şi gingăşia.
Această idee ne-o comunică Mică baladă, o parafrazare a baladei populareMeşterul
Manole. Situaţia poetică este următoarea: feciorul – el şi bărbatul iubitde multe femei – decide să-
şi supună iubitele unui examen, pentru a o identifica pecea fidelă, capabilă de sacrificiul suprem.
Însă zadarnică fu încercarea, precum şiaşteptarea. Din cele multe chemate nu veni nici una:
„Dar din toate femeile
a venit una singură:
Mama.–
Tu m-ai strigat,
fiule?‖
Dialogul „telepatic‖ se produce în ambele sensuri: dinspre fecior spre mamă şidinspre mamă
spre fecior. Mama ştie despre toate câte îl frământă pe feciorul ei celdrag, dar şi fiul anticipează
întrebările ce o macină pe maica sfântă: „Te-au uitat? Sau griji mai nouă/Stau pe-ai tăi copii să-i
prindă?!/Las că vin ei! – spui când plouă/Rândunelei de sub grindă.//‖ (Glas de taină)
În afara faptului că eul liric vierean comunică cu toţi şi toate şi textele comunicăîntre ele: fie
se completează reciproc, fie unul răspunde la întrebările ce se conţinîn altul. Un asemenea exemplu
ne oferă Gr. Vieru prin poeziile Seara pe deal şiÎnvăţăturile mamei. Feciorul, bănuind curânda
plecare a măicuţei din lumea celorvii, se / o întreabă înfricoşat: „Pleca-vor şi buzele/Tale?!
Pleoapele?!//‖ (Seara pe deal)Iar maica îi răspunde, îi lasă ultimele poveţe, ce l-ar
ajuta să înfruntesingurătatea: „Cadă frunza-n vânt/ – Stele ard cereşti!/ Singur tu nu eşti,/Fiul
meu cel sfânt./Tot ce-i sus, de ram/Tot ce-i depărtat,/O, fiu rourat, Ne e nouă neam./ Între cei doi
spâni/Să n-ai ochii trişti./Liber să te mişti/Între două pâini//‖ (Învăţăturile mamei)
Dacă în primul text citim nehotărâre, frică, atunci în cel de-al doilea durereadespărţirii de
fiu ia dimensiuni extraordinare. Deşi s-ar părea că învăţăturilemamei ar trebui să liniştească
sufletul răvăşit, totuşi acesta plânge. Viaţa mameicurge şi ne învăluie implacabil. Ideea
ireversibilităţii se împleteşte cu cea aînsingurării.
10
Chiar şi atunci când dragostea de fiu nu mai poate răzbate spre mama, cândtimpul se
prăvale întunecos şi peste propria-i fiinţă, eroul liric continuă sănutrească înduioşătorul
gând că sentimentul dragostei pentru mama este maiputernic decât însăşi moartea, că el,
acest sacru sentiment, e în stare să depăşeascălimitele existenţei unui om şi să dăinuiască biruitor
dincolo de moarte, fapt pentrucare eroul liric se hotărăşte să-şi lege pentru totdeauna dragostea de
mamă deelementele eterne ale naturii, „rugându-se‖ de aceste elemente să-i poarte de grijămamei
cât va ţine cerul şi pământul – măcar în acest fel să-şi ştie persistând dupăel nepieritorul sentiment
al dragostei de mamă. Poetul se roagă de ploaie – ca s-oapere pe mamă de sete, se roagă de codru –
ca s-o apere de vifor, se roagă deiarbă – ca să-i mângâie talpa goală şi s-o apere de boală, se
roagă, în sfârşit, demunte – să-i sărute ochii şi s-o apere de moarte (Mă rog de tine). Uluitor
dedramatic acest mod al lui Vieru de a exprima – la limită – dragostea de mamă.
Dialogul cu mama este reluat de foarte multe ori, ceea ce însă nu provoacă odispersare de
semnificaţii, dimpotrivă, toate proiecţiile converg spre crearea uneiimagini integre a chipului
matern. Mama poetului întruchipează adesea durerea,neliniştea, dar „comunică‖ şi o stare de linişte
şi pace sufletească, veghind fiinţapoetului-fiu şi aruncând punţi spre trecutul şi spre viitorul lui.
Bibliografie:
1. Dolgan, Mihail. Dialogismul discursului liric al lui Grigore Vieru // Literatura română
poestbelică. Integrări, valorificări, reconsiderări, Editura: „Tipografia Centrală‖, Chişinău: 1998.
2. Ilica, C. Aprecieri critice // Vieru Gr. Acum şi în veac, Editura: Litera, Chişinău, 1997.
3. Manolescu, Nicolae. „Mamă, tu eşti patria mea‖ // Taina care mă apără, Editura: Princeps
Edit, Iaşi, 2008.
4. Sorescu, Marin. Grigore Vieru şi lirica esenţelor // Taina care mă apără, Editura: Princeps
Edit, Iaşi, 2008.
5. Ştefănescu, Alex. Grigore Vieru // Taina care mă apără, Editura: Princeps Edit, Iaşi, 2008.
PUBLIC SPEAKING IS A KEY TO SUCCESS
Anna Celac, III year student
Advisor: Sucman Anna, Lector
According to Wikipedia, Public speaking is the process or act of performing a presentation
(a speech) focused around an individual directly speaking to a live audience in a structured,
deliberate manner in order to inform, influence, or entertain them. [1]
11
This kind of oratory art finds its roots at the very beginning of the human civilization. Back
in the days, in ancient Greece, Egypt and Rome oratory played a very important role in the culture
of these countries. Even now, thousands years later we still do recognize the greatest ancient
speakers like Cicero, Pericles and even Roman Emperor Julius Caesar. Imagine the scale of their
accomplishments if even thousands years later, the modern world still appeals to them. Of course,
we can say that we‘ve got some modern speakers as well, like Abraham Lincoln, Winston
Churchill, Mahatma Gandhi, Martin Luther King Jr. Everyone knows whom belongs the phrase ―I
have a dream…‖ And a very rare of us would think why we know all these names which made the
history. Because all of them were great speakers, all of them could influence thousands of minds
and create a mindset which would become common for millions of us. Their speeches, this is what
all of them were powerful about. This was their strongest weapon.
―Speech is power: speech is to persuade, to convert, to compel.‖ - Ralph Waldo Emerson
said. [2] If you comprehend the power of speech and word, if to know how to use these tools
correctly, then it will be very easy to achieve a success. In America, success is considered to be
the national idea and in that country people really know how to deliver a speech and do this
very well. Almost all the Americans presidents were very good speakers because it’s
impossible to get the president’s chair without persuading millions of citizens to vote namely
for you. A very hard task, isn’t it? But looking at these examples of success, we can truly
realize the power of oratory and what heights it can bring us to.
But nevertheless, Americans themselves say that there are two big fears in their lives:
one- is public speaking; second- is death. But still they understand that it’s very important to
learn how to speak and how to persuade.
We would like to persuade you that public speaking is a skill that everyone needs to learn.
Let me give you three reasons why that is true:
1. Almost every one of us will be involved in public speaking in some form at some point in
our lives, so we need to be prepared to do a good job when that time comes.
2. Employers consistently rank public speaking and related communication skills as one of
the top skills they look for in employees.
3. Being an effective public speaker gives you the tools to make a difference in your
business, in your community, even in the world.
While it may be difficult to feel grateful for the chance to practice your public speaking
skills when you are behind a podium and staring out into a sea of eyes, that type of practice is what
will help you experience the benefits listed above.
12
Dealing with fear and anxiety. It‘s out of discussion the problem number one of stage is
fright. Two separate studies have found what most of us already knew: people are afraid of
speaking in public. One study found that 40% of people claim that public speaking is their biggest
fear. According to the other study, 70% of people rank giving a speech as the thing they are most
afraid of.
Overcome your Fear. Think for a moment about what those researches are telling us. If a
large percentage of people are afraid of public speaking, then that means we‘re not alone at feeling
scared when we stand in front of an audience. That should be some consolation, at least. And never
forget that…
Feeling fear is normal. That is another thing that should make you feel better about your
fear is to realize it‘s normal. When the human body gets ready for any big event, it starts sending
out signals which cause bursts of adrenaline to be released.
It‘s the adrenaline which causes all of the symptoms we associate with speech anxiety,
including having sweaty palms, feeling flushed, having a pulse rate, etc. Everyone, including
accomplished professionals in music, athletics, and politics, experience the exact same thing before
a performance. If realizing that your anxiety is a natural reaction and that millions of people,
including the majority of people in your audience, have the same fear you doesn‘t help you to relax,
then here are a few additional tips they will lessen your speech anxiety:
Prepare for your speech. If you wait until the last minute, you will be more nervous. The
more you practice and prepare the more comfortable you will be with your presentation.
Visualize your success. One of the reasons we fear speaking in public is that we‘ve never
done it. We always fear the unknown. If you close your eyes and visualize yourself successfully
delivering the speech, you will literally trick your brain into believing you‘ve done it before and
you won‘t feel as nervous.
Realize that no one can see your nervousness. Even though we‘re extremely nervous, we
don‘t want anyone in the audience to know that we are and the more we worry that they can, the
more nervous we become. You need to realize that most of your nervousness is invisible to the
audience. To them, you just seem to be calmly presenting your speech.
Understand that mistakes are going to happen. No matter how much you prepare and
practice mistakes will happen. While we may be devastated if we screw something up during our
speech, the truth is that the audience will only realize that you‘ve made an error if you draw it to
their attention. Instead of making a big deal out of the error, you should simply take a deep breath,
collect your thoughts, and keep moving on as if nothing ever happened. [3]
13
Hopefully, these tips will help you the next time you have to give a speech. Once you get
beyond your anxiety about public speaking, you‘ll begin to experience those benefits we talked
about earlier. But regardless of results, you should experience public speaking because nothing can
be gained without efforts, and eventually you will realize that everything was worth it.
Internet Resources:
1. http://en.wikipedia.org/wiki/Public_speaking
2. http://bigfishpresentations.com/2012/05/03/25-awesome-public-speaking-quotes/
3. http://writingcommons.org/open-text/genres/public-speaking/844-why-is-public-
speaking-important
СОТРУДНИЧЕСТВО ШКОЛЫ И СЕМЬИ КАК НЕОБХОДИМЫЙ КОМПОНЕНТ
СОВРЕМЕННОГО ОБРАЗОВАНИЯ
Кара М. , студентка гр. МПМ – 2013
Научный руководитель Яниогло М.А., доктор, конференциар университар
На основе анализа существующих концепций развития современного образования к
ведущим направлениям можно отнести утверждение гуманных субъект-субъектных отношений,
развитие творческих возможностей, интеллектуальных сил детей; индивидуальное творческое
развитие личности ребенка.
Взаимодействие школы и семьи, является одной из приоритетных задач лицея и
осуществляется с использованием структурно-функциональной модели, которая состоит из
трех блоков: информационно-аналитического, практического и контрольно-оценочного
Информационно-аналитический блок предполагает сбор и анализ сведений о
родителях и детях, изучение семей, их трудностей и запросов, просвещение родителей,
передача им необходимой информации по тому или иному вопросу, организация
продуктивного общения всех участников образовательного пространства, т.е. обмен
мыслями, идеями, опытом семейного воспитания. Задачи, которые предстоит решать в этом
блоке определяют формы и методы дальнейшей работы педагогов.
Работа данного блока включает:
- опрос, анкетирование, патронаж, интервьюирование, наблюдение, изучение медкарт,
информационные листы, газеты, листы-памятки, библиотека для родителей, буклеты,
фотовыставки и т.д.;
14
- творческие домашние задания (предлагаются при первом знакомстве с ребѐнком) -
заполнить анкету «Это я», которая поможет педагогам поближе узнать о ребѐнке;
сконструировать домик «Наш семейный теремок» (предлагаются заготовки для
конструирования домика, в котором ребѐнок вместе с родителями расположит фотографии
членов своей семьи); нарисовать свою ладошку, где на каждом пальчике мама или папа
напишут, как дома называют ребѐнка члены семьи. Такие творческие задания способствуют
развитию интереса ребѐнка и родителей к их новым условиям, помогают почувствовать
заинтересованное отношение воспитателей к своему будущему воспитаннику. Эти
творческие задания станут впоследствии страничками «Семейного альбома» ребѐнка;
- «Занимательные странички» выпускаются с целью информирования родителей об учебно-
воспитательном процессе в рамках какой-либо тематической недели. Из таких страничек
родители узнают об информации, которая будет предложена детям, а также рекомендации по
закреплению того или иного материала;
- в уголках Здоровья родителям предлагается различная информация о детских болезнях и их
профилактике в виде информационных листов, различные консультации, памятки, буклеты.
Практический блок предполагает практические мероприятия, которые связаны с
включением родителей в единый воспитательный процесс лицея, и связанных с развитием
детей. Формы и методы работы, используются педагогами, зависят от информации,
полученной при анализе ситуации первого блока, это:
- мероприятия по оздоровлению детей, изготовление нетрадиционных пособий, организация
экскурсий, походов, семейных выставок, фотовыставок;
- «Мамина (папина) пятиминутка» - мамы или папы «рассказывают» (оформляют с
помощью картинок, рисунков и т.д.) детям или о своей профессии, или о своих увлечениях
спортом, или о своих любимых книгах детства и т.д. Такая форма работы способствует
сближению родителей и их детей, способствует воспитанию уважения детей к родителям,
развивает интерес детей к миру взрослых;
- «Выходной всей семьѐй» - педагоги вместе с детьми готовят приглашения для родителей на
какое-либо семейное мероприятие (поход в театр, в библиотеку, лыжная прогулка и т.д.).
Кроме того, родителям и детям предлагается «листок путешественника», где предложены
вопросы, которые можно обсудить с детьми во время прогулки или экскурсии, какое-то
творческое задание и т.д.
Показателем ее результативности являются:
- удовлетворенность родителей работой лицея;
- удовлетворенность родителей характером их взаимодействия с педагогами и
15
руководителями лицея.
Контрольно-оценочный блок предполагает анализ эффективности мероприятий,
которые проводятся специалистами детского сада (в количественных и качественных
показателях), базовые данные результативности проделанной работы.
Для определения эффективности совместной с родителями работы, используются опрос или
анкетирование, которые проводятся сразу после какого-либо мероприятия. Родители
оставляют свои небольшие отзывы о мероприятии, которые оформляются в «Портфолио
класса» и иллюстрируются фотографиями с проведѐнного мероприятия.
Как показал анализ работы, - такая система сотрудничества с семьѐй эффективно
способствует формированию у родителей опыта руководства детской деятельностью.
Однако имеются и проблемы взаимодействия, основная из которых - это занятость
современных родителей, что не всегда позволяет им находиться рядом с ребенком в важные
моменты его жизни. Между тем младший школьный возраст - период маленьких
достижений, именно на этом возрастном этапе ребенок активно развивается и познает
окружающий его мир, поэтому участие родителей очень важно для развития ребенка, а
организация взаимодействия с родителями детей младшего школьного возраста имеет
большое значение.
Это свидетельствует о необходимости интеграции семейного воспитания и
начального образования, перехода к качественно новому содержанию образования,
изменения стиля и форм взаимодействия образовательного учреждения и семьи, активного
включения родителей во взаимодействие с учителями школы.
Исследование форм взаимодействия проводилось на базе Комратского
теоретического лицея им. Д.А.Мавроди 1 класс. Участие приняли 18 детей и их родители.
Цель исследования: выявить предпочитаемые формы взаимодействия классного
руководителя и родителя.
Принимая во внимание актуальность данной проблемы, для скоординированной
работы учителя и родителей мы поставили перед собой необходимость решить следующие
задачи:
- выявить предпочитаемые формы взаимодействия образовательного учреждения (ОУ) и
родителями;
- побуждение родителей к активному участию в жизни лицея;
- формирование у родителей ответственности за своих детей;
- просвещение родителей в вопросах воспитания детей в семье.
В младшем школьном возрасте главная задача педагога - заинтересовать родителей
16
возможностями совместного воспитания ребенка, показать родителям их особую роль в
развитии ученика. Для этого учитель знакомит родителей с особенностями школьного
учреждения, своеобразием режима и образовательной программы, специалистами, которые
будут работать с их детьми.
Только на аналитической основе возможно осуществление индивидуального,
личностно-ориентированного подхода к ребенку в условиях школьного учреждения,
повышение эффективности воспитательно-образовательной работы с детьми и построение
грамотного общения с их родителями [4]. Поэтому задачами информационно-
аналитического блока организации общения с родителями являются:
- сбор, обработка и использование данных о семье каждого воспитанника;
- выявление их потребностей в образовательных услугах;
- определение уровня педагогической культуры,
- выявление возможных форм взаимодействия.
Для решения поставленных задач нами проведено первое родительское собрание «Ваш
ребенок пришел в первый класс»
При работе с родителями детей младшего школьного возраста, с целью получить
наиболее полную информацию по определенным вопросам взаимодействия,
проанализировать ее и правильно спланировать дальнейшую работу в этом направлении, в
силу возрастных особенностей детей данного возраста, активно используется метод сбора
информации – анкетирование родителей.
В первую очередь, нам необходимо иметь чѐткое представление, с какой категорией
родителей нам предстоит работать. С целью исследования социального портрета родителей
воспитанников нами был проведен опрос, с помощью анкеты «Давайте знакомиться»
полная
неполная
Мн.дет.
служащие
рабочие
неработающие
высшее
Средне-специальное
среднее
17
0
20
40
60
80
100
120
Состав семей
воспитанников
Социальный
статус родителей
воспитанников
Образование
родителей
воспитанников
Риc. 1 Социальный портрет родителей воспитанников ( %)
Итоги анкеты следующие (Рис. 1.): состав семей воспитанников: полная 86%,
неполная 14%, многодетная 7%. Социальный статус родителей: служащие 70%, рабочие
18%, неработающие 12%. Образование родителей воспитанников: высшее 41%, средне-
специальное 35%, среднее 24%. Таким образом, в целом контингент родителей наших
воспитанников социально благополучный, в основном это дети служащих, процент полных
семей преобладает, 12% составляют мамы – домохозяйки. Более чем в 40% семей один из
родителей имеет высшее образование.
Уровень педагогической культуры родителей ребенка определялся нами с помощью
анкеты. Результаты проведенного анкетирования свидетельствуют о необходимости
воспитания у них педагогической культуры: 10% - получают педагогические знания из
средств массовой информации; 30% - читают педагогическую литературу; 60% семей -
получают педагогические знания из жизненного опыта. Кроме того, 20% родителей
ответили, что эти знания им помогают в воспитании детей; 45% - выбрали ответ «скорее нет,
чем да» и 35% семей ответили, что знания не помогают в решении проблем воспитания.
Никто из родителей не ответил, что трудностей в воспитании нет. Родители
сталкиваются со следующими трудностями в воспитании: с непослушанием ребенка - 40%
семей; не поддерживают другие члены семьи – 20%; испытывают недостаток педагогических
знаний - 25% семей; ребенок неусидчив, невнимателен - 15%.
В общем же, полученные данные позволяют сделать вывод, что на момент исследования
педагогической культуры родителей, с высоким уровнем составили лишь 15%, со средним -
40%, с низким - 45% (Рис. 2).
Итоги анкеты «Выявление потребностей родителей» показали следующее: 7
18
родителей хотели бы видеть к себе отношение педагогов уважительным; 5 родителей –
дружеским, добрым, вежливым; 2 – все устраивает; остальные не ответили на вопрос.
Затем мы проанализировали собственную педагогическую деятельность, без чего нам было
бы трудно выбрать подходящие методы взаимодействия и оказалось, что педагоги на вопрос
«Какие формы взаимодействия с семьей вы используете в повседневной работе с
родителями» предпочитают традиционные способы, такие как: консультации, беседы,
собрания, педагогическая литература, наглядные пособия, папки-передвижки.
Рис. 2. Уровень педагогической культуры родителей (%)
Далее нами проведен опрос родителей на выявлении предпочитаемых форм работы и
поставлен следующий вопрос: «Какие формы работы вам наиболее интересны?», в
результате мы узнали, что (Рис. 3):
85% родителей совместную деятельность в проведении детских праздников и досугов;
60 % родителей предпочитают нетрадиционное собрание родителей (в форме игрового
тренинга, дискуссии, круглого стола, семинаров и др.);
50% открытые занятия с детьми для родителей;
45% участие в работе родительского клуба;
15 % наглядное оформление стендов совместно с родителями;
10% совместные конкурсы;
5% консультации специалистов;
2% индивидуальную беседу.
19
Рис. 3. Формы взаимодействия, предпочитаемые родителями (%)
Итак, наиболее приемлемыми формами взаимодействия родителей с педагогами,
которые были выявлены в ходе исследования, являются: совместная деятельность с детьми и
практические занятия в форме тренинга, дискуссии, круглого стола, семинаров.
Практический блок. Задачи этого этапа заключаются в непосредственном общении
воспитателя с родителями в соответствии с их запросами. Формы и методы работы зависят
от результатов, полученных при анализе проблем первого блока, а именно:
- повышать педагогическую культуру родителей;
- приобщать родителей к участию в жизни сада через внедрение наиболее эффективных и
предпочитаемых форм работы с семьей ребенка первоклассника.
Для этого мы использовали познавательные, досуговые и наглядно-информационные
формы работы с родителями. Познавательные формы организации общения педагогов с
семьей предназначены для ознакомления родителей с особенностями возрастного и
психологического развития детей, рациональными методами и приемами воспитания для
формирования у родителей практических навыков воспитания детей. И хотя немаловажную
роль продолжает принадлежать таким формам общения, как собрания, групповые
консультации. В то же время, по запросам родителей, мы организуем проведение собраний, в
нетрадиционной форме, а именно: круглых столов, семинаров-практикумов, тренингов и др.;
устраиваем педагогический брифинг, педагогическую гостиную, устные педагогические
журналы, игры с педагогическим содержанием, педагогическая библиотека для родителей.
Общение педагогов и родителей при этом строится на основе следующих принципов:
диалог, открытость, искренность в общении, отказ от критики и оценки партнера по
общению. Так, в начале учебного года проведены консультации на тему «Особенности
развития и воспитания детей младшего школьного возраста». А в рамках организованного
круглого стола, мы подняли вопросы физического воспитания ребенка раннего возраста в
семье по следующим темам: «Как знакомить учащихся с ценностями здорового образа
20
жизни», «Особенности закаливания ребенка семье», «Развитие движений детей младшего
школьного возраста».
Представили родителям включенные в образовательный процесс компоненты
здоровьесберегающей деятельности, которые могут использоваться в семье: утреннюю
гимнастику, пальчиковую и дыхательную гимнастику. Сделали это путем показа
видеофильма, выполнения родителями физических упражнений. В конце встречи родители
вместе с детьми выполняли физические упражнения, музыкально-ритмические движения. А
по итогам круглого стола, был проведен опрос, который показал, что большинство родителей
настроены позитивно, демонстрируют готовность посещать родительские собрания и
обсуждать волнующие их вопросы [2].
Досуговые формы организации общения призваны устанавливать неформальные
отношения между педагогами и родителями, а также более доверительные отношения между
родителями и детьми. Использование досуговых форм способствует тому, что благодаря
установлению позитивной эмоциональной атмосферы родители становятся более открытыми
для общения, в дальнейшем педагогам проще налаживать с ними контакты, предоставлять
педагогическую информацию. Совместные досуги включают участие родителей и детей в
совместных праздниках, в выставках, играх.
С целью организации совместной досуговой и творческой деятельности родителей и
детей мы провели совместные занятия и физкультурные досуги. Например, совместные
физкультурные досуги «Веселая физкультура», «Вырасту как папа» для родителей и детей
младшего школьного возраста. По содержанию совместные спортивные праздники - это
физические упражнения, веселые эстафеты, подвижные игры, загадки, встречи со
сказочными героями, неожиданные сюрпризы, показательные выступления детей.
Совместные детско-родительские мероприятия позволяют не только родителям
увидеть положительные стороны ребѐнка, но и детям - воспринимать родителей по-новому –
как союзников. Ведь родитель, участвующий во всех мероприятиях, знает проблемы и пути
их преодоления, старается понять чувства ребѐнка, его точку зрения. А у детей, которые
постоянно чувствуют поддержку, понимание родителей, повышается самооценка и
уверенность в себе [3].
Благодаря совместным досугам у ребенка развиваются не только познавательный
интерес, мыслительная деятельность, мелкая и крупная моторика, но также влияют и на
создание и поддержание благоприятного психологического микроклимата, способствуют
возникновению радостных эмоций как у детей, так и у взрослых.
Наглядно-информационные формы организации общения педагогов и родителей
21
решают задачи ознакомления родителей с условиями, содержанием и методами воспитания
детей в условиях дошкольного учреждения, позволяют правильнее оценить деятельность
педагогов, пересмотреть методы и приемы домашнего воспитания, объективнее увидеть
деятельность воспитателя [1].
Мы постоянно сообщали родителям о разнообразных фактах из жизни детей в лицее,
о состоянии каждого ребенка (его самочувс твии, настроении), о развитии детей.
Источниками информации, получаемой родителями, являются: выпуск газет, журналов,
семейные календари, разнообразные информационные проспекты и буклеты, стенды,
организация педагогических мини-библиотек.
На традиционных стендах размещается оперативная информация, предоставляющая
наибольший интерес для воспитывающих взрослых, и включающая сведения об ожидаемых
или уже прошедших событиях в классе: акциях, конкурсах, репетициях, выставках, встречах,
совместных проектах, экскурсиях выходного дня и т.д. Она отвечает информационным
запросам семьи, хорошо структурирована и эстетически оформлена, текст сочетается с
фотографиями, иллюстративным материалом. Нетрадиционным является то, что для
оформления и подготовки стендовой информация мы рекомендуем привлекать родителей
воспитанников, - это вызывает у них особый интерес, т.к. они осознают свою
ответственность за своевременное продвижение актуальной для них информации.
А такие формы, как рукописная книга «Приобщение ребенка к здоровому образу
жизни в нашей семье», портфолио ребенка, семейные газеты, содействуют распространению
семейного опыта воспитания и физического развития ребенка раннего возраста в семье.
Одной из наиболее актуальных форм работы с семьей стали детско-родительские
мероприятия: собрания-практикумы, игровые проекты, целью которых являются создание
условий для установления и развития отношений партнерства и сотрудничества педагога,
родителя, ребенка.
В рамках контрольно-оценочного блока, для определения эффективности
проделанной работы, нами использовалась повторная диагностика, наблюдение и учет
активности родителей сразу после проведения того или иного мероприятия. Так, работа по
взаимодействию с семьей в рамках исследования была направлена на вовлечение родителей
воспитанников в педагогическую деятельность, вследствие чего:
1) Родители стали активными участниками выставок и конкурсов:
- «Чудеса с обычной грядки» (поделки из природного материала).
- «Витамины и семья неразлучные друзья!» (газеты ко Дню здоровья).
- «Самое оригинальное новогоднее украшение».
22
- «Мамочка милая, мама моя!» (газеты к 8 Марта).
2) Приняли участие в конкурсах «Знакомая незнакомка» и «Каждой пичужке по кормушке
3) Родители стали постоянными участниками праздников и спортивных мероприятий:
- спортивное развлечение «Зарядка вместе с мамой» (40% родителей), «Забавные старты» (50
% родителей), «Малыши и Карлсон», (70% родителей);
- совместными силами, музыкального руководителя, воспитателей, специалистов и
родителей были проведены развлечения: «Сердце матери» (ко Дню матери), «Созвездие
талантов»;
4) В рамках празднования «Дня семьи родители воспитанников имели возможность
научиться лепить из соленого теста «Птицу счастья»;
5) В течение года функционировали тематические выставки детских рисунков, стендовая
информация для родителей.
Таким образом, исследование показало эффективность использования структурно-
функциональной модели взаимодействия в работе с семьями, которая способствует более
эффективному включению родителей в единый воспитательный процесс. Найденные точки
соприкосновения, общие интересы, увлечения, атмосфера принятия и творчества,
открытости, искренний интерес к личности родителей, знакомство родителей с педагогами –
вот те слагаемые взаимных доверительных отношений.
На собрании по итогам адаптационного периода, мы выявили, что в результате
активной педагогической позиции родителей - в классе и в семье поддерживается
благоприятный микроклимат, и дети легче адаптируются к образовательному учереждению.
Характеристика психолого-педагогической готовности детей к школе при поступлении и
после адаптации показана на рис. 4 и 5.
Рис. 4. Психолого-педагогическая готовность детей к поступлению в школу (сентябрь)
23
Рис. 5. Психолого-педагогическая характеристика детей после адаптации (декабрь)
Анализ практического этапа работы, показал, что позиция родителей стала более
гибкой, теперь они не зрители и наблюдатели, а активные участники различных
мероприятий. Папы и мамы ощущают себя более компетентными в воспитании детей. В
результате использования различных форм и методов общения с родителями как
традиционных, так нетрадиционных, воспитательные умения родителей существенно
обогатились. Так, если на начальном этапе лишь 10% родителей регулярно читали
педагогическую литературу, целенаправленно занимались проблемами воспитания детей,
хотели участвовать в работе с дошкольниками в детском саду, то после работы с родителями
в соответствии с перспективным планом число таких родителей значительно увеличилось – с
15% до 30%. Родители стали более осознанно относиться ко всем мероприятиям, освоили
приемы эффективного взаимодействия с ребенком, заметно повысился и педагогический
уровень культуры родителей (Рис. 6).
Рис. 6. Уровень педагогический культуры родителей (%)
(на информационно-аналитическом и контрольно-оценочном этапах)
Показателем результативности является повышение удовлетворенности родителей как
уровнем воспитания и обучения детей в школе, так и формами взаимодействия с педагогами
и руководителями: семинары-практикумы, дискуссии, круглый стол, творческие мастерские,
а также совместная деятельность с детьми в форме разнообразных совместных досугов и
спортивных мероприятий.
24
В ходе нашего исследования выявлены предпочитаемые родителями формы
взаимодействия с педагогами образовательного учреждения, которые и были успешно
реализованы. В результате чего произошло:
- повышение педагогической и психологической грамотности родителей в воспитании и
обучении детей раннего возраста (родительские собрания, консультации, беседы, выставки,
наглядная педагогическая информация и т. д.);
- включения родителей в воспитательно-образовательный процесс (организация досуговых и
спортивных мероприятий);
- родители стали более осознанно относиться к предлагаемым мероприятиям, освоили
приемы эффективного взаимодействия с ребенком и создания в семье здорового
психологического климата;
- родители стали проявлять искренний интерес к жизни класса, научились выражать
восхищение результатами и продуктами детской деятельности, эмоционально поддерживать
своего ребенка. Посещать родительские собрания стали все родители, активно участвуют в
праздниках и развлечениях, проектной деятельности. Постепенно ушли непонимание,
недоверие родителей.
Таким образом, такие изменения позволяют нам говорить об эффективности
использования данной модели работы с родителями, - это позволяет структурировать
деятельность педагогического коллектива, как на уровне отдельного класса, так и на уровне
учреждения. Такое сотрудничество с педагогами помогает родителям применять полученные
знания и умения в условиях домашнего воспитания.
Библиография:
1. Байбородова Л.В. Взаимодействие школы и семьи. М., 2003
2. Марковская И.М. Тренинг взаимодействия родителей с детьми / И.М. Марковская.
- СПб: Речь, 2005. – 150 с.
3. Недвецкая М.Н. Основы педагогического взаимодействия школы и семьи. М., 2006.
4. Яниогло М.А. Гуманизация образования - императив выживания человечества и
сохранения его духовности. В: Функционирането на българския и др. язици и
литератури в контекста на езиковата ситуация в Република Молдова.
Материали от седмата Международни научна конфиренция. Комрат. 2007.
25
МОТИВАЦИЯ УЧЕБНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ КАК ФАКТОР ПОВЫШЕНИЯ
КУНКУРЕНТОСПОСТОБНОСТИ СТУДЕНТОВ
Киорогло М. студентка группы СЗ – 2013.
Научный руководитель: Влах М.К., преподаватель, магистр педагогических наук.
Современная образовательная система в Республике Молдова направлена на
повышение качества и достижение новых образовательных результатов, соответствующих
современным требованиям Европейских образовательных стандартов.
Профессиональные знания, умения и навыки, можно получить только при наличии
позитивного отношения студентов к учебной деятельности. Поэтому одной из наиболее
актуальных задач, стоящих перед студентом является формирование мотивированности к
обучению, способность жить и трудиться в динамично изменяющихся условиях [5].
Следует отметить, что проблема мотивации к учебной деятельности студентов вузов
активно исследуется педагогами, психологами, социологами и учеными других областей
знаний [7]. И эту актуальную тему решили не обойти стороной студенты и выяснить при
помощи социологического опроса уровень мотивированности к учебной деятельности
студентов Комрата.
Студентками Факультета Национальной Культуры, специальности социальная защита
в апреле 2015 года был проведен социологический опрос, среди студентов КГУ и
педагогического колледжа. В качестве диагностического инструментария использовалась
авторская анкета, включающая 10 вопросов. На вопросы анкеты ответили 100 студентов.
Анкетирование студентов и анализ его результатов был организованы для изучения уровня
мотивации студентов к учебной деятельности.
Практическая значимость проведенного исследования заключается в возможности
широкого использования его результатов для совершенствования всех составляющих
образовательного процесса с целью формирования устойчивой системы мотивации
студентов к получению знаний и как следствие повышение конкурентоспособности
студентов. [2]
Мотивированность к учебной деятельности студентов, начинается с осознанного
выбора профессии и понимания значимости приобретения теоретических и практических
знаний.[3] Для выявления самостоятельности при выборе будущей профессии, студентам
было предложено ответить на вопрос: «Что оказало влияние на выбор вашей будущей
профессии?». Ответы респондентов на данный вопрос ранжировались следующим образом:
1. Собственное мнение – 70%
26
2. Мнение родителей – 20%;
3. Мнение друзей – 4%;
4. Мнение учителя в школе (колледже, лицее) – 3%.
5. Реклама, средства массовой информации – 2%;
Получены данные, свидетельствующие о превалирующем уровне самостоятельности
молодых людей и осознанности их действий при выборе специальности.
В структуре мотивов, определивших выбор учебного заведения респондентов, для
получения образования (высшего и специального), доминирующими являются:
1. удобство расположения вуза – 38%.
2. совет знакомых и родственников – 27%;
3. качество предоставляемого образования – 22%;
4. умеренная оплата за обучение – 13%;
Изучение ответов студентов различных курсов на вопрос «Что для Вас на
сегодняшний день главное в жизни?» позволило сделать вывод, что учеба занимает
превалирующее место в жизни студентов – 63%.
Второе место в жизненных приоритетах студентов занимает семья – 22%,
3.важность работы 10%
4.развлечения 3%,
5.отношения с друзьями 2%,
Мотивации студентов к получению образования складывается под влиянием целого
комплекса факторов, знание которых позволяет проводить целенаправленную работу по
созданию условий для развития целеустремленности и познавательной активности
студентов. Интерес студентов к учебе может развиваться или снижаться. Ответы студентов
на вопрос анкеты «Что Вам нравится в процессе учебы?» ранжировались следующим
образом
1. Получение знаний – 65%
2. Организация учебного процесса – 21%
3. Участие в научных конференциях – 5%
4. Участие во внеуч. работе – 5%
5. Инновационные методы обучения – 3%
6. Участие в спорт. мероприятиях – 1%
На вопрос анкеты «Считаете ли Вы, что быть сегодня студентом престижно?» мнения
студентов ранжировались следующим образом:
1. 66% опрошенных студентов считают, что быть студентов престижно;
27
2. 25% – затруднились ответить;
3. 9% – не считают, что быть студентом престижно.
Таким образом, анализируя ответы респондентов и видя большую разницу в результатах,
можно сделать вывод, что студенты считают престижным обучаться, что положительно
может отразится на мотивации к учебной деятельности.
На вопрос анкеты « Занимайтесь ли вы самообразованием» мнение студентов
распределились следующим образом:
1. Да – 81%
2. Нет – 19%
Анализируя ответы студентов, можно сделать вывод, что студенты занимаются
самообразованием, что, несомненно радует.
Ведь обучаться успешно возможно лишь, умея организовывать свое обучение, по мимо
материала, который предоставляет преподаватель.
Повышение уровня мотивации к получению знаний зависит от организации учебной
деятельности, которая максимально поспособствует раскрытию внутреннего потенциала
личности студента. Поэтому, так важно создавать для обучающегося ситуации успеха,
уделять основное внимание организации целенаправленной учебной деятельности. Основная
роль в этом процессе принадлежит преподавателю, который с помощью различных методов
и методических приемов формирует целенаправленную учебную деятельность студентов и в
такой же мере от студента и его целеустремленности. [4]
Таким образом, в жизни современного студента присутствует достаточное
количество трудностей. Одной из наиболее существенных проблем является вопрос
повышения мотивации учебной деятельности. Многим студентам нужна определенная
помощь, поддержка и развитие воли, интереса к учебе, целеустремленности,
самореализации. [9]
Библиография
1. Бордовская А.А. Педагогика. – СПб, 2000. – с. 183-200.
2. Вербицкий А.А., Бакшаева Н.А. Проблема трансформации мотивов в контексном
обучении // Вопросы психологии, 1979, № 4.
3. Вилюнас В.К. психологические механизмы мотивации человека. - М.: МГУ, 1990.
4. Делеу М.В. Некоторые особенности проявления личностных свойств студентов-
первокурсников в условиях адаптации к учебному процессу в ВУЗе. – Кишинев, 1990. – с.
29.
28
5. Зимняя И.А., Букуров М.Т., Трофимов Е.М. и др. Адаптация студента как объекта учебной
деятельности на начальном этапе обучения. - М., 1989.
6. Ильин Е.П. Мотивация и мотивы. – СПб.: Владос, 1997.
7. Краткий психологический словарь Подред Петровского Л.В. – М.: Политиздат, 1985. – с.
385.
8. Лисовицкий В.Г., Дмитриев А.Б. Личность студента. – Л., 1974.
9. Маркова А.К., Матис Т.А., Орлов А.Б. Формирование мотивации учения. – М.: Знание,
1990
29
Secţia 1.
MODERNITATEA CREAȚIEI CULTURAL – LITERARE A LUI GRIGORE VIERU
Moderatori:
Oxana Mititelu, doctor, lector universitar
Tatiana Ioniţa, studenta gr. RA-13
POEZIA LUI GEORGE BACOVIA: CONTEXT NAŢIONAL ŞI EUROPEAN
Calân Elena, studentă, anul IV
Conducător stiinţific: Cuţitaru Natalia., conf.univ. dr.
Bacovia este un poet din familia unor Baudelaire sau Georg Trakl, cu nimic mai prejos decât
aceştia, singular, totodată, în literatura lumii tocmai prin puterea extraordinară de a-şi fi trăit până la
ultimele consecinţe „complexul existenţial‖, cu atâtea urmări benefice asupra negativului stilistic al
operei, dar cu consecinţe dramatice pentru viaţa omului Bacovia. Altminteri, negativul stilistic va
deveni principala direcţie în poetica secolului al XX-lea. Experienţa personală i-a îngăduit lui
Bacovia să creeze un simbolism pur românesc, între estetica decadentismului francez şi
eminescianism. Altminteri, despre legătura cu decadenţii francezi a vorbit el însuşi în mai multe
rânduri. Însă poetul a avut deplina conştiinţă a primejdiei epigonismului şi s-a ferit a fi partizanul
vreunei şcoli literare la modă, cum s-a aventurat înaintaşul său Al. Macedonski. Să ne amintim de
mărturia făcută lui I. Valerian, în 1929: „Citesc din toţi, dar nu admit pe nimeni. (…) Deşi am citit
în tinereţe pe Rimbaud, Baudelaire, Laforgue şi alţii, n-am simţit sufletul românesc vibrând lângă
ei. Alt neam, altă vârstă. Noi trebuie să ne străduim pentru originalitatea noastră. Să devenim o
fiinţă organică, nu paraziţi şi maimuţe‖. Şi s-a ţinut de cuvânt. De aceea noţiunea de bacovianism îl
încape mai bine decât conceptul de simbolism. Nichita Stănescu a avut intuiţia paradoxului că
Bacovia este cel mai naţional poet român de după Eminescu. De aici vine şi unicitatea lui în lirica
modernă.
Bacovianismul, ca realitate culturală, ţi se dezvăluie treptat, după o lungă iniţiere în
literatura română, dar şi în cea europeană a secolului al XX-lea. Conştiinţa că există un fenomen
literar bacovian dincolo de poezia lui Bacovia o au încă marii critici literari interbelici, Eugen
Lovinescu, Vladimir Streinu, Perpessicius, Pompiliu Constantinescu. Dar fenomenul ca atare începe
să fie studiat abia după război şi după ce am ieşit din „obsedantul deceniu‖, cum a numit intervalul
proletcultist 1950-1960 Marin Preda. Mihail Petroveanu, în monografia din 1969, scrie un capitol
special intitulat Bacovia, bacovianism, bacovieni. Termenul intră în circuitul istoriei şi criticii
30
literare, încât îl vom găsi supralicitat în multe dintre scrierile dedicate lui Bacovia, ajungând chiar la
o saturare ce a creat o reacţie inversă, de contestare a existenţei bacovianismului.
Simptomatică din acest punct de vedere este reacţia lui Adrian Dinu Rachieru într-un articol
polemic găzduit de revista Ateneu în 2001: „Linia Bacovia ?‖ După criticul timişorean, Bacovia n-
are urmaşi, fiind, desigur, intangibil în unicitatea lui, ceea ce este adevărat. Dar lucrurile sunt cu
mult mai complexe decât ne imaginăm şi cred că semieşecul criticii în a defini şi a
surprinde bacovianismul pleacă din unilateralitatea metodei de cercetare, fie ea impresionistă, ca la
Eugen Lovinescu şi la continuatorii lui, fie de altă natură, secolul al XX-lea excelând, sub semnul
modernismului, printr-o invazie de metode, de la semiotică şi structuralism până la cercetarea
sociologică sau cea freudistă. Nici postmodernismul, care a recuzat metodele, n-a avut mai mult
succes, deşi poeţii generaţiei ‘80 s-au revendicat din Bacovia spre a se delimita de neomoderniştii
care-i redescoperiseră pe Blaga, Arghezi, Barbu.
―Bacovia se cantonează în necuvânt, perceput ca o corporalitate intrinsecă a sinelui‖,
subliniază Mihai Cimpoi,‖iar spaţiul bacovian este un ciberspaţiu post/modern în care realul şi
virtualul se combină în chip liber-fantezist‖[1 p.122].―[…]Arta bacoviană constă în
superlativizarea, în manieră expresionistă, a unei stări, senzaţii, impresii, proclamând deconcertant
„imperialismul monotoniei‖, ca urmare a tehnicii refrenului, care amplifică ascendent solitudinea,
angoasa, nevroza, spleen-ul. Exegetul relevă strategiile de elaborare a tăcerii: surdinizarea etapizată
a vocabulelor, translarea ego-ului într-un dublu camuflat, impersonal, pseudofiinţal, metamorfoza
dialogului în monolog litanic, degradat, apoi în monosilabe agonice, ce etalează „spectacolul insolit
al alunecării cuvintelor în spaţiile goale ale necuvintelor, al golirii progresive de sens, ce sfârşeşte în
golul nonsensului‖[ibidem,p.96].
Dar posteritatea i-a hărăzit o spectaculoasă carieră. Si din acest punct de vedere el rămîne o
ciudăţenie. Oboseala, angoasa, disperarea îl macină. Nu iubeşte si nu cultivă scrisul inflaţionist;
ceea ce, automat, îi rezervă un statut special în literatura noastră. Bacovia este un exemplar atipic
pentru un neam care, în atîtea rînduri, a dat dovadă de voiosie iresponsabilă cheltuindu-se în
trăncăneală. Iată de ce sîntem sceptici că ar putea fi vorba de o linie Bacovia în poezia românească.
Poetul s-a epuizat livrîndu-se fără rest. Nu doar o nevastă bătăioasă si eficient agent literar (am
numit-o pe Agatha), îngrijind „bolnavul familiei‖, acest ins măruntel, friguros, o fire debilă
ascunzînd un urias poet – ar explica succesul postum. Nu doar „mumia cocîrjată‖, acceptînd
„mascarada‖ (vorbele grele sînt ale lui Ion Caraion) cînd recuperatul Bacovia era sărbătorit la
Bucuresti, cu cîteva luni înainte de „marea plecare‖, si-ar fi oferit tributul conjuncturist în schimbul
reintrării în circuit. Mai degrabă are dreptate Al. George care, pensînd cîteva „mici rectificări‖,
conchidea: „adevărul artistic îsi serba o mare victorie‖. Prin Bacovia asistăm la triumful (sperat) al
31
unui marginal. Cazul Bacovia – ne-au reamintit urîciosii moralisti – avertizează, iarăsi, că, în pofida
vicisitudinilor, „timpul are întotdeauna ultimul cuvînt‖. Dar timpul înseamnă, de fapt, alte generatii
de cititori. Bacovia „creste‖, aluatul exegetic se revarsă, în interiorul bacovianismului inovatia pare
exclusă. Neîndoios, intuitii pre-bacoviene au prefigurat un univers liric în expansiune după cum un
bacovianism de suprafată poate fi detectat în cohorta post-bacovienilor. Dar poetul, credem, n-are
urmasi.
În Introducere în opera lui George Bacovia,[4] Dinu Flămând consideră că poezia bacoviană
are numeroase analogii cu satira menipee, gen cultivat în Antichitate şi Evul Mediu, caracterizat
prin carnavalizarea limbajului, dialogismul interior, amestecul de melancolie şi parodie etc. Între
caracteristicile comune satirei menipee şi poeziei lui Bacovia, Dinu Flămând enumeră: „anume
contraste izbitoare, combinaţiile oximoronice, disjuncţiile sus – jos şi ridicare – cădere, ca şi
elementele de utopie socială, sau folosirea genurilor inedite cu o vizibilă intruziune a prozaismului
în poezia lirică, pluralitatea de stiluri şi, în sfârşit, caracterul jurnalistic‖, [ibidem] trăsături care,
precizează criticul, „se regăsesc nuanţat în acea poezie ce dovedeşte o lacomă priză la scris‖. Citite
separat, poeziile pot parea sarace, citite laolalta, ajung, prin reluarea ritmica a acelorasi stari, la un
vuiet straniu, mare, de avalansa. Bacovia incepe cu „Dormeau adanc sicriile de plumb in 1916 si
termina cu „Dormeau adanc sicriile de plumb in 1954. E mai mult decat un poet cardinal, e un
savant: descopera in acelasi an, 1916, bacovianismul, acele particole de tristete de margine de
galaxie, de provincie de stea, pe care toti le avem in noi; pluteau in aer, dar nimeni nu reusise sa
puna degetul pe ele sa le arate, halucinant‖[6,pp.361-362].
Bacovia, se stie, debutase în „Literatorul‖, în 20 martie 1899, cu poema Si toate, sub
semnătura V. George; fireste, va fi revendicat de Macedonski (Făclia, 1916), poetul formîndu-se –
pretindea maestrul – în „miscarea culturală si de simtire‖ a revistei. Dacă autorul Noptilor, impulsiv
si revendicativ, voind o poezie nouă, intrase într-o relatie de inadecvare cu epoca si cu sine plojînd
într-o existentă himerică, într-un decor artificios (pretext si prilej de a-si divulga egolatru o stare de
spirit prin histrionism, demonism, magie expresivă etc.), Bacovia încheie epoca Eminescu,
transformînd suferinta eminesciană („dureros de dulce‖) în altceva, acutizînd melancolia,
emancipînd lirica noastră, scuturată de oboseala epigonismului. Estetismul macedonskian era
extravagant si trufas; Bacovia valorifică estetic macabrul, dezvoltă viziuni tenebroase, face din
plumb o metaforă a damnării, bîntuit de angoase si obsesii. Cade în dezolare, deznădejde, spaimă,
singurătate. Si mărturiseste ferm: „citesc din toti, dar nu admit pe nimeni‖. În plus, suspectat de
afectare, Macedonski stîrnise serioase rezerve privind autenticitatea, fortînd succesul. Bacovia,
dimpotrivă, se exprimă fără arogantă, nu vrea să seducă si, paradoxal, fixat în „zarea grea de
32
plumb‖, exercită un „farmec bizar‖ (Eugen Simion). E greu a distinge, în cazul lui, între proză si
sensibilitatea reală, îngemănate pînă la confuzie. Asimilarea devine astfel identificare.
Dacă Macedonski, ne reamintea Bacovia, „credea în misiunea lui‖, la rîndu-i,
asumîndu-si destinul, poetul Plumb-ului, ca „muncitor intelectual‖, traversînd grele lipsuri si boli,
strunit de energica Agatha, întelege poezia ca optiune definitivă. Prin filtrul simbolismului
(coloristic, muzical) propune un cumul de sugestii în registru funerar, decrepit. Intră, negresit, pe
lista „visătorilor damnati‖ (v. De artă) si obsedat de pictura cuvintelor (cum se mărturisea)
încearcă, repetitiv, a dezvolta „un subiect de culoare‖, căzînd într-un „manierism insuportabil‖,
după vechea acuză călinesciană. Recuzita simbolistă este aici retorica litotei, cum, repetat, s-a spus.
Plăpînd, sensibil, cu slujbe efemere si numeroase internări, scufundat în cenusiul existential, poetul
pare „a fugi de sine‖ – constata I. Negoitescu. Decorul, într-adevăr, „tine de esenta acestui lirism‖ si
poetul repetitilor obsedante, torturat de umid, invocă salvator, chinuitor, un spatiu securizant. Îl va
afla? Atmosfera bacoviană dezvăluie însă un scenariu apocaliptic: prăbusirea „pilotilor‖, locuintele
lacustre si cavourile, zăpada-potop, canicula sau ploile putrede, în fine „materia plîngînd‖ (auzită de
poetul mereu amenintat) creează un disconfort total si o astenie generalizată. Încît „suspinul‖
bacovian devine geamăt. Ispitit de „alchimia simbolistă a muzicii‖ (Theodor Codreanu), el,
prin cromatizare si repetitivitate, adună note grele, „blestemate‖, împovărînd terifiant discursul.
Constantin Călin ne anunţă că, poetic si biografic, putem vorbi de doi Bacovia. Dar „al
doilea Bacovia‖, regenerat, echilibrat, devine un „pensionar al propriului talent‖[2 p.243]. În
amurgul vietii, poetul „se contractă‖, se afundă în tăcere, culege „derizorii ecouri‖. Schimbarea de
regim i-a priit, totusi, intrarea în „zodia nouă‖ oferindu-i satisfactia de a fi fost sărbătorit în „castelul
nababilor‖ (decembrie 1956, la împlinirea celor 75 de ani), sfidînd sirul de umilinţe. Marginalizat,
onorat, răsplătit (pentru a fi poetizat „munca eroică proletară‖, ghicea poetul), Bacovia – precizează
Constantin Călin – făcea atunci figură de exponat, perceput muzeal. Ulterior, redescoperit ca
„uimitor existentialist‖, făcînd din existentă o experientă scripturală, Bacovia a impus
bacovianismul camodus vivendi. Această asumare totală a discursului l-a condus pe Marin Mincu
spre o concluzie fermă care a făcut carieră: cum eul poetic si obiectul poeziei se confundă,
orgoliosul critic nota, în premieră, că eul bacovian se situează simultan în existentă si scriitură [5,
p.145].
Recuperat ulterior, reinventat în anii ‘70 sub o stea în ascensiune, noul Bacovia,
hiperconstient de sine, asezat în plin modernism, intră în conflict cu alte clisee ale exegezei, si ele
debitoare exceselor (în sens invers). Expediat în patru pagini de N. Manolescu în Istoria (sa) critică,
Bacovia este taxat drept un „geniu naiv‖. Mare poet doar în volumul de debut, trăind acolo, cu
simturi exacerbate, la o intensitate lirică niciunde atinsă, inegal, monocord, căzînd în autopastisă,
33
eul bacovian n-ar fi capabil de tragism, străin fiind de luminile spiritului. Vladimir Streinu vedea în
poezia bacoviană, confiscată de patologic, o „jelanie a fiziologiei‖. Simplificarea limbajului, să
recunoastem, e reală, redundanta si stîngăciile sînt si ele evidente, cultivînd elementaritatea si
banalitatea. E pusă sub semnul întrebării însăsi inteligenta artistică, în contrast cu alte opinii care
văd în stenograful Bacovia „un model de tranzitie‖ (I.B. Lefter), fireste, spre postmodernism.
Prizonier al decorului cvasicarceral, eul liric trăieşte sub amprenta unei nelinişti agonice,
într-un decor oprimant, de izolare şi damnare. G. Călinescu observa, pe de altă parte, că lipsa de
varietate duce la manierism, încât patetismul şi sentimentalismul cu însemne parodice reprezintă
simboluri ale solitudinii agonice. Cadrul poetic bacovian, marcat de plictisul provincial, de
monotonia zilelor autumnale, de infernul citadin sau de senzaţia degradării, este un cadru ce refuză
orice idealitate, refractar transcendenţei sau elevaţiei spirituale. Sugestia poetică nu favorizează, în
lirica bacoviană, visarea, ci o interzice, după cum lipseşte, cum remarca V. Fanache, iluzia vreunei
transcendenţe mântuitoare, ca la poeţii decadenţi. Tocmai de aceea, discursul poetic bacovian nu se
bazează pe o amplificare şi detaliere a imaginilor, ci pe concentrare treptată, pe mecanica repetiţiei
ce trădează alienarea: „Sunt poetul pustiilor pieţe / Cu tristele becuri cu pală lumină / Când sună
alarma în noaptea deplină / Sunt poetul pustiilor pieţe / Tovarăş mi-i râsul hidos, şi cu umbra / Ce
sperie câinii pribegi prin canal, / Sunt tristele becuri cu razele pale, / Tovarăş mi-i râsul hidos şi cu
umbra // Sunt solitarul pustiilor pieţe / Cu jocuri de umbră ce dau nebunie; / Pălind în tăcere şi-n
paralizie, / Sunt solitarul pustiilor pieţe‖. În această poezie, epitetele sunt mai degrabă convenţii,
individualităţi neindividualizate, sunt imagini folosite în poezie, cum observă Gh. Crăciun, nu
pentru ineditul lor, ci tocmai pentru valoarea lor comună, de şcoală poetică.
Aici, vocabularul, procedeele simboliste sunt căutate cu insistenţă, iar laitmotivul şi refrenul
reprezintă elemente constante de construcţie. În acest fel, se poate afirma că legea fundamentală a
acestei poezii e repetiţia, recurenţa unor imagini arhetipale pentru condiţia alienantă omului
modern, minată de absurd şi singurătate. Realul şi interioritatea, instanţe complementare ale poeziei
bacoviene, sunt demonizate, astfel, prin precizarea lor cu acuitate repetitivă a percepţiei, realitatea e
agresivă, iar fenomenele naturii sunt surprinse sub specia maleficului. Eul liric reacţionează la
stimulii realului malefic prin retranşarea în limitele nevrozei, ale solitudinii şi nebuniei. Cu toate
acestea, în poezia lui Bacovia lumea nu suferă un proces de i-realizare, ci, dimpotrivă, obiectele îşi
acutizează forma, consistenţa, devin parcă mai agresive, conturând un univers monoton, morbid, ce
se păstrează în limitele sale contingente. Bacovia îşi refuză, astfel, orice încercare de
conceptualizare a realităţii, transcriind, dimpotrivă, în versurile sale, ineditul, fenomenalitatea lumii
cotidiene. Această fascinaţie a concretului, acest gust al banalului şi contingentului relevă poate cel
mai bine inadecvarea lui Bacovia la poetica simbolistă.
34
„Bacovia a reuşit, prin «reaşezarea conţinutului şi manipularea expresiei», să ajungă la o
«viziune» nouă, prin care obsesia sa fundamentală şi permanentă, repetiţia, este învinsă, cu fiecare
poezie mare, mereu într-un mod imprevizibil - fapt care, de altfel, i-a derutat pe contemporani.
Noosfera bacoviană se alcătuieşte din depuneri succesive de sensuri şi din rupturi de sens
deopotrivă. Metonimiile textuale, la Bacovia, nu alcătuiesc un fir conducător uşor de urmat, ci se
încâlcesc într-un ghem de contradicţii. Opera bacoviană este ireductibilă‖[3,p43].
Dar poate fi Bacovia, ne întrebăm, un model european? Suportînd toate etichetele,
incomunicabil pînă la autism, conjugînd erosul (golit de sentiment, făcînd din iubită un obiect al
decorului) cu „vocatia” de luptător social („al doilea Bacovia‖ fiind convins că si-a realizat
„profetiile politice‖), infernalul poet, dincolo de puseele encomiastice, îsi divulgă laconic, în serii/
rafale sinonimice, tristetea irepresibilă. E încercat de istovire, acuză neputinta, invocă morbidetea,
epuizarea, suferinta; universul său halucinant e în destrămare. Rămîne singur si îsi „secretă‖
versurile, se instalează „în centrul poeziei mari‖[6].
Cel ce descoperea, în 1916, bacovianismul îsi are, asadar, „simbolismul propriu‖ si lichidează
„în fasă‖ o posibilă scoală, asaltată de sirul imitatorilor. Indiscutabil, infernul bacovian este
individual, trăit paroxistic; iar pretinsul precursoriat e anulat din start. Oare un „geniu naiv‖ putea
indica glorioasa cale pe care s-au avîntat scolitii postmodernisti? Pare ciudat dar fostul discipol
macedonskian este rezultatul unui tenace efort de autoconstructie. Protejat în copilărie, poetul s-a
născut bătrîn, împovărat iar omul (de care avocatura „nu s-a prins‖) era retras, blajin, un „mare
sfios‖ (Z. Stancu). Încît, îmbrătisînd „munca de visător‖ într-o lume „goală de vise‖, însinguratul
Bacovia, inimitabil, în pofida „curentului bacovian‖, victimizînd atîtea condeie, culege
binemeritatele favoruri ale posteritătii.
Eugen Lovinescu spune ca, în operele sale, Bacovia creaza "o atmosfera de plumb", surprinde
un univers exterior "de coplesitoare dezolare", pustiu, apasator, obsedant prin repetitie ("Buciumul
toamna/ Agonic - din fund - / Trec pasarele si tainic s-ascund. /Ţârâie ploaia / Nu-i nimeni pe
drum; / Pe-afara de stai / Te-nabusi de fum." - "Pastel"). Imaginea toamnei cu ploi monotone, ce
grabeste declinul vitalului, cu copaci decompusi în parcuri devastate, este limitata într-un peisaj de
mahala al târgului provincial de altadata, cu casele scufundate în noroaie eterne, "între cimitir si
abator" [ibidem,p.234].
Poezia lui Bacovia este un avertisment dat lumii, de la care nu asteapta vreun raspuns: de
aici, sentimentul vidului, râsul absurd, nervozitatea. Bacovia experimenteaza procedee moderne.
Trei sunt elementele care duc la dezagregarea si la dezordinea lumii: focul, care mocneste si
agonizeaza, apa, care descompune, vântul, ale carui sunete sinistre reprezinta simbolic dezechilibrul
lumii. Bacovia valorifica teme si motive simboliste autentice, pe care le preia de la poetii francezi si
35
pe care le împleteste cu maiestrie: motivul târgului provincial, motivul toamnei dezolante, motivul
ploii, motivul parcului solitar, motivul singuratatii, motivul vagabondului si alcoolismului, motivul
mortii si a descompunerii materiei, motivul poetului damnat, motivul iubirii (vazuta într- maniera
opusa romantismului). Motivul nevrozei provocate de un anotimp sumbru, schimbator este insuflat
de Baudelaire. La Bacovia, cerul jos si greu este de plumb, umezeala atinge dimensiuni apocaliptice
("De-atâtea nopti aud plouând, / Aud materia plângând" - "Lacustra"), însa, spre deosebire de
Baudelaire, Bacovia nu înzestreaza urâtul cu puteri supranaturale, ci îi alatura starea de atrofiere, de
deteriorare continua. ("Sunt câtiva morti în oras, iubito, / si-ncet, cadavrele se descompun. " –
(Cuptor).
În creatiile bacoviene, orasul apare sinistru, potrivnic vietii, ca un lacas al figurilor de ceara, al
terorii, un loc unde curge sânge pe strazi, iar corbii se prabusesc din zbor. ("si sânge cald se scurge
pe canal, / Plina-I zapada de sânge animal" - "Tablou de iarna"; "Departe, pe câmp, / Cad corbii,
domol" – (Pastel). În "Nevroza" este zugravita imaginea târgului acoperit de zapada, întunecat,
pustiu, imagine ce produce melancolie, tristete, angoasa ("si geme greu ca în delir"). Laitmotivul
acestei poezii este orasul cimitir (prin repetitia versului "si singe ca-ntr-un cimitir"), simbol al
mediului sufocant, lipsit de speranta.
Nicolae Manolescu subliniază, de altfel, predilecţia – împinsă până la obsesie – a lui Bacovia
pentru culori sugestive: „Violetul, negrul, albul, rozul invadează lucrurile ca nişte prezenţe fizice,
erodează personajele sau le pătează. Poetul pare a aplica vopselele pe pânză direct din tub sau cu
latul cuţitului. Şi aceste vopsele sunt câteodată halucinante prin intensitate‖. O poezie reprezentativă
pentru o astfel de tehnică a sinesteziei e Amurg violet. Gama cromatică a poeziei e una monotonă,
iar intensificarea senzaţiei se realizează prin repetarea obsesivă a culorii violet. Cadrul poetic e
desenat sumar, din câteva linii, spaţiul e alcătuit din trăsături şi repere minime, astfel încât decorul e
de maximă austeritate şi simplitate.
Cromatica la fel ca si acustica poeziei bacoviene are un rol esential în conturarea atmosferei.
Bacovia îsi marturiseste preferinta pentru culoare: "În poezie, m-a obsedat întotdeauna un subiect
de culoare. Pictura cuvintelor sau auditie colorata. Fiecarui sentiment îi corespunde o culoare."
Cromatica stridenta, compusa din culori în stare pura. Albul, negrul, rosul, galbenul, violetul ocupa
cel mai important loc în poeziile bacoviene, fiecare având rol de simbol. Albul reprezinta visarea si
eternitatea, violetul sugereaza monotonie, spleen, iar negrul este culoarea mortii; galbenul sugereaza
deznadejdea, boala, iar rosul este simbolul vietii, dar si al tuberculozei, ftiziei. Verdele asociat cu
roz sau albastru simbolizeaza nevroza.
Observăm că lirica bacoviană e structurată în formula unui monolog elegiac, în care senzaţia
de absurd şi atmosfera tragic-crepusculară sunt dominante. Ele ţin de sensibilitatea enormă a lui
36
Bacovia, o sensibilitate atentă la cele mai subtile nuanţe ale mecanismului lumii, la cele mai mici
stridenţe ale devenirii universale. În plan ideatic, poezia lui Bacovia închipuie un univers alienant şi
restrictiv, lipsit de orice urmă de idealitate, în care eul îşi resimte acut lipsa de identitate, cu sine şi
cu ceilalţi, dar şi neputinţa de a fiinţa în mod autentic, plenar.
BIBLIOGRAFIE
1. CIMPOI., Mihai, O istorie deschisă a literaturii din Basarabia, Chişinău, 1996
2. CĂLIN., Constantin, Dosarul Bacovia, II, Ed. Agora, Bacău, 2007
3. INDRIEŞ., Alexandra, Alternative bacoviene, Bucureşti, 1984
4. FLĂMÂND., Dinu , Introducere în opera lui George Bacovia,Bucureşti,2004
5. MINCU., Marin, Polemos, Ed. Compania, 2011
6. SORESCU., Marin, Bacovianul Bacovia, Editura Cartea Romaneasca, Bucuresti, 1985
CODRUL – MATRICEA STILISTICĂ A POPORULUI DACO-ROMÂN ÎN OPERA LUI
EMINESCU
Cârbîic Dora, studentă, anul IV
Conducător stiinţific: Cuţitaru Natalia., conf.univ. dr.
Astăzi, Eminescu nu poate fi înteles în afăra celor doua concepte fundamentale: cultura
și armonie, deoarece Eminescu este înainte de toate fenomen de cultură, poezia sa este un limbaj
cultural, încărcată de mituri și simboluri, iar filosofia lui Eminescu , desprindem din analizele
fundamentale ale lui M.Cimpoi. Permanenţa, imobilitatea, ca atribute supreme ale Eternului, nasc o
imperfecţiune ontologică a existenţei [2,p.127]. Ancorat în realităţile tradiţiei culturale româneşti şi
animat de cultul tuturor înaintaşilor, format la şcoala lui Homer, Shakespeare şi Goethe, precum şi
la aceea a clasicului folclor românesc, Eminescu a realizat o operă de sinteză a tuturor tradiţiilor
populare şi culte naţionale, depăşindu-le prin geniul şi munca sa nepreţuită (Z. D. Buşulenga).
Dacă Titu Maiorescu a fost conştiinţa critică directoare a epocii, Mihai Eminescu
reprezintă întruchiparea geniului creator şi culmea cea mai înaltă la care s-a ridicat vreodată
spiritualitatea românească. Eminescu este un scriitor de valoare universală, unul dintre marii poeţi
ai lumii, autor de proză fantastică de talia lui Novalis, E.T.A. Hoffmann şi Edgar Allen Poe;
dramaturg care a conceput pe temelii vaste, dar n-a avut răgazul să-şi finalizeze proiectele, publicist
de o exemplară puritate şi probitate a conştiinţei.
Eminescologul Mihai Cimpoi, în vasta sa operă critică, înlătură, cu argumente, clișeele
despre Eminescu, și, mergând pe urmele lui Titu Maiorescu, Tudor Vianu și G. Călinescu,
37
nuanţează înţelegerea pesimismului eminescian prin stabilirea unor raporturi elective între
Eminescu și Kant, Eminescu și Hegel. După opinia sa îndreptăţită, Eminescu se identifică unui
homo dacicus, unui homo folcloricus, unui homo naturalis și unui homo religiosus. Toate aceste
ipostaze ale devenirii lui Eminescu se rezumă în homo eminescianus [3, p.127], [4].
Cunoscător al culturii și filozofiei orientale indiene, ale căror opere le-a citit în original,
învățînd pentru această singur sanscrita, dar și al culturii și filozofiei europene moderne, Eminescu
este însăși structura omului universal (Mircea Eliade). Influenţa copleşitoare a poetului avea sã vinã
din înãltarea filozoficã si din frumusetea expresivã a unei opere exemplare ce a jalonat,
sintetizându-le, principalele elemente de recunoastere a spiritualitãtii nationale, în afara cãreia nu
existã creatie durabilã. El însuşi s-a proiectat cu voinţã si neclintire în sfera specificului românesc,
spre care a adus întregul orizont de inteligenţã si sensibilitate europeanã.
Pentru Eminescu cosmogonia nu este o teorie stiintificã ci o temã literarã si sub raportul
acesta ea se aflã în prelungirea temei mitologice. Poetul nu segmenteazã linia timpului, stabilind pe
ea o epocã a genezei lumilor, o epocã a fabulei mitologice si o epocã istoricã. Când timpul însusi
este vãzut ca o functiune relativã ar fi absurd sã se atribuie autonomie, oricât de relativã ar fi
aceasta, fragmentelor de timp. Poetul are adeseori prezentã notiunea de timp istoric, dar, în general,
geneza si mitologia sunt gândite de el ca modalitãtI ale timpului estetic al poeziei. Timpul poetic nu
se desfãsoarã în determinãri istorice, cronologice, ci în forme speciale pe care le determinã fiecare
operã în parte.
Dacismul a fost mai mult decât o idee de creaţie, a fost cu adevărat o armătură de conştiinţă, o
dimensiune interioară fundamentală a fiinţei sale, o Matrice a spiritului său pe care o putem
sintetiza în câteva linii de esenţă: conştiinţa onoarei şi demnităţii, sentimentul tragicului, vocaţia
sacrificială, complexul nedreptăţii şi înfrângerii, într-o relaţie quasi oximoronică cu un complex al
virtuţilor superioare nerăsplătite, vitregite.
Privind opera eminesciană în totalitatea sa, putem afirma că Eminescu este un genial
reprezentant al spiritualităţii daco-românilor. Afinităţile sale cu lumea dacilor ţine de datul său
originar, pe linia sângelui, de structurarea sa interioară, ca sensibilitate determinată de fascinaţia pe
care o aveau asupra sa miturile şi tradiţiile din lumea satului natal, sat definit ca univers închis, dar
în care fabulosul devenea element vital. În acest sens, evoluţia operei eminesciene cuprinde
numeroase creaţii, care exprimă concepţia filosofică a dacului, a românului, legat de nemurire şi de
Dumnezeul unic, de Zamolxis, păstrător de datini şi de mituri, cu trimiteri în adâncimile originare
milenare, ale cărei rădăcini sunt vii, asigurând continuitatea unui neam legat de o Dacie profundă şi
eternă, având ca matrice stilistică codrul de veci, entitate de scară cosmică, surprinsă de Eminescu
38
în manifestările intensive ale puterilor creatoare; spaţiul ce constituie certificatul naşterii şi
identităţii românilor, a obârşiei de certă nobleţe, cu o existenţă spirituală demnă de universalitate.
Codrul, ca matrice stilistică, este devenire; el creşte dincolo de stăpânii, de fapte
evenimenţiale remarcabile în distincţiune, ori de rase. În creaţia eminesciană vom întâlni aceeaşi
apropiată legătură a omului cu codrul, personalitate supranaturală, ca în folclorul cu rădăcini
milenare.
Codrul – matricea stilistică a poporului daco-român în opera lui Eminescu, ca personalitate
de excepţie a spiritului românesc creator, cu adânci rădăcini în izvoarele populare, reprezintă
culmea puterii de sinteză în expresie artistică, a concepţiei filosofice a neamului românesc, care se
raportează la continuitatea acestuia peste milenii, la existenţa sa în Dacia Felix, în indistincţiune,
unde codrul, ca matrice stilistică a poporului român devine metafizică. Legatura operei eminesciene
cu devenirea istorică daco-romană nu poate fi contestata, Eminescu fiind modelul absolut spre care
tind fara exceptie reprezentantii literaturii romanesti (G.Călinescu).
Codrul mărginitor, în termini eminescieni, e o dimensiune ce conservă un spaţiul arhaic, dar
care întoarce permanent privirea spre în sus, în acord cu cosmosul. Ancestralul menţine arhetipurile
concretizate în personaje originare; zei (Sarmis,Gemenii), apariţii mitice, zâna Dochia, ursitoarele,
întruchipări ale umbrelor (Strigoii, Gemenii). În mod aparent paradoxal, codrul ca mărginitor al
spaţiului arhetipal, ca închidere, asigură veşnicia; ieşirea din indistincţiune, în prezent, devine
istorie, temporalitate segmentată, ce duce la disoluţie. Pe de altă parte codrul dezmărgineşte, prin
plonjarea în adâncimile interiorului, surprinzând mişcări sufleteşti induse de factori externi;
exprimarea sinelui e legată instinctiv şi intuitiv de rădăcinile ancestrale ce implică linişte cosmică,
originară, repaosul în spaţiul absolut. (Peste vârfuri, Mai am un singur dor ). Codrul este o entitate
cosmică ce înseamnă devenire perpetuă; el creşte, există dincolo de stăpâni, de evenimente
segmentate temporar, de individual. Afinităţile lui cu lumea dacilor ţin de datul său originar, pe linia
sângelui, prin structura sa interioară, ca sensibilitate determinată de legăturile spirituale ale omul
simplu, tradiţional cu satul natal, definit ca univers închis, ca toate satele de atunci, în care
fabulosul, devine element vital, acesta integrându-se firesc concepţiei despre viaţă şi moarte,
moştenită de la dacii străbuni, care au ca jaloane de susţinere credinţa în nemurire.
Dacă o artă poetică arată, aşa cum simplist se spune, viziunea autorului asupra poeziei, în
acest caz textul face mult mai mult. Pentru că există o diferenţă clară între o poezie care vorbeşte
despre poezie (în general) şi o poezie care vorbeşte despre sine, iar această diferenţă ţine de tema
poemului respectiv. Într-o artă poetică nemarcată de autoreferenţialitate, tema este fenomenul
poetic, în general, din punctul de vedere al poetului. Autoreferenţialitatea restrînge acest cadru
exclusiv la un singur poem, şi scoate astfel la iveală resorturi poetice ale textului respectiv. Tema, în
39
acest caz, nu mai este fenomenul poetic în general, ci textul în sine capătă acest statut. Cu alte
cuvinte arta poetică se referă la poezie, iar textul autoreferenţial se referă la sine. Or, în textul de
faţă, versuri precum: „Ca s-explic a ta fiinţă, de gîndiri am am pus popoare,/Ca idee pe idee să
clădească pîn-în soare,/Cum popoarele antice în al Asiei pământ/Au unit stâncă pe stâncă, mur pe
mur s-ajungă-n ceruri./Un grăunte de-ndoială mestecat în adevăruri/Şi popoarele-mi de gânduri
risipescu-se în vânt.‖ arată faptul că avem de-a face cu un text care se explică pe sine, prin
autoreferenţialitate. Textul aşadar îşi trădează propriile limite, propriile resorturi, aşa cum a
funcţionat şi în cazul deconstruirii măştilor zeului. Punând totul sub semnul întrebării, indicînd
punctele slabe ale oricărei construcţii şi valorificînd aceste puncte slabe, Eminescu surprinde, de
fapt, instabilitatea gîndirii umane, profund limitată.
Mitul (creştin sau de altă natură) nu e, aşadar, pentru Eminescu, decît o proiecţie a
gîndirii umane care încearcă să prindă, prin el, eternitatea. În acest caz, însă, poemul afirmă că
încercarea de a prinde eternitatea este sortită eşecului. Dacă prin autoreferenţialitate textul depăşeşte
statutul de simplă artă poetică, în cazul demitizării situaţia este la fel de interesantă, dat fiind faptul
că poetul nu dă jos de pe piedestal un anumit zeu, ci mai degrabă îl obligă să se dea jos singur.
Întreg scenariul stă sub semnul unei eterne prăbuşiri (spre deosebire de clişeul eternei deveniri) din
care nimic nu poate evada în eternitate, nimic nu se poate sustrage destructurării.
Mitul preocupă cercetătorii de peste 3 mii de ani. Cuvântul "mit" vine de la grecescul
"mithos", care înseamnă "povestire, naraţiune tradiţională emanată de o societate primitivă".
Pe parcurs de secole şi milenii mitul a explicat evoluţii enigmatice, spaţial şi temporal greu de
încadrat - evoluţii care s-au petrecut în existenţa psihofizică a omului sau în universul vizibil şi
invizibil al său, atribuind obârşie supranaturală fenomenelor constatate.
Cosmosul, conform părerii cercetătorilor în domeniu, devine spaţiu mitic sacralizat prin opera
demiurgilor, timp mitic sacralizat prin imprimarea unui ritm de dezvoltare, cauzalitate mitică
(causa causarum) a tot ce se petrece în cosmos, şi finalitate mitică, exprimare a direcţiei şi sensului
oricărei dezvoltări şi transformări. Dimensiunile spaţiului mitic pendulează între infinit, indefinit şi
finit. Spaţiul mitic se reflectă în literatura mitologică, la fel ca şi în mitologia literară sau literatura
mitologizată, în două moduri convergente, în aparentă contradicţie:
Ca spaţiu deschis, cu forme diferenţiate, cu semnificaţii variate (de la neantul fără
limite şi fără substanţă la cosmos şi de la acesta la spaţiul terestru);
Ca spaţiu închis, de asemenea de diferite forme şi variate semnificaţii (de la spaţiul
pământului întreg, la spaţiul unei ţări, al unui munte, al pădurii, al cetăţii, al satului, al
casei şi mormântului).
40
Timpul mitic este corelat spaţiului mitic. El începe, ca şi în cazul spaţiului mitic, odată cu
creaţia lumii şi se sfârşeşte odată cu sfârşitul lumii. Exegeţii istoriei mitului susţin că timpul mitic
este un timp al repetabilităţii, orientat ritual spre izvoarele creaţiei spirituale. El acţionează uneori
independent, alteori paralel, alteori în contextul timpului istoric. Timpul mitic trece peste lucruri şi
oameni cu puterea lui supranaturală. Toţi marii poeţi ai lumii au exaltat sentimentul timpului emanat
din mitologia lor poporană şi l-au transsimbolizat epic sau liric în poezia lor cultă, sau au polarizat
în penumbra sentimentului timpului emanat din mitologia lor subiectivă o poezie de profunde
valenţe intimiste. Cauzalitatea mitică exprimă relaţia dintre cauze şi efecte, în funcţie de condiţiile
de desfăşurare a unei acţiuni, de necesităţile cugetării mitice, de legităţile fanteziei creatoare şi de
structura etnomitologiei.
