Breastfeeding Update 2019

ผชวยศาสตราจารย ดร.สดาภรณ พยคฆเรอง

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ประเดนการพดคย

• Update Baby-friendly Hospital Initiative (BFHI Update 2017)

• แนวปฏบตในการปกปอง สงเสรม และสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม

• ฐานขอมลงานวจยนมแม

Update Baby-friendly Hospital Initiative (BFHI Update 2017)

ประวต BFHIพ.ศ. 2532: เรมมบนได 10 ขนในการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

พ.ศ. 2534: เรมมโรงพยาบาลสายสมพนธแม-ลก (Baby Friendly Hospital Initiative: BFHI) โดย WHO and UNICEF

พ.ศ. 2552 : มการปรบ BFHI ใหทนสมย

พ.ศ. 2558 : มการปรบ BFHI ในสวนการประเมน

พ.ศ. 2559 : มการท าคมอการน าบนได 10 ขนไปใช

พ.ศ. 2560 : มการปรบบนได 10 ขนใหทนสมย

New BFHI 2560

https://www.who.int/nutrition/publications/infantfeeding/bfhi-national-implementation2017/en/

ประเดนหลกในการปรบ BFHI 2560

• ทารกเกดกอนก าหนด ทารกน าหนกตวนอยไดรบการดแลมากขน

• แบงออกเปนขนตอนการจดการทส าคญ(critical management procedures) กบหลกส าคญในการปฏบต (Key clinical practices)

• เพมเรองการปฏบตตาม พ.ร.บ.ควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดกเลก

• เพมเรองระบบการตดตามและการจดการขอมลภายในหนวยงาน

• ปรบเรองการหามไมใหลกดดหวนมยางหรอหวนมปลอม เปนการเนนในเรองใหค าปรกษามารดาเกยวกบการใชและความเสยงทเกดขนจากการใหจกนมปลอม

• ปรบบทบาทการดแลใหมการตดตามหลงจ าหนาย

ขนตอนการจดการทส าคญ (Critical management procedures)

• Step 1a: รพ.ทใหบรการดานมารดาและทารกปฏบตตาม พ.ร.บ.ควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดกเลกอยางครบถวน

The International Code of Marketing of Breastmilk Substitutes and relevant World Health Assembly

resolutions

• Step 1b: รพ.ทใหบรการดานมารดาและทารกควรมการเขยนนโยบายการเลยงลกดวยนมแมทชดเจนเพอสอสารกบบคลากรในรพ.และพอแม

Infant feeding policy

• Step 1c: รพ.ทใหบรการดานมารดาและทารกควรจดใหมระบบการตดตามและการจดการขอมล

Monitoring and data‐management systems

Step 1: Facility policies

นโยบายของหนวยงาน

การเลยงลกดวยนมแม เปนสทธของเดกทกคน

พ.ร.บ.Code ชวยเพมพลงอ านาจใหผหญงไดตดสนใจเลอกวธการใหนมลก บนพนฐานขอมลทถกตอง โดยปราศจากอทธพลการโฆษณาของบรษทนม

Step 1a

รพ.ทใหบรการดานมารดาและทารก ปฏบตตาม พ.ร.บ.ควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดกเลกอยางครบถวน

รพ.ทใหบรการดานมารดาและทารกควรมการเขยนนโยบายการเลยงลกดวยนมแมทชดเจนเพอสอสารกบบคลากรในรพ.และพอแม

นโยบายการเลยงลกดวยนมแม อาจท าเปนเอกสารแยกเฉพาะ หรอรวมอยในนโยบายการใหอาหารทารกทกวางขน หรอ รวมอยในเอกสารนโยบายอนๆ

ควรมแนวทางวาจะน าวธการปฏบตและการดแลไปด าเนนการอยางไรเพอใหแนใจวาบคลากรไดน าไปใชไดถกตองกบแมทกคน

ควรเขยนใหชดเจนวธการน านโยบายดานการบรหารจดการไปด าเนนการ

Step 1b

รพ.ทใหบรการดานมารดาและทารกควรจดใหมระบบการตดตามและการจดการขอมลอยางตอเนองเพอตดตามการปฏบตไดตามแนวทางการปฏบตทางดานคลนก

บนทกขอมลและการตดตามการปฏบตทางคลนกทเกยวของ

กบการเลยงลกดวยนมแมเขากบระบบพฒนาคณภาพ

ตดตามอตราการเรมตนเลยงลกดวยนมแมและการเลยงลก

ดวยนมแมในระหวางนอนในรพ.

