comparisons of body mass index, chronic stress, health
TRANSCRIPT
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science80
Comparisons of Body Mass Index, Chronic Stress,Health Literacy, Patient Engagement and Perceptionof Person-Centred Care between Recurrent and Non-Recurrent Urolithiasis Patients*
Thimaporn Suetrong*, Suporn Danaidutsadeekul, RN, DNS1, Napaporn Vanitkun, RN, PhD1,
Tree Hanprasertpong, MD2
Corresponding Author: Associate Professor Suporn Danaidutsadeekul, Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok 10700, Thailand, e-mail: [email protected]* Master Student in Master of Nursing Science Program in Adult Nursing, Faculty of Nursing and Faculty of Graduate Studies, Mahidol University1 Faculty of Nursing, Mahidol University, Bangkok, Thailand2 Sappasitthiprasong Hospital, Ubon Ratchathani, Thailand
J Nurs Sci. 2016;34(2):80-91
Abstract Purposes: To compare body mass index, chronic stress, health literacy, patient engagement and perception of person-centred care between recurrent and non-recurrent urolithiasis patients. Design: Comparative descriptive research design. Methods: The samples consisted of patients with urolithiasis after complete removal of stone at least six months, 150 recurrent and 150 non-recurrent. Data were collected using 5 questionnaires: Personal data record form, Perceived Stress scale, Health Literacy Questionnaire, Patient Activation Measure, and the Consultation Care Measure. Data were analyzed using descriptive statistics and a comparison Z-test. Main Findings: The findings showed that non-recurrent urolithiasis patients perceived chronic stress at low level (X = 6.25, SD = 4.86); an average score of health literacy was 439.21 (SD = 39.78), patient engagement was high level (X = 63.88, SD = 12.90) while those with recurrent urolithiasis perceived chronic stress at medium level (X = 12.75, SD = 5.23), an average score of health literacy was 336.07 (SD = 41.22 ), patient engagement was low level (X = 40.33, SD = 9.44). All of the three factors were significant different (p < .05) between two groups. While body mass index and the perception of a person-centred care were not significant different between two groups. Conclusion and recommendations: Nurses should organize health-promoting activities for urolithiasis patients during and after stone removal using various methods to reduce chronic stress, promote health literacy and patient engagement in order to prevent recurrent urolithiasis.
Keywords: body mass index, chronic stress, health literacy, patient engagement, person-centred care, urolithiasis patients
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science 81
J Nurs Sci. 2016;34(2):80-91
เปรยบเทยบดชนมวลก�ย คว�มเครยดเรอรง คว�มแตกฉ�นท�งสขภ�พ คว�มรบผดชอบของผปวย และก�รรบรก�รดแลแบบบคคลเปนศนยกล�งระหว�งผปวยทเปนนวในระบบท�งเดนปสส�วะซำ�และผทไมเปนซำ�*
ธม�ภรณ ซอตรง* สพร ดนยดษฎกล, พย.ด.1, นภ�พร ว�ณชยกล, PhD1, ตร ห�ญประเสรฐพงษ, พ.บ.2
บทคดยอ วตถประสงค: เพอศกษาเปรยบเทยบดชนมวลกายความเครยดเรอรงความแตกฉานทางสขภาพความรบผดชอบของผปวย และการรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลาง ระหวางผปวยทเปนนวในระบบทางเดนปสสาวะซำาและผท ไมเปนซำา รปแบบการวจย:การศกษาเชงบรรยายเปรยบเทยบ วธดำาเนนการวจย:ผปวยนวในระบบทางเดนปสสาวะทมาตดตามอาการภายหลงรกษานวครงแรกออกหมดมระยะเวลาหางจากการรกษาครงแรกไมตำากวา6เดอนกลมทเปนนวซำาและไมเปนซำากลมละ150รายรวมทงหมด300รายเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ เครองมอทใชในการเกบขอมลประกอบดวย แบบบนทกขอมลสวนบคคล แบบประเมนการรบรความเครยดแบบประเมนความแตกฉานทางสขภาพแบบประเมนความรบผดชอบของผปวยและแบบประเมนการรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลางวเคราะหขอมลโดยสถตเชงพรรณนาและสถตเปรยบเทยบ ผลการวจย: กลมตวอยางทไมเปนนวซำามความเครยดเรอรงอยในระดบตำา(X=6.25,SD=4.86)มความแตกฉานทางสขภาพเทากบ 439.21 (SD= 39.78) มความรบผดชอบของผปวยอยในระดบสง (X= 63.88, SD= 12.90) ในขณะกลมทเปนนวซำามความเครยดเรอรงระดบปานกลาง(X=12.75,SD=5.23)มความแตกฉานทางสขภาพเทากบ336.07(SD=41.22)มความรบผดชอบของผปวยอยในระดบตำา(X=40.33,SD=9.44)ซงทงสามปจจยมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตระหวางกลมเปนนวซำาและไมเปนซำาสำาหรบดชนมวลกายและการรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลางระหวางกลมเปนนวซำาและไมเปนซำาไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต สรปและขอเสนอแนะ: พยาบาลและบคคลากรทางสขภาพควรตระหนกและใหการดแลผปวยโดยลดความเครยดเรอรง สงเสรมความแตกฉานทางสขภาพ และความรบผดชอบของผปวย ทงขณะและภายหลงการรกษาเอานวออก เพอปองกนการกลบเปนนวซำา
