cg marathi book - kisaanyard
TRANSCRIPT
àH$ aU 5
{dOoMo ~rcJ«mhH$ Am{U drO H§$ nZr `m§À`m_Yrc Am{W©H$ XodmU-KodmUrgmR> r Amdí`H$ AgUmam EH$ _od
XñVEodO åhUOo J«mhH$ mMo drO ~rc. drO ~rb {Z`{_VnUo Am{U doioda {_iÊ`m~amo~aM AMyH$
AgU§ XoIrc J«mhH$ d drOH§$ nZr `m XmoKm§gmR> r Amdí`H$ AgVo. ~è`mMXm J«mhH$ m§À`m AZoH$
VH«$ mar {~cm§g§~§YrÀ`mM AgVmV. `m VH«$ mar drO H§$ nZrH$ S> o KoD$ Z OmÊ`mAJmoXa {~cm_Ü`o Z_yX
Ho$ coc Vnerb J«mhH$ mbm _m{hVr AgUo \$ m`ÚmMo R> aVo. `m àH$ aUmV AmnU J«mhH$ mÀ`m
{~cm_Yrc Vnerc WmoS>Š`mV g_OyZ KoUma AmhmoV; VgoM {~cmg§~§YrÀ`m {d{dY _wÚm§da XoIrc
{dMma H$ aUma AmhmoV.
(gßbm` H$ moS> , {d{Z`_ 2005, {d{Z`_ 15.2)
J«mhH$ mbm Amnbo drO ~rb _amR> rV AWdm B§J«Or_Ü`o {_iVo. `m_Ü`o Ë`mcm ^amì`m
cmJUmè`m {d{dY ewëH$ m§Mm g_mdoe AgVmo. na§Vw ~è`mMXm Vmo pŠcï> Agë`m_wio
qH$ dm Ë`m~ÔcMr _m{hVr Zgë`mZo J«mhH$ Ë`mH$ S> o Xwc©j H$ aVmo. Ë`mbm Ë`mMr
JaO ^mgV Zmhr. na§Vw Ooìhm Ë`mbm MwH$ sMo AWdm AdmñVd ~rc
`oVo Voìhm _mÌ Ë`mMm {~bm_Yrb {d{dY AmH$ S> o nmhÿZ Jm|Yi
CS> Ê`mMr eŠ`Vm AgVo. Ë`m_wio {~cm_Ü`o {Xcoco {d{dY ewëH$
d _m{hVr AmnU àW_ g_OyZ KoD$ . drO {~bm_Yrb
g§X^m©gmR> r drO {~bmMm Z_wZm {MÌmV
XmI{dbm Amho.
J«mhH$ mcm ^amdr cmJUmar EHy$ U a¸$ _ hr Ë`mcm cmJy Agcoë`m {d{dY ewëH$ m§dê$ Z R> aVo. ho {d{dY
ewëH$ d Ë`m§Mr a¸$ _ {~cm_Ü`o XmIdcocr AgVo. `m AmH$ mamMo Xa Am`moJmZo R> adyZ {Xcoco
AgVmV. J«mhH$ mMm àH$ ma (KaJwVr, {~Ja KaJwVr, B.) d Ë`m§À`m drO OmoS> UrMm àH$ ma (qgJc
\o$ O, W«r \o$ O, B.) øm Zwgma ho AmH$ ma R> aVmV. {~cmÀ`m _mJrc ~mOyg {Xcoë`m gmaUr_Ü`o `m
Xam§Mm Vnerc {Xcocm AgVmo. `m gmaUrÀ`m AmYmao Amnë`mcm cmdcoco {d{dY ewëH$ J«mhH$
nS> Vmiy eH$ Vmo. ho Xa Ë`mÀ`m _{hÝ`mÀ`m åhUOo 30 {Xdgm§À`m drO dmnamgmR> r cmJy AgVmV.
m
ewëH$ m§Zm
{~bm_Ü`o AmH$ ma åhQ>bo OmVo.
5.1 drO {~cm_Yrc Vnerc
5.1.1 {d{dY AmH$ ma
31
32
123445678901 123445678901
1234567890
ABCED EFGHI LIK1234, ABCDRE EAAARNM 1 2
3
4
5
6
7
8
9
1 J«mhH$ mg§~§YrMr _m{hVr
2345678
ñWm{ZH$ nmVirda VH«$ ma Zm|X{dÊ`mgmR> r Amdí`H$ Cn{d^mJr` H$ m`m©b`mMm XyaÜdZr H«$ _m§H$
J«mhH$ mMm {dÚwV^ma
drO dmnamMm H$ mbmdYr
_rQ> adarb Zm|XrZwgma Mmby _{hÝ`mV dmnabobo EHy$ U drO `w{ZQ>g²
Amnbm gamgar drOdmna nS> VmiyZ nmhÊ`mgmR> r Amdí`H$ _mJrb _{hÝ`mVrb drO dmna
A§VJ©V H$ jmZ§Va VH«$ ma {ZdmaUmgmR> r bmJUmam _§MmMm XyaÜdZr H«$ _m§H$
_hmamï´> emgZmÀ`m AmXoemZwgma ^amdo bmJUmao drO ewëH$
9 drO J«mhH$ mZo drO H§$ nZrH$ S> o R> odbobr gwajm AZm_V
pñWa AmH$ ma
drO AmH$ ma
gwadmVrÀ`m `w{ZQ²ggmR> r drOoMm Xa H$ _r, Va Z§VaÀ`m
`w{ZQ²>gmR> r Vmo dmT>V OmVmo.