Step 1c

• บคลากรสาธารณสขทใหบรการการใหอาหารทารกรวมทงการเลยงลกดวยนมแมควรมความร ความสามารถและทกษะทเพยงพอทจะชวยเหลอแมในการเลยงลกดวยนมแม

Ensure that staff have sufficient

knowledge, competence and skills to support breastfeeding

Step 2: Staff competencyสมรรถนะของบคลากร

มงเนนการประเมนความสามารถมากกวาการอบรมหลกสตรเฉพาะการอบรมควรเปนการใหฝกปฏบตดวยตนเอง

ประเมนทกษะความสามารถของบคลากรเกยวกบ

• ทกษะการใชเทคนคการใหการปรกษาแกแม ในดานตางๆ ไดแก การรบง

• การเรยนรปญหา การสรางความมนใจ และการชวยเหลอแม

• การใหปรกษาหญงตงครรภเกยวกบการเลย งลกดวยนมแม

• การประเมนการเลยงลกดวยนมแม (assess a breastfeed)

• การชวยแมในการจดทา และการอมลกใหกนนมแมไดดวยตนเอง

• การชวยแมในการเอาลกเขาเตาและการอมหวนมแม

• การอธบายเกยวกบวธการเลย งลกดวยนมแมไดอยางเหมาะสม

• การชวยแมในการบบและเกบน านม

• การชวยแมในการปอนน านมดวยถวย

ประเมนทกษะความสามารถของบคลากรเกยวกบ

• การชวยเหลอแมในการใหลกไดกนนมแมภายใน 1 ชวโมงแรกหลงเกด

• การชวยเหลอแมในกรณทแมคดวาตนเองมนมไมพอส าหรบลก

• การชวยเหลอแมในกรณททารกรองมาก หรอรองบอยๆ

• การชวยเหลอแมในกรณทลกไมยอมดดนมแม

• การชวยเหลอแมทมปญหาเกยวกบหวนม เชน สน บอด ใหญ แตก เจบ อดตน

• การชวยเหลอแมทมปญหาเกยวกบเตานม เชน คดตง เตานมอกเสบ เปนฝ

• การชวยเหลอแมในกรณทลกมปญหาน าหนกไมขน หรอเจบปวย

• การใหการปรกษาแกแมในการดแลสขภาพของตวแมเอง

• การปกปอง คมครองสขภาพของทารกตาม พ.ร.บ.ควบคมการสงเสรมการตลาดอาหารส าหรบทารกและเดกเลก

ตวชวดทเปน Global standards

อยางนอย 80% ของบคลากรทปฏบตงานอยในหนวยฝากครรภ หองคลอด หลงคลอด และทารกแรกเกด จะตองไดรบ pre‐service or in‐service

training เกยวกบการเลยงลกดวยนมแม ในระยะ 2 ป ทผานมา

อยางนอย 80% ของบคลากรทปฏบตงานอยในหนวยฝากครรภ หองคลอด หลงคลอด และทารกแรกเกด จะตองไดรบการประเมน competency เกยวกบการเลยงลกดวยนมแม ในระยะ 2 ป ทผานมา

อยางนอย 80% ของบคลากรทปฏบตงานอยในหนวยฝากครรภ หองคลอด หลงคลอด และทารกแรกเกด จะตอง ตอบค ำถำมไดถกตอง อยำงนอย 3 ใน 4 ของความรเกยวกบประโยชนของนมแม และทกษะการชวยเหลอแม

