NDEKLERNDEKLER ......................................................................................................................... 1 INTERNETWORKING TEMELLERI ............................................................................... 6 NETWORK TPLER ............................................................................................................. 6 LAN, WAN ve MAN............................................................................................................... 7 NETWORK TEKNOLOJLER ........................................................................................... 8 ETHERNET ............................................................................................................................ 9 TOKEN RNG ....................................................................................................................... 9 ATM .......................................................................................................................................... 9 FDDI ...................................................................................................................................... 10 FRAME RELAY................................................................................................................... 10 ETHERNET TEKNOLOJLER......................................................................................... 10 CSMA/CD ................................................................................................................................ 13 FULL DUPLEX........................................................................................................................ 14 KABLO STANDARTLARI .................................................................................................. 14 KOAKSYEL KABLOLAR............................................................................................... 15 TWSTED-PAR KABLOLAR ...................................................................................... 18 FBER-OPTK KABLOLAR........................................................................................... 19 ETHERNET KABLOLAMA SSTEM ........................................................................ 20 UTP KABLO YAPIMI...................................................................................................... 20 UTP KABLO NASIL YAPILIR..................................................................................... 21 HUB'LARIN BRBRNE BALANMASI .............................................................. 22 KABLO BALANTI STANDARTLARI ..................................................................... 23 APRAZ KABLO ............................................................................................................... 24 GGABT ETHERNET ..................................................................................................... 24 NETWORK CHAZLARI .................................................................................................... 25 MCROTRANSCEVER .............................................................................................. 25 TRANSCEVER.............................................................................................................. 25 HUB .................................................................................................................................... 26 SWTCH ........................................................................................................................... 26 REPEATER....................................................................................................................... 26 BRDGE ............................................................................................................................ 26 FREWALL ...................................................................................................................... 27 ROUTER ........................................................................................................................... 27 GATEWAY ....................................................................................................................... 27 NETWORK TOPOLOJLER ............................................................................................ 28 FZKSEL TOPOLOJLER:........................................................................................... 28 MANTIKSAL TOPOLOJLER:..................................................................................... 30 TCP / IP KATMANLARI ................................................................................................... 30 OSI REFERANS MODEL ............................................................................................. 31 DATA ENCAPSULATON (VER PAKETLEME) ................................................. 34 TCP / IP PROTOKOLLER .............................................................................................. 36 PROCESS/ APPLCATON(UYGULAMA) KATMANI PROTOKOLLER..... 36 1- TELNET........................................................................................................................... 36 2- FTP (FLE TRANSFER PROTOCOL)................................................................. 36 3- LPD (LNE PRNTER DEAMON)........................................................................ 36 4- SNMP (SMPLE NETWORK MANAEMENT PROTOCOL) .................... 36 5- TFTP (TRVAL FLE TRANSFER PROTOCOL).......................................... 36 1

6- SMTP (SMPLE MAL TRANSFER PROTOCOL)......................................... 36 7- NFS (NETWORK FLE SYSTEM) ....................................................................... 36 8- X WNDOW .................................................................................................................. 37 9- DNS (DOMAN NAME SERVCE) ...................................................................... 37 10- DHCP (DYNAMC HOST CONFGURATON PROTOCOL) ................. 37 HOST- TO -HOS (NAKL) KATMANI PROTOKOLLER.................................... 37 1- TCP (TRANSMSSON CONTROL PROTOCOL) ......................................... 37 2- UDP (USER DATARAM PROTOCOL)............................................................ 38 NTERNET KATMANI PROTOKOLLER ................................................................... 38 1- IP (INTERNET PROTOCOL) ................................................................................ 38 2- ICMP (INTERNET CONTROL MESSAE PROTOCOL)............................ 38 3- BOOTP (BOOTSRAP PROTOCOL) .................................................................... 39 4- HTTP (HYPERTEXT TRANSFER PROTOCOL) ............................................. 39 5- RARP (REVERSE ADDRESS RESOLUTON PROTOCOL)...................... 39 6- ARP (ADDRESS RESOLUTON PROTOCOL)............................................... 39 IP ADRESLEME .................................................................................................................... 40 IP HESAPLARI VE SUBNETTING ............................................................................... 42 Network Adresi (ID): .............................................................................................. 44 Broadcast Adresi........................................................................................................ 44 Network (a) Adresi (ID) Nasl Bulunur? .................................................. 44 BR IP ARALIINI ALT ALARA BLME .......................................................... 46 Ortak A Maskesi ve Alt Alarn Ip Saysn Bulma .............................. 46 CLASSFULL - CLASSLESS IP ADRESLER ......................................................... 47 ICMP (INTERNET CONTROL MESSAGE PROTOCOL) ...................................... 48 Ping ve Trace ............................................................................................................... 50 ROUTER ................................................................................................................................... 54 ROUTER BLEENLER ............................................................................................ 54 ROUTER TEMEL ARAYZLER ................................................................................. 56 DTE ve DCE ........................................................................................................................ 56 HYPERTERMNAL ........................................................................................................... 56 IOS (INTERNETWORKNG OPERATNG SYSTEM) .......................................... 57 ROUTER IN KURULMASI........................................................................................... 58 ROUTER ALIMA MODLARI....................................................................................... 58 ROUTER KOMUT SATIRI LEMLER .................................................................. 59 ROUTER CONFGURASYON KOMUTLARI.......................................................... 60 IOSUN YEDEKLENMES VE GER YKLENMES .......................................... 60 ROUTER CONFGURASYONU -I.............................................................................. 61 ENABLE, TELNET VE KONSOL FRELER VERME ........................................... 62 Yardm Alma ................................................................................................................. 63 Show Komutlar.......................................................................................................... 64 Konfigrasyon Dosyalar....................................................................................... 65 FRE KIRMA.................................................................................................................... 66 TEMEL ROUTER KONFGRASYONU -II ............................................................... 67 Debug lemi................................................................................................................ 67 CDP (Cisco Discovery Protocol)........................................................................ 68 ROUTERA TELNET LE BALANMA ..................................................................... 69 TFTP SERVERA YEDEK ALMA ................................................................................. 71 IOS YEDEK ALMA VE YKLEME.............................................................................. 73 ROUTING GR.................................................................................................................. 77 2

ROUTING BASICS .......................................................................................................... 79 STATC ROUTNG........................................................................................................... 79 Routing Table............................................................................................................... 83 Default Routing .......................................................................................................... 87 Exstra................................................................................................................................ 87 DYNAMC ROUTNG ..................................................................................................... 89 DSTANCE VECTOR PROTOKOLLER ..................................................................... 89 RIP (RIPv1) .................................................................................................................. 89 Rip Load Balancing ................................................................................................... 92 Split Horizon................................................................................................................. 92 Route Poisoning ......................................................................................................... 96 Holddown Timers....................................................................................................... 96 Triggered Updates .................................................................................................... 96 Extralar............................................................................................................................ 96 IGRP (INTEROR GATEWAY ROUTNG PROTOCOL) ..................................... 97 IGRP AD VE TMERS..................................................................................................... 98 IGRP LOAD BALANCNG ............................................................................................ 99 IGRP Konfigurasyonu ........................................................................................... 100 RIPv2 .................................................................................................................................. 102 RipV2 Auto summary ............................................................................................ 109 Extra................................................................................................................................ 110 RPV1 VE RPV2 HABERLESMES........................................................................... 110 Ripv2 ve Default Routing........................................................................................ 111 Ripv2 Authentication................................................................................................. 112 ACCESS LSTS (ERM LSTELER) .................................................................... 112 STANDART ACCESS LSTLER................................................................................. 114 EXTENDED ACCESS LSTLER ................................................................................. 115 NAMED ACCESS LSTLER......................................................................................... 116 ACL Uygulamalar -1.............................................................................................. 118 ACL Uygulamalar -2.............................................................................................. 118 ACL Uygulamalar -3.............................................................................................. 119 ACL Uygulamalar -4.............................................................................................. 119 ACCESS LSTS VE DSTRBUTE LST................................................................ 120 EIGRP (ENHANCED INTERROR GATEWAY ROUTNG PROTOCOL)122 EIGRP Paketleri ........................................................................................................ 123 EIGRP metrik Hesabi............................................................................................. 123 EIGRP Tablelar ....................................................................................................... 124 EIGRP KONFGURASYONU ..................................................................................... 126 Load Balancing.......................................................................................................... 127 EIGRP Laboratuar ALIMASI......................................................................... 128 EIGRP VE IGRP BRLKTE ALIMASI............................................................ 135 OSPF (OPEN SHORTEST PATH FRST) ................................................................ 138 HELLO PAKET ERG (Type 1)......................................................................... 138 OSPF Area ........................................................................................................................ 139 OSPF KOMULUGU ...................................................................................................... 140 DR ve BDR Seimi.................................................................................................... 140 SNGLE AREA OSPF KONFGRASYONU........................................................ 141 OSPF Laboratuar almalar............................................................................ 144 OSPF zet ........................................................................................................................ 147 3

Extralar.......................................................................................................................... 149 OSPF DR-BDR Seimi Lab. ALIMASI........................................................... 151 ROUTNG PROTOKOLLERE GENEL BAKIS.......................................................... 157 CSCO ZEL PROTOKOLLER ...................................................................................... 161 IPX- APPLETALK DESTEG ..................................................................................... 162 LAYER 2 SWTCHNG .................................................................................................... 162 SWTCH KONFGURASYONU................................................................................. 164 MAC ADDRESS TABLE................................................................................................ 166 SPANNNG TREE PROTOCOL (STP)................................................................... 166 SPANNNG TREE PORT DURUMLARI ................................................................ 171 STP TMERS..................................................................................................................... 171 VLANS (VRTUAL LOCAL AREA NETWORKS)................................................... 172 1900 Switch in VLAN Oluturma:.............................................................. 174 2950 Switch in VLAN Oluturma:.............................................................. 174 1900 Seri Switchler iin VLAN yeligi:....................................................... 174 2950 Seri Switchler iin VLAN yeligi:....................................................... 175 TRUNK VE TRUNK KONFGRASYONU............................................................ 175 1900 Seri Switch iin:........................................................................................... 175 2950 Seri Switch iin:........................................................................................... 176 VLAN'LAR ARASINDA YNLENDRME ................................................................. 176 Laboratuar ALIMASI ........................................................................................ 178 VLAN TRUNKNG PROTOCOL (VTP).................................................................. 183 VTP PRUNNG (BUDAMA)....................................................................................... 184 DHCP (DYNAMC HOST CONFGURATON PROTOCOL) ............................ 185 CSCO ROUTER IN DHCP SERVER OLARAK KONFGRE EDLMES ................................................................................................................................................ 186 NETWORK ADDRESS TRANSLATON .................................................................... 189 NAT KONFGRASYONU .......................................................................................... 191 WAN TEKNOLOJLER ................................................................................................... 193 WAN BALANTILARI ..................................................................................................... 194 HDLC.................................................................................................................................... 196 PPP ....................................................................................................................................... 197 PPP Authentication................................................................................................. 198 CHAP KONFGRASYONU........................................................................................... 199 PAP KONFGRASYONU .............................................................................................. 199 PPP Compression..................................................................................................... 199 Hatali PPP Konfigurasyon rnekleri ................................................................ 200 FRAME RELAY..................................................................................................................... 201 Frame Relay Headers ............................................................................................ 202 DLCI..................................................................................................................................... 203 LMI ....................................................................................................................................... 203 DLCI Mapping ................................................................................................................ 205 Static Map .................................................................................................................... 205 Dinamik Map............................................................................................................... 205 FRAME RELAY TOPOLOJLER.................................................................................. 206 FRAME RELAY SUB-INTERFACE KONFGURASYONU .............................. 206 FRAME RELAY SHOW KOMUTLARI: ................................................................... 207 FRAME RELAY SWTCH KONFGURASYONU ................................................ 209 FRAME RELAY PONT-TO-PONT KONFGURASYONU ........................... 209 4

