book 60 part 1/2

Untitled-3 1 12/22/12 4:53 PM

60 ปจาก “การพลงงานแหงชาต”ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทน

และอนรกษพลงงาน”

P 1-29 (9 b0ss).indd 1 21/12/2012 18:30

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”2 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

P 1-29 (9 b0ss).indd 2 21/12/2012 18:31

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” 3

...น�ำมนสมยใหมแพง ไมรท�ำไมมนแพง แตกยงไง เปนสมยนอะไรๆ กแพงขนทกท จะใหน�ำมนถกลงมำ

กล�ำบำก นอกจำกหำวธทจะท�ำน�ำมนรำคำถกซงกท�ำไดเหมอนกน ถกกวำนดหนอย คอแทนทจะใชน�ำมนทมออกเทน 95 กใชออก- เทน 91 แลวกเตมแอลกอฮอลเขำไปนดหนง กเปนออกเทน 95 อำจเปนไดวำรถจะวงไมเรว กดเหมอนกน รถไมวงเรวเกนไป รถจะไดไมชนมำกเกนไป กจะชวยประหยด ทงหมดนเปนควำมคด ทใหพอเพยง...“...พดแบบคนไมรเรอง ไมรเรองกำรคลงกำรเศรษฐกจ แตวำ

ลองนกดถำสมมตวำ ใชของทท�ำในเมองไทย ท�ำในประเทศไดเองแลวกท�ำไดดมำก ออยทปลกทตำงๆ เขำบนวำมมำกเกนไปขำย ไมได รำคำตก เรำกไปซอในรำคำทดพอสมควร มำท�ำแอลกอฮอลแลวผทปลกออยกไดเงน ผทท�ำแอลกอฮอลกไดเงน...”

�พระราชด�ารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝาฯ ถวายพระพรชยมงคลเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา

ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสตวนจนทรท 4 ธนวาคม 2543

P 1-29 (9 b0ss).indd 3 21/12/2012 18:31


นายพงษศกด รกตพงศไพศาลรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน

เ ปนททราบกนดวา ความกาวหนาของวงการพลงงานในประเทศไทย ทสามารถกาวไกลมาจนถงทกวนนนน ไมใชเกดขนไดเพยงชว

ขามคน หากแตเกดขนจากการก�าหนดแนวทางและการด�าเนนการอยางตอเนองทมรากฐานมาอยางยาวนาน โดยประวตศาสตรของ

วงการพลงงานไทย หากจะนบยคทเกดการเปลยนแปลงและถอเปนจดเปลยนส�าคญนน คงตองเปนชวงทไดมการออกพระราชบญญตการพลงงาน

แหงชาตขน โดยมการจดตง “การพลงงานแหงชาต” เพอเปนหนวยงานผวางนโยบายและพจารณาโครงการดานพลงงานของประเทศ เมอวนท

7 มกราคม 2496

นบจากวนนนจนถงวนน ถอเปนเวลา 60 ป ทวงการพลงงานของไทยไดผานชวงเวลาอนส�าคญจากครงอดต ความเปลยนแปลงท

กอใหเกดประวตศาสตรดานพลงงานหลายประการ อาท ชวงเรงรดพฒนาชนบทอนเปนจดเรมตนของการพฒนาโครงการไฟฟาพลงน�าในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอและโครงการสบน�าดวยไฟฟา หรอชวงการคนพบแหลงปโตรเลยมในประเทศไทย อนเปนจดเรมตนแหงยคโชตชวงชชวาล การ

พฒนาโครงการดานพลงงานทดแทนในแตละประเภททประสบผลส�าเรจ เรอยมาจนถงการสงเสรมโครงการดานการอนรกษพลงงาน ทไดท�าให

ประเทศไทยรอดพนจากวกฤตดานพลงงานและสามารถมพลงงานใชไดอยางมประสทธภาพยงยนสบมา

ระยะเวลาทผานพนมาตลอด 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ทมววฒนาการจนปจจบนเปน “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ

พลงงาน” หรอ พพ. ในวนน ตองยอมรบวา นโยบายและมาตรการตางๆ ลวนไดรบการน�าไปปฏบตและเกดคณประโยชนตอประเทศทงสน ดงนน

จงสมควรทจะบนทกและเกบรกษาเรองราวตางๆ รวมไปถงประวตศาสตรดานพลงงาน เพอใหคนรนหลงไดศกษาเปนยงนก

ผมในฐานะรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน มความยนดอยางยง ท พพ. ไดจดท�าหนงสอทระลก เนองในโอกาสครบรอบ 60 ป จาก

“การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” ในครงน รวมทงตองขออวยพรใหขาราชการ ลกจาง พนกงานของ

พพ. รวมไปถงผทเกยวของในวงการพลงงานทกทาน จงประสบแตความสข ความเจรญ มสขภาพพลานามยแขงแรงสมบรณ และรวมแรง รวมใจ

ในการผลกดนนโยบายดานพลงงาน เพอเสรมสรางความเขมแขงดานเศรษฐกจใหแกประเทศชาตอยางยงยนตอไป

(นายพงษศกด รกตพงศไพศาล)

รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน

P 1-29 (9 b0ss).indd 5 21/12/2012 18:31


นายอำานวย ทองสถตยอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

ต ลอดการเดนทางอนยาวนานของวงการพลงงาน หากนบตงแตยคบกเบกส�าคญทเกดขนในชวงป 2496 ซงรฐบาลในยคนนไดม

การตราพระราชบญญตการกอตง “การพลงงานแหงชาต” ขน ซงถอเปนบทบนทกแรกของประวตศาสตรและทมาส�าคญของกรม

พฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน หรอ พพ. ในปจจบน ระยะการเดนทางจากวนนนจนถงวนน พพ. กไดกาวสวย 60 ปบรบรณ เมอ

วนท 7 มกราคม 2556 ทผานมา

ในวนเวลาและวย 60 ปของ พพ. หากเปนการท�างานราชการ กคอวยทตองเกษยณอายราชการ แตขอเทจจรงส�าหรบ พพ. แลว

ในวย 60 ปนถอเปนการเรมตนของบรบทใหมในการพฒนาพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงาน ซงถอเปนวาระแหงชาตอยางจรงจง

โดย พพ. ในปตอๆ ไปนบจากน มภารกจระดบประเทศ ทงแผนสงเสรมพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอกทมเปาหมายเพมขนรอยละ 25

ในระยะเวลา 10 ปขางหนา และแผนอนรกษพลงงานทมเปาหมายลดความเขมขนพลงงานรอยละ 25 ในระยะเวลา 20 ป เปาหมายและผล

สมฤทธของทงสองแผนดงกลาว ถอเปนหวใจส�าคญของการก�าหนดและชชะตาดานการพฒนาพลงงานของประเทศอยางแทจรง

ในโอกาสท พพ. กาวสขวบปท 60 น พพ. ไมเพยงจะตองท�าหนวยงานใหเขมแขงขน แตยงตองเขมขนทงดานการท�างานในการพฒนา

พลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ซงตองบรณาการใหทกภาคสวนไดเขามามสวนรวมมากยงขน ทงดานการสงเสรมใหภาคเอกชนเขามาลงทน

ในธรกจพลงงานอยางตอเนอง ท�าใหประชาชนไดใชพลงงานอยางมประสทธภาพสงสด ตลอดจนการเปนองคกรฐานความรและศนยกลางในการ

ผลกดนพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงานอยางยงยน อนเปนวสยทศนทส�าคญสดของ พพ. อกดวย

และในโอกาสท พพ. ไดจดท�าหนงสอ 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” น ผม

ในฐานะอธบด มความยนดเปนอยางยงทจะไดสงตอถอยค�าอนเปนเหมอนบทบนทกทางประวตศาสตรตอแวดวงพลงงานอนยาวนาน และการ

สรางแงคดด ๆ จากตวอกษรทกตว ภาพทกภาพ ทเกดขนจากความตงใจอยางสดความสามารถของทมงานผเกยวของตอหนงสอเลมนทกคน

และหวงวาหนงสอทระลกในโอกาสครบรอบ 60 ปของ พพ. เลมน จะไดสรางคณประโยชนแกผสนใจ ไดเกบเกยวความรและซมซบเรองราว

ด ๆ ตลอด 60 ปของ พพ. อนเปนความตงใจและวตถประสงคส�าคญของหนงสอเลมน สบไป

(นายอ�านวย ทองสถตย)

อธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

P 1-29 (9 b0ss).indd 7 21/12/2012 18:31


ส า รบ ญ

5 ค�านยม รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน

6 ค�านยม ปลดกระทรวงพลงงาน

7 ค�านยม อธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน

10 อดต 9 ผบรหารสงสด จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

16 ชวตทเปน “ต�านาน” ของศาสตราจารย ดร. บญรอด บณฑสนต

P 1-29 (9 b0ss).indd 8 21/12/2012 18:31


30 6 ทศวรรษบนเสนทางสรางความยงยนพลงงานของไทย 2427-2495 : กอนก�าเนดการพลงงานแหงชาต............... 32 ทศวรรษท 1 : 2496-2505 การพลงงานแหงชาต............ 34 ทศวรรษท 2 : 2508-2515 การพลงงานแหงชาต............ 42 ทศวรรษท 3 : 2516-2525 ส�านกงานพลงงานแหงชาต... 50 ทศวรรษท 4 : 2526-2535 ส�านกงานพลงงานแหงชาต... 64 ทศวรรษท 5 : 2536-2545 กรมพฒนาและสงเสรม พลงงาน............................... 76 ทศวรรษท 6 : 2546-2555 กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน.............. 86

98 การพฒนาพลงงานทดแทน Alternative Energy Development พลงงานแสงอาทตย........................................................... 104 พลงงานลม....................................................................... 114 พลงงานน�าขนาดเลก......................................................... 118 พลงงานชวมวล.................................................................. 126 กาซชวภาพ......................................................................... 130 เชอเพลงชวภาพ.................................................................. 138

146 การอนรกษพลงงาน Energy Conservation โครงการสาธตเทคโนโลยเชงลก เพอการอนรกษพลงงาน..................................................... 154 อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรต.............................. 156

158 ทศทางอนาคตพลงงานไทย

172 จากใจอธบด พพ.

P 1-29 (9 b0ss).indd 9 21/12/2012 18:31

อดต 9 ผบรหารสง สด

P 1-29 (9 b0ss).indd 10 21/12/2012 18:31

อดต 9 ผบรหารสง สด

P 1-29 (9 b0ss).indd 11 21/12/2012 18:31


ศาสตราจารย ดร. บญรอด บณฑสนตเลขาธการการพลงงานแหงชาต (พ.ศ. 2496-2511)

กอตง “การพลงงานแหงชาต”

หนวยงานเฉพาะทรบผดชอบดานพลงงาน

แหงแรกของประเทศไทย

บกเบกการจดหาแหลงพลงงาน

ของประเทศจากพลงน�า

โดยสรางเขอนไฟฟาพลงน�า

“เขอนน�าพอง” หรอ “เขอนอบลรตน”

เปนแหงแรก

รเรมโครงการพฒนาลมแมน�าโขง

(ตอนลาง) และสรางความรวมมอ

กบประเทศภาคสมาชกของลมน�า

คอ ไทย ลาว เขมร และเวยดนาม

ท�าใหเกดการส�ารวจเพอพฒนา

ลมแมน�าโขงอกหลายโครงการ

นายนธพฒน ชาลจนทรเลขาธการการพลงงานแหงชาต

(พ.ศ. 2511-2518)

ด�าเนนการโรงไฟฟาพลงน�าเขอนน�าพง

อ�าเภอกดบาก จงหวดสกลนคร

แสวงหาแหลงพลงงานใหม เพอรองรบ

ความตองการใชไฟฟาทเพมขน

สรางความรวมมอและกอสรางโครงการ

“สายสงไฟฟาแรงสงเชอมระหวาง

ไทย-ลาว”

วางรากฐานการพฒนาถานหน

และเทคโนโลยถานหนสะอาด

ของประเทศไทย

นายประวทย รยาพรเลขาธการการพลงงานแหงชาต (พ.ศ. 2518-2526)

รเรมโครงการพฒนาไฟฟาพลงน�าชนบท

ระดบหมบาน ซงเปนโครงการผลตกระแส

ไฟฟาพลงน�าขนาดเลกหรอฝายของหมบาน

เปนการน�าพลงงานหมนเวยน

มาใชใหเกดประโยชน

แสวงหาความรวมมอดานพลงงาน

กบตางประเทศ เชน ญปน สหรฐอเมรกา

สรางความรวมมอดานพลงงาน

กบประเทศกลมอาเซยน กอใหเกด

การประชมระดบรฐมนตรเศรษฐกจอาเซยน

วาดวยความรวมมอดานพลงงาน

เปนครงแรก

P 1-29 (9 b0ss).indd 12 21/12/2012 18:31


ดร. ประเทศ สตะบตรเลขาธการการพลงงานแหงชาต (พ.ศ. 2534-2535)

อธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน(พ.ศ. 2535-2540)

ขยายงานโครงการสบน�าดวยไฟฟา

ใหมประสทธภาพและตดตงสถานสบน�า

ครอบคลมพนทเกษตรกรรม

ในหลายลมน�าทวประเทศ

การกอสรางสะพานมตรภาพไทย-ลาว

สะพานขามแมน�าโขงแหงแรกของทงสอง

ประเทศ

สบสานความรวมมอเพอพฒนาลมแมน�าโขง

ตอนลางในหมประเทศภาคสมาชก

และเสรมสรางความรวมมอไปถงประเทศใน

ลมน�าตอนบน เชน สาธารณรฐประชาชนจน

รเรมแนวคดการผนน�าจากประเทศ

เพอนบานเขามาใชประโยชนในประเทศ

เชน สตงนม สาละวน

นายประพทธ เปรมมณเลขาธการการพลงงานแหงชาต (พ.ศ. 2526-2534)

ผลกดนใหเกดโครงการโขง-ช-มล

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

เพอประโยชนดานการเกษตร

และการอปโภคบรโภค

กอสรางเขอนไฟฟาพลงน�าครธาร

โครงการพฒนาแหลงน�าอเนกประสงค

เพอประโยชนทงการผลตกระแสไฟฟา

การเกษตร ปองกนน�าเคม และเปนแหลง

น�าจดส�าหรบอปโภคบรโภค นบเปน

โครงการขนาดใหญทสดโครงการหนง

ของ พพ.

รเรมและเรงรดโครงการฝายยาง

และการพฒนาแหลงเหมองแร

ถานหนลกไนต

ดร. อทธ พชเยนทรโยธนอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน

(พ.ศ. 2540-2542)

ผลกดน พ.ร.บ. การสงเสรมการอนรกษ

พลงงาน เพอใหมการอนรกษพลงงาน

อยางเปนระบบและมประสทธภาพในภาค

อตสาหกรรมและอาคารขนาดใหญ

การศกษาวจยดานพลงงาน เชน

พลงงานแสงอาทตย เพอจดท�าแผนท

ศกยภาพพลงงานแสงอาทตยของ

ประเทศไทย และศกษาความเหมาะสม

และศกยภาพในการผลตกาซชวภาพจาก

ระบบบ�าบดน�าเสยในโรงงานอตสาหกรรม

รเรมโครงการพลงงานเพอพฒนาชนบท

โดยจดตงระบบผลตไฟฟาประจแบตเตอร

ดวยเซลลแสงอาทตยส�าหรบหมบานท

ไมมไฟฟาใช

P 1-29 (9 b0ss).indd 13 21/12/2012 18:31


ดร. พานชพงศพโรดมอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทน

และอนรกษพลงงาน

(พ.ศ. 2549-2552)

จดท�าแผนพฒนาพลงงานทดแทน

15 ป (พ.ศ. 2551-2565) : REDP

ซงเปนแผนแมบทระยะยาวฉบบแรก

ของประเทศ

สรางและสานตอเขอนไฟฟา

พลงน�าคลองทงเพล

เขอนไฟฟาพลงน�าลมน�านานตอนบน

และเขอนไฟฟาพลงน�าหวยแมกะไน

ตอยอดโครงการไฟฟาพลงน�าระดบหมบาน

เปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมเปนเจาของ

โครงการจดประกวดโรงงานและอาคาร

อนรกษพลงงานและบคลากรทด�าเนนการ

อนรกษพลงงาน

นางสรพร ไศละสตอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน

(พ.ศ. 2542-2545)

อธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

(พ.ศ. 2545-2549)

รวมกบภาคเอกชนด�าเนนโครงการอนรกษ

พลงงานแบบมสวนรวม จนเกดผลประหยด

พลงงานทเปนรปธรรม

รเรมโครงการเงนทนหมนเวยนเพอการ

อนรกษพลงงานและการลดหยอนภาษ

เงนไดจากการอนรกษพลงงาน

โครงการไฟฟาพลงน�าขนาดเลกเพอผลต

ไฟฟาใหหมบานหางไกลจากสายสงไฟฟา

และเพอการชลประทาน

โครงการหมบานพลงงานในชนบท

และบานมนคงดานพลงงาน เพอสงเสรม

การประหยดพลงงานในภาคครวเรอน

สงเสรมภาคเอกชนรวมลงทนดานพลงงาน

ดวยมาตรการเครองมอทางการเงนและภาษ

ผานกลไก BOI

นายไกรฤทธ นลคหาอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทน


(พ.ศ. 2552-2555)

จดท�าแผนแมบทการพฒนาพลงงานทดแทน

ฉบบปรบปรง (AEDP) 25 เปอรเซนต ใน 10 ป เพอ

ยกระดบการพฒนาพลงงานทดแทนอยางครบวงจร

รเรมโครงการเกาะตนแบบพลงงานสะอาด

(Green Island) ทเกาะพะลวย

อ�าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน

เปนเกาะตนแบบพลงงานสะอาดแหงแรก


ขยายผลโครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษ

พลงงานและพลงงานทดแทน (ESCO Fund)

เพอเปนแหลงเงนทนแกผประกอบการ

รเรมโครงการใชกาซชวภาพในหลายรปแบบ

เชน Biogas Network ทจงหวดพทลง

และ Compressed Biogas ทจงหวดเชยงใหม

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

P 1-29 (9 b0ss).indd 14 21/12/2012 18:31


นายไกรฤทธ นลคหาอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทน


(พ.ศ. 2552-2555)

จดท�าแผนแมบทการพฒนาพลงงานทดแทน

ฉบบปรบปรง (AEDP) 25 เปอรเซนต ใน 10 ป เพอ

ยกระดบการพฒนาพลงงานทดแทนอยางครบวงจร

รเรมโครงการเกาะตนแบบพลงงานสะอาด

(Green Island) ทเกาะพะลวย

อ�าเภอเกาะสมย จงหวดสราษฎรธาน

เปนเกาะตนแบบพลงงานสะอาดแหงแรก


ขยายผลโครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษ

พลงงานและพลงงานทดแทน (ESCO Fund)

เพอเปนแหลงเงนทนแกผประกอบการ

รเรมโครงการใชกาซชวภาพในหลายรปแบบ

เชน Biogas Network ทจงหวดพทลง

และ Compressed Biogas ทจงหวดเชยงใหม


P 1-29 (9 b0ss).indd 15 21/12/2012 18:32


P 1-29 (9 b0ss).indd 16 21/12/2012 18:32

ชวตทเปน “ตำานาน” ของศาสตราจารย ดร. บญรอด บณฑสนต

หนาประวตศาสตรของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จารกไววาถอก�าเนดมาจากหนวยงานทมชอวาการพลงงานแหงชาต พรอมกบปรากฏนาม ศ. ดร. บญรอด บณฑสนต ในฐานะผกอก�าเนดและผด�ารง

ต�าแหนงเลขาธการคนแรกของการพลงงานแหงชาตตงแตป 2496 ศ. ดร. บญรอดจงเปนบคคลส�าคญทชาว พพ.

พงร�าลกถงดวยความคารวะ สมกบทมผกลาวไววา

“หากไมม ดร. บญรอด บณฑสนต วนนน กยอมไมมการพลงงานแหงชาต หรอกรมพฒนาพลงงานทดแทน

และอนรกษพลงงาน (พพ.) ในวนน”

แนนอนวาค�ากลาวขางตนนนเปนความจรง หากแต ศ. ดร. บญรอดมไดมความส�าคญเฉพาะส�าหรบชาว พพ. ใน

ฐานะผบรหารคนแรกเทานน หากแตผสนใจประวตศาสตรยอมเคยผานตาชอนในฐานะ “เสรไทย” สายอเมรกา นสต

เกาจฬาลงกรณมหาวทยาลยรบทราบวาทานคอ อดตนายกสภาจฬาลงกรณมหาวทยาลย และเปนอาจารยผใหญของ

คณะวศวกรรมศาสตร นอกจากนนแลว ศ. ดร. บญรอด บณฑสนต ยงเปน “ดอกเตอร” ดานไฟฟาพลงน�าคนแรก

ของประเทศ เปนผบกเบกงานดานพลงงานทดแทน รเรมการสรางเขอนกกเกบน�าและผลตไฟฟาในภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ รวมทงเปนอดตผบรหารระดบ “ต�านาน” ของหนวยงานอนๆ อกหลายแหง ไมวาจะเปนการไฟฟาฝายผลต

แหงประเทศไทย (กฟผ.) หรอการประปานครหลวง (กปน.) และยงเคยด�ารงต�าแหนงรฐมนตรวาการทบวงมหาวทยาลย

ของรฐคนแรกอกดวย


< ดร. บญรอด บณฑสนต (คนขวา) ขณะตรวจงานกอสรางลานไกไฟฟา (Switchyard) เขอนอบลรตน จงหวดขอนแกน

P 1-29 (9 b0ss).indd 17 21/12/2012 18:32


เปดตำานานชวตทเปน “ต�านาน” นเรมตนขนเมอวนอาทตยท 13 กนยายน

2458 ในรชกาลพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6

ณ อ�าเภอนางเลง จงหวดพระนคร ศ. ดร. บญรอด บณฑสนต เปนบตร

ของนายลาด บณฑสนต และนางสมพร (สกลเดมแซกม) เมอตอนมารดา

ตงครรภฝนวามคนจงชางมาให แตพอคลอดออกมาไดไมนานบตรชาย

คนนเกดเจบหนก แตแลวกลบรอดชวตมาไดดวยบารมน�าขธปบชา

หลวงพอโต วดสระเกศ จงไดรบชอใหมใหเปนมงคลนามวา “บญรอด”

เดกชายบญรอดเขาศกษาชนมธยมทโรงเรยนเทพศรนทร เมอ

ป 2465 เลขประจ�าตวนกเรยน ท.ศ. 2395 ตามหลกสตรการศกษา

สมยนนมชนประถม 3 ป คอ ป. 1-ป. 3 ตอดวยชนมธยมอก 8 ป

โดยม ม. 7 และ ม. 8 เปนชนเตรยมอดมศกษา ในยคกอนหากนกเรยน

คนใดมความรความสามารถเพยงพอ ทางครประจ�าชนและโรงเรยน

อาจพจารณาใหเลอนชนขามไปได บญรอดเรยนขามชนถงสองครง

คอเมอเรยนมธยมปท 1 และปท 3 เมอขนชนมธยมปท 7 มการ

แบงแยกการศกษาเปนแผนกตางๆ เขาเลอกเรยนแผนกวทยาศาสตร

และจบชนมธยมปท 8 อนเปนชนสงสดในป 2472 เมออายเพยง 14 ป

นสตจฬาฯ รนเยาวหลงจากนนเดกชายบญรอดไดเขาศกษาตอในคณะวศวกรรมศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย เมอป 2473 ขณะนนคณะวศวกรรมศาสตร

ยงไมมการแบงภาควชาแตจะเรยกกนวา “แผนก” โดยในชนปท 1

และ 2 ยงเรยนรวมกนโดยไมแยกแผนก และจะไดเรมแยกแผนก

ศกษาเมอขนชนปท 3 เมอถงชนปท 3 บญรอดเลอกเรยนแผนก

วศวกรรมไฟฟาซงสนใจมาตงแตยงเดก “เพราะวามความรสกวาวชาไฟฟา

เปนวชาซงคอนขางจะอศจรรย”

เมออย ชนปท 4 ทางคณะวศวกรรมศาสตรรบอาจารยชาว

ตางประเทศมาสอนวชาไฟฟาอกคนหนง คอ ดร. ชารลส อ.เอม. เกเวรตซ

(Charles Ehrnfrid Månsson Gewertz ค.ศ. 1894-1983) ศาสตราจารย ชาวสวเดนซงจบปรญญาเอกสาขาไฟฟามาจาก MIT (Massachusetts

Institute of Technology สถาบนเทคโนโยลแหงแมสซาชเซตส) ตราบจน

ตลอดชวต บญรอดยงร�าลกถงพระคณของครบาอาจารยเสมอ

“ตอนนนอาย 17 ป...ผมจงตงใจเรยนกบโปรเฟสเซอรเกเวรตซ

มากทเดยว และกไดรบการถายทอดวชาทางไฟฟาก�าลงมาอยางมหาศาล

พอจบปท 4 แลว ทานกเปนคนเสนอทจะใหผมไดรบปรญญาตร มวฒ

เปนเกยรตนยมอนดบ 1...”

บญรอด บณฑสนต (ยนแถวหลงขวาสด) นสตวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ตวแทนลกเสอไทย เขารวมประชมลกเสอนานาชาต พ.ศ. 2481 ทกรงวอชงตน ด.ซ.

P 1-29 (9 b0ss).indd 18 21/12/2012 18:32


อาจารยหนมนกเรยนนอกบญรอด บณฑสนต จบปรญญาวศวกรรมศาสตรบณฑตเกยรตนยม

แผนกวศวกรรมไฟฟาจากคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

เมอป 2476 ขณะเมอมอายเพยง 18 ป หลงจากนนทานไดรบการ

บรรจเปนอาจารยประจ�าคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

มต�าแหนงเปนอาจารยผ ชวยในแผนกวศวกรรมไฟฟา คอเปนผชวย

ศ. เกเวรตซ ชวยดแลหองปฏบตการไฟฟา และชวยสอนวชาวศวกรรม

ไฟฟาบางวชา จากนน

“โปรเฟสเซอรเกเวรตซกจดการเรองโรงเรยนใหผมไปเรยนปรญญา

โทท MIT แลวกคาดคนวาตองเขาเรยนปรญญาโทใหไดในทนท ผม

จะตองผานการสอนทดลอง เพราะในครงนนเราไมเคยใชวทยฐานะทาง

จฬาลงกรณมหาวทยาลยเพอทจะไปตอปรญญาโททอนในตางประเทศได

เลย ทกคนจะตองไปเรมตนปท 3 ของการเรยนทางบณฑตปรญญาตร...”

