CCNM/SIGMA/PUMA(2001)4/REV1

1

Neklasificirano

Organisation de Coopration et de Dveloppement Economiques Organisation for Economic Co-operation and Development Organizacija za ekonomska sorabotka i razvoj 13-Sep-2001

SIGMA - ZAEDNI^KA INICIJATIVA NA OECD I EVROPSKATA UNIJA, GLAVNO FINANSIRANA OD PHARE PROGRAMATA NA EVROPSKATA UNIJA FINANSISKI MENAXMENT I KONTROLA NA JAVNITE AGENCII SIGMA DOKUMENTI: BROJ 32

Mr. Bob Bonwitt, Head of the SIGMA Programme for Candidate Countries (Na~alnik na Programata SIGMA za zemjite kandidati); Tel: 33 1 45 24 13 10; Fax: 33 1 45 24 13 00; e-mail: bob.bonwitt@oecd.org

JTOO112498

Document complet disponible sur OLIS dans son format d'origine Complete document available on OLIS in its original format Kompleten dokument dostapen na OLIS vo negoviot originalen format

CCNM/SIGMA/PUMA(2001)4/REV1

2

The translation of these materials has been made possible with the support of Local Government and Public Service Reform Initiative (affiliated with the Open Society Institute).

Translation from the English and/or French texts, which are the official versions of this publication entitled FINANCIAL MANAGEMENT AND CONTROL OF PUBLIC AGENCIES, SIGMA PAPERS: NO.32); copyright, OECD, Paris 2001.

Views expressed in this publication do not represent official views of the Commission, OECD Member countries, or the Central and Eastern European countries participating in the Programme. Views are those of the respective author.

The publication of this material was made possible by financial support of NISPAcee.

Avtorskoto pravo e zadr`ano od Zdru`enieto na finansiski rabotnici na lokalna samouprava i javni pretprijatija Veles. Zabraneto e prepe~atuvawe, kopirawe i umno`uvawe na knigata ili nejzin del bez prethodno obezbedena soglasnost od Zdru`eieto.

CCNM/SIGMA/PUMA(2001)4/REV1

3

PROGRAMA NA SIGMA

SIGMA - Poddr{ka na podobruvaweto na vladeeweto i menaxmentot vo Centralno i Isto~no Evropskite dr`avi - e zaedni~ka inicijativa na OECD i Evropskata Unija. Inicijativata gi poddr`uva naporite za reformata na javnata administracija vo 13 dr`avi vo tranzicija i vo osnova e finansirana od PHARE programata na Evropskata Unija.

Organizacijata za Ekonomska Sorabotka i Razvoj (OECD) e me|uvladina organizacija na 30 demokratii so napredni pazarni ekonomii. Nejziniot centar za sorabotka so dr`avite koi ne se ~lenki gi naso~uvaat sovetite i pomo{ta na organizacijata nad pogolem del od ekonomskite pra{awa za dr`avite koi se vo faza na reformirawe vo Centralna i Isto~na Evropa i porane{niot Sovetski Sojuz. PHARE obezbeduva finansirawe so pomo{ na grantovi za poddr{ka na partnerskite dr`avi vo Centralna i Isto~na Evropa vo stadium vo koj tie ve}e imaat prezemeno obvrski za ~lenstvo vo Evropskata Unija. PHARE i SIGMA im pomagaat na slednite dr`avi: Albanija, Bosna i Hercegovina, Bugarija, ^e{kata Republika, Estonija, Porane{nata Jugoslovenska Republika Makedonija, Ungarija, Latvija, Litvanija, Polska, Romanija, Slova~ka i Slovenija.

Osnovana vo 1992, SIGMA raboti vo ramkite na Direkcijata za Javen Menaxment na OECD, koj obezbeduva informacii i ekspertska analiza na javniot menaxment na kreatorite na politikite i go olesnuva kontaktot i razmena na iskustva me|u menaxerite na javniot sektor. SIGMA im nudi na dr`avite korisnici pristap do mre`ata na iskusni javni administratori, sporedbeni informacii i tehni~ko znaewe koe e povrzano so Direkcija za Javen Menaxment.