FRAME RELAY HUB AND SPOKE MULTPONT KONFGURASYONU215 Routerlarn Konfigurasyon Dosyalar.......................................................... 215 FRAME RELAY MAP VE PVC .................................................................................... 218 FRAME RELAY HUB AND SPOKE PONT-TO-PONT KONFGURASYONU..................................................................................................... 220 Router Konfigurasyon Dosyalar .................................................................... 220 FRAME RELAY MAP VE PVC .................................................................................... 223 I S D N .................................................................................................................................... 225 ISDNin Avantajlar:............................................................................................... 225 ISDNin Dezavantajlar:....................................................................................... 225 ISDN KANALLARI......................................................................................................... 225 D D R ....................................................................................................................................... 229 DALER LOAD-THRESHOLD KOMUTU............................................................... 230

5

INTERNETWORKING TEMELLERINetwork Nedir, Ne e Yarar?Birden fazla bilgisayarn eitli sebeplerden dolay birbirlerine baland yapya network (a) denir. Bir ok bilgisayarn ayn yap ieriinde bulup birbirleriyle haberleebiliyor olmas ok ciddi yararlar salar. Bilgi paylam, yazlm ve donanm paylam, merkezi ynetim ve destek kolayl gibi konular gz nne alndnda birden fazla bilgisayarn bulunduu ortamlarda artk bir network kurulmas zorunlu hale gelmitir diyebiliriz. Networklerin kurulmasyla birlikte disketle data tama devri bitmi, tek tula istenilen bilgiye ulama kolayl meydana gelmitir. Bir veya birka yazc ile bir iletmenin btn print ihtiyalar da yine network sayesinde karlanabilmektedir. Ynetim ve destek hizmetleri kolaylam, network yneticisi tek bir bilgisayardan ok daha hzl bir ekilde btn network izleyebilir ve sorunlar zebilir hale gelmitir. Bilgisayarlar networklerde eitli grevler stlenebilirler. Genel olarak bir bilgisayar bir networkte client (istemci) yada server (sunucu) rollerinden birini stlenir. Network ortamnda paylalan yazlm ve donanmlara sahip bir bilgisayara server yada Ana Bilgisayar denir. Burada Server sahip olduu kaynaklar istemci bilgisayarlarn kullanma aarken bazen de tm verinin topland ana merkez konumundadr. Network ortamnda kaynak yada veri isteyen bilgisayarlara ise Client ad verilir. Client sadece kendisinden donanmsal olarak byk olan Server lardan deil gerektiinde dier client lardan da kaynak yada veri talebinde bulunabilir. Bilgisayarlar birbirleriyle protokoller sayesinde iletiim kurarlar. Protokoller, izlenmesi gereken iletisim kurallar koyarlar. nsanlar iin diller ne ise, bilgisayarlar iin de protokoller o demektir. Haberlesme protokollerine rnek olarak TCP/IP, NetBEUI, IPX/SPX gibi protokolleri gsterebiliriz.

NETWORK TPLERNetworkler Peer To Peer ve Client/Server mimarisi balklar altnda incelenebilirler. Peer To Peer networklerde ana bir bilgisayar yoktur. A servisleri adaki PClerin network alt yapsndan talep edebilecei isteklere bal olarak gelitirilmitir. Bu olanaklar dzenleyen zel bir PC vardr. Buna server denir. Sadece bu olanaklardan faydalanan PClerede client denir. Server sadece servis salar Client sadece servis ister Peer her iki ii de bir arada yapar Single Server Alar: Keskin biimde belirlenmi rolleri yerine getirirler. Bir servis salayc (server) ve servis isteyen (client)lardan meydana gelir. 10-50 kullancl networklerdir. Network ve data paylam gvenlii ok kolaydr. nk tm a ynetimi tek bir PC tarafndan yaplmaktadr. Genelde 10-50 kullancl networklerde Distributed Component Object Model alma mant vardr. Yani clientlar kendi ilemlerini kendileri yaparlar, server ise sadece print ve dosya depolama merkezi olarak kullanrlar. Client / Server mimarisinde i, adndan da anlalaca gibi hem donanmsal hem de yazlmsal olarak dier bilgisayarlardan stn, atanm bir ana bilgisayar vardr. 6

Burada Server olarak atanm bilgisayarn yetersiz kald durumlarda networke baka Serverlarda dahil edilebilir. rnein gelimi bir networkte Mail Servern, DHCP ve DNS gibi Serverlarn farkl bilgisayarlarda bulunmas performans olumlu ynde etkileyebilecei iin nerilebilir. Peer-to-Peer Alar: Tm birimler servis istediinde bulunma hakkna sahiptir. Yani networkteki herhangi bir bilgisayar farkl zaman dilimlerinde hem client hem de server olabilir. Btn birimler ynetim mekanizmas ynnden birbirine benzer. Ynetim ve data paylam merkezi deildir . Kullanclarn PC bilgisinin iyi olmas gerekir. nk her bilgisayar sadece kullancs tarafndan ynetilebilir. Genelde IPX/SPX veya NetBEUI protokolleri kullanlmaktadr. 2-10 kullancl netwrokler iin tavsiye edilir

server temelli (domain) workgroup(eler aras a) PUCU: Windows ortamnda Peer-to-Peer (eler aras alar) workgroup olarak, server temelli olan alar ise domain olarak bilinir.

LAN, WAN ve MANAlar byklklerine gre LAN (Local Area Network), WAN (Wide Area Network ) ve MAN (Metropolitan Area Network) olmak zere e ayrlrlar.

Birbirine yakn yerlerde konumlandrlm ve kablolar ile fiziksel olarak birbirlerine balanm yapdaki networkler LAN olarak adlandrlrlar. rnein bir binada bulunan btn bilgisayarlarn birbirlerine balanmasyla oluan yap bir Local Area Networktr.

7

ki yada daha fazla LAN n birbirlerine telefon hatlar, kiralk hatlar yada benzer yollardan birbirlerine balanmasyla oluan yap ise Wide Area Network olarak adlandrlr. Burada bilgisayarlarn fiziksel olarak birbirlerine yakn olmalarna gerek olmad gibi ok uzakta olabilirler. MAN ise, kavram olarak aklamas zor olmakla birlikte, rnein bir ehir yada bir blgenin iki ayr LAN ile birlemesi gibi dnlebilir.

rnek vermek gerekirse birden fazla subesi bulunan bir bankann kullanabilecei bir yap diyebiliriz.

NETWORK TEKNOLOJLERBahsedeceimiz teknolojiler unlar: _ Ethernet _ Token Ring _ ATM (Asynchronous Transfer Mode Asenkron Veri Aktarm Modu) _ FDDI (Fiber Distributed Data Interface Fiber zerinde Veri Aktarm Standard) _ Frame Relay Btn bu teknolojilere tayc protokoller diyebiliriz. nk bir de, bilgisayarlarn birbirleriyle konumalarnn dil kurallarn koyan iletiim protokolleri vardr. TCP/IP, NetBEUI gibi protokolleri iletiim protokol diye adlandrabiliriz. Bir insann bir ehirden bir ehre gitmesi iin nasl, otobs, otomobil, uak, gemi vb. gibi teknolojiler varsa, networklerdeki veri paketlerinin de bir bilgisayardan bir bilgisayara gitmesi iin Ethernet vb. gibi teknolojiler vardr. Bu balamda TCP/IP, NetBEUI protokollerinin kurallar ile oluturulan veri paketleri, tayc protokollerinin veri paketlerinin ilerine bindirilerek network zerinde yolculuklarna karlar. Bu olaya encapsulation denir.

8

ETHERNETEthernet yada dier a teknolojilerinin anlatt ey, verinin bir yerden bir baka yere nasl ve hangi kurallarla gittiini belirlemektir. Bu kurallara uygun cihazlar ve bu cihazlar kontrol edebilen iletim sistemleri, network oluturan dier elerdir. Bir a teknolojisini dier bir a teknolojisinden ayran temel zellik; bu teknolojinin veriyi kablolar zerinde nasl ve hangi yolla aktarddr. rnein, ATM, veriyi bir yerden bir baka yere gnderirken, verinin bozulmamas iin her ATM cihaznda nlemler alan kurallara sahiptir. Bu sebeple iki ehir arasnda yer alacak bir WANn kurulmas iin ATM uygun bir metottur. Ama bir ofis iin bir ATM network kurmak inanlmaz maliyetler getirir. Bunun yerine Ethernetin salad teknolojilere dayanan cihazlarla ofis ii a kurmak daha mantkl olacaktr. oumuzun, ofis yada okulda grd networklerde Ethernet teknolojisine dayal olan cihazlar kullanlr. Bu blmn basnda anlattmz network kartlar ve kablolarn hemen hemen hepsi Ethernetin bir parasdr. rnein STP yada UTP gibi kavramlar yine yllar ieriinde Ethernet teknolojilerinden domu standartlardr. Bir ATM yada FDDI teknolojileri iin ise daha farkl kablolama ve daha farkl cihazlarn bilgisayarlara balanmas gerekmektedir. rnein bir telefon santrali yada bankalarda para ekmek iin kullandnz makinelerde ATM yada Frame Relay gibi teknolojilerin birer paras olan a kartlar yada kablo standartlar kullanlmaktadr.

TOKEN RNGToken ring teknolojisi, bir ring topolojisi iinde uygulanmaktadr. Aslnda, fiziksel olarak kullanlan topoloji bir star topoloji olmasna ramen, merkezdeki cihazn yaps nedeniyle, veriler sanki kapal bir zincir zerinde dolayormu gibi hareket eder. Bir veri her bilgisayara teker teker gnderilir. Ve veri merkezi birimden gereksiz yere birden fazla kez gemi olur. Token ring eklindeki bir yapnn kullanlmas sebebi altnda, verilerin ok az ekilde kayba uramas, yatar. Olduka nemli verilerin tanmas iin dnlm bir teknolojidir. rnein salk uygulamalar yada eski Internet alt yaps iin dnlm olsa da yaval nedeniyle ok az uygulama alan bulmutur. Bu networkte veriler bir paket halinde her bilgisayara sra ile merkezi birim tarafndan gnderilirler. Merkezde bir hub yada switch gibi bir cihaz olmasna ramen bu yap bir star topoloji gibi almaz. Zira star topolojilerde, bir bilgisayardan bir baka bilgisayara gidecek olan veri en ksa biimde merkezdeki cihaz zerinden geip aktarlr. Token ring teknolojisinde ise, veriler merkezi birim tarafndan, ona bal bilgisayarlara teker teker gnderilir. Bu srada her makine paketin kendisine ait olup olmadn kontrol eder. Bu sebeple merkezde yer alan hub yada switch benzeri cihaza, MSAU (MultiStation Access Unit) ad verilmektedir. Zira verilerin her bilgisayara teker teker sra ile gnderiliyor olmas; networkde sanki bir veri paketinin bir zincir etrafndan dolayormuasna dnd izlenimini verir. Dolasan bu veri paketine Token ismi ve bu paketin tm networkde dolaarak veriyi datma isine de Token Passing ismi verilmektedir. Token ring teknolojisi 4 ile 16 Mbpslik bir veri aktarm hzna ulaabilmektedir.

ATMATM (Asyncronous Transfer Mode Asenkron Veri Aktarm Modu), 1988 ylnda her tr veriyi, telefon hatlar, ses, TV sinyali, network zerinde gidip gelen veriler gibi, her tr veri sinyalini tamas iin oluturulmu bir standarttr. ATM, paket anahtarlama yapan bir teknolojidir. Paket anahtarlama (packet switching) birden fazla paras olan bir networkde 9

verinin paralara blnp, teker teker ayr yollardan gnderilmesi ve ulat yerde tekrar birletirilmesi esasna dayanr. Kabaca bir rnek vermek gerekirse, 1 MBlk bir verinin bir ksm A yolundan dier bir ksm da B yolundan gidebilir. Bu teknolojiye packet switching adn veriyoruz ATM, packet switching prensibini kullanan ve verileri eit paralara blerek gnderen bir teknolojidir. 1988 ylnda CCITT tarafndan bulunmu ve son derece modern prensiplerle alan bir teknoloji olarak kabul edilebilir. ATM aradan geen 14 yla ramen halen WANlarda kullanlan temel veri aktarm teknolojilerinden biridir. ATM teknolojisi 155 Mbps ile 622 Mbps arasnda bir veri aktarm hzna ulamaktadr.