VŠVm H«$ . 7 : KaJwVr J«mhH$ m§gmR> rMm drO AmH$ ma
KaJwVr J«mhH$ mMm à{V _hrZm drO Xa (é./`w{ZQ> )
Xa _{hÝ`mcm àË`oH$ J«mhH$ mcm drO H§$ nZrcm H$ mhr EH$ R> am{dH$ a¸$ _ Úmdr cmJVo. `m aH$ _ocm
pñWa AmH$ ma Ago åhUVmV. J«mhH$ mZo {dOoMm dmna Ho$ cocm Agmo AWdm Zgmo; Ë`mcm hr a¸$ _ drO
H§$ nZrcm ÚmdrM cmJVo. drO H§$ nZrcm J«mhH$ mcm drO nwadR> m XoÊ`mgmR> r nm`m^yV gw{dYm§da Omo
H$ mhr A{Zdm`© ^m§S> dcr IM© `oVmo, Ë`mVcm ~amM ^mJ `m AmH$ mam§_YyZ dgyc hmoVmo. J«mhH$ m§Zm drO
XoÊ`mgmR> r Amdí`H$ AgUmè`m drO Vmam§Mo Omio, amo{hÌ (Q´> mÝg\$ m°_©a), CnH|$ Ð (g~ñQ> oeZ)
Aem AZoH$ Jmoï> tgmR> r cmJUmam hm AmH$ ma J«mhH$ mÀ`m drO OmoS> UrÀ`m àH$ mamdê$ Z (qgJc \o$ O
AWdm W«r \o$ O) d Ë`mÀ`m EHy$ U {dÚwV^mamdê$ Z R> aVmo. drO {~cmÀ`m _mJrc ~mOyg "_mJUr
A{Y^ma' ñV§^m_Ü`o `m ewëH$ mg§~§YrMo Xa {Xbobo AgVmV.
drO AmH$ ma åhUOo J«mhH$ mZo dmnacoë`m {dOoMr qH$ _V. J«mhH$ {OVHo$ `w{ZQ>g² drO dmnaVmo
Ë`mdê$ Z hr qH$ _V R> adcr OmVo. J«mhH$ mcm drO nwadÊ`mgmR> r cmJUmè`m drO IaoXrMr qH$ _V drO
H§$ nZr J«mhH$ m§H$ Sy> Z dgyc H$ aVo.
`mgmR> r J«mhH$ mÀ`m EH$ m _{hÝ`mV dmnacoë`m drOoÀ`m `w{ZQ²> gMr
doJdoJù`m JQ> m_Ü`o {d^mJUr Ho$ cr OmVo. `m_wio A{YH$ drO dmnaUmè`m§Zm Vr _hmJ XamZo Va H$ _r
dmna H$ aUmè`m§Zm ñdñV XamZo {_imdr, Agm A{Ve` ñVwË` hoVy `m_mJo AgVmo. CXm. Am`moJmZo {X.
17 Am°JñQ> 2009 amoOr {Xcoë`m AmXoemZwgma KaJwVr J«mhH$ m§gmR> r à{V _{hZm dmnacoë`m
{dOoMm Xa Imcrc VŠË`mV XmI{dcm Amho. Am`moJmZo doimodoir {Xcoë`m
drOXamg§~§YrÀ`m AmXoemZwgma ho Xa R> aVmV.
0-100 `w{ZQ> n`ªV 2.35
101 Vo 300 `w{ZQ> n`ªV 4.25
301 Vo 500 `w{ZQ> n`ªV 5.85
501 `w{ZQ> nmgyZ nwT> o 6.85
`w{ZQ²gZwgma
drO dmna
33
`mZwgma EImÚm J«mhH$ mMr drO AmH$ mamMr qH$ _V, Ë`mÀ`m EH$ m _{hÝ`mVrc (åhUOoM 30
{Xdgm§À`m) drO dmnamdê$ Z H$ er _moOVmV ho Imbrb Mm¡H$ Q> rV ñnï> Ho$ bo Amho.
1 75 75 2.35 = 76.25
2 150 (100 2. )+µµ (150-100)= (235 + 212.50 ) = 447.50
3 350 (100 )+ (300-100) +
(350-300) 5.=(235+850+292.50) = 377.50
J«mhH$ mZo dmnacoë`m {dOoda _hmamï´> emgZmH$ Sy> Z H$ a cmdcm OmVmo. `m g§~§YrMm _hmamï´>
emgZmÀ`m A{YgyMZoMm C„oI J«mhH$ mÀ`m {~cmÀ`m _mJrc ~mOyg {Xcocm AgVmo. gÜ`m drO
J«mhH$ mg _hmamï´> emgZmÀ`m {X. 31.3.2003 amoOr {Xcoë`m A{YgyMZm H«$ . B©EcS> r-
2003/gr.Ama.-52/COm©-2 Zwgma drOewëH$ AmH$ maco OmVo. J«mhH$ mÀ`m drO {~bmÀ`m
(pñWa, drO d B§YZ A{Y^ma {_iyZ Amcoë`m) Q> ¸o$ dmar _Ü`o hr a¸$ _ R> adbr OmVo. {d{dY
J«mhH$ m§gmR> r cmJy hmoUmè`m drO ewëH$ mMm Vº$ m Imbr {Xbm Amho.
(EHy$ U {~cmÀ`m Q> ¸o$ dmar_Ü`o)
KaJwVr 12 %
{~Ja KaJwVr 13%
Am¡Úmo{JH$ 6%
H¥$ fr J¡abmJy
*
J«mhH$ mMm drO dmna drO AmH$ ma (én`o)
(`w{ZQ²> g/_{hZm) (`w{ZQ> Xa)
1 é.
é.
1 é.
