commission delegated regulation (eu) no 44/2014 …€¦ · web viewbu tedbirler arasında...
TRANSCRIPT
Commission Delegated Regulation (EU) No 44/2014 of 21 November 2013 supplementing Regulation (EU) No 168/2013 of the European Parliament and of the Council with regard to the vehicle construction and general requirements for the approval of two- or three-wheel vehicles and quadricyclesText with EEA relevance
EK I
Uygulanması zorunlu olan BM/AEK regülasyonlarının listesi
BM/AEK
regülasyon numarası
Konu
Değişiklik Serisi
Avrupa Birliği
(AB ) Resmi
Gazetesi (OJ)
referansı
Uygulandığı
kategoriler
10
Elektromanyetik uyumluluk (EMC)
04
OJ L 254, 20.9.2012, s. 1
L1e, L2e, L3e, L4e, L5e, L6e ve L7e
62
İzinsiz kullanıma karşı koruma
00
OJ L 89, 27.3.2013,
s. 37
L1e, L2e, L3e, L4e, L5e, L6e ve L7e
Açıklama notu:
Bir aksamın bu listede yer alması bu aksamın zorunlu şekilde monte edilmesi gerektiği anlamına gelmez. Ancak belirli aksamlar için zorunlu montaj şartları, bu Yönetmeliğe ait diğer eklerde belirtilmiştir.
EK II
Aktarma Organlarının Tahrifatının Önlenmesine Yönelik Tedbirler İçin Şartlar (Tahrifata Karşı Önlemler)
1. Amaç ve Kapsam
1.1. Aktarma organlarının tahrif edilmesinin önlenmesine yönelik tedbirlerin amacı; aracın aktarma organları üzerinde yapılan ve fonksiyonel güvenlik ve/veya çevre üzerinde olumsuz etkilere neden olan istenmeyen değişikliklerin engellenmesidir.
1.2. Bu tedbirler arasında AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 39(1)'de tarif edilen şekilde azami güç, azami tasarım araç hızı ve sabit halde ses seviyesinin zorunlu plaka üzerinde işaretlenmesine ilişkin özel şartlar yer almalıdır. Çevresel ve tahrik ünitesi performansı ile fonksiyonel güvenliği etkileyen orijinal ve orijinal olmayan aksamlar, ayrı teknik üniteler, parçalar ve ekipmanların işaretlenmesi işlemleri, AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 39(2) ve (3)'e uygun olmalıdır; bu sayede yürütme makamları, kullanımda bulunan bir araca takılan parçalar ve ekipmanların tip onayı almış araç açısından uygun olup olmadığını değerlendirebilecektir.
1.3. Kapsam
L3e-A3, L4e-A3 ve L5e alt kategorileri hariç olmak üzere AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 1'de yer verilen ve kategori L'de yer alan tüm araçlar.
2. Genel şartlar
2.1. İmalatçı; bu Ek'te yer verilen şartlara uygunluğun doğrulanması açısından gerekli olan bilgilerin ve uygun durumlarda araçların, tahrik, aksamların ve ayrı teknik ünitelerin onay kuruluşu ve teknik servise sunulmasını sağlar.
2.2. İmalatçı; tip onayı başvurusunda ilgili (alt) kategori açısından kabul edilebilir olan değeri aşan şekilde tahrik ünitesi performansının artışına neden olabilen değiştirilebilir aksamları pazarlama niyetinde olmadığını beyan eder.
2.3. Tip onayı almış araçlar arasında aynı olmayan parçaların birbirleriyle değiştirilmesi:
2.3.1. Bireysel veya birleşik şekilde aşağıdaki parçaların birbirleriyle değiştirilebilirliği, tahrik ünitesi performansının tip onayında ölçülen ve raporlanan değerleri aşmasına neden olmamalıdır; başka bir deyişle ilgili kategorinin azami tasarım araç hızı ve/veya azami sürekli anma ve/veya net motor çıkış gücü her durumda Ek IV Madde 4.1.4'te belirtilen imalat uygunluğu sınırları dahilinde kalmalıdır:
2.3.1.1. İki zamanlı motora sahip araçlarda: silindir/piston düzeni, karbüratör veya yakıt püskürtücüsü/püskürtücüleri, emme borusu, egzoz sistemi;
2.3.1.2. Dört zamanlı motora sahip araçlarda: silindir kafası, kam mili, silindir/piston düzeni, karbüratör veya yakıt püskürtücüsü/püskürtücüleri, emme borusu, egzoz sistemi
2.4. AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek I'de tarif edilen şekilde ilgili (alt) kategorinin onaylanmış azami tasarım araç hızı ve/veya azami sürekli anma ve/veya net motor çıkış gücü hiçbir durumda aşılmamalıdır; başka bir deyişle aracın tahrik ünitesi performansı her zaman Ek IV, Madde 4.1.4'te belirtilen imalat uygunluğu sınırları dahilinde kalmalıdır.
2.5. Zincir veya dişli kayışlarda pinyonların üzerinde diş sayısı belirtilir.
2.6. İmalatçı, aşağıdaki özellikler üzerinde kendisinin gerçekleştirdiği değişikliklerin, tahrik ünitesi performansının Ek IV, Madde 4.1.4'te belirtilen imalat uygunluğu sınır değerlerini aşacak şekilde yükselmesine neden olmayacağını beyan eder; ateşleme sistemi kıvılcım teslimatı uygulanabilir ise yakıt besleme ve teslimat sistemi, hava filtresi/filtreleri dahil olmak üzere hava giriş sistemi (değişiklik veya kaldırma), tahrik aküsü düzeni veya elektrik motorlarına beslenen elektrik gücü uygulanabilir ise, aracın aktarma organlarını kontrol eden kontrol ünitesi/üniteleri ve aktarma organları.
2.7. Ateşleme zamanlamasının ayarlanabilir olması durumunda tahrik ünitesi performansı ölçülürken ateşleme avans ayarı, azami motor çıkış gücünün elde edildiği değerin ± 5° aralığı dahilinde olmalıdır.
2.8. İmalatçı, onaylanmış aracın, çevresel ve tahrik ünitesi performansını sınırlandıran elektronik sistem güvenliğine ilişkin aşağıdaki şartlara uygun olmasını sağlar.
2.8.1. Tahrik ünitesi performansını sınırlandıran bir elektrikli/elektronik cihaza sahip olan araçlar için araç imalatçısı; cihazın veya cihaza ait kablo sisteminin değiştirilmesi veya sökülmesinin performansta artışa neden olmayacağını gösterebilmek için deney kuruluşlarına tatmin edici düzeyde veri ve kanıt sunar.
2.8.2. Elektronik kontrollü araçlarda imalatçı tarafından izin verilenler haricinde değişiklik yapılmasını engelleyecek özellikler bulunmalıdır. İmalatçı aracın teşhis, bakım, muayene, eski haline getirme veya tamiratı için gerekli olan değişikliklere izin verir.
2.8.3. Yeniden programlanabilen bilgisayar kodları veya işletme parametrelerinin tümü; tahrifata karşı korumalı olmalı ve en az ISO 15031-7:2001'de yer verilen hükümlerin sağladığı korumayı sunmalıdır; ancak bu durumda güvenlik alışverişinin Ek XII, İlave 1'de tarif edilen iletişim protokolleri ve standardize teşhis konektörü kullanılarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
2.8.4. Tahrik ünitesi performansındaki artışlardan kaçınmak amacıyla bilgisayar kodlu tahrik işletme parametreleri; örneğin lehimli veya gömülü bilgisayar bileşenleri, yalıtımlı veya lehimli bilgisayar muhafazaları gibi özel alet ve prosedürler kullanılmaksızın değiştirilememelidir.
2.8.5. Çıkartılabilir kalibrasyon bellek çipleri ise mühürlü bir kap içinde kapalı ve muhafazalı olmalı veya elektronik algoritmalarla korunmalıdır; bu çipler aynı zamanda özel alet ve prosedürler kullanılmaksızın değiştirilememelidir.
2.8.6. Programlanabilir bilgisayar kodu sistemleri (örneğin elektrikli silinebilir programlanabilir salt okunur bellek, EEPROM) kullanan imalatçılar, izinsiz yeniden programlama işlemlerini engellemelidir. İmalatçılar; bağımsız kullanıcıların da Ek XV'te belirtilen şekilde korumalı bir erişime sahip olduğu, imalatçı tarafından bakımı yapılan bir saha dışı bilgisayara elektronik erişimi gerektiren yazma koruma özellikleri ve gelişmiş tahrifattan koruma stratejileri geliştirir. Keyword 2000 protokolü uyarınca
tohum ve anahtar korumalı erişim gibi tahrifata karşı yeterli düzeyde koruma sağlayan yöntemler onay kuruluşu tarafından onaylanmalıdır.
2.8.7. Aktarma organları veya motor kontrol ünitesi/ünitelerinde bulunan depolanmış yerleşik sorun tespit kodları (DTC'ler), araç aküsü veya topraklanmasının kesilmesi, kopması veya yerleşik bilgisayarın araca ait güç kaynağından sökülmesi yollarıyla silinmemelidir.
3. L1e, L2e ve L6e alt kategorilerinde yer alan araçlara yönelik ek özel şartlar
3.1. Kategori L1e, L2e ve L6e'de yer alan araçların azami araç hızı ve/veya güç sınırlandırmasına ilişkin kabul edilebilir tolerans; AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek I'de bahsi geçen net ve/veya sürekli anma güç sınıflandırma kriterleri ve/veya azami tasarım araç hızının ± % 5'idir.
3.2. Yanmalı motora sahip olan ve kategori L1e, L2e ve L6e'de yer alan araçlara yönelik şartlar
3.2.1. Emme sistemi
3.2.1.1. Her emme borusu kilit cıvataları veya sadece özel aletler kullanılarak sökülebilen cıvatalar yardımıyla sabitlenir. Boruların iç kısmında dışarıda gösterilmek şartıyla kısıtlı bir alan bulunur; bu noktada et kalınlığı en az 4 mm veya kauçuk gibi esnek bir malzeme bulunması halinde 5 mm olmalıdır.
3.2.1.2. Kısıtlı alanın değiştirilmesini amacıyla borular üzerinde yapılan müdahaleler, onaylanmış konumlarına getirilene kadar boruların zarar görmesine veya motorun tamamen ve kalıcı şekilde zarar görmesine neden olur.
3.2.1.3. Boruların üzerinde araç kategorisini veya kategorilerini gösteren bir işaret bulunmalıdır.
3.2.2. Motor
3.2.2.1. Motorda basma çıkış vanası bulunması durumunda bu vanalar, desteğin yeniden kullanılmasını engelleyen kilit cıvataları veya sadece özel aletler kullanılarak sökülebilen cıvatalarla sabitlenir.
3.2.2.2. Montaj işleminden sonra silindir kafası contasının (var ise) azami kalınlığı 1,3 mm'den fazla olamaz.
3.2.2.3. İki zamanlı motorlar için piston.
Piston, üst ölü noktada iken giriş açıklığını kapatmamalıdır. Motorlarında basma çıkış vanası bulunan bir indüksiyon sistemine sahip araçlarda transfer/çıkış deliğinin giriş ağzı ile çakışan parçalarında bu şart aranmaz.
3.2.2.4. İki zamanlı motorlarda pistonun 180 derece boyunca dönmesi, motor performansını yükseltmemelidir.
3.2.3. Egzoz sistemi
3.2.3.1. Egzoz sisteminde hiçbir yapay kısıtlama bulunamaz. Dört zamanlı motorların supap kılavuzları, yapay kısıtlama olarak değerlendirilemez.
3.2.3.2. Var ise rezonatör borusunun çıkartılması, tahrik ünitesi performansında artışa neden olmamalıdır.
3.2.3.3. Egzoz borusunun etkin uzunluğunu belirleyen ve susturucunun/susturucuların içinde kalan egzoz sistemi parçaları, susturucu veya genleşme kutularına sökülemeyecek şekilde takılır.
3.5. Kademesiz Vites Kutusu (CVT)
3.5.1. CVT şanzıman kapakları mümkün ise en az iki adet kilit cıvatası ile takılmalı veya sadece özel aletler kullanılarak sökülebilmelidir.
3.5.2. İki disk arasındaki etkin mesafenin sınırlandırılması suretiyle sürüş oranını
sınırlandırmayı hedefleyen CVT mekanizması, bir veya her iki diske tamamen entegreedilir ve bu aşamada etkin mesafenin, azami araç hızının disk sistemine zarar vermeden
izin verilen azami araç hızının % 10'undan fazla artmasına neden olabilecek şekilde
değiştirilebilmesi imkansız olmalıdır. Eğer imalatçı azami araç hızını ayarlamak amacıyla CVT'de birbiriyle değiştirilebilen boşluk halkaları kullanır ise bu halkaların tamamençıkartılması, azami araç hızının % 10'dan fazla artmasına neden olmamalıdır.