FDDI1986 ylndan ANSI X3T9.5 komitesi tarafndan tantlm bir teknolojidir. FDDI, 100 Mbpsnin zerindeki hzlarda veri aktarmak iin, fiber optik kablolarn kullanld bir yapy oluturmaktadr. FDDI, 1986 ylnda ilk bulunduunda yksek kapasiteli bilgisayarlar iin, o gnlerde var olan 10 Mpbslik Ethernet ve 4 Mbpslik Token Ring teknolojilerine bir alternatif olarak sunulmutur. FDDI, prensip olarak iki kapal zincir zerinde ters ynde hareket eden veri trafiine gre yaplandrlmtr. Bu kapal hat yada zincir tabir edilen yaplardan biri bos olarak hazrda tutulur. Veri tayan zincirde bir problem olduunda ikinci zincir devreye girer ve veriyi ters ynde tamaya baslar. FDDIda da Token ring teknolojisinde olduu gibi Token isimli veri paketleri kullanlr. Paket yaplar birbirinden farkl olsa da veri bir zincir etrafnda dolatrlarak tanr ve tpk Token ringdeki gibi her bilgisayardan bir kez geer. FDDI, son derece yksek bir gvenilirlie ve veri aktarm hzna sahiptir. Gnmze kadar gncellenen standartlar sayesinde, veri transfer hz, 155 ile 622 Mbps arasnda tanmlanabilir hale geldi. Bu sebeple veri tamak iin ATM ile birlikte son derece byk bir neme sahiptir. ATM kadar esnek bir yapya sahip deildir. Zira ATM telefon hatlar yada TV sinyalleri gibi verileri de tayabilmektedir.

FRAME RELAYFrame Relay, verileri packet switching prensibi ile tayan ve deiken veri paketlerinin kullanld bir veri aktarm teknolojisidir. Veriler bir networkde bir noktada bir baka noktaya hedeflenerek gnderilirler. Ama bu verilerin network zerinde gittii yol, ulat nokta tarafndan bilinmez. Frame Relay, bu sayede, networkdeki trafiin kolayca gzlemlenebilmesini mmkn klar. Frame Relay bu sayede onu kullanan abone yada mensuplarndan, kullanld lde para denmesini salar. rnein Trk Telekomdan Trkiye iinde yer alan Frame Relay anda bir hat kiralarsanz, gnderdiiniz veri kadar para dersiniz. Frame Relayin dier bir esneklii ise, veri paketlerinin istenildiinde hep ayn yoldan gnderilebiliyor olmasdr. Bu sayede, networkdeki trafik istenildii gibi dzenlenebilir.

ETHERNET TEKNOLOJLERBilgisayarlarn bir networke balanp veri al veriinde bulunabilmesini salayan elektronik devredir. Farkl yerlerde Ethernet kart, network kart, a kart yada NIC eklinde isimlendirmeleri yaplmtr. NIC, ngilizce Network Interface Card n ksaltmasdr. Bir network kart, bilgisayarnzn genileme yuvalarndan (slot) birine taklr. Bu bir dizst bilgisayarda PCMCIA yuvas ya da bir masast bilgisayarda bir PCI yuvas olabilir. USB ya da benzeri arabirimlere de taklan pek ok network adaptr vardr. 10

Bir bilgisayar zerindeki, Windowsa benzer bir isletim sistemi, aktarlmas gereken bilgileri, zerinde tasdg herhangi bir network adaptrne aktardgnda, network adaptrnn ilk yaptg is bu verileri, veri paketlerine blmektir. Veriler paralara blnr. Daha sonra bu verilerin basna ag zerinde hangi noktaya ulasacagna ve nasl tasnacagna dair veriler eklenir. Paketlerin bas ve sonuna bu paketin basdr ve bu veri paketinin sonudur gibi etiketler eklenir. Bu islem her blnms veri paketi iin yaplr ve sonu olarak, bu veri paketleri sadece 1ler ve 0lardan olusmaktadr. Veri paketleri, birbiri ardna yazlms, milyonlarca 1 ve 0 iinde hayali olarak yaratlms blmlerdir. Her paketin banda header isimli ve bir nceki paragrafta belirttiimize yakn bilgiler tayan bir ksm yer alr ve her header iinde de o veri paketinin nereye gidecei ve nereden geldiine dair veriler yer alr. Bir NICye yani network adaptrne, onun almamas gereken milyonlarca veri paketi ular. Network adaptrleri, bu paketlerin bandaki header ksmna bakarak, o paketin kendisi iin gnderilmi olup olmadn anlarlar. Eer paketin banda yer alan header ksmnda, kendi adresi varsa, o paketi alr ve bilgisayarda deerlendirmek zere ileme sokar. Her Ethernet kartnn retimden itibaren kendine ait farkl bir tanmlama numaras vardr ve bu sayede dier btn kartlardan ayrt edilebilir. Bu tanmlama numarasna MAC adresi (Media Access Control) yada Fiziksel Adres denir ve 6 oktet, 48 bitten oluur. Bu 6 oktetin ilk 3 okteti Internet Assigned Numbers Authority (IANA) tarafndan belirlenir. Bir firma Ethernet Kart retmeye karar verirse ilk bavuraca yer IANA dr. IANA firmaya o firmann ID si gibi dnebilecek 3 oktetli bir say verir son okteti de firmaya brakr. Bu ekilde bir standart salanrken ayn MAC adresine sahip Ethernet kartlarnn retilmesi de engellenmi olur. Bir network adaptr su ileri yapar: 1. Ona gnderilen ilenmi ve gnderilmek iin hazr veriyi, veri paketlerine evirir. 2. letim sisteminin istedii yere, bu veri paketlerinin gitmesi iin veri paketlerine headerlar ekler. 3. Veri paketlerini alr ve gnderir. Ve bunlarn doruluunu kontrol eder. 4. Bir network adaptr, ona gelen veri paketi, bozuksa ayn paketin kar bilgisayarn network adaptr tarafndan tekrar gnderilmesi iin bir komut ieren veri paketi hazrlayp gnderir. 5. Network adaptrleri buna benzer pek ok is yaparlar. Bu komutlar ve fonksiyonlarn hepsi, birer protokolle, nasl yaplaca belirlenmitir. Bu gibi, networkdeki ilemlerin en alt seviyesinde yer alan ilemlerle, ou zaman iletim sistemleri ilgilenmezler. Bu gibi ilemler dorudan network adaptr tarafndan yrtlr. Bir bilgisayarn MAC adresi komut satrnda ipconfig /all yazlara renilebilir. (Windows 9x ortamnda ipconfig.exe yerine Winipcfg.exe kullanlr.)

11

Bir sistem yneticisi kendi bilgisayarndan dier bilgisayarlarn MAC adreslerini de renmek isteyebilir. Szgelimi DHCP ile ip konfigrasyonunu datmak ve baz bilgisayarlarn her seferinde ayn ipyi almasn salamak iin MAC adreslerini kullanarak DHCP nin Reservations zelliini kullanmak isteyen bir ynetiinin her bilgisayar tek tek dolaarak ipconfig /all komutunu kullanmas ve MAC adreslerini not almas ok uzun ve yorucu olur. Bu durumda sistem yneticilerinin yardmna ARP (Address Resolution Protocol) protokol yetiir. Bir bilgisayara en az bir kere ulam olmak kaydyla, komut satrnda arp a yazlarak o bilgisayarn MAC adresi renilebilir.

Komut satrndan alnm ekilde, nce 192.168.1.4 bilgisayarna bir kez ulamak iin ping atlm. Daha sonra kullanlan arp- a komutu ile oturum boyunca ulalan tm bilgisayarlarn bellekteki fiziksel adres tablosuna eriilmitir. (ARP Protokol ileride detayl olarak anlatlacaktr.) Ethernet teknolojiler IEEE 802.3 standard ile tanlanmtr ve ethernetin datay framle ler halinde tad sylenebilir. Genel olarak ethernet frame leri aadaki gibidir.ETHERNET 8 Preamble 6 Destination Address MAC 6 Source Address MAC 2 Type 46-1500 Data 4 FCS

Destination ve Source adresler hedef ve kaynak cihazlarn fiziksel adreslerini ifade eder. FCS deeri ise datann salkl iletilip iletilmediinin kontrol edilmesini salayan bir deerdir.

12

OSI Referans modeli ieriinde detayl anlalabilecek datann iletimi srasin data katmanlar ilerler. Ve her katmanda data zerine o katmann alma mant ieriinde gereken bilgi etiketlenir. ekilde imdilik nemli olan ksmn srasyla TCP Header ve IP Header eklenir. LAN ieriinde data 2. katmanda, yani fiziksel adresler yardmyla haberleecektir. Frame Header ile bu bilgiler dataya eklenir. IP Header ve Frame Header arasndaki en nemli fark frame lerin TTL (Time To Live) deerine sahip olmamasdr. Dolays ile ikinci katmanda oluabilecek bir dng dngy yasayan cihazlar kapatlmad srece devam edecektir.

CSMA/CDEthernet networkleri belli bir anda kabloyu hangi bilgisayarn kullanacan CSMA (Carrier Sense, Multiple Access/Collision Detection) tekniiyle belirler. Bu teknikte paket gnderilmeden nce kablo kontrol edilir. Dier bir iletiimin oluturduu trafik yoksa iletiime izin verilir. ki bilgisayarn birden kabloyu kullanmaya almas collision olarak adlandrlr. Her ikisinin de trafii kaybolur. Ve hattn bo olduu an yakalamak iin yeniden beklemeye ve hat dinlenmeye balanr. CS (Carrier Sense): Bir network kart tek bir kablo zerinde gidip gelen veriler varsa o hatta veri gnderecei zaman kablo zerinde veri tanp tanmadn dinler ve eer kabloda bir veri trafii yoksa veri paketlerini yol karr. Bu durum, tek bir kabloya birden ok adaptrn bal olduu eski tip network teknolojileri iin gelitirilmitir. Tpk trafie kmak isteyen bir arabann yolun bos olup olmadn kontrol ettikten sonra, yola kmas gibi, network adaptrleri de CS teknolojisi sayesinde, kablo bos olduu takdirde veri gnderirler. MA (Multiple Access): Bir network kartna ayn anda birden ok veri paketi gnderilmise, o takdirde o adaptr bunlardan hibirini almaz. Networkn tmne, bana gnderdiiniz veri paketleri ayn anda yola ktndan dolay tekrar gnderilmelidir anlamna gelen bir mesaj broadcast eder. Bu mesajn alnmasndan itibaren, kars network adaptrleri ayn veri paketini tekrar gnderir. CD (Collision Detection): Eer karlkl iki network adaptr, ayn anda iki veri paketini birbirine gnderirlerse, veri paketleri arpacaktr. Bu durumu tespit eden adaptrler, rasgele bir zaman dilimi kadar bir sre (milisaniyeler mertebesinde) tekrar ayn paketi networke karrlar. Bu sayede, arpan paket sinyallerinin, kablolar zerinde yitirilip gitmesi engellenmi olur. Bu arpmay, tek eritli ve sadece tek yn alan bir yolda, karlkl iki arabann ayn anda yol almak istemesinden doan kazaya benzetebiliriz.

13

CSMA/CD networklerinde, beklemelerin oalmamas iin bus olarak tanmlanan kablonun iki ucunun sonlandrlmas gerekir.

FULL DUPLEXFull Duplex ethernet ayn anda hem data iletimini hem de data alnmasn salar.

IEEE 802.3x ile tanmlanm Full Duplex alma ieriinde, her iki cihaz da Full Duplex modada olduu zaman sonu alnabilecektir. rnein, host to switch, switch to switch yada switch to router balantlarnda her iki tarafta Full Duplex modda alabiliyor olmaldr. Half Duplex alma ieriinde collisionlardan dolay bant geniliini yzde 50 yada altm kullanlabilirken Full Duplex alma da bant geniliinin tamam kullanlabilir. Szgelimi 10 Mbps olan bir hattn Half Duplex ile 5-6 Mbps i kullanlabilir, oysa Full Duplex alma da ideal olarak ayn bant geniliinde 20 Mbpse ulald varsaylr. Full Duplex ieriinde CSMA/ CD den bahsedilemez. nk ayn anda hem iletim hem alm olabilecei iin Carrier Sense olmayacaktr.