XXX X
XX
35 4.25
2.35 4.25
85
[ ]
[ X ][ ]
drO ewëH$ ({dOodarb H$ a)
VŠVm H«$ . 8 : drO ewëH$
J«mhH$ àH$ ma drO ewëH$ *
amÁ`_§Ìr _§S>imÀ`m {X. 12 OmZodmar 2010À`m {ZU©`mZwgma `mnwT> o KaJwVr J«mhH$ m§Mm Agoc 15%,ì`mdgm{`H$ J«mhH$ m§Mm 17% d Am¡Úmo{JH$ J«mhH$ m§Mm 9%
34
35
B§YZ A{Y^ma
BVa AmH$ ma
Xm[aÚ« aofoImcrc (~r.nr.Ec.) J«mhH$ m§gmR> rMo drOoMo Xa
J«mhH$ m§Zm drO nwadÊ`mgmR> r drO H§$ nZrbm drO CËnmXZ H$ aUmè`m H§$ nZtH$ Sy> Z drO IaoXr H$ amdr
bmJVo. øm drO IaoXrÀ`m Xam§_Ü`o H$ mhr An[ahm`© H$ maUm§_wio (CXm. OmJ{VH$ ñVamda VocmÀ`m
AWdm Z¡g{J©H$ dm`yÀ`m qH$ _Vr dmT> ë`mZo, {dOoÀ`m _mJUr_Ü`o Anojonojm OmñV dmT> Pmë`mZo
qH$ dm drO nwadR> çmVrc VwQ> dS> çm_wio) Anojonojm OmñV V\$ mdV hmoD$ eH$ Vo. Aemdoiog drO
H§$ nZrbm {dOoMr _mJUr ^mJdÊ`mgmR> r dmT> rd XamZo drO IaoXr H$ amdr cmJVo. _J Aemdoiog
dmT> rd IMm©Mr dgycr J«mhH$ m§H$ Sy> Z B§YZ A{Y^ma `m AmH$ mam_m\©$ V Ho$ br OmVo.
`mgmR> r cmJUmam Xa Am`moJ ñdV§ÌnUo R> a{dVo. Ë`mgmR> r drO IaoXrg§~§YrÀ`m gd© H$ mJXnÌm§Mr
N> mZZr Am`moJ doimodoir H$ aVmo. J«mhH$ mÀ`m {~cm_Ü`ohr hm Xa d Á`m _{hÝ`mV drO IaoXr Ho$ br
Jobr Vmo _{hZm Z_yX Ho$ cocm AgVmo.
da gm§{JVcoë`m AmH$ mam§{edm` BVahr Hw$ R> co AmH$ ma J«mhH$ m§H$ Sy> Z dgyc H$ aÊ`mgmR> r Am`moJmZo
nadmZJr {Xcr Agoc Va Aer a¸$ _ `m AmH$ mam_m\©$ V dgyc H$ aVm `oVo. _mÌ Ë`mMm VnercXoIrc
{~cm_Ü`o Z_yX H$ aUo drO H§$ nZrda ~§YZH$ maH$ Amhoo. Oa J«mhH$ mcm Amnë`m {~cm_Ü`o Z_yX
Ho$ coë`m H$ moUË`mhr AmH$ mam~Ôc ñnï> rH$ aU hdo Agoc, Va Vmo Ë`mZwgma H§$ nZrH$ S> o {dZ§Vr H$ ê$
eH$ Vmo. J«mhH$ mcm Ago ñnï> rH$ aU XoUo H§$ nZrda ~§YZH$ maH$ Amho.
da Z_yX Ho$ coco ewëH$ J«mhH$ mÀ`m àH$ mamZwgma R> aVo `mgmR> r J«mhH$ mÀ`m drO dmnamZwgma Ë`mMo
dJuH$ aU KaJwVr drO J«mhH$ , {~Ja KaJwVr drO J«mhH$ , Am¡Úmo{JH$ J«mhH$ , H¥$ fr J«mhH$ Aem {d{dY
àH$ mamV Ho$ co OmVo. {deof H$ _r dmna AgUmè`m J«mhH$ m§gmR> r drO {Z`m_H$ Am`moJmZo KaJwVr
J«mhH$ m§À`m àH$ mam_Ü`oM ~r.nr.Ec. ({~bmo nm°dQ> u bmBZ) drO J«mhH$ Agm CnàH$ ma Ho$ cm Amho.
Á`m J«mhH$ m§Mm
Aem J«mhH$ m§Zm Xm[a aofoImcrc (~r.nr.Ec.) J«mhH$
_mZyZ drO Xam§_Ü`o {deof gyQ> {Xbr . Aem ~r.nr.Ec. J«mhH$ m§gmR> r à{V
_{hZm \$ º$ 3 (VrZ) én`o Am{U drO AmH$ ma à{V `w{ZQ> 66 n¡go/`w{ZQ>
BVH$ m Amho. ({X. 17 Am°JñQ> 2009 amoOr Am`moJmZo _hm{dVaU drO H$ §nZrbm {Xcoë`m
drO Xa AmXoemZwgma)
Am`moJmV\}$ Amho
pñWa AmH$ ma
_mJrb ~mam_{hÝ`m§Mm drO dmna 360 `w{ZQ> nojm H$ _r Amho d Ë`mMm
{dÚwV^ma 0.1 {H$ .d°. nojm H$ _r Amho Ú«
5.1.2 {~cm_Yrc BVa _hÎdmMr _m{hVr
J«mhH$ loUr ~rcm_Yrc Vnerc
{~Cm_Ü`o VnercmÀ`m daÀ`m ~mOyg Ë`mÀ`mer g§~§{YV ñWm{ZH$ H$ m`m©c`mMo Zmd d \$ moZ
Z§~a Z_yX Ho$ bobm AgVmo. J«mhH$ m§À`m {~cmg§~§YrVrc VgoM BVahr VH«$ mar Zm|XdÊ`mgmR> rhr
hm Z§~a J«mhH$ mcm Cn`moJr `oD$ eH$ Vmo.
