ការពយាបាលនងការថែទាការបរើបាសថនា ប�ៀននងបរឿងសសវងបោយមានមលោឋា នសហរមន

ពតមានសបងខេរសមារអាសអាបរនាយ

ការពយាបាលបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមន សបៅបៅរកររមនតណាមយ ថែលរញលការពយាបាល អនាកថែលទទលផលរះពាលពការបរើបាសថនា ប�ៀន នងអនាកបៅកនាងរនកបៅកនាងសហរមន បោយការផតលការថែទាឱយបានជារចាចបពាះអនាកថែលសតបៅឆងា យ នងជរការលបាកទទលបសវាកមម បោយការជរះលាងជាតពល នងការបវើឱយមានបសរភាពបៅបកាយការពយាបាលនងការរញលរមទាងការរនតការពយាបាលបោយបរើបាសថនា ។ វាទាមទារឱយមានការចលរមនងការសររសរលពករមអនាកសខភាពសងគមនងបសវាកមម មនថមនជាលកខេណះរបចកបទសបែើមបលើយតរបៅនងតមរវការពអនាកជងប�ើយ។ ការគាទបោយតងរងចាបាច ផតលែលររសារអនាកជងនងសហរមនបែើមបលើយតរបៅនងរញហា ថនា នងបរឿងសសវងែសមរសាម � នងបែើមធានារសទភាព នងមានលទផលរយះបពលថវង។ ការពយាបាលបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមនតរវបានរតររបែើម

CBTx

បតើបយើងអាចឱយនយមនយយងែចបមតចអពពាកយថ “ការពយាបាលថែលមានមលោឋា នកនាងសហរមន”?

• មានទតាងបៅកនាងសហរមន • របងកើនអណាចឱយសមារមន៖ការរញលនធានកនាងសហរមននងការរមចថណក• ការសកសាជវ-ចតតសាសសត-នងសងគម• ជាទបៅឱយអនាកជងសរាកបៅផះ• មានការថែទានងការថណនាជារចា• រញលបសវាកមមសខភាពនងសងគម

ចលរមបោយការសមរចតតនងមានលទភាពរងលយបាន។

• បែើមជយឱយ អនាកជងអាចមានសមតភាពបចះែងររគាន បែើមរររងរញហា ថនា ប�ៀន, បរឿងសសវងនងរញហា ពាកពនបផសេង ៗ កនាងសហរមន។

• រញឈរឬកាតរនយការបរើបាសថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង។• បែើមបលើយតរបៅ នងតមរវការទាងលកខេណះជាររគល នងធានាែលលទផលជាវជាជា មាន ថែលនងអាចបកើតប�ើង។• ការចលរមយងសកមម ពអងគការអភវឌឍនបៅកនាងតរន សមាជកសហរមន នងរជាពលរែឋាបគាលបៅ បែើម

កសាងរណាត �រមមយថែលមានលកខេណះជាការរងរររងរមគានា រវាងសហរមនកនាងលកខេណះថែលបវើឱយការងារ មានរសទភាព។

• កាតរនយតមរវការនងការទាមទារឱយមានការពយាបាលថែលតរវសរាកបៅទកថនលងឬតរវសតបៅបកាមការឃល បមើលចបពាះ រជាជនថែលមានរញហា ថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង។

លកខេណះសខានថែលរងាហា �អពបសវាកមមែលអរមានការរញលការពយាបាលថនា ប�ៀននងបរឿងសសវងបៅនងកមមវ ការថកថរខលនប�ើងវ�បៅកនាងបសវាកមមសខភាពនងសងគមនងផតលនរនតរភាពនងការទទលខសតរវែលសហរមន។

ការពយាបាលជងមានមលោឋា នកនាងសហរមនតរវចាតទកជាវ ែមានរសទភាពខពស បែើមផតលជនយជនអនាក

ការពយាបាលនងការថែទាការបរើបាសថនា ប�ៀនបរឿងសសវងបោយមានមលោឋា នសហរមនពតមានសបងខេរសមារអាសអាបរនាយ ទពរ 2

ររននការពយាបាលថររថផអកបៅបលើមនោឋា នសហរមន

ថែលមានរញហា ពការបរើបាសថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង។ ភសតតាងពទទាងពភពបលាកបានរងាហា �ឱយប�ើ�ថអនាកជងថែលបានទទលបសវាកមមពយាបាលបៅកនាងសហរមន មានអតាទារបរើបរៀរបៀរជាមយចនននែងាថែលតរវសានា កបៅកនាងមនរបពទយនងរនរសបងាគ ះរនាននងពរញហា បលមើសចបារ។បនះជាអតរបយជនខលះៗ ពការពយាបាលថែលមានមលោឋា នកនាងសហរមន (ទលនងបសវាផតលបៅកនាងផះ)បោយមាន ៖• ជនយសររសរលអនាកជងពការពបាកបែើមរកការពយាបាល។• មានការទាកទា�អារមមណពអនាកជង។• អនាកជងនងររសារនងសហរមនអាចមានលទភាពរងនែលបសវាកមមបាន។• ជាការជយបលើកទកចតតអនាកជងនងមានបសរភាពរសបៅកនាងររោឋា នមមជាតបែើមររសខលន។• រងកឱយមានភាពរសសាលមនតងថតងអារមមណបរើសនបរៀរបៀរនងការពយាបាលថររបផសេង ៗ។• មានការចារអារមមណអាចឈានបៅរកការចលរមកនាងសងគមចារតាងជហានពែរងនងជាការរបងកើនអណាច