คำาสำาคญ:ดชนมวลกายความเครยดเรอรงความแตกฉานทางสขภาพความรบผดชอบของผปวยการรบรการดแลแบบ บคคลเปนศนยกลางนวในระบบทางเดนปสสาวะ
Corresponding Author: รองศาสตราจารยสพร ดนยดษฎกล, คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล บางกอกนอย กรงเทพฯ 10700, e-mail: [email protected]*นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑตสาขาการพยาบาลผใหญคณะพยาบาลศาสตรและบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหดล1คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยมหดล2โรงพยาบาลสรรพสทธประสงคจงหวดอบลราชธาน
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science82
ความสำาคญของปญหา
โรคนวในระบบทางเดนปสสาวะ(Urolithiasis) เปน
กลมโรคทพบไดบอยและเปนปญหาสาธารณสขทสำาคญ
และมแนวโนมสงขนในทกภมภาคทวโลก ในชวง 10 ปท
ผานมาประเทศสหรฐอเมรกาพบอบตการณโรคนวเพมขน
จากรอยละ 3.8 เปนรอยละ 5.21 สำาหรบประเทศไทย
สำาหรบในประเทศไทยจากสถตกระทรวงสาธารณสขพบ
อตราการเกดโรคนวในไตและทางเดนปสสาวะของผปวยใน
เพมขนจาก99.25ตอประชากร100,000ในปพ.ศ.2550
เปน 122.46 ในปพ.ศ. 2553พบมากทสดในประชากร
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอในอตรา174.672จากการศกษา
นวในระบบทางเดนปสสาวะจำาแนกตามครอบครว และ
หมบานในประชากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอทจงหวด
อบลราชธานพบผปวยนวทางเดนปสสาวะสงถงรอยละ48
ตำาแหนงทพบนวมากทสดคอนวในไตประมาณรอยละ80
และพบวาครอบครวจำานวน 116 ครอบครว (รอยละ
21.05)และ23หมบาน(รอยละ6.61)เปนนวในไต3
โรคนวในทางเดนปสสาวะมอบตการณเกดนวซำา
สงมากในประเทศแถบทวปอเมรกาเหนอมอบตการณเกด
นวซำาถงรอยละ50ภายใน5ป4สำาหรบประเทศไทยพบ
ผปวยทมการกลบเปนซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะ
รอยละ10ภายในปแรกรอยละ35ในระยะเวลา5ปและ
รอยละ50ในระยะเวลา10ป5จำานวนครงของการกลบ
เปนซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะมความสมพนธทาง
ลบกบคณภาพชวตของผปวยอยางมนยสำาคญ6 กลาวคอ
การมนวในระบบทางเดนปสสาวะสงผลใหเกดอาการ
แทรกซอนตางๆได ตงแตทำาใหการทำางานของไตเสอมลง
และอาจรายแรงจนถงเกดภาวะไตวายเรอรง และโรคไต
ระยะสดทายซงทำาใหเสยชวตได7จงทำาใหผวจยสนใจศกษา
เปรยบเทยบปจจยของการเปนโรคนวซำากบไมเปนซำาใน
จงหวดอบลราชธาน ทพบอบตการณของโรคนวในระบบ
ทางเดนปสสาวะมากทสดในประเทศไทย
การศกษาครงนใชกรอบแนวคดการพฒนาคณภาพ
การดแลของDonabedianmodelเปนกรอบแนวคดของ
การศกษาตามระบบการทำางานทเกยวของกบคณภาพของ
การดแล8จำาแนกระบบการทำางานทเกยวเนองกบคณภาพ
เปน3องคประกอบหลกคอ1)โครงสราง(structure)
ไดแกดชนมวลกายความเครยดเรอรงคามแตกฉานทาง
สขภาพ2)กระบวนการ(process)ไดแกความรบผดชอบ
ของผปวย การรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลาง
3)ผลลพธ(outcome)คอการกลบเปนซำาของนวในระบบ
ทางเดนปสสาวะ
ปจจยเสยงททำาใหเกดนวและการเกดนวซำาในระบบ
ทางเดนปสสาวะในผปวยแตละคนแตกตางกนหลายปจจย
มงานวจยพบวามความสมพนธกบการเกดนวแตยงไมมงาน
วจยทศกษาเกยวกบการเกดนวซำาดชนมวลกายเปนปจจย
หนงทมการศกษาพบวามความสมพนธกบการเกดนวผทม
ดชนมวลกายสงเกนคามาตรฐานทำาใหมภาวะแคลเซยม
และออกซาเลตในปสสาวะสง9 นอกจากนความอวนท
ประเมนโดยนำาหนกตว และรอบเอวทเพมขนมความ
สมพนธกบการเกดซำาของนวเชนกนและยงพบอกวาผชาย
ทมดชนมวลกายมากกวาหรอเทากบ 30 kg/m2 มความ
สมพนธกบการเกดนว(RelativeRisk,RR=1.33)เมอ
เทยบกบผชายทมดชนมวลกาย21-22.9kg/m2ผชายทม
รอบเอวมากกวา43นวมความสมพนธกบการเกดนว(RR
=1.48)เมอเทยบกบผชายทมรอบเอวนอยกวา34 นว10
การศกษาดงกลาวแสดงใหเหนวาดชนมวลกายทสงมความ
สมพนธกบการเกดนวแตยงไมมการศกษาดชนมวลกายกบ
ปรากฏการณเกดนวซำา ในการวจยครงนผวจยจงตองการ
ศกษาเปรยบเทยบดชนมวลกายระหวางผปวยทมการกลบ
เปนซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะและผทไมมการ
กลบเปนซำา
ความเครยดเรอรง มการศกษาทยนยนวาเมอม
ความเครยดผปวยจะมความเขมขนของแคลเซยมออกซาเลต
และกรดยรกในปสสาวะเพมขนอยางมาก และสงผลให
ปรมาตรของปสสาวะ (urine volume) และระดบ
แมกนเซยมตำาลง และระดบแคลเซยมในปสสาวะสงขน
นอกจากนภาวะเครยดเรอรงยงมผลใหความดนโลหตเพม
สงขนและทำาใหเพมความเสยงตอการเกดกลมอาการเมตา
บอลก(metabolicsyndrome)ซงมความสมพนธกบการ
เกดนวชนดแคลเซยมออกซาเลตมการศกษาพบวาผปวยท
เปนนวในระบบทางเดนปสสาวะมความเครยดสงกวาผปวย
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science 83
ทวไปโดยเฉพาะในกลมทเปนMultiplestone11
ความแตกฉานทางสขภาพ หมายถง การคนหา
ทำาความเขาใจ และใชขอมลสขภาพในการตดสนใจดแล
รกษาภาวะสขภาพของตนเอง จากการศกษาพบวาผปวย
ทมระดบความแตกฉานทางสขภาพนอย จะเสยคาใชจาย
ในการรกษาดแลสงกวาถง4เทาและมผลลพธทางสขภาพ