Imensitatea miturilor cosmogonice - dar ele sunt peste 3000 - subliniază ciclicitatea vieţii
Universului luat ca un tot. Ciclicitatea Universului şi a lumii, omului a fost doctrina de bază a
miturilor de totdeauna. Pentru înaintaşii noştri ea era o doctrină atât de bine închegată încât ei nici
nu puteau concepe că poate fi altfel. Dionysos, de exemplu, este în legătură cu totalitatea vieţii, cu
apa, seminţele, sângele...tot ce-i principiu care regenerează. în mitul lui lanus la romani, viaţa şi
moartea au loc una după alta, ciclic. Fără echivoc, avem acolo atestată naşterea şi evoluţia ciclică a
Universului ca şi a lumii, ele aflându-se într-un sistem unitar. Iată de ce marile personalităţi ale
lumii antice au susţinut o evoluţie a lumii şi a omului ciclic repetată. Heraclit vorbeşte de "veşnica
reîntoarcere" -concepţia ciclică a evoluţiei Universului şi a omului (Doctrină istorică). Euripide are
două teme mitice: "vârstele lumii şi iclul neîntreupt al creaţiilor şi al distingerilor" . Universul, ca şi
omul, au naşteri şi morţi repetate. Sfârşitul lumii la stoici este prin foc. La Platon - prin potop. La
Aristotel cele două catastrofe aveau loc la cele două solstiţii: conflagraţia la solstiţiul de vară,
diluviul la cel de iarnă. Distrugeri şi refaceri repetate a Universului întreg, ca doctrină bine stabilită,
cu ciclicitate absolută şi precisă, cu ere şi mundii, avem la greci, romani, azteci, indieni, vedici şi
brahmani... In studiile consacrate interpretărilor mitopoetice ale pământului românesc se disting trei
categorii de interpretări:
1) Una geografică, reprezentată clar în opera lui Ion Conea, după care pământul românesc se
înfăţişează ca o "cetate orografică", cu ziduri masive - Munţii Carpaţi - în mijlocul căreia se află
Podişul Transilvaniei; cetate înconjurată cu şanţuri externe de ape naturale, ce-i hotărnicesc
teritoriul extra-muros [7];
2) Alta de filosofie a culturii a lui Lucian Blaga, care consideră pământul românesc un
spaţiu ondulat la infinit cu aspect de deal-vale, numit "spaţiu mioritic"[1] spaţiu care intră ca factor
determinant în matricea stilistică a culturii române;
41
3) Şi alta de sociologie a culturii, prin care se consideră că pământul românesc se înfăţişează
ca o incintă circulară excentrică, de un peisaj de tipul mandalei, numit "fenomenul horal", care se
reflectă în unele forme, genuri şi specii de manifestări etnoculturale [8].
Evident că pe o dimensiune orizontala, codrul se constituie intr-o alta componenta a
mitologiei eminesciene in acelasi sens al sugestiei absolutului, cufundând permanenţa in veşnicie,
vastitatea (stând adesea sub semnul adâncimii) in nemarginire. Prezenţa obsesivă, termenul codru
este folosit de Eminescu mai mult decât termenul munte, deoarece, fara excepţie, ramane in afara
unui proces de metaforizare directă, lineară si inchisă. Deci, el este metafora absolută devenită mit.
BIBLIOGRAFIE
1. Blaga, Lucian.,Spaţiul mioritic, Bucureşti, 1996.
2. Cimpoi, Mihai., Mihai Eminescu. Dicţionar Enciclopedic, ICR, Chişinău,2013.
3. Cimpoi, Mihai., Esenţa fiinţei (Mi)teme și simboluri existenţiale eminesciene, Colecţia
Critică și istorie literară, Iași, 2007.
4. Cimpoi, Mihai., O istorie deschisă a literaturii din Basarabia, Chişinău, 2002.
5. Cimpoi, Mihai., Spre un nou Eminescu‖ (dialoguri cu eminescologii din lume), Chișinău,
1993.
6. Cimpoi, Mihai., Căderea în sus a Luceafarului, Galaţi, 1993.
7. Conea,Ion., Din geografia istorică și umană a Carpaţilor, Bucureşti, 1997.
8. Vulcănescu,R., Fenomenul horal, Craiova, 1984.
EVOLUŢIA CONVERSIUNII ÎN LIMBA ROMÂNĂ
Erineţ Valentina, studentă, anul IV
Conducător stiinţific: Mititelu Oxana, conf. univ., dr.
Lexicul este cel mai important factor în procesul de dezvoltare al vocabularului unei limbi,
astfel, pe măsură ce pierde din cuvintele nemaifolosite de vorbitori, altele intră în uz. Aşadar, sunt
formate cuvinte şi expresii noi. De cele mai multe ori, vocabularul unei limbi asimilează cuvinte noi
în funcţie de tehnicile deja folosite în lexic. Aceşti termeni pot fi ierarhizaţi având în vedere modul
de realizare al acestora. Eficacitatea lor se modifică în funcţie de sfera din care fac parte, de limbă şi
de perioadă.[2, p. 10.]
Mijloacele de îmbogăţire a vocabularului limbii române sunt de două feluri: externe şi
interne. Mijloacele externe cuprind termenii proveniţi din alte limbi şi pe care lexicul le-a asimilat
42
în structura sa. Mijloacele interne sunt constituite de cuvintele noi, formate pe baza celor ce deja
erau în vocabular.
Conversiunea este un mijloc intern de îmbogăţire a vocabularului împreună cu derivarea şi
compunerea. Aceasta mai este denumită şi schimbarea valorii (categoriei/clasei)
gramaticale/morfologice, derivare improprie, schimbarea funcţiei gramaticale.Termenul de
„conversiune‖ este cel mai adesea întâlnit, fiind un termen simplu, regăsindu-se şi în alte limbi
precum engleza (engl. conversion) şi franceza (fr. conversion) şi având un conţinut mai amplu, el
preluând caraceristici lexicale şi semantice.[1., p.231]
Termenul de conversiune reprezintă, de fapt, procesul de realizare a termenilor prin
trecerea lor de la o parte de vorbire la alta, fără a i se schimba în vreun fel structura iniţială .
Lexicologii de origine franceză consideră acest procedeu unul variat din punct de vedere
sintactic şi semantic, astfel rezultând introducerea unor clase lexicale noi independente. Prin
urmare, schimbările la nivel semantic, în ceea ce priveşte categoriile gramaticale, afectează înţelesul
termenului.
Conversiunea relevă capacitatea limbii române, remarcă diversitatea modurilor de formare
din punct de vedere gramatical al termenilor şi omologilor aflaţi deja în celelalte clase morfologice.
Trecerea dintr-o categorie gramaticală în alta se efectuează prin schimbarea trăsăturilor gramaticale
ale termenului modificat. Astfel, acesta preia într-o oarecare măsură comportamentul morfo-
sintactic al clasei în care a intrat. De cele mai multe ori, în urma schimbării făcute, forma cuvântului
nu se schimbă în nici un fel. Există şi cazuri în care transferul termenului se produce prin
modificarea structurii acestuia cu ajutorul determinării, conjugării sau declinării, acordului sau
derivării.
Conversiunea dispune de un randament stilistic admirabil, fiind o parte a lingvisticii ce dă
naştere sugestivităţii. Prin transpunerea dintr-o clasă lexicală în alta gramaticală, oricare parte de
vorbire poate reflecta lumea într-un mod aparte, având însuşirea de a reface universul cu ajutorul
inventivităţii.
În funcţie de modul de întrebuiţare în clasa lexico-gramaticală, conversiunea se împarte în:
a)conversiunea prin determinarese pune în evidenţă importanţa articolelor şi a determinanţilor în
modificarea sensului gramatical al unui termen;
•determinarea cu ajutorul articolului: hotărât ( adv. rău> subst. răul; vb.+subst. plecare>plecarea;
nehotărât (un rău, o plecare); adjectiv demonstrativ (Radu) cel Frumos, (Petru) cel Tânăr, pronume
posesiv-genitival ( Pe bancă sunt ale noastre „cărţile”);
•determinare cu ajutorul adjectivului: propriu-zis (frumosul copil), adjectiv pronominal (acest şase,
acel rău);
43
•determinare cu ajutorul substantivului, a adverbului etc.: ziua şedinţei, ziua de luni.
b)conversiunea prin distrubuţieeste reprezentată de nivelul crescut de perspicacitate la nivel
morfo-sintactic, reuşind să înlocuiască clasa gramaticală a unui termen doar prin plasarea lui într-un
context anume şi având sau într-o anumită relaţie sintactică, având astfel rolul de determinat sau de
determinant.
Ex: Dimineaţa muncesc mai cu mai mult randament decât seara.(dimineaţa, seara – adverbe de
timp)
Ex: Dimineaţa cînd te-am vazut am ramas surprinsă de modul în care te-ai schimbat. (dimineaţa –
substantiv comun simplu)
c)conversiunea prin metalimbaj. Metalimbajul este definit ca fiind un limbaj special, întemeiat pe
baza unui cod special, la care nu puteam să nu observăm capacitatea acestuia de a schimba valoarea
gramaticală a termenilor. Cuvintele aparţinând acestui tip de limbaj, de cele mai multe ori, sunt
scrise cu italice sau bold sau/şi folosind pur şi simplu ghilimelele.
Privită din perspectiva durabilităţii pe care o are în prezent, se pot remarca două tipuri de
conversiuni:
a)stabile în limbă (având funcţie gramaticală şi lexicală) – sunt definite de utilizarea cât mai deasă
în utilizare. Acestea s-au stabilit în limbă pe baza unor mijloace ce se află într-o dependenţă
reciprocă:
-gramaticalizate ( îndeplinită prin preluarea funcţiei sintactice de atribut, urmat de cele mai multe
ori de cratimă şi având aspect flexionar);
-lexicalizate ( obţinută prin sistematizarea unui înţeles calificativ);
b)utilizate întâmplător - sunt considerate ca fiind retrase şi având, de cele mai multe ori, funcţie
stilistică.[2, p.11]
În opinia marilor cercetători, conversiune din limba română actuală este privită din două
puncte de vedere: descriptiv (urmăreşte clasificarea şi modul de utilizarea a conversiunii) şi
funcţional ( priveşte modul de desfăşurare al acestui mijloc intern de îmbogăţire a vocabularului,
întâlnit în mass-media).
În funcţie de clasa gramaticală din care face parte cuvântul nou, se stabileşte tipul de
conversiune. În limba română, cele mai folosite metode sunt substantivizarea, adjectivizarea şi
adverbializarea. Aceste procedee au avut parte în timp de un randament invariabil. Se întâlnesc,
astfel, o multitudinea de asemănări cu limba franceză contemporană, în care cele mai utilizate tipuri
de conversiuni sunt substantivizarea adjectivului şi a verbului, adjectivizarea substantivului şi
adverbializarea adjectivului. Pe lângă acestea, se mai regăsesc şi nume proprii transformate în nume
comune, proces numit antonomază.
44
Conversiunea cuvintelor împrumutate din alte limbi reprezintă dovada cum că acest
procedeu are o mare vehemenţă în limba română actuală.
Procedeul de schimbare a valorii gramaticale există de foarte multă vreme în vocabularul
limbii române, fiind întâlnit încă de la primele texte, unde înlocuia mijloacele lexicale ce erau foarte
sărăcăcioase. Chiar dacă, pe parcursul timpului, acest procedeu intern de îmbogăţire a vocabulurui
nu a avut un aşa randament cum au avut compunerea şi derivarea, el încă se regăseşte în numeroase
stiluri şi conţinuturi ale limbii.
Cele mai multe metode de realizare a conversiunii s-au pierdut odată cu trecerea timpului.
Ca exemplu am putea da adjectivizarea participiului, această metodă fiind foarte utilizată în secolul
XX. În zilele noastre acest procedeu se întâlneşte foarte rar, fiind folosit în limbajul curent sau în
conţinuturile savante. Mulţi cercetători au încercat să repună în funcţie acest procedeu, însă el era
deja menit să fie un insucces. Astfel de adjective, nefiind integrate într-un context anume, erau
foarte greu de înţeles, făceau să fie considerate ca fiind nişte creaţii false, greşite din punct de
vedere al limbii române. [3.]
Pe de altă parte, existau şi conversiuni ce ieşeau în evidenţă prin eficacitatea şi echilibrul lor
deosebit:
• Substantivizarea verbelor la modul infinitiv: plecarea avionului;
• Substantivizarea verbelor la modul supin: culesul strugurilor;
• Adjectivizarea verbelor la modul participiu: cartea citită;
• Adverbializarea adjectivelor: scrie dimineaţa.
Faptul că aceste modele de conversiuni s-au păstrat în lexic, se datorează faptului că ele au
fost asimilate de limba română şi de dialectele romanice din limba latină. Ex: substantivizarea şi
adverbializarea adjectivelor.
Privită din punct de vedere sincronic, se observă în limba română eficacitatea unor procedee
de conversiune cu caracter romanic: substantivizarea anumitor părţi de vorbire cu ajutorul
articolului şi adjectivizarea substantivelor din compoziţia unor structuri nominale.
Pe lângă asimilările pe care vocabularul românesc le-a realizat din limbile străine (calchierea
fiind principalul procedeu utilizat şi întâlnit în cel mai mult în diverse domenii de specialitate),
eficacitatea conversiunii se poate explica prin raţiuni de ordin practic: îmbinarea procedeelor
sintactice şi semantice garantează promptitudinea şi formularea scurtă a termenilor din punct de
vedere al exprimării în numeroase stiluri funcţionale ale limbii. De exemplu, în structura discursului
publicistic, în argou şi în limbajul familiar, schimbarea valorii gramaticale poate fi considerată o
sursă de diversificare şi sugestivitate stilistică.
45
Vocabularul limbii române actual este asaltat de structuri lexicale ce sunt formate din două
substantive, aflate în cazurile nominativ şi acuzativ, în care cel de-al doilea element are calitate
calificativă. Acest procedeu, ce a fost inclus în categoria compunerii, a fost scos în evidenţă de către
Iorgu Iordan începînd cu jumătatea secolului XX, fiind date următoarele exemple: casă-model,
locomotivă-tip, regină-mamă, roman-fluviu. Randamentul acestei metode a început să crească
uniform după 1960, în acest fel studierea publicaţiilor cotidiene din acea perioadă a scos în evidenţă
23 de substantive comune avînd această valoare calificativă: cheie, şcoală, document, anchetă,
pirat, model, fulger, pilot, lecţie, gigant, etalon, monstru, simbol, fluviu, record, maraton, limită,
mamut, bilanţ, program, şoc, frână, vârf.
Imediat după 1990, acest fel de conversiune are parte de o sporire expresivă în cadrul
discursului jurnalistic, unde adjectivizările substantivelor reprezintă o clasă deschisă. Explicarea
acestor structuri lexicale de acest gen este diferită, după cum marii cercetători au favorizat
caracterul morfologic şi sintactic sau cel semantic. Prima alegere duce la integrarea lor în clasa
formaţiilor compuse ce cuprind o apoziţie care este folosită cu valoare de epitet sau metaforă.Cea
de-a doua interpretare dobîndeşte substantive ce îşi însuşesc pe parcurs valoare calificativă în
categoria morfemelor lexicale, fiind foarte asemănătoare cu sufixele.
Alte valori calificative, ce sunt deja lexicalizate sau sunt în curs de formare, scot în evidenţă
diferite modificări la nivel semantic ce au luat parte la procesul de schimbare a valorii gramaticale.
a) Polisemia defineşte un număr de substantive ce au fost adjectivizate, care îşi readuc la actualitate
un anume sens în funcţie de numele pe care îl condiţionează.
b) Restrîngerea şi specializarea semnificaţiei se află la extrema opusă polisemiei. Acest fenomen
este surprinzător în ceea ce priveşte numele ce obţin prin conversiune valori de superlativ.
Majoritatea dintre ele s-au afirmat ca termeni ce aparţin anumitor specializări şi care au fost
dobîndite de mass-media din diferite limbaje profesionale.
Substantivizarea adjectivelor a ilustrat, de-a lungul timpului, una dintre cele mai eficace
mijloace de conversiune. S-a realizat astfel o cercetare cum că în Dicţionarul limbii româneactuale
s-au întîlnit, dintr-un număr de7871 de adjective, 1688 ce erau folosite cu valoare dublă şi anume
cea adjectivală şi cea substantivală.
Bibliografia:
1. Pană Dindelegan Gabriela, Teorie şi analiză gramaticală, Bucureşti, Editura: Coresi,1994.
2. Todi Aida, Consideraţii asupra conversiunii în limba română actuală, Facultate de Litere,
Universitatea „Ovidius‖, Constanţa
3. Zugun Petru, Note privind derivarea regresivă, LR, nr. 5, p. 461-464, 1985
46
CREANGĂ – DICKENS – TWAIN:
COMUNITATE TEMATICĂ, VIZIUNI ARTISTICE
Liudmila Nedu, masterandă, anul II
Conducător stiinţific: Apetri Dumitru, conf. univ., dr.
Printre marii povestitori ai lumii se numără, fără îndoială, Mark Twain, Ion Creangă, Charles
Dickens, Charles Perraut, Hans Cristian Andersen, Oscar Wilde ş. a. Din această slăvită cohortă i-
am ales pentru tema noastră pe marele humuleştean, Charles Dickens şi Mark Twain care se impun
ca scriitori excepţionali în dezvăluirea lumii copilului şi a adolescentului. Operele lor fac parte din
zestrea spirituală a omenirii, ele sunt valori netrecătoare.
Comparând operele literare ale celor trei mari scriitori Ion Creangă, Charles Dickens şi Mark
Twain în plan tematologic (universul copilăriei) şi, în anumită măsură, în plan imagologic
(imaginea artistică a copilului), am ajuns la o icoană clară asupra spiritului creator în domeniul artei
literare şi la originalitatea operelor luate în discuţie.
Neavând experienţă bogată în cercetare, am limitat cu preponderenţă la studierea tematică,
adică situaţii tipice şi generale, subiecte, locuri şi obiceiuri.
George Eliot, în prefaţa unui roman de-al său, spunea că atunci, când un scriitor îşi îndreaptă
privirea spre copilărie, el o face pentru a detesta amarul şi cenuşiul prezentului şi pentru a arăta că
nu există viaţă particulară care să nu fi fost determinată de un cadru social mai larg.
Comparând spaţiul „mioritic‖ al Humuleştilor cu labirintul străzilor Londrei, laolaltă cu
violenţa şi „lumea mizerabililor‖, ajungem la ideea că la Dickens copilăria se ţese ca o experienţă
de viaţă a hoinarului ce populează „strada‖ cu imaginarul sau „amprenta minţii lui‖. Sunt moduri
diferite de prezentare artistică a lumii copilului la aceşti doi scriitori mari.
Am putea spune că mişcarea centrifugă se traduce prin evadarea de acasă într-un spaţiu al
misterului şi al aventurii. În Amintiri din copilărie, „copilul universal‖ se întoarce în Humuleşti ca
într-un centru al lumii.
În opera crengiană şi în cea a lui Dickens şi-a găsit o reflectare originală un amplu diapazon
sentimental. Copilul, într-adevăr, dispune de un larg diapazon emotiv.
De exemplu: frica – copilul în faţa unui pericol se simte condamnat, osândit, este convins că
va fi rănit într-un mod ireparabil; confuzia – copilul reacţionează confuz, are dificultăţi de gândire,
de concentrare; impasul – în acest tip de reacţie copilul se simte blocat şi incapabil să facă faţă
situaţiei, crede că orice soluţie pe care o găseşte va eşua şi se simte în mod permanent imobilizat;
disperarea – copilul disperat se străduieşte să găsească orice mijloc pentru a rezolva criza, chiar şi
metode pe care nu le-ar utiliza în mod obişnuit; apatia – în anumite condiţii, copilul pur şi simplu
renunţă la acţiune.
47
Importanţa lui Charles Dickens în literatura engleză şi cea universală este aşa de mare încât
orice critic, indiferent de formaţiune şi teoria lui, poate găsi încă destule cai de abordare a operei lui,
nedescoperite până acum, pentru că nimeni nu şi-a asumat responsabilitatea de a număra picăturile
de apă dintr-o mare, iar măreţia lui Dickens poate fi comparată cu vastitatea unei mari.
Majoritatea criticilor sunt de acord că opera lui Dickens are un mare substrat autobiografic, că
în ea sunt reflectate multe fapte rele din viaţa lui, temerile şi dorinţele lui subconştiente, ce poate
spune că imaginea copilăriei din operele sale a fost alimentată de o experienţă dureroasă proprie,
inclusiv viaţa în închisoare, care a devenit un puternic simbol în aproape toate romanele, ca şi
experienţa sa de elev.
Spre deosebire de Charles Dickens, în Amintiri din copilărie Creangă „povesteşte copilăria
copilului universal‖ [2, p. 481]. „Aşa eram eu la vârsta cea fericită, şi aşa cred că au fost toţi copii
de când e lumea şi pământul, măcar să zică cine a zice‖ [3, p. 21].
Dar Amintirile nu sunt propriu-zis memorii, ele nu iau faptele în mod cronologic şi nici nu le
duc de la un capăt la altul urmărind o evoluţie autobiografică definitorie ca Charles Dickens [4];
amintirile lui Creangă nu reproduc pur şi simplu nişte întâmplări din copilărie.
Creangă, spre deosebire de Dickens, dă la o parte ceea e nociv pentru copilărie; nici nu i-a
murit un frate ca lui Mark Twain, nici Smaranda nu e bolnavă ca Mr. Copperfield, nici Ştefan nu e
necăjit ca John Dickens sau Mr. Clemens, nici, mai ales, nu lasă să treacă vremea copilăriei.
Pentru Dickens, Mississippi este „un canal murdar pe care curge noroi lichid fără nimic plăcut
în aspectul lui în afară de fulgerul inofensiv care licăreşte în fiecare noapte deasupra orizontului
întemeiat‖.
Creangă face din Nică un prototip, aşa cum Mark Twain face din Tom sau din Huck şi
Charles Dickens din David Copperfield.[5, p.22]
Excelent psiholog al copilăriei şi al copilului, Mark Twain ne propune de fapt un studiu
monografic al vîrstei fragede, al plinătăţii ei epice şi spirituale. Tom Sawyer nu cunoaşte oboseala
cînd e vorba de a urzi planuri, de a născoci, de a se face erou al orăşelului american supranumit
Petersburg.
Aventurile lui Tom Sawyer constituie o pagină novatoare şi strălucită în creaţia lui Mark
Twain. Umorul scriitorului a cucerit cititorii de toate vîrstele. Canavaua naraţiunii însă nu e ţesută
din trucuri comice ale unui om hazliu (deşi sunt în ea destule glume ce provoacă rîsul), nici din
fraze demascatoare a modului de viaţă stagnant al provinciei americane (cu toate că în multe locuri
ale cărţii se simte ironizarea acestui fel de a convieţui).
Valoarea moralizatoare a Aventurilor lui Tom Sawyer merge de la satirizarea pedanteriei şi
bigotismului pînă la afirmarea celor mai înalte idealuri ale epocii sale: libertatea omului şi
48
egalitatea în drepturi. Umorul lui Mark Twain se transformă într-un mijloc de dezvăluire realistă a
psihologiei umane (în primul rînd a copiilor) şi, în acelaşi timp, un procedeu de poetizare a vieţii.
Aventurile lui Tom Sawyer şi Aventurile lui Huckleberry Finn, deşi sunt romane de
ficţiune, au o bază reală autobiografică. Chiar dacă faptele nu sunt culese din realitatea directă,
prototipurile personajelor, atmosfera, conflictele sociale şi, mai ales, aspiraţiile au existat în viaţa
scriitorului.[6, p.34]
Tom Sawyer manifestă calităţile unui tînăr om de afaceri, el se prezintă ca un „model‖ în
miniatură al bussinesmanilor americani tipici. Oare Tom nu visează să devină om bogat? Oare nu
rîvneşte el la un profit de la vopsirea gardului? Oare nu cumpără el bilete pentru a obţine un premiu
la şcoala duminicală?
Dar nu spiritul prevăzător, calculat al băiatului conferă farmec lucrării lui Twain. Nici chiar
calitatea autorului de a epata cititorul prin descrierea aventurilor extraordinare ale eroilor.
Amintirile lui Ion Creangă reprezintă primul nostru ―roman al copilăriei ţărăneşti‖. La fel de
tipică poate fi considerată copilăria lui David Copperfield, Oliver Twist sau Little Dorrit care de
fapt nici nu cunosc în mod real aceasta parte a vieţii lor, fiind produsul exploatării cunoscute de
copiii englezi la sfârşitul secolului XIX.
De aceea, putem lua drept călăuză delimitările pe care Lucian Blaga le făcea între „cultura
minoră‖, proprie civilizaţiei vechi agrare şi „cultura majoră‖, proprie civilizaţiei citadine,
industriale. Prima - reprezintă vârstă copilăriei umanităţii însă nu în sensul unei vârste biologice
individuale, ci în sensul de o anumită structură a modului de viaţă şi a mentalităţii, iar cea de a doua
– o structură mintală a maturităţii.
―Omul în calitatea de creator de cultură îşi realizează plăsmuirile fie prin darurile şi structurile
copilăriei, fie prin cele ale maturităţii. Creatorii sunt şi pot să fie oameni de orice vârstă… E desigur
un paradox aproape de necrezut ca oameni maturi se supun docili unor structuri care anatomic şi
fiziologic nu le mai aparţin, intrând cu entuziasm în robia copilăriei. Şi tot un paradox este
împrejurarea ca nişte copii să poată crea sub constrângerea unor structuri care anatomic şi fiziologic
încă nu le aparţin, intrând în robia maturităţii.[1, p.35]
În mediul satului, al ―culturii minore‖, copilăria îşi găseşte un mediul natal, în care şi adulţii
mai au o structură mintală receptivă la particularităţile psihice ale acestei vârste, au plăcerea de a
participa la jocurile copiilor. Pentru că ―ne putem închipui – scrie Lucian Blaga – că până mai acum
vreo sută şi ceva de ani, psihologia, structura psihologică ―adoptivă‖ a săteanului nostru, de orice
vârstă, să fi fost de natură ―copilărească‖
Comparînd conştiinţa de sine a copilului cu cea a omului matur, putem vorbi de o obiectivare
relativă la Dickens şi de una minimă la Creangă (copilul Nică este Creangă însuşi).
49
Există însă o deosebire evidentă între umorul numit de noi „ţărănesc‖ al lui Creangă şi cel
duios al lui Charles Dickens. La Dickens, fiinţele umane din jurul lui David sunt surprinse de un
observator fin şi profund al psihologiilor umane. Clasicismului renascentist al lui Creangă îi
corespunde realismul înduioşat „the milk of human kindness‖ al lui Dickens – prozator care îşi
fereşte eroul-copil de oroarea vieţii sociale prin înveşmântarea în pitoresc a situaţiilor şi
caracterelor. [4, p.48]
Dat fiind faptul că scriitorii comparaţi au trăit în spaţii geografice şi culturale diferite, diferite
s-au dovedit a fi etapele de formare a spiritului critic la copil şi adolescent, dar şi natura operelor
înseşi.
Creangă e superior lui Mark Twain şi lui Charles Dickens prin umorul său excelent, prin
comicul întâmplărilor, prin contrastul între faptul comis şi simularea ignoranţei, ca în episodul cu
smântânitul oalelor. Comică e întâmplarea cu pupăza din tei, dar nu numai ca sâmbure epic, ci ca
limbaj de artă şi subtilitatea de echivoc. Opera crengiană o considerăm a fi superioară celei a lui
Dickens prin îmbinarea măiestrită a umorului cu lirismul. Există diferenţe şi între opera lui Creangă
şi Twain. Umorul lui Mark Twain este trist, al lui Creangă îi duios, agreabil, de factură populară. Şi
totuşi, pe aceşti doi mari creatori de literatură despre şi pentru copii şi adolescenţi îi apropie duioşia
evocării.
Bibliografia:
1. Blaga, Lucian. Trilogia culturii. - Bucureşti: EPLU, 1989.
2. Buşulenga-Dumitrescu, Zoe. Ion Creangă. – Bucureşti, 2000.
3. Călinescu, G. Istoria literaturii române de la origini până în prezent. Ed. a II-a,
revăzută şi adăugată. Prefaţă de Al. Piru. – Bucureşti: Minerva, 1985
4. Ciorănescu, Alexandru. Principii de literatura comparată. – Traducerea Tudora Sandru. –
Mehedinţi, 1997.
5. Cristea, V. Dicţionarul personajelor lui Ion Creangă, vol. I. Columna amintirilor. –
Bucureşti, 1995.
6. Leviţchi, Leon. Istoria literaturii engleze şi americane. – Bucureşti, 1998.
TIPURI DE ETIMOLOGII
Trandafil Vera, studentă, anul IV
Conducător stiinţific: Mititelu Oxana, conf. univ., dr.
E destul de firesc să ne intereseze de unde vin cuvintele pe care le folosim, cum şi-au păstrat
sau schimbat sensul prin trecerea dintr-o limbă în alta, ce istorii păstrează înscrise în forma lor
50
actuală, ce înrudiri adesea ascunse există între ele. [13] Istoria cuvintelor este, fără îndoială,
domeniul cel mai interesant al lingvisticii pentru marele public": aşa începe Marius Sala scurta
introducere la noua sa carte, Aventurile unor cuvinte româneşti. [11].
În lucrarea intitulată "Etimologia şi limba română", datorată marilor lingvişti Ion Coteanu şi
Marius Sala, găsim următoarea definiţie: "Etimologia este ştiinţa care urmăreşte şi explică
dezvoltarea cuvintelor, de la formele şi înţelesurile lor cele mai vechi, până la formele şi înţelesurile
lor actuale sau până la cele dintr-o anumită perioadă a unei limbi sau a unui grup de limbi."[12]
Mai simplu spus, etimologia studiază originea şi evoluţia cuvintelor. În greaca veche, de unde
latina l-a împrumutat pe cale savantă, prin "etimon" se înţelegea sens adevărat. Specialiştii vorbesc
despre mai multe tipuri de etimologii, etimologie directă, etimologie indirectă, etimologie multiplă,
etimologie populară, etimologie literară, etimologie internă, etimologie colectivă.[15]
Etimologia directă
Pentru vorbitorul de limbă română cuvintele moştenite sau împrumutate provin din anumite
limbi. În respectivele limbii însă acestea pot avea o altă provenienţă, dintr-o limbă mai veche sau
nu. Faptul că toi este un turcism în limba română este evident. El ar putea fi însă un turcism mai
vechi şi să provină din cumana. Familia, cum am mai arătat, a generat în română cuvântul femeie.
Faptul că el este format pornind de la famulus servitor, provenit dintr-o altă limbă, italică,
interesează doar din punctul de vedere al studiului foarte aprofundat. La fel cum chiar şi termenul
de etimologie provine din greacă, unde etimos, la rîndul său, înseamnă adevărat, valabil . În
consecinţă, există posibilitatea de a identifica direct limba din care română se împrumuta sau de a
merge mai departe, către etimonul prim ori cel mai îndepărtat. [5] O astfel de întreprindere savantă
realizează Al. Graur în „Dicţionar de cuvinte călătoare‖, unde prezintă istoria a peste o mie de
cuvinte cu filierele etimologice respective. [4] Despre cuvintele de origine turcă ştim că sunt, la
rândul lor, de origine arabă sau persană, în majoritate; despre cele slavone referitoare la religie că
sunt în mare parte de origine greacă, iar acolo pot proveni din ebraică, aşa cum sunt multe nume
biblice sau heruvim, amin. Şi mai interesantă este situaţia cuvintelor de origine exotică pe care
română le împrumută din franceză, dar ele sunt în mare parte de provenienţă sud-americană venite
prin intermediul spaniolei, mai ales, precum condor, chinina, piroga sau al cuvintelor pe care
coloniştii europeni le-au preluat de la eschimoşi: caiac, hanorac. Operând în felul acesta, am
constatat însă că limba română primeşte cuvinte din foarte multe limbi ale lumii, dintre care cu
majoritatea română n-a venit niciodată în contact. În acest caz există o singură soluţie: să nu ne
raportăm la originea îndepărtată a cuvântului, ci la influenţă directă a limbii de contact. Aplicarea
etimologiei directe simplifică mult problema filiaţiei. În baza acestui criteriu nu contează totalitatea
surselor, etimonul etimonului sau chiar mai mult, ci ultimul împrumut. În acest caz, de exemplu,
51
turcismul cafea nu este un împrumut direct în forma cafa din Banat, acesta fiind un cuvânt de
origine sârbă, iar cafeu demonstrează prin forma originea greacă. La fel, interesează mai puţin
faptul că turcescul talaz val mare provine din grecescul thalassa, care înseamnă chiar mare
diviziune a hidrosferei oceanice. A merge pe urmele etimoanelor cât mai adânc până la identificarea
rădăcinilor străvechi este, de obicei, o întreprindere riscantă, deoarece absenţa textelor,
probabilitatea în refacerea formelor sunt tot atâtea impedimente, mai ales în ceea ce priveşte
reconstituirea unor limbi străvechi. În etimologia directă este foarte importantă forma exactă a
cuvântului rezultat şi raportarea acestuia la varianta cea mai plauzibilă a limbii de origine, care
poate să nu fie cea literară.[5]
Etimologia indirectă
Prin opoziţie cu etimologia directă, cea indirectă presupune cercetarea din etimon în etimon
până unde permit mijloacele ştiinţifice. Această presupune o prelungire a acetului de cercetare, dar
şi o încercare de a identifica prima sursă. Pentru limba română identificarea etimologiei indirecte
este mai puţin importantă. În mod corect este suficient să identificăm limba de contact, adică ultima
din care termenul pătrunde în română. [Idem]
Este însă un domeniu de cercetare seducător, aşa cum demonstrează Al. Graur în dicţionarul
amintit şi o posibilitate de aprofundare a cunoştinţelor lexicologice şi lingvistice, în general. Chiar
analiza etimologică directă se poate folosi de rezultatele etimologiei indirecte, atunci când cuvinte
care pot proveni din mai multe surse pot fi identificate în mod exact ca origine. Un exemplu este cel
oferit de studiul în paralel a terminologiei latine, persane şi cumane din Codex Comanicus. Un alt
exemplu interesant, de data recentă, citează Al. Graur: românescul jachet provine din rusă, iar acolo
este de origine franceză, de unde română îl împrumută şi în mod direct cu forma cunoscută, jacheta.
jacket, tot cu origine în franceză. [4]
Etimologia internă
Moştenirea unor cuvinte din latină sau împrumutul din alte limbi au fost însoţite, de cele mai
multe ori, şi de formarea unor familii ale termenilor respectivi. Aşa se face că, pe lângă termenul
primar, moştenit sau împrumutat ca atare, în română există o serie de cuvinte derivate, pe carele
vom considera nu moşteniri sau împrumuturi, ci creaţii româneşti. Astfel, dacă l-am moştenit pe alb
din latină, albiu, albişor, albitură, albicios, albeaţă, albi etc. sunt formate prin acumulare de sufixe
în limba română. Cu ajutorul mijloacelor de îmbogăţire a vocabularului, dintre care derivarea este
cea mai productivă, română şi-a îmbogăţit permanent lexicul. În cazul unor astfel de cuvinte nu se
poate vorbi despre o etimologie externă, fie ea directă sau indirectă, ci de una internă, în care
resursele de generare a unor noi cuvinte sunt exclusiv ale limbii române. Situaţia nu este uşor de
tranşat în fiecare caz în parte, existând opinii divergente cu privire la unele derivate care au tot sufix
52
de origine latină, de exemplu, şi pe care unii cercetători le consideră moşteniri din latină, nu derivări
pe teritoriul limbii române. Problema etimologiei interne are, după cum se observă, o legătură
directă cu formarea cuvintelor. De aceea, procedeele de îmbogăţire a vocabularului, în primul rînd
derivarea progresivă sau regresivă şi compunerea, trebuie să fie foarte bine cunoscute, atât în ceea
ce priveşte structura cuvântului, cât şi diferiţii săi formanţi. În unele cazuri pot să apară dificultăţi în
identificarea corectă a formei interne, care înseamnă stabilirea greşită a etimologiei sau
imposibilitatea stabilirii acesteia. În exemple precum butoi, format din bute + suf. oi, circulaţia
redusă a lui bute face mai dificil de înţeles originea cuvântului; la fel în cazul lui piţigoi, în care
puţin identifică verbul a piţiga, a ciupi , sau al lui motocel, în care motoc este varianta populară a lui
motan. [5]
Derivarea cu sufixe cunoaşte trei tipuri principale:
a) Derivarea progresivă;
b) Derivarea regresivă;
c) Derivarea prin substituţie, fiecare fiind, la rîndul ei, unică sau multiplă, exclusiv internă sau
mixtă (internă şi externă) [6, p.3-8]
În ceea ce priveşte derivarea progresivă la neologisme, atragem atenţia asupra posibilităţii
frecvente de formare internă după un model extern, respectiv calc lexical de structură morfematică.
[7, p. 158-165]
În asemenea situaţie, este de dorit ca derivate de tipul decembrist, distrugător, hipnotizator,
învăţămînt, simţământ, stingător, şezământ, ziarism etc. să fie explicate consecvent în dicţionare
prin indicarea modalităţii derivative şi a modelului extern (ex.: decembrist, s. m. din decembrie + -
ist, după rus. декабрист). De asemenea, acolo unde este cazul, ar fi utilă indicarea corespondentului
împrumutat alături de cel calchiat, împreună cu care poate alcătui un dublet etimologic. [9, p.241-
242]
Derivarea regresivă, teoretizată în lingvistica românească de Theodor Hristea, este interesantă
din aceeaşi perspectivă a etimologiei multiple (interne, externe sau mixte). În toate situaţiile, la
nivel lexicografic merită a fi semnalat acest aspect, pentru o înţelegere completă a momentului
apariţiei, a structurii derivatului, a caracterului cult sau popular etc. Spre exemplu, dubla origine a
lui înfrunt, s. n., considerat derivat regresiv cult din înfrunta, după modelul fr. affront, ar justifica
prezenţa explicită în dicţionare a modelului franţuzesc, eventual o raportare prin cf. la dubletul său
împrumutat affront, s.n. În aceeaşi situaţie se află şi africanolog, agrobiology, balcanolog,
balneology, zoolog etc., care au o dublă explicaţie etimologică. [8, p.15]
Derivarea prin substituţie de sufixe este, de asemenea, un procedeu pe care cei mai mulţi
dintre cercetători l-au avut în vedere contextual, l-au folosit pentru explicarea unor derivate, dar
53
care nu cunoaşte, încă o analiză teoretică specială. Sunt cunoscute şi genere acceptate numeroasele
situaţii de derivare prin substituţie sufixală realizată pe teren românesc (bibiloi< bibil[ică], ceauşel,
ceauşist< ceauş[escu], corigenţă < corig[ent], flegmatist< flegmat[ic], friptană, s.f< fript[ură]).[14,
p.2]
Etimologia internă presupune identificarea sistemului de derivare a cuvintelor, nu numai în
limba literară, ci şi în dialecte sau graiuri, în variantele mai vechi ale limbii. Având în vedere faptul
că rădăcină lexicală, mai ales în cazul cuvintelor vechi, unde a fost deformată fonetic, nu mai poate
fi identificată de multe ori în chip corect. De aceea există în română, ca şi în alte limbi, un strat al
termenilor în care, deşi este recunoscută derivarea, nu pot fi precizate uneori ca formă, alteori ca
sens, care sunt etimoanele acestor cuvinte. [5]
Etimologia multiplă
Etimologia multiplă (poligeneză) se referă la situaţiile în care un cuvânt poate proveni în
română din mai multe limbi. Exemplul clasic este cel al lui lampa. Dacă nu este pronunţat lamba
(când este cu certitudine de origine greacă), cuvântul poate avea mai multe surse: franceză,
germană, rusă sau maghiară. Rezultă că un cuvânt poate avea mai multe etimoane. Diferă,
bineînţeles, momentul influenţei, zona, dar când prima atestare nu este concludentă sau nu există,
nu avem altă soluţie decât să acordăm prioritate criteriului formal. Chiar dacă rusă şi maghiară sunt
limbi strict de contact, iar franceză şi germană limbi de cultură, tot nu se poate spune de unde am
primit pentru prima dată termenul, mai ales ca uzul sau intens presupună o circulaţie orală frecventă
a cuvântului. Conceptul de etimologie multiplă se aplică şi la unele sufixe, cum sunt ez, cu originea
în latină sau în franceză. [Idem]
Etimologia multiplă internă presupune explicarea modalităţii de formare a unui cuvânt, în
interiorul unei limbi, prin raportare la două sau mai multe baze lexicale din aceeaşi familie şi care
sunt, în mod firesc, anterioare în limbă cuvântului căruia vrem să-i stabilim originea.[10]
Cele mai multe cazuri de etimologie multiplă se întâlnesc la neologisme, având în vedere
circulaţia termenilor şi răspândirea foarte largă a cuvintelor în diverse limbi ale lumii. Chiar unele
derivate în limba română, cum s-a arătat şi anterior, au fost considerate când creaţii exclusiv
româneşti, când împrumuturi. Fr. Kiraly si Th. Hristea disting:
- o etimologie multiplă internă, în relaţie cu termeni care aparţin aceleiaşi familii lexicale
(picta poate să vină atât de la pictor, cât şi de la pictură);
- o etimologie multiplă externă, cazul cel mai frecvent în care un termen poate fi împrumutat
din două şi chiar din mai multe limbi;
- o etimologie multipla mixtă, în care un cuvânt poate să aibă o dublă provenienţă internă şi
externă. [5]
54
În lingvistica românească, cel care a impus conceptul de etimologie multiplă internă este
Theodor Hristea, care a demonstrat existenţa acestei modalităţi complexe de formare a cuvintelor cu
ajutorul derivării regresive. [10, p. 479-488.]
Originea neologismelor româneşti pune foarte probleme dintre care unele greu de rezolvat .În
ultimul timp, majoritatea lingviştilor noştri sînt, totuşi, de acord că cele mai multe împrumuturi
neologice din limba română au o etimologie multiplă. [3, p.26]
Faptul că majoritatea neologismelor româneşti provin din surse multiple se explică prin aceea
că el constituie vocabularul neologic. Dintre acestea amintim aici: latină savantă, neogreacă, rusă,
germană, italiana şi în special franceza. Influenţa altor limbi este mai puţin importantă sau nu s-a
manifestat asupra românei în mod direct. Posibilitatea împrumutării unor neologisme din mai multe
limbi de cultură ( în aceeaşi epocă sau la distanţă în timpul şi în spaţiu) este trădată , în primul rînd ,
de existenţa unor variante lexicale etimologice, nediferenţiale semantic în raport cu forma acceptată
de limba literară. Cf . aghent (< rus. аăент , germ. Agent ), faţă de agent (< fr. agent, it. agente);
haracter (< rus. характер), faţă de caracter ( < fr. caractere) şi caracter (cf. lat. Character, germ.
Charakter); coreografie (< it. coreografia), faţă de coregrafie (< fr. choregraphie). [7, p. 103-104]
În astfel de cazuri originea multiplă este cât se poate de clară. Cu toate acestea, din dicţionare
nu rezultă întotdeauna că neologismele respective au putut fi împrumutate din două sau chiar mai
multe limbi (de exemplu, etimologia lui monedă pe care CADE îl deduce exclusiv din lat. Moneta,
iar DN îl compară numai cu it. Moneta şi cu forma latină amintită). În realitate din latină şi în
special din italiană nu vine decît varianta monetă, pe cînd monedă este indiscutabil din neogreacă,
cum am precizat mai sus. [2, p. 103]
Etimologie multiplă este o realitate, deci trebuie adesea să avem în vedere posibilitatea de a
găsi mai multe origini pentru un singur cuvînt, chiar acolo unde mai multe limbi prezintă fapte
similare, nu trebuie să disperăm a descoperi originea exactă a unui element al limbii.[3, p.18]
Etimologia colectivă
Etimologia colectivă se fundamentează pe ideea grupării cuvintelor în cîmpuri semantice.
Încadrate într-un astfel de colectiv, cuvintele pot fi analizate şi identificate mai uşor ca etimologie.
S-au făcut astfel de studii în ceea ce priveşte numele de arbori, de pomi fructiferi, de plante. S-au
făcut observaţii pertinente cu privire la faptul ca mai întâi au pătruns în română numele fructelor
exotice şi apoi cele ale pomilor, mai întâi lamâie şi apoi lamâi, mai întâi portocală şi apoi portocal.
În acelaşi mod, s-au încercat identificări în cazul numelor de peşti, uneltelor de pescuit etc. [5]
Etimologia literară
Etimologia literară se întemeiază pe originalitatea creatorilor de literatură, care inovează în
sensul unor creaţii lexicale, stabilind raporturi noi între forma şi sens, cu scopul declarat sau nu de
55
obţinere a expresivităţii. Andrei Avram citează, de exemplu, cazul cuvântului miraza, creaţie a lui
D. Bolintineanu, cu sensul de oglindă. Nu este miraz moştenire, ci un alt cuvânt creat prin
contaminare din alte două turcisme. La acelaşi Bolintineanu am identificat numele de pasăre baibuh
bufniţă sau cucuvea, creaţie lexicală provenită evident din turcescul baykuş şi buha. [Idem]
Etimologia populară
Fenomenul lingvistic pe care Forstemann, cel dintîi, l-a numit etimologie populară joacă un
rol deosebit de important în viaţa oricărei limbi. [7, p. 205]
Etimologia populară este o etimologizare greşită. Subiectul vorbitor confundă, din cauza unor
asemănări formale sau asocieri fanteziste de sens, numele unor realităţi, cărora le dă, în mod eronat,
o formă lexicală nemotivată. De aceea etimologia populară este numită şi falsa etimologie, pentru
că explicaţia pe care o dă cuvintelor este greşită, nu are la baza o cercetare veritabilă şi recurge la
explicaţii spectaculoase, dar fanteziste. În general, etimologia populară nu poate fi atribuită
lingviştilor, ci vorbitorilor obişnuiţi.[5]
Etimologia populară, manifestă în stare activă, este o încercare a vorbitorilor de ‖a-şi explica‖
termenii mai puţin cunoscuţi, prin apropierea lor de modelul altora, obişnuiţi în vorbire, cu care se
aseamănă fie prin înţeles, fie, mai ales, ca expresie. Etimologie populară duce la identificarea totală
a două cuvinte: uzul consacră adesea asemenea ‖deformări‖ , iar fostele ‖confuzii‖ devin norme ale
limbii literare. [1, p. 95-96]
Theodor Hristea enumera patru tipuri fundamentale de etimologie populară, pe care noi le
vom exemplifica, neînsistând însă asupra lor:
• etimologie populară ce atinge forma cuvântului: somniera (termen creat prin asociere cu
substantivul arhicunoscut somn), în loc de somiera (<fr. sommier);
• etimologie populară ce atinge sensul cuvântului: babalâc <tc. babalik (=parinte, prin
asociere cubaba, a primit un sens următor: persoana neputincioasă, îmbătrânită înainte de vreme;
• etimologie populară ce atinge forma şi sensul cuvântului: întrepid (utilizat ca sinonim
pentru întreprinzător), creaţie lingvistică apărută sub influenţa verbului a întreprinde (=a începe
ceva, a face, a efectua); forma corectă: intrepid (=curajos, cutezător,neînfricat) <fr. intrépide <lat.
intrepidus;
• etimologie populară latentă: termenul sezlong (=scaun pliabil) <fr. chaise-longue (=scaun
lung) este asociat greşit cu verbul românesc a şedea (<lat. şedere). [7, p.217-235.]
Unele etimologii populare au determinat înstrăinarea totală de sensul originar al cuvintelor,
astfel că pentru vorbitorul de astăzi cuvintele sau expresiile respective par corecte, cu pronunţia şi
semnificaţia date de el. Apa chioară este de fapt apa chiară, provenit din latinescul clarus curat,
limpede. După cum se observă, nici forma şi nici sensul nu s-au păstrat, pentru că apa chioară este
56
degradat semantic, însemnând diluat, fără valoare. Aici a intervenit un turcism peiorativ, chior, care
nu are nici o legătură cu sintagma iniţială. Pot fi amintite şi alte exemple, ca a da sfoara (sfoara) în
ţară în loc de a da sfara în ţară, adică a da de veste, respectiv unele neologisme, ca maşină a rămas
pe geanta, în care se confundă janta, de origine franceză, cu geanta, de origine turcă. Multe
etimologii populare sunt cauzate de imposibilitatea vorbitorului de a se raporta corect la limba de
origine. Sedlong, în loc de sezlong, ignoră originea franceză a cuvântului, punând în loc verbul a
şedea. Sau rusescul fufaica a ajuns pufoaică în legătură cu termenul puf. Din exemplele date se
poate observa că unele rezultate ale etimologii populare sunt mai puţin frecvente, iar semnalările lor
sunt pasagere. Altele au intrat în limba literară şi au devenit chiar forme recomandate, precum
fierăstrău. .[5]
Etimologia populară se poate manifesta în orice mediu social, geografic şi lingvistic, în
exprimarea oricărui individ, presupunând existenţa a trei componente: cuvântul supus etimologiei
populare (elementulindus), cuvântul care provoacă etimologia populară (elementul inductor) şi
asociaţia ideatică şi formală pe care subiectul vorbitor o realizează. De exemplu, forma femenin a
apărut sub influenţa termenului inductor femeie, moştenit din limba latină: fam_lia < famulus
(=servitor, slujitor). Se ştie însă că adjectivul femenin este împrumutat din limba franceză: féminin
<lat. femininus <lat. femina (=femeie). Există o apropiere formală şi semantică între femenin şi
feminin, însă este falsă din punct de vedere etimologic. Acesta este un exemplu de etimologie
populară ai cărei termeni au origine diferită. [7, p.206-207.]
Bibliografie:
1. Carmen Vlad, Limba română contemporană. Lexicologie, Cluj, 1974.
2. Graur Al., Notes d’etymologie roumaine , în BL , IV, 1936.
3. Graur Alexandru, Etimologii romîneşti, Ed. Academiei Republici Populare Române, Bucureşti,
1963.
4. Graur Al., Dicţionar de cuvinte călătoare, Ed . Albatros, Bucureşti, 1978.
5. Enica Cătălin Gabriel, Elemente de etimologie a limbii române, Curs de lecţii, 2011.
6. Hristea Theodor, Contribuţii la studiul etimologic al neologismelor româneşti, 1973.
7. Hristea Theodor, Probleme de etimologie. Studii. Articole. Note, Ed. Ştiinţifică, Bucureşti
8. Hristea Theodor, Tipuri de calc în limba română, 1997.
9. Moroianu Cristian, Dublete şi triplete etimologice în limba română, Editura Universităţii din
Bucureşti, 2005.
10. Moroianu Cristian, Etimologia multiplă internă, în LR, XX, nr. 5, 1971.
11. Sala Marius, Aventurile unor cuvinte româneşti, Bucureşti, Univers Enciclopedic, 2005.
57
12. Sala Marius, Coteanu Ion, Etimologia şi limba română, Ed. Academiei RepubliciiSocialiste
România, Bucureşti, 1987.
13. Zafiu Rodica, Revista nr.2 ,România literară, Fascinaţia etimologie, 2006
14. Zafiu Rodica, Diversitate stilistică în română actuală, Editura Universităţii din Bucureşti, 2001
15. http://universitaria.tv-h.ro/vorbiti-scrieti-romaneste/ (accesat pe 23.02.2015).
NOAPTEA RITUALURILOR DE DRAGOSTE LA SFÎNTUL ANDREI
Curdova Eugenia, studentă, anul IV
Conducător stiinţific: Mititelu Oxana, conf. univ., dr.
Ziua Sfîntului Andrei este o sărbătoare importantă şi dragă mai ales persoanelor de sex
feminin. Fetele de măritat aşteaptă cu nerăbdare ajunul sărbătorii (29 spre 30 noiembrie; 12/13
decembrie) pentru a-şi afla soarta în iubire, iar femeile se îndeletnicesc cu ritualuri tradiţionale ce au
ca scop protecţia familiei şi a gospodăriei în anul care va urma. Fetele cred că în noaptea de Sfîntul
Andrei îşi pot vedea ursitul, folosind, în diferitele părţi ale ţării, diferite metode .
Unele fete îşi pregătesc turtă, pentru ea aducînd apa cu gură. Pentru acest colac aduc apă
neîncepută, iar produsele din care se prepară turta (fainăşi sare) sunt măsurate cu o coajă de nucă.
După ce au fost coapte pe vatră, fetele işi mănîncă turtiţele preparate, convinse fiind că ursiţii vor
veni, în vis, cu apă să le potolească setea.
Fetele mai fac un colac din pîine dospită, punînd în mijlocul lui cîte un căţel de usturoi. Dus
acasă, colacul este aşezat într-un loc călduros, unde este lăsat vreme de o săptămînă. Dacă răsare
usturoiul din mijlocul colacului, fata cunoaşte căva fi cu noroc. Dacă nu răsare, fata se întristează şi
spune că va fi lipsită de noroc. Unele fete merg în această noapte la fîntînă, aprind acolo o lumînare
de la Paşti şi o afundă cu ajutorul găleţii. Cînd faţa apei este lumînată bine, fata zice:
"Sfinte Andrei,
Scoate-i chipul în faţa apei,
Ca în vis să-l visez,
C-aievea să-l văz!”
Atunci, apa din fîntînă se tulbură şi fata îşi vede, se spune, chipul ursitului. Unele îşi fac de
ursită cu 9 potcoave, 9 fuse, 9 ace, 3 cuţite şi o coasă, toate înfierbîntate în foc. Dupăce s-au înroşit,
se scot afară, se sting în apă şi apoi se descîntă. [1, pp.58-62]
Singură în faţa sobei, fata întoarce un vas nou de lut pe fundul căruia lasă să ardă 3 cărbuni.
Rostind o încîntaţie ea roteşte uşor vasul şi atrage atenţia celui iubit. Metoda cu verighetă: într-un
58
pahar cu apă neîncepută se aruncă o verighetă sfinţită de preot în mijlocul căreia apare chipul
ursitului.
O fată dezbrăcată se aşează între două oglinzi cu cîte o lumînare în fiecare mînă şi priveşte
intens în oglindădin faţă. Se spune că în oglindă din spate i se reflectă scene din viitor şi imaginea
viitorului soţ. Prin alte părţi este obiceiul ca fetele de măritat să facă o turtă subţire ca o plăcintă din
făină de grîu, foarte sărată – denumită Turtuca de Andrei, pe care o mănîncă la culcare. Băiatul pe
care-l visează că le aduce apă ca să le astîmpere setea se crede că este viitorul lor soţ.
Fetele care doresc să vadă în vis chipul celui iubit îşi pun busuioc sau 41 de boabe de grîu
sub pernă în noaptea de 29 spre 30. „Voi, 41 de fire de grîu / Eu voi adormi / Şi voi hodini / Dar eu
mă rog lui Dumnezeu / Să-mi trimită îngerul meu / Cel ce mi-e dat de Dumnezeu‖. Dacă visezi că
un bărbat îţi va lua boabe din acest grîu, acel bărbat îţi este ursitul şi te va cere în căsătorie în
curînd. [2, p. 249]
O altă metodă cunoscută de a afla dacă vei avea noroc în dragoste şi te vei căsători este
metoda celor 9 ceşcute. În ajunul Sfîntului Andrei, fetele tinere necăsătorite trebuie să umple nouă
ceşcute cu apă (pline ochi) şi să le verse conţinutul într-o strachină mai mare. Strachina respectivă
se aşază sub icoana sau chiar sub icoana Sfîntului Andrei dacă ai în casă. Ziua următoare, apa din
strachină trebuie măsurată cu aceleaşi ceşcute. Dacă în strachină mai rămîne apă, este semn că fata
respectivă işi va găsi alesul în curînd. Dacă în schimb, ultima ceşcută nu se va umple, fata
respectivă va mai avea de aşteptat. [3, pp. 43-46]
Pentru aflarea ursitului după 9 zile de post, fetele coceau o pîine cît o plăcintă, în care
puneau 9 linguri de făină şi 9 linguri de apă cu puţină sare. Se luau 2 beţe de prun şi se întorcea
pîinica, zicînd:
Io nu întorc plăcinta asta
Ci pe băiatul care îi e dat sorţii
Să vină, să n-aibă răbdare…
Apoi împărţeau pîinica în două: jumătate ei, jumătate lui. Partea ce i se cuvenea fetei era
mîncată pe prag în acea seară, iar partea băiatului se înfăşura într-un batic purtat timp de 9 zile şi se
punea sub pernă pentru a-şi visa ursitul.
Un altmod este cel al alegerii oalelor din pari, după un anumit algoritm respectat de
participante. Oala, ulcica devine substitut al potenţialului iubit, în funcţie de caracteristicile acesteia,
fetele puteau afla proprietăţile fizice, morale şi economice ale ursitului. Dacă vasul era smălţuit,
viitorul soţ era bogat. Dacă ulcica era ciobită, soţul era fie bîlbîit, fie sărac. [5]
În unele localităţi cînd fetele sosesc acasă de la Păzitul usturoiului, seamănă un căţel de
usturoi priveghiat toată noaptea, într-un cocoloş de aluat. După felul în care încolţeşte şi creşte acest
59
usturoi, se fac prognosticuri de măritiş. Acest ritual este deosebit de variat, în funcţie de regiunea
unde se practică.
Tradiţia spune că fetele care vor să-şi cunoască ursitul este bine să respecte un ritual simplu:
să pună sub pernă un pieptene şi o oglindă. Dacă tînăra se va căsători pînă la praznicul Sfîntului
Andrei din anul următor, aceasta va visa un tînăr care vine în casa lor.
În zonele muntoase se spune că fetele sunt îmbrăcate în cojoace şi legate la ochi, iar apoi
sunt puse să între în staului oilor şi să încerce să prindă una. Dacă fata va reuşi să prindă o oaie
atunci se spune că nu se va căsători, dar dacă va prinde un berbec, atunci trebuie să se pregatească
de nuntă.
În alte regiuni, fetele ghicesc ursitul cu ajutorul părilor de la gard, astfel, noaptea pe
întuneric ating un păr, de la care numără în continuare pînă la al nouălea păr, pe care leagă o sfoară
sau lînă roşie. A două zi merg să vadă cum le va fi alesul. Dacă părul este drept şi neted, viitorul soţ
va fi tînăr şi frumos, dar sărac. Dacă părul va fi scurt şi noduros, soţul va fi bătrîn şi sărac, iar de va
avea coaja groasă, va fi bogat. Dacă părul este cu multe crăci, ursitul va fi văduv cu mulţi copii.
Se pregătesc bucăţi de hîrtie, pe care sunt scrise nume de bărbaţi, se pun într-un vas pe care
se toarnă apă şi se pune o lumînare plutitoare aprinsă. Prima hîrtie care este arsă, indică numele
ursitului. [6]
Cînd se întunecă, după lăsarea amurgului, se ascultă cîinele care latră. Se spune că, din acea
direcţie viitorul soţ va veni.
Pentru a-şi prezice căsnicia fetele mergeau în poiată şi cu ochii închişi trebuiau să prindă o
găină sau un cocoş, dacă se nimerea cocoş atunci fata se va mărita în anul care vine iar dacă găina
nu se va mărita în timpul apropiat. După ce prindeau cocoşul îl aduceau în casă şi îi ofereau de băut
şi de mîncat, în dependenţă de comportamentul cocoşului se tălmăcea temperamentul viitorului soţ.
Pentru a-şi vedea chipul ursitului fetele alegeau un ungher din casă orientat spre răsarit lîngă
care se aşeza un vas cu apă, prin întuneric deasupra vasului se aprindea o coală de hîrtie, se
considera că imaginea din umbră reprezintă chipul ursitului.
În seara de Sf. Andrei, fecioarele şi văduvele îşi fac de ursită, fac vrăji cu apa:
Descîntecul de la mine,
Leacul de la Dumnezeu,
Sfinte Andrei,
Scoate-i chipul în faţa apei
Ca în vis să-l visez,
Ca aievea să-l visez.
Şi apa se turbură şi fata vede ursitul în apă.
60
Sfinte Andrei
Vina pe firul apei
Şi dă-mi să visez
Şi aievea să-l văz
Pe iubitul meu
Pe ursitul meu
Pe alesul meu.
Voi 41 fire de grîu
Eu voi adormi
Şi voi hodini
Şi mă rog lui Dumnezeu
Să-mi trimită îngerul meu
Să-mi arate ursitul meu
Cel ce mi l-a dat Dumnezeu
Ziua Sfîntului Andrei este considerată favorabilă pentru vrăji, farmece şi încîntaţii de
ghicirea ursitului unei fete sau de „legare‖ a unui viitor bărbat pentru o tînără femeie nu numai în
România, ci şi în multe alte ţări ale lumii.
În Polonia , există obiceiul de a se turna în apa ceara topită a unei lumînări, strecurată prin
gaura de cheie a unei uşi, iar în Germania, de a se scurge plumb topit în apă rece. Forma luată de
ceară sau de plumb în contact cu apă sugeră meseria viitorului bărbat al unei fete.
În unele regiuni din Austria , tinerele femei se dezbrăcau în pielea goală, beau vin şi rosteau
o încîntaţie, numită Andreasgebet (rugăciunea Sfîntului Andrei), în timp ce loveau o saltea de paie.
Prin această practică magică se credea că poate fi atras un viitor soţ.
Un alt obicei constă în aruncarea peste umăr a unui sabot sau pantof.Dacă încălţămintea
cădea cu vîrful îndreptat către uşă , însemna că fata urma să se mărite în anul următor.
În unele zone din Cehia şi Slovacia, tinerele femei scriau pe un bileţel numele unor posibili
soţi şi amestecau bucăţelele de hîrtie împăturite într-un aluat, numit Halusky. După coacere, primă
prăjitură care ramînea la suprafaţa unei ape dezvăluia numele viitorului soţ. [7]
În Polonia, există tradiţia de se aşeza biletele, pe care erau scrise numele unor potenţiali soţi,
sub pernă, înainte de culcare. Dimineaţa , la trezire , primul biletel luat de sub pernă de către o fată
indică numele viitorului soţ.
Într-un alt obicei polonez de ghicire a viitorului, fetele stăteau aplecate peste un vas cu apă
în care plutea o coajă de nucă conţinînd o micuţă lumînare aprinsă.Fiecare dintre tinerele femei
61
aşeza cîte o bucăţică de hîrtie cu numele bărbatului favorit ca soţ pe marginea interioară a
vasului.Bucata de hîrtie spre care se îndrepta coaja de nucă şi care era aprinsă de lumînare prezicea
peţitorul la care trebuia să se aştepte respectiva fată.
De asemeni, în timpul zilei, o tînără femeie numără stîlpii unui gard pînă ajungea la cel de-al
patrusprezecelea. Acest ultim stîlp indică prin forma lui dacă viitorul soţ al fetei urma să fie gras,
slab, înalt, scund , tînăr sau bătrîn.
Într-un alt joc magic polonez, o eşarfă , o panglică şi un rozariu erau amplasate sub cîte o
farfurie.O fată, legată la ochi, era roţită de trei ori în jurul ei, în timp de surîtele se
rearănjaufarfuriile de pe masă. Apoi, tînără femeie alegea una din farfurii. Dacă nimerea eşarfa
însemna că se va mărita în curînd , dacă nimerea peste panglică avea să fie singură încă un an de
zile , iar dacă alegea rozariul însemna că va rămîne fata bătrînă sau se va călugări.
În Scoţia, femeile tinere trebuiau să se roage în noaptea de 29 noiembrie, urmînd ca a două
zi să desluşească un semn despre un viitor soţ.Pentru a face aceasta, ele aruncau un pantof în uşa
casei lor părinteşti.Dacă vîrful pantofului era îndreptat către casa, ele erau menite a rămîne
necăsătorite încă un an. Dacă, dimpotrivă , vîrful pantofului nu era orientat către casa, însemna că
urmau să se mărite în curînd.
Un alt vechi obicei scoţian era cel că o tînără femeie să decojească un măr dintr-o singură,
continuă mişcare cuţitului. Coaja de măr urma apoi să fie descifrată ca o iniţială a numelui viitorului
soţ.
În folclorul german , fetele nemăritate erau sfătuite să ceară ajutorul Sfîntului Andrei.Astfel,
se spunea că dacă în noaptea de 29 noiembrie se culcau dezbrăcate, urmau să îşi vadă în vis soţul
ursit. [4, p. 98]
Pot afirma că în noaptea sărbătorii Sfîntului Andrei (29/30 noiembrie; 12/13 decembrie), în
special la sate, se practică ritualuri ciudate, care alungă relele şi aduc bunăstare şi chiar dragoste.
Noaptea Sf. Andrei este una dintre cele mai importante din an pentru vrăji şi farmece. Cele mai
multe ritualuri sînt dedicate atragerii iubirii de sex opus. De pildă, prin ascunderea sub pernă a unui
fir de busuioc sfinţiţ se crede că se obţine în vis imaginea „ursitului―. Tot în noaptea Sfîntului
Andrei, fetele măsoară nouă ceşcuţe cu apă pline şi le toarnă într-o strachină, care se pune sub
icoană. A doua zi, în zori, se măsoară din nou, cu aceeaşi ceşcuţă, apa din strachină. Dacă va mai
rămîne pe fundul străchinii apă, fie şi cîteva picături, atunci vor avea noroc; dimpotrivă, dacă ultima
ceşcuţă va rămîne neumplută cum trebuie, atunci nu vor avea noroc şi nu se vor mărita. În noaptea
de Sf. Andrei, ca să-şi viseze ursitul, fata îşi pune sub cap 41 de boabe de grîu şi dacă visează că-i ia
cineva grîul, se va mărita. Unele fete îşi pregătesc turta, pentru ea aducînd apă cu gura. Pentru acest
colac aduc apă neîncepută, iar produsele din care se prepară turta (făină şi sare) sînt măsurate cu o
62
coajă de nucă. După ce au fost coapte pe vatră, fetele îşi mănîncă turtiţele preparate, convinse fiind
că ursiţii vor veni, în viş cu apă să le potolească setea. Fetele mai fac un colac din pîine dospită,
punînd în mijlocul lui cîte un căţel de usturoi. Dus acasă, colacul este aşezat într-un loc călduros
unde este lăsat vreme de o săptămînă. Dacă răsare usturoiul din mijlocul colacului, fata cunoaşte că
va fi cu noroc. Dacă nu răsare, fata se întristează şi spune că va fi lipsită de noroc dar aşteaptă cu
nerăbdare venirea anului viitor ca să încerce soarta încă o dată.
Bibliografie:
1. Gheorghiu Constantin D., Calendarul femeilor superstiţioase, Piatra-Neamţ, 1892.
2. Evseev Ivan, Dicţionar de magie, demonologie şi mitologie românească, Timişoara,
Editura Amarcord, 1997.
3. Moisei, Antonie, Vrăji matrimoniale la Sf. Andrei în tradiţia populaţiei române şi
ucrainene din Bucovina (caracteristică comparativă), Revista Memoria Ethnologica, iulie –
decembrie 2007, nr. 58 ( An VII ), p. 67
4. Olteanu, Antoaneta, Farmece de dragoste şi de ursită. Aducerea ursitului, ORMA –
Revistă de studii etnologice şi istorico – religioase, 2005, nr. 3.
5. http://www.cancan.ro/life-style/utile/traditii-si-superstitii-de-sfantul-andrei-fetele-isi-
viseaza-ursitul-iar-strigoii-isi-parasesc-trupurile-si-provoaca-nenorociri.html (accesat pe 02. 03.
2015)
6. http://eternuldac.blogspot.com/2014/04/legenda-lupului-dacic-legenda-marelui.html
(accesat pe 23. 11. 2014)
7. http://www.diane.ro/2009/11/noaptea-sfantului-andrei-vraji-farmece.html (accesat pe
12. 10. 2014)
SIMPLITATEA LUI GR. VIERU
Tatiana Bolgar, studentă, anul III
Conducător ştiinţific: Mutcoglo Galina, lector universitar
În Grigore Vieru literatura noastră îşi regăseşte esenţa continuităţii poporului, adevărul, dar,
mai ales, durerea realităţii. Specificul ei este profund influenţat de poezia lui Vieru. Tiparele poeziei
noastre tradiţionale se înscriu în limitele unor teme stabilite demult de istoria şi dezvoltarea
neamului: patria, dragostea, mama şi iubirea de Dumnezeu, iar poetul le integrează în expresia cea
mai originală şi mai pură. Întreaga lui operă impresionează prin uriaşa capacitate de cuprindere şi
percepere a lumii, prin vibraţia adâncă a apartenenţei la pământul matern.
63
Grigore Vieru nu numai că a scris cel mai frumos despre mamă, despre Patrie, despre limba
română, despre copilărie, el şi-a deschis larg inima pentru cititorii de toate vârstele, aducând lumină
şi înţelepciune în sufletul lor.
Afirm cu cea mai mare responsabilitate că Grigore Vieru a fost şi va rămâne cel mai citit poet.
În şcoli, grădiniţe, biblioteci nu există acţiuni unde n-ar fi prezentă poezia şi cântecele lui Grigore
Vieru.
Nici nu trebuie să ne punem întrebarea de ce? Fiindcă Grigore Vieru a scris pe înţelesul
tuturor şi fiecare din noi ne regăsim în poezia lui. Citindu-l, nu ai nevoie de dicţionar.
Cred că latura de cea mai autentică profunzime a poeziei lui Grigore Vieru este aceea a
responsabilităţii civice a scriitorului, a omului de cultură, care se simte, cu fiecare gest pe care îl
face, cu fiecare cuvânt pe care îl rosteşte, adânc răspunzător de soarta neamului său, de destinul
limbii în care s-a născut şi în care respiră. Eugen Simion subliniază că „despre Grigore Vieru am
putea spune că este ultimul poet cu Basarabia în glas. Un poet mesianic, un poet al tribului său,
obsedat de trei mituri: Limba română, Mama şi Unitatea neamului. Un poet elegiac, dar, în ciuda
fragilităţii înfăţişării sale şi a vocii sale – moi şi stinse, menite parcă să şoptească o rugăciune, nu să
pronunţe propoziţii aspre ca vechii profeţi – un poet dârz, un cuget tare, un spirit incoruptibil. Mulţi
i-au înţeles stilul şi mesajul, alţii i-au reproşat mereu faptul că nu este un poet postmodern. Judecată
rea. Vieru nu putea fi postmodern pentru că, spune chiar el, s-a născut şi a crescut într-o istorie
imposibilă şi, când a început să scrie, şi-a dat seama că publicul său aşteaptă altceva de la el. Ceva
esenţial, spus limpede, ceva despre suferinţele şi bucuriile naţiei sale, atâtea câte sunt. În aceste
circumstanţe, poemul «nu poate fi o zbenguiala a cuvintelor»‖.
Popularitatea lui Grigore Vieru a fost asigurată de simplitatea scrisului său. Când ne referim
însă la această calitate a poeziei lui Vieru, trebuie să ţinem cont, neapărat, de afirmaţia care îi
aparţine: „Eu nu a fi simplu râvnesc, ci a fi înţeles‖. Fraza conţine, de fapt, o descifrare a
complexităţii creaţiei lui Grigore Vieru, care, pentru a fi apreciată la justa ei valoare, trebuie privită
în ansamblu şi în contextul social-politic în care a fost plăsmuită. Căci pe Grigore Vieru, poetul, l-
au născut realităţile perioadei postbelice. „Copiii anilor treizeci‖, deveniţi oameni de litere, poartă în
scrisul lor „cifrul‖ supravieţuirii, mai întâi, în plan ontologic şi, în al doilea rând, în planul creaţiei.
Afirmaţia făcută de către poet, mai în glumă, mai în serios, „Când obosesc de cei mari, mă
întorc la cei mici‖ denotă statutul său permanent de educator al cititorilor. Vieru şi-a asumat această
dificilă misiune, care în spaţiul dintre Prut şi Nistru are conotaţii specifice, scriind cele mai
frumoase poezii dedicate limbii române. Versuri precum cele citate în continuare erau cunoscute pe
de rost de toată lumea:
„Pe ramul verde tace
64
O pasăre măiastră
Cu drag şi cu mirare
ascultă limba noastră...‖
sau:
„În aceeaşi limbă
Toată lumea plânge.
În aceeaşi limbă
Râde un pământ...‖.
Cu aceste versuri au crescut generaţiile care au repus în drepturile sale limba română şi
alfabetul latin în Republica Moldova. Sensurile profunde ale operei lui Grigore Vieru se regăsesc, în
viziunea noastră, în câteva momente-cheie, ce se desprind din creaţia sa, dar şi din atitudinea pe
care a manifestat-o faţă de cele mai importante valori ale existenţei. Iată un exemplu, pe care mi l-a
relatat Nina Negru în chiar ziua înmormântării poetului. La o întâlnire cu studenţii de la
Universitatea de Stat din Moldova, prin anii ‘70, Vieru le-a spus tinerilor prezenţi în sală că nu va
vorbi mult, deoarece discursurile lungi nu se reţin şi a rostit următoarele cuvinte: „Să ţineţi minte un
lucru: orice vi s-ar spune pe parcursul vieţii, să ştiţi că sufletul există!‖. În contextul vremurilor de
odinioară spusele poetului au însemnat un îndemn de a reveni la izvoarele normalităţii vieţii.
Poezia lui Vieru a contribuit la întemeierea identităţii. E vorba de o ctitorie în sensul în care
vorbea Martin Heidegger despre Hölderlin: „Ctitoria fiinţei este legată de semnele zeilor. Iar
cuvântul poetic nu este totodată decât interpretarea «vocii poporului». Acesta este numele pe care
Hölderlin îl dă legendelor prin care un popor îşi aminteşte de apartenenţa sa la fiinţare în totalitatea
ei. Dar această voce se scufundă adesea în tăcere şi osteneşte în sine însăşi. Ea nici nu are de fapt
putinţa să spună, prin ea însăşi doar, ceea ce este autentic, ci are nevoie de cel care o interpretează‖
[1]. În fond, poetul Grigore Vieru exprimă vocea interioară a poporului său, voce care, pe un
segment de timp, în anii postbelici, a avut un diapazon redus. Iată de ce Grigore Vieru e tentat să
creeze un univers primar, având la bază sufletul popular, prin intermediul căruia va releva conştiinţa
de sine, precum şi un anumit sentiment al solidarităţii umane, axat pe valorile simple ale vieţii.
Optimismul său dătător de libertate interioară face posibilă armonia originară spre care tinde
autorul, nutrind nostalgia limbajului primordial. De acolo, din sfera profundă a trăirii simple,
aproape arhaice, din exilul interior, poetul, aflat în căutarea rădăcinilor strămoşeşti, se pronunţă
contra limbajului de lemn. Acesta este înlocuit de limbajul simţurilor, al simplităţii concepute ca un
fir al Ariadnei, în măsură să înlesnească redescoperirea drumului pierdut către strămoşi, către
rădăcini. Simplitatea versului lui Grigore Vieru e condiţionată şi de vizionarismul său care pune pe
65
seama poeziei o dinamică anumită, colectivă, capabilă să stimuleze atât redescoperirea rădăcinilor,
cât şi a resorturilor trăirilor autentice, aşa precum se întâmplă şi în următoarele versuri:
„Ca un copil aştept dimineaţa,
Până la lacrimi mi-e dragă viaţa!‖.
Este un mesaj incredibil de optimist, lansat din întunericul nopţii despicate cu fulgerul marii
iubiri de viaţă. De acum încolo se vor împărtăşi din el atât prietenii, cât şi neprietenii lui Grigore
Vieru.
Plecând în ceruri, Grigore Vieru ne-a lăsat un Testament plin de sentimente şi dragoste de
neam, de Patrie, de mamă, de frate:
„Lângă doină şi izvor
Nu-i uşor să-ţi fie dor,
Nu-i uşor să fii curat
Pe pământ înstrăinat.
Vă las dorul cel durut
Şi nădejdea de la Prut.
V-am crescut, v-am ridicat,
Mă pot duce,
Mă pot duce împăcat.‖
El a crescut şi educat zeci de generaţii prin poezia sa.
Surse bibliografice:
1. Constelaţia lirei. Antologia poeţilor din R.S.S. Moldovenească (Cu un cuvînt înainte de Ioan
Alexandru), Editura Cartea Românească, Bucureşti, 1989
2. Grigore Vieru, Rădăcina de foc, Poeme, confesiuni, Editura Univers, Bucureşti, 1988
3. Eugen Simion, Scriitori români de azi, vol.III, Editura Litera, Bucureşti-Chişinău, 1998
4. Martin Hedegger, Originea operei de artă, Editura Humanitas, Bucureşti, 1995
EXPRESIVITATEA LIMBAJULUI ÎN BALADA POPULAR
Zlatovcena Nelli, studentă, anul IV
Cuţitaru Natalia, conf.univ., dr.
Prezenta comunicare, intitulată, Expresivitatea limbajului în balada populară, porneşte de la o
amplă documentare asupra creaţiei, eposului popular, stabileşte conexiuni între universul literaturii
populare şi filonul folcloric; analizează importanţa şi tipologiile baladelor populare, viziunea
66
realistă şi transfigurarea artistică, diferite aspecte ale influenţei exercitate de literatura populară
asupra stilului, limbajului baladei, preocupările savanţilor legate de cercetarea lor.
Motivaţia studiului prezentat este cel legat de convingerea că balada populară este
deţinătoarea unor fapte de limbă care trebuie valorificate în continuare pentru că literatura cultă îşi
ia ceva din eposul popular. Mitul estetic al creaţiei suscită şi va suscita mereu reinterpretări şi
chiar reconsiderări de ordin estetic, literar, istoric. Este trist că, uneori, omul contemporan
nu cunoaşte acea renaştere prin mit, acea reîntoarcere la arhetip care l-ar salva de la căderea în
neant. Posibilităţile limbajului se afirmă ca forţă constructivă, pornind de la ancorarea în structurile
ancestrale ale cuvântului.
Balada populară a inspirat mulţi cercetători care s-au aplecat cu abnegaţie asupra studiului
ei. Am încercat să punem laolaltă aceste teorii pentru că ele demonstrează, chiar dacă uneori sunt
contradictorii, valoarea estetică deosebită a creaţiilor populare.