หลงจากสอบแขงขนชงทนไปศกษาตอ ณ ตางประเทศของ

จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดตอนปลายป 2478 ตนปตอมาอาจารย

บญรอดกเดนทางไปศกษาตอท MIT หรอสถาบนเทคโนโยลแหงแมสซา-

ชเซตส) เมองเคมบรดจ รฐแมสซาชเซตส สหรฐอเมรกา ผลปรากฏวา

ทานผานการทดสอบทกอยางและสามารถเขาศกษาตอในระดบปรญญาโท

ไดทนท

ในป 2481 อาจารยบญรอดจงส�าเรจการศกษาปรญญามหาบณฑต

ดานวศวกรรมไฟฟา (Master of Science in Electrical Engineering)

เกยรตนยม สาขาไฟฟาก�าลง จาก MIT

ดวยค�าแนะน�าของ ศ. เกเวรตซ อาจารยบญรอดวางแผนเดนทาง

ตอไปยงเยอรมนเพอเขาศกษาตอระดบปรญญาเอก แตแลวในเดอน

กนยายน 2482 สงครามครงใหมในยโรปกระเบดขนเมอกองทพนาซบก

โปแลนด ท�าใหอาจารยบญรอดตดสนใจเปลยนแผน ศ. เกเวรตซแนะน�า

วาใหไปศกษาวชาไฟฟาสอสารทมหาวทยาลยวสคอนซน (University of

Wisconsin) ซงทานกเหนพองดวย แตแลวระหวางนนเองชะตาชวตของ

นกศกษาปรญญาเอกชาวไทยคนนกมอนตองพลกผนไป

ขณะเปนนกศกษาท MIT ประเทศสหรฐอเมรกา

P 1-29 (9 b0ss).indd 19 21/12/2012 18:32


สงคราม !ปลายเดอนมกราคม 2485 รฐบาลไทยลงนามในสนธสญญาเปน

พนธมตรอกษะรวมกบญปนและเยอรมน พรอมทงประกาศสงครามกบ

ฝายสมพนธมตร หลงจากนนในเดอนกมภาพนธ รฐบาลจงแจงไปยง

นกเรยนไทยในสหรฐอเมรกา (ซงกลายเปนชาตศตร) ใหเดนทางกลบ

ประเทศไทย ขณะนน บญรอด บณฑสนต ก�าลงศกษาระดบปรญญาเอก

อย ณ มหาวทยาลยวสคอนซน เมองแมดสน รฐวสคอนซน เขาสอบผาน

ภาคขอเขยนแลว คงเหลอคางอยเพยงวทยานพนธเรองสถานวทยขนาด

10 กโลวตตเทานน

เมออาจารยไดรบค�าสงใหเดนทางกลบ นอกจากเสยดายปรญญาเอก

ทยงคางอยแลว อาจารยบญรอดยงคดวาประเทศไทยไมนาถล�าตวไปรวม

รบกบญปนดงทเปนอย ยงกวานนทานยงเชอมนวาดวยทรพยากรและ

เทคโนโลยของสหรฐฯ นาจะท�าใหฝายสมพนธมตรสามารถเอาชนะฝาย

อกษะไดในทสด จงตดสนใจวายงไมควรเดนทางกลบประเทศไทย ขณะ

เดยวกนสถานอครราชทตไทย ณ กรงวอชงตน ด.ซ. โดย ม.ร.ว. เสนย

ปราโมช อครราชทต ตดสนใจไมรบทราบการประกาศสงครามของรฐบาล

หลงจากนนไมนานมขาวแพรไปในหมนกเรยนไทยวา ม.ร.ว. เสนยได

จดตงขบวนการตอตานญปนขน พรอมกบประกาศรบสมครนกเรยนไทย

ผสมครใจเขารวมขบวนการ ซงอาจตองไปเปนทหารสรบกบานกเมอง

และอาจารยบญรอดคอหนงในบรรดานกเรยนไทยทสมครเขารวมขบวนการ

ลบนน ซงตอมาภายหลงเปนทรจกกนในนาม “ขบวนการเสรไทย”

เพอชาตในเดอนมนาคม 2486 หลงผานการฝกหดดานยทธวธ อาจารย

บญรอดในชอรหสวา “เบน” (Ben) และเพอนคนไทยในกลมทเรยกกนวา

“สายปฏบตการลบ” (Secret Operation) จงออกเดนทางขามโลก

จากสหรฐอเมรกา เรอโดยสารใชเสนทางคลองปานามา เลาะเลยบ

ชายฝงทวปอเมรกาใต ตดขามมายงนวซแลนด ออสเตรเลย กอนจะ

ถงจดหมายปลายทางทเมองบอมเบยในอนเดย จากนนตอรถไฟขาม

อนเดยมายงกลกตตา แลวลงเรอกลไฟแลนทวนแมน�าพรหมบตรไปส

คายทหารใกลเมองดบรกา รฐอสสม ไมหางไกลจากชายแดนพมาอนเปน

เขตสรบระหวางญปนกบองกฤษ แลวขนเครองบนขามเทอกเขาหมาลย

ตอไปยงเมองจงกง (ปจจบนเรยกวา ฉงชง) มณฑลเสฉวนของจน แลว

เลยไปยงเมองคนหมง มณฑลยนนาน

จากคนหมง อาจารยบญรอดซงเคยเรยนขมา และพอมความรเรอง

การดแลรกษามามาบางจากทวสคอนซน ไดรบหนาทจดหาและดแลมาท

ใชเปนพาหนะ กบลาและลอทเปนสตวตางบรรทกสมภาระและอาวธ

ยทธภณฑไปยงคายฝกทเมองซอเหมาใกลเมองเชยงรง เขตสบสองปนนา

ทอย หางออกไปอก 300 กโลเมตร ทานใชเวลาเดนทางระหกระเหน

ผานปาเขาไปอกกวาเดอนจงถงซอเหมาโดยสวสดภาพ

ตามแผนการทไดรบมอบหมายมา เสรไทยกล มนจะใชเมอง

ซอเหมาเปนศนยปฏบตการโดยจดสงหนวยเลกๆ แทรกซมเขาสดนแดน

ไทยผานทางภาคเหนอหรอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แลวจดตงเครอขาย

สงรายงานขาวความเคลอนไหวของกองทพญปนกลบมายงศนยปฏบตการ

อยางไรกดปรากฏวาหนวยทสงลวงหนาเขาไปกลบเงยบหายหมด ในทสด

อาจารยบญรอดจงตองเดนทางมาสบขาวดวยตวเอง โดยปลอมตวเปน

ชาวขม โกนศรษะ เดนทางจากซอเหมามายงเชยงรง แลวลองแพไปขน

ทเมองลา เดนเทาตอไปจนถงฝงแมน�าโขงตรงขามกบเมองหลวงพระบาง

ของลาว (ในชวงสงครามโลกเปนดนแดนประเทศไทย) ในอกหลายสบป

ตอมา ความหลงครงนนยงคงแจมชด

“ผมเดนทางดวยเทาบาง ขมาบาง จากคนหมง ผานซอเหมา จนถง

หลวงพระบาง เดยวเดนอยฝงซายแมน�าโขง อกวนขามไปเดนฝงขวาเพอ

หลบหลกการไลลาของทหารและต�ารวจไทย...ผมตองปนปายขามยอดเขา

สงเสยดฟาไมรกลกตอกลกกวาจะถงหลวงพระบาง แลวเดนยอนกลบไป

คนหมงอกครง ใชเวลาเดนทางถง 6 เดอน...”

จากการขาวท�าใหทราบวาหนวยปฏบตการทสงเขามายงประเทศไทย

นน บางคนถกสงหาร ทเหลอถกต�ารวจไทยจบกมไว แตดวยการประสาน

งานกบเสรไทยทปฏบตงานภายในประเทศ ท�าใหไดรบการปลอยตวกลบ

มาไดโดยปลอดภย

P 1-29 (9 b0ss).indd 20 21/12/2012 18:32


เตรยมบกเมอถงชวงตนป 2487 อาจารยบญรอดกบเพอนเสรไทยอกนายหนง

ไดรบอนญาตใหลาพกผอนกลบไปยงสหรฐอเมรกาเปนเวลา 60 วน

เมอครบก�าหนด ทานจงเดนทางยอนกลบมายงเมองกลกตตาทาง

ฝงตะวนออกของอนเดยอกครงหนง เขารบการฝกโดดรม และอบรม

เรองสงครามจตวทยาเพมเตม รวมทงบางครงกตดขนไปกบเครองบน

ทงระเบดของสมพนธมตรทเขาไปทงระเบดทหมายทางยทธศาสตรตางๆ

ในประเทศไทย เพอ “ชเปา” วาสถานทใดทตองรกษาไวไมใหถกท�าลาย

เชนวดวาอารามและพระบรมมหาราชวง

ตอมามนายทหารอเมรกนมาทาบทามใหเขายายไปอยกบหนวย

ทท�าหนาทฝกปฏบตการ “สงครามกองโจร” หลงแนวรบของขาศก เมอ

อาจารยบญรอดตอบตกลงจงถกสงตวไปยงฐานทพสมพนธมตรททาเรอ

ทรงโคมาล (Trincomalee) ทางตะวนออกของเกาะลงกา เพอฝกการรบ

ใหแกทมเดกหนมทเสรไทยสายในประเทศจดการใหลกลอบเดนทาง

ออกมาฝกอาวธเตรยมตอสขบไลกองทพญปน

แตแลวหลงจากฝกไปไดเพยงเดอนเดยว พรอมนบวนรอทจะได

โดดรมเขามาปฏบตการหลงแนวรบในประเทศไทย ตนเดอนสงหาคม

2488 “อะตอมมกบอมบ” ระเบดชนดใหมของสหรฐฯ ถกทงลงกลาง

สองเมองใหญของญปน คอฮโรชมาและนางาซาก ญปนยอมแพแกฝาย

สมพนธมตรโดยไมมเงอนไข

เมอญปนพายแพไปแลว กองก�าลงเสรไทยนอกประเทศกทยอยกน

เดนทางกลบเขาไปสมทบกบกองก�าลงในประเทศเพอท�าการปลดอาวธ

กองทพญป น อาจารยบญรอดจงไดพบหนาพอแมญาตพนองทขาด

การตดตอกนไปตงแตตนป 2485 อกครงหนง ในระหวางนนเองทาน

ไดมโอกาสรจกกบคณพยอม ชณหศร ธดานายหางชลส (Shulz) ชาว

เยอรมน หลงจากคบหาดใจกนอยไดไมนาน ทานกแนใจวาสาวลกครง

คนนแหละคอค ชวต ทงสองจดทะเบยนสมรสกนอยางเงยบๆ และ

ครองรกดวยกนมาอกกวา 60 ป ตราบจนตายจากกนไป

ในเครองแบบนายทหารเสรไทย

P 1-29 (9 b0ss).indd 21 24/12/2012 13:34


ไฟฟาพลงนำากนยายน 2488 อาจารยบญรอดเดนทางกลบไปศกษาตอทสหรฐ-

อเมรกา กอนออกเดนทางไป ฯพณฯ ปรด พนมยงค รฐบรษและหวหนา

ขบวนการเสรไทย ไดแจงวาอยากใหทานไปศกษาตอดานไฟฟาก�าลงน�า

เพราะคดวาการทจะพฒนาประเทศยคหลงสงครามโลกตองใชพลงงาน

ไฟฟาเปนอนมาก และเมองไทยนาจะมน�ามากพอส�าหรบการเรมตนยค

ไฟฟาพลงน�า แมวทยานพนธทวางคางอยทวสคอนซนคอเรองไฟฟา

สอสาร แตอาจารยบญรอดกยนดเปลยนสาขาวชาเพอจะไดใชความร

ของทานใหเปนประโยชนแกประเทศชาต

หลงจากตองฝาฟนอปสรรคเลกๆ นอยๆ กบระบบราชการของไทย

แลว ทานกไดรบอนมตใหเขาศกษาตอในมหาวทยาลยฮารวารด ท�าการ

คนควาเรองไฟฟาแรงสงกบการพฒนาแหลงน�าใหไดประโยชนในทาง

พลงงานไฟฟา จๆ วนหนง ม.ล. ชชาต ก�าภ อธบดกรมชลประทาน

ของไทย กเดนเขาไปหาทานถงหองทดลองชนใตดนของแผนกไฟฟาก�าลง

มหาวทยาลยฮารวารด

“...บอกวาไดรบค�าสงจากนายกรฐมนตร จอมพล ป. พบลสงคราม

วาเมอผมกลบไปจะมอบหมายใหด�าเนนการในเรองพลงงานของ

ประเทศไทย ซงผมกรบปาก เมอไดเรยนมาทางนกยนดจะชวยเหลอ แต

ผมกไดเรยนใหทานทงสองทราบวาผมมพนธะกบจฬาลงกรณมหาวทยาลย

อย...”

กลบสบานเกดในป 2492 ทานส�าเรจการศกษาไดรบปรญญาวทยาศาสตร

ดษฎบณฑต (D.Sc.) สาขาไฟฟาพลงน�าจากมหาวทยาลยฮารวารด

กลายเปน “ดอกเตอร” ดานไฟฟาพลงน�าคนแรกของประเทศไทย

เมอเดนทางกลบมาถงประเทศไทย ดร. บญรอดกลบเขารบราชการ

ในสงกดเดมคอ แผนกไฟฟา คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณ-

มหาวทยาลย แตพรอมกนนนหนาททมความรบผดชอบพนไปกวานสต

ในชนเรยนก�าลงรออย ดร. บญรอดเลาตอวา

“ป 2493 ผมกลบจากประเทศสหรฐอเมรกา นายกรฐมนตร

จอมพล ป. พบลสงคราม กจะใหผมเรมด�าเนนการในเรองพลงงาน

ของประเทศไทย แตไมมงบประมาณอะไรเลย ผมจงขออนญาตจฬา-

ลงกรณมหาวทยาลยเพอจะใชหองท�างานของผมเปนทตงของคณะ

กรรมการพลงงานแหงชาต ซงมผเชยวชาญดานตางๆ ประมาณ 79 คน

เพอรางระเบยบแบบแผนทจะไดมาซง พ.ร.บ.”

ความสนใจทรฐบาลไทยมใหแกไฟฟาพลงน�าน ปรากฏชดเจนจาก

ความตอนหนงของนโยบายรฐบาลซงจอมพล ป. พบลสงคราม นายก-

รฐมนตร แถลงแกรฐสภาตงแตวนท 6 กรกฎาคม 2492 วา “จะเรงให

ไดมาซงพลงจากไฟฟาน�าตก...”

พรอมกนนน ดร. บญรอดกรกษาสญญาทรบปากไวกบ ม.ล. ชชาต

ก�าภ ดวยการหาเวลาปลกตวไปชวยกรมชลประทานจดตงกองพลงน�าขน

พรอมกบเดนทางรวมไปกบคณะของกรมชลประทานเพอตรวจสอบหา

แหลงพลงงานน�าในประเทศ จนพบวาแมน�าปงทเขาแกว ต�าบลยนฮ

จงหวดตาก มศกยภาพเพยงพอทจะเปนแหลงผลตไฟฟาพลงน�าไดอยาง

มหาศาล อนกลายเปนทมาของโครงการเขอนยนฮ ซงไดรบพระราชทาน

นามในเวลาตอมาวา “เขอนภมพล”

กำาเนด “การพลงงานแหงชาต”ในป 2495 ประธานธนาคารโลกไดเดนทางมาเยอนประเทศ

ไทย และ ดร. บญรอดเปนผหนงทไดพบปะแลกเปลยนขอคดเหนกน ขอ

เสนอประการหนงของธนาคารโลกซง ดร. บญรอดมสวนผลกดนคอควร

มหนวยงานทมหนาทรบผดชอบจดการดานพลงงาน (ไฟฟา) ของไทย

โดยเฉพาะ ซงทางธนาคารโลกยนดใหความชวยเหลอ จงเกดม “คณะ

กรรมการไฟฟาและพลงงานแหงประเทศไทย” ขน และตอมาทรงพระ

กรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตการพลงงานแหงชาตขนเมอ

5 มกราคม 2496 โดยม “คณะกรรมการพลงงานแหงชาต” เปนผควบคม

นโยบายและการปฏบตงาน ดร. บญรอดซงในขณะนนยงเปนขาราชการ

สงกดจฬาลงกรณมหาวทยาลย จงไดรบการแตงตงใหรกษาการต�าแหนง

เลขาธการการพลงงานแหงชาต ตงแตป 2496 ดวย

P 1-29 (9 b0ss).indd 22 21/12/2012 18:32


เครองหมายราชการของหนวยงานแหงใหมน ถกก�าหนดขนตาม

ประกาศส�านกนายกรฐมนตร ลงวนท 15 พฤษภาคม 2497 ใหใชรป

พระพรณ เทพแหงฝน กบพระอคน เจาแหงไฟ ประทบบนแทน รวม

เรยกวา “พระอคนวสสเทพ” หมายความวาเทพเจาผใหก�าเนดพลงงาน

ตงแตป 2498 เปนตนมา การพลงงานแหงชาตไดรบงบประมาณ

มาด�าเนนการเรงรดส�ารวจแหลงพลงน�าและถานหนลกไนต เพอศกษา

หาทางพฒนาแหลงพลงงานในประเทศไทย ดร. บญรอดไดรบแตงตง

ใหเปนเลขาธการการพลงงานแหงชาต สงกดส�านกนายกรฐมนตร

ตงแตเดอนมนาคม 2499 แตกยงคงชวยราชการงานสอนทแผนกไฟฟา

คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยตอมาอกหลายป

คณธรรมชาต ศรวฒนกล อดตรองอธบด พพ. และอดตนสต

คณะวศวกรรมศาสตร ลกศษยของ ดร. บญรอดชวงนน เลาวา “ตอน

ผมเรยนป 3-4 ไดเรยนกบทานสองวชา คอ วชา math ของไฟฟา อก

วชาหนงคอวชาเศรษฐศาสตร engineering economy วชานจดประกาย

ใหผมชอบทางดานน...ทานสอนสนกนะ แตเปนทกลวของนกเรยนทวไป

เพราะทานจะดมาก ใครไมตงใจฟง ใครมาสาย หรอวาใครจะมลกเลน

อะไรกบทาน ทานรทน...”

คนลาไฟ (ฟา)ตงแตชวงปลายสงครามโลกครงท 2 โรงไฟฟาหลกของกรงเทพฯ

คอ “โรงไฟฟาวดเลยบ” (ปจจบนคอการไฟฟานครหลวง ขางวดราชบรณะ

ปากคลองตลาด กรงเทพฯ) คอจดยทธศาสตรส�าคญ จงถกเครองบนฝาย

สมพนธมตรทงระเบดจนพงพนาศ ชาวพระนครจงไมมไฟฟาใชมาเปน

เวลานานแรมป จนเมอสงครามโลกยตลงจงมการซอมแซมโรงไฟฟา ซง

ดร. บญรอดกมสวนรวมเปนทปรกษาดวยคนหนง

แมกระทงเมอสามารถซอมแซมเครองก�าเนดไฟฟาของ “โรงไฟฟา

วดเลยบ” ใหใชการไดแลว ทวาแมแตในกรงเทพฯ เอง ไฟฟากยงมใช

แบบ “ตดๆ ดบๆ” สวนตางจงหวดนนยงไมตองพดถง พนทสวนใหญ

ของประเทศยงไมมไฟฟาใชทงสน

งานชนแรกทส�าคญและเร งด วนของ ดร. บญรอดในฐานะ

P 1-29 (9 b0ss).indd 23 24/12/2012 13:34


เลขาธการการพลงงานแหงชาต คอการสนบสนนและจดการปญหาความ

ขาดแคลนก�าลงผลตไฟฟาและแกไขไฟฟาหร ซงเกดจากแรงดนไฟฟา

ตกมากในชวงป 2499-2503 น�าไปสการตดตงเครองก�าเนดไฟฟาดเซล

ขนาดใหญขนในกรงเทพฯ-ธนบร และการเปลยนแรงดนไฟฟาจาก

110 โวลต เปน 220 โวลต ในเขตจ�าหนายไฟฟาของการไฟฟานครหลวง

อนนบเปนการตดสนใจครงส�าคญในหนาประวตศาสตรการไฟฟาของ

ประเทศไทยทเดยว

อยางไรกตามแมการแกปญหาดงกลาวจะลลวงไปดวยด ทวา ดร.

บญรอดกตระหนกชดเจนวานนเปนเพยงการแกปญหา “เฉพาะหนา”

เทานน ส�าหรบดษฎบณฑตดานไฟฟาพลงน�าเชนทาน หนทางเดยวทจะ

แกปญหาใหประเทศไดในระยะยาวคอการสรางเขอน ซงจะมประโยชน

ทงการผลตไฟฟาพลงน�า อนมตนทนตอหนวยต�าทสด ทงยงเปนแหลง

กกเกบน�าส�าหรบการชลประทานเพอพนองเกษตรกร พลเมองกลมใหญ

ทสดของราชอาณาจกร

“ผามอง” เดอะเมกะโปรเจกตในบรรดาล�าน�าทมอยหรอทไหลผานประเทศไทย แมน�าโขงถอไดวา

มศกยภาพสงสด ถอเปน “ความหวงของภมภาค” กวาได ดร. บญรอด

เหนวาหากศกยภาพของแมน�าโขงไดรบการพฒนาขนมาแลวจะเปน

ทางออกทแกไขไดทงวกฤตพลงงาน และยงสามารถพฒนาการเกษตร

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงถกมองวาเปนเขตแหงแลงกนดาร

ไดอยางมหาศาล ยงกวานนนอกจากประเทศไทยแลว มตรประเทศใน

ลมแมน�าโขงตอนลาง อนไดแก ลาว กมพชา และเวยดนาม กจะไดรบ

ประโยชนรวมกนดวย

ดวยความสนบสนนของ “อคาเฟ” หรอคณะกรรมาธการเศรษฐกจ

แหงเอเชยและตะวนออกไกล (ECAFE - Economic Commission

for Asia and the Far East ปจจบนใชชอวา ESCAP - Economic and

Social Commission for Asia and the Pacific) ประเทศไทย กมพชา

ลาว และเวยดนาม จงจดการประชมรวมกนขนในเดอนพฤษภาคม

2500 อนน�าไปสการจดตงคณะกรรมการประสานงานส�ารวจลมแมน�าโขง

ตอนลาง ประกอบดวยผแทนของรฐบาลสประเทศ ในการน ดร. บญรอด

บณฑสนต ในฐานะเลขาธการการพลงงานแหงชาต ไดรบแตงตงใหเปน

ผแทนประเทศไทย

อภมหาโครงการอนถอไดวาเปน “โครงการระดบโลก” ส�าหรบ

แมน�าโขงในยคทศวรรษ 2500 และเปนผลงานโดยตรงของส�านกงาน

พฒนาแมน�าโขงตอนลางคอเขอนผามอง ซงจะสรางกนขวางแมน�าโขง

ระหวางราชอาณาจกรไทยกบราชอาณาจกรลาว ตรงอ�าเภอทาบอ จงหวด

หนองคาย

ระดบความสงของเขอนผามองทประเมนกนไวในระยะแรกคอ

80 เมตร ซงสงพอๆ กบตก 20 ชน (บางแหลงขอมลวาตวเขอนจะม

ความสงถง 115 เมตร เทยบเทาตกสงเกอบ 30 ชน) ดวยเหตนน

ทะเลสาบของเขอนผามองจงจะครอบคลมอาณาบรเวณจงหวดหนองคาย

และเลยทางฝ งไทย กบนครหลวงเวยงจนทนและแขวงเวยงจนทน

ของฝงลาว คดเปนพนทเกอบ 4,000 ตารางกโลเมตร (เทากบพนท

กรงเทพมหานคร ปทมธาน และสมทรปราการรวมกน) ในการนคาดกน

วาจะตองมการอพยพยายถนของประชาชนไทย-ลาว ไมต�ากวา 3 แสนคน

เอกสารประชาสมพนธ “โครงการพฒนาแมน�าโขง” อธบายวา

“เขอนนมความส�าคญตอภาคอสานมาก สามารถทจะจายน�าใหแกภาค

อสานไดถงวนาทละ 600 ลกบาศกเมตรตลอดป โดยเฉพาะอยางยง

สามารถผลตกระแสไฟฟาไดนบหลายแสนกโลวตต...ทงยงสามารถจะ

ขยายการท�านาไดอกประมาณเกอบลานไร โดยมล�าคลองสงน�าทยาวถง

250 กโลเมตร...”

แตการจะผลกดนโครงการระดบนใหเกดขนได จ�าเปนทตองม

ประสบการณและบคลากรเพยงพอ องคการสหประชาชาตโดยการ

ผลกดนของคณะกรรมการแมน�าโขง (Mekong Committee) จงให

ความชวยเหลอแกประเทศทงสในลมน�าโขงตอนลาง ในอนทจะ “ทดลอง”

สรางโครงการเขอนอเนกประสงคขนาดกลางตามล�าน�าสาขาของแมน�าโขง

ในพนทของตนกอน

ประเทศไทยจงเลอกโครงการน�าพองทจงหวดขอนแกนเปนประเดม

ดร. บญรอด บณฑสนต (นงท 2 จากซาย) เจรจาเงนก โครงการน�าพองทสหพนธสาธารณรฐเยอรมน พ.ศ. 2505

P 1-29 (9 b0ss).indd 24 21/12/2012 18:32


ณ พองหนบจอมพล สฤษด ธนะรชต นายกรฐมนตรในขณะนน เคยสอบถาม

ทางกรมชลประทานวาการสราง “เขอนพองหนบ” ตาม “โครงการ

น�าพอง” จะตองใชเวลากป กไดรบค�าตอบวาประมาณ 10 ป แต ดร.

บญรอด บณฑสนต เลขาธการการพลงงานแหงชาต กลบเรยนทาน

จอมพลไปวา “ผมขอเวลาแค 2 ป ครบผม !”

ดวยระยะเวลาทตางกนกบประมาณการถงหาเทา ทานจอมพลคงยง

ไมคอยแนใจ แตดวยความเชอมนในตวของ ดร. บญรอด ทานจงอนมต

ใหเรมด�าเนนโครงการได

ในป 2505 รฐบาลรบหลกการใหโครงการพฒนาแมน�าพองเปน

โครงการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ และใหเรงพฒนา “เปนอนดบแรก”

ดร. บญรอดจงผลกดนใหมการจดตง “การไฟฟาตะวนออกเฉยงเหนอ”

ขนเปนรฐวสาหกจ ดแลตงแตการกอสรางจนถงการผลตและจายกระแส

ไฟฟา โดยม ดร. บญรอด บณฑสนต เปนผท�าการแทนคณะกรรมการ

การไฟฟาตะวนออกเฉยงเหนอ

ทตงของเขอนกกเกบน�าแหงใหมอยบนแมน�าพองทชองเขาพอง-

หนบ อ�าเภอน�าพอง จงหวดขอนแกน ส�านกงานสนามตงอยกลางดง

ยางนาทสงเสยดฟา ขนาบดวยล�าน�าพอง ถดไปคอเทอกเขาภพานท

ยาวเหยยดสดสายตา เมอเรมตนท�างานในป 2506 เสนทางเขาไปส

ไซตงานยงเปนถนนลกรงสภาพเหมอนพนผวดวงจนทร ระยะทาง

เพยงไมกสบกโลเมตรจงตองใชเวลาถงครงคอนวน สภาพอากาศหนาว

เหนบในฤดหนาว สวนชวงหนารอนเทอรโมมเตอรจะพงขนเลยขด

40 องศาเซลเซยส

ดร. บญรอด บณฑสนต พกอย ท “บานพกผ ท�าการแทนคณะ

กรรมการ” ซงเปนเรอนไมสองชนกลางปายาง ชนบนใชเปนทนอน ชน

P 1-29 (9 b0ss).indd 25 21/12/2012 18:32


ลางใชเปนส�านกงานของวศวกรทงหมด ทกเดอนจะมการประชมตดตาม

ผลงานและความกาวหนาของการกอสราง ดร. บญรอดจะชกชวนบรรดา

วศวกรหนมๆ ทเพง “เขาสวงการ” ใหมานงฟงการสนทนาถกเถยงกน

ระหวางวศวกร ทปรกษา และผ รบเหมา แนนอนวามผ เชยวชาญ

หลายชาตหลายภาษาจงตองใชภาษาสากลคอภาษาองกฤษเปนสอกลาง

ในวงประชมจงเซงแซไปดวยภาษาองกฤษแบบไทย แบบเยอรมน แถม

ดวยองกฤษส�าเนยงแขกของผเชยวชาญชาวอนเดยและปากสถาน

แมการกอสรางเขอนพองหนบนจะท�าให ดร. บญรอดตดสนใจ

ลาออกจากจฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอจะไดมเวลาทมเทใหแกโครงการ

นอยางเตมท แตกระนนกมผขนานนามหองประชมชนลางของบานกลางดง

ยางนนวา “Binson’s School of Engineering and Construction

Management at Pongneeb” (วทยาลยวศวกรรมและการบรหารงาน

กอสราง “บณฑสนต” ณ พองหนบ) เพราะวศวกรรนเยาวของไทยทเขา

รวมในโครงการนตางไดเรยนรและพบเหนประสบการณล�าคาอนจะหา

ไมไดจากหองเรยนใดๆ

พระราชทานนาม “เขอนอบลรตน”

เขอนพองหนบตามโครงการน�าพองเปนเขอนขนาดใหญแหงแรก

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ อางเกบน�ามพนทประมาณ 400 ตาราง

กโลเมตร หรอกวา 2.5 ลานไร มปรมาตรน�าทเกบกกทงหมดกวา

2,550 ลานลกบาศกเมตร และผลตไฟฟาได 25,000 กโลวตต เพอ

จายไฟใหประชาชนในแปดจงหวด ไดแก ขอนแกน อดรธาน หนองคาย

กาฬสนธ รอยเอด มหาสารคาม ชยภม และนครราชสมา

จอมพล สฤษด ธนะรชต ถงแกอนจกรรมขณะต�าแหนงนายก

รฐมนตรเมอเดอนธนวาคม 2506 ใกลเคยงกบชวงทงานกอสราง

ของโครงการน�าพองเรมตนขนเมอปลายป 2506 หลงจากนนไดม

พธวางศลาฤกษในวนท 10 พฤษภาคม 2507 และแมทานจอมพลจะ

ลวงลบไปกอนแลว ทวา ดร. บญรอดกยงรกษาสญญาลกผชายทเคย

ตกปากไวกบทาน หลงจากใชเวลาเพยง 24 เดอนเศษ งานกอสรางเขอน

P 1-29 (9 b0ss).indd 26 21/12/2012 18:32


พองหนบกแลวเสรจในปลายป 2508

พระบาทสมเดจพระเจ าอย หวทรงพระกรณาโปรดเกล าฯ

พระราชทานพระบรมราชานญาตใหเชญพระนามสมเดจพระเจาลกเธอ

เจาฟาอบลรตนราชกญญาฯ ขนานนามเขอนวา “เขอนอบลรตน” เพอ

เปนมงคลนามของเขอนใหญแหงแรกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ

ไดเสดจพระราชด�าเนนพรอมดวยสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

และสมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาอบลรตนราชกญญาฯ ทรงประกอบพธ

เปดเขอนอบลรตน เมอวนท 14 มนาคม 2509

เขอนอบลรตนจงกลายเปนจดเรมตนของ “ยคพฒนา” ในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ ทด�าเนนการควบคกนไปทงดานชลประทาน อตสาหกรรม

พลงงานไฟฟา และการปราบปรามคอมมวนสต ในยคเดยวกนนยงเกด

มโครงการพฒนาไฟฟาพลงน�าในภาคตะวนออกเฉยงเหนออกหลายแหง

เชน เขอนน�าพง อ�าเภอกดบาก จงหวดสกลนคร (พ.ศ. 2508) เขอน

สรนธร (โครงการล�าโดมนอย) อ�าเภอพบลมงสาหาร (ภายหลงเปลยนชอ

เปน “อ�าเภอสรนธร”) จงหวดอบลราชธาน (พ.ศ. 2514) และเขอน

จฬาภรณ (โครงการน�าพรม) อ�าเภอคอนสาร จงหวดชยภม (พ.ศ. 2516)

ดวยผลส�าเรจของโครงการน�าพองนเองเปนสวนส�าคญทท�าให

ส�านกงานพฒนาลมน�าโขงตอนลาง อนม ดร. บญรอด บณฑสนต เปน

ผแทนประเทศไทย ไดรบรางวลแมกไซไซสาขาการสรางความเขาใจ

อนดระหวางประเทศ ประจ�าป 2509 ซงเกยรตยศของรางวลนถอไดวา

เปนประหนงรางวลโนเบลสาขาสนตภาพแหงทวปเอเชยเลยทเดยว

สสงเวยนการเมองดวยผลงานจนกระทงวนท 10 มนาคม 2511 ไดมพระบรมราชโองการ

โปรดเกลาฯ แตงตงให ศ. ดร. บญรอด บณฑสนต ด�ารงต�าแหนงปลด

กระทรวงพฒนาการแหงชาต อนถอไดวาเปนต�าแหนงสงสดในชวตของ

ขาราชการประจ�า และไดรบการแตงตงใหเปนสมาชกวฒสภาในปเดยวกน

นน

จากนนในวนท 1 พฤษภาคม 2512 ไดมการควบรวมการไฟฟา

สามแหง คอ การไฟฟายนฮ เขอนภมพล จงหวดตาก การไฟฟาตะวนออก

เฉยงเหนอ และการลกไนต แมเมาะ จงหวดล�าปาง เขาดวยกน มฐานะ

เปนนตบคคล เรยกชอวา “การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย” (กฟผ.)