SIGMA ima za cel da: Im pomogne na dr`avite korisnici vo nivnoto barawe za dobro

vladeewe i podobruvawe na ekonomskata efikasnost i promovirawe na soglasnost na personalot na javniot sektor so demokratskite vrednosti, etika i po~ituvawe na pravoto na zakonot;

Pomo{ pri vgraduvawe na doma{ni kapaciteti na nivo na centralnata vlast za da se spravat so predizvicite na internacionalizacija i planovite za integrirawe vo Evropskata Unija i

Poddr{ka na inicijativite na Evropskata Unija i ostanati donatori za pomo{ na dr`avite korisnici vo reformata na javnata administracija i pridones kon koordinirawe na donatorskite aktivnosti.

Preku nejzinata rabota, inicijativata dobiva golem prioritet vo olesnuvawe na sorabotkata me|u razli~ni vladi. Ovaa praktika

CCNM/SIGMA/PUMA(2001)4/REV1

4

vklu~uva obezbeduvawe logisti~ka poddr{ka pri formuliraweto na mre`a na prakti~ari od javniot sektor vo Centralna i Isto~na Evropa i me|u ovie prakti~ari i nivnite partneri od drugi demokratii.

SIGMA raboti vo 5 tehni~ki oblasti: Strategii za Razvoj na Javnata Administracija, Gradewe Politika, Koordinacija i Regulativa, Buxetirawe i Alocirawe na Resursi; Menaxment na Javnite Uslugi i Revizija i Finansiska Kontrola. Kako dopolna, Edinicata za Informaciski Uslugi disemenira publikuvani i onlajn materijali na temi od javniot menxment.

Avtorsko pravo OECD, 2001

Aplikacija za odobrenie za reprodukcija ili prevod na celiot ili del od ovoj materrijal treba da se dostavi do: Head of Publication Service (Na~alnik za uslugi za publikacii), OECD, 2, rue Andr) Pascal; 75775 Paris Cedex 16, France.

Pogledite koi se iska`ani vo ovaa publikacija ne sekoga{ gi iska`uvaat oficijalnite pogledi na Komisijata, zemjite ~lenki na OECD ili na Centralno i Isto~no Evropskite dr`avi koi u~estvuvaat vo programata.