សមារមន។• ជាការពយាបាលថែលមនរខានរះពាលែលរររសារអនាកជងនងការងាររចានែងានងជវតនងការរសបៅកនាងសងគម

ខសថរលកពការ ពយាបាលថររបផសេងបទៀតែចជាការសានា កបៅកនាងផះមនរបពទយ ការពយាបាលថររតរវមានអនាក បមើលជាពបសសឬតរវសតបៅកនាងមណឌ ល។

• សរលែលការកាតរនយការបរ ើសបអើងនងបលើកកពសបសចកតសងមពសហរមនអពលទផលជាវជជាមាន។

អតរបយជនពការពយាបាលជងបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមន

ររការផតលបសវាកមមពយាបាលលកខេណះជាសហរមន មានការផតលពយាបាលយងទលទលាយ សរាររជាជន រងបគាះពការបរើបាសបរឿងថនា ប�ៀន នងបរឿងសសវង នងការរញលបសវាកមមកនាងមលោឋា នបោយសហរមនផល។ បសវាកមមថែទាសខភាពកនាងមលោឋា ន នងអនាកជនា�ខាងថនា នងការវនចយផលវចតត នងបសវាបៅកនាងមនរ- បពទយឬមនរពយាបាលបរារពបសស។ អនាកមានជងនងតរវរញជា នខលនបៅបសវាកមមណាមយ ែសមសសរ ថផអកបៅបលើការ ពនតយបរារសញញា រណាត លពថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង។ បហើយវលត�រមកកានសហរមនររសខលនវ� បែើម ទទលជនយថែទារនតរនារ។ការសកសាបនះបវើប�ើងបែើមធានាឱយមានការចលរមពសហរមននងការសារភាជា របៅបលើការការពារមនឱយបរើបាសថនា ប�ៀននងបសវាែមានករតរណភាពទារកនាងសហរមន។ររបនះរករបៅបោយរការ៣ ថែលជាថផនាកសខាន ៗ៖• អងគការសហរមនកនាងបនាះមានអងគការមនថមនរោឋា ភបាល នងអាចជយថសវងរក អនាកបរើបាសថនា ប�ៀន

អនវតតនការពនតយ• ជហានែរងអពរញហា ការថនា ប�ៀននងរញជា នបៅកានកថនលងផតលបសវាសខភាពបៅបពលចាបាច។

អងគការសហរមន ចារអារមមណបៅបលើការអររ បែើមទរសាក ត នងការបលើកកពសសខភាព នងការផតល ជនយបៅគាែរងការវលត�រ នងបសវាការថកថរខលន។

• ការពនតយគាែរង ការផតលការថណនា សខភាពមលោឋា ន នងបសវាកមមរញជា នរនត នងតរវផតលបៅ មជឈមណឌ លសខភាព។ អនាកជងនងតរវរញជា នរនតបៅកានមនរបពទយ ឬមនរពយាបាលបរារបផសេងៗ បរើសនចាបាច ទាមទារការពយាបាលជាពបសសបៅ បលើថនា ប�ៀន ជងលងឬមានរញហា សរនសរសាទកបរ ើក។

• អងគការសងគមកច នងអងគការមនថមនរោឋា ភបា លមានការផតលការសកសាអររ ការថណនាការរណត ះរណាត ល មខវជាជា ជវះ ឪកាសការរកចណលការផតលឥណទានខានា តតច នងជនយពយាបាលខាងសងគម នងខាងផលវចតត។

បសវាសខភាព

សហរមន

អនាកបរើបាសថនា ប�ៀន រកមខសញញា /រញជា នការរររងករណនងបវើការរញជា កសាមរគភាពកនាងសហរមននងការបលើកករសសខភាព អនាកសតបៅឆងា យពបសវា/

ការយលែងការ ការពារបមបរារបអែបភញៀវនងការគាទពររសារនងការវលត�រចកសហរមន ការផតលការបណនានងការពយាបាលបៅ

កនាងផះ។

មជមណឌ លសខភាពការពនតយបលើកែរង

ផតលអនតរមនខលៗ រញជា នរនត

មនរបពទយរញជា នរនតពនតយអការៈអនាកជង

រររងករណោកថផនការពយាបាលជរះលាងធាតថនា ប�ៀន

ជនយថនា ឳសែពយាបាលផលវចតត

សខភាពចតត

បអែស

របរង

សខភាពទបៅ

ទនាកទនងសងគម/រណាត �អងគការបរៅរោឋា ភបាល

ការថកថរខលនប�ើងវ�បែើរបលងបៅបពលទបនរ

ការគាទពររសារនងការវលចលសងគមវ�។អកខេរកមមនងការសកសាអររ

ការរណត ះរណាត លមខវជាជា ជវៈការរកបាកចណល/

ឥណទានខានា តតចសរារកសាងបរហោឋា ន

ការពយាបាលនងការថែទាការបរើបាសថនា ប�ៀនបរឿងសសវងបោយមានមលោឋា នសហរមនពតមានសបងខេរសមារអាសអាបរនាយ ទពរ 3