KABLO STANDARTLARIBilgisayarlar ethernet kartlarna taklan kablo araclyla birbirine balanrlar. Networkn yapsna gre farkl zelliklerde kullanabilecek bir ok eit kablo standard vardr. Ana balklar syle sralayabiliriz; -Koaksiyel (Coaxial) -Twisted-Pair -UTP (Unshielded Twisted-Pair / Koruyucusuz Dolanm-ift) -STP (Shielded Twisted-Pair / Koruyuculu Dolanm-ift) -Fiber-Optik

14

KOAKSYEL KABLOLARKoaksiyel kablolar yaygn olarak kullanlan a kablolardr. ok tercih edilmesi ve ok sk kullanlmasnn baslca nedenleri uygun fiyat, hafiflii, esneklii ve kolay kullanlmasdr. Bir koaksiyel kablo bir iletken metal telin nce plastik bir koruyucu ile, ardndan bir metal rg ve d bir kaplamadan oluur. Bu koruma katlar sayesinde iletilen verinin d etkenlerden etkilenmesi minimuma indirgenmeye allmtr. Koaksiyel kablonun iinde kullanlan tek genellikle bakrdr. Koaksiyel kablonun iki tipi vardr: -Thin (thinnet) nce -Thick (thicknet) KalnTP EMPADANS KULLANIM

RG-8 RG-58 RG-75

50 Ohm 50 Ohm 75 Ohm

10BASE5 10BASE2 Kablo TV

NCE (10Base2) KABLOLAR 10Base2 olarak da adlandrlan bu kablo RG-58/V tipinde bir koaksiyel kablodur. nce Ethernet kablolamada bilgisayar balantlar T eklindeki konnektrlerle yaplr. Bunlara BNC konnektr denir. 10Base 2 olarak isimlendirmede 10: veri iletim hznn saniyede 10 Megabit olduunu, Base: basebant bir sistem olduunu yani herhangi bir anda kabloda sadece bir sinyalin iletilebileceini, 2: maksimum kablo boyunun yaklak 200 metre olduunu gsterir Thinnet (ince) koaksiyel kablo 0.25 in geniliindedir. Yaygn olarak kullanlr. Verileri salkl olarak 185 metre uzaa iletebilirler. Thinnet koaksiyel kablolar RG-58 standard olarak deiik biimde retilmektedir. Bu Tr Ethernet Kablolamada u Kurallar Uygulanr 1. Ethernet kart harici deil dahili transceiver kullanacak ekilde ayarlanmaldr. 2. Farkl Ethernet segmentlerini balamak iin en fazla 4 tekrarlayc kullanlabilir. Dolaysyla birbirlerine tekrarlaycyla balanan en fazla 5 segmentli bir a oluturulabilir. Bu 5 segmentin sadece 3ne bilgisayar balanabilir, dier 2 segment mesafe katetmek iindir. 3. Bir segmentin boyu en fazla 185 metredir ve toplam a trunku (sinyalin iletilebilecei maxsimum kablo boyu) en fazla 925 metredir. 4. Makinelarn balantlar arasnda en az yarm metre mesafe braklmaldr. 5. Bir trunk segmentteki en fazla node (bilgisayar yada tekrarlayc gibi aygtlar) says 30 dur. 6. Trunk segmentlerin her iki tarf 50 ohm direnlerle sonlandrlmaldr.

15

KALIN (10Base5) ETHERNET KABLOSU Genellikle Ethernet backbone (dier alar arasnda balant grevi gren omurga) olarak kullanlan bu kablo da yine koaksiyel bir kablodur. RG-8 yada RG-11 tipinde koaksiyel kablolar olabilir. 10Base5 olarakta bilinir yani saniyede 10 Megabitlik veri iletim hzl, baseband ve maksimum 500 metre uzunluu destekler. Bilgisayarlar ince ethernette olduu gibi dorudan bu kabloya balanmaz. Kablo zerinde transceiver denilen bir aygt taklr; bir ucu bu aygta balanan bir ara kablonun dier ucu da bilgisayarn Ethernet kartna taklarak balant gerekletirilir. Bu ara kablo drop kablosu olarak isimlendirilir. Bu kablonun iki ucunda DIX konnektrler yer alr ve tarnsceiver ile Ethernet kartnn AUI portuna balanr. Kaln Ethernet Kablosunun Kurallar 1. 2. Ethernet kart harici tarsceiver kullanlacak ekilde ayarlanr. Drop kablosunun maksimum uzunluu 50 metredir.

3. Farkl Ethernet segmentlerini balamak iin en fazla 4 tekrarlayc kullanlabilir. Dolaysyla birbirlerine tekrarlaycyla balanan en fazla 5 trunk segmentli bir a oluturulabilir. Bu 5 segmentin sadece 3ne bilgisayar balanabilir, dier 2 segment mesafe katetmek iindir. 4. geemez. 5. 6. 7. Bir trunk segment en fazla 500 metre olabilir, dolaysyla bir a trunku 2,5 km yi Kabloya taklan transceiverler arasnda en az 2,5 metre mesafe olmaldr. Bir trunk segmentte yer alabilecek en fazla node says 100 dr. Trunk segmentlerin ular 50 ohmluk direnlerle sonlandrlmaldr.

16

Mesafe 185 m 500 m

Koaksiyel kablo Thinnet Thicknet

Bir thinnet koaksiyel kabloyu thicknet kabloya balamak iin ise transceiver denilen ara birim kullanlr. Transceiver'n network adaptrne balanmas iin AUI yada DIX ad verilen k kullanlr. AUI (Attachment Unit Interface) anlamndadr. DIX (Diital Intel Xerox) anlamna gelir. Koaksiyel kablolarn network adaptrne balanmas iin, ayrca iki kablonun birbirine eklenmesi BNC Konektrleri kullanlr. BNC kablo konnektr kablonun ucunda yer alr. T konnektr ise koaksiyel kabloyu network adaptrne balamak iin kullanlr. Barrel konnektr ise iki koaksiyel kablonun birbirine balanmasn salar. Sonlandrclar ise kablonun sonunda yer alrlar. Bus yerleim biiminde kurulan network'lerde kullanlan koaksiyel kablonun iki ucunda sonlandrc kullanlr. Bu sonlandrclar kablonun sonuna gelen sinyali yok ederler. 17

TWSTED-PAR KABLOLARLAN'larda ve snrl veri iletiminde kullanlan bir dier kablolama tr de twisted-pair kablolardr. Twisted-Pair (Dolanm-ift) kablo iki telden oluan bir kablodur. Twistedpair kablolar iki trdr: -UTP (Unshielded Twisted-Pair) -STP (Shielded Twisted-Pair)

10BaseT network'lerde ve dier LAN ortamlarnda yaygn olarak UTP kablolar kullanlr. Kablo zerinde dk voltajda DC iletiim yaplr. Genelde ismini hep duyduumuz UTP (Unshielded Twisted Pair) kablolama eiti kullanlr. UTP maximum kablolama uzunluu 100 metredir. RJ45 Connector kablonun iki ucundada kullanlr. evre etkenlerine kar ok duyarldr. UTPden daha salam olan Shielded Twisted Pair de UTP gibi maximum 100 metre uzunluunda kullanlabilir. UTP kablo iki izoleli bakr kablodan oluur. UTP kablolar ayrca telefon sistemlerinde de kullanlr. 10BaseT kablolar RJ-45 sonlandrclar ile sonlandrlrlar. UTP bir kablonun iinde 8 ince kablo yer alr. Normal bir balantda bu ekiz ince tel her iki uta ayn olacak ekilde balanmaldr. Crossover denilen zel balantda ise kablo iindeki ince tellerin sras deitirilebilir. Fakat bu tr balantlarda genellikle yaplan, hub zerindeki bir anahtar ayaryla crossover zelliini salamaktr. Bu ekilde yaplan balantya en fazla 4 hub birbirine balanabilir. Kablonun kategorisi retim kalitesiyle ilgilidir. Yaplan eitli testler ile kablonun belirtilen hzlarda elektrik sinyalini ne kadar salkl ve az kaypla iletebildii, manyetik alan etkisine kar sinyali ne kadar koruyabildii llr. Testler ile ortaya konan deerler kategorinin kriteridir. Bu kriterleri tutturabilen kablo bu kategoriyi almaya hak kazanr. Category 1: UTPnin telefon kablosu standarddr. Yalnzca ses tamak iin kullanlr. Internet halen bu basit kablolar zerinde hayatn srdryor. Category 2: Bu kategori 4 Mbpslik (Megabyte/saniye) bir hzda veri iletebilir. Kablonun merkezinde iki ift iletken bakr tel vardr. Category 3: 10 Mbpslik hzda veri tayabilir. Drt adet bakr telden oluur. Category 4: 16 Mbpslik hzda veri tamaya ynelik yaplmtr. Drt iletken telden oluur. Category 5: En yeni standarttr. 100 Mbpslik bir hza ulaabilir. Olduka esnek ve ucuzdur. 18

CAT5 ile 100 Mbit hznda veri aktarm yaplabilir. Bir sonraki standart CAT5e (Enhanced CAT5, gelimi CAT5) standarddr. Bu CAT5 ile ayn yapda olup, daha st seviye deerlere eriebilen bir kablodur. CAT5e ile Gigabit hzna ulalabilir. Gigabit ethernet'te CAT5 kullanlabilmekle bereber CAT5e tavsiye edilir. CAT6'da da ayn durum sz konusu CAT5e'den de daha yksek deerlere eriebilir. CAT6 u anda 568A standardna eklenmi yani resmen kullanma sunulmutur. 1000Mhz hz iin, yani Gigabit ethernet iin en uygun kablodur. UTP/STP Catagri Cat 2 Cat 3 Cat 4 Cat 5 Cat 6 Speed 4 Mbps 10 Mbps 16 Mbps 100 Mbps 1000 Mbps

Hubn biri AUI portundan koaksiyel kabloyla bal ve iki hub arasnda crossover balant var.

FBER-OPTK KABLOLARFiber-optik kablolar verileri k olarak ileten yksek teknoloji iletim ortamlardr. Fiberoptik kablolar hzl ve yksek kapasiteli veri iletimi iin uygundur. zellikler 100 Mbps hznda veri iletimi iin kullanlr. Verilerin gvenlii asndan daha iyidir. nk k olarak temsil edilen veriler baka bir ortama alnamazlar. Fiber-optik kablo zerinden veri aktarm; ince fiber cam lifi (k iletkeni) zerinden k dalgas eklinde gerekletirilir. Aktarlacak her bir k iareti iin ayr bir ince fiber cam kullanlr. Bu erevede en basit hali ile bir Fiber-optik kablo 3 temel ksmdan olumaktadr:

19

In getii tabaka olan Asl Ik letkeni, yansma ve krlmalara kars koruyan ve yine bir cam tabaka olan Cam rt ve tm cam ksm koruyan Koruyucu Klf olarak adlandrlabilecek ksmlardr. Uygulamada bunlara ilave olarak Fiber-optik kabloya; kablonun bina ii/bina d kullanm yeri ve artlarna bal olarak elik zrh yada jel tabakas gibi baka koruyucu ve esneklik kazandrc ksmlarda ilave edilebilmektedir. Multimode Fiber SX port : 220 metre Multimode Fiber LX port : 550 metre Singlemode Fiber Lx port : 5000 metre

ETHERNET KABLOLAMA SSTEMEthernet network'lerinde drt eit kablolama sistemi kullanlr: 1. 2. 3. 4. Thick coaxial(kaln) Thin coaxial(ince) Unshielded Twisted Pair (UTP) Fiber-optic

UTP KABLO YAPIMIUTP kablo yapmak hem kolay hem de elenceli bir itir. Bunun iin kablo ve RJ-45 ile bir de Jack pensesine ihtiyacmz var. Kablo yaplrken dikkat edilecek unsurlardan biri de kablonun Dz, Cross yada Roll Over mi olaca ve bu eitlerin renk sralar.