หลกส าคญในการปฏบต (Key clinical practices)

•สตรมครรภและครอบครวควรไดรบการใหค าแนะน าเกยวกบประโยชน และการจดการเลยงลกดวยนมแม

Discuss the importance and management of

breastfeeding with pregnant women and their families

Step 3: Antenatal informationการดแลในระยะตงครรภ

ใหค าแนะน า เพอสรางแรงจงใจ และมทศนคตทดตอการเลยงลกดวยนมแม

สอนทกษะวธการเลยงลกดวยนมแม สรางความมนใจวาแมเลยงลกดวยนมแมได ปองกนปญหาทพบบอยทท าใหแมเลกเลยงลกดวยนมแม เชน หวนม

แตก เตานมคด น านมไมพอ

ค าแนะน าส าหรบหญงตงครรภ

• หามอดอาหารหรอพยายามลดน าหนกระหวางตงครรภ

• รบประทานอาหารใหครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลาย

• หลกเลยง หรองดอาหารทมรสหวาน

• ควรเสรมธาตเหลก วตามนโเลท ในรปยาเมด

• ควรออกก าลงกาย ท าจตใจใหสบาย และพกผอนใหเพยงพอ

• ศกษาขอมลเกยวกบการเลยงลกดวยนมแม

• สงเสรมและชวยเหลอใหแมไดโอบกอดลกเนอแนบเนอโดยเรวทสดหลงคลอด และสนบสนน แมทกคนใหเรมตนเลยงลกดวยนมแมโดยเรวทสด

Facilitate immediate and uninterrupted skin-to-

skin contact and support mothers to initiate

breastfeeding as soon as possible after birth

Step 4: Immediate postnatal careการดแลหลงคลอดทนท

สงทควรปฏบต

น าลกมาวางบนอกแมทนทหลงคลอด (skin-to skin-contact) เปนเวลาอยางนอย 1 ชวโมง และสงเสรมใหแมไดรจกความพรอมของลกทจะดดนมแม และใหการชวยเหลอแมเมอตองการ”

พฤตกรรมของลก

• พกระยะสนๆ ในลกษณะตนตวเพอปรบใหเขากบสงแวดลอมใหม

• เอามอเขาปาก ท าทาดด สงเสยง ใชมอแตะเตานมแม

• จองทบรเวณสเขมของเตาแมไวเปนเปาหมาย

• ขยบไปทเตาแม และแลบลน

• เมอไปถงหวนม จะอาปากกวางเพองบ

เรมใหนมแมโดยเรวภายใน ½ - 1 ชวโมงหลงคลอด

• ใหน านมแมมาเรว

• ลกไดรบภมคมกน

• สงเสรมสายสมพนธแม-ลก

• แมลดการตกเลอดหลงคลอด

• แมควรไดรบการชวยเหลอทเหมาะสมเพอใหสามารถเรมตนการเลยงลกดวยนมแม คงการสรางน านมแม และจดการกบปญหาทพบบอยได

Support mothers to initiate and

maintain breastfeeding and manage common

difficulties

Step 5: Support with breastfeedingสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม

สงทควรปฏบต

• ทาอมและการเอาลกเขาเตา• สรางความมนใจและวธการประเมนการไดรบนมแม• การจดการปญหาจากการเลยงลกดวยนมแม• การบบ เกบน านม

• ไมใหนมผสม น า หรออาหารอนแกเดกแรกคลอดนอกจากนมแม เวนแตจะมขอบงช ทางการแพทย

Do not provide breastfed newborns

any food or fluids other than breast

milk, unless medically indicated

Step 6: Supplementationการไมใหน าหรออาหารอนใน 6 เดอนแรก

•ใหมารดาและทารกอยในหองเดยวกนตลอด 24 ชวโมง

Enable mothers and

their infants to remain together and to practise rooming-

in 24 hours a day

Step 7: Rooming-inแม-ลกอยหองเดยวกน

•สนบสนนแม ใหความส าคญและตอบสนองตอสอสญญานทบงบอกวา ทารกหว

Support

mothers to recognize and respond to their

infants’ cues for feeding

Step 8: Responsive feeding

ตอบสนองตอสญญาณหวของทารก

• ใหค าปรกษามารดาเกยวกบการใชและความเสยงทเกดขนจากการใหทารกกนนมขวด ดดหวนมยางและหวนมปลอม