“បគាលការណននការពយាបាលអនាកមានជងបរឿងប�ៀនសសវងបោយឈរបៅបលើមលោឋា នសហរមន”

បគាលការណទាង ៩ រការននការពយាបាលអនាកមានជងបរឿងថនា ប�ៀន តរវបានកតសគាលបៅកនាង ឯកសារពភាកសាបបាះពមភ ផសាយបោយអងគការ UNODC-WHO ឆនា ២០០៨ សតអព “បគាលការណននការពយាបាលអនាកមានជងបរឿងប�ៀនសសវង បោយឈរបៅបលើមលោឋា នសហរមន ” ថែលបៅកនាងបនាះបានមានការផតលបគាលការណថណនា សរារការរបងកើតបគាលការណបសវាកមមពយាបាលជងឱយមានរណភាពខពសសរារអនាកថែលតរវការ។

បគាលការណទ១៖ តរវបវើឱយបសវាកមមមានលកខេណះទលទលាយ នងមានការងាយសសរលទទលចបពាះអនាកមាន រញហា ថនា បរឿងប�ៀនសសវង។បសវាកមមការរកសាពយាបាល តរវថតបវើឱយមានលកខេណះបរើកជហរ នងទលទលាយ នងមានភាពងាយសសរលទទលបៅកនាងតនលសមរមយ នងតរវរងាហា �ឱយប�ើ�ជាជាកតថសតងកនាងការផតលបសវាកមម ែមានរណភាពចបពាះអនាកថែលតរវការការជនយ។

បគាលការណទ២៖ ការពនតយបជើសបរ ើស ការបានរមាណ ការវនចយនងការបរៀរថផនការពយាបាលការបានរមាណតរវថតអនវតតនឱយមានភាពជាកចបាស។ ការវនចយនង ការោកកណតថផនការពយាបាលទាងបនះជាមលោឋា នសមារការពយាបាលសមារររគលនមយៗ ថែលការសកសាអព តមរវការអនាកជងបនះ នងជយឱយបរររសសសចលរមកនាងថផនការការពយាបាល។

បគាលការណទ៣៖ ការពយាបាលអនាកមានរញហា ថនា ប�ៀននងបរឿងសសវងបោយមានឯកសាររញជា ក។ឯកសាររញជា កជាការរតរតតែលអ តមតរវ តាមចបណះវទយាសាសសតររថតែកនាការបវើអនតរារមនពយាបាលជង។

បគាលការណទ៤៖ ការពយាលអនាកមានរញហា ថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង សទមនសសេ នងកតតយសអនាកជងអនតរារមនពយាបាលជងតរវថតអនវតតន បោយបគារពបៅបលើចបារសទមនសសេនង ការតពវកចពាកពនបហើយបោយមានការសមរចតតនង អនវតតនបៅបោយមានការរកានភាជា របៅបលើ សតងោរសខភាពនងការរសបៅ។

បគាលការណទ ៥៖ ការសបៅបៅបលើករមរជាជនតចៗ មានរជាជនជាបចើនឯបទៀត ថែលសតបៅកនាងចបណាមរជាជន ថែលទទលរងពការបរើបាសថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង។ រជាជនទាងអសបនាះទាមទារឱយមានការយកចតតទកោក ជាពបសសថែលបៅកនាងបនាះមានយវជន-សសត កនាងបនាះមាន សសតមាននផបពាះ ររគលថែលមានជងចរះ ទាងផលវកាយ នងផលវចតត អនាកបវើការផលវបភទជនជាតបែើមនងមនសសេគាម នទលបៅោឋា នពតបាកែ។

បគាលការណទ៦៖ ការពយាបាលអនាកមានរញហា ថនា ប�ៀននងបរៀងសសវងនងរទឧកែឋាកមមរពនយតតម។អនាកប�ៀនថនា តរវថតចាតទកអនាកមានរញហា ជង នងតរវឱយសតបៅសានភាពទាមទារឱយមាន ការពយាបាលសខភាព នងររគលថែលប�ៀនថនា ររណាសទទលចលបៅកនាងរពន ការពយាបាលសខភាព បោយពបាចរញជា នខលនបៅសតបៅបកាមរពនតលាការបកាមរទឧកែឋាកមម បោយការពយាបាលកនាងសហរមនជាជបមើសែលអ របសើរជាងជាការចាររញជា នខលនបៅមនរ�ឃងបរើសនជាអាចរពតតបាន។

បគាលការណទ ៧៖ ការជារពាកពនពសហរមននងការជរជអនាកជងបៅគាែរងការពយាបាលបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមន ជាការបលើយតរបៅនង ការបរើបាសថនា ប�ៀននង បរឿងសសវងបហើយអាចជរ�ឱយមានការថកថរកនាងសហរមន បោយការចលរមយងសកមមពនែរបៅកនាងតរន នងររមនតការ គាទខាងថផនាកែវកាពសហរមន។