J«mhH$ mMm drO dmna
J«mhH$ d g§~§{YV ñWm{ZH$ H$ m`m©c`mMm Vnerc
J«mhH$ mÀ`m {~cmdarc daÀ`m ^mJmV S> mdrH$ S> o J«mhH$ mg§~§YrMm Vnerc Z_yX Ho$ cocm AgVmo. `m_Ü`o
J«mhH$ mMo Zmd, nÎmm, _rQ> a H«$ _m§H$ , J«mhH$ H«$ _m§H$ , nr.gr. H«$ _m§H$ BË`mXr _m{hVr {Xcocr AgVo. drO
H§$ nZrH$ S> o H$ moUVmhr AO© H$ aVodooir J«mhH$ mZo Ë`mda Amnbm J«mhH$ H«$ _m§H$ d _rQ> a H«$ _m§H$ Adí`
{bhmdm. {~bmV J«mhH$ mMr {dÚwV^mamMr _mJUr d drO OmoS> UrMm àH$ ma Z_yX Ho$ cobm AgVmo. nydu
gm§{JVë`mà_mUo J«mhH$ mÀ`m drO dmnamZwgma d drO OmoS> UrÀ`m àH$ mamZwgma Ë`mMr loUr R> aVo.
{~bm_Ü`o hr loUr Imbrb nÕVrZo Xe©dbobr AgVo.
KaJwVr qgJc\o$ O
KaJwVr W«r \o$ O
{~Ja KaJwVr qgJc\o$ O
{~Ja KaJwVr W«r\o$ O
eoVr n§n
cmJmonmR> À`m XmoZ _rQ> a [aS> tJÀ`m Zm|Xrdê$ Z J«mhH$ mMm drO dmna R> a{dcm OmVmo. `mgmR> r {~cmda
_mJrc _rQ> a [aS> tJMr Zm|X d Mmcy _rQ> a [aS> tJMr Zm|X Ë`m§À`m {XZm§H$ mg{hV XmIdcocr AgVo. `m
XmoZ [aS> tJ_Yrc \$ aH$ mcm JwUH$ Ad`dmZo JwUë`mg J«mhH$ mMm EHy$ U drO dmna {_iVmo. hm Pmcm
Mmcy _{hÝ`mVrc drO dmna. `m~amo~aM J«mhH$ mÀ`m _mJrc ghm _{hÝ`m§Mm drO dmna XoIrc
{~cm_Ü`o Z_yX Ho$ cocm AgVmo. `m _m{hVrMm Cn`moJ J«mhH$ mcm Vmo Xa _{hZm gmYmaU {H$ Vr drO
dmnaVmo ho g_OÊ`mgmR> r hmoD$ eH$ Vmo. VgoM `m AmYmao gamgar drO dmna XoIrc _moOVm `oVmo.
RESI 1 - PHASERESI 3 - PHASECOMM1-PHASECOMM3-PHASEAGRI
36
VH«$ ma gmoS>dUyH$ sgmR> r Amdí`H$ XyaÜdZr H«$ _m§H$
5.2 Xo`H$ MH«$ ({~ctJ gm`H$ c)
5.3 drO ~rc hadUo AWdm Z {_iUo
J«mhH$ mcm Amnë`m VH«$ matÀ`m gmoS> dUyH$ sgmR> r _hËdmMr R> aUmar _m{hVr XoIrc {~cm_Ü`o Z_yX
Ho$ cocr AgVo. `m_Ü`o J«mhH$ m§À`m VH«$ margmR> r EH$ Q> moc \«$ s Z§~a {Xcocm AgVmo. _mÌ Aer gmo`
\$ º$ ehamVrc J«mhH$ m§gmR> rM CncãY AgyZ `mda {dOoÀ`m Vm§{ÌH$ {~KmS> mg§~§YrÀ`m (CXm. drO
OmUo, amo{hÌ OiUo, drO Vma VwQ> Uo, B.) VH«$ marM \$ º$ Zm|XdyZ KoVë`m OmVmV. {~cmg§~§Yr qH$ dm
_rQ> ag§~§YrÀ`m VH«$ matgmR> r J«mhH$ mcm ñWm{ZH$ H$ m`m©c`mer g§nH©$ H$ aÊ`mg gm§{JVco OmVo. Aem
doiog {~cmda Z_yX Ho$ coë`m ñWm{ZH$ H$ m`m©c`mÀ`m Z§~amda J«mhH$ mcm Amncr VH«$ ma Zm|XdVm `oVo.
Oa J«mhH$ mÀ`m VH«$ marMr gmoS> dUyH$ drO H§$ nZrZo XmoZ _{hÝ`m§À`m AmV Ho$ cr Zmhr AWdm H§$ nZrZo
Ho$ coco {ZdmaU J«mhH$ mg _mÝ` Zgoc Va J«mhH$ Amncr VH«$ ma J«mhH$ VH«$ ma {ZdmaU _§MmH$ S> o H$ ê$
eH$ Vmo. Ë`mÀ`m ^mJmVrc J«mhH$ VH«$ ma {ZdmaU _§MmMo Zmd d \$ moZ Z§~a nÎ`mghrV {~bmda Z_yX
Ho$ cocm AgVmo.
J«mhH$ m§Zm `oUmao drO ~rc AMyH$ AgÊ`m~amo~aM {Z`{_V Am{U doioda {_iUoXoIrc _hËdmMo
AgVo. cmJmonmR> {Xë`m OmUmè`m XmoZ {~bm§_Yrb H$ mcmdYrcm drO ~rc MH«$ (Xo`H$ MH«$ )
åhUOoM {~ctJ gm`H$ c Ago åhUVmV. `mZwgma Oa ehar J«mhH$ m§Zm Xa _{hÝ`mcm drO ~rc
{_iV Agoc, Va Ë`m§M§ Xo`H$ MH«$ EH$ _{hÝ`mMo AgVo.