4. L3e-A1 ve L4e-A1 (alt) kategorilerinde yer alan araçlara yönelik ek özel şartlar
4.1. L3e-A1 ve L4e-A1 alt kategorilerinde yer alan araçlar, Madde 3.2.1, 3.2.2.1 ya da 3.2.3.1 şartlarına uygun olmalı veya Madde 3.2.3.2 ve 3.2.3.3 şartlarını karşılamalıdır.
4.2. Emme sistemi
Giriş kanalına çıkartılamayan bir kelepçe yerleştirilmelidir.
4.2.1. Emme borusuna bu tür bir kelepçe takılır ise emme borusu kilit cıvataları veya sadece özel aletler kullanılarak sökülebilen cıvatalar yardımıyla motor bloğuna sabitlenir.
4.2.2. Bu kelepçenin sertliği en az 60 HRC olmalıdır. Kısıtlı bölümdeki kalınlığı 4 mm'den fazla olamaz.
4.2.3. Kelepçe üzerinde kelepçenin değiştirilmesi veya kaldırılması amacıyla yapılan müdahaleler, kadar kelepçe ve desteğinin zarar görmesine veya motorun tamamen ve kalıcı şekilde zarar görmesine neden olur.
4.2.4. Kelepçenin yüzeyinde veya yakın bir yerinde araç kategorisi veya kategorilerinin okunaklı şekilde gösterildiği bir işaret bulunmalıdır.
4.2.5. Her emme borusu kilit cıvataları veya sadece özel aletler kullanılarak sökülebilen cıvatalar yardımıyla sabitlenir. Boruların iç kısmında dışarıda gösterilmek şartıyla kısıtlı bir alan bulunur; bu noktada et kalınlığı en az 4 mm veya kauçuk gibi esnek bir malzeme bulunması halinde 5 mm olmalıdır.
4.2.6. Kısıtlı alanın değiştirilmesini amacıyla borular üzerinde yapılan müdahaleler, onaylanmış konumlarına getirilene kadar boruların zarar görmesine veya motorun tamamen ve kalıcı şekilde zarar görmesine neden olur.
4.2.7. Boruların üzerinde AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek I ve Madde 2 ve 4'te tanımlanan şekilde araç (alt) kategorilerini açık ve okunaklı şekilde gösteren işaretler yer almalıdır.
4.2.8. Silindir kafasına yerleştirilen giriş kanalı parçası, kısıtlı bir alan sahip olmalıdır. Giriş geçişinin genelinde başka bir kısıtlı alan bulunmamalıdır (valf yatağı alanı hariç).
4.2.9. Kanal üzerinde kısıtlı alanın değiştirilmesi amacıyla yapılan müdahaleler, onaylanmış konumlarına getirilene kadar boruların zarar görmesine veya motorun tamamen ve kalıcı şekilde zarar görmesine neden olur.
4.2.10. Silindir kafasının üzerinde AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 39'da tanımlanan şekilde araç kategorilerini açık ve okunaklı şekilde gösteren bir işaret yer almalıdır.
4.2.11. Madde 4.2'de bahsi geçen kısıtlı alanların çapı, ilgili (alt) kategori araca bağlı şekilde değişkenlik gösterebilir.
4.2.12. İmalatçı; onay kuruluşu ve teknik servise kısıtlı alan(lar)ın çapını/çaplarını sunmalı ve bahsi geçen kısıtlı alanın gazların geçişi açısından en önemli parçalar olduğunu, değiştirildiği takdirde tahrik ünitesi performansını artırabilecek başka bir alan bulunmadığını göstermelidir.
5. Madde 1.3 kapsamında diğer araç (alt) kategorilerine yönelik diğer özel şartlar
5.1. L3e-A2 veya L4e-A2 alt kategorilerinde yer alan araçlarda aynı tipte yer alan hiçbir varyant veya versiyon azami net motor çıkış gücü ve/veya azami sürekli anma güç değerlerinin iki katını aşan değerlere sahip olamaz.
5.2. İmalatçı; aşağıda listelenmiş olan aksam ve özelliklerin birbirleriyle değiştirilmesinin veya üzerlerinde değişiklik yapılmasının aşağıdakilere neden olmayacağını beyan eder:
· L3e-A2 ve L4e-A2 alt kategorilerinde yer alan araçlarda net motor çıkış gücü veya azami sürekli anma gücün iki katının aşılması veya
· L7e kategorisinde yer alan araçlarda onaylı tahrik ünitesi performansının aşılması;
5.2.1. Uygulanabilir ise ateşleme sisteminin kıvılcım teslimatı;
5.2.3. Yakıt besleme ve teslimat sistemi;
5.2.4. Hava filtresi/filtreleri dahil olmak üzere hava giriş sistemi (değişiklik veya kaldırma);
5.2.5. Tahrik organları
5.2.6. Aktarma organlarının tahrik ünitesi performansını kontrol eden kontrol ünitesi/üniteleri.
5.2.7. AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II(A) uyarınca onaylandığı şekilde tahrik ünitesi performansından herhangi bir değişikliğe neden olacak şekilde tam motor yükünü sınırlandıran herhangi bir aksamın (mekanik, elektrikli, yapısal vb.) kaldırılması.
6. Bu Yönetmeliğin Ek I’i ila Ek XVII’sindeki hükümlerde herhangi bir anlaşmazlık veya yanılgı olması durumunda; 24 üncü maddede belirtilen ve bu Yönetmeliğin esas aldığı (AB) 44/2014 sayılı Tüzüğün orijinal metni esas alınır ve geçerlidir.
EK III
Tip onayı işlemlerinin düzenlenmesine ilişkin şartlar
1. Tip onayı süreci
1.1. Onay Kuruluşu, araç tip onayına ilişkin bir başvuru aldığında:
1.1.1. Araç tip onayında uygulanabilen düzenleyici mevzuat uyarınca düzenlenen tüm AB tip onayı belgelerinin araç tipini kapsadığını ve tarif edilen şartlara karşılık geldiğini doğrular.
1.1.2. İlgili dokümantasyonu esas alarak araç tanıtım belgesinde yer alan araç özelliklerinin ve verilerinin, ilgili düzenleyici mevzuat ışığında AB tip onayı belgelerinde ve tanıtım paketlerindeki verilerde belirtilmesini sağlar.
1.1.3. Tanıtım belgesindeki bir madde numarası herhangi bir düzenleyici mevzuatın tanıtım paketinde yer almadığında, ilgili parça veya özelliklerin tanıtım dosyasındaki hususlara uygun olduğunu teyit eder.
1.1.4. Onaylanacak tipteki araçlar arasından seçilmiş bir numune üzerinde, aracın (araçların) ilgili AB tip onayı belgeleri bakımından doğrulanmış tanıtım paketinde bulunan söz konusu verilere göre imal edilmiş olduğunu doğrulamak için muayeneler yapar veya yapılmasını sağlar.
1.1.5. Uygulanabildiğinde, ayrı teknik üniteler açısından ilgili montaj kontrollerini yapar veya yapılmasını sağlar.
1.1.6. AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II'de yer verilen cihazların varlığı açısından gerekli kontrolleri yapar veya yapılmasını sağlar.
1.1.7. Uygulanabilir ise gaz yakıt sistemlerine ilişkin şartların yerine getirilmesini sağlamak için gerekli kontrolleri yapar veya yapılmasını sağlar.
2. Teknik özellikler bütünü
2.1. Teslim edilecek araçların sayısı, aşağıdaki kriterlere göre tip onayı alacak çeşitli kombinasyonların doğru şekilde kontrol edilebilmesinin sağlayacak düzeyde olmalıdır:
2.1.1. Araç tipi, varyantı ve versiyonları;
2.1.2. Araç ve tahrik ailesi;
2.1.3. Aktarma;
2.1.4. Gövde stili;
2.1.5. Kapı sayısı;
2.1.6. Oturma konumlarının sayısı.
3. Özel hükümler
3.1. İlgili düzenleyici mevzuat için hiçbir onay belgesinin bulunmaması durumunda onay kuruluşu:
3.1.1. İlgili düzenleyici mevzuatın gerekli kıldığı şekilde gerekli deneyler ve kontroller için düzenleme yapar;
3.1.2. Aracın tanıtım dosyasındaki hususlara uygun olduğunu ve her bir ilgili düzenleyici mevzuatın teknik şartlarını sağladığını doğrular;
3.1.3. Uygulanabildiğinde, ayrı teknik üniteler açısından ilgili montaj kontrollerini yapar veya yapılmasını sağlar;
3.1.4. Uygulanabilir ise AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II'de yer verilen cihazların varlığı açısından gerekli kontrolleri yapar veya yapılmasını sağlar;
3.1.5. Uygulanabilir ise gaz yakıt sistemlerine ilişkin şartların yerine getirilmesini sağlamak için gerekli kontrolleri yapar veya yapılmasını sağlar.
4. (L3e/L4e)-A2 ve (L3e/L4e)-A3 alt kategorilerinde yer alan motosikletlerin dönüştürülmesine ilişkin hükümler
4.1. Genel
Dönüştürme işlemine ilişkin hükümler sadece sepetli ve sepetsiz olup (L3e/L4e)-A2 ve (L3e/L4e)-A3 alt kategorilerinde yer alan motosikletlerin bu alt kategoriler arasında dönüştürülmesi durumunda geçerlidir.
4.2. (L3e/L4e)-A2 ve (L3e/L4e)-A3 motosiklet alt kategorileri arasında yapılan dönüştürme işlemlerine sadece aşağıda belirtilen kontrollü koşullar altında izin verilir:
4.2.1. Tip onayı
İmalatçı tip onayında (L3e/L4e)-A2 ve (L3e/L4e)-A3 motosiklet düzenleri için ayrı deneyler yapar, teknik servis ve onay kuruluşunu tatmin edecek şekilde L3e motosikletlerin Madde 4'te yer verilen şartlara uygun olduğunu gösterir ve aşağıdaki şartlar konusunda ayrı raporlar düzenler:
4.2.2. AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II, V, VI ve VII'de bahsi geçen deneyler ile AB/168/2013 Yönetmeliği, Bölüm III'te belirtilen çevresel ve tahrik ünitesi performansı şartları:
4.2.2.1. AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek V'te bahsi geçen çevre deneyi tip I, II, V, VII, VIII ve IX;
4.2.2.2. AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II(A2)'de bahsi geçen tahrik ünitesi performans şartları ve deneyleri;
4.2.2.3. Araç/tahrik ailesi tanımları, (L3e/L4e)-A2 ve (L3e/L4e)-A3 motosiklet düzenleri için ayrı ayrı belirlenerek raporlanır.
4.2.3. Fonksiyonel güvenlik şartları: Deneyler gerçekleştirilirken ve ilgili şartlara uygunluk sağlanırken AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II, Madde (B2), (B4), (B14), (B17) ve (B18) dikkate alınır;
4.2.4. Araç yapısal deneyleri gerçekleştirilirken ve ilgili şartlara uygunluk sağlanırken (L3e/L4e)-A2 düzeninde AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II, Madde (C1) ve (C10) dikkate alınır.
4.2.5. AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II'de belirtilen ve Madde 4.1.1.1'de listelenen tip onayı şartları haricinde kalan diğer tüm tip onayı şartları, (L3e/L4e)-A2 ve (L3e/L4e)- A3 motosiklet düzenleri açısından ortak ve eşit kabul edilir ve bu nedenle de her iki performans düzeni için sadece bir kere test edilerek raporlanır. Dönüştürme işleminden etkilenen araç sistemleri, aksamları, ayrı teknik üniteleri, parçaları veya ekipmanları için aynı deney raporlarının kullanılmasına izin verilmelidir.
4.2.6. Eşsiz bir AB tip onayı numarasına sahip olan L3e-A2 motosiklet kategorisi için bir adet WVTA düzenlenir. Tanıtım belgesinin ve tip onayı belgesinin belirli bir kısmında, dönüştürülen araca ait teknik veriler, tip onayı numarası, tip gösterimine ilişkin bilgilere ve ayrıca aracın L3e-A3 düzenine dönüştürülmesinde kullanılan parçalar ve yazılım vs. hakkındaki açıklamalara yer verilir.
4.2.7. Eşsiz bir AB tip onayı numarasına sahip olan L3e-A3 motosiklet kategorisi için bir adet WVTA düzenlenir. Madde 4.1.2'de bahsi geçen tanıtım belgesindeki özel bölüm, L3e-A3 aracın tip onayı dosyasına eklenir.
4.2.8. Eğer tip onayı aşamasında dönüşüme ilişkin bilgiler eksiksiz olarak elde bulunmuyor ise tamamlanan bilgiler, AB-WVTA eklentisi olarak sunulabilir. Sadece diğer AB-WVTA sayısı eksik ise AB-WVTA revizyonu olarak eklenebilir.