20

UTP KABLO NASIL YAPILIRKablo yaparken, yani bir kablonun iki ucuna jak takarken, kabloyu nerede kullanacanza bal olarak iki tipten bahsedilebilir. Dz kablo, cross(apraz) kablo. gibi ayn Grdnz cihazlar arasnda(PC-PC veya Hub-Hub) cross kablo kullanyoruz. PC'den hub'a gidecek kablo ise dz kablo oluyor.

UTP kablonun ucuna taktmz RJ-45 jak zerindeki pinler jakn pinleri size bakacak ekilde tutulduunda soldan saa 1'den 8'e kadar sral kabul edilir.

DZ KABLOYanda balanty gryoruz. dz

Dikkat ederseniz bilgisayarn a kartnda 1. pin TX+ iken hub tarafnda 1. pin RX+. 21

Dolays ile kabloyu yaparken kablonun iki ucundaki jaklarda, birebir balant yaparsak, yani 1. pin karda da 1'e gidecek, 2. pin 2'ye... eklinde yaparsak dz kablo yapm oluruz. Bylece PC'nin gnderim yapan ular(TX) hub'n alm yapan ularna(RX) denk gelmi olur. PC'nin direkt olarak hub'a balanmad ortamlarda, bilgisayar ile duvar prizi arasndaki kablolar, duvar prizlerinden patch panellere giden kablolar ve patch panelden hub'a giren kablolar hep dz kablodur. Ksacas, daima dz balant yaparz ancak baz zel durumlarda apraz kablo gerekebilir.

APRAZ KABLOki Pc'yi, arada hub olmadan tek bir kablo ile balayabilirsiniz. Ama her iki tarafta da 1 ve 2. pinler TX, 3 ve 6. pinler RX olduuna gre, apraz balamalsnz ki, TX ve RX'ler kar karya gelsin. ki hub arasnda apraz kabloda byle oluyor. Fark m... Kanallarn ismi farkl olsa da sonuta ayn apraz kablo hem PC-PC hem de hubhub balants iin kullanlabilir... Yani sizin yapacanz apraz kablo ayn.

HUB'LARIN BRBRNE BALANMASIHub'lar ile ilgili sk sk problem yaratan bir "kolaylktan" bahsetmek gerekiyor. Bugn 16 port bir hub alrsnz, bu bana uzun bir sre gider dersiniz, ama networknz o kadar hzl byr ki ksa zamanda bir hub daha alrsnz. Bu hublar da birbirine balamanz gerekir. Yani hub'larn birbirine balanmas ok sk karlalan bir durumdur. Eee, bizde ne yaparz, hub'n zerinde bilgisayar taktmz portlardan ama bu sefer apraz kablo ile iki hub' balarz. Hub reticileri vatanda apraz kablo ile uramasn diye yle bir gzellik yapmlar, hublarn bir ounda portlardan en byk numaraya sahip olann yannda crossover, uplink, out, MDI/X gibi ibareler bulunur. Bu u anlama gelir:

22

"Eer bu hub ile baka bir hub' balayacaksan, dz kablo kullanabilirsin. Dz kablonun bir ucunu bu porta tak ve portun yannda bir dme varsa ona bas, kablonun dier ucunu ise, dier hub'n normal bir portuna tak." 4. numaral portun yanndaki dmeye dikkat. ki hub' dz kablo ile balarken, kablonun bir ucu 1. hub'un uplink portuna, dier ucu ise dier hub'n normal bir portuna taklr. nc bir hub daha balanrken bu sefer 2. hub'n uplink portu kullanlacaktr. Bazen bu uplink portu normal portlardan ayrdr ve basmanz gereken bir dme yoktur. Eer iki hub'da da BNC k varsa koaksiyel kablo ile de hub'lar balayabilirsiniz. Tabii ki iki uta sonlandrc olmas gerekiyor.

KABLO BALANTI STANDARTLARIKablo ularn yaparken uymanz gereken, daha doruyu uyarsanz sizin ve sizden sonra aa mdahale edecek kiinin iini kolaylatracak standartlar vardr. Bu standarda uygun yaptnz kablo veri kanallarnn ayn tel iftini kullanmas kuralna uygun olacaktr. EIA/TIA isimli kurulu "EIA/TIA -568-A 'Commercial Building Wiring Standard' " isimli kablolama ile ilgili standartlar belirlemitir. Tm dnyada reticiler ve teknisyenler bu standartlar takip ederler. "EIA/TIA -568-A" standard iinde kablo ularn yaparken kullanabileceiniz elektriksel olarak birbirinin tamamen ayns iki ema nerilmitir. T568A emas ve T568B emas. Her iki emada da 1-2 ve 3-6'nn ayn ifte ait tellere denk geldiine dikkat ediniz.

DZ KABLODz kablo yapmak iin iki uta ayn emada olmal, yani 568A568A veya 568B568B eklinde. Dolays ile iki seeneiniz var.

23

APRAZ KABLOEer apraz kablo yapmak istiyorsanz bir ucu 568A dierini 568B emasna gre yapmalsnz.

Dz kablo yaparken iki emadan birini seip renk kodlarn ezberlerseniz ve her yaptnz kabloda bunu kullanrsanz, bir kablonun ucu bozulduunda gidip dier ucunu kontrol etmenize gerek kalmaz. Peki hangisini seeyim derseniz, bir ok kaynakta 568A568A emasnn dnyada en yaygn kullanlan ema olduu syleniyor...

GGABT ETHERNETYukardaki kablo balantlar 10BaseT ve 100BaseTX iin yani 10Mbit ve 100Mbit ethernet iin geerlidir. 1000BaseT yani UTP kablo zerinden gigabit ethernet kullanacaksanz dz balantda bir farkllk yok. 568A568A balantsn kullanabilirsiniz. apraz kabloda ise durum deiik, gigabit apraz iin alttaki emay kullanmanz gerekiyor.

24

Grdnz gibi teller dzgn srada ve ular da dmdz. Bu noktada akta olan tellerin boyu 1.7cm den daha uzun olmamal. Aksi halde teller arasnda sinyal bozulmas olabilir zellikle 100Mbit iin kullanlacaksa sakat..

NETWORK CHAZLARIBir network sade bilgisayar ekleyerek geniletemeyiz. Bu bize kablolamann zorlamas, sinyal zayflamas gibi sebeplerden sorun yaratr. Bu sebeple bir network geniletmek, gvenliini saklamak ve ayn zaman da hiyerari kazandrmak iin baz cihazlar kullanmalyz. Bu cihazlar genel olarak unlardr: 1. 2. 3. 4. 5. Microtransceiver Transceiver Hub Switch Repeater 6. 7. 8. 9. Bridge Router Firewal Gateway

MCROTRANSCEVER Ethernet alarnda kullanlan kablo tiplerini birini dierine evirmeye yarar. zerinde 2 port yer alr ve eitli tipleri vardr. rnein BNCyi AUI ya yada UTPyi AUI ya evirmek gibi. TRANSCEVER Transceiverlar kaln Ethernet kullanlan alarda koaksiyel kabloya balant yapmak iin kullanlr. Transceivern kabloya taklan ksmnda ine gibi bir para kablonun iletken ksmyla temas salar. Arzalarda ilk kontrol edilmesi gereken aygttr.

25

HUB En basit network cihazdr. Kendisine bal olan bilgisayarlara paylalan bir yol sunar. Yani Hub a bal tm cihazlar ayn yolu kullanrlar ve bu da ayn anda haberlemek isteyen network cihazlarnn, bir tek yol olduu iin hattn boalmasn beklemelerine sebep olur. 8 12 16 24 portlu olarak retilirler. Eer bir network kart kendisine ait olmayan bir paketi aldnda, kendi adresinin paketin ulatrlmas gereken yerdeki MAC adresiyle ayn olmadn fark ederse, paketi yok eder. Bu ileme drop etme de denilmektedir.

SWTCH Kendisine bal cihazlara adndan da anlalaca gibi anahtarlamal bir yol sunar. Hub ile kyaslandndan en nemli fark budur. Switchler, bir topolojinin merkezinde yer alrlar ve onlara gnderilen verileri, bal olan bilgisayarlardan birine gnderirler. Switchlerin hublarla fark ise, switchlerin veri paketlerini, ona bal olan iki bilgisayar arasnda dorudan iletebilmesidir. Hublar, swicthlerin aksine A bilgisayarndan B bilgisayarna gidecek olan veri paketini, tm bilgisayarlara gnderirken, switchler A bilgisayarndan B bilgisayarna dorudan paketi tar. Bu sayede Huba gre daha yksek bir performans salanacaktr. 8 -12 16 24 36 48 port lu olarak yada saseli retilebilirler. Saseli switchlerde bo yuvalar vardr ve gerektiinde port eklenebilmektedir. Fakat bir switch ilk kez altrldnda, hangi portunda hangi MAC adresini tayan bilgisayarn bulunduunu bilemez. Switch, bir sre hub gibi alarak bir tr renme srecine girer. Bir bilgisayardan gelen paketi dier tm bilgisayarlara (sadece ilk anda) gnderir. Sonra bilgisayarlarn Network Kartlarnn MAC adreslerini ieriindeki iplerde tutmaya balarlar. Switchin ilk anda yapt bu isleme flood ad verilmektedir. REPEATER Repater bir ethernet segmentinden ald tm paketleri yineler ve dier segmente yollar. Repeater gelen elektrik sinyallerini alr ve binary koda yani 1 ve 0'lara evirir. Sonra da dier segmente yollar. Bu ynyle repater'in basit bir ykseltici olmadn anlyoruz. nk ykselticiler gelen sinyalin ne olduuna bakmadan sadece gcn ykseltir. Yolda bozulmu bir sinyal ykselticiden geince bozulma daha da artar. Repeater ise gelen sinyali nce 1 ve 0'a evirdii iin yol boyunca zayflam sinyal tekrar temiz 1 ve 0 haline dnm olarak dier segmente aktarlr. OSI Katmanlarndan 1. katmanda alr. BRDGE ki TCP/IP an birbirine balayan bir donanmdr. Fazla karmak aygtlar olmayan bridge'ler gelen frame'leri (veri paketleri) alr ve ynlendirirler. Bridge'ler fiziksel balantnn yan sra network trafiini kontrol eden aygtlardr. Bridge bir eit ynlendirme yapar diyebiliriz fakat OSI Katmanlarndan 2. katman yani Data-Link Katmannda almasyla Router dan ayrlr. 26

FREWALL Trke gvenlik duvar anlamna gelen firewall, zel alar ile Internet arasnda, her iki ynde de istenmeyen trafii nleyecek yazlmsal yada donanmsal sistemdir. Firewall larn verimli bir ekilde kullanlabilmesi iin internet ve zel a arasnda ki tm trafiin firewall zerinden gemesi ve gerekli izinlerin / yetkilerin ksaca eriim listelerinin uygun bir stratejiyle hazrlanm olmas gerekir. Donanmsal firewall lara verilebilecek en gzel rnek CSecurity derslerinde detayl anlatlan Pix Firewall dr. ROUTER Router bir ynlendirme cihazdr ve LAN-LAN yada LAN-WAN gibi balantlarda kullanlr. Router lar basit bir ynlendirici olarak tanmlamak yetersiz olabilir. nk Router lar bir iletim sistemine sahiptirler (IOS Internetworking Operating Systtem) dolaysyla programlanabilirler ve gerekli konfigrasyonlar yapldnda bir uzak networke erimek iin mevcut birden fazla yol arasnda kullanabilecekleri en iyi yolun seimini yapabilirler (Best Path Determination). zerinde LAN ve WAN balantlar iin ayr portla bulunur ve saseli olarak ta retilebilirler. Gereksinime gre bu yuvalara LAN yada WAN portlar eklenebilir. lerleyen blmlerde Router larn konfigrasyonlar detayl olarak anlatlacaktr. OSI Katmanlarnn 3. katmannda alr. GATEWAY Gatewayler, routerlarn yapt ve farkl teknolojiler arasnda gidip gelen veri paketlerinin dntrlmesi ilemini gerekletirirler. Routerlarn ana grevi farkl segmentteki networkleri ayrmak ve ynetmektir. Ama Router bal altnda da deindiimiz gibi, baz routerlar bu temel grev tanmn asarak, ATM ve Ethernet arasnda verileri dntrme ilemini de gerekletirebilir. Fakat esas olarak bu grev gateway denilen cihazlara verilmitir. Gateway, genellikle adanm bir aygt veya adanm bir bilgisayar zerinde alan bir grup servistir. Gatewayler rnein FDDI networknden gelen paketleri alr, gidecekleri bilgisayarn adres bilgisini koruyarak, Ethernet networknde yol alabilecek ekilde 27

yeniden oluturur ve bunu bir Ethernet networkne gnderebilir. Bu ilem ok basit gibi gzkse de, iki networkde kullanlan paket yaplar, adresler ve adres yollar ok iyi bilinmek zorundadr. Gatewayler bu ilem iin zelletirilmi cihazlardr. Bu sebeple de bu fonksiyon iin routerlara gre bir snf stn saylrlar. Zira routerlarn asl grevleri arasnda farkl aktarm teknolojilerini birletirmek hedeflenmez. Eer aktarm teknolojisi asndan mimari bir farkllk varsa ve farkl fiziksel protokoller kullanlyorsa, Gatewayler kullanlmaldr.