Creaţia populară va rămâne un mod specific de oglindire a vieţii, de exprimare a trăirilor, de
modelare morală. Din tezaurul creaţiilor folclorice, păstrător de legi şi datini, primite din moşi,
strămoşi, moştenim cunoştinţe legate de om, de lumea macro- şi microcosmică, de lumea reală sau
transcendentală.
Cântecele epice au un statut aparte în cadrul folclorului literar, deoarece oralitatea se
manifestă mai clar în operele narative în versuri, unde autorul are şi rolul de performer. Atunci când
este spusă sau cântată o baladă apar trăsături specifice de stil şi de exprimare, care indică
publicului tipul de text. Rezultă că receptarea actului folcloric este unică.
Oralitatea baladelor impune, pe de o parte, respectarea unor limite interne (sunt stabilite formele în
care conţinutul este transmis, cu ce scop, în ce circumstanţe), iar pe de altă parte oferă colportorului
libertatea absolută de a manevra limbajul într-o manieră proprie, majoritatea producţiilor folclorice
dezvăluindu-se publicului ca frumos artistic. Limbajul popular este privit sub aspect lingvistic dar
se recunoaşte şi substratul lui psihologic, el îndeplinind nu numai o funcţie emotivă, ci şi una
simbolică.Faptul folcloric în balada popular nu este unul individual, izolat. El este un fapt social în
care sunt angrenate toate credinţele mitice, religioase, estetice ale comunităţii tradiţionale.
Existenţa variantelor unui fapt folcloric conduce la concluzia că acesta, ca întruchipare a unui
model, are o largă circulaţie. Variantele sunt doar nuanţări stilistice ale aceleiaşi realităţi.
Valoarea artistică a baladei româneşti este superioară altor creaţii similare aparţinând altor
popoare. Într-un motiv întemeiat pe străvechea credinţă în jertfa zidirii, credinţă răspândită la toate
popoarele şi plăsmuită sub formă de baladă la popoarele sud-est europene, poporul român a izbutit,
deşi este acela care a împrumutat mai târziu motivul, să-i dea cea mai desăvârşită formă artistică.
Din tot folclorul lumii, la noi şi-a împlinit deplin motivul acesta destinul estetic. Individualizând
67
balada românească în cadrul larg sud-est european, ies la iveală anumite trăsături care ne transpun
într-o altă atmosferă, totul fiind subordonat destinului de meşter în sens de creator, întrucât acest
poate fi văzut şi realizat în sfera poporană.
Balada este una dintre speciile cele mai studiate, dar si controversate de catre cercetatori,
deoarece această specie prezintă o serie de probleme ca: originea, legatura cu viata sociala, eposul
altor popoare, raportul cu alte specii, valoarea artistica si documentara, trasaturile specific nationale,
conditiile si prilejul de manifestare, frecventa tematica si clasificarea acesteia. S-au facut cercetari
minutioase, dar numai asupra aspectelor literare, latura muzicala fiind considerata ca o rezenta in
executie si aceasta tot numai din viziunea literara, muzica fiind considerata complementul melodic
al baladei [1,p.26].
Nicolae lorga sustinea ideea originii occidentale a baladei. În concepţia sa balada ar fi existat
iniţial sub forma unei epopei care prin sfaramare a dat nastere baladelor, venind dinspre Franta catre
regatul Neapolelui, spre Spania, Serbo-Croaţia si ajunse in Principatele Dunărene, iar de aici mai
departe catre Polonia. Acestei ipoteze a importului baladei i se alatură si Ov. Densusianu.
Cercetarile arata ca numai 13 % din subiectele baladei romanesti se intalnesc si in balada iugoslava,
neogreaca, albaneza, macedoneana si istroromana. Influentele se datoreaza conditiilor social-
economice similare in care au trait poporul roman si cele balcanice, la care se adauga expansiunea
otomana si trebuie facute delimitari clare intre influenta si import.
O a doua teorie referitoare la originea baladei este cea aristocratica in temeiul careia
balada s-a nascut la curtea domnilor, unde, la ospete, se preamareau faptele de vitejie ale
inaintasilor. Gasind baladei romane o schema universala si radacini mai vechi, criticul rus
Veselovski ajungea la concluzia ca ar dezvolta o tema mitologica, aflata cu sute de ani i.Hr. si la
Herodot. Prin studiile intreprinse de Gaston Paris si, indeosebi, ale lui Joseph Bedier, s-a impus
parerea ca vestul continentului nostru ar fi fost leaganul eposului eroic, intai de toate Franta, in
poeme cunoscute sub numele de „chansons de geste", autorii cantau faptele de glorie ale lui Carol
cel Mare si ale lui Roland, dar si legendele unor manastiri, viata unor sfinti etc. Cunoscatori ai
latinei, acestia frecventau bibliotecile curtilor princiare ori ale manastirilor, erau cunoscatori ai
cronicilor, ei facand, deci, opera evocativa. Nu inventau, asadar, subiecte, ci preluau din traditia
eroica episoade tipice cavalerismului medieval, le versificau in mii de versuri, pe care apoi le
debitau in fata nobilimii sau a maselor mai largi, dupa o arta tipica cantaretului „ambulant".
Termenul de balada a fost folosit pentru prima oara de V. Alecsandri in 1852 si provine din
cuvantul italian ballare, care inseamna a dansa.Prima atestare a baladei pe teritoriul tarii noastre a
fost facuta de cronicarul polon Matej Strykowski (1574 - 1575) care strabatand tarile romane afirma
ca „ ... in toate adunarile acelor popoare faptele oamenilor reuniti sunt celebrate in cantece cu
68
acompaniamentul viorilor, a lautelor, cobzelor si arfelor, caci poporul de jos se desfateaza peste
masura ascultand ,marile vitejii ale principilor si voinicilor [2,p.282].
Relatari despre balada populara gasim si in scrierile stolnicului Constantin Cantacuzino si ale
cronicarului Miron Costin, care amintesc despre obiceiul vechi de a se canta la mesele domnitorilor
Cantecele Domnilor din trecut. Aceste creatii, imbogatite cu teme noi, cizelate si desavarsite in
decursul veacurilor, sau altele pe cale de disparitie, continua sa vietuiasca si astazi.
Debitate si cantate de-a lungul mal multor secole si de-a latul intregii Europe, este de la sine
inteles ca s-a statornicit o puternica traditie si s-a format o patrie comuna, proprie eposului eroic, o
traditie distinsa prin motive comune, o arta compozitionala si o maniera a „zicerii". Cercetari
migaloase au dus la stabilirea de prototipuri, motive, versiuni etc.
Popoarele au preluat motive de circulatie general-europeana, pe care le-au innoit mereu; dar, alaturi
de ele, s-a dezvoltat si o suma de motive nationale. Se poate vorbi de spatii epice, in care s-a
dezvoltat o poezie specifica fiecaruia dintre ele. In sprijinul originii vechi a eposului popular vin si
scrierile lui lordanes (sec. al-VI-lea d.Hr.) care mentioneaza cantecul epic la geto-daci, fapt ce
plaseaza existenta lui inainte de incheierea procesului de etnogeneza la romani, moment in care se
poate vorbi de un folclor romanesc.
Antologia baladei culte româneşti poate fi o posibilă istorie a poeziei noastre, într-atât de
reprezentativă se arată această specie în literatura de azi. Aserţiunea implică cel puţin două riscuri,
întrucât termenul de baladă este determinat istoric şi pentru că nici unul dintre marii poeţi români nu
a fost relevat ca structură prin excelenţă baladească. La români, specia s-a construit târziu, abia
odată cu Iancu Văcărescu şi Gheorghe Asachi, atunci când Europa descoperă febra romantismului
iar specia la care mă refer cunoaşte un extraordinar reviriment, mai ales în nord.
Faptul că cea dintâi baladă cultă românească de excepţie este şi unul dintre primele mari
poeme ale literaturii noastre, poate fi o coincidenţă, însă una semnificativă. Balada ca indiciu al
vitalităţii poeziei. Mai târziu, tot într-o epocă de manierism, când lirica se subţiază în purismul
postbarbian, cerchiştii întrevăd salvarea din nou în baladesc. Resurecţia baladei e o categorie
estetică anti-romantică, specifică liricii moderne.
Mergând şi mai departe din punct de vedere sistemic, Lucian Blaga, în spiritul morfologiei
culturii, reprezentată de un Frobenius sau Spengler, vorbeşte de existenţa unui adevărat "spaţiu
mioritic", un "spaţiu-matrice, înalt şi indefinit ondulat şi înzestrat cu specificele accente ale unui
anume sentiment al destinului". "Acest orizont, spune Blaga, neamintit cu cuvinte, se desprinde din
linia interioară a doinei, din rezonanţele şi din proiecţiunile ei în afară, dar tot aşa şi din atmosfera şi
din duhul baladelor noastre". Acest "spaţiu-matrice" al sufletului popular românesc se lasă
69
descoperit în incantaţiile Mioriţei, odată conştientizat devenind o cheie de explicare a "orizontului"
şi a "stilului" românesc.
Devenite simboluri, întruchipări ale sufletului românesc, Mioriţa şi Meşterul Manole au fost
privite deopotrivă ca un blestem şi ca o binecuvântare. Lucrul care a generat cele mai aprige
controverse este aşa-zisul "fatalism" care se degajă din cele două opere, un "fatalism" greu de
acceptat într-o perioadă în care neamul românesc era chemat de istorie să se împlinească în sfârşit
pe plan mundan.
Ca mai toate adevăratele capodopere, şi Mioriţa e înconjurată de un larg cerc de umbră, de o largă
zonă de tăcere, ceea ce, dacă îi sporeşte misterul, îi sporeşte şi demnitatea artistică‖[5,p.43].
Vorbind despre "Miorita," Adrian Fochi, ajungea la o concluzie surprinzatoare că ceea ce
cunoastem ( despre balada Miorita,) e foarte puţin si mai ales, putin concludent.Dar mai stim cu
precizie ceva, si anume ca nu vom putea sti niciodata o suma de fapte esentiale, legate de viata
textului, si de valoarea sa. Cu fiecare zi care trece, ne indepartam tot mai mult de posibilitatea de a
intelege textul, pentru ca marim distanta dintre noi si mesajul piesei.
Adrian Fochi (1964 și 1980) opină: „Tot ce putem spune, cu șansa de a nu greși prea mult, este
faptul că textul oglindește o concepție foarte veche, precreștina, că, deci, ar putea avea rădăcini
foarte adânci, pâna departe, în străfundurile neguroase ale istoriei‖[ibidem,p.186].
Ovidiu Birlea (1973) e de aceeași părere: „Ipoteza de colindă trebuie să dateze din cele
mai vechi timpuri, în orice caz, ea se vădește mai arhaică decât baladele corespunzătoare, așa cum
ni le arată culegerile de mai bine de un veac. Se poate presupune că rădăcinile lor (referitor la
Miorița și Meșterul Manole) sunt chiar mai vechi, întrucât oglindesc concepții și practici ce datează
din preistorie‖[3].
Cu privire la paralela între religia zalmoxiană şi religia creştină Mircea Eliade remarcă
concludent că: ―Nemurirea getică devine nemurire creştină. Tot Mircea Eliade (1970) remarcă:
―Adeziunea aproape totală a poporului și a intelectualilor români la drama mioritică nu este deci
lipsită de rațiune. Inconștient, atât poeții populari care cântau și ameliorau continuu balada, cât și
intelectualii care o învățau la școală, simțeau o afinitate secretă între destinul păstorului și cel al
poporului român‖[4,p.434]. Eliade vorbește despre ―straturile de cultură‖ din Balcani și România
care ar fi ―mai arhaice decât cele reprezentate, de exemplu, de mitologiile clasice greacă și
romană‖; iar ―lucrul acesta e cu adevărat evident în ceea ce privește obiceiurile și comportamentul
magico-religios al vânătorilor și păstorilor.
Demonstrând importanţa eposului popular prin cantitatea şi prin varietatea subiectelor pe
care au avut-o aceste cântece în viaţa spirituală a poporului român, descoperim că balada populară
70
reprezintă modele de comportament în situaţii tipice, care influenţează destinul omului, fie că sunt
legate de momente din viaţa omului (naştere, nuntă, moarte), de ocupaţii (oierit, construcţii), de
revoltaţi împotriva nedreptăţilor de tot felul etc. Rezultă că funcţia ei este una social-educativă,
realizându-se diferenţiat în diversele specii ale baladei, care, la rândul lor, reprezintă etape diferite
în evoluţia mentalităţilor şi năzuinţelor umane.
BIBLIOGRAFIE
1. BÂRLEA,Ovidiu., Istoria folcloristicii româneşti, Editura Enciclopedia Românească,
Bucureşti, 1974
2. ELIADE, Mircea., Studii de etnologie şi mitologie, Antologie, Iaşi, 2009
3. FOCHI, Adrian,, Valori ale culturii populare româneşti, vol. II, Bucureşti, Ed. Minerva,
1988
4. FOCHI, Adrian., Mioriţa [Texte poetice alese], Bucureşti, 2003
TUDOR ARGHEZI ÎNTRE TRADIŢIE ŞI MODERNITATE
Sâpciu Elena, studentă, anul IV
Cuţitaru Natalia, conf.univ., dr.
Scriitor cu resurse lexicale şi stilistice complexe şi diversificate, T.Arghezi este unul dintre
scriitorii români exemplari pentru literatura secolului XX, astfel încât prezenta teză de licenţă fiind
rezultatul unor cercetări, şi-a propus să contribuie, cu resursele sale, la mai buna cunoaştere a
creaţiei scriitorului Tudor Arghezi ce domină întreaga poezie românească posteminesciană.
Majoritatea criticilor interbelici (E. Lovinescu, G. Călinescu, P. Constantinescu, V. Streinu, Şerban
Cioculescu, Mihai Ralea) a salutat valoarea de excepţie a poeziei argheziene, fenomenul arghezian.
Debutul său în volum, destul de târziu, la vârsta de 47 de ani, cu volumul Cuvinte potrivite,
nu a rămas fără ecou în literatura română, fiind foarte controversat: una dintre cele mai dure reacţii
vine din partea lui Ion Barbu, care îl consideră poetul refuzat de Idee, Arghezi fiind un poet al
materialităţii. Arghezi a revoluţionat poezia românească de până la el. Afirmaţia lui Mihai Ralea
după care, într-un fel s-a scris in poezia românească până la el şi în cu totul alt fel după el, este
profund adevarată.
Activitatea literară a lui Arghezi s-a desfăşurat şi într-o varietate de forme publicistice fără
precedent. Astfel, Arghezi a alternat poezia cu ziaristica, a fondat reviste şi ziare, a scris pamflete,
romane şi povestiri. Se poate spune că Arghezi a fost o personalitate singulară şi incomodă care,
chiar dacă a colaborat la numeroase publicaţii, nu a aderat afectiv şi intelectual la spiritul acestora.
71
Ca şi Al. Macedonski mai devreme, Arghezi străbate în mod firesc mai multe şcoli şi vârste literare,
astfel încât se poate spune că a interferat cu toate curentele literare ale epocii sale, fără însă ca
vreunul să îl poată revendica în mod legitim. Arghezi a debutat sub semnul influenţei parnasiene,
fără a neglija însă unele teme, toposuri sămănătoriste, cultivate însă într-un moment în care această
orientare era în disoluţie (Arheologie, Belşug, Inscripţie pe o casă de ţară).
Poeziile cu care Arghezi atrage pentru prima dată atenţia sunt cele din ciclul Agate negre,
un ciclu poetic unitar, care nu excelează prin originalitate, din care autorul nu va publica în volum
decât câteva. Inspiraţia şi tonalitatea sunt baudelairiene, existând însă şi ecouri din Eminescu, ecouri
ce vor persista până târziu în creaţia elegiac-sentimentală a poetului. În aceste versuri de început se
fac simţite şi tonalităţile de revoltă socială (Rugă de seară). Arghezi îşi consolidează în această
primă etapă o mai largă reputaţie de pamfletar de o mare violenţă verbală şi de o totală lipsă de
reverenţă la adresa personalităţilor epocii. Se poate spune că, la fel ca în cazul lui Macedonski,
omul a dăunat multă vreme operei. După apariţia ziarului propriu, Bilete de papagal, scriitorul îşi
afirmă în mod plenar dubla sa vocaţie: aceea de poet şi de pamfletar liric [3,p.156].
Deschiderea tradiţionalism – modernitate e transpusă de Tudor Arghezi în Psalmi,
realizându-se o distincţie între cuvântul-scris şi cuvântul-melodie, preferându-se eliberarea de
limitele şi tiparele formei şi cultivându-se libertatea în expresia lirică. Poezia creştină, parte
integrantă a religiosului, a lăsat cale liberă, pentru mulţi poeţi ei epocii, dorinţei de căutare a
misterului Creaţiunii. Obiectul ca si subiectul poeziei raman la fel de confuze in conceptia si
practica poetica a lui Tudor Arghezi si chiar in asta consta ―postmodernismul‖ sau involuntar, in
cautarea lor obsedantă.
In alta ordine, daca am elimina retorica ―revoltei‖, am constata ca mecanismele retoricii
traditionale, in ceea ce priveste conceperea actului poetic, nu au fost nicidecum abandonate si ca,
atunci cand nu eminescianizeaza, Arghezi este un tipic poet traditionalist, mai canonic decat Vasile
Voiculescu si mai ―eminescianizat‖ decât Eminescu. Pentru a modifica optica discursului mimetic
post-eminescian, Tudor Arghezi va conduce o triplă polemica cu institutiile eminescianitatii; va
reforma radical obiectul poeziei, va deconstrui statutul elitist-titanian al subiectului poetic si va
institui o alta directie a tradiţiei.
Al doilea moment important in evolutia poeticitătii românesti îl reprezintă tentativa
argheziană de ieşire din matricea metafizică, prin infuzarea discursului cu alta materie lirică, de
provenientă impură, prozaic-realistă, care sa conducă la actul reformator de dez-metafizicizare a
tradiţiei poetice: aceasta in ceea ce priveste obiectul poeziei, pe de o parte, iar – pe de alta parte –
numai odată cu Arghezi se observă straduinţa programatică de a separa subiectul poetic de o
descendenţă transcendentală, conţinută in mitul poetului inspirat de tipologia orfic-romantică. Are
72
loc o disipare si o slabire cvasi-postmodernista a subiectului tare, absolutist-eminescian, printr-o
razvratire totala fata de instanta transcendenta si prin substituirea acesteia cu o instanta imanenta
mai supla, aproape domestica. Asemenea reformulare revolutionara a poeticitatii a facut din
Arghezi un anti-Eminescu, deschizator de drum pentru avangarde si post-avangarde, omologat ca
atare de avangardisti chiar inainte de debutul editorial al poetului din 1927.
Prezintă interes semnificaţiile poeziei religioase din perioada interbelică, printr-o
preliminară încadrare a fenomenului literar arghezian în contextul literar şi istoric, prin care sunt
explorate semnificaţiile ideologice şi filosofice dominante în epocă, raporturile, paradoxale adesea,
dintre tradiţie şi modernitate. Am găsit motivantă această axiomă, acsându-ne pe faptul că
modernismul se defineşte şi el prin două ipostaze, pe de o parte spiritul modern care urmăreşte
continuarea tradiţiei vii, iar pe de altă parte, eliminarea unor forme şi modalităţi neaderente tradiţiei
adânci (Z. Ornea). În acest context ―cazut‖ prin Poezie, Arghezi îşii găseşte izbăvirea tot prin
mijloacele intrinseci ale Poeziei.
La originea atitudinii contestatare, nonconformiste a poetului se află, astfel, o exacerbare a
facultăţilor perceptive, pe fondul unui deficit general al înţelegerii. Vederea monstruoasă şi
sensibilitatea exacerbată alimentează în egală măsură arta poetului, dar şi pe aceea a pamfletarului.
Râsul scriitorului satiric se declanşează întotdeauna în momentul în care surprinde ridicolul sau
grotescul, stări limită ale condiţiei umane. Atitudinea generală a scriitorului e aceea de opoziţie, de
înverşunare pătimaşă care îşi depăşeşte uneori obiectul. Poetul se află, de altfel, la antipodul
artistului clasic, el nu încearcă să sublimeze impulsurile care provin din infernul său lăuntric. Există
însă şi oaze de frumuseţe calmă în universul arghezian, încât spaţiul edenic al lui Arghezi este cel
bucolic, al naturii simple, al copiilor, gâzelor şi animalelor. Gândirea, pe care poetul o numeşte,
într-un vers, ―otravă‖ intervine în acest univers edenic cu îndoielile şi spaimele ei, astfel încât acest
paradis dobândit e doar bucolic [4, pp.39-40].
Tudor Arghezi, poet interbelic, reprezentant al directiei moderniste, alaturi de Bacovia,
Blaga, Barbu. Numele sau se lega in constiinta publica de doua volume din cele scrise: ―Cuvinte
potrivite‖(1927) şi ―Flori de mucigai‖(1931), prin care se produce o revolutionare a limbajului si a
imaginarului poetic. Considerat a fi al doilea mare poet roman (dupa M. Eminescu), Tudor Arghezi
impresioneaza prin grandioasa viziune cosmică, prin atmosfera biblică a multora dintre poeziile
sale, ca si prin profunzimea ideilor filosofice: Atmosfera biblică, ideea duratei (veac), a morţii, a
reintoarcerii in lut, străbat ca un fum de smirnă toate poeziile argheziene oricât de aparent
pitoreşti (G.Calinescu).
În viziunea lui Mircea Braga [1,p.16], poezia devine un dicţionar în mişcare, dacă noţiunile
de voinţă, inteligenţă, imaginar şi limbaj, subscrise trăitului, se exteriorizează prin cele două moduri
73
de a fi în lume. Aşadar, în perioada interbelică poezia are meritul de a redeschide calea către sacru,
cu posibilitatea de a recupera dimensiunea transcendentă a experienţei umane, reactualizând,
totodată, şi resursele tradiţionale ale culturii universale [Ibidem, p.59].
Influentat de Baudelaire, el introduce în literatură noţiunea de estetică a urâtului, prin care se
întelege transfigurarea urâtului în artă, pe de o parte prin eliminarea prejudecatii conform careia ar
exista un lexic poetic si unul nepoetic, pe de alta parte prin introducerea in poezie a unor zone
marginale ale socialului (mediul inchisorii – in vol ―Flori de mucigai‖).
Oricum, debutul a insemnat succes răsunator, iar cariera ulterioară a poetului a stârnit vii
controverse. Admirat si considerat primul poet de mare valoare de după Eminescu de către critici
importanţi ai momentului (G. Calinescu, Serban Cioculescu), Arghezi a fost, totodata, obiectul unei
contestări violente din partea altor confraţi (Ion Barbu, Eugen Ionescu). Spiritul arghezian este prin
natura lui constituit din paradoxuri, asa că polarizarea categorică a opiniilor critice nu are de ce să
ne surprindă. Polemist de mare talent, incisiv cu contemporanii, era firesc să genereze in rândul
acestora controverse vii.
Modernismul poetului priveşte preocuparea acestuia expresă, explicită, aproape obsesivă,
pentru teoretizarea actului poetic. Intr-un articol din 1927, autorul isi explica interesul pentru
expresivitatea cuvintelor:
Preocuparea pentru o poezie de cunoaştere, care vizează metafizicul şi îşi propune să
fie o ,,nouă etică‖ sau chiar o nouă religie – ex. Lucian Blaga, vol. ,,Poemele
luminii‖ (Eu nu strivesc corola de minuni a lumii/ şi nu ucid/ cu mintea tainele, ce
le-ntâlnesc/ în calea mea/ în flori, în ochi, pe buze ori morminte.// Lumina altora/
sugrumă vraja nepătrunsului ascuns/ în adâncimi de întuneric,/ dar eu,/ eu cu
lumina mea sporesc a lumii taină...)
Apelul la funcţia simbolică a limbajului (ex. Tudor Arghezi, Lucian Blaga, Ion
Barbu, George Bacovia)
Principiul disonanţei (nepotrivirii) care se manifestă între conţinut şi formă, întreg şi
părţile lui sau părţile aceluiaşi întreg. El se manifestă, de asemenea, la nivelul eului
poetic, prins între trăiri antagonice, între care nu există nicio posibilitate de
conciliere (ex. Tudor Arghezi – Psalmi; Lucian Blaga – cunoaşterea luciferică /vs./
cunoaşterea paradisiacă; George Bacovia – spleenul, dorinţa de evaziune /vs./
agorafobie)
Fragmentarismul – poemul modernist se constituie din secvenţe fără legături
evidente între ele, între care există mai degrabă tensiuni decât consonanţe (ex. poezia
avangardistă)
74
Depersonalizarea: Edgar Allan Poe arată că sentimentul (cultivat de romantici)
reprezintă o ,,intoxicaţie a inimii” şi este impropriu în travaliul artistic, care trebuie
să fie o elaborare ,,la rece”. Sub influenţa lui Poe, Ch. Baudelaire considera, la
rândul său, că poetul trebuie să renunţe la ,,sensibilitatea inimii”, înlocuind-o printr-
o ,,sensibilitate a imaginaţiei”. Se ajunge astfel la o lirică depersonalizată, in care
eul poetic tinde să fie o prezenţă tot mai discretă.
Dezumanizarea: reprezintă faza accentuată a depersonalizării, se manifestă mai ales
în modernismul sec. al XX-lea. Termenul a fost introdus de filosoful spaniol Jose
Ortega y Gasset în eseul ,,Dezumanizarea artei”. El consideră arta modernă o artă
dezumanizată, din care subiectul uman a dispărut sau e plasat într-o poziţie
periferică, fiind înlocuit de obiecte, iar marile teme artistice (dragostea, moartea,
timpul) sunt parodiate.
Estetica urâtului: Charles Baudelaire spunea: ,,E un miraculos privilegiu al artei că
oribilul, artistic exprimat, devine frumuseţe şi că durerea ritmată şi cadenţată umple
spiritul cu o bucurie liniştită.” Se consideră, de asemenea, că nu există cuvinte
frumoase (poetice) şi urâte (nepoetice). Frumuseţea cuvintelor rezultă din context şi
din ceea ce noi dorim ca ele să exprime (Tudor Arghezi – vol. Cuvinte potrivite,
Flori de mucigai; poezii – Testament, Psalmi, Tinca, Sici Bei etc.)
Principiul fanteziei dictatoriale: poetul modernist nu mai ,,redă” / ,,exprimă”, ci îşi
propune să creeze universuri posibile, care se supun doar propriei sale imaginaţii
(Ion Barbu – Uvedenrode; Tudor Arghezi – Flori de mucigai)
Indiferenţa la gustul publicului comun (numită de Hugo Friedrich ,,plăcerea
aristocratică de a displăcea” – George Bacovia, Tudor Arghezi, Ion Barbu).
O cale frecventă de acces catre poezia lui Tudor Arghezi este aceea de a-l compara cu marele
sau inaintaş, Mihai Eminescu. Motivul principal pentru aceasta raportare este ca mai toti poetii care
au scris dupa moartea lui Eminescu au stat sub influenta acestuia, raportandu-se – mai mult sau mai
putin deschis – la modelul sau. Un al doilea motiv priveste felul in care actionează mitul eminescian
al „poetului nepereche‖ asupra publicului si criticii din Romania. Timp de aproape un secol de la
„sanctificarea‖ lui Eminescu, nimeni – in afara catorva voci răzleţe, repede condamnate la tacerea
de gheata rezervata blasfemiatorilor – nu a cautat alt reper in poezia romaneasca. Totul incepea de
la el, fiecare nou poet se compara, inevitabil, cu el. Este arhicunoscuta sentinţa criticului G.
Calinescu: poezia secolului al XX-lea va sta intru totul sub auspiciile lui Eminescu.
Desigur, în orice literatură, e nevoie ca scara de valori constituită la un moment dat să fie
reanalizată şi, eventual, reorganizată. Numai că acest proces nu se poate realiza cu criterii extra –
75
estetice: „Poetul e un fel de alchimist care poate genera euri sau fragmente de eu, cu condiţia să-şi
anuleze propria subiectivitate‖ [3, p.127].
Mărturisit sau nu, creatorii din orice timp au căutat să-şi exprime un crez artistic, să se
definească în raport cu propria operă, cu tendinţele estetice şi culturale ale epocii în care au trăit, să
se transforme într-o voce autentică, unde experienţele eului, care îşi caută diverse modalităţi de
expresie şi încearcă să se regăsească în interiorul unei paradigme care se integrează în sfera
poeticului.
BIBLIOGRAFIE
1. Braga, Mircea, Incursiuni în imaginar, Comentarii şi interpretări, Sibiu, 2006
2. Manolescu, Nicolae, Metamorfozele poeziei, Ed. Timpul, Reşiţa, 1996
3. Muşina, Alexandru , Paradigma poeziei moderne, Editura Aula, Braşov, 2005
4. Negoiţescu, Nicolae, Istoria literaturii române, Ed. Minerva, Bucureşti, 1991
76
Sekţiya 2.
GAGAUZ DİLİ HEM LİTERATURA ÜÜRENMÄK UURUNDA
Moderatorlar:
Bankova İ.D., doktor, konferenţiar
Uzun D.F., baş üüretmen
ALÖNA ERGOGLO - ENİ BİR AD GAGAUZ LİTERATURASINDA
Boltaeva Alöna, student GR-11 grupasindan
Bilim öndercisi Mutaf G.N. üüretmen
Ergoglo A.M. – genç bir gagauz peetçisi, angısı diil çoktan çeketti yazmaa şiirlerini ana
dilindä. Ama, bakmayarak buna, onun yaratmaları yazılı gözäl, annaşılı dillän.
Alöna Mihaylovna duudu sentäbrinin 28–indä 1971–ci yılda Baurçuda Çadır
rayonunda, neredä büün dä yaşêêr. 2009 – uncu yılda başardı Komrat devlet universitetini
«İstoriya » zanaatında. 2010 – uncu yılda tiparladı anasının Tukan Vasilisanın şiir toplumunu
‗Şiirlär‘. Ana küündä çalışêr üüredici. 2013-üncu yılda tiparlandı onun debüt kiyadı «Okuyacam
seni gözlerindän!». Redaktor oldu – Ivanna Dmitrievna Bankova. Bu kiyadın herbir bölümü karışêr
romantikaylan. Avtor yazêr türlü-türlü tematikaya şiirleri. Ne verer kolaylık okumakta hem
annamakta, nesoy temaylan baalı peet – yazılı annaşılı, laflar kulanı kesmeer,
peetlär tematikaya görä uydurulu.
Tanışıp Alöna Mihaylovnanın yaradıcılıınnan, hem yaşamasınnan, annayıp onu bir karı
gibi, gagauzka insanı gibi, okuyup onun peet yaratmalarını, derindän düşünüp peetlerin maanasını
diplom işimdä, var nicä sölemää, ani yaratmaları önemni bir bölüm gagauz literaturasında kaplêêr.
Neetimizi tamannadık, soruşları açıklayarak. Avtor bulunêr literatura yolunun çeketmesindä,
ama brakêr etki gagauz kulturasında. Gagauz dili dä bulunêr kultura yolunun çeketmesindä, ama
o yavaş – yavaş başlêêr ilerlemää. Gagauz dili – diil okadar zengin, bakarak başka dillerä, ama
vatanımız da bizim küçücük. Bakmayarak, ki vatanımız küçük, bu toprakta yaşadılar hem
yaşêêrlar turlü – türlü milletlär. Yazıcının şiirlerindä çok soruş var hem çok cuvap: yap iilik, iilik
enseer fenahı, dik olma, üünmä, ol cana yakın, olma egoist, sıkı, tamah, çok görmä, git yavaş,
yap yol, koru duygularını. Bu kiyatta toplandı şiirlär hertürlü yaşta insannara deyni. Çoyu laflar
bu toplumda yazılmış o dialekttä, angısında onnarı kullanardı kendi avtor.
Ergoglo A.M. yazêr şiirlerini türlü tematikasına: sevda, ana dili, ana taraf, dostluk, filosofiya
problemneri h.b. Onun toplumu «Okuyacam seni gozlerindän» düzülü 8 paydan gagauz dilindä hem
7 – rus dilindä, angılarını Alöna Mihaylovna bölmüş temalara görä. Artık annaşıldı, ki avtor yazêr
77
gagauz hem rus dilindä. Bölümnerin taa adlarından belli olêr, ani şairin incä duygulu üreeni
yaşamamızın herbir tarafı dalgalandırêr, dürter, acıdêr. Şiirlerini o adlêêr Baurçuya - kendi duuma
küüyünä, Gagauziyaya, Büük Vaniya h.b.
Büün, XXI- ci asirdä önemni olêr, ki insannar lafederäk bir dildä, diil herzaman annêêrlar
biri-birini, ne biz var nicä annayalım, okuyup şiiri «Satıcı» [1, 123]. Alöna Ergoglonun
yaradıcılıından, hem sebep olêr taa çok kerä diil birtürlü kulturalar. Biz çalışacez belli etmää o
zenginnii, angısı kalêr bizä onun şiirlerindän adetlär için, bakışlar için, din, kultura hem dil için.
İlk sebep, lafları lääzım sevmää ondan, ani onnarın yardımınnan biz lafederiz, annêêrız biri-
birimizi hem cümnenin bir paycazı olêrız. Bileriz, ani adam cümnäylän baalı okadar sık, ki onsuz
yaşayamêêr. Laflar insannarı birleştirerlär yada ayırêrlar. Derin maanalı bu temaya görä var Alöna
Mihaylovnanın toplumunda çevirmä şiir Marina Ţvetaevanın yaradıcılıından «Var saat o
laflara…». [1,132]
İkinci sebep, lafetmeksiz yok cümnä, nicä dä soţial, kulturalı insan – cümnesiz. Lafederäk, biz
ayırılêrız hayvannardan, ama kullanıp hayvannarın süretlerini, avtor gösterä biler insanın iç
kulturasını hem yaşamak prinţiplerini. Bunu biz göreecez, okuyup şiiri «Sinek hem inek» [ 1, 131]
yada «Kurkan»[1, 130].
Bizim vakıdımızda pek önemni açıklamaaa ölä soruşları, angıları baalı insannarın
lafetmesinnän hem akţent koymaa dilä, çünkü o olêr en önemni komunikativ birimi, ama diil o
yalnız! Bu gündä olêr büük diişiilmeeklär, olêr milletlerin karışması, bu üzdän çalışacez açıklamaa
taa te bu soruşları: ne o dil, kultura, nicä baalı biri-birinä dil hem kultura, dil etkisi insana, ne o
komunikaţiya kulturaların arasında.
Dil – kulturanın aynası, neredä var nicä görelim cümnenin bakışını, yaşamanın halizliini,
adetleri, paalılıkların sistemini, yaşamanın görümünü. Dil - kulturanın ayırılmaz bir payı. Açan uşak
üürener ana dilini, onunnan barabar o üürener halkın geçmişini hem kultura görgüsünü. Avtorun
kulturası, poeziyası da geler küçüklüktän, angısına etkileer aylesi, klisä h.b., o vakıtlardan, açan
içindä kurulêr harakter, açan savaşêrsın bulmaa bu dunnedä kendi erini. İnan temasına avtor yazêr
çok şiir («Bobaya», «Kurban» h.b.), çünkü Allahın eri insanın içindä. Onnar biri dä alınmadı boş
erdän. Onnarın üzleri avtorun içindä, onun köklerindä, açan malileri üüredärdilar ilk serem yapmaa
stavrozunu. Donka hem Varvara malinin masalları, türküleri yaşêêrlar avtorlan büün dä, zerä
onnarlan ona geçti can sıcaklıı, bizim dilin derinnii, ilin seslemesi, neyi göreriz onun şiirlerindä.
Ama var masal formasında başka annatmalar da, nicä «Aalamak turküsü», angısında açılêr bizim
insanın ruh dünnesi, onun davranması bu yaşamaya, rituallar, ani var bizim halkta. Kultura –
çokmaanalı laf, angısını var nicä baalayalım herbir yaşamak sferasınnan. Bakarak engliz dilindän
difiţiyalara, var nicä hesaplamaa, ki hererdä tekrarlanêr laf customs – adetlär.
78
Kultura – benim bakışıma görä, bizim inanmaklar, adetlär, terbietmeememiz, angısı geler bizä
küçüklüktän, dedelerdän, ana - bobalardan, şkoladan, muzikadan, teatrudan, klisedän, yaradıcılıktan
h.b.. Komunikaţiya kulturaların arasında – insannarın arasında ilişkilär, angılarında belli olêr türlü –
türlü kulturalar. Bakarak ona, ani büünkü gündä insannar bir memlekettän giderlär başka
mamleketlerä, hem tam tersinä, peydalanêr lääzımnık bilgilerimizi uüseltmäk için hem yaşamak
görümünü diiştirmäk, genişletmäk için. Isteerim durgunmaa bizim genç poetesanın yaradıcılıında,
çünkü kendi şiirlerindä avtor danışêr türlü tematikalara, neredä belli olêr halkın kulturası. Avtor
gösterer şiirlerindä kultura insanın moral kalitelerini: sevdayı vatana, adetlerä, gençlerin arasında,
natura gözellini, can acımasını h.b. Peetlerindä şair gösterer okuyuculara ömürün en saklı
taraflarını.
Var nicä metetmää avtoru, ki yazêr annaşılı, duygulu. Patriotik duygusu belli olêr ilk şiirdän «
Sana küüyüm, paalı Baurçum ! ». Şiirin teması – ana toprak . Öz fikiri - avtor şükür eder, ki oldu
nezamansa ölä insan, angısı koydu temel Baurçu küüyünä , ani var kimdän almaa örnek nicä
brakamaa iz bu düünnedä:
İiltmää isteerim başımı ,
Küüyüm , senin büün yaşını
Kutlêêr , yaşêêr kim burada,
Hem kim kayet pek uzakta . ( 1 ; 8 )
Bu şiirdä belli olêr gagauzların zor yaşaması, kahramanı hem insanın kulturası – bakmayarak
zor vakıtlara, insan çalışkandı, cömertti, çemrekti hem var nicä şimdi dä almaa örnek.
Toplum «Okuyacam seni gözlerindän» başlêêr bu şiirdän diil boşuna. Okunêr kolay, annaşılı,
kolay aklında tutmaa, derin maanalı. Yazılı bütün ürektän. Küülülär lääzım gurur olsunnar, ki var
ölä kulturalı poet nicä Alöna Ergoglo, angısı ilk sayfadan yazêr kendi küü için, Baurçu için:
Sana küüyüm, güllär açêr!
Sana canım benim yanêr!
Hem içimdä ne var borcum!
Sana vererim, Baurçum ! ( 1 , 8 )
İsteerim açıklamaa taa bir peet – « Yalnız karı ». Bu şiirdä açıklanêr kulturaylan baalı aktual
bir tema – uşakların – bobaların arasında ilişkilär. Taa doorudan açıklanêr bölä bir problema, açan
uşaklar bakamêêrlar ana – bobalarını, yardım etmeerlär, unudêrlar. Bölä olaylar herzaman vardı
hem olacek. Var ölä söleyiş, ani bir ana var nicä baksın edi – sekiz uşak, ama edi – sekiz uşakların
arasından olêr ölä, ani birisi dä yardımcı olamêêr bir anaya. Acı halizlik. Nekadar da halizlik acı
79
olmasa, bölä diil lääzım olsun, çünkü ana uşak için üreeni da verecek. Ana – nekadar maana bu
lafta, nekadar sevgi, duygu, saygı.
İsteerim, ki herbir Ana unudulmamış olsun, saygılı, çünkü ölä bu
yaşamak, ani hepsi geeri döner, biz dä Ana olacez.
Var taa çok şiir bu kiyattan «Okuyacam seni gözlerindän», angılarına var nicä mayıl olmaa:
«Yolcu», «Yıldız», «Yanardı aaç», «Maavi iplik» (onnar baalı romantikaylan, yaşamanın hem
ölümün barışmasınnan); «Fariseylerä» (avtor istämeer benzemää kimseyä); «Ona kimi sayardım
dost», «Isteerim bän, olsun dostum...», «Кто есть друг, а кто враг» (avtorun var kendi bakışı
dostlaa); «Aalamak türküsü», «Грустная песня» – masal formasında annatmalar, neredä açıklanêr
bizim insanın ruh dünnesi, onun davranması bu yaşamaya, rituallar, ani var bizim halkta; «Nerdä
kaldı uşaklar» (açıklanêr soţial problemalar) h.b. Var M.Țvetaevanın şiirlerinä çevirmelär dä.
Alarak bir kiyat okumak için o dildä, angısı bizi meraklandırêr yada, gideräk
başka memleketlerä, biz karşı geleriz türlü kulturaların basamaklarınnan, ne zenginneder yaşamak
görgümüzü. Bizim gagauzlarda da var özel kulturası, yaşamak bakışları, angıları kalmış dedelerdä,
ki adam-evin başı, karı-
evin güneşi, taa çoyu pek sıcak kannı insannar, musaafirli, altın elli, zorluklardan korkmayan. Hepsi
ni bunu var nicä hesaplamaa lafedincä, tanışınca gagauzlarlan, okuyarak folkloru yada bu günnerdä
yazan avtorların yaradıcılıını. Bän temelendim bu genç şaircinin yaradıcılıına, çünkü o talantlı,
üüsek kulturalı insan, ko insan bilsin onu o taa gençkän da hatır gütsün, diil ozaman, açan o
bizimnän olmayacek. Bütündän ne var nicä söleyim: insannar, angıları baalı söz ustalıınnan,
yaradıcılıklan, onnar cümnä için önemni, lääzımnı.
Poetesanın yazıları sade kendisinä benzeer, onun şiirleri köktän ayırılêrlar başkalarından.
A.Ergoglunun herbir şiir sırası gagauz harakterin canından kopma.
Alöna Ergoglunun şiirlerin temaları geniş: sevda, ana taraf, duygu, şakalı peetlär. Onun
peetlerin tematikası alınma kendi Baurçu küüyün yaşamasından.
Burada en ilkin meraklı hem çok gözäl küüyün naturası: daayın, baaların, kırın güzellikleri
sabaa zamanında, henez uyanarkan, ya avşam vakıdında. Şair sevdalıydı bu ana tarafın
gözelliklerinä, da bezbelli onuştan bulêr şiirlerindä bu temalara en uygun epitetleri, metaforaları.
Peetçinin şiirlerindä süretli hem derin fikir, kimisi büüklär için, kimisi da gagauzların aylesindä
duygular için. Onun peetlerindä, nicä boncuk dizisindä, annaşılı laflarlan açıklanêr peetçinin iilikçi
hem inan ürää halkımızın aydın geleceenä.
Bucaan şekili dä büük er kaplêêr avtorun yaratmalarında, neçin ki ilk adımnarı o bu
toprakta yaptı, burada büüdü, topraanı hem insannarı sevdi da bütün yaşamasını onnarlan kendisini
baaladı.
80
Alöna Mihaylovna Ergoglo topladı kendi şiirlerini taman onun poetik talandın ilerlemesindä,
açan kişidä var hem yaşamak aariflii, hem annamak yaşamanın paalılıklarını. Çoyu onun şiirleri
gösterer moral işlerini, insannıı. Açan okuyêrsın onun şiirlerini, annêêrsın, ani herbir şiirdä var
can baarması, çaarış yaşamayı annamaa. Boşuna sölenmeer, ani yazıcının yolu hem onun
biografıyası - onun şiirlerindä. Onun şiirlerindä diil sade onun yolu, ama onun halkının da yolu.
Göstermäk gagauz dilin gözelliini, ana tarafın, Bucaan gözelliini - var bir en önemni tema
onun toplumunda.
Bu kiyatta en büük bölüm - lirika şiirleri, neredä peetçi halizdän açêr kendi duygularını.
Butakın var nicä demää, ani A.M.Ergoglunun peetleri çok açık göstererlär gagauz halkın
zengin sözünü hem şen tabeetini.
Bibliografiya
1.Ergoglo Alöna. Okuyacam seni gözlerindän. Chişinau. 2013. 328 s.
N.İ. BABOGLUNUN YARATMALARINDA MORAL KOMPETENȚİYALARIN
İNSANNIK TEMASININ OLUŞTURMASI
Çebanova Mariya, masterant MPG-13 grupasından
Bilim öndercisi Stoletnäya A.İ. baş üüretmen
Büünkü gündä bizim Gagauziyamız geçirer diil kolay vakıtları. En büük korku bizim
cümnä insanımıza diil ekonomika uurunda problemalar, diil diişilmeklär stat uurunda, ama
insanımızın ruh yufkalıında. 21-ci asirdä paranın ardına kaçmaklar üsteleer insanın ruh
zenginniini, bu üzerä gençlerin iilik, cömertlik, dooruluk, patriotluk için bulanık görüntüleri.
Gençlerimizin daalması bütün dünneyä diiştridi gagauz oollarını köktän. Bakışlar
kulturamıza, duygularımız, adetlerimiz kaldılar geeridä. İnsan başlêêr yaşamasını götürmää başka
yoldan. Şindiki cümnä isteer üürenilmiş, terbiedilmiş, becerikli kişiyi, angısı becerecek kurmaa
yaşamasını temelleneräk iilää, doorulaa, gözellää. Bitki yıllar gençlär terbiedili kinolardan, türlü
kompyuter oyunnarından, angıları göstererlär fenalık, hırsızlık, cellatlık. Biz çok sıra göreriz,
ani uşaklar diil hazır çalışlmaa, bekleerlär hepsini hazır anasından – bobasından.
- Kim burada kabaatlı? Aylä mi? Şkola mı? Cumnä mi?
Olmalı, herbiri ayırı – ayırı hem hepsi barabar.
Terbiederäk uşakları, lääzım düşünmää sabaakı günü. Onun için önemni en ilkin uyandırmaa
uşakların patriotik duygularını, bilsinnӓr neredä yaşêêrlar hem kendi köklerini, kendi soyunu, hodul
duysunnar kendisini küçük hem büük Vatanınnan.
81
Bunun için büünkü gün koyêr şkolanın önündä büük daavaları: terbietmää ölä gençleri, ani
bilsinnӓr kabletmää kendibaşına dooru işleri, düşünülmüş kararları, çıkışları; korkmasınnar
zorluklardan, becersinnӓr onnarı ensemää, bilsinnӓr başa çıkarmaa çekettirilmiş işi.
Tä bölä kişiyi terbietmää – aylenin, şkolanın hem bütün cümnenin davası.
Herbir üüredici savaşȇr terbietmӓӓ üürenicilerdӓ ii moral kalitelerini, estetika duygularını.
Benim bakışıma görӓ, insannık teması büünkü gündӓ en önemniydir. Eer uşak üürenirsӓ dooru
kantarlamaa iilii hem fenalıı, büüyӓrsӓ acızgan hem sevdaylan üreendӓ, ozaman o sevecek hepsini:
anasını – bobasını da, Vatanını da, tabiatı da...
Önemni erdӓ üüretim proțesindӓ lӓӓzım olsun üürenicinin terbietmesi. Terbietmӓӓ ii moral
kalitelerini lӓӓzım yaşamak örneklerinӓ görӓ hem literatura yaratmalarına aardılarak. Üürenicinin
terbietmesindӓ literatura büük er kaplȇȇr. Analiz yaparkan personajların yaptıklarına, üüredicilӓr
üürenicilӓrlӓn barabar seçerlӓr insan paalılıklarını iiliin hem körlüün, dooruluun hem yalancılıın,
sevgiliin hem amazçılıın arasında. Gagauz literaturasında var ölӓ yaratmalar, angılarını var nicӓ
dizmӓӓ bir sıraya dünnӓ klasiklerin yaratmalarınnan. Deyecez, D.Kara Çobanın kısa annatmaları,
nicӓ sedef boncukları, herbiri kendiycasına meraklı, herbirindӓ var insannık teması. Örnek gibi
alalım onun ‗Ya sormayı‘ annatmasını, angısının baş personajı – Zlati üüreder uşakları dikat olmaa
yaşamakta, lafı söleyeceykӓn birkaç kerӓ düşünmӓӓ. Hem annadıysan, ani sana bir kimsӓ küsü tutȇr,
kabaatını bulmaa da savaşmaa o insannan düzüşmӓӓ, kabletmӓӓ o insanı ölӓ, nicӓ o var, herbir
kusurluunnan. Annatmasında ‗Dua‘ o üüreder uşakları istemekleri, düşünmeleri pak olsun. Nesoy
da zorun olmasa, başkasına prost istӓmemӓӓ, dolaştırmamaa duayı betvaylan.
İnsannık temasını kaldıran yaratmaların sırasına girӓbilir T.Zanetin pyesası ‗Aaçlık
kurbannarı‘ (Babu İvana), N.Tanasoglunun annatması ‗Yuvanoglular‘ (Görgi
Yuvanoglu),St.Bulgarın annatması ‗Kardaşlar‘, T.Marinoglunun annatmaları ‗Tabeet‘, ‗İzin‘,
‗Karezlik‘. Bu sıraya dizӓbiliriz N.Baboglunun da yaratmalarını: pyesasını ‗Mumnar saalık için‘
(Gina - babu), annatmaları ‗Ayva çiçekleri‘ (Simu, Vasil, Zena), ‗Güllerdӓ yaşlar‘ (Todur Aflatarlı)
hem annatmayı ‗Vani‘. Annatmayı ‗Vani‘ bakalım taa geniştӓn.
‘Vani’ küçürek bir annatma, ama onda N.Baboglu becerikli oluşturȇr moral
kompetențiyaların insannık temasını. Annatmanın yok süjeti, yok işlemi, var sade bir personaj –
Vani hem onun düşünmekleri. Düşünmeklerinӓ görӓ annȇȇrız, ani çocucak 10-12 yaşında da
şaşȇrız, neredӓn böla derin, arif fikirlӓr bu uşakta. Bu annatmayı okuyȇrız 6 – cı klastakı uşaklarlan,
baş personajların akrannarınnan. Okuyarkan annatmayı uroklarda, göreriz, ani hepsi uşaklar birdӓn
– birӓ annatmanın ideyasını annamȇȇrlar. Burada üüredicinin davası – etiştirmӓӓ üürenicilerӓ
annatmanın paalılıını. İlkin bakalım annadı mı üürenicilӓr, ki karşı geldilӓr akranın
düşünmeklerinnӓn:
82
-Neyӓ dua eder Alaha Vani? (Alla versin ona uçsuz – kenarsız kuvet, da o durgutsun hırsızlıı,
fenalıı, yardım etsin sakatlara, alıştırsın hastaları, yapsın ölӓ, ki yaşamak olsun sade sevinmelik.
İnsannar sevsinnӓr biri-birini hem çalışsınnar hepsi kuvetlerinӓ görӓ herbirinin iiliinӓ.)
Sanȇrım, faydalı olacek baalayalım Vanin düşünmeklerini üürenicilerin fikirlerinnӓn:
- E, siz neyӓ dua edersiniz? Ne Allahtan isteersiniz?
Uşaklar söleer, ani saalık kendilerinӓ, analarına – bobalarına, yakınnarına, annaşmak
aylelerinӓ; taa siirӓӓ - para aylesinӓ; taa da siirӓӓ – uygunnuk, usluluk dünnedӓ. Burada üüredici
lӓӓzım açıklasın uşaklara dünnedӓ usluluun paalılıını. Büünkü gündӓ üürenicilӓr taa kolay
annayaceklar, zerӓ bu fikirlӓr hergun uçuşȇr bizim yaşamamızda – televizorda, haberlerdӓ
Ukrainadan, bizim komuşulardan; büüklerin lafetmelerindӓn, kuşkuluundan.Üüredici verer fikir, ani
herzaman lӓӓzım düşünmӓӓ diil sade kendi raadını, ama savaşmaa yaşamaa ölӓ, ani faydalı olmaa
nekadar taa çok insana:
-Neyӓ üüreder bizi Vani? (iilik yapmaa)
-Ne siz yapȇrsınız, ki bu yaşamayı taa gözӓl yapmaa?
-Var mı nicӓ bir kişi durgutsun fenalıı? Neçin? (Yok nicӓ...ama o kişi var nicӓ olsun örnek
başkalarına)
Üüredici düşündürer uşakları, üüreder onnarı herkezi fenalaa karşı koysun, iilik yapsın.
Annatmaya analiz yaparkan var kolayı baalayalım onu zanaat ayırması temasınnan:
-Naşȇy isteer olmaa Vani büük olduynan? Neçin? (Çok üürensin dӓ olsun doktor. Sanardı, ki
doktordan taa ii zanaat, taa çok insan sevicisi bu toprakta hiç yoktur.)
-Angı zanaatlar taa hatırlı sayılȇr? Neçin? (doktor, üüredici, terbiedici h.b., angıları işleerlӓr
insannarın aralarında da kendi kişiliini, insannıını göstererlӓr, hergün iilik yapȇrlar yada akıllı fikir
vererlӓr)
-Siz angı zanaatı ayırȇrsınız? Neçin?
Uşaklar lӓӓzım cuvap etsin, neylen onnarın zanaatı faydalı insana olacek.
İleri dooru annatmanın ideyasını inceleeriz:
-Neyӓ örnek olȇr Vani? (yaşamaa ölӓ, ani faydalı olmaa yanımızda yaşayannara; hırsızlaa
hem fenalaa karşı koymaa.)
Annatma debreştirer uşaklarımızda o arif fikirleri, angıları geler insannara büüdükçӓ, açan
toplȇȇrlar cannarında yaşamak örneklerini: olmasın cenklӓr, hırsızlık, yalancılık kaybelsin.
3. ‘Güllerdӓ yaşlar’ annatmanın incelemesi.
Üüsek moral kompetențiyaların insannık temasını açıklȇȇr N.Baboglunun ‗Güllerdӓ yaşlar‘
annatması da. Annatmaya analiz yapmaa deyni, uşaklarlan payederiz onu üç paya. Onnara göra da
incӓleyecez baş geroyun süretini, açıklayacez annatmanın ideyasını:
83
1.Todurun yaşaması.
2.Çiçek panayırında olay.
3.Satıcıykaların süretleri.
N.Baboglunun annatmasında ‗Güllerdӓ yaşlar‘ insannık temasına yakın baalı, uşakları ayledӓ
terbietmӓk teması da . Avtor gösterer gaguzları, nicӓ çalışkan, işçi, doorulukçu hem acızgan halkı.
Todurun üzündӓn gösterer halkımızın üzünü hem açıklȇȇr bunun sebepini dӓ: gaguzlar fukaarӓ hem
çok uşaklı aylelӓr. Bu fikirleri esaba alarak, düzeriz soruşları paylara göra:
-Kimin için avtor söleer ‗gözal fikirli‘? Nicӓ annȇȇrsınız bu laf birleşmesini? (Todur Aflatarlı
için; esaplı, akıllı adam)
-Nesoy en paalı yardım kabul etti Todur aylesindӓn? (anası – bobası terbiettilӓr onu olmaa
acızgan, aalemin zorunda yardım etmӓӓ)
-Neçin bölӓ terbiedili Todur? (Zerӓ aylesi kalaba da ‗uşaklar üürenikti biri-birinӓ
yardımetmӓӓ‘)
-Nicӓ annȇȇrsınız ‗kendi – kendinӓ yol açtı‘? (kendi çalışmasınnan, üşenmemesinnӓn kazandı
konak hem şindiki işini; ‗Lӓӓzımnı işleri etişsin deyni, o bekçi da oldu, hamalcalık da yaptı,
sokakları da süpürdü‘)
-Kalkınmaa deyni, Todura angı kaliteleri yardımcı oldu? (‗Çalışkannık hem üşenmemӓk‘,
‗içkicilӓӓ salınmazdı, herbir aylakçı ona yabancıydı‘)
-Siz angı kaliteleri isteersiniz edinmӓӓ, ki başarılı olmaa?
Düşünmeklӓr bu soruşa pek faydalı, çünkü 10-cu klasta üürenicilӓr artık düşünerlӓr zanaatı
için hem herkezi isteer zanaatında başarılı olmaa. Todur Aflatarlının süreti örnek olȇr üürenicilerӓ,
nesoy lӓӓzım olmaa, ki zanaatında ilerlemӓӓ.
-Kimin için söleer avtor ‗pak nica içim suyu‘? Nicӓ annȇȇrsınız bu lafları? (kızları için, onnar
esaplı, namuzlu, pak. Terbiedili dooru, ölӓ, nicӓ da bobası terbiedili kendi aylesindӓ.)
Bundan sora kullanȇrız soruş – cuvap metodunu verili paya görӓ:
-Neredӓn düşer Todurun yolu işӓ? (Çiçek panayarından)
-Ne haldaydı Todurun kefi işӓ gidӓrkӓn? (En ii)
-Nicӓ düşünersiniz, neçin avtor ölӓ geniştӓn yazdırȇr panayarda çiçekleri? (Çiçekleri avtor
yaraştırȇr Todurun yaşamasınnan; gözӓl çiçeklӓr – Todurun gözӓl yaşaması)
-Ne kuşkulandırdı Toduru? (Satıcıyka aalȇȇr)
-Neçin aalȇȇr satıcıyka? (Çocuu düşmüş avariyaya)
-Nesoy yardım etti satıcıykaya Todur? (Satın aldı çiçekleri)
-İnandırdı mı avtor bizi, ani Todur haliz ölӓ kişi, nesoy yazdırdı onu avtor annatmanın
çeketmesindӓ? Neçin? (İnandırdı, deyni Todur brakmadı insanı zorunda)
84
-Annadı mı karı, ani Todura diil lӓӓzım ne kazan, ne çiçeklӓr? (Annamadı)
-Duydu mu alış – verişçilӓr, ne oldu panayarda? (Duymadılar)
-Nezaman ortalık kuşkulandı? (Açan Todur çeketti daatmaa çiçekleri)
Üüredici teklif eder üürenicilerӓ, evdӓ kullanarak ‗Payak‘ tehnikasını, vermӓӓ harakteristika
baş personaja.
Bundan sora üüredici problemalı soruşlan debreştirer üürenicileri diskusiyaya:
-Nicӓ düşünersiniz, bölӓ yaptıklar (saklıdan yardım yabancıya) bizim yaşamamızda olabilir
mi? Verin örnek.
Bu soruşun var büük terbietmӓk davası. Üüredici lӓӓzım inandırsın uşakları, ani bölӓ insannar
var bizim aramızda. Onnarın iiliklerini biler insannar, angılarına yardım etmişlӓr. Büük ürekli
insannar seslӓn bildirmeerlӓr yaptıklarını, onnarın yardımı candan geler diil anılmak için.
Düşündüynӓn, herbir uşak bulacek bölӓ iilik yapan baari bir kişiyi. Başarȇrız diskusiyayı soruşlan:
-Neçin lӓӓzım iilik yapalım biri- birimizӓ? (İilik zenginneder insanın ruhunu)
Diskusiyadan sora var kolayı geçelim 3-cü paya – kalan satıcıykalarlan lafetmӓk.
-Neçin avtor Toduru iştӓn sora evӓ genӓ o yoldan götürer? (göstermӓӓ satıcıykaların
gamsızlıını hem kötü kalitelerini)
-Kalan satıcıykalar nicӓ davranırdılar Todura? (İstӓrdilӓr alsın onnardan da çiçek)
-Neçin Todur bilӓrdi, ki kazanı kimsey almayacek? (Kendinӓ görӓ kantarlardı)
-Neçin Todur sölӓmedi karılara nicӓ satın aldı çiçekleri? Ne o söledi? (sölӓmedi deyni
istӓmedi üünmӓӓ; söledi: ‗Kefim pek islӓydi‘)
-Nicӓ annȇȇrsınız Todurun cuvabını satıcıykaların teklifinӓ, şindi da çiçek satın alsın
onnardan? ‗Alaceydım toptan senin da güllerini, eer soraydınız, neçin o karı pek kahırlıydı‘?
(Alaceydım eer olaydınız aalemin kahırına taa dikat)
-Annadı mı insan, ne istedi sölemӓӓ ona Todur? (Annamadı)
Üüredici teklif eder üürenicilӓr versinnӓr harakteristika satıcıykalara.
-Neçin annatmanın adı ‗Güllerdӓ yaşlar‘? (Avtor gösterer, ani biz hergünkü yaşamamızda var
nasıl karşı gelelim kahırlan. Güllӓn avtor yaraştırȇr yaşamayı; yaşlar – kahırlar, angılarınnan insan
var nasıl karşı gelsin. Biz lӓӓzım hazır olalım herbir minutta önümüzӓ çıkan zorlukları, beki
başkasının, sökmӓӓ.
-Neyӓ sizi terbietti annatma? (olmaa açıkgöz, acızgan, savaşmaa yardımcı olmaa dolayda
insannara)
Baş personaja harakteristika verdiktӓn sora teklif ederiz yazsınnar yaratma temaya göra:
‗Todurun süreti annatmada ‗Güllerdӓ yaşlar‘‘. Yaratmayı yazsınnar deyni üürenicileri hazırlȇȇrız,
vererӓk onnara yardıma halk söleyişlerini, şiir, düzeriz bilӓ yaratmanın planını.
85
Plan.
1.Todurun ana – boba evindӓ terbiedilmesi.
2.Derin su sessiz akar. (Todurun süreti annatmada)
3.Akıl verӓn çok, ekmek verӓn yok. (Satıcıykaların süreti)
4.İilik benim yaşamamda.
Söleyişlar:
1.Alatlama dişlӓn, alatla işlӓn.
2.Aalemin kahırını duyduysan, taa insansın.
3.Soba yısıdȇr içandan, yalpak söz dışandan.
4.İiliksiz tikenneneriz.
5.Kaavilik – çalışmakta.
6.Biz da gözaliz çiçek baaşlarkan.
7.Angı kapudan sevgi girer, o kapudan çıkmȇȇr.
Üürenicilӓr açıklȇȇrlar söleyişlerin maanalarını hem alȇrlar esaba yaratmanın,angı payında
nesoy söleyişi kullanmaa. üüredici tanıştırer üürenicileri D.Tanasoglunun şiirinnӓn ‗Ko adama‘.
Üürenicilӓr okuyȇrlar, yapȇrlar analiz bu şiirӓ, yaraştırȇrlar Todur Aflatarlıylan. Üüredici teklif eder
söleyişlerin arasından yada şiirin sıracıklarından uydurmaa epigraf kendi yaratmalarına.
GAGAUZ LİTERATURA UROKLARI NİCÄ GAGAUZLUUN TEMELİ
Çernioglo Alla, masterant MPG-13 grupasından
Bilim öndercisi Soletnäya A.İ. baş üüretmen
Herbir halkın var kendi kulturası, adetleri, angılar uşaklara ana südünnän geçer. Gagauz
literaturası – halkın kulturasında en gözäl payını tuter. Literatura - yazıcıların kalbindän geçirilmä
halkın paalı hem zengin düşünmekleri, adetleri. Bütün yazılı literaturaya deyni gagauz folkloru
paalı, nica bir tema, süjet, janra sızıntısı. Üüreder, neya iilik hem fenalık deniler, vatan,
kahramannık hem çok başka yaşamak üürlarını gösterer. Patriotizma duygularını insanın canında
uyandırer.
Masallarda, türkülerda insan annadarmış türlü olmuş işleri, kendi yaşamasını, zaametini,
düşünmeklerini, sevinmeliklerini, kahırlarını, umutlarını taa iyi yaşamaya. Nekadar zoorluklar
cekmemiş insannar, ama hep okadar onnar vazgeçmemişlär hiş bir vakıt türkü, maani çalmaa,
masal, cümbüş annatmaa. Folklor yaradanı – halk. Gagauz hakın zengin hem gözäl poetik folkloru
var – halk türküleri, masallar, legendalar, söleyişlär, bilmeyecelär, maanilär, - angılarını onnar
86
düzdülär hem topladılar vakıtların uzunnunda, en derin evellerdän büünädän. Taa derin eski
zamannardan halk arasında becerekli, talantlı insannar yaratmışlar gözäl türküleri, masalları,
söleyişleri, arif porezenneri, ama o yaratmaları kimsey yazmamış, geçmişlär eveldän bu günnerädan
aazdan aaza, bir insandan öbürünä, evlad boylarından evlad boylarına, ama o yaradıcı kişilerin
adları unudulmuşlar. Beş-altı üz yıl geeri kimi milletlerin folklor yaratmaları başlamışlar kiyatlara
da geçmää.
Ama bizim gagauz halkımızın folkloru başlêêr geçmää çok taa sora, neçinki gagauzça ofitial
yazımız 1957-nci yıla kadar yokmuş. Buna bakmadan, geçmiş asirin başlantısında, beki biraz taa
ileri, gagauz folklorunu da başlamışlar
aaraştırmaa. Ne yazık, ki diil kendileri gagauzlar, ama yabancı milletlerin bilimcileri, neçinki
sölediimiz gibi yazımız yokkan, bilimeimiz da yokmuş. Bu aaraştırmalar göstermişlär, ki
gagauzların folkloru hiç diil taa aşaa başka eski kulturalı milletlerin folklorundan.
Ama 1957-nci yılda gagauz halkın yazısız zamanı biter. İyül ayın 30-da kabul ediler gagauz
dilin alfabeti D.Tanasoglunun proektinä görä. Yazı kabuledilmesinnän folklor işleri da kazanêr
kolaylık ilerlemää. 1961-ci yılda Kişinevda basım evindä peydalaner bir kiyat ‗Gagauz folkloru‘
adında. Bu ilk ayırı kiyat folklor eserlerinnän kendimizin gagauzların arasından N.Baboglunun
yazısıydır.
Yazın peydalanmasınnan gagauzların literaturası uzun ömürä bilet kabletti. Yazı gagauzların
peetçilerin, yazıcıların, araştırıcıların yollarını açtı. O vakıttan beeri gagauların literaturası başleer
kendi yeni yaşamasını, peydalaner yeni adlar, patriotik duygular çekeder çıkmaa üzä.
Okullarda literatura urokları çok lääzımnı iştir. Herbir yazılı sıracıklan uşaklara o gösterer
bizim halkın zengin artistik yaratıcılıını, onun zorçekmeklerini, onun düşünmeklerini hem
tanımaklarını, onun ideallarını hem savaşmaklarını, onun duymaklarını hem harakterini, onun
tutumnarını hem yaşayışını.
Insan ilk adımından gerer halkın kulturasına. Ana südünnän o kableder halk türkülerini,
masalları, angılar yaşer onun canında bitki soluya kadar. İnsan adım adım topleer kendi intelektual
bagajina kultura adetlerini, halkın kurallarını, insannıı, esaplıı, angılar ona kalmış dedelerindän.
Gagauzluk kuruldu diil bir üzyıl. Evlat boyundan evlat boyuna kaavileşti ayozlu güreştä
serbestlik hem ortodoks dini. Burada da bizim dedelerimizä läzım oldu korumaa en paalı bu
yaşamakta – gagauzluu dil saade stavruylan, ama bıçaklarlan, tüfeklärlän. Gagauza yoktu taa büük
kısmet, nica korumaa ana topraanı, ana dilini hem ayleyi. Bu başarılar anılerlar dastannarda,
masallarda,türkülerda, angılar bobadan uşaklara ekmeklan-tuzlan geçerlär. Bu kaavi temelda,
angısını yıllarca duşmannar daatmaa savaştılar, Gagauz Eri durer.
87
‗Perestroyka‘ vakıdında bizim devletlerimiz daaldı diil saade ekonomika taraflarından, ama
büük urmak kabletti insanın dini hem kulturası. Bizim yaşamamıza geldi Avrupa kendi moral hem
etika zenginniklerinnän. Büünkü günda zoor kayıl olmamaa o işlän, ani gençlerimiz taa çok Avrupa
moral hem kultura zenginniklerinä görä yaşamaa isterlär. Maalesef, bu tendentiyaya aykırı konmaa
zoor. Filmler, romannar, türkülär, kliplär, angılar ayın açık kötü işleri göstürerlär, gün gündän
fukaarelederlän gagauzların fikirini, ruhluunu hem esabını. Bu beterä da gün gündän biz taa
uzaklaşerız dedelerimizdän, angılarına deyni etika kanonnarı yaşamaklarında önemli bir printipti.
Büün biz yok nica kabledelim insannarın yaşamasını bilimsiz, tehnikasız. Ama hep ta böla biz
onnarı görmeriz muzikasız, literaturasız, teatrusuz, kinosuz, gözäl zanaatsız, çeşitli kulturasız. Ama
onnar da esaplı läzım olsun.
Patriotizma – en büük duygu Vatanına, sevda ana topraana, angısını lazım her gün annatmaa
üürenicilerä. Bu işi lazım yapsın hepsi barabar: üüredicilär, analar-bobalar, devlet işçileri, gazetalar,
radiocular, televizioncular. Patriotizma duygularını uyandırmaa deyni, läzım annatmaa gagauz
kahramannarı için, onnarın başarıları için, onnarın halkın istoriyasında erleri için. Andrey Galatan,
Anton Buyıklı, Vladimir Bozbey hem üzlärlän gagauz, angılar büünkü gündä var nicä olsunnar
örnek herbir gagauz uşaana. Onnar için läzım yazılsın kiyatlar, teatruda koyulsun pyesalar, onnarın
adlarınnan läzım adlansın sokaklar, okullar, derneklär.
Aaz okullarda üürenmää şiirleri sevda için, hava için, ama lazım gagauz literatura urokların
yardımınnan büütmää eni patriotikli evlat bouy, angısı saalıklı ilerledecek bizim dedelerimizin
neytlerini – korumaa gagauz dilini, gagauz adetlerini, gagauzluu.
Patriotizma hem ruh gagauzların kulturasında öz läzım olsunnar. Kär bunda biz göreriz
kuvedi, angısı var nicä kurtarsın gagauzların ruhunu daalmaktan.
Sevda ana topraana – duygu, angısı üzyıllarlan verärdi bizim insana eminnik hem ilhamnardı
onnarı büük başarılara. Saade patriotizma duygusu yardımcı oldu bizim ustelememizdä İkinci
Dünnää Cengindä. Büün da ölä läzım olsun. Bizim en büük daavalarımız – durgutmaa bu patriotik
krizisini hem devledin daalmasını, uyandırmaa dedelerimimzin ruhunu bizim cannarımızda,
kaldırmaa aya diz çökmektän gagauz halkını, gagauz dilini hem gagauz istoriyasını, neyi bizä
yazdırmışlar bizim dädular, manilär.
Büünkü gündä patriotizm – bir en aktual tema gagauzların intelegentiya arasında. Devlet
insannarın doklatları, cümnä toplulukların öndercilerin yazıları, araştırıcıların materialları dayma
kaldırerlar patriotik terbietmesinin problemasını.
Moldovada açık görüner patriotizma hem ruh krizisi. Devlettä üfka ekonomika hem politika
durumu, halklar ilişkileri. Hepsini taa pek zoorlader migratiya. Açan bizim devledin istoriyası
yıldan yıla endän yazıler, açan uşaklar yılarlan üürenerlär başka devledin istoriyasını, açan bir halk
88
öbür kaardaş halkını sayer duşman, açan gençlar düşünerlär, ani devledin önündä onnarın borçları
yok – ozaman zoor bulmaa haliz patriotizma duygularını üüsek, gözäl ama boş lafların arasında.
Nica biz bileriz, patriotizma – o Vatanına sevda. Ama ‗Vatan‘ lafının maanası ne? Vatan – o
öla bir yer, angısın ecelinä insan kendi ilişikliini duyer.
Vatan – ana erleri, ana evi. Ama ilk maanası bu paalı lafın – o insannar. Bundan da belli oler,
ani kahramannık vatan için doorulu insannarı, ayleyi korumaa.
Gagauzlara deyni Vatan her zaman ayozluydu. Onu onnar korardılar, nica en paalı, en ayozlu
işi. Kär bu annamakta, bizim bakışımıza görä, çekeder patriotizma.
Patriotizma, o diil sade sevda Vatana. O hazırlık geçmää herbir zorluu delvedinnän barabar,
korumaa Vatanı duşmannardan, kaldırmaa ikıklardan, korumaa şerefini, hakını; kendi istoriyasını
hem adetlerini tanımak hem saymak; devlet için çalışmak. Patriotizma duygusu – o diil saade devlet
için girginnik, ama hazırlık olmaa onunnan en zoor vakıtlarda.
Mariya Maruneviç, Stepan Topal, İvan Burgudji, Leonid Dobrov h.b. – bu insannar büük
literadan. Nezamansa onnar andırdılar bizim gagauz halkını bütün dünneya. Onnarın kahramannı
ölümsüz.
Biz geldik bir önemni çıkışa, ani uşaakları terbiederäk okullarda, bizim yok hakımız anmamaa
gagauz kahramannarı. Bizä, nicä XXI-ci asirin yaşayannarı, onnarın yaşamakları, yaptıkları taa
annaşıler. Biz var nasıl kendimizi koyalım onnarın erinä, da duyalım, nica onnar korkusuz
yaşamaklarını kantara koydular, güüdelerinnän granatadan dostlarını korudular, cannarını Vatan
için verdilär.
Elbetki, büünkü yaşamak embettän ayırılêr öbür asirlerdän hızlılıklan, esapsızlıklan,
cansızlıklan. Patriot olmaa osaydı olmamaa mı baalı olêr saade insana. Kahraman var nasıl olsun
herbiri, kim yapêr iyi yaptıkları bütün ürektän. Bileriz, ki büük kahramannık küçük yaptıklardan
duuêr.
TEORETIK ASPEKTLERI KOMUNIKATIV KOMPETENȚIYASININ
OLUȘTURULMASINDA
Kılçık Ekaterina, masterant MPG-13 grupasından
Bilim öndercisi Stoletnäya A.İ. baş üüretmen
Şindiki zamanda gagauz dili hem literatura uroklarında kullanılêr devlet dokumentleri:
- kurikulum;
- efektiv üüretmesi için standartlar.
Standartların içindekilii bir sistema gibi kurulu, neredä baalantılı gösterili üürenicilerin
komunikativ, dil (lingvistika), söz hem kultura kompetenţiyaların ilerlemesi hem oluşturulması.
89
Önemli, ani bu kiyatta herbir standart kaplêêr hepsi okul basamaklarını (başlankı, gimnaziyä hem
liţey klaslarını) gagauz dili hem literatura disţiplinasında. Herbir şkola basamaa için standartlara
görä iş çeşitleri veriler (seslemektä, lafetmektä, okumakta hem yazmakta).
Standartlar üüredicilerä neet koyêrlar, ki şkolacıların becermeklerini tanımaa, analiz hem
klasifikaţiya yapmaa, oluşturmaa da bu becermekleri kendi sözündä kullanmaa.
Standartların baş neeti: „vermää kolaylık okullara uşakları kısmetli terbietmää, ki üürenicilär
becersinnär üüretim proţesinä aarifli katılmaa‖. [2, s.68]
Busoy üüretmäk sonuçta (liţey klasların başarmasında), şkolacıları onnarın yaşamak
paalılıklarına yaklaştırêr, üürenicilerin sözü onnarın yaşamak neetlerini aynalêêr. Onnar bilerlär
hem nasıl becererlär kendi yaşamak davalarına görä sözlerini götürsünnär dä komunikativliin en
üüsek uuruna etişsinnär.
Enilenmiş modernizat kurikulumda yazılı,ani gagauz dilinin hem literaturasının
üürenmesindä genel neet buydur: „İlerletmää üürenicilerin baalantılı sözünü, taa ii düzmää
onnarın söz kompetenţiyasını, üüreniciyä komunikativ yolunu vermää‖.
Nasıl annamaa komunikativ yolunu vermää?
Liţey klaslarında gumanitar disţiplinaların arasında, neredä gagauz uşakları üürenerlär, ana
dili önemli er kaplêêr.
Üürenicilär ana dilini dooru becersinnär kullanmaa, ana dilindä kendi fikirlerini açıklamaa,
ana dilindä kendi üüsek duygularını, ürek dalgalanmasını, can sıcaklıını söleyäbilsinnär, herbir
adamın sözünä söz bulsunnar.
Genel söz becermekleri lääzım kurulsun bölä:
- baalantılı bilgileri oluşturmak hem sözleşmäk kulturasını dooru hem lääzımnı erdä kullanmaa
üürensin;
- dil bilgilerini oluşturmak,sistemcä sözleşmektä kullanılsın genel söz becermekleri;
- esaba lääzım alınsın lafetmäk, okumak, seslemäk hem yazmak uurları.
Bu gagauz dilinin özü hem genel içindekilii.
Ne o kompetenţiya? Bu lafı annamaa deyni, bakalım sözlää.
„Kompetenţiya (bu latin lafı – competo) 1) cevrä işlemnär, angıları kanonnarnan veriler
kimäsä osa neyäsä; 2) yakışêrım, yapêrım; bilgilär osa görgü, angısı var insanda‖. [ 3, s.621 ]
Annamak kompetenţiyakabledildi üürenmişlärnän amerikan lingvistin N.Homskiyin (1972)
yazılarından, dil metodikasında laf kompetenţiya kullanılêr üüretmektä predmetin bütündän hem
operaţional neetlerini, içindekiliini koyarkan.
90
Nicä taa ileri gördük, laf kompetenţiya çokmaanalı. Maanaların ikincisi yakışêr pedagogikada
kullanmaa: nesoy sa soruşların bölümü, angılarını kimsä derindän annêêr, var kendi görgüsü hem
bilgileri bu disţiplinanın soruşlarında.
Büün metodikada laf kompetenţiya annaşılêr, nasıl bilgilär, becermeklär hem sınışlar dilin
kullanmasında.
Metodika literaturasında yazdırılêr türlü kompetenţiyalar, angılar türlü-türlü biri-birinnän
baalı. Ön eri dillerin metodikasının üürenmesindä komunikativ kompetenţiyası kaplêêr.