CCNM/SIGMA/PUMA(2001)4/REV1

5

Predgovor

Site dr`avi ~lenki na EU i dr`avi od Centralna i Isto~na Evropa koristat agencii na razli~ni oblici i golemini kako del od nivniot sistem na javna administracija. Zakonskite formi vo golema mera variraat od edna do druga dr`ava vo zavisnost od zakonskata tradicija i sistemot na administrirawe. Javnite agencii, ako se pravilno dizajnirani i menaxirani, obezbeduvaat mo`nost za decentralizirawe na javnata administracija, postignuvaj}i pogolema transparentnost vo vladinoto rabotewe i podobruvawe na efikasnosta i efektivnosta so koja vladinite uslugi se dostavuvaat do krajnite korisnici. Ottuka, agenciite mo`at da se koristat od ekonomski i pri~ini na socijalnite korisnici i navistina ponekoga{ se kamen za sopnuvawe za vrabotenite za poradikalni opcii, na primer Privatizacija na vladinite uslugi. Kako i da e, agenciite isto taa mo`at da se zloupotrebat za kontroverzni principi za dobro vladeewe i posilen finansiski menaxment. Ova mo`e da bide izvor na neefikasnost, neregulirani i prikrieni rashodi, politi~ki favorizam i korupcija. Ovoj dokument poteknuva od barawe od Ministerstvoto za Finansii na ^e{kata Republika za sovetuvawe na SIGMA vo razvojot na novi zakonski odredbi za finansiski menaxment vo javnite agencii. Kako i da e, ovoj predmet ne mo`e da se ozna~i bez da se izbegne pogolem kontekst. Ovoj dokument be{e dobro objasnet vo opsegot na originalniot mandat. Ova gi ozna~uva praktikite i iskustvoto na 5 dr`avi ~lenki na EU so mnogu razli~ni zakonski sistemi i administrativni strukturi. Toj se fokusira na pra{awata koi se povrzani so finansiski menaxment na javnite agencii, no isto aka se odnesuva, vo pomalku detali, na drugi pra{awa koi se odnesuvaat na zakonskite strukturi i vladeewe. Ne postoi eden edinstven model vo ova slo`eno pole. Najdobrite me|unarodni praktiki seu{te se razvivaat. Ponatamu, prepora~uvame vnimatelen pristap od dr`avite koi se dovedeni vo isku{enie da premestat elementi na modelite na agencii koi se primenuvaat vo dr`avi kako Nov Zeland, [vedska i Velika Britanija. Onie koi sakaat reformi treba da razmislat za zakonskite i administrativni strukturi koi se sporedlivi i neophodnite sistemi na regulirawe, kontrola i otvoreno izvestuvawe koi se primenuvaat i mo`at da se zasilat. Iako se izbegnuvaat ednostavni re{enija, dokumentot vklu~uva preporaki koi onie koi ja kreiraat politikata vo Centralna i Isto~na Evropa, {to treba da se zemat vo predvid pred da se ozna~at glavnite reformi vo ovaa oblast. Larry OToole be{e menaxer na proektot i napi{a vovedni poglavja, vo soglasnost so nasokite na Richard Allen, SIGMA. Avtorite na dr`avnite poglavja bea Daniel Tommasi (Francija), Peter Van der Knapp (Holandija), Nuno Vittorino (Portugalija), ke Hjalmarsson ([vedska) i Colin Talbot (Velika Britanija). Za podetalni informacii, ve molime kontaktirajte go Bob Bonwitt, Na~alnik na SIGMA Programata za dr`avi kandidati, na adresata koja e dadena podolu. Ovoj i drugi SIGMA dokumenti se dostapni na veb sajtot na SIGMA: www.oecd.org/puma/sigmaweb.

CCNM/SIGMA/PUMA(2001)4/REV1

6

CCNM/SIGMA/PUMA(2001)4/REV1

7

Sodr`ina Strana PROGRAMA NA SIGMA 3 PREDGOVOR 5 IZVR[NO REZIME 11 POGLAVJE 1. FINANSISKI MENAXMENT I KONTROLA NA

JAVNITE AGENCII 19

1 Voved 19 1.1 Opseg i korisnici 19 1.2 Implikacii na pristapot vo EU 21 2. Rezime na izve{taite od dr`avite 22 2.1 Francija - poglavje 3 22 2.2. Holandija - poglavje 4 24 2.3. Portugalija - poglavje 5 25 2.4. Velika Britanija - poglavje 6 26 2.5. [vedska - poglavje 7 28 POGLAVJE 2: OPREDELUVAWE NA FINANSISKI

MENAXMENT I RAMKA NA KONTROLA ZA JAVNITE AGENCII SUGERIRANI PRISTAPI

31

1 Voved 31 2 Korist na agenciite vo vladinite organizacii 32 3 Glavni rizici 35 4 Izbrani elementi na finansiski menaxment i ramka na

kontrola: sugerirani pristapi 37

4.1. Izbirawe i klasificirawe na model na agencija 37 4.2. Izbirawe na soodveten stepen na avtonomija 40 4.3. Zakonski status 42 4.4. Nedvi`en imot aktiva 43 4.5. Pozajmuvawe 44 4.6. Politiki na prihodi na agenciite 46 4.7. Programi za gotovina koi se administrirani vo korist na

vladata 47

4.8. Namenski pridonesi 48 4.9. Buxetski pregled i kontrola na agencii koi se finansirani

od nivnite sopstveni prihodi i rabota