de sancti hieronymi illius vita operibusque
TRANSCRIPT
Qui nescit Scripturas, nescit Dei virtutem eiusquesapientiam, ignoratio Scripturarum ignoratioChristi est.
Sophronius Eusebius Hieronymus, lumen patrumveterum, natus ca. annum 345 in Dalmatia, baptizatus ca.365 Romae, magistro ei Donatus grammaticus fuit, 373/376eremita in Syria, 382 secretarius papae Damasi, 386 exRoma in Bethlehem migravit, obiit ibi ca. annum 420.
Totus semper in lectione.Totus in libris est. Non die,non nocte requiescit.
Sulpicius Severus
Totus semper in lectione.Totus in libris est. Non die,non nocte requiescit.
Sulpicius Severus
Strido
Roma
Beetlehem
Antiochia
Calchis
De Hieronymi itineribus
Augusta Treverorum
Strido
Roma
Beetlehem
Antiochia
Calchis
De Hieronymi itineribus
Augusta Treverorum
Aelius Donatus (floruit medio quarto saeculo) fuitgrammaticus Latinus et doctor artis rhetoricae. Nihil certide vita eius compertum habemus praeter quodHieronymus eo usus est doctore. Ars grammatica eius,praesertim pars Ars minor dicta, tanti momenti habita est,ut etiam atque etiam per medium aevum describeretur.
Aelius Donatus (floruit medio quarto saeculo) fuitgrammaticus Latinus et doctor artis rhetoricae. Nihil certide vita eius compertum habemus praeter quodHieronymus eo usus est doctore. Ars grammatica eius,praesertim pars Ars minor dicta, tanti momenti habita est,ut etiam atque etiam per medium aevum describeretur.
De viris illustribus
De momento Verborum Dei apud Christianoshodiernos. De liturgia Romana
Vivus est enim sermo Dei, et efficax etpenetrabilior omni gladio ancipiti: etpertingens usque ad divisionem animae acspiritus: compagum quoque ac medullarum,et discretor cogitationum et intentionumcordis. 13 Et non est ulla creatura invisibilisin conspectu eius: omnia autem nuda etaperta sunt oculis eius, ad quem nobis sermo.
Ad Hebraeos 4, XII
In principio erat Verbum et Verbum eratapud Deum et Deus erat Verbum. (...) EtVerbum caro factum est et habitavit in nobiset vidimus gloriam eius, gloriam quasiunigeniti a Patre plenum gratiae et veritatis.
EVANGELIVM SECVNDVM IOANNEM
Et abii ad angelum, dicens ei, ut daret mihilibrum. Et dixit mihi: Accipe librum, etdevora illum: et faciet amaricari ventremtuum, sed in ore tuo erit dulce tamquam mel.Et accepi librum de manu angeli, et devoraviillum: et erat in ore meo tamquam mel dulce,et cum devorassem eum, amaricatus estventer meus: et dixit mihi: Oportet te iterumprophetare gentibus, et populis, et linguis, etregibus multis.
APOCALYPSIS IOANNIS
De S. Hieronymimomento ad
litterasexcultiorescolendas et servandas
Erasmus Roterodamus
Ciceronianus, non Christianus…!
inde a minuto octavo cum quadraginta
Aurelii AugustiniDe doctrimaChristiana
Aurelii AugustiniDe doctrimaChristiana
Aurelii AugustiniDe doctrimaChristiana
S. Hieronymi
De S. Hieronymifiguris atqueimaginibus
Domenico Ghirlandaio
Alonso Cano
Anthony van Dyck
Tiziano
Tiziano
Francisco Salcillo
Salcillo Georges de la Tour
El Greco
Leonardo da Vinci
El BoscoFrancesco Bassano
Alberto Durero Francisco Zurbarán
Icono Francisco de Goya
Caravaggio
Caravaggio
Andrea del Castagno Maestro del Parral
Francisco Ribalta
Alonso Cano
Escuela Cuzqueña
De S. Hieronymiillius arte
interpretandi
Ego enim non solum fateor, sed liberavoce profiteor, me in interpretationeGraecorum, absque Scripturis sanctis, ubiet verborum ordo mysterium est, nonverbum e verbo, sed sensum exprimere desensu.
Quod si cui non videtur linguae gratiamin interpretatione mutari, Homerum adverbum exprimat in Latinum. Plusaliquid dicam: eundem sua in linguaprosae verbis interpretatur: videbisordinem ridiculum, et Poetameloquentissimum vix loquentem.
Quam vos veritatem interpretationis,hanc eruditi nuncupant.κακοζηλίαν
Converti enim ex Atticis duorumeloquentissimorum nobilissimasorationes, inter seque contrarias (…) necconverti ut interpres, sed ut Orator,sententiis iisdem et earum formis, tamfiguris quam verbis ad nostrumconsuetudinem aptis. In quibus non verbopro verbo necesse habui reddere: sedgenus omne verborum vimque servavi.Non enim me annumerare ea lictoriputavi oportere, sed tamquam appendere.
M. Tullius Cicero
Non sunt [...] in scripturis uerbasimplicia, plurimum in his absconditumest. Aliud littera, aliud mysticus sermosignificat (ep. 18A,12),
in uerbis singulis multiplices latentintellegentiae (53,9);
1.triplex in corde nostro descriptio et
regula scripturarum est: prima ut
intellegamus eas iuxta historiam,
secunda iuxta tropologiam, tertia iuxta
intellectum spiritalem. In historia
eorum quae scripta sunt ordo
seruatur, in tropologia de littera ad
maiora consurgimus [...] in spiritali θεωρια ad sublimiora transimus,
aquas occidentis litterae (ep.78,7);contemnens occidentem litteram,repperebat spiritum uiuificantem(108,11); sequentes occidentem litteramet non spiritum uiuificantem (109,1);euangelicae interpretationis spiritumderelinquens in Iudaicae litterae morterequiescit (121,2); iuxta occidentemlitteram (123,12); si enim occidentemtantum sequuntur litteram et nonspiritum uiuificantem (129,6)...
Por ejemplo, la siguiente cita del Salterio Galicano es un verso que ha sido frecuentemente salmodiado en el Libro de los Salmos(Salmos 122:6, 121:6 en otras versiones) : Rogate quae ad pacem suntIerusalem, es decir, "rogad a los que están por la paz de Jerusalén". La Biblia de Jerusalén traduce el mismo texto como "Orad por la paz en Jerusalén". En la frase en cuestión, que es traducción literal de la Septuaginta, el antecedente elíptico del pronombre relativo neutro plural "quae" (que) es complemento directo del verbo principal "rogate" (rogad, suplicad), al tiempo que el pronombre al que antecede hace las veces de sujeto de la oración subordinada, cuyo verbo es "sunt" (son, están). Por otra parte, el traductor se vale de la expresión ad pacem (literalmente, "hacia la paz") en lugar de la más idiomática in pace, así como del topónimo Ierusalem, que aparece en la oración como un nombre propio indeclinable cuya función gramatical debe inferirse del contexto. Su traducción más plausible sería, según el sentido de la frase, la del nombre en genitivo ("...de Jerusalén"), aunque tampoco es desdeñable su análisis como dativoo, incluso, locativo. La versión de la Vetus Latina procura respetar el orden y el uso de las palabras del original griego de la Septuaginta y al hacerlo así está creando un peculiar estilo de latín. Por contraste, San Jerónimo, en versión posterior sobre textos originales hebreos, traduce el verso de la cita como "rogate pacemIerusalem", es decir, "rogad por la paz de Jerusalén".
Illi (scil. Iudaei) habent libros, noslibrorum dominum; illi tenentprophetas, nos intellegentiamprophetarum; illos occidit littera, nosuiuificat spiritus (Ion. praef.);nequaquam sequens occidentemlitteram, sed spiritum uiuificantemrequiescit (121,2); iuxta occidentemlitteram (123,12); si enim occidentemtantum sequuntur litteram et nonspiritum uiuificantem (129,6)...
littera occidit, spiritusautem uiuificat
(cf. Paulum 3,6: τορ γαρ
γραμμα αποκτεννει, το δε πνεϋμα ζωοποιει)
Optoque, si fieri potest, et si adversarii siverint, Commentarios potius Scripturarum, quam
Demosthenis et Tullii Philippicas tibi scribere.
Teipsum intellige. VENERATIONI mihi semperfuit non verbosa rusticitas, sed sancta simplicitas. Qui in sermone imitari se dicit Apostolus, prius
imitetur virtutes in vita illorum [a], in quibusloquendi simplicitatem excusabat sanctimoniae
magnitudo; et syllogismos Aristotelis, contortaque Chrysippi acumina, resurgens
mortuus confutabat. Caeterum ridiculum, si quise nobis manens inter Croesi opes, et Sardanapali
delicias, de sola rusticitate se jactet: QUASI OMNES latrones, et diversorum criminum rei, diserti sint: et cruentos gladios, Philosophorumvoluminibus, ac non arborum truncis occulant.
Nec refert utrum Salem an Salim nominetur, cum uocalibus in medio
litteris perraro utantur Hebraei et pro uoluntate lectorum ac uarietate regionum eadem uerba diuersis sonis
atque accentibus proferantur (ep. 73,8).
Una misma forma hebrea puede significar “amantes” o “pastores”, y otra “cinco” o
“armados”, son ejemplos del propio Jero nimo (ep. 36,13)30, de modo que a veces la interpretacion puede depender de, como dice tambie n Jeronimo31, la voluntad del
lector.
En la epistola CXX Jeronimo responde a una serie de agudascuestiones planteadas por una tal Hedibia, en la tercera de ellasla dama le pregunta co mo es que los evangelistas cuentan cosasdistintas sobre la resurreccion y aparicion del Senor, ya queMateo (28,1) dice que resucito la tarde del sabado y Marco (16,1-2), al di a siguiente. Cuestion a la que Jeronimo ofrece lasiguiente solucion: Mateo dice cuando resucito el Senor, latarde del sa bado. Marco dice cuando lo vio Maria de Magdala,la manana del domingo. Ya que hay que hacer una pausa(puntuar) tras cum autem resurrexisset y luego continuar primasabbati mane apparuit Mariae Magdalenae. La puntuacion,pues, del texto resulta decisiva para evitar nada menos que unaposible contradiccion entre dos evangelistas. Tal agudarespuesta a tal aguda pregunta era natural en alguien que comoJeronimo estaba habituado a tratar, como un filologo, con eltexto, es decir, con la escritura. No sin razon dice Jeronimo (ep.107,12) que antes que el oro y el lujo en los co dices hay quevalorar la puntuacio n emendata et erudita.
26 Haec si secundum litteram intellegimus, nonne ridicula sunt?
(ep. 21,13; § 14.1). 27 Nonne tibi uidetur, si occidentem
sequaris litteram, uel figmentumesse de mimo uel Atellanarum
ludicra? (ep. 52,2). 28 Sic elementis ueteris testamenti,
ut ad euangelicam plenitudinemueniant [...] ab elementis occidentis
litterae, quae destruitur transire faciunt ad spiritum uiuificantem (ep.
121,10). 29 Iudaei iuxta litteram haesitant et tenentur in terra, nos iuxta spiritum
transeamus ad Christum (ep. 121,10
SUS TO PICOS FAVORITOS Para quien se acerca a la obra de
Jero nimo una de las caracteri sticasmas llamativa puede ser la gran abundancia de topicos. ¿Cua ntas
veces a lo largo de su obra S. Pablo es llamado “vaso de eleccio n” (uaselectionis)? ¿Cuantas veces utiliza
si miles con la imagen del gran hontanar y los riachuelos? ¿Cuantasincontables veces se vale de la figura de diccio n (y de pensamiento) de la anti tesis? ¿Cuantas recurre el lema
de la Hebraica ueritas?SAN JERONIMO: LA LETRA QUE DA LA MUERTE,
EL ESPI RITU QUE DA LA VIDA
Xaverio BALLESTER
El giro, de hecho, es hebreo. El latin,en cambio, aunque rudimentariodisponia de marcas graficas y, segunHODGMAN, lexicas, por lo queexpresiones como docebat eos dicens(Mt. 5,2, que reflejariasupuestamente el giro del original)resultaban en el insolitas ycontranaturales.