4.2.9. (L3e/L4e)-A2 veya A3 motosiklete ait elektronik bilgiler
İmalatçı, (L3e/L4e)-A2 ile (L3e/L4e)-A3 arasında dönüştürme işlemini gerçekleştirirken motosikletin PCU/ECU belleğinde geçerli "L3e-A2" veya "L3e-A3" alt kategori motosikletin gerekli programlama işlemlerini yapar.
4.2.9.1. Bu elektronik bilgiler, Ek XII'de yer verilen hükümlere uygun şekilde genel bir tarama aracı ile kolayca okunabilecek şekilde düzenlenmelidir.
4.2.9.2. Bu elektronik bilgiler, Ek II, Madde 2.8 uyarınca tahrifata karşı korumalı
olmalıdır.
4.2.9.3. Motosiklet imalatçısının talebi üzerine araç, tanıtım dosyasına kapsamlı bir teknik gerekçelendirme eklenmesi şartıyla 1 Ocak 2022 tarihine kadar Madde 4.2.9.1 ve 4.2.9.2'de yer verilen şartlara uygunluktan muaf tutulabilir.
4.2.10. Uygunluk Belgesi (CoC), fabrikadaki üretim hattının sonunda iki olası düzenden birine kesin şekilde ayarlandığında [(L3e/L4e)-A2 veya (L3e/L4e)-A3 olarak] sadece bir araç düzenine ilişkin verileri içermelidir.
4.2.11. (L3e/L4e)-A2 ile (L3e/L4e)-A3 alt kategorileri arasında dönüştürülebilen motosikletlere sadece bir adet araç tanıtım numarası (VIN) atanabilir ((L3e/L4e)-A2 ve A3 motosiklet tipi). Araca takılan zorunlu plakada bu VIN bilgisi yer almalı ve her iki düzende de sabit ses seviyeleri ve motor güçlerini açık şekilde gösteren AB tip onayı numaraları gösterilmelidir.
4.3. Dönüştürme
(L3e/L4e)-A2 ile (L3e/L4e)-A3 düzenleri arasında yapılan dönüştürme işlemleri sadece motosiklet imalatçısı tarafından gerçekleştirilebilir ve kontrol edilebilir.
4.3.1. İmalatçı araç sahibinin talebi üzerine AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 38(2)'de belirtilen uygunluk belgesi ekindeki şablona göre VIN ve CoC hakkında olmak üzere ilgili dönüştürmeye yönelik gerekli bilgileri içeren bir beyan düzenler ve onaylı L3e motosikletin teknik açıdan (L3e/L4e)-A2 veya (L3e/L4e)-A3 performans seviyelerine dönüştürülebileceğini beyan eder.
4.3.2. İmalatçının beyanın yer alması gereken noktalar: Her iki düzen için kalibrasyon doğrulama numaraları, yazılım tanıtım numarası, değiştirilecek parçalar veya ekipmanlar hakkında kısa bir açıklama, değiştirilen veriler (CoC ile ilgili tip onayı numaralarına atıfta bulunarak) ve AB Tüm Araç Tip Onayı ("WVTA") numaraları. İmalatçının beyanının tamamlanmış bir örneği, tanıtım dosyasına eklenir.
4.4. İlk tescil
Onay Kuruluşu, eğer aşağıdaki koşullar altında (L3e/L4e)-A2 kapsamında yer alan yeni motosiklet (L3e/L4e)-A3 performans seviyesine (veya tam tersi) dönüştürülür ise (L3e/L4e)-A2 veya (L3e/L4e)-A3 kapsamında yer alan yeni motosikletin ilk tescilini reddedemez ve başka deneylerin yapılmasını gerekli kılamaz:
4.4.1. Madde 4.2.9'da bahsi geçen genel tarama aracının okuması, uygun (L3e/L4e)-A2 veya (L3e/L4e)-A3 düzenini ve motosikletin dönüştürme için gerekli olan tüm parçalarının değiştirildiğini ve/veya monte edildiği gösteren görsel bir muayenenin yapıldığını ortaya koymalıdır;
4.4.2. Araç sahibi, geçerli bir Uygunluk Belgesi ve bu belgenin ekinde Madde 4.3.1'de bahsi geçen imalatçı beyanını sunmalıdır.
5. Çok aşamalı AB tip onayında takip edilecek işlemler
5.1. Genel
5.1.1. Çok aşamalı AB tip onayı sürecinin başarılı şekilde yürütülebilmesi için tüm ilgili imalatçıların ortak eylemde bulunması gerekmektedir. Bu bağlamda tip onayı kuruluşları; ilk ve devamındaki aşamalarda onay verilmeden önce, tamamlanmış araç tipinin AB/168/2013 Yönetmeliğinde yer verilen tüm hükümlerdeki teknik şartlara uygun olmasını sağlayacak şekilde bilgi ve belgelerin tedariği ve alışverişi açısından ilgili imalatçılar arasında uygun düzenlemelerin bulunmasını sağlamalıdır. Bu tür bilgiler; ilgili sistem, aksam ve ayrı teknik ünite onaylarının ve tamamlanmamış aracın kısımlarını oluşturan ancak henüz onaylanmamış olan araç parçalarının ayrıntılarını içermelidir.
5.1.2. Madde 5'e göre tip onayları, araç tipinin mevcut tamamlanma durumu esas alınarak ve daha önceki aşamalarda verilmiş olan bütün onaylar birleştirilerek verilir.
5.1.3. Çok aşamalı AB tip onayı sürecinde yer alan her imalatçı, kendisi tarafından imal edilen veya önceden tamamlanmış aşamaya kendisinin ilave ettiği bütün sistemler, aksamlar veya ayrı teknik ünitelerin onayından ve imalat uygunluğundan sorumludur. İmalatçı, önceden verilmiş olan onayın geçersiz hale gelmesine neden olacak şekilde kendisinin değiştirdiği parça değişiklikleri haricinde daha önceki bir aşamada onaylanmış bulunan hususlardan sorumlu tutulamaz.
5.2. İşlemler
Onay kuruluşu:
5.2.1. Araç tip onayında uygulanabilen düzenleyici mevzuat uyarınca düzenlenen tüm AB tip onayı belgelerinin tamamlanma durumunda göre araç tipini kapsadığını ve tarif edilen şartlara karşılık geldiğini doğrular.
5.2.2. AB/168/2013 Yönetmeliği Madde 25(6) uyarınca son aşamada tip onayı almış aracın aynı zamanda tüm ilgili teknik şartlara uygun olduğunu doğrular. Bu kapsamda farklı bir araç (alt)kategorisi için verilmiş olup olmamasına bakılmaksızın çok aşamalı bir işlemde tamamlanmamış araç için verilen tip onayının tüm şartları içerip içermediğine ilişkin bir belge kontrolü gerçekleştirilir.
5.2.3. AB/168/2013 Yönetmeliği Madde 25(7) uyarınca onay işlemi seçiminin, onaylı araç tipinin tüm araç tip onayında uygun olması gereken uygulanabilir önemli şartları etkilememesini sağlar.
5.2.4. Aracın tamamlanma durumunu göz önüne alarak, ilgili bütün verilerin tanıtım dosyasında bulunmasını sağlar.
5.2.5. Belgelere atıfta bulunarak, araç tanıtım dosyasının Bölüm I'inde bulunan araç özelliğinin / özelliklerinin ve verilerinin, tanıtım paketlerindeki verilerde veya ilgili düzenleyici mevzuat açısından AB tip onayı belgelerindeki verilerde bulunmasını temin etmek ve tamamlanmış bir araç söz konusu olduğunda, tanıtım dosyasının Bölüm I'indeki bir madde numarasının düzenleyici mevzuattan herhangi birinin tanıtım paketinde bulunmadığı durumda, ilgili kısım veya özelliğin tanıtım dosyasındaki hususlara uygunluğunu teyit eder.
5.2.6. Onaylanacak tipteki araçlar arasından seçilmiş bir numune üzerinde, aracın (araçların) tüm ilgili düzenleyici mevzuat bakımından doğrulanmış tanıtım paketinde bulunan söz konusu verilere göre imal edilmiş olduğunu doğrulamak için muayeneler yapar veya yapılmasını sağlar.
5.2.7. Uygulanabildiğinde, ayrı teknik üniteler açısından ilgili montaj kontrollerini yapar veya yapılmasını sağlar.
5.3. Madde 4.2.4'ün amaçları bakımından denetlenecek araçların sayısı, aracın bulunduğu tamamlanma aşaması ve 2.1'de yer verilen kriterlere göre AB tip onayı alacak tipin çeşitli birleşimlerinin uygun olarak kontrol edilmesine izin verecek şekilde yeterli miktarda olmalıdır.
6. İmalatçı veya teknik servis tarafından sanal ve/veya kendi kendine deney yöntemlerinin uygulanabildiği sanal deney yöntemleri ve düzenleyici mevzuatın gerektirdiği özel koşullar
6.0. Hedefler ve kapsam
6.0.1. Bu Madde 6, AB/168/2013 Yönetmeliği Madde 32(6) uyarınca sanal deneylerle ilgili uygun hükümleri ortaya koymaktadır. Bu madde 6, aynı Yönetmeliğe ait Madde 32(3)’ün ikinci cümlesine uygulanmaz.
6.0.2. Bu Madde 6 aynı zamanda AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 64(1) şartları uyarınca kendi kendine deney hakkında belirli başlıkları içermektedir.
6.1. İlgili kanunlar ve eklerini gösteren liste
2
1
Tablo 3-1
Sanal ve kendi kendine deney ile ilgili olarak AB/168/2013 Yönetmeliğinde listelenen şartlara genel bakış
AB/168/2013 Yönetmeliğinde listelenen şartlar
Sanal ve/veya kendi kendine deney uygulanabilir mi?
Konu
Kısıtlamalar/
Açıklamalar
Ek II, Bölüm (A2)
Kendi kendine deney
Azami tasarım araç hızına yönelik deney prosedürleri
Sadece L3e-A3, L4e-A3 ve L5e alt kategorileri için ve başka bir tahrik ünitesi performansı deneyi içermez.
Ek II, Bölüm (B1)
Kendi kendine deney
Sesli ikaz cihazları
Sadece montaj
Ek II, Bölüm (B7)
Kendi kendine deney
Kumandaların gösterimi, ikaz donanımları ve göstergeler dahil olmak üzere sürücünün kontrol ettiği kumandalar
Sadece hız göstergesi
Ek II, Bölüm (B8)
Sanal deney
Aydınlatma ve ışıklı sinyal cihazlarının montajı
Sadece ebatlar
AB/168/2013 Yönetmeliğinde listelenen şartlar
Sanal ve/veya kendi kendine deney uygulanabilir mi?
Konu
Kısıtlamalar/
Açıklamalar
Ek II, Bölüm (B9)
Sanal deney
Geri görünürlük
Sadece montaj; sadece 81 sayılı BM/AEK Regülasyonuna göre
Ek II, Bölüm (B14)
Sanal deney
Lastiklerin montajı
Sadece açıklığın 10 mm'den fazla olması halinde.
Ek II, Bölüm (C13)
Kendi kendine ve Sanal deney
Tescil plakasının yeri
Ek II, Bölüm (C15)
Kendi kendine deney
Stantlar
Sadece Madde 2.5, park ayağı tutucu sistemleri.
AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 39
Kendi kendine deney
Zorunlu plaka (levha) ve AB tip onayı işareti
7. Sanal deney yöntemleri için gerekli olan genel koşullar
7.1. Sanal deney örüntüsü
Sanal deneylerin tarif edilmesi ve gerçekleştirilmesine yönelik temel yapı
olarak aşağıda verilen şablon kullanılmalıdır:
7.1.1. Amaç;
7.1.2. Yapı modeli;
7.1.3. Sınır koşullar;
7.1.4. Yük varsayımları;
7.1.5. Hesaplama;
7.1.6. Değerlendirme;
7.1.7. Dokümantasyon.
7.2. Bilgisayar simülasyonu ve hesaplamasının temelleri
7.2.1. Matematiksel model
Matematiksel model imalatçı tarafından sağlanmalıdır. Düzenleyici mevzuat şartları ve sınır koşulları ile ilgili olarak test edilecek aracın, sistemin ve aksamın yapısının karmaşıklık düzeyini yansıtmalıdır. Aynı hükümler duruma göre aksamların veya teknik ünitelerin araçtan bağımsız şekilde test edilmesi durumunda da geçerlidir.
7.2.2. Matematiksel modeli doğrulama süreci
Matematiksel model, fiili deney koşullarıyla karşılaştırılarak doğrulanır. Fiziksel deney ile elde edilen sonuçlarla matematiksel model kullanılarak elde edilen sonuçlar arasında karşılaştırma yapmak için fiziksel bir deney gerçekleştirilir. Deney sonuçlarının karşılaştırılabilirliği kanıtlanmalıdır. İmalatçı veya teknik servis doğrulama raporu taslağını hazırlar ve bu taslağı onay kuruluşuna teslim eder. Doğrulama raporunun geçerliliğini etkileme ihtimali bulunan ve matematiksel model veya yazılım üzerinde yapılan tüm değişiklikler, onay kuruluşuna bildirilir; onay kuruluşu bu durumda yeni bir doğrulama sürecinin gerçekleştirilmesini gerekli kılabilir. Doğrulama süreci akış şeması İlave 3'te verilmiştir.