បគាលការណទ ៨៖ ការរររង�លនកការផតលការពយាលែលអនាកមានរញហា ថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង។ជាបរឿងសខានចាបាចថបសវាកមមពយាបាលជង តរវថតមានបគាលការណនបយបាយមយែជាកលាកមយ បោយឱយមានការរងាហា �អពបសចកតរកាស ការពយាបាល កមមវ ែបណើ រការ នយមនយអពតនាទករមអនាករបចកបទស នងការទទលខសតរវការតរតតានងនធានែវកា។

បគាលការណទ ៩៖ រពនការពយាបាល៖ ការអភវឌឍនបគាលការណនបយបាយ ថផនការយទសាសសតនងការសររសរលបសវាកមមឱយបានលអ។តរវថតមានការសកសាអពនបយបាយមយ ថែលជារពនសកសាអពការបរើបាសថនា ប�ៀន នងសារធាតសសវង នងររគលថែលតរវការការពយាបាលបៅកនាងបនាះមាន ការផតលខាងភសតភារ លោរលបោយ ការអនវតតនការងារព ជហានមយបៅជហានមយ បោយសារភាជា របៅនង នបយបាយការបវើការវាយតនល តមរវការថផនការពយាបាលការអនវតតននងការតាមោននងវាយតនលទាងអសបនះចាតទកថមានរបយជនខពស។

ការពយាបាលនងការថែទាការបរើបាសថនា ប�ៀនបរឿងសសវងបោយមានមលោឋា នសហរមនពតមានសបងខេរសមារអាសអាបរនាយ ទពរ 4

បសវាពយាបាលែមានរសទភាព នងទាកទា�អារមណពអនាកជងបៅបពលថែល បសវាមានលកខេណះងាយសសរលទទល នងទទលយកបោយការសមរចតតគាម នលកខេខណឌ បហើយគាម នផលតាមផលវចបារ បលើយតររាលតមរវការ ររគលនងមាន លកខេណះទលទលាយ បោយគាម នការពយាបាលថររណាមយថែល នងសមសសរនងអនាកជងទាងអស។ ការពយាបាលថររបនះ រងាហា �ថតរវបរើបពលយរ បពាះការជាសះបសើយពថនា ប�ៀនបនាះ ជាការងារចណាយបពលយរ នងវាអាចមានជងពបមបរារបផសេងបទៀត បហើយជាទបៅវាទាមទារឱយមានការពយាបាលជាបចើនែណាកកាលថែមបទៀតផង។

ការពយាបាលកនាងសហរមន នងបសវាកមមសខភាពជាទបៅថតងថតមានការវភារ នងមានអាទភាពការបវើអនតរារមនបែើមបលើយតរបៅ នងនធានថែលមានករត បៅតាមទកថនលងថែលសហរមនពអាចមាននធានររគាន។ ការ កសាងឱយមានរណាត �សរលការងាររវាងររគលក នងអនាកសមរចតតបែើមកមមវ សហរមន បៅថតជាការបលើយតរែសខាន។

ជហានែសខានមយសមារផតលការពយាបាលសហរមនបនះ

• សហរមននងជយខលនឯង• បសវាកមមបរើកទលទលាយ៖សខភាព,

សងគមកច, ចបារ• ការរសបៅរចានែងា • បអែសនងបរើថនា ហស

មនររបភារ

• ការរងាក រនងការផតលរកសាលារ • អនតរារមនការយល-អាករករយ • អនតរារមនររសារ • រណត ះរណាត លជនា�រថនម /

ចណលវជាជា ជវ• ការគាទគានា បៅវ�បៅមក • រនារពការថែទា

• រនសេរជាតពលបៅកនាងរាងកាយ• ការពយាបាលបរារសញញា

• ការបានរមាណ• ថផនការពយាបាល• ការរររងករណ

• ជនយពយាបាល(បមថែននងរបភណនផ)

• ការផតលការថណនា

ការបរើបាស

រញហា ពការបរើបាសថនា ប�ៀន

បរឿងសសវង

ែបណើ រការ ការពយាបាលនងថែទាអនាកមានរញហា ពការបរើបាសថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង

បរើបាស

ថនា ប�ៀន

ការរ

ញឈរ

ការវ

លត

�រ

សកមមភាពករមឱសែសហរមន

នរណា

• អាជាញ រសហរម • អនាកែកនាសហរមន • សមាជកសហរមន• បសវាសខភាព • សងគមកច• អងគការបរៅរោឋា ភបាល • អនាកែកនាសាសនា• អនាកែកនាពាណជជាកមម • CPO/អាជាញ រអនវតតនចបារ

អវ?

• កណតការពរយបារមភ• កណតនធាន• ការបោះសសាយរញហា• ការរញជា នរនត• គាទបោយអនាកជនា�

:ការស

ហកា

រ

ែបណើ រការននការពយាបាល ថែលបានពពណនាខាងបកាម តរវបានអនវតតបៅររជង ការបរើបាសបរឿងប�ៀនថែលជាភាពខសគានា ែសខានរវាង ពកបររថការបរើថនា មានរសទភាព បែើមគាទែលការពយាបាលននការពងថផអក opioid (methadoneនង buprenorphine) រអាចរកបានបៅខណៈបពលថែល រចរននាមនមានភសតតាងររគានបលើរសទភាពននថនា សមារការពយាបាលននការ ពងថផអកភានា កងាររបោចមយបនះ។ ែបចនាះការពយាបាលននជងការបរើបាសបហវតាមន កតបារមភែសខានបៅកនាងតរនអាសអាបរនាយ ពងថផអកយងខាល ងបលើការផដលរកសានងអនតរារមនថផនាកចតតសងគម។