ครนถงวนท 1 กนยายน 2512 มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ

แตงตงให ดร. บญรอด บณฑสนต ด�ารงต�าแหนงเปนรฐมนตรชวย

วาการกระทรวงพฒนาการแหงชาต ตอมา ศ. ดร. บญรอดไดรบแตงตง

เปนรองผ อ�านวยการฝายพฒนา คณะปฏวต เมอวนท 9 ธนวาคม

2514 และไดเปนรฐมนตรวาการทบวงมหาวทยาลยของรฐคนแรก

กอนเกษยณ ศ. ดร. บญรอดด�ารงต�าแหนงเปนผ วาการการประปา

นครหลวง ในป 2518 หนาทนท านไดพนวาระเมออายได 65 ป

ตามพระราชบญญต

ในบทบาทของ “นกการเมอง” ทานไดรบการกลาวขานและจดจ�า

ในฐานะนกการเมองมอสะอาด ไมเคยมประวตดางพรอยใดๆ อนควร

เปนตวอยางแกนกการเมองรนหลงไดชวกาลนาน

(ซาย) รฐมนตรชวยวาการกระทรวงพฒนาการแหงชาต เปนประธานการประชมคณะกรรมการบรหารศนยฝกอบรมชางไฟฟา พ.ศ. 2512(ขวา) เอกอครราชทตสหพนธสาธารณรฐเยอรมนประดบอสรยาภรณ Order of Merit แก ศ. ดร. บญรอดในป 2516

P 1-29 (9 b0ss).indd 27 21/12/2012 18:32


หลงเกษยณส�าหรบคนทวไปชวต “หลงเกษยณ” คอเมออายผานพนวย 60

หรอ 65 ป ถอเปนเวลาของการพกผอน แตส�าหรบ ศ. ดร. บญรอด

แลว ทานยงคงมงมนท�างานตางๆ เพอสวนรวมอยางตอเนองตอไป

เชนททานในฐานะประธานมลนธนสตเกาจฬาลงกรณมหาวทยาลย

มบทบาทส�าคญในการจดหาทดนผนใหญขนาดหลายพนไรใหแกจฬา-

ลงกรณมหาวทยาลยเพอจดสรางเปนวทยาเขตแหงใหมทอ�าเภอแกงคอย

จงหวดสระบร

นอกจากนนแลวแนวคดเรองการพฒนาพลงงานและแหลงน�ากยง

เปนสงทอยในใจของ ศ. ดร. บญรอดตลอดมา ทานยงคงด�ารงต�าแหนง

ผแทนประเทศไทยในส�านกงานพฒนาแมน�าโขงตอนลางตอมาอกหลาย

ป ขณะเดยวกนทานพยายามหาหนทางพฒนาประเทศชาตในดานตางๆ

เชนสนบสนนการศกษาความเปนไปไดของการขดคอคอดกระและรถไฟ

ความเรวสง ตลอดจนมงหวงจะใหม “การจดการน�า” อยางเปนระบบ

ดงทคณธรรมชาต ศรวฒนกล อดตรองอธบด พพ. ซงมโอกาสรวมงาน

กบ ศ. ดร. บญรอดในมลนธนสตเกาจฬาลงกรณมหาวทยาลย เลาไววา

“มอยเรองหนงทานพดเสมอคอทานเหนความส�าคญของน�า ใน

เมอมเรองน�าทวมน�าแลงในประเทศไทยทไมรจกจบ ทานเลาใหผมฟง

วาทานอยากพฒนาระบบคอมพวเตอรใหมขอมลพนทต�า พนทสง แกม

ลงตรงไหน เพอการจดการน�าทวม น�าแลงไดดขน ทานอยากท�าเรองน

แตไมมใครสานตอจากทาน...ซงผมคดวาเรองนมความเปนไปไดสงถาม

คนตงใจท�า”

ในโลกนไมมอะไรทสมบรณแบบแมว าในทสดด วยสภาพการณของการเมองภายในภมภาค

สงครามกลางเมองและการเปลยนแปลงระบอบการปกครองทงในลาว

กมพชา และเวยดนาม อภมหาโครงการของส�านกงานพฒนาแมน�าโขง

ตอนลางจงถกพบเกบเขาลนชกไป และเขอนผามองกหลงเหลอหลกฐาน

แตเพยงในเอกสารประวตศาสตร แมกระนนเขอนผามองกยงคงเปน

ความใฝฝนแหงชวตของ ศ. ดร. บญรอดอย ดงททานเคยกลาวในวน

ฉลองครบรอบปแหงการเปดเขอนอบลรตน (น�าพอง) เมอเดอนมนาคม

2542 ขณะมอายเกอบ 84 ป วา

“เปาหมายสดทายของผมนน กคอการไดเหนการพฒนาลมแมน�า

โขงเปนรปเปนราง โดยเฉพาะโครงการผามอง เราจะไดน�าศกยภาพ

มหาศาลทแฝงเรนในแมน�าสายน เอามาใชใหเปนประโยชนแกมนษยชาต

ในภมภาคน ปจจบนประเทศจนไดกอสรางเขอนลานชางเกอบเสรจ

สมบรณแลว เขอนผามองจงไมจ�าเปนตองสรางทระดบสงมาก ปญหา

การอพยพถนฐานของประชากรและผลกระทบตอสงแวดลอมตางๆ จะ

ลดลงไดมาก...”

แตเมอสงคมปจจบนหนกลบมาตงค�าถามกบการสรางเขอน

วามประโยชนจรงหรอ ไดค มเสยหรอไม หรอเขอนคอตวการท�าลาย

สงแวดลอม ระบบนเวศ และชมชน ทไมมคณคาใดๆ ส�าหรบโลกยคใหม

แลว ศ. ดร. บญรอดในฐานะผทท�างานดานนมาทงชวต ไดใหทศนะท

นารบฟงในฐานะผอาวโสทผานโลกมามาก

ประธานมลนธนสตเกาจฬาลงกรณมหาวทยาลย เขาเฝาฯ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

P 1-29 (9 b0ss).indd 28 21/12/2012 18:32


“ในโลกนจะไมมอะไรทสมบรณแบบจนไมมทต อะไรกตามมก

ใหคณและโทษเสมอ เมอไดประโยชนบางสวนกอาจตองเสยประโยชน

ในบางสวน มนษยจงจะตองชงน�าหนกดวา สวนทไดมาคมกบสงทตอง

สญเสยไปหรอไม และสงทสญเสยไปนนจะปองกน แกไข หรอบรรเทา

เบาบางใหเหลอนอยทสดหรอไม...”

หมดหมายแหงยคสมยศ. ดร. บญรอด บณฑสนต ถงแกกรรมดวยวยเกอบ 97 ป เมอ

วนท 26 สงหาคม 2555 ตลอดชวตของทานถอเปน “ต�านาน” ของ

คนไทยผอทศตวเพอประเทศชาตบานเมองมาโดยตลอด ไมวาจะในฐานะ

เสรไทย อาจารยมหาวทยาลย หรอผบกเบกดานพลงงานทดแทนและการ

อนรกษพลงงานของประเทศ ทานเคยกลาวถงตวเองไววา

“คณแมเลาวาตอนตงครรภผม มคนจงชางมาให เปนชางท�างาน

ไมใชชางเผอก เพราะฉะนนผมกนกอยตลอดเวลา และผมกเปนคนท�างาน

โดยเฉพาะอยางยงท�างานเพอชาต ผมจงรบราชการมาโดยตลอด จาก

เปนอาจารยจฬาฯ ไปชวยพฒนาดานพลงงานของชาต ดานการประปา

และอนๆ...”

โดยเฉพาะส�าหรบการพลงงานแหงชาต ซงมววฒนาการตามยค

สมยมาจนเปน “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน” ใน

ปจจบน ศ. ดร. บญรอด บณฑสนต ยอมมสถานะเปน “ปชนยบคคล”

ทพงเคารพกราบไหวไดโดยสนทใจ และเปนตวอยางใหอนชนรนหลง

ไดศกษาเรยนร เพอเปนแบบอยางในการด�ารงชวตใหเปน “คนม

ประโยชน” อยตราบเทาทยงมลมหายใจ

ขอขอบคณ คณธรรมชาต ศรวฒนกล

อางอง

8 รอบ ศาสตราจารย ดร. บญรอด บณฑสนต. โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2553.

80 ป ศ. ดร. บญรอด บณฑสนต 13 กนยายน 2537. โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537.

“โครงการพฒนาแมน�าโขงเพอสรางดนแดนภาคอสานของประเทศไทยใหอดมสมบรณ” (แผนพบ) ธนบร: สหประชาพาณชย (แผนกการพมพ), 2503.

ประวทย รยาพร. “สรปรายงานความเหมาะสมทางดานเศรษฐกจและวศวกรรมของโครงการผามอง” ขาวการพลงงาน ปท 2 ฉบบท 7 (เมษายน 2513) : 1-9.

รายงานผลการกาวหนาโครงการอเนกประสงค ล�าน�าพอง จงหวดขอนแกน (เมษายน-กนยายน 2506) พระนคร : การไฟฟาตะวนออกเฉยงเหนอ, 2506.

ศลปากร, กรม. กองจดหมายเหตแหงชาต. บนทกผลงานของรฐบาลจอมพล ป. พบล-สงคราม ระหวาง พ.ศ. 2491-2499. พระนคร : หางหนสวนจ�ากดศวพร, 2500.

อนสรณ 72 ป ศาสตราจารย ดร. บญรอด บณฑสนต. จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2530.

อาจารยาภวนทน 84 ป ศาสตราจารย ดร. บญรอด บณฑสนต. โรงพมพแหงจฬา-ลงกรณมหาวทยาลย, 2541.

P 1-29 (9 b0ss).indd 29 21/12/2012 18:32

P 30-33 (TL).indd 30 24/12/2012 21:19

P 30-33 (TL).indd 31 21/12/2012 18:07


2427-2495กอนกาเนดการพลงงานแหงชาต

2427 เจาพระยาสรศกดมนตร

(เจม แสงชโต) ตดตงเครองกาเนดไฟฟา เดนสายไฟฟา และตดดวงโคมไฟฟา ทกรมทหาร เปนการทดลองใชไฟฟาครงแรกในเมองไทย

2435

บรษทรอยลดทชปโตรเลยม จากด บรษทนามนตางชาตแหงแรกเขามาจาหนายนามนกาดในไทย ใชสาหรบจดตะเกยงสองสวาง

2437

รถรางในพระนครทเคยใชมาลาก เปลยนมาใชไฟฟา ถอเปนรถรางไฟฟาสายแรกๆ ของโลก

2440

เกดโรงไฟฟาแหงแรกโดยบรษทเอกชน ตงในทดนของวดราชบรณะราชวรวหารหรอวดเลยบ เรยกกนทวไปวา “โรงไฟฟาวดเลยบ” จายไฟฟาใหถนนและสถานทราชการ เปนโรงไฟฟาพลงความรอน ใชไมฟน ถานหน นามน และแกลบเปนเชอเพลง

2457

“โรงไฟฟาสามเสน” เรมดาเนนการผลตกระแสไฟฟา เปนกจการภายใตการควบคมของกระทรวงมหาดไทย

2464

สารวจพบนามนทอาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม

เรมการสารวจถานหนลกไนตเปนเวลา 2 ป พบทแมเมาะ จงหวดลาปาง และทคลองขนาน จงหวดกระบ

P 30-33 (TL).indd 32 21/12/2012 18:07


2470

เมองราชบรเปนเทศบาลเมองตางจงหวดแหงแรกทมไฟฟาใช

2471

รฐบาลประกาศใชพระราช-บญญตควบคมกจการคาขายอนกระทบถงความปลอดภยหรอความผาสกแหงสาธารณชน ระบถงกจการสาธารณปโภคเจดอยางทตองไดรบอนญาตหรอสมปทานจากรฐกอน มโรงไฟฟาเปนหนงในเจดอยางนน

2472

จดตง “แผนกไฟฟา” อยในกองบราภบาล กรมสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย เพอจดใหมไฟฟาใชในเขตสขาภบาลของจงหวดตางๆ

2473

เรมมสถานจาหนายนามนเบนซนสาหรบรถยนต

2475

วนท 24 มถนายน คณะราษฎรทาการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยเปนระบอบประชาธปไตย

2476

จดตง “แผนกเชอเพลง” สงกดกรมพลาธการทหารบก กระทรวงกลาโหม มภารกจจดหานามนเชอเพลง เชน นามนเบนซน นามนกาด นามนหลอลน ใหแกหนวยงานราชการ

2477

แผนกไฟฟาไดรบการยกฐานะเปน “กองไฟฟา” สงกดกรมโยธาเทศบาล กระทรวงมหาดไทย และเรมมบรษทเอกชนขอรบสมปทานจดตงกจการไฟฟาในจงหวดและอาเภอตางๆ จายไฟเฉพาะในชวงกลางคน

2480

แผนกเชอเพลงไดรบการยกฐานะเปน “กรมเชอเพลง” สงกดกระทรวงกลาโหมและเรมจาหนายนามนใหแกประชาชนทวไป

2481

ตราพระราชบญญตนามนเชอเพลง ใหรฐบาลเปนผกาหนดราคาขายนามน

จดตง “คณะกรรมการไฟฟากาลงนา” เพอพฒนาการผลตไฟฟาจากพลงนาแทนเครองไอนาหรอดเซล พนทซงไดสารวจเพอกอสรางเขอนไฟฟาพลงนาแหงแรกคอทบานแกงเรยง กงอาเภอศรสวสด จงหวดกาญจนบร กนแมนาแควใหญ แตโครงการหยดชะงกเนองจากเกดสงครามโลกครงท 2

2483

กรมเชอเพลง กระทรวงกลาโหม กอตงโรงกลนนามนแหงแรกของประเทศทชองนนทร อาเภอยานนาวา จงหวดพระนคร โดยใชนามนดบจากอาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม

2484

เกดสงครามมหาเอเชยบรพา ทาใหบรษทนามนตางชาตตองปดตว บานเมองขาดแคลนนามนและไฟฟา มการทงระเบดทาลายโรงกลนนามนของกรมเชอเพลง รวมทงโรงไฟฟาทงในพระนครและตางจงหวดไดรบความเสยหาย

2489

หลงสงครามโลกครงท 2 รฐบาลถกประเทศผชนะสงครามบบใหยกเลกพระราชบญญตนามนเชอเพลง ยบกรมเชอเพลง และ เปดใหบรษทนามนตางชาตเขามาทาการคาขายนามนโดยเสร และผกขาดการขายนามนใหแกรฐบาล โดยรฐบาลไมสามารถคาขายนามนใหแกหนวยงานราชการและประชาชน ยกเวนในกจการทหาร

2492

รฐบาลจดตง “แผนกเชอเพลง” สงกดกระทรวงกลาโหมขนใหม เพอสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศ และสรางคลงเกบนามนททาเรอรมคลองพระโขนง-คลองเตย

2493

รฐบาลจดตง “การไฟฟากรงเทพ” ดาเนนกจการไฟฟาในพนทนครหลวง

2494

รฐบาลเลงเหนความสาคญของกจการไฟฟาทมเพมมากขน จงเปลยนชอคณะกรรมการไฟฟากาลงนา เปน “คณะกรรมการพจารณาสรางไฟฟาทวราชอาณาจกร”

2495

ประธานธนาคารโลกเดนทางมาพจารณาการขอกเงนของรฐบาลไทย และใหความเหนตอรฐบาลวาการแกปญหาการขาดแคลนพลงงานมความสาคญอนดบ 1 และควรใหอยในความรบผดชอบขององคการเดยว จงนามาสการจดตง “การพลงงานแหงชาต” ในปถดมา

P 30-33 (TL).indd 33 21/12/2012 18:07


ทศวรรษท12496-2505การพลงงานแหงชาต

อานาจ หน�าทของการพลงงานแห�งชาต

การพลงงานแหงชาตมอำานาจและหนาทตามมาตรา5แหงพระ

ราชบญญตการพลงงานแหงชาตพ.ศ.2496ดงน

1.จดหาและกอใหเกดพลงงานเพอความเจรญของประเทศและ

สวสดภาพของประชาชน

2.ทำาการคนควาทดลองตรวจสำารวจรวบรวมสถตเกยวกบ

แหลงทอนเหมาะสมแกการทจะกอใหเกดพลงงานนำาหรอแหลงทจะ

ไดมาซงวตถอนเปนทมาแหงพลงงานไฟฟาและอยางอน

3.วางนโยบายและควบคมในการผลตพลงงานตางๆเชน

พลงงานไฟฟา

4.จดใหมควบคมสรางซอขายเชาใหเชาหรอเลกแหลงผลต

และระบบสงระบบจายพลงงาน

5.วางระเบยบและควบคมเพอความปลอดภยจากอนตรายอน

เนองดวยการพลงงาน

6.ตงมาตรฐานและกำาหนดอตราขายพลงงาน

7.ชวยเหลอและสงเสรมการใชพลงงานตางๆเพอการเศรษฐกจ

เชนการเกษตรกรรมการหตถกรรมการอตสาหกรรมการพาณชยกรรม

และการคมนาคม

8.จดใหเกดประโยชนอยางอนรวมกบประโยชนทไดรบจากการ

พลงงานเชนการชลประทานการปองกนนำาทวมและการคมนาคม

ทางนำา

P 34-49 (TL1-2).indd 34 21/12/2012 18:09

admin

Distance Measurement

234.59 mm

admin

Distance Measurement

215.30 mm


วนท7มกราคมจดตงหนวยงาน“การพลงงานแหงชาต”มฐานะเทยบเทากบกรมและม“คณะกรรมการพลงงานแหงชาต”ทำาหนาทวางนโยบายและโครงการดานพลงงานสำานกงานชวคราวอยทคณะวศวกรรมศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

เรมงานโครงการกอสรางเขอนไฟฟาพลงนำาเขายนฮโดยมอบหมายใหกรมชลประทานกระทรวงเกษตราธการดำาเนนการโครงการสำารวจถานหนลกไนตและโครงการสำารวจนำามนอำาเภอฝางจงหวดเชยงใหมใหกรมโลหกจกระทรวงอตสาหกรรมดำาเนนการ

2496 2497 2498

เรมงานสำารวจนำาฝนโดยจดตงสถานวดนำาฝนกระจายในจงหวดตางๆทกภมภาคใหกรมอตนยมวทยาดำาเนนการ

ประเทศไทยเขารวมเปนสมาชกในองคการเขอนใหญระหวางประเทศ(InternationalCommissiononLargeDamsหรอICOLD)โดยดร.บญรอดบณฑสนตเปนผแทนของประเทศไทย

รฐบาลอนมตใหมการจดตงโรงกลนนำามนแหงใหมทตำาบลบางจากอำาเภอพระโขนง

การประชมของสมาชก ICOLD ซงกอตงขนเมอป 2471

ดร.บญรอดบณฑสนตดำารงตำาแหนงเปนเลขาธการการพลงงานแหงชาตคนแรก(2496-2511)

ประเทศไทยเขารวมเปนสมาชกจดตงขององคการพลงงานโลก(WorldEnergyCouncil)โดยดร.บญรอดบณฑสนตเปนผแทนของประเทศไทย(ทานดำารงตำาแหนงประธานคณะกรรมการองคการพลงงานโลกฝายไทยจนถงแกอนจกรรม)

แผนกเชอเพลงยกฐานะเปน“องคการเชอเพลง”สงกดกรมการพลงงานทหารกระทรวงกลาโหมและเปนทรจกในนาม“ปมสามทหาร”

เรมงานสำารวจแหลงพลงนำาทวประเทศเพอการกอสรางเขอนไฟฟาโดยแบงงานบางสวนใหกรมชลประทานโดยเฉพาะโครงการในลมนำาปง-วง-ยม-นาน

จดตง“องคการไฟฟาสวนภมภาค”ดำาเนนงานแทนกองไฟฟาของกระทรวงมหาดไทยและจดตง“องคการพลงงานไฟฟาลกไนต”เปดทำาเหมองทอำาเภอแมเมาะจงหวดลำาปางและอำาเภอเมองจงหวดกระบ

การพลงงานแหงชาตยายทตงสำานกงานไปอยทศาลาลกขนในพระบรมมหาราชวง

P 34-49 (TL1-2).indd 35 21/12/2012 18:10


จดตง“การไฟฟายนฮ”(กฟย.)กอสรางเขอนยนฮทอำาเภอสามเงาจงหวดตากเพอผลตและจายกระแสไฟฟาใหแกจงหวดในภาคเหนอและภาคกลางรวม36จงหวดและกอสรางโรงไฟฟาพระนครเหนออำาเภอบางกรวยจงหวดนนทบร

2500

ดร. บญรอด บณฑสนต เปนผแทนไทยในคณะกรรมการประสานงานสารวจแมนาโขงตอนลาง

อาจารย�บญรอด ผ�บกเบกการพลงงานของไทย

นายธรรมชาต ศร�วฒนกลอดตรองเลขาธการการพลงงานแห�งชาต (2525-2538)

“สมยหลงสงครามโลกครงท 2 ไฟฟ�าขาดแคลนอย�างหนก เรองการ

พฒนาเศรษฐกจกไม�ไปไหน ทางรฐบาลขณะนนมอบให�ท�านอาจารย�บญรอด

บณฑสนต� เรยนทาปรญญาเอกต�อทฮาร�วาร�ดด�านไฟฟ�า เมอท�านเรยนจบ

กลบมาประเทศไทยกร�วมกบกรมชลประทานสร�างเขอนยนฮซงเป�นเขอน

อเนกประสงค�และผลตไฟฟ�า ขณะนนประเทศไทยต�องการแก�ป�ญหาไฟฟ�า

ขาดแคลน แต�ไม�มเงนทาเองและเป�นงานใหญ� เราจงต�องก�เงนธนาคารโลก

ธนาคารโลกกเหมอนกบธนาคารอน คอการจะให�ก�ต�องมนใจว�าจะได�เงนคน

“อาจารย�บญรอดทราบดว�าการพฒนาพลงงานของประเทศจะสาเรจ

ได�จาเป�นต�องมการบรหารงานเพอสร�างความมนใจให�แก�ผ�ลงทนว�าจะได�ผล

ตอบแทนตามทคาดหวง ส�วนผ�ใช�พลงงานกต�องได�รบความมนใจว�าจะม

พลงงานทได�มาตรฐานให�ใช�อย�างเพยงพอในราคาทสมเหตผล นจงเป�นทมา

ของการก�อตงการพลงงานแห�งชาตขนมา

ท�านอาจารย�บญรอดทราบดว�าการพฒนาพลงงานของประเทศจะสาเรจได�จาเป�นต�องมการบรหารงานเพอสร�างความมนใจให�แก�ผ�ลงทนว�าจะได�ผลตอบแทนตามทคาดหวง ส�วนผ�ใช�พลงงานกต�องได�รบความมนใจว�าจะมพลงงานทได�มาตรฐานให�ใช�อย�างเพยงพอในราคาทสมเหตผล”

รฐบาลของประเทศลมแมนำาโขงตอนลางสประเทศคอไทยลาวกมพชาและเวยดนามรวมกนกอตง“คณะกรรมการประสานงานสำารวจแมนำาโขงตอนลาง”ภายใตการสนบสนนของคณะกรรมาธการเศรษฐกจแหงเอเชยและตะวนออกไกล(ECAFEหรอESCAPในปจจบน)

รฐบาลยกเลกขอผกพนททำาไวกบบรษทนำามนตางชาตทำาใหหนวยงานของรฐสามารถดำาเนนธรกจปโตรเลยมไดโดยเสร

P 34-49 (TL1-2).indd 36 21/12/2012 18:10


อาจารย�บญรอด ผ�บกเบกการพลงงานของไทย

“เมอประเทศไทยก�เงนได�แล�ว ในระหว�างก�อสร�าง ท�านอาจารย�กมาทาเรอง

ความต�องการใช�ไฟฟ�า ซงจะมความต�องการได� ต�องอาศยระบบโครงข�ายส�งไฟฟ�า

จงเป�นการลงทนอกขนหนง

“ผมเรยนจบจฬาฯ ร�นป�การศกษา 2500 กมาเข�าทางานทการพลงงานแห�ง

ชาตเพราะชอบงานเชงวชาการ วเคราะห� และวางแผน ซงท�านอาจารย�เป�นผ�จด

ประกายให�ผมจากการเรยนวชา Engineering Economy ทท�านสอนผม

“งานวางแผนต�องอาศยวสยทศน� ใช�ประสบการณ� ดสภาพแวดล�อมให�ครบ

ถ�วน ซงผมร�สกท�าทาย งานทได�รบมอบหมายแรกๆ คอออกสารวจความต�องการ

ใช�ไฟฟ�าทวประเทศ แล�วมาวางโครงการพฒนาความต�องการใช�ไฟฟ�า คอการส�ง

ไฟฟ�าถงมอผ�ใช� และเรองคานวณจดเหมาะสมของราคาค�าไฟฟ�ากบการลงทน ซง

กลายเป�นทมาของการกาหนดอตราค�าไฟฟ�า โดยกาหนดราคาตามวตถประสงค�

และตามปรมาณการใช�ไฟ

ท�านอาจารย�บญรอดทราบดว�าการพฒนาพลงงานของประเทศจะสาเรจได�จาเป�นต�องมการบรหารงานเพอสร�างความมนใจให�แก�ผ�ลงทนว�าจะได�ผลตอบแทนตามทคาดหวง ส�วนผ�ใช�พลงงานกต�องได�รบความมนใจว�าจะมพลงงานทได�มาตรฐานให�ใช�อย�างเพยงพอในราคาทสมเหตผล”

“ทงหมดนเป�นการทาให�ธนาคารโลกมนใจว�าให�ก�มาผลตไฟฟ�าแล�ว จะขายใน

ราคาทเหมาะสมเพอคนเงนก�ได�

“เมอประสบความสาเรจจากเขอนภมพลและสายส�งไฟฟ�าแล�ว ท�านอาจารย�

บญรอดกมาม�งพฒนาแม�น�าโขงให�เกดประโยชน�กบประเทศไทย แม�น�าโขงม

ต�นกาเนดจากจนและไหลผ�านสประเทศ คอ ลาว ไทย กมพชา และเวยดนาม

เพราะฉะนนการจะพฒนาแม�น�าโขงต�องได�รบความเหนชอบร�วมกนทกประเทศ

จงจะดาเนนการได� แต�ตอนนนยงไม�สามารถเอาประเทศจนมาร�วมได� เพราะ

การเมองของโลกยงแบ�งเป�นสองค�าย การพฒนาแม�น�าโขงตอนล�างมเพยง

สประเทศ ได�รบเงนช�วยเหลอจาก UNDP ผ�านมาทาง ECAFE (ป�จจบน คอ

ESCAP) ศกษาโครงการการสร�างเขอนผามองในลาน�าโขงเพอการชลประทาน

ป�องกนน�าท�วม และผลตไฟฟ�า

“แต�การเกยวข�องกบหลายประเทศทาให�ไม�สามารถดาเนนการได�รวดเรว

P 34-49 (TL1-2).indd 37 21/12/2012 18:10


และโครงการส�งผลกระทบกบประชาชนจานวนมาก เพอให�เกดประโยชน�แก�

ประเทศไทย ท�านอาจารย�บญรอดจงหนมาสนใจพฒนาลาน�าสาขาของแม�น�าโขง

ในประเทศไทย ตอนนนอสานเศรษฐกจไม�ด และท�านจอมพล สฤษด ธนะรชต�

ม�งมนมากทจะทาให�อสานเขยว ท�านกรบนโยบายมาและตงการไฟฟ�าภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอขนมารบผดชอบให�เกดน�าและไฟฟ�าขนโดยเรว จงเกดโครงการ

เขอนพองหนบหรอเขอนอบลรตน�

“ตอนนนอย�ในยคสงครามเยน ป�ญหาการเมองของสประเทศ ลาว ไทย

กมพชา และเวยดนาม มบทบาทค�อนข�างสาคญ ทาให�เป�นเรองยากทจะพฒนา

โครงการในลาน�าโขง ท�านอาจารย�จงต�องให�เวลากบโครงการนมาก ส�วนงาน

ของการพลงงานแห�งชาตมท�านนธพฒน� ชาลจนทร� ซงเป�นเพอนนกเรยนและ

เพอนเสรไทยช�วยดแล

“ท�านนธพฒน�เป�นผ�ทซาบซงในแนวคดของท�านอาจารย�บญรอดมาก ท�าน

มองเหนว�าป�ญหาพลงงานในประเทศต�อไปจะเป�นเรองของน�ามน กให�การพลงงาน

แห�งชาต รเรมศกษาหาข�อมลแหล�งน�ามน ปรมาณการใช�แต�ละชนดและใช�ทา

อะไร เป�นต�น นคอข�อมลเบองต�นสาหรบการวเคราะห�และวางแผน ซงการพลงงาน

แห�งชาตเป�นหน�วยงานเดยวในประเทศไทยทรเรมทา

“พอเกดวกฤตน�ามน ประเทศไทยกลาบากเพราะเราพงพาน�ามนจากต�าง

ประเทศมาตลอด ตอนนนมการประชมอาเซยน ผมเป�นผ�แทนของการพลงงาน

แห�งชาต นาสงทเรามประสบการณ�ไปแลกเปลยน ปรากฏว�าเป�นทสนใจของ

ประเทศอนเพราะเขาไม�ได�ระวงตวเหมอนเรามาก�อน ข�อมลทเราเกบตวเลขไว�ก

เป�นประโยชน�สาหรบประเทศอนด�วย แต�ผลกระทบของวกฤตครงนไม�มากอย�างท

คด เพราะอนโดนเซยและมาเลเซยมน�าใจทาให�บรรเทาป�ญหาได�ระดบหนง

“หลงจากนนประเทศไทยต�องการเร�งความเตบโตทางเศรษฐกจ แต�น�ามนม

แนวโน�มจะเป�นป�ญหา เพราะว�าไทยมแต�บรษทน�ามนต�างชาตทงนนในการจดหา

ส�ง ขาย และสารวจ การเจรจาเรองราคาเรยกว�าเลกพดเลย แม�แต�เรองความ

มนคงอย�างการสารองน�ามนกมป�ญหา กระทรวงกลาโหมพยายามแก�ไขร�วมกบ

การพลงงานแห�งชาตได�ในระดบหนง และเหนความจาเป�นว�าต�องตงรฐวสาหกจ

ขนใหม�มารบผดชอบเรองน�ามนให�ครบวงจร จงได�มอบให�การพลงงานแห�งชาต

เสนอร�างพระราชบญญตจดตงการป�โตรเลยมแห�งประเทศไทย ซงเป�นร�าง

ก�าวหน�าทสดในสมยนน คอกาหนดให�ผ�ว�าการฯ มระยะเวลาดารงตาแหน�ง เพราะ

ก�อนหน�านนอย�ในตาแหน�งจนเกษยณอาย ประเดนสาคญอกอย�างคอ เนองจาก

ผ�มาทางานทการป�โตรเลยมฯ ต�องมประสบการณ�ในด�านนมาก�อน เพราะต�อง

ตดต�อค�าขายน�ามนกบทวโลก จงกาหนดว�าตาแหน�งสาคญๆ จะได�รบเงนเดอน

ทดเทยมกบบรษทต�างชาตด�านน�ามน เพอให�เขามความสขกบการทางานทน

ส�วนการพลงงานแห�งชาตกทาหน�าทเป�นคนกลางโดยตงคณะกรรมการกาหนด

ราคาขายน�ามนขนมา

< ดร. บญรอด บณฑสนต รวมลงนามในความรวมมอระหวางประเทศญปนกบ ECAFE และคณะกรรมการแมนาโขง ในป 2510