Counsel mothers on the use and risks of feeding

bottles,

teats and pacifiers

Step 9: Feeding bottles, teats and pacifiersไมควรใหลกดดหวนมยางหรอหวนมปลอม

• โรงพยาบาลควรมการวางแผนและประสานงานเพอใหแมและลกไดรบการดแลทเหมาะสม และเขาถงทรพยากรสนบสนน

Coordinate discharge so that parents and their infants have

timely access to ongoing support and

care

Step 10: Care at discharge

การดแลเมอจ าหนาย

บนได 10 ขนในการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

ในทารกทเจบปวย (Spatz, 2004 )

• บนไดขนท 1 การใหขอมลเรองคณคานมแมในทารกปวย

• บนไดขนท 2 การชวยกระตนการหลงน านมใหมาเรวและตอเนอง

• บนไดขนท 3 การบรหารจดการน านมแม

• บนไดขนท 4 การเคลอบชองปากดวยน านมแมและการใหนมแมแกทารก

• บนไดขนท 5 การใหแมโอบกอดลกเนอแนบเนอ

• บนไดขนท 6 การดดเตาเปลา

• บนไดขนท 7 การเปลยนผานสการดดนมจากเตา

• บนไดขนท 8 การวดปรมาณน านมททารกไดรบ

• บนไดขนท 9 การเตรยมความพรอมและสรางความมนใจกอนกลบบาน

• บนไดขนท 10 การตดตามหลงจ าหนายจากโรงพยาบาล

บนได 10 ขนในการสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

ในทารกทเจบปวย (Spatz, 2004 )

แนวปฏบตในการปกปอง สงเสรม และสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม

https://www.who.int/nutrition/publications/guidelines/breastfeeding-facilities-maternity-newborn/en/

แนวปฏบตในการปกปอง สงเสรม และสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม ในสถานบรการสขภาพแมและเดก พ.ศ. 2560: องคการอนามยโลก

WHO handbook for guideline development

World Health Organization. (2014). WHO handbook for guideline development,

2nded. World Health Organization. http://www.who.int/iris/handle/10665/145714

การพฒนาแนวปฏบต (WHO, 2014)

1. ก าหนดค าถามและผลลพธเบองตน

2. สบคนหลกฐานเชงประจกษ

3. ประเมนและสงเคราะหหลกฐานเชงประจกษ

4. จดท าขอแนะน า รวมทงล าดบความส าคญของงานวจย และ วางแผนการเผยแพร

5. การเผยแพร

6. การน าไปใช โดยค านงถงความเสมอภาค และจรยธรรม

7. การประเมนผลกระทบ และการปรปปรงแนวปฏบต

กรอบการสบคนหลกฐานเชงประจกษ

• การสบคนหลกฐานเชงประจกษนใชกรอบของ PICO เพอ

ก าหนดทศทาง การคนควาใหตรงประเดน และ

สอดคลองกบวตถประสงคการศกษา

P = Population or problem

I = Intervention or area of interest

C = Comparison intervention

O = Outcome

Question and PICO format

• Early skin-to-skin contact

• Should mothers giving birth (P) practise early skin-to-skin contact (I), compared to not practising early skin-to-skin contact (C), in order to increase rates of early initiation of breastfeeding within 1 hour after birth (O)?

• ในมารดาคลอด (P) การสมผสแบบเนอแนบเนอโดยเรวหลงคลอด (I) เมอเปรยบเทยบกบการไมไดสมผสแบบเนอแนบเนอโดยเรวหลงคลอด (C) จะชวยเพมอตราการเรมใหนมแมไดภายใน 1 ชวโมงหลงคลอด (O) ไดหรอไม?