NETWORK TOPOLOJLERTopoloji dediimiz de bir an fiziksel yada mantksal yapsn anlamalyz. Network oluturan cihazlarn fiziksel yerleri, kablolarn balan ekilleri, iletiimde kullanlan protokoller gibi birok unsur network topolojilerini belirler. Bir topoloji hem fiziksel hem de kavramsal bir yapdr. Fiziksel yap bir networkde cihazlarn nasl birbiri ile balanacan ve ne tr aralar kullanlacan belirler. Kavramsal olarak bir topoloji networkteki veri trafiinin planlanmasn salar.

FZKSEL TOPOLOJLER:Bus Topoloji: Bu a topolojisine kuyruk ad da verilir. Btn terminallerin tek bir dorusal bir kablo ile birbirlerine balanmlardr. Bu a tayan ana kabloya omurga (backbone) ad verilir. Burada hatta gnderilen sinyal btn terminallere gider. Sinyal hedefe ulaana yada bir sonlandrcya gelene kadar hatta dolar. ok az miktarda kablo kullanlyor olmas avantaj gibi grnse de ana kabloda meydana gelebilecek bir kopma btn networkn kmesine sebep olabilecektir. Bir bus topolojisindeki ada ayn anda sadece bir bilgisayar veri gnderebilir. Ayrca sorun giderme zorluu ve hatta eklenen her yeni bilgisayarn networkn ykn artrmas da dezavantajlar arasnda saylabilir. Maksimum kapasitesi 10 ile 12 bilgisayar olup 2 bilgisayar aras maksimum mesafe e eksenli kablo kullanldnda 185 metre kaln e eksenli kablo kullanldnda ise 500 metredir.

Ring Topoloji: Bu topolojide adndan da anlalaca gibi dairesel bir yap sz konusudur. Hatta gnderilen sinyaller hedefe ulaana kadar tm terminallere urar. Tm terminaller eit haklara sahiptir. Genelde UTP korumasz ift dolanm yada STP korumal ift dolanm kablo kullanlarak oluturulur. Bilgisayarlarla balant cihaznn maksimum mesafesi 100 metredir.

28

Star Topoloji: Star Topolojide her bilgisayar switch, hub yada baka bir server dediimiz network cihazlarna direk baldr. Hatta gnderilen sinyal nce switch yada huba gelir ve buradan hedefe gnderilir. Byle bir yapnn en byk avantaj yeni bilgisayarlar ekleyerek bymek ok kolaydr, ynetilmesi ve sorun giderilmesi kolaydr. Fakat dier topolojilere gre ok daha fazla kablo kullanlmak zorunda kalnmas ve switch yada hubn devre d kalmasyla tm networkn kecek olmas gibi dezavantajlar vardr.

Extended Star Topoloji: Adndan anlalaca gibi Star Topolojinin gelitirilmesiyle ortaya kmtr. Birden fazla yldz topolojinin bir araya gelmesiyle olumu bir yapdr diyebiliriz.

Mesh Topoloji: Networkte bulunan btn bilgisayarla dier btn bilgisayarlara direk baldrlar. Utan uca btn bilgisayarlar birbirine direk bal olduu iin hedefe ksa zamanda ulalr, iki bilgisayar arasnda ki balantnn kopmas durumda alternatif bir sr yol olacaktr ama maliyetinin ok yksek olmas da unutulmamaldr.

Hiyerarsik Topoloji: zerinde Bus topoloji ve Yldz topolojiden zellikler tar.

29

Aa A Balants (Tree Network) Aa topolojilerine dank ve yldz topolojilerinin karakteritiklerini birletirir. Dank a omurga zerinde yldz topolojide bilgisayarlardan oluur. Varolan bir an geniletilmesinde sklkla kullanlr. Aa topolojilerde 5-4-3 kural vardr. Nedir bu kural? Ethernet protokol 5-4-3 kuraldr. Bir sinyal gnderildiinde belli bir sre iinde an paralarna ular. Her bir switch/hub veya bir repeater sinyalin ulama sresine nispeten ok kk bir zaman dilimi daha ekler. Adaki iki terminal (file serverler,worstaionlar ve dier evre birimleri) arasnda maksimum 5 segment ve 4 repeatrs/switches/hub ve eer kablo kullanlmamsa sadece 3 trunk segment olabilir. Eer a uca komple fiber optik kablo ile tesis edilmi ise veya omurga fiber optik kablo ve UTP kablolama ile karma tesis edilmi ise kural 7-6-5 olarak revize edilir.

MANTIKSAL TOPOLOJLER:Broadcast Topoloji: Bir bilgisayar hatta gnderdii bir sinyali dier btn bilgisayarlarn alaca bir yayn eklinde yapar. Yayn hedefe ulat ana kadar btn terminalleri tek tek dolar. Token Passing Topoloji: Burada tayc grevinde olan bir token her bir terminale urayarak a ortamnda dolar. Urad terminal ekleyecei bir data varsa onu token a ekleyerek, ekleyecek bir datas yoksa direk bir sonraki terminale aktarr. Bu ekilde altnda bir repeater grevi de stlenmitir.

TCP / IP KATMANLARITCP/IP ile olarak DARPA (Defense Advanced Research Projects Aency) ve Bekeley Software Distribution tarafndan gelitirilen UNIX de kullanlan bir protokoller gurubudur. Gnmzde internetin temel protokol olarak yerini alm TCP/IPnin alm Transmission Control Protocol / Internet Protocol dr. TCP /IP modeli OSI katmanlarndan ok daha nce standartlat iin OSI iinde referans olmu 4 katmanl bir yapdr. 1. 2. 3. 4. Uygulama Katman Nakil Katman Internet Katman Aa Giri Katman

30

Uygulama Katman OSI modelindeki Uygulama, Oturum ve sunum katmanlarna karlk gelmekte ve o katmanlarn ilevlerini yerine getirmektedir. Bu katmanda TFTP, FTP, SMTP, SNMP gibi protokoller almaktadr. Nakil Katman OSI modelindeki Nakil katmanyla bire bir esletirilebilir. Bu katmanda iki farkl snfa ayrlabilecek iki protokol kullanlr. TCP ve UDP 1. 2. Balant Odakl: TCP Balantsz: UDP

Internet Katman OSI modelindeki Network katmanna denktir ve adresleme, en iyi yol seimi gibi ilevleri yerine getirir. Bu katman da IP (Internet Protocol), ICMP (Internet Control Messae Protocol), BOOTP (Bootsrap Protocol), DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol), ARP (Adres Resolution Protocol) ve RARP (Reverse Address Resolution Protocol) gibi protokoller almaktadr. Aa Giri Katman ise OSI modelinde ki Data-Link ve Fiziksel Katmana denk gelmektedir.

OSI REFERANS MODELKullanclarn farkl talepleri ve dolaysyla network zerinde kullanlmak zorunda kalnan karmak uygulamalar, a kurulumlarnda bir hiyerarinin dogmasn kanlmaz yapmtr. Bilgisayar alar bydke bu alar ynetmek ve sorun gidermek, standart bir yap olmad da dnlrse ok daha zorlamaya balad. Uluslararas Standartlar Organizasyonu (ISO) bir ok a yapsn inceleyerek 1984 ylnda OSI referans modelini gelitirdi. Artk donanm ve yazlm firmalar bu standarda uygun rnler retmeye baladlar. OSI modelinde 7 katmanl bir yap kullanlm ve bu model; karmakl azaltm, insanlarn belli katmanlarda uzmanlamas iin referans olmu, katmanlarn ilevlerinin renilmesi ve retilmesi kolaylam, farkl donanm ve yazlm rnlerinin birbirleriyle uyumlu almasn salam ve bir katmanda yaplan deiiklikler dier katmanlar etkilemedii iin ibirlii, grev paylam, problem zmn gibi konularda kolaylklar getirmitir. Bahse konu OSI katmanlarn u ekilde sralayabiliriz. 7. Uygulama Katman (Application Layer) 6. sunum Katman (Presentation Layer) 5. Oturum Katman (Session Layer) 31

4. Nakil Katman (Transport Layer) 3. A Katman (Network Layer) 2. Data Link Katman (Data Link Layer) 1. Fiziksel Katman ( Physical Layer) Burada Uygulama, Oturum ve sunum katmanlar st katmanlar olarak adlandrlrlar ve ilevlerini yazlmlar salamaktadr. (Bu katmanlar TCP/IP modelinde Uygulama Katman ad altnda tek bir katman olarak yapya dahil edilmitir.) Nakil, A, Data Link ve Fiziksel katmanlar ise alt katmanlar olarak adlandrlrlar ve ilevlerini bilgisayarlarn ve ada kullanlan dier cihazlarn donanmlar ve bu donanmlar zerindeki yazlmlar salar.

7. Uygulama Katman (Application Layer) Kullancya en yakn olan katmandr ve dier katmanlara herhangi bir servis salamaz. Burada kullanlan baz uygulamalara u rnekleri verebiliriz; Uygulama katman programlarn a kullanabilmesi iin aralar sunar. Microsoft API'leri uygulamakatmannda alr. Bu API'leri kullanarak program yazan bir programc, rnein bir a srcsneerimek gerektiinde API iindeki hazr arac alp kendi programnda kullanr. Alt katmanlardagerekleen onlarca farkl ilemin hibirisiyle uramak zorunda kalmaz. FTP, TFTP, Telnet, SMTP, SNMP, HTTP 6. Sunum Katman (Presentation Layer) Gnderilecek datann, datay alacak bilgisayar tarafndan da anlalabilecek ortak bir formata dntrld katmandr. Bu katmanda data transferinin gvenli olmas iin ifreleme de mmkndr. Dos ve Windows 9x metin tipli veriyi 8 bit ASCII olarak kaydederken (rnein A harfini 01000001 olarak), NT tabanl iletim sistemleri 16 bit Unicode'u kullanr (A harfi iin 0000000001000001). Ancak kullanc tabii ki sadece A harfiyle ilgilenir. sunum katman bu gibi farkllklar ortadan kaldrr. Sunum katman gnmzde ounlukla a ile ilgili deil, programlarla ilgili hale gelmitir. rnein eer siz iki tarafta da gif formatn aabilen bir resim gsterici kullanyorsanz, bir makinann dieri zerindeki bir GIF dosyay amas esnasnda sunum katmanna bir i dmez, daha dorusu sunum katman olarak kastedilen ey, ayn dosyay okuyabilen programlar kullanmaktr. Data formatlarna u rnekler verilebilir; MPEG GIF JPEG ASCII 5. Oturum Katman (Session Layer) Oturum katman bir bilgisayar birden fazla bilgisayarla ayn anda iletiim iinde olduunda, gerektiinde doru bilgisayarla konuabilmesini salar. rnein A bilgisayar B zerideki yazcya yazdrken, C bilgisayar B zerindeki diske eriiyorsa, B hem A ile olan, hem de C ile olan iletiimini ayn anda srdrmek zorundadr.