> ธรรมชาต ศรวฒนกล (ท 3 จากขวา)เมอครงเขารวมประชมกบองคกรระหวางประเทศ

P 34-49 (TL1-2).indd 38 21/12/2012 18:10


เรมโครงการสำารวจและวางแผนการใชไฟฟาทวประเทศซงประกอบดวยงานสำารวจปรมาณความตองการไฟฟาในจงหวดตางๆการวางแผนกอสรางและปรบปรงระบบจำาหนายไฟฟาและเชอมโยงพลงงานไฟฟาทวประเทศเปนโครงการทใชระยะเวลาหลายปโดยทำางานรวมกบหนวยงานตางๆ

เรมโครงการพฒนาลมแมนำาโขงตอนลางมการสำารวจเกบสถตและวเคราะหวจยเกยวกบลำานำาโขงและลำานำาสาขาเชนการสำารวจทางอทกวทยาอตนยมวทยาการสำารวจและจดทำาแผนทรองนำา

2501

รวมกจการการไฟฟากรงเทพและกองไฟฟานครหลวงสามเสนเปน“การไฟฟานครหลวง”(กฟน.)เพอผลตและจำาหนายไฟฟาในเขตพระนครและปรมณฑล

เรอสารวจแมนาโขงทบรเวณจงหวดหนองคาย

“งานอกอย�างซงไม�มใครทามาก�อน คอการทาแผนหลกพลงงานของ

ประเทศ เป�นงานทพวกเราสนกมาก เราพยายามทาโมเดลขนมาด�วยตวเอง

เป�นแผนบรหารจดการพลงงานว�าจะมอปสงค�และอปทานของพลงงานแต�ละ

ประเภทอย�างไร ดว�าการลงทนกบผลตอบแทนอย�างไรจะเหมาะสมกบการ

พฒนาประเทศและเกดประโยชน�สงสด วธทาแผนจงเป�นงานทางเทคนคมาก

ต�อจากนนได�มการเสนอจดตงสานกนโยบายและวางแผนพลงงานขนมารบ

หน�าทนไปทาต�อ

“ผมคดว�าการพลงงานแห�งชาตทางานในสงทคนอนไม�เคยทามาก�อน

เป�นลกษณะงานบกเบก พอทาสาเรจระดบหนง กเป�นการง�ายทจะมหน�วย

งานอนรบไปทาต�อ

“สาหรบท�านอาจารย�บญรอด ท�านมเมตตาสงมาก ใครมาปรกษาอะไร

ท�าน ท�านยนดให�คาแนะนา และวสยทศน�ของท�านเรยกได�ว�า อจฉรยะ ท�าน

มองเหนหลายสงหลายอย�างทเราตามไม�ทน นบว�าท�านวางรากฐานการ

พฒนาและการบรหารพลงงานไว�ให�กบการพลงงานแห�งชาตได�ประสบความ

สาเรจตลอดมาจนป�จจบน และท�านยงเป�นบคคลซงน�ายกย�องในหลายๆ

ด�าน โดยส�วนตวผมกรบใช�ท�านมาตลอดชวตการทางานของผมด�วยความ

ภาคภมใจอย�างยง และระลกถงพระคณทท�านให�โอกาสผมได�เรยนร�จากท�าน

ตลอดมา”

เรมโครงการพฒนาลมแมนำาโขง

และวเคราะหวจยเกยวกบลำานำาโขง

P 34-49 (TL1-2).indd 39 21/12/2012 18:10


วนท14กมภาพนธยายมาอยภายใตสำานกนายกรฐมนตรตอมาในปเดยวกนยายสำานกงานมาอยทบานพบลธรรมเชงสะพานกษตรยศกยศเส

2502 2503 2504 2505

เรมดำาเนนการสำารวจและวางแผนงานกอสรางโครงการพฒนาแมนำาพองซงเปนหนงในโครงการพฒนาลมแมนำาโขงตอนลางประกอบดวยเขอนเกบกกนำาพองหนบโรงไฟฟาสายสงแรงสงและคลองสงนำาเพอผลตไฟฟาให8จงหวดในภาคอสานและเพอการชลประทานใหพนทไมตำากวา2แสนไร

เรมงานสำารวจโครงการพฒนาแมนำาปตตานจงหวดยะลาเพอสรางเขอนผลตพลงงานไฟฟาประมาณ33,600กโลวตตสงกระแสไฟฟาใหทงในประเทศไทยและประเทศมลายและเพอการชลประทานใหพนทไมนอยกวา1.5แสนไร

การไฟฟานครหลวงโอนหนาทการผลตไฟฟาใหการไฟฟายนฮดำาเนนการแทนเหลอแตหนาทการจำาหนายกระแสไฟฟา

“โรงไฟฟาพระนครเหนอ”โรงไฟฟาพลงความรอนขนาดใหญเรมดำาเนนการผลตกระแสไฟฟา

เรมใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท1(2504-2509)

2502 2503 2504 2505

องคการไฟฟาสวนภมภาคเปลยนเปน“การไฟฟาสวนภมภาค”(กฟภ.)รบผดชอบการขยายบรการทงดานผลตและจำาหนายไฟฟาใหแกสวนภมภาค

องคการพลงงานไฟฟาลกไนตเปลยนเปน“การลกไนต”(กลน.)ผลตและจำาหนายถานหนลกไนตและพลงงานไฟฟาจากโรงไฟฟาลกไนต

องคการเชอเพลงเปลยนเปนรฐวสาหกจดำาเนนงานสถานบรการนำามนจดหาและกลนนำามนภายใตเครองหมายการคาตรา“สามทหาร”

P 34-49 (TL1-2).indd 40 21/12/2012 18:11


2502 2503 2504 2505

เรมสำารวจโครงการพฒนาแมนำาพงจงหวดสกลนครอยางละเอยดประกอบดวยการกอสรางเขอนและโรงไฟฟาผลตไฟฟา6,300กโลวตตใหพนทจงหวดสกลนครและนครพนม

จดตง“การไฟฟาตะวนออกเฉยงเหนอ”(กฟ.อน.)ทำาหนาทผลตไฟฟาใหแกภาคตะวนออกเฉยงเหนอเรมการกอสรางเขอนพองหนบ(เขอนอบลรตน)จงหวดขอนแกนโดยรบงานจากการพลงงานแหงชาตไปดำาเนนการตอ

การหยอนกลองศลาฤกษในหลมศลาฤกษเขอนภมพล เมอวนท 24 มถนายน 2504

41

P 34-49 (TL1-2).indd 41 21/12/2012 18:11


ทศวรรษท22506-2515การพลงงานแหงชาต

เขอนยนฮกอสรางแลวเสรจไดรบพระราชทานนามวา“เขอนภมพล”และเรมผลตกระแสไฟฟาใหจงหวดในภาคเหนอ

โรงไฟฟาถานหนลกไนตทจงหวดกระบกอสรางแลวเสรจและเรมผลตกระแสไฟฟาใหจงหวดในภาคใต

โรงกลนนำามนแหงใหมของประเทศทตำาบลบางจากเรมดำาเนนกจการหลงจากการใชเวลากอสรางมาตงแตป2501แตกลบประสบปญหาขาดทนเนองจากการประกาศใชพระราชบญญตภาษนำามนและผลตภณฑนำามน

2506 2507 2508

วนท23พฤษภาคมยายสงกดมาอยในกระทรวงพฒนาการแหงชาตซงจดตงขนใหมเพอทำาหนาทเรงรดพฒนาเศรษฐกจของชาต

เรมสำารวจวางแผนโครงการผามองเพอสรางเขอนกกเกบนำาบนลำานำาโขงบรเวณชองเขาภพานบานผามองอำาเภอศรเชยงใหมจงหวดหนองคายคาดวาจะสามารถผลตไฟฟาได1.5ลานกโลวตต-ชวโมงจายกระแสไฟฟาใหทงประเทศไทยและประเทศลาวและการชลประทานใหพนท6จงหวด5ลานไร

นธพฒน ชาลจนทร (ขวา) เปนประธานในการประชมโครงการพฒนาลมนาโขง

การเจาะสารวจธรณวทยาฐานรากเขอนของโครงการผามอง ณ บรเวณทตงเขอนกลางแมนาโขง

P 34-49 (TL1-2).indd 42 21/12/2012 18:11


เขอนนำาพงกอสรางเสรจและเรมดำาเนนการผลตกระแสไฟฟาในเดอนพฤศจกายน

ตดตง“เครองสบนำาดวยไฟฟา”เครองแรกในแมนำาโขงบรเวณบานบางทรายใหญอำาเภอมกดาหารจงหวดหนองคายเพอทดลองและสาธตการใชพลงงานไฟฟาสบนำาเพอการเกษตรกรรม

รฐบาลใหบรษทซมมท-อนดสเตรยลคอปอเรชน(ปานามา)จำากดเชากจการโรงกลนนำามนบางจากและใหเพมกำาลงการผลตแตภายหลงบรษทซมมทฯไดกระทำาผดสญญาเชามาโดยตลอด

2506 2507 2508

นายนธพฒน ชาลจนทร ถวายรายงานพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอเสดจพระราชดาเนนมาทรงเปนประธานในพธเปดโรงไฟฟาพลงนาเขอนนาพง

โรงไฟฟาถานหนลกไนต จงหวดกระบ

P 34-49 (TL1-2).indd 43 21/12/2012 18:11


เขอนนำาพองกอสรางเสรจไดรบพระราชทานนามวา“เขอนอบลรตน”

2509

ดร. บญรอด บณฑสนต เลขาธการการพลงงานแหงชาต ถวายรายงานพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอเสดจพระราชดาเนนมาทรงเปนประธานในพธเปดโรงไฟฟาพลงนาเขอนอบลรตน

P 34-49 (TL1-2).indd 44 21/12/2012 18:11


ศนย�ฝ�กอบรมช�างไฟฟ�า แหล�งผลตช�างไฟฟ�าร�นแรกของประเทศ

“โครงการนเรมต�นประมาณป� 2506-2507 เนองจาก ดร. บญรอด บณฑสนต�

เลขาธการการพลงงานแห�งชาต ซงเป�นตวแทนประเทศไทยไปประชมด�านพลงงาน

ในต�างประเทศบ�อยๆ ท�านเหนว�าประเทศฝรงเศสให�ความช�วยเหลอประเทศต�างๆ

เกยวกบการพฒนาช�างไฟฟ�า ช�างเทคนค ประกอบกบประเทศไทยกเรมมแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแห�งชาต กาลงจะพฒนาด�านอตสาหกรรมมากขน ซงต�องม

การใช�ไฟฟ�ามากขนด�วย จงจาเป�นต�องพฒนาคนทางานด�านไฟฟ�าควบค�ไปด�วย

“สมยนนเรามหน�วยงานด�านการไฟฟ�าอย�ห�าหน�วยงาน มการไฟฟ�า

นครหลวง การไฟฟ�ายนฮ การไฟฟ�าส�วนภมภาค การไฟฟ�าตะวนออกเฉยงเหนอ

และการลกไนต� แต�ละหน�วยงานยงไม�ใช�องค�กรใหญ� ต�างคนต�างยงไม�เข�มแขง

พอทจะมศนย�ฝ�กอบรมของตวเอง ดร. บญรอดจงขอความช�วยเหลอจากรฐบาล

ฝรงเศสเพอจดตงศนย�ฝ�กอบรมช�างไฟฟ�าเพอพฒนาช�างไฟฟ�าให�แก�การไฟฟ�า

ทงห�าแห�ง มการสนบสนนค�าใช�จ�ายบางส�วนระหว�างการพลงงานแห�งชาต

กบการไฟฟ�าทงห�าแห�ง และร�วมกนส�งคนมาเป�นอาจารย�และส�งช�างไฟฟ�า

มาเข�าฝ�กอบรม อาจารย�ส�วนใหญ�กเป�นวศวกรจากการไฟฟ�าต�างๆ และการ

พลงงานฯ ด�วย

“โครงการเรมเป�ดทาการฝ�กอบรมเมอป� 2510 จดฝ�กอบรมสองระดบ

คอระดบช�างฝ�มอและระดบช�างเทคนค แต�ละระดบมสามสาขา สาขาทหนง

คอช�างสายอากาศและสายใต�ดน สองคอช�างซ�อมอปกรณ�ไฟฟ�า และสาม

คอช�างมเตอร�ไฟฟ�ากบระบบรเลย� ต�อมาภายหลงได�เพมเตมหลกสตรเรอง

safety หรอความปลอดภย นอกจากนนยงมหลกสตรระยะยาวสาหรบช�างใหม�

โดยรบเดกทจบ ม.ศ. 5 มาเรยน 1 ป�และบรรจเข�าทางานในการไฟฟ�าต�างๆ

ผ�เข�าอบรมจะได�ทงความร�ภาคทฤษฎและภาคปฏบตด�านไฟฟ�าโดยเฉพาะ มการสอบและมอบประกาศนยบตรให� เรยกได�ว�าสมยนนช�างทไปทางานในหน�วยงานการไฟฟ�าต�างๆ ต�องผ�านการอบรมพฒนาทางเทคนคจากศนย�ฝ�กอบรมฯ ทน”

ปราโมทย� เอยมศร�อดตรองอธบดกรมพฒนาและส�งเสรมพลงงาน (2542-2546) และรองปลดกระทรวงพลงงาน (2546-2548)

“ผมเรมทางานกบการพลงงานแห�งชาตเมอป� 2508 ไปปฏบตงานก�อสร�าง

สายส�งแรงสงของโครงการน�าพงทจงหวดสกลนครและนครพนมอย� 2 ป�ก

กลบมาอย�โครงการศนย�ฝ�กอบรมช�างไฟฟ�า กองควบคมและส�งเสรมพลงงาน

ซงมนายช�างธรรมชาต ศรวฒนกล เป�นหวหน�าโครงการ

“โครงการนเป�นความร�วมมอกบรฐบาลฝรงเศส ดงนนคนทจะเป�นวทยากร

ทกคนจะได�รบทนไปฝ�กอบรมดงานทประเทศฝรงเศส ผมได�ทนไปฝรงเศสเมอ

ป� 2514 เข�าอบรมด�านเทคนคไฟฟ�ากบการไฟฟ�าแห�งชาตฝรงเศสอย� 7 เดอน

และกลบมาเป�นอาจารย�ทศนย�ฝ�กอบรมช�างไฟฟ�า เมอป� 2518 ผมได�รบแต�งตง

เป�นผ�ช�วยหวหน�าศนย�ฝ�กอบรมฯ และป� 2519 ได�เป�นหวหน�าศนย�ฝ�กอบรมฯ

ขนอย�กบกองควบคมและส�งเสรมพลงงาน

P 34-49 (TL1-2).indd 45 21/12/2012 18:12


2510 2511

เรมการกอสรางเขอนไฟฟาพลงนำาลำาโดมนอยซงกนลำาโดมนอยลำานำาสาขาของแมนำามนทแกงแซนอยอำาเภอพบลมงสาหารจงหวดอบลราชธานเปนเขอนอเนกประสงคทงผลตกระแสไฟฟาและการชลประทานมกำาลงผลตไฟฟา36,000กโลวตต

ตดตงเครองสบนำาดวยไฟฟาอกสองเครองทอำาเภอทาบอและอำาเภอศรเชยงใหมจงหวดหนองคายสงนำาใหพนทเพาะปลกไดแหงละ8,000ไร

จดตง“ศนยฝกอบรมชางไฟฟา”เปดใหการฝกอบรมแกชางไฟฟาของหนวยงานการไฟฟาตางๆเพอพฒนาบคลากรใหมความสามารถในการปฏบตงานทงระดบคนงานและชางเทคนค

ดร. บญรอด บณฑสนต ปลดกระทรวงพฒนาการแหงชาต แจกประกาศนยบตรแกชางไฟฟาทสาเรจการฝกอบรมจากศนยฝกอบรมชางไฟฟา

แบบแปลนการกอสรางเขอนไฟฟาพลงนาลาโดมนอย

การฝกภาคปฏบตของชางไฟฟาเมอในอดต

“สมยก�อนคนเรยนจบอาชวะ วชาทเรยนมามกจะไม�ค�อยตรงกบความร�

ทต�องใช�กบงานของการไฟฟ�า เพราะฉะนนการทเรารบเดกแล�วฝ�กโดยตรง

กบเครองมอและอปกรณ�ของการไฟฟ�านนจะได�ประโยชน�มากกว�า เรยนแค�

ป�เดยวกสามารถทางานได�ดมาก ผ�เข�าอบรมจะได�ทงความร�ภาคทฤษฎและ

ภาคปฏบตทจาเป�นต�องใช�งานกบการไฟฟ�าโดยเฉพาะ มการสอบและมอบ

ประกาศนยบตรให� เรยกได�ว�าสมยนนคนทจะไปทางานในหน�วยงานการ

ไฟฟ�าต�างๆ ต�องผ�านการอบรมพฒนาทางเทคนคจากศนย�ฝ�กอบรมฯ ทน

“กจการไฟฟ�าของไทยได�มการพฒนาขนมาตามลาดบ ได�มการรวม

ฝ�ายผลต คอการไฟฟ�ายนฮ การลกไนต� และการไฟฟ�าตะวนออกเฉยงเหนอ

เป�นการไฟฟ�าฝ�ายผลตแห�งประเทศไทยเมอป� 2512 ศนย�ฝ�กอบรมช�างไฟฟ�า

ทาการฝ�กอบรมได�ประมาณ 20 ป� การฝ�กอบรมในลกษณะรวมกค�อยๆ หมด

ความจาเป�น เพราะแต�ละการไฟฟ�าเรมเข�มแขงและมศนย�ฝ�กอบรมเป�นของ

ตวเอง ศนย�ฝ�กอบรมช�างไฟฟ�าจงเปลยนมาทาการฝ�กอบรมด�านการประหยด

พลงงาน และได�พฒนามาเป�นกองฝ�กอบรม และสานกพฒนาทรพยากร

บคคลด�านพลงงานในป�จจบน”

P 34-49 (TL1-2).indd 46 21/12/2012 18:12


นายนธพฒนชาลจนทรดำารงตำาแหนงเปนเลขาธการการพลงงานแหงชาต(2511-2518)

เรมโครงการพฒนาไฟฟาพลงนำาขนาดเลกขนครงแรกทจงหวดแมฮองสอนเรยกวา“โครงการแมฮองสอน”ทหมบานผาบองอำาเภอเมองโดยการสรางฝายทดนำาในลำานำาแมสะมาดเหนอบงคบใหนำาไหลตามคลองสงนำาเขาสโรงไฟฟาซงมกำาลงผลตไฟฟา1,000กโลวตต

การจดสรางสายสงไฟฟาแรงสงเชอมโยงระหวางประเทศไทย-ลาวแลวเสรจนบเปนสายสงไฟฟาระหวางประเทศสายแรกในเอเชยตะวนออกเฉยงใตมความยาว71กโลเมตรเชอมระหวางจงหวดอดรธานกบเวยงจนทน

กรมการปกครองเหนประโยชนของเครองสบนำาดวยไฟฟาทมประสทธภาพและสะดวกกวาเครองสบนำาดเซลจงดำาเนนโครงการตดตงเพมเตมในจงหวดหนองคายและนครพนมโดยใหการพลงงานแหงชาตเปนทปรกษาทางเทคนค

2510 2511

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปดสายสงไฟฟาแรงสง

เชอมระหวางไทย-ลาว โดยมนายนธพฒน ชาลจนทร

เลขาธการการพลงงานแหงชาตถวายรายงาน

P 34-49 (TL1-2).indd 47 21/12/2012 18:12


นธพฒน ชาลจนทร (ขวาสด) เลขาธการการพลงงานแหงชาต สาธตการใชถานหนลกไนตเปนเชอเพลงสาหรบบมใบยาสบแทนการใชฟน ในโรงบมใบยา จงหวดเชยงใหม

2512 2514 2515

วนท1ตลาคมเปลยนชอเปน“สำานกงานพลงงานแหงชาต”และโอนยายกลบมาอยภายใตสำานกนายกรฐมนตร

ประเทศไทยเรมซอพลงงานไฟฟาจากเขอนนำางม1ของประเทศลาว

คณะรฐมนตรมมตใหการพลงงานแหงชาตเปนผดำาเนนการโครงการผลตถานหนลกไนตทอำาเภอลจงหวดลำาพนใชเปนเชอเพลงสำาหรบโรงบมใบยาสบในจงหวดเชยงใหมและลำาพนทดแทนการใชไมฟนเพอลดการตดไมทำาลายปา

วนท1พฤษภาคมเกดการรวมกจการของหนวยงานดานการผลตไฟฟาสามแหงคอการไฟฟายนฮการลกไนตและการไฟฟาตะวนออกเฉยงเหนอเปนหนวยงานเดยวคอการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย(กฟผ.)จดตงขนตามพระราชบญญตการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย(พ.ศ.2511)

คณะสำารวจของJICA(JapanInternationalCooperationAgency)สำารวจหาทตงเพอสรางสะพานขามแมนำาโขงเชอมประเทศไทย-ลาวแตโครงการตองชะลอไปเนองจากการเปลยนแปลงการปกครองในประเทศลาว

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” 48 60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต” ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

2512 2514 2515

P 34-49 (TL1-2).indd 48 21/12/2012 18:12


เปดใชงานเขอนและโรงไฟฟาผาบองในโครงการแมฮองสอน

เขอนลำาโดมนอยกอสรางแลวเสรจไดรบพระราชทานนามวา“เขอนสรนธร”ผลตไฟฟา36,000กโลวตต

ส “กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทอดพระเนตรภายในโรงไฟฟาพลงนาเขอนสรนธร

ภาพถายทางอากาศ เขอนสรนธร เมอป 2514

2512 2514 2515

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงกดปมเปดเขอนสรนธร


P 34-49 (TL1-2).indd 49 21/12/2012 18:12


ทศวรรษท 32516-2525สานกงานพลงงานแหงชาต


อานาจ หน�าทของสานกงานพลงงานแห�งชาต

สานกงานพลงงานแหงชาตมอานาจและหนาทตามมาตรา 5

แหงพระราชบญญตการพลงงานแหงชาต พ.ศ. 2496 ดงน

1. จดหาและกอใหเกดพลงงานเพอความเจรญของประเทศ และ

สวสดภาพของประชาชน

2. ทาการคนควา ทดลอง ตรวจ สารวจ รวบรวมสถตเกยวกบ

แหลงทอนเหมาะสมแกการทจะกอใหเกดพลงงานนา หรอแหลงทจะ

ไดมาซงวตถอนเปนทมาแหงพลงงานไฟฟา และอยางอน

3. วางนโยบายและควบคมในการผลตพลงงานตางๆ เชน

พลงงานไฟฟา

4. จดใหม ควบคม สราง ซอ ขาย เชา ใหเชา หรอเลก แหลงผลต

และระบบสง ระบบจายพลงงาน

5. วางระเบยบและควบคมเพอความปลอดภยจากอนตราย อน

เนองดวยการพลงงาน

6. ตงมาตรฐาน และกาหนดอตราขายพลงงาน

7. ชวยเหลอและสงเสรมการใชพลงงานตางๆ เพอการเศรษฐกจ

เชน การเกษตรกรรม การหตถกรรม การอตสาหกรรม การพาณชย-

กรรม และการคมนาคม

8. จดใหเกดประโยชนอยางอนรวมกบประโยชนทไดรบจากการ

พลงงาน เชน การชลประทาน การปองกนนาทวม และการคมนาคม

ทางนา

P 50-63 (TL3).indd 50 24/12/2012 20:54


วกฤตการณนามนสงผลกระทบไปทวโลก

รบผดชอบ “โครงการสบนาดวยไฟฟา” ซงโอนงานมาจากกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

สารวจพบแหลงกาซธรรมชาตแหงแรกในอาวไทย ภายหลงตงชอวาแหลงกาซธรรมชาต “เอราวณ”

เกดวกฤตการณราคานามนของโลก โดยกลมประเทศโอเปกใชนามนเปนเครองตอรองทางการเมองระหวางประเทศ สงผลใหนามนดบมราคาสงขนมาก เกดภาวะนามนขาดแคลนทวโลกตอเนองถงป 2517

2516 2517 2518

นายประวทย รยาพร ดารงตาแหนงเปนเลขาธการการพลงงานแหงชาต (2518-2526)

เรมงานศกษาและดาเนนการดานการประหยดพลงงานของประเทศ

เรมจดตงสถานวดความเขมรงสดวงอาทตย

ขยายกาลงผลตถานหนลกไนตจากเหมองล เพอใชเปน “พลงงานทดแทน” แทนทนามนเชอเพลงทกาลงมราคาสงและขาดแคลน ใชในโรงงานอตสาหกรรม เชน การผลตปนขาว การผลตปนซเมนต ฯลฯ

P 50-63 (TL3).indd 51 24/12/2012 20:54


2520

เรมงานศกษาและพฒนาพลงงานหมนเวยนเปนครงแรก เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม พลงงานชวมวล ฯลฯ เพอทดแทนการใชนามนเชอเพลงทตองนาเขาจากตางประเทศ

52

รฐบาลและการพลงงานแห�งชาตเหนว�าจาเป�นต�องมหน�วยงานรฐมารบผดชอบเรองป�โตรเลยมอย�างครบวงจรโดยตรง ขณะนนหลายประเทศทประสบป�ญหาวกฤตการณ�นามนกใช�วธเดยวกน คอจดตงบรษทนามนแห�งชาตขน”

นายวเศษ จภบาลอดตผ�อานวยการกองควบคม สานกงานพลงงานแห�งชาตอดตผ�ว�าการป�โตรเลยมแห�งประเทศไทย (2542-2544)และอดตรฐมนตรว�าการกระทรวงพลงงาน (2548-2549)

“ผมจบทางไฟฟ�าจากคณะวศวกรรมศาสตร� จฬาลงกรณ�มหาวทยาลย

แล�วมาเข�าทางานทการพลงงานแห�งชาต ซงตอนนนทนเป�นแหล�งสร�างวศวกร

คณภาพให�แก�ประเทศ มวศวกรหลายคนทเตบโตจากการพลงงานแห�งชาต

แล�วไปทางานบกเบกให�หน�วยงานอนๆ เช�น การไฟฟ�าฝ�ายผลตแห�งประเทศไทย

การไฟฟ�าส�วนภมภาค การไฟฟ�านครหลวง เป�นต�น

“การทางานทนทาให�ผมได�มประสบการณ�ด�านวางแผนพลงงาน โครงการ

พฒนาพลงงาน และได�รบการปลกฝ�งเรองความรบผดชอบต�อหน�าท การ

ทางานหนก และความซอสตย� จนเป�นสงทตดตวผมมาตลอดชวต

“สมยนนบ�านเมองยงอย�ในช�วงเรมต�นการพฒนาตามแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแห�งชาต การใช�ไฟฟ�าทงในส�วนกลางและส�วนภมภาคยงกระจาย

ไม�ทวถง จะมไฟฟ�าใช�เฉพาะตามเขตตวเมอง อาเภอ หรอตาบลขนาดใหญ� โดย

มบรษทสมปทานไฟฟ�าเอกชนกว�า 100 ราย ผลตและจาหน�ายไฟฟ�าให�ประชาชน

เพอเสรมระบบจาหน�ายของการไฟฟ�าส�วนภมภาค การไฟฟ�าสมปทานเอกชน

การสาธตบอหมกกาซชวภาพแบบโองและแบบรองขอบ

การสาธตการใชกงหนลมสบนาเพอการเกษตรกรรม

วกฤตการณ�นามนและการปรบปรงองค�กรภาคพลงงานของไทย

P 50-63 (TL3).indd 52 24/12/2012 20:55


“ในช�วงเวลาทเกดวกฤตการณ�นามนครงแรกป� 2516 เกดผลกระทบต�อ

ประชาชนผ�ใช�นามน ไฟฟ�า และอตสาหกรรม เนองจากราคานามนได�เพมสงขน

มากอย�างรวดเรว และมความเสยงต�อการขาดแคลนเชอเพลงพลงงาน เนองจาก

ประเทศต�องนาเข�านามนเกอบทงหมด นบเป�นบทเรยนททาให�รฐบาลต�องหนมา

ให�ความสาคญกบความมนคงด�านพลงงานอย�างมาก เพอจะสามารถแก�ไขและรบมอ

กบวกฤตการณ�นามนทจะเกดขนอก

“รฐบาลและการพลงงานแห�งชาตเหนว�าจาเป�นต�องมหน�วยงานรฐมารบผดชอบ

เรองป�โตรเลยมอย�างครบวงจรโดยตรง ขณะนนหลายประเทศทประสบป�ญหาวกฤต-

การณ�นามนกใช�วธเดยวกน คอจดตงบรษทนามนแห�งชาตขน ซงนามาส�การม

พระราชบญญตการป�โตรเลยมแห�งประเทศไทย เพอจดตงหน�วยงานรฐวสาหกจ คอ

การป�โตรเลยมแห�งประเทศไทย (ปตท.) โดยรวมองค�การเชอเพลง องค�การก�าซ

ธรรมชาต มาอย�ด�วยกน ทาหน�าทดแลเรองการสารวจ จดหา ผลต สารอง ขนส�ง

และจาหน�ายป�โตรเลยม รวมทงการแข�งขนกบบรษทนามนนานาชาตในประเทศ

เหล�านผลตไฟฟ�าโดยใช�เครองผลตไฟฟ�าดเซล ซงจะมต�นทนสงมาก หน�าทของกอง

ควบคมและส�งเสรมพลงงานทผมทางานอย� มหน�าทควบคมการผลตและส�งเสรม

กจการไฟฟ�าสมปทาน โดยต�องออกสารวจความต�องการใช�ไฟฟ�าในท�องท ตาบล

หรออาเภอทห�างไกลในส�วนภมภาคทวประเทศ รวมทงตดตามควบคมและกาหนด

อตราค�าไฟฟ�าของประเทศให�เกดความเป�นธรรมต�อผ�ผลต ผ�จาหน�าย ประชาชนผ�ใช�

และอตสาหกรรม นอกจากนยงได�เรมจดทาแผนหลกพลงงานของประเทศขน เพอ

ให�สามารถเตรยมแผนการขยายกาลงการผลตไฟฟ�าให�สอดคล�องและรองรบความ

ต�องการใช�ไฟฟ�าทจะเพมขนตามการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ

“การจดทาแผนหลกพลงงานสมยนน ทาได�ค�อนข�างยาก เพราะข�อมลยงม

จากด และเป�นช�วงทประเทศกาลงเร�งรดพฒนา เมอมการสร�างโรงแรมขนาดใหญ�

สกแห�ง หรอมโรงงานอตสาหกรรมทใช�ไฟฟ�ามากเป�นพเศษเกดขน ความต�องการ

ใช�ไฟฟ�าจะเพมขนอย�างพรวดพราดในอตราสงมาก ส�งผลกระทบต�อแผนการสร�าง

โรงไฟฟ�าให�ทนกบความต�องการ

P 50-63 (TL3).indd 53 24/12/2012 20:55


กบบรษทผ�รบสมปทานให�พยายามดาเนนการลงทนและพฒนาต�อไป ซงกได�รบความ

ร�วมมออย�างเตมท จนกระทงสามารถพฒนาแหล�งก�าซธรรมชาตเพมขนอกหลาย

แห�ง และสามารถผลตก�าซธรรมชาตเพมขน นามาใช�เป�นเชอเพลงและวตถดบ

สาหรบอตสาหกรรมเคมได�อย�างเพยงพอ ถอเป�นจดเรมต�นและป�จจยสาคญยงของ

โครงการพฒนาพนทชายฝ��งทะเลตะวนออก (Eastern Seaboard) ของประเทศ

“นอกเหนอจากการท ปตท. ได�ดาเนนการตามพระราชบญญตฯ แล�ว ปตท.