ការពយាបាលនងការថែទាការបរើបាសថនា ប�ៀនបរឿងសសវងបោយមានមលោឋា នសហរមនពតមានសបងខេរសមារអាសអាបរនាយ ទពរ 5

ការអភវឌឍននង ការផតលបសវាបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមនសរារអនាករបាសថនា ប�ៀននងបរៀងសសវងទាមទារឱយមានទនាកទនងនងនែរទាងអសកនាងរមមានការយលែងសហរមន នងការរបងកើតជាករម បោយសបៅបៅរកការថកថរទសសេនះ នងការរបងកើតករមគាទសរារអនាកបរើបាសថនា ។

អនាកសតបៅឆងា យ នងការសាកសរសខទកខេជារចាចាតទកថជាកតាត សខានកនាងការ បវើអនតរារមនបោយមាន មលោឋា នកនាងសហរមនបែើមសបៅ បៅរកបគាលបៅនងអនាកណាថែលរងបគាះ ពការបរើបាសថនា បោយពបានទទលការពយាបាលជាពបសសអនាក ថែលអាចមានបគាះថនា កខពសពការលងបមបរារHIV

បសវាកមមតរវថតបរៀរចបែើមឱយ ែលករតការចលរម ពររគលថែលបរើបាសថនា បៅបពលអនាកបរើបាសថនា ប�ៀនរនតចរនតច អាចឈានបៅរក ការបរើបាសថនា បរឿងប�ៀនថែលមានបគាះថនា កខពស។ ឧរករណ ជនយបែើមសកសាអពរញហា បនះ ែចជាបសៀវបៅជនយអងគការ WHO អាចជយឱយបយើង ថវកថ�កប�ើ�ររគលថែលសតបៅែណាកកាលែរងននការបរើបាសថនា នងអនាកថែលកពងថតរងបគាះបវទនាពការបរើបាសថនា ប�ៀន នងជាទរញរ បយើងអាចរញជា នគាតបៅបសវាពយាបាលណាមយថែលសមសសរ។

ការបវើអនតរារមនបោយសបងខេរ រករបៅបោយការបវើអនតរារមនថររងាយបោយផតលការយលែង ការទាក-ទា�ទកចតតឬការកាតរនយបគាះថនា កទាងបនះ អាចបវើបៅតាមផលវែនាលមណឌ លសចត អាគារថែលតរវបររង បចាលកមមវ ថណនាអពថនា នងមជាលសរារចាកថនា ។

អនតរារមនកាតរនយបគាះថនា កចាតទកថមានរសទ-ភាព នងអាចអនវតតនបាន នងជាការថសវងយលពរញហាបោយបរើបាសវ សាសសតជាបចើន ខសពគានា បោយមានបគាលបៅបែើមទរសាក ត នងកាតរនយបគាះថនា ក អនាកជងពការបមបរារលងែចជា HIV នង Viral Hepatitis ការបរើបាសថនា ហស រងររសឬផលបផសេង ៗ ពាកពនបៅនងការបរើថនា ។

ការសរលការគាទពចាសទកនាង នងបរៅសហរមននង

សមាជកររសារមាន តនាទែសខាន កនាងការថសវងរកនងបលើកទកចតត នងគាទែលអនាកមានជងទាងមន នង បកាយការពយាបាល។ការសភាសនបោយមានលកខេណះរញះរញល បហើយបោយមានបគាលបៅចបាសលាស នងមានការកណតជាឯកសារ បហើយជាការពយាបាលបោយមានការបវើសកមមភាពបលើយលងគានា បៅវ�បៅមកបោយរកានភាជា របៅបលើការផតលជនយែល អនាកជងឱយអាចរកប�ើ�បហតផលអពការបរើបាសថនា នងបែើមបវើឱយមានការផល សរតរែលអ របសើរ។

ការពយាបាលនងការថែទាការបរើបាសថនា ប�ៀនបរឿងសសវងបោយមានមលោឋា នសហរមនពតមានសបងខេរសមារអាសអាបរនាយ ទពរ 6

ជហានែរងននការបវើការសកសា អនាកមានជងតរវបវើយងខលរថនតបៅររបវណសខាន ការសកសាពការបរើ បាសថនា ប�ៀននងបរៀងសសវង សខភាពកាយនងចតត ការមានការងារបវើ ររសារនងការរមរសបៅកនាងសងគម នងការពាកពនបៅ នងរទបលមើសខសចបារបោយមានបគាលរណងបែើម ឱយការសកសាបនះសមសសរ នងតមតរវបៅនង ការផតលជនយជហានែរង នងរនតរនារ ែរារណាថែលមានររសារឬមតតជតសនាទចលរមកនាងការសកសាជហានែរងបនះផង។