การสนบสนนใหเรมดดนมแมทนท และชวยใหกนนมแมได (Immediate support to initiate and establish breastfeeding)

1. การสมผสแบบเนอแนบเนอโดยเรวหลงคลอด (Early skin-to-skin contact)

2. การเรมใหทารกดดนมแมโดยเรว (Early initiation of breastfeeding)

3. การสอนและแสดงใหมารดาเหนวธการใหนมทถกตอง (Showing mothers how to breastfeed)

4. การใหมารดา-ทารก อยดวยกนตลอด 24 ชวโมง (Rooming-in)

5. การใหทารกดดนมแมตามความตองการ (Demand feeding)

การใหอาหารและความตองการเพมเตมของทารก (Feeding practices and additional needs of infants)

1. การใหอาหารหรอของเหลวอนกอน 6 เดอน (Early additional foods or fluids)

2. การหลกเลยงการใหทารกดดจกนมยางหรอจกนมปลอมAvoidance of pacifiers or dummies)

3. การหลกเลยงการใหกนนมจากขวดนมและหวนมปลอม(Avoidance of feeding bottles and teats)

การสรางสงแวดลอมทเอออ านวยตอการเลยงลกดวยนมแม (Creating an enabling environment)

1. นโยบายการเลยงลกดวยนมแมในสถานบรการสขภาพแมและเดก (Breastfeeding policy at facilities providing maternity and newborn services)

2. การฝกอบรมเจาหนาทดานสขภาพ (Training of health workers)

3. การสอนแมในระยะกอนคลอดเกยวกบการเลยงลกดวยนมแม (Antenatal breastfeeding education for mothers)

4. การวางแผนจ าหนายและการสงตอ (Discharge planning and linkage to continuing support)