ยงต�องแสวงหาแหล�งพลงงานในต�างประเทศ ทงในประเทศแถบอาเซยน และประเทศ

อนๆ ทวโลก เพอสร�างความมนคงในการจดหาพลงงานให�แก�ประเทศในระยะยาว

ทงนการจดหาพลงงานจากต�างประเทศ เราไม�ควรจะเป�นแค�ผ�ซอพลงงานอย�างเดยว

แต�ควรต�องเข�าไปลงทนเพอให�มส�วนร�วมเป�นเจ�าของแหล�งพลงงาน มอานาจบรหาร

จดการพฒนาและผลต

“การมองเรองความมนคงด�านพลงงาน โดยทวไปต�องการให�มการใช�เชอเพลง

พลงงานหลากหลายชนดกระจายกนออกไปเพอลดความเสยง เช�น ก�าซธรรมชาต

ถ�านหน พลงนา นามนเตา เป�นต�น ผมเหนว�าเรองนยงต�องมองถงศกยภาพของ

แหล�งเชอเพลงพลงงานทจะหาได�ในประเทศหรอนาเข�า เรองสงแวดล�อม รวมทง

ต�นทนการผลตพลงงานทไม�สงจนกระทบกบความเป�นอย�ของประชาชน และการ

พฒนาเศรษฐกจและอตสาหกรรมของประเทศ

“ประเทศไทยพงพาการใช�ก�าซธรรมชาตผลตไฟฟ�าประมาณร�อยละ 70 ซง

บางครงเป�นห�วงกนว�ามสดส�วนทสง แต�ผมอยากชให�เหนว�าความเสยงในการพงพา

นน ขนกบจานวนแหล�งผลตก�าซธรรมชาตด�วย ซงควรมหลายแหล�งกระจายกนไป

ไม�ใช�มแหล�งเดยว รวมทงระบบเครอข�ายท�อส�งก�าซทเชอมโยงกนหลายท�อ ช�วยผลต

และส�งก�าซทดแทนกนได� เมอแหล�งก�าซธรรมชาตใดหรอท�อส�งใดเกดขดข�อง

อย�างไรกตามในระยะยาวผมเหนว�าประเทศไทยคงต�องพงพาการผลตไฟฟ�าจาก

โรงไฟฟ�านวเคลยร�จงจะเพยงพอ

“การวางแผนพลงงานเป�นงานทต�องมองไปในระยะยาว ต�องใช�เงนลงทนสง

และใช�เวลาเตรยมการและดาเนนงานยาวนาน รวมทงเกยวข�องกบหน�วยงานภาค

รฐและเอกชนมากมาย ทศทางและเป�าหมายของการพฒนาพลงงานแต�ละประเภท

จะต�องชดเจน มฉะนนเราอาจประสบกบการพฒนาแหล�งผลตพลงงานได�ไม�ทนกบ

ความต�องการทเพมขนเรวกว�าทคาดหมายไว� ป�จจบนการจดหาพลงงานทงใน

ประเทศและจากต�างประเทศมป�จจยทเปลยนแปลงด�านเทคโนโลยและราคารวดเรว

มาก มการแข�งขนในตลาดต�างประเทศสง การตดสนใจให�ทนต�อสถานการณ�ท

เปลยนแปลงจงเป�นเรองสาคญ

“การพฒนาพลงงานทดแทนภายในประเทศทกรมพฒนาพลงงานทดแทนและ

อนรกษ�พลงงานดาเนนการอย�เป�นเรองสาคญมาก ทรฐบาลต�องให�การส�งเสรมอย�าง

จรงจงและต�อเนอง อกเรองหนงทเรามกจะมองข�ามและดาเนนการไม�ต�อเนองคอ

การอนรกษ�พลงงาน เพราะจะช�วยให�การใช�พลงงานมประสทธภาพสง ไม�สนเปลอง

ค�าใช�จ�าย ประหยดเงนลงทนและลดภาระด�านการจดหาและผลตพลงงานอย�าง

เหนได�ชด”

“ช�วงนนผมทางานทการพลงงานแห�งชาตมาได� 10 กว�าป�แล�ว จงตดสนใจออกมา

ร�วมงานกบการป�โตรเลยมแห�งประเทศไทยตงแต�เรมก�อตง ซงมพนกงานทมา

เรมงานกนไม�กคน เพอนถามผมว�าแน�ใจในความมนคงของหน�วยงานใหม�หรอ

ผมคดว�าเป�นงานท�าทาย และคงสามารถทาโครงการด�านพลงงานต�างๆ ตาม

แผนงานได� รวมทงเป�นโอกาสทจะได�มส�วนในการทางานด�านปฏบตการอกด�วย

“หลงจาก ปตท. เรมดาเนนการได� 1 ป� กเกดวกฤตการณ�นามนครงท 2 ใน

ป� 2523 ครงนรนแรงกว�าครงแรกมาก เพราะกล�มโอเปกผ�ผลตนามนลดปรมาณ

การผลตนามนดบ ดงนนไม�เพยงแต�ทาให�ราคานามนสงขนหลายเท�าตว แต�ทาให�

เกดการขาดแคลนด�วย โดยทประเทศไทยพงพานามนนาเข�าเกอบทงหมด ไม�เพยง

แต�นามนสาเรจรปทใช�กบรถยนต� แต�นามนเตาและดเซลทใช�ผลตไฟฟ�าและ

อตสาหกรรมกขาดแคลน เชอไหมว�าช�วงเวลานนเราเคยมนามนเตาสารองทจะใช�

ผลตไฟฟ�าได�ไม�ถง 2 วนเท�านน ปตท. ต�องเป�นผ�นาเข�านามนเตาและนามนสาเรจรป

ชนดต�างๆ ในราคาทสงกว�าราคาทรฐกาหนด เพอมาแก�ไขป�ญหาการขาดแคลน

เนองจากไม�มผ�ค�าเอกชนรายใดนาเข�ามาเลย เราจงผ�านพ�นวกฤตการณ�ไฟฟ�าดบ

ทวประเทศ นอกจากนการใช� ปตท. ในฐานะองค�กรของรฐตดต�อขอความช�วยเหลอ

การซอนามนในรปแบบรฐต�อรฐ กสามารถช�วยผ�อนคลายป�ญหาได�มาก

“ถอเป�นโชคดของประเทศไทยในช�วงเวลานน ทได�สารวจพบก�าซธรรมชาตใน

อ�าวไทย และสามารถพฒนาและผลตขนมาใช�ทดแทนนามนเตาเพอผลตไฟฟ�า ทาให�

สามารถลดต�นทนการผลตไฟฟ�า และประหยดเงนตราต�างประเทศได�มากทเดยว

และเพ มความมนคงด�านพลงงานได�มาก เพราะประเทศได�ลดการพงพานามนนา

เข�าได�มาก

“รฐบาลได�ส�งเสรมให�มการสารวจป�โตรเลยมในประเทศมาโดยตลอด แต�

ส�วนใหญ�จะพบแหล�งก�าซธรรมชาตในอ�าวไทย ดงนนรฐโดย ปตท. จงต�องลงทน

วางท�อส�งก�าซธรรมชาตเอง เพราะบรษทต�างชาตทพบก�าซฯ ไม�ต�องการเสยงลงทน

วางท�อก�าซฯ เพราะต�องใช�เงนลงทนสง และมความเสยงสง หากการขดเจาะต�อๆ

ไปไม�มก�าซมากพอ โดยทแหล�งก�าซธรรมชาตในอ�าวไทยมขนาดเลก แยกกระจาย

เป�นกระเปาะเลกๆ ไม�ได�เป�นแหล�งใหญ� และมความร�อนใต�ดนสง ทาให�การผลต

ช�วงแรกมป�ญหามาก ต�องใช�เงนลงทนสงกว�าทคาด รฐบาลโดย ปตท. ต�องเจรจา

P 50-63 (TL3).indd 54 25/12/2012 12:13


2521 2522

เรมกอสรางโครงการไฟฟาพลงนาขนาดเลกแมกมหลวง อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม มกาลงผลตไฟฟา 3,200 กโลวตต

พฒนาเครองกงหนนาผลตไฟฟาซงผลตไดในประเทศ มราคาตากวาเครองทนาเขาจากตางประเทศและงายตอการบารงรกษาโดยชางระดบชาวบาน ทาใหเกดโครงการไฟฟาพลงนาระดบหมบาน มกาลงผลตตากวา 200 กโลวตต

วนท 24 มนาคม ยายสงกดมาอยกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลย และการพลงงาน

เรมกอสรางเขอนอเนกประสงคในโครงการหวยแมผง อาเภอดอกคาใต จงหวดพะเยาเพอผลตไฟฟา 1,030 กโลวตต และการชลประทาน 4,000 ไร การกอสรางแลวเสรจในป 2526

จดตง “ศนยขอมลพลงงานแหงประเทศไทย” ทาหนาทรวบรวมขอมล วเคราะห และใหบรการสบคนขอมลดานพลงงาน

บรษทเอสโซ เอกซพลอเรชน แอนด โปรดกชน โคราช อนคอรปอเรชน เรมสารวจขดเจาะหาปโตรเลยมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบกาซธรรมชาตปรมาณสารอง 1.5 ลานลกบาศกเมตร ทอาเภอนาพอง จงหวดขอนแกน

กลมประเทศโอเปกประกาศขนราคานามนดบตดตอกนถงสครง รฐบาลจดตง “กองทนนามนเชอเพลง” เพอรกษาระดบราคาขายปลกนามนเชอเพลงภายในประเทศ

จดทารายงาน “แผนหลกพลงงานของประเทศ” ฉบบแรก

ประกาศใชพระราชบญญตการปโตรเลยมแหงประเทศไทย จดตงองคกรนามนแหงชาตชอ “การปโตรเลยมแหงประเทศไทย” หรอ ปตท. สงกดกระทรวงอตสาหกรรม รบผดชอบกจการปโตรเลยมของประเทศอยางครบวงจรเปนครงแรก

ศนยขอมลพลงงานแหงประเทศไทยใหบรการประมวลผลดวยคอมพวเตอร

P 50-63 (TL3).indd 55 24/12/2012 20:55


2523 พลงงานทดแทน และพลงงานชมชน

ชมชนในชนบทควรมส�วนในการร�วมลงทนเป�นเจ�าของแหล�งพลงงานและไฟฟ�าของแต�ละชมชน… ถ�าประชาชนเป�นเจ�าของโรงไฟฟ�าในแต�ละพนท ราคาค�าไฟฟ�าจะเป�นไปตามจรงและเกดการกระจายรายได�ส�ชมชน”

สมพงษ� ฉนทวรภาพอดตรองอธบดกรมพฒนาและส�งเสรมพลงงาน (2534-2538)และผ�ตรวจราชการกระทรวงวทยาศาสตร� เทคโนโลยและการพลงงาน

“ผมเข�าทางานในการพลงงานแห�งชาตหลงจากตงขนมาได� 8 ป�

ทางานสารวจในโครงการสร�างเขอนไฟฟ�าพลงน�า เช�น แม�น�าป�ตตาน

โครงการสารวจทาแผนทเดนเรอแม�น�าโขง และโครงการวางท�อก�าซ กทม.

จากโรงกลนน�ามนบางจาก จนเมอราคาน�ามนสงขนป� 2516 เรากมาคด

ถงเรองพลงงานทดแทน เช�น แสงอาทตย� ลม ชวมวล

“ตอนนนผมย�ายมาทางานในฝ�ายศกษาค�นคว�าอย�ในกองวชาการ คด

เรองการผลตไฟฟ�าจากขยะของ กทม. โดยประเทศฝรงเศสให�ความช�วยเหลอ

ศกษาวจยจนเกอบสมบรณ� แต�ในทสดทาไม�ได� เพราะตดป�ญหาเรองการจ�าย

ค�าขยะ ทงทในต�างประเทศจะตรงกนข�าม คอเราจะได�รบเงนค�านาขยะไป

กาจดเพอผลตไฟฟ�า นบว�าน�าเสยดายมาก

“เรองพลงงานทดแทน พลงงานลม ในบ�านเรามลมแต�ไม�สมาเสมอ ม

ลกษณะลมกรรโชก และต�องออกแบบโครงสร�างให�แขงแรงเพอต�านทานพาย

วนท 1 กมภาพนธรฐบาลปรบราคาคาไฟฟาทวประเทศและกาหนดโครงสรางอตราคาไฟฟาแยกผใชไฟฟาเปนประเภทธรกจและอตสาหกรรม เพอสงเสรมการขยายตวของภาคอตสาหกรรมไปสสวนภมภาค

วนท 7 ตลาคม รฐบาลมมตใหสานกงานพลงงานแหงชาตรบผดชอบการผลตไฟฟาจากพลงนาขนาดไมเกน 6,000 กโลวตต และโอนเขอนนาพงและเขอนสรนธรไปอยในความดแลของ กฟผ.

การประชมรฐมนตรเศรษฐกจประเทศกลมอาเซยนภายใตกรอบความรวมมอดานพลงงาน (AEMEC) จดการประชมขนเปนครงแรก ณ เกาะบาหล ประเทศอนโดนเซย เพอสรางความรวมมอดานพลงงานในภมภาค

P 50-63 (TL3).indd 56 24/12/2012 20:55


พลงงานทดแทน และพลงงานชมชน

จงเป�นไปได�ยาก ส�วนพลงงานแสงอาทตย� ถงแม�จะมแดดด แต�กมเมฆมาก กว�า

จะได�พลงงานมาลาบาก ใช�ได�เฉพาะตอนกลางวน ตอนกลางคนต�องเกบสารองไว�

ค�าใช�จ�ายในการลงทนค�อนข�างสงและต�องนาเข�าเทคโนโลย

“สาหรบพลงงานชวมวลมความเป�นไปได�สง ถ�าเราปรบปรงบารงพนธ�พช

ต�อไร�ให�ได�ชวมวลสงขน จะเป�นแหล�งพลงงานมหาศาล ป� 2524-2527 เราเรม

ทาเรองพลงงานชวมวลโดยได�รบเงนช�วยเหลอจากรฐบาลสหรฐอเมรกา ศกษา

ไม�ยคาลปตส แต�เราปลกได�เพยง 1-2 ตนต�อไร�ต�อป� ขณะทในต�างประเทศอย�าง

บราซลได� 4-8 ตนต�อไร�ต�อป� ทาให�ค�มค�ากบการใช�เป�นเชอเพลง บ�านเรายงต�อง

ปรบปรงบารงพนธ�พชพลงงานเพอปลกให�ได�จานวนต�อไร�สงขน ถ�าทาได�เหมอน

อย�างบราซลกจะค�มค�ากบการนามาใช�เป�นแหล�งพลงงาน รวมทงทาให�ประเทศไทย

เป�นประเทศสเขยวด�วย เรองนควรมหน�วยงานรฐให�การสนบสนนและส�งเสรม

อย�างจรงจง

“ในช�วงนนเรายงศกษาเทคโนโลยทางด�านพลงงานทดแทนเกอบทกชนด

สารวจและจดทาข�อมลพนฐานเกยวกบชนบท และวางแผนพลงงานชนบท เราคด

กนว�าควรจะตงหน�วยงานพลงงานจงหวด ให�ชมชนดแล ชมชนในชนบทควรมส�วน

ในการร�วมลงทนเป�นเจ�าของแหล�งพลงงานและไฟฟ�าของแต�ละชมชน เพราะว�าใน

ระยะยาว ราคาไฟฟ�าจะต�องขน แต�ชมชนคงไม�ยอมเพราะราคาค�าไฟไม�เป�นไป

ตามจรง ถ�าประชาชนเป�นเจ�าของโรงไฟฟ�าในแต�ละพนท ราคาค�าไฟฟ�าจะเป�นไป

ตามจรงและเกดการกระจายรายได�ส�ชมชน

“ยกตวอย�างเรองพนททงขยะซงต�องการการบรหารจดการ ทกวนนเราเอา

ขยะไปทงในพนทของชาวบ�านแล�วไม�ให�ประโยชน�อะไรแก�เขา ชาวบ�านจงคดค�าน

ตลอด แต�ป�ญหาจะหมดไป ถ�าชาวบ�านร�ว�าจะได�ประโยชน�จากการเกบขยะไว�ใน

พนท เพอใช�ผลตไฟฟ�าในโรงไฟฟ�าซงชมชนเป�นเจ�าของ และยงจะมรายได�จาก

การรบจ�างคดแยกขยะประเภทชวมวลมาใช�เป�นเชอเพลงด�วย

P 50-63 (TL3).indd 57 24/12/2012 20:55


“ส�วนประเดนป�ญหาสารพษจากขยะ ป�องกนได�ถ�าทาถกหลกวชาการ

วทยาการด�านนมการพฒนามาตลอดเวลา ขอเพยงแต�ให�ทาจรงเท�านน

“ถ�าคณเอาขยะไปไว�ทไหนและให�โรงไฟฟ�าเอกชนไปตง คณต�องให�

ชมชนเป�นเจ�าของร�วมห�นร�วมทนกบเอกชนด�วย ทนจากเอกชนเป�นส�วนของ

เครองจกร ทนจากชมชนคอทดนซงเป�นของชมชน เมอชมชนเป�นเจ�าของ

โรงไฟฟ�า เขาจะมรายได� เศรษฐกจดขน และมกาลงจ�ายสงขน แต�เรองนจะ

ทาไม�สาเรจ ถ�าขาดหน�วยงานพลงงานจงหวด ซงเราควรจดตงมานานแล�ว

พลงงานจงหวดจะมหน�าทดแลการใช�พลงงานทดแทน และประสทธภาพการ

ใช�พลงงาน เพอให�เกดประโยชน�สงสด

“การผลตก�าซชวภาพในระดบครวเรอน มป�ญหาว�าถ�าก�าซหงต�มยงม

ราคาถก คนกจะคดว�าลงแรงให�เหนอยทาไม แต�สาหรบฟาร�มหมขนาดใหญ�

ซงสามารถผลตก�าซชวภาพและผลตความร�อนให�ความอบอ�นกบหม รวมถง

ส�วนหนงยงใช�ผลตไฟฟ�าเข�าระบบสายส�ง โดยรฐช�วยรบซอไฟฟ�าบวกส�วนเพม

ราคา กถอเป�นการลงทนทค�มค�า และน�าสนใจ ตอนนแม�แต�ทเชยงใหม�กนา

มลววมาใช�ผลตก�าซอดเข�าถงเพอใช�กบรถยนต�แล�ว

“ในต�างประเทศจะต�างจากไทย เจ�าของมลจะให�เงนแก�คนทเกบมล

หรอบรษทรบจ�างเหมาเกบมลไปใช�ประโยชน�ในการผลตไฟฟ�า เพราะมลสตว�

มคาร�บอนไดออกไซด�มาก สามารถเผาโดยตรงได�เลย เพยงคณต�องเป�น

บรษท มรถขนมล และต�องดแลเรองการกาจดกลน

“เมอก�อนนไฟฟ�าในแต�ละจงหวดอาศยสหกรณ�ของเอกชนเป�นผ�ผลต

ไฟฟ�า แต�ถ�าตอนนเราทาไฟฟ�าชมชน การพลงงานแห�งชาตจะขยาย

ขอบเขตไปได�อกมาก และทสาคญจะทาอย�างไรให�ไฟฟ�าใช�ทาประโยชน�ได�

มากทสด เพราะเราใช�ไฟฟ�าส�วนใหญ�เพออานวยความสะดวก แต�ไม�ได�ใช�เพอ

การผลต ซงยงไม�มใครให�ความสาคญ”

คณะกรรมการประสานงานสารวจแมนาโขงตอนลาง” ภายใตการสนบสนนของคณะ


โครงการสบนาด�วยไฟฟ�า

ผเชยวชาญฝรงเศสขณะสารวจเพอใหคาแนะนาในโครงการโรงไฟฟาขยะของกรงเทพฯ

โครงการนกลายเป�นทต�องการของชาวชมชนทเป�นเกษตรกรมาก แม�ว�าชาวบ�านต�องสละทดนเพอใช�จดตงสถานและก�อสร�างคลองส�งน�าเข�าไปยงพนทเพาะปลก อกทงยงต�องเสยค�ากระแสไฟฟ�าทใช�ในการสบน�าเอง แต�ชาวบ�านทกคนกยนยอม”

สมเจตน� สว�างเนตรอดตหวหน�าศนย�บรการโครงการสบน�าด�วยไฟฟ�า จงหวดนครพนม (2527-2535)และอดตผ�อานวยการสานกงานพลงงานภมภาคท 1 (2527-2535 )

“แต�เดมโครงการสบน�าด�วยไฟฟ�ามมาก�อนแล�วตงแต�ป� 2508 ตดตง

อย�รมฝ��งแม�น�าโขงทจงหวดหนองคายจานวนสามแห�ง และจงหวดนครพนม

จานวนห�าแห�ง อย�ในความรบผดชอบของกรมการปกครอง โดยการพลงงาน

แห�งชาตเป�นผ�ตดตงเครองสบน�าให� แต�เนองจากไม�มผ�รบผดชอบบารงรกษา

และไม�มช�างมาซ�อมแซมแก�ไขเมอเกดป�ญหา ในทสดโครงการต�องหยดไป

ภายหลงกรมการปกครองจงโอนโครงการนมาให�การพลงงานแห�งชาตเป�นผ�

ดแลแทน

“แรกทเดยวหน�าทของการพลงงานแห�งชาตคอสร�างเขอนเพอผลตไฟฟ�า

มโครงการผามองเป�นเขอนผลตไฟฟ�าระหว�างประเทศ สร�างกนแม�น�าโขงท

อาเภอศรเชยงใหม� จงหวดหนองคาย รฐบาลมอบหมายให�การพลงงานแห�ง

ชาตเป�นผ�แทนฝ�ายไทย โดยม ดร. ประเทศ สตะบตร เป�นหวหน�าโครงการ

แต�ผลกระทบทจะทาให�เกดอ�างเกบน�าท�วมพนทเหนอเขอนทงฝ��งลาวและไทย

P 50-63 (TL3).indd 58 24/12/2012 20:56


คณะกรรมการประสานงานสารวจแมนาโขงตอนลาง” ภายใตการ


คณะกรรมการประสานงานสารวจแมนาโขงตอนลาง” ภายใตการ


โครงการสบนาด�วยไฟฟ�า

อย�างกว�างขวาง ประกอบกบเกดการเปลยนแปลงการปกครองขนในลาว ทาให�

โครงการถกระงบไปเมอป� 2512 ดร. ประเทศ สตะบตร เหนว�าโครงการผามอง

มระบบการชลประทานส�งน�าให�แก�พนทรอบอ�างเกบน�าโดยใช�เครองสบน�าด�วย

ไฟฟ�า จงน�าจะทดลองนาไปใช�ในพนทเกษตรกรรมซงอย�ตดแหล�งน�าทมน�าตลอดป�

และนอกเขตส�งน�าโครงการชลประทานได� ซงจะช�วยให�ประชาชนในชนบทมโอกาส

ใช�น�าและไฟฟ�าด�วย ขณะทโครงการสร�างเขอน ไฟฟ�าซงผลตได�จะไปใช�พฒนาใน

ตวเมอง แต�ชาวบ�านทถกน�าท�วมเสยผลประโยชน�กลบไม�มส�วนได�ใช�ไฟฟ�า ดงนน

ท�านจงยกโครงการสบน�าด�วยไฟฟ�าขนมาทาแทนโครงการผามองทหยดไป

“ในป� 2514 ดร. ประเทศเรมงานควบคมดแลปรบปรงแก�ไขสถานสบน�า

ทแม�น�าโขงเป�นครงแรก แบ�งความดแลออกเป�นสองแห�ง คอ จงหวดนครพนม

และจงหวดหนองคาย ผมประจาอย�ทนครพนม สมยนนการเดนทางยงลาบาก

มาก ถนนหนทางเป�นลกรงทงนน เครองบนกไม�ม เมอ ดร. ประเทศจะมาตรวจ

งาน ท�านต�องลงรถไฟทจงหวดอบลราชธาน 6 โมงเช�า ผมต�องขบรถป�กอปออก

จากจงหวดนครพนมไปรบท�านตอนต 3 รถทใช�ตอนนนวงไปเขนไป แล�วยงม

อปสรรคการเข�าถงชาวบ�านในพนทอก เพราะสถานสบน�าได�ถกทงร�างไม�ได�ใช�

ประโยชน�มานาน

“พนทแถวนนผ�ก�อการร�ายคอมมวนสต�กาลงคกคามอย�างหนก เขาพยายาม

ทาให�ภาพลกษณ�ของรฐบาลเสยหาย จงไม�สนบสนนการทางานของหน�วยงาน

รฐ และกงวลว�าเราจะเป�นฝ�ายป�องกนปราบปรามทไปทาร�ายพวกเขา มอย�ครง

ผมขบรถป�กอปทได�มาใหม�ไปรบ ดร. ประเทศทสถานรถไฟจงหวดอบลราชธาน

ระหว�างทางกลบไปยงศนย�บรการสบน�าด�วยไฟฟ�าอาเภอธาตพนม ตอนนน

ประมาณ 7 โมงเช�า ระหว�างหม�บ�านคาป�าหลายและนาเสอหลาย อาเภอมกดาหาร

จงหวดนครพนม (ในสมยนน) กระจกหช�างแตกกระจาย ท�านตกใจ ผมทราบ

ดว�าเกดอะไรขน เพราะเหนเหตการณ�จากกระจกมองหลง ข�างทางมนเป�นป�าทบ

P 50-63 (TL3).indd 59 24/12/2012 20:56


แล�วมควนลอยขน ผมเจออย�างนมาก�อนสครงแล�ว ถกยงยางรถยนต�และกระจก

หน�ารถยนต�แตก แต�ไม�ได�แจ�งท�านเดยวนน ไม�อยากให�ตกใจ ผมมาบอกในคราว

หลง

“ในป� 2514 แต�ละหม�บ�านยงยากจนทงนน วถชวตอาศยอย�ตดแม�น�าโขง

หาปลาเป�นหลก ปลกข�าวได�แค�ป�ละครง และต�องรอฟ�าฝนซงมกไม�ตกตาม

ฤดกาล ปลกเท�าไรกตายหมด ได�ผลผลตไม�เกน 30 ถงต�อไร� เครองสบน�าใน

ชมชนกถกปล�อยทงไว�เป�นซากเหลก เมอผมไปถง ชาวบ�านพดกบผมว�ามาแล�ว

หรอ รอไปเรวๆ เลยนะ ขวางทางควาย แทนทควายจะไถนาสะดวกกไถไม�ได�

ตดท�อทวางขวางอย�

“เขาจาได�ว�าเมอก�อนเรามาตดตงให�เขา แต�ตอนนนเราเป�นเพยงช�างฝ�าย

เทคนคช�วยตดตงให�กรมการปกครอง พอผมบอกว�าจะมาซ�อมและช�วยทาให�ด

ขน เขาบอกไม�เอาแล�ว เพราะเมอครงเอาเครองสบน�ามาตดตงกมาขอทดนจาก

พวกเขา แล�วปล�อยทงไว�ไม�ได�ใช�ประโยชน�หลายป�แล�ว ตอนนนผมมงบประมาณ

สาหรบโครงการเครองสบน�าอย� 4 แสนบาท ผมกจดการเอาไปซ�อมแล�วให�พวก

เขาทดลองใช�อกครง

“เวลานนในหม�บ�านมแต�ผ�หญงและเดก ผ�ชายเข�าป�าหมด เราผลกดนให�

ผ�หญงเป�นผ�ร�วมใช�น�า โดยขออาสาสมครเป�นการทดลอง ช�วงแรกเราให�เขา

สบน�าฟร รฐบาลเป�นผ�เสยค�าไฟค�าซ�อมบารงให� ชาวบ�านกปลกพชผก ปลก

ถวเหลองกนบ�างเลกๆ น�อยๆ ในฤดแล�ง เรมต�นท 5-10 ไร� ปรากฏว�าได�ผลด

จากทเคยทานาได�แค�ป�ละครง กลายเป�นทาได�ป�ละสองครง นาป�แม�ฝนไม�ตกเขาก

ตกกล�าก�อนได� เตรยมพนทเอาน�าเข�านาป�กดา ส�วนในฤดแล�งช�วงไหนแล�งมาก

กเปลยนจากปลกข�าวมาปลกผกปลกข�าวโพดแทน เพราะใช�น�าน�อยกว�า ทาให�ม

พชผลไปขายตลาดต�อเนองจนมรายได�ขนมา

“พอทาไปได� 2-3 ป� ผ�ทหนเข�าไปอย�ในป�าเหนว�าพนทของตนกลบมา

โครงการสบนาดวยไฟฟา สถานสบนาบานทาลาด อาเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา

P 50-63 (TL3).indd 60 24/12/2012 20:56


ทามาหากนได� จงออกจากป�ากลบเข�ามาอย�ในชมชนของตน และเพมการใช�

ประโยชน�จากโครงการสบน�ามากขนเรอยๆ ช�วงหลงเราเรมไม�มเงนจ�ายค�า

ไฟฟ�าแทนทงหมดแล�ว จงต�องทาความเข�าใจกบชาวบ�านใหม� บอกเขาว�า

โครงการนมประโยชน� สามารถสบน�าใช�ได�สะดวกสบาย ไม�ต�องรอฝน แต�

จาเป�นต�องมกตกาทผ�ใช�น�าต�องมส�วนร�วมรบผดชอบด�วย คอชาวบ�านต�องรวม

ตวกนจดตงกล�มผ�ใช�น�าเพอวางแผนการจดการสบน�า การบารงรกษา และ

ต�องเป�นผ�รบผดชอบค�าไฟฟ�า ซงปรกตการไฟฟ�าจะเกบตามบ�านเรอนยนตละ

3 บาท โรงงานอตสาหกรรมยนตละ 6-7 บาท แต�เพอการเกษตรเขาลดให�เหลอ

1.17 บาท ชาวบ�านกยนยอมให�ความร�วมมอ และภายหลงได�จดหางบประมาณมา

ช�วยชาวบ�านครงหนงของค�าไฟฟ�า

“ต�อมาทางสมาชกสภาผ�แทนราษฎร (ส.ส.) เรมเหนว�าโครงการนสามารถ

แก�ไขป�ญหาความแห�งแล�งได� จงสนบสนนงบประมาณมาให�ขยายผล ทา

ให�เราขยายโครงการไปได�ถง 1,000 กว�าสถานทวประเทศ โครงการนกลายเป�น

ทต�องการของชาวชมชนมาก แม�ว�าทางการพลงงานแห�งชาตมข�อกาหนดว�าการ

จะจดตงโครงการได� ชาวบ�านต�องสละทดนเพอใช�จดตงสถานและทาคลองส�งน�า

ผ�านทดนของเกษตรกร แหล�งน�าต�องเพยงพอ ไฟฟ�าต�องเดนถง และชาวบ�านทก

คนต�องยนยอม หากมสกรายหนงไม�ยนยอมยกทดนให�กต�องถอนโครงการ ชาว

บ�านทเหลอกจะหาหนทางเกลยกล�อมจนสาเรจ แสดงให�เหนว�าโครงการสบน�าด�วย

ไฟฟ�าเป�นทต�องการของชาวบ�านมาก

“ช�วงป� 2525-2535 กล�มผ�ใช�น�าทมศกยภาพสงขนได�จดตงเป�นสหกรณ�

ผ�ใช�น�าเพอบรหารงานการจดสรรน�าและรบผดชอบค�าไฟฟ�าทใช�ในการสบน�า

บางสหกรณ�ยงเพมธรกรรมอนนอกเหนอจากวตถประสงค�หลก เช�น การสร�างย�ง

ฉางของสหกรณ�เพอรบซอข�าวจากสมาชกมาเกบไว�ขายตอนทข�าวราคาด เป�นการ

ช�วยชาวบ�านจากการถกเอารดเอาเปรยบโดยโรงสและพ�อค�าคนกลาง ผล

กาไรส�วนหนงแบ�งเป�นเงนป�นผลคนให�สมาชก อกส�วนหนงเกบไว�เป�นค�า

ซ�อมบารงเครองสบน�า ทาให�เขาพงตนเองได�มากขน แล�วเมอสหกรณ�

มรายได�จากธรกรรมเพมขน เขายงแบ�งเงนไปช�วยเดกนกเรยนโรงเรยน

ในหม�บ�าน ทาโครงการอาหารกลางวน บรจาคให�มลนธราชประชานเคราะห�ฯ

จดตงกองทนคดดอกเบยตาให�สมาชกก�ยมเงนเพอนาไปลงทนเพาะปลก

“จนกระทงในป� 2545 เกดการปฏรประบบราชการ เราต�องโอน

ภารกจนให�กรมชลประทาน ด�วยเหตผลว�าเป�นเรองทางการเกษตร ไม�ใช�งาน

ด�านพลงงาน ในทสดงานถกส�งต�อให�กบ อบต. (องค�การบรหารส�วนตาบล)

ซงขนตอนการดแลและใช�งานไม�สะดวกเหมอนเดม ชาวบ�านจงใช�ประโยชน�

น�อยลง

“พดได�เลยว�าโครงการสบน�าด�วยไฟฟ�าเป�นผลงานแห�งความภาคภมใจ

ของการพลงงานแห�งชาต ทกวนนผมยงนกเสยดายแทนพน�องเกษตรกรใน

ภาคอสานว�าหาก พพ. ยงมโอกาสสบสานภารกจนต�อไป คงช�วยแก�ไขป�ญหา

ความแห�งแล�งให�พวกเขาได�มากกว�าทเป�นอย� สาหรบ ดร. ประเทศผ�ท�มเทกบ

โครงการนด�วยจตวญญาณ พวกเรารกท�านมากเหมอนพ�อคนหนง ท�านไม�เคย

ทอดทงลกน�อง ท�านไม�สนใจว�าในพนทจะมอนตรายร�ายแรงขนาดไหน กยง

หมนออกตรวจงานเป�นกาลงใจให�ลกน�องเสมอ ชาวบ�านร�จกท�านดเลยพากน

เรยกท�านว�า ‘เจ�าพ�อสบน�า’”

ดร. ประเทศ สตะบตร ใหความรชาวบานเรองโครงการสบนาดวยไฟฟา พนทเกษตรกรรมมนาใชตลอดทงป

P 50-63 (TL3).indd 61 24/12/2012 20:56


2524 2525

เขอนไฟฟาพลงนาขนาดเลกโครงการแมกมหลวงเรมดาเนนการผลตและจาหนายพลงงานไฟฟาใหแกอาเภอแมอาย อาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม และอาเภอเมอง จงหวดเชยงราย ภายหลงมการดาเนนการกอสรางเขอนไฟฟาพลงนาขนาดเลกตอเนองอกหลายโครงการในหลายจงหวด

รฐบาลยกเลกสญญากบบรษทซมมทฯ ททาผดสญญา บรหารงานโรงกลนนามนไมมประสทธภาพจนเกดอบตเหตในโรงกลนเปนประจาโดยใหกรมการพลงงานทหารเขามาบรหารงานดานโรงกลน และให ปตท. มหนาทจดหานามนดบ และจาหนายผลตภณฑนามน ในปถดมาจงเปลยนชอเปน “โรงกลนนามนทหาร (บางจาก)”

กาซธรรมชาตจากแหลง“เอราวณ” กลางอาวไทยเดนทางตามทอใตนายาว 425 กโลเมตร เขาสโรงแยกกาซธรรมชาตทตาบลมาบตาพด จงหวดระยอง เรมตนการใชพลงงานจากกาซธรรมชาตของประเทศ

ทอสงนาและอาคารโรงไฟฟาของโครงการไฟฟาพลงนาหวยประทาวอาเภอแกงครอ จงหวดชยภม

ดาเนนการกอสรางเขอนไฟฟาพลงนา

ซมมทฯ ททาผดสญญา บรหารงานโรงกลนนามนไมมประสทธภาพจนเกดอบตเหตในโรงกลนเปนประจาโดยใหกรมการพลงงานทหารเขามาบรหารงานดานโรงกลน และให ปตท. มหนาทจดหานามนดบ และจาหนายผลตภณฑนามน ในปถดมาจงเปลยนชอเปน “โรงกลนนามนทหาร (บางจาก)”

P 50-63 (TL3).indd 62 24/12/2012 20:56


2524 2525

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 5 (2525-2529) กาหนดใหสานกงานพลงงานแหงชาตขยายพนทโครงการสบนาดวยไฟฟาออกไปทวประเทศปละ 2 แสนไร หรออยางนอยปละ 80 สถาน

จดทา “แผนหลกพลงงานของประเทศ” สาเรจ ซงนบเปนฉบบท 2โดยคาดคะเนความตองการใชพลงงานในชวง 20 ปขางหนา

เจาหนาทปฏบตงานภายในหองทดสอบ เพอใหบรการตรวจวเคราะหประสทธภาพการใชพลงงานของอปกรณไฟฟา

จดตง “ศนยประหยดและอนรกษพลงงาน” ใหบรการตรวจวเคราะหการใชพลงงานในโรงงานและอาคารขนาดกลางและขนาดเลก เพอใหคาแนะนาการปรบปรงประสทธภาพอปกรณการใชพลงงานและการประหยดพลงงานโดยไมตองเสยคาบรการ

จดตง “ศนยพฒนาและเผยแพรเทคโนโลยพลงงานภมภาค” ภายหลงเปลยนชอเปน “ศนยบรการวชาการ”มสานกงานอยในทกภมภาคทวประเทศ

โครงการสบนาดวยไฟฟา สถานสบนาบานแหลมยาง อาเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค

P 50-63 (TL3).indd 63 24/12/2012 20:57

64

นายประพทธ เปรมมณ ดารงตาแหนงเปนเลขาธการการพลงงานแหงชาต (2526-2534)

เปดใหเอกชนเชาชวงการทาเหมองแรถานหนลกไนตทแหลงบานป อาเภอล จงหวดลาพน ผประมลไดคอหางหนสวนจากด ยาสบทงกวาว-บานถน ตอมาคอบรษทบานป จากด (มหาชน)

จดตง “เงนทนหมนเวยนเพอสาธตการประหยดพลงงานในโรงงานอตสาหกรรมตวอยาง” เพอแกไขปญหาทโรงงานสวนใหญขาดเงนทนในการดาเนนการเพอประหยดพลงงานและยงขาดความมนใจในผลทจะไดรบ

กระทรวงการคลงประกาศลดอตราอากรสาหรบเครองจกร วสด และอปกรณทประหยดพลงงานหรอทรกษาสงแวดลอม โดยเปนชนดทนาของเสยหรอพลงงานปลอยทงมาใชเปนประโยชนไดอก หรอใชพลงงานอนแทนไฟฟาและนามน หรอชวยใหอปกรณเดมมประสทธภาพสงขนเปนตน

2526 2527 2528

เรมดาเนนการ “โครงการสาธตการประหยดพลงงาน” ในโรงงานอตสาหกรรม โดยใหเงนกดอกเบยตาแกโรงงานตวอยาง เพอกระตนใหเกดการดาเนนการปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงาน โดยโรงงานแรกทเขารวมโครงการคอ บรษทไทยเพรสซเดนสฟดส จากด

การดาเนนการของโรงกลนนามนทหาร (บางจาก) ประสบปญหาขาดทนมาตอเนอง รฐบาลแกปญหาโดยการจดตงบรษทใหมขนมาบรหารงาน คอ บรษทบางจากปโตรเลยม จากด


ในการดาเนนการเพอประหยดพลงงานและยงขาดความมนใจในผลทจะไดรบ

กระทรวงการคลงประกาศลดอตราอากรสาหรบเครองจกร วสด และอปกรณทประหยดพลงงานหรอทรกษาสงแวดลอม โดยเปนชนดทนาของเสยหรอพลงงานปลอยทงมาใชเปนประโยชนไดอก หรอใชพลงงานอนแทนไฟฟาและนามน หรอชวยใหอปกรณเดมมประสทธภาพสงขนเปนตน

P 64-75 (TL4).indd 64 24/12/2012 21:21

65

2526 2527 2528

เปดใหเอกชนเช�ชวงก�รทำ�เหมองแรถ�นหนลกไนตอกแหลงทบ�นป�ค�อำ�เภอลจงหวดลำ�พนผประมลไดคอบรษทเอเชยลกไนตจำ�กดตอม�คอบรษทล�นน�-รซอรสเซสจำ�กด(มห�ชน)

เขอนไฟฟ�พลงนำ�ขน�ดเลกโครงก�รไอก�เป�ะอำ�เภอสครนจงหวดนร�ธว�สเรมดำ�เนนก�รผลตและจำ�หน�ยพลงง�นไฟฟ�มกำ�ลงผลต200กโลวตต

จดตงบรษทปตท.สำ�รวจและผลตปโตรเลยมจำ�กดหรอปตท.สผ.เปนบรษทลกของปตท.ทำ�หน�ทสำ�รวจและผลตปโตรเลยมทงในและนอกประเทศ

เหมองล จงหวดลำาพน

ปตท.สผ.เปนบรษทลกของปตท.ทำ�หน�ทสำ�รวจและผลตปโตรเลยมทงในและนอกประเทศ

P 64-75 (TL4).indd 65 24/12/2012 20:19


2529

เขอนไฟฟ�พลงนำ�ขน�ดเลกโครงก�รครธ�รอำ�เภอมะข�มจงหวดจนทบรเรมดำ�เนนก�รผลตและจำ�หน�ยพลงง�นไฟฟ�มกำ�ลงผลต12,200กโลวตตเปนเขอนไฟฟ�พลงนำ�ขน�ดเลกทมขน�ดใหญทสดซงอยในคว�มดแลของสำ�นกง�นพลงง�นแหงช�ต

จดตง“ศนยอนรกษพลงง�นแหงประเทศไทย”ใหภ�คเอกชนเปนผดำ�เนนก�รโดยอยภ�ยใตก�รดแลของสภ�อตส�หกรรมแหงประเทศไทยและสำ�นกง�นพลงง�นแหงช�ตทำ�หน�ทใหบรก�รตรวจวเคร�ะหก�รใชพลงง�นและบรก�รฝกอบรมและเชอมโยงก�รกยมเงนลงทนกบสถ�บนก�รเงน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจพระราชดำาเนนไปทรงเปดโรงไฟฟาพลงนำาครธาร

มตคณะรฐมนตรจดตง“คณะกรรมก�รนโยบ�ยพลงง�นแหงช�ต”และ“สำ�นกง�นคณะกรรมก�รนโยบ�ยพลงง�นแหงช�ต”(สพช.)ขนเปนหนวยง�นระดบกองภ�ยใตสำ�นกเลข�ธก�รน�ยกรฐมนตรมหน�ทกำ�หนดนโยบ�ยและม�ตรก�รด�นร�ค�พลงง�น

P 64-75 (TL4).indd 66 24/12/2012 20:19


ราชการททางานด�วยแนวคดแบบเอกชน

“การพลงงานฯ เก�งในการสอนให�คนคด คนทเคยทางานทนออกไปเป�นผ�

บรหารของหลายหน�วยงาน เป�นรฐมนตรหลายคน เราได�รบการสงสอนมาว�า

ต�องทาให�เกดประโยชน�มากทสดบนพนฐานของความซอสตย�สจรตและทาให�เกด

ความยงยน โดยเฉพาะให�แก�ประชาชน

“ยกตวอย�างเลขาธการฯ คนท 2 คอคณนธพฒน� ชาลจนทร� วนทท�านขน

รบตาแหน�งเป�นเลขาธการฯ ท�านประชมข�าราชการผ�ใหญ� มข�อหนงท�านบอกว�า

ใครอยากมความเจรญก�าวหน�า ขอให�ตงใจทางาน ท�านเป�นคนเอาการเอางาน

และอทศตนให�แก�งาน เป�นผ�บงคบบญชาตวอย�าง และมธยสถ�มาก ใช�เงนทกบาท

ทกสตางค�อย�างค�มค�า นเป�นสงทผมเรยนร�และปฏบตเช�นเดยวกบท�านเมอผมมา

เป�นผ�บงคบบญชาของหน�วยงานน

“ผมศกษาจากปรชญาของท�านประธานเหมาเจ�อตง เขาบอกว�าประชาชน

คอน�า เราคอปลา เราอย�ได�กเพราะน�า ผมมกคยกบลกน�องว�าแต�ละโครงการ

ทเราจะเลอกทา นอกจากดเรองผลตอบแทนแล�ว ยงต�องเป�นโครงการททาให�

ประชาชนมความสขจากผลประโยชน�ทจบต�องได�มากทสด ต�องคดว�าใครได�

ประโยชน� ไม�ใช�ดแต�ด�านวศวกรรม และเศรษฐกจจากรายงานการศกษาเท�านน

มโครงการหนงทเราได�งบประมาณมา แต�เมอศกษาและออกแบบแล�วพบว�า

โครงการไม�ค�มค�า ลกน�องบอกว�ามาถงขนนแล�วต�องทาต�อ ผมบอกว�าไม�ใช� ถ�า

สร�างเขอนแล�วไม�ด จะกลายเป�นอนสาวรย�แห�งความอปยศ ผมจงคนเงนงบ

ประมาณโครงการนให�สานกงบประมาณทงหมด ถ�าไม�ดกไม�ทา

“การสร�างเขอนสมยก�อนไม�มป�ญหาการเวนคนทดน บางโครงการต�อง

เคลอนย�ายชาวบ�านถง 6,000 ครอบครว ซงถ�าเป�นสมยนคงทาไม�ได� แต�การจด

การแบ�งความรบผดชอบกนหลายหน�วยงาน เช�น การจดตงนคมเป�นหน�าทของ

การพลงงานฯ เก�งในการสอนให�คนคด คนทเคยทางานทนออกไปเป�นผ�บรหารของหลายหน�วยงาน เป�นรฐมนตรหลายคน เราได�รบการสงสอนมาว�าต�องทาให�เกดประโยชน�มากทสดบนพนฐานของความซอสตย�สจรตและทาให�เกดความยงยน โดยเฉพาะให�แก�ประชาชน”

ประพทธ� เปรมมณอดตเลขาธการสานกงานพลงงานแห�งชาต (2526-2534)