7.2.3. Dokümantasyon
Simülasyon ve hesaplamalarda kullanılan veriler ve yardımcı araçlar, imalatçı tarafından sunulur ve uygun bir şekilde kayıt altına alınır.
7.2.4. Araçlar ve destek
İmalatçı, teknik servisin talebi üzerine, uygun yazılım dahil olmak üzere gerekli araçlara erişim sağlar.
7.2.5. İmalatçı ayrıca teknik servise yeterli desteği sağlamalıdır.
7.2.6. Bir teknik servise erişim ve destek sunulması, teknik servisin kendisine ait personelin yeterliliği, lisans haklarının ödenmesi ve gizlilikle ilgili yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.
8. Sanal deneyler için doğrulama süreci
8.1. Şekil 3-1
Sanal deney doğrulama süreci akış şeması
İmalatçı
Matematiksel model
Doğrulama süreci
Fiziksel prototip
Fiziksel Test
Bilgisayar
Simülasyonu
Doğrulama raporu
Anlaşma
Onay Kuruluşu
Onay süreci
Sanal prototipler I, II, ...
Bilgisayar
Simülasyonu
AB Yönetmeliğine göre teknik rapor
Onay Kuruluşu
EK IV
İmalatın uygunluğuna yönelik şartlar
0. Hedefler
0.1. İmalat uygunluğu (CoP) işlemlerinin amacı, üretilen her aracın, sistemin, aksamın, ayrı teknik ünitenin, parçanın veya ekipmanın onaylı tipe uygun olmasını sağlamaktır.
0.2. İşlemler arasında aşağıda "ilk değerlendirme" olarak anılan kalite güvence yönetim sistemlerinin değerlendirilmesi ve "ürün uygunluğu düzenlemeleri" olarak anılan doğrulama ve üretimle ilgili kontroller kesinlikle yer almalıdır.
1. İlk değerlendirme
1.1. Onay kuruluşu, tip onayını vermeden önce araçlar, sistemler, aksamlar veya ayrı teknik ünitelerin imalat aşamasında onaylı tipe uygun olmasını sağlayacak etkili kontrolün elde edilmesi amacıyla imalatçı tarafından oluşturulması gereken düzenleme ve işlemlerin mevcut bulunduğunu ve tatmin edici düzeyde olduğunu doğrular.
1.2. Değerlendirmelerin nasıl yapılacağına ilişkin kılavuzlar, ISO 19011:2011 - Kalite ve çevre yönetim sistemleri tetkik kılavuzu'nda bulunmaktadır.
1.3. Madde 1.1'de yer verilen şartlar, tip onayını veren onay kuruluşunu tatmin edecek şekilde doğrulanmalıdır. Onay kuruluşu; Madde 1.3.1 ila 1.3.3'te tarif edilen düzenlemelerden biri veya uygun şekilde kısmen veya tamamen bu düzenlemelerden meydana gelen bir kombinasyonu dikkate almak şartıyla aşağıda verilen bölüm 2'deki ilk değerlendirme ve ürün uygunluğu düzenlemeleri konusunda tatmin olmalıdır.
1.3.1. İlk değerlendirme ve/veya ürün uygunluğu düzenlemelerinin doğrulanması işlemleri onayı veren onay kuruluşu tarafından veya bu kuruluş adına hareket etmek üzere görevlendirilen bir teknik servis tarafından gerçekleştirilir.
1.3.1.1. Gerçekleştirilecek ilk değerlendirmenin boyutu ele alındığında onay kuruluşu, aşağıdakilerle ilgili mevcut bilgileri dikkate alabilir:
1.3.1.1.1. Madde 1.3.3 kapsamında yeterli görülmeyen veya tanınmayan ve yine aynı Maddede tarif edilen imalatçı belgelendirmesi;
1.3.1.1.2. Sistemler, aksamlar veya ayrı teknik ünitelerin tip onayı işlemlerinde; araç imalatçısı tarafından kendisine ait olup sistem, aksam veya ayrı teknik ünitelerin üretildiği tesisler üzerinde EN ISO 9001:2008 veya ISO/TS16949:2009 standartlarında yer verilen şartlara uyan sanayi sektörü gerekliliklerinden bir veya daha fazlası dikkate alınarak yapılan kalite sistemi değerlendirmeleri.
1.1.1. İlk değerlendirme ve/veya ürün uygunluğu düzenlemelerinin doğrulanması işlemleri, AB üyesi başka bir onay kuruluşu tarafından veya aynı kuruluşça bu amaçla görevlendirilen bir teknik servis tarafından gerçekleştirilebilir.
1.1.1.1. Bu durumda diğer onay kuruluşu, tip onayı verilecek ürünlerle ilgili olarak ilgili alanları ve imalat tesislerini genel hatlarıyla açıklayan ve bu ürünlerin tip onayı almasında referans olarak kullanılacak AB Yönetmeliklerini belirten bir uygunluk beyanı hazırlar.
1.1.1.2. Diğer onay kuruluşu; tip onayını veren onay kuruluşunun düzenlediği uygunluk beyanı başvurusunu aldıktan sonra uygunluk beyanını gönderir veya bu beyanın verilememesine ilişkin gerekçelerini aktarır.
1.1.1.3. Uygunluk beyanında en azından aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:
1.1.1.3.1. Grup veya şirket (örneğin XYZ otomotiv);
1.1.1.3.2. Belirli kuruluş (örneğin bölgesel birim);
1.1.1.3.3. Tesisler/sahalar (örneğin motor tesis 1 (ülke A'da) - araç tesis 2 (ülke B'de));
1.1.1.3.4. Araç/aksam yelpazesi (örneğin kategori LXe'de yer alan tüm modeller);
1.1.1.3.5. Değerlendirme konusu alanlar (örneğin motor montajı, gövde şekillendirme ve montajı, araç montajı);
1.1.1.3.6. İncelenen belgeler (örneğin şirket ve saha kalite el kitabı ve prosedürleri);
1.1.1.3.7. Değerlendirme tarihi (örneğin gg/aa/yyyy ila gg/aa/yyyy arasında gerçekleştirilen denetim);
1.1.1.3.8. Planlanan izleme ziyareti (örneğin aa/yyyy);
1.1.2. Onay kuruluşu aynı zamanda imalatçının uluslararası EN ISO 9001:2008 veya ISO/TS16949:2009 standardına göre aldığı belgeyi (bu belgelendirme, onaylanacak ürün veya ürünleri kapsamalıdır) veya Madde 1.1'de yer verilen ilk değerlendirme şartlarına uygun düşen eşdeğer bir belgelendirme standardı kapsamında aldığı belgeyi kabul edebilir, ancak bu durumda imalat uygunluğunun kalite yönetim sistemi kapsamında yer alması gerekmektedir. İmalatçı, belgelendirmeye ilişkin ayrıntıları sunar ve ilgili belgelendirmenin kapsamı veya geçerliliği üzerinde yapılacak tüm değişiklikleri onay kuruluşuna bildirmeyi kabul eder.
1.2. Araç tip onaylarında; araca ait sistemler, aksamlar ve ayrı teknik ünitelere onay verilmesi için gerçekleştirilen ilk değerlendirmelerin tekrar edilmesi gerekmemektedir ancak önceki değerlendirmelerin kapsamına yer almayan ve tüm aracın montajıyla ilgili olan faaliyetler ve konumları içeren bir değerlendirme ile desteklenmelidir.
2. Ürün uygunluğu düzenlemeleri
2.1. AB/168/2013 Yönetmeliği ve 1958 Revize edilmiş Anlaşması ekinde yer alan BM/AEK regülasyonu uyarınca her araç, sistem, aksam, ayrı teknik ünite, parça veya ekipman unsuru; bu Ek'te, bahsi geçen BM/AEK Regülasyonları ve AB/168/2013 Yönetmeliğinde yer verilen şartlara uygun olması koşuluyla onaylanan tipe uygun olacak şekilde imal edilmelidir.
2.2. Onay kuruluşu; AB/168/2013 Yönetmeliği ve 1958 Revize edilmiş Anlaşması ekinde yer alan bir BM/AEK regülasyonu uyarınca tip onayı vermeden önce, uygulanabilir ise, AB/168/2013 Yönetmeliği ve bahsi geçen BM/AEK Regülasyonunda belirtilen deneyler dahil olmak üzere onaylanan tipe uygunluğun devamlılığını doğrulamak için gerekli olan deneyleri veya ilgili kontrolleri belirtilen aralıklarla gerçekleştirmek amacıyla, her onay için imalatçı ile anlaşmaya varılmak suretiyle, yeterli düzenlemelerin ve kayıt altına alınmış kontrol planlarının varlığını doğrular.
2.3. Tip onayı sahibi özellikle de:
2.3.1. Ürünlerin (araçlar, sistemler, aksamlar, ayrı teknik üniteler, parçalar veya ekipmanlar) onaylı tipe uygunluğunun etkin şekilde kontrol edilmesine yönelik prosedürlerin var olmasını ve uygulanmasını sağlar.
2.3.2. her bir onaylı tipe uygunluğu kontrol etmek için gerekli olan deney ekipmanlarına ve diğer ilgili ekipmanlara erişebilmelidir.
2.3.3. Deney ve kontrol işlemi sonuç verilerinin kayıt altına alınmasını; ekte sunulan belgelerin onay kuruluşu ile anlaşmaya varılarak belirlenecek olan ve en fazla 10 yıl süren bir dönem boyunca kullanıma hazır tutulmasını sağlar.
2.3.4. Endüstriyel üretimdeki farklılıkları dikkate almak şartıyla ürün özelliklerinin kararlılığını doğrulamak ve sağlamak amacıyla her bir deney veya kontrol tipinin sonuçlarını analiz eder.
2.3.5. Her ürün tipi için en azından AB/168/2013 Yönetmeliği, bu Yönetmeliğe ait ilgili ve uygulama kanunları ve hatta atıfta bulunulan ve uygulanabilen BM/AEK regülasyonlarında tarif edilen kontrol ve deneylerin gerçekleştirilmesini sağlar.
2.3.6. İlgili deney tipinde uygunsuzluğa ilişkin kanıtlar teşkil eden deney parçaları veya numunelerin başka numune alma ve deney işlemlerinden geçirilmesini sağlar. Onaylı tipe uygunluğu sağlamak için imalat sürecinin eski haline getirilmesi amacıyla gerekli olan tüm adımlar atılır.
2.4. Kademeli, karma veya çok aşamalı tip onaylarında, tüm araç tip onayını veren onay kuruluşu; ilgili sistem, aksam veya ayrı teknik üniteye tip onayı veren onay kuruluşlarından bu Ek'te belirtilen imalat uygunluğu şartlarına uygunluk hakkında belirli bilgileri vermesini talep edebilir.
2.5. Eğer tüm araç tip onayını veren onay kuruluşu Madde 2.4'te açıklanan şekilde raporlanan bilgilerden memnun kalmaz ve bu durumu ilgili imalatçıya veya sistem, aksam veya ayrı teknik ünite için tip onayı veren onay kuruluşuna yazılı şekilde bildirir ise tüm araç tip onayını veren onay kuruluşu, imalatçının bahsi geçen sistemleri, aksamları veya ayrı teknik üniteleri imal ettiği yerde ek imalat uygunluğu denetimlerinin veya kontrollerinin yapılmasını talep eder; ilgili sonuçlar onay kuruluşuna derhal iletilir.
2.6. Madde 2.4 ve 2.5 uygulanır ve sonradan yapılan denetim ve kontrollerin sonuçları tüm araç tip onayını veren onay kuruluşu tarafından tatmin edici bulunmaz ise imalatçı; sistem, aksam veya ayrı teknik ünite için tip onayı veren onay kuruluşunu ve tüm araç tip onayını veren onay kuruluşunu tatmin edecek şekilde düzeltici eylemlerde bulunarak imalat uygunluğunun mümkün olan en kısa süre içinde yeniden elde edilmesini sağlar.
3. Sürekli doğrulama düzenlemeleri
3.1 Tip onayını veren kuruluş dilediği zaman düzenli denetimler yaparak her üretim tesisinde kullanılan imalat uygunluğu kontrolü yöntemlerini doğrulayabilir. İmalatçı bu amaçla imalat, muayene, deney, depolama ve dağıtım alanlarına erişilmesine izin verir ve kalite yönetim sistemi dokümantasyonu ve kayıtlarıyla ilgili tüm gerekli bilgileri sunar.