`mgmR> r Am`moJmZo R> adyZ {Xcoë`m {Z`_mZwgma ehar d ZJamVrc gd© J«mhH$ m§Zm XmoZ _{hÝ`mVyZ
{H$ _mZ EH$ Xm, Va BVa J«mhH$ m§Zm VrZ _{hÝ`mVyZ {H$ _mZ EH$ Xm {dOoMo ~rc nmR> dU§ drO H§$ nZrda
~§YZH$ maH$ Amho. (gßbm` H$ moS> , {d{Z`_ 2005, {d{Z`_ 15.1)
g_Om J«mhH$ mcm Ë`mM§ drO ~rc {_imc§ Zgoc AWdm hadc§ Agoc Va Ë`mcm drO H§$ nZrH$ Sy> Z
{~bmMr Xwgar àV _mJVm `oVo. `mgmR> r Ë`mZo nwT> rc {~cmÀ`m AJmoXa Ver VH«$ ma drO H§$ nZrH$ S> o
H$ amdr. hr VH«$ ma Vmo ñdV… H§$ nZrÀ`m ñWm{ZH$ H$ m`m©c`mV OmD$ Z XoD$ eH$ Vmo qH$ dm \$ moZdê$ Z
XoIrc H$ idy eH$ Vmo. J«mhH$ mMr AmoiI nQ> ë`mZ§Va cJoMM Ë`mcm drO {~cmMr Xwgar àV
H$ mTy> Z {Xcr OmVo; ZmhrVa Ë`mZo H$ i{dë`mZ§Va VrZ {Xdgm§À`m AmV drO {~cmMr àV
37
Ë`mÀ`mn`ªV nmoMdcr OmVo. \$ moZdê$ Z XoIrc Ë`mcm drO H§$ nZrZo drO {~cmMr a¸$ _ d Vr
^aÊ`mMr A§{V_ VmarI gm§JUo H§$ nZrda ~§YZH$ maH$ AgVo. `m Xwgè`m àVrgmR> r J«mhH$ mcm
1 én`m ewëH$ ^amdo cmJVo.
drO ~rc Z {_imë`mZo AWdm hadë`mZo J«mhH$ mcm Vo ^aÊ`mÀ`m A§{V_ VmaIogmR> r _mÌ H$ moUVrhr
gyQ> {Xcr OmV Zmhr ho Ë`mZo cjmV R> odmdo. Oa Aer A§{V_ VmarI CcQy> Z Jocr Agoc Va Ë`mgmR> r
Ë`mcm {dc§~ AmH$ ma ^amdmM cmJVmo. (gßbm` H$ moS> , {d{Z`_ 2005, {d{Z`_ 15.5)
J«mhH$ mZ§ Amnc§ drO ~rc A§{V_ {XZm§H$ mnydu ^aUo Amdí`H$ AgVo.
BVa J«mhH$ m§gmR> r hr _wXV
n§Yam {Xdgm§Mr Amho. (gßcm` H$ moS> 15.5). J«mhH$ mMr {~ctJ gm`H$ c (Xo`H$ MH«$ ) {H$ Vrhr
_{hÝ`mMr Agcr Var H§$ nZrda J«mhH$ mg ~rc ^aÊ`mg 21 {Xdgm§Mr _wXV XoU§ ~§YZH$ maH$ Amho.
J«mhH$ mcm Amnco ~rc ñWm{ZH$ H$ m`m©c`mV qH$ dm drO H§$ nZrÀ`m drO ^aUm H|$ ÐmV OmD$ Z amoI
AWdm MoH$ Zo ^aVm `oVo. J«mhH$ mÀ`m {~cmÀ`m ImcÀ`m ~mOycm Ë`m~ÔbMm Vnerb ^aÊ`mMr gmo`
AgVo. Oa J«mhH$ Amnc§ ~rc MoH$ Zo ^aUma Agoc Va Ë`mZo MoH$ `m ZmdmZo H$ mT> mdm
d Oa J«mhH$ amoI n¡go ^ê$ Z ~rc ^aUma Agoc Va Amnë`m ZmoQ> m§Mm Vnerc Ë`mZo {~cm_mJo
{Xcoë`m aH$ mÝ`mV Z_yX H$ amdm. Agm ^aUm Ho$ ë`mZ§Va g§~§{YV A{YH$ mar J«mhH$ mÀ`m {~cmda n¡go
^aë`mMm {e¸$ m _mê$ Z, ~rc J«mhH$ mg naV XoVmo. H$ mhr ehar ^mJm§_Ü`o drO H§$ nZrZo 24 Vmg ~rc
^aÊ`mMr gmo` Ho$ cr Amho. `m_Ü`o {~ctJ _erZÛmao J«mhH$ mMo ~rc ñdrH$ maco OmVo.
`mM~amo~a Aem AmJmD$ ^acoë`m
aH$ _oMr nmdVr H§$ nZr Ë`mcm XoVo. VgoM `m aH$ _oda [aPìh© ~±Ho$ À`m XamZo Vr J«mhH$ mcm ì`mO XoIrc
XoVo. J«mhH$ mcm `oUmè`m {~cm_Ü`o Aer AmJmD$ ^acocr a¸$ _ Z_yX Ho$ cocr AgVo. VgoM
J«mhH$ mÀ`m drO {~cmMr a¸$ _ `mVyZ drO H§$ nZrZo dgyc H$ ê$ Z am{hcocr a¸$ _ XoIrc {~cmV
Xe©{dcocr AgVo.