Laf „komunikativ (lat. communico)‖. Bu laf da çokmaanalı. Bizä deyni uyêr onun ikinci
maanası – „sözleşmäk, insannarın arasında baalantıların forması, onnarın üürenmäk-işlemäk
proţeslerindä taa sık dilin yardımınnan, taa siirek nışannarın yardımınnan informaţiya insandan
insana veriler‖. [2, 617]
Komunikativ kompetenţiyası dilin üüretmesindä – bu toplanılmış bilgilär dilin sisteması için
hem onun bircikleri için, kurulması için, funkţiyaları için lafetmektä, düşünmeklerin kurulması
üürenilän dildä hem annamak başkasının fikirlemesini, üürenilän dilinin halkının başkalıkları
naţional kultura tarafından, üürenicinin hazırlıı üurenilän dildä sözleşmää. Lafetmektä, seslemektä,
yazmakta kendi fikirini kurmaa, bakarak komunikativ davalarına, annamaa interpretaţiya yapmaa
hem kurmaa baalı sölemeklär.
Komunikativ kompetenţiyası – bu bilgilär hem becermeklär, angıları lääzım aalemin sözünü
annamaa deyni hem kendi söz programasını kendi neetlerinnän yaşamak situaţiyalarına görä
kurmaa.
Ana dilinin üüretmesindä komunikativ kompetenţiyası – bu real hazır olmak „sözleşmeyä,
sozleşmenin neetlerinä hem situaţiyasına bakarak, sözbaalantısına hem sözannamasına hazırolmak‖
[5, 27].
Nicä yazêr E.A.Bıstrova, komunikativ kompetenţiyanın bölümneri: bilgilär sözün kulturası
için hem komunikativ bilgileri reprodiktiv hem produktiv uurunda. Lääzım becermää düşünmeli
ayırmaa dil birciklerini sözleşmäk situaţiyasına görä; aazdan hem yazılı sözü adekvat annamaa;
onun içindekiliini lääzımnı nekarlıında annatmaa, kendi baalantılı sözünü kurmaa türlü söz
stillerindä.
Komunikativ becermeklerini oluşturmaa, nicä çizer E.A.Bıstrova „var nasıl sade lingvistika
hem dil kompetenţiyalarını esaba alarak‖ [6, 27].
Komunikativ kompetenţiyasını realizat etmää deyni pak psihologiya bilgileri etmeer (insanın
kişilik özellii h.b.).
Komunikativ işlemini yok nasıl sözleşmäk işlemindän ayırmaa, ama sözdemi var nicä
ayırmaa dildän, onuştan komunikativ kompetenţiyanın temelindä hem dil kompetenţiyası (bilgilär
91
dil için nasıl nışan sisteması hem becermeklär dilin hepsi araçlarını kullanmaa) hem söz
kompetenţiyası (bilgilär, nasıl oluşturmaa hem kurmaa kendi fikirlerini lafetmektä) durêrlar.
Zamandaş psiholingvistikada annamaktan komunikativ kompetenţiyası başka kompetenţiyalar
da bulunêr.
K.F.Sedov yazêr, ani komunikativ kompetenţiyası – bu becermäk sözleşmäk işlemini êfektiv
kurmaa hem sözdemi êfektiv götürmää, soţial baalantıların normalarına görä, angıları bu konkret
êtnosta var. [4, 23]
Esaba alarak soţial baalantıların normalarını, angıları bu konkret êtnosta var, onnarsız êfektiv
sözleşmäk olamaz da onuştan lääzım komunikativ
kompetenţiyanın strukturasına kulturalıgötürmäk kompetenţiyayı koyalım. Butakım,
komunikativ kompetenţiyası için önemli bilgilär bu êtnosun naţional kulturası için, hep burayı
koyalım onun sözdem kulturası hem sözdem êtiketi için bilgileri, naţional speţifikasını lafetmektä
lääzım esaba almaa.
Bu problamanın bir aspekti, lafın „êfektiv‖ kullanmasınnan baalı. Sözdemin işlemini hem
sözdemin götürülmesini kantarlamaa yok nicä sözdemin situaţiyasının parametralarını esaba
almayarak. Bilinmeer pozitiv osa negativ bu sözleşmäk bütündän, bilinmärkän komunikativ davası,
sözdem situaţiyanın speţifikası, lafedennerin soţial hem sözdem rolleri.
Komunikativ kompetenţiyasını taa geniştän annamaa deyni, onun strukturasına lääzım
pragmatik aspektini dä koymaa – diskursiv kompetenţiyasını.
Eterli mi yukarkı kompetenţiyalar (dil, sözleşmäk, kulturalıgötürmäk, diskursiv) komunikativ
kompetenţiyanın strukturası için? Elbetki, evdeki osa profesional sözleşmesi için eterli. Ama duyêr
mı kendi komunikativ kompetenţiyalı kişiliini insan, angısı auditoriyada insan topluşunda
sözleşämeer, ritorika janrasını kullanamêêr? Duyamêêr? Onuştan herbir kişinin lääzım olsun
ritorika bilgileri, ritorika becermekleri, deyni dolayandakı insannara kendi fikirlerini laflan
etiştirsin, inandırsın.
Komunikativ kompetenţiyası – bu bilgilär hem becermeklär, angıları lääzım insana deyni
annamaa yabancı hem kurmaa kendi söz programasını olsun baalı sözleşmenin neetlerinnän hem
situaţiyasınnan. Komunikativ kompetenţiyası hepsi sözleşmäk soylarınnan baalı, lääzım becermää
geçmää teksti bir söz stilindän başka stilä, esaba alarak kiminnän lafeder, kullansın zamandaş
gagauz literatura dilini, o bilgileri hem becermekleri, angısı profesional kişilik kompetenţiyası için
oluşturulêr.
Var nasıl yapmaa çıkış, ani komunikativ kompetenţiyanın strukturasının uurları: dil,
sözleşmäk, diskursiv, kulturalıgötürmäk hem ritorika kompetenţiyası.
92
Herbir uurun var kendi bilgileri hem becermekleri, onnar serbest hem êfektiv sözleşmäk için
lääzım:
- dil kompetenţiyası – bilgilär üürenilän dil için hepsi bölümnerdän: fonetika, leksika,
morfemalar, lafkuruluşu, morfologiyä, sadä hem katlı cümlelerin sintaksisi, tekst stilistikanın temeli
– hepsi dil birciklerini kullanmaa, dil normalarını esaba alarak;
- sözleşmäk kompetenţiyası – fikirlerin sözleşmektä kurulması hem oluşturulması için bilgilär,
onnarı seslemektä hem başkasına sölemektä becermää kullanmaa;
- diskursiv kompetenţiyası – bilmää sözleşmäk akıntının özelliklerini, becermää onnarı kullanmaa;
- kulturalıgötürmäk kompetenţiyası – dilin forması, angısının yardımınnan halkın naţional
kulturası gösteriler; bilgilär dilin hem halk istoriyasının baalantısı için, gagauz dilinin naţional
kultura speţifikası için, gagauz dilinin sözleşmäk normalarının etikedini, halklararası sözleşmäk
kulturasını bilmää kullanmaa: becermää sözleşmäk proţesindä bu bilgileri kullanmaa hem korekţiya
yapmaa;
- kendi sözleşmesinä, gagauzların insan arasında dooru kendisini götürmäk, kurallarını esaba
alarak;
- ritorika kompetenţiyası – türlü ritorika modellerindä tekstleri düşünmeli kurmak, bu tekstleri
ritorika janrasında insanın topluşunda söz tutmaa hem refleksiya yapmaa sözün neetlerinnän hem
situaţiyaylän baalayarak.
„Komunikativ kompetenţiyanın kullanmasının en üüsek üstünnük uuru – kişinin hazır olması
oluşturulmuş bilgileri hem becermekleri meraklı kendisinä deyni informaţiyayı insan arasında
inandırmaa, problemalı situaţiyaları çözmää. [5, 39]
Bunun için lääzım:
1) gumanist kaliteli insannar;
2) komunikativ bilgilär, becermeklär hem komunikativ tehnikası (kognitiv, afektiv, regulätiv);
3) hazır olmaa hem istemää realizat etmää komunikativ bilgileri, becermekleri, sınışları
profesional uurunda‖. [ 6, 3]
Sözleşmenin pedagogika temeli – dialog, dialoga dayanmak. Baalantılar olabilir subyekt-
obyekt hem subyekt-subyekt aralarında (bu sayıda üürenicinin hem üüredicinin aralarında).
Kapalı harakterindä reproduktiv davalarnan tekrarlanêr örnää osa algoritmaya görä tekst
kulurulêr, açan üüredici öncedän biler cuvabı.
Açık harakterindä produktiv davalarnan tekst, davalar tekrarlanmaz, diil standart, o
üürenicinin yaratacılık potenţialını gösterer, cuvap olabilir türlü-türlü; subyekt-subyekt
baalantılarında, êfektiv, açan iş hem üürediciyi, hem üüreniciyi meraklandırêr, dialogta onnarın
arasında optimal çıkışlar yapılêr (onnar olar başka türlü dä).
93
Butakım, komunikativ kompetenţiyayı üürenicilerdä oluşturmaa deyni, en ilkin onu lääzım
üüredici kullansın. Hem üüredici, hem üürenici barabar çalışsınnar, hazır olsunnar sözleşmektä
başka yolcaaza sapmaa, eni informaţiyayı üürenmää, becermää kendibaşına kritikalı fikirlemää,
kendi sözleşmesini kontrol etmää, açık sölemää kendi neetlerini hem paalılıklarını, sözleşmektä
emoţional olmaa.
Metodika tarafından üüredicinin resursları diil eni. En ilkin, bu annatmak dialogu, üüretmäk
sözleşmesi, üüretmäk diskusiyası; küçük grupalarda üüretmäk tehnologiyaları, bütündän hepsi klası
üüretmäk; taa az urokta üüredicinin sözü, ne faydalı olacek üüreniciyä (taa çok sözleşecek).
Sade praktikada komunikativ işlemin görgüsü kazanılêr, zeedelener bilgilär, komunikativ
becermekleri incelener, bitki-bitkiyä komunikativ kompetenţiyası oluşturulêr.
Komunikativ kompetenţiyanın bircikleri:
- komunikativ işlemin yolcaazları;
- temalar, sözleşmäk situaţiyaları, konuşmanın programası;
- sözleşmäk işi;
- lafedennerin soţial hem komunikativ rolleri (onnarın sţenariyası nasıl kendisini götürmää);
- sözleşmenin taktikası
- tekstlerin tipleri hem onnarın düzülmesinin kuralları;
- dil minimumnarı [5, 8]
Bu sayıklanmış birciklerä görä var nasıl üüretmenin herbir etapın neetlerini hem davalarını
kurmaa, davalara görä didaktika materialını ayırmaa, üüretmenin çıkışlarını diferenţial kantarlamaa.
Büük problema, açan üüretmektä komunikativ kompetenţiyası oluşturulêr – bu onun
kantarlanması. İlkin, açan bilgilär hem becermeklär tradiţional kantarlanêr, nasıl şkolacının
görgüsünü, annamak üüretmenin özünü, kişilik ilerlemesini kantarlamaa?
İkinci, sözleşmäk uurunda zor kriteriyaları kurmaa, angıları kantarlamanın temelinä
koyulacek. Bakalım, nesoy araştırmalar komunikativ kompetenţiyanın kantarlamasında var.
L.A.Petrovskayayın aaraştırmasına görä var üç uur sözleşmäk kompetenţiyasında:
1) kişinin paalılık uuru;
2) sınırların uuru;
3) becermeklerin uuru.
İnsanın kendi paalılıklarına davranması sözleşmäk kompetenţiyanın uurunu gösterer.
Paalılıklar var nasıl olsunnar deklarativ da, real da.
Komunikativ kompetenţiyanın en üüsek uuru sayılêr paalılıkların refleksiyası, açan deklarativ
paalılıklar real paalılıklara fikirli geçiriler.
94
Üüretmenin neetlerindän nışannanêr komunikativ kompetenţiyanın kullanılmasının uuru.
V.İ.Teslenko hem S.V.Latınţev komunikativ kompetenţiyanın oluşturulmasında göstererlär:
1) temel uuru – reproduktiv uurunda işlär, taa çok aklında tutmak;
2) optimal-adaptiv – şkolacılar komunikativ kompetenţiyayı eterli kullanamêêlar, ama isteerlär
(makar ki diil herkerä) onu kullanmaa bilinän uurda;
3) yaratacılı aaramak – şkolacılar komunikativ kompetenţiyanın ilerlenmesini eterli göstererlär,
problema situaţiyalarını kendibaşına cözerlär, sözleşmeyä hazır;
4) refleksiv-kantarlamak – şkolacılar meraklı problemayı ayırêrlar da kendibaşına komunikativ
situaţiyasında onnarı çözerlär.
Görüner, ani nışannanmış uurlar hep osoy, nasıl bilgilerin üürenmesinin uurları, angılarını
yazdırdı V.P.Bespalko [ 9, 1] :
1) işlem tanımak için (üürenicinin uuru) – örneklerä görä işleri (sınışları) dooru yapmaa;
2) işlem algoritmaya görä davaların doludan çözmesi;
3) işlem, angısı baalı işin ayırılmasınnan (evristika uuru) – fikirlemäk operaţiyaların yapılması;
4) işlem davanın çözülmesini aaramakta (yaratıcılık uuru) – yaşamak görgüsünä dayanarak, aktiv
fikirlemäk.
Biz göreriz dörttürlü kantarlamak sistemasını, neredä ilk (temel) uur için koyulêr notalar „5‖,
„6‖; ama dördüncü (refleksiv-kantarlamak uur için – notalar „9‖, „10‖.
Benim bakışıma görä, kantarlanmêêr bütündän komunikativ kompetenţiyanın oluşturulması,
ama ayırı herbir bölümü: dil, sözleşmäk, diskursiv, kulturalıgötürmäk hem ritorika kompetenţiyarı.
Busoy kantarlamakta şkolacıların komunikativ zorlukları görünecek, individual korekţiya
yolcaazları nışannanacek, üürenicinin ilerlemesindä diişilmekleri kantarlanacek, onun kendi
ilerlemesi, ama diil bir abstrakt idealın, ne zamandaş üüretmäk-üurenmäk proţesindä sorumnu.
En ilkin annamak „komunikativ kompetenţiyası‖ yazdırdı psihologlar. „Komunikativ
kompetenţiyası (soţial psihologiyaya görä) – toplam bilgilär, becermeklär hem sınışlar, angıları
insana biri-birinnän sözleşmektä lääzımnı.
Komunikativ kompetenţiyası – bu bilgileri insanın kişilii için annamak, insanın sözünü dooru
becermää kabletmäa, kantarlamaa adamı, nasıl o ileri dooru kendisini götürecek, tanımaa hem başka
işlär, angılarınnan sözleşmenin ii uuru baalı, insanın arasında baalantıları‖. [2, 177]
XX-nci asirin 90-ıncı yılların çeketmesindä „komunikativ kompetenţiyayı‖ bizim bilim
adamnarımız, nicä yabancı dildä sözleşmäk annardılar [3, 7];
Ama 90-ıncı yılların ortasında onnarın bakışları diişildi dä çekeder sayılmaa, ani
„komunikativ kompetenţiyası‖ – bu ölä sözleşmäk, angısı sözleşmenin davalarına görä adekvat
götürüler diil sade yabancı, ama ana dilindä dä.
95
Herbir insanın lafetmektä kişilik kulturası baalı onunnan, ne uurda onun komunikativ
kompetenţiyası bulunêr.
Komunikativ kompetenţiyanın oluşturulması için yazdı türlü avtorlar, herkez kendiycä.
İlk psihologların arasında, kim komunikativ kompetenţiyası için yazdı, bulunêr D.Haymz. O
kendi annatmasının temelinä koydu N.Homskiyin annamasını „lingvistik kompetenţiyası‖ için.
D.Haymz söledi, ani komunikativ kompetenţiyasının var kendi kuralları, angıları temellerlär
gramatika kurallarını, angılarını bilärkän, insanın sözdemi dä ilerleer. D.Haymz sayêr, ani
komunikativ kompetenţiyasına te bu kompetenţiyalar girer:
- lingvistika (dilin kuralları);
- soţial-lingvistika (dialekt sözdemin kuralları);
- diskursiv (baalantılı sözün kurulması için kurallar);
- strategiya (baalantılı sözün birkimseylän lafetmektä kurulması).
A.Hollidey nışannêr, ani insanda komunikativ kompetenţiyası gösterili onunnan, nekadar o
başkasınnan hazır sözleşmää.
Taa geç komunikativ kompetenţiyasını yazdırdı Vanêk, angısı kullandı Evropa Sovedin
speţifikaţiyasını. O sayêr, ki komunikativ kompetenţiyası düzülü komponentlerdän:
lingvistika kompetenţiyası (gramatika kuralları için bilgilär);
soţio-lingvistika kompetenţiyası (becermäk dil formalarını situaţiyaya görä kullanmaa);
diskurs kompetenţiyası (becermää annamaa hem logikayca kurmaa kendi sözdemini);
strategiya kompetenţiyası (becermää kullanmaa verbal hem diil verbal strategiyaları, deyni
etişmeyän bilgileri bulmaa, kompensaţiya yapmaa);
soţio-kultura kompetenţiyası (dostlaşmak nesoysa uurda);
soţial kompetenţiyası (başkasınnan baalantıya hazır olmaa, situaţiyaya kontrol yapmaa
becermää).
E.İ.Litnievskaya sayêr, ani komunikativ kompetenţiyası „isteer aazdan hem yazılı sözdä türlü
sözleşmäk birciklerini kullanılsın sözün kulturasınnan, temel becermeklerinnän hem sınışlarınnan.
Hepsi lääzımnı sferalarda bu yaş uuru için hem sözleşmäk situaţiyalarında kullanmaa onnarı. [3, 39]
M.B.Uspenskiy taa konkret gösterer komunikativ kompetenţiyasına girän bilgileri: „bu
üürenilmiş hem bilinir bilgileri, nasıl dil birciklerini (ses, morfema, laf, lafbirleşmeleri, cümlä h.b.)
bilmää o neetlän, ki dooru onnarı sözleşmektä kullanmaa. Bu o bilgilär, angıları verilerlär difeniţiya
formasında, deyni becermää biri-birindän dil birciklerini ayırmaa hem kullanmaa onnarı, türlü
nasaatları dilin funkţiyası için sözleşmektä becermää kullanmaa‖. [4, 73]
96
Nicä sintez hepsi difeniţiyalara komunikativ kompetenţiyanın termini için var nasıl saymaa
M.P.Lvovun yazılarını rus dilinin metodikasının sözlüündä o yazêr: „Komunikativ kompetenţiyası
– bu termin gösterer dilbilgilerini (ana hem yabancı dildä), onun fonetikasını, leksikasını,
gramatikasını, stilistikasını, söz kulturasını, dil birciklerin kullanmasını hem söz mehanizmalarını –
lafetmektä, seslemektä, okumakta, yazmakta – lääzımnı soţial, profesional, kultura tarafından
insanın istediklerindä).
Komunikativ kompetenţiyası – bu dil tarafından en önemli kişilik harakteristikası. O
temellener insanın sözleşmesinä hem sözleşmeyä üürenmesinä. [5, 92-93]
Yukarda yazılmışa görä var nasıl yapmaa çıkış, ani komunikativ kompetenţiyanın teoriya
tarafı komunikativ bilgilerindän düzüler dil bircikleri için, annamaklardan sözleşmäk için, dil
birciklerin funkţiyaları için sözleşmektä; praktika tarafından - sözleşmäk becermekleri reţeptiv
uurunda (seslemäk hem okumak) hem produktiv uurunda (lafetmäk hem yazmak).
G.O.Vinokur söledi: „Dil var sade ozaman, açan o kullanılêr”.
Bibliografiya
1. Çebotar P.A., Dron İ.V. Gagauzça-rusça-romınca sözlük. Chişinău, 2002, 74s.
2. Prohorov A.M. Sovetskiy ênţiklopediçeskiy slovar. Moskva „Sovetskaya ênţiklopediya‖,
1990, 1632 s.
3. Osipov G.V Soţiologiçeskiy, ênţiklopediçeskiy slovar. M. 1998.
4. Zimnää İ.A. Pedagogiçeskaya psihologiya: Uçebnoye posobiye. Rostov na Donu „Fenix‖,
1997, 480 s.
5. Nemov P.K. Psihologiçeskiy slovar / M. Gumanitarnıy izdatelskiy ţentr „Vlados‖, 2007, 260
6. Bespalko V.P. Pedagogiçeskiye tehnologii uçitelä novatora. Slagaemıe pedagogiçeskoy
tehnologii. RAR M. „Pedagogika‖, 1989, 192 s.
7. Teslenko V.İ. Komunikativnaya kompetentnost: formirovaniye, razvitiye, oţenivaniye:
monografiya / V.İ. Teslenko, S.V. Latınţev; gosudarstvennıy pedagogiçeskiy universitet
im.V.P.Astafyeva – Krasnoyarsk, 2007.
97
ANA DİLİNİ ÜÜRETMEKTÄ DİDAKTİKA İSTEDİKLERİ
Kınalı Mariya, masterant MPG-13 grupasından
Bilim öndercisi Bankova A.İ. doktor, konferentiar
Büünkü gündä terbiedicinin önündä büük daava koyulêr – uşak başçasında uşakları
terbietmää, läzımnı uurda onnarı şkolaya hazırlamaa, uşakların sözünü ana dilindä ilerletmää, ki
onnar kendi duygularını, düşünmeklerini serbest açıklasınnar.
En uygun üürenmäk hem ilerletmäk forması uşak başçasında olêr zanaat.
Zanaat – o ölä bir forma pedagogika proţesindä, neredä uşaklar kabul ederlär bilgileri,
sınaşmakları hem becermekleri. Onuştan terbiedicinin/ üüredicinin önündä bir büük daava durêr:
dooru düzmää zanaatı, ki gerçeklensin koyulmuş neetlär.
Zanaat – o üüretmäk proţesin ölä forması, neredä üüredici bir belli vakıtta olêr önderici bir
grupayı üüretmektä, ilerletmektä hem terbietmektä, alarak esaba herbir uşaa ayırı hem kullanarak
kendi işindä türlü kolaylıkları hem metodları, angıları olêr ona yardımcı.
Zanaatlar ana dılı üüretmektä lääzım olsun uysunnar didaktika istemeklerinä, angıları dayanêr
bütün didaktika topluluuna:
1. Terbiedicinin hazırlanması zanaatlara: belli etmää davaları zanaata, onun
baalantısını başka zanaatlarlan, türlü didaktika hem göstermäk tedarlıkların hazılanması.
2. Hazırlanmış material olsun uşakların yaşlarına hem söz gelişmesinä görä.
3. Zanaatlarda açiklansın terbiedän harakteri, davaları (terbiedän üüretmäk):
çözülsün karışık akıl beceriklii, moral, estetik tarafından davalar .
Terbietmäk proţesini kolayladêr, bir taraftan, söz hem onun dilin kurulu forması, ikinci
taraftan, metodika uurundan zanaatın dooru düzeni, sırası . Üürenilän material zanaatlarda
kullanılêr baalantılı bir sistemaya görä, angısı geliştirer uşakların istediklerini tanışmaa gagauz
dilinnän. Söz ilerletmäk proţesindä , nicä taa yukarda sölenildi, oluşêr uşakların psihologik uuru.
Önemni, ki zanaatlarda oluşsunnar uşakların bilgi edän interesleri, meraklıktan küçük grupalarda
diferinţiyal hem kaavi bilgilerä büük grupalarda, ki uşaklar becersinnär kendi-kendini notalamaa.
Üürenärkän ana dilini, uşak tanışêr onun zenginniinnän hem gözelliinän. Bu duygular terbiyeder
uşaa patriot olmaa. Büük sevda Vatana duuêr uşaklarda tanışarkan onun istoriyasınnan hem
yaşamasınnan.
Zanaatlarda terbiedici üüreder uşakları kendi başına olmaa, yakışıklı hem uygun kullanmaa
kabledilmiş bilgileri hem becermekleri. En önemni - dayaklamaa uşaan istediklerini üürenmektä
hem üüretmää onu paylaşmaa kendi bilgilerinnän dostlarlan. Zanaatların içindekisi hem düzeni
yardımnêêrlar terbietmää ölä moral tarafları nicä: neetä uygunnuk, düzennik, aktivlik h.b.
98
Söz ilerletmenin zanaatları vererlär büük fayda uşaklara estetik terbietmesindä. Terbiedici-
üüredici gerçekliştirer estetik terbietmesini diil sade tanıştırarkan uşakları dünnää dolayınnan hem
dolay durumunnan, ama en ilk onun kendi dilin araçlarınnan, onun kurulmasınnan, muzıka
tarafından, literatura sözünnän.
4. Zanaatların emoţional harakteri. Küçük yaşta uşaklar yok nasıl ilerletsinnär
kendi bilgilerini hem becermeklerini zorlan. Büük havezlik peydalanêr uşakta o zanaatlarda,
angılarında ilerlener meraklık hem oyun usulları. Dooru emoţional durumu kurêr terbiedicinin
hem uşaan arasında inan baalantısını, psihologik uygunnuu uşak başçasında.
5. Zanaatın strukturası lääzım olsun annaşılı. O bölüner üç paya: giriş, temel payı
hem çıkış.
Giriştä tekrarlanêr üürenilmişlär, açıklanêr zanaatın davaları, düzüler işin sıralıı, esaba
alarak uşakların yaşını. Temel bölümündä çözüler zanaatın en önemni davaları, kullanılêr türlü
üüretmäk usulları, düzüler masus şartlar uşakların aktiv söz uraşıma deyni. Çıkış bölümü lääzım
olsun kısa hem emoţional. Onun neeti – kaviletmää hem birleştirmää zanaatta kabul edlimiş
bilgileri. Burada kullanılêr artistik sözü, muzıka, çemrek oyunnar h.b. Praktikada büük yannışlık
olêr notalamakta: kimär kerä razgeler, ani uşakların bilgileri hem kendi götürmesi notalanêr diil pek
uygun, formalca.
6. Gerçekleştirmää kollektiv hem individual işlerini. İndividual iş lääzım te o uşaklara ,
angıların sözü gagauz dilindä diil pek üüsek uurda hem angılari aaz lafeder gagauzça, ya da pek
aktiv olan uşaklara.
7. Dooru düzülü zanaatlar. Gagauz dilin hem başka zanaatların düzeni lääzım uysunnar
hepsi gigiena hem estetik istediklerinä görä:
- aydınnık,
- pak atmosfera o içerindä, neredä ders geçer,
- mobila uşaan boyuna görä,
- türlü gösterilän tedarlıklar pak, kırnak hem estetik olsunnar,
- grupanın estetik durumu.
Dili üürenärkan, pek önemni, ani grupada olsun sessizlik, ki uşaklar dooru işitsinnär
terbiedicinin sözünü.
8. Zanaatın sonuçları yardım eder kantarlamaa üürenmenin örüyüşünu, benimsemää
uşaklarlan uşak başçasının programasını, kolaylık verer ileri dooru işlemää uşaklarlan nicä
zanaatlarda ölä başka da uraşım soylarında.
99
9. Zanaat baalantısı illeri dooru işlän söz ilerletmesindä. Taa üüsek uura kaldırmaa
uşakların sınışlarını, becermeklerini, lääzım kaviletmää hem tekarlamaa materialı başka uraşım
soylarında da: oyunnarda, çalışmakta, lafetmektä, gezinmektä hem rejim momentlerindä.
10. Didaktika kadruları uşak başçasinda
Hepsi bu istediklär, ani taa yukardan annadıldı tamannanciklar uşakbaşçadakı
üüredicilerin/terbiedicilerin kalitlerin yardımınnan. Bu neetlerin gerçeklenmesi baalı
üüredicinin/terbiedicinin profesional becermeklerinnän pedagogika ustalıınnan, ii çalışmasınnan
hem ilerlemesinnän. Üüredicilerin/terbiedicilerin bilgilerini, becermeklerini kaaviletmää,
zenginnetmää deyni, uşak başçasında geçiriler türlü çalışmak formaları: pedsovetlar,seminarlar,
seminar – praktikumnar, konsultaţiyalar, master-klaslar, neredä onnar tanışêrlar zamandaş
metodlarınnan hem kolaylıklarınnan nicä uşakların sözünü hem baalantılı sözü ilerletmää deyni,
herbir yaşta uşaan sözün özellikleri için, diişilmekleri için; nesoy doorutmaa uşakların sözünü en
küçük yaştan taa h.b. Busoy çalışmak formaları vererlär kolaylık yakışıklı düzmää hem geçirmää
zanaatları zamandaş istediklerä görä.
Ana dilini üüredicilär uşak başçasında lääzım koysunnar büük kuvet kendibaşına profesional
uurunu üüseltmää deyni, bütündän kullansınnar yaradıcılık potenţialinı, derindän açiklasınnar
aaraştırmak becermeklerini.
Makar ki gagauz dil metodikamız diil okadar zengin, nicä başka halkların, ama bizim üüredicilär,
savaşêrlar kalmamaa geeri. Git-gidä praktika kaavileşer, zeedelener ideyalar, peydalanêr eni
bakışlar.
Bibliografiya
1. Алексеева, М.М. Методика развития речи и обучения родному языку дошкольников
/ М.М. Алексеева, В.И. Яшина. 3-е изд. М.: Академия, 2000. 412 с.
2. Бородич, А.М. Методика развития речи детей / А.М. Бородич. – М.: Просвещение,
1981. 255 с.
3. Болбочану Ф., Чемортан С., Корой Е., … «Куррикулум по воспитанию детей раннего
и дошкольного возраста (1-7 лет) в Республике Молдова», М-во образования и
молодежи Респ. Молдова, Ин-т педагогических наук. Ch., 2007. 108с.
4. Герасимова А.С. Уникальное руководство по развитию речи / Под ред.
Б.Ф.Сергеева. - 2-е изд. М., Айрис-Пресс, 2004. 160с.
100
BÜÜLÜ MASALLARIN ÖZELLİKLERİ
Mihaylova Svetlana, student GR-11 grupasından
Bilim öndericisi baş üüretmen Uzun D.F.
Gagauz büülü masalı halkın dedelerdӓn kalan zenginniydir. Bu en evelki masal janrası,
angısını başka masal soylarından ayırêr fantastik bir dünnӓӓ, neredӓ real personajlarlan barabar pay
alêrlar türlü düşünülmüş geroylar. Bu masallar sayılêrlar hepsi soylardan en evelki.
Büülü masallar yardım ederlӓr bizӓ taa ii annamaa evelki insannarın bakışlarını naturaya hem
yaşamaya. Bakmayarak ona, ani büülü masallarda kullanılêr fantastik işlӓr, bundan kaarӓ taa
onnarda açıklanêr insanın yaşaması, zaameti.
Büülü masalların kӧkleri pek derin evellerdӓn çekiler. Ҫok yıl insan aaraştırardı naturayı,
annardı kendi kuvetsizliini naturanın ӧnündӓ. Butakım halkın canında büüyardi inanmak büülü
kuvetlerӓ, angıları yazdırılı gagauz halkın büülü masallarında. Herbir büülü masal nekadar
fantastikli da olmasın hem büülü personajlar için annatmasın, gӧsterer insannarın arasında olan
annaşmayı hem halkın dünneyӓ bakışını.
Büülü masalların baş personajları çok kerӓ gecerlӓr türlü zorlukları, açıklayıp kendi kuvedini,
girginniini. Kendi yolunda onnar var nicӓ ensesinnӓr edi, dokuz, oniki kafalı balauru, Cadı
babusunu. Büülü masallarda var nicӓ kullanılsın süjetlӓr, nicӓ balaur kavrêêr kızları yada izin
verer, hergün getirsinnӓr ona birӓr gӧzal kız. Ama peydalanêr kahraman da kurtarêr kızı.
Pek sık büülü masalın baş personajı yolda buluşêr başka pelivannarlan, angıları ona yardımcı
olêrlar. Bu epizodlan biz karşı geleriz diil sade gagauz halk masallarında, ama başka halklarda da.
Zor davaların çӧzmesindӓ personajlara yardım ederlӓr: beygir, yılan, kartal, büülü sopa, alma, diri
hem ӧlü su hem başka işlӓr.
Büülü masallarda razgelerlӓr kara kuvetlӓr dӓ, çӧk gӧrӓn kardaşlar hem kızkardaşlar, sıkı
padişaa, cadı babusu, devlӓr.
Büülü masalların baş fikiri – iilin yardımınnan fenalıı ensemӓӓ. Bundan biz gӧreriz
personajların ruh çetinniini, kısmetinӓ karşı gitmesini.
Büülü masalları topladı hem aaraştırdı Vitaliy Ivanoviç Sırf – Moldova Bilim Akademiyanın
zaametçisi, filologiya bilimnerindӓ doktor. Bilim statyasında ―Büülü masallar – halkın ruh
kulturasını açıklayan fenomendir‖ o yazêr:
«Gagauz büülü masalarında çok element (süret, motiv, süjet) taa matriarhat, patriarhat
vakıtlarından kalmış: animizm, totemizm, magiya, kult adetleri. Gagauz büülü masalları her taraftan
gӧstererlӓr halkın yaşamasını. Deyelim, zor sımarlamak motivi baalı matriarhat adetlerinӓ.
Patriarhat vakıtlarından kalmış karıyı evdӓn koolamak motivi, arif dӓduların süretleri.
101
Süjet taraftan büülü masallar bir taraftan çekilerlӓr gagauzların soy senselӓ kӧklerinӓ; ӧbür
taraftan, razgeler çok süjet, angıları uyêrlar komşu halkların masallarınnan. Bu nışannêêr, ani
gagauzlarda var çok internațional süjet, sade uydurulmuş kendi adetlerinӓ, dünnӓӓ gӧrüşünӓ hem
psihologiyasına.
Masallarda belli olêr halkın gӧrüntüleri: ne o gӧzellik hem çirkinnik, insan üüsekli hem
aşaalıı, iilik hem kӧtülük.
Büülü masalların merkezindӓ pozitiv personajlar; geroy – pelivan, angısı üstüleer naturanın
fena güçlerini; küçük kardaş – soy hem aylӓ adetlerinin koruyucusu hem ilerdicisi (Vançu, Ҫorlan,
Ayı Kulaklı çocuk); kabaatsız koolanan insannar (aaretlik kız, Kül Pepeleşkası, üüsüz uşak). Pozitiv
geroyların var yardımcıları: yabanı, kartal, beygir, kӧpek, ӧküz, Ҫarşamba babusu, Cumaa babusu,
Allaa.
Ҫirkinnik için halkın gӧrünüşü belli olêr negativ personajlarından (Cadı babusu, Dev, Rusali,
Şeytan).
V.I.Sırf bilim statyasında ―Gagauz büülü masalına struktura hem funkțiya tarafından
analiz‖ aaraştırêr büülü masalların strukturasını, kompozițiyasını. O yazêr: «Gagauz büülü masalın
kompozițiyası butakım: ӧn giriş, düümük, kulminațiya, çozülmӓk hem sonuç.» (1, 68)
Büülü masallarda var çok poetika kolaylıkları: giperbola, epitet, tekrarlamak, yaraştırmak.
Örnek gibi alalım büülü masalı ―Kül Pepeleşkası‖. Masalın baş fikiri: işleri tamannamaa
bitkiyӓdӓn, olmaa iilikçi hem cana yakın, yalan sӧlӓmemӓӓ, kӧrlük hem kӧtülük yapmamaa.
Masal ―Kül Pepeleşkası‖ çekeder ӧn giriştӓn, angısının neeti büülü masal dünneesinӓ
okuyucuyu gӧtürmӓӓ:
Masal, masal,
Martladı,
Masal küpü
Ҫatladı…..
Masal, masal,
Maniki,
Tırnaa vardır
Oniki.
Onikinin yarısı,
beş tilkinin derisi,
Kuvancının arısı,
Satıcının darısı
Popazın da karısı…. (2, 35)
102
Sora gider proza formasında giriş: ―Şindi bir vakıtlarda varmış, bir vakıtlar yokmuş, eer
olmayaymış, sӧlenmeyeceymiş‖. Sora çekeder masalın baş payı – epik bӧlümü, neredӓ annadılêr,
kimdir masalın baş personajı hem onun yaptıkları için. Varmış bir adam, onun da varmış üç oolu:
ikisi akılıymış, ama üçuncü diilmiş pek akıllı. O artık onedi yaşına basmış, ama hep küllüktӓ
oynarmış. Adıymış onun Pepeleşka, ama küllüktӓ oynarmış deyni, hepsi ona sӧlӓrmişlӓr Kül
Pepeleşkası. Pepeleşkanın bobası bir orta çorbacıymış. Bir çift alasa beygirciklerinnӓn hem da bir
eşӓӓnnӓn etiştirӓrmiş gӧtürmӓӓ kendi çiftçiliini. Bir yılın adam ekmiş kendi tarlasında darı. Tarlanın
birazı gür eşil olmuş, boyu kuşak kadarmış, ama ӧbür parçayı kimsӓ dadanmış çiinemӓӓ hem
otlamaa. Bunun için bobası yollêêr büük hem ortanca ollarını darıyı beklemӓӓ. Ama ne büüyü, ne
ortancası bişey çıkarmamışlar meydana. Bitkidӓ Kül Pepeleşkası gider denemӓӓ kendi kısmetini da
tutêr zararcıyı, angısı olêr ona haliz kafadar. Beygir yardım eder ona pinmӓӓ Buzlu bayırın tepesinӓ
da almaa Dünnӓ – Gӧzelin üzüünü. Okuyarkan masalı, etişeriz kulminațiya erinӓ: ― Kurdurarak
atını, Pepeleşka yaklaşmış bayıra da sora, açan bir kerӓ hızlanmış, padişahın kızının yanında
durgunmuş:
- Uurlar olsun, Dünnӓ – Gӧzeli! Geldim seni gelin almaa!
- Buyur benim nışan üzüümü! Sana helaldır padişaan güvesi olasın,
Dünnӓ – Gӧzelliinӓ denk bir eşsin!.‖ (2,18)
Sora gider masalın çӧzülmesi, neredӓ annadılêr, nicӓ padişahın atlıları aarêêrlar girgin olanı,
belli olêr batüların bet yaptıkları.
Bitki – bitkiyӓ etişeriz sonuca. Masalın sonu düünnӓn biter:
Türkü çaldım, oynadım,
Sevindim hem şennendim
Masalı da bitirdim. (2,18)
Bu masalda biz gӧreriz patriarhal hakının gӧsterilmesini, neçin ani ayledӓ lӓӓzım hepsi
seslesin bobayı.
Masalda var çok gӧzӓl lingvistika elementleri.
Yaraştırmaa: şişӓ gibi Buzlu bayırın tepesindӓ duaklan, çiçeklӓn donanmış oturarmış
padişahın kızı; “okadar büük alay hem şennik kalkmıştı,”, sansın bütün dünnӓ şennenirdi”; “kayıp
düşӓrmişlӓr geeri, nicӓ armut aacından”; “ateş gibi yanêr boynum”.
Epitet: ―genç delikannılar‖, ―Dünnӓӓ – Gӧzeli‖, ―ürük - beygir‖.
Sӧleyiş: ―kısmet – o ӧlӓ bir iş, ani bilmeersin kimin kaşıına çıkacêk‖.
Giperbola: ―Pepeleşka dartmış altın pirinçli kantırmayı – beygir uçmuş, hızlanıp bayıra,
padişahın kızının yanında durmuş‖.
Tekrarlama: ―Üç kerӓ piner bayırın üstünӓ, ama sade bitkinci kerӓ etişer bayırın tepesinӓ‖.
103
Kontrast: ―Pepeleşka benzӓrmiş en seçi padişaa oolarına”; “o kendi dooru beygirinnӓn
bayırın yarı erinӓ etişmiş, ama batüları alaşa beygirlerinnӓn hiç eltenmemişlӓr dӓ pinmӓӓ‖.
Masalda biz gӧreriz halkın gӧrüntülerini: ne o gӧzellik, insan üüseklii hem aşalıı; iilik hem
kӧtülük. Batüların aşaalıı, onnarın prost yaptıkları bӧlӓ ӧrneklerdӓ belli olêr ―yakêr dӧrt – beş
kamçı, kamçılêêr Pepeleşkayı‖; ―Büük batüsu, yıkıp Pepeleşkayı, zorlan alêr üzüü da kӧpeder
kaçarak meydana da baarêr padişahın atlılarına: - Bendӓ, bendӓ Dünnӓ – Gӧzelin üzüü!‖ (2, 27)
Büülü masalların baş personajları – o pozitiv geroylar, angıları herkerӓ düüşerlӓr kӧrlüklӓn da
enseerlӓr onu. Masalda ―Kül Pepeleşkası‖ biz gӧreriz baş geroyu, Pepeleşkayı, angısı becerdi
korumaa bereketi. Bobası buna pek sevindi da sӧledi kendi küçük ooluna: ―Saa olasın, çocuum‖.
Bekleyӓrkӓn tarlayı, Pepeleşka gӧrer beygiri, o atlêêr zararcının üstünӓ da sıkı sarılêr onun
elerinӓ. Pepeleşka korkusuz piner buzlu bayırın tepesinӓ. O gӧsterer kendisini pek girgin, akıllı, arif,
cana yakın. O herkerӓ üsteleer zorlukları. Masalda o bir ideal gibi.
Masal ―Kül Pepeleşkası‖ annadêr bizӓ gagauzların istoriyası için, yaşaması için evelki
zamannarda. Biz gӧreriz, ani o vakıtlar da varmış zenginnӓr hem fukaaralar, islӓӓ hem kӧtü
insannar, girgin hem arif delikannılar. Masal üüreder bizi korkmamaa zorluklardan, herkerӓ
çalışmaa, zorlukları üstelemӓӓ hem inanmaa, ani hepsi olacek islӓӓ.
Bibliografiya
1. Sırf V.İ. Gagauz büülü masalına struktura hem funkțiya tarafından analiz. // Sabaa yıldızı. 2003.
№ 22, s. 68
2. Бабоглу Н.И. Масаллар. Кишинэу. 1991. С.112
ANA TARAF TEMASI K.K.VASİLİOGLUNUN PEETLERİNDÄ
Sırbu Maksim, GR-11 grupasından student,
Bilim öndercisi Mutaf G.N. üüretmen, magistr
Nicä hepsimiz bileriz, ani herbir insanın yaşaması çekeder ana tarafından.Ana taraf o bir sıcak
duma er, angısı kaplêêr herbir insanın üreeni, duygulandırêr onu. Beki bulunarka kendi ana
tarafımızda, biz pek duymêêrız bu sevdalıı, sıcaklıı ana tarafımıza, ama o pek duyulêr, açan biz
gideriz aşırıya, neredä bizi karşılamêêr o gözellik, şennik, nicä ana tarafımızda. Da sade gördüynän
yabancı erleri, yaşadıynan uzak, aşırı topraklarda, ayırık paalı insannardan hem sıcak erlerdän,
başlêêrsın annamaa, ne o ana taraf, kendi küüyün, yakın insannar, paalı kırlar – dolaylar!
Bucak kırları! Yamaçlar, çayırlar, alçaklar! Yazın türlü ekinnär kilimnär gibi renklenerlär
ana kırlarımızın kucaanda taa dumancıklı uzaklardan. Çalgıcı kuşların da sesleri yaraşêrlar üüsek
104
cıvırligaların türlü çevitmeli sıklık havalarınnan.Canın hoşluklan dolêr da taa da pek seversin bu
güneşli, sıcak, kurak kızgınnı topraa, angısı oldu bizim paalı ana tarafımız. Bizä paalı onun
çukurları, gölleri, suluca dereleri, biyaz kaz sürüleri eşil çayırlarda, koyun sürüleri, hayvan sıırları
yamaçlarda, alçaklarda… Biz severiz tarafımızın yalpak kışlarını, kimär – kerä kaarlı hem ayazlı.
Severiz çiidemni, lüläkalı, ilkyazlı gülleri, laaleli, lelekli hem kırlangaçlı ilkyazlarını; bolluklu,
güneşli hem renkli güzlerini, açan yazdakı karpuzları hem kaunnarı toplêêrlar, bozup bostannarı,
baalarları toplêêrlar da küülerin içleri şıraya kokêr; açan papşoyları kimär – kerä ilk kaarlan
toplêêrlar, koçan keserlär; açan üreklerimizi dalgalandırêr gidän kuşların kahırlı sesleri.
Ana tarafımızda topraklar pek islää, burada buyer çok türlü faydalı otlar, çiçeklär, aaçlar; em
hem alaf bulêr kendinä çok türlü kuşlar hem hayvannar. Ana taraf – bu lafı biz bileriz hem işideriz
taa küüçüktän. Ana taraf için var nicä çok işitmää hem yazmaa, ama onun gözelliini, sıcaklıını var
nasıl salt duymaa. Herbir insan duyêr onu irakta.
Kendi sıcak duygularını, en gözäl fikirlerini, en gözäl sözlerini büünkü gündä peetçilerin çoyu
baaşlêêrlar ana tarafına, zerä o kaldırdı çoyunu ayaa, büüttü büük adamnarı, koyup onnarı uz yola.
Onnarın peetlerindä biz duyêrız bitmäz raatsızlıı, yalpaklıı, ana tarafa sevdaylan, gelecää hem
umutları. Onnarın bakışınnan ana taraf açılêr, da bu sevdalık peydalanêr ii duygular insannarın
cannarında.
Kendi sevgisini Vatana, ana topraa, duuma küüyünä, duuma evinä, halkına K.Vasilioglu büük
talantlan hem duyguylan gösterer peetlerindä, angılarında kendi duygularını giidirer bir gözäl,
rifmalı literatura giimnerinä.
Peet toplumunda ―Sevgilim‖ şair koyêr epigraf gibi te bu sıraları:
Pek severim seni,
Kudretli Vatanım!
Bän sendän uzaktaykan –
Er bulamêêr canım,
Bän hazırım evä
Kaçarak kär dönmää.
Bucaktan uzacık
Bireri gitmemää. [1, 6]
Toplumda ―Sevgilim‖ ana taraf için yazılı bölä şiirlär, nicä ―Hadi Komrada!‖, ―Çadır‖.
Şiir ―Hadi Komrada!‖ yazılı pek uygun bir dildä. O yazılı sansın bir teklif gibi. Avtor teklif
eder hepsi musaafirleri, hepsi insannarı Komrada. Teklif edärkän, avtor sıralêêr tarafımızın
zenginniklerini:
Başçalar meyva dolu,
105
Gel, dostum, da bak…
Fıçılar maazalarda
Kär toklu yatar,
Şaraplar sampan gibi,
Süüş tauk da var…
Piinirlär tulumnarda,
Sızırma küptä,
Şaraptan sora, - dostum,
Hiç bozmak küftä. [1,88]
Şiirin ―Çadır‖ taa ilk sıralarında avtor annadêr, ani Çadır ölä bir kasaba, angısından taa gözäl
yok. Peetçi açık gösterer, ani bütün ürektän sevdi bu kasabayı, ki orada yaşêêr pek ii insannar hem
gözäl kızlar.Okuyarkan bu şiiri karşı geleriz türlü yaraştırmaklarlan.
Çadırda kızlar gül gibi açar
Gözleri yıldız, kıvılcın saçar…
Çocuklar bizdä hepsi dev gibi
Kara gözlerin görünmäz gibi.
Çadırdan kızlar şekerdän tatlı,
Çiizleri zengin, kilimnär – katlı. [1,89]
Bu şiir oldu nicä bir halk türküsü.Onu insannar düünnerdä, şen yortularda çalêrlar.
Kendi sevgisini Vatana, can acısını halkın büünkü durumuna K.Vasilioglu taa doludan
gösterer şiir toplumunda ―Vatanım – Bucak‖.
Bu kiyadın birkaç bölümü var: ―Şannı ol sän, halkım‖, ―Mamudan paalı erdä – bişeycik
yok‖, ―Kurt – kuşlar – bizim dostlar‖, ―Halkın ruhu‖ hem ―Anılmış şairlär – bizim musaafirlär‖.
Kiyadın ilk bölümünü ―Şannı ol sän, halkım‖ yazıcı çekettirer bir epigraflan, angısını
okuduynan var nicä annamaa, ani K.Vasilioglu pek sever kendi Vatanını hem halkını:
Binnärlän yıl yaşa, Bucak!
Sarsın seni dostlar.
Yıldız yıla çetin dursun
Erdä gagauzlar! [1,14]
Şiir toplumun bölümünü ―Şannı ol sän, halkım‖ okuyarkan sevineriz avtorlan bilä Bucaan
gözelliinä, ana – boba evinä, neredä yaptık ilk adımnarımızı, neredä söledik seftä en gözäl, en paalı
bu dünnedä lafımızı ―mamu‖. Bu bölümä girdi bölä şiirlär: ―Şannı ol sän, halkım‖, ―Komrat‖,
―Vatanım – Bucak‖, ―Gagauziya‖, ―Küçük Bucak‖, ―Çadır‖, ―Beşgöz‖, ―Sana sözüm‖, ―Çadır
tangosu‖, ―Genä Çadıra geldim‖, ―Dua‖ hem başka şiirlär, angılarından göreriz, ani peetçi sever
106
bütün Bucaa, onun küülerini hem kasabalarını. Hem lääzım sölemää, ani K.Vasilioglu hepsini
onnarı sever birtakım, hepsi onnar birtakım gözäl yazıcıya deyni.
K.Vasilioglu isteer üünmää başka millettän musaafirlerä diil sade topraan zenginniklerinnän,
ama çalışkan insanınnan da – gagauzlarlan. Avtor annadêr, ani bizim insan yalpak, aralarında yok
bir dä kavga, sade annaşmak.
Şiirdä ―Küçük Bucak‖ avtor danışêr kendi Vatanına, ana tarafına, halkına, insana. Avtor kär
çalêr:
Küçük Bucak!
Sana bän büün çalêrım…
Sana, halkım –
En ii türkülerimi!
Sizä, kızlar,
Bän üreemi, baaşlêêrım,
Sizä, dostlar, -
Kendi şiirlerimi! [2,220]
K.Vasilioglu annadêr, ani onun Bucaan, var pek büük canı, angısı sever dostları hem
cezalêêr duşmannarı. Peetindä Vasilioglu gösterer, ani bakmadıynan küçüklüünä, Bucak pek
kuvetli. Bu kuvet, nicä yazdı avtor, onu ―dizlerdän ayaa kaldırdı‖.Bizim halkımızı ileri bilmäzdilär,
ama gagauzlar - bildirdilär Bucaa bütün dünneyä. Da şindiki vakıtta, sölediynän, ani sän gagauz,
şaşmayaceklar, nicä ileri.
Şiir ―Vatanım‖ taa adından var nicä annamaa, ani burada laf gidecek Vatan için.
Bu peettä K.Vasilioglu pek gözäl söleer, ani Vatan ona deyni en paalı, ne var bu dunnedä:
Sän benim ömürüm
Hem benim ecelim,
Benim Vatanım,
Benim Vatanım!
Adı var Bucak!
Bucak – Vatanım,
Sevgili Vatanım! [2, 95]
Avtor annadêr, ani Vatan – Bucak – onun ömürü, yaşaması, eceli, kismeti, kuvedi, umudu
hem pak soluu.K.Vasilioglu gösterer, nicä paalı hem gözäl onun Vatanı. O insane, angısı unudêr,
brakêr ana tarafını da gider yabancı erlerä, şair deer gogoman.
Şiir ―Aleksandrovka‖ avtor baaşlêêr kendi duuma küüyünä. Taa şiirin çeketmesindä avtor
annadêr kendi küüyün gözellii için hem yaraştırêr onu gelinnän:
107
Bän durêrım yamaç üstündä
Da bakêrım senin üzünä.
İlkyazın sän pek gözälsin –
Kär benzeersin telli gelinä! [2, 96]
Avtor emin eder, ani bu küüyü, angısı onu duudurdu dünneyä, o hiç bir kerä unutmayacek.
Yazıcı annadêr, ani çok erlerdä o gezmiş, aktarmış, ama duuma küüyü onu çeker nicä magnit.
Küüyün paalıllıını biz annêêrız te bu sıracıklardan:
Burada uşaklıım hem evim,
Hem paalı anacıım, bobacıım,
Burada ilk lafı söledim.
Hem da ilk adımı bän yaptım. [2, 96]
Şiirdä avtor kullanêr metafora:(‘Aleksandrovka, Aleksandrovka, Gözümdä kär uçêrsın
benim! ‘).
Şiirdä ―Gagauziya‖ avtor söleer, ani Gagauziya onun paalı tarafı hem halkı onun pek cömert.
Avtor kullanêr şiirdä yaraştırmakları: Gül gibi kızlar, Dev gibi oollar!. Yazıcı söleer, ani
Gagauziyada gözäl baalarlar hem da meyvalar.
K.Vasilioglu bu şiirdä annadêr, nicä çalışkan gagauz halkı kalktı ayaa, açan aldılar serbestlii.
Gagauziya! –
Çalışkan halkım,
Serbestlii kapıp,
Sän dizdän kalktın. [2, 16]
Bu peet küçürek, ama okuduynan onu bizi sarêr büük duygular paalı ana tarafımızı için. Şiir
düzülü dört sıracıktan, da herbir sıracıın strofası çekeder laflan – Gagauziya!
Şiir ―Vatansız‖ hep başlêêr bir soruşlan, angısına cuvap verer kendi avtor:
Var mı nicä adam
Yaşasın Vatansız?
-Yok ! – Bän vererim cuvap. [2,18]
Ama avtor vermeer salt bir cuvap, o verer pek çok cuvap bu soruşa. Bu cuvaplarda o söleer,
ani adam yok nicä yaşasın Vatansız, çünkü onsuz, nicä ana uşaksız hem uşak anasız. Onsuz adam,
nicä evsiz, hem deniz balıksız. Vatansız adam, nicä baa üzümsüz hem nicä dünnä türküsüz. Şiirin
sonunda avtor danışêr dostlara, Bucakta yaşayan insannara, ki korusunnar Bucaa duşmandan,
neçinki o onnarın borcu:
Paalı dost!
Duşmandar koruyarsın Bucaa!
108
O senin Vatanın
Hem senin büük borcun! [2,18]
Şiirdä ―Bucak‖ avtor kullanêr bölä kolaylıkları, nicä epitet: Karagöz Bucak, hem metafora:
Al beni kucak. Yazıcı annadêr, ani herbir adamın var kendi ana eri. Bucaa avtor verer laf, ani
sesleyecek hem sevecek onu.
Ana topraana sevgisini avtor gösterer taa bir şiirindä ―Sabaa‖. Bu şiirdän annêêrız, nekadar
çok sever şair kendi ana topraanı. Sever kalkmaa çin sabaalen, da gezmää otlar üstündä taa yokkana
güneş. Görmää otların üstündä çok sedef tenelerini.
Nicä kır diriler,
Nicä kap – karannık
Aydınnıklan diişer. [1, 222]
İstämeer kaçırmaa naturanın bir da durumunu:
Göreyim lüzgerin boyunu – postunu
Hem isteerim bilmää bän onun yolunu. [1, 222]
K.Vasilioglu yaraştırêr bayırın ardından güneş peydalanmasını insanın
gülümsemesinnän.Bütün dünnä seviner güneşä, ama, açan dünnedä olêr bitmäz cenklär, güneşin
şılaması görüner sünük. Bu üzerä belli olêr avtorun istedikleri bitki sıralarda:
Ko olsun dünnedä
Herzaman güneşçik,
Cenklerin erinä
Hiç bitmäz bir şennik. [1, 222]
Var mı nicä adam, angısı sevmeer ana topraanı, sevsin naturayı? Yok nicä. Peetçi kendisi
sever ana tarafını, hem isteer, ki hepsi insannar sevsin ana tarafını hem onun herbir köşesini.
Şiir ―Yollar‖.Avtor bu şiirinnän isteer sölemäa bizä, ani bizim yaşamamız – yollar, angıları
götürerlär bizi uzak erlerä.Nereyi da götürmesä bizi bu yollar, biz hep okadar döneriz geeri ana
evinä, ana tarafına, neredä hepsi yakın, paalı, neredä taa ilin solumaa.
K.Vasilioglu annadêr, ani pek sever o yolu, angısı götürer onu ana duuma tarafına.
Bän severim yolu,
Kırlara götürän,
Neredä boodaylar
Sallanêr lüzgerdän. [2, 95]
Avtor söleer, ani onun canı er bulamêêr, açan o bulunêr uzak erlerdä. O kayıl kär kaçarak
dönmää evä, da bireri başka gitmemää.
109
K.Vasilioglunun var birkaç şiiri, angıları birleşer istoriya tematikasınnan.Bölä şiirlerdä avtor
annadêr, nelär geçirmiş bizim halkımız, nesoy zorluklar geçirdi Gagauziya, olunca kuvetli, Bucakta
saabi olunca.
Şiir ―Gagauzun evelki yaşaması‖.Peetin taa adından annêêrız, ani bu sıralarda yazdırılı olacek
gagauzların evelki yaşaması.K.Vasilioglu annadêr uşaklara, nesoy zorlukları çekti bizim
dädularımız, babularımız, ama onnar lääzımdı yaşasınnar ileri dooru, neçinki yoktu ne
yapsınnar.Şiirdä annadılêr, nesoy çalışkan, şeremet gagauz insannar, angıları kendi kuvedinnän,
teerinnän işläärdilär topraa. Hepsi işlärdi: büüklär dä, küçüklär dä.
Kurakta topracıını
Terlän o yısladı.
Toludan tarlasını
Çullan koruyardı…
Yoktu dinnenmää vakıt,
Yazı – kışı işlärdi:
Çocuklar – aullarda,
Kızçaazlar – didärdi. [2, 101]
Ama ne dä geçirmeselär onnar, gagauzlar bilärdi, ani gelecek ölä vakıt, açan onnar da çıkacek
aydınna.
O bilärdä. Gelecek
Taa ii vakıtlar!
Karannıktan çıkacek
Bizim gagauzlar. [4,101]
Şair inanêr, ani gelecek o gün, açan gagauzlar da yaşacek insanca: dostlukta hem hatırlıkta,
serbest hem kısmetli.
Şiir ―Dua‖.Bu şiirdä avtor danışêr Allaha. O dua eder Allaha diil sade kendisi için, ama bütün
Bucak için. Avtor yalvarêr, Allaa prost etsin halkını, eer kabatlıysaydı, korusun Bucaa duşmandan,
fenalıktan.
Kabatlıysa halkım önündä,
Sän prost et, Bobam!
Ozaman bän sendän
Birzaman atılmam! [1, 226]
Ana Vatanına sevgisini göstermää deyni kendi peetlerindä K.Vasilioglu kullanêr te bölä
artistik kolaylıklarını:
110
Epitetlär: paalı tarafcıım, paalı Bucaam, karagöz Bucak, girgin halkım, dayanıklı gagauzlar
h.b.
Metaforalar: çalêr, öter kırlar; dostların gözleri yanêr; yaamur kesildi, bulutlar daaldı; ayaz
sarmış dolayları; güneş bakmış, gülümsemiş; kırlar, baalarlar uyanmışlar h.b.
Butakım, var nica demää, ani ana taraf teması büük er kaplêêr K.K.Vasilioglunun
yaratmalarında, nicä dä başka gagauz yazıcılarında.
Bibliografiya
1. Vasilioglu K.K. Sevgilim. Şiirlär. Chişinau. 1998.
2. Vasilioglu K.K. Vatanım – Bucak. Chişinnau. 2003.
AYLÄ PAALILIKLARI GAGAUZ YAZICILARIN YARATMALARINDA
Zlatovçena Stepanida, student GR-11 grupasindan
Bilim öndercisi Mutaf G.N. üüretmen
Gagauzlar küçük bir halk, ama onnarın da var kendi kulturası, adetleri, literaturası. Artistik
literaturası – incäzanaatın bir soyu, angısın yardımınnan yazıcılar açıklêêrlar kendi duygularını,
bakışını dünneyä, personajların harakterlerini, onnarın yaşamasından olayları.
Gagauz literaturası, nicä dä başka halklarda da, peydalandı folklordan, ama ilerlemää çeketti
XX-nci asirin 50–60-ıncı yıllarda. Açan gagauzlar kablettilär kendi yazısını, literaturamıza verildi
kolaylık kiyada yazılmaa. Bu bir büük hem önemni olay literaturamıza deyni.
Yavaş–yavaş gagauz yazıcıları zenginnederlär literaturamızı, çalışêrlar olsun taa zengin, taa
gözäl. Onnarın hatırınnan genç gagauz literaturası kalktı ayaa. Bölä insannarın arasında bulunêr
M.A.Kuyumcu, N.İ.Baboglu, D.K.Çoban. Onnarın yaratmaları pek zengin, käämil. Kendi
yaratmalarında avtorlar danışêrlar türlü temalara: sevda, natura, filosofiya, dostluk, ana taraf hem
başka. Ama gagauzların aylä paalılıkları ayırı bir er kaplêêr onnarın yaratmalarında. Pek islää, ani
halkımızda var bölä insannar, angıları kendi yaratmalarında kaldırêrlar bölä temayı, savaşêrlar, ki
eni evlad boyları unutmasınnar kendi köklerini, adetlerini, kulturasını, dilini.
Aylä paalılıkları – o insanın saygısı dedelerinä, köklerinä, aylesinä hem hısımnarına.
(enţiklopediya) Saymaa o insannarı, angıları koydular sana kendi canını, dünneyä görgüsünü,
verdilär sana hepsini ne lääzım. Hem diil herbir insan annêêr, ani o var nicä kaybetsin kendi yakın,
sevän insanını, da, açan o onu kaybedecek, ozaman düşünecek,- neçin, acaba, bän saymadım
aylemi, korumadım onu. Kimsey seni saymayacek hem dayak olmayacek sana, aylendän kaarä.
Neçin deyni aylenin yardımınnan sän oldun o kim varsın, kablettin onu ne istedin, inandın kendi
111
kuvedinä hem kendi– kendinä. Açan insan kalêr aylesiz, o kaybeder kuvedi, inanı, dayaa hem taa
çok başka önemni işleri.
Bu tema seçildi, çünkü büünkü gündä bu temanın aktualıı var. Adetleri biz hepsimiz bileriz
hem sayêrız onnarı, ama çoyu unudêr, ani adetlär aylä paalılıkların bir önemni payı, hem, ani
gagauzlarda pek çok paalılık var, angıların yardımınnan biz başkalaşêêrız başka halklardan.
Aylä herzaman kaplayardı önemni er insanın ömür paalılıkların arasında. Hem bu belli,
neçinki herbir insan baalı ayläylän ömürün herbir etapında. Aylä- ömürün en büük hem paalı payı.
Herbir insanda lääzım olsun kendi aylesi hem kendi evi. Aylä- o kalä, zorluklardan kurtarmak, sert
dünnedän koruntu. Kaavi aylä baaşlêêr sıcaklık, raatlık. Evdä bizim yanımızda bulunêr
yakındakılar, angıları bizi sever, annêêr, savaşêr yardım etmää. Kısmetli te o insan, angısı duudu
hem büüdü ayledä.
En önemni insannar yaşamakta o ana–boba, angıları baaşladılar bizä bu yaşamayı. Ana– boba
kanadın altında biz geçireriz küçüklüümüzü hem delikannıımızı– bizim yaşamamızın en gözäl
vakıdını. En ilkin aylä düzer eni insanın dünneyä bakışını, neçin ki aylä– o dünnenin modeli evin
sınırlarında . Burada çekeder insanın düzülmesi. Biz siirederiz ana– bobanın arasında ilişkisini,
onnarın lafetmesini biri– birinnän, başkasınnan, onnarın yaptıklarını. Ana- boba bizä deyni en ilk
hem önemni örnek olêrlar. Onnar bizi büüderlär, terbiederlär, onnardan biz üüreneriz bizim
adetlerimizi, onnar gösterer bizä yaşamak görgülerini. Neylän meraklanacek uşak belli olêr taa
aylenin biri– birinä ilişkisindän, ondan, nesoy annaşêrlar evdekilär. Kötü aylelerdä uşaklar aarêêrlar
annaşmak sokakta, evdän uzak, yabancı insannarda. Dünnä pek sert. Bu üzerä islää aylä sertliktän
koruntu. Pek sık büüdüynän, açan var kendi aylelerimiz, biz çok sıra unudêrız açmaa telefon
analarımıza– bobalarımıza, sormaa onnarın saalıı için, dolaşmaa onnarı! Onnar da, sansın, annêêrlar
hem afederlär bizi.
Kurmaa aylä diil zor, ama zor onu korumaa. İki insana, angıları düşünerlär barabar yaşamaa,
eter sölemää, ki severlär biri– birini. Elbetki ayledä lääzım olsun sevda biri– birinä, ama bundan
kaarä taa lääzım olsun annaşmak, dayanmak, saygı biri– birinä hem lääzım becersinnär seslemää
hem annamaa biri– birini. Lääzım olmaa hazır vermää kurban kendi vakıdını, istediklerini aylä için.
Nesoy var aylä paalılıkları? Aşaada verili birkaç aylä paalılıı, angıların içindän herbir insan ayıracek
kendinä onu, angısı uyacek maasuz onun aylesinä.
Konuşmak. Herbir insana önemni konuşmaa, o lääzım paylaşsın informaţiyaylan, kabletsin
nasaat hem rekomandaţiya. Sık karşı geleriz ölä aylelärlän, neredä konuşmak diil normal uurda
düzülü. Bölä aylelerdä uşaklar dostlarınnan paylaşêrlar kendi zorluklarınnan. Ama açan ayledä islää
annaşmak ozaman herbir problema aylenin içindä çözüler.
112
Saygı. Eer ayledä saygı biri– birinä yoksaydı, esaba almarsalar biri– birinin düşünmeklerini,
ozaman onnarda islää konuşmak ta olmayacek. Pek önemni şaşırtmamaa saygıyı korkuylan, uşaklar
lääzım saysınnar bobasını, diil korksunnar ondan. Saygı gösteriler, açan bir insan hazır olêr
kabletmää başka insanın duygularını, düşünmeklerini hem istediklerini, diil lääzım zorlan kendi
bakışını göstermää, ama savaşmaa annamaa onu.
Duygu, ani biz kendi aylemizä lääzımız. Geldiynän evä, biz isteeriz görmää yakındakıların
gözlerindä hoşluk, lääzım duyalım onnarın sevdasını bizä, bilelim, ani bu sevda diil baalı bizim ii
başarılarlan hem enseyişlärlän. İsteeriz inanmaa, ani aylenin herbir pay alanı bulacek bir bol vakıt
biri– birinä deyni.
Becermää prost etmää biri– birini. Yok ölä insan, angısında yok nesoysa kusur da aylä o
bitki er, neredä biz isteeriz işitmää kritikayı yada azarlamayı bizim tarafımıza. Bu üzerä lääzım
üürenelim prost etmää yannışlıklarımızı, nicä başkasını, ölä kendimizin dä.
Adetlär. Kimdä sä adet o toplanmaa barabar bütün ayläylän yortularda, kimdä sä siiretmää
barabar film pazar günü, kimsä sa her ay gider barabar daaya. Herbir aylenin var kendi adeti, ama
onun varlıı toplêêr hem taa yakın yapêr ayleyi.
Cuvapcılık. Bu ölä duygu, angısı var herbir arif insanda hem bu duyguyu biz savaşêrız
nekadar taa erken uşaklarda da uyandırmaa. Ama cuvapçılık lääzım olsun diil sade çalışmakta , ama
aylenin önündä dä, neçin ki, ne biz yapêrız ayleyä deyni. [1, 173]
Aylä paalılıkları var pek çok, burada verildi onnarın sade birazı. İnsanın çoyuna önemni
bolluk, dooruluk, bol üreklik, annaşmak biri– birinin arasında.
Aylä adetleri.
Büüdüynän çoyumuz aklımıza getireriz adetleri, angılarını kullanardılar bizim aylemizdä, da,
açan kendi aylelerimizi kurêrız, savaşêrız unutmamaa hem kullanmaa onnarı kendi aylemizdä dä.
Herbir ayledä var adet. Onnarın aslı eri– göstermää bizä, nicä götürmää kendimizi türlü
situaţiyalarda. Adetlär ―düzerlär‖ bizim ömürümüzü: meciyä biri– birinä gitmää, yortularda
toplanmaa bütün ayläylän hem hısımnarlan h. b. adetlär.
En islää adet – aylä kurulu, neredä aylä biri- birinnän konuştuynan gelerlär hepsinä uygun
kararlara. Delikannının lafı da alınêr esaba, ne yardım eder ona kendini saymaa. Aylä kurulu
lääzım, ki analiz yapmaa ona, ne iş yapıldı, deyelim, kırda büün yada ne evdä yapıldı bütün günün
içindä hem yardım eder annamaa neylän zanaatlanacek aylä ertesi günü.
Adetlär yapêrlar ayleyi taa yakın biri- birinä, taa kaavi. Ayleyi barabar, bir sofraya toplêêr
türlü yortular: duuma günnär, klisä yortuları h.b. Var aylelär, angılarında geçer, ani yortuyu çeketsin
sofrada oturan en büük yaşta insan, başka aylelerdä– evin saabisi. Kimi aylelerdä uşaklar oturêrlar
büüklärlän barabar, kimilerdä sä oturmêêrlar.
113
İi bir tradiţiya var nicä olsun yazmaa hısımnara kiyat. Bu terbieder saygı gütmäk onnara da
yardım eder ayleyä taa yakın biri– birinä olmaa .
Ama nasıl da başkalaşmasın aylelerin adetleri hem tradiţiyaları biri– birindän, var ölä yortular
angılarınnan karşı geleriz herbir ayledä. Deyelim: Kolada, Paskellä, Eni yıl (surva)– hem hepsi klisä
yortuları; mardın sekizi, duuma günü, Eni yıl, mayın biri h. b. Bu yortulara hazırlanêrlar taa iki- üç
gün ileri, içerlerini hem dışarsını paklêêrlar, imää yapêrlar, düzünerlär, alêrlar baaşış.
Aylä yortuları – o aylenin istoriyası, ayozlu olaylar, angıları koruyêrlar ayleyi birliktä. O
herzaman beklemäk büülü işleri, angıları saklı herbirimizin üreemizdä. Var nezaman sade işittiynän
– Eni yıl, Paskellä yada duuma günü, artık umut ederiz bir büülü işä, bir masala, bekleeriz nesoysa
şen hem aydın olayları.
Aylä paalılıkların geçmesi, tradiţiyaların tutması – ayleyi birliktä tutmaa deyni en önemni yol.
Ayledä, angısında var türlü yaşta insannar kullanılêr millet tradiţiyaları hem kurulêr eni, hep burada
olêr terbietmäk hem üzüntü.
İslää ayledä boba yoksaydı evdä kimsey oturmêêr imää. Hepsi bekleer onu iştän, uşaklar
yardım ederlär kurmaa sofrayı, karısı koyêr imää çanaklara, angıları kaldı ona dedelerindän.
Kurun aylä tradiţiyasını taa büündän – da kim bilir, beki, birkaç asirdän sora sizin oolunuz
annadacek kendi uşaklarına kendi küçüklüü için, tradiţiyalar da geçeceklär evladtan – evlada...
Bölä var nicä çıkmaa bir çıkışa, ani aylä lääzım olsun herbir insanda hem herbir ayledä lääzım
olsun kendi adetleri, kendi paalılıkları.
Bilärkän bizim paalılıklarımızı, becererkän kullanmaa, vermää uşaklara okulda, derslerdä hem
korumaa adetlerimizi, ozaman biz sayılêrız haliz gagauz. Ozaman bizim dedelerimiz bizimnän
hodullanacek biz ta onnarı aklımızda tutmaklan. Sanêrız, ki bizim uşaklarımız, onnarın uşakları
hem taa ötää dooru evlad boyları da hep ölä koruyaceklar bizim paalılıklarımızı, neçinki onnarsız
biz, sansın, yarım sayılêrız, onnar bizi yapêrlar haliz gagauz halkı hem haliz dedelerin ilerlemesi.
Bibliografiya
1. Мошков В.А. Гагаузы Бендерского уезда. (Этнографические очерки и материалы).
Составители: Булгар С.С., Курогло С.С. Кишинев. 2004. 493 с.
114
Секция 3.
ИНОСТРАННЫЕ ЯЗЫКИ В МЕЖКУЛЬТУРНОМ ПРОСТРАНСТВЕ:
ТРАДИЦИИ И ИННОВАЦИИ
Модераторы:
Тодорич Т.А. преподаватель
Ялама И., студентка гр. АН-13
ПЕСНЯ КАК МОТИВАЦИОННЫЙ ИНСТРУМЕНТ НА УРОКАХ
ИНОСТРАННОГО ЯЗЫКА
Братунова Елена, студентка группы МГЯ-13,
Милкан Елена, студентка группы АН-14
Научный руководитель: Сулак С.К. доктор, доцент
Мотивация в образовательном процессе играет ключевую роль в усвоении учащихся
учебного материала, как в школьной программе, так и высших учебных заведениях.
Особенно она важна при изучении иностранного языка на первоначальном этапе обучения в
начальных классах и в высших учебных заведениях, когда иностранный язык начинает
изучаться с «0», то есть по Европейской системе образования соответствует категории (B).
Приступая к изучению иностранного языка необходимо в первую очередь развивать
интерес учащегося к нему, как к носителю культуры, своеобразных взглядов на мир,
ценностей и особенностей быта еще не изученного «чужого» народа и страны в целом.
Особую роль в этом играет культурное и духовное наследие народа: мифы, легенды, сказки
и, конечно же, песни.
Песня, в целом музыка занимает особое место в жизни любого человека и народа. Нет
страны без гимна, нет народа без яркого, колоритного, песенного наследия устного
народного творчества и нет человека без его эмоционального состояния, которое находит
свое отражение в песни или мелодии. Все моменты нашей жизни сопровождаются песней
или просто мелодией не зависимо от того грустим ли мы или радуемся, отдыхаем или
работаем и т.д. Песня отражает наши мысли и эмоции, так же она может влиять на мысли и
эмоции, меняя наше психологическое состояние.
Песня на иностранном языке очень популярны среди учащихся, поэтому
использование песни будет только положительно влиять протекания учебного процесса. В
песни содержится не только развлекательный характер, но она содержит в себе и
информационный контекст. Ее можно использовать как страноведческий материал, который
оказывает глубокое воздействие на эмоциональное состояние детей. Опираясь на свой
115
наблюдательный опыт, я пришла к выводу, что особо запоминается та информация, которая
вызывает у человека эмоциональный подъѐм. Эмоция – одна из движущих сил запоминания.
Это важно помнить всем преподавателям и специалистам в любой области деятельности.
Педагог на уроках должен создавать как можно больше положительных эмоций, легкость и
доступность запоминания материала, бес особого акцента на «зазубривание». Великий
педагог, философ, ученый Ян Амон Каменский сказал «Альфой и омегой школы должно
быть изыскание и открытие метода, при котором учащиеся меньше бы учили, учащиеся
больше бы учились; в школах было бы меньше одурения, напрасного труда, а больше досуга,
радостей и основательного успеха». Песня и есть один из наиболее легких и коротких путей
заинтересовать учащихся «зазубрить» материал.
Песенный жанр – наглядный материал содержащий пример иноязычной речи,
который необходимо выучить наизусть. Она носит содержательный характер, отражая
культурное и духовное наследие страны. Она объединяет воедино две составляющие
человека душу и разум. Учитель действует как гид, раскрывая все двери перед ребенком,
идущего к познанию истины, указывая на все «изюминки» культуры изучаемого народа,
помогает понять и принять не принимаемое, чуждое на первоначальном этапе обучения
особенностей культуры иноязычного народа. Через песню преподаватель помогает найти
ребенку свой собственный зачаток таланта, проявить свою креативность. Так же песня
помогает в процессе эстетического воспитания учащихся. Она способствует сплочению
коллектива и созданию благоприятного психологического климата на уроке, разредить
обстановку и снять усталость.
На уроках иностранного языка песню используют:
1. для фонетической зарядки в начале урока;
2. для закрепления лексики, грамматических конструкций и клише;
3. для развития и тренировки речевых умений;
4. для релаксации во время урока.
Существует множество примеров песен, которые преподаватели используют на
различных этапах обучения и при развитии различных умений и способностей у учащихся.
Так, например, находясь на начальном этапе изучения иностранного языка и приступая к
изучению алфавита можно достичь успехов в быстром запоминании и произношении букв,
используя песенку «A, B, C, D» в английском языке и параллельно в немецком языке «Das A,
B, C».
116
Для усовершенствования навыков произношения, проставления ударения и тренировке
интонации в английском языке подойдут песенки «Little Red bird», «Tick-Tock», «brother
James», «Oh, Mr. Sun».
Brother James
Are you sleeping, are you sleeping,
Brother James, Brother James?
Morning bells are ringing,
Morning bells are ringing:
Ding, ding, dong!
Ding, ding, dong
Oh, Mr. Sun
Oh Mister Sun, Sun.
Mister Golden Sun.
Won't you please shine down on me?
Oh Mister Sun, Sun.
Mister Golden Sun.
Hiding behind the tree.
These little children
are asking you.
To please come out
so we can play with you.
Oh Mister Sun, Sun,
Mister Golden Sun.
Won't you please shine down on me?
Для тренировки восприятия ритма подойдет песенка «Clap, clap». Она является так же
примером быстрого усвоения грамматических основ и разнообразных глаголов.
Clap your hands, clap your hands
Clap your hands, clap your hands,
Listen to the music and clap Your hands.
Stamp your feet, stamp your feet,
Listen to the music and stamp your feet.
Turn around, turn around,
Listen to the music and turn around.
117
Jump up high, jump up high,
Listen to the music and jump up high.
Что касается немецкого языка, то для фонетической зарядки подойдут песенки «Ich bin
Auslander», «Kann ich mit Herrn Vogel sprechen», «Wie schön dass du geboren bist?».
Ich bin Ausländer
1. Ich bin Auslander und spreche nicht gut deutsch - 2 p.
Bitte langsam, - 2 p.
Bitte sprechen Sie doch langsam,
Ich bin Auslander und spreche nicht gut deutsch.
2. Ich bin Auslander und spreche nicht gut deutsch - 2 p.
Ich versteh‘ nicht was Sie sagen – 2 p.
Ich bin Auslander und spreche nicht gut deutsch.
Wie schön, dass du geboren bist?
1. Heute kann es regnen, stürmen oder schnei‘n,
denn du strahlst ja selber wie der Sonnenschein.
Heut ist dein Geburtstag, darum feiern wir.
Alle deine Freunde freuen sich mit dir.
Refrain:
Wie schön, dass du geboren bist,
wir hätten dich sonst sehr vermisst.
Wie schön, dass wir beisammen sind.
Wir gratulieren dir, Geburtstagskind.
2. Unsre guten Wünsche haben ihren Grund:
Bitte bleib noch lange glücklich und gesund.
Dich so froh zu sehen, ist, was uns gefällt.
Tränen gibt es schon genug auf dieser Welt.
3. Montag, Dienstag, Mittwoch, das ist ganz egal,
dein Geburtstag kommt im Jahr doch nur einmal.
Darum lasst uns feiern, dass die Schwarte kracht!
Heute wird getanzt, gesungen und gelacht.
Эти песенки помогают ученику усвоить модель поведения во время телефонного
разговора и закрепить, к примеру, глагол «können», поздравить одноклассников с днем
рождения закрепив грамматические основы и так же создать атмосферу тепла и уюта на
уроке.
118
Однако не стоит использовать песню не обдуманно. Не следует браться за посадку
растения, не зная откуда корни растут. Для использования песен существует много
различных схем поэтапной работы с песней на уроке. Изучив некоторые из них и испробовав
на практике, я составила свою схему, которая помогла достичь желаемого результата:
1. история создания песни – привлечение внимания учащихся;
2. прослушивание песни – проверка аудирования и степени влияния на
эмоциональную сферу сознания, реакция на песню «+» или «-»;
3. проверка понимания песни, опираясь на аудирование (краткий пересказ песни);
4. чтение текста песни - визуальное восприятие материала;
5. повторное прослушивание песни с опорой на текст – закрепление аудирования;
6. попытка «пения» песни – проверка произношения, чувства ритма и правильность
простановки ударения;
7. попытка замены глаголов и существительных синонимами в соответствии с
рифмовкой – проверка словарного запаса учащихся развитие креативности;
8. разучивание песни с дальнейшим использованием – развитие чувства ритма и
артикуляционного аппарата.
В песнях учащиеся встречают уже знакомую лексику в новом контексте. Это помогает
активизировать еѐ в различных жизненных ситуациях, воспринимая еѐ как свою полную,
грамотную речь. Это в первую очередь развивает у учащихся так называемое чувство языка,
стилистических особенностей. Часто в школах учителя сталкиваются с таким явлением, как
«прямой перевод с языка на язык». Именно этого можно избежать, включая в
образовательный процесс песню. Повторюсь, песня способствует усвоению грамматических
конструкций, частое повторение которых ведет к автоматизации.
Используя этот способ мотивации, происходит развитие практических, теоретических
и образовательных способностей учащихся. Так же происходит воздействие не только на
сознание, но и на эмоциональную сферу учащихся.
Мотивация в учебном процессе действует как локомотив, который тащит за собой
весь процесс обучения. Песня является одним из составов этого локомотива.
Библиография:
1. Carolin Crahan. Smal Talk. More Jazz Chants\ Oxford University Press, 1986.-86c
2. Мухина В.В. Возрастная психология. Феноминология развития детства,
отротчества, юношества. М: А.С.А.М.Е.М.I.A, 1999, -347с
119
3. Соловова Е.Н. Методика обучения иностранного языка. Продвинутый
курс.М:Астрель, 2008,121-123с
4. http://www.fluentu.com/english/blog/ru/8-/
5. http://www.festival.1september.ru>articles
6. https://www.youtube.com/watch?v=QfPNHQNT8XA
7. https://www.youtube.com/watch?v=89wFzRsg1EY
8. http://tmas.kcls.org/clap-clap-clap-your-hands-together/
9. https://www.youtube.com/watch?v=M5McKZMWSag
10. https://speakasap.com/en/de/songs/8/
INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN THE PROCESS OF TEACHING THE
ENGLISH LANGUAGE
Boicova Christina, I year student
Advisor: Elena Curtova, University lecturer.
В данной статье рассматривается важность и возможности использования
интерактивных методов при обучении иностранному языку в условиях современных
требований.
Education and technology today have become inseparable. Educational system leaves no
stone unturned to make the best use of technological tools to make the learning effective. This can
be seen in all areas of educational programmes. Same is the case with language learning where new
gadgets and technological instruments are supporting the teacher in an immense ways.
Teaching aids reinforce the spoken or written words with concrete images and thus provide
rich perceptual images which are the bases to learning. When these materials are used in an
interrelated way, they make learning permanent. They provide for a great variety of methods. They
bring the outside world into the classroom and make the teachers teach efficiently. All teaching aids
can be classified as under:
• Audio-Visual Aids: Language Laboratory, Smart Board, Television, LCD Projector, Sound
Motion Picture, Record Player, Tape Recorder, Compact Disc Player.
• Visual-Activity Aids: Pictures, Photographs, Flash Cards, Poster, Charts, Diagrams, Graphs,
Maps, Cartoons, Demonstration Programs.
Present day‘s educational set up is technology – based set up that emphasizes students build
meaning, based on a high degree of interactivity among students, between students and
120
curriculum, and between students and teacher. Thus the selected technical aids that offer enormous
potential in generating these interactions are as following:
I. Interactive Whiteboard Technology
II. Film/Picture Projection
III. Language Laboratory
1. Interactive Whiteboards (IWBs) is high class technology that offers enormous potential in
generating high degree interactive learning among the students. An IWB is a large, interactive
whiteboard that is connected to a digital projector and a computer. The projector displays the image
from the computer screen on the board. The computer can then be controlled by touching the board,
with a special pen. These active classrooms can address different instructional learning in a variety
of ways.
The advantages of using the Smart Board are the following:
Learning builds on previous experience and therefore, English language teaching is
incorporated with students‘ prior knowledge, culture, interests, and experiences in new learning.
IWB classroom can help the students in using nonlinguistic representation, helping students
recognize patterns, and giving students opportunities to practice communicating complex
ideas. However, IWBs can be used to link the learners‘ prior experience with new learning by
bringing them close to the home culture, interests, and experiences into the classroom through
digital images, music, and multimedia.
The learning takes place in a social setting and therefore provides opportunities for the
student-interactions. For example, opportunities for students to use an IWB to present and discuss
their own work with other students, or become involved in a class-wide activities, e.g. a class
activate, improves their attention and engagement in the learning process.
Properly organized, planned, connected and relevant information not only supports students
learning process but also helps them develop higher- order thinking skills. Active classrooms also
allow instant and accurate playbacks, which help the learners to access specific segments of
material much more easily. Video materials presented through IWBs can also bring natural and
context -rich linguistic and cultural materials to the students while the Internet - accessed
through an active classroom - can enable them to access authentic news and literature in the
target language.
The Smart Board allows users to work with large amounts of information; it offers an
information space that invites active collaboration; The work produced is often dynamic and
contingent.
121
2. Film/Picture Projection is an excellent tool for teaching through task based learning.
English speakers with best pronunciations and vocabulary feel that they owe their proficiency to
watching English movies.
The purpose behind teaching English language through movies is to ensure that
students learn pronunciation, vocabulary, sentence structures, modulation and delivery of words in
an effective way.
It is significant to pick the right kind of movies. The choice depends on the age group of
the students.
For children cartoon movie would be effective while teenagers would probably enjoy seeing
contemporary action or love stories while adult would enjoy wider range. For young children of
higher secondary class a movie with interesting content and native touch would be beneficial as it
may contain much speaking material worthwhile for proficiency in English language. The exercises
associated with the video materials are conducted before, during, and after the video presentation,
which are known as the stages of previewing, viewing, and post-viewing. These stages are
designed to maximize student understanding of the subject matter, which will in turn increase
motivation and involvement.
Previewing activities activate students‘ prior knowledge and raise their expectations relating
to the content of the video.
Viewing activities give students practice in both content-based and form-focused tasks that
require them to use top-down and bottom-up processing. Activities include answering multiple -
choice questions, filling in the blanks, drawing inferences, and listening for the gist.
Post-viewing activities give students the opportunity to evaluate and comment on the
video and the associated activities. Students answer various open-ended questions about the
video in terms of their personal enjoyment and the relevance of the content. At this stage they are
required to reflect and write about the content of the video, which encourages them to think
critically about the subject. At first they can write their comments in their native language,
but they are progressively required to express themselves in the target language.
3. The language laboratory is an audio or audio-visual installation used as an aid in modern
language teaching. The modern multimedia Language Laboratory i.e.(CALL & WALL) is a type of
system comprising a master console with computer (teacher position) which is connected
through LAN to a number of rows of student booths (Student Station), typically containing a
student Computer, headet and microphone. The teacher console is usually fitted with all the
students‘ port and the teacher can monitor each booth without moving from his place. The teacher
can see the screen of the student, monitor the students‘ progress, correct them on the screen, enter
122
into dialogue with all or individual student. Language Laboratories have undergone tremendous
changes right from the beginning till modern times. The first type of language laboratory was
Conventional Laboratory. The conventional lab has a tape recorder and a few audiocassettes of the
target language to teach the learners. The teacher plays the tape and the learners listen to it and learn
the pronunciation. As it is used in a normal classroom setup, it is prone to distractions and this type
of laboratory is no longer common. Then came Lingua Phone Laboratory where learners are
given a headset to listen to the audiocassettes being played. Here distractions are minimized
and a certain amount of clarity in listening is possible. Then came the latest and popular version of
language laboratory i.e. Computer Assisted Language Laboratory (CALL). CALL uses the
computer to teach language. The language course materials are already fed into the computer and
are displayed according to the features available in the system. Nowadays, there are also
laboratories with computers with a connection to the Internet. These are called Web Assisted
Language Laboratories (WALL).
There is a lot of software available on the market that can be used in the multimedia language
laboratory to help students acquire all skill of English language i.e. listening, reading, writing and
speaking.
The electronic devices used in the laboratory will stimulate the eyes and ears of the learner to
acquire the language quickly and easily. The laboratory‗s collection is designed to assist learners in
the acquisition and maintenance of oral comprehension, oral proficiency, and cultural awareness.
The language laboratory offers broadcasting, television programs, web-assisted materials and
videotaped off-air recordings in the target language - English.
The advantages of using the language laboratory are the following:
• Language lab develops phonetic and spoken English skills with RP (Received
Pronunciation) among the students.
• Avoids the monotony of theory classes.
• Develops the technique of accent, speaking with clear syllable division.
• Enables the students‘ spoken skills with proper stress and intonation.
• Develops students‘ abilities in making the conversation and dialogs, and in participating in
role-play activities.
Thus it can be stated that using technical aids in teaching and learning the English
language has gained special attention and it has spread across the globe. It accelerates the
process of learning the language and getting better results. Today with Internet as an immense
source of information circulated in great volume in the world it is significant to select the
appropriate tools and instruments supporting English language learning.
123
Bibliography:
1. Crystal, D. 1997. English as a global language. Cambridge: Cambridge University Press.
2. Gower, R., D. Phillips, and S. Walters. (1995). Teaching Practice Handbook.London:
Macmillan Heinemann, 1995.
3. John Kumar, Antony. (1995). Studies in Language Testing 2, Cambridge University Press.
ACTIVITIES IN THE CLASSROOM FOR TEACHING EFL
Carelina Alexandra, IV year student
Advisor: Sucman Anna, University lecturer
Learning another language gives the learner the ability to step inside the mind and context of
that other culture. Today much attention is paid to intercultural understanding. We think that
knowing a foreign language helps people to understand the culture of target language community.
For this reason students should learn foreign languages effectively. Students should be interested in
the learning process, they should be actively involved in group or pair work, they should be active.
We, teachers have to motivate our students. The best ways to motivate students are activities. There
are many activities for teaching English in the classroom, all of them are interesting. The article
describes the use of activities in the classroom. Activities should be used widely by the teachers.
Students learn through their participation in the attainment of knowledge by gathering
information and processing it by solving problems and articulating what they have
discovered. Activities provide students with opportunities to deepen their learning by applying
concepts and articulating new knowledge and many of these activities also provide the instructor
feedback about the students‘ learning. Activities can be extremely valuable in teaching EFL. Here
are given some examples of activities that could be used in the classroom.
Entry and Exit Tickets are short prompts that can provide instructors with a quick student
diagnostic. These exercises can be collected on cards or small pieces of paper, or online through a
survey or course management system. Entry tickets focus student attention on the day‘s topic or
ask students to recall background knowledge relevant to the day‘s lesson. Exit tickets collect
feedback on students‘ understanding at the end of a class and provide the students with an
opportunity to reflect on what they have learned. They can be helpful in prompting the student to
begin to integrate the information gained during a class period. Students like this activity, because
they are all involved, there are no passive listeners, all students are active and interested in the
process.
124
Minute Paper. This activity encourages students to write an answer to a question and can be
done at any stage during a class. Writing activity lasts one minute, students are focused on key
questions and ideas or they are asked to make predictions. This activity gives students the
opportunity to organize their own thoughts, or can be collected by the teacher to gain feedback from
the students. Students have chance to think holistically and critically, use imagination, express
weird and fresh ideas. Writing skills are developed by using Minute Paper activity.
Ice Breakers are activities that get students to interact and talk to each other. They can be
useful at the beginning of the semester: for example, asking students to introduce themselves to
each other and what they would like to learn in the course. Advantages of icebreakers include:
participation of each student, the creation of a sense of community and focusing students‘ attention
on material that will be covered during the class period. Ice Breakers activity requires a supportive
socio- emotional climate where the learner becomes actively and personally involved, knowing that
he or she is respected as an individual with his or her views and interests.
Debate is a game in which two opposing teams make speeches to support their arguments and
disagree with those of the other team. It is used for increasing students‘ involvement and
participation during the learning process. Debate is one of the methods which can be applied in
class activity, especially in speaking class. It can improve the speaking ability of students by
discussing the given material. Debate is an important educational tool for learning analytic thinking
skills and for forcing self-conscious reflection on the validity of one's ideas.
Interview is a good method to get information and measure the subject trough pace to pace,
group, and institution. It can be designed in five or more participants. It stimulates and motivates
learners. The following structure is mostly practiced: the beginning of interview, the middle or the
body of the interview and the end or the closing of the interview. Students like this activity,
because they help each other, correct each other, they cooperate, interact.
A Jigsaw activity is a great way to allow students to work together in cooperative groups to
learn core material. It is a cooperative active learning exercise where students are grouped into
teams to solve a problem or analyze a reading. These can be done in one of two ways – either each
team works on completing a different portion of the assignment and then contributes their
knowledge to the class as a whole, or within each group, one student is assigned to a portion of the
assignment (the jigsaw comes from the bringing together the various ideas at the end of the activity
to produce a solution to the problem). In a jigsaw the activity must be divided into several equal
parts, each of which is necessary to solving a problem, or answering a question. Example activities
include implementing experiments, small research projects, analyzing and comparing datasets, and
working with professional literature. The advantages of the jigsaw include the ability to explore
125
substantive problems or readings, the engagement of all students with the material and in the
process of working together, learning from each other, and sharing and critical analyzing a diversity
of ideas.
We think, that all the activities mentioned should be used in the classroom and now there are
lots of activities, but the main purpose of the teacher is to educate human beings. The teacher
should know that pupils in the classroom are not just boys and girls, everyone is a unique individual
and if an activity is not succeed we should try to change something, motivate students, inspire
them.
Bibliography:
1. A. Wright, D. Betteridge and M. Buckby. 'Games for Language Learning' Cambridge
University Press, 1984.
2. Yin Yong Mei and Jang Yu-jing. ―Using Games in an EFL Class for Children‖ Daejin
University ELT Research Paper. Fall, 2000.
3. Gradinari G.,Velea N. Make your lessons active.Methodological guide for teachers and
students.2004.
4. http://learnenglishkids.britishcouncil.org/en/user [ Electronic resource]
5. http://www.engames.eu/prepositions-of-place-elementary/ [ Electronic resource]
6. http://www.teflgames.com/why.html [ Electronic resource]
7. http://www.academia.edu/3182621/stimulating_students_to_speak_English_through_inter
view_techniques
THE LANGUAGE OF YOUTH
Ceavdari Iulia, III year Student
Advisor: Karissa Jackson, Lector
Английский язык - язык современного мира. Исток, которого является германская
группа языков, индоевропейской семьи. Сравнивая английский язык наряду с другими
языками, мы можем точно сказать, что английский язык является одним из
прогрессирующих языков двадцать первого века. В настоящее время знания очень ценятся, а
знания языка ценятся в десять крат больше. Иметь возможность владеть языком - это
значит иметь в руках ключи к любой двери. Язык преодолевает все преграды, воплощает
мечты в реальность, и в то же время открывает новый и необычный мир, в мир красоты и
приключений. Знания английского языка это обогащение своего кругозора, это возможность
126
путешествовать по миру, это приобретение навыков и реальная возможность найти свое
предназначение в жизни.
Знания английского языка очень востребованы в современном обществе. Именно
поэтому молодое поколение рассматривает то, что английский язык является не только
мелодичным, актуальным и звучным языком, но и перспективным для своего карьерного
роста.
Twenty first century. Life is good and almost perfect. People have everything they need to
live a happy life. It is the time when impossible became possible, the time when every dream can be
realized. Life is not constant; it changes every moment and is very dynamic. Some people can keep
up with the speed but some not, because life's speed is very quick.
A million people have a million destinies. Every person is unique, and has their own way of
life. From childhood we began to make our way as best, and we can, we try to do our best because-
fee main idea of our life is to have a big, happy family and to live in a peaceful world. People
decide for themselves in which way they are going to reach their goals. According to some
recourse, most people decide through education. That means that the young generation is interested
in the system of education.
To master a foreign language means to hold the key in your hands for different door in the
world. This is a big chance to find your purpose in the world, to realize yourself. From the first
classes at school we were taught about the huge importance of language. English language give us a
possibility to develop ideas in a new way and then to realize them. If we study language, we will
know history, literature, grammar of this language. It is very important because a young person will
be able to study abroad in English or German speaking countries. That is very prestigious because
after we graduate from University we will be sure to find a job and have a diploma from abroad.
People will be involved in the process which they are interested in the most. They will turn their
hobby into a business and never will work.
According to scientific research, English and German languages are the most popular and the
most interesting languages among young generation [2].
Rating of foreign languages:
1. English. International language, the language of business communication.
2. German. Language of Technology.
3. Italian. Very melodic language.
4. Spanish. Language, which is needed for trade relations with Spanish – speaking countries.
5. French. Language of fashion.
127
As we can see, the English language is in the first place; according to its popularity it is the
international language. Over one billion people use it. Half of them are native speakers, and it is a
fact that about 600 million people have chosen it as a second language. The German language, due
to its influence technology, is in the second place. These facts tell us that these two languages are
useful and very important in day.
Now English is becoming more than one language because not everyone in the world speaks
the same kind of English. There are many varieties of English: American English is only one
example. There is no doubt that different varieties of English will continue develop around the
world. English is and will continue to be an international language. I hope that in the future, most
people will speak more that their mother tongue but also English. And, we shall not have any
problem with communication.
People who speak English divide into three groups: those who have learned it as their native
language, those who have learned it as a second language, and those who are forced to use it for a
practical, professional or educational purpose. One person out seven people of the world population
belong to one of these three groups. That's why it's so important to learn English.
Here are some interesting facts about English lessons [3].
The Oldest word in English Language is "Town". You may have been thinking of more old
words used in Old English which are now abandoned, but this word is older than any other word in
English.
There are three eras of English in which English as a language progressed differently and in
different cultures:
1. The Old English
2. The Middle aged English
3. The Modern English
Not only in the United States, English now has become the most spoken and official
language of other countries too. There are millions of people around the globe who are English-
speakers. More than 250 million people in the US only have English as their primary language.
There been many arguments regarding about longest sensible and meaningful word in
English. But now Oxford Modern English has stated
"pneumonoultramicroscopicsilicovolcanokoniosis" to be the longest word which is 25 chapters long
and its plural is ―pneumonoultramicroscopicsilicovolcanokoniosis‖ which is the longest plural
word.
In English some words only exist in the plural forms, and amazingly some don‘t end up
getting to be plural ―Glasses‖', ―binoculars‖ ,―tongs , ―shears‖ For example are used only as plural
128
words (Pant is a single word and its plural is also pant not pants. :p)
The word " goodbyes" came and derived from the word " Godbye" used in
Old English which used to mean that "God be with you".
And the last and the best thing about this language is that English has the most vocabulary
and it contains more than 1 million terms which can be utilized but according to a survey, we only
speak 6,000-8,000 of all these terms at the time. Thus we can conclude the vast approach and
incredibility of the English language and can easily analyze why English the most popular language
on the planet.
To me, to know English means be competent not in one sphere but also be competent in many
other fields such technology, education, politics.
I've studied English since childhood, and the main reason for studding English is that
speaking a foreign language allows me to read books, papers, magazines, communicate with
friends abroad and travel in the world. It's very useful when travelling in an English-speaking
country. If you like travelling you can go anywhere without being afraid that other people will not
understand you. So it is very useful to learn foreign language. Knowledge of foreign languages
helps us to develop friendship and understanding among people.
I‘m quite sure that in the 21st century, English will remain the major world language. And, the most
widespread language in the future will be American English.
But, I think that different varieties of English will continue to develop around the world.
Bibliography:
1. V.P.Berkov, Germanistics: The book for Universities Д: ISE School.2008.-199p*
2. http://begin-english.ru/article/populjarnye-jazyki
3. http://www.english-quickly.com/english-language
WÖRTER UND GEGENWÖRTER. ANTONYME IN DER DEUTSCHEN SPRACHE
Chisacova Irina, Studentin der Gr. AN-12
Wissenschaftsleiterin: Ph.D. Sofia Sulac
Antonyme (von griechisch anti‚ gegen‗ und ónoma, Name, Wort‗) sind in der
Sprachwissenschaft Wörter mit gegensätzlicher Bedeutung. In gleicher Bedeutung werden auch die
Ausdrücke Gegensatzwort (oder kürzer) Gegenwort) und Oppositionswort verwandt. Zwei Wörter,
die füreinander Gegensatzwörter sind, heißen Gegensatzpaar. Die zwischen ihnen bestehende
Relation heißt Antonymie, insbesondere von Wörtern, aber auch von Sätzen und Phrasen.
129
Der Begriff der Antonymie kann dabei nach der Ebene und Art des Gegensatzes
unterschiedliche Ausprägungen erfahren. Die Art der Antonymie hängt inhaltlich davon ab, wie der
Gegensatz im logischen Sinn zu verstehen ist, ob er etwa innerhalb eines Oberbegriffes gesucht
wird oder ob ein konträres oder kontradiktorisches Verhältnis der mit dem Gegensatzpaar
bezeichneten Begriffe vorliegt. Ein Ausdruck, der für beide Begriffe eines Gegensatzpaares stehen
kann, heißt Oppositionswort.
Dem Inhalt nach bezeichnen sie:
1) den Zustand, Tätigkeit: z.B. Gesundheit – Krankheit
2) die Gefühle: z.B. Liebe – Hass
3) die Naturerscheinungen: hell – dunkel, Wärme – Kälte
4) die Qualität: schön – hässlich
5) die Zeitbegriffe: Morgen – Abend
Antonyme finden wir bei verschiedenen Redeteilen:
1) Substantive: Reichtum – Armut, Himmel – Erde, Hitze – Kälte
2) Adjektive: kalt – heiß, klug – dumm
3) Adverbien: unten – oben, links – rechts, hier – dort
4) Verben: leben – sterben, geben – nehmen
Ihrer Herkunft nach zerfallen die Antonyme in zwei Gruppen:
1. Antonyme, die vom Anfang an entgegengesetzte Bedeutungen haben.
Diese Gruppe ist sehr groß: Morgen – Abend, Freund – Feind, groß – klein.
2. Antonyme, die infolge ihrer Entwicklung entgegengesetzte Bedeutungen bekommen haben:
infolge des Bedeutungswandels und der Wortbildung.
a) im Prozeß des Bedeutungswandels sind folgende Antonyme entstanden:
z.B. gut – schlecht, feuer – billig, reich – arm. Das Adjektiv „schlecht― als Antonym zu „gut―
entwickelte sich infolge der Degradierung der Bedeutung. Infolge der Verengung der Bedeutung ist
das Wort „billig― als Antonym zu „teuer― entstanden. „Reich― bedeutete urspründlich „mächtig―,
dann erhielt es durch metonymische Übertragung die Bedeutung „mächtig―, „reich―, schließlich nur
„reich― (Verengung der Bedeutung) und auf diese Weise ist ein Antonym zu „arm― geworden.
b) Antonyme entstehen auch durch Wortbildung und zwar auf dem Wege der Abteilung. Zur
Bildung von Antonymen dienen viele Halbsuffixe und Präfixe. Unter den Halbsuffixen sind
besonders produktiv: -los, -frei einerseits, und –voll, -reich anderseits. Sie können zu einem und
demselben Stamm hinzugefügt werden.
130
Antonymische Reihen: 1
Die Wörter, die entgegengesetzte Gegenstände bezeichnen, sind Antonyme • Diese Wörter
bilden sie sog.
Antonymische Reihen: 2
Arten der Antonyme: – komplementäre Antonyme; scharfer Gegensatz (Liebe – Haß, Armut –
Reichtum) – graduierbare Antonyme; Ausdruck positiver Tatsachen (heiß – kalt, nehmen – geben) –
konverse Antonyme; relative Gegensätze (Lehrer – Schüler, Ehemann – Ehefrau)
Auf diese Weise entstanden solche Antonyme: z.B. „tränenlos―, „lieblos―, „freudlos― zu
„tränenvoll―, „liebevoll―, „freudevoll―, „schmerzreich― zu „schmerzlos―.
Große Bedeutung für die Bildung der Antonyme haben solche Präfixe:
zu- und ab-: zunehmen – abnehmen
auf- und zu-: aufmachen – zumachen
ein- und aus-: einpacken – auspacken
be-,ver- und ent-: bewaffnen – entwaffnen
zu- und ent-: zukorken – entkorken
Die Präfixe ent-, un-, miß- haben die Fähigkeit, dem Wort eine entgegengesetzte Bedeutung
zu verleihen: z.B. Lust – Unlust, laden – entladen, Glück – Unglück, Geduld – Ungeduld, lieb –
unlieb, Erfolg – Mißerfolg, gelingen – mißlingen.
Es gibt auch Antonyme, die zu zwei, drei Wörtern antonymisch sein können.
z.B. „breit― zu „schmal―, „eng―
„alt― zu „neu―, „jung―
„kalt― zu „warm―, „heiß―
„klug― zu „dumm―, „albern―
„süß― zu „sauer― und „bitter―
Die Antonyme treten viel seltener als Synonyme auf. In der deutschen Sprache kann man
circa 200-250 antonymische Paare finden.
Typen der Antonyme:
Nach dem Grad des Gegensatzes teilt man die Antonyme in 2 Gruppen ein: totale und
partielle Antonyme.
Bei den totalen Antonymen, die meistens eindeutig und gleichwurzlig sind, stehen
lexikalische Bedeutungen durch Wortbildende Mittel oft gegenüber, z.B: korrekt ß unkorrekt,
zeitlich – ewig.
131
Partielle verschiedenwurzlige Antonyme haben außer antonymischen auch andere
Bedeutungen, die im Bedeutungssystem des anderen Wortes keine Gegenüberstellung finden, z.B:
trocken – nass:
1) nasser Sommer (Kleid) – trockener Sommer (Kleid)
2) trockener Vortrag (Mensch)
Nach dem Typ des Gegensatzes unterscheidet man: kontradiktorische\ komplementäre,
kontrastive und konverse Antonyme.
Die kontradiktorischen\ komplementären Antonyme, die sich gegenseitig ausschließend sind,
setzen bei der Negation eines Begriffes die Behauptung eines anderen Begriffes voraus: z.B.:
männlich – weiblich, ledig – verheiratet. Sie drücken eine logische Negation des gegensätzlichen
Begriffes aus: Armut – Reichtum, Liebe – Hass.
Die konträren Antonyme bezeichnen zwei Begriffe, die innerhalb eines bestimmten
Bewertens oder Bezugssystems als positive Artbegriffe existieren: z.B. Maximum – Minimum, gut
– schlecht u.a.
Die konversen Antonyme bilden solche Wortpaare, bei denen das eine der Lexeme beider
Änderung der Betrachtersblickrichtung das andere voraussetzt, z.B.: steigen – sinken, geben –
nehmen, fragen – antworten.
Hier sind einige Übungen zur Bestimmung der Antonyme.
Finden Sie zu den Adjektiven Antonyme:
Frau Schwarz und Herr Weiß sind sehr unterschiedlich
Muster: Sie ist dick, er ist dünn.
1)Wenn sie morgens aufsteht, ist sie munter. Er dagegen ist ….
munter →
2) Sie findet das Fußballspiel interessant, er findet es...
interessant →
3) Sie hört Musik gerne laut, er lieber….
laut →
4) Sie mag dunkle Möbel, er…
dunkle Möbel → ……… Möbel.
5) Sie ist geizig, er ………..
geizig →
6) Sie trägt ganz normale Kleidung, er kleidet sich gern ……..
normale Kleidung →
132
7) Wenn sie sich mit einem Thema beschäftigt, dann tut sie es gründlich, er dagegen betrachtet
manchmal die Dinge etwas ………
gründlich →
8) Sie nimmt das Leben schwer, er dagegen nimmt vieles …...
schwer →
9) Gegenüber anderen ist Frau Schwarz oft schweigsam, Herr Weiß aber ist sehr ….
schweigsam →
Bibliographie:
1. Bußmann: Lexikon der Sprachwissenschaft, 3. Aufl., 2002.
2. Duden – Deutsches Universalwörterbuch, 5. Aufl., 2003, ISBN 3-411-05505-7.
3. Christiane Agricola, Erhard Agricola: Wörter und Gegenwörter. Antonyme der deutschen
Sprache. Bibliografisches Institut, Leipzig 1984 (besonders die Einführung)
4. Peter Rolf Lutzeier: Lexikologie. Stauffenburg, Tübingen 1995, ISBN 3-86057-270-9.
5. Ольшанский И. Г., Гусева А. Е. Лексикология: Современный немецкий язык. — М.:
Академия, 2005. — 416 с. — ISBN 5-7695-1812-X.
6. https://de.wikipedia.org/wiki/Antonym
HERTA MÜLLER: NOBELPREIS FÜR DAS DRAMA IHRES LEBENS
Dobrioglo Tatiana, Studentin der Gr. AN-13.
Wissenschaftsleiterin: Olga Ceavdari, Hochschullektorin
Die Familie zählte zur deutschen Minderheit in Rumänien. Aufgewachsen ist sie in
gutbürgerlichen Verhältnissen in einem deutschsprachigen Dorf, ehe die Familie unter dem
kommunistischen Regime enteignet wurde. Ihre Mutter wurde in die UdSSR deportiert und zur
mehrjährigen Zwangsarbeiten verurteilt; Ihr Vater, ein ehemaliger Soldat der Waffen-SS, verdiente
seinen Lebensunterhalt als Lkw-Fahrer. Nach dem Abitur studierte sie an der Universität des
Westens Timisoara Germanistik und Rumänistik. Ab 1976 arbeitete sie als Übersetzerin in einer
Maschinenfabrik. Im Anschluss verdiente sie sich mit zeitweiliger Lehrtätigkeit in Schulen, unter
anderem am deutschsprachigen Nikolaus Lenau Lyzeum in Timisoara und in Kindergärten. Hier
wurde sie jedoch aufgrund ihrer Zusammenarbeitsverweigerung mit der Geheimpolizei "Securitate"
aus dem Schuldienst entlassen. Ihr Debütwerk mit dem Titel "Niederungen" (1982) konnte in
Rumänien, wie alle späteren Publikationen, nur in zensierter Fassung erscheinen. Seit 1984 arbeitet
Herta Müller als freie Schriftstellerin. Sie wurde verfolgt, verhört, verfemt und erhielt schließlich
Todesdrohungen. Sie erhielt weiter bis zu ihrer Ausreise in die Bundesrepublik Deutschland im
133
März 1987 Arbeits- und Publikationsverbot. In den folgenden Jahren erhielt Herta Müller in der
BRD eine Reihe von Lehraufträgen an Universitäten im In- und Ausland.
Müller gehörte bis zu ihrem Austritt 1997 dem P.E.N.-Zentrum Deutschland an. 1995 wurde
sie Mitglied der Deutschen Akademie für Sprache und Dichtung. 2005 war sie "Heiner-Müller-
Gastprofessorin" an der Freien Universität in Berlin, wo sie auch wohnhaft wurde. Im Jahr 2008
entbrannte eine Diskussion um die Teilnahme des Historikers Sorin Antohi und des Germanisten
Andrei Corbea-Hoisie an einer Tagung des "Berliner Rumänischen Kulturinstituts", weil beide
Informanten des Geheimdienstes Securitate im kommunistischen Rumänien waren. Müller
kritisierte deren Einladung in einem offenen Brief. In einem Artikel der Zeitung Die Zeit (23. Juli
2009) mit dem Titel "Die Securitate ist noch im Dienst" beschrieb Müller, welchen Maßnahmen
"zur Kompromittierung und Isolierung" des rumänischen Geheimdienstes sie ausgesetzt war. Im
selben Jahr, 2009, wurde ihr Roman "Atemschaukel", der durch ein Grenzgänger-Stipendium der
Robert Bosch Stiftung ermöglicht wurde, für den Deutschen Buchpreis nominiert und gelangte ins
Finale der besten sechs Romane. Darin zeichnet Müller den Weg eines jungen Mannes in ein
Deportationslager nach Russland nach, das exemplarisch für das Schicksal der deutschen
Bevölkerung in Siebenbürgen nach dem Zweiten Weltkrieg steht. Als Vorlage diente der Autorin
dabei das Erleben des 2006 verstorbenen Lyrikers und Georg-Büchner-Preisträgers Oskar Pastior,
dessen mündliche Erinnerungen Müller in mehreren Heften notiert hat.
Herta Müller begann als Gymnasiastin zu schreiben und veröffentlichte ihre Werke in den
„Lenauschülerstimmen―, in „Universitas― und dem „Kulturboten― der Neuen Banater Zeitung. Die
neuere Prosa aus Österreich, vor allem die Romane von Thomas Bernhard und Franz
Innerhofer und die Freundschaft zu Richard Wagner und dem Dichter Rolf Bossert wiesen die
Richtung für ihre eigene Literatur. Sie wolle mit ihren Texten ausdrücken, wie Diktaturen
Menschen ihrer Würde beraubten. Sie habe „auf die Angst vor dem Tod mit einem Durst nach
Leben― reagiert und sei vom Regime Nicolae Ceaușescus verfolgt worden, weil sie sich geweigert
habe, Informantin zu werden. Zu ihrer Weltanschauung äußerte sie sich in einem Text über
Utopien: „Der Glaube an Gott ist die erste Utopie, vor der ich versagt habe. Und die zweite ist die
Utopie vom Glück des Volkes in einer hellen Zukunft. Am 8. Oktober 2009 wurde die Verleihung
des Nobelpreises für Literatur 2009 an Herta Müller bekanntgegeben. Sie habe „mittels
Verdichtung der Poesie und Sachlichkeit der Prosa Landschaften der Heimatlosigkeit― gezeichnet,
hieß es in der Würdigung. Begründet wurde die Vergabe des Nobelpreises mit der Intensität der von
ihr verfassten Literatur
134
Sprache und Poetologie Herta Müllers
Herta Müller ist ihren Weg „immer neu und immer anders abgeschritten. Und doch ist ihr Stil
sich auf eine einzigartige Weise gleich geblieben. Ein Stil, der, an der östlichen Peripherie des
Deutschen angesiedelt, von einer robusten Handgreiflichkeit und zugleich zarten Textur ist―, befand
Andrea Köhler in ihrem Beitrag in der NZZ 1993. Günther Rüther beschreibt zwanzig Jahre später
die Sprache in Müllers Gesamtwerk so: Von Buch zu Buch wechsele die Melodie, doch ihre Tonart
sei unverwechselbar. Müllers spannungsreiche Bilderwelt sei eigentümlich: „Ihre Sprache ist
bildreich und sparsam, schön und zugleich hart.― Köhler leitet Müllers sprachliche Eigenheiten
folgendermaßen her: Weil sich der Kern ihrer dörflich geprägten Sprache dem Schleifstein der
städtischen Umgangsform hartnäckig widersetzte, haben sich deren raue Konturen beim Gang durch
die Städte behauptet. „Eine Sprache, die den tückischen Jargon der Diktatur nicht elegant umschifft,
sondern unbeugsam unterläuft, weil ihre poetische Wahrheit mit Todesangst erkauft ist.― Müller
bereichere heute thematisch und poetisch die deutsche Literatur in einer Weise, wie dies einst Franz
Kafka, Joseph Roth oder Paul Celan vom Rand des deutschen Kultur- und Sprachraums in Ost- und
Südosteuropa her vermocht hätten, so Rüther.
Ihr erstes Buch Niederungen, dessen Manuskript vor der Veröffentlichung über vier Jahre
vom Verlag zurückgehalten wurde, konnte 1982 in Rumänien nur in zensierter Fassung
erscheinen.] Während Intellektuelle „die kritische und sprachlich innovative Darstellung
lobten―, empfanden Teile der Banater Schwaben ihr Werk als „Nestbeschmutzung―. Bereits die
Veröffentlichung der in dem Band enthaltenen Satire Das Schwäbische Bad im Mai 1981 in
der Neuen Banater Zeitung löste bei den Lesern zum Teil heftig Polemiken aus. In einer heftigen
Leserbriefdiskussion fühlten sich einige Banater Schwaben „entlarvt, gedemütigt und
beschimpft―. Die widersprüchliche Kritik setzte sich in westdeutschen Feuilletons fort.
2009 wurde Müllers aktueller Roman Atemschaukel, der durch ein Grenzgänger-
Stipendium der Robert Bosch Stiftung gefördert wurde, für den Deutschen Buchpreis nominiert und
gelangte ins Finale der besten sechs Romane. In diesem Buch zeichnet die Autorin die Deportation
eines jungen Mannes in ein sowjet-ukrainisches Arbeitslager nach, das exemplarisch für das
Schicksal der deutschen Bevölkerung in Siebenbürgen nach dem Zweiten Weltkrieg steht. Als
Modell diente ihr dabei das Erleben des 2006 verstorbenen Lyrikers und Georg-Büchner-
Preisträgers Oskar Pastior, dessen mündliche Erinnerungen Herta Müller in mehreren Heften notiert
hat. Viele Jahre später während ihrer Gespräche mit Oskar Pastior über seine Deportation erzählte
er ihr Dinge, die sie an diese Begebenheiten ihrer Jugend erinnerten. Ihr Großvater hatte nach dem
Ende des Ersten Weltkriegs resümiert: „Wenn die Fahnen flackern, rutscht der Verstand in die
Trompete.― Dies wurde der Leitspruch ihres Lebens. „Ich beschloss, die Trompete nicht zu blasen.―
135
Die „Todesangst― erzeuge „Lebenshunger― und dieser den „Worthunger―. In ihrer Rede zur
Verleihung des Nobelpreises nannte sie als Hintergrund zum Roman Personen und Umstände, die
ihr das Schreiben ermöglicht hätten, so Oskar Pastiors Einfluss, aber auch die Liebe ihrer Mutter,
die sie in der Frage konzentrierte: „Hast du ein Taschentuch [dabei]?― Kein anderer Gegenstand im
Haus wäre so wichtig gewesen wie das Taschentuch. Es sei universell nutzbar gewesen: für
Schnupfen, Nasenbluten, die verletzte Hand, das Weinen oder das Draufbeißen, um das Weinen zu
unterdrücken. Eines hätte ihr auf einer Treppe als Büro gedient, als ihr Betrieb in Rumänien
versuchte, sie zu entlassen. Das Fragen nach dem Taschentuch brächte sie mit der Einsamkeit des
Menschen, aber auch mit der Sicherheit, die die Mutter ihr bot, in Verbindung.
Seit 1989 Reisende auf einem Bein erschienen ist, sind in Feuilletons Aussagen zu lesen
gewesen, die wie asylbehördliche Vorbehalte in Außenstellen von Ausländerämtern klingen, befand
Michael Naumann in seiner Rezension von Der König verneigt sich und tötet 2003 und fährt fort,
da stehe etwas in dieser Art: „Zwar schreibe sie mit kraftvollen Metaphern über die Schrecken einer
Diktatur, zwar gelinge ihr dies in einer eigentümlichen, unverwechselbaren Sprache - indes, dies
alles spiele sich im Ausland ab.
Hörbücher:
-Die Nacht ist aus Tinte gemacht. Herta Müller erzählt ihre Kindheit im Banat
-Niederungen. Eine Auswahl. Gelesen von Marlen Diekhoff, Albert Kitzl und Herta Müller.
HörbuchHamburg 2010
-Heute wär ich mir lieber nicht begegnet. Gelesen von Marlen Diekhoff, HörbuchHamburg
2010.
-Eine Fliege kommt durch einen halben Wald. Monolog, gesprochen von Angela Winkler,
HörbuchHamburg 2011
Nobelpreis. Die diesjährige Literaturnobelpreisträgerin Herta Müller kann ihr Glück nicht
fassen. "Ich glaube es noch immer nicht", sagte Müller in Berlin. "Ich weiß es, aber ich glaube es
noch immer nicht", fügte sie hinzu. Sie habe diese Ehrung nicht nur nicht erwartet, sondern sei sich
sogar sicher gewesen, "es passiert nicht". Die Berlinerin zeichne "mittels der Verdichtung der
Poesie und Sachlichkeit der Prosa Landschaften der Heimatlosigkeit", sagte Englund. Später nannte
er sie im schwedischen Hörfunk noch eine "große Künstlerin der Worte": Sie benutze eine
phantastische Sprache, die sie unverwechselbar mache. "Man muss nur eine halbe Seite lesen, um
zu wissen, dass es Herta Müller ist." Sie habe durch ihr eigenes Schicksal eine wirkliche Geschichte
zu erzählen - "und dabei geht es nicht nur um das tägliche Leben in einer Diktatur, sondern auch
darum, wie es ist, ein Außenseiter zu sein". "Ich kann noch gar nicht darüber reden, es ist irgendwie
noch zu früh", bat Müller nun in Berlin um Verständnis. "Ich glaube, ich brauche noch Zeit, um das
136
einzuordnen", erklärte sie und verwies darauf, dass es eigentlich nicht sie sei, um die es gehe,
"sondern es sind die Bücher".
Das mag so sein, dennoch ist das Schicksal der 56-Jährigen eine dramatische Geschichte- und
untrennbar mit ihrem Werk verwoben. Müller lebt zwar seit langem in Berlin, doch ihre familiären
Wurzeln hat sie im deutschsprachigen Banat in Rumänien. Was sie dort erlebt hat, hat sie in ihrem
Roman "Atemschaukel" aus dem Sommer 2009 thematisiert. Es geht um die lange Zeit tabuisierte
Deportation deutschstämmiger Rumänen am Ende des Zweiten Weltkriegs und in den Jahren
danach in die damalige Sowjetunion. Müllers Mutter war fünf Jahre im Arbeitslager. Der Roman
basiert auf Gesprächen mit ehemals Deportierten und den autobiografischen Texten des 2006
gestorbenen Büchner-Preisträgers Oskar Pastior, an denen beide gemeinsam gearbeitet hatten. Das
Buch beginnt mit dem programmatischen Satz: "Alles, was ich habe, trage ich bei mir", und wurde
von manchen Kritikern schon als "Meisterwerk" gepriesen. Mit dem Roman ist sie auch für den
diesjährigen Deutschen Buchpreis nominiert, der in der kommenden Woche verliehen wird, und er
dürfte ihre Außenseiterchancen auf den Nobelpreis deutlich erhöht haben.
Günter Grass, Literaturnobelpreis-Träger 1999, zeigte sich "sehr zufrieden" mit der jetzigen
Ehrung für Müller. Sie sei eine sehr gute Romanautorin - auch wenn sein persönlicher Favorit in
diesem Jahr der israelische Autor Amos Oz gewesen sei. Der Vorsteher des Börsenvereins des
Deutschen Buchhandels, Gottfried Honnefelder, nannte Müller "eine der größten Stimmen, die wir
haben. Kräftig und fein". Die "Atemschaukel" sei ihr "größtes Buch".
Bundeskanzlerin Angela Merkel, CDU, bezeichnete es als "wunderbares Signal", dass 20
Jahre nach dem Mauerfall die Berliner Autorin Herta Müller mit dem Literatur-Nobelpreis geehrt
wird. Mit Blick auf Müllers Herkunft aus Rumänien sagte Merkel, das "hervorragende" Werk der
Literatin sei aus einer Lebenserfahrung gespeist, "die von Diktatur, Unterdrückung, von Ängsten,
aber auch von unglaublichem Mut spricht". Die Kanzlerin fügte hinzu: "Wir freuen uns, dass sie
eine Heimat in Deutschland gefunden hat, und ich gratuliere ihr von ganzem Herzen."
Bibliographie:
1. Carmen Wagner: Sprache und Identität. Literaturwissenschaftliche und fachdidaktische
Aspekte zum Werk von Herta Müller. Igel, Oldenburg 2002, ISBN 3-89621-156-0.
2. Cristina Rita Parau: „Atemwende“ – „Atemschaukel“. Paul Celan und Herta Müller:
Differenzen und Homologien. In: Andrea Benedek u. a. (Hrsg.): Interkulturelle Erkundungen:
Leben, Schreiben und Lernen in zwei Kulturen. Frankfurt am Main u. a.: Peter Lang, 2012. Teil 1,
S. 373–386.
137
3. Thomas Daum & Karl-Friedrich Geißler (Hrsg.): Herta Müller. Carl-Zuckmayer-
Medaille des Landes Rheinland-Pfalz 2002. Brandes & Aspel, Frankfurt 2003, ISBN 3-86099-776-
9.
4. Wolfgang Beutin: Herta Müller. In: Preisgekrönte. Peter Lang Verlag, Frankfurt am
Main 2012, ISBN 978-3-631-63297-0, S. 339–360.
DIE ROLLE DER DEUTSCHEN SPRACHE IN DER WELT VON HEUTE
Ivancioglo Oxana, Studentin der Gr. AN-12
Wissenschaftsleiterin: Tatiana Todorici Hochschullektorin
To know foreign languages is very important today. Foreign languages are socially
demanded especially at the present time when the progress in science and technology has led to an
explosion of knowledge and has contributed to an overflow of information. The total knowledge of
mankind is known to double every seven years. Today foreign languages are needed as the main
and most efficient means of information exchange of the people of our planet.
Die deutsche Sprache gehört zur westgermanischen Gruppe des germanischen
Zweiges der indogermanischen Sprachfamilie. Deutsch ist die meistgesprochene Muttersprache in
der Europäischen Union und eine bedeutende Regionalsprache.
Laut Statistik ist heute Deutsch die meistgesprochene westeuropäische Sprache in Europa
(Deutschland, Österreich, der Schweiz, Liechtenstein, Belgien) im Gegensatz zu den anderen
westeuropäischen Sprachen; die Zahl der Sprecher beträgt 95 Millionen (vgl. Französisch (66 Mio),
Englisch (63 Mio), Italienisch (60 Mio) und Spanisch (40 Mio)).
Eine bedeutende Konkurrenz für die deutsche Sprache stellt Englisch dar, das als
internationale Sprache gilt. Immer mehr Menschen bestreben sich heute, Englisch zu lernen, und
andere Sprachen, zwar Deutsch, werden deswegen vernachlässigt. Ein wichtiger Faktor ist, dass die
meisten Leute sich eher auf Englisch verständigen.
Es gibt die Meinung, dass es in einigen Jahren Englisch von allen gebildeten Menschen in
Europa beherrscht wird, wie es mit dem Französischen im vorrevolutionären Russland war. Sodann
würden die ausreichenden Kenntnisse in einer weiteren Sprache (Deutsch, Französisch, Spanisch
oder Chinesisch) verlangt und besonders bevorzugt.
Auf einschlägigen Sprachkarten erscheint Deutsch meist als nur in Europa gesprochene
Sprache. Die Verbreitung als staatlicher Amtssprache, die dabei abgebildet wird, beschränkt sich
auf sieben mitteleuropäische Staaten: Deutschland (rund 82 Millionen Einwohner), Österreich,
Liechtenstein, Schweiz (4 Amtssprachen) und Luxemburg (3 Amtssprachen) sowie kleine Teile von
138
Belgien (deutschsprachige Gemeinschaft im Osten) und Italien (Provinz Bozen-Südtirol). Jedoch
wird Deutsch als Fremdsprache weltweit gelernt. Dies ist einesteils Nachwirkung seiner
historischen Bedeutung, vor allem als Wissenschaftssprache. Andernteils hat das weltweite
Interesse an Deutsch eine fortdauernde Stütze in der Wirtschaftskraft seiner Mutterländer, deren
politischem Gewicht, der führenden Stellung in wichtigen Technologien, dem attraktiven
Bildungswesen und der Teilhabe am internationalen Informationsaustausch und dem Tourismus.
Deutsch als Fremdsprache wurde 2005 in rund 114 Staaten (außerhalb seines
Amtssprachgebiets) an öffentlichen Schulen gelernt – gegenüber nur 88 Staaten 1983. Somit hat
sich das Deutschlernen verbreitet, auch wenn man berücksichtigt, dass die Zahl der Staaten
gewachsen ist. Die Gesamtzahl der Lerner war weniger stark gewachsen: von 15,1 Millionen 1983
auf 16,7 Millionen 2005. Eine im März 2010 vorgelegte weltweite Erhebung zeigt die Fortsetzung
dieses Trends: Die Zahl der Staaten mit schulischem Deutschunterricht ist auf 119 gewachsen, aber
die Gesamtzahl der Lerner liegt jetzt bei 14,5 Millionen (allerdings stehen für 26 Staaten die
endgültigen Zahlen noch aus). Zuwächse gibt es in vielen Entwicklungsländern, auch in Brasilien,
China und Indien, dagegen Rückgänge in den GUS-Staaten sowie teilweise in Ostmitteleuropa und
Skandinavien. Auffällig ist die Ausbreitung auf immer mehr Staaten, auch in Afrika – unterstützt
durch neue Goethe-Institute in Luanda (Angola) und Dar es Salaam (Tansania). Die Verteilung
weltweit (nach den Daten von 2005) gilt jedoch weiterhin. Auch an Hochschulen wird, in der
Germanistik oder als Begleitstudium anderer Fächer, vielerorts Deutsch gelernt: 2005 in 97 und
2010 in 117 Staaten. Wichtige Institutionen des Deutschlernens sind außerdem die 123 deutschen
Auslandsschulen sowie die rund 1500 Schulen mit verstärktem Deutschunterricht, die in das
Programm „Schulen: Partner der Zukunft (PASCH)― einbezogen wurden. Die Republik Moldau ist
eins von diesen Auslandspartnern. Deutsch ist jedoch kaum je erste Fremdsprache im
Schulcurriculum.
Wie viele Menschen weltweit Deutsch als Fremdsprache tatsächlich sprechen können und auf
welchem Niveau, ist unbekannt. Grobe Schätzungen gehen in die Richtung von 100 Millionen. Die
Zahl der Mutter- und Zweitsprachler, die Deutsch regelmäßig sprechen, wird auf 128 Millionen
geschätzt, einschließlich Minderheiten und Emigranten. Mit dieser Zahl liegt Deutsch an elfter
Stelle aller Sprachen, dicht hinter Japanisch und vor Französisch. Platz eins hält Chinesisch. Dass
auch Hindi oder Bengalisch vor Deutsch rangiert, verrät, dass die Zahl der Mutter- und
Zweitsprachler von untergeordneter Bedeutung ist für die internationale Stellung einer Sprache.
Die Stellung der deutschen Sprache in der Welt fußt nicht zuletzt auf wirtschaftlicher
Grundlage. Nach dem Bruttosozialprodukt, das alle Muttersprachler zusammen erwirtschaften,
rangiert Deutsch auf Platz drei aller Sprachen – wird voraussichtlich allerdings bald von Chinesisch
139
überholt. In diese Berechnung werden alle Staaten der Welt einbezogen, und zwar mit einem Anteil
des Bruttosozialprodukts entsprechend dem Anteil der Sprecher (Muttersprachler) der betreffenden
Sprache an der Bevölkerung, zum Beispiel 63,7 Prozent der Schweiz für Deutsch.
Die deutschsprachigen Staaten spielen eine führende Rolle im vernetzten Welthandel. Die
Attraktivität einer Sprache als Fremdsprache hängt mehr von der Wirtschaftskraft der Sprecher ab
als von der Sprecherzahl. Danach bemisst sich ihr Nutzen für Personen, die auf dem Weltmarkt
mitspielen und Kontakte – auch wissenschaftliche, diplomatische oder kulturelle – mit den
Mutterländern pflegen wollen. Zwar verwenden die globalen Konzerne der deutschsprachigen
Staaten heute viel Englisch, pflegen daneben aber auch Deutsch, honorieren Kenntnisse als
Zusatzqualifikation und bieten eigenen Deutschunterricht an. Vielerorts besteht Bedarf an
Deutschkenntnissen in der Wirtschaft. So beklagten in der Europäischen Union elf Prozent der
Firmen Einbußen mangels Deutschkenntnissen (Studie „ELAN―, 2006).
Die deutsche Wirtschaft differenziert ihre Sprachwahl nicht selten nach Funktionen und
bemüht sich vor allem beim Einkauf um Anpassung an die Sprache des Kunden. Dies entspricht
Höflichkeitsregeln, wonach Partnern durch Wahl ihrer Muttersprache Respekt bezeugt wird. Mit
einer Linguafranca, meist Englisch, verzichtet man immerhin auf den eigenen Muttersprachvorteil.
Aber bei gehöriger Behutsamkeit ist auch eine Fremdsprache angemessen, die der Partner gut
beherrscht und akzeptiert.
An die Wissenschaft denkt man zuerst, eher als an die Wirtschaft, wenn von Deutsch als
Weltsprache die Rede ist. Denn vor nicht allzu langer Zeit, vor allem in der ersten Hälfte des
20. Jahrhunderts, lasen Wissenschaftler weltweit regelmäßig Texte auf Deutsch, viele publizierten
auch in dieser Sprache, und japanische Ärzte verfassten darin sogar ihre Krankenkarteien. Heute
dominiert dagegen international Englisch, gerade in den Naturwissenschaften, wo Deutsch einst am
prominentesten vertreten war. Der weltweite Publikationsanteil von Deutsch in den
Naturwissenschaften wird von den globalen bibliografischen Datenbanken, die freilich zugunsten
von Englisch verzerrt sind, mit gerade mal einem Prozent ausgewiesen. In den Sozialwissenschaften
liegt der Anteil bei etwa sieben Prozent, womit Deutsch – gleichauf mit Französisch – auf Platz
zwei rangiert, wiederum weit hinter Englisch. Ob es in den Geisteswissenschaften noch
„Nischenfächer― gibt, in denen Deutsch eine bedeutende internationale Rolle spielt, ist nicht
zuverlässig erforscht. Am ehesten sind es – aufgrund verschiedener Indizien – die folgenden Fächer
in dieser Rangordnung: deutsche Sprache und Literatur, Archäologie, Kunstgeschichte,
Musikwissenschaft, Philosophie und Theologie, Ägyptologie, Indogermanistik, Judaistik,
Orientalistik und Slawistik. Eine bleibende Bedeutung als Wissenschaftssprache behält Deutsch
aufgrund klassischer Werke in zahlreichen Geistes- und sozialwissenschaftlichen Disziplinen, für
140
die Namen wie Kant, Marx, Freud, Max Weber oder Einsteinstehen, um nur wenige Beispiele zu
nennen. Im Original kann man sie nur auf Deutsch lesen.
Eine Neuerung in der akademischen Lehre sind „internationale― Studiengänge mit Englisch
als Sprache der Lehre, vor allem in den Anfangssemestern. In Deutschland hat diese Entwicklung
vor etwa zehn Jahren begonnen – ähnlich auch in anderen Ländern, sogar in Frankreich. Diese
Studiengänge erleichtern Studierenden aus dem Ausland den Zugang. Viele lernen dann auch
Deutsch. Damit könnten diese Studiengänge die internationale Stellung des Deutschen mittelfristig
sogar stärken. Sie würden sie aber sicher beeinträchtigen, wenn die Studierenden im Lauf des
Studiums kein Deutsch lernen müssen.
Im weiten Handlungsfeld der Diplomatie und der internationalen Politikhat die unheilvolle
deutsche Geschichte in der Zeit von 1933 bis 1945 auch auf die deutsche Sprache gewirkt: Deutsch
ist keine der sechs Amtssprachen der Vereinten Nationen, nur – aber immerhin –
Dokumentensprache, so dass die wichtigsten Schriftstücke ins Deutsche übersetzt werden. Die
schwache Stellung in den Vereinten Nationen hat dazu beigetragen, dass Deutsch auch im
Europarat keine prominente Stellung erlangt hat. Es ist nur „Arbeitssprache―, zusammen mit
Italienisch und Russisch, was hier eine untergeordnete Stellung bedeutet. „Amtssprachen― sind
Englisch und Französisch.
In der Europäischen Union ist Deutsch eine der 23 Amtssprachen, die zur Kommunikation der
Institutionen mit den Mitgliedsstaaten dienen. Deutsch gehört aber auch zum engeren Kreis der
institutionellen Arbeitssprachen und hat diesen Status zum Beispiel in der EU-Kommission.
Allerdings wird es weniger verwendet als Englisch und Französisch. Gewicht hat es dennoch
dadurch, dass es innerhalb der EU die meisten Muttersprachler hat, die zweitmeisten
Fremdsprachler hinter Englisch und gleichauf mit Französisch, dass es staatliche Amtssprache in
mehr Mitgliedsstaaten ist als jede andere Sprache und ökonomisch die stärkste Sprachgemeinschaft
bildet. Auch die geografische Lage in der EU verleiht Deutsch Gewicht. Es wäre kaum mit
demokratischen Prinzipien vereinbar, wenn Deutsch nicht auf Dauer zu den EU-Arbeitssprachen
und – im Falle der Fortentwicklung der EU zu einer Föderation – zu deren Regierungssprachen
zählen würde.
Im Internet spielt die deutsche Sprache eine gewichtige Rolle. Bemerkenswert ist schon der
seit langem aufrechterhaltene zweite Rangplatz im Online-Lexikon Wikipedia in der heutigen
Klassifikation nach der Zahl der Artikel (Englisch: mehr als drei Millionen Artikel, Deutsch: mehr
als eine Million, Französisch, Italienisch: rund eine halbe Million). Bedeutsamer sind natürlich die
Webseiten, jedoch ist deren aktuelle Gesamtzahl schwer abzuschätzen, da es für die dominante
Suchmaschine Google kein Zählverfahren nach Sprachen gibt. Nach etwas älteren,
141
unterschiedlichen Quellen liegt Deutsch auch nach den Webseiten auf Rang zwei, allerdings weit
hinter Englisch, aber vor Französisch, Japanisch und Spanisch. Die Zahl der Nutzer hängt wiederum
stark von der Sprecherzahl ab. Hier liegt Deutsch auf Platz sechs, hinter Englisch, Chinesisch,
Spanisch, Japanisch und Portugiesisch.
Es ist unübersehbar, dass die Globalisierung Druck auf alle internationalen Sprachen ausübt
und Englisch als Weltsprache deutlich stärkt. Dennoch ist die Prognose realistisch, dass Deutsch in
absehbarer Zukunft weiterhin eine bedeutsame internationale Sprache bleibt.
Bibliographie:
1. Берков В. П. Современные германские языки. — М.: АСТ, 2001. — 336 с. — ISBN 5-
17-010576-2.
2. Москальская О. И. История немецкого языка. Deutsche Sprachgeschichte. — М.:
Академия, 2006. — 288 с. — ISBN 5769530235.
3. Ulrich Ammon: Die Stellung der deutschen Sprache in der Welt. Walter de Gruyter, Berlin
2015, ISBN 978-3-11-019298-8
4. https://www.deutschland.de/de/topic/wissen/bildung-lernen/welche-rolle-spielt-deutsch-
international
5. http://translation-blog.ru/nemeckij/#ego2
6. http://de.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Sprache
7. http://www.goethe.de/ins/cn/de/lp/dll/ks/6971981.html
DEUTSCH ALS FREMDSPRACE: 5 GRÜNDE DEUTSCH ZU LERNEN
Sivoglo Nadejda, Studentin des dritten Studienjahres
Wissenschaftsleiterin: Todorici Tatiana, Hochschullektorin
Fremdsprachenunterricht ist heutzutage eng mit landeskundlichen Inhalten verknüpft. Wer
eine Fremdsprache lernt, erfährt viel über die Menschen und das Land oder die Länder, in denen
diese Sprache gesprochen wird.
Was immer für Pläne Sie für Ihre Zukunft haben mögen, mit Deutschkenntnissen schaffen Sie
sich unendliche Möglichkeiten. Deutsch zu lernen bedeutet Fertigkeiten zu erwerben, mit denen Sie
Ihre berufliche und private Lebensqualität verbessern können. [1]
1. Deutsch ist eine lebendige Sprache - Deutsch lernen "aus Spaß an der Freude" und aus
kulturellem, wirtschaftlichem und politischem Interesse!
142
Persönliche Vorlieben und Hobbys beinhalten ein weites Feld verschiedenster Themen, zu
denen Kenntnisse in Deutsch eine große Bereicherung sein können:
Geschichte: Nicht erst seit dem großen Interesse der Weltöffentlichkeit an den
Geschehnissen in Deutschland unter der Nazidiktatur ist Deutsch der Schlüssel, um die
geschichtlichen Zusammenhänge in Mitteleuropa zu verstehen, die sooft bereits Ausgangspunkt für
die Veränderungen der gesamten politischen Weltkarte war. Entdecken Sie die faszinierende Welt
2000jähriger deutscher Geschichte von den Germanen über das Deutsche Reich bis in die jüngste
Geschichte der Bundesrepublik Deutschland.
Wissenschaft: Viele wissenschaftlichen Abhandlungen werden nachwievor zuerst in
Deutsch veröffentlicht. Man betrachte dazu zum Beispiel auch die Publikationen im Internet:
Deutsch ist die zweitwichtigste Sprache im Netz und nicht wenige Menschen erzielen einen
Informationsvorsprung, indem sie Originaltexten auf Deutsch lesen.
Literatur: Die deutsch-sprachige Literatur ist berühmt und sehr reichhaltig. So widmet zum
Beispiel die Encyclopedia Americana 14 Seiten der Deutschen Literatur, 13 der französischen, 8 der
spanischen und 6 der japanischen. Viele der weltbekanntesten Autoren, wie Hesse, Kafka, Luther,
Hegel, Nietzsche, Marx, Freud und die Nobelpreisträger Günther Grass (1999) und Thomas Mann
sind Deutsche. Und zweifellos wirkt ein Buch um so faszinierender, wenn man es in der
Originalsprache zu lesen vermag.
Popmusik: Musik von Falco, Kraftwerk, Nina Hagen, Nena oder Herbert Grönemeier - um
nur einige Namen zu nennen - stehen auch international ganz oben auf den Hitlisten. Entdecken Sie
jedoch auch die Interpreten anspruchsvoller Texte wie zum Beispiel von André Heller, Wolfgang
Ambros, Haindling, Marius Müller-Westernhagen, Zupfgeigenhansl und Ulla Meinecke.
Klassische Musik: Mit Komponisten wie Bach, Beethoven, Mahler, Mozart, Strauß und
Wagner nehmen die deutschsprachigen Komponisten eine dominierende Stellung innerhalb dieser
Musikrichtung ein. Erschließen Sie sich die berühmtesten Operetten und Opern neu indem Sie die
Originaltexte verstehen können.
Sprache & Kultur: Je dominanter die englische Sprache - nicht nur durch den
vielschichtigen weltweiten Einfluss der Supermacht Amerika sondern auch durch die Verbreitung
des Internet - desto wichtiger ist es, für die Englisch-Muttersprachler eine fremde Sprache zu
lernen. Denn das Verständnis für die Vielfalt er Kulturen ist eng verknüpft mit deren ursprünglicher
Sprache. So bedeutet die englische Übersetzung wohl eine Universalisierung auf Weltniveau aber
gleichzeitig auch einen enormen Sinn- und Bedeutungsverlust. Somit erschließt die Übersetzung
vielfach nur oberflächlich und begrenzt die ursprünglichen Botschaften und Ziele.
143
In folgenden kulturellen Bereichen ist die deutsche Sprache für viele kulturelle Bereiche besonders
bedeutend: Literatur, Philosophie, Malerei, Architektur oder Musik. Sie werden erstaunt sein, wie
viele der weltgeschichtlich bedeutendsten Werke im Original in deutscher Sprache verfasst sind.
2. Versuchen Sie es auf Deutsch, wenn Sie in Europa auf Reisen gehen!
Lernen sie Deutsch, um ihre Reise durch Mitteleuropa zu einem intensiven, persönlichen
Erlebnis zu machen.
Deutsch ist die in Europa am häufigsten und weit Verbreitesten gesprochene Sprache. Mit
Kenntnissen der deutschen Sprache gestaltet sich das Reisen in Europa viel einfacher. So werden
Sie an den europäischen Urlaubsorten in Italien, Frankreich, Spanien, Portugal, der Türkei oder
Griechenland sich häufig besser auf Deutsch verständlich machen können als auf Englisch. Dazu
trägt bei, dass viele Südeuropäer in der 60iger und 70iger Jahren als Gastarbeiter in Deutschland,
der Schweiz oder Österreich tätig waren, und dass die Deutschsprachigen als eifrige
"Mittelmeertouristen" eine lange Tradition haben. Die dort ansässige Tourismusindustrie hat sich
auf die deutschsprachigen Gäste eingestellt.
Also, wenn Sie an Ihrem Urlaubsziel auf Englisch nicht verstanden werden, versuchen Sie es
auf Deutsch: In Osteuropa lernen knapp 50% der Kinder bereits in der Grundschule Deutsch, in
Japan 68% aller Studenten.
3. Deutsch zur Verbesserung der Berufs- und Karrierechancen
"Deutsch" ist die Muttersprache für mehr Europäer als etwa Englisch, Französisch, Spanisch
oder Italienisch. In den Bereichen Wirtschaft, Tourismus und Diplomatie ist Deutsch - nach
Englisch - heute die weltweit zweitwichtigste Sprache. In Mittel- und Osteuropa ist Deutsch die
wichtigste Fremdsprache.
Mit Deutsch als Fremdsprache können Sie Ihre Berufschancen entscheidend verbessern.
Besonders in den Bereichen Biologie, Diplomatie, Finanzen, Elektrotechnik, Maschinenbau,
Chemie, Pharmazie, Sport, Fahrzeugbau, Tourismus und dem gesamten Bildungsbereich ist
Deutsch - nach Englisch - die wichtigste Sprache zur Qualifikation junger Menschen weltweit.
Weltweit geben etwa 130 Millionen Menschen Deutsch als ihre Muttersprache an und etwa
15-18 Millionen lernen Deutsch.
Gemäß einer Studie, die 1994 im Auftrag des German American Chamber of Commerce
durchgeführt wurde, gaben rund 65% aller befragten Firmen an, dass bei der Suche nach neuen
Mitarbeitern speziell bilingualen Fähigkeiten in Englisch und Deutsch ein wichtiges
Auswahlkriterium sind.
Dies betrifft in gleichem Masse viele weltweit bedeutende technische Entwicklungen und
deren Bezeichnungen und Beschreibungen.
144
4. Wettbewerbsvorteil international tätiger Unternehmen.
Deutsch ist die wichtigste Geschäftssprache in der Europäischen Union und eine Brücke nach
Mittel- und Osteuropa, wo zunehmend neue Märkte entstehen.
Einige Zahlen belegen die globale Position des deutschsprachigen Markts:
Die deutsche Wirtschaft hat 2011 einen ungebrochenen Boom des Außenhandels erlebt.
Die Exporte stiegen erstmals über die Marke von 1 Billion € (=1.060 Milliarden Euro, = 1.484
Milliarden US$). Damit wurde gegenüber dem Vorjahr ein Wachstum von 11% erzielt.
Die Importe stiegen um 13% und erreichten 902 Milliarden Euro (1.263 Milliarden US$).
Deutschlands Außenhandelsvolumen von rund 2.145 Milliarden US$ (2006) ist nach den
USA das zweitgrößte in der Welt. Pro Kopf gerechnet ist Deutschlands
Außenhandelsvolumen etwa doppelt so groß wie das der USA.
Deutschland (mit 82 Millionen Einwohnern) importiert mit rund 966 Milliarden US$ (2006)
etwa halb so viel wie die USA (mit 270 Millionen Einwohnern).
Betrachtet man die Exporte, wird die Bedeutung Deutschlands auf den internationalen
Handelsmärkten noch deutlicher: Das deutsche Exportvolumen erreichte 2006 mit rund 894
Milliarden US$ sogar 117% des Volumens der USA, obwohl Deutschland nur knapp ein
Drittel der Einwohner hat. China, als schnell wachsende Wirtschaftsmacht, erreichte 2006
etwa 80% des Exportvolumens von Deutschland.
In dieser Statistik noch nicht mit berücksichtigt sind die beiden, ebenfalls im Außenhandel
starken deutschsprachigen Länder Schweiz und Österreich.
Darüber hinaus machen die hohen Auslandinvestitionen und die große Zahl von Joint
Ventures zwischen deutschen und ausländischen Unternehmen die Bedeutung der deutschen
Sprache als Wirtschaftssprache deutlich.
Innerhalb der europäischen Union sind die Deutschsprachigen mit rund 1/3 die größten
Handelspartner. Auch spielt die deutsche Sprache bei Wirtschaftskontakten in den aufstrebenden
Märkten Osteuropas oftmals eine größere Rolle als Englisch: In vielen Gebieten Polens, Ungarns,
Rumäniens, Russlands, der Ukraine, den baltischen Staaten und der tschechischen Republik ist
Deutsch eine wichtige Sprache.
Daran lässt sich ermessen, welchen wichtigen Anteil, auf der einen Seite Fremdsprachen in
Deutschland haben, und welchen großen Einfluss es auf den Marketingerfolg von nach Deutschland
importieren Waren haben kann, wenn das Unternehmen die Sprache seiner Kundenzielgruppe
spricht. Etwa 50% aller Deutschen kann sich in mindestens einer Fremdsprache verständlich
145
machen, wenn es jedoch um den Verkaufserfolg von Produkten und Dienstleistungen geht, erwartet
jeder Kunde, dass das Produkt in seiner Muttersprache angeboten wird.
In diesem Umfeld sind die Vorteile bilingualer Kompetenz der Mitarbeiter exportorientierter
Unternehmen offensichtlich. Jedem Unternehmen, dass seine Zielmärkte in Europa sieht, wird die
bilinguale Kompetenz seiner Mitarbeiter trainieren. Deutsch ist dabei die Sprache, hinter der die
größten Abnehmermärkte stehen.
Nicht zuletzt verdeutlicht auch die bedeutende Anzahl von deutschsprachigen
Nobelpreisträgern den Stellenwert der deutschen Sprache in der wissenschaftlich-kulturellen Welt:
30 Nobelpreise in Chemie, 25 in Medizin, 21 in Physik, 10 in Literatur und 8 Friedenspreise.
Ein dänisches Sprichwort sagt:
"Die Deutschen verkaufen in Englisch, kaufen aber auch Deutsch"
Lernen Sie Deutsch und sie erschließen sich einige der wichtigsten Märkte der Erde, denn
nichts überzeugt die Kunden mehr, als wenn man ihre Sprache spricht!
5. Deutsch lernen, um die Geschichte der Vorfahren kennenzulernen.
Während der letzten 4 Jahrhunderte sind aus Mitteleuropa besonders viele Menschen nach
Nord- und Südamerika und auch nach Australien ausgewandert. Viele der Nachfahren interessieren
sich heute für den Lebensraum und die Kultur ihrer Großväter und Urgroßväter. Wer dazu die alte
Heimat besucht und wirklich kennenlernen will, kommt kaum daran vorbei, Deutsch zu lernen. [2]
Bibliographie:
1. Ulrich Ammon: Die Stellung der deutschen Sprache in der Welt. Walter de Gruyter, Berlin
2015, ISBN 978-3-11-019298-8.
2. Honnef-Becker, Irmgard, Peter Kühn: Deutsch als Fremdsprache. Heidelberg: Groos
1998. ISBN 3-87276-824-7
3. Fandrych, Christian; Hufeisen, Britta; Krumm, Hans-Jürgen; Riemer, Claudia: Deutsch als
Fremd- und Zweitsprache als spezifisches Lehr- und Forschungsgebiet. Perspektiven und
Schwerpunkte des Faches Deutsch als Fremd- und Zweitsprache. In: Krumm, Hans-Jürgen;
Fandrych, Christian; Hufeisen, Britta; Riemer, Claudia (Hrsg.): Deutsch als Fremd- und
Zweitsprache. Ein internationales Handbuch. Band 1. Walter de Gruyter GmbH & Co,
Berlin/New York 2010, ISBN 978-3-11-020507-7, S. 1-18.
4. https://www.goethe.de/de/spr/wdl.html
5. http://www.deutschkurse.com/warum-deutsch-lernen.htm
146
Секция 4
ПСИХОЛОГО – ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ: ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И
ПРИКЛАДНЫЕ АСПЕКТЫ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ПОДГОТОВКИ
СПЕЦИАЛИСТА
Модераторы:
Ибришим Л.Ю., ст. преподаватель кафедры педагогики,
Кара А., студентка группы НДП-2013.
ГРУППОВАЯ РАБОТА НА УРОКАХ ПОЗНАНИЯ МИРА КАК СРЕДСТВО
ПОВЫШЕНИЯ КАЧЕСТВА ЗНАНИЙ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
Алтыпармак Инесса
Научный руководитель: Ямбогло Е.И., преподаватель кафедры педагогики
Ребѐнок не устаѐт от работы, которая
отвечает его функциональным жизненным потребностям.
С. Френе
Наше время – время перемен. Очень важно, чтобы дети были творчески развитыми, так
как социально-экономические преобразования в обществе диктуют необходимость
формирования творчески активной личности, обладающей способностью эффективно и
нестандартно решать новые жизненные проблемы. А для этого нужна правильная
организация учебного процесса.
Начальная школа – самоценный, принципиально новый этап в жизни ребенка:
начинается систематическое обучение в образовательном учреждении, расширяется сфера
его взаимодействия с окружающим миром, изменяется социальный статус и увеличивается
потребность в самовыражении. Изменения, произошедшие за последние десятилетия в
жизни нашего государства, ставят перед образованием новые цели, а именно: ориентация на
повышение качества знаний, развитие личности и учет индивидуальных особенностей в
обучении. Обновление всех сфер общественной жизни со всей определѐнностью выявило
потребность изменения форм индивидуального обучения подрастающего поколения.
В связи с изменением целей начального образования произошло обновление
содержания и методов преподавания во всех образовательных областях. В условиях гибкой,
вариативной образовательной политики повышается и значимость групповых заданий в
обучении.
Практика показала, что гуманизация современной школы осуществляется в условиях
все ускоряющихся темпов преобразований во всех сферах общественной жизни. Результатом
этого стало появление необходимости побуждения личности к постоянному саморазвитию.
147
Быстрые темпы внедрения новых технологий, технических устройств, способов реализации
общественных отношений требуют включения в саморазвитие личности, которое
определяется не столько собственной потребностью человека в самореализации, сколько
острой необходимостью в социальных преобразованиях. Поэтому для современного
образовательного процесса стала актуальной проблема выработки системы постепенного
становления внутренней необходимости и потребности в саморазвитии как обязательного
условия успешного обучения и воспитания школьника.
Для жизнедеятельности современных детей характерна ограниченность общения.
Игры, совместная деятельность и сотрудничество детей со сверстниками часто оказываются
недоступны для младших школьников. Это обстоятельство значительно затрудняет усвоение
детьми системы моральных норм и нравственных принципов, препятствует формированию
коммуникативной компетентности, эмоциональной отзывчивости.
Большинство современных детей не участвуют в деятельности детских организаций и,
соответственно, лишены возможности приобрести опыт лидерства и работы в команде,
сотрудничества и взаимопомощи, работы на социальное благо и благо своего товарища,
близких людей. Сегодня дети более открыто выражают и отстаивают свое мнение,
испытывают сомнение в авторитетах, готовы к принятию нового опыта и исследованию
мира. Вместе с тем нередко наблюдается снижение доверия к миру, дети чаще испытывают
чувство враждебности, тревоги, неуверенности.
Системно-деятельностный подход подразумевает деятельность самих учащихся,
поэтому важным условием является формирование коммуникативных умений. Одной из
актуальных форм развития коммуникативных возможностей является организация
групповой деятельности на уроке [4].