3.1.1. Bu düzenli denetimlerde normal şekilde uygulanan yaklaşım, bölüm 1 ve 2'de yer verilen işlemlerin (ilk değerlendirme ve ürün uygunluğu düzenlemeleri) sürekli etkinliğinin izlenmesidir.
3.1.1.1. Teknik servislerce (Madde 1.3.3'e göre yeterliliği kabul edilen veya tanınan) gerçekleştirilen gözetim faaliyetlerinin, ilk değerlendirmede oluşturulan prosedürler açısından Madde 3.1.1 şartlarına uygun olduğu kabul edilir.
3.1.1.2. Onay kuruluşu tarafından gerçekleştirilen bu doğrulama işlemlerinin normal sıklığı (Madde 3.1.1.1'de yer verilenler haricinde) belirlenirken bölüm 1 ve 2 uyarınca uygulanan ilgili imalat uygunluğu kontrollerinin, onay kuruluşu tarafından sağlanan güven ortamının korunması amacıyla belirli aralıklarla gözden geçirilmesine dikkat edilir.
3.2. Her gözden geçirmede başta Madde 2.2 ile gerekli kılınan deney ve kontrollere ait kayıtlar olmak üzere deney ve kontrollere ait kayıtlar ile üretim kayıtları, denetçiye verilir.
3.3. Denetçi imalatçının laboratuvarında veya teknik servisin tesislerinde test edilmek üzere rastgele numuneler alabilir; bu durumda sadece fiziksel deneyler yapılır. Asgari numune sayısı, imalatçının kendi doğrulamasının sonuçlarına göre tespit edilebilir.
3.4. Kontrollerin yeterli düzeyde olmadığı belirlenir ise veya Madde 3.2 uygulanırken gerçekleştirilen deneylerin doğrulanması gerektiği düşünülür ise denetçi, numuneler alır ve bu numuneleri, Madde 4 ve AB/168/2013 Yönetmeliğinde bahsi geçen BM/AEK regülasyonlarında veya bu regülasyonlara ait düzenlemelerde belirtilen imalat uygunluğu şartlarına göre fiziksel deneylerden geçirilmek üzere teknik servise gönderir.
3.5. Muayene veya izleme gözden geçirmesi sırasında yetersiz sonuçların bulunması halinde, onay kuruluşu, mümkün olduğunca hızlı bir şekilde imalat uygunluğunu yeniden oluşturmak için gerekli bütün tedbirlerin alınmasını sağlamalıdır.
3.6. AB/168/2013 Yönetmeliği veya bu Yönetmeliğe ait düzenlemelerin BM/AEK regülasyonlarına uygunluğu gerekli kılması halinde imalatçı, ilgili BM/AEK regülasyonlarında yer alan imalat uygunluğu şartlarının eşdeğer alternatifi olarak bu Ek'in hükümlerini uygulamayı tercih edebilir. Ancak Madde 3.5 veya 3.6'nın uygulanması durumunda BM/AEK regülasyonlarındaki tüm ayrı imalat uygunluğu şartları, onay kuruluşunu tatmin edecek şekilde karşılanmalıdır; bu durum imalat uygunluğunun yeniden sağlanmasına kadar devam eder.
4. Madde 3.4'te bahsi geçen şekilde yetersiz düzeyde ürün uygunluğu kontrolü durumunda uygulanacak imalat uygunluğu deney şartları
4.1. Çevresel ve tahrik ünitesi performansına ilişkin şartlar
4.1.1. Soğuk çalıştırma sonrasındaki emisyonları için deney tip I, yüksek rölanti emisyonları için deney tip II ve CO2 emisyonları, yakıt tüketimi, elektrik enerjisi tüketiminin ölçülmesi ve elektrikli menzilin belirlenmesi için deney tip VII
4.1.1.1. Araçlar, onaylanmış araç tipine uygun olacak şekilde imal edilir.
4.1.1.2. Madde 4.1.1.1'de yer verilen koşullara uygunluğun doğrulanması için uygun imalat uygunluğu kontrolleri gerçekleştirilir.
4.1.1.3. Sadece içten yanmalı motorla tahrik edilen araçlar:
4.1.1.3.1. Genel bir kural olarak araçlardan kaynaklanan CO2 ve egzoz emisyonlarına ilişkin imalat uygunluğunun sağlanmasında kullanılan tedbirler; AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 30(2)'de tarif edilen modele uygun tip onayı belgesinde yer alan açıklama esas alınarak kontrol edilir.
İmal edilen aracın egzoz veya CO2 emisyonları açısından uygunluğunu sağlamak amacıyla imalat uygunluğunun kontrolünde onay kuruluşunun imalatçının denetim prosedürü üzerinde gerçekleştirdiği değerlendirme esas alınır.
Eğer onay kuruluşu, imalatçının denetim işlemlerinden memnun kalmaz ise üretimdeki araçlar üzerinde doğrulama deneylerinin yapılmasını gerekli kılabilir.
4.1.1.3.1.1. Bir veya daha fazla kapsam genişletmeye sahip olan araç tipinin egzoz ve CO2 emisyonlarının ölçümü, deney esnasında bulunabilen araç(lar) üzerinde gerçekleştirilir (ilk belgede veya daha sonraki kapsam genişletmelerde tarif edilen araç(lar)).
4.1.1.3.1.1.1. Aracın tip I'e uygunluğu, soğuk çalıştırma sonrasındaki egzoz emisyonları ve tip VII, CO2 emisyon deneyleri
4.1.1.3.1.1.1.1. Seri içerisinde üç adet rastgele araç seçilir ve bu araçlar AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 23 ve 24'te tarif edilen şartlara göre test edilir. Bozulma faktörleri, deney tip I kirletici emisyonu deney sonuçlarının ortalamasına uygulanır:
4.1.1.3.1.1.1.1.1. AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 23(3a)'da tarif edilen dayanıklılık yöntemi uygulanabilir ise bozulma faktörleri; her emisyon bileşeni için eğim ve aralık değerlerini veren Madde 4.1.1.3.1.1.1.1.2'de bahsi geçen doğrusal hesaplama yöntemine göre ve AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VII(A)'da bahsi geçen tam kilometreye kadar (bu değer dahil) tip I emisyon deney sonuçlarından hesaplanır. CoP kirletici emisyonu sonuçları aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanır:
Eşitlik 4-1:
y = a · x + b
burada:
a = AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek V(A)'ya göre deney tip V ışığında belirlenen eğim değeri;
b = AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek V(A)'ya göre deney tip V ışığında belirlenen aralık değeri;
x = Sarartılmış aracın her emisyon bileşeni için kirletici emisyonu (HC, CO, NOx, NMHC ve uygulanabilir ise PM) deney sonucu (üretim hattında ilk çalıştırmadan sonra en fazla 100 km), mg/km.
y = Her bir kirletici emisyonu bileşeni için CoP emisyon sonucu, mg/km. Ortalama CoP sonuçları, AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VI(A)'da belirtilen kirletici emisyonları sınır değerlerinden düşük olmalıdır.
4.1.1.3.1.1.1.1.2. AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 23(3)(b)'de yer verilen dayanıklılık yönteminin uygulanabilmesi durumunda bozulma faktörü, AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek V(A)'ya göre deney tip V'e uygunluk sağlanacak şekilde hesaplanan emisyon bileşeni başına eğim ve aralık değerlerinden meydana gelir. Kirletici emisyon bileşeni (y) için CoP emisyon sonuçları hesaplanırken Eşitlik 4-1 kullanılır.
4.1.1.3.1.1.1.1.3. AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 23(3)(c)'de yer verilen dayanıklılık yönteminin uygulanabilmesi durumunda AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VII(A)'da tarif edilen sabit bozulma faktörleri, aralık değeri 0 iken eğim değerleri olarak kullanılır. Kirletici emisyon bileşeni (y) için ortalama CoP emisyon sonuçları hesaplanırken Eşitlik 4-1 kullanılır.
4.1.1.3.1.1.1.1.4. Ortalama deney tip VII sonuçları (CO2 emisyonları, yakıt/enerji tüketimi ve elektrikli menzil, uygulanabilir ise) tip onayı aşamasında imalatçı tarafından beyan edilen değerlere eşit veya daha düşük olmalıdır.
4.1.1.3.1.1.1.1.5. Eğer ilk iki aracın ortalama emisyonları, Madde 4.1.1.3.1.1.1.1'de belirtilen şartlara uygun ise üretim uygunluğunun tatmim edici olduğu kabul edilir.
4.1.1.3.1.1.1.2. Eğer ilk iki aracın ortalama emisyonları bahsi geçen şartlara uygun değil ise CoP işlemleri aşağıdaki şekilde devam ettirilir:
4.1.1.3.1.1.1.2.1. Onay Kuruluşunun imalatçı tarafından verilen üretim standart sapması konusunda tatmin olması halinde deneyler Madde 4.1.1.3.2'ye göre gerçekleştirilir.
4.1.1.3.1.1.1.2.2. Onay Kuruluşunun imalatçı tarafından verilen üretim standart sapması konusunda tatmin olmaması halinde deneyler Madde 4.1.1.3.3'e göre gerçekleştirilir.
4.1.1.3.1.1.1.3. Bir serinin üretimini uygun olmadığı belirlenirken uygun tabloda uygulanan deney kriterlerine göre egzoz ve CO2 emisyonları için başarılı veya başarısız kararı alındıktan sonra numune olarak alınan üç adet araç üzerinde yapılan deneyler esas alınır.
Egzoz ve CO2 emisyonları konusunda geçti veya geçemedi kararının alınamaması durumunda başka bir araç üzerinde deney yapılır (bkz. Şekilde 4-1).
4.1.1.3.1.1.1.4. Düzenli yenilenen sistemler söz konusu olduğunda sonuçlar, tip onayının verilme aşamasında elde edilen Ki faktörü ile çarpılır.
İmalatçının talep etmesi halinde deneyler, bir yenileme işlemi tamamlandıktan hemen sonra yapılabilir.
Şekil 4-1
Tip I, II ve III deneyler için başarı/başarısızlık kriterleri
Üç araç üzerinde deney
Test istatistiklerinin
Uygun tabloya göre test istatistikleri serinin başarısız olması kriterlerin uyuyor mu?
Seri Reddedildi
Uygun tabloya göre test istatistikleri serinin başarılı olması kriterlerin uyuyor mu?
Seri Kabul edildi
Test istatistiklerinin hesaplanması
İlave bir araç testi
4.1.1.3.1.1.2. AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 23 ve Madde 24'te tarif edilen çevresel şartlara bakılmaksızın üretim hattında ilk çalıştırmadan sonra en fazla 100 km yol kat eden araçlar üzerinde deneyler yapılır.
4.1.1.3.1.1.2.1. Öte yandan imalatçının talep etmesi halinde en fazla 1000 km yol kat etmiş araçlar üzerinde deneyler yapılacaktır.
Bu durumda, imalatçı rodaj işlemlerini gerçekleştirir ve bu araçlar üzerinde hiçbir ayarlama yapmamayı kabul eder.
4.1.1.3.1.1.2.2. İmalatçı rodaj işlemlerine izin verilmesini talep eder ise (x km, x ≤ 1000 km), bu işlemler aşağıdaki şekilde yapılır:
Egzoz ve CO2 emisyonları, üretim hattında ilk çalıştırmadan en fazla 100 km sonra ve test edilen ilk araç üzerinde "x" km'de ölçülecektir (bu araç tip onayı aracı olabilir);
100 km ile "x" km arasındaki emisyonların gelişim katsayısı (EC), aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Eşitlik 4-2:
x km’deki emisyonlar
Azami 100 km’deki emisyonlar
EC değeri 1'den düşük olabilir.
Sonraki araçlar ise rodaj işlemlerinden geçirilmez ancak 100 km emisyonları EC kullanılarak düzenlenir.
Bu durumda alınacak değerler:
İlk araç için "x" kilometredeki değer;
Sonraki araçlar için gelişim katsayısı (EC) ile çarpılan en fazla 100 km'deki değerler.
4.1.1.3.1.1.2.3. Araç imalatçısı, bu işleme alternatif olarak 0,92'lik sabit bir EC değeri kullanabilir ve sıfır kilometrede ölçülen egzoz ve CO2 emisyonlarına ilişkin tüm değerleri bu faktörle çarpabilir.
4.1.1.3.1.1.2.4. İmalat uygunluğu deneylerinde C3/C4 oranı, LPG durumunda AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II(A1)'de belirtilen referans yakıtların oranlarına uygun olan bir ticari yakıt kullanılarak gerçekleştirilebilir. Benzer şekilde NG ve H2NG durumunda Wobbe endeksi, aşırı referans yakıtların endeksine uygun bir ticari yakıt da kullanılabilir. Bu durumda onay kuruluşuna bir yakıt analizi sunulur.
4.1.1.3.2. İmalatçının istatistiksel verilerinin bulunduğu durumlarda imalat uygunluğu
4.1.1.3.2.1. Aşağıdaki bölümlerde, imalatçının imalat standart sapmasının tatmin edici olması durumunda egzoz ve CO2 emisyonu imalat uygunluğu şartlarının doğrulanmasında kullanılacak işlemler tarif edilmektedir.