Aem AmJmD$ ^acoë`m {~cm_wio J«mhH$ Xa _{hÝ`mcm drO ^aÊ`mgmR> r MH$ am _maUo Q> miy eH$ Vmo
Am{U VgoM drO H§$ nZrH$ Sy> Z drO nwadR> m VmoS> Ê`mnmgyZhr Vmo ñdV…cm dmMdy eH$ Vmo. J«mhH$ Oa
5.4 drO ~rc ^aUo
H¥$ fr d KaJwVr J«mhH$ m§gmR> r
hr ~rb ^aÊ`mMr eodQ>Mr VmarI ~rb V`ma Ho$ ë`mÀ`m VmaIo (Xo`H$ {XZm§H$ ) nmgyZ H$ _rV
H$ _r EH$ drg {XdgmZ§VaMr R> odUo drO H§$ nZrda ~§YZH$ maH$ Amho.
J«mhH$ mcm Amnbo {dOoMo ~rc AmJmD$ XoIrc ^aVm `oVo.
'MSEDCL'
38
H$ mhr _{hÝ`m§gmR> r ~mhoaJmdr OmUma Agoc, Am{U Ë`m_wio Ë`m Xaå`mZ J«mhH$ drO H§$ nZrcm _rQ> a
Zm|X KoÊ`mgmR> r CncãY H$ ê$ eH$ Uma Zgoc, Va Aemdoiog XoIrc Vmo H§$ nZrcm Ë`mMr Ag_W©Vm
H$ idyZ Aer AmJmD$ a¸$ _ ^ê$ eH$ Vmo. (gßbm` H$ moS> , {d{Z`_ 2005, {d{Z`_ 15.5) H$ maU
J«mhH Ë`m Xaå`mZ Oar drO dmna H$ aUma Zgoc Var nydu gm§{JVë`mà_mUo Ë`mcm H$ mhr EH$
R> am{dH$ a¸$ _ à{V _{hZm ^amdr cmJUma AgVoM.
Oa J«mhH$ mcm Amnco drO ~rc Z_yX Ho$ coë`m A§{V_ VmaIonydu ^aVm Zmhr Va Ë`mcm
H§$ nZrcm {dc§~ AmH$ ma Úmdm cmJVmo.
`m CcQ> Oa J«mhH$ mZo {~b Xo`H$ {XZm§H$ mnmgyZ gmV {Xdgm§À`m AmV ^aë`mg qH$ dm ~rb
{_imë`mZ§Va nmM {Xdgm§À`m AmV ^aë`mg Ë`mcm {~bmda 1% gdbV {_iVo. ({Z`m_H$
Am`moJ AmXoe {X. 17 Am°JñQ> 2009 )
Oa J«mhH$ mZo Amnco drOoMo ~rc _wXVrÀ`m A§{V_ VmaIoZ§Va ^aco Agoc Va Ë`mÀ`m nwT> rc
{~cm_Ü`o Vo Z_yX hmoV Zmhr. Ë`m_wio Ë`mnwT> Mo ~rc Ë`mcm _mJrc {~cmÀ`m aH$ _og{hV {Xco OmVo.
Aemdoiog J«mhH$ mZo drO ^aUm H|$ Ðm_Yrc A{YH$ mè`mcm _mJrc drO ~rc ^aë`mMr nmdVr AWdm
_mJrc {~cmdê$ Z a¸$ _ ^aë`mMm {e¸$ m XmIdmdm. Ago Ho$ ë`mg g§~§{YV A{YH$ mar ^abobr a¸$ _
dOm H$ ê$ Z J«mhH$ mÀ`m {~cmMr a¸$ _ ñdrH$ maVmo. hr VaVyX {~bm_Ü`o XoIrb Z_yX Ho$ bobr AgVo.
J«mhH$ mcm ÌmgXm`H$ R> aUmar drO {~cmVrc EH$ _hËdmMr Jmoï> åhUOo {~cm_Ü`o XmIdcocr
WH$ ~mH$ s. J«mhH$ mZo Amnco ~rc ^acoM Zgoc AWdm _wXVrÀ`m A§{V_ VmaIonydu ^aco Zgoc Va
Ago ewëH$ drO H§$ nZr Ë`m§À`mH$ Sy> Z WH$ ~mH$ s åhUyZ dgyc H$ aVo. `m{edm` J«mhH$ mda ~§YZH$ maH$
AgUmao BVa H$ moUVohr AmH$ ma J«mhH$ mZo ^acoco ZgVrc Varhr Ago AmH$ ma H§$ nZr `m_Ü`o g_m{dï>
H$ ê$ eH$ Vo. Aem WH$ ~mH$ sda J«mhH$ mcm ì`mO XoIrc Úmdo cmJVo. Am`moJmZo {Xcoë`m AmXoemZwgma
J«mhH$ mÀ`m WH$ ~mH$ sda cmJUmam ì`mOXa Imcrc VŠË`mV {Xcm Amho. Ë`m_wio J«mhH$ mZo Amnbo
drO {~b {Z`{_VnUo Am{U nyU© ^aUo Amdí`H$ Amho. Oa J«mhH$ mcm Amncr WH$ ~mH$ s EH$ mM doir
^aVm `oV Zgoc Va Vmo H§$ nZrH$ S> o Vr hßË`mhßË`mZo ^aÊ`mMr {dZ§Vr H$ ê$ eH$ Vmo. ({Z`m_H$
Am`moJ AmXoe {X. 17 Am°JñQ> 2009 )
{dc§~ AmH$ ma
hm {dc§~ AmH$ ma {~cmVrc aH$ _oÀ`m 2% BVH$ m AgVmo.
5.5 drO {~cmVrc WH$ ~mH$ s
Amco
39
VŠVm H«$ . 9 : WH$ ~mH$ sdarc ì`mOXa
{~cm_Ü`o dma§dma Z_yX Ho$ ë`m{edm` WH$ ~mH$ sMr H$ moUVrhr a¸$ _ drO
H§$ nZr gwê$ Pmboë`m {XZm§H$ mnmgyZ XmoZ dfm©Z§Va J«mhH$ mH$ Sy> Z dgyc H$ ê$ eH$ V
Zmhr.