“ทการพลงงานฯ เราต�องการแนวคดทหลากหลาย ไม�ยดตดกบของ

ประเทศใด วศวกรของการพลงงานฯ จะถกส�งไปเรยนและฝ�กงานหลาย

ประเทศ อาจารย�บญรอด บณฑสนต� เลขาธการฯ คนแรก บอกว�าพวกเรา

ต�องไปเรยนให�ได�มากทสด เรยนให�เก�งทสด มความร�หลากหลายมากทสด

ทนจงเป�นหน�วยงานทสนบสนนให�วศวกรไปเรยนต�อต�างประเทศมากทสด

ในสมยนน ผมเรยนจบปรญญาตรวศวกรรมด�านเหมองแร�จากจฬาฯ

ป� 2497 แล�วมาเข�าทางานทการพลงงานแห�งชาต ได�ไปเรยนต�อทสหรฐ-

อเมรกาเป�นร�นแรก ต�อมากได�ไปฝ�กงานหลายประเทศ เช�น ฝรงเศส

นอร�เวย� สวเดน ฟ�นแลนด� ญป�น ได�เรยนร�วธคดทแตกต�างกนของแต�ละ

ประเทศ คนทางานทนส�วนใหญ�ต�องเรยนจบเกยรตนยม เพอจะไปเรยนต�อ

ต�างประเทศได�ง�าย

P 64-75 (TL4).indd 67 24/12/2012 20:19


อกกรม การตดไม�ในอ�างเกบน�าเป�นหน�าทของอกกรม ป�ญหากมาจากแนวคดท

ต�างกน บางโครงการย�ายชาวบ�านไปอย�ในพนทซงดนไม�ดกทาให�เป�นป�ญหา ซง

เราไม�มหน�าทเข�าไปจดการอย�างทเราอยากจะทา

“โครงการโขง-ช-มล เป�นส�วนหนงของโครงการอสานเขยว ผมเสนอ

โครงการในการประชมรฐมนตรสญจรเมอวนท 8 เมษายน 2532 ด�วยกระดาษ

สามแผ�น นาเสนอรายงานให�คณะรฐมนตรอย� 15 นาท และได�รบการอนมต

งบประมาณมา 18,000 ล�านบาท ตอนนนอสานมพนท 50 กว�าล�านไร� อย�ใน

เขตชลประทานประมาณ 10 กว�าเปอร�เซนต�เท�านน ป�ญหาของอสานคอใน

พนทซงมน�าแต�มการเพาะปลกน�อย ส�วนพนทซงคนต�องการเพาะปลกกลบไม�ม

น�า อย�างพนททางอสานใต�มดนดแต�ขาดน�า โครงการโขง-ช-มล จะช�วยนาน�า

เข�าไปให�ได� ส�วนใหญ�เราทาเขอนทสงกว�าตลงเลกน�อย แล�วใช�คนดนกนให�ระดบ

น�าสงขนเพอระบายน�าเข�าพนทการเกษตร เราพยายามไม�ให�เกดอ�างเกบน�า

ท�วมพนทอย�อาศยของชาวบ�าน แต�กมส�วนให�น�าท�วมพนทป�าทามเสยหาย

ชาวบ�านจบปลาในฤดแล�งไม�ได� แต�เราถอว�าเสยหายน�อยเมอเทยบกบผล

ประโยชน�ทได� ถ�าประชาชนเหนว�าเป�าหมายหรอปรชญาของโครงการนไม�ด

ผมกพร�อมจะเลกทา

“ความจรงโครงการนผมเสนอระยะเวลาจดทาโครงการ 8 ป�ซงกยาก

มากอย�แล�ว แต�รฐบาลสมย รสช. บอกให�ทาใน 5 ป� ซงแทบจะเป�นไปไม�ได�

แต�เราเป�นข�าราชการกต�องทาให�ดทสด ผมคดว�าถ�าโครงการนทาสาเรจแล�วได�ผล

ตอบแทนซงจบต�องได�จรงๆ ในระยะแรกสก 9 เปอร�เซนต�กถอว�าใช�ได�แล�ว ถ�าจะ

เพมให�สงขนจะต�องมการจดการเรองการตลาด เพราะไม�มทางทจะทาให�เกด

ประโยชน�ในพนทชลประทานทงหมด 100 เปอร�เซนต� โครงการโขง-ช-มล เรา

ประเมนว�าได�ประโยชน�สงสดแก�พนท 50 เปอร�เซนต�เท�านน และต�องใช�เวลา

15-20 ป�ในการจดการเรองการตลาดและอตสาหกรรมรองรบ นอกจากนเราต�อง

วางแผนและร�ว�าจะวางแนวคลองชลประทานอย�างไร หลกเลยงดนเคมอย�างไร

จะฟ��นฟสภาพดนอย�างไร ต�องวางแผนให�ดเพอไม�ให�มป�ญหาด�านสงแวดล�อม

“สงทเราดาเนนการไปแล�วตอนนเป�นเพยงส�วนหนงของโครงการโขง-ช-

มลทงหมด โครงการในส�วนทเหลอยงตดป�ญหาเรองกฎหมายการใช�น�าระหว�าง

ประเทศอย�

“เราเป�นราชการททางานด�วยแนวคดแบบเอกชน เราเชอเรองของ

ประสทธภาพและประสทธผล เรองการกระจายอานาจ ยกตวอย�างโครงการสบน�า

ด�วยไฟฟ�า หลกการของเราคอกระจายโอกาสให�คนในพนทต�างๆ มโอกาสใช�น�า

ไม�ใช�เฉพาะคนทอย�ในพนทชลประทานของเขอน โครงการนไม�มการเวนคนทดน

เพราะประชาชนยนยอมให�ใช�พนท เพราะเป�นโครงการของประชาชนเอง คล�าย

งานสหกรณ� ไม�ใช�โครงการของเรา เราเพยงแต�ช�วยทาให� ทงออกแบบ ขดคลอง

ชลประทาน เสรจแล�วเรายกให�เป�นของเขา แต�กยงเป�นพเลยงช�วยดแลและช�วยใน

การจดการ หากประชาชนประสบป�ญหา

“โครงการไฟฟ�าพลงน�าหม�บ�านกเหมอนกน เป�นโครงการผลตไฟฟ�าขนาด

ไม�เกน 200 กโลวตต� ผมเป�นต�นคดเรองไฟฟ�าในหม�บ�าน ด�วยหลกการว�า

ต�องการให�เป�นของประชาชน เราร�วมทากบประชาชน ให�ประชาชนออกแรง

ทดน และวสดทเป�นของในท�องถนเขาเอง ส�วนเครองจกรอปกรณ� ถ�าเราซอของ

ต�างประเทศมาคงจะไม�ค�ม เพราะเรากาลงขายของให�คนจนซงไม�ค�อยมกาลงซอ

เราต�องทาราคาค�าไฟฟ�าให�ได�เท�ากบค�าไฟฟ�าของการไฟฟ�าส�วนภมภาค เพราะ

ฉะนนต�องสร�างเครองจกรขนเอง ให�เป�นเครองจกรทใช�งานง�ายและทนทาน แม�

ประสทธภาพจะไม�เท�ากบของต�างประเทศ แต�ต�นทนถกกว�า ทาให�การลงทนและ

ต�นทนการผลตไฟฟ�าตาลง

“ในด�านการบรหารงานต�องมต�นทนตาทสด ซงสหกรณ�เป�นรปแบบการ

บรหารทเหมาะสม เสยภาษน�อยมาก และทกคนมเสยงเท�ากน มห�นเท�ากน

เป�นการสอนเรองของประชาธปไตยด�วย เมอสร�างเสรจกมาคดกนว�าใครลงทน

เท�าไร โดยเฉลยประชาชนลงทนประมาณ 35 เปอร�เซนต� ราชการลงทน 65

เปอร�เซนต� ค�าไฟฟ�าเกบเท�ากบของการไฟฟ�าส�วนภมภาค ถงปลายป�มป�นผลให�

ถ�าคณพร�อมจะซอห�นเป�นเจ�าของเอง 100 เปอร�เซนต�กทาได�

“นเป�นปรชญาของผมเองว�า ‘เป�ปซดกว�าโค�ก’ (เพราะขณะนนเป�ปซขวด

ใหญ� แต�โค�กขวดเลก และรสชาตคล�ายกน) คอต�องเป�นโครงการทให�มากกว�าของ

เดมทมอย�แล�วคนถงจะต�องการ ถ�าให�เลอกระหว�างใช�ไฟฟ�าของส�วนภมภาคกบ

โครงการทคณเป�นทงเจ�าของเอง และค�าไฟฟ�ากไม�แพง อนไหนดกว�ากน แต�

ตอนหลงมป�ญหาไฟฟ�าไม�เพยงพอ โครงการถกยกเลกไป ซงความจรงแก�ป�ญหา

ได�โดยการสร�างเพม ผมคดว�าโครงการนยงสามารถฟ��นฟและแก�ไขปรบปรงใหม�

ได� ซงในอนาคตสามารถใช�ยางทปลกเองมาผสมบางส�วนได�

“ผมยงเป�นคนคดเรองฝายยาง เป�นฝายททาจากยาง ในสภาพปรกตยาง

จะแฟบ ถ�าต�องการกนน�า เรากป��มสบน�าเข�าไปให�ยางพองขนเป�นฝาย ซงมนคง

กว�าฝายยางแบบสบลม เราตงใจให�รฐมอบตวยางแก�ประชาชน แล�วประชาชนไป

สร�างฐานตดตงและจดการดแลเรองการสบน�าเข�าให�ยางพองเป�นฝายกนน�าไว�ใช�

เพอการเพาะปลกและอปโภคของหม�บ�าน นอกจากนเรายงมแนวคดว�าให�เอกชน

ไทยเป�นผ�ผลต โดยใช�วสดจากยางในประเทศ แทนทจะซอสาเรจรปมาจากต�าง

ประเทศทงหมด เป�นการสร�างงานให�คนไทย น�าเสยดายว�าโครงการต�องหยดไป

เพราะไม�มการสานต�อ

“อกปรชญาหรอแนวคดหนงในการทางานของการพลงงานฯ คอทาไม

P 64-75 (TL4).indd 68 24/12/2012 20:19


เราต�องทาเองทงหมด ทาไมไม�ให�คนอนมาช�วยเราทา เพราะเรามภาคเอกชนเก�งๆ

เยอะ แล�วเราคอยดสงทเขาทาว�าใช�หรอไม�ใช�ตามทเราต�องการ ยกตวอย�างเรอง

ของถ�านหน เมอป� 2512 โรงงานบ�มใบยาสบทางเหนอมป�ญหาเรองการตดไม�

ทาลายป�ามาทาเชอเพลง การพลงงานฯ ได�รบคาสงให�เป�นผ�ดาเนนการเป�ด

เหมองผลตถ�านหนให�เขาใช� พอถงป� 2520 ความต�องการเพมสงมาก เราเรม

ทาไม�ไหว ขอตงองค�กรถ�านหนเพอขยายงานแต�ไม�สาเรจ ประกอบกบเกด

วกฤตการณ�น�ามน โรงงานอตสาหกรรมได�รบความเดอดร�อนมาก เราจงเสนอว�า

ต�องให�ภาคเอกชนเข�ามาทา โดยเรมเป�ดประมลทเหมองบ�านป

“ผมกาหนดหลกการว�า หนง ราคาถ�านหนต�องถกเพอให�แข�งกบไม�ฟ�นได�

เพอบรรเทาป�ญหาการตดไม�ทาลายป�า และช�วยภาคอตสาหกรรมลดค�าใช�จ�าย

จากการใช�น�ามน ข�อทสอง ผ�ลงทนต�องได�รบผลตอบแทนทเหมาะสม ข�อท

สาม รฐต�องได�ประโยชน�มากขน ผมกาหนดผลตอบแทนการลงทนให�แก�เอกชน

22 เปอร�เซนต� รฐได�ค�าภาคหลวงพเศษเพมอก 40 บาทจากเดมทเกบ 20 บาท

เท�ากบว�าได�ประโยชน�กนทกคน ป� 2528 กเป�ดประมลเหมองป�าคาอกแห�ง

ผลตถ�านหนให�ภาคอตสาหกรรม ภายหลงทงสองบรษททประมลเหมองได�คอ

บ�านปและลานนารซอร�สเซสกลายเป�นบรษทข�ามชาตซงไปทาเหมองถ�านหน

ในต�างประเทศ

“เรองของพลงงานไฟฟ�าในบ�านเรา ก�าซธรรมชาตและน�ามน เราต�องนาเข�า

และราคามแนวโน�มจะสงขนเรอยๆ และต�องนามาจากต�างประเทศ ซงนอกจาก

ต�องเสยเงนตราต�างประเทศแล�วยงมป�ญหาความแน�นอนในการจดหา ผม

มองว�าเชอเพลงทเป�นไปได�สาหรบการอตสาหกรรมและการผลตไฟฟ�าคอถ�านหน

แต�ต�องมคณภาพด ซงอาจต�องนาเข�ามาจากต�างประเทศ โดยรฐควรส�งเสรมให�

ภาคเอกชนเป�นผ�ลงทน และต�องให�มการแข�งขนในทกขนตอน

“ประเดนส าคญคอสถานท ต ง โรงไฟฟ�าบนอ�าวไทยนนมจ ากด

พนทนต�องไม�เป�นของเอกชนรายใดรายหนง ไม�ใช�ว�าเอกชนได�สมปทาน

ไป 20-30 ป�แล�วจะเป�นของเอกชนรายนนตลอดไป ต�องเป�ดให�มการแข�งขน

กนใหม� ให�ผ�ลงทนทมข�อเสนอดทสดให�รฐมโอกาสเข�ามาดาเนนกจการ

“อกประเดนคอเราจะเอาถ�านหนมาจากไหน แหล�งถ�านหนคณภาพ

ตอนนมสองแหล�งทอย�ใกล�ประเทศไทย คออนโดนเซยและออสเตรเลย

เราควรสนบสนนเอกชนไทยให�ไปทาถ�านหนในต�างประเทศและส�งถ�านหน

กลบเข�ามา ความจรงถ�านหนในประเทศเรายงมแหล�งทหลบใหลอย�อก

ซงการพลงงานฯ เคยสารวจไว�แล�ว แต�ถกโอนไปอย�ในความดแลของ

หน�วยงานอน ถ�าเราพฒนาเทคโนโลยการผลตให�สงขน ถ�านหนของเรา

จะมศกยภาพในการใช�งานสงขนได�

“สาหรบด�านพลงงานทดแทน ควรเพมการใช�เชอเพลงชวมวลซงเป�น

ของเหลอจากการเกษตร นอกจากจะช�วยเพมรายได�ให�เกษตรกรแล�วยงมราคา

ถกกว�าและปล�อยมลภาวะน�อยกว�าเชอเพลงฟอสซล แต�ต�องอย�ในสภาพท

เหมาะสมกบการใช�งาน และมค�าขนส�งตา

“ส�วนเรองการขยายการผลตเอทานอลนน ต�องหาทางลดผลกระทบจาก

การใช�พชซงเป�นอาหาร และใช�วตถดบหลายอย�าง ไม�ใช�อย�างเดยว นอกจาก

นนควรพฒนาหาพชทใช�น�าน�อย เพอลดป�ญหาของการจดหาน�าในการเพาะ

ปลก และสามารถขยายพนทเพาะปลกได�เพมขน

“เรองของโซลาร�เซลล�กเช�นกน ถ�าเราสามารถสร�างเทคโนโลยและม

สดส�วนของการผลตชนส�วนในประเทศมากทสดได� กจะสร�างอตสาหกรรม

ให�แก�คนไทยและเป�นทางเลอกทน�าสนใจ แทนทขณะนเราต�องซอจาก

ต�างประเทศเข�ามาทงหมด

“ผมคดว�าการพลงงานแห�งชาตได�ทางานมามากมาย และส�งต�อแนวคด

การทางานนมาอย�างต�อเนอง ป�จจบนเราต�องการสนบสนนให�เอกชนเป�นผ�

จดทาโครงการต�างๆ เรากต�องคดแบบเอกชน ต�องร�ว�ามความเสยงอย�างไร

ทางเลอกทดทสดคออะไร ซงต�องมองทงเรองเศรษฐกจ ตลาด สงคม สง

แวดล�อม ต�องมข�อมลมาเพอวางแผนการบรหารงานให�ชดเจน และต�อง

ตดตามประเมนผลโครงการของตวเองว�าทาได�สาเรจตามเป�าหมาย เป�น

รปธรรมจบต�องได�จรงๆ หรอไม�”

P 64-75 (TL4).indd 69 24/12/2012 20:20


2531 2532 2533 2534

เขอนไฟฟ�พลงนำ�ขน�ดเลกโครงก�รบอแกวอำ�เภอสะเมงจงหวดเชยงใหมเรมดำ�เนนก�รผลตและจำ�หน�ยพลงง�นไฟฟ�มกำ�ลงผลต200กโลวตต

นำ�เสนอ“โครงก�รโขง-ช-มล”ใหแกคณะรฐมนตรในคร�วประชมคณะรฐมนตรสญจรทจงหวดขอนแกนไดรบอนมตโครงก�รในวงเงนงบประม�ณ18,000ล�นบ�ทมเป�หม�ยเพอก�รแกไขปญห�ก�รข�ดแคลนนำ�ในพนทก�รเกษตรร�ว5ล�นไรใน15จงหวด

โรงไฟฟ�ส�ธตจ�กแหลงพลงง�นคว�มรอนใตพภพทอำ�เภอฝ�งจงหวดเชยงใหมเปดใชง�นครงแรกมกำ�ลงก�รผลต350กโลวตตดำ�เนนก�รโดยกฟผ.

โครงการฝายยางจนทบร

ดำ�เนนก�รทดลองและส�ธตก�รใชระบบผลตไฟฟ�ดวยเซลลแสงอ�ทตยและระบบผลตไฟฟ�ประจแบตเตอรดวยเซลลแสงอ�ทตยทเก�ะปนหยจงหวดพงง�เปนแหงแรก

กอสร�งโครงก�รฝ�ยย�งแหงแรกคอโครงก�รฝ�ยย�งจนทบรกนลำ�นำ�จนทบรทบ�นหวแหลมตำ�บลท�ช�งและบ�นขอมตำ�บลจนทนมตอำ�เภอเมองจงหวดจนทบรเกบนำ�ไวใชเพอก�รเกษตรพนท35,000ไร

มตคณะรฐมนตรยกฐ�นะของสพช.เปนหนวยง�นมฐ�นะเปนกรมสงกดสำ�นกน�ยกรฐมนตร

แผงควบคมภายในโรงไฟฟาพลงนำาขนาดเลก

P 64-75 (TL4).indd 70 24/12/2012 20:20


ดร.ประเทศสตะบตรดำ�รงตำ�แหนงเปนเลข�ธก�รก�รพลงง�นแหงช�ต(2534-2535)

วนท24พฤศจก�ยนพธว�งศล�ฤกษก�รกอสร�งสะพ�นมตรภ�พไทย-ล�วแหงแรกทจงหวดหนองค�ย

2531 2532 2533 2534

คนประท�นบตรแหลงถ�นหนบรเวณแองง�วจงหวดลำ�ป�งใหแกกรมทรพย�กรธรณเพอใหกฟผ.ดำ�เนนก�รพฒน�เพอผลตกระแสไฟฟ�

ร�ค�นำ�มนโลกสงขนเนองจ�กเหตก�รณอรกบกยดคเวตและตดต�มม�ดวยสงคร�มอ�วเปอรเซย

กอสร�งโครงก�รฝ�ยย�งพจตรแลวเสรจกนแมนำ�ยมทบ�นท�ข�มอำ�เภอโพทะเลจงหวดพจตรส�ม�รถเกบนำ�ไวใชเพอก�รเกษตรพนท30,600ไร

รฐบ�ลประก�ศใชระบบร�ค�นำ�มนลอยตวเพอสงเสรมก�รแขงขนในกจก�รค�ปโตรเลยม

โครงการสะพานขามแมนำาโขงเปนความรวมมอระหวางรฐบาลของสามประเทศ คอ ไทย ลาว

และออสเตรเลย

แบบแปลนการกอสรางสะพานมตรภาพไทย-ลาว

P 64-75 (TL4).indd 71 25/12/2012 12:07


คณะกรรมการประสานงานสำารวจแมนำาโขงตอนลาง” ภายใตการสนบสนนของคณะ


กาเนด พ.ร.บ. การส�งเสร�มการอนรกษ�พลงงาน

การอนรกษ�พลงงานจะสาเรจได�ต�องมสามองค�ประกอบเป�นอย�างน�อย หนง คอต�องมข�อมล… สอง คอต�องมบคลากร ช�วยนาข�อมลไปจดทาเป�นโครงการลงทนเรองอนรกษ�พลงงานให�ผ�ประกอบการ และต�องเป�นการลงทนทค�มค�า… และสาม คอเรองเงนทนทจะช�วยผ�ประกอบการ”

ดร. อทธ� พ�ชเยนทรโยธ�นอดตอธบดกรมพฒนาและส�งเสรมพลงงาน (2540-2542)

“ป� 2514 ผมเรมทางานทการพลงงานแห�งชาต ในกองควบคมและ

ส�งเสรมพลงงาน ทมคณธรรมชาต ศรวฒนกล เป�นหวหน�ากอง ต�อมา

กองควบคมฯ แยกออกเป�นสองกอง เป�นกองเศรษฐกจพลงงานกบกอง

นโยบายพลงงาน คณธรรมชาตย�ายไปเป�นผ�อานวยการกองนโยบายพลงงาน

และขนเป�นรองเลขาธการ ผมเป�นผ�อานวยการกองเศรษฐกจพลงงานต�อ

จากคณโมฮาซงห� มงกะ ทสลบไปเป�นผ�อานวยการกองนโยบายแทนคณ

ธรรมชาต ภาระหลกทาเรองอตราค�าไฟฟ�าและการอนรกษ�พลงงาน ตลอด

จนรวบรวมและวเคราะห�สถตพลงงานของประเทศ

2535

เกดก�รแบงอำ�น�จหน�ทในก�รบรห�รง�นด�นพลงง�นของประเทศใหมโดยประก�ศเปนพระร�ชบญญตเปลยนสำ�นกง�นพลงง�นแหงช�ตเปน“กรมพฒน�และสงเสรมพลงง�น”ทำ�หน�ทดแลด�นก�รปฏบตง�นเปนหลกและม“คณะกรรมก�รนโยบ�ยพลงง�นแหงช�ต”(กพช.)ซงมน�ยกรฐมนตรเปนประธ�นกบ“สำ�นกง�นคณะกรรมก�รนโยบ�ยพลงง�นแหงช�ต”(สพช.)เปนหนวยง�นระดบกรมทำ�หน�ทดแลด�นนโยบ�ยและแผนก�รบรห�รและพฒน�พลงง�นของประเทศ

ประก�ศใชพระร�ชบญญตก�รสงเสรมก�รอนรกษพลงง�นพ.ศ.2535เพอใหโรงง�นควบคมและอ�ค�รควบคมมก�รใชพลงง�นอย�งมประสทธภ�พและประหยดโดยก�รสงเสรมและชวยเหลอจ�กภ�ครฐดวยเงนจ�ก“กองทนเพอสงเสรมก�รอนรกษพลงง�น”ทไดเงนอดหนนเรมตนบ�งสวนจ�กกองทนนำ�มนเชอเพลง

ดร.ประเทศสตะบตรดำ�รงตำ�แหนงเปนอธบดกรมพฒน�และสงเสรมพลงง�น(2535-2540)

กระทรวงวทย�ศ�สตรเทคโนโลยและก�รพลงง�นเปลยนชอเปนกระทรวงวทย�ศ�สตรเทคโนโลยและสงแวดลอม

กฟผ.เรมดำ�เนนก�รผลตไฟฟ�จ�กโรงไฟฟ�พลงคว�มรอนรวมนำ�พองอำ�เภอนำ�พองจงหวดขอนแกนโดยใชก�ซธรรมช�ตทขดพบในพนทเปนเชอเพลง

กฟผ.ประก�ศรบซอไฟฟ�จ�กผผลตร�ยเลกหรอSmallPowerProducer(SPP)ในพนทEasternSeaboard(ม�บต�พด)เพอเสรมบทบ�ทและก�รแขงขนใหเอกชนผลตไฟฟ�ข�ย

P 64-75 (TL4).indd 72 24/12/2012 20:20


คณะกรรมการประสานงานสำารวจแมนำาโขงตอนลาง” ภายใตการ


คณะกรรมการประสานงานสำารวจแมนำาโขงตอนลาง” ภายใตการ


กาเนด พ.ร.บ. การส�งเสร�มการอนรกษ�พลงงาน

ของการกากบดแลนน เรากาหนดล�วงหน�าว�าคณต�องทาอะไร แล�วเราไปตดตาม

ตรวจสอบ รวมทงมมาตรการทางการเงนช�วยสนบสนนเพอจงใจให�ทา โดยเรา

เน�นทโรงงานอตสาหกรรมและอาคารธรกจ เพราะเหนว�ามการใช�พลงงานมาก

และมจานวนผ�ใช�พลงงานไม�มากนกเมอเทยบกบจานวนบ�านอย�อาศย หรอใช�

พลงงานในภาคคมนาคมขนส�ง

“ในตอนแรกเราจดทากฎหมายอนรกษ�พลงงานแยกเป�นสองฉบบ คอ

กฎหมายด�านกองทน และกฎหมายด�านปฏบตการ ทาเรองเสนอไปถงคณะ

รฐมนตร แล�วผมกลาออกจากราชการไป จนกระทงถงรฐบาลในยค รสช. มการ

นากฎหมายนมาปรบปรงใหม�รวมเป�นกฎหมายเดยว เป�นพระราชบญญตการ

ส�งเสรมการอนรกษ�พลงงาน ได�ประกาศใช�ป� 2535 แต�การบงคบใช�กฎหมาย

ยงต�องทากฎกระทรวงอกหลายฉบบ ผมกลบมาเป�นรองอธบดฯ ดแลจดการเรอง

กฎกระทรวงจนถงป� 2538 จงได�ใช�บงคบ

“กองควบคมฯ เรมสนใจทาเรองการอนรกษ�พลงงาน เนองจากตอนนน

ราคาน�ามนดบสงมาก ประเทศไทยต�องนาเข�าน�ามนเชอเพลงในมลค�าสงมากเมอ

เทยบกบมลค�านาเข�าทงหมด รฐบาลมการจดตงกองทนน�ามนเชอเพลงเพอรกษา

เสถยรภาพราคาขายปลก ทาให�ราคาขนลงไม�หวอหวา ค�อยๆ ขน หรอค�อยๆ ลง

โดยกองทนยอมจ�ายเงนชดเชยให�บรษทน�ามนแทน ทาให�ช�วงนนกองทนน�ามน

เชอเพลงเป�นหนอย�หลายพนล�านบาท เพราะมแต�จ�ายออกโดยไม�มเงนเข�ากองทน

“ประเทศญป�นมกฎหมายเรยกว�า Heat Management Law เพราะเหน

ว�าหากจดการด�านความร�อนให�ด จะช�วยประหยดน�ามนเชอเพลงได� ไต�หวนและ

ฝรงเศสกมกฎหมายหรอคาสงประธานาธบดในลกษณะเดยวกนกบญป�น เรา

ศกษาดกคดว�ากฎหมายลกษณะนจาเป�นสาหรบประเทศไทย แต�ทาอย�างไรให�เกด

การยอมรบ หากรฐเข�มงวดเกนไป ผ�ประกอบการจะร�สกว�าถกควบคมและไม�อยาก

ร�วมมอ เราจงจดการในลกษณะกากบดแล แทนทจะเป�นการควบคม ซงวธปฏบต

P 64-75 (TL4).indd 73 24/12/2012 20:20


“เราเชอว�าการอนรกษ�พลงงานจะสาเรจได�ต�องมสามองค�ประกอบเป�น

อย�างน�อย หนง คอต�องมข�อมล ผ�ใช�ต�องร�ว�าเขาใช�อะไร ใช�เท�าไร ใช�อย�างไร

สอง คอต�องมบคลากร ช�วยนาข�อมลไปจดทาเป�นโครงการลงทนเรองอนรกษ�

พลงงานให�ผ�ประกอบการ และต�องเป�นการลงทนทค�มค�า ซงต�างจากการลงทน

เรองสงแวดล�อมทผ�ประกอบการจะร�สกว�าเสยเงนเปล�าจงขาดความสนใจ แต�

เรองอนรกษ�พลงงานเป�นการลงทนแล�วประหยดค�าใช�จ�ายด�านพลงงานได� และ

สาม คอเรองเงนทนทจะช�วยผ�ประกอบการ ในกฎหมายมเขยนไว�ทกอย�าง ครบ

ทกองค�ประกอบ

“เราออกพระราชกฤษฎกากาหนดโรงงานควบคมและอาคารควบคมว�า

มลกษณะอย�างไร โรงงานควบคมกาหนดขนาดการใช�พลงงานไว�มากพอสมควร

หากจะมองถงขนาดของโรงงานกน�าจะเป�นโรงงานขนาดกลางระดบใหญ�และ

ขนาดใหญ� เมอรวมอาคารควบคมด�วย มประมาณ 4,000-5,000 แห�งทอย�ภายใต�

กฎหมายฉบบน

“กฎกระทรวงในตอนนนมทกาหนดให�ผ�ประกอบการทาการตรวจสอบและ

วเคราะห�การใช�พลงงาน โดยรฐบาลให�เงนช�วยจากกองทนฯ ไปศกษาและวางแผน

และให�มผ�รบผดชอบด�านพลงงาน ซงเรากาหนดคณสมบตและจดฝ�กอบรมให�

มกฎกระทรวงกาหนดค�าการถ�ายเทความร�อนเข�าส�อาคาร คล�ายกบกฎเกณฑ�

ของรฐแคลฟอร�เนย สหรฐอเมรกา เรยกว�า Overall Thermal Transfer Value

(OTTV) เขามการวจยและพบว�าความร�อนจะเข�าส�อาคารผ�านทางเปลอกนอก

ของอาคาร เช�น ผนง หน�าต�าง เป�นต�น และเข�าผ�านทางหลงคาอาคาร เรา

กาหนดว�าความร�อนทผ�านทางหลงคา ผนง หน�าต�าง รวมแล�วไม�ควรมค�า

เกนเท�าไร ซงตวเลขเหล�านมาจากการวจย เราบอกว�ามวสดอะไรบ�างทช�วย

กนความร�อน และมคณสมบตกนความร�อนอย�างไร ถ�าอาคารควบคมมค�า

OTTV เกนจากทเรากาหนด กต�องปรบปรงอาคาร เช�น ใส�ฉนวนทผนงหรอใต�

หลงคา มาตรการเหล�านจะช�วยประเทศในเรองพลงงาน และช�วยให�การใช�

พลงงานมประสทธภาพมากขน อย�างไรกตามมาตรการทควรลงทนจะต�องเป�น

การลงทนทค�มค�า

“ตวเลขอกอนหนงทเราเรมต�นศกษาคอ Specific Energy Consumption

(SEC) เช�น ผลตปนซเมนต� 1 ตน เหลก 1 ตน กระดาษ 1 ตน ใช�พลงงานเท�าไร

เราพยายามศกษาข�อมลจากผ�ประกอบการ เกบตวเลขในฐานข�อมล แต�เป�นเรอง

ยากและใช�เวลานาน ตวเลขนจะบอกประสทธภาพการใช�พลงงาน ซงเราพบ

ว�าการผลตปนซเมนต� กระดาษ น�าตาล ในประเทศไทย มประสทธภาพในการ

ใช�พลงงานไม�เลวเลยเมอเทยบกบต�างประเทศ แต�ทประสทธภาพไม�ดคอโรงงาน

เซรามก

“ก�อนมกฎหมายนน บคลากรททาเรองการอนรกษ�พลงงานมแต�คนของ

สานกงานพลงงานแห�งชาตเท�านน เราได�รบความร�วมมอจากญป�น ส�งคน

มาฝ�กเจ�าหน�าท สนบสนนอปกรณ� เครองมอ และไปกบทมงาน เจ�าหน�าท

ของเราให�บรการฟรถงโรงงานอตสาหกรรมและอาคารธรกจ แล�วช�วยจดทา

รายงานและสรปให�ผ�ประกอบการว�าอาคารหรอโรงงานของเขาควรปรบปรง

อะไร ค�าลงทนเท�าไร การลงทนค�มค�าแค�ไหน ซงได�ผลพอสมควร แต�ไม�ถง

100 เปอร�เซนต� บางโรงงานเอาไปทาต�อ แต�มกทาแค�มาตรการทพอทาได� และ

ไม�ต�องลงทนมาก ตอนนนถอว�าเป�นการเรมสร�างทศนคตว�าการอนรกษ�

พลงงานทาได� และทาแล�วได�ประโยชน� ส�วนภาคเอกชนทดาเนนการเองมกเป�น

โรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ�ทมบคลากรด�านเทคนค เช�น โรงปนซเมนต� โรง

กลนน�ามน โรงงานผลตยางรถยนต� เป�นต�น

“พอมกฎหมาย เรากาหนดให�โรงงานและอาคารต�องมผ�รบผดชอบด�าน

พลงงานเป�นคนของเขาเอง ซงเราไปช�วยฝ�กอบรมให� โรงงานส�วนใหญ�ม

บคลากรทเป�นช�างหรอวศวกรอย�แล�ว จงปฏบตตามได�สะดวก แต�พวกอาคารม

ป�ญหา ส�วนใหญ�ไม�มผ�ร�เรองพลงงาน โดยเฉพาะอาคารของราชการซงให�เจ�า

หน�าทพสดทไม�มความร�ด�านพลงงานมาดแล หากผ�ประกอบการไม�เหนคณค�า

ของผ�รบผดชอบด�านพลงงาน ผลเสยจะอย�ทผ�ประกอบการเอง

“ป�ญหานนามาส�แนวคดว�าจะต�องสร�างธรกจทปรกษาด�านพลงงานขน

มา ความจรงกเป�นวตถประสงค�ส�วนหนงในการพฒนาบคลากรด�านพลงงาน

เพราะเราร�ว�าโรงงานทาเองได�น�อยมาก ยงอาคารธรกจต�องจ�างทปรกษาแน�นอน

ราชการจะให�บรการกไม�ไหว เพราะอาคารควบคมโรงงานควบคมมหลายพนแห�ง

เกนขดความสามารถของราชการ

“ตอนนนบรษททปรกษาซงเราร�จกค�นเคยเป�นทปรกษาทางด�านแหล�งน�า

เกยวกบการสร�างเขอน เราแนะนาให�เขาตงบรษทเพอทาเรองพลงงานโดยเฉพาะ

P 64-75 (TL4).indd 74 24/12/2012 20:27


รฐบาลมเงนกองทนให�ผ�ประกอบการจ�างทปรกษา ให�เขาร�วมมอและรบการ

ถ�ายทอดเทคโนโลยจากต�างประเทศเพอให�บรการแก�ภาคเอกชนตามความต�องการ

กเกดธรกจทปรกษาด�านพลงงานขนมา ภาระของราชการคอเข�าไปตรวจสอบ

ทาให�เราต�องจ�างทปรกษาอกระดบหนง คอทปรกษาตรวจสอบ กาหนดคณสมบต

ของทปรกษาตรวจสอบให�สงกว�าทปรกษาทไปให�บรการตรวจวเคราะห�การใช�

พลงงานของโรงงานและอาคารธรกจ

“ก�อนมกฎหมาย ป� 2529 เราจดตงศนย�อนรกษ�พลงงานแห�งประเทศไทย

โดยคณะกรรมการร�วมภาครฐและเอกชนเพอแก�ไขป�ญหาทางเศรษฐกจ (กรอ.)

ต�องการให�เป�นองค�กรทคล�องตว ทาหน�าทคล�ายเป�นทปรกษาด�านพลงงานให�กบ

โรงงานอตสาหกรรม และเป�นมอให�สานกงานพลงงานแห�งชาต ในการให�บรการ

ภาคเอกชน พอมกฎหมายแล�วเกดบรษททปรกษาเอกชนมากขน จงกลายเป�นค�

แข�งกน เราจงพยายามปรบภารกจของศนย�อนรกษ�ฯ ขนไปทางานด�านตรวจสอบ

แต�ยงทาได�ไม�ค�อยดนก

“สาหรบโรงงานอตสาหกรรมใหญ�ๆ จะมคนเก�งและทาเรองอนรกษ�พลงงาน

อย�แล�ว ตอนกฎหมายออกใหม�ๆ พอเราบอกว�าจะให�เงนเขาจ�างทปรกษา เขา

บอกว�าเขาเก�งกว�าทปรกษา เรากแนะนาให�เขาตงบรษททาเรองพลงงานโดย

เฉพาะ แล�วบรษทในเครอเป�นผ�จ�าง กองทนจ�ายเงนให�ได� เขากรบ ทาให�บรษท

ใหญ�ๆ ตงบรษททปรกษาขนเองทงนน เพราะไม�อยากให�คนภายนอกเข�าไป

เกยวข�อง

“เนองจากกฎหมายไม�ได�บงคบให�ผ�ประกอบการดาเนนการ เพยงให�ตรวจ

วเคราะห�และวางโครงการและมบคลากร ถ�าใครทาเรากมเงนให� กองทนให�

เงนอาคารราชการ 100 เปอร�เซนต� ให�เงนอาคารเอกชนส�วนหนง ตอนนน

เราได�รบความช�วยเหลอจากประเทศเยอรมนผ�านองค�กร GTZ อย�หลายป� เพอ

ช�วยบรหารงานตามกฎหมาย พอทาไปเรอยๆ กเรมมป�ญหาในเรองคณภาพ

ของทปรกษาในการจดทารายงาน ผ�ประกอบการบางแห�งไม�ได�นารายงานไป

ใช�ประโยชน� เพยงทาให�พ�นภาระตามกฎหมายเท�านน อกทงยงมป�ญหาของ

สานกงานเองทตรวจสอบรายงานล�าช�า เหล�านเป�นสาเหตทการบงคบใช�กฎหมาย

เรมหย�อนยาน

“ป� 2550 มการปรบปรงกฎหมายในส�วนของกฎกระทรวง เพอให�บงคบ

ใช�กฎหมายให�มประสทธภาพและสอดคล�องกบสถานการณ�มากขน โดยนา

สาระในกฎกระทรวงเก�าบางส�วนไปปรบปรงให�อย�ในกฎกระทรวงใหม�ทร�าง

ขน เปลยนจากเรองอนรกษ�พลงงานเป�นเรองการจดการพลงงาน คล�ายกบ

ISO แต�กระชบกว�า กาหนดมาตรฐานว�าผ�ประกอบการต�องประกาศนโยบาย จด

ตงคณะกรรมการเพอวางระบบการจดการพลงงาน ต�องทารายงานการตรวจ

วเคราะห�การใช�พลงงาน และมกฎกระทรวงเกยวกบการออกแบบอาคาร

อนรกษ�พลงงาน กฎกระทรวงเรองผ�รบผดชอบพลงงานของโรงงานใหญ�หรอ

อาคารใหญ� โดยให�มผ�รบผดชอบอย�างน�อยสองคน เป�นระดบอาวโสกบระดบ

สามญ ซงเรามหลกสตรฝ�กให� มกฎกระทรวงเกยวกบผ�ตรวจสอบพลงงาน

หรอ Auditor โดยกรมฯ เป�นผ�ว�าจ�าง เพอตรวจสอบและแนะนาการจดทา

รายงานตามความต�องการของกฎกระทรวง

“ส�วนเรองอปกรณ�ประสทธภาพสง เคยรเรมให�มกฎกระทรวงขน แต�

ไม�สาเรจเพราะหลายฝ�ายยงไม�เหนด�วย ในร�างตอนนนกาหนดว�าอะไรเป�น

อปกรณ�ประหยดพลงงาน ใช�พลงงานเท�าไร ใครเป�นผ�ทดสอบและทดสอบ

อย�างไร ผ�ผลตอปกรณ�ขายในท�องตลาดต�องทดสอบและตดป�ายระดบ

การใช�พลงงาน ถ�าสนค�าด คณกกาหนดราคาสงได� ถ�าสนค�าไม�ด ราคาก

ต�องตากว�า อย�ทประชาชนเป�นผ�เลอกซอระหว�างราคากบคณภาพ ในป�จจบน

ได�ทราบว�ามการออกกฎกระทรวงในเรองนแล�ว

“ถ�าเปรยบเทยบไทยกบญป�น กฎหมายของญป�นทาแล�วประสบความ

สาเรจมากกว�าเรา เพราะเอกชนของญป�นเป�นผ�ปฏบตทด มวนย และภาครฐ

ลงไปช�วยอย�างจรงจง ส�วนราชการไทยสมยก�อนนนไม�ค�นเคยกบการไปช�วย

เอกชนในเรองทเอกชนปฏบตเองได� กลวถกกล�าวหาว�าราชการเลอกปฏบต ถ�า

จะช�วยต�องช�วยทงหมด ซงกทาไม�ไหว แต�ญป�นเขาช�วยและคนญป�นเขาเชอ

ถอในกตกาของรฐ การร�องเรยนมน�อย เราได�ทศนคตแบบนจากการทญป�น

ส�งคนมาช�วยเราในการให�บรการเอกชน ทผ�านมาเราไม�เคยตงงบประมาณ

เอาเงนหลวงไปช�วยเอกชนเป�นรายบคคล คณธรรมชาตเป�นคนเรมดาเนนการ

ตงงบประมาณขนมาช�วยเอกชน เราทาโครงการชดเจนว�า 1 ป�จะช�วยเหลอ

กโรงงาน กอาคาร เป�นเงนเท�าไร ทาให�ได�งบประมาณมา ตอนนนโรงงาน

อตสาหกรรมเอกชนเขาเกรงว�ารฐบาลจะเข�าไปจบผดเขาเกยวกบเรองพลงงาน

เอกชนแทบไม�อยากให�เข�าโรงงานเลย ใช�เวลาพอสมควรกว�าเขาจะยนด

ต�อนรบ เพราะเขาเชอว�าเราไปช�วยเขา ตอนหลงหลายองค�กรทค�นกบการ

ควบคมจงค�อยๆ เปลยนทศนคตมาเป�นการส�งเสรมแทน

“ผมเชอว�าการอนรกษ�พลงงานเป�นความจาเป�นของประเทศ และเชอ

ว�าการกาหนดราคาพลงงานทเหมาะสมและสอดคล�องกบข�อเทจจรง จะทาให�

ประสทธภาพการใช�พลงงานของประเทศดขนกว�าทเป�นอย� ซงทาให�การ

อนรกษ�พลงงานได�รบความสนใจมากขน ขณะนผมเป�นประธานกรรมการ

มลนธอนรกษ�พลงงานแห�งประเทศไทย จงยงมบทบาททจะสนบสนนและ

สนองนโยบายของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงานอย�พอ

สมควร”