32

Bu katmanda alan NetBIOS ve Sockets gibi protokoller farkl bilgisayarlarla ayn anda olan balantlar ynetme imkan salarlar. SQL, Netbios Adlar, NFS 4. Nakil Katman (Transport Layer) Bu katman nakil edilecek datann bozulmadan gvenli bir ekilde hedefe ulatrlmasn salar. st katmanlardan gelen her trl bilgi nakil katman tarafndan dier katmanlara ve hedefe ulatrlr. Gnderilen datann bozulmadan ve gvenli bir ekilde hedefe ulap ulamadn uygun protokollerle kontrol edebilir. Bu katmanda alan protokollere verilebilecek baz rnekler unlardr; TCP, UDP Bu katmann en nemli iki fonksiyonun Gvenlilik ve Ak kontroldr. Gvenlilik bilgisayarlar arasdan gerekletirilen data transferinde datann salkl bir ekilde hedefe gnderilip gnderilmediini yneten, gnderilemedii durumlarda tekrar gnderilmesini salayan fonksiyondur. letiim halindeki bilgisayarlarda datay gnderen bilgisayar alcnn kapasitesinden zerinde datalar gnderebilirler. Byle bir durumda datay alan bilgisayar alamad paketleri yok edecektir ki nlemek iin Nakil Katman Ara Bellekleme, tkanklktan Kanma ve Pencereleme metotlarn kullanarak ak kontroln salar. Ara bellekleme de datann ak hzna mdahale etmeden, kapasitenin zerindeki datann ara bellee alnmas, tkanklktan kanma metodun da ICMP Source Quench mesaj ile gnderen bilgisayarn gnderimini yavalatmas, Pencereleme metoduyla paketlerin gruplar halinde gnderilmesi salanr. 3. A Katman (Network Layer) Bu katman bir paketin yerel a ieriinde yada dier alar arasnda ki hareketini salayan katmandr. Bu hareketin salanabilmesi iin hiyerarik bir adresleme yaps gerekmektedir. Gelien teknolojiyle birlikte mevcut alarnda byme eiliminde olmas adresleme yapsnn hiyerarik olmasn gerektirmektedir. Ayrca hiyerarik sistem datalarn hedef bilgisayara en etkili ve en ksa yoldan ulamasn da salar. Bu katmann bir zellii olan Adresleme sayesinde bu salanabilmitir. Adresleme Dinamik yada statik olarak yaplabilir. Sabit adresleme el ile yaplan adreslemedir. Dinamik adresleme de ise otomatik olarak ip datacak rnein DHCP gibi bir protokole ihtiya vardr. Ayrca bu katmanda harekete geen bir datann hedefine ulaabilmesi iin en iyi yol seimi de yaplr. Bu isleme Routing bu ilemi yerine getiren cihaza ise Router diyoruz. Router en basit tarif ile en iyi yol seimini yapar ve broadcast geirmedii iin a performansn olumsuz etkilemez. Bu katmanda kullanlan protokollere de u rnekler verilebilir; IP, ARP, RARP, BOOTP, ICMP 2. Data Link Katman (Data Link Layer) Fiziksel adreslemenin ve network ortamnda datann nasl tanacann tanmland katmandr. Burada fiziksel adreslemeden kastettiimiz ey MAC (Media Access Control) adresidir. Bu katman Hakemlik, Adresleme, Hata Saptama, Kapsllenmi Datay Tanmlama fonksiyonlarna sahiptir. Veribalants katmannn byk bir blm a kart iinde gerekleir. Veri balants katman azerindeki dier bilgisayarlar tanmlama, kablonun o anda kimin tarfndan kullanldnn tespiti ve fiziksel katmandan gelen verinin hatalara kar kontrol grevini yerine getirir. Veri balants katman iki alt blme ayrlr: Media Access Control(MAC) ve Logical Link Control(LLC).

33

MAC alt katman veriyi hata kontrol kodu(CRC), alc ve gnderenin MAC adresleri ile beraber paketler ve fiziksel katmana aktarr. Alc tarafta da bu ilemleri tersine yapp veriyi veri balants iindeki ikinci alt katman olan LLC'ye aktarmak grevi yine MAC alt katmanna aittir. LLC alt katman bir st katman olan a katman(3. katman) iin gei grevi grr. Protokole zel mantksal portlar oluturur (Service Access Points, SAPs). Bylece kaynak makinada ve hedef makinada ayn protokoller iletiime geebilir(rnein TCP/IPTCP/IP). LLC ayrca veri paketlerinden bozuk gidenlerin(veya kar taraf iin alnanlarn) tekrar gnderilmesinden sorumludur. Flow Control yani alcnn ileyebileinden fazla veri paketi gnderilerek boulmasnn engellenmesi de LLC'nin grevidir. Ethernet hakemlik iin CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision Detect) ad verilen bir algoritmay kullanr. Bu algoritma u admlardan oluur; 1. Hatta bo olup olmadn dinler 2. Bosa data gnderir 3. Doluysa bekler ve dinlemeye devam eder 4. Data transferinde arpma olursa durur ve tekrar dinlemeye balar. Adresleme iin, MAC adresi, Unicast adresi, broadcast adresi ve multicast adresi rnek olarak verilebilir. Bu katman kullanlan protokollere u rnekler verilebilir; HDLC, PPP, ATM, Frame Relay 1. Fiziksel Katman ( Physical Layer) 1. katman veya fiziksel katman verinin kablo zerinde alaca fiziksel yapy tanmlar. Dier katmanlar 1 ve sfr deerleriyle alrken, 1. katman 1 ve sfrlarn nasl elektrik, k veya radyo sinyallerine evrileceini ve aktarlacan tanmlar. Gnderen tarafta 1. katman bir ve sfrlar elektrik sinyallerine evirip kabloya yerletirirken, alc tarafta 1. katman kablodan okuduu bu sinyalleri tekrar bir ve sfr haline getirir. Fiziksel katman veri bitlerinin kar tarafa, kullanlan medya(kablo, fiber optik, radyo sinyalleri) zerinden nasl gnderileceini tanmlar. ki tarafta ayn kurallar zerinde anlamamsa veri iletimi mmkn deildir. rnein bir taraf saysal 1 manasna gelen elektrik sinyalini +5 volt ve 2 milisaniye sren bir elektrik sinyali olarak yolluyor, ama alc +7 volt ve 5 milisaniyelik bir sinyali kabloda grdnde bunu 1 olarak anlyorsa veri iletimi gereklemez. Fiziksel katman bu tip zlmesi gereken problemleri tanmlamtr. reticiler(rnein a kart reticileri) bu problemleri gz nne alarak ayn deerleri kullanan a kartlar retirler. Bylece farkl reticilerin a kartlar birbirleriyle sorunsuz alr. Kablolar, hub, repeater cihazla bu katmanda yer alrlar.Bu katman da herhangi bir protokol tanmlanmamtr.

DATA ENCAPSULATON (VER PAKETLEME)Veri paketleri her katmandan getike hem basna hem de sonuna gerekli eklemeler yaplr yada ierii deitirilebilir. Bu noktada katmanlarn her biri (ister OSI modeli iinde olsun; isterse TCP/IP iinde), verileri her seferinde bir para deitirir ve ieriini bozmadan nereye gidecei, ne is iin kullanlaca yada hangi katmanda deerlendirilmesi gerektii gibi 34

bilgiler eklenir. TCP/IP protokolnn katmanlarndan kan bir veri paketinin header ksmnda, temelde port numaras, ulaaca IP adresi yazldr. Veri paketleri, OSI katmanlarnda hareket ettike, deiiklie urarlar. Ethernet teknolojisiyle tanacak IP paketleri artk Ethernet teknolojisi ile gnderilecek ekle dntrlr. Bu dntrme ilemi iin, IP paketleri Ethernet paketlerinin (Ethernet Framelerinin) iine eklenirler. Bu ileme ise (kapslleme manasna gelen) encapsulation ad verilmitir. ARP ilemi ve ARP protokolnn getirdii veriler ise Ethernet Framelerine eklenmektedir. IP paketinin headerinde destination (var) ve originator (gnderen) IP adresleri yazar, Ethernet Frameinin headerndan ise destination (var) ve source (gnderen) MAC adresleri yazmaktadr Data Encapsulation 5 admdan oluur. 1. Uygulama, sunum ve Oturum Katmanlar kullancnn girdii veriyi 4. katman yani Nakil katmanna kadar getirir. 2. Nakil katman kendisine gelen bilgiyi segment ad verilen blmlere ayrr ve datann hangi protokolle gnderilecei (TCP - UDP) bilgisini de ekleyerek network katmanna gnderir. 3. Bu katmana gelen segment burada paketlere ayrlr ve IP header denen, hedef ve kaynak ipler gibi bilgileri bulunduu bal ekleyerek bir alt katman olan data link katmanna gnderir. 4. Burada data artk framelere evrilir ve mac adresleri de eklenmitir. 5. Frame yap bu katmanda bitlere ayrlr ve iletilir. Aadaki iki ekil konun daha iyi anlalmasn salayacaktr.

35

TCP / IP PROTOKOLLER

PROCESS/ APPLCATON(UYGULAMA) KATMANI PROTOKOLLER1- TELNETTelnet bir terminal emlasyon protokoldr. Bu protokol, kullanclarn telmet istemci programlarn kullanarak Telnet sunuculara balanmalarn salar. Bylece telnet sunucular uzaktan ynetilebilir.

2- FTP (FLE TRANSFER PROTOCOL)TCP tabanl dosya transfer protokoldr. FTP balant kurulurken FTP sunucunun 21 numaral portu kullanlr.

3- LPD (LNE PRNTER DEAMON)Bu protokol yazc paylamn gerekletirmek iin kullanlr.

4- SNMP (SMPLE NETWORK MANAEMENT PROTOCOL)SNMP protokol alar zerindeki birimleri denetlemek amacyla gelitirilmitir. Bir network cihaz zerindeki scaklktan o cihaza bal kullanclar, internet balant hzndan sistem alma sresine kadar bir ok bilgi SNMP protokolnde tanmlanm bir yap ieriinde tutulur.

5- TFTP (TRVAL FLE TRANSFER PROTOCOL)UDP tabanl Cisco IOS tarafndan desteklenen bir protokoldr. Router ve switchlerde dosya transferi iin kullanlr, daha az hafza ve ilemci gc gerektirir. UDP tabanl olduu iin hzl bir iletiim sz konusudur fakat hata telafisi yoktur.

6- SMTP (SMPLE MAL TRANSFER PROTOCOL)Mail gndermek iin sunucu ile istemci arasndaki iletiim eklini belirleyen protokoldr. Sadece mail yollamak iin kullanlan bu protokolde, basite, istemci bilgisayar SMTP sunucusuna balanarak gerekli kimlik bilgilerini gnderir, sunucunun onay vermesi halinde gerekli maili sunucuya iletir ve balanty sonlandrr.

7- NFS (NETWORK FLE SYSTEM)Bu protokol farkl tipte iki dosya sisteminin bir arada almasn salar.

36

8- X WNDOWGrakfiksel kullanc arayz tabanl istemci sunucu uygulamalar gelitirmek iin tanmlanm bir protokoldr.

9- DNS (DOMAN NAME SERVCE)Bu protokol internet isimlerinin (rnein www.geocities.com gibi) IP adreslerine dntrlmesini salar.