Notorio ejemplo de este tipo deχαριεντισμος puede ser este verso popular:postquam Crassus carbo factus [est], Carbocrassus factus est (Sac. 7,461 Keil: dictum estde Carbone, qui mortuo Crasso, hominefelice, inimico suo, ante obscurus florerecoepit). Algunas obras de Cicero n, comoespecialmente los discursos, abundan eneste tipo de juegos. El expediente no conocediferencias entre literatura pagana ocristiana, Tertuliano llama loquacissimus aun Tacitus (ap. 16,3).
ne Currentius forte noster frustra cucurrerit (32,1);
Serenillae, quae Φερωνυμως ..] ad Christi tranquilla
peruenit (47,2); nomen tibi κατ αντίΦρασιν impositum, nam
tota mente dormitas (scil. Vigilantius, 61,4);
Vigilantium [...] κατ αντίΦρασιν [...] nam Dormitantius
rectius diceretur (109,1); Dormitantius somniaret (109,1);
uelit dormire Vigilantius (109,4); dormiat itaque Vigilantius
(109,3); Apodemius, qui interpretationem nominis sui longa
ad nos ueniens nauigatione signauit (121 praef.); dum
infantem Pacatulam instituo [...] multarum subito male mihi
pacatarum bella suscepi (128,4); cuius nomen nigredinis
(scil. Melania) testatur perfidiae tenebras (133,3)...
En ese salto cualitativo que supone la reconocidaafeccion de Jero nimo a etimologizar las formas hebreassubyace una causa que, a nuestro modo de ver, no hasido suficientemente valorada, a saber, la firmeconviccion del santo de que la lengua hebrea y, enconcreto, la del Antiguo Testamento es –en expresio nliteral, y no como superlativo semitico– la madre detodas las lenguas, el origen de todas las otras (ep. 18A,6).
SANCTI EUSEBII HIERONYMI EPISTULAE
IAd Innocentium Presbyterum de Septies Percussa
1. Saepe a me, Innocenti carissime, postulasti, ut de eiusmiraculo rei, quae in nostram aetatem inciderat, nontacerem. Cumque ego id verecunde et vere, ut nuncexperior, negarem meque adsequi posse diffiderem,sive quia omnis humanus sermo inferior esset laudecaelesti, sive quia otium quasi quaedam ingenii robigoparvulam licet facultatem pristini siccasset eloquii, tu econtrario adserebas in Dei rebus non possibilitateminspici debere, sed animum, neque eum posse verbadeficere, qui credidisset in verbo.
et pastores erant in regione eadem vigilantes etcustodientes vigilias noctis supra gregem suum et ecceangelus Domini stetit iuxta illos et claritas Deicircumfulsit illos et timuerunt timore magno.
et pastores erant in regione eadem vigilantes etcustodientes vigilias noctis supra gregem suum et ecceangelus Domini stetit iuxta illos et claritas Dei
circumfulsit illos et timuerunt timore magno.
(2:8) και→Y ποιμενες→pastores ησαν→estaban
siendo εν→en τη→la χωρα→region τη→a la
αυτη→misma αγραυλουντες→viviendo a campo
raso και→y φυλασσοντες→guardando
φυλακας→guardias της→de la/de/del
νυκτος→noche επι→sobre την→el
ποιμνην→rebano αυτων→de ellos
2:9) και→Y ιδου→mira/He aqui
αγγελος→angel/mensajero κυριου→de Senor
επεστη→se puso de pie sobre αυτοις→ellos
και→y δοξα→gloria/esplendor κυριου→de Senor
περιελαμψεν→resplandecio alrededor αυτους→a
ellos και→y εφοβηθησαν→temieron φοβον→a
temor μεγαν→grande
De pagina retiali