4.1.1.3.2.2. En az üç adet numunenin alınması şartıyla numune alma işlemleri, partinin deneyi % 40 üretim kusuru ile geçme ihtimali 0,95 (% 5 üretici riski) ve deneyi % 65 üretim kusur ile geçme ihtimali 0,1 (tüketici riski = % 10) olacak şekilde düzenlenmelidir.
4.1.1.3.2.3. Aşağıdaki işlemler uygulanır (bkz. Şekil 4-1):
L değeri, beyan edilen CO2 tip onayı emisyon değeri ve AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VI(A)'da tarif edilen egzoz emisyon sınırlarının doğal logaritması olsun:
xi = numunenin i. aracı için ölçümün doğal logaritması;
s = imalat standart sapması tahmini (ölçümlerin doğal logaritması hesaplandıktan sonra);
n = mevcut numune sayısı.
4.1.1.3.2.4. Numune hesaplamalarında sınır değer için standardize sapmaların toplamını nicelleştiren deney istatistiği:
Eşitlik 4-2:
4.1.1.3.2.5. Daha sonra:
4.1.1.3.2.5.1. Eğer deney istatistiği, Tablo 4-1'de verilen numune için başarılı karar sayısından yüksek ise başarılı kararı alınmış olur;
4.1.1.3.2.5.2. Eğer deney istatistiği, Tablo 4-1'de verilen numune boyutu için başarısız karar sayısından düşük ise başarısız kararı alınmış olur;
4.1.1.3.2.5.3. Aksi halde AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II(A) uyarınca başka bir araç test edilir ve ilgili işlemler, bir adet fazla üniteyle birlikte numune üzerinde gerçekleştirilir.
4.1.1.3.2.5.4.
Tablo 4-1
Numune boyutuna göre başarılı/başarısız kararı; imalatçının istatistiksel verilerinin bulunduğu durumlarda imalat uygunluğu
Numune boyutu (test edilen araçların kümülatif sayısı)
Geçti Karar
No
Geçemedi Karar No
(a)
(b)
(c)
3
3,327
– 4,724
4
3,261
– 4,79
5
3,195
– 4,856
6
3,129
– 4,922
7
3,063
– 4,988
8
2,997
– 5,054
9
2,931
– 5,12
(a)
(b)
(c)
10
2,865
– 5,185
11
2,799
– 5,251
12
2,733
– 5,317
13
2,667
– 5,383
14
2,601
– 5,449
15
2,535
– 5,515
16
2,469
– 5,581
17
2,403
– 5,647
18
2,337
– 5,713
19
2,271
– 5,779
20
2,205
– 5,845
21
2,139
– 5,911
22
2,073
– 5,977
23
2,007
– 6,043
24
1,941
– 6,109
25
1,875
– 6,175
26
1,809
– 6,241
27
1,743
– 6,307
28
1,677
– 6,373
29
1,611
– 6,439
30
1,545
– 6,505
31
1,479
– 6,571
32
– 2,112
– 2,112
4.1.1.3.3. İmalatçının istatistiksel verilerinin tatmin edici olmaması veya bulunmaması durumunda imalat uygunluğu
4.1.1.3.3.1. Aşağıdaki bölümlerde, imalatçının imalat standart sapması kanıtlarının tatmin edici olmaması veya bulunmaması durumunda egzoz ve CO2 emisyonu imalat uygunluğu şartlarının doğrulanmasında kullanılacak işlemler tarif edilmektedir.
4.1.1.3.3.2. En az üç adet numunenin alınması şartıyla numune alma işlemleri, partinin deneyi % 40 üretim kusuru ile geçme ihtimali 0,95 (% 5 üretici riski) ve deneyi % 65 üretim kusur ile geçme ihtimali 0,1 (tüketici riski = % 10) olacak şekilde düzenlenmelidir.
4.1.1.3.3.3. Egzoz ve CO2 emisyonlarının ölçümünün normal logaritması alınır ve öncelikle doğal logaritması alınarak dönüştürülür. mo ve m, sırasıyla asgari ve azami numune boyutlarını (mo = 3 ve m = 32) ve n, mevcut numune sayısını temsil etsin.
4.1.1.3.3.4. Eğer seri ölçümlerin doğal logaritması x1, x2, ..., xj ve L, AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VI(A)'da belirtilen kirletici emisyonu sınır değerlerinin doğal logaritması ve beyan edilen CO2 tip onayı değeri ise:
Eşitlik 4-3:
4.1.1.3.3.5. Aşağıda verilen Tablo 4-2, mevcut numune sayısına karşılık olarak başarılı (An) ve başarısız (Bn) karar sayılarının değerlerini göstermektedir. Deney istatistiği dn/vn oranıdır ve aşağıdaki şekilde serilerin başarılı veya başarısız olduğunu belirlemede kullanılır:
mo ≤ n ≤ m için:
4.1.1.3.3.5.1.dn/vn ≤ An ise seri başarılır;
4.1.1.3.3.5.2.dn/vn ↔ Bn ise seri başarısızdır;
4.1.1.3.3.5.3.An ≤ dn/vn ≤ Bn ise başka bir ölçüm yapılır
Tablo 4-2
Numune boyutuna göre başarılı/başarısız kararı; imalatçının istatistiksel verilerinin tatmin edici olmadığı veya bulunmadığı durumlarda imalat uygunluğu
Numune boyutu (test edilen araçların kümülatif sayısı)
Başarılı Karar No An
Başarısız Karar No Bn
(a)
(b)
(c)
3
– 0,80380
16,64743
4
– 0,76339
7,68627
5
– 0,72982
4,67136
6
– 0,69962
3,25573
7
– 0,67129
2,45431
8
– 0,64406
1,94369
9
– 0,61750
1,59105
10
– 0,59135
1,33295
11
– 0,56542
1,13566
12
– 0,53960
0,97970
13
– 0,51379
0,85307
14
– 0,48791
0,74801
15
– 0,46191
0,65928
16
– 0,43573
0,58321
17
– 0,40933
0,51718
18
– 0,38266
0,45922
19
– 0,35570
0,40788
20
– 0,32840
0,36203
21
– 0,30072
0,32078
22
– 0,27263
0,28343
23
– 0,24410
0,24943
24
– 0,21509
0,21831
25
– 0,18557
0,18970
26
– 0,15550
0,16328
27
– 0,12483
0,13880
28
– 0,09354
0,11603
29
– 0,06159
0,09480
30
– 0,02892
0,07493
31
0,00449
0,05629
32
0,03876
0,03876
4.1.1.3.3.6. Açıklamalar
Deney istatistiğinin birbirini takip eden değerleri hesaplanırken aşağıdaki tekrarlanan formül faydalı olmaktadır:
Eşitlik 4-4:
4.1.1.3.4. Onayı veren tip onayı kuruluşu, dilediği zaman her bir imalat ünitesinde kullanılan yöntemleri doğrulayabilir.
4.1.1.3.5Her muayenede deneylerin ve imalat izleme faaliyetlerinin kayıtları, ziyarette bulunan denetçiye verilir.
4.1.1.3.6. Denetçi imalatçının laboratuvarında test edilmek üzere rastgele numune alabilir. Asgari numune sayısı, imalatçının kendi kontrollerinin sonuçlarına göre tespit edilebilir.
4.1.1.3.7. Kalite standardının tatmin edici bulunmaz veya Madde 9.4.2.2 kapsamında gerçekleştirilen deneylerin geçerliliğinin doğrulanması gerekli görülür ise denetçi, onay deneylerini gerçekleştiren teknik servise gönderilmek üzere numuneler alır.
4.1.1.3.8. Tip onayı kuruluşları, bu Ek'te belirtilen tüm deneyleri gerçekleştirebilir.
4.1.1.4. Hibrit elektrikli aktarma organları ile tahrik edilen araçlar
Genel bir kural olarak araçlardan kaynaklanan CO2 ve egzoz emisyonlarına ilişkin imalat uygunluğunun sağlanmasında kullanılan tedbirler, hibrit elektrikli araçların elektrik enerjisi tüketimi ve elektrikli menzili; AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 30(2)'de tarif edilen modele uygun tip onayı belgesinde yer alan açıklama esas alınarak kontrol edilir.
Araç tipinin egzoz ve CO2 emisyonları, elektrik enerjisi tüketimi ve menzili açısından uygunluğunu sağlamak amacıyla imalat uygunluğunun kontrolünde onay kuruluşunun imalatçının denetim prosedürü üzerinde gerçekleştirdiği değerlendirme esas alınır.
Eğer kuruluş, imalatçının denetim işlemlerinden memnun kalmaz ise üretimdeki araçlar üzerinde doğrulama deneylerinin yapılmasını gerekli kılabilir.
Egzoz ve CO2 emisyonlarına ilişkin uygunluk, Madde 4.1.1.3.1 ila 4.1.1.3.3'te tarif edilen istatistiksel işlemler kullanılarak kontrol edilir. Araçlar, AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II(A)'da tarif edilen işlemlere göre test edilir.
4.1.1.5. Yedek kirletici kontrol cihazları
4.1.1.5.1. Uygunluğun yukarıda gerekli kılınan şekilde test edilmesi amacıyla tip onayı almış aracın üretim hattından yedek kirletici kontrol cihazı numunesi alınır.
4.1.1.5.2. Eğer üretim hattından rastgele seçilen bir kirletici kontrol cihazına ve temsil niteliğine sahip bir ana araç, çevresel performans açısından AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 23'te belirtilen geçerli şartlara uygun ise üretimin bu Ek'te yer verilen hükümlere uygun olduğu kabul edilir. Temsil niteliğine sahip ana araca takılan tahrik düzeneğinin performansı, AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek II(A)'ya göre ölçülür ve yerine geçtiği orijinal kirletici kontrol cihazının tahrik ünitesi performansını aşmamalıdır.
4.1.1.6. Üretim uygunsuzluğu durumunda gerçekleştirilecek eylemler
Eğer muayeneler esnasında herhangi bir uygunsuzluk tespit edilir ise onay kuruluşu, imalat uygunluğunun mümkün olan en kısa süre içerisinde yeniden sağlanması için gerekli olan tüm adımları derhal atar.
4.1.1.7. İmalat uygunsuzluğu cezaları
4.1.1.7.1. Madde 4.1.1.1'de belirtilen şartlara uygunluk sağlanmaz ise araç tipi için verilmiş bulunan onay geri çekilebilir.
4.1.1.7.2. Bir Onay Kuruluşunun daha önceden vermiş olduğu bir onayı geri çekmesi durumunda diğer Onay Kuruluşlarını derhal bilgilendirir.
4.1.2. Deney tip IV için imalat uygunluğu, buharlaşma emisyonları
Düzenli üretim hattı sonu deneylerinde imalatçı, aşağıdaki şartlara uygun olması gereken araçlar arasında numune almak suretiyle uygunluğu gösterebilir. Alternatif olarak bu Ek'te yer verilen eksiksiz deney işlemleri gerçekleştirilebilir. Eğer ilgili işlemler, tip onayı esnasında teknik servise sunulur ve hem teknik servis hem de onay kuruluşu tatmin olur ve kabul eder ise imalatçının talebi üzerine alternatif bir deney prosedürü uygulanabilir.
4.1.2.1. Sızıntı deneyi
4.1.2.1.1. Buharlaşma emisyonu kontrol sisteminden atmosfere gerçekleştirilen salımlar izole edilmiş olmalıdır.
4.1.2.1.2. Yakıt sistemine 3,7 kPa ± 0,1 kPa (370 ± 10 mm H2O) değerinde basınç uygulanır.
4.1.2.1.3. Yakıt sistemi basınç kaynağından ayrılmadan önce basıncın kararlı hale gelmesi için gerekli süre tanınır.
4.1.2.1.4. Yakıt sistemi izole edildikten sonra beş dakika içindeki basınç düşüşü en fazla 0,5 kPa (50 mm H2O) olmalıdır.
4.1.2.2. Havalandırma deneyi
4.1.2.2.1. Emisyon kontrolünden atmosfere gerçekleştirilen salımlar izole edilmiş olmalıdır.
4.1.2.2.2. Yakıt sistemine 3,7 kPa ± 0,1 kPa (370 ± 10 mm H2O) değerinde basınç uygulanır.
4.1.2.2.3. Yakıt sistemi basınç kaynağından ayrılmadan önce basıncın kararlı hale gelmesi için gerekli süre tanınır.
4.1.2.2.4. Emisyon kontrol sistemlerinin havalandırma çıkışları, üretim koşullarına geri getirilir.
4.1.2.2.5. Yakıt sisteminin basıncı iki dakika içerisinde 1,0 kPa (100 mm H2O) değerine düşmelidir.
4.1.2.3. Tahliye deneyi
4.1.2.3.1. Tahliye girişine dakikada 0.25 litrelik hava akış hızını tespit edebilen ekipmanlar takılır; tahliye sistemi üzerinde görmeden gelinebilecek etkiye sahip yeterli boyuttaki bir basınç kabı bir anahtarlama vanası üzerinden tahliye girişine bağlanır veya alternatif olarak:
4.1.2.3.2. İmalatçı, onay kuruluşunun kabul etmesi şartıyla kendi seçtiği bir akış ölçüm cihazı kullanabilir.