P 64-75 (TL4).indd 75 24/12/2012 20:27

76

ทศวรรษท52536-2545กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน

ทศวรรษท 52536-2545กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน

อานาจ หน�าทของกรมพฒนาและส�งเสร�มพลงงาน

กรมพฒนาและสงเสรมพลงงานมอำานาจและหนาทดงนก. ตามมาตรา 6 แหงพระราชบญญตการพฒนาและสงเสรมพลงงาน พ.ศ. 2535

1. สำารวจรวบรวมขอมลวเคราะหทดลองและตรวจสอบเกยวกบพลงงานในดานแหลง พลงงานการผลตการแปรรปการสงและการใช

2. ศกษาวางแผนและวางโครงการเกยวกบพลงงานและกจการทเกยวของ 3. คนควาและพฒนาสาธตและกอใหเกดโครงการรเรมเกยวกบการผลตการแปรรปการสง

การใชและการอนรกษแหลงพลงงาน 4.ออกแบบสรางและบำารงรกษาแหลงผลตแหลงแปรรประบบสงและระบบใชพลงงาน

เชนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนและพลงงานชนดใหมการผลตเชอเพลงจาก ชวมวลและการสบนำาดวยไฟฟา

5. กำาหนดระเบยบและมาตรฐานเกยวกบการผลตการแปรรปการสงการใชและการ อนรกษแหลงพลงงานตลอดจนควบคมและกำากบดแลใหเปนไปตามระเบยบและมาตรฐานนน 6. กำาหนดอตราคาตอบแทนสำาหรบการใชพลงงานทดำาเนนการโดยกรมพฒนาและสงเสรม พลงงาน

7. จดใหมควบคมสรางซอขายเชาใหเชาโอนหรอรบโอนแหลงผลตแหลงแปรรป ระบบสงและระบบจำาหนายพลงงานและออกใบอนญาตผลตหรอขยายการผลตพลงงาน

8. ถายทอดเทคโนโลยสงเสรมฝกอบรมเผยแพรเกยวกบการผลตการแปรรปการสง การใชและการอนรกษแหลงพลงงานตลอดจนเปนศนยกลางการประสานความรวมมอ ในกจการทเกยวของข. ตามพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535

“กำากบดแลและอำานวยความสะดวกใหโรงงาน/อาคารขนาดใหญทกำาหนดใหเปนโรงงานควบคม/อาคารควบคมตามพระราชกฤษฎกาสามารถปฏบตตามพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงานพระราชกฤษฎกากฎกระทรวงและประกาศกระทรวงไดอยางครบถวนและมประสทธภาพ”

P 76-85 (TL5).indd 76 24/12/2012 20:38

77

การกอสรางโครงการฝายราษไศล

เรมโครงการไทย-เยอรมนเพอสงเสรมประสทธภาพพลงงาน(ENEP)ซงเปนความรวมมอระหวางประเทศไทยและเยอรมนสนบสนนใหเกดการลดอตราใชพลงงานตอผลผลต/บรการเปนจดเรมตนของความรวมมอททำาใหเกดอกหลายโครงการตอเนองมาหลายป

รวมมอกบองคการNEDO(NewEnergyandIndustrialTechnologyDevelopmentOrganization)ประเทศญปนดำาเนนการวจยสาธตเตาเผาใชนำามนเหลอทงประสทธภาพสงและระบบผลตพลงงานไฟฟาจากเซลลแสงอาทตยทเกาะยาวใหญจงหวดกระบ

เรมโครงการจดตงระบบผลตไฟฟาประจแบตเตอรดวยเซลลแสงอาทตยสำาหรบหมบานชนบททไมมไฟฟาขนาด3-6กโลวตตตอหมบาน

2536 2537

โครงการกอสรางเขอนไฟฟาพลงนำาคลองทงเพลอนเปนโครงการเนองในพระราชดำารซงประกอบดวยเขอนทงเพล(เขอนบน)และเขอนบานพลวง(เขอนลาง)ตงอยทกงอำาเภอคชฌกฏและอำาเภอมะขามจงหวดจนทบรกอสรางแลวเสรจในสวนของเขอนบานพลวง(เขอนลาง)

โครงการตอเนองมาหลายป

รวมมอกบองคการNEDO

เรมโครงการกอสรางฝายคอนกรตยกระดบนำาเพอการชลประทานโครงการแรกคอโครงการฝายลำาชในจงหวดสรนทรภายหลงดำาเนนการอกหลายโครงการในหลายจงหวด

รบมอบประทานบตรแหลงถานหนบานสระจงหวดพะเยาจากกระทรวงอตสาหกรรมทออกชดเชยแหลงถานหนในจงหวดลำาปางทใหกฟผ.ไป

มตคณะรฐมนตรแตงตง“คณะกรรมการองคการพลงงานโลกของประเทศไทย”เพอทำาหนาทเปนตวแทนของประเทศในการทำางานรวมกบองคการพลงงานโลกโดยยงมศ.ดร.บญรอดบณฑสนตเปนประธานและอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงานเปนรองประธาน

เปดใชสะพานมตรภาพไทย-ลาวหลงจากใชเวลากอสรางราว2ปกวาเปนสะพานขามแมนำาโขงขนาดใหญแหงแรกเชอมเทศบาลเมองหนองคายกบบานทานาแลงนครหลวงเวยงจนทนประเทศลาวสะพานยาว1,170เมตรใชงบประมาณกอสราง30ลานดอลลารสหรฐดวยความชวยเหลอจากรฐบาลออสเตรเลย

รฐบาลมนโยบายสงเสรมใหเอกชนมบทบาทในกจการไฟฟาจงใหกฟผ.รบซอไฟฟาจากผผลตเอกชนขนาดใหญ(ตงแต90เมกะวตตขนไป)ในรปของIndependentPowerProducer(IPP)

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช และ ฯพณฯ หนฮก พมสะหวน เสดจพระราชดำาเนนรวมเปนประธานในพธเปดสะพานมตรภาพ วนท 8 เมษายน 2537

P 76-85 (TL5).indd 77 24/12/2012 20:38


สะพานมตรภาพไทย-ลาว และศนย�สารวจอทกว�ทยา2538

แม�จะวางแผนงานกนมานาน และหลายครงต�องชะงกไปบ�าง แต�สดท�ายกสร�างจนสาเรจ เป�นสะพานข�ามแม�น�าโขงไทย-ลาวแห�งแรก ถอเป�นผลงานทยงใหญ�ของพพ. และประเทศไทย”

สนน มณนาคอดตหวหน�าศนย�สารวจอทกวทยา เขตจงหวดหนองคาย (2539-2542)

“ศนย�สารวจอทกวทยา หนองคาย ได�รบมอบหมายจากสานกงาน

พลงงานแห�งชาตให�สารวจจดเกบข�อมลอทกวทยาทางด�านระดบน�าและ

ปรมาณน�าในแม�น�าโขงและลาน�าสาขาของแม�น�าโขง แล�วจดทารายงานส�ง

ให�ฝ�ายอทกวทยา เพอเป�นข�อมลทจะนาไปใช�ประโยชน�ในโครงการพฒนาล�ม

แม�น�าโขงต�อไป

“เรามสถานวดระดบน�า 20 สถาน แต�ละสถานจดเกบข�อมลระดบน�า

ทกวน วนละสามครง เราแจ�งข�อมลระดบน�าในแม�น�าโขงให�ทางจงหวด

ทราบด�วย โดยเฉพาะในฤดน�าหลาก น�าในแม�น�าโขงจะมาก และบางป�น�าจะ

ล�นตลงเข�าท�วมตวเมองและเรอกสวนไร�นาเสยหาย ข�อมลระดบน�าในแม�น�า

โขงและลาน�าสาขาจะช�วยเตอนให�ทางจงหวดสามารถเตรยมตวหาทางป�องกน

และบรรเทาผลกระทบให�เสยหายน�อยทสด


ประกาศพระราชกฤษฎกากำาหนดอาคารควบคมตามพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงานพ.ศ.2535จากการสำารวจพบวามทงหมด1,378ราย

เรมดำาเนนการดานการประหยดพลงงานในอาคารของรฐโดยสนบสนนเงนใหเปลาแกหนวยราชการและรฐวสาหกจทมขนาดความตองการไฟฟามากกวา100กโลวตตขนไป

เรมงานกอสรางอาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตทเทคโนธานตำาบลคลองหาอำาเภอคลองหลวงจงหวดปทมธานเพอเปนอาคารตวอยางทแสดงเทคโนโลยการอนรกษพลงงาน


การประชมสดยอดอาเซยนทกรงเทพฯไดมการทำาปฏญญาระหวางประเทศภาคเกยวกบพลงงานโดยระบวา“อาเซยนจะจดหาพลงงานใหเกดความมนคงและยงยนดวยการจดหาพลงงานอนและดวยการพฒนาและอนรกษพลงงานโดยการใชพลงงานอยางมประสทธภาพและการใชเทคโนโลยตางๆทไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม”

P 76-85 (TL5).indd 78 24/12/2012 20:39


สะพานมตรภาพไทย-ลาว และศนย�สารวจอทกว�ทยา

และการขนส�งสนค�าในแม�น�าโขง เพราะในการเดนเรอจาเป�นต�องทราบแนว

ร�องน�าลกของแม�น�า จะได�เดนเรอได�อย�างปลอดภย ประโยชน�อกด�านคอการใช�

แนวร�องน�าลกของแม�น�าโขงเป�นเส�นแบ�งเขตแดนระหว�างประเทศไทยกบลาว

“สาหรบสะพานมตรภาพไทย-ลาว โครงการนวางแผนงานมาตงแต�สมย

คณประพทธ� เปรมมณ เป�นเลขาธการการพลงงานแห�งชาต รฐบาลไทยให�

ประเทศญป�นมาช�วยสารวจจนเหนว�าฝ��งเทศบาลเมองหนองคายทหม�บ�านจอมมณ

ไปยงบ�านท�านาแล�ง นครหลวงเวยงจนทน� ประเทศลาว เป�นชยภมทด แต�

ยงตดขดป�ญหาหลายอย�างจงไม�ได�สร�าง จนกระทงป� 2532 สมยนายกรฐมนตร

พลตร ชาตชาย ชณหะวณ ได�พบปะกบนายกรฐมนตรของลาว นายไกสอน

พมวหาน เหนตรงกนว�าน�าจะยกโครงการขนมาใหม�เพอกระชบสมพนธไมตร

โดยมประเทศออสเตรเลยให�ความช�วยเหลอเงนทนก�อสร�าง 750 ล�านบาท

สานกงานคณะกรรมการล�มแม�น�าโขงเป�นผ�ประสานงาน ฝ�ายไทยให�สานกงาน

พลงงานแห�งชาตเป�นผ�รบผดชอบ ฝ�ายลาวมกระทรวงคมนาคมขนส�ง ไปรษณย�

และก�อสร�าง เป�นผ�รบผดชอบ ส�วนประเทศออสเตรเลยให�บรษทจอห�นฮอลแลนด�

“ส�วนการจดเกบข�อมลปรมาณน�าในแม�น�าโขงและลาน�าสาขา เรามสถาน

จดเกบข�อมลปรมาณน�าในแม�น�าโขงหนงแห�ง และในลาน�าสาขาอกหกแห�ง

ปรมาณน�าในแม�น�าโขงทไหลผ�านจงหวดหนองคายนนมปรมาณมหาศาล เราจด

เกบข�อมลเดอนละสครง แต�ในฤดฝนอาจจดเกบข�อมลเพมเตมตามความจาเป�น

“ศนย�สารวจอทกวทยา หนองคาย ยงได�รบมอบหมายให�สารวจทาแผนท

ทางอทกศาสตร�ในแม�น�าโขงตงแต�ช�วงสามเหลยมทองคา อาเภอเชยงแสน มา

ถงอาเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย และช�วงอาเภอเชยงคาน จงหวดเลย มาถง

อาเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน โดยร�วมทมปฏบตงานกบประเทศลาว และ

ผ�เชยวชาญจากประเทศฟ�นแลนด� โดยมคณะกรรมการพฒนาล�มแม�น�าโขงเป�นผ�

ประสานงาน

“การสารวจใช�เรอเป�นพาหนะและหย�อนเครองมอวดความเรวน�าลงไปในจด

ทเราต�องการ ดว�าลกลงไปแม�น�าโขงไหลผ�านกลกบาศก�เมตรต�อนาท ในหน�าแล�ง

การทางานไม�ยาก แต�ช�วงหน�าฝนทางานลาบาก

“แผนทอทกศาสตร�ซงเราจดทาขนช�วยอานวยความสะดวกให�การเดนเรอ

สนน มณนาค (กลาง)

P 76-85 (TL5).indd 79 25/12/2012 12:09


รบผดชอบการก�อสร�าง บรษทมอลเซลซนแครไนท� เป�นทปรกษาและควบคมการ

ก�อสร�าง

“การก�อสร�างได�ทาพธวางศลาฤกษ�วนท 24 พฤศจกายน 2534 สมยนายก

รฐมนตรอานนท� ป�นยารชน และ ดร. ประเทศ สตะบตร ซงเป�นอธบดกรมพฒนา

และส�งเสรมพลงงาน เป�นผ�อานวยการโครงการ ขณะนนผมเป�นหวหน�าศนย�

สารวจอทกวทยาฯ ได�รบมอบหมายจากท�านให�เป�นผ�จดการโครงการก�อสร�าง

สะพานภาคสนามฝ�ายไทย มหน�าทประสานงานกบส�วนราชการทงฝ�ายไทยและ

ลาว และบรษททปรกษาของออสเตรเลย เพอให�การก�อสร�างเป�นไปด�วยความราบ

รนและเสรจตามกาหนด

“ลกษณะของสะพานมตรภาพไทย-ลาว เป�นสะพานเดยวมสองช�องจราจร

สะพานกว�าง 12.70 เมตร และวางทางรถไฟไว�ตรงกลาง ส�วนความยาวของ

สะพานจากฝ��งไทยข�ามแม�น�าโขงไปฝ��งลาวประมาณ 2,440 เมตร การก�อสร�าง

เรมพร�อมกนทงสองฝ��ง ทงหมดมหกตอม�อ ห�างกนตอม�อละ 105 เมตร สร�างจาก

ฝ��งแต�ละประเทศมาสามตอม�อ บรรจบกนทกลางสะพานซงเป�นเขตแบ�งแดน

“ผมจะประสานงานกบกรมศลกากรให�อานวยความสะดวกเรองการขนย�าย

วสดทใช�ในการก�อสร�างจากฝ��งไทยไปฝ��งลาว และตดต�อเรองการผ�อนปรนให�

แรงงานก�อสร�างเข�าออกประเทศไปมาในพนทโครงการโดยไม�ต�องใช�บตรผ�าน

แดนทกครง เพอให�การทางานสะดวกและรวดเรว

“ระหว�างการก�อสร�าง ดร. ประเทศ สตะบตร ได�มาตรวจงานเป�นระยะและให�

คาแนะนาตลอดเวลา หากมป�ญหาททาให�การก�อสร�างล�าช�า คาแนะนาของท�านจะ

ช�วยให�เราแก�ไขงานได�อย�างราบรน ท�านเป�นผ�บงคบบญชาทมความจรงใจและ

จรงจง มความเหนใจและมความยตธรรมให�แก�ผ�ใต�บงคบบญชา

“พธเป�ดสะพานอย�างเป�นทางการคอวนท 8 เมษายน 2537 โดยพระบาท-

สมเดจพระเจ�าอย�หวพร�อมสมเดจพระบรมราชนนาถ เสดจฯ มาทรงประกอบพธ

ร�วมกบ ฯพณฯ หนฮก พมสะหวน ประธานประเทศลาว มเจ�าหน�าทระดบสงของ

ฝ�ายไทยและฝ�ายลาวเข�าร�วมพธบนสะพาน ผมมหน�าทประสานงานอานวยความ

สะดวกด�านต�างๆ อย�ด�านล�าง โดยส�วนตวผมร�สกดใจมากทผ�บงคบบญชาให�

ความไว�วางใจให�ผมปฏบตหน�าทเป�นผ�จดการโครงการฯ และผมภมใจทมส�วน

ร�วมทาให�การก�อสร�างสะพานสาเรจลงได� แม�จะวางแผนงานกนมานาน และ

หลายครงต�องชะงกไปบ�าง แต�สดท�ายกสร�างจนสาเรจ เป�นสะพานข�ามแม�น�าโขง

ไทย-ลาวแห�งแรก ถอเป�นผลงานทยงใหญ�ของ พพ. และประเทศไทย และเป�น

ต�นแบบให�เกดสะพานข�ามแม�น�าโขงแห�งอนๆ ตามมา

“ผมยงทราบว�าสงทเป�นความภาคภมใจสงสดเหนอสงอนใดของท�านอธบด

ดร. ประเทศคอการทสะพานมตรภาพแห�งนได�รองรบรอยพระบาทและล�อรถยนต�

พระทนงของพระบาทสมเดจพระเจ�าอย�หว ในการเสดจพระราชดาเนนเยอน

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว อนเป�นการเสดจฯ เยอนต�างประเทศ

ครงแรกภายหลงททรงว�างเว�นมาเป�นเวลาหลายสบป� จนอาจจะกล�าวได�ว�า สะพาน

มตรภาพไทย-ลาวแห�งนได�เป�นสอทอดนาพระราชไมตร และพระบรมเดชานภาพ

ให�แผ�ไพศาล อนเป�นความปลมป�ตของท�านอธบด ในฐานะทมส�วนนาความสาเรจ

มาส�สะพานมตรภาพไทย-ลาวน

“หลงจากมสะพานแล�ว ชาวบ�านได�เดนทางไปมาหาส�และค�าขายกนสะดวก

ขนมาก เพราะเมอก�อนการขนส�งสนค�าต�องใช�แพขนานยนต�ซงมแค�สองสามลา

นอกจากไม�เพยงพอแล�วยงล�าช�าไม�เป�นไปตามกาหนดเวลา บางครงส�งของไม�ทน

กจะเกดความเสยหาย วนนมรถไฟวงข�ามสะพานข�ามแม�น�าโขงไปลาวแล�ว แม�

จะยงไปไม�ถงเวยงจนทน� แต�ผมหวงว�าในอนาคตจะมรถไฟวงจากหนองคายไปถง

หลวงพระบางและจนอย�างแน�นอน

P 76-85 (TL5).indd 80 24/12/2012 20:39


2539 2540

ใหสมปทานทำาเหมองแรลกไนตในแหลงบานสระอำาเภอเชยงมวนจงหวดพะเยาแกบรษทเหมองเชยงมวนจำากด

รวมมอกบองคกรDANCED(DanishCooperationforEnvironmentandDevelopment)ประเทศเดนมารกจดทำาโครงการลดการใชพลงงานในประเทศโดยการศกษามาตรการมาตรฐานของอปกรณไฟฟาและการสาธตมาตรการทมผลประหยดพลงงานไดจรง

ดำาเนนการตดตงและสำารวจขอมลจากคลนทะเลทเกาะกระดานอำาเภอกนตงจงหวดตรง

มตคณะรฐมนตรแตงตงคณะกรรมการประสานงานสำารวจลมแมนำาโขง(ฝายไทย)คณะกรรมการโครงการไฟฟาพลงนำาชายแดนไทย-พมาและคณะกรรมาธการกำาหนดนโยบายบรหารและบำารงรกษาสะพานมตรภาพไทย-ลาว(ฝายไทย)มอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงานเปนประธานกรรมการ

รบผดชอบโครงการความรวมมอในการพฒนาทรพยากรนำาของแมนำาสตงนม/แมตกระหวางประเทศไทยและกมพชาโดยอธบดดร.ประเทศสตะบตรเปนหวหนาคณะ

ประกาศพระราชกฤษฎกากำาหนดโรงงานควบคมตามพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงานพ.ศ.2535จากการสำารวจพบวามทงหมด2,557ราย

ตามพระราชกฤษฎกากำาหนดโรงงานควบคมในปท 1เปนโรงงานทใชไฟฟาขนาด 10,000 กโลวตตขนไป

จดทำาแผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตยทวประเทศจากขอมลภาพถายดาวเทยมและสถานตดตงเครองมอวดภาคพนดน

ดร.อทธพชเยนทรโยธนดำารงตำาแหนงเปนอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน(2540-2542)

P 76-85 (TL5).indd 81 24/12/2012 20:39


2541 2542 2543

รวมกบองคการNEDOเรมโครงการสาธตการใชพลงงานอยางมประสทธภาพโดยโครงการแรกคอโรงงานเหลกของบรษทเหลกสยามจำากดระยะเวลาโครงการ3ป

ประเทศไทยเรมนำาเขากาซธรรมชาตจากแหลงยาดานาประเทศพมา

นางสรพรไศละสตดำารงตำาแหนงเปนอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน(2542-2545)

รวมกบองคการNEDOเรมโครงการสาธตการใชพลงงานอยางมประสทธภาพกบโรงงานกระดาษของบรษทอตสาหกรรมกระดาษคราฟทไทยจำากดระยะเวลาโครงการ3ปโดยนำาเยอกระดาษคดทงและกากของเสยมาเปนเชอเพลง

จดทำาโครงการสาธตการใชประโยชนพลงงานทดแทนในพนทโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารเชนระบบผลตกาซชวภาพระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยเตานงกอนเชอเหดประสทธภาพสงระบบสบนำาดวยกงหนลมฯลฯ

ประเทศกลมอาเซยนเหนชอบในการพฒนาโครงขายพลงไฟฟาอาเซยนASEANPowerGridเพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงานไฟฟาในภมภาค

การกอสรางบอหมกกาซชวภาพทศนยอนรกษชางไทย จงหวดลำาปาง

3

41

1

12

4

จน

พมาเวยดนาม

มาเลเซย

สมาตราสงค โปร

กมพชา

> ระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยทโรงเรยนตำารวจตระเวนชายแดนบานหอย อำาเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม

1 ไทย-ลาว2 ไทย-พมา3 ไทย-กมพชา4 ลาว-เวยดนาม5 ลาว-กมพชา6 กมพชา-เวยดนาม7 ไทย-มาเลเซย8 มาเลเซย-อนโดนเซย(เกาะสมาตรา)9 มาเลเซย-สงคโปร10 สงคโปร-อนโดนเซย(เกาะสมาตรา)11 สงคโปร-อนโดนเซย(เกาะบาตม)12 มาเลเซย-รฐซาราวก13 มาเลเซย(รฐซาราวก-รฐซาบาห)-บรไน14 มาเลเซย(รฐซาบาห)-ฟลปปนส15 มาเลเซย(รฐซาบาห)-อนโดนเซย (กาลมนตนตะวนตก)16 มาเลเซย(รฐซาราวก)-อนโดนเซย (กาลมนตนตะวนตก)

6

ลาว

5

7

810

11

9

12

P 76-85 (TL5).indd 82 24/12/2012 20:39


2541 2542 2543

สงเสรมการอนรกษพลงงานในโรงงานและอาคารธรกจสำาหรบโรงงานและอาคารธรกจทไมเขาขายควบคมตามกฎหมาย

รเรมการจดการประกวดอาคารอนรกษพลงงานดเดนของประเทศไทยขนเปนครงแรกภายหลงตงชอวาThailandEnergyAwardsเปนกจกรรมภายใตโครงการอาคารอนรกษพลงงานดเดนของอาเซยน(AseanEnergyAwards)

โครงการจดตงระบบผลตไฟฟาประจแบตเตอรดวยเซลลแสงอาทตยสำาหรบหมบานชนบททไมมไฟฟาซงเรมมาตงแตป2538สามารถจดตงระบบไดรวม184หมบานในเขตภาคเหนอ

แผนทโครงขายพลงไฟฟาอาเซยน

4

ทศเหนอ

เวยดนาม

บรไน

ซาราวก

ซาบาห

สงค โปร

อนโดนเซย

กาลมนตนตะวนตก

ฟลปปนส

กมพชา

16

14

15

13

12

P 76-85 (TL5).indd 83 24/12/2012 20:39

84

2544 2545 จดทาแผนทศกยภาพพลงงาน

ลมของประเทศไทย เพอวเคราะหหาพนทซงมศกยภาพพลงงานลมทดของประเทศไทย โดยจดทาในระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)

จดทา “โครงการเงนทนหมนเวยนเพอการอนรกษพลงงาน” โดยใหเงนทน 2,000 ลานบาทแกสถาบนการเงนนาไปปลอยเงนกใหผประกอบการใชลงทนดานการอนรกษพลงงาน โดยโครงการไมคดดอกเบยกบสถาบนการเงน

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต”

อปกรณตรวจวดและบนทกขอมลพลงงานลมอตโนมต

แผนทแสดงศกยภาพพลงงานลมของประเทศไทย

P 76-85 (TL5).indd 84 25/12/2012 12:21

85

2544 2545 นางสรพรไศละสตดำารงตำาแหนง

เปนอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน(2545-2549)

การจดการประกวดThailandEnergyAwardsเพมการประกวดดานโครงการพลงงานทดแทนขนเปนปแรก

จดทำาโครงการพฒนาเครอขายสถานวดความเขมรงสดวงอาทตยสำาหรบประเทศไทยจำานวน25สถานครอบคลมพนททวประเทศเพอปรบปรงอปกรณทมสภาพทรดโทรมจากการใชงานมานานใหมประสทธภาพสงขนเพอใหมขอมลทละเอยดและถกตอง

จดทำาแผนหลกการอนรกษพลงงาน5ป(2545-2549)ซงเนนการดำาเนนการอนรกษพลงงานในภาคอตสาหกรรมและภาคอาคารธรกจ

วนท3ตลาคมเปลยนเปน“กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน”(พพ.)และยายมาสงกดกระทรวงพลงงานทจดตงขนใหมพรอมกบมการจดตง“สำานกงานนโยบายและแผนพลงงาน”(สนพ.)กรมเชอเพลงธรรมชาต(ชธ.)และกรมธรกจพลงงาน(ธพ.)

60 ป จาก “การพลงงานแหงชาต”

P 76-85 (TL5).indd 85 24/12/2012 20:40


ทศวรรษท 62546-2555กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

ทศวรรษท 62546-2555กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

อานาจ หน�าทของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงาน

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานมอานาจและหนาทดงน

ก. ตามประกาศกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

กระทรวงพลงงาน พ.ศ. 2545

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานมภารกจเกยวกบการสงเสรมประสทธภาพการ

ใชพลงงาน กากบการอนรกษพลงงาน จดหาแหลงพลงงาน พฒนาทางเลอกการใชพลงงานแบบผสม

ผสาน และเผยแพรเทคโนโลยดานพลงงานอยางเปนระบบตอเนอง เพอตอบสนองตอความตองการ

ของทกภาคสวนอยางเพยงพอ ดวยตนทนทเออตอการพฒนาประเทศและการมคณภาพชวตทดของ

ประชาชน โดยใหมอานาจหนาทดงตอไปน

1. สงเสรม สนบสนน และกากบการอนรกษพลงงาน

2. วจย คนควา และพฒนาพลงงานทดแทน

3. กาหนดระเบยบ มาตรฐาน และเผยแพรถายทอดเทคโนโลยการผลต การแปรรป

การสง การใช และการอนรกษพลงงาน

4. ตดตามประเมนผลการพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

5. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกาหนดใหเปนอานาจหนาทของกรม หรอตามท

กระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย

ข. ตามพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535

“กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน มอานาจหนาทกากบ ดแล และอานวยความ

สะดวกใหโรงงาน/อาคารขนาดใหญทกาหนดใหเปนโรงงานควบคม/อาคารควบคม ตามพระราช-

กฤษฎกา สามารถปฏบตตามพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พระราชกฤษฎกา กฎ

กระทรวงและประกาศกระทรวง ไดอยางครบถวนและมประสทธภาพ”

P 86-97 (TL6).indd 86 24/12/2012 20:30


รวมมอกบสถาบนการเงนเรม “โครงการสนเชอพลงงาน” (Energy Credit) และ “โครงการเงนทนหมนเวยนเพอการอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน” (Revolving Fund) เพอปลอยเงนกใหผประกอบการนาไปใชลงทนดานการอนรกษพลงงานและพฒนาพลงงานทดแทน

เรม “โครงการอนรกษพลงงานแบบมสวนรวม” ในโรงงานอตสาหกรรมและอาคารธรกจขนาดกลางและขนาดเลก

เรมโครงการจดตงