r 7. N. .7.DIssERTATIO GRADUALIs, F

I- DE

POssIBILIVMC0NsEQUENT1Is

NEMINlIMPUTANDIs,

Quam ,

Consens. Ampl. Fac. Ph. in Reg. ad Auram Academii:J. ■ /rV i>r.i;side, 3VIRO Maxime Reverendo atque s'Celeberrimo,

p.»o' CA ;R OL OMEsTERTON,

s. s.Th. DOCT. nec non Ph. Prim. & Ration. PROFEss,si lii.i Publice examinandam submittit : . L

JOHANNEs GARVOLIUs,Ostrobotniensis. *

;

In AUDIT. MA). Die XIV. Maji Anni MDCCLXVI.H, X, M. C.

ABO£ imprestit ]OH. CtuusTQsH, FMNCKEU.

■ VIRO Cvt)sulti(simo

D»o JO H AsNm IBRJNCK.Jt 1 i Civitatis NyCarlsby Consuli acquUsiino, Iu

’r\-v v'h 5 * Assini Honoratistimo. * ’ . % <,‘",V". •h" '* ‘ : Vi. \'i r ■(. (,’• V‘-\ ;»« v si ; ‘

. Plurimum ' Reverendo atque Pr*clari(sinio

D:NO E iliypß AERAVANDER,

Eccless* qua: Deo in sijcajoki colligitur Pastori vigUantissimoi'

■ Plurimum Reverendo atque Fraelarissimo'H >. />i'. sV' -- ''-y i>> -mr. ;i •’:«'I , .I«.h\LvU;n6 Or- L A O

TU NEO, %' Vice Passori in Vora meritissimo.

FAUTOPJBUs

Favdris veslri in rae prorsus singularis haudAcackmicum etsi omni nitore destitutum

iecrasum sacere» Hoc ipsum ut benigne ad-rogo, Dececcru cum ierio voto oninigen^

KOMINUMCultor obser-

JOHANNEs

AdmodurH Reverentia atque PrtelarissimoD» T H O M E

sTENBACK!i ;;

sEcclesi». quae Deo ;in Brahest, & salo congregaturI|||||||pss^* :' - W* Paflori ; meritillimo. »K* .

’‘

1 Plurimum Reverendo atque clari(simo

D» M« IsRAEL!iEIMELAEO,

sacellano scorkyrsensi, Assini Exoptatissimo,Plurimum Reverendo atque Clari(]iimo

D® ABRAHAMOFORTELIO,

sacellano sieviensi,

HONORATIssIMIsi

immemor, non poITum non specimen sioccein debicze pietatis monumentum vobis con-spiciacis, mihique saveaas est quod enixefelicitatis permaneo.VEsTRORUM

vanltjslmm,GARVOLIUs.

sp.reD sitnnan A «\.t%a I tl£> 1 a sigru aM ARGARE TII .

GARVO L 1 A,: r • i - ' sT , -

Min Huldasta Moder.

KdmjuklndWe sottJOHAN GARVOLIUs»

ipi

Alterum jam editurus specimen Academi-'K ‘tiM-i. XI s*r . *i.. HlhnsKltl.- 1.-

cum, non obscuram aliquam ex abditisPhilosophiae xecessibus quaessionem eli-

*nr.rsQ-» s H!s;iiri liUi«--\ 0041 .U“iO O> i IJVJ »!►.«■*««gere. solvendam • atque de ea' operolius . disquirere,/» J i Kjlit t K 3't"s s( » 'K*l *

. ?Vl»ased potius rem omnibus valde notam i& domesticampro ingenii V viribus breviter considere 'consultiusduxi. Lubenter ingenueque sateri ' noh erubeTco’» meadhuc parum prosecisse in vasto philosophiae campo.Non enim scientia - haec uno alcerove: anno acquiri*tur, venim ad eandem sibi persidus, comparandamtotus aetatis nostrae cursus noni- sufficit; Quid! ope-ram 6c oleum in , hoc

|negotio perdidere ad perse*

ctionem scientiae adspirantes, cum !J socrate 4se ' nihiljcire sassi sunt, ; ' ATel; itaque B. L, "enixe peto, ut

2aequum & facilem Te hujus conamiriis Censorempraebeas ,

& aeqnitate hac tua desectus suplere beni-gne velis. sigo inttrim festinationis veniam depre-cans, Tuam humanitatem oaini, qua par est, men-tis veneratione exosculabor.

§. II.

Nemissi nisi in studio literarum plane hospiti i«gnotum esse potest, quam ad recte philosophan-dum sit necessarium, ut generales rerum notiones ae-que affectiones universaTes dffigenri cura ac judicioexpendaritur. Quid vero ideis postibilis & impostibi-lis, earumque diltinctione in omni non dicam eru-ditorum lingua, sed vulgari etiam loquendi usu fre-quentius, utpote quae tam in philosophia» quam er-jam theologia saepissime adhibentur! At tamen hunclocum maxime lubricum esse, adeoque ad errorespraecipitem non dubitarunt sateri magni st genuiniNostratium Philosophi. Non parum iraque condu-cere arbitror, si vera terminorum idea prius sueriCevoluta, quam ad ducendas conseqnentias » earumqueimputationem ostendendam me conseram.

§. III.

Intellectus Divinus distincta & simultanea est reprae-sentatio omnium possibilium. Objecta omniscientiaeDivinae sunt itaque omnia possibiiia. si nullus es-set DEus, nihil esset possibile. Patec inde omnem

3serum postibilitatem esse a DEO, & intelsectum ejusesse lontem sive radicem omnis possibilitatis, quodseniores omnes ultro concedunt.

§. IV.

Cum in DEO intellectum & voluntatem disflo*de; concipere maxime necesse sit,V & ex earum consu-sione alioquin consequercturV' quae nimium suntlab*surda, quaeque omnes,, quibus sanior ess mens, .omni;nilu atque cura respuere annituntur: probe omninotenendum ess, plura{l dari possibilia quam quae actuexistunt. Hinc a mera rei possibilitate, ad ejus exi»ssentiam nondum; concludi potess} etsi ergo intellectusDivinus sitrsons essentiarum, hoc ess mere pclsibilita-tis rerum, propterea tamen non ess sons exissentiae*sed radix exigentiae deinde in alio attributo Divino,nempe Ejus sanctissima voluntate quaerenda ess. Quot-quot Iigitur* omnialvoluntati ac ' libero." DEI decre-

.

to ad ser ibunt, non solutn possibilia consunduntA| i It**»!I i ?aui* t r.u in jj! 1 •.j s-w icum actualibus, verum etiam, summa hoc pacto lintei

mucendo -omnes veritates v necessarias faciunt contin-«•i';”u/UQ'jn «iu i-t «»>v'taiiuvn r ■<u

gentes, Gratis igitur derivat Abelardus cum sa»talissis » fundamentum p 'ssibilitatis & imbossibilita»tis a voluntate Divina, quasi vero nihil esset possib!»le, nisi quod DEus omnipotenti Tua voluntate in a-dum deduxisset : i. Quidquid vult facere facit :

* igiturstsaypdTeffr facere! nist quod facit , igitur pojsbile nihilesi quod non siat : Igitur aeque ’ late patent possibilia& aditalia, in prssenti quidem prMerito ac futuro

4spestata. Talia ssint Patris Abelardi sela: plum»bea prosecto & indigna raiiite Philosopho, videBuss, cornment. Phiios, de engine & permissionemasi §. 145.

5. V,

Media vero via, quod tutius fieri potess, surriire mssii videbor; si ilec voluntati nimium, nec in-tellectus parum rtribuens, arque hoc fundamento ni-,Xus, omne id esse possibile asfirmavero, quod nullam«ec iii se, nec in relatione ad causam eracientem in-.volvit conrradictionem. Est haec definitio ita Iste pa-lens, ut osnnia, etiam DEUM ipsum suocotnplectatur* sin vero ad dreatsirarum productio-nem possibdem solum attendas,.aliae ornnino In prom*tu suut definitiohes» ,7 Hobbesius atque spinoza tne-Currt non sacsunt , dicentes nihil possibile esse nissquod vel aPltt est, suit , vel futurmn tandetri eritiadeoque quidquicl est, tjje necesjarlum. Has ausemspumeis suis argumentis ebullidntes, peroptime resu-rarunt Leibnitius in theodic. parte 2:da §. 172, tieeridn Baissingerus in dilucidationibus suis Philosophi»cls K. 37.

& VI. H&JOqs?irni

Exb :bita jam possibilitatis , idea vt prctiiissi me»rnor >, perpaucis etiam ad pvsjibilitqtum eotstequentiai.vjum pergp. • Per has non sensu Iogico. iutelligo ali. >

5quas psopositionum consequentias a sicopo ttieo lon«ge alienas. quae nusqtiam reperiuntur, nili in legiti-me colligentis inteiiectu. sed unice specto conse-quentias reriim metaphysjce, physice & moraliter in-tellectas, quae ita appeilantur, quia sub condirionepossibili, aut necesTario siunt, aut etiam fieri pos-,sunt, adeo ut affero possibili admisso, mox consio*quatur alterum , siublata vero uno, simul reliqua o-mnia tollantur, quae alioquin losiga fierie exinde de-dect poffent. >

{. VII.. . M »> j

Disingvpsttlir, quas loquor covseqttehlU ssi ite*CtJJarias & centingenies , siunrque diversae plane indo»115 ac naturae. NeceJJari<s enim praecedentem condi-tionern possibilem ea necessiraris lege consieqiiuntur,ut easderh non fieri rei Indoli prorsus adversetur*sed contra sit in centingentibus, cum bae non ne-cessarid cogente, quae pramittitur conditione» & se«qui & non seqiii possint, Ab his possibiiitatussi con*'sequentiis disserunt consiequentiae actualium, sive bae,quemadmodum illae sine becessariae, sive contingen-tes, De quibus agere cum nostri non sit instituti,ad irtiputasionerii cstendendasn, pedem proiboveo.Quod ut eo melius siat, nec temere quid statuarur*leviter ac persunctoria opera attingendum tisihi estissiputationis fundaotentum.

6

§. VIII.

5i quid recte cuiquam imputabitur, necesse est,primum sit libere agens, deinde adsit attimi inten•tio. Nulla enim propior ratio reddi potest cur ali-cctii actio impuretur, quam quia ab ejus arbitrio de«pendet ntrum ea sieret , vel non sierec adeoque proejus auctare haberi potessi

§. IX.

.Hinc expeditum est, non recte homini imputari

effectus |naturales facultatum ipso|existentiutnT velquaecunque 1' naturaliter ipsi.,aßsunt • aut desunt; nili iquatenus raliquid circa ea industria atque cultura valet.sic quodquis corporis proprietate excelsior aliis & elatioreft 1

,: nullo praeconio magnopere dignum est; quem*?

admodum ex adverso non contemni miretur,cui bre*

vis statura, facies depressa, aut membra distorta na«'ruraliter & citra culpam ipsius adsunt. 1" -v' ’

Mulsis uit» jv i.; ;i.tuu * vtn , Oi. .■* iikuu'* iuDt)r is sici -Xj lei nr

§. X.

Pari ratione effectus rerum naturalium 8c vege-tabilium, quatenus humanae directioni haud subsuntnon recte imputantur. sie ergo turbulentae tempe-states, sulminae, turbines, tonitrua imputari nonpoilunt.

7

§. xi.Imputari qnoque non possunt actiones eorum,

qui usu rationis piane destirutinrur; quo in numerosunt insances, suriosi Lc menre capti. Cum enim necintellectu nec voluntate recte uti queant, sed coecaratione omnia peragant perinde est» ac si ex i-gnorantia invincibili actiones procedant, quae omnemimputationem tollit.

§. Xkl.

Praeterea iub imputationem non cadit omistio eo-rum» quae vires nostras exsuperant, atque adeo a nobis praestari haud possunt. Quo pertinet vtilgata re-gu!a: impojjibilhm nulla obligatio. Caeterum dissin-xi solent impossibilia , ut alia physice , alia wcrali»ter taJia dicantur. llla, sunt, quae praeliari nulla ra-tione queunt, si vel maxime omni nisu & conren-tione in eandem voluntas incumberer. Impossibiliavero moraliter dicuntur quorum adimpletio nulloquidem physico obstaculo intercipitur, ejusmodi ta-men sunt, ut ea praestare vel indoles humanae na-turae , vitaque civilis, vel superioris cui parere ne-cessum , voluntas impediac.

§. XIII,

Neque etiam nobis imputari ; potest, quales perquietem imagines phantasia 'figuret. Quippe in isla

8' 1- -

‘ I■■ ■s t/ **k ...

somni caligine voluntatis* asbitrssim qusescir & cere-bro , turbato, -mentem ,

phantasia salsis & mendae bus'visis concitat, &

.nunc ■ sbnesias '■ eidem; & lugubres,

nunc Iastas ; species offert. Qua; ;cum' cura - volunta-tis cdnsenTum,,, siant st ab homine 1 4bv'er£ineque*ant, • sub imputationem haud -cadunt,

§, XIV.

Ex hisce quae dicta sunt» facile est sntellectu,quocj, quemadmodum omnes possibilitatum conse-quentiae hoc, quod posui, carent fundamento, itaob omni actuali imputatione Iongissime abesse cen-sendae sunt. Possunt autem dictae consequentiae,sic uti supra monui, metaphysice, physice & morali-ter considerari. Cum enim quidquid in rebus crea-tis deprehenditur, <5c tanquam conditio aliqua sup-ponirur, aut ad earum potentiam & essentiam, autactum aliquem & accidens, idque vel cum vel sinerelatione ad legem lpectarum pertineat; patet exin-de quam adhibui distssictionem nec fundamento de-stitui suo. Verum enimvero, quocunque demumsensu rerum consecutiones accipias, ab iis culpamabesse reperies. si enim ad ilias, quae metaphysicaesimulque necessariae sunt animum advertas , tanrum•abess, ut creaturis astignentur, ut ne ipsi quidemDEO, sensu apud moralislas recepto impotari que*aut: Cum supra offensum sit omnes pcssbilitates»utpote quae lunt necessariae & ad essentiam rerum'

9

perrinenres ab ssireilectu Divino sanquam unico suosonre, non aurem ex factitare i'era provenire, nisip!us dari in effectu qu&m est in causa absurde siogere lubec. si eriam conringenres easque tripliciiila qnam dedi, significarione accepras intueri ve-sis, haud alicer prosecto de his erit statuendum, E-him vero nec ipsas quidem consequentiae, nec quaesijpponitur conditio possibilis in nostra posita suncsaculrate, quo minus ita se(e habeant : Etsi quaePraesmttuntur posiibiles conditiones a crimine libe*rentur, non possunt earundem consequentiae mul-to magis culpa vacare contra aurem consecutionemactuasiumm inprimis si necesTariae sunt, alia est ra«tio. Cum enim quod antecedit est liberum ,

&

quod consequitur necessarium, recte colligimus,qui vult anrecedens, eum velle eriam debere ne-eessariurri ejus consequens. sic qui vuir malumniorale, vult eriam maium physicum in tempora lon-ga ierie invicem sequentia saepe exporrigendum :