10- DHCP (DYNAMC HOST CONFGURATON PROTOCOL)BOOTP protokolnn gelimi hali olan bu protokol ile tam dinamik ip konfigrasyon datm yaplabilir. sunucu istemci ortamnda alrlar ve istemcilerde ip adreslerini otomatik olarak alacaklarna dair bir konfigrasyon yaplmaldr. DHCP ile belirlenen ip adresleri, subnet masklar, DNS server adresleri, varsaylan a geidi gibi adresler datlabilir, ip adresleri MAC adreslerine reserve edilebilir veya baz ip adresleri tamamen kullanma kapatlabilir. DHCP den alnan ip adresleri DHCP server tarafndan istemciye belirli srelerle kiralanr ve istemci belirli aralklara ile DHCP serverdan kira sresini yenilemesini ister. Yenilenme kira sresi dolana kadar yaplamazsa DHCP server tarafndan istemciye yeni bir ip adresi verilir.

HOST- TO -HOS (NAKL) KATMANI PROTOKOLLER1- TCP (TRANSMSSON CONTROL PROTOCOL)TCP, IP nin bir st katmannda alan iki aktarm katman protokolnden birisidir. TCP, gvenilir ve sanal devre zerinden alan bir protokoldr. Ayn a zerinde yada farkl alar zerinde iki hostun birbirleriyle gvenilir bir ekilde haberlemesini salar. TCP nin baslca zellikleri unlardr: 1. 2. 3. nlenmesi 4. 5. Bir balantnn (connection) kurulmas ve sonlandrlmas Gvenilir (Reliable) paket datmnn salanmas Ak kontrol (flow control) olana ile hortlarda veri tasmasnn (overflow) Bozulmu yada ikilenmi verinin dzeltilmesi (error recovery) Alc host ieriinden birok uygulama arasnda demultiplexing yaplmas TCP, internet ortamnda u ilevleri salar: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Temel Veri Aktarm (Basic Data Transfer) Gvenilirlik (Reliability) Utan uca ak Kontrol (End to end flow control) oullama (Multiplexing) Balantlar (connections) Tam ift ynl ilem (full duplex process)

TCP balantsnn kurulmas aama (Three Way Handshake) sonucunda gerekleir: 37

1.Aamada: Kaynak host balanmak istedii hosta bir istek paketi gnderir. Bu paketin TCP balnda SYN = 1 ve ACK = 0 dr. Gnderdii paket iindeki segmente ait sra numaras X tir. 2.Aamada: Bu paketi alan hedefe TCP balnda SYN = 1, ACK = 1 bitlerini kurarak kendi paketini sra numarasna SEQ Numaras=Y ve onay numaras, ACK Numaras = (X + 1) i gnderir. 3.Aamada: steine karlk bulan istemci son aamada hedefe onay paketi gnderir ve balant kurulmu olur. Sonra kaynak, hedefe gndermek istedii veri paketlerini gnderir. TCP ve UDP st protokollerle balantda portlar kullanrlar. 65535 adet port vardr ve IANA (Internet Assigned Numbers Authority ) ilk 1024 portu Well-known portlar olarak ilan Telnet: 23 SMTP: 25 DNS: 53 etmitir. Bu portlardan bazlar unlardr: FTP: 21 Bir bilgisayar bir IP adresi ve bir port belirlediinde buna soket (socket) ismi verilmektedir. Yani X IP adresindeki bilgisayara, Y portundan bilgi gnderildiinde, bu bilgi su ilem iin ele alnacaktr. seklinde bir nerme ortaya kar. TCPnin adndaki kontrol lafndan da anlayabileceimiz gibi bu protokol iki bilgisayar arasndaki bilgilerin doru gidip-gelmesini kontrol eder, eer gelmemise bunu karsdan tekrar istemektedir, eer geldi ise bunu Alnmtr seklinde onaylar.

2- UDP (USER DATARAM PROTOCOL)UDP, TCP/IP protokol grubunun iki aktarm katman protokolnden birisidir. UDP, onay (acknowledge) gnderip alacak mekanizmalara sahip deildir. Bu yzden veri iletiminde baary garantileyemez. Yani gvenilir bir aktarm servisi salamaz. Uygulamalar gvenli ve sral paket datm gerektiriyorsa UDP yerine TCP protokol tercih edilmelidir. Baz UDP port numaralar unlardr; Who Is: 43 DNS: 53 NTP: 123 SNMP: 161 TCP ile network zerinden birbirini bularak haberleen uygulamalara connection oriented (balant ynelimli) denir. UDP kullanarak alanlara da connectionless (balantsz) denir.

NTERNET KATMANI PROTOKOLLER1- IP (INTERNET PROTOCOL)Balantsz bir protokoldr. Bu protokol datann hedefe ulamas iin gidebilecei en iyi yolu seer ve gelen paketleri IP balklarn okuyarak networkteki bilgisayarlarn yerlerini belirler. IP balklarnda gnderilecek datann yasam sresi, datann gnderilmesini salayacak protokol, kaynak ve hedef ip adresleri, kullanlan ip versiyonu gibi bilgiler bulunur.

2- ICMP (INTERNET CONTROL MESSAE PROTOCOL)Internet protokolnn control ve ynetimine yardmc olan bir protokoldr. Bu protokol sayesinde network zerindeki sorunlar kolaylkla tespit edilebilmektedir. RFC 792 standard ile belirlenmitir ve iki bilgisayar arasndaki iletiimde, hedef bilgisayarda, varsaylan a geidinde veya routerlarda oluan hatalar ICMP mesaj olarak kaynak bilgisayara bildirilir. Farkl durumlara gre farkl hata mesajlar vardr. Bunlardan bazlar unlardr: Hedefe Ulalamyor: Kaynak bilgisayara datann gnderilmesiyle ilgili bir problem olduu bilgisi dner. 38

Zaman Am: Gnderilen datann hedefe ulamas iin gereken zamann dolduunu ve bu sebeple paketin yok edildiini belirten mesajdr. Source Quench: Kaynak bilgisayara ynlendirmeyi yapan cihazdan daha hzl data gnderdiini ve yavalamas gerektiini belirtir. Tekrar Ynlendirme: Bu mesaj gnderen ynlendirici hedef iin daha iyi bir yola sahip ynlendiricinin var olduunu belirtir. Yank: Ping komutu tarafndan balanty onaylamak iin kullanlr. Parameter Problem: Parametrenin yanl olduunu belirtmek iin kullanlr. Address Mask Request / Reply: Doru subnet Maskn renilmesi iin kullanlr. Blm Sonunda ICMP detayl incelenecektir.

3- BOOTP (BOOTSRAP PROTOCOL)UDP tabanldr ve RARP protokol gibi sunucu - istemci ortamnda alr. IP adresi isteyen bilgisayarlar bu isteklerini bir broadcast ile bildirirler. BOOTP sunucu ise ip adresini, kendi ip adresini ve varsaylan a geidi adresini bir broadcast ile networke gnderiri. stemciler MAC adreslerine bakarlar ve kendi MAC adreslerini grdklerinde bu bilgileri alrlar.

4- HTTP (HYPERTEXT TRANSFER PROTOCOL)HTTP (HyperText Transfer Protocol HiperMetin Aktarm Protokol): HTTP, Internette balandnz Web sayfalarnn kodlarn aktarmak iin kullandmz protokoldr. rnein www.sistem.com.tr yazdmzda, ilk olarak bu protokol alt seviyedeki protokollere bu adresin nereden, nasl isteneceini ve nasl aktarlacan sylemektedir.

5- RARP (REVERSE ADDRESS RESOLUTON PROTOCOL)Sabit diski olmayan aptal terminaller tarafndan otomatik olarak ip adresi almak iin kullanlan protokoldr. RARP istemci kendisiyle ayn segmentte bulunan RARP sunucudan ARP paket formatn kullanarak broadcast yapar ve ip adresi ister. RARP sunucu da uygun bir ip adresini istemciye gnderir.

6- ARP (ADDRESS RESOLUTON PROTOCOL)ARP protokol ip adresi bilinen bir bilgisayarn MAC adresini renmede kullanlr.

39

ki bilgisayar iletiim kuraca zaman kaynak bilgisayar hedef bilgisayara MAC adresini sorar ve bu ilem ARP Request denen bir broadcast olan mesajla gerekleir. lgili ip adresine sahip olan bilgisayar iinde MAC adresinin bulunduu cevap paketini istemciye gnderir. Bu cevap mesajna ARP Reply denir. ARP protokol Internet Katmannda alr. Kaynak bilgisayar ip adresi ve edindii MAC adresini eletirerek n belleinde saklar. ARP-a komut satr komutu ile n bellekte bulunan MAC adresleri grntlenebilir. ARP aslnda bir IP protokol deildir ve dolaysyla ARP datagramlar IP balna sahip deildir. Varsayalm ki bilgisayarnz 128.6.4.194 IP adresine sahip ve siz de 128.6.4.7 ile iletiime gemek istiyorsunuz. Sizin sisteminizin ilk kontrol edecei nokta 128.6.4.7 ile ayn a zerinde olup olmadnzdr. Ayn a zerinde yer alyorsanz, bu Ethernet zerinden direk olarak haberleebileceksiniz anlamna gelir. Ardndan 128.6.4.7 adresinin ARP tablosunda olup olmad ve Ethernet adresini bilip bilmedii kontrol edilir. Eer tabloda bu adresler varsa Ethernet balna eklenir ve paket yollanr. Fakat tabloda adres yoksa paketi yollamak iin bir yol yoktur. Dolaysyla burada ARP devreye girer. Bir ARP istek paketi a zerine yollanr ve bu paket iinde 128.6.4.7 adresinin Ethernet adresi nedir sorgusu vardr. A zerindeki tm sistemler ARP isteini dinlerler bu istei cevaplandrmas gereken istasyona bu istek ulatnda cevap a zerine yollanr. 128.6.4.7 istei grr ve bir ARP cevab ile 128.6.4.7 nin Ethernet adresi 8:0:20:1:56:34 bilgisini istek yapan istasyona yollar. Bu bilgi, alc noktada ARP tablosuna ilenir ve daha sonra benzer sorgulama yaplmakszn iletiim mmkn klnr. A zerindeki baz istasyonlar srekli a dinleyerek ARP sorgularn alp kendi tablolarn da gncelleyebilirler.

IP ADRESLEMEBilgisayarlar veya dier cihazlar Networkslere fiziksel olarak balanmann yannda mantksal olarak ta dahil olmaldr. Bunun iin ayn networkte ki iki cihazn ayn ip networknde olmas gerekir, yani Network adresleri ayn olmaldr. Bilgisayarlara ip adresleri Statik veya Dinamik olarak verilebilir. Dinamik olarak ip adresi atamas iin en gzel rnek DHCP Server dir. Dynamic Host Configuration Protokolun ksaltmas olan DHCP konfigrasyonu Router zerinde de yaplabilmektedir. lerleyen blmlerde bir routerin nasl DHCP server olarak konfigure edilebilecei anlatlmtr. IP protokol, TCP/IP networklerinde bilgisayarlarn birbiriyle iletiimi srdrebilmek iin kulland bir protokoldr. Pek ok kaynakta IP protokol, TCP/IP protokolnn postacs 40

seklinde tanmlanmtr. IP protokol network zerinde paketlerin hangi hosta gideceini belirtir. Bu, IP adreslemenin network katmanlarnda (bu durumu aklamak iin ister OSI katmann kullanalm; ister TCP/IP modelini) MAC adresleme ve ARP protokolne gre daha sonra yer alan bir yapya sahiptir. IP adresleme de IPnin bir grevi de bir veri paketinin sonsuza dek network zerinde kalmamasn salamaktr. IP paketlerinin iinde TTL (Time To Live Kullanm Sresi) seklinde tanmlanm bir sre de yer almaktadr. Bu sre asldnda paket artk network zerindeki cihazlar tarafndan ele alnmaz ve bu sreyi astg andan itibaren bir network kartna yada switch, router gibi bir cihaza ularsa yok edilir.. IP adresleme ile yakalanabilen dier bir avantaj da networkleri birbirine blerken bir networkten bir baka networke belli tipte paketlerin gememesini salamaktr. Her paket hangi yazlma ulaaca hangi portta ele alnaca yada ne kadar sre ile hangi networke ait olduu gibi pek ok bilgi tek bir pakette tanabildii iin bu paketlere eitli kstlamalar da getirmek olasdr. IP filtreleme (IP filtering) dene