5.6 drO nwadR> m VmoS>Uo
Oa J«mhH$ mMm drO
nwadR> m {dOoMo ewëH$ Z ^aë`m_wio VmoS>cm OmUma Agoc Va J«mhH$ mcm ñdV§Ì ZmoQ> rerÛmao
drO nwadR> m VmoS> Ê`mMr AmJmD$ gyMZm drO H§$ nZrcm Úmdr cmJVo.
5.7 gamgar drO ~rc
Ceram ^acoco ~rc (_{hÝ`m§_Ü`o) ì`mOXa (X.gm.X.eo.){~cmÀ`m A§{V_ VmaIonmgyZ
1. VrZ _{hÝ`m§n`ªV 12%
2. VrZ _{hÝ`m§nmgyZ Vo ghm _{hÝ`m§n`ªV 15%
3. ghm _{hÝ`mZ§Va Ho$ coë`m ^aÊ`mgmR> r 18%
WH$ ~mH$ sÀ`m g§X^m©V J«mhH$ mZo cjmV R> odÊ`mMr _hËdmMr ~m~ åhUOo drO H$ m`Xm 2003 _Yrc
H$ c_ 56 (2) Zwgma
`mMmM AW© XmoZ dfmªnyduMr H$ moUVrhr WH$ ~mH$ s dma§dma Z_yX Ho$ ë`m{edm` drO H§$ nZr
J«mhH$ mH$ Sy> Z dgyb H$ ê$ eH$ V Zmhr. (drO H$ m`Xm 2003, H$ c_ 56)
H$ moUË`mhr J«mhH$ mMm drO nwadR> m drO H§$ nZr \$ º$ XmoZM H$ maUm§_wio I§{S> V H$ ê$ eH$ Vo. EH$ åhUOo
Oa Ë`mZo drO Mmoar Ho$ ë`mMo drO H§$ nZrÀ`m g§~§{YV A{YH¥$ V à{V{ZYrg ñnï> Pmë`mg Am{U
Xwgao åhUOo J«mhH$ mZo Ë`mcm Xo` AgUmar H$ moUVrhr a¸$ _ qH$ dm AmH$ ma XoÊ`mg Xwc©j Ho$ ë`mg.
`m{edm` BVa H$ moUË`mhr H$ maUmgmR> r J«mhH$ mMm drO nwadR> m drO H§$ nZrcm VmoS> Vm `oV Zmhr.
drO Mmoar g§~§YrÀ`m VaVyXr§~Ôc AmnU àH$ aU Z§Va 9 _Ü`o nmhÿM. na§Vw,
Aer ZmoQ> rg J«mhH$ mg
{H$ _mZ n§Yam (15) {Xdg AJmoXa {_iUo Amdí`H$ AgVo. (drO H$ m`Xm H$ c_ 56) VgoM Ver
gyMZm {~cm_Ü`o Z_yX Z H$ aVm ñdV§ÌnUo J«mhH$ mg nmoMdcr OmD$ Z Ë`mÀ`mH$ Sy> Z Vr {_imë`mMr
nmoMnmdVr KoVcr OmUo Amdí`H$ Amho. (drO H$ m`Xm 2003, H$ c_ 171)
H$ Yr H$ Yr drO H§$ nZrH$ Sy> Z J«mhH$ mcm gamgar drO ~rc nmR> dco OmVo. J«mhH$ mÀ`m _mJrc _rQ> aÀ`m
Zm|Xrdê$ Z ho ~rc R> adco OmVo. (gßbm` H$ moS> , {d{Z`_ 2005, {d{Z`_ 15.3) Ago A§XmOo
WH$ ~mH$ s
40
V`ma Ho$ coco ~rc H§$ nZr J«mhH$ mg nmR> dy eH$ Vo; na§Vw Ë`m_mJMo H$ maU XoIrc H§$ nZrcm {~cmda
Z_yX H$ amdo cmJVo.
Imcrcn¡H$ s H$ moUË`mhr H$ maUm§_wio H§$ nZrZo gamgar ~rc nmR> dcoco Agy eH$ Vo.
1) _rQ> a Agcocr OmJm ~§X Agë`m H$ maUm_wioo qH$ dm nmoMÊ`mg AeŠ` Agë`mZo
2) _rQ> a Z gmnS> ë`mZo
3) _rQ> adarc Zm|X Añnï> Agë`mZo
4) _rQ> a ~Xcë`m_wio
5) _rQ> a gXmof Agë`mZo
6) _rQ> a ~§X nS>cm Agë`mZo
_rQ> aMr OmJm ~§X Agë`mH$ maUm_wioo Oa _rQ> aMr Zm|X KoVm Amcr Zgoc Va cmJmonmR> À`m XmoZ
à`ËZmZ§Va, ñdV§Ì ZmoQ> rg Ûmao J«mhH$ mcm _rQ> aMr OmJm Zm|X KoÊ`mg CncãY R> odÊ`mg H§$ nZr gm§Jy
eH$ Vo. ZmoQ> rg _Ü`o Z_yX Ho$ coë`m doi d {XZm§H$ mZwgma J«mhH$ mZo Amncm _rQ> a Zm|X KoÊ`mg
CncãY H$ ê$ Z XoUo J«mhH$ mda ~§YZH$ maH$ Amho. _mÌ Aer ZmoQ> rg Ë`mcm {H$ _mZ gmV {Xdg AJmoXa
{_iÊ`mMr O~m~Xmar drO H§$ nZrda AgVo.
VgoM Á`m doir J«mhH$ mÀ`m _rQ> aMr Zm|X AMyH$ hmoB©c Voìhm
Ë`mMo ho _mJMo ~rc XwéñV H$ ê$ Z KoVco OmVo.