Vel quod eodem tendir, qui vult peccatum, vuireriam summi Numinis cssensionem, cujus tanta estjustitia ac sanctitas, ut non possit non malumsemper aversari, cumque ardents illud amoliendistudio sastidire. Qui justiriam DE1 ledere non du-birot vult eriam justissimo huic scelerum vindicipaenas dare, quoniam in DEO magnae esset im-perfectionis argumentum, si prius creaturas quarajustitiae suae aliquo modo esset satisfactum, permit-teret cuipam semper impune auserre. Jam auremsi valeret in possibilium consequentias, ubi Iiberras

10

8c intentio ,sicut;*necesse ■ est , non adest actualis*

•multa exinde sequerentur quae,auribus animisqud

' bene de rebus• sententium 'e(Tensi absurda. Aut (e*nim quodimpssim h est dictu,) ; DEUs. auctor - soretpeccari, in quo),omnium - rerum non . solum possi*biliras Vn sed etiam actualisp exi slentia fundatur; authominum' primis; non modo adhuc non ; existentiabus i (quod posteris ; ipsosium quoque accideret) ve-rum etiam in statu felicissimo ' constitutis culpa an-,te impurata : fuisset ; quam esser icommissa. Atquesic sancti 'dcthonesti in omnibus vitae partibus tuis-senr , nec tamen integri vitae scelerisque | puri.En manlsiestam contradictionem. Imo vero po;sira i consequentiarum, v quae Inecesiariae *.■ sunt , • im-putatione , nemo esset cui . aeterna post mortem Ta-lus non' omnino esset desperanda. sin autem :< abhis contingentes spectaveris erit quidemspes aliqua salutis sed dubia valde atque incerta,adeo ut nemo tam sit pius, quin extremo vitae pe-riculo expolitus maximam dubitandi rationem habe-at numne si diutius vivere contingat fidei jacturamfacturus sit, impiam sic vitam curri ■ morte -commu-taturus-sit Contra ea i improbissimos quisque spenon modo longioris sed,IMetiam*melioris vitae; (quaein numero- perfecte, impossibilium - nunquam haben-da est) summa quaevis etiam ultimo • temporis pun-cto sibi promitteret;t quamvis animam detestandisconrpurcatamsislagitiis i nunc- jam efflarer. . Quod siita > esser haec . prosecto doctrina, hinc supinam sa-lutis negligentiae (vadens, illinc vero praecipitem

11

ad desperat-ionis baratrum viam aperiens, pUis da-mni cum Philosophia morali, tum saniori Theolo-gia asserret, quam ur ablolutum electionis decrerum,aut impium de universali de omnium in integrumrestitutione multorum sigmentum, aut denique hy-pothesis ilia periculi plena, de absoluta ac necessia-ria cunctarum rerum praeordinatione. Quaproptersatis hinc, opinor, manisesturn est, nec ullas nobis

imputari possibilium consequentias.

T A N T U M.

Pbilosophis CAKD1DAT0' Dn. JOHANNI GARVOLIO,morum concinnitate i'atque eruditionis laude

.' blarissimo. 7• tUu. y ssti sgs

i Amico atque conterraneo/honoratilEmo^-;si-?

Verum & genuimim amicitiae haud sucarae indhcium merito censetur, ubi alrerius alter aeque

ac sili ipsius dctectetur sielicirate. Cum itaque, TeAmice Dilectissime opus conaru & eventth felicissi-mum in lucem proserre tcirem , non minus laetatus,sum, ac si meus hic ageretur honor» ETenim a te-neris inde annis in Te alrerum habui eundem. Tuamsidem, Tuamque integritarem innurneris sere rerumreitimoniis comprobaram reddidissi. Cum vero- p!u-ribus! nominibus obstrictum me sienriam, & in ami-ciria vinci turpissimum judicem, ne dubires, quiasausia arque sicticia, quot quantaque Tibi demumcontigerint, votis ramen meis respondere minimeposse, sic anirni adsecto, quam verborum adparartu pleniori gratulari voluit debuic

TIBI

. CbstrißiQmut ,

JAG. RAVANDER.