សកសាបនះអាចមានការតរតពនតយឈាម រកបមបរារ បោយសមរច តតHIV,HCV/HBV,TB នងជងលងបផសេង ៗបទៀត។ ររគលកពយាបាលតរវមាន តនាទបវើការពនយលជនអនាកជងឱយបានយងចបាសលាស បោយឈរបៅបលើភាពពត នងតរវថតជរារអនាកជងឱយបានែង អពការពយាបាលនង បសវាកមមថែលផតលបោយអងគការ ឬសារននងថផនការពយាបាលររសររគ លនងតរវបានបរៀរចប�ើងបែើមបលើយតរបៅនងតមរវការអនាកជងផល។ ការបរៀរចថផនការពយាបាល នងជាឧរករណតរងទសបៅឱយ�លនកអនាកជង នងអនាកបផសេង ៗ ថែលពាកពនបៅនងែបណើ រការពយាបាល។ ជាបរឿយ ៗ ការពយាបាលនងថផនការផតលបសវាកមម ឱយអនាកជងនងតរវមានការសកសានងថកនខ បែើមជាការធានាថថផនការបនាះអាច បលើយតរបៅនង តមរវការអនាជងថែលមានការផល សរតរ។ការរររងករណ ជាការសកសាបោយមានអនាកជងកណាត លសមារមនសសេ ថែលមានរញហា សមរសាម �បហើយមានទសបៅ បឆព ះបៅរកការរះរក មបយាបាយបោះសសាយរញហា នងបោយមានការពចារណាកណតវ បោះសសាយ បោយថផអកបៅបលើនធាន ថែលមានកនាងសហរមន។សបាត ហទ១ ននការពយាបាលកនាងមានសកមមភាពងាយ ៗ នងបគាលបៅែចបាសលាសមយរមទាងការរញឈរនងការកាតរនយការបរើបាសថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង កាតរនយផលអាកក ទាកទងបៅនងការបៅរនតបរើបាសថនា នងការផតលថនា បែើម រររងផលរះពាលពការរញឈរថនា ប�ៀន។ផលពការរញឈរការប�ៀនថនា ជាទបៅបៅថ “ការជរះលាងជាតពល” ឬបៅកាតថ “ការជរះលាង” រអាការបរារទាងកាយចតត នងអារមណនងបកើតមានប�ើងបៅបពលការបរើបាសថនា ប�ៀន តរវរញឈរឬកាតរនយបោយភាល ម។ អាការៈប�ៀនថនា បនះមានលកខេណះជាបចើនខសគានា អាសសយបៅបលើរបភទបរឿងប�ៀន។ ជាទបៅការរររងអាការៈកាតរនយថនា ប�ៀនអាចបវើបៅកនាងសហរមនផល។ ការជរះលាងអាការះប�ៀនថនា នងបរឿងសសវង អាចជាជហានទ១ននការពយាបាលថនា ប�ៀននងបរឿងសសវងបោយបរើបាសថនា រថនតរយះបពលយរបហើយវាបានផលរនតរនតចបទ។អនាកឱយការថណនាបរើបាសថនា នងទរកសាថនា ប�ៀនថែលបានទទលការរណត ះរណត ល មានទនាទកនាងការពយាបាលកនាងសហរមនបែើម ផតលជនយែលអនាកជង បែើមថសវងរកចបណះសរារ ការថករអាករករយនងការរររងខលន។ រាររញលទាងថផនការបពលបវលា ចលរមកនាងការងារ នងសកមមភាពថែលពបានទាកទងបៅនង ថនា ប�ៀននងបែើមបជៀសវាង ឬបបាះរងបចាលររយកាសថែលនាឱយ មានការបរើបរឿងប�ៀននង

បរឿងសសវង។ ការផតលបយរលបទាះជាបវើជាលកខេណះជាររគលឬ ជាករមនង ការពយាបាលអាករករយចាតទកថថផនាកមយែសខាន កនាងការពយាបាលថនា ប�ៀននងបរឿងសសវង។ វ ពយាបាលថររឱយថនា ឪសែបៅថតចាតទកថសខានកនាងថផនការរម សរារររគលបៅបពលថែលការពយាបាលថររអាករករយ មនអាចអនវតតនបានកនាងបនាះមានការពយាបាលវរតតផលវចតត ការពយាបាលភាពសមរសាម �កនាងចតតរណាត លព ការបរើថនា ប�ៀន បពលយរបវើឱយសរនសរសាទកបរ ើក។ ការពយាបាលកនាងសហរមនផសេរមនងការពយាបាលបរើបាសថនា ឪសែ ជាទបៅមានការររញលការផតលការថណនានងការរបាតអាការចាតទកថជាវ ែមានរសទភាពខពស កនាងការពយាបាលមនសសេថែលប�ៀនថនា បហរ អន។ ថនា បមថែន នងរបភណផយមានការបរើរញលគានា នងតរវមានការបវើបតសតខថជាវ ែមានរសទកនាងការពយាបាល នងជយកាតរនយការបរើបាសថនា ប�ៀនបហរ អន នងជយររនសខភាពនងបលើកកពសរណភាពជវត នងកាតរនយរទបលមើសចបារ។បៅបពលែបណើ រការពយាបាលជងកនាងសហរមនកពងថតមានការលអ របសើរការចារអារមមណ តរវបានបផត តបៅបលើការពយាបាលថររឱយចបណះយលែង ថែលកនាងបនាះមានការអររឱយយលអពថនា ប�ៀនបរឿងសសវងការចារ-បផតើមបរើបាសនងការទាមទារការយកចតតទកោកនងវ សាសសតការទរសាក ត មយចននបទៀត។ ការបផត ត អារមណបៅបលើការរកសាទនាកទនងនងអនាកជងររសារនងមតតភកតរងាហា �អពការ បរើបាសថនា ប�ៀនចរះ នងបរឿងសសវងរងាហា �អព លកខេណះការរាលោល ទាងរញហា ចតតសាសសត នងការសរលឱយមានការ រណត ះ-រណាត លវជាជា ជវះនងការមានការងារបវើ។