โครงการพฒนาแนวปฏบตการเลยงลกดวยนมแม

โดยใชหลกฐานเชงประจกษ

ผรบผดชอบโครงการ

รองศาสตราจารย ดร. ฟองค า ตลกสกลชย

ผชวยศาสตราจารย ดร. สดาภรณ พยคฆเรอง

อาจารย ดร. ศศธารา นวมภา

ทปรกษาโครงการ

ศาสตราจารยนายแพทยภเศก ลมพกานนท

รองศาสตราจารย กรรณการ วจตรสคนธ

ทนสนบสนน: ส านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสข

ขนตอนการพฒนาแนวปฏบตฯ

1) คดเลอกหวขอ หรอก าหนดประเดน/ปญหา ทตองการแกไข

ดวยหลกฐานเชงประจกษ

2) สบคนหลกฐานเชงประจกษจากการทบทวนวรรณกรรมอยาง

เปนระบบ และ/หรองานวจย ในฐานขอมลอเลกทรอนกสท

เปนมาตรฐานสากล รวมทงแนวปฏบตทก าหนดโดยองคกร

หรอหนวยงานทเกยวของ

3) สงเคราะหหลกฐานเชงประจกษตามแนวทางทก าหนด

4) พฒนาแนวปฏบตฯ จากหลกฐานเชงประจกษทคนพบ

5) ประชมเชงปฏบตการรบฟงความคดเหนจากผทรงคณวฒ

6) ปรบปรง/แกไขแนวปฏบตตามความเหนของผทรงคณวฒ

แนวปฏบตการเลยงลกดวยนมแมโดยใชหลกฐานเชงประจกษ

ประเดนดานมารดา

การเตรยมหวนมและแกไขหวนมเพอสงเสรมการ

เลยงลกดวยนมแม

การนวดเตานมเพอสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

การเพมปรมาณน านมในมารดาหลงคลอดเพอ

สงเสรมการเลยงลกดวยนมแม

การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมในมารดาท างาน

นอกบาน

แนวปฏบตการเลยงลกดวยนมแมโดยใชหลกฐานเชงประจกษ

ประเดนดานทารก

ทารกปฏเสธนมแม

ภาวะน าหนกลดในทารกแรกเกดกบการเลยงลก

ดวยนมแม

ภาวะตวเหลองในทารกแรกเกดกบการเลยงลก

ดวยนมแม

ภาวะลนตดกบการเลยงลกดวยนมแม

ฐานขอมลงานวจยนมแม

โดย รองศาสตราจารย ดร.ฟองค า ตลกสกลชย

ผชวยศาสตราจารย ดร.สดาภรณ พยคฆเรอง

อาจารย ดร.ศศธารา นวมภา

วตถประสงคการจดท าฐานขอมลงานวจยนมแม

1. เปนแหลงรวบรวมงานวจยทเกยวของกบการเลยงลกดวยนมแมทง

ในประเทศและตางประเทศ

2. เพมชองทางเขาถงงานวจยทสะดวกและรวดเรวส าหรบนกวชาการและ

ผปฏบตงานทางคลนก

3. สงเสรมการพฒนางานวจยของประเทศทเกยวของกบการเลยงลกดวย

นมแม

4. สงเสรมการน างานวจยไปประยกตใชในการปฏบตงานเพอสงเสรมการ

เลยงลกดวยนมแม

ชองทางเขาถง

http://www.lib.ns.mahidol.ac.th/breastfeed/

http://www.ns.mahidol.ac.th/breastfeeding เลอก งานวจย

ฐานขอมลงานวจยนมแม

ศนยสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม และสขภาพเดกปฐมวย

คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

รวบรวมงานวจยททนสมย (2010-2018)

งานวจยทเกยวของมากกวา 1,000 เรอง

สามารถเขาถงแหลง full text ของงานวจย

งานวจยนมแมในประเทศไทย จ านวน 14 หวขอ

งานวจยนมแมในตางประเทศ จ านวน 9 หวขอ

ฐานขอมลงานวจยนมแมฯ

งานวจยนมแมในประเทศไทย จ านวน 14 หวขอ

มารดาหลงคลอดระยะแรก

มารดามบตรคนแรก

มารดาท างานนอกบาน

มารดาหลงคลอด

มารดาผาตดคลอดทางหนา

ทอง

มารดาวยรน

สตรตงครรภ

ความตงใจเลยงลกดวยนมแม

บทบาทพยาบาล

เครอขายทางสงคม

การเรยนการสอน/นกศกษาพยาบาล

มารดาคลอดกอนก าหนด

ทารกแรกเกดปกต/เจบปวย

สถานการณการเลยงลกดวยนมแมใน

ประเทศไทย

ฐานขอมลงานวจยนมแมฯ

งานวจยนมแมในตางประเทศ จ านวน 9 หวขอ

INCRESE BREAST MILK

WORKING MOTHERS

NIPPLE PREPARATION AND

CORRECTION

BREAST MASSAGE

JAUNDICE

TONGUE-TIE

WEIGHT LOSS

NUTRITION IN PREGNANCY

NUTRITION IN POSTPARTUM

พมพค าคน

Thai

เลอกหวของานวจย

ทตองการสบคน

คลกเพอเขาส

รายละเอยดของเรอง

แสดงบทคดยอ

งานวจย

คลกเพอเขาส full text

สามารถดาวนโหลด full

text

ใสค าคน มารดาวยรน

แสดงบทคดยอ

งานวจย

คลกเพอเขาส full text

แสดง keywords ของเรอง เพอ

สบคนเรองทเกยวของ

วารสารทตพมพ

Link ไปยง web ทเกยวของ

คลกเพอดาวนโหลด full text

สามารถดาวนโหลด full

text

Link ไปยง Journal เดยวกน

จ านวนวจยทมใน Journal

ฉบบเดยวกน

คลกเพอแสดง references

คลกเพอ link ไปยง

งานวจยทตองการ

เลอกหวของานวจย

ทตองการสบคน

คลกเพอเขาส

รายละเอยดของเรอง

คลกเพอเขาส full text

Link ไปยง web ทเกยวของ

คลกเพอดาวนโหลด full text

คลกเพอเขาส full text

สามารถดาวนโหลด full

text