Организация группового мыследеятельностного взаимодействия занимает важное
место в системе обучения. Основная цель групповой работы – развитие мышления учащихся.
В то же время эффективность групповой работы проявила себя и в скорости решения задач,
и в создании благоприятных условий для учебного самоопределения, и в формировании
навыков организаторской работы, и, пожалуй, самое важное, в формировании рефлексивных
способностей.
Как же организовать работу на уроке, чтобы умения и навыки стали необходимы
ученику в жизни, мотивировали на самостоятельное приобретение новых знаний? Важными
факторами успешного урока являются структурированность, чѐткость изложения материала,
выделение главного. В то же время урок должен быть эмоциональным, увлекательным,
мотивированным. Урок – это творчество! Педагогическое мастерство учителя как раз и
148
заключается в том, чтобы каждого учащегося сделать творцом современного урока. Умение
взаимодействовать в реальных жизненных условиях, а не сумма фактических знаний - вот
чему необходимо учить наших ребят.
Побудить учащихся в ходе урока к активной, интенсивной деятельности возможно
через рациональное сочетание традиционных методик преподавания и развивающего
акцента новых технологий. Одна из методик организации обучения детей, которая с опаской
воспринимается педагогами, но, вызывает восторг у детей и даѐт неплохие результаты с
точки зрения качества знаний, - это групповая работа на уроках познания мира. В чѐм
преимущества групповой работы как методического приѐма учителя, стремящегося не
только дать ребѐнку определѐнный набор знаний, но и воспитать его коммуникабельным,
мобильным, грамотным в сфере межличностных отношений? Эти преимущества условно
подразделяются на три позитивные группы: с точки зрения познавательной деятельности; с
точки зрения воспитания личностных отношений; с точки зрения развития классного
коллектива.
Групповая поддержка вызывает чувство защищенности, и даже самые робкие и
тревожные дети преодолевают страх. Роли в группах распределены, и время от времени
происходит их смена для того, чтобы каждый мог попробовать свои силы. Обязанности
каждого члена группы составлены ребятами (вернее, выбраны из разных вариантов, которые
были ими предложены): координатор - обеспечивает равное участие в работе членов группы,
планирует этапы работы; инструктор - оказывает помощь; идеолог – направляет работу в
соответствии с задачей («Не отвлекаемся, мы ушли от темы» и др.); секретарь - записывает
идеи, ответы; заводила - отмечает групповые свершения («Молодцы», «Дадим возможность
ответить Пете»); бодрила - воодушевляет членов группы («Мы продвинулись вперѐд»,
«Интересная идея!»). Также вызывает большой интерес следующий опыт: предлагать
учащимся группы выполнение роли хранителя тишины (он отвечает за порядок). Какими бы
высокими не были замыслы учителя, все они превращаются в прах, если у ребенка нет
желания учиться. Чтобы организовать активную познавательную деятельность каждого
обучающегося, входящего в группу, можно ввести правило отчета за каждое выполненное
задание с элементами игры или соревнования. Так, выполнив и обсудив задание в группе,
один из членов группы может достать из коробки жетон, на котором написано: «Делегат»,
что обозначает отчет о выполненной работе или письменное решение проблемной ситуации,
жетон со словом «На доверии» предусматривает зачет задачи автоматически, без какого-
либо отчета. Групповой момент способствует созданию познавательного мотива. Учителю
149
следует следить за созданием доброжелательной рабочей атмосферы, когда дети ведут
учебный диалог.
Современным ядром ключевых компетенций является личностный компонент. Его
формированию способствует групповая работа учащихся. Например, урок познания мира в 3
классе. Тема: «Экодрузья: почва, воздух, вода и живые существа». Обобщающий урок [2].
Весь класс превращается в научную станцию. Идѐт самостоятельная исследовательская
работа учащихся. Дети делятся на группы: учѐные-географы, ботаники, экологи, зоологи.
Перед каждой группой стоит определѐнная задача, которая изложена в карточках -
«помогайках». Ученики добывают знания непосредственно из окружающей
действительности, учатся владеть приѐмами решения учебно-познавательных проблем,
действия в разных (нестандартных) ситуациях. В конце урока они защищают свои мини -
исследования, используя рисунки, фотографии, рефераты. В процессе таких заданий
развивается познавательный интерес, учащиеся учатся выбирать из общего главное и
приводить полученные знания в систему.
Коммуникативные компетенции - это навыки владения работы в группе, коллективе с
различными социальными ролями. Например, на уроке закрепления знаний работают
консультанты. Они проверяют сделанную работу в своѐм ряду, исправляют ошибки. Такой
вид деятельности оказывает огромную помощь учителю, развивает у детей взаимопомощь,
взаимопроверку, навыки работы в группах.
Опыт работы в школе показывает, что именно групповая работа лучше всего помогает
развитию коммуникативных способностей учащихся и повышает качество образования [3].
Групповая форма работы — это, прежде всего игра, игра в организацию, игра в обучение.
Игровые приемы помогают ученикам глубже понять учебную тему, выявить пробелы в своих
знаниях. Как и в любой игре, здесь существуют свои правила. Правила могут быть заранее
выработаны, и можно ими пользоваться в дальнейшем. Правила могут быть выработаны
здесь и сейчас, только для работы над конкретной задачей. Можно правила пополнять.
Правила вырабатываются совместно с учащимися. «Положение о групповой работе»
утверждается коллективно, а после утверждения этим правилам подчиняются все. Например:
- Распределить роли, задания. - Уметь слушать и слышать.
- Уважать мнение других. - В группе должны работать все.
- Говорить вполголоса. - Работать дружно.
Целесообразно начинать вводить метод группового взаимодействия обучающихся со
второго класса. Очень эффективны групповые дидактические игры. «Пинг-понг» - после
изучения определенной темы учащиеся сначала самостоятельно составляют 3 - 5 вопросов, а
150
затем задают друг их другу. Например, в 3 классе при закреплении знаний по теме «Лес –
зеленая крепость» [2] учащиеся составляют следующие вопросы:
- Что такое лес?
- Сколько видов деревьев и кустарников произрастают в Молдове?
- Какие растения занесены в Красную книгу?
- Какое значение имеет лес?
Развитие школьника происходит более результативно, если он включен в деятельность,
соответствующую зоне его ближайшего развития, если учение вызывает у него
положительные эмоции.
Однако не любое совместное выполнение задания группой учащихся можно назвать
групповой формой организации работы. Это происходит, если выполняются следующие
условия: учащиеся объединяются в группы для осуществления определенных задач и
выполняют их сообща под руководством коллективно выбранного лидера группы;
учитывается и оценивается вклад в выполнение задания каждого члена группы. Активный
отклик на обсуждение проблем, задач, заданий, которые ставят ученики в группах,
стремление принять участие в ответах товарищей, дополнить их, внести коррективы - все это
значительные критерии познавательной самостоятельности и активности, показывающие,
что школьник становится субъектом учебно-познавательной деятельности, то есть
осуществляется развивающее обучение. Следует отметить, что оценка работы группы не
должна приводить к конфликтам и обесцениванию результатов работы отдельных групп или
учеников. Для максимального вовлечения всех учащихся в работу рекомендуется вначале
предложить им решить задачу самостоятельно, затем обсудить в группе каждое
индивидуальное решение (не вынося критических оценок) и в конце выработать одно
решение от группы.
Чтобы групповая работа не ассоциировалась с шумом, пустыми разговорами, ссорами,
еѐ необходимо правильно организовать. Эта форма обучения – это некое среднее звено,
диалектически соединяющее в себе особенности фронтальной и индивидуальной работы. От
фронтальной работы групповая вбирает в себя возможности общения, от индивидуальной –
все плюсы детской самостоятельности.
Достоинствами этой формы является и то, что каждая группа работает в своем
темпе.Дети активны, чувствуют себя комфортно в ситуации взаимопомощи и отсутствия
непосредственного контроля учителя. Но при организации групповой работы следует
помнить, что учащиеся в группах не всегда могут полно и глубоко разобрать учебный
материал, избрать самый экономный путь его изучения [4]. Чтобы групповая форма
151
организации учебного процесса давала положительные результаты в обучении, воспитании
и развитии младших школьников, надо хорошо понимать ее сущность.
На уроках, работая в группах, детям можно и нужно делать то, что на обычных уроках
не разрешается - двигаться, говорить, подсказывать. Они учатся помогать, обращаться за
помощью друг к другу, что очень важно в учебном процессе, формулировать свою точку
зрения, выяснять точку зрения своих партнеров, обнаруживать разницу мнений, пытаться
разрешить разногласия с помощью логических аргументов. Но следует напомнить, что все
эти показатели будут действовать в том случае, если учитель применяет групповую форму
работы в системе. Практика подтвердила, что в использовании работы в группах на уроке
больше положительных моментов, чем отрицательных, так как она дает простор для
творческих поисков учителя и раскрывает индивидуальные способности каждого
ученика.Однако эта форма обучения не всегда применима на уроках.Прежде всего, для такой
работы необходим определѐнный уровень интеллектуального развития учащихся, что
позволит им успешно справиться с поставленной задачей. Необходимо учитывать и уровень
познавательной активности, то есть любознательность, интерес к окружающему миру,
потребность в открытии нового, в интеллектуальном напряжении.
Данная форма работы улучшает микроклимат классного коллектива, работает на
сплочение учеников. Также групповая работа позволяет учителю взглянуть на своих
учеников с другой стороны. Дух соперничества в самой группе часто выявляет для
преподавателя новое, то, что он не увидел при других методах обучения! Некоторые дети
(часто именно успешные ученики-отличники) могут проявить себя не с лучшей стороны,
например: девочка в классе отказывалась работать в группе, потому что не смогла
подчиниться большинству, не хотела уступать в лидерстве и делиться своими знаниями с
другими. Она пересела отдельно и решила работать самостоятельно. Пришлось затратить
много времени и усилий, чтобы ученица поняла, что, работая совместно с одноклассниками,
она справится с поставленной задачей быстрее, продуктивнее, и необходимо уважать
мнение друзей.
Современные подходы к обучению школьников требуют пересмотра старых принципов
построения учебного процесса и самого содержания образования в целом. Дидактическая
система групповой работы является альтернативой классно-урочной системе обучения.
Групповая форма работы содержит в себе массу новых идей. Работа в группах помогает
слить обучение, воспитание и развитие в единый процесс, в котором решаются такие задачи,
которые сейчас волнуют многих учителей: как можно учить детей без принуждения, как
152
развить у них достаточный интерес к знаниям, потребность в их самодеятельном поиске, как
сделать учение радостным.
Считаю, что, еслиучитель способен принять инновационные технологии, разумно
сочетая их с традиционными, то он сможет достичь вершины айсберга педагогической
мудрости и мастерства, а также общего педагогического опыта многих поколений.
Список литературы:
1. Групповые формы работы, как возможность организации деятельностного обучения
на уроке. Режим доступа:[http://psh.tom.ru/index.php/component/].
2. Галбен-Панчук З. и др. Познание мира. Учебникдля3класса.-Chişinău,
PrutInternaşional, 2012.
3. Хоменко Т. Методика преподавания биологии. - Chişinău, СЕР USМ, 2004.
4. Цукерман Г.А., Елизарова Н.А. и др. Обучение учебному сотрудничеству // Вопросы
психологии.- М.,Рига, 1993.
РАЗВИТИЕ РЕЧИ ДОШКОЛЬНИКОВ В ИГРОВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
Кара А., студентка 3 курса,
Научный руководитель: Бянова И.Е., ст. преподаватель
Дошкольный возраст является уникальным и решающим периодом развития ребѐнка,
когда возникают основы личности, складывается воля и произвольное поведение, активно
развивается воображение, творчество, общая инициативность. Однако все эти важнейшие
качества формируются не на учебных занятиях, а в ведущей и главной деятельности
дошкольника - в игре.
Самое существенное изменение, которое отмечают не только психологи, но и
большинство опытных дошкольных педагогов, заключается в том, что дети в детских садах
стали меньше и хуже играть, особенно сократились (и по количеству и по
продолжительности) сюжетно-ролевые игры.
Дошкольники практически не знают традиционных детских игр и не умеют играть. В
качестве главной причины обычно называют недостаток времени на игру. Действительно, в
большинстве детских садов режим дня перегружен различными занятиями и на свободную
игру остаѐтся менее часа [1].
Однако и этот час дети, по наблюдениям педагогов, не могут содержательно и
спокойно играть - они возятся, дерутся, толкаются - поэтому воспитатели стремятся
153
заполнить свободное время детей спокойными занятиями или прибегать к дисциплинарным
воздействиям. При этом они констатируют, что дошкольники не умеют и не хотят играть.
Это действительно так. Игра не возникает сама собой, а передается от одного
поколения детей другому - от старших к младшим. В настоящее время эта связь детских
поколений прервана (разновозрастные детские сообщества - в семье, во дворе, в квартире -
встречаются лишь как исключение). Дети растут среди взрослых, а взрослым некогда играть,
да они и не умеют этого делать и не считают важным. Если они и занимаются детьми, то они
их учат. В результате игра уходит из жизни дошкольников, а вместе с ней уходит и само
детство.
Сворачивание игры в дошкольном возрасте весьма печально отражается на общем
психическом и личностном развитии детей. Как известно, именно в игре наиболее
интенсивно развиваются мышление, эмоции, общение, воображение, сознание ребѐнка.
Преимущество игры перед любой другой детской деятельностью заключается в том,
что в ней ребѐнок сам, добровольно подчиняется определѐнным правилам, причѐм именно
выполнение правил доставляет максимальное удовольствие. Это делает поведение ребѐнка
осмысленным и осознанным, превращает его из полевого в волевое. Поэтому игра - это
практически единственная область, где дошкольник может проявить свою инициативу и
творческую активность [4].
И в то же время, именно в игре дети учатся контролировать и оценивать себя,
понимать, что они делают, и хотеть действовать правильно. Отношение современных
дошкольников к игре (а значит и сама игровая деятельность) существенно изменились.
Несмотря на сохранение и популярность некоторых игровых сюжетов (прятки, салочки,
дочки-матери), дети в большинстве случаев не знают правил игры и не считают
обязательным их выполнение. Они перестают соотносить своѐ поведение и свои желания с
образом идеального взрослого или образом правильного поведения [5].
А ведь именно это самостоятельное регулирование своих действий превращает
ребѐнка в сознательного субъекта своей жизни, делает его поведение осознанным и
произвольным. Конечно, это не означает, что современные дети не овладевают правилами
поведения - бытовыми, учебными, коммуникативными, дорожного движения и пр. Однако
эти правила исходят извне, со стороны взрослых, а ребѐнок вынужден принимать их и
приспосабливаться к ним.
Главное преимущество игровых правил заключается в том, что они добровольно и
ответственно принимаются (или порождаются) самими детьми, поэтому в них представление
о том, что и как надо делать слиты с желаниями и эмоциями. В развитой форме игры дети
154
сами хотят действовать правильно. Уход таких правил из игры может свидетельствовать о
том, что у современных детей игра перестаѐт быть «школой произвольного поведения», но
никакая другая деятельность для ребѐнка 3-6 лет выполнить эту функцию не может.
А ведь произвольность - это не только действия по правилам, это осознанность,
независимость, ответственность, самоконтроль, внутренняя свобода. Лишившись игры, дети
не приобретают всего этого. В результате их поведение остаѐтся ситуативным,
непроизвольным, зависимым от окружающих взрослых.
Наблюдения показывают, что современные дошкольники не умеют сами организовать
свою деятельность, наполнить еѐ смыслом: они слоняются, толкаются, перебирают игрушки
и пр. У большинства из них не развито воображение, отсутствует творческая инициатива и
самостоятельность мышления. А поскольку дошкольный возраст является оптимальным
периодом для формирования этих важнейших качеств, трудно питать иллюзии, что все эти
способности возникнут сами собой потом, в более зрелом возрасте. Между тем и родителей,
как правило, мало волнуют эти проблемы.
Главным показателем эффективности работы детского сада и благополучия ребѐнка
считается степень готовности к школе, которая выражается в умении считать, читать, писать
и выполнять инструкции взрослого. Такая «готовность» не только не способствует, но и
препятствует нормальному школьному обучению: пресытившись принудительными
учебными занятиями в детском саду, дети часто не хотят в школу, или теряют интерес к
учѐбе уже в младших классах.
Преимущества раннего обучения сказываются только в первые 2-3 месяца школьной
жизни - таких «готовых» детей уже не надо учить читать и считать. Но как только нужно
проявить самостоятельность, любознательность, способность решать и думать - эти дети
пасуют и ждут указаний взрослого. Надо ли говорить, что такая пассивность, отсутствие
интересов и самостоятельности, внутренняя пустота будет иметь весьма печальные
результаты не только в школе [3, с. 52].
Игра - один из тех видов детской деятельности, которые используются взрослыми в
целях воспитания дошкольников, обучения их различным действиям с предметами,
способами и средствами общения.
Теоретические представления о сущности детской игры, развитые в отечественной
психологии, в основном сводятся к следующему:
- игра занимает свое место в ряду других воспроизводящих деятельностей, являясь ведущей
в дошкольном возрасте. Именно в процессе игры как ведущей деятельности возникают
основные психические новообразования данного возраста;
155
- игра является особой, социальной по происхождению, содержанию и структуре
деятельностью;
- развитие игры происходит не спонтанно, а зависит от условий воспитания ребенка, т.е.
социальных явлений.
Общественность в жизни ребенка - это тот коллектив детей, в котором он живет и
развивается. Основной вид его деятельности - это игра.
Значительный опыт накапливается ребенком в игре. Из своего игрового опыта ребенок
черпает представления, которые он связывает со словом. Игра и труд являются сильнейшими
стимулами для проявления детской самодеятельности в области языка; они должны быть в
первую очередь использованы в интересах развития речи детей.
С предметами, представленными в игре, ребенок приходит в частое повторное
общение, вследствие чего они легко воспринимаются, запечатлеваются в памяти. Каждый
предмет имеет свое имя, каждому действию присущ свой глагол.
Слово является для ребенка частью действительности. Из этого вытекает, как важно в
интересах стимулирования деятельности детей и развития их языка продуманно
организовать их игровую обстановку, предоставлять им в соответствующем отборе
предметы, игрушки, которые будут питать эту деятельность и на основе ею обогащаемого
запаса конкретных представлений развивать их язык.
Участие воспитателя в свободных играх детей не может ограничиться организацией
обстановки, подбором игрового материала. Он должен проявлять интерес к самому процессу
игры, давать детям новые, с новыми ситуациями связанные слова и выражения; разговаривая
с ними по существу их игр, влиять на обогащение их языка. Руководя наблюдениями детей
при ознакомлении их с окружающей средой, воспитатель должен содействовать тому, чтобы
наблюдаемая детьми жизнь стимулировала их к воспроизведению в игре, а стало быть, и в
языке, своих положительных, лучших сторон [2].
Таким образом, педагогические мероприятия в организации свободной игры детей
сводятся к следующему:
Организовать место для игры, соответствующее возрасту и числу играющих на нем
детей.
Продумать подбор игрушек, материалов, пособий и неуклонно следить за их
обновлением соответственно запросам развивающегося игрового процесса и общего
развития детей.
Руководя наблюдениями детей, содействовать отображению в игре положительных
сторон социальной, трудовой жизни.
156
Содействовать тому, чтобы группировка детей в игре (по возрасту, развитию, речевым
навыкам) способствовала росту и развитию языка более слабых и отстающих. Рекомендуется
включать в игру малышей старших детей.
Проявлять интерес к играм детей беседами, обусловленными их содержанием,
руководить игрой и в процессе такого руководства упражнять язык детей.
Играющий ребенок непрерывно говорит; он говорит и в том случае, если он играет
один, манипулирует предметами, не стимулирующими к разговору.
Но есть игрушки, значение которых как стимулов для проявления речи детей
исключительное. Это игрушки, изображающие одушевленные предметы: животных, людей.
Лошадка, которой играет ребенок, для него - живое существо. Он говорит с ней так, как
говорит со своей живой лошадью обслуживающий ее или с ней работающий хозяин.
Особенно значительна воспитывающая роль куклы. Это понимает каждый, кто
наблюдал правильно организованные игры в куклы.
Нет ни одной игры, которая выдвигала бы столько поводов для проявления речи детей, как
игра в куклы. Кукла - человек, член коллектива маленьких людей, живущих своей жизнью и
отражающих эту жизнь - игру в слове. Но эта жизнь требует педагогического руководства.
Игры куклами при условии правильной организации их и педагогического
руководства ими выдвигают широкие возможности для ориентировки детей в разнообразных
формах и установках социальной и трудовой жизни. Играя в куклы, обслуживая их, дети
приобретают ряд навыков, связанных с повседневной бытовой, трудовой жизнью, для них
наиболее близкой и понятной, навыков, к которым мы их подводим в первую очередь,
которые они закрепляют в игре и из которых каждый требует сотрудничества языка.
Взрослые уделяют недостаточно внимания свободным, но под педагогическим контролем
оформляющимся играм детей. В режиме детского дня для таких игр должно отводиться
определенное, соответствующее их значению время. Педагоги должны овладеть методикой
организации таких игр, прежде всего в интересах развития языка детей.
Особого внимания к себе требуют так называемые подвижные игры. Эти игры
обусловлены определенными правилами, соблюдать которые маленьким 3-4-летним детям
трудно.
Толковое, обстоятельное, повторное разъяснение детям правил игры, совместное с
ними обсуждение условий ее проведения - уже путь к развитию их языка. Хорошо подводить
старших детей к тому, чтобы они толково излагали правила той или другой игры товарищам,
с ней еще незнакомым. Изредка следует предлагать всему коллективу детей сообща
рассказать о том, как мы проводим ту или другую игру. Таким высказываниям мы придаем
157
большое значение. Особое значение для развития языка имеют игры, в которые включен
литературный текст, стишок, предписывающий то или другое игровое действие («Совушка»,
«Кони», «Лохматый пес» и др.). Вначале, предлагая новую игру, воспитатель сам четко и
выразительно прочитывает относящийся к ней стишок. В течение игры стихи
прочитываются несколько раз, а любимые детьми игры вообще повторяются много раз. Не
удивительно, что дети скоро запоминают текст стиха; тогда они могут во время игры читать
его сами. К стихам этого рода, как и к фигурирующим в игре считалочкам, предъявляются те
же требования, что к стихам вообще. Взрослый человек является посредником между
предметом и ребенком, он способствует последовательному выделению отдельных
предметов сознанием ребенка из окружающей сложной среды; он знакомит с
наименованиями предметов. Это происходит в процессе самой жизни, в общении с
представленными в ней вещами [4].
Список литературы:
1. Алексеева М.М. Яшина В.И. Речевое развитие дошкольников. М.: Академия, 2000.
2. Арушанова А.Г. Речь и речевое общение детей: Книга для воспитателей детского
сада. М.: Мозаика-Синтез, 2000. 272 с.
3. Пичугина Е.А. Речевые игры в группе и на прогулке // Воспитатель ДОУ. 2008. №6, c.
52-54.
4. Развитие речи у детей дошкольного возраста / Под ред. Ф.А. Сохина. М.:
Просвещение, 2001.
5. Скажи по- другому: Речевые игры, упражнения, ситуации, сценарии / Под ред. О.С.
Ушаковой. Самара, 2001. 10 с.
ДИАГНОСТИКА И КОРРЕКЦИЯ АГРЕССИВНЫХ ФОРМ ПОВЕДЕНИЯ У
ДЕТЕЙ МЛАДШЕГО ШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА
Копущу Е.М., студентка 4 курса
Научный руководитель: Кѐр Л.С., доктор психологии
На сегодняшний день серьѐзное беспокойство родителей, педагогов и особое внимание
психологов вызывает детская агрессивность. Проблема воспитания детей с агрессивным
поведением является одной из центральных психолого-педагогических проблем. Ученые
определили, что агрессивность значительно помолодела. Если раньше речь шла о начальных
проявлениях агрессивности преимущественно в подростковом возрасте, то теперь данная
158
проблема стала актуальной и для начальной школы, а зачатки агрессивности в поведении
детей все чаще наблюдаются уже в дошкольном возрасте. Исследования и многолетние на-
блюдения показывают: агрессивность, сложившаяся в детстве, остается устойчивой чертой и
сохраняется на протяжении дальнейшей жизни человека.
Многоплановое психологическое исследование проблемы агрессивного поведения
младших школьников в психологии, по существу, только начинается, хотя отдельные
вопросы изучения агрессивного поведения давно привлекают внимание многих учѐных.
Так, например, американские психологи Р.Бэрон и Д.Ричардсон [4, с.19], считают, что
агрессия, в какой бы форме она не проявлялась, представляет собой поведение, направленное
на причинение вреда или ущерба другому живому существу, имеющего все основания
избегать подобного обращения с собой.
Под агрессией, по Э.Фромму, следует понимать любые действия, которые причиняют
или имеют намерение причинить ущерб другому человеку, группе людей или животному, а
также причинение ущерба вообще всякому неживому объекту [6, с.54].
Агрессивность, по Р.С.Немову, понимается как враждебность - поведение человека в
отношении других людей, которое отличается стремлением причинить им неприятности,
нанести вред [11, с.86].
В.Клайн [12, с.53] считает, что в агрессивности есть определенные здоровые черты,
которые просто необходимы для активной жизни. Это - настойчивость, инициатива,
упорство в достижении цели, преодоление препятствий. Эти качества присущи лидерам.
Р.С.Хоманс считает, что агрессию может вызвать ситуация, связанная со стремлением к
справедливости [5, с.96].
На основе вышеизложенных определений видно, что агрессия и агрессивность имеют
двоякое значение для человека: с одной стороны, учѐные утверждают, что каждая личность
должна обладать определенной степенью агрессивности, так как агрессия является
неотъемлемой характеристикой активности и адаптивности человека. А с другой стороны,
агрессия может принимать опасные и неодобряемые формы. Не следует забывать о том, что
человек, отягощенный известным зарядом агрессивной активности, неизменно страдает от
нее сам, а также в немалой степени может причинять боль другим людям. Для того, чтобы
агрессия не принимала деструктивные формы и значение в поведении человека, необходимо
организовать профилактическую работу, начиная с детского возраста, так как в дальнейшем
агрессивное поведение может перерасти в агрессивность как устойчивую черту личности.
Профилактическая работа с агрессивными детьми, должна быть направлена на устранение
причин агрессивного поведения, а не ограничиваться лишь снятием внешних проявлений
159
нарушенного развития. При построении коррекционных мероприятий следует учитывать не
только симптоматику (формы агрессивных проявлений, их тяжесть, степень отклонения), но
и отношение ребенка к своему поведению. Для более эффективной коррекции агрессивности
детей, необходимо применять разнообразные средства, такие как: музыкотерапия,
сказкатерапия, арт-терапия и, конечно же, игровые упражнения. В младшем школьном
возрасте игровая деятельность является наиболее эффективным средством коррекции.
Основываясь на анализе психолого-педагогической литературы нами было выдвинуто
следующее предположение: снижение уровня агрессивности у детей младшего школьного
возраста возможно при применение систематической, грамотно продуманной коррекционно-
развивающей программы, включающей разнообразные средства.
Для того, чтобы проверить данное предположение, нами было проведено
экспериментальное исследование, целью которого являлось выявление уровня агрессивного
поведения у детей младшего школьного возраста, а такжеразработка и апробация
программы, направленной на его коррекцию.
Экспериментальное исследование было осуществлено на базе Копчакского
теоретического лицея №1 им. С.И.Барановского в 3-ем классе. Количество учащихся
участвовавших в эксперименте составило 30 человек, из которых: 15 мальчиков и 15
девочек. Возраст детей 9-10 лет. Исследование проводилось в групповом и индивидуальном
режиме, в равных условиях. Эксперимент осуществлялся в три этапа:
1 этап - констатирующий этап эксперимента - диагностика и анализ уровня агрессии
младших школьников.
2 этап – формирующий этап – апробация коррекционной программы по снижению
уровня агрессивности у младших школьников.
3 этап – контрольный этап - оценка эффективности коррекционной программы.
Целью констатирующего этапа исследования являлась диагностика и анализ уровня
агрессии детей младшего школьного возраста. Данный этап эксперимента предполагал
организацию исследования, подбор методик и первичную психологическую диагностику
учащихся. Диагностическая программа включала в себя следующие методики:
1. Методика диагностики агрессивности Басса – Дарки. В данной методике авторы
выделили следующие виды реакций (так называемые индексы форм агрессивных или
враждебных реакций): физическая агрессия (нападение); вербальная агрессия; косвенная
агрессия; негативизм;склонность к раздражению; подозрительность;обида;чувство вины или
аутоагрессия. Так как данная методика включает в себя различные показатели (индексы
160
агрессивности и враждебности), в дальнейшем мы анализировали только три из них:
физическая, косвенная и вербальная агрессия.
2. Анкета «Критерии агрессивного ребенка», которую заполнял классный
руководитель отдельно на каждого ребѐнка в классе.
Выбор данных методик был не случайным. При выборе диагностической методики мы
руководствовались соображениями схожести методик между собой, и в то же время их
разной направленности, для освящения большего ракурса нашего исследования. В тоже
время они должны были соответствовать основным требованиям: валидность, надежность,
достоверность полученных результатов исследования.
Проанализировав данные методики диагностики агрессивности Басса – Дарки, мы
получили результаты, представленные на рисунке 1.1
Рис. 1.1 Количество детей с различными индексами агрессивных реакций по трѐм
показателям (в %)
Исходя из данных рисунка 1.1, мы видим, что физическая агрессия слабо проявляется у
12 учащихся (40%), средняя реакция у 16 учащихся (57%) и высокие показатели агрессивных
реакций получили 2 ученика (7%). Косвенная агрессия слабо проявляется у 19 учащихся
(63%), средняя реакция у 7 учащихся (23%) и высокие показатели имеют 4 ученика (13%). И
что касается вербальной агрессии, здесь мы видим, что слабо данный вид агрессии
проявляется у 10 учащихся (33%), средние показатели у 17 учащихся (57%) и высокий
показатель у 3 учеников (10 %).
На этом диагностическая процедура нами не была завершена.
В качестве еще одного диагностического инструмента, направленного на изучение
уровня выраженности агрессии у детей младшего школьного возраста нами была
предложена анкета ―Критерии агрессивного ребѐнка‖ для заполнения классным
161
руководителям на каждого школьника отдельно. Результаты анкетирования представлены на
рисунке 1.2
Рис. 1.2. Результаты данных анкетирования степени агрессивности младших
школьников (в %)
По данным рисунка можно определить, что высокая степень агрессивности у 10
учащихся (33%), средняя степень у 6 учащихся (20%) и низкая степень агрессивности у 14
учащихся (47%).
Таким образом, по данным методикам, проведѐнным на констатирующем этапе, были
получены следующие результаты: у 10-ти испытуемых из 30-ти выявлен высокий уровень
агрессии, это составляет 33% учащихся от всего класса.
На основе полученных результатов на формирующем этапе эксперимента нами была
проведена коррекционная программа, направленная на снижение уровня агрессии у детей.
Данный этап эксперимента длился с февраля по март 2015 года. В нѐм приняли участие 10
детей. Занятия проводились 1 раз в неделю, на протяжении 2-х месяцев. Продолжительность
1 занятия занимала 1,5-2 часа. Групповая работа проводилась в достаточно просторном,
хорошо проветренном помещении, в интерьере комнаты преобладали спокойные неяркие
цвета.
Предлагаемая и разработанная нами программа по коррекции агрессивного поведения
младших школьников представлена в таблице 1.
Таблица 1. Коррекционная программа по снижению агрессивного поведения у детей
младшего школьного возраста (краткий экскурс)
№ занятия Цель занятия Виды
упражнений
Виды игр и
техник
Итог занятия
Занятие №1 Ознакомление
участников с
понятием
«тренинг», его
целями, задачами,
этапами, и
возможными
Упражнение
«Знакомство»
Упражнение
«Поздороваемся
…»
Упражнение
«Поменяйтесь
Игра
«Комплименты»
Игра
«Обзывалки»
Ритуал
прощания.
Рефлексия
162
результатами. местами те,
кто…»
Занятие № 2 Создание условий
для сохранения и
укрепления
психологического
здоровья учащихся
младших классов.
Упражнение
«Ассоциации»
Упражнение
«Живая анкета»
Игра «Изобрази
агрессию»
Ритуал
прощания.
Домашнее
задание
Занятие № 3 Коррекция
установок и
формирование
навыков,
необходимых для
эффективного
взаимодействия с
агрессивными
детьми и
подростками.
Упражнение
«Коррида»
Упражнение
«Доброе
животное»
Упражнение
«Маленькое
привидение»
Упражнение
«Мешочек для
криков»
Игра «Стоп»
Игровое
упражнение «Шла
Саша по шоссе»
Техника
«Разрывание
бумаги»
Ритуал
прощания.
Рефлексия
Занятие № 4 Коррекция
установок и
формирование
навыков,
необходимых для
эффективного
взаимодействия с
агрессивными
детьми и
подростками.
Арт-
терапевтическое
упражнение
«Кляксы»
Упражнение
«Знатоки чувств»
Игра-энергизатор
«Поросячьи бега»
Игра «Попроси
игрушку»
Ритуал
прощания.
Рефлексия
Занятие № 5 Коррекция
установок и
формирование
навыков,
необходимых для
эффективного
взаимодействия с
агрессивными
детьми и
подростками.
Упражнение
«Вежливые
слова»
Упражнение
«Сказки о добре и
зле»
Упражнение
«Разукрась шары»
Упражнение
«Рубка дров»
Упражнение
«Добрый стул»
Ритуал
прощания.
Рефлексия
На контрольном этапе эксперимента нами была дана оценка эффективности
проведѐнной коррекционно-развивающей программы. Данный этап состоял из вторичной
диагностики и анализа уровня агрессии детей младшего школьного возраста. Достоверность
и надежность полученных в ходе эмпирического исследования данных обеспечивались
сочетанием качественного и количественного анализа собранных данных.
163
Контрольный этап эксперимента заключал в себе вторичную диагностику
экспериментальной группы по тем же методикам (методика агрессивного поведения Басса-
Дарки, анкета ―Критерии агрессивного ребѐнка‖).
Результаты первичной и вторичной диагностик представлены на рисунках 1.5, 1.6 и
1.7.
Рис. 1.5 Результаты по индексу «физическая агрессия», полученные испытуемыми до и
после коррекции
По рисунку 1.5 мы видим, что у 4 испытуемых (40%) из 10 максимально снизилось
количество баллов после тренинга, а у 6 учащихся (60%) показатели снизились до среднего
уровня.
Рис. 1.6 Результаты по индексу «косвенная агрессия», полученные испытуемыми до и
после коррекционной программы
Анализируя рисунок 1.6, мы можем судить о том, что у 6 учащихся (60%) показатели
максимально снизились, оставшиеся 4 испытуемых (40%) снизили свои показатели до
среднего уровня.
164
Рис. 1.7 Результаты по индексу «вербальная агрессия», полученные группой
испытуемых до и после коррекции
По рисунку 1.7 до максимально низких баллов вербальная агрессия снизилась у 2
испытуемых (20%), оставшиеся 8 испытуемых (80%) имеют незначительные изменения.
Результаты данных анкеты ―Критерии агрессивного ребѐнка‖ до и после проведения
коррекционной работы представлены на рисунке 1.8
Рис. 1.8 Результаты анкеты ―Критерии агрессивного ребѐнка‖ после проведения
коррекционной программы
По рисунку 1.8 мы видим, что после проведения тренинга низкие баллы получили 7
испытуемых (70%), у оставшихся 3 испытуемых (30%) из экспериментальной группы
количество баллов снизилось до среднего уровня.
Подводя итоги контрольного этапа эксперимента, следует отметить, что 70%
испытуемых достигли хороших успехов в работе над снижением агрессивного поведения.
Такая статистика говорит нам о том, что предложенная нами коррекционно-развивающая
программа по снижению агрессивного поведения младших школьников является
эффективной.
165
После проведения блока занятий по коррекционно-развивающей программе в
экспериментальной группе наблюдалась положительная динамика относительно снижения
уровня агрессивного поведения. Дети стали более внимательными друг к другу, значительно
уменьшилось количество ссор между школьниками, чаще стали договариваться о различных
действиях, уменьшилось количество немотивированной агрессии. Таким образом,
проведение коррекционной работы с детьми экспериментальной группы можно считать
эффективной.
Список литературы:
1.Андреев В.И. Диалектика воспитания и самовоспитания творческой личности.-
Казань, 1988 .
2.Андреева Г.М. Социальная психология. - М.: Аспект пресс, 1996.
3.Артемьев Т.И. Развитие личности и ее способностей. - М., 1982.
4.Асеев В.Б. Мотивация поведения и формирования личности.- М., 1976.
5.Байярд Р., Байярд Д. Ваш беспокойный подросток. Практическое руководство для
отчаявшихся родителей. - М., 1991.
6.Еремин В.А. Улица-подросток-воспитатель.- М., 1991.
7.Жуганов А.В. Творческая активность личности: содержание, пути формирования и
реализации. - Л., 1991.
8.Земская М. Семья и личность.- М., 1986
9.Ковалева А.И. Кризис системы образования. // Социс . 1994. 1994. с. 23-27.
10.Коган Л.Н. Человек и его судьба. - М.: Мысль, 1988.
11.Кон И.С. Ребенок и общество.- М.: 1988.
12.Краковский А.П. О подростках. Содержание возрастного, полового и
типологического в личности младшего и старшего подростка.- М., 1991.
13.http://adalin.mospsy.ru/l_02_00/l_02_09g.shtml
14.http://www.c-psycholog.ru/Help/uprajneniy/k/deti.html
15.http://www.psychologos.ru/
166
ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ РЕЧИ ДОШКОЛЬНИКОВ В ИГРОВОЙ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
Колпакчи Екатерина, студентка 2 курса
Научный руководитель: Куртева О.В., доктор, конференциар
Овладение речью является одним из важных приобретений ребенка в дошкольном
детстве, так как этот процесс не просто что-то добавляет к развитию ребенка, а
перестраивает всю его деятельность.
Важнейшей предпосылкой совершенствования речевой деятельности дошкольников
является создание эмоционально благоприятной ситуации, которая способствует
возникновению желания активно участвовать в речевом общении. И именно игра помогает
создать такие ситуации, в которых даже самые необщительные и скованные дети вступают в
речевое общение и раскрываются. Известный всем нам писатель ДжанниРодари утверждал,
что «именно в игре ребѐнок свободно владеет речью, говорит то, что думает, а не то, что
надо. Не поучать и обучать, а играть с ним, фантазировать, сочинять, придумывать – вот, что
необходимо ребѐнку» [3].
Таким образом, в дошкольном возрасте усвоение новых знаний в игре происходит
значительно успешнее, чем на учебных занятиях. Обучающая задача, поставленная в игровой
форме, имеет то преимущество, что в ситуации игры ребенку понятна сама необходимость
приобретения знаний и способов действия. Ребенок, увлеченный привлекательным замыслом
новой игры, как бы ни замечает того, что он учится, хотя при этом он то и дело сталкивается
с затруднениями, которые требуют перестройки его представлений и познавательной
деятельности. Если на занятии ребенок выполняет задание взрослого, то в игре он решает
свою собственную задачу. Прежде чем начать игру, необходимо вызвать у детей интерес к
ней, желание играть. Это достигается различными приемами: использование загадок,
считалочек, сюрпризов, интегрирующего вопроса, сговора на игру, напоминания об игре, в
которую дети играли раньше. Воспитатель так направлять игру, чтобы незаметно для себя не
сбиваться на другую форму обучения - на занятиях.
Секрет успешной организации игры заключается в том, что воспитатель, обучая детей,
сохраняет вместе с тем игру, как деятельность, которая радует детей, сближает их, укрепляет
их дружбу. Дети постепенно начинают понимать, что их поведение в игре может быть иным,
чем на занятии. Здесь они могут бурно реагировать на различные действия играющих:
хлопать в ладоши, подбадривать, сопереживать, шутить. Воспитатель способствует тому,
167
чтобы игровое настроение сохранялось у детей на протяжении всей игры, чтобы они были
увлечены игровой задачей [2].
Большое значение имеет темп игры, заданный воспитателем. Развитие темпа игры
имеет определенную динамику. В самом начале дети как бы» разыгрываются», усваивают
содержание игровых действий, правила игры и ход ее. В этот период темп игры, естественно,
более замедленный. В ходе игры, когда дети увлечены ею, темп нарастает. К концу
эмоциональный настрой несколько снижается и темп игры снова замедляется.
Педагог, знающий особенности развития игры, не допускает излишней медлительности
и преждевременного ускорения. Объяснение правил, рассказ воспитателя о содержании игры
предельно кратки и четки, но понятны детям. Такой же ясности, краткости требует
воспитатель и от детей: «скажи коротко, но чтобы тебя все поняли».
Воспитатель с самого начала и до конца игры активно вмешивается в ее ход: отмечает
удачные решения, находки ребят, поддерживает шутку, подбадривает застенчивых, вселяет в
них уверенность в своих силах [4].
Все игры должны быть выстроены так, чтобы четко прослеживалась тенденция к
усложнению заданий, методов и приемов, а также словарного материала.
Для ознакомления детей с предметным миром условно выделены три группы
дидактических игр:
Игры, направленные на получение информации о предметном мире, его свойствах и
отношениях (направлены на рассмотрение предмета с трех позиций: предмет как таковой,
предмет как результат действия взрослого, предмет как творение человеческой мысли).
Целями этих игр является обогащение опыта детей сведениями об окружающих предметах.
К играм первой группы относятся:
o игры-раскладки (направлены на формирование умения определять, к какому миру
относится предмет: «Чудесный мешочек», «Помоги Незнайке» и т.д.;
o игры - определения, (-определить способ использования предметов. «Что лишнее»,
«Найди пару», «Скажи как использовать предмет» позволяют выяснить назначение, строение
предметов, материалы из которых они сделаны: «Нам игрушки принесли», «Петрушка идет
трудиться», «Подбери материал для названного предмета» и т.д.;
o игры - загадки и отгадки: « Найди заданный предмет», «Угадай инструмент» и т.д.
o игры-описания (развивают умение описывать предмет по основным признакам (цвет,
форма, величина), действиям;
o игры-турне («Определи время предмета», «Что было - что будет» и т.д.;
168
o игры-путешествия («На чем мы путешествуем», «Чудесное превращение волшебной
палочки» и.п. — (раскрыть удивительный и многообразный предметный мир;
Игры, направленные на освоение действий разного характера (обследовательские,
моделирующие и т.д.) с предметами (направлены на совершенствование способов
взаимодействия с окружающей средой)
o Игры - эксперименты, игры-опыты (исследования)
Игры, направленные на стремления к творческому преобразованию предметного
мира. Играя, дети могут сами, объяснить, почему и как один и тот же предмет изменился, как
еще его можно изменить.
o Игры-преобразования: «Цепочка слов», «Соедини детали - получи новый предмет» и
т.д. [2].
При реализации данных этапов основным назначением является - развитие у детей
внимания к слову, его точному употреблению. Создаются условия для речевой практики
детей, пополнения и активизации словаря словами разных частей речи. Формируются
практические навыки: умение быстро выбрать из своего словарного запаса наиболее точное,
подходящее слово, составить предложение, различать оттенки в значении слов.
Игру можно использовать как средство формирования способности к общению, т.к.
именно с помощью игры педагог способен помочь ребенку установить контакт с
окружающим миром, а также со сверстниками.
Ребенок уже умеет самостоятельно действовать с предметами, а значит, начинает
осваивать науку сюжетно-ролевой игры, разыгрывать целые сюжеты, в которых главное -
отражение отношений между людьми. Заменяются реальные предметы на другие, с
помощью которых можно изображать нужное действие, а в дальнейшем и вовсе лишь
словом. В ходе игры ребенок вслух разговаривает с игрушкой, говорит и за себя, и за нее,
подражает гудению самолета, голосам зверей и т. д.
Именно называние предметов новыми именами, обозначение действий, совершаемых с
этими предметами, дает новый смысл каждой отдельной вещи, действию, поступку. Когда
дети играют, они не только действуют, жестикулируют и манипулируют с игрушками, они
еще всегда объясняют, что именно они делают. Без таких объяснений, придающих новый
смысл предметам и действиям, невозможно ни принятие роли, ни создание условного
пространства игры. Причем речь ребенка, объясняющая игру, должна быть кому-то
адресована. Игровое действие должно иметь партнера или зрителя, которому необходимо
объяснить, что означает тот или иной предмет или действие. Без такой договоренности и без
взаимного понимания игровая ситуация перестает существовать и рассыпается. Д. Б.
169
Эльконин, сделавший большой вклад в изучение игры дошкольников, писал, что в игре у
детей возникает чрезвычайно богатая речевая связь, которая освобождает речь детей от
ситуационной связности. Игра является своего рода переходным, промежуточным звеном
между полной зависимостью речи от вещей и предметных действий к свободе слова от
реальной, воспринимаемой ситуации. Именно в этом «освобождении слова» и состоит
значение игры со сверстниками для речевого развития детей [3].
Ролевую игру можно отнести к обучающим играм, поскольку она в значительной
степени определяет выбор языковых средств, способствует развитию речевых навыков и
умений, позволяет моделировать общение учащихся в различных речевых ситуациях
другими словами, ролевая игра представляет собой упражнение для овладения навыками и
умениями диалогической речи в условиях межличностного общения. В этом плане ролевая
игра обеспечивает обучающую функцию.
Выстраивание занятий в форме игровых ситуаций, побуждает детей к сближению друг
с другом и с педагогом на основе сопереживания и самой ситуации, и ее участникам. На
игровых занятиях целесообразнее использовать этюды и упражнения, короткие и доступные
по содержанию, подобранные на основе принципа «от простого к сложному».
Когда ребенок пройдет весь игровой путь, он приобретет очень многое, значительно
продвинувшись в своем развитии
Итак, именно через игру активно развивается речь ребенка.Своевременное и
полноценное формирование речи в дошкольном детстве – является основным условием
нормального развития и в дальнейшем его успешного обучения в школе.
Список литературы:
1. Алексеева М.М., Ушакова О.С. Взаимосвязь задач речевого развития детей на
занятиях // Воспитание умственной активности у детей дошкольного возраста. – М,
2003. - с.27-43.
2. Ёлкина Н.В. Формирование связной речи у детей дошкольного возраста: Учебное
пособие. – Ярославль: Изд-во ЯГПУ им. К.Д.Ушинского, 2006.
3. Сохин Ф.А. Психолого-педагогические основы развития речи // Умственное
воспитание детей дошкольного возраста / Под ред. Н.Н. Поддьякова, Ф.А. Сохина. –
М.: Просвещение, 1984. – С. 202–206.
4. Шулика Е., Шинкарѐва М., Потапова И., Закутина Л. Развитие выразительности речи
//Дошкольное воспитание №8, 2006.стр.13-17.
170
PREMISE ALE INTEGRĂRII ȘI INCLUZIUNII ȘCOLARE A COPIILOR CU
CERINȚE EDUCATIVE SPECIALE
Gagauz Alina, studenta gr. RE-13
Conducătorul științific Maria Ianioglo, dr., conf. univ.
lnvătămîntul special din Moldova constă dintr-un sistem de instituţii care includ servicii de
diagnosticare, instruire şi educaţie, de pregătire pentru activitatea de muncă şi de integrare socială a
copiilor cu deficienţe în dezvoltarea fizică şi psihică.
Fiind într-o legătură indisolubilă cu sistemul invăţămintului general, invăţămintul special are
destinaţie absolut concretă, nivelul lui de dezvoltare depinde de starea social-economică, ideologia
şi morala ce caracterizează societatea.
Educaţia incluzivă:
- este o abordare potrivit căreia toţi copiii trebuie să aibă şanse egale de a frecvenţa aceeaşi
școală si de a învăţa împreună, îndiferent de a apartenenţa lor culturală, socială, etnică, rasială,
religioasă şi economică sau de abilităţile şi capacităţiile lor intelectuale sau fizice;
- este caracteristică calitativă a sistemului de educaţie deschis, flexibil, adaptat necesităţilor
persoanei, politice şi practicile căruia sînt axate pe cooperare, parteneriat şi relaţii umane pozitive;
- prevede schimbarea şi adaptarea continuă a sistemului educaţional pentru a răspunde
diversitaţii copiilor şi nevoilor ce decurg din aceasta, pentru a oferi educaţie de calitate tuturor în
contexte integrate şi medii de învăţare comune;
- presupune o nouă orientare care pune accentul pe cooperare, parteneriat, educaţie socială şi
valorizarea relaţiilor interumane;
- susţine integrarea educaţională, socială, profesională a tuturor copiilor în comunitate,
pornind de la valorile pe care le poate oferi familia;
- reconsideră şi reevaluează atitudinea statului şi societăţii faţă de copiii, tinerii, adulţii exluşi
şi/sau marginalizaţi;
- face posibilă şi stimulează valorificarea resurselor şi experienţelor existente şi crearea
diferitor servicii de abilitare/reabilitare şi sprijin al copiilor în situaţii de dificultate;
- reflecta valorile unei socităţi echitabile şi democratice care oferă tuturor persoanelor
oportunităţi egale de a beneficia de drepturile omului şi obiectivele de dezvoltare umană,
împartasite pe plan mondial [1].
Incluziunea reprezintă una din „principalele priorităţi ale reformei sociale‖ care se derulează
după 1990 în ţara noastră [2, p. 89]. În prezent in Republică funcţionează 7 tipuri de şcoli speciale
pentru copii hipoacuzi, surzi, orbi, slabvăzători, cu tulburări grave de limbaj, cu intelect limitat,
handicapaţi mintal, cu dereglări ale aparatului locomotor. Ei sînt repartizaţi in 39 de şcoli speciale.
171
În şcolile cu elevi ce prezintă deficienţe în dezvoltarea intelectuală şi fizică erau cuprinşi în
anul 1990 - 11600 copii, iar în anul 2012 - 136000. Acest fapt însă nu consemnează şi descreşterea
numărului de copii cu dereglări de ordin diferit, pentru că, dimpotrivă, numărul acestora creşte, iar
societatea nu poate purta grija acestor copii.
Complexitatea problemei anomaliilor infantile (aspectul medical, pedagogic, psihologic,
juridic, demografic, sociologic, economic) necesită noi eforturi din partea statului în crearea
sistemului de protecţie socială şi psihologică a copiilor cu handicap.Situaţia în acest sistem depinde
de nivelul de dezvoltare a:
- serviciului de profilaxie şi terapeutic;
- diagnosticare timpurie a anomaliilor infantile;
- corecţia dereglărilor.
La ora actuală serviciul de profilaxie şi diagnosticare timpurie este în delăsare. Nu sînt
coordonate activităţile serviciilor republicane cu tangenţă la această categorie socială (învăţămînt,
ocrotirea sănătăţii, asigurarea socială, legislaţivul, sindicatele, Fondul copilului, Fondul carităţii,
Asociaţia surzilor din Moldova, Asociaţia nevăzătorilor din Moldova, Societatea Crucii Roşii etc.)
[3].
Sistemul complex de ajutor social acordat copiilor cu deficienţe prevede:
- consultaţii genetice şi medicale;
- centre pentru ocrotirea sănătăţii psihice, centre de evidenţă şi statistică a anomaliilor in
dezvoltare (cu banca de date automatizate), centre de consultaţii pentru părinţi, consultaţii medicale,
psihologice şi pedagogice, cabinete de corecţie în şcolile de masă, grupe speciale pentru toate
categoriile de copii în grădiniţele de tip general, creşe pentru copiii cu dereglări ale auzului, văzului,
aparatului locomotor;
- grupe de diagnosticare pentru copiii cu dereglări intelectuale pronunţate în grădiniţele de tip
general, grădiniţe speciale pentru toate categoriile de copii cu anomalii în evoluţie, case-intemat de
tip familial, case de copii, grupe preşcolare in aşezămintele curativ-balneare, grădiniţe de copii cu
boli somatice, tabere curative de vară pentru copiii cu boli somatice, şcoli de cultură generală pentru
copiii surzi, orbi, cu dereglări ale aparatului locomotor, cu defecte grave ale vorbirii;
- şcoli pentru copiii cu retenţie în dezvoltarea psihică de origine cerebralo-genetică, cu clase
de diagnosticare;
- clase pentru copiii cu intelect redus in baza şcolilor pentru copiii surzi, orbi, copiii cu
defecte ale aparatului locomotor;
172
- şcoli pentru copiii hipoacuzi (surditate timpurie cu dereglări complicate de limbaj), clase
pentru copiii hipoacuzi în şcolile de cultură generală (pierderea tardivă a auzului cu păstrarea
vorbirii);
- şcoli pentru copiii cu vederea scăzută, clase pentru copiii cu vederea scăzută în şcolile de
cultură generală (în cazul posibilităţilor de corecţie a vederii cu diferite mijloace tehnice), şcoli
speciale pentru copiii bolnavi somatic (dereglări ale sistemului cardiovascular, reumatism, boli
endocrine, TVC, copii slăbiţi fizic, bolnavi somatic etc.), şcoli speciale pentru copiii cu dereglări
neurologice (clase speciale pentru copiii neuropatici etc.), şcoli, centre şcolare pentru copiii cu
deficienţe mintale, şcoli speciale de corecţie, internate de asistenţă psihologică şi pedagogică pentru
copiii cu dificultăţi în dezvoltarea intelectuală;
- clase speciale în baza şcolilor speciale de corecţie, intermare, cu ajutor psihologic şi
pedagogic pentru copiii cu deficienţe mintale grave (debilitate pronunţată, imbecilitate);
- şcoli speciale pentru copiii cu dereglări mintale grave (imbecili);
- şcoli de cultură generală pentru copiii cu dezvoltare psihică tardivă (diagnosticare,
compensare, corecţie), şcoli speciale de corecţie, întremare şi protecţie psihopedagogică a copiilor
deficienţe mintal, orfani şi rămaşi fără tutela părinţilor, clase speciale pentru copiii cu defidenţe
mintale în baza şcolilor de cultură generală, şcoli speciale de reeducare pentru copiii care necesită
condiţii deosebite, clase de liceu, licee pentru surzi, hipoacuzi, orbi, văz scăzut, copiii cu dereglări
ale aparatului locomotor (care se pot autoservi);
- şcoli pentru tineretul muncitor cu deficienţe fizice, şcoli tehnico-profesionale speciale;
- grupe speciale în şcolile de meserii pentru absolvenţii şcolilor speciale;
- combinate instructive de producere;
- întreprinderi instructive de producere şi grupe instructive de producere în baza
întreprinderilor pe ramuri pentru copiii surzi, orbi şi cu defecte combinate;
- centre de orientare, selecţie şi reabilitare profesională;
- centre terapeutice de copii cu diverse anomalii, grupe speciale în şcolile medii de
specialitate, în instituţiile superioare de învăţămînt (pentru copiii cu defecte fizice);
- instruirea la domiciliu (în corespundere cu indicaţiile şi concluzia comisiilor mixte);
- centre logopedice;
- cabinete logopedice;
- asociaţii de profil (asociaţia handicapaţilor neuromotori);
- asociaţii ale orbilor, surzilor şi cu asociaţii de profil (cardiace, diabetici).
Astăzi în republică funcţionează leagăne-cămin pentru copiii de 0-3 ani (orfani), cu deficienţe
generale irecuperabile.Pentru handicapaţii în vîrstă de 3-6 ani (cu diferite anomalii uşoare), în
173
cadrul Ministerului Educației funcţionează case de copii (casă de tip familial), grădiniţe speciale,
grupe speciale (în cadrul grădiniţelor generale), cabinete logopedice, puncte logopedice, iar pentru
deficienţe mintale recuperabile, însoţite de stări medicale deosebite, funcţionează spitale de profil în
cadrul Ministerului Sănătății.Pentru handicapaţii de 6-7, 14-15 ani (perioada şcolarizării) cu
deficienţă mintală recuperabilă, de văz şi de auz, funcţionează case de copii, şcoli generale-speciale,
scoli auxiliare, grupe în cadrul şcolilor generale ale Ministerului Educației.
Pentru copiii cu deficienţă mintală parţial recuperabilă, deficienţă de locomoţie parţial
recuperabilă, în cadrul Ministerului Muncii, Protecţiei Sociale şi Familiei funcţionează cămine,
şcoli şi şcoli speciale.
Pentru categoriile de copii cu abateri de compartament fucţionează centre de minori, spitale
neuropsihologice în cadrul Ministerului Sănătăţii, case de copii în cadrul Ministerului
Învăţămîntului. Pentru tulburări de limbaj, stări medicale deosebite – cabinete logopedice, sanatorii
de profil.
Referinţe bibliografice:
1. Bucun N., Borodin C., Dima A., Zotea N., Capitolul I. Incluziunea socio-educaţionala a
copiilor cu dizabilitaţi în grădiniţa de copii. Chişinău, 2011.
2. Mara D. Strategii didactice în educaţia icluzivă, Ediţia a II-a, Bucureşti, 2009.
3. Bucun N., Musteaţă S., Guţu V., Rudic G. Bazele ştiinţifice ale dezvoltării învăţămîntului
în Republica Moldova, Chişinău, 1997.
METODE INTERACTIVE ÎN CONTEXTULEDUCAŢIEI
CENTRATE PE CEL CE ÎNVAŢĂ
Livia Musteaţă, studenta gr. RA-13
Conducătorul ştiinţific Maria Ianioglo, dr., conf. univ.
Motto: ‖Nu poate fi vorba de invăţătură atîta timp cît elevul nu este adus
în aceeaşi stare de spirit sau la nivelul principiului la care te afli.
Are loc o transfuzie. El devine tu şi tu devii el‖ (B. W. Emerson).
Învăţarea centrată pe elev reprezintă o abordare care presupune un stil de învăţare activ şi
integrarea programelor de învăţare în funcţie de ritmul propriu de învăţare al elevului. Elevul
trebuie să fie implicat şi responsabil pentru progresele pe care le face în ceea ce priveşte propria lui
educaţie, cu alte cuvinte „elevul construiește traiectoria/traseul propriu de învățate în raport cu
potențialul individual și cadrul interacțional‖ [4, p. 186].
174
Pentru a avea cu adevărat elevul în centrul activităţii instructiv-educative, profesorul
îndeplineşte roluri cu mult mai nuanţate decât în şcoala tradiţională. În abordarea centrată pe elev,
succesul la clasă depinde de competenţele cadrului didactic de a crea oportunităţile optime de
învăţare pentru fiecare elev. Astfel, în funcţie de context, profesorul acţionează mereu, dar adecvat
şi adaptat nevoilor grupului.
Avantajele învăţării centrate pe elev sunt:
Creşterea motivaţiei elevilor, deoarece aceştia sunt conştienţi că pot influenţa procesul de
învăţare;
Eficacitate mai mare a învăţării şi a aplicării celor învăţate, deoarece aceste abordări
folosesc învăţarea activă;
Învăţarea capătă sens, deoarece a stăpâni materia înseamnă a o înţelege;
Posibilitate mai mare de includere- poate fi adaptatăîn funcţie de potenţialul fiecărui elev,
de capacităţile diferite de învăţare, de contextele de învăţare specifice [5, p. 34].
Metodele de învăţare centrată pe elev fac lecţiile interesante, sprijină elevii în înţelegerea
conţinuturilor pe care să fie capabili să le aplice în viaţa reală.
Printre metodele care activează predarea-învăţarea sunt şi cele prin care elevii lucrează
productiv unii cu alţii, îşi dezvoltă abilităţi de colaborare şi ajutor reciproc. Ele pot avea un impact
extraordinar asupra elevilor datorită denumirilor, caracterului ludic şi oferă alternative de învăţare
cu ,,priză‖ la elevi.
Învederea dezvoltării gândirii critice la elevi, trebuie să utilizăm, cu precădere unele strategii
activ-participative, creative.Acestea nu trebuie rupte de cele tradiţionale, ele marcând un nivel
superior în spirala modernizării strategiilor didactice.
Dintre metodele moderne specifice învăţării active care pot fi aplicate cu succes şi la orele de
matematică fac parte: brainstormingul, metoda mozaicului, metoda cubului, ciorchinele ș.a.
Brainstorminguleste o metodă care ajută la crearea unor idei şi concepte creative şi
inovatoare. Pentru un brainstorming eficient, inhibiţiile şi criticile suspendate vor fi puse de-o parte.
Astfel, exprimarea va deveni liberă şi participanţii la un proces de brainstorming îşi vor spune ideile
şi părerile fără teama de a fi respinşi sau criticaţi. O sesiune de brainstorming bine dirijată dă
fiecăruia ocazia de a participa la dezbateri şi se poate dovedi o acţiune foarte constructivă [1, p. 52].
Etapele unui brainstorming eficientsunt următoarele:
deschiderea sesiunii de brainstorming în care se prezintă scopul acesteia şi se discută
tehnicile şi regulile de bază care vor fi utilizate;
perioada de acomodare durează 5-10 minute şi are ca obiectiv introducerea grupului în
175
atmosfera brainstormingului, unde participanţii sunt stimulaţi să discute idei generale pentru a
putea trece la un nivel superior;
partea creativă a brainstormingului are o durată de 25-30 de minute. Este recomandabil ca
în timpul derulării acestei etape, coordonatorul (profesorul) să amintească timpul care a trecut şi cât
timp a mai rămas, să ―preseze‖ participanţii şi în finalul părţii creative să mai acorde câte 3-4
minute în plus. În acest interval de timp grupul participant trebuie să fie stimulaţi să-şi spună
părerile fără ocolişuri;
la sfârşitul părţii creative coordonatorul brainstormingului clarifică ideile care au fost
notate şi puse în discuţie şi verifică dacă toată lumea a înţeles punctele dezbătute. Se face şi o
evaluare a sesiunii de brainstorming şi a contribuţiei fiecărui participant la derularea sesiunii.
pentru a stabili un acord obiectiv cei care au participat la brainstorming îşi vor spune
părerea şi vor vota cele mai bune idei. Grupul supus la acţiunea de brainstorming trebuie să
stabilească singuri care au fost ideile care s-au pliat cel mai bine pe conceptul dezbătut [1, p. 52].
Pe timpul desfăşurării brainstormingului participanţilor nu li se vor cere explicaţii pentru
ideile lor. Aceasta este o greşeală care poate aduce o evaluare prematură a ideilor şi o îngreunare a
procesului în sine.
Brainstormingul funcţionează după principiul: asigurarea calităţii prin cantitate şi îşi propune
să elimine exact acest neajuns generat de autocritică.
Se recomandăm următoarele reguli pe care elevii le vor respecta în scopul unei şedinţe reuşite
de brainstorming:
1. Nu judecaţi ideile celorlalţi – cea mai importantă regulă.
2. Încurajaţi ideile nebuneşti sau exagerate.
3. Căutaţi cantitate, nu calitate în acest punct.
4. Notaţi tot.
5. Fiecare elev este la fel de important.
6. Naşteţi idei din idei.
7. Nu vă fie frică de exprimare [1, p. 55].
Este important de reţinut că obiectivul fundamental al metodei brainstorming constă în
exprimarea liberă a opiniilor prin eliberarea de orice prejudecăţi. De aceea, acceptaţi toate
ideile, chiar trăznite, neobişnuite, absurde, fanteziste, aşa cum vin ele în mintea elevilor, indiferent
dacă acestea conduc sau nu la rezolvarea problemei. Pentru a determina progresul în învăţare al
elevilor este necesar să îi antrenaţi în schimbul de idei; faceţi asta astfel încât toţi elevii să îşi
exprime opiniile!
176
Mozaicul sau „metoda grupurilor interdependente‖ este o strategie bazată pe învăţarea în
echipă. Fiecare elev are o sarcină de studiu în care trebuie să devină expert. El are în acelaşi timp şi
responsabilitatea transmiterii informaţiilor asimilate, celorlalţi colegi.
În cadrul acestei metode rolul profesorului este mult diminuat, el intervine semnificativ la
începutul lecţiei când împarte elevii în grupurile de lucru şi trasează sarcinile şi la sfârşitul
activităţii când va prezenta concluziile activităţii.
Există mai multe variante ale metodei mozaic iar noi vom prezenta varianta standard a
acestei metode care se realizează în următoarele etape:
1. Pregătirea materialului de studiu- profesorul stabileşte tema de studiu şi o împarte în 4
sau 5 sub-teme. Opţional, poate stabili pentru fiecare sub-temă, elementele principale pe care
trebuie să pună accentul elevul, atunci când studiază materialul în mod independent. Acestea pot fi
formulate fie sub formă de întrebări, fie afirmativ, fie un text eliptic care va putea fi completat
numai atunci când elevul studiază materialul. Realizează o fişă-expert în care trece cele patru sau
cinci sub-teme propuse şi care va fi oferită fiecărui grup.
2. Organizarea colectivului în echipe de învăţare de câte patru-cinci elevi (în funcţie de
numărul lor în clasă). Fiecare elev din echipă, primeşte o literă (A, B, C, D) şi are ca sarcină să
studieze în mod independent, sub-tema corespunzătoare literei sale. El trebuie să devină expert în
problema dată. Constituirea grupului de experţi.
3. După ce au parcurs faza de lucru independent, experţii cu aceaşi literă se reunesc,
constituind grupe de experţi pentru a dezbate problema împreună. Astfel, elevii cu litera A, părăsesc
echipele de învăţare iniţiale şi se adună la o masă pentru a aprofunda sub-tema din Fişa „A‖. La fel
procedează şi ceilalţi elevi cu literele B, C, şi D. Dacă grupul de experţi are mai mult de șase
membri, acesta se divizează în două grupe mai mici.
4. Reîntoarcerea în echipa iniţială de învăţare. Specialiştii într-o sub-temă pot demonstra o
idee, citi un raport, folosi computerul, pot ilustra ideile cu ajutorul diagramelor, desenelor,
fotografiilor. Membrii sunt stimulaţi să discute, să pună întrebări şi să-şi noteze, fiecare realizându-
şi propriul plan de idei.
5. Evaluarea- grupele prezintă rezultatele întregii clase. În acest moment elevii sunt gata să
demonstreze ce au învăţat. Profesorul poate pune întrebări, poate cere un raport sau un eseu ori
poate da spre rezolvare fiecărui elev o fişă de evaluare. Dacă se recurge la evaluarea orală, atunci
fiecărui elev i se va adresa o întrebare la care trebuie să răspundă fără ajutorul echipei [3, p. 44].
Metoda cubului presupune explorarea unui subiect, a unei situaţii din mai multe perspective,
permiţând abordarea complexă şi integratoare a unei teme. Sunt recomandate următoarele etape:
Realizarea unui cub pe ale cărui feţe sunt scrise cuvintele: descrie, compară, analizează,
177
asociază, aplică, argumentează.
Anunţarea temei, subiectului pus în discuţie.
Împărţirea clasei în șase grupe, fiecare dintre ele examinând tema din perspectiva
cerinţei de pe una din feţele cubului:
1. Descrie: culorile, formele, mărimile, etc.
2. Compară: ce este asemănător? Ce este diferit?
3. Analizează: spune din ce este făcut, din ce se compune.
4. Asociază: la ce te îndeamnă să te gândeşti?
5. Aplică: ce poţi face cu aceasta? La ce poate fi folosită?
6. Argumentează: pro sau contra şi enumeră o serie de motive care vin în sprijinul afirmaţiei
tale.
Redactarea finală şi împărtăşirea ei celorlalte grupe.
Afişarea formei finale pe tablă sau pe pereţii clasei [2, p. 12].
Deşi este o variantă mai simplă a brainstorming-ului, ciorchinele este o metodă care
presupune
identificarea unor conexiuni logice între idei, poate fi folosită cu succes atât la începutul unei
lecţii pentru reactualizarea cunoştinţelor predate anterior, cât şi în cazul lecţiilor de sinteză, de
recapitulare, de sistematizare a cunoştinţelor.
Metoda ciorchinelui funcţionează după următoarele etape:
1. Se scrie un cuvânt / temă (care urmează a fi cercetat) în mijlocul tablei sau a unei foi de
hârtie.
2. Elevii vor fi solicitaţi să-şi noteze toate ideile, sintagmele sau cunoştinţele pe care le au în
minte
în legătură cu tema respectivă, în jurul cuvântului din centru, trăgându-se linii între acestea şi
cuvântul iniţial.
3. În timp ce le vin în minte idei noi şi le notează prin cuvintele respective, elevii vor trage
linii
între toate ideile care par a fi conectate.
4. Activitatea se opreşte când se epuizează toate ideile sau când s-a atins limita de timp
acordată [6, p. 23].
Utilizarea acestor metode antrenează elevii într-o continuă participare şi colaborare, creşte
motivarea intrinsecă deoarece li se solicită să descopere fapte, să aducă argumente pro şi contra.
Lucrul în echipă dezvoltă atitudinea de toleranţă faţă de ceilalţi şi sunt eliminate motivele de stres
iar emoţiile se atenuează.
178
Pot susţine cu convingere că beneficiarii învăţământului centrat pe elev sunt elevii deoarece,
aşa cum spune ―crezul instruirii active‖: ―Ce aud-uit; Ce aud şi văd - îmi amintesc puţin; Ce aud,
văd şi întreb - încep să înţeleg; Ce aud, văd, întreb şi exersez - îmi însuşesc şi deprind; Ceea ce pun
în practică învăţ cu adevărat‖.
Bibliografie:
1. Ardelean L., Secelean N. Didactica – noţiuni generale. Sibiu: Ed. Universităţii Lucian
Blaga, 2007.
2. Ardelean L., Secelean N. Didactica matematicii – managementul, proiectarea şi
evaluarea activităţilor didactice. Sibiu: Ed. Universităţii Lucian Blaga, 2007.
3. Dumitru I. A. Dezvoltarea gândirii critice şi învăţarea eficientă. Timişoara: Ed. de Vest,
2000.
4. Guțu Vl. Curriculum educațional: Cercetare. Dezvoltare. Optimizare. Chișinău: CEP
USM, 2014.
5. Predarea interactivă centrată pe elev. Coord. Sarivan L., Bucureşti: Educaţia, 2005.
6. Singer M., Voica C. Recuperarea rămânerii în urmă. Bucureşti: Educaţia, 2005.
ВЛИЯНИЕ ХУДОЖЕСТВЕННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ НА РАЗВИТИЕ
ИНТЕРЕСА К ЧТЕНИЮ
Манастырлы Е., студентка 3 курса
Научный руководитель: Бянова Н.Е., ст. преподаватель
В настоящее время, в меняющейся социально – культурной ситуации перед
дошкольными и школьными учреждениями остро стоит проблема формирования у детей
интереса к книге. Нынешние дети отдаляются от книги, предпочитая ей телевизор и
компьютер. Невозможно ребенку привить любовь к литературе, если взрослый
безответственен в выборе книг для чтения. Проблема усугубляется и тем, что у ребенка,
равнодушного к книге отсутствует мотивация для последующего обучения к чтению, а
значит, возникают трудности в школе. В предыдущие годы много издавалось
художественной и мемуарной литературы по тематике Великой Отечественной войны. И
многое из того что издавалось, читали и обсуждали. Культура чтения художественной
литературы вообще и литературы о войне в частности была намного выше, нежели сейчас.
Сейчас другие времена, другие источники информации, среди которых интернет,
несомненно, занимает ведущие позиции [3].
179
Чтение книг у большинства учеников школ превратилось в тяжелую жизненную
необходимость, определяемую учителями в школе. У молодых часто нет понимания того,
что чтение художественной и документальной литературы является обязательным условием
для развития мышления и главным условием развития культуры речи. Кто не читает, или
мало читает, как правило, косноязычен, не обладает достаточным воображением в принятии
творческих решений.
Чтение художественной и документальной литературы имеет еще одно, огромное
значение. Именно с помощью книг, документальных и художественных фильмов
осуществляется передача исторической памяти и культурных традиций. Но книга является
главной в этом списке, особенно документальная, мемуарная. В таких книгах содержится то,
чего ни в Интернете, ни в кино не увидишь. Одной из главных проблем нашего времени
является приобщение ребенка к чтению. К сожалению, в наш век информатизации, интерес к
чтению стал падать. И уже в младшем школьном возрасте дети предпочитают книге
просмотр телевизора и видеофильмов, мультипликационных фильмов, компьютерные игры.
Как результат, школьники не любят, не хотят читать. Только книга дает возможность
домыслить, "дофантазировать". Она учит размышлять над новой информацией, развивает
креативность, творческие способности, умение думать самостоятельно [1].
Как приобщить детей к миру детской литературы? Этот вопрос задают себе
педагоги, родители, библиотекари.
Современный ребѐнок не знает, что книга - источник знаний. Задача взрослого -
научить ребѐнка «общаться» с книгой, ценить и любить еѐ. Художественная литература
должна занимать в жизни ребенка важное место. Приобщение к художественной литературе
- одна из основных задач воспитания личности младшего школьника. В ходе работы над
статьей возникли вопросы: как привить детям любовь к художественной литературе?
Сколько и когда лучше читать? Какой найти мотив, чтобы повысить интерес ребенка к
чтению? [4]
Чтобы получить ответ на возникшие вопросы, было проведено экспериментальное
исследование в гимназии им. С.С. Курогло в 3-ем классе. Учащимся была предложена
анкета, в которую были включены следующие вопросы: 1.Любишь ли ты читать?;2.Почему
ты любишь читать? 3.Посещаешь ли ты библиотеку?; 4.Что ты любишь читать?; 5.Что
любишь больше всего?6.Читают ли в вашей семье книги вслух?7.Как ведут себя родители во
время твоего чтения?8.Можешь ли ты назвать книгу, которую недавно прочитал? [6]
Анализ результатов анкетирующего опроса показал следующее: 85% учащихся любят
читать;20% учащихся не посещают библиотеку; 90% учащихся имеют разнообразный круг
180
чтения литературы: стихи, сказки, смешные рассказы, рассказы о животных, о растениях и
т.д.; 99% учащихся, чьи родители поощряют и хвалят за чтение; 25% учащихся не смогли
назвать книгу или рассказ, который в последний раз читали. Особое внимание следует
уделить следующему вопросу: - Какое чтение нравится детям больше?: самостоятельное
чтение, слушание чтения взрослых или чтение любых членов семьи книги вслух. Итак, 55%
учащихся больше всего любят читать самостоятельно; 30% учащихся больше всего любят
чтение взрослых; 15% учащихся, в чьих семьях отсутствует чтение вслух.
Известный психолог Т.Г. Егоров в работе «Очерки психологии обучения детей
чтению» пишет:
“Чем гибче синтез между процессами осмысливания и тем, что называется навыком в
чтении, тем совершеннее протекает чтение, тем оно точнее и выразительнее” [2].
Как следует из приведенного высказывания, исследователь технику чтения не
противопоставляет осмыслению читаемого. Чтобы чтение состоялось, все эти действия
должны быть совершены одновременно.
Для подтверждения данного положения была проверена техника чтения. Анализ
результатов техники чтения показал следующие результаты: выше нормы - 15 учеников;
норма - 17 учеников (65 слов); ниже нормы -14 учеников.
Способ чтения: с уверенностью можно сказать; что все учащиеся не допустили более 5
ошибок; 16 учащихся из 31 допустили в чтении от 3 до 5 ошибок; 4 ученика прочитали без
ошибок; 14 учащихся прочитали словами +слогами; и 14 учащихся целыми словами.
Характер чтения: 16 учащихся читают осмысленно и выразительно; 13 учащихся допустили
ошибки в окончаниях слов; 17 учащихся пропускали, искажали, меняли буквы, слоги, слова;
9 учащихся повторяли буквы, слоги, предложения.
Таким образом, понимая значение художественной литературы в становлении
личности младшего школьника библиотеке, педагогу и родителям необходимо работать во
взаимодействии. В школе и дома очень важно популяризировать чтение художественной
литературы. Существует достаточно привлекательных и действенных способов, приемов,
которые необходимо использовать для привлечения детей к чтению. Учителю для такой
работы очень важно умение красочно, ярко и сказочно ввести детей в мир художественной
литературы, показать красоту, ценность художественного слова, оставить полузакрытую
завесу чего-то таинственного, до конца неизведанного и удивительно приятного ощущения
от уединенного чтения книги. Заворожить приятным мгновением от чтения настоящей
библиотечной книги и несравненной тишиной для тех, кто по–настоящему там задержится.
Провести весь класс учеников по сказочным тропинкам долгих улиц в загадочный,
181
роскошный зал библиотеки, обратить взгляды юных читателей на стены, искусно
украшенные картинами наших, народных художников. Не останавливаясь на этом пути в
мире художественной литературы помочь родителям так же сказочно, не навязчиво
продолжить его. Приятными, добрыми вечерами не только слушать чтение своего горячо
любимого ребенка, но и давать слушать ребенку свое родительское чтение. Да, читать
ребенку самому, продолжать делать то, что когда – то начиналось с самого рождения
ребенка. Не прерывая такую важную в жизни ребенка нить, помочь ему снова полюбить
какую – то книгу или рассказ, глубоко впавший в детское, искреннее сердце. Воспитание в
духе семейного чтения, дает богатый плод, поможет воспитать ребенка в добром, здравом
уме и чистом сердце[5].
Список литературы:
1. Васильева М.С., Оморокова М.И., Светловская Н.Н. Актуальные проблемы обучения
чтению в начальных классах. К.: Педагогика, 2003.
2. Егоров Т.Г. Психология овладения навыком чтения //Т.Г. Егоров. М.: Изд-во АПН
РСФСР, 1953, 264с.
3. Первова Г.М. Законы формирования круга детского чтения //Начальная школа, 2015,
№ 1, с.17-21.
4. Равинский Д.К. Чтение в контексте времени // Что мы читаем? Какие мы?: Сб. науч.
тр. / РНБ; Сост.: Е.В. Захарова, О.С. Либова, Д.К. Равинский. СПб., 1993, с. 9-15.
5. Сергеева Д.М. Роль художественной литературы в развитии личности ребенка. Омск,
2015.
6. Сушкина Н.В. Исследовательская работа по литературному чтению //Начальная
школа, 2011, №12.
РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСКОЙ ЛИЧНОСТИ РЕБЕНКА НА УРОКЕ
МУЗЫКАЛЬНОГО ВОСПИТАНИЯ
Сюмбели Неля, студентка3 курса
Научный руководитель: Барбанягра Н.В., преподаватель
У каждого школьника есть способности и таланты. Дети от природы любознательны и
полны желания учиться. Проявления творчества характерны для ребенка с самого раннего
возраста, так как творчество – норма детского развития. Творческий процесс тренирует и
развивает память, мышление, активность, наблюдательность, целеустремленность, логику,
интуицию
182
Искусство - это воплощенная душа. Проблема духовности стоит очень остро в нашем
обществе. И путь решения этой проблемы мы видим в правильном воспитании человека уже
в самом начале его пути - в детстве. Но каждый год в школу приходят совершенно иные
дети, иное поколение. Существует тенденция к равнодушию, к однообразному кругу
интересов. А общество нуждается в активных творческих людях. Очень важно разбудить в
детях интерес к самим себе. Объяснить, что самое интересное скрыто в них самих. Заставить
душу трудиться, сделать творческую деятельность потребностью. Поэтому развитие
творческих способностей ребенка на уроке музыки было и остается одной из актуальных
задач музыкального воспитания.
По своей удивительной способности вызывать в человеке творческую активность,
искусство занимает, безусловно, первое место среди всех многообразных элементов,
составляющих сложную систему воспитания человека. Комплексный подход к воспитанию
творческой личности охватывает широкий круг вопросов, относящихся к проблемам обще-
эстетического и нравственного воспитания
Сущность творческой личности. Творчество - процесс деятельности, создающий
качественно новые материальные и духовные ценности или создания объективно нового.
Творчество - продуктивная форма активности и самостоятельности человека. Его
результатом являются научные открытия, изобретения, создание новых музыкальных,
художественных произведений и т.д. Проблема творчества волновала людей всегда,
выступая как общечеловеческая проблема. Педагоги обычно ставят вопрос о раннем
выявлении задатков таланта в детях, о путях развития этих задатков. Формирование
личности человека - это последовательное изменение и усложнение системы отношений к
окружающему миру, природе, труду, другим людям и к себе.
На формирование личности влияют три фактора: воспитание, социальная среда и
наследственные задатки.
Воспитание рассматривается педагогикой как ведущий фактор, так как это специально
организованная система воздействия на подрастающего человека для передачи накопленного
общественного опыта.
Социальная среда имеет преимущественное значение в развитии личности: уровень
развития производства и характер общественных отношений определяют характер
деятельности и мировоззрение людей.
Задатки - особые анатомо-физиологические предпосылки способностей к разным
видам деятельности
183
Творческий процесс в широком смысле слова - это создание новых общественно
значимых материальных и духовных ценностей
Принципы, методы развития творческих способностей ребенка на уроке
музыкального воспитания.
Музыкально - творческие способности являются одним из компонентов общей
структуры личности. Развитие их способствует развитию личности ребенка в целом.
Как утверждают выдающиеся психологи Л.С.Выготский[3], Л.А.Венгер[2] и др.,
основой музыкально - творческих способностей являются общие способности.
Развитие музыкальных способностей можно начинать с первых дней жизни ребенка.
Основа развития творческих способностей детей – это в первую очередь свобода. Родители
не должны навязывать и принуждать ребенка к действиям.
Методика музыкального воспитания (как педагогическая наука), подчиняясь
закономерностям общей педагогики, опирается на следующие принципы: принцип связи
обучения с жизнью; доступность осваиваемого материала; принцип интереса и
увлечѐнности; принцип оптимизации процесса обучения.
Развитие музыкально – творческих способностей учащихся младших классов на уроке
музыкального воспитания.
Му́зыка (от греч. μούσα - муза) - искусство, средством воплощения художественных
образов для которого являются звук и тишина, особым образом устроенные во времени.
Музыка побуждает и стимулирует творческий потенциал детей.
Современный опыт ведения урока в школе убедительно показывает, что учитель может
быть истинным творцом только тогда, когда ежеминутно связывает неразрывной нитью
сыгранное, пропетое или высказанное им со своим внутренним миром, со своим отношением
к звучащему, со своим жизненным опытом.
Мы считаем, что для урока искусства психологическая, техническая, интеллектуальная,
профессиональная подготовка недостаточны. Необходимо подготовиться к уроку еще и
эмоционально.
Особенно важно в эмоциональной стороне профессионального мастерства учителя
музыки умение найти верный тон урока.
Для учителя музыки чрезвычайно важно уметь быть выразительным во всех своих
проявлениях, уметь находить адекватную внешнюю форму выражения переживаемых им
чувств, эмоций. Поэтому педагогу необходимо научиться не бояться определять словами,
выразительными движениями, мимикой то, что трудноуловимо в произведении искусства -
его красоту, тончайшее кружево его образов.
184
Развивать творческие способности детей - значит развивать их воображение.
Музыка и жизнь - это генеральная тема, своего рода, “сверхзадача” в школьных
занятиях музыкой. Она должна пронизывать все занятия во всех звеньях от первого до
последнего класса.
Перед учителем музыки стоит непростая задача: объединить все элементы, из которых
складывается урок, подчинить их основной теме урока, не утеряв при этом специфическую
логику развития, присущую каждому из этих элементов в отдельности.
Требование гуманизации образования, выдвинутое психологами и педагогами,
предполагает большое внимание к развитию творческих способностей ребенка, лучших его
личностных качеств. Дать знания, развить навыки и умения - не самоцель. Гораздо важнее -
пробудить интерес к познанию.
Только самостоятельное творчество детей на уроке разбудит их дремлющие
способности
Настоящее, прочувствованное и продуманное восприятие музыки - одна из самых
активных форм приобщения к музыке, потому что при этом активизируется внутренний,
духовный мир учащихся, их чувства и мысли. Вне восприятия музыка как искусство вообще
не существует. Бессмысленно говорить о каком либо воздействии музыки на духовный мир
детей и подростков, если они не научились слышать музыку как содержательное искусство,
несущее в себе чувства и мысли человека, жизненные идеи и образцы.
Методика организации работы с творческими заданиями на уроке музыкального
воспитания. Активным средством развития музыкально-творческих способностей младших
школьников являются творческие задания. Учитель побуждает учащихся творческим
действиям, создавая определенные ситуации. Творческие задания на уроках
музыкиспособствуют общему творческому развитию личности, что, в свою очередь,
воспитывает отзывчивость, художественное воображение, образно-ассоциативное
мышление, активизирует память, наблюдательность, интуицию, формирует внутренний мир
ребенка. Все творческие задания выполняется в определенной последовательности.
Например, чтобы найти выразительные движения, соответствующие характеру музыки, дети
сначала слушают произведения, выявляют его характер, средства музыкальной
выразительности, форму. Затем они планируют возможные варианты тех или иных
движений.
Для развития чувства лада предлагаются следующие творческие задания:
Сочинить музыкальные загадки типа «что я слышал в лесу?» Образцом
выполнения таких заданий может служить пьеса М. Ройтерштейна «Кукушка дятел», «Эхо».
185
Сочинить музыкальные иллюстрации к сказке, предложенной
учителем. Например, по ходу содержания сказки «О музыкальной принцессе»,
которую рассказывает учитель, учащиеся сочиняют мелодию звона колоколов , извещающих
о приближении ночи, колыбельную песенку веселый танец польку.
Импровизировать окончания музыкальных фраз. Подготовкой для импровизации
мелодии моет служить песня- игра Тиличеевой Е. «Наш дом», «Лифт».
Для развития ритмического чувства используются следующие музыкально-творческие
задания:
Передать на ударных инструментах (ксилофон, металлофон и др.) ритмический
мотив приветственного диалога учителя и детей: «Дети, здравствуйте!», «Здравствуйте!».
Перед тем как начать урок, педагог здоровается с детьми. На первых занятиях приветствие
и ответ на него сопровождаются выразительной игрой ритмического мотива на детских
музыкальных инструментах. В дальнейшем это может быть ритмический диалог без
произнесения слов, диалог преобразуется в вокальное приветствие.
Передать ритмический мотив загадки на ударных инструментах и сочинить к ней
ответ. Загадка: «Кто в лесу стучит тук-тук?» Ответ: «Дятел, дятел».Первый раз ответ
передается в форме ритмического мотива, второй – словесно, с ритмическим
сопровождением.
Сочинить ритмическое инструментальное сопровождения к рассказу
собственного сочинения, который ориентирует их на передачу изменения темпа .Виды
творческих заданий на уроке музыкального воспитания:
1. Дневник музыкальных впечатлений;
2. Импровизация;
3. Пластическое интонирование;
4. инструментальное музицирования.
Дневник музыкальных впечатление - способствует раскрытию души учащихся,
стремлению познать прекрасное в наше непростое и сложное время. При этом очень важно
не оскорбить чувства ученика, чтобы он не замкнулся в «своѐм мире». Необходимо вовремя
поддержать инициативу и направить в нужное русло музыкального искусства. Дневник
музыкальных впечатлений – это форма творческой работы ребенка на уроке, а также
продление атмосферы урока до новой встречи с музыкой.
Импровизация- это один из путей развития творческих способностей ученика. Чаще
всего при импровизировании от ученика требуется умение продолжить начатую учителем
186
мелодию и завершить ее в тонике заданной тональности. Например, второклассники очень
любят придумывать, комбинировать, что-то создавать. Многие музыкальные произведения
дают возможность проявить себя творчески в движениях, инсценировках песен.
"Диалог учителя и ученика". Педагог нараспев задает свои вопросы, а школьник так же
нараспев обязан отвечать на них. Вопросы педагога могут быть "на свободную тему" (Как
тебя зовут? Сколько тебе лет? Какое время года ты любишь? Почему?) или касаться разбора
прослушанного музыкального произведения (К какому жанру принадлежит эта музыка?
Какой у нее характер? Кто ее исполняет?).
Пластическое интонирования - один из способов, одна из возможностей ―проживания‖
образов, когда любой жест, движение становятся формой эмоционального выражения
содержания. Пластическое интонирование - это любое движение человеческого тела,
вызванное музыкой и выражающее ее образ. Оно связано со всеми видами исполнительского
искусства - движения музыканта подчас ―договаривают‖ тайный смысл музыки, который
слышит только этот музыкант. Иногда пластическое интонирование возникает спонтанно (от
―переизбытка‖ чувств), но, зная неразрывность музыкальной и пластической
выразительности, учитель должен побуждать ребят воспринимать музыку не только слухом,
но и с помощью музыкально-ритмического движения.
Инструментальное музицирование - это творческий процесс восприятия музыки через
игру на доступных ребенку музыкальных инструментах. Хочу еще раз подчеркнуть мысль о
взаимопроникновении всех видов музыкальной деятельности в процессе активного
восприятия музыки
В заключенииделая вывод из вышесказанного хочу подчеркнуть, чтотворческий
процесс тренирует и развивает память, мышление, активность, наблюдательность,
целеустремленность, логику, интуицию. Творчество ребенка связано с самостоятельностью и
предполагает отказ от стереотипных действий. Поэтому главная задача современного
учителя музыки - средствами искусства учить мыслить, чувствовать, сопереживать,
развивать у школьников не только интеллект, но и душу.
Список литературы:
1. Венгер Л.А. Педагогика способностей. - М., 1973.-265с.
2. Выготский Л.С. Психология искусства. - М., 1965.-350с.
3. Михайлова М. А. Развитие музыкальных способностей детей. Популярное
пособие для родителей и педагогов. – Ярославль, 1997.
4. http://xreferat.ru/71/2387-1-razvitie-tvorcheskoiy-lichnosti-rebenka-na-uroke-muzyki.html
5. http://bibliofond.ru/view.aspx?id=532035
187
СТРАТЕГИИ ОРГАНИЗАЦИИ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО
ПРОСТРАНСТВА В ФЕРАПОНТЬЕВСКОЙ ГИМНАЗИИ ИМ. М. ВОВЧОК
Слесаренко Марина, студентка 3 курса
Научный руководитель: Ибришим Л.Ю., ст. преподаватель
Современное общество, развиваясь в условиях глобализации, переживает много
кризисов. Это приводит к поиску новых социальных моделей в государствах, пристальному
вниманию к человеческому ресурсу. Перед современной системой образования во всем мире
стоит важный вопрос, каким должен быть человек XXI века, чтобы достойно справиться с
вызовами времени.
С одной стороны, современный человек - это профессионал высокой квалификации,
успешно конкурирующий на рынке труда, с другой – это человек, умеющий адаптироваться
к многообразию мира, взаимодействовать с другими, толерантный и коммуникабельный,
самостоятельно мыслящий и способный к сопереживанию. Традиционная система
образования, не справляясь с подобной задачей, нуждается в значительном преобразовании,
отвечающем новым цивилизационным вызовам. В первую очередь, подобные изменения
должны произойти в сфере образования людей с ограниченными возможностями
физического и психического здоровья (ОВЗ), большинство из которых и нуждается в
создании особых образовательных условий [2]. Создание в образовательном учреждении
инклюзивной модели образования, обеспечивающей возможность получения качественного
образования детям с разными возможностями, поможет всем учащимся, в том числе и детям
с ограниченными возможностями здоровья, в полном объеме участвовать в жизни
коллектива образовательного учреждения.
11.07.2011г. Правительством РМ было принято постановление об утверждении
Программы развития инклюзивного образования на 2011-2020 годы [1].
Программа будет осуществляться в три этапа:
a) 2011-2012 годы: разработка правовой основы для развития инклюзивного
образования;
b) 2013-2016 годы: пилотирование модели инклюзивного образования;
c) 2017-2020 годы: масштабная реализация программных мероприятий
Необходимость разработки и внедрения модели инклюзивного образования
обусловлена объективными факторами:
1. инклюзивное образование обеспечивает формирование у всех участников
образовательного процесса таких общечеловеческих ценностей, как:
188
взаимоуважение, осознание себя частью общества, толерантность, развитие
уверенности в себе и возможность учиться друг у друга взаимопомощь, возможность помочь
самим себе и людям в своем сообществе.
2. Родители имеют право выбрать модель образования для своего ребенка.
3. Инклюзия обозначает такое включение детей, которое учитывает их особые
потребности, способствует развитию этих детей и раскрытию их потенциальных
возможностей.
В данной статье сделана попытка проанализировать ситуацию в конкретном
образовательном учреждении на степень его инклюзивности и разработать стратегию
инклюзивизации образовательного учреждения.
Целью исследования стал анализ инклюзивностиФерапонтьевской гимназии им. М.
Вовчок и разработка модели инклюзивного образования детей с ООП.
Базовым принципом реализации проекта является системная интеграция
инклюзивного образовательного процесса в общую профессиональную образовательную
среду.
Был проведен анализ инклюзивности Ферапонтьевской гимназии им. М. Вовчок.
Анкетный опрос представлен в таблице 1.
1. Располагает ли образовательное учреждение «Программой по
практике инклюзии»?
+
2. Проходят ли сотрудники тренинги по инклюзивной практике? +
3.Прошли ли сотрудники начальную подготовку относительно
потребностей детей с ООП?
+
4. Прикреплен ли один из сотрудников учреждения к ребенку/детям с
ООП для оказания ему поддержки и осуществления связи с семьей?
+
5. Если да, то прошел ли этот сотрудник квалифицированное
обучение по работе с ребенком с ООП?
+
6. Знают ли сотрудники учреждения/индивидуальные ассистенты
(если назначены), как проверить функции технических
вспомогательных средств(слухового аппарата, коляски и др.)?
+
7. Привлекались ли внештатные специалисты для разъяснения правил
пользования слуховыми аппаратами и др. средствами?
+
8. Согласован ли индивидуальный план развития ребенка с
профильными специалистами и родителями?
+
9. Индивидуальный план развития ребенка обсуждается регулярно
через каждые полгода?
+
10. Ведется ли «Дневник для дома и д/сада, школы»? +
11. Проводятся ли регулярные (напр., еженедельные) встречи с
родителями ребенка для обсуждения продвижения его развития?
+
12. Оба родителя (если они есть) мотивируются к тесному контакту с
сотрудниками образовательного учреждения?
+
13. Вы детально знакомы с уровнем развития языка и речи ребенка, а
189
также с уровнем его когнитивного развития? +
14. Ребенку оказывается содействие для нормального взаимодействия
со своими сверстниками?
+
15. Ребенок принимает активное участие во всех мероприятиях его
группы, класса?
+
16. С ребенком проводятся регулярные индивидуальные беседы для
более полного раскрытия тем и событий в группе, классе?
+
17. В образовательном учреждении были предприняты
соответствующие меры по улучшению материальной среды?
+
Таблица 1.Анализ инклюзивности Ферапонтьевской гимназии им. М. Вовчок.
Результаты, полученные в процессе анализа ситуации в гимназии, предполагают
планирование изменений для реализации инклюзивной практики.
Далее приведем план мероприятий, которые необходимо реализовать в
образовательном учреждении для создания комфортной инклюзивной среды для всех
учащихся и для детей с ООП.
План действий:
1. Проведение педагогического совещания по итогам анализа инклюзии
образовательного учреждения.
2. Заявка в ГУО на специалиста- вспомогательного педагога.
3. Формирование рабочей группы по созданию инклюзивного образовательного
пространства и открытию инклюзивных классов.
4. Определение состава педагогов, занятых в реализации проекта, обучение персонала.
Определение руководителя проекта.
5.Анализ состояния социальной среды всех классов для подготовки ее к включению
детей с ограниченными возможностями здоровья и подготовка классов.
6. Оснащение лестниц поручнями для детей, больных ДЦП.
7. Приобретение звуковых мячей, общедиагностических полихроматических таблиц
Рабкина, досок с Брайлевскими буквами, оборудование тактильными плитками пешеходной
дорожки, мнемосхемами помещений в здании гимназии.
8. Освещение работы над реализацией проекта в СМИ.
9. Медицинское сопровождение.
10. Просветительская и методическая работа с педагогами, специалистами.
11. Работа с родителями.
12.Совершенствование системы стимулирования деятельности педагогов.
190
13. Проведение классных часов по проблемам включения всех учеников в процесс
обучения (с участием учеников с ООП и их одноклассников).
14.Привлечение внимания к инклюзии родительского комитета с целью расширения
знаний об инклюзии родителей, в том числе и родителей детей с ООП.
15. Оценка результатов, достигнутых в процессе реализации проекта.
Нет одинаковых детей, все имеют разные способности, поэтому школы должны
учитывать индивидуальные особенности каждого ученика. Каждый ребѐнок имеет право на
шанс и быть причастным.
Список литературы:
1. Monitorul Oficial Nr. 114-116 от 15.07.2011, Программа развития инклюзивного
образования в Республике Молдова на 2011- 2020 годы, утвержденная
Постановлением Правительства.
2. Инклюзивное образование: Стратегии ОДВ для всех детей / Петерс Сьюзен Дж./
Под ред. Т. В. Марченко, В. В. Митрофаненко, В. С. Ткаченко; пер. с англ. Ю. В.
Мельник. – Ставрополь: ГОУВПО «СевКавГТУ», 2010. – 124 с.
ПРОБЛЕМА АДАПТАЦИИ СТУДЕНТОВ ПЕРВОГО КУРСА
Узун Л.В. студентка 2 курса
Левинтий Г.Г., ст. преподаватель
Важнейшим социальным требованием к высшим учебным заведениям является
ориентация образования не только на усвоение обучающимся определенной суммы
профессиональных знаний, но и на развитие его личности, познавательных и созидательных
способностей, успешной социализации в обществе и активной адаптации на рынке труда.Для
системы образования на передний план выходит проблема учебной адаптации студентов,
одной из разновидностей социальной адаптации. От успешности учебной адаптации на
младших курсах вуза во многом зависят дальнейшая профессиональная карьера и
личностное развитие будущего специалиста. Многочисленными исследованиями
установлено, что эффективность, успешность обучения во многом зависит от возможностей
студента освоить новую среду, в которую он попадает, поступив в вуз. Начало занятий и
устройство быта означает включение студента в сложную систему адаптации.Адаптация –
это процесс изменения характера связей, отношений студента к содержанию и организации
учебного процесса [6].
191
Проблема психологической адаптации личности студентов на современном этапе
развития высшей школы является очень значимой, требующей воплощения идеи личности.
Адаптация личности к внешним условиям выступает как одна из линий ее развития.
Адаптация, как психологическая включенность личности в социальную, профессиональную
среду, происходит по мере того, как данная среда оказывается сферой реализации
жизненных планов, потребностей и стремлений личности. В основе адаптации личности
лежат противоречия между требованиями, предъявляемыми условиями новой среды и
готовностью личности к ним на основе предшествующего опыта[2].
Процесс адаптации имеет решающее значение в поддержании адекватных соотношений
человека и среды. Процесс адаптации в развитии и становлении личности студента имеет
особое значение. Во-первых, потому, что в ходе адаптации важно дать правильную
ориентацию в системе поведения. Во-вторых, потому, что в ходе этого процесса совершается
важнейшее событие: формируется социально-психологическая общность студенческого
коллектива.
В основном социально-психологическая адаптация студентов первого курса к условиям
вуза описывается через понятия «присвоение», «вхождение», «формирование», «усвоение»,
«активное включение» и другие категории предметной деятельности. Факт поступления в
вуз укрепляет веру молодого человека в собственные силы и способности, порождает
надежду на полноценную и интересную жизнь. Вместе с тем, нередко на 2-ом и на 3-ем
курсах возникает вопрос о правильности выбора вуза, специальности, профессии. Резкая
ломка многолетнего привычного рабочего стереотипа иногда приводит к нервным срывам и
стрессовым реакциям. По этой причине период адаптации, связанный с ломкой прежних
стереотипов, может на первых порах обусловить и сравнительно низкую успеваемость, и
трудности в общении. У одних студентов выработка нового стереотипа проходит
скачкообразно, у других – ровно.
Несомненно, особенности этой перестройки связаны с характеристиками типа высшей
нервной деятельности, однако социальные факторы имеют здесь решающее значение. Знание
индивидуальных особенностей студента, на основе которых строится система включения его
в новые виды деятельности и новый курс общения, дает возможностьсделать процесс
адаптации ровным и психологически комфортным.
В процессе адаптации первокурсников к вузу обычно выделяются следующие главные
трудности: отрицательные переживания, связанные с уходом вчерашних учеников из
школьного коллектива с его взаимной помощью и моральной поддержкой; неопределенность
мотивации выбора профессии, недостаточная психологическая подготовка к ней; неумение
192
осуществлять психологическое саморегулирование поведения и деятельности, усугубляемое
отсутствием привычки к повседневному контролю педагогов; поиск оптимального режима
труда и отдыха в новых условиях; налаживание быта и самообслуживания, особенно при
переходе из домашних условий в общежитии; наконец, отсутствие навыков самостоятельной
работы, неумение конспектировать, работать с первоисточниками, словарями,
справочниками, указателями.
Трудности возникают уже на этапе подготовки будущего первокурсника к
поступлению в вуз. Выпускные экзамены, подготовительные курсы, занятия с репетиторами
связаны с напряженной умственной деятельностью в стрессовых для молодого человека
условиях, что, в свою очередь, ведет к утомлению и переутомлению. Когда период
поступления оказывается позади, первокурсник погружается в мир опасной свободы.
Студенты, поступившие на первый курс, нелегко воспринимают содержание и организацию
учебного процесса. Это связано так же и с тем, что в школе и дома ребята находятся под
постоянным контролем родителей, учителей [6].
Еще одна проблема, с которой студенты сталкиваются, поступив в вуз, это разные
системы обучения в школе и в университете. Ребята привыкли к «живому» общению с
учителем, а в вузе дистанционная система обучения. Таким образом, студенту необходимо
работать не только на занятиях, но и самостоятельно изучать материал, пользуясь
библиотеками, Интернетом и другими средствами. Ведь значительная роль в учебном
процессе отводится самостоятельной работе студента.
Следствием этого являются кажущиеся неожиданными задолженности по нескольким
дисциплинам, обнаруживающие себя к началу зачетной недели и приводящие к
перегруженности перед сессией и во время нее. Проблема влияния школьных знаний на
адаптацию студентов к вузовскому процессу требует еще тщательного изучения, поскольку
главная трудность для студента – это учеба. Все другие затруднения связаны с нею,
сопутствуют ей. Специфика процесса обучения в вузе определяется различием в методах
обучения и в его организации в средней и высшей школах, которое порождает
отрицательный эффект, называемый в педагогике дидактическим барьером между
преподавателем и студентом. Новая обстановка во многом обесценивает приобретенные в
школе способы усвоения материала. Попытки компенсировать это усидчивостью не всегда
приводят к успеху. Проходит немало времени, прежде чем студент приспособится к
требованиям обучения в вузе. Многими это достигается слишком большой ценой. Отсюда
зачастую возникают существенные различия в деятельности, а особенно ее результатах, при
193
обучении одного и того же человека в школе и в вузе. Отсюда и низкая успеваемость на
первом курсе.
Все эти трудности различны по своему происхождению. Одни из них объективно
неизбежны, другие носят субъективный характер и связаны со слабой подготовкой,
дефектами воспитания в семье и школе. Но и те и другие, при неблагоприятном стечении
обстоятельств, могут стать толчком к социально-психологической или дидактической
дезадаптации.
Исследователи различают три формы адаптации студентов-первокурсников к условиям
вуза:
• адаптация формальная. Касается познавательно-информационного приспособления
студентов к новому окружению, к структуре высшей школы, к ее требованиям, к своим
обязанностям;
• общественная адаптация, то есть, процесс внутренней интеграции групп студентов-
первокурсников и интеграция этих же групп со студенческим окружением в целом;
• дидактическая адаптация – подготовка студентов к новым формам и методам
учебной работы в вузе [4].
Для выработки тактики и стратегии, обеспечивающих оптимальную адаптацию
студента к вузу, важно знать жизненные планы и интересы первокурсника, систему
доминирующих мотивов, уровень притязаний, самооценку, и т.д. Для этого на первом этапе
можно применять тесты-опросники, позволяющие провести всестороннее исследование
личности студента. Кроме того, с помощью этих тестов можно выявить трудности, встающие
на первом году обучения. На втором этапе осуществляется индивидуальный подход, и
разрабатываются методы социально-психологической помощи студентам. На третьем этапе
следует внедрять полученные разработки в учебный процесс.
Любое обучение, особенно вузовское, является делом не из легких. Это связано с
многочисленными причинами организационного, методического и психологического
характера. Существуют как общие трудности, типичные для всех студентов, так и частные,
характерные только для студентов младших курсов, например, стрессовые состояния,
возникающие у выпускников школ в связи с переходом к другой форме деятельности.
По результатам опроса, направленного на выявление основных трудностей, с которыми
сталкиваются студенты первых курсов, можно назвать следующие самые значительные
проблемы первых месяцев обучения: заметно возросший объем учебной нагрузки; сложность
усвоения новых учебных дисциплин; сложности в отношениях с товарищами по учебе;
выстраивание новой системы отношений с преподавателями.
194
По результатам того же исследования только 30% из всех опрошенных первокурсников
категорически отрицают необходимость психологической помощи. Еще 30% учащихся
затруднились с ответом. Остальные 40% первокурсников считают, что психологическая
помощь им нужна в первую очередь при решении следующих проблем: преодоление стресса
перед первой сессией; вхождение в новый коллектив; сплочение учебной группы; решение
личностных проблем.
ПроведенныйБостонский тест на стрессоустойчивость показал, что у 9%
первокурсников прекрасная устойчивость к стрессовым ситуациям, их здоровью ничто не
угрожает; у 51% первокурсников нормальный уровень стресса, который соответствует в
меру напряженной жизни активного человека; у 25 % студентов стрессовые ситуации
оказывают немалое влияние на их жизнь; и 15 % студентов в тесте набрали более 50 баллов,
это говорит о том, что они очень уязвимы для стресса.
Итак, степень социальной адаптации первокурсника в вузе определяет множество
факторов: индивидуально-психологические особенности человека, его личностное, деловые
и поведенческие качества, ценностные ориентации, академическая активность, состояние
здоровья, социальное окружение, статус семьи и т.д.
Как было показано выше, одной из важнейших педагогических задач любого вуза
является работа со студентами первого курса, направленная на более быструю и успешную
их адаптацию к новой системе обучения, к новой системе социальных отношений, на
освоение ими новой роли студентов.
Адаптационный процесс необходимо рассматривать комплексно. Решающую роль в
этом ряду имеет собственно психическая адаптация, которая в значительной мере оказывает
влияние на адаптационные процессы, осуществляющиеся на иных уровнях.
Т.И. Попова выделяет в адаптации личности студента-первокурсника и соответственно
учебной группы, в которую он входит, к новой для него социокультурной среде вуза
следующие стадии [7]:
начальная стадия, когда индивид или группа осознают, как они должны вести себя в
новой для них социальной среде, но еще не готовы признать и принять систему ценностей
новой среды вуза и стремятся придерживаться прежней системы ценностей;
стадия терпимости, когда индивид, группа и новая среда проявляют взаимную
терпимость к системам ценностей и образцам поведения друг друга;
аккомодация, т.е. признание и принятие индивидом основных элементов системы
ценностей новой среды при одновременном признании некоторых ценностей индивида,
группы новой социокультурной средой;
195
ассимиляция, т.е. полное совпадение систем ценностей индивида, группы и среды.
Для успешной адаптации студента-первокурсника необходим индивидуальный подход
к каждому. Актуально проведение различных мероприятий, на которых ребята посредством
несложных игр ближе знакомились бы друг с другом, учились общаться, находить общий
язык с однокурсниками и с ребятами постарше [1].
Адаптация студентов младших курсов к обучению в вузе будет более успешной, если:
1) организовать адаптацию как системный, двусторонний, поэтапный процесс
формирования и развития когнитивных, мотивационно-волевых, социально-
коммуникативных связей;
2) выделить по каждой специальности базовые дисциплины и процесс их изучения
строить с учетом уровня адаптации и поведенческих характеристик студентов, используя
развивающие возможности этих дисциплин (развитие структурированности знаний, четкости
формулировок, доказательности рассуждений, гибкости и системности мышления, освоение
алгоритмов и современных технологий работы с информацией), при этом успешная
познавательная деятельность взаимообусловит формирование и развитие когнитивных,
мотивационно-волевых, социально-коммуникативных связей;
3) организовать индивидуализированную самостоятельную работу с использованием
новых информационных технологий с учетом личностных особенностей и возможностей
студентов, относящихся к различным уровням адаптации. Изучение базовых дисциплин в
этих условиях обеспечит развитие абстрактного, логического, системного мышления,
приучит к систематическому умственному труду, воспитает настойчивость, упорство в
преодолении трудностей, усидчивость при выполнении действий, которые часто имеют
однообразный характер, воспитает умение понять, принять или доброжелательно доказать
свою точку зрения собеседнику.
Таким образом, выявление трудностей у студентов и определение путей их
преодоления позволит повысить академическую активность студентов, успеваемость и
качество знаний. В результате реализации личностного адаптационного потенциала в
процессе адаптации достигается определенное состояние личности – адаптированность, как
результат, итог процесса адаптации.
Адаптация студентов к обучению в вузе - это системный, двусторонний, поэтапный
процесс активного приспособления обучающегося к условиям образовательной среды,
выражающийся в формировании и развитии когнитивных, мотивационно-волевых,
социально-коммуникативных связей. Адаптация - процесс, в котором организация учебно-
познавательной деятельности студента должна способствовать наиболее полной реализации
196
личностного потенциала. Несмотря на безусловную сложность базовых дисциплин, когда
студенты младших курсов испытывают особые проблемы в освоении именно их, раскрытие
и использование их развивающего потенциала с целью учебной адаптации обусловливают
формирование, стимулируют развитие, обеспечивают устойчивое функционирование связей,
определяющих место обучающихся в образовательной среде вуза.
Список литературы:
1. Антипова Л.А. Педагогические технологии успешной адаптации личности студента в
процессе обучения в вузе // Казанский педагогический журнал. - 2008. - № 2. - С. 52.
2. Балл Г.А.Понятие адаптации / Г. А. Балл // Вопросы психологии. – 1989. – № 1.
3. Возрастная психология. Под ред. В. С. Мухина, А. А. Хвостова. – М., 2000.
4. Дичев Т.Г.Проблема адаптации и здоровья человека / Т. Г. Дичев, К. Е. Тарасов. – М.:
Высшая школа, 1990.
5. Капрада Д. Психология личности / Д. Капрада, Д. Сервон. – СПб, 2003.
6. Педагогика и психология высшей школы / Под ред. М. В. Булановой-Топорковой. –
Ростов-на-Дону: Феникс,2006.
7. Попова Т.И. Психологические проблемы адаптации студентов к условиям вуза //
Вестник Санкт-Петербургского университета. Серия 6: Философия, политология,
социология, психология, право, международные отношения. - 2007. - № 2-2. - С. 53..
РОЛЬ САЙТА ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО УЧРЕЖДЕНИЯ В ФОРМИРОВАНИИ
ИНФОРМАЦИОННОЙ СРЕДЫ
Янчогло Е.Н.,магистрантка
Сибова О. Г., магистр экономики, ст. преподаватель
Образовательный сайт является важнейшим элементом информационной среды
образовательного учреждения. В условиях внедрения Болонской системы образования в
качестве одной из важнейших предпосылок успешности реализации учебных процессов
выступает расширение открытости и информационной прозрачности образовательного
учреждения. Современный педагог должен проанализировать свою профессиональную
деятельность и выявить, какие умения необходимо приобрести для успешной и
продуктивной работы. Одним из таких умений является компьютерная грамотность.
В рамках создания информационного портала особое внимание уделено одному из
наиболее перспективных способов организации сопровождения учебного предмета,
197
применяемого во многих вузах в сфере информационных технологий, а именно, созданию
образовательного сайта преподавателя, посвященного учебному предмету «Гагаузский язык
и литература». На http://litdil.ucoz.ru, размещен сайт Gagauz dili hem literatura ГУО АТО
ГАГАУЗИЯ, где представлен электронный материал для свободного доступа и
использования студентами, педагогами во внеаудиторное время. Доступ 7 дней в неделю и
24 часа в сутки. Взаимодействие с посетителями сайта, можно общаться онлайн, давать
консультации, размещать учебно-методический материал, общаться в форуме и т.д.
Официальный сайт образовательного учреждения должен иметь особый стиль и
содержание, создавать позитивный имидж, эффективно использовать возможности
глобальной компьютерной сети, выполнять представительские функции в расчете на
различные категории потенциальных посетителей и играть роль связующего звена между
учреждением, педагогами, родителями, обучающимися и общественными организациями
региона, страны.
От содержания, организационной структуры и функционирования официального сайта
зависит не только успех взаимодействия образовательного учреждения с внешним миром, но
и управленческие и образовательные процессы.
При конструировании сайта «Gagauz dili hem literatura ГУО АТО ГАГАУЗИЯ», прежде
всего, есть необходимость осуществить взаимодействие между всеми участниками
образовательного процесса. С этой целью на сайте размещена информация для учителей,
студентов, родителей. Для каждой категории посетителей сайта–свой раздел:
• главная страница;
• методическая копилка;
• каталог статей;
• фотоальбом.
Официальный сайт (http://litdil.ucoz.ru) является важнейшим элементом
информационной политики образовательного учреждения и инструментом решения целого
ряда образовательных и управленческих задач.
• обеспечение доступа к имеющимся образовательным материалам в онлайн режиме;
• способствование продвижению модульных форм организации образовательного
процесса;
• обеспечение учебно-методического сопровождения образовательного процесса.
Организационная структура официального сайта (http://litdil.ucoz.ru) представлена на
рис 1.
198
Рис.1 Сайт (http://litdil.ucoz.ru)
Ключевым направлением развития сайта http://litdil.ucoz.ru/ является расширение
возможностей взаимодействия всех участников образовательного процесса:
- на странице «Главная» размещены материалы о деятельности учителей гагаузского
языка и литературы АТО Гагаузия, о проводимых мероприятиях на уровне района и региона;
- в разделе «Методическая копилка» представлены дидактические проекты уроков и
внеклассных мероприятий, проводимых в рамках работы районных методических
объединений;
- в разделе «Каталог статей» размешены сообщения, доклады и статьи учителей
гагаузского языка и литературы, принимавшие участия в международных конференциях на
республиканских семинарах и в работе районных методических объединений.
Подводя итоги, можно сказать, что персональный сайт обеспечивает сетевое
взаимодействие субъектов образовательного процесса, даѐт возможность дистанционного
обучения, является виртуальным методическим кабинетом.
Список литературы:
1. Азевич А.И. Роль персонального сайта преподавателя в формировании
информационной обучающей среды // Современные научные исследования и
инновации. 2012. № 11 [Электронный ресурс]. URL:
http://web.snauka.ru/issues/2012/11/18586
2. Алексеев А.П. Введение в Web-дизайн: учебное пособие. – М.: СОЛОН-ПРЕСС,
2008
3. Барысов Р. Постройте профессиональный сайт сами. – СПб., 2009.
4. Печников В.Н. Сомоучитель Web-страниц и Wrb-сайтов. – М.: Триумф, 2006.
5. Печников В.Н. Создание Web-сайтов без посторонней помощи. – М.: Триумф, 2006.
6. http://www.ucoz.ru/ - бесплатный конструктор сайтов
199
СОВРЕМЕННЫЕ ТРЕБОВАНИЯ К ОЦЕНИВАНИЮ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПЕДАГОГА В ДОУНИВЕРСИТЕТСКИХ УЧЕБНЫХ
ЗАВЕДЕНИЯХ
Янчогло Е.Н., магистрантка
Куртева О.В., доктор, конференциар
В стремительно меняющемся открытом мире главным профессиональным качеством,
которое педагог должен постоянно демонстрировать своим ученикам, становится умение
учиться. Готовность к переменам, мобильность, способность к нестандартным трудовым
действиям, ответственность и самостоятельность в принятии решений – все эти
характеристики деятельности успешного профессионала в полной мере относятся и к
педагогу. Анализ нормативных документов, определяющих развитие нашего образования
на ближайшую и долгосрочную перспективу, показал, что разрешение проблем кадрового
обновления в системе образования, совершенствование профессиональной компетентности
учительского корпуса напрямую связано с развитием системы контроля в области оценки
качества общего образования [1; 2; 4].
Система контроля кадрового ресурса является ключевой при определении качества
образования. И оценка профессиональной деятельности учителя является одной из
составляющих комплексной оценки качества работы учреждения образования, которая
напрямую влияет на результаты обучения учащихся. Таким образом, система оценки
деятельности учителя развивается относительно системы оценки качества образования, где
деятельность учителя рассматривается, прежде всего, как кадровый ресурс [3].
Оценка кадров — одна из важнейших функций руководства любым
учебным заведением. Особенно возрастает роль оценки кадров в школах, ориентированных
на развитие и стремящихся осуществлять инновационную деятельность.
Проанализировав научно-педагогическую, методическую литературу
пооцениванию педагогической деятельности в условиях современного развития
педагогической науки и профессионального образования, мы пришли к выводу, что
проблема оценки работы учителя заключается в поиске параметров и критериев оценивания,
методов и форм оценки и ее внедрения в практику образования.
Оценка – более широкое понятие, чем аттестация. Оценка представляет собой
систему мероприятий, которые позволяют измерить результаты работы и уровень
профессиональной компетентности работников, а также их потенциал для развития
организации.
Эффективная оценка персонала играет огромную роль в управлении им, являясь
200
основой множества процедур: приема на работу (здесь она позволяет снизить текучесть
кадров на 90%), внутренних перемещений, увольнений, зачисления в состав резерва на
выдвижение, материального и морального стимулирования, переподготовки и
повышения квалификации, контроля персонала, совершенствования организации
управленческого труда, приемов и методов работы, улучшения структуры аппарата.
Отсутствие надежных систем оценки может привести к тому, что организация потеряет
способного работника и приобретает неспособного.
Изучив традиционные и современные формы и методы оценки педагогического
персонала, мы пришли к выводу, что методы оценки меняются в зависимости от стадии
развития и потребностей организации, использования одновременно несколько методов. При
этом методы оценки могут быть индивидуальными и групповыми.
На основании изученных материалов можно сделать вывод о том, что профессиональная
деятельность учителя - особый вид социальной деятельности, направленной на передачу
социокультурного опыта от старших поколений младшим посредством обучения и
воспитания, создание условий для их личностного развития и подготовку к выполнению
определенных социальных ролей в обществе. Профессиональная деятельность учителя
определяется постановкой целей и задач образовательного процесса, подбором эффективных
методов и приемов для их реализации, и достижением результатов, которые были
запланированы. Качество достигаемых результатов зависит от личностных характеристик
учителя, его педагогических умений, компетентности.
В контексте исследуемой проблемы было организовано и проведено научное
исследование, объектом которого явились менеджеры (директора и заместители директоров
по учебно-воспитательной работе) в доуниверситетских учебных заведений АТО Гагаузия. В
эксперименте приняли участие 106 педагогов в возрасте от 25 до 65 лет, работающих на тот
момент в доуниверситетских учебных заведений АТО Гагаузия.
Проводимая диагностика и анализ оценивания профессиональной деятельности
педагогов на региональном уровне позволил:
1. Определить критерии и показатели оценивания.
2. Построить программуоценивания профессиональной деятельности педагога.
3. Разработать и внедрить в процесс развития школы научно-практические
рекомендации по оцениванию профессиональной деятельности учителя.
4. Проверить эффективность научно-практических рекомендаций по оцениванию
профессиональной деятельности учителя.
201
5. Стимулировать процесс профессионального развития педагогов, повышения
эффективности работы учреждения и его конкурентоспособности.
Суть созданной программыоценивания заключается в том, что она отражает тематические
требования нормативных документов и ценностно-смысловые ориентации разрабатывающих
ее лиц. Процедура оценивания профессиональной деятельности учителя тщательно
прорабатывается с учетом целей и задач учебного заведения, подлежит документированию и
принимается администраторами, исполнителями работ и оцениваемыми учителями.
Таким образом, принятое профессиональным сообществом оценивание выступает
средством профессионального развития конкретного учителя и элементом управлением
качества образовательного учреждения в целом.
Важным результатом анализа является вывод о том, что систематический процесс
оценивания деятельности учителя становится эффективным средством его
профессионального развития и управления качеством на уровне школы при соблюдении
следующих организационно-педагогических условий:
• оценивание приобретает двусторонний характер взаимодействия оцениваемого и
оценивающего, выступающих в равной позиции субъектов педагогического процесса;
• цели, критерии, показатели и формы оценивания разрабатываются коллегиально и
обсуждаются с оцениваемыми учителями;
• профессиональный диалог участников процесса оценивания вызывает взаимную
удовлетворенность достигнутым результатом;
• личностным достижением оценивания является потребность в самооценке как средстве
самоопределения и составления программы саморазвития.
Таким образом, по результатам нашего исследования были сформулированы следующие
практические рекомендации:
1. Оценивание профессиональной деятельности учителя можно определить как особым
образом организованный процесс систематического определения уровня деятельности
учителя и ее результатов по установленным стандартам с целью профессионального
развития учителя.
2. Поскольку использование форм, методов и критерий оценивания играет одну из
ведущих ролей в процессе оценивания учителей, рекомендуем разработать спецкурс по
подготовке специалистов, которые реализовали бы на практике наработки в области
управления качеством школьного образования
3. Так как наше исследование подтвердило, что эффективная система оценивания
должна отражать требования образовательной политики и нормативных положений учебного
202
заведения, рекомендуем разрабатывать на уровне учебного заведения «Положение об
оценивании профессиональной деятельности учителя», которое закрепляло бы принципы,
цели, задачи, формы, средства, методы, критерии и инструментарий оценивания.
4. Важно отметить, что в связи с полученными в настоящей работе результатами
открывается перспектива дальнейшего исследования оценивания профессиональной
деятельности учителя в процессе профессионального развития учителя и школы в целом. В
частности, исходя из представлений о существовании различных типов оценивания
(диагностического, формирующего) важно было бы установить зависимость характера
изменений в профессиональной деятельности учителя от указанных типов оценивания.
5. Профессиональный диалог оценивающего специалиста с оцениваемым учителем,
направленный на профессиональное развитие и формирование образовательного заказа на
повышение квалификации педагога, порождает актуальное направление исследований -
создание информационно-аналитической системы сопровождения оценивания деятельности
учителя в режиме самодиагностики и внешней экспертизы он-лайн.
Разработанная программа, а также методы, критерии оценивания и диагностики
профессиональной деятельности учителя могут быть использованы для коррекции и
развития профессиональной деятельности педагогических кадров.
Теоретические и эмпирические результаты, обобщение практического опыта работы с
учителями и администраторами учебных заведений АТО Гагаузия позволяют
сформулировать следующие выводы: разработанная нами программа оценивания
профессиональной деятельности учителя с выделением внутренних критериев, показателей,
формированием оценочных процедур и оценочной культуры участников образовательного
процесса может служить эффективным средством профессионального развития отдельного
педагога и управления качеством на уровне школы в целом.
Оценка персонала дает возможность решить следующие кадровые задачи:
снизить риск выдвижения некомпетентных работников;
снизить затраты на обучение;
поддержать чувство справедливости и повысить трудовую мотивацию;
организовать обратную связь с работниками относительно качества их работы;
разрабатывать программы обучения и развития персонала.
203
Список литературы:
1. Беспалько В. П. Мониторинг качества обучения средство управления образованием/В.
П. Беспалько //Мир образования. -1996 —№2.-С.31-36.
2. Кузьмина Н. В. Способности, одаренность, талант учителя. Л.: Знание, 1985. - 32с.
3. Кузьмина Н. В. Профессионализм педагогической деятельности/ Н. В. Кузьмина, А.
А. Реан. СПб., Рыбинск, 1993. - 54 с.
4. Фомин Н. Б. Оценка качества результатов труда педагога. М.: ООО «Издательский
дом «Новый учебник»», 2009.
204
СЕКЦИЯ 5
АКТУАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ В СОЦИАЛЬНОЙ РАБОТЕ: ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ
И ПРАКТИЧЕСКИЙ АСПЕКТ
Модераторы:
Влах М.К., преподаватель кафедры педагогики.
Селезнева И., студентка группы СЗ – 2013
ПОТЕНЦИАЛЫ СУПЕРВИЗИИ
И ИХ АКТУАЛИЗАЦИЯ В ПРАКТИКЕ СОЦИАЛЬНОЙ РАБОТЫ
Балыкбаева Л., Супервизор - социальный ассистент отдела социальной защиты семьи
и ребенка Чадыр-Лунгского района.
Научный руководитель: Влах М.К., преподаватель, магистр педагогических наук.
В настоящее время в практике социальной работы Республики Молдова был
внедрен Механизм супервизии в области социальной поддержки, утвержденного Приказом
Министерства Социальной Защиты, Семьи и Ребенка № 99 от 31 декабря 2008. В отделе
социальной защиты семьи и ребенка Чадыр-Лунгского района супервизорство было
внедрено с 2013 года. Нельзя сказать, что это новое направление в социальной работе, так
как оно имеет свои давние традиции. В 40-50-е годы ХХ века супервизия проводилась в
социальных агентствах и школах социальной работы большинства стран Запада на
специальных сессиях, в ходе которых анализировались избранные записи бесед социального
работника и клиента. В 60-е и 70-е годы прошлого столетия супервизия стала более
открытым процессом: помимо стенограммы бесед стали широко использовать аудио- и
видеозапись, одностороннее зеркало. В настоящее время для целей супервизии используются
возможности новых информационных технологий - наблюдение за бенифициаром и
социальным работником с помощью веб-камер, других электронных возможностей. Что же
такое супервизия?
Понятие «супервизия» (supervision) переводится с английского языка как
«надзор, наблюдение, заведование, руководство». Если говорить об определении, то
супервизия – «это процесс интеракций, главная цель которого заключается в том, чтобы один
человек (супервизор) общался с другим человеком (супер-визируемым), чтобы помочь ему
более эффективно оказывать помощь другим людям».
205
В связи с этим, можно выделить несколько основных мотивов супервизии,
оформившихся в процессе развития практики социальной работы.
Административный мотив супервизии связан с оптимальным развитием социальных
служб как организаций, призванных эффективно функционировать в системе оказания
социальных услуг.
Другим важнейшим компонентом супервизии является защита потребителей, в связи,
с чем требуется периодическое наблюдение за деятельностью социальных ассистентов,
социальных работников, контроль выполнения ими технологических процедур оказания
помощи бенифициарам.
Наконец, потребность в супервизии необходима самим как социальным ассистентам
на этапе профессионального становления, так и опытным специалистам в работе со
сложными случаями.
В реальной практике социальной работы супервизия - это целенаправленное
профессиональное взаимодействие супервизора с начинающим специалистом - социальным
ассистентом, студентом.
Кроме того, супервизор выполняет ряд ролей, которые соответствуют с функциями
супервизии.
1. Роль профессиональной поддержки.
Выполняя эту роль, супервизор становится ответственный за обеспечение
эффективности супервизуемого персонала, за предоставление сотрудникам эмоциональной
поддержки, создание предпосылок для осознания профессиональной ценности,
приверженности к данной организации, а так же за создание чувства защищенности в работе
с бенефициарием.
Роль профессиональной поддержки обязывает супервизора обладать
определенными способностями и навыками, необходимыми для индивидуальной и
групповой супервизии, для повышения эффективности команды, для консультирования
коллег по сложным делам, для предоставления им эмоциональной поддержки.
2. Роль менеджера.
В процессе профессиональной супервизии, супервизор также осуществляет роль
менеджера, которая предусматривает согласование действий, развитие базы ресурсов и
поддержку общения - как в самой организации, так и со специалистами и организациями за
ее пределы. Выполнение этой роли предусматривает развитие различных способностей, а
также наличие четкого и целостного представления относительно работы: знание проблем,
касающихся персонала (информирование, профессиональное совершенствование и
206
поддержка сотрудников), установление объема работы, представление интересов
сотрудников перед администрацией, установление отношений сотрудничества с другими
организациями и сообществом.
3. Роль наставника.
Основной ответственностью супервизора в роли наставника является
информирование и поддержка супервизуемого персонала в качественном исполнении
должностных обязанностей. Задача заключается в создании рабочей атмосферы, которая
поддерживает и обеспечивает доступ к непрерывному профессиональному
совершенствованию.
В данной роли обязанность супервизора заключается в создании обстановки,
способствующей обучению и помогающей сотрудникам ознакомиться с основными
политиками и процедурами в системе социальной поддержки, а также в формировании у
сотрудников эффективных навыков и опыта социальной работы, влияние на их отношения,
оказание помощи в применении новых знаний в ежедневной профессиональной
деятельности, формировании практики обучения на основе опыта коллег.
Супервизор осуществляет эту роль, используя прямые методы, как, например,
индивидуальные и групповые совещания для обсуждения конкретных случаев или проблем,
касающихся практической деятельности супервизуемого персонала. Кроме того, могут
применяться и косвенные методы, путем предоставления возможностей и способствования
обучению в процессе профессиональной деятельности от коллег по работе. Супервизор
является первым лицом, к которому обращается социальный ассистент, в случае если он
сталкивается с проблемами, а также первым фактором профессионального развития.
Выполнение этой роли предполагает наличие навыков, необходимых для
информирования, способности оценивать потребности в повышении квалификации
супервизуемого персонала, знание специфики обучения взрослых, а также создание
атмосферы, поддерживающей процесс непрерывного образования.
4. Роль посредника
Социальная поддержка предполагает необходимость формирования способности
супервизора вести беседы, переговоры с супервизуемыми социальными ассистентами, со
специалистами Отдела социальной защиты семьи и ребенка. Выполнение этой роли
включает информирование руководителей об отсутствии или недостаточности ресурсов для
решения проблем бенефициариев, изложение потребностей и предложений сотрудников,
представление или сопровождение супервизуемых сотрудников в работе с другими
207
организациями и специалистами для получения специализированных консультаций,
поддержка и консультирование супервизуемых сотрудников в разрешении жалоб.
Важнейшим аспектом управления является то, что супервизор должен помочь
супервизируемым сотрудникам осознать идею, что они сами способны принимать решения о
своих действиях. Некоторые сотрудники постоянно жалуются на то, что им не хватает
рабочего времени для выполнения запланированного. Некоторые люди берут работу на дом,
будучи постоянно озабочены необходимостью доделать работу.
Почему возникают подобные ситуации? В одних случаях это связано с
особенностью порядка работы в организации, с перегрузкой сотрудников, а в других- с
неправильной организацией рабочего времени.
Для выполнения этой задачи супервизор, совместно с социальными ассистентами
должен проанализировать эффективность использования рабочего времени и условия, в
которых работают сотрудники: наличие персонального рабочего стола, наличие или доступ к
оборудованию, составление гибкого рабочего графика, доступ к служебным транспортным
средствам.
Кроме того, супервизор информирует супервизуемых социальных ассистентов о
способах эффективной организации труда (расстановка приоритетов в работе, совмещение
заданий, вежливый отказ в случаях, когда выполнение просьбы невозможно, а также о
приемах, направленных на исключение и преодоление отвлекающих факторов.
(незапланированные посещения, большое количество телефонных звонков, почтовая
переписка и т.д.)
В отделе социальной защиты семьи и ребенка Чадыр-Лунгского района
супервизор работает непосредственно с бенефициарами, в качестве социального ассистента,
и в то же время оказывает необходимую профессиональную поддержку менее опытным
коллегам. Супервизор принимает на себя обязанности помогать социальным ассистентам в
поиске ответов и информации, которые могут быть получены из разных источников.
В ходе работы супервизор постоянно усовершенствует знания в области социального
обеспечения, принимая участие в семинарах, проводимых МТСЗС РМ. (Пример: 3- 4 декабря
2014 г. программа семинара «Организация и функционирование Службы патронатного
воспитания» г. Кишинев. Целью службы являлось временная защита ребенка, находящегося
в ситуации риска).
Супервизор пользуется постоянным обучением, по необходимости, для развития
профессиональной компетентности. (Пример: 11-12 марта 2014 г. программа тренинга
«Методология социальной службы семейной поддержки для семей с детьми» г.Чадыр-
208
Лунга. Цель Службы состояло в поддержке развития потенциала семьи по уходу за
ребенком).
Показывает хорошие достижения на практике в социальном обеспечении, участвуя на
тренинге. (Пример: 16-18 сентября тренинг Совета Европы с использованием «
Европейского сертификата по уходу и подхода к инвалидности, основанного на соблюдение
прав человека. г. Вадул-луй-Водэ. Цель тренинга - обмен опыта работы между Европой
(Страсбург) и Молдовы).
После обучения совместно с начальником отдела, специалистами, социальными
ассистентами в разрезе по населенным пунктам Чадыр-Лунгского района супервизор
организовывает круглый стол – семинар, где делиться приобретенными знаниями в области
социального обеспечения, полученные на семинарах, тренингах. Выслушиваются
накопившиеся проблемы, в процессе обсуждения находятся пути выхода из сложившейся
ситуации.
Так же в отделе социальной защиты супервизор является членом комиссии при
составлении актов обследования социально-бытовых условий жизни бенефициаров в
разрешении вопросов по выходу из тяжелой жизненной ситуации, определении места
жительства ребенка или лишение родительских прав.
Подводя итог сказанному, необходимо отметить, что практика предоставления и
получения профессиональной супервизии должна стать неотъемлемой составляющей
культуры организаций, работающих в сфере социальной поддержки.
Библиография
1. Даниэль Джэйкобс, Пауль Дэвид Дональд Джордж Мейер . Супервизорство. Техника и
методы корректирующих консультаций.(1997 г.)
2. Руководство по внедрению механизма профессиональной супервизии по социальной
поддержке. Кишинев 2009 г. Приказ МТСЗС № 15 от 10 ноября 2009 г.
3. Шатрова А. Л. Консультирование и супервизорство как инновационные технологии в
системе социальной защиты населения.
4. Alderson, J.&Jarvis, S. (1999). Introduction to Supervision for Child Welfare Services.
Chapel Hill, NC: niversity of North Carolina at Chapel Hill School of Social Work
Freudenberger, (1977: 90)
209
ОТНОШЕНИЯ К СТАРОСТИ В РАЗНЫХ КУЛЬТУРАХ
Димова Ирина, студентка группы СЗ-2012.
Научный руководитель: Яниогло М.А., доктор конференциар университар.
Знакомясь с темой «Старость как социальная проблема» по дисциплине «Социальное
обслуживание пожилых людей» был, затронут очень важный вопрос как отношение к
старости в современном обществе.
Меня затронула эта тема, потому что у нас была дисциплина «Социальное
обслуживание пожилых». Мы узнали на этой дисциплине как обслуживают пожилых в
Молдове, мне стало интересно как же обслуживаются пожилые в других странах мира.
Старость — период жизни человека от утраты способности организма к
продолжению рода до смерти. Характеризуется ухудшением здоровья, умственных
способностей, затуханием функций организма.[1]
Международный день пожилого человека, как праздник, был провозглашен в
1991 году. Ежегодно во всем мире 1 октября отмечается праздник День пожилых людей.
Первыми международный день пожилых людей стали отмечать в Европе, позднее он пришел
в США, но уже с конца 90-х годов 20 века весь мир поддержал предложение Генеральной
Ассамблеи ООН.
Уважать - это значит своим отношением, словами или поступками показывать, что
люди (и вы в том числе) вокруг вас имеют ценность. Даже если вы не думаете об этом,
своими поступками вы постоянно показываете другим людям, уважаете вы их или нет.[2]
Старость делится на несколько более коротких периодов жизни человека:
Преклонный (пожилой) возраст – 61-71 для мужчин, 56-74 для женщин.
Старческий возраст – 71-90 для мужчин, 74-90 для женщин.
Возраст долгожительства - более 90 лет. Затухание функций организма.
Заканчивается смертью.[3]
Социальные проблемы людей пожилого возраста, их социальный статус, место в
современном обществе, взаимоотношения с другими возрастными группами и т.п.
рассматриваются особой областью знаний – социальной геронтологией. Из ныне
существующих геронтосоциологических теорий заслуживают особого внимания теории
разъединения, активности, субкультуры, маргинальности, возрастной стратификации,
заявляющие в качестве одной из актуальных проблему отношения к пожилым людям.
Отношения в пожилым в разных культурах.
210
Молдова. Пенсионерам нынче жить сложно, особенно в Молдове, а желающих
помочь им – все меньше. Многие пожилые люди жалуются на дискриминацию и плохое
отношение. Половина пенсионеров Молдовы говорит, что с ними плохо обращаются, а
каждый третий человек в возрасте считает, что подвергается насилию. В основном пожилые
люди жалуются на одиночество и на то, что зависят от своих родственников. С первого
апреля 2015 года в Республике Молдова пенсии проиндексируют на 7,95%, передает
агентство Новости-Молдова.
С учетом индексации на 7,95% средний размер пенсии по возрасту увеличится на
88,62 лея, выплаты лицам с ограниченными возможностями – на 69,61 лея, пенсии по потере
кормильца – на 44,79 лея, а средний размер выплат участникам ликвидации последствий
аварии на Чернобыльской АЭС – на 187,9 лея. На начало 2015 года средний размер пенсий в
республике достиг отметки в 1087,57 лея. При этом в стране зарегистрировано 669864
пенсионеров. Пенсии по возрасту получают 507456 граждан республики.
В Молдове действует 29 приютов для престарелых и инвалидов. Этими услугами
пользуются 671 человек. Социальное обслуживание – это совокупность социальных услуг,
которые предоставляются гражданам пожилого и старческого возраста в домашних условиях
или специализированных государственных и муниципальных учреждениях. Оно включает в
себя социально-бытовую помощь и морально-психологическую поддержку.
Основные принципы деятельности в сфере социального обслуживания пожилых
людей следующие:
соблюдение прав человека и гражданина;
предоставление государственных гарантий;
обеспечение равных возможностей в получении социальных услуг и их
доступности для пожилых людей;
преемственность всех видов социального обслуживания;
ориентация социального обслуживания на индивидуальные потребности;
приоритет мер по социальной адаптации граждан пожилого возраста.[5]
Каждый четвертый пожилой человек в Республике Молдова не получает помощи со
стороны близких родственников. Более сложная ситуация отмечается среди пожилых
мужчин (28,3%) и пожилых людях из городских населенных пунктов (27,9%). Более 12%
пожилых людей в Молдове вообще не имеют к кому обратиться за помощью, показывают
данные социологического исследования «Дискриминация, жестокое обращение и насилие
над пожилыми людьми».[6]
211
В России в последнее время, к старикам стали плохо относится. Часто слышны такие
фразы как «Они свое отжили, пускай уступят рабочее место молодым!», или «Ты занимаешь
место, которое мог бы отдать более молодому и перспективному!» в адрес к работающим
пенсионерам. На лицо явная дискриминация и неприязнь к пожилым людям. А какое
отношение у нашего государства к пенсионерам? проработав на благо страны 30-40, лет им
сейчас приходится фактически бедствовать, из-за маленькой пенсии которую еле хватает на
пропитание и оплату коммунальных услуг. И это явление не редкость для нашей страны.
США. Сильной дискриминации подвергаются и пенсионеры в США. Каждый
пожилой человек, решивший устроиться на роботу, сталкивается с рядом проблем. Не
желание принимать на работу пожилых, предприниматели объясняют по-разному: «он не в
состоянии выполнить работу», «они будут вызывать жалость у наших клиентов» и др.
Молодые американцы, мягко говоря, не уважает стариков, показывая это нежеланием
уступить место:
В общественном транспорте.
Пропустить их вперед в очереди в магазине и т.д.
НО Социальной сфере СШАпредоставляет пожилым: бесплатную медицину, пособие
по инвалидности, достойная пенсия, льготное жилье, хоуматтендент (медики-профессионалы
по присмотру за старыми и больными людьми на дому), талоны на питание – вот далеко не
полный список того, на что могут рассчитывать пожилые и старые американцы. Пожилые
американцы сами принимают решение жить в домах престарелых и не считают себя
несчастными, оказавшись там, а наоборот, продолжают жить «полной жизнью» насколько
это возможно.
Германия. Помимо пенсионного обеспечения, льгот, прекрасно обустроенных домов
престарелых и других социальных благ в Германии присутствует система неполной
занятости лиц пенсионного возраста с сохранением 70% заработной платы. Немецкие
пенсионеры не страдают от возрастной дискриминации. Во многих источниках говорится о
том, что пожилые люди, выходя на пенсию, обретают реальную свободу.
Именно в этом возрасте реализуются их заветные мечты:
покупка дорогого автомобиля,
путешествие,
старушки начинают дорого и модно одеваться,
старики открывают новое дело.
Немецкое общество уважает пожилых граждан своей страны. В домах престарелых
немцы оказываются по собственному решению. Немецкие дома престарелых расположены в
212
озелененных районах города и представляют собой маленькие квартирки, в которых
продумана инфраструктура медицинского свойства: в них находится персонал, который
сидит в отдельных помещениях, и готов в любую минуту, по сигналу жильца прийти на
помощь. Жизнедеятельность, находящихся там пожилых людей ничем не отличается от
жизни в отдельной квартире, только здесь они находятся под постоянным наблюдением
медперсонала, здесь у них есть возможность прибегнуть к услугам горничной и, при
необходимости – сиделки.
Япония. Похожее почтение и любовь по отношению к старикам присутствует и в
Японии. Японию называют «царством долгожителей». Там доля людей старше 65 лет
составляет 20% от всего населения. Стариков любят, уважают и почитают. Однако не все
старики проживают со своими детьми, как это было принято раньше, в этой стране. Обычно
они предпочитают жить отдельно, что вполне возможно, так как пожилые японцы
фактически не болеют в силу своего образа жизни и рациона, а пенсия дает им финансовую
независимость. Пенсионеры обычно не работают, поэтому, не возникает споров по поводу
дискриминации. Пожилые японцы ведут активный образ жизни. Часто начинают увлекаться
каким-либо экстремальным видом спорта или путешествуют по миру.
Аргентина. Еще одним примером благоприятного отношения к пожилым является
Аргентина. Здесь тоже дети любят пожилых и престарелых родителей с удовольствием
проводят с ними время, помогают им и заботятся об их здоровье. Кроме того в любом
общественном месте где присутствует пожилой человек всегда чувствуется всеобщее
уважение к возрасту. Здесь люди преклонного возраста часто «выходят в свет». Пенсионное
обеспечение позволяет им достойную жизнь в старости, а если придется попасть в дом-
интернат, то здесь пожилого будет ожидать полный комфорт, уют и внимание персонала.
Аргентинцы не стремятся работать после выхода на пенсию, по этому, здесь не возникает
проблем с возрастной дискриминацией пожилых.
В целом можно сказать, что отношение к старикам не сильно изменилось под
влиянием процессов происходящих в современном обществе. В большинстве стран, их
уважают и любят, что является положительной ситуацией, для данной категории населения.
Турция. Домик в Бодруме - мечта каждого пенсионера в Турции. Около 60 процентов
вышедших на пенсию продолжают работать: разносят газеты, продают лотерейные билеты,
работают билетерами. Женщинам приходится гораздо легче. Молодые женщины получают
пенсию умершего отца до того момента, пока не выйдут замуж. Почти все домохозяйки
продолжают получать пенсию умершего мужа‖. В Турции невозможно увидеть старушек,
просящих милостыню. В стране почти нет домов престарелых. Пренебрежительное
213
отношение к старикам считается позором. Сказывается восточная традиция помогать
старшим.
Китай. Люди преклонного возраста имеют в Китае огромные льготы, льготы
реальные, которые помогают жить: частичное или даже полное освобождение от оплаты
коммунальных услуг, бесплатный проезд в общественном транспорте, бесплатный вход в
целый ряд общественных мест - в музеи, парки, сады, где, собственно, и можно чаще всего
встретить пенсионеров. Существуют специальные столовые для пожилых людей, магазины,
то есть китайская старость, даже несмотря на неравномерность развития Китая, обеспечена
неплохо. Сыновняя почтительность в Китае предполагает уважение к старшим и, как
следствие, почитание предков. [4]
Индия. Менее развита социальная сфера в Индии. Там фактически нет домов для
престарелых. Скорей всего это связано с тем, что в индии не принято «отказываться» от
родителей преклонного возраста. Считается позором, если члены семьи пожилого
отправляют его в учреждение такого типа. Молодые индусы почитают старых, уважают их и
заботятся о состоянии их здоровья, невзирая на трудности. До последних дней своих
пожилой родитель живет в семье. Пожилых уважают не только их дети и внуки, но и все
общество. Что касается пенсионной системы Индии, то ее совершенно нет. Индусы не
получают пенсию ни при каких обстоятельствах. Там существуют только выплаты по
бедности, которые составляют 2$ в день и выплачиваются только самым бедным слоям
населения.
Роль и место пожилого человека в обществе, естественно, меняется со временем. Это
место займет со временем и каждый из нас. Поэтому внимание к пожилому человеку сегодня
– это и оказание ему заслуженной им помощи в гармонизации взаимодействия с социумом; и
формирование позитивного отношения к тем из нас, кто через несколько лет приобретет
социальный статус пожилого человека.
Библиография
1. http://www.psychologos.ru/articles/view/starost.
2. http://goodcharacter.ru/harakter/64-uvazhenie.
3. https://ru.wikipedia.org/wiki.
4. http://www.nv-online.info/by/288/printed/46748.
5. http://soc-work.ru/article/704
6. http://www.allmoldova.com/news/v-moldove-pozhilyx-lyudej-brosayut-i-podvergayut-
nasiliyu-issledovanie/
214
ОШИБКИ СЕМЕЙНОГО ВОСПИТАНИЯ КАК ФАКТОР РАЗВИТИЯ
ДЕВИАНТНОГО ПОВЕДЕНИЯ
Димитрова М., студентка группы СЗ-2013.
Научный руководитель: Яниогло М.А., доктор конференциар университар.
Известно, что первым институтом социализации ребенка является семья. Именно
в семье человек получает первый опыт социального взаимодействия. На протяжении какого-
то времени семья вообще является для ребенка единственным местом получения такого
опыта. Затем в жизнь человека включаются такие социальные институты, как детский сад,
школа, улица. Однако и в это время семья остается одним из важнейших, а иногда
и наиболее важным фактором социализации личности. Семью можно рассматривать
в качестве модели и формы базового жизненного тренинга личности. Социализация в семье
происходит как в результате целенаправленного процесса воспитания, так и по механизму
социального учения.
Семейное воспитание не может существовать без функций. Выделяемые на
сегодняшний день функции семьи (воспитательная, хозяйственная, эмоциональная, функция
духовного общения, первичного социального контроля, сексуально-эротическая)
непосредственно связаны с удовлетворением определенных потребностей членов семьи.
Одной из самый главных функцией является – воспитательная. [1]
Воспитательная функция семьи — это осуществление первичной социализации
ребенка и воспитание детей вплоть до достижения ими социальной зрелости. Под
воспитанием подразумевается система целенаправленных воздействий на воспитуемого для
привития ему определенных воззрений, норм и образцов поведения, а также определенных
нравственно-психологических и физических качеств.
Функции семьи влияют на все периоды социализации. Одним из наиболее
ответственных периодов является подростковый возраст. Он характеризуется появлением
рефлексии и на ее основе самосознания как одного из основных новообразований.
У подростков, в этом возрасте существуют различные проблемы, одна из которых-
девиантное поведение.
Девиантное поведение - это система поступков, противоречащих принятым в
обществе нормам. Это поведение может быть обусловлено как педагогической
запущенностью, невоспитанностью, так и психическими аномалиями: неадекватностью
реакций, ригидностью, негибкостью поведения, склонностью к аффективным реакциям.[2]
Семья может выступать в качестве как положительного, так и отрицательного фактора
воспитания. Положительное воздействие на личность ребенка состоит в том, что никто,
215
кроме самых близких для него в семье людей - матери, отца, бабушки, дедушки, брата,
сестры не относится к ребенку лучше, не любит его так и не заботится столько о нем. И
вместе с тем другой социальный институт не может потенциально нанести столько вреда в
воспитании детей, сколько может сделать семья.
Неблагоприятное воздействие на развитие личности ребенка, девиантное
поведение детей и подростков оказывает «мистификация», т.е. внушение родителями детям
того, в чем они нуждаются, кем являются, каковы их интересы и ценности, навязывание им
неадекватной системы представлений о себе. [3]
Ребенок изначально подвергнут влиянию семьи
В каждой семье под влиянием различных факторов складывается определенная,
далеко не всегда осознанная ею, система воспитания. Наиболее распространенной
классификацией стилей общения родителей и детей является их деление на следующие
стили: авторитарный (диктатура), попустительский (невмешательство) и демократический
(сотрудничество). Многие добавляют в этот список гиперопеку. Каждый из этих стилей
имеет свои особенности и по-разному отражается на личностном развитии ребенка.
Авторитарный стиль:
Особенности
Родители, придерживающиеся этого стиля, требуют от ребенка высоких достижений,
наказывают за неудачи, жестко контролируют, вторгаются в личное пространство ребенка,
подавляют силой, решают за ребенка, что ему лучше, не интересуются личным мнением
ребенка, не признают его права. «Как я сказал, так и будет», «Я родитель, значит я прав».
При этом стиле воспитания ребенок не имеет возможности проявлять инициативу, так как
все вопросы, касающиеся его жизни, решаются родителем единолично, без его участия.
Авторитарный стиль воспитания подразумевает решение конфликтов методом «кнута и
пряника», запретами и угрозами, а не нахождением компромиссного решения.[4]
Последствия
В подростковом возрасте родительский авторитет теряет свою силу и страх перед
родителями, характерный для авторитарного стиля воспитания, исчезает. Поэтому таких
семьях в этом возрасте часто возникает большое количество конфликтов, дети становятся
«неуправляемыми».
Характерным чертами личности ребенка, воспитанного в авторитарном стиле, могут
быть следующие варианты:
– развитие слабой жизненной позиции:
- потеря чувства собственного достоинства;
216
- потеря способности принимать решения, отвечать за выбор;
- потеря собственных желаний («чего же Я хочу?»);
Рекомендации
- Учитывайте позицию ребенка, его побуждения, желания и переживания. Попробуйте
ненадолго поставить себя на его место!
- Старайтесь давать инструкции в форме предложения, а не распоряжения, приказа.
- Старайтесь говорить не сухо и отстраненно, а доверительным тоном, эмоционально.
- Запреты и меры наказания должны быть понятны ребенку, заранее с ним обсуждены и
приняты обоими сторонами (родителями и ребенком).
Попустительский стиль:
Особенности
При этом стиле воспитания родитель формирует у ребенка «свободу», самостоятельность и
раскованность, позволяет ему делать абсолютно всѐ, что он хочет, не накладывает никаких
ограничений. Родитель не помогает подростку и не мешает, не принимает никакого участия
в становлении личности. Попустительский стиль общения предполагает тактику
невмешательства, основу которой, по сути, составляют равнодушие и незаинтересованность
проблемами ребенка. Общими особенностями попустительского и авторитарного стилей
общения, несмотря на кажущуюся их противоположность, являются дистантные отношения,
отсутствие доверия, явная обособленно обособленность, отчужденность, демонстративное
подчеркивание своего доминирующего положения.
Последствия
При попустительском стиле воспитания возможны следующие варианты развития личности:
– свободный, но безучастный:
- самостоятельность
- неспособность к близости и привязанности;
- безучастность в отношении близких («это не мои проблемы, мне все равно»)
- отсутствие желания позаботится о ком-то, помочь, поддержать;
- мало «душевного тепла».
Рекомендации
- Поменяйте тактику общения и отношение к своему ребенку. Постарайтесь восстановить
взаимное доверие и уважение.
- Установите систему запретов и включитесь сами в жизнь подростка.
- Помогите ему участвовать в жизни семьи, четко обозначьте функциональные обязанности
ребенка в семье, свои требования и ожидания.
217
- Создайте семейный совет, на котором решались бы многие проблемы всей семьи.
- Проявляйте «душевную теплоту» к ребенку, подчеркивайте его важность для вас и
исключительность, беседуйте с ним и интересуйтесь его мнением.
- Помните, что ребенку необходимо ваше искреннее участие в его жизни!
Гиперопека:
Особенности
В ситуации гиперопеки родители стараются полностью оградить ребенка от всех
трудностей, выполнять все его желания. Они очень берегут силы ребенка, так чтобы он не
перенапрягался, поэтому делают все домашние дела за него, а иногда и не только.
В отличие от авторитарного и попустительского стилей воспитания здесь присутствует
эмоциональная близость с ребенком. Однако именно эта близость в данном случае мешает
родителям предоставить ребенку свободу для полноценного развития, становления личности.
Последствия
При гиперопеке возможны следующие варианты развития личности:
– «домашний деспот»:
- требовательность и нетерпимость к желаниям других;
- избалованность и капризность, эгоизм;
- манипулирование окружающими.
Рекомендации
- Не отказывайтесь от контроля, без которого невозможно воспитание человека, но сведите
опеку к минимуму.
- Не требуйте от ребенка только правильных, с вашей точки зрения, поступков, примите его
таким, какой он есть.
- Помогайте, но не старайтесь решать за него все проблемы;
Демократический стиль:
Особенности
При таком стиле общения родители ориентированы на личность ребенка, его
активной роли в семье, собственной жизни. Ребенок воспитывается как самостоятельная,
самобытная личность. В отличие от попустительского стиля воспитания этот процесс не
пущен на самотек, а проходит под бережным и чутким контролем родителей.
Основные характеристики этого стиля:
- взаимоприятие;
- взаимоориентация.
218
Последствия
При демократическом стиле воспитания происходит наиболее гармоничное и
разностороннее развитие личности ребенка. Для детей, воспитанных в подобных семьях,
характерны:
- Умение самостоятельно принимать решения и отвечать за свои поступки.
- Инициативность и целеустремленность.
- Умение строить близкие и доброжелательные отношения с окружающими.
- Способность договариваться, находить компромиссные решения.
- Наличие собственного мнения и способность считаться с мнением окружающих.
Рекомендации
Если в Вашей семье Вам удалось установить такие взаимоотношения, поделитесь своим
опытом с другими!
Далеко не всегда эти стили проявляются в чистом виде в семье. Родители в разных
ситуациях могут применять разные стили воспитания. Например, в ситуации конфликта
родители действуют методом диктата, а в «мирное время», наоборот – допускают
попустительство. Однако такое чередование стилей, такая непоследовательность, также
неблагоприятно влияет на ребенка. В семье необходимо установить единый стиль
воспитания, понятный ребенку, учитывающий его потребности и возможности.
Заключение
Семья является социальным институтом, то есть устойчивой формой
взаимоотношений между людьми, в рамках которой осуществляется основная часть
повседневной жизни людей и удовлетворение их потребностей. Она является первым и
ведущим субъектом воспитания. В "Конвенции о правах ребенка" (1989) декларируется, что
"ребенку для полного и гармоничного развития его личности необходимо расти в семейном
окружении, в атмосфере счастья, любви и понимания".
На сегодняшних день существует большое количество социальных проблем семьи, в
том числе: резкое расслоение общества, недостаточная помощь государства, затрудненность
социальной и географической мобильности, миграции, ухудшение состояние здоровья
населения и семей, демографическая ситуация, насилие в семье и т. д. Сегодня в нашей
стране повысился процент семей социального риска (девиантным семей), т. е. семей, где по
объективным или субъективным причинам выполнение семья их функций затрудненно.