4.1.2.3.3. Araç; tahliye sisteminin tahliye işlemini kısıtlayabilecek tasarım özelliklerinin tespit edilebileceği ve ilgili koşulların kaydedilebileceği bir şekilde kullanılır.
4.1.2.3.4. Motor bu noktada belirtilen sınırlar dahilinde çalıştırılırken hava akışı aşağıdaki yöntemlerden biri ile belirlenir:
4.1.2.3.4.1. Cihazın atmosfer basıncından, 0.25 litrelik havanın bir dakika içerisinde buharlaşma emisyonu kontrol sistemine aktığını gösteren basınç düzeyine düşmesi durumunda anahtarlanması veya
4.1.2.3.4.2. Dakikada en az 0,25 litrelik tespit edilebilir okuma imkanı sunan alternatif bir akış ölçüm cihazı.
4.1.2.3.4.3. Eğer ilgili işlemler, tip onayı esnasında teknik servise sunulur ve hem teknik servis hem de onay kuruluşu tatmin olur ve kabul eder ise imalatçının talebi üzerine alternatif bir tahliye deney prosedürü uygulanabilir.
4.1.2.4. Kontrol Yöntemleri
4.1.2.4.1. Onayı veren tip onayı kuruluşu, dilediği zaman her bir imalat ünitesinde kullanılan kontrol yöntemlerini doğrulayabilir.
4.1.3. Ses düzeyine ilişkin Test Tip VIII
4.1.3.1. Aracın ses düzeyine ilişkin uygunluğu
İmal edilen tüm araçlar, onaylanmış araç tipine uygun olmalı ve birlikte tip onayı aldığı ve ilgili araç tipiyle ilgili olarak AB/168/2013 Yönetmeliği, Madde 23 ve Ek VI(D)'de yer verilen şartlara uygun olan bir susturucu ile donatılmalıdır.
4.1.3.1.1. Uygunluğun yukarıda gerekli kılınan şekilde test edilmesi amacıyla Madde 4.1.3 uyarınca tip onayı almış aracın üretim hattından bir araç numunesi alınır. Eğer AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VI(D)'de tarif edilen deney yöntemi kullanılarak ölçülen ses düzeyi, tip onayı aşamasında ölçülen ses düzeyinden 3 dB(A) ve bu Maddede belirtilen sınır değerlerden 1 dB(A)'dan fazla değil ise üretimin bu Maddeye ait hükümlere uygun olduğu kabul edilir.
4.1.3.2. Orijinal olmayan yedek egzoz sisteminin imalat uygunluğu
4.1.3.2.1. İmal edilen tüm egzoz sistemleri, bu Madde uyarınca onaylanan bir tipe uygun olmalı ve amaçlanan araç tipi ile ilgili olarak AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VI(D)'de yer verilen şartları karşılamalıdır.
4.1.3.2.2. Uygunluğun yukarıda gerekli kılınan şekilde test edilmesi amacıyla Madde 4.1.3 uyarınca tip onayı almış aracın üretim hattından bir egzoz numunesi alınır.
4.1.3.2.3. Eğer AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek VI(D)'de tarif edilen şartlara uygunluk sağlanır ve aynı Ek'te tarif edilen deney yöntemi kullanılarak ölçülen ses seviyesi, tip onayı aşamasında ölçülen değeri 3 dB(A)'dan fazla aşmaz ise üretimin Madde 4.1.3'e uygun olduğu kabul edilir.
4.1.4. Azami tasarım araç hızı, azami tork, azami sürekli anma güç ve tepe gücüne ilişkin imalat uygunluğu (CoP) şartları
4.1.4.1. İmalat uygunluğu (CoP) deneyleri esnasında azami araç hızı ölçümü tolerans değerleri
İmalat uygunluğu kontrolünde azami tasarım araç hızı, tip onayı deneyinde belirlenen değerden en fazla ± % 5 farklılık gösterebilir.
4.1.4.2. CoP deneyleri esnasında azami tork, azami sürekli anma güç, azami net güç ve tepe gücü tolerans değerleri
Tablo 4-3
Ölçülen güce göre azami tork, azami sürekli anma güç, azami net güç ve azami tepe gücüne ilişkin ölçüm tolerans değerleri
Ölçülen güç
Azami tork, azami sürekli anma güç, azami net güç ve azami tepe gücüne ilişkin kabul edilebilir tolerans değerleri
< 1 kW
≤ % 20
1 kW < ölçülen güç < 11 kW
≤ % 10
> 11 kW
≤ % 5
4.1.5. Yürür vaziyette kütleye yönelik imalat uygunluğu (CoP) şartları
Kategori L'de yer alan bir aracın yürür vaziyetteki kütlesi, izin verilen alt ve üst sapmalar açısından anma değerden en fazla % 8 sapma gösterebilir; AB/168/2013 Yönetmeliği, Ek I'de bahsi geçen yürür vaziyette kütle eşik değerlerine kadar (bu değerler dahil) beyan edilen nominal değere yaklaşık negatif ve pozitif sapma anlamına gelir.
5. Yürür vaziyetteki kütle için kabul edilebilir tolerans değerlerinin gözden geçirilmesi
Onay Kuruluşu, Madde 4'ün uygulanıp uygulanmamasına bakılmaksızın, imalat uygunluğunu izlerken yürür vaziyetteki kütleye ilişkin gözlemlenen fiili tolerans değerlerine ait istatistikleri 31 Aralık 2020 tarihinden önce istemesi halinde Komisyon'a iletir. Bu istatistiklerde, üretim hattında yapılan imalat uygunluğu değerlendirmeleri esnasında gözlemlenen ve tip onayında ölçülen yürür vaziyetteki kütle ve tip onayı almış yürür vaziyetteki kütlenin yüzdesi cinsinden ölçülen negatif veya pozitif sapmalar yer almalıdır. Komisyon bu verileri esas alarak Madde 4.1.5'te belirtilen azami izin verilebilir tolerans yüzdesinin tekrar gözden geçirilmesine gerek olup olmadığını belirleyecektir.
EK V
Çeki tertibatları ve eklemelere uygulanan şartlar
1. Kapsam
1.1. Bu Ek, takılmış ise kategori L'de yer alan araçlara yönelik çeki tertibatlarına ve eklentilerine uygulanır.
1.2. Bu Ek'te kategori L'de yer alan araçlara yönelik çeki tertibatlarının aşağıdaki amaçlar doğrultusunda uygun olması gereken şartlara yer verilmiştir:
1.2.1. Kategori L'de yer alan araçların farklı römork tipleriyle bir arada kullanılabilmesi;
1.2.2. Araç ile römorkun tüm kullanım şartlarında güvenlik şekilde birbirlerine bağlanabilmesi;
1.2.3. Bağlantının yapılması ve sökülmesi için güvenli prosedürlerin sağlanması.
2. Genel şartlar
2.1. Kategori L'de yer alan araçlara yönelik çeki tertibatları imal edilip araçlara takılırken iyi mühendislik uygulamalarına dikkat edilir ve bu tertibatlar güvenli şekilde kullanılabilmelidir. Bu Yönetmelik veya 55 sayılı BM/AEK Regülasyonu kapsamında ayrı teknik ünite olarak onaylanabilirler.
2.2. Çeki tertibatları; normal kullanımda, bakımlarının doğru şekilde yapılması ve aşınma parçalarının zamanında değiştirilmesi şartıyla tatmin edici performans verecek şekilde tasarlanıp imal edilir.
2.3. Her çeki tertibatıyla birlikte yetkin bir kişinin tertibatı araca monte edebilmesi ve doğru şekilde çalıştırabilmesini sağlayacak yeterli bilgileri içeren montaj ve kullanım talimatları verilmelidir. Talimatlar, Türkçe olarak hazırlanmış olmalıdır.
2.4. Uygulamaya ilişkin özellikleri bir standart dahilinde belirlenmiş olan veya özellikleri uygulama dokümantasyonunda belirlenen malzemeler kullanılabilir.
2.5. Çeki tertibatının, arızalanması halinde iki aracın birbirinden ayrılmasına neden olacak tüm parçaları çelikten imal edilir. Eşdeğerliği imalatçı tarafından teknik servisi tatmin edecek şekilde kanıtlanan başka malzemeler de kullanılabilir.
2.6. Tüm bağlantılar, pozitif mekanik bağlantıya uygun şekilde tasarlanır ve kapalı konum, en azından pozitif mekanik bağlantı ile sağlanır.
2.7. Çeki tertibatı var ise kategori L'de yer araçlarda İlave 1, Şekil Ap1-1'de özellikleri verilen bir topuz kullanılabilir. Bağlantı tipi, farklı römork tiplerine azami uyumu sağlayacak şekilde seçilir ve konumlandırılır. Öte yandan bu topuzlar haricinde başka bir cihaz da kullanılabilir; bu durumda Madde 2.8'de yer verilen şartlara uygunluk sağlanmalı ve römorkların birbirleriyle değiştirilebilirliği veya uyumu gerekli veya olası olmamalıdır (özel düzenler).
2.8. Çeki tertibatları; Madde 2.9, 2.10, 2.11 ve Madde 3, 4 ve 5 doğrultusunda kullanım, konum, hareketlilik ve dayanıma ilişkin şartlara uygun olacak şekilde tasarlanır.
2.9. Çeki tertibatları, iyi mühendislik uygulamalarına göre azami güvenliği sağlayacak şekilde tasarlanıp monte edilir; bu durumda aynı zamanda tertibatın kullanımı aşamasında da geçerlidir.
2.10. Araçların bağlantısı veya bağlantının sökülmesi işlemleri sadece bir kişi tarafından ve alet kullanılmadan gerçekleştirilebilmelidir.
2.11. Sökülebilen çeki tertibatları, aletlere ihtiyaç duyulmadan sadece elle ve kolayca kullanılabilmelidir.
2.12. Araç veya çeki tertibatı imalatçıları, ürünlerini piyasaya sürerken tüketiciye, kategori L'de yer alan bir aracın bir römorkla birlikte kullanılmasının ne tür sonuçlara neden olacağını Türkçe olarak açıklayan kılavuzlar ve bilgiler sunmak zorundadır.
3. Konuma ilişkin şartlar
3.1. Araçlara takılan çeki tertibatları kullanımı kısıtlamamalı ve güvenli olmalıdır.
3.2. Araçlara takılan topuzlar ise İlave 1, Şekil Ap1-2'de verilen geometrik koşullara uygun olmalıdır.
3.3. Çeki tertibatının topuz haricindeki bağlantı noktasının yüksekliği, römorkun yatay konumda olması durumunda ± 35 mm'lik bir aralıkta römorkun çekme çubuğunun bağlantı noktasının yüksekliğine karşılık gelmelidir.
3.4. Çekme tertibatının şekli ve ebatları, gerekli kılınan diğer montaj cihazlarıyla birlikte sabitleme noktaları için araç imalatçısının belirlediği şartlara uygun olmalıdır.
3.5. Araç imalatçısının çeki tertibatı tipine, römorkun izin verilen kütlesine ve bağlantı noktasına binmesine izin verilen statik dikey yüke ilişkin şartlarına uygunluk sağlanmalıdır.
3.6. Monte edilen çeki tertibatı, arka plakanın ve/veya aydınlatma aksamlarının görünürlüğünü kısıtlamamalıdır; aksi halde özel aletlere ihtiyaç duyulmadan sökülebilen bir çeki tertibatı kullanılır.
3.7. Çekme tertibatı imalatçıları, eklenti noktaları sunar; ana bağlantının kopması durumunda römorku otomatik şekilde durdurabilmek için gerekli olan ikincil bağlantılar ya da cihazlar bu eklenti noktalarına bağlanabilmelidir.
3.7.1. İkincil bağlantı ve/veya ayırma kablosuna yönelik eklenti noktalarının konumu; kullanım aşamasında ikincil bağlantı veya ayırma kablosunun bağlantının normal şekilde yapılmasına engel olmamalı ve ataletli fren sisteminin normal şekilde çalışmasını engellememelidir.
3.7.2. Bağlantının eklem merkezinden geçen dikey bir düzleme en fazla 100 mm uzaklığa konumlandırılan tek bir eklenti noktası bulunmalıdır. Bunun mümkün olmaması durumunda dikey merkez hatta göre en fazla 250 mm mesafede olmak üzere merkez hattın her iki yanında iki adet eklenti noktası sağlanır. Eklenti noktası/noktaları mümkün olduğunca geride ve yüksekte bulunmalıdır.