ការពយាបាលនងការថែទាការបរើបាសថនា ប�ៀនបរឿងសសវងបោយមានមលោឋា នសហរមនពតមានសបងខេរសមារអាសអាបរនាយ ទពរ 7

ឯកសារបយង

NIDA (1999) Principles of Drug Addiction Treatment. A Research-Based Guidehttp://www.drugabuse.gov/sites/default/files/podat_1.pdf

United Nations (2012) Joint Statement: Compulsory drug detention and rehabilitation centreshttp://www.unodc.org/documents/southeastasiaandpacific//2012/03/drug-detention-centre/JC2310_Joint_State-ment6March12FINAL_En.pdf

UNODC (2003) Investing in Drug Abuse Treatment. A Discussion Paper for Policy Makershttp://www.unodc.org/docs/treatment/Investing_E.pdf

UNODC (2003) Drug Abuse Treatment and Rehabilitation: a Practical Planning and Implementation Guidehttp://www.unodc.org/docs/treatment/Guide_E.pdf

UNODC (2007) TREATNET - Drug Dependence Treatment: Training Package http://www.unodc.org/treatment/en/training-package.html

UNODC (2008) TREATNET – Drug Dependence Treatment: Community-Based Treatment. Good Practice Documenthttp://www.unodc.org/docs/treatment/CBTS_AB_24_01_09_accepted.pdf

UNODC (2008) TREATNET – Drug Dependence Treatment: Sustained Recovery Management. Good Practice Docu-menthttp://www.unodc.org/docs/treatment/111SUSTAINED_RECOVERY_MANAGEMENT.pdf

UNODC (2008) TREATNET – Drug Dependence Treatment: Role in the Prevention and Care of HIV and AIDShttp://www.unodc.org/docs/treatment/111_HIV.pdf

UNODC (2009) Reducing the adverse health and social consequences of drug abuse: a comprehensive approach. Discussion paperhttp://www.unodc.org/docs/treatment/Reducing_the_Adverse_Health_and_Social_Consequences_of_Abuse.pdf

UNODC (2010) From coercion to cohesion: Treating drug dependence through health care, not punishment. Discus-sion paperhttp://www.unodc.org/docs/treatment/Coercion_Ebook.pdf

UNODC (2012): TREATNET Quality Standards for Drug Dependence Treatment and Care Serviceshttp://www.unodc.org/docs/treatment/treatnet_quality_standards.pdf

UNODC/WHO (2009) Principles of Drug Dependence Treatment. Discussion Paper. https://www.unodc.org/docs/treatment/Principles_of_Drug_Dependence_Treatment_and_Care.pdf

UNODC/WHO (2013) Opioid overdose: preventing and reducing opioid overdose mortality. Discussion paperhttp://www.unodc.org/docs/treatment/overdose.pdf

WHO (2008) mhGAP : Mental Health Gap Action Programme : scaling up care for mental, neurological and substance use disordershttp://www.who.int/mental_health/mhgap/en/index.html

UNODC: បលើកកពសការពយាបាលអនាកជងពការបរើថនា ប�ៀនកនាងសហរមន

ជងរណាត លមកពបរើថនា ប�ៀន ជារញហា សខភាពថែលរះពាលររគលររសារ នងសហរមន។ រថនតបោយការភណឌ ច� កឡាចពសងគម នងផលរះពាលពចបារ នងការបរ ើសបអើងទាងបនះ ថតងថតបវើឱយអនាកមានរញហា ជង សតបៅឆងា យ ពបសវាកមមថែលពកបរតរវការ។ ផយបៅវ�បរើសនពកបរ បានទទលជនយអនាកថែលរងបគាះងាន ពរញហា ការបរើថនា អាចនង រររងសានការណការជាសះបសើយ នងែកនាជវតថែលមានសខកតសខែមានខលមសារនងជវតែបព�បល�។

UNODC បលើកកពសការយលែងអពសខភាព នងការបរើបាសថនា បោយសហការ នងអងគការសខភាពពភពបលាក WHOរបងកើតកមមវ ចរះមយអពការពយាបាលរញហា ថនា ប�ៀននងការថែទាសខភាពថែលកនាងបនាះមានការបលើកកពសនងផតលការគាទនបយបាយថែលមានការសកសារចបហើយទទាងពភពបលាក យទសាសសតនងការផតលការអនតរារមន ថែលមានមលោឋា នបៅបលើសខភាពសាធារណះ នងការសកសាអពសទមនសសេបែើមកាតរនយការ បរើថនា នងរញហា សខភាពនងសងគមថែលរណាត លមកពរញហា ការបរើថនា ។ កមមវ ចរះបនះជាការជរ�ឱយមាន ការចណាយែវកាឱយបានយងទលទលាយ នងកមមវ ថែលបពារបព�បោយការរងាហា �អពបជារជយ កនាងការពយាបាលអនាកបរើបាសថនា ប�ៀន នងការថែទាសខភាពជាពបសសការបវើអនតរារមនបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមន។