ทดนอยกวาประมาณ1.5-3เทาของผปวยทมระดบความ
แตกฉานทางสขภาพมาก และมการเขารบการรกษาใน
โรงพยาบาลจากอาการผดปกตซำาสงกวาผปวยทมความ
แตกฉานทางสขภาพระดบมากถง2เทา12ผปวยทมความ
แตกฉานทางสขภาพมากจะมสวนรวมในแผนการรกษากบ
บคลากรทางการแพทยและปฏบตตามแผนการรกษาปรบ
เปลยนพฤตกรรมสขภาพอยางตอเนองจนถงระยะพกฟนท
บานสงผลตอผลลพธทางสขภาพทด13การกำาจดนวดวยวธ
การสลายนวหรอวธผาตดไมไดเปลยนแนวโนมของการเกด
นวซำาผปวยยงตองการคำาแนะนำาใหปรบเปลยนพฤตกรรม
การดำาเนนชวตใหเหมาะสมถกตอง เพอปองกนการกลบ
เปนซำาของนวความแตกฉานทางสขภาพรวมทงการใหคำา
แนะนำาอนๆเปนการเพมความสามารถและเพมพลงอำานาจ
ใหผปวยสามารถควบคมดแลตนเองไดมากขนซงเปนหลก
การของการสรางเสรมสขภาพทสำาคญทจะทำาใหเกดนวซำา
ระยะยาวลดลง5
ความรบผดชอบของผปวยเปนบรบทสำาคญอยางหนง
ในการดแลสขภาพของประชาชนในแผนพฒนาสขภาพ
แหงชาตฉบบท11(พ.ศ.2555-2559) ซงเนนการมสวน
รวมของประชาชนการพฒนาสขภาพของประชาชนและ
การมระบบบรการสขภาพทตอบสนองตอความตองการ
และปญหาของผปวยอยางแทจรง14 มการศกษาเกยวกบ
ความรบผดชอบของผปวยตอกระบวนการดแลรกษา
การจดการกบภาวะสขภาพและความเจบปวยของตนเอง
ตามความตองการและความพงพอใจของผปวยเองพบวา
การเพมขนของความรบผดชอบของผปวยมความสมพนธ
กบความรของผปวย การสอสารระหวางผปวยและผดแล
คณภาพชวตและผลลพธทางคลนกทพงประสงค13 ความ
รบผดชอบของผปวยสามารถเพมการจดการตนเองเกยวกบ
สขภาพ การปฏบตตามแผนการรกษา และเพมคณภาพ
ชวตของผปวยอกทงยงลดคาใชจายทางสขภาพไดและยง
มอทธพลตอการคนหาและการเขาถงขอมลทางสขภาพเพอ
การดแลสขภาพตนเองซงความรบผดชอบของผปวยจะสง
ผลตอพฤตกรรมสขภาพและการจดการอาการของผปวย
ทำาใหเกดสขภาพทดตามมา15
การดแลแบบบคคลเปนศนยกลางมการนำาแนวคดน
มาใชในการใหความรแบบรายบคคลพบวาชวยเพมความ
สามารถและพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยภายหลง
จำาหนายออกจากโรงพยาบาลไดเพมภาวะสขภาพและการ
มคณภาพชวตทด ลดการเกดภาวะแทรกซอนทางดาน
รางกาย16 การดแลแบบบคคลเปนศนยกลางนนเนนให
บคคลมสวนรวมในกจกรรมการดแลทเหมาะกบความ
ตองการของบคคลแตละคนภายใตการเคารพความเปนตว
ตนและอำานาจการตดสนใจของบคคล17ยงไมมการศกษา
ทเกยวกบการดแลแบบบคคลเปนศนยกลางในผปวยโรคนว
ในระบบทางเดนปสสาวะรปแบบการดแลแบบบคคลเปน
ศนยกลางจงเปนอกปจจยหนงทตองการการศกษาในครงน
จากความเปนมาและความสำาคญทกลาวมาผวจยจง
มความสนใจทจะศกษาเปรยบเทยบปจจยเสยงไดแกดชน
มวลกาย ความเครยดเรอรง ความแตกฉานทางสขภาพ
ความรบผดชอบของผปวย และการรบรการดแลแบบ
บคคลเปนศนยกลางระหวางผปวยทมการกลบเปนซำาของ
นวในระบบทางเดนปสสาวะและผปวยทไมกลบเปนซำาเพอ
จะไดเปนขอมลพนฐานสำาหรบพยาบาลและทมสขภาพใน
การใหการดแลทเหมาะสมกบผปวยเพอลดอตราการกลบ
เปนซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะและสอดคลองกบ
แนวคดการพฒนาคณภาพการดแลของ Donabedian
model
วตถประสงคของการวจย
เพอศกษาเปรยบเทยบดชนมวลกาย ความเครยด
เรอรง ความแตกฉานทางสขภาพ ความรบผดชอบของ
ผปวย และการรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลาง
ระหวางผปวยทมการกลบเปนซำาของนวในระบบทางเดน
ปสสาวะและผทไมกลบเปนซำา
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science84
สมมตฐานการวจย
ดชนมวลกายความเครยดเรอรงความแตกฉานทาง
สขภาพความรบผดชอบของผปวยและการรบรการดแล
แบบบคคลเปนศนยกลางระหวางผปวยทมการกลบเปนซำา
ของนวในระบบทางเดนปสสาวะและผทไมกลบเปนซำา ม
ความแตกตางกน
กรอบแนวคดการวจย
การศกษาครงนใชกรอบแนวคดการพฒนาคณภาพ
การดแลของDonabedianmodelตามระบบการทำางาน
ทเกยวของกบคณภาพของการดแล8 จำาแนกระบบการ
ทำางานทเกยวเนองกบคณภาพไดเปน3องคประกอบหลก
คอ 1) โครงสราง (structure) ไดแก ดชนมวลกาย
ความเครยดเรอรงคามแตกฉานทางสขภาพ2)กระบวนการ
(process)ไดแกความรบผดชอบของผปวยการรบรการ
ดแลแบบบคคลเปนศนยกลางและ3)ผลลพธ(outcome)
คอการกลบเปนซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะ
โรคนวในระบบทางเดนปสสาวะเปนโรคทมอตรากลบ
เปนซำาสงภายหลงการรกษาโดยเฉพาะนวในระบบทางเดน
ปสสาวะสวนบนสาเหตสำาคญอาจเกดจากการเปลยนแปลง
ของเนอไต เชน การอกเสบ การบวมและการบาดเจบ
ภายในเนอไตอกทงยงรวมถงปจจยสงเสรมภายในตวผปวย
แตละรายความแตกฉานทางสขภาพวนยของความรบผด
ชอบตอสขภาพตนเองของผปวย และรวมถงระบบการ
ใหการดแลทผปวยไดรบจากระบบสขภาพ เมอจำาแนก
ปจจยสงเสรมการกลบเปนซำาของนวในระบบทางเดน
ปสสาวะเปน 3 องคประกอบหลกตามแนวคดทฤษฎการ
พฒนาคณภาพการดแล Donabedianmodel พบวา
ปจจยดานโครงสราง (structure) ซงเปรยบเสมอนปจจย
นำาเขาหรอปจจยสงเสรมการกลบเปนนวซำาทมอยในตว
ผปวยแตละรายตามลกษณะสวนบคคลของผปวย ไดแก
ดชนมวลกายความแตกฉานทางสขภาพของผปวยและ
ความเครยดเรอรงของผปวยซงอาจจะมผลใหเกดการกลบ
เปนซำาของนวปจจยดานกระบวนการดแลผปวย(process)
ไดประยกตแนวคดการจดการตนเองภายใตกรอบ
Person-centredcarenursingframeworkปจจยดาน
กระบวนการทางเทคนคทเกยวของกบปจจยทสงเสรมการ
กลบเปนซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะ ไดแก
การรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลางของผปวย
สวนปจจยกระบวนการดานปฏสมพนธระหวางบคคล
(interpersonal)ไดแกความรบผดชอบของผปวยสำาหรบ
ผลลพธ (outcome) ทประเมนในทนไมใชคณภาพการ
บรการโดยตรง แตเปนตวชวดหนงทจะสะทอนถงการ
ใหการดแลรกษาพยาบาลผปวยนวในระบบทางเดน
ปสสาวะไดเปนอยางด ไดแก การกลบเปนซำาของนวใน
ระบบทางเดนปสสาวะ
วธดำาเนนการวจย
การศกษาครงนเปนการศกษาเชงบรรยายเปรยบเทยบ
(comparativedescriptivestudy)
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรในการศกษาครงนคอผปวยโรคนวในระบบ
ทางเดนปสสาวะทงผหญงและผชายทมอายตงแต 18 ป
ขนไปทหนวยตรวจรกษาผปวยนอกแผนกศลยกรรมทางเดน
ปสสาวะ โรงพยาบาลศนยขนาดใหญแหงหนงในจงหวด
อบลราชธาน ระยะเวลาในการเกบขอมลตงแตเดอน
เมษายนถงเดอนมถนายนพ.ศ.2558กลมตวอยาง คอ
ผปวยโรคนวระบบทางเดนปสสาวะทมาตดตามภายหลง
รกษานวเสรจสนมาแลวอยางนอย6 เดอนหรอมประวต
ของการเปนนวมากกวา 1 ครง เลอกกลมตวอยางแบบ
สะดวก(conveniencesampling)เกณฑการคดเขาไดแก
1) ไดรบการรกษาเอานวในครงแรกออกหมดไมมการ
เหลอคาง โดยมระยะเวลาหางจากการรกษาครงแรกไม
ตำากวา 6 เดอน 2) ไมมประวตอาการผดปกตทางจต
3) มความสามารถในการสอสารพดคยแสดงความคดเหน
ของตนเองได ทงนผปวยทมอายมากกวา 60 ปตองเปน
ผผานการประเมนการรบรโดยใชแบบทดสอบสมรรถภาพ
ทางสมองของไทย(ThaiMentalStateExamination;
TMSE)โดยมคะแนนรวมมากกวา23คะแนนการคำานวณ
ขนาดของกลมตวอยางดวยการวเคราะหPoweranalysis
ดวยโปรแกรมG*PowerใชสถตZ-testโดยกำาหนดระดบ
ความเชอมนเทากบ.05ใหอำานาจการทดสอบเทากบ.80
และเนองจากไมมตวอยางของการกำาหนดขนาดอทธพล
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science 85
จากงานวจยททบทวนผวจยจงกำาหนดขนาดอทธพลขนาด
ปานกลาง (d เทากบ .30) ตามขอเสนอแนะการวจย
ทางการพยาบาลหรอทางสงคมศาสตรสามารถกำาหนด
ขนาดอทธพลเปนขนาดกลางไดหากไมมคาขนาดอทธพล
จากการศกษาทผานมา18ไดขนาดกลมตวอยางกลมละ141
ราย ผวจยเกบเพมเปนกลมละ150รายเพอปองกนการ
สญหายของกลมตวอยาง รวมเปนกลมตวอยางทงสน
จำานวน300ราย
เครองมอการวจย
เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลในการทำาวจย
จำานวน5ชดประกอบไปดวย
1.แบบบนทกขอมลสวนบคคลประกอบดวยขอมล
ทวไปขอมลเกยวกบการเจบปวยและการรกษา
2.แบบประเมนการรบรความเครยด (Perceived
StressScale:PSS)ของโคเฮนและคณะพฒนาและแปล
เปนภาษาไทยโดย ณหทย วงศปการนย และทนกร
วงศปการนยคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคของฉบบ
ภาษาไทย (Cronbach’s Alpha Coefficient) เทากบ
.8519 ลกษณะเครองมอประกอบดวยขอคำาถามเกยวกบ
ความรสกของผดแลผปวยใน1 เดอนทผานมา ม10 ขอ
คะแนนเปนมาตราสวนประมาณคา (Likert scale) ม 5
อนดบ (0-4) ตามคะแนนความถของความรสก โดย 0
หมายถง ไมเคย 1 หมายถง เกอบไมเคย 2 หมายถง
บางครง3หมายถงบอย4หมายถงบอยมากคะแนน
รวมของแบบสอบถามการรบรความเครยดทงชดมคา
ระหวาง10-40คะแนนแบงระดบความเครยดเปน3ระดบ
ตามชวงคะแนนชวง10-20หมายถงมความเครยดระดบ
ตำา ชวงคะแนน 21- 31 หมายถง มความเครยดระดบ
ปานกลาง ชวงคะแนน 32-40 หมายถง มความเครยด
ระดบสง
3.แบบประเมนความแตกฉานทางสขภาพ (Health
LiteracyQuestionnaires)พฒนาโดยจเรวชาไทยและ
คณะตามคำานยามของAmericanMedicalAssociation,
the Institute ofMedicine และองคการอนามยโลก
สำาหรบคนไทย5กลมประกอบดวยคนไทยทมสขภาพด
คนพการทางการมองเหนการเคลอนไหวการไดยนและ
ผปวยโรคเรอรงทเกยวของกบภาวะหลอดเลอดแดงตบแขง
(โรคหลอดเลอดหวใจโรคเบาหวานชนดท2โรคความดน
โลหตสง และโรคไขมนในเลอดผดปกต) โดยการคดเลอก
จงหวดเขารวมเพอเปนตวแทน 4 ภาค รวมทกพนทใน
ประเทศไทยเปนจำานวน205คนไดคาสมประสทธแอลฟา
ของครอนบาคเทากบ .8920 แบบประเมนมขอคำาถาม
จำานวน68ขอใหคะแนนตามระดบความเหนดวยกบขอ
คำาถาม มทงหมด 11 ระดบ แบงเปนระดบ 0-10 คอ
ไมเหนดวยอยางยงเทากบ0ถงเหนดวยอยางยงเทากบ10
คะแนน ผวจยไดรบอนญาตใหใชเครองมอจากผพฒนา
เครองมอ
4.แบบประเมนความรบผดชอบของผปวย(Patient
ActivationMeasure:PAM)พฒนาโดยHibbardและ
คณะโดยประเมนเกยวกบความรทกษะและความมนใจ
ในการดแลสขภาพตนเองของผปวยมขอคำาถามจำานวน13
ขอ แบงระดบคะแนนเปน 1-4 ตามระดบของพฤตกรรม
การแสดงออกในการปฏบตกจกรรมของผปวย และไดม
การนำามาใชในกลมผปวยโรคเรอรงในรฐโอเรกอน
สหรฐอเมรกามคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคอยใน
ชวง .80-.9015 ลกษณะเครองมอประกอบดวยขอคำาถาม
เกยวกบการมสวนรวมของผปวยทมความรบผดชอบตอ
ภาวะสขภาพของตนเอง มจำานวน 13 ขอ คะแนนเปน
มาตราสวนประมาณคา4อนดบตามประสบการณการม
พฤตกรรมของผปวยโดย1หมายถงไมเหนดวยอยางยง
2หมายถงไมเหนดวย3หมายถงเหนดวย4หมายถง
เหนดวยอยางยงคะแนนอยระหวาง0และ100แบงระดบ
คะแนนระดบ1(คะแนน<47.0)หมายถงความรบผดชอบ
ของผปวยระดบตำาระดบ2(คะแนน47.1-55.1)หมายถง
ความรบผดชอบของผปวยระดบปานกลาง ระดบ 3
(คะแนน55.2-67.0)หมายถงความรบผดชอบของผปวย
ระดบสงระดบ4(คะแนน>67.1)หมายถงความรบผดชอบ
ของผปวยระดบสงมาก ผวจยไดรบอนญาตใหใชเครองมอ
จากผพฒนา แปลเปนภาษาไทยโดยผวจย โดยใชหลก
การแปลแบบสมมาตร (systematic translation
approach) และตรวจสอบเครองมอฉบบแปลโดยผทรง
คณวฒจำานวน5คนไดคาดชนความตรงเชงเนอหาเทากบ1
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science86
5.แบบประเมนการรบรการดแลแบบบคคลเปน
ศนยกลาง(TheConsultationCareMeasure;CCM)
พฒนาโดยLittleและคณะภายใตกรอบแนวคดการดแล
แบบผปวยเปนศนยกลางของStewartและคณะเครองมอ
นมคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคอยระหวาง.84-
.96ประกอบดวยขอคำาถาม21ขอแบงเปน5หวขอยอย
คอดานการตดตอสอสารและการสรางสมพนธภาพ(com-
municationandpartnership)ดานสมพนธภาพระหวาง
บคคล (pe r sona l r e l a t i onsh ip ) ด านการ
สงเสรมสขภาพ (healthpromotion) ดานการใหความ
กระจางและเขาถงปญหาของผปวย(positiveandclear
approach toproblem) ดานการสนใจในผลกระทบท
เกดขนตอชวตของผปวย(interest ineffectonlife)21
การใหคะแนนเปนมาตราสวนประมาณคา 7 ระดบตาม
ประสบการณการรบรการดแลทผปวยไดรบจากบคคลากร
ทางการแพทยและระบบบรการสขภาพคะแนนอยระหวาง
21และ147ผวจยไดรบอนญาตใหใชเครองมอจากผพฒนา
และไดนำาแบบประเมนฉบบภาษาไทยทแปลโดย สรนนท
ชเชดมาใหผทรงคณวฒทง 5คนตรวจสอบความถกตอง
ความตรงเชงเนอหาไดคาดชนความตรงเชงเนอหาเทากบ1
สำาหรบแบบทดสอบสมมรรถภาพสมองของไทย
แบบประเมนการรบรความเครยดและแบบประเมนความ
แตกฉานทางสขภาพ เปนเครองมอมาตรฐานและใชใน
งานวจยอยางแพรหลายผวจยจงไมไดตรวจสอบความตรง
เชงเนอหาผวจยนำาเครองมอทง4ชดไดแกเครองมอวด
การรบรความเครยด แบบประเมนความแตกฉานดาน
สขภาพแบบประเมนความรบผดชอบของผปวยและแบบ
ประเมนการรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลางไปตรวจ
สอบความเทยงของเครองมอ โดยนำาแบบประเมนไป
ทดสอบกบผปวยโรคนวในทางเดนปสสาวะทมลกษณะ
เดยวกบกลมตวอยางจำานวน30รายแลวนำาคะแนนทได
ไปคำานวณหาความสอดคลองภายใน โดยคำานวณหาคา
สมประสทธแอลฟาของครอนบาคมคาเทากบ.82.98.90
และ.87ตามลำาดบ
การพทกษสทธกลมตวอยาง
การวจยครงนไดรบการรบรองจากคณะกรรมการ
จรยธรรมการวจยในคนคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลย
มหดล รหสโครงการ IRB-NS2015/08.0601 และการ
รบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมโครงการวจยในมนษย
จาก โรงพยาบาลทเกบขอมล รหสโครงการ 006/2558
โดยผวจยอธบายวตถประสงคและขนตอนการวจยใหกลม
ตวอยางเขาใจกอนตดสนใจเขารวมโครงการวจยอยางอสระ
กลมตวอยางมสทธทจะถอนตวออกจากโครงการไดตลอด
เวลาโดยไมมผลใดๆ ตอการรกษาทจะไดรบจาก
โรงพยาบาล ขอมลทงหมดจะถกเกบเปนความลบและ
นำาเสนอผลการวจยในภาพรวมเทานน
การเกบรวบรวมขอมล
หลงจากไดรบอนญาตใหเกบขอมลผวจยเขาพบแพทย
พยาบาลทแผนกตรวจรกษาผปวยนอก เพอชแจงราย
ละเอยดการทำาวจย และดำาเนนการคดเลอกผปวยตาม
เกณฑทกำาหนดและขอเชญเขารวมโครงการหลงจากผปวย
ตอบรบเขารวมโครงการและลงนามยนยอมเปนลายลกษณ
อกษรแลว ผวจยใหผปวยตอบแบบสอบถามดวยตนเอง
ระยะเวลาเฉลยทใชในการตอบแบบสอบถามประมาณ
40-50 นาท ในกรณทผปวยไมสามารถอานหรอเขยน
หนงสอได ผวจยเปนผอานคำาถามในแบบสอบถามและให
ผปวยเปนผตอบคำาถาม
การวเคราะหขอมล
นำาขอมลทไดทงหมดมาวเคราะหโดยใชโปรแกรม
คอมพวเตอรสำาเรจรปทางสถต ขอมลทวไปของผปวย
การรกษาทไดรบนำามาแจกแจงหาความถรอยละคาเฉลย
และสวนเบยงเบนมาตรฐาน
การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยดชนมวลกาย
ความเครยดเรอรงความแตกฉานทางสขภาพความรบผด
ชอบของผปวย และการรบรการดแลแบบบคคลเปน
ศนยกลางระหวางผปวยกลบเปนนวในระบบทางเดน
ปสสาวะซำาและไมกลบเปนซำา มาวเคราะหเปรยบเทยบ
ขอมลโดยใชสถตเปรยบเทยบคาเฉลย (independent
sampleZ-test)
ผลการวจย
1.ขอมลทวไปและการรกษาทผปวยไดรบ
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science 87
ขอมลสวนบคคล พบวากลมตวอยางเปนเพศชาย
มากกวาเพศหญง(ชายรอยละ55หญงรอยละ45)อาย
เฉลยของกลมทไมเปนนวซำาเทากบ55.61ป(SD=11.10)
และกลมทเปนนวซำาเทากบ56.96ป(SD=11.20)กลม
อายทพบมากทสดคอ51-60ป(รอยละ36)ใชสทธการ
รกษาเปนสทธประกนสขภาพถวนหนา (รอยละ 83.34)
การศกษาสงสดระดบประถมศกษามากทสด(รอยละ80)
มอาชพเกษตรกรรมมากทสด(รอยละ69.33)
ในกลมทเปนนวซำา เปนนวในไตมากทสด (รอยละ
89.33)การรกษาทไดรบไดแกรกษาโดยการสลายนวดวย
คลนเสยงรอยละ68 ผาตดเปดรอยละ20.67 สองกลอง
ผานทอปสสาวะรอยละ6.67และการเจาะผานผวหนงเพอ
สลายนวรอยละ4.66 เปนนวซำาครงท 2 รอยละ 95.33
และเปนนวซำาครงท 3 รอยละ 4 โดยระยะเวลาหางจาก
การรกษานวครงกอนเสรจสน5-10ปรอยละ29.34รอง
ลงมาเปนเวลาหาง 1-5 ปรอยละ 26 และหางมากกวา
20ปรอยละ17.33ระยะเวลาทเกดนวซำาโดยเฉลย5.82
ป(SD=8.80)ระยะเวลาหางนอยทสดทเกดนวซำาคอ6
เดอนและระยะเวลาหางมากทสดทเกดนวซำาคอ40ป
2.ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของดชนมวลกาย
ความเครยดเรอรงความแตกฉานทางสขภาพความรบผด
ชอบของผปวย และการรบรการดแลแบบบคคลเปน
ศนยกลางระหวางผปวยทมการกลบเปนซำาของนวในระบบ
ทางเดนปสสาวะและผทไมกลบเปนซำา
คาดชนมวลกายเฉลยกลมทไมเปนนวซำาเทากบ23.78
kg/m2 (SD=3.91)และกลมทเปนนวซำาเทากบ23.73
kg/m2 (SD= 4.62) ซงไมมความแตกตางกนอยางมนย
สำาคญทางสถต (Z = 14.95, p > .05) คะแนนเฉลย
ความเครยดเรอรงกลมทไมเปนนวซำาเทากบ 6.25 (SD=
4.86)และกลมทเปนนวซำาเทากบ12.75(SD=5.23)ซง
มความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต(Z=10.76,
p<.05)คะแนนเฉลยความแตกฉานทางสขภาพกลมทไม
เปนนวซำาเทากบ439.21(SD=39.78)กลมทเปนนวซำา
เทากบ336.07(SD=41.22)ซงมความแตกตางกนอยาง
มนยสำาคญทางสถต(Z=16.08,p<.05)คะแนนเฉลย
ความรบผดชอบของผปวยกลมทไมเปนนวซำาเทากบ63.88
(SD=12.90)กลมทเปนนวซำาเทากบ40.33(SD=9.44)
มความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต(Z=13.39,
p < .05) คะแนนเฉลยการรบรการดแลแบบบคคลเปน
ศนยกลางของกลมทไมเปนนวซำาเทากบ 101.40 (SD=
14.28)กลมทเปนนวซำาเทากบ98.68(SD=15.72)ซง
ไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต(Z=8.38,
p>.05)(ตารางท1)
ตารางท 1เปรยบเทยบความแตกตางของดชนมวลกายความเครยดเรอรงความแตกฉานทางสขภาพความรบผดชอบ ของผปวยและการรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลางระหวางผปวยทมการกลบเปนซำาของนวในระบบ ทางเดนปสสาวะและผทไมกลบเปนซำา(n=300)
ตวแปร
ดชนมวลกายความเครยดเรอรงความแตกฉานทางสขภาพความรบผดชอบของผปวยการรบรการดแลแบบบคคลเปนศนยกลาง
X23.786.25
439.2163.88
101.40
SD3.914.86
39.7812.9014.28
X23.7312.75
336.0740.3398.68
SD4.625.23
41.229.44
15.72
Z
14.9510.7616.0813.398.38
p-value
.245.000*.000*.000*.218
กลมเปนนวซำา(n = 150)
กลมไมเปนนวซำา(n = 150)
*p<.05
การอภปรายผล
การศกษาครงนวเคราะหระบบการดแลผปวยนวใน
ระบบทางเดนปสสาวะเพอเปรยบเทยบปจจยของการกลบ
เปนนวซำา ตามแนวคดการพฒนาคณภาพการดแลของ
Donabenianmodel โดยจำาแนกระบบการทำางานท
เกยวเนองกบคณภาพไดเปน3องคประกอบหลกคอ
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science88
สามารถใหคำาตอบทชดเจนไดวานวทเกดขนนนจะหมดไป
หรอไมสงสำาคญทตองคำานงถงคอการใหขอมลความรควร
มความเจาะจงกบสภาพบคคลและการดำาเนนของโรค
ในแตละรายบคคล ไมเปนเพยงการใหคำาแนะนำาทวไป
ซงสอดคลองกบการศกษาของMiyaoka และคณะ ทได
ทำาการวดระดบความเครยดเรอรงในผปวยทไดรบการ
วนจฉยวาเปนนวในไต จำานวน 200 คน โดยใชแบบวด
ความเครยด (perceived stress scale-10) พบวา
ความเครยดในชวง6เดอนทผานมามความสมพนธกบการ
เกดนวอยางมนยสำาคญ (p < .05)22 และพบวาเมอม
ความเครยดผปวยจะมความเขมขนของแคลเซยมออกซาเลต
และกรดยรกในปสสาวะเพมขนอยางมาก11
ความแตกฉานทางสขภาพระหวางกลมเปนนวซำาและ
ไมเปนซำามความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต
(Z=16.08,p<.05)สามารถอภปรายไดวานอกจากการ
รกษาทางการแพทยเพอกำาจดเอานวออกอยางมประสทธภาพ
แลวหากผปวยมความเขาใจทางสขภาพกจะสงเสรมใหผปวย
มทกษะในการดแลสขภาพของตนเองไมใหกลบมาเปนนวซำา
ไดซงสอดคลองกบการศกษาทผานมาพบวาผปวยทมระดบ
ความแตกฉานทางสขภาพนอยจะเสยคาใชจายในการรกษา
ดแลสงกวาถง4 เทาและมผลลพธทางสขภาพทดนอยกวา
ประมาณ1.5-3 เทาของผปวยทมระดบความแตกฉานทาง
สขภาพมาก11และมการเขารบการรกษาในโรงพยาบาลจาก
อาการผดปกตซำาสงกวาผปวยทมความแตกฉานทางสขภาพ
ระดบมากถง2เทา12ผทมความแตกฉานทางสขภาพมากจะ
มสวนรวมในแผนการรกษากบบคลากรทางการแพทยและ
ปฏบตตามแผนการรกษาปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพอยาง
ตอเนองจนถงระยะพกฟนทบานสงผลตอผลลพธทางสขภาพ
ทด มการกลบมารกษาซำาในโรงพยาบาลนอย13 รวมทงยง
สอดคลองกบการศกษาเกยวกบความสมพนธของความ
แตกฉานทางสขภาพและผลลพธทางสขภาพของBerkman
และคณะพบวาความแตกฉานทางสขภาพตำามความสมพนธ
อยางตอเนองกบการเขารบการรกษาในโรงพยาบาลมากขน
โดยเฉพาะการเขารบการรกษาฉกเฉน23
2)กระบวนการการดแลผปวยทเปนสวนประกอบทาง
ปฏสมพนธระหวางแพทยหรอบคลากรทางการแพทยอนๆ
1)โครงสรางหรอปจจยนำาเขาทเกยวเนองกบตวผปวย
ในการศกษาครงนไดแกดชนมวลกายความเครยดเรอรง
ความแตกฉานทางสขภาพดงน
ผลการวจยพบวา ดชนมวลกายระหวางกลมเปนนวซำา
และไมเปนซำาไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต
(p>.05)ทงนอาจเนองมาจากการศกษาทผานมาเปนศกษา
ทพบในตางประเทศ แตกลมตวอยางในการศกษาครงน
เปนคนไทยและสวนใหญมดชนมวลกายอยในเกณฑปกตซง
ตางประเทศกบคนไทยมอาชพและอาหารทรบประทานม
ความแตกตางกน กลมตวอยางในครงนสวนใหญมอาชพ
เกษตรกรรม ชอบรบประทานอาหารจำาพวกพชผก
โดยเฉพาะผกทมรสขม เชน ผกเมก ผกกระโดน ซงมสาร
ออกซาเลตสงจากการศกษาของชชรนทรและคณะพบวา
คนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอรบประทานอาหารประเภท
คารโบไฮเดรตเนอสตวผกผลไมทหาไดในทองถนในสดสวน
ทเทากนรอยละ 40.3124 แตคนยโรปรบประทานอาหาร
จำาพวกแปงและเนอสตวทำาใหมดชนมวลกายสงกวาคนไทย
ผลการศกษาในตางประเทศและในไทยจงมความแตกตางกน
อกทงการศกษาครงนศกษาเพยงคาดชนมวลกายโดยไมได
ศกษารอบเอวหรอการประเมนภาวะโภชนาการแบบอนๆ
ของกลมตวอยางดวย จงทำาใหการวดและการประเมนยงไม
ครอบคลมเทาทควร
คะแนนเฉลยความเครยดเรอรงระหวางกลมเปนนวซำา
และไมเปนซำามความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต
(Z=10.76,p<.05)สามารถอภปรายไดวาผปวยกลม
ทไมเปนนวซำาไมมความเครยดเรอรงหรออาจมความเครยด
ปรมาณเลกนอยในชวตประจำาวน แตรางกายกมการตอบ
สนองตอความเครยดไมใหความเครยดทพบคงอยตอเนอง
จนเรอรงและยากตอการแกไขรางกายสามารถปรบตวไดอยาง
อตโนมต และสามารถกลบมาดำาเนนชวตไดอยางปกตสข
ซงแตกตางจากผปวยทเปนนวซำามการรบรความเครยด
เรอรงในระดบทสงกวา จะเหนวาความเครยดเรอรงอาจม
ความเกยวของกบปจจยของการเกดซำาของนวระบบทาง
เดนปสสาวะผปวยทเปนนวซำาๆตองเขารบการรกษาหลาย
ครงมกมความเครยดสะสมจนเกดเปนความเครยดเรอรงวา
นวจะหายขาดเมอไรอกทงบคลากรทางการแพทยกอาจไม
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science 89
กบผปวยไดแกความรบผดชอบของผปวยการรบรการดแล
แบบบคคลเปนศนยกลาง ความรบผดชอบของผปวย
ระหวางกลมเปนนวซำาและไมเปนซำามความแตกตางกน
อยางมนยสำาคญทางสถต(Z=13.39,p<.05)สามารถ
อภปรายไดวา ผปวยกลมทเปนนวซำาและไมเปนซำามความ
รบผดชอบตอสขภาพตนเองแตกตางกน กลมผปวยทไม
กลบเปนนวซำามพฤตกรรมการแสดงออกเกยวกบการดแล
จดการภาวะสขภาพของตนเองทดมการปรบแบบแผนการ
รบประทานอาหารและนำา มาตรวจรบการรกษาตามนด
สมำาเสมอมความรเกยวกบการปองกนปญหาสขภาพทจะเกด
ขนในอนาคต และสามารถจดการปญหาเหลานนไดดวย
ตนเองแตกตางจากผปวยกลมทเปนนวซำาทสวนใหญมความ
เชอในบทบาทหนาทของการเปนผปวย และแสดงออกถง
บทบาทหนาทในการดแลสขภาพของตนเองไดแตขาดความ
มนใจและความรทจำาเปนในการดแลจดการภาวะสขภาพของ
ตนเองขาดพฤตกรรมการแสดงออกเกยวกบการดแลจดการ
ภาวะสขภาพและพฒนาภาวะสขภาพทดของตนเองและยง
ขาดความรเกยวกบการปองกนปญหาสขภาพทจะเกดขนใน
อนาคตและการจดการปญหาเหลานนดวยตนเองความรบ
ผดชอบของผปวยจงอาจเปนปจจยหนงทเกยวของกบการเกด
ซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะ ซงหากผปวยมระดบ
ความรบผดชอบตอสขภาพตนเองในระดบสง และม
พฤตกรรมการแสดงออกในการจดการภาวะสขภาพของ
ตนเองและมการพฒนาภาวะสขภาพของตนเองทดรวมไป
ถงมความรเกยวกบการปองกนปญหาสขภาพทจะเกดขนใน
อนาคต และสามารถจดการปญหาเหลานนไดดวยตนเอง
ดแลวจะสงผลใหอตราการกลบเปนซำาของนวในระบบทาง
เดนปสสาวะลดลงซงสอดคลองกบการศกษาเกยวกบผลของ
ความรบผดชอบของผปวยตอผลลพธทางสขภาพทผานมาวา
การเพมขนของความรบผดชอบของผปวยมความสมพนธกบ
ความรของผปวย การสอสารระหวางผปวยและผดแล
คณภาพชวต และผลลพธทางคลนกทพงประสงค13 และ
สอดคลองกบการศกษาทพบวา ผปวยทมสวนรวมในการ
ดแลตนเองหลงผาตดนวในไตและทอไตมการฟนตวหลง
ผาตดมากกวา และมภาวะแทรกซอนหลงผาตดนอยกวา
กลมทไมมสวนรวมดแลตนเอง25เนองจากความรบผดชอบ
ของผปวยมอทธพลตอการคนหาและการเขาถงขอมลทาง
สขภาพเพอการดแลสขภาพตนเองของผปวย ซงความรบ
ผดชอบของผปวยจะสงผลตอพฤตกรรมสขภาพและการ
จดการอาการของผปวยทำาใหเกดสขภาพทดตามมา15
นอกจากนการศกษาครงนพบวา การรบรการดแล
แบบบคคลเปนศนยกลางระหวางกลมทกลบเปนนวซำาและ
ไมกลบเปนซำาไมมความแตกตางกนอยางมนยสำาคญทาง
สถต(Z=8.38,p>.05)ซงมความขดแยงกบผลการศกษา
ทผานมา สามารถอภปรายไดวา วกฤตการณขาดแคลน
พยาบาลวชาชพในประเทศไทยทมความรนแรงเปน
อปสรรคตอการดแลแบบบคคลเปนศนยกลางมตของการ
ดแลของโรงพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสขในประเทศ
จงเปนเพยงการดแลแบบผปวยเปนศนยกลางเทานนยงไม
ไดเปนการดแลทยดบคคลเปนศนยกลาง ทมองผปวยเปน
บคคลเฉพาะเจาะจงกบบคคล การดแลนนจะไมเพยงเพอ
ลดการเกดโรคเพยงอยางเดยว แตดแลรวมไปถงสมาชก
ครอบครวและบรณาการกบสภาพแวดลอมทบคคลอาศย
อยเพอวางแผนการดแลในอนาคตและบรบทของผปวยท
ศกษาในครงนมความแตกตางจากการศกษาทผานมา ซง
ผปวยนวเปนกลมการเจบปวยเรอรงหลงทำาการรกษาทกลบ
ไปใชชวตปกตทบานยาวนานมากกวา 6 เดอน เวนระยะ
เวลาจากการดแลโดยบคลากรทางการแพทยนานการรบร
การดแลทไดรบจงแตกตางไป
การศกษาครงนสอดคลองกบแนวคดการพฒนา
คณภาพการดแลของ Donabedianmodel ทวาการ
พฒนาคณภาพการพยาบาลผปวยโรคนวในระบบทางเดน
ปสสาวะจะตองประกอบดวย 3 องคประกอบหลก คอ
1)โครงสรางไดแกความเครยดเรอรงคามแตกฉานทาง
สขภาพ2)กระบวนการไดแกความรบผดชอบของผปวย
และ3)ผลลพธ คอการกลบเปนซำาของนวในระบบทาง
เดนปสสาวะหรอไมกลบเปนซำา
ขอเสนอแนะ
ดานการปฏบตการพยาบาล
ใชเปนขอมลพนฐานสำาหรบพยาบาลและบคลากร
ทางการแพทยในการใหการรกษาพยาบาลผปวยนวในระบบ
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science90
ทางเดนปสสาวะภายหลงการรกษาเอานวออก โดยการ
สงเสรมความแตกฉานทางสขภาพ ความรบผดชอบตอ
สขภาพตนเองของผปวยและการลดความเครยดเรอรงของ
ผปวยในขณะและภายหลงการรกษาเอานวออกดวยวธตางๆ
เพอปองกนการกลบเปนนวซำา
ดานการวจย
ผลการวจยครงนสามารถใชเปนขอมลพนฐานในการวจย
ตอไปเกยวกบการศกษาอำานาจการทำานายของความเครยด
เรอรงความแตกฉานทางสขภาพและความรบผดชอบของ
ผปวย ตอการกลบเปนซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะ
เพอใหเกดองคความรและสรางความเขาใจเกยวกบปจจยทม
อทธพลตอการเกดซำาของนวในระบบทางเดนปสสาวะและ
เพอนำาขอมลไปสรางโปรแกรมสงเสรมสขภาพในกลมทเปน
นวซำาเพอปองกนหรอลดการกลบเปนซำาของนวในระบบทาง
เดนปสสาวะตอไป
เอกสารอางอง (References)
1.Boyce CJ, Pickhardt PJ, Lawrence EM,
KimDH,BruceRJ.Prevalenceofurolithiasis
inasymptomaticadults:objective
determinationusinglowdosenoncontrast
computerizedtomography.JUrol.
2010;183(3):1017-21.
2.KongkiatkulS,BanhansupawatT,KhamsiriA,
SukaprasongP,ChattanN.StatisticalReport
2011[Internet].Nonthaburi:Departmentof
MedicalServices,MinistryofPublicHealth;
2012[cited2015Nov5].Availablefrom:
http://203.157.32.40/statreport/
Static2554.pdf.(inThai).
3. SritippayawanS,BorvornpadungkittiS,
PaemaneeA,PredanonC,SusaengratW,
ChuawattanaD,etal.Evidencesuggesting
ageneticcontributiontokidneystonein
northeasternThaipopulation.UrolRes.
2009;37(3):141-6.
4. CurhanGC.Epidemiologyofstonedisease.
UrolClinNorthAm.2007;34(3):287-93.
5. TosukhowongP,YachanthaC,
SasivongsbhakdiT,BoonlaC,TungsangaK.
Nephrolithiasis:pathophysiology,
therapeuticapproachandhealth
promotion.ChulalongkornMedical
Journal.2006;50(2):103-26.(inThai).
6. BryantM,AngellJ,TuH,GoodmanM,
PattarasJ,OganK.Healthrelatedquality
oflifeforstoneformers.JUrol.
2012;188(2):436-40.
7. RuleAD,BergstralhEJ,MeltonLJ3rd,LiX,
WeaverAL,LieskeJC.Kidneystonesand
theriskforchronickidneydisease.
ClinJAmSocNephrol.2009;4(4):804-11.
8. DonabedianA.Themethodsandfindings
ofqualityassessmentandmonitoring:
anillustratedanalysis(explorationsin
qualityassessmentandmonitoring,Vol3).
AnnArbor,Michigan:HealthAdministration
Press.1985.
9. SienerR,GlatzS,NicolayC,HesseA.The
roleofoverweightandobesityincalcium
oxalatestoneformation.ObesRes.
2004;12(1):106-13.
10.FlaggLR.Dietaryandholistictreatment
ofrecurrentcalciumoxalatekidneystones:
reviewofliteraturetoguidepatient
education.UrolNurs.2007;27(2):113-22.
11.Arzoz-FabregasM1,Ibarz-ServioL,
Edo-IzquierdoS,Doladé-BotíasM,
Fernandez-CastroJ,Roca-AntonioJ.
Chronicstressandcalciumoxalatestone
disease:isitapotentialrecurrencerisk
factor?Urolithiasis.2013;41(2):119-27.
J Nurs sci Vol 34 No 2 April - June 2016
Journal of Nursing Science 91
12.ChoYI,LeeSY,ArozullahAM,CrittendenKS.
Effectsofhealthliteracyonhealthstatus
andhealthserviceutilizationamongstthe
elderly.SocSciMed.2008;66(8):1809-16.
13.LubetkinEI,LuWH,GoldMR.Levelsand
correlatesofpatientactivationinhealth
centersettings:buildingstrategiesfor
improvinghealthoutcomes.JHealthCare
PoorUnderserved.2010;21(3):796-808.
14.BoardDirectorsoftheNationalHealth
DevelopmentPlan.Nationalhealth
developmentplan,thenational
economicandsocialdevelopmentplan
11th2012-2016.Bangkok:WVONationals
Publishing;2012.(inThai).
15.NijimanJ,HendriksM,BrabersA,deJongJ,
RademakersJ.Patientactivationand
healthliteracyaspredictorsofhealth
informationuseinageneralsampleof
Dutchhealthcareconsumers.JHealth
Commun.2014;19(8):955-69.
16.MarchiniGS,Ortiz-AlvaradoO,MiyaokaR,
KriedbergC,MoedingA,StessmanM,
etal.Patient-centeredmedicaltherapy
fornephrolithiasis.Urology.2013;81(3):511-6.
17.NursingAllianceforQualityCare.Guiding
principlesforpatientengagement
[Internet].SilverSpring,MD:Nursing
AllianceforQualityCare;2009[cited2014
Sep4].Availablefrom:http://www.aone.
org/resources/patient-engagement.pdf
18.PolitD,BeckCT.Nursingresearch:generating
andassessingevidencefornursingpractice.
8thed.Philadelphia:LippincottWilliams
andWilkins;2008.
19.WongpakaranN,WongpakaranT.TheThai
versionofthePSS-10:aninvestigationof
itspsychometricproperties.Biopsychosoc
Med.2010Jun12;4:6.doi:10.1186/1751-
0759-4-6.PubMedPMID:20540784.
PubMedCentralPMCID:PMC2905320.
20.WichathaiJ,PetchrungB,KloyaiumS,
WanitkunN,PattramongkonritS,
BetterhamR.HealthliteracyinThai
peoples2013.Bangkok:Facultyofnursing,
MahidolUniversity;2013.p.1-34.(inThai).
21.LittleP,EverittH,WilliamsonI,WarnerG,
MooreM,GouldC,etal.Preferencesof
patientsforpatientcentredapproachto
consultationinprimarycare:
observationalstudy.BMJ.
2001;322(7284):468-72.
22.MiyaokaR.Correlationbetweenstressand
kidneystonedisease.JEndourol.
2012;26(5):551-5.
23.BerkmanND,SheridanSL,DonahueKE,
HalpernDJ,CrottyK.Lowhealthliteracy
andhealthoutcomes:anupdated
systematicreview.AnnInternMed.
2011;155(2):97-107.
24.PinsuwanC,TangcharuenS,TartarpornR.
UrinarystonediseaseinKalasinHospital.
SrinagarindMedicalJournal.2001;16(3):181-6.
(inThai).
25.MalahomA,Theeffectofencouraging
patientsengagementinself-careafter
kidneyanduretericstoneremovalsurgery
andsatisfactioninnursingreceived
[master’sthesis].MahidolUniversity;1991.
138p.(inThai).