Oa _rQ> a gXmof Agë`mZo AWdm ~§X nS> ë`mZo J«mhH$ mcm gamgar ~rc nmR> dÊ`mV Amco Agoc,
Va "_rQ> a' àH$ aUmV Z_yX Ho$ coë`m Ë`mg§~§YrÀ`m VaVyXtà_mUo Vo {Xcoco AgUo H§$ nZrda
~§YZH$ maH$ Amho.
gamgar {~cm{df`rÀ`m VH«$ mar J«mhH$ mg "VH«$ ma {ZdmaUmÀ`m H$ m`©nÕVr' `m àH$ aUmV Z_yX
Ho$ ë`mà_mUo gmoS> dVm `oVmV.
OmñVrV OmñV cmJmonmR> VrZ doim H§$ nZr Ë`mcm
Ago gamgar drO ~rc nmR>dy eH$ Vo.
41
5.8 MwH$ sMo AWdm AdmñVd drO ~rc
J«mhH$ mZo Oa Xo` Agcocr
nyU© a¸$ _ qH$ dm _mJrc ghm _{hÝ`m§À`m drO {~cm§Mr gamgar a¸$ _ `mn¡H$ s Or H$ _r Agoc
Vr ^acr Agoc, Va drO H§$ nZrcm Ë`mMm drO nwadR> m VmoS>Vm `oV Zmhr.
Ooìhm J«mhH$ mcm AdmñVd d OmñVrM§ ~rc `oVo, Voìhm Ë`mZoo Ë`m_mJrc H$ maUm§Mr àmW{_H$ VnmgUr
H$ ê$ Z ¿`mdr. EImÚm doiog J«mhH$ mZo Ë`m H$ mimV Ho$ coë`m OmXm drO dmnam_wio AWdm nyduMo ewëH$
Z ^aë`m_wio ho OmñVrM§ ~rc Ë`mcm Amcoco Agy eH$ Vo.
Va H$ Yr _rQ> aMr Zm|X MwH$ sMr KoVë`m_wio AWdm ~rc V`ma H$ aVmZm g§JUH$ mVrc Pmboë`m
MwH$ sÀ`m Zm|Xr_wio J«mhH$ mcm MwH$ sMo ~rc `oD$ eH$ Vo. Aemdoiog J«mhH$ mZo drO {~cmdarc _rQ> aMr
Zm|X d _rQ> adarc àË`j Zm|X `m§Mr VwcZm H$ ê$ Z nS> VmiUr H$ ê$ Z ¿`mdr. `m nS> VmiUr_Ü`o Oa
_rQ> aÀ`m MwH$ sÀ`m Zm|Xr_wio Ago ~rc Amë`mMo H$ imco Va Vgo H§$ nZr A{YH$ mè`mg XmIdyZ Úmdo.
~è`mMXm Aem àH$ maÀ`m AdmñVd MwH$ sÀ`m {~cmMr VH«$ ma H$ am`cm J«mhH$ ñWm{ZH$ H$ m`m©c`mV
Joë`mda Ë`mcm AJmoXa {~cmMr nyU© a¸$ _ ^am`cm ^mJ nmS>bo OmVo. Ë`m{edm` VH«$ ma Zm|XdyZ
KoÊ`mg ZH$ ma {Xbm OmVmo. øm {R> H$ mUr bjmV ¿`m`bm hdo H$ s drO H$ m`Xm 2003 _Yrc H$ c_
56Zwgma J«mhH$ mZo Aer nyU© a¸$ _ ^aUo JaOoMo Zmhr. J«mhH$ Aemdoirg Amnë`m _mJrc ghm
_{hÝ`m§À`m drO {~bmMr gamgar a¸$ _ {ZfoY Zm|XdyZ ^ê$ eH$ Vmo.
Aemdoiog J«mhH$
Ë`mg§~§YrMr VH«$ ma nwT> o g§{JVë`mà_mUo "VH«$ ma {ZdmaUmÀ`m H$ m`©nÕVrZwgma' H$ ê$ Z KoD$ eH$ Vmo.
42
J«mhH$ m§Zr Zm|X ¿`mdr Ago H$ mhr ...
· J«mhH$ mZo Amnbo drO ~rb VnmgyZ ¿`mdo. drO {~bmVrb {d{dY AmH$ ma d Amdí`H$
_m{hVr OmUyZ ¿`mdr.
·
·
·
·
·
·
J«mhH$ mÀ`m drOoMm Xa drO dmnamZwgma dmT> V OmVmo. gwadmVrÀ`m `w{ZQ>g²gmR> r Vmo
H$ _r d Z§VaÀ`m `w{ZQ>g²gmR> r Vmo OmñV AgVmo.
drO ~rb ^aÊ`mMr A§{V_ VmarI Xo`H$ {XZm§H$ mnmgyZ H$ _rVH$ _r 21 {Xdgm§Mr
AgUo ~§YZH$ maH$ Amho.
XmoZ dfm©Z§Va {~bmda gVV Z_yX Ho$ ë`m{edm` WH$ ~mH$ sMr H$ moUVrhr aŠH$ _ drO
H§$ nZr J«mhH$ mH$ Sy> Z dgyb H$ ê$ eH$ V Zmhr.
drO nwadR> m ~§X H$ aÊ`mAJmoXa drO H§$ nZrbm J«mhH$ mg ñdV§Ì ZmoQ> rg nmR> dmdr
bmJVo.
drO H$ §nZr J«mhH$ mbm OmñVrV OmñV gbJ VrZ doim gamgar drO ~rb nmR> dy
eH$ Vo.
AdmñVd AWdm MwH$ sMo ~rb Amë`mg J«mhH$ mbm gd© aŠH$ _ ^aUo Amdí`H$ Zmhr,
Vmo Amnë`m _mJrb ghm _{hÝ`m§À`m drO {~bmMr gamgar aŠH$ _ {ZfoY Zm|XdyZ ^ê$
eH$ Vmo.
43