បែើមបលើយតរែមានសារះសខានបៅបលើរញហា ការបរើបាសថនា ប�ៀនងនងបរឿងសសវងបៅភមភារអាសអាបរនាយចាតទកថជាបរៀងចាបាចសរារអនាកបរើបាសថនា ប�ៀនរថនតមនសគានា នងបគាលការណបរឿងថនា ប�ៀនថែលោកបសនាើបោយ UNODC នង WHO បៅឆនា ២០០៩។ ការពយាបាលបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមនសរារអនាកថែលមានរញហា ពការបរើបាសថនា ជាជបរ ើសែមានរសទភាពនងមននែលមនសវមានការយលែងបៅកនាងភមភារបនះបៅប�ើយ។

ពតមានសបងខេរបនះ ជាការលាតតោងអពការពយាបាល ថែលមានមលោឋា នកនាងសហរមន ជាររជបរ ើសបៅនង មជឈមណឌ លថែលតរវថតរងខេឱយទទល បសវាកមមថែលគាម នការរតរនតងបសរភាព ផតលការថែទាសខភាពនងសងកមែលអថែលចាតទកថមានរសទនងរនែល បោយមានការបរ ើសបអើងរនតចជាងនងផតលឪកាសរបសើរលអជាងសរារអនារររសររគលនងសងគម។ សបងខេរពតមានបនះ សបៅបៅរកការជយឱយការសបរចចតតែល អនាកមានសទសបរចអនាកែកនាសហរមន នងអនាករតរតតកនាងការងារសខភាព ការងារសងគម នងអាជាញ រអនវតតនចបារ បែើមអភវឌឍនការយលែងទបៅ អពការពយាបាលបោយមានមលោឋា នកនាងសហរមន សរារអនាកមានរញហា ពការបរើថនា ប�ៀន។

សមថែលងអណររណពតមានសបងខេរបនះតរវបានបរៀរចបោយ UNODC ការយលយភមភារអាសខាងបកើតនងបាសហវក។ បោយមានបលាកសស Juana Tomas-Rossello ទទលតនាទជាមនតរបរាង។ UNODC សមអររណកមមវ Treatnet II នងUNO-DC-WHO ថែលជាកមមវ អនតរ អងគការទាងសហការករតជាតររគលកកមមវ នងករមររគលក UN រចាពះរាជាណាចកកមពជា (រនាយមានជយ),ភមានងបវៀតណាមចបពាះការបរតជាញ ចតត នងលះរងបែើមការអភវឌឍនការពយាបាលអនាកមានជងពការបរើបាសថនា បរឿងប�ៀនបៅតរនអាសអាបរនាយ។ បរៅពបនះUNODC សមថែលងអណរអររណចបពាះការ ចលរមពររគលថែលបានជយបជាមថជងកនាងការបរៀរច នងបបាះពមភផសាយបសៀវបៅសបងខេរ ថែលមានបលាក David Jacka, GaryLewis, Clay Nayton,Edna Oppenheimer, Stella Szonn, Akara Umapornsakula, AaronWatson, and Armaghan Zargham.

បៅរបទសសយថអត នងសហរែឋាអាបមរក កមមវ មលន Treatnet II នង UNODC-WHO ថែលជាកមមវ រមអពការពយាបាលនងថែទាសខភាពអនាកមានរញហា ពការ បរើបាសបរឿងថនា ប�ៀន បៅភមភារអាសអាបរនាយ ថែលការពយាបាលបៅកនាងសហ-រមនតរវបានអភវឌឍនបៅគាែរង។

ការមនទទលខសតរវ ទសសេនះបយរលនងសាចបរឿងបៅកនាងបសៀវបៅបនះ ជារនតររសអនាកនពនបោយផលបហើយមនចាបាច ចាតទកថជាការរបញ�ទសសេនះបយរលឬជា នបយបាយររសអងគការ UNODCប�ើយ។ មខងារររសររគលថែលជាររគលក នងការរងាហា �ពបរឿងរាវកនាងការបបាះពមភផសាយបនះ មនអាចរកសសាយថ ជារនតទសសេនះថែលបទាះជាយងណាកបោយ មានការជារពាកពនបៅនងការយលយអរគបលខាការអងគការសហរជាជាត ពាកពនបៅនងសានភាពខាងផលវចបារ ររសរបទសណាមយទកែទករង ឬររបវណ ឬអណាចររសខលន ឬពាកពនបៅនងការ ោកករតពរទល ឬពថែន។

ការបបាះពមភផសាយបនះបៅមនទានមានការបផៀងផតបៅប�ើយ។

ការថសវងរកតាមរពនអ�ចតរនកឯកសារបនះអាចទា�យកព http://www.unodc.org/documents/southeastasiaandpacific//cbtx/cbtx_brief_KH.pdfបបាះពមភបៅរបទសនែ ថខបមសា ២០១៤