4. Eklemlere ilişkin şartlar
4.1. Araca takılmamış olan çeki tertibatı, aşağıdaki eklem biçimlerini olanaklı kılmalıdır:
4.1.1. Cihazın uzunlamasına merkez hattının her iki tarafında en fazla 90 dereceye kadar tüm yatay dönme açılarında yatay merkez hattın üstünde ve altında 20 derecelik serbest dikey eğim açısı.
4.1.2. Cihazın uzunlamasına merkez hattının her iki tarafından 90 dereceye kadar tüm yatay dönme açılarında, dikey merkez hattın her iki yanında iki tekerlekli araçlar için 40 derece ve üç ve dört tekerlekli araçlar için 25 derecelik serbest aksiyel yuvarlanma açısı bulunmalıdır.
4.2. Tüm yatay dönme açılarında aşağıdaki ekleme düzenleri olanaklı kılınmalıdır:
4.2.1. İki tekerlekli araçlarda, cihazın iki tekerlekli araçla eğilen bir tekerlekli römorklarla kullanılması haricinde:
4.2.1.1. ± 40 derecelik aksiyel yuvarlanma ve ± 15 derecelik dikey eğim;
4.2.1.2. ± 20 derecelik dikey eğim ve ± 30 derecelik aksiyel yuvarlanma;
4.2.2. Üç tekerlekli araçlar veya dört tekerlekli motosikletlerde:
4.2.2.1. ± 25 derecelik aksiyel yuvarlanma ve ± 15 derecelik dikey eğim;
4.2.2.2. ± 20 derecelik dikey eğim ve ± 10 derecelik aksiyel yuvarlanma.
4.3. Topuzun, topuz merkez hattına ve montajına göre uzunlamasına ekseni aşağıdaki özelliklere sahip olduğunda topuzların takılıp çıkartılabilmesi gerekmektedir:
4.3.1. Yatay β = 60 ° sağa veya sola;
4.3.2. Dikey α = 10° yukarı veya aşağı;
4.3.3. Aksiyel 10° sağa veya sola;
5. Dayanıma ilişkin şartlar
5.1. Bir dinamik dayanım deneyi (dayanıklılık deneyi) gerçekleştirilir.
5.1.1. Dayanıklılık deneyi, malzemeye bağlı olarak belirli sayıda yük çevrimini içeren ve yaklaşık olarak sinüs eğrisi çizen yüklerle yapılır. Cihazın tatmin edici şekilde çalışmasını etkileyen kalıcı ve aşırı bozukluklar, çatlak, kırık veya diğer görünür harici hasarlar ortaya çıkmamalıdır.
5.1.2. Dinamik deneyin yükleme esası, aşağıda verilen D değeridir. Bağlantı noktasında müsaade edilen statik dikey yük ve bağlantı noktasının konumuna bağlı olarak deney yükünün yatay düzleme göre konumu söz konusu olduğunda statik dikey yük değeri dikkate alınır.
Eşitlik 3-1:
burada:
T = Çekici aracın teknik açıdan müsaade edilen azami kütlesi (ton);
R = Römorkun teknik açıdan müsaade edilen azami kütlesi (ton);
g = yer çekimi ivmesi (g = 9,81 m/s2 olduğu varsayılır).
5.1.3. Deneyde esas alınacak D ve S karakteristik değerleri, imalatçının tip onayı başvurusunda belirtilir; burada S, bağlantı noktasında müsaade edilen azami statik dikey yüktür (kg).
5.2. Deney işlemleri
5.2.1. Dinamik deneylerde numune; belirli deney kuvveti haricinde başka ek kuvvetlere veya momentlere maruz kalmayacak şekilde, uygun miktarda kuvvet uygulanarak uygun bir düzeneğe yerleştirilir. Değişken deneylerde kuvvetin uygulanma doğrultusu, belirtilen doğrultudan en fazla ± 100 sapma göstermelidir. Numunenin belirtilenler haricinde herhangi bir kuvvete veya momente maruz kalmasını engellemek amacıyla kuvvet uygulama noktasında bir bağlantıya ve uygun mesafede ikinci bir bağlantıya ihtiyaç duyulabilir.
5.2.2. Deney frekansı 35 Hz'den fazla olamaz. Seçilen frekans değeri, test edilen cihaz dahil olmak üzere deney düzeninin rezonans frekanslarından güvenli düzeyde uzak olmalıdır. Çelikten imal edilmiş çeki tertibatlarında yük çevrimi sayısı 2 x 106 olmalıdır. Diğer malzemelerden imal edilmiş çeki tertibatları için daha yüksek sayıda yük çevrimi gerekli kılınabilir. Genel olarak boya penetrasyon işlemlerine uygun şekilde çatlak deneyi yapılmaktadır; başka eşdeğer işlemler de uygulanabilir.
5.2.3. Deneyde yer alan çeki tertibatları, araçta kullanılacakları fiili konum dikkate alınarak deney düzeneğine mümkün olan en sağlam şekilde yerleştirilir. Kullanılacak sabitleme cihazları, imalatçı veya başvuru sahibi tarafından belirtilen ve araca takılmak üzere tasarlanan ve/veya birebir aynı mekanik özelliklere sahip olan cihazlar olmalıdır.
5.2.4. Deney koşulları
5.2.4.1. Bağlantılar tercihen karayolu kullanımı için amaçlanan orijinal koşullar altında test edilir. İmalatçının takdirine ve teknik servisin kabul etmesine bağlı olarak ve deney işlemleri için gerekli olması ve deney sonuçları üzerinde gerçekçi olmayan etkilerin söz konusu olmaması durumunda esnek aksamlar nötralize edilebilir.
5.2.4.2. Bu hızlandırılmış deney işlemleri nedeniyle açık şekilde aşırı ısınan esnek aksamlar, deney esnasında değiştirilebilir.
5.2.4.3. Deney yükleri, gevşemeyi önleyen özel cihazlar yardımıyla uygulanabilir.
5.2.4.4. Deney için teslim edilen cihazlar, dayanım kriterlerini etkileyebilecek tüm tasarım ayrıntılarıyla birlikte sunulur (örneğin elektrik prizi levhaları, işaretler vs.). Deney, bağlantı noktaları veya sabitleme noktaları ile sınırlandırılır. Çeki tertibatı sabitleme noktalarının ve topuzun referans doğruya göre geometrik konumu, araç imalatçısı tarafından belirtilir ve deney raporunda açıklanır.
5.2.4.5. Eklenti noktalarının İlave 2'de gösterildiği gibi referans hatta göre bağıl konumları, deney yatağında aynen korunur. Çekme aracı imalatçısı bu konumlar hakkında gerekli olan tüm bilgileri çekme cihazı imalatçısına sunmalıdır.
5.3. Topuz ve çekme tertibatlarının test edilmesi
5.3.1. Deney yatağına monte edilen düzenek, değişken çekme gerilimi deney cihazı yardımıyla dinamik deneyden geçirilir (örneğin rezonans darbe cihazı). Bu deney aşağıdakileri kapsamalıdır:
5.3.1.1. Deney yükü alternatif bir kuvvettir ve topuza İlave 2, Şekil Ap2-1 ve Ap2-2'de gösterilen şekilde 15 ± 1 derecelik bir açıyla uygulanır.
5.3.1.2. En yakın sabitleme noktalarından en yukarıda olanını içeren ve İlave 2, Şekil Ap2-3'te gösterildiği gibi referans hatta paralel olan hattın üzerinde bulunan bir topuz merkezi söz konusu olduğunda deney, α = - 15 ± 1 derecelik açıyla gerçekleştirilir (bkz. İlave 2, Şekil Ap2-1).
5.3.1.3. En yakın sabitleme noktalarından en yukarıda olanını içeren ve İlave 2, Şekil Ap2-3'te gösterildiği gibi referans hatta paralel olan hattın altında bulunan bir topuz merkezi söz konusu olduğunda deney, α = + 15 ± 1 derecelik açıyla gerçekleştirilir (bkz. İlave 2, Şekil Ap2-2). Bu açı, dikey statik ve dinamik yükü dikkate alabilmek için seçilir. Bu deney yöntemi sadece aşağıdakileri aşmayan ve izin verilen bir statik yük için uygulanabilir:
Eşitlik 3-2:
5.3.1.4. Daha büyük bir statik yük talep edilir ise deney açısı 20 dereceye çıkartılabilir. Dinamik deney, aşağıda belirtilen deney kuvveti ile gerçekleştirilir:
Eşitlik 3-3: Fres = ± 0,6 D
5.3.2. Sökülebilen ve birbiriyle değiştirilebilir topuzlara sahip çekme tertibatları ve birbiriyle değiştirilemeyen sökülebilir topuzlara sahip cihazlar dahil olmak üzere (entegre destek üzerindeki topuzlar hariç) tek parçalı topuzlar Madde 5.3.1'e uygun şekilde test edilir.
5.3.3. Farklı topuz üniteleriyle kullanılabilen bir çekme tertibatına yönelik deneyler, 55 sayılı BM/AEK Regülasyonunda yer verilen deney şartlarına uygun şekilde gerçekleştirilir.
5.4. Madde 5.3.1'de yer verilen deney şartları aynı zamanda topuz dışındaki diğer çeki tertibatları için de geçerlidir.
6. Çeki başlıkları
6.1. Çeki başlıkları; İlave 1, Şekil Ap1-1'de tarif edilen topuzlarla birlikte ve güvenliği olumsuz yönde etkilemeden kullanılabilecek şekilde tasarlanır.
6.2. Frensiz römorklara takılması planlanan çeki başlıkları, ikincil bağlantı cihazı veya cihazlarının bağlanabilmesini sağlamak amacıyla ikincil bağlantı cihazı veya en azından eklenti noktası veya noktalarına sahip olmalıdır. Eklenti noktası/noktaları, kullanım aşamasında ikincil bağlantı cihaz(lar)ının bağlantının normal şekilde eklemlendirilmesini kısıtlamayacak şekilde konumlandırılır.
6.3. Her deney numunesi üzerinde alternatif deney kuvvetinin uygulandığı bir dayanıklılık deneyi ve bir de statik deney (kaldırma deneyi) gerçekleştirilir.
6.4. Dinamik deneyde uygun dayanıma sahip bir topuz kullanılır. Çeki başlığı ve topuz deney düzeneğine imalatçının talimatlarına uygun şekilde ve araca takıldıkları şekilde yerleştirilir. Numune üzerinde deney kuvveti dışında hiçbir ek kuvvetin söz konusu olmamasına dikkat edilir. Deney kuvveti, geriye doğru 15 derecelik bir eğimle ve topuzun merkezinden geçen bir doğru üzerinden uygulanır (bkz. İlave 3, Şekil Ap3-1). Deney numunesi üzerinde aşağıdaki deney kuvvetinin uygulandığı bir dayanıklılık deneyi yapılır:
Eşitlik 3-3: Fres = ± 0,6 D
6.5. Deneyde kullanılan topuzun çapı, aşınmış bir topuzu temsil etmek amacıyla 49 – 0+0;13 mm olmalıdır. Kaldırma kuvveti (FA), aşağıdaki değere kadar pürüzsüz ve hızlı bir şekilde yükseltilir:
Eşitlik 3-4:
ve 10 saniye boyunca sabit tutulur, burada:
C = römorkun kütlesi (müsaade edilen azami yükü taşıyan römorkun dingil yüklerinin toplamı) (ton).
6.6. Eğer topuz haricinde başka çeki tertibatı kullanılır ise çeki başlığı, mümkün ise, 55 sayılı BM/AEK regülasyonunun ilgili şartlarına uygun şekilde test edilir.
İlave 1
Kategori L'de yer alan araca takılması durumunda bir topuzun ebatlarına ilişkin şartlar
1. Römorklara yönelik topuz sistemi, diğer sistemlerin kullanılmasını (örneğin kardan bağlantıları) engellememektedir ancak eğer bir topuz-bağlantı sistemi kullanılır ise bu sistem, Şekil Ap1-1'de belirtilen şartlara uygun olmalıdır.
1.1. Şekil Ap1-1
Topuz bağlantı ebatları
1.1.1. Topuz ile boyun arasındaki bağlantı yarıçapı, hem boyna hem de topuzun alt yatay yüzeyine teğet geçer.
1.1.2. ISO/R 468:1982 ve ISO 1302:2002'ye bakınız; pürüzlülük sayısı N9, 6.3 μm'ye eşit bir Ra değeri anlamına gelmektedir.
1.2.
Şekil Ap1-2
Topuzlar için açıklık alanı
Açıklamalar:
(1) Müsaade edilen azami araç kütlesinde (T) ölçülen şekilde 350 - 420 mm;
(2) min. = asgari mesafe, max. = azami mesafe.
İlave 2
Topuz ve çekme tertibatlarının dinamik deneylerine ilişkin şartlar
1. Deney doğrultusu, topuz ve çekme tertibatı