219
Библиография
1 http://mama66.ru/child/stili-vospitaniya-detejj
2 http://vocabulary.ru/dictionary/25/word/povedenie-deviantnoe
3 http://www.0ve.ru/sociologiya_i_obshhestvoznanie/deviantnoe_povedenie.html
4 http://ds163gruppa2.ucoz.ru/publ/stili_vospitanija_v_seme/1-1-0-11
МНОГОДЕТНАЯ СЕМЬЯ И СОВРЕМЕННОСТЬ
Златовчена Е. студентка группы СЗ- 2013.
Научный руководитель: Влах М.К., преподаватель, магистр педагогических наук.
Многодетность – это один из тех ответственных талантов, которые человек
получает и преумножает на протяжении своего жизненного пути. Если уж
богатеть, то самое благородное – это, конечно, богатеть в своих детях.
Белаев А.И.
В последнее время одной из самых актуальных и широко обсуждаемых тем стала
многодетная семья, семейные взаимоотношения, дети, их благополучие. Семья – это группа
людей, состоящая из родителей, детей, внуков и ближних родственников, живущих вместе.
Семья – это люди, которые определенным образом влияют на формирование взглядов,
убеждений, ценностей друг друга. Это влияние может быть разнообразным. В семье
складывается определенный уклад, привычки, традиции, которым человек часто следует всю
жизнь. Это малая социальная группа, связанная брачными или родственными
взаимоотношениями, общностью быта, эмоциональной близостью, взаимными правами и
обязанностями по отношению друг к другу.
Демографический кризис – это одна из самых важных тем, которая должна
обсуждаться. Как обеспечить воспроизводство населения? Рожать много детей, воспитывать,
уделять им много внимания, многие считают ненужным и невозможным. Большинство
людей придерживаются такого мнения, что больше одного или двух детей – это обуза,
ненужная трата времени и сил.
Почему люди так относятся к многодетности? Да потому что считают, что многодетные
родители – люди «плодящие нищету». Но разве понятие «малодетная или бездетная семья» –
это хорошо, это правильно?
Нет, многодетность – это должна стать желаемой нормой. А когда мало детей – это
уже неблагополучие и бедность. В семьях, где один ребенок, или отсутствует папа или мама,
220
ребенок не получает такого социального общения, как ребенок из полноценной, многодетной
семьи. Для большинства иметь много детей – это естественно. Для них дети являются
смыслом жизни. Они стремятся к лучшему, окружают детей заботой и любовью. Занимаются
их воспитанием, общаются с ними. Так было испокон веков, и семьи были крепкими. Но
сегодня для многих важны их сиюминутные желания. Однако жизнь – это не только
развлечения и удовлетворения своих желаний. Жизнь – это труд, и трудиться надо не только
для себя, но и для своих близких и родных, своей семьи. Это то, главное, чем должен жить
каждый.
Самое главное – это дети, тепло которое от них исходит, когда родители
возвращаются уставшие с работы, а навстречу – их малыш, а в глазах столько нежности и
тепла, за такие моменты можно отдать все.
Сразу понимаешь, что важнее не материальное, а духовное, тот стержень внутри,
который греет и помогает. И люди понимают, что надо трудиться и еще раз трудиться. Ведь
много детей – много забот. Надо жить с ними одной жизнью. А есть на это время и силы –
зависит от каждого, от внутренних ценностей. От духовного капитала. Это вопрос веры.
Образ многодетной семьи у каждого свой, у одних, такие семьи ассоциируются как со
счастливой семейной жизнью, так и с нищетой и бедностью. Для других – это атмосфера
сплоченности, доброты, взаимопомощи и уважения, а для третьих – это бедственное
материальное положение.
Я провела социологический опрос на базе школьного учебного заведения. Среди пятидесяти
девушек и юношей от 14 до 18 лет, у которых схожие интересы и характеры.
На вопросы: «В каких семьях чаще бывает много детей?». «Как вы относитесь к многодетной
семье: за или против?» – многие высказывали свое мнение неоднозначно. Из всех
опрашиваемых старшеклассников –35% утверждали, что многодетные семьи это норма.
Поскольку много лет назад и в XIX и XX веке люди заводили большую семью, рожали много
детей. Религия и обычай того времени поддерживали такой семейный уклад. И считалось
грехом отказываться от ребенка, мол: «Сколько дал Бог, столько и надо рожать», а так же
упоминали старое высказывание: «У кого детей нет – в грехе живет», а 65% говорили, что
многодетные семьи в наше время создавать не актуально, что материальная сторона, многим
этого не позволяет, и зачем рожать, если не можешь содержать семью.
На вопрос: «Что же прежде всего приходит вам в голову, когда вы слышите словосочетание
«многодетная семья»? Одни отвечали, что это героизм, заботы, хлопоты, большая и дружная
семья. Другие, что это нищета, жалость, неблагополучие, голод. Послушав молодых людей,
221
можно сказать, что многодетная семья сейчас редкость. Много детей себе может позволить
не каждый.
В настоящее время идет разрушение ценностей семьи, брака, материнства.
Необходима особая забота и помощь материнству, правовая защита семьи, создание
социальных условий для ее нормального функционирования, обеспечение гармоничного
развития каждого ребенка с учетом его физиологических особенностей. Сегодня нормальная,
многодетная семья – это один из ресурсов изменения демографической ситуации в
Молдавии. Пока государство не будет говорить о многодетных семьях и помогать им,
демографическая ситуация будет усугубляться.
Для меня многодетные семьи – это благо. Такие люди достойны уважения за
стойкость характера, за умение трудиться, быть частью своих детей. Ведь жизнь одна и
прожить ее нужно достойно и счастливо, а счастье есть там, где есть дети, где в душе живет
Бог.
Библиография
1. Боголюбов Л.Н., Городецкая Н.И., Академический школьный учебник:
2. Ушаков Д.Н. Большой толковый словарь современного русского языка. 2007.
3. http://www.bibliofond.ru
4. http://www.bibliofond.ru
5. http://www.bibliofond.ru
СОВРЕМЕННАЯ МОДЕЛЬ ПОДГОТОВКИ СОЦИАЛЬНЫХ РАБОТНИКОВ В
ПЕДАГОГИЧЕСКОМ КОЛЛЕДЖЕ
(на примере Комратского педагогического колледжа)
Иринец И. студентка группы МСЗ – 2014.
Научный руководитель Стратан В.С., доктор конференциар университар.
Применение современных форм и средств организации социальной работе, внедрение
новых образовательных стандартов средне профессионального образования делают особенно
актуальным вопрос о практической деятельности социального работника, методологии и
технологиях ее осуществления, о формах и методах подготовки будущих социальных
работников. В решении данного вопроса отчетливо проявляются два варианта: 1) студент
получает готовые знания и использует их на практике; 2) студент становится активным
участником организации и осуществления процесса обучения. В первом случае часто
получается так, что студент на практике не может разрешить проблему бенефициара, если
она отличается от тех, которые были разобраны на занятиях. Второй вариант позволяет
222
выработать у обучающихся умение самостоятельно анализировать, диагностировать и
разрешать социальную проблему. Этот вариант представляется наиболее перспективным,
т.к. он ориентирован на активизацию познавательной и социальной активности будущих
социальных работников.
Поиск путей совершенствования подготовки будущего специалиста позволил
выделить в качестве одного из подходов к решению данной проблемы моделирование
профессиональной деятельности. Сами термины «модель», «моделирование» предполагают
выделение строгих критериев, которым должен соответствовать специалист. Использование
моделирования делает педагогический процесс технологичным. Моделировать - это значит
создавать развивающие процессы, корректировать формы и средства обучения.
В ходе совместной деятельности преподавателей и социальных учреждениймуниципии
Комрат и студентов Комратского педагогического колледжа мы постарались разработать
модель подготовки будущего социального работника. Целью разработки и внедрения
современной модели является подготовка конкурентоспособных и высокопрофессиональных
специалистов в сфере социального обслуживания.
Существует много определений термина «конкурентоспособность», но суть их
сходится к соперничеству за достижение наивысшей выгоды и преимуществ, которые
проявляются в форме материального благополучия, высокого статуса и прочих благ.
Выдающийся менеджер XX века Питер Друкер уточнил понятие, сделав его диагностичным.
Он определил, что конкурентоспособность складывается из конкурентных преимуществ и
отличительных особенностей. Образование сегодня относится к услугам, которые должны
быть конкурентоспособны. Конкурентоспособность в образовании представляется в виде
совокупности конкурентоспособности образовательного учреждения и
конкурентоспособности его выпускников.
От выпускника среднего профессионального образования требуют новых
профессиональных и личных качеств, среди которых следует выделить системность
мышления, правовую, информационную, коммуникативную культуру, самостоятельность,
инициативность, творческую активность, ответственность за выполняемую работу, гибкость
и мобильность.
Результатом моделирования является - поэтапное вхождение учащегося в
профессиональную среду, овладение современными технологиями, готовность будущего
специалиста к выполнению практической и профессиональной деятельности.
Как говорилось выше, мощным инструментом совершенствования учебной деятельности
является построение модели будущего социального работника, т.к. она позволяет
223
унифицировать требования к будущим специалистам и создать единые требования к уровню
подготовки учащегося в колледже. В ходе исследования выделены компоненты модели
профессиональной готовности социальных работников:
1) предметный - включает глубокое знание предмета; сочетание теоретического
знания с видением его практического применения как условия установления личностной
значимости обучения;
2) информационно-коммуникативный - обеспечивает способность использовать
современные информационные и коммуникационные технологии для решения учебных,
исследовательских, проектных задач профессиональной деятельности;
3) коммуникативный - способствует установлению педагогически целесообразных
отношений педагога с учащимися, другими педагогами, родителями учащихся,
общественными и государственными организациями;
4) социально-личностный - определяет использование личностного потенциала и
креативных способностей при решении профессиональных задач и собственного
образования:
- освоение базовых знаний и умений;
- формирование общих представлений о профессиональной деятельности;
- взаимодействие преподавателя и студентов в учебной, учебно-исследовательской
деятельности;
- связь теоретической и практической подготовки;
- дисциплины дополнительной подготовки введены для 1 курсов «Социальное
волонтерство», «Наука о воспитании», «Уход за больными людьми».
- формирование начальных основ способности использования современных
информационных и коммуникационных технологий;
- формирование навыков коммуникативной культуры;
- выявление и развитие индивидуальных особенностей учащихся;
- совместная разработка преподавателем и студентом различных акций;
- формирование потребностей в личностном саморазвитии;
- программа помощи в адаптации;
- взаимодействие преподавателя и студентов в рамках партнерских взаимоотношений;
- диагностика личностных особенностей;
- тренинг личностного роста;
- формирование профессиональной направленности;
- формирование умений осуществлять личностное саморазвитие, самообразование;
224
- участие в конференциях, круглых столах;
- формирование потребностей в профессиональных знаниях и умениях;
- реализация междисциплинарных связей;
- практическая деятельность в социально- реабилитационных центрах по диагностике,
коррекции и развитии детей, имеющих определенные проблемы.
По нашему мнению, модель выпускника может включать следующие направления
будущей социально - профессиональной деятельности:
• поддержку детских и молодежных инициатив, общественных объединений и организаций;
• методику социального взаимодействия в интересах защиты прав несовершеннолетних,
профилактики их безнадзорности и правонарушений;
• организацию социального взаимодействия в интересах самореализации личности детей и
подростков, развития их креативности;
• социальную работу с детьми-инвалидами и их семьями;
• помощь социального работника детям, нуждающимся в улучшении взаимоотношений со
сверстниками, родителями и педагогами;
• решение проблемы социальной адаптации школьников к жизни в современных условиях;
• раннее выявление и устранение социальным работником факторов, провоцирующих
отклонения в поведении несовершеннолетних;
• содействие реабилитации и социальной адаптации несовершеннолетних с девиантным
поведением;
• изучение семьи как важнейшего института социализации ребенка в работе социального
работника.
Формирование профессиональной готовности будущего социального работника - это
процесс становления под влиянием внешних воздействий обучения, воспитания, социальной
среды, а развитие - процесс закономерного изменения в результате вхождения учащегося в
профессиональную среду. Следует отметить, что современная модель подготовки
социальных работников в колледже должна носить практико-ориентированную
направленность. Практика должна предоставить студенту как будущему специалисту
возможность реализовывать все виды предстоящей профессиональной деятельности.
В результате разработки модели подготовки социального работника мы определили
конкретные задачи, позволяющие рассматривать практику как многофункциональную
деятельность, которая заключается в следующем: непрерывное профессиональное
образование. Показателем может служить владения современными технологиями.
Связь теории с практикой - один из основных принципов готовности специалиста к будущей
225
профессиональной деятельности. Критерии оценок социальной практики разработаны во
всех учебных заведениях и доведены до сведения руководителей практики. Внедрение новой
модели подготовки социального работника предусматривает также и возможность учащегося
самостоятельно оценить себя в практической деятельности.
Исходя из выше сказанного можно сделать вывод.
Преобразования в экономике страны, вхождение Молдавии в общеевропейское и
мировое пространство обусловили приоритетную цель учреждений профессионального
образования – подготовка конкурентоспособного специалиста – профессионала с помощи
разработки и внедрения современной модели.
В связи с этим целью образовательной политики колледжа является
совершенствование развивающей образовательной среды и компетентностное становление
будущего специалиста.
В целях создания условий для развития личности, творческой и профессиональной
самореализации учащихся, активизации их совместной деятельности с преподавателями
колледжа и установления прочного взаимодействия с другими учреждениями и
организациями учащиеся колледжа принимают участие в различных акцияхи конкурсах.
Акции проводятся в стенах колледжа и носят благотворительный характер. Тем самым
помогая учреждениям нуждающихся в социальной помощи. Помимо гуманитарной помощи,
проводят концертные программы с участием учащихся других специальностей. 2014 году ко
дню инвалида, учащимся 2 курса специальности «Социальное обслуживание» Бессараб
Николаем, был проведен благотворительный концерт «Дорогою добра», в с.Конгаз, с
инициативной группой. В группу входили люди с ограниченными возможностями.
Вырученные деньги определили ребенку с ограниченными возможностями.
На сегодняшний день Николай со своей группой работает над проектом «Доступная
среда для людей с ограниченными возможностями».
Для повышения конкурентоспособности выпускников на рынке труда в колледже
создаются организационно-педагогические условия развития активной жизненной позиции
учащихся. С 2010 года в колледже действует волонтерская организация «М-Лига». В данную
организацию входят практически все студенты специальности «Социальное обслуживание» с
1 по 4 курсы. Учащиеся участвуют в различных проектах, что дает возможность выразить
свое отношение к той или иной проблеме, предложить свои новые способы их решения.
Общая тенденция развития современных инновационных образовательных процессов
основана на повышении мотивации студентов и преподавателей к созданию учебного
процесса, максимально адаптированного к требованиям практики. На это направляются
226
современные технологии образовательного процесса, конечная цель которых состоит в
формировании специалиста, умеющего вливаться в любую предпринимательскую,
производственную структуру и приносящего пользу как предприятию, на котором он
работает, так и самому себе, и обществу в целом.
Библиография
1. Барановский А.И. Пути повышения конкурентоспособности образовательных
услуг / Монография. – Омск: Издательство Омского педагогического университета, 2003 г.
2. Кязимов К.Г. Формирование профессиональных компетенций.
Профессиональное образование // Столица. 2008. №5.
3. Лаврентьев Г.В., Лаврентьева Н.Б., Неудахина Н.А. Инновационные
обучающие технологии в профессиональной подготовке специалистов. – Барна- ул: Изд-во
Алт. ун-та, 2002. – Ч.2.
4. Мардахаев Л.В. Социальная педагогика. М., 2010.
5. Мудрик А.В. Социальная педагогика. М., 2010.
6. Паронджанов В. Возможна ли новая революция в образовании? // Высш.
образованиев России. 1997. № 2. С. 9–18.
7. Пузиков В. Инвестиционный потенциал образования // Высш. образование в
России. 2001. № 2. С. 10–17.
8. Концепция модернизации российского образования до 2010 года. URL :
http://sinncom.ru/con-tent/reforma/index1.htm.
ДОМАШНЕЕ НАСИЛИЕ НАД ЖЕНЩИНАМИ
Калпак С. студентка группы СЗ-2012.
Научный руководитель: Влах М.К., преподаватель, магистр педагогических наук.
Слово «семья» обычно ассоциируется у нас с безопасностью и защитой, с местом, где
можно найти покой и понимание. В то же время все чаще из новостей или со слов знакомых
мы узнаем о существовании семей, в которых женщины и дети систематически
подвергаются насилию со стороны своих родственников.
Домашнее насилие продолжает оставаться самой распространенной формой насилия
над женщинами.
227
На сегодняшний день помощь жертвам семейного насилия осуществляют как
специализированные учреждения: кризисные центры для женщин, приюты для жертв
насилия, так и территориальные учреждения социального обслуживания: телефоны доверия,
центры психолого-педагогической помощи населению, центры социальной помощи семье и
детям, консультирующие своих клиентов по всем жизненным проблемам и оказывающие
психотерапевтическую поддержку.
Немного истории.
Надо отметить, что веками тирания в семье была фактически узаконена. Даже в
прогрессивной Европе, в Англии, еще в начале прошлого века полиция уважала прерогативу
мужа побить сварливую жену «при условии, что палка, которую он использует, будет не
толще большого пальца его руки».
Но тут хочу отметить, что данная проблема не обошла стороной и нашу Молдову. В
Молдове ситуация с домашним насилием вообще катастрофическая. Экономический кризис,
менталитет с отголосками патриархальных отношений в семье, и особенно безнаказанность
насильников всецело способствуют его процветанию.
Мне бы сегодня хотелось глубже коснуться проблемы насилия над женщинами, просто
потому, что именно женщины являются в больших случаях жертвами семейного насилия, не
способные противостоять насилию.
Проблема насилия над женщинами в семье является одной из серьезнейших проблем
общества. Проблема насилия над женщинами существовала всегда, во всех обществах и
культурах. Лишь теперь общество начинает осознавать катастрофические масштабы
жестокого обращения.
Причинам насилия могут способствовать такие факторы, как:
*распространение в обществе алкоголизма,
*наркомании;
*кризис морали;
*кризис культуры;
*влияние СМИ, постоянно демонстрирующих сцены насилия над личностью, картины
террористических актов, акты вандализма, садизма и др.
228
Тело человека хорошо запоминает и хранит в себе калечащие следы. Хотелось бы
коротко описать виды насилия, для более точного понимания всей сути насилия.
Физические насилия являются самым распространенным видом домашнего насилия.
Многие женщины во многих случаях вынуждены прощать мужчинам факт избиения, так как
считают виновной в причине мужской агрессии себя и надеются, что это был последний раз,
и он исправиться. Ситуация еще осложняется тем, что муж и жена близкие люди, тем более
если у них есть общие дети. Этим женщинам характерно низкая самооценка и безвыходность
из создавшего положения.
Психологическое насилие состоит из двух составляющих - это изоляция и унижение
женщины. Мужчина путем постоянной критики, оскорбления, презрения и унижения
постепенно разрушает социальное окружение и контакты женщины, начиная с родительской
семьи.
Женщина оказывается в изоляции и не
ищет поддержки извне, ее
единственным близким человеком
остается обидчик. Муж унижает и
оскорбляет свою жену, чтобы
приковать ее к дому, отлучить от
близких и друзей или запретить
работать. Часто такие мужчины даже
не понимают, что проявляют насилие,
так как они другого отношения к
женщинам не видели с детства и думают, что так живут все нормальные семьи.
Повторяющееся насилие ведет женщину к психологическимстраданиям, стрессу и
депрессии, а иногда и к более серьезным последствиям, - например, к попыткам суицида.
Только стоит задуматься, в скольких семьях это стало
формой поведение.
Сексуальное насилие.
Постоянное сексуальное давление, принуждение к пол
овым отношениям
посредством силы, угроз или шантажа, изнасилование
, принуждение к половым отношениям в неприемлемо
й для женщины форме.
229
К чему в итоге приводит насилие над женщинами?
Последствия домашнего насилия приводят к личной деформации женщины: разрушается
уверенность в себе, снижается самооценка, развивается тревожность, появляется невроз.
Формируются искаженный «портрет» партнера и искаженное восприятие себя и своих
качеств, утрачивается реалистичное восприятие ситуации, окружающей действительности.
Развивается безответственное отношение к своей жизни, и параллельно принимается на
себя безосновательная ответственность (самообвинение) за насильственное поведение
партнера, за его склонность к оскорбительному, насильственному поведению.
Вообще возникают значительные затруднения при принятии любого решения, что
связано с неуверенностью в себе и развившимся страхом принятия ответственности за свои
поступки.
На психологическом уровне появляются нарушения сна, повторяющиеся
воспоминания, сложности с концентрацией внимания, ощущения враждебности общества,
депрессивное состояние, внезапные вспышки раздражительности и даже агрессии.
На физиологическом уровне проявляются ощущение нехватки воздуха, дискомфорта,
внутренние спазмы, головные боли.
На уровне поведения фиксируются злоупотребление алкоголем или наркотиками,
проблемы с питанием, суицидальные попытки или мысли, нарушения взаимоотношений с
окружающими, избегание общения, подозрительность, неверие в искренность хорошего
отношения, иногда - насильственное поведение относительно детей, родителей или других
более слабых людей.
Какие же предпринимаются действия со стороны государства на сегодняшний день?
В МВД сообщают, что в 2014 году случаев домашнего насилия стало вдвое больше.
Но даже эти цифры не отражают реальной ситуации. По неофициальным данным, в день
происходит по пять нападений. Две трети женщин Молдовы хотя бы раз в жизни
становились жертвами. Чаще всего насилие встречается в сельской местности.
230
Жители молдавских районов мало знают о своих правах и законах, поэтому агрессоры
часто остаются безнаказанными. Чтобы переломить ситуацию, правозащитники ездят по
селам, проводят лекции, показывают тематические ролики и объясняют, как себя защитить в
случаях домашнего насилия.
Насилие в семье, куда обратиться за помощью?
Первое, что нужно сделать человеку, который подвергся насилию в семье – это осознать
эту проблему и сказать «НЕТ!» физическому или психологическому насилию в собственной
семье. Вы не должны жить в страхе и унижениях! Каждый имеет право на безопасную
жизнь!
В Молдове действительно существуют службы, куда можно обратиться в случае, если у
вас неприятности. И хотя эти службы помощи и доверия ориентированы, в основном, на
женщин и детей, ставших жертвами насилия, помощь там оказывается любому человеку,
независимо от его половой принадлежности и сложившихся обстоятельств. Редкое
обращение в службу зависит не от того, что в Молдове стало меньше жертв насилия, а в
связи с тем, что отсутствует социальная реклама.
080088008 - круглосуточный «телефон доверия», по которому вам следует
обратиться, если вы или ваш ребенок стали жертвами сексуального, домашнего и
прочего насилия. Здесь специалисты помогут вам избавиться от последствий стресса,
а также подскажут юридические аспекты этого дела. Звонок бесплатный.
080077777 - если вы стали жертвой незаконной миграции и сексуальной эксплуатации
за границей. Звонок бесплатный, только по Молдове и со стационарного телефона.
022 758806 - национальный центр по предупреждению насилия над детьми. Любой
ребенок или подросток может сюда позвонить и узнать, как следует поступать, чтобы
не стать жертвой насилия, а также получить консультацию, что делать, если ребенок
стал объектом насилия.
080011116 - детский «телефон доверия». Может обратиться любой ребенок,
подросток, столкнувшийся с сексуальным насилием, издевательством преподавателей
в школе или ВУЗе, а также с любыми. другими проблемами. Кроме детей могут
обращаться родители, воспитатели и учителя, у которых не складываются отношения
с ребенком, и получить бесплатную консультацию психолога или юриста. Звонок
бесплатный.
902 - экстренный вызов полиции. Также можно обратиться по данному телефону, если
вы, к примеру, едете в общественном транспорте или в маршрутном такси и стали
свидетелем каких-либо нарушений.
231
В конце ноября отмечается, учрежденный ООН, Международный день борьбы за
ликвидацию насилия в отношении женщин. Генеральная ассамблея ООН объявила таким
днем 25 ноября и предложила правительствам и неправительственным организациям
проводить в этот день мероприятия, направленные на привлечение внимания
общественности к этой проблеме.
Библиография
1.Билиннис А. А. "Анализ проблем женщин, обращающихся в службу "телефон доверия".
2.Забадыкина Е. «Что надо знать о насилии социальному работнику»
3. Забелина Т. А. Женщина и насилие: ЭКСМО-Пресс, 1995
4.«ЗАКОН Nr. 45 от 01.03.2007 о предупреждении и пресечении насилия в семье в РМ»
5. ЕВРОПЕЙСКИЙ ЖУРНАЛ ПО СЕКСУАЛЬНОМУ И РЕПРОДУКТИВНОМУ
ЗДОРОВЬЮ (ElenaSalgadoMинистр здравоохранения, Испания).
6. O. A. „Refugiul Casa Mărioarei”
7.ПОСТАНОВЛЕНИЕ Nr. 129 от 22.02.2010 «об утверждении Типового положения об
организации и функционировании центров реабилитации жертв насилия в семье».
ПРЕДОСТАВЛЕНИЕ КАЧЕСТВЕННЫХ УСЛУГ НА ДОМУ КАК
ПРЕДУПРЕЖДЕНИЕ ИНСТИТУЦИОНАЛИЗАЦИИ ЛЮДЕЙ ПОЖИЛОГО
ВОЗРАСТА
Козарь А. Заместитель начальника главного управления здравоохранения и
социальной защиты семьи АТО Гагаузия.
Научный руководитель: Влах М.К., преподаватель, магистр педагогических наук.
В настоящее время особую актуальность приобрели вопросы реализации
государственной политики в социальной сфере. В связи с этим на основе положений Закона
о социальной помощи от 25 декабря 2003 года и Закона о социальных услугах от18июня
2010 правительство Республики Молдовы утвердилотиповое положение о Службе
социального ухода на дому Nr. 1034 от 31.12.2014г.
Таким образом, услуги социального ухода на домувключаетспектр услуг,
предоставляемых на дому бенефициарам для повышения их уровня независимости.
И предоставляетданную услугусоциальныйработник, так как является важным
общественный агент, который, при сотрудничестве с социальным ассистентом и под его
профессиональным наблюдением, участвует в работе общинной социальной службыв
области социального ухода на дому.
Предоставление социальных услуг на дому людям пожилого возраста заключается в
232
оказании практической помощи тем, кто имеет низкий материальный уровень, страдает от
различных хронических болезней, а также в создании условий, способствующих их
физическому выживанию, и сохранению их социальной активности. Служба помощи, ее
работники, систематически навещая одиноких, чаще всего малоподвижных людей, в какой-
то мере избавляют их от вынужденного одиночества. Зная состояние здоровья и
психологические данные возрастных категорий обслуживаемых граждан, социальный
работник должен адекватно разрешать проблемы своих бенифициаров.
Самое сложное в работе: уметь выслушать, понять, простить, помочь найти выход из
трудной жизненной ситуации. Многие неприятные моменты в поведении бенефициаров
связаны с возрастными изменениями, почти все они испытывают острое чувство
одиночества. Специалисту приходится внимательно и доброжелательно реагировать на
эмоциональные и кризисные ситуации в жизни клиента, правильно оценивать свое
поведение и чувства бенефициара нужно принимать таким, какой он есть, но при этом не
предъявлять всем одинаковых требований, к каждому нужно найти свой подход. Очень
важно в работе быть корректным, помнить, что цель действий определяет интересы
бенефициара, по отношению к которому нужно проявить гибкость и готовность помочь
избавиться от комплекса неполноценности, убедить, что человек может прибегнуть к
социальной помощи, не опасаясь, что это уронит его престиж. Главное в работе специалиста
– общение с человеком, каким бы он не был. Социальный работник помогает пожилым
людям не столь остро чувствовать свое одиночество. Ведь зачастую, кроме него, никто не
заглядывает в дома пожилых людей. Число посещений обслуживаемых на дому
социальными работниками должно быть 3 раза в неделю. Составляется график посещений
на дому для каждого бенефициара, согласованный с бенефициаром и утвержденный
руководителем Службы или социальным ассистентом, где в рамках каждого посещения,
отражается предоставленный уход. Карточка предоставленного ухода заполняется в двух
экземплярах, каждый из которых подписывается социальным работником и бенефициаром
после каждого посещения.
Основными направлениями деятельности службы социальной помощи на дому
являются:
- выявление и учет пенсионеров и инвалидов, нуждающихся в обслуживании;
- оказание социально-бытовой и другой необходимой помощи на дому;
-содействие в предоставлении обслуживаемым лицам льгот и преимуществ,
установленных действующим законодательством.
Зачисление на обслуживание осуществляется на основании: личного заявления
233
(соглашения) пенсионера, заключения медицинского учреждения о нуждаемости в
обслуживании и об отсутствии инфекционных и психических заболеваний, акта
обследования материально-бытового положения и других показателей заявителя.
На основе выявленных потребностей бенефициары обслуживаются социальным
работником на дому, согласно разработанному индивидуальному плану по уходу.
Прекращение надомного обслуживания осуществляется решением начальника
службы на основании личного заявления пенсионера, либо в случае помещения в
специализированное учреждение и т.д. Необходимо отметить, что бенефициара
информируют в письменной форме о приостановлении или прекращении ухода, с указанием
причины, даты приостановления или прекращения ухода.
Снятие с обслуживанияможет быть произведено в случае переезда к месту
жительства обслуживаемого пенсионера близких трудоспособных родственников (родители,
дети), обязанных по закону их содержать.
На основании поданного заявления служба социальной помощи:
- предоставляет информацию или дает консультацию непосредственно при обращении, а в
случае невозможности осуществления этого незамедлительно - в течение трех дней;
- обеспечивает первоначальную оценку потребностей лица/семьи в целях предоставления
социальных услуг.
Первоначальная оценка проводится в течение десяти дней со дня
регистрации заявления, а принятое решение незамедлительно доводится до сведения лица,
подавшего заявление, и лица, в интересах которого оно было подано.
В случае, если результаты первоначальной оценки или однократного вмешательства
оказались недостаточными для удовлетворения потребностей лица, подразделение
социальной помощи проводит комплексную оценку, координируя все действия с
территориальной структурой социальной помощи.
В целях определения эффективности предоставляемых социальных услуг и
установления необходимости продолжения вмешательства или прекращения предоставления
услуг поставщик социальных услуг периодически проводит повторную оценку положения
получателя. Пересмотр индивидуального плана помощи в обязательном порядке проводится:
- по истечении первого месяца предоставления социальных услуг;
- по истечении трех месяцев предоставления социальных услуг;
- по мере необходимости, но не реже одного раза в шесть месяцев.
Бенефициары Службы обслуживаются социальным работником на дому согласно
индивидуальному плану по уходу, разработанному на основе их выявленных потребностей.
234
На основании результатов пересмотра индивидуального плана помощи поставщик
социальных услуг дополняет его, изменяет или же прекращает предоставление услуг.
Не менее важно, что социальные работники предлагают подопечным широкий
набор услуг. К числу основных надомных услуг, гарантированных государством, и
оказываемых службой помощи относятся:
содействие в оформлении необходимых документов;
доставка на дом продуктов, медикаментов, промышленных товаров, обедов;
содействие в приобретении и доставки топлива на дом;
выполнение просьб, связанных с перепиской с родными, оплата коммунальных
услуг за наличные средства обслуживаемого;
участие в обследовании жилищно-бытовых условий проживающих одиноких
нетрудоспособных и престарелых граждан;
поддерживание связи с трудовыми коллективами, где ранее работали
пенсионеры, с Фондом социальной поддержки населения для оказания помощи;
оказание содействия органам самоуправления в организации погребения
умерших одиноких престарелых и нетрудоспособных граждан.
Необходимо отметить, чтоосновные услуги на дому предоставляется бесплатно.
Сегодня приоритетом становится повышение качества предоставляемых пожилым людям
социальных услуг, которые должны определяться не возможностями социальных служб, а
индивидуальными потребностями людей. В связи с этим основная цель услуги ухода на
дому — максимально продлить нахождение граждан в привычной для них среде обитания,
поддержать их личностный и социальный статус, защитить их права и законные интересы.
Данная цель осуществиться лишь в случае соблюдения принципов минимальных стандартов
качества, изложенных в типовом положении о Службе социального ухода на дому.
Библиография
1. Закона о социальной помощи № 547-XV от 25 декабря 2003 года
2. Закона о социальных услугах № 123 от 18 июня 2010 года
3. Типового положения о Службе социального ухода на дому и Минимальных
стандартов качества Nr. 1034 от 31.12.2014
235
ТОРГОВЛЯ ЛЮДЬМИ – РАБСТВО 21 ВЕКА
Копущу М. студентка группа СЗ – 2013.
Научный руководитель: Влах М.К., преподаватель, магистр педагогических наук.
Торговля людьми по-прежнему является для Республики Молдова комплексной
проблемой, формой современного рабства, которое представляет собой серьезное нарушение
прав человека. В большинстве случаев, жертвы торговли из/в Республике Молдова
подвергаются сексуальной и трудовой эксплуатации, принудительному попрошайничеству и
вовлекаются в совершение мелких преступлений (в частности, в случае детей). Они
подвергаются физическому и психологическому насилию, с нарушением их основных прав и
свобод, включая право на медицинское обслуживание, свободное передвижение и общение.
Несмотря на многосторонние усилия по предотвращению торговли людьми, трафиканты в
настоящее время все чаще используют новые техники манипуляции: «улучшенные» условия
эксплуатации, жертвы получают небольшие суммы денег, им разрешается общаться с
родителями/детьми, предоставляется частичная свобода передвижения, что усложняет их
(само) идентификацию. Таким образом, нарушаются права данных лиц, задевается их
чувство собственного достоинства, жертва становится зависимой от торговцев людьми
против своей воли.
Так, только в 2014 году, на территории республики было зарегистрировано 292 случая
продажи людей, что на 15% больше показателя 2013 года.
В 2014 году было раскрыто 121 уголовное дело. Около 40 человек оказались за
решеткой, тогда как, 57 человек «отделались» условным сроком.
Согласно официальной статистике, основным товаром являются представительницы
женского пола и дети.[1]
Протокол о предупреждении и пресечении торговли людьми, особенно женщинами и
детьми, и наказании за нее, дополняющий Конвенцию Объединенных Наций против
транснациональной организованной преступности, утвержденный 15 декабря 2000 года в
Палермо, устанавливает, что:
―Торговля людьми означает осуществляемые в целях эксплуатации вербовку,
перевозку, передачу, укрывательство или получение людей путем угрозы применения силы
или применения таковой, или других форм принуждения, похищения, обмана,
злоупотребления властью или уязвимостью положения, либо путем подкупа в виде платежей
или выгод для получения согласия лица, контролирующее другое лицо.[2] Эксплуатация
включает, как минимум, эксплуатацию проституции других лиц или другие формы
236
сексуальной эксплуатации, принудительных труд или услуги, рабство или обычаи, сходные с
рабством, подневольное состояние или извлечение органов.
Многих людей заставляют работать в сельскохозяйственном секторе, на фермах,
предприятиях и т.д., в недопустимых условиях труда и жизни. Им постоянно угрожают
физической расправой или сообщением в полицию. Эти лица не обращаются в полицию
даже тогда, когда с ними дурно обращаются, поскольку боятся, что будут депортированы
или наказаны за незаконное пребывание в стране, включая по тем основаниям, что у них нет
документов.
Ряд конкретных социологических опросов, а также исследований, проведенных
Международным Центром ―Ла Страда‖, Международной Организацией по Миграции и
другими структурами, активно работающими в данной сфере, содержат различные данные,
генерирующие ―портрет‖ тех лиц, которые попали в капкан торговцев.
Описание лица, уязвимого перед торговлей людьми:
Возрастная категория – от 12 до 25 лет;
Происхождение – бедные городские или сельские зоны;
Проживает в среде или в семье, в которых присутствует насилие (разные формы
злоупотреблений);
Социально-уязвимый (сироты, дети из неполных семей, или проживающие с
опекунами);
Низкий уровень образования, отсутствие профессии;
Бедное информационное окружение; Отсутствие жизненного и трудового опыта;
Матери-одиночки;
Финансовая зависимость или отсутствие стабильного заработка;
Сильное желание быть материально независимым;
Легкое принятие риска, связанного с отъездом за рубеж, на который возлагают
надежду реализовать себя в жизни.
Аспекты манипуляции для достижения своих целей торговцы, будучи очень хорошими
психологами, зачастую манипулируют уязвимым статусом жертвы.
Ниже приведены основные аспекты манипуляции:
Жертва знакома с вербовщиком;
Манипулирование уязвимым статусом жертвы (социальным, экономическим, и т.д.);
Соблазнительные предложения о трудоустройстве, не требующем специальной
подготовки;
237
Недостаточные признаки присутствия рисков и/или сложность определения этих
признаков;
Предложение широкой гаммы услуг и приготовлений – ―пассивная‖ роль жертвы.[3]
Цель социальной помощи, оказываемой жертвам торговли, состоит в поддержке этих
лиц (а также их близких, которых можно назвать „вторичными жертвами‖, поскольку часто
члены семьи испытывают те же чувства, что и жертва торговли) на любом этапе их
нахождения в затруднительном положении (эксплуатация, ситуации до и после
репатриации), с целью соблюдения основных прав человека, улучшения условий,
необходимых для приличной жизни, реабилитации, развития собственных способностей и
компетентности для социальной (ре)интеграции. Деятельность социальных работников
состоит в изучении статуса жертвы торговли в контексте соблюдения прав человека, защиты
этих прав, создании условий для предотвращения и устранения нарушений данных прав.
Поставщиками социальной помощи могут быть государственные организации
(департаменты социальной помощи, бюро по трудоустройству, центры психологической
помощи семьям, молодежные центры, управления социальной защиты ребенка и т.д.),
неправительственные (общественные, благотворительные/религиозные фонды, юридические
клиники и т.д.) и межправительственные организации, чьи программы и деятельность
направлены на оказание помощи уязвимым категориям лиц. Сотрудничество между этими
структурами позволяет клиентам получить профессиональную и комплексную помощь.
Международные неправительственные организации (НПО) – партнеры Центра по
оказанию Помощи и Защиты Жертв и Потенциальных Жертв Торговли Людьми:
§ Международная Организация по Миграции, Миссия в Молдове;
§ Организация по Безопасности и Сотрудничеству в Европе (ОБСЕ) в Молдове;
§ Фонд ООН по Народонаселению (ЮНФПА);
§ UNICEF Moldova;
§ Международный центр ―LaStrada‖;
§ Национальныйцентр ―CNFACEM‖;
§ O. A. ―Centrul de Drept al Femeilor‖;
§ O. A. ―ÎnceputulVieţii‖;
§ O. A. ―Insula Spiranţelor‖;
и другие Организации, специализирующиеся в данной области.
Для того чтобы связаться с Центром по Оказанию Защиты и Помощи:
Web-site: www.cap.md e-mail: [email protected]
МТСЗС – Национальная Координационная Группа
238
Тел. /факс: (+373 22) 72 72 74 E-mail: [email protected]
E-mail: [email protected]
Горячая линия Международного центра ―LaStrada‖ 0 800 77777 (по Молдове – бесплатно)
(+373 22) 233 309 (из-за рубежа)
Горячая линия /Линия доверия в Приднестровье 0 800 88888 (местный – бесплатно)
(+373) 533 8 60 30 (из-за рубежа)
Ты можешь помочь жертвам и уязвимым лицам! Пиши!
1. Звони или пиши в ONG ―CNFACEM‖ E- mail: [email protected] Моб.: (373) 68151169
2. Звони или пиши Команде Программы Предупреждения и Защиты, МОМ Молдова
E-mail: [email protected] Тел.: +373 22 232940/41[4]
Библиография
1.Брюссель, 25 марта 2015 г. SWD (2015 г.) 69 СОВМЕСТНЫЙ РАБОЧИЙ ДОКУМЕНТ
2.Реализация Европейской политики соседства в Республике Молдова Достигнутый в 2014
году прогресс и рекомендации к действиям
3.Торговля людьми и равенство полов в Молдове: дополнительные нормативные акты.
4.ЦЕНТР ПО ОКАЗАНИЮ ПОМОЩИ И ЗАЩИТЫ ЖЕРТВ И ПОТЕНЦИАЛЬНЫХ ЖЕРТВ
ТОРГОВЛИ ЛЮДЬМИ.
ПРОФЕССИОНАЛЬНО – ЛИЧНОСТНОЕ РАЗВИТИЕ СПЕЦАЛИСТА В
ОБЛАСТИ СОЦИАЛЬНОЙ РАБОТЫ
Колиогло В., студентка группы МСЗ - 2014.
Научный руководитель: Яниогло М.А., доктор, конференциар университар
Профессиональное развитие будущих специалистов по социальной работе затрагивает
насущные вопросы общества и образования, поскольку в условиях социально-
экономических изменений перед образованием поставлена задача не просто вооружить
молодых людей знаниями, умениями и навыками по основам наук, но обеспечить
способность и готовность жить в современном мире, достигать социально-значимых целей,
эффективно взаимодействовать с гражданами, находящимися в трудной жизненной
ситуации.
Эффективность социальной работы зависит не только от уровня подготовки
социального работника, знаний, опыта, но и от его личностных особенностей и качеств.
Значительное количество исследований последних лет показывает, что выпускники
образовательных учреждений различаются не только запасом знаний и умений. Нередко при
239
одинаковом уровне образованности они различаются сформированностью профессионально
значимых качеств, что определяет сущность их деятельности.
Понятие «профессионально важные качества» впервые появилось в работах
Ф.Парсонса. Согласно предложенному им подходу, каждой профессии соответствует набор
психологических и физических качеств индивида, а успешность профессиональной
деятельности и удовлетворенность профессией находятся в прямой зависимости от степени
соответствия индивидуальных качеств и требований к профессии.
Направленность личности характеризуется многообразием проявлений в
потребностях и интересах, т.е. можно быть заинтересованы в чем-либо, а можно проявлять
интерес к чему-либо. Содержание профессионального образования должно быть
направленно на удовлетворение заинтересованности личности в избранной профессии и
формирования на этой основе все более осознаваемых мотивов будущей профессиональной
деятельности.
Личность тем более значительна, чем больше она отражает в своих качествах и
деятельности тенденции общественного развития, чем ярче и специфичнее выражены в ней
социальные качества, в какой мере ее деятельность носит своеобразный характер. В этом
смысле характеристика понятия «личность» должна быть дополнена понятием
«индивидуальность».
Психологи рассматривают индивида как субъекта особого рода, специфика которого
состоит в реализации своей сущности.
«Совпадение личности и субъекта, – пишет Б.Г. Ананьев, – относительно даже при
максимальном сближении их свойств, так как субъект характеризуется совокупностью
деятельностей и мерой их продуктивности, а личность – совокупностью общественных
отношений (экономических, политических, правовых, нравственных и т.д.), определяющих
положение человека в обществе, в структуре определенной общественно-экономической
формации». Под деятельностью он имеет в виду труд, общение и познание, игру и учение,
спорт и самодеятельность разных видов. Поэтому индивидуальная деятельность в известной
мере отождествляется им с деятельностью общества в целом, поскольку и та и другая носит
общественный характер.
При другом подходе к исследованию сущности индивидуальности Б.Г. Ананьев и его
последователи рассматривают ее через соотнесение с триадой «индивид», «личность»,
«субъект».
Первый компонент триады используют для характеристики человека, как природного
существа и синонимичен понятию «организм», второй – для обозначения социальной
240
сущности человека, третий – для идентификации человека как субъекта деятельности.
Названная триада образует грани единой системы, целостная структура которой выступает в
форме синтеза в человеке всех его свойств как индивида, личности и субъекта деятельности.
В итоге Б.Г. Ананьев приходит к выводу, что «…индивидуальность – всегда есть
индивид с комплексом природных свойств, хотя, конечно, не всякий индивид является
индивидуальностью. На наш взгляд, …для этого индивиду нужно стать личностью. Сложные
субординационные и иерархические связи здесь можно представить так: индивид – личность
– индивидуальность».
При таком понимании индивидуальности возникает необходимость четкого
разграничения ее от понятия личность. Это может быть осуществлено с опорой на
высказывание С.Л. Рубинштейна о том, что человек есть индивидуальность в силу наличия у
него особенных, единичных, неповторимых свойств; человек есть личность в силу того, что
он сознательно определяет свое отношение к окружающему.
Рассматривая индивидуальность в профессии, можно отметить одну из главных
закономерностей профессионально-личностного развития: идентификацию личности и
профессии.
Личностно-индивидуальные качества, свойства и черты помогают социальному
работнику раскрыть себя в профессии так, что все биологическое и психическое личностное
своеобразие переходит в своеобразие профессиональное, делая неповторимой манеру
работать, проявлять свой стиль, индивидуально-профессиональный «почерк».
Индивидуально-творческий показатель отражает следующее: стремится ли человек
индивидуализировать свой труд, привнося в него творческий компонент; самореализовывает
ли в нем свои личные потребности, потенциал; развивает ли себя средствами профессии,
обогащает ли ее личным творческим вкладом.
Инициативность, самостоятельность, высокий уровень творческих способностей
содействует выработке индивидуального стиля деятельности.
В специалисте социальной работы особо ценятся индивидуальность, творчество,
новаторство в применении различных технологий, при социальной помощи, поддержке,
реабилитации различных категорий населения. Наличие у социального работника
индивидуального «почерка», стиля деятельности очень значимо.
Ряд исследователей (Л.Д. Демина, Е.И. Холостова и др.) выделяет следующие группы
качеств социального работника: первая – психологические характеристики, являющиеся
частью способности к данному виду деятельности; вторая – психоаналитические качества,
ориентированные на совершенствование социального работника как специалиста-
241
профессионала; третья – психолого-педагогические качества, направленные на создание
эффекта личного обаяния.
В первую группу качеств включаются требования, предъявляемые профессиональной
деятельностью к психическим процессам: восприятию, памяти, воображению, мышлению,
психическим состояниям – усталости, апатии, стрессу, тревожности, депрессии, вниманию
как состоянию сознания; эмоциональным (сдержанность, индифферентность) и волевым
(настойчивость, последовательность, импульсивность) характеристикам. Некоторые из этих
психологических оснований являются главными, без них вообще невозможна качественная
профессиональная деятельность. В связи с этим представляет интерес классификация
качеств, данная А.К.
Марковой, которые способствуют результативности деятельности в современных
условиях: следование профессиональной этике, индивидуальная (социальная и
экономическая) ответственность, стремление видеть причины событий своей жизни в себе, а
не во внешних обстоятельствах; помехоустойчивость и конкурентоспособность; гибкость и
оперативность, внутренняя аналогичность личности, адекватная самооценка и т.д.
Ко второй группе качеств относятся психоаналитические качества, направленные на
совершенствование специалиста как личности, как работника-профессионала. Это
самоконтроль,
самокритичность, самооценка, стрессоустойчпвость, самовнушаемость, умение
переключиться и управлять эмоциями.
К третьей группе качеств относятся коммуникабельность, эмпатичность, визуальность
(внешняя привлекательность личности), красноречивость и др. Эта группа качеств связана и
базируется на некоторых психологических теориях коммуникаций (самопредъявление или
самопрезентапия) [4.35].
Важное значение для эффективного самопредъявления имеют внешний облик,
одежда,окружающая обстановка, цветовая гамма, пространственная и временная среда
общения. Следует выделить в самопредъявлении и такую личностную особенность
социального работника, как уверенность в себе, а также отзывчивость на нужды другого.
Такой человек, как правило,
вызывает доверие других людей, спокоен, легко адаптируется к изменению ситуации.
Такое личностное качество социального работника свидетельствует, как правило, об
уважении к другому человеку. дает ему надежду на улучшение ситуации, на то, что у
клиента есть силы, чтобы
242
с этой ситуацией справиться, дает возможность социальному работнику проявить
заботу и инициативу в необидной, не ущемляющей достоинство человека форме, не ставит
последнего в зависимость от социального работника.
Социальному работнику должны быть присущи такие личностные особенности, как
гибкость, проявляющаяся на интеллектуальном, эмоциональном, поведенческом уровнях;
высокая степень личностной и социальной ответственности: адаптированность, которая
проявляется как открытость в общении, способность принять и разделить нормы, ценности
другого человека.
Рассматривая личность социального работника как субъекта профессиональной
деятельности, ученые особо выделяют многоплановое, комплексное понятие «личностный
потенциал».
Это понятие ориентировано на представление о человеке как целостном субъекте
профессиональной деятельности, что достаточно полно характеризует личность социального
работника.
Структура личностного потенциала включает в себя в качестве компонентов:
а) профессиональные знания, умения, навыки (квалификационный потенциал);
б) работоспособность (психофизиологический потенциал);
в) интеллектуальные способности (образовательный потенциал);
г) креативные способности (творческий потенциал);
д) способность к сотрудничеству и взаимодействию (коммуникативный потенциал);
е) ценностно-мотивационную сферу (нравственный потенциал).
Личностная компетентность — развивающийся на протяжении жизни комплекс
навыков.
Исходя из вышеизложенного, можно определить совокупность профессионально
значимых личностных качеств социального работника как личностную компетентность,
которая должна включать три компонента:
• индивидуальную компетентность (развитие своей личности и индивидуальности
средствами профессии, владение приемами личностного самовыражения и саморазвития,
саморефлексия);
• профессиональное творчество (инновационность, креативность, творческое
отношение к делу, индивидуальный стиль деятельности);
• адаптивную компетентность (умение предвидеть изменения в профессии и быть
готовым к ним, владение приемами противостояния профессиональным деформациям
243
личности, готовность к профессиональному росту, мотивированное стремление к
непрерывному самообразованию и самосовершенствованию).
Таким образом, формирование личностной компетентности будущего специалиста
должно являться одной из главных задач профессионального образования.
Чтобы быть эффективным профессионалом необходимо любить свое дело, доводить
до совершенства свою личность и постоянно актуализировать свои знания.
Библиография
1. Ананьев, Б. Г. Избранные психологические труды : в 2 т. / Б. Г. Ананьев ; под ред. А. А.
Бодалева, Б. Ф. Ломова. - М.: Педагогика, 1980.
2. Бондырева, С. К. Психолого-педагогические проблемы интегрирования образовательного
пространства: избр. труды / С. К. Бондырева. - 2-е изд. - М. ; Воронеж : Изд-во МПСИ ;
МОДЭК, 2005.
3. Дружилов С. А. Системный подход к изучению психологического феномена
профессионализма чеоловека // Вестник Томского Педагогического университета. 2005.
Вып. 1 (45).
4. Зеер, Э. Ф. Психология профессий учеб. для вузов / Э. Ф. Зеер. - 3-е изд. - М. : Фонд
«Мир», 2005.
5. Зимняя, И. А. Ключевые компетенции - новая парадигма результата образования / И. А.
Зимняя // Высшее образование сегодня. - 2003. - № 5.
6. Иванова Н. Л., Конева Е. В. Социальная идентичность и профессиональный опыт
личности. Ярославль, 2003.
7. Ковалевич, М.С. Профессиональное становление специалиста социальной сферы:
методологический аспект //Материалы Республиканской научно-практической конференции:
Образовательный стандарт по социальной работе 2008 г.: методическая обеспеченность,
перспективы развития специальности», 20 апреля, ГИСТ БГУ, Минск. – 2010.
8. Клищевская, М. В. Профессионально важные качества как необходимые и достаточные
условия прогнозирования успешности деятельности / М. В. Клищевская, Г. Н. Солнцева //
Вестник Московского государственного университета. Сер. 14, Психология. - 1999. -№ 4.
9. Липман, О. Психология профессий: пер. с нем. / О. Липман; под ред. Л. Г. Оршанского. -
Пг.: Academia, 1923.
10. Маркова, А. К. Психология профессионализма / А. К. Маркова. - М.: Междунар.
гуманитар. фонд «Знание», 1996.
11. Равен, Дж. Компетентность в современном обществе: выявление, развитие и
реализация / Джон Равен; пер. с англ. В. И. Белопольского. - М.: Когито-Центр, 2002.
244
12. Холостова, Е.И. Профессиональный и духовно-нравственный портрет социального
работника. М.: РГСИ. – 1993.
13. Шишов С.Е. Понятие компетенции в контексте качества образования //Ста Климов,
Е.А. Психология профессионального самоопределения: Учебное пособие для студентов
вузов.- Ростов-на-Дону: Феникс. – 1996.
14. Янчук, О.А. Ориентиры профессиональной подготовки специалистов социальной
сферы //Материалы Республиканской научно-практической конференции: Образовательный
стандарт по социальной работе 2008 г.: методическая обеспеченность, перспективы развития
специальности», 20 апреля, ГИСТ БГУ, Минск. –2010.
ФОРМИРОВАНИЕ ТОЛЕРАНТНОГО ОТНОШЕНИЯ К ДЕТЯМ С
ОГРАНИЧЕННЫМИ ВОЗМОЖНОСТЯМИ
Пачи О. студентка группы СЗ-2013.
Научный руководитель: Влах М.К., преподаватель, магистр педагогических наук
За период своего существования человеческая цивилизация прошла долгий и
противоречивый путь в отношении к детям с ограниченными возможностями. Это был путь
и духовной эволюции общества, на котором встречались как страницы равнодушия,
ненависти и агрессии, так и примеры заботы, милосердия. Только одного не встречалось в
былых отношениях – сотрудничества на равных условиях.[5.]Согласно Декларации о правах
инвалидов (ООН, 1975г.) инвалид – это любое лицо, которое не может самостоятельно
обеспечить полностью или частично потребности нормальной личной и (или) социальной
жизни в силу недостатка, будь то врожденного или нет, его (ее) физических или умственных
возможностей. [1]Согласно закону Республики Молдова от от 30.03.2012 « Закон о
социальной интеграции лиц с ограниченными возможностями»
Лицо с ограниченными возможностями – лицо с физическими, умственными,
интеллектуальными или сенсорными нарушениями, которые при взаимодействии с
различными барьерами/препятствиями могут мешать полному и эффективному участию
этого лица в жизни общества наравне с другими лицами;[2]
В современном мире все чаще слышны призывы: «Дети - наше будущее, все лучшее –
детям и т. д. ». И, несмотря на все эти лозунги, недостаточно внимания уделяется проблемам
взаимодействия общества и детейс ограниченными возможностями и адаптации детей с
отклонениями в развитии. А ведь проблемы, согласитесь, немалые. Очень часто на пути
детей-инвалидов, да и взрослых людей с ограниченными возможностями, встают даже не их
собственные недостатки, а предрассудки общества. Существует неисчислимое множество
245
мифов относительно детей-инвалидов, которые мешают полноценному развитию, как
отдельного ребенка, так и всего общества.
Миф 1 Один из самых распространѐнных мифов – это мнение, что «более 90% детей-
инвалидов - дети алкоголиков и наркоманов, а я здоров, у меня инвалид не родится»
Нет статистики, которая бы демонстрировала такую закономерность. В 60–80%
случаев детская инвалидность обусловлена пренатальной патологией. (Понятие
―пренатальная (антенатальная) патология‖ включает в себя все патологические процессы и
состояния человеческого зародыша от момента оплодотворения и до рождения ребенка.
Пренатальный период человека исчисляется 280 днями, или 40 неделями, после чего
наступают роды.) Факторами, способствующими возникновению инвалидности у детей,
являются также неблагоприятная экологическая обстановка, неблагоприятные условия труда
женщин и мужчин, рост травматизма, недостаточные возможности и недооценка населением
значения здорового образа жизни - т.е. очень широкий комплекс проблем, связанных
с низким уровнем качества жизни значительной части семей.
Личное здоровье родителей - важный фактор, но не решающий. Существуют
спонтанные мутации и врачебные ошибки, которые нельзя предвидеть или предотвратить.
Количество инвалидов на земле - величина постоянная и составляет 5% от всего населения.
А это значит, что у каждого человека, вне зависимости от возраста, здоровья,
национальности, вероисповедания, социального и материального положения, есть 5-
процентный шанс стать родителем ребѐнка-инвалида. Можно и нужно стараться сделать всѐ
возможное для здоровья своих детей, однако неверно полагать, что все те, у кого родились
дети-инвалиды, в этом лично виноваты.
Миф 2 Так же ошибкой будет считать, что «Пренатальная диагностика может
выявить пороки развития плода на ранних стадиях беременности»
Современная пренатальная диагностика на ранних сроках
беременности (12 недель) предлагает лишь расчѐт риска (скрининг). Этот расчѐт зависит от
слишком большого количества факторов (вплоть до национальности), чтобы давать
однозначный прогноз. Инвазивная диагностика, которая даѐт ответ, а не прогноз, делается на
более поздних сроках - чаще всего после 18 недель беременности - и проводится только
в случае, если скрининг показал высокий риск, ибо сама по себе эта процедура в 2% случаев
приводит к выкидышу. Но и она имеет погрешность (до 2%), к тому же, выявляет далеко
не все заболевания. Олигофрения, психические расстройства, ДЦП никак не могут
диагностироваться внутриутробно.
246
Миф 3 Ещѐ одна непоправимая ошибка многих родителей, это уверенность, что их
ребѐнка может спасти усиленное лечение с первых же дней жизн «Если начать усиленно
лечить ребѐнка с первых дней жизни, то его можно вылечить, главное - работать «не
щадя живота своего» При всѐм относительном прогрессе современной медицины до сих
пор остаѐтся очень много заболеваний, которые невозможно излечить никакими усилиями
и деньгами. Так же дети с одинаковыми диагнозами абсолютно по-разному реагируют на
терапию. О причинах медицина молчит: мозг - самый неизученный пока орган. Так что если
вы видите ребѐнка-инвалида в тяжѐлом состоянии - это совершенно не означает, что его
родители ничего не делали.
Миф 4 «Дети-инвалиды страдают и мучаются» Большая часть заболеваний,
приводящих к инвалидности, не приносит ярко выраженных физических страданий. Если же
и есть болевые ощущения — современная фармакология может снять практически любую
боль. Если же речь идѐт о психологическом дискомфорте от заболевания, то здесь два
аспекта: некоторые дети-инвалиды в силу своей болезни не осознают своих «особенностей»,
а психологический комфорт остальных детей, которые осознают себя, целиком и полностью
зависит от окружения. Как известно, если человека постоянно называть свиньѐй - он
захрюкает. А если человеку постоянно указывать на его «неполноценность», то он себя
таким и будет ощущать.
Миф 5 Ещѐ один, поражающий своей несправедливостью миф – это мнение, что все
инвалиды живут хорошо, причѐм за счѐт «честных налогоплательщиков»
«Дети-инвалиды лежат тяжѐлым бременем на налогоплательщиках, а сами
живут « как сыр в масле»
В Молдове проживают более 180 тысяч человек с ограниченными
возможностями. Почти 15 тысяч их них - дети. Их обеспечение действительно происходит
за счѐт бюджета. Но вряд ли их можно назвать самым тяжѐлым бременем.
За счет бюджета живут депутаты, сотрудники аппаратов властных структур всех уровней,
безработные и прочие.
Не надо забывать, что у детей-инвалидов есть родители и иные родственники,
которые тоже платят налоги.
В Швейцарии дети-инвалиды не получают никаких пенсий и пособий: государство
делает всѐ, чтобы жизнь семей с такими детьми ничем не отличалась от жизни других
семей - родители могут работать, вести привычный образ жизни, дети получают
необходимую помощь, образование, посещают со сверстниками сады, школы и т. д.
247
Пенсия по инвалидности в нашей стране составляет от 500 до тысячи леев.
В большинстве случаев один родитель вынужден оставить работу. Садов и школ для таких
детей практически нет. Устроиться на работу даже трудоспособные инвалиды чаще всего
не могут. Большая часть льгот (лекарства, лечение, реабилитация, отдых и т.п.) лишь
декларативны и на деле никак не реализуются. Подавляющее большинство детей-инвалидов,
как и любые дети, живут на личные средства их родителей.
Миф 6 Точно так же не стоит считать, что «Семьи детей-инвалидов несчастны»В
жизни семей с ребѐнком-инвалидом в Республике Молдова много проблем и трудностей,
осложняющих жизнь. Но подобные проблемы в той или иной степени есть у всех, не только
у инвалидов, так что говорить, что причина несчастья - только инвалидность, ошибочно.
Счастье вообще есть понятие абстрактное и относительное Счастье - это внутреннее
состояние, и оно не зависит от каких-то конкретных вещей или явлений. Нельзя сказать,
например, что «мерседес» - стопроцентный залог счастья любого человека. Оценивать чужое
счастье по своим критериям, по отсутствию или наличию чего-либо - неверно. Хотите знать,
счастлив ли человек - не гадайте, спросите у него.
Миф 7 «Инвалид неполноценен: он не может учиться как все, жить как все,
чувствовать как все» Ключевое понятие этого мифа - «как все». Дело в том, что все мы
разные изначально, и никто не знает до конца своих возможностей. Система пытается
подогнать нас под некие рамки - зачем? Затем, что человеком среднестатистическим легче
управлять. Одинаковость - залог стагнации с последующей деградацией. А развитие как раз
зависит от многообразия. Заводя разговор о неполноценности инвалидов, мы начинаем
говорить о цене человека вообще, после чего окажется, что и здоровые люди тоже не все
имеют одинаковую цену. Разные, но равные. Равные в правах, в чувствах, в желаниях. Если
мы примем за точку отсчѐта не одинаковость, а как раз множество вариантов, то окажется,
что дети-инвалиды вполне обучаемы, просто по своей программе, что они могут многого
добиться, вести активный образ жизни - главное, им помочь.
Миф 8 «Если дети-инвалиды будут учиться в общей школе, здоровые дети будут
деградировать»
Инклюзивное образование не предусматривает занижение планки знаний для
здоровых детей, дабы «уравнять» их с детьми с ограничениями здоровья. Инклюзивное
образование в первую очередь делает акцент на персонализации процесса обучения, что
важно абсолютно для всех детей, а не только для инвалидов. К тому же присутствие детей
с ограниченными возможностями позволит здоровым детям приобрести бесценные знания
248
о доброте, толерантности, терпимости, помощи, которых не даст ни одна книга и ни один,
даже самый лучший, учитель.
Миф 9 Следующее утверждение порой серьѐзно осложняет жизнь детей-инвалидов.
«Интеграция инвалидов в общество невозможна, они же всѐ равно НЕ ТАКИЕ» Этот
ошибочный вывод делается потому, что мы пока в самом начале на пути к интеграции, и
если нам сегодня трудно принять инвалидов как равных - то это потому, что мы малоо них
знаем, мы редко их видим. Это вполне естественная реакция психики. Со временем мы
изменимся. Этот путь прошли до нас многие страны. Еще 15 лет назад в США - сейчас
практически эталонном в этом отношении государстве, дела обстояли не многим лучше, чем
у нас сейчас. Дорогу осилит идущий.
Миф 10 «Они не больные! Они плохо воспитанные/дети индиго/непризнанные
гении» К сожалению, медицина вообще, а в нашей стране особенно, не совершенна. И всѐ
же если не один, не два, и даже не три доктора поставили ребѐнку серьѐзный диагноз - стоит
им поверить. Понятно, что отрицание - это первый шаг на пути к принятию, но не стоит на
нѐм застревать. Да, ребѐнок с аутизмом, СДВГ (синдром дефицита внимания и
гиперактивности), шизофренией может выглядеть обычно, вести себя как все, иметь
хороший и даже блестящий интеллект. И всѐ же любое заболевание требует внимательного
наблюдения и тщательного лечения. Не только любовью и лаской, но и лекарствами
и коррекционными занятиями. [4]
Все эти суеверия, предвзятое отношение, опаска и стыд не дают увидеть, что дети с
ограниченными возможностями на самом деле – такие же, как все, они так же растут, так же
учатся, грустят и смеются, и так же любят. Может быть, когда-нибудь и мы поймем это, и из
словосочетания «дети – инвалиды» в нашем лексиконе уйдет его вторая часть. А ведь
ребенок – он же всегда ребенок, какими бы не были его физические возможности.
В заключении хотелось бы отметить, что дети-инвалиды не абстрактные единицы, а
реальные дети, имеющие лицо и характер. В тяжелых условиях, порой, катастрофической
инвалидности, как бы на иссушенной почве, они живут свою единственную и неповторимую
жизнь. Поэтому требуется, чтобы и общество научилось смотреть на этих детей, как на
личности, а не просто как на инвалидов. Чтобы СМИ уделяли время этим детям, и именно не
в плане трагедии , а в плане того, что они являются личностями, и в плане того, что не только
мы можем что-то дать им, но и они (их появление в семье) нам. Тяжело быть инвалидом в
возрасте 20 лет и выше, а еще тяжелее быть им с самого рождения, ведь в детские годы
ребенок постигает и учится очень многому, а инвалидность становится огромным барьером к
преодолению нового. Детям-инвалидам необходима помощь и понимание не только
249
родителей, но и общества в целом, только так они смогут понять, что они действительно
нужны, что их действительно любят и понимают.. Дети с ограниченными возможностями-
часть человеческого потенциала мира и нашей страны. Четверть нобелевских лауреатов -
люди с ограниченными возможностями здоровья. Инвалидами были слепой Гомер и глухой
Бетховен, Ярослав Мудрый и Франклин Рузвельт. Люди с ограниченными возможностями
могут все или почти все. Они принимают участие в Паралимпийских играх и занимают
призовые места, стремятся к тому, чтобы быть замеченными.[3]
За последние годы в системе образования Республики Молдова сделано множество
шагов с целью продвижения определенных моделей инклюзивного образования, но в
значительной степени они имели спорадический характер. Успешная практика в инклюзии
достигнута, в основном, благодаря поддержке со стороны гражданского общества и
энтузиазму, проявляемому некоторыми педагогическими кадрами, волонтерами и
родителями. В связи с этим утверждение Правительством Республики Молдова Программы
развития инклюзивного образования в Республике Молдова на 2011 – 2020 годы
представляет собой взятие ответственности государственного органа власти за обеспечение
развития образовательной инклюзии на национальном и местном уровне. [6.]
Опыт взаимодействия нормально развивающихся детей и детей, имеющих особые
потребности, способствует формированию у «нормы» альтруистического, толерантного
поведения, эмпатии и гуманности. Дети становятся более терпимыми по отношению друг к
другу.[5.]Процесс интеграции людей с ограниченными возможностями в общество займет
долгие годы. И мне кажется, что самое лучшее средство для разрушения мифов, для
принятия этих людей - непосредственное и достаточно длительное (а не разовая
«экскурсия») общение с ребенком, с особыми потребностями.
Библиография
1. Декларация о правах инвалидов (утв. Резолюцией тринадцатой сессии Генеральной
Ассамблеи ООН 3447(XXX) от 9 декабря 1975 г.) // Текст Резолюции размещен на сервере
ООН в Internet (http://www.un.org)
2. Закон № 60 «О социальной интеграции лиц с ограниченными возможностями»,
http://lex.justice.md/ru/344149/.
3.Постановление Nr. 523 от 11.07.2011 об утверждении программы развития
инклюзивного образования в Республике Молдова на 2011-2020 годы.
4. http://doorinworld.ru/publikaczii/200-deti-invalidy-mify-i-predrassudki
5.http://festival.1september.ru/articles/580261/
6.http://www.scienceforum.ru/2013/14/1781
250
СОДЕРЖАНИЕ
Пленарное выступление
Uzun D.
DİALEKT FONETİKASI ………………………………………………………………………
4
Ioniţa T.
SPECIFICITATEA DIALOGULUI LIRIC ÎNTREŢINUT CU MAMA ÎN CREAŢIA LUI
GRIGORE VIERU………………………………………………………………………………
7
Celac A.
PUBLIC SPEAKING IS A KEY TO SUCCESS……………………………………………….
10
Кара М.
СОТРУДНИЧЕСТВО ШКОЛЫ И СЕМЬИ КАК НЕОБХОДИМЫЙ КОМПОНЕНТ
СОВРЕМЕННОГО ОБРАЗОВАНИЯ…………………………………………………………
13
Киорогло М.
МОТИВАЦИЯ УЧЕБНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ КАК ФАКТОР ПОВЫШЕНИЯ
КУНКУРЕНТОСПОСТОБНОСТИ СТУДЕНТОВ…………………………………………..
25
Secţia 1.
MODERNITATEA CREAȚIEI CULTURAL – LITERARE A LUI GRIGORE VIERU
Calân Elena
POEZIA LUI GEORGE BACOVIA: CONTEXT NAŢIONAL ŞI EUROPEAN ……………..
29
Cârbîic Dora
CODRUL – MATRICEA STILISTICĂ A POPORULUI DACO-ROMÂN ÎN OPERA LUI
EMINESCU ………………………………………………………….........................................
36
Erineţ Valentina EVOLUŢIA CONVERSIUNII ÎN LIMBA ROMÂNĂ ………………………………………..
41
Liudmila Nedu CREANGĂ – DICKENS – TWAIN: COMUNITATE TEMATICĂ, VIZIUNI ARTISTICE....
46
Trandafil Vera TIPURI DE ETIMOLOGII……………………………………………………………………...
49
Curdova Eugenia
NOAPTEA RITUALURILOR DE DRAGOSTE LA SFÎNTUL ANDREI…………………….
57
Bolgar Tatiana
SIMPLITATEA LUI GR. VIERU ……………………………………………………………..
62
Zlatovcena Nelli EXPRESIVITATEA LIMBAJULUI ÎN BALADA POPULAR ……………………………….
65
Sâpciu Elena TUDOR ARGHEZI ÎNTRE TRADIŢIE ŞI MODERNITATE ………………………………...
70
Sekţiya 2.
GAGAUZ DİLİ HEM LİTERATURA ÜÜRENMÄK UURUNDA
Boltaeva Alöna
ALÖNA ERGOGLO - ENİ BİR AD GAGAUZ LİTERATURASINDA ……………………...
76
Çebanova Mariya
N.İ. BABOGLUNUN YARATMALARINDA MORAL KOMPETENȚİYALARIN
İNSANNIK TEMASININ OLUŞTURMASI………………………………...............................
80
251
Çernioglo Alla GAGAUZ LİTERATURA UROKLARI NİCÄ GAGAUZLUUN TEMELİ ….........................
85
Kılçık Ekaterina TEORETIK ASPEKTLERI KOMUNIKATIV KOMPETENȚIYASININ
OLUȘTURULMASINDA ……………………………………………………………………...
88
Kınalı Mariya ANA DİLİNİ ÜÜRETMEKTÄ DİDAKTİKA İSTEDİKLERİ ………………………………..
97
Mihaylova Svetlana
BÜÜLÜ MASALLARIN ÖZELLİKLERİ……………………………………………………...
100
Sırbu Maksim
ANA TARAF TEMASI K.K.VASİLİOGLUNUN PEETLERİNDÄ…………………………..
103
Zlatovçena Stepanida
AYLÄ PAALILIKLARI GAGAUZ YAZICILARIN YARATMALARINDA………………..
110
Секция 3.
ИНОСТРАННЫЕ ЯЗЫКИ В МЕЖКУЛЬТУРНОМ ПРОСТРАНСТВЕ:
ТРАДИЦИИ И ИННОВАЦИИ
Братунова Елена, Милкан Елена
ПЕСНЯ КАК МОТИВАЦИОННЫЙ ИНСТРУМЕНТ НА УРОКАХ ИНОСТРАННОГО
ЯЗЫКА………………………………………………………………………………………….
114
Boicova Christina INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN THE PROCESS OF TEACHING THE ENGLISH
LANGUAGE …………………………………………………………………………………...
119
Carelina Alexandra ACTIVITIES IN THE CLASSROOM FOR TEACHING EFL………………………………...
123
Ceavdari Iulia THE LANGUAGE OF YOUTH ……………………………………………………………….
125
Chisacova Irina WÖRTER UND GEGENWÖRTER. ANTONYME IN DER DEUTSCHEN SPRACHE …….
128
Dobrioglo Tatiana HERTA MÜLLER: NOBELPREIS FÜR DAS DRAMA IHRES LEBENS…………………...
132
Ivancioglo Oxana DIE ROLLE DER DEUTSCHEN SPRACHE IN DER WELT VON HEUTE………………...
137
Sivoglo Nadejda DEUTSCH ALS FREMDSPRACE: 5 GRÜNDE DEUTSCH ZU LERNEN………………….
141
Секция 4
ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ: ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И
ПРИКЛАДНЫЕ АСПЕКТЫ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ПОДГОТОВКИ
СПЕЦИАЛИСТА
Алтыпармак Инесса
ГРУППОВАЯ РАБОТА НА УРОКАХ ПОЗНАНИЯ МИРА КАК СРЕДСТВО
ПОВЫШЕНИЯ КАЧЕСТВА ЗНАНИЙ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ……………………
146
Кара Анастасия
РАЗВИТИЕ РЕЧИ ДОШКОЛЬНИКОВ В ИГРОВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ…………………
152
Копущу Екатерина
ДИАГНОСТИКА И КОРРЕКЦИЯ АГРЕССИВНЫХ ФОРМ ПОВЕДЕНИЯ
У ДЕТЕЙ МЛАДШЕГО ШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА……………………………………….
157
252
Колпакчи Екатерина ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ РЕЧИ ДОШКОЛЬНИКОВ В ИГРОВОЙ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ……………………………………………………………………………..
166
Gagauz Alina PREMISE ALE INTEGRĂRII ȘI INCLUZIUNII ȘCOLARE A COPIILOR
CU CERINȚE EDUCATIVE SPECIALE………………………………………………………
170
Livia Musteaţă METODE INTERACTIVE ÎN CONTEXTULEDUCAŢIEI CENTRATE PE CEL
CE ÎNVAŢĂ…………………………………………………………………………………….
173 Манастырлы Екатерина ВЛИЯНИЕ ХУДОЖЕСТВЕННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ НА РАЗВИТИЕ
ИНТЕРЕСА К ЧТЕНИЮ ……………………………………………………………………..
178
Сюмбели Неля РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСКОЙ ЛИЧНОСТИ РЕБЕНКА НА УРОКЕ МУЗЫКАЛЬНОГО
ВОСПИТАНИЯ………………………………………………………………………………...
181
Слесаренко Марина СТРАТЕГИИ ОРГАНИЗАЦИИ ИНКЛЮЗИВНОГО ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО
ПРОСТРАНСТВА В ФЕРАПОНТЬЕВСКОЙ ГИМНАЗИИ ИМ. М. ВОВЧОК…………..
187
Узун Людмила
ПРОБЛЕМА АДАПТАЦИИ СТУДЕНТОВ ПЕРВОГО КУРСА……………………………
190
Янчогло Евгения
РОЛЬ САЙТА ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО УЧРЕЖДЕНИЯ В ФОРМИРОВАНИИ
ИНФОРМАЦИОННОЙ СРЕДЫ……………………………………………………………...
196
Янчогло Евгения
СОВРЕМЕННЫЕ ТРЕБОВАНИЯ К ОЦЕНИВАНИЮ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПЕДАГОГА В ДОУНИВЕРСИТЕТСКИХ УЧЕБНЫХ
ЗАВЕДЕНИЯХ…………………………………………………………………………………
199
СЕКЦИЯ 5
АКТУАЛЬНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ В СОЦИАЛЬНОЙ РАБОТЕ: ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ
И ПРАКТИЧЕСКИЙ АСПЕКТ
Балыкбаева Людмила
ПОТЕНЦИАЛЫ СУПЕРВИЗИИ И ИХ АКТУАЛИЗАЦИЯ В ПРАКТИКЕ
СОЦИАЛЬНОЙ РАБОТЫ…………………………………………………………………….
204
Димова Ирина
ОТНОШЕНИЯ К СТАРОСТИ В РАЗНЫХ КУЛЬТУРАХ………………………………….
209
Димитрова Марина
ОШИБКИ СЕМЕЙНОГО ВОСПИТАНИЯ КАК ФАКТОР РАЗВИТИЯ
ДЕВИАНТНОГО ПОВЕДЕНИЯ……………………………………………………………...
214
Златовчена Екатерина
МНОГОДЕТНАЯ СЕМЬЯ И СОВРЕМЕННОСТЬ………………………………………….
219
Ириней Ирина
СОВРЕМЕННАЯ МОДЕЛЬ ПОДГОТОВКИ СОЦИАЛЬНЫХ РАБОТНИКОВ В
ПЕДАГОГИЧЕСКОМ КОЛЛЕДЖЕ………………………………………………………….
221
Калпак Светлана
ДОМАШНЕЕ НАСИЛИЕ НАД ЖЕНЩИНАМИ……………………………………………
226
Козарь А.
ПРЕДОСТАВЛЕНИЕ КАЧЕСТВЕННЫХ УСЛУГ НА ДОМУ КАК
253
ПРЕДУПРЕЖДЕНИЕ ИНСТИТУЦИОНАЛИЗАЦИИ ЛЮДЕЙ ПОЖИЛОГО
ВОЗРАСТА……………………………………………………………………………………..
231
Копущу Марина
ТОРГОВЛЯ ЛЮДЬМИ – РАБСТВО 21 ВЕКА………………………………………………
235
Колиогло Валентина
ПРОФЕССИОНАЛЬНО – ЛИЧНОСТНОЕ РАЗВИТИЕ СПЕЦАЛИСТА В ОБЛАСТИ
СОЦИАЛЬНОЙ РАБОТЫ…………………………………………………………………….
238
Пачи Ольга
ФОРМИРОВАНИЕ ТОЛЕРАНТНОГО ОТНОШЕНИЯ К ДЕТЯМ С
ОГРАНИЧЕННЫМИ ВОЗМОЖНОСТЯМИ………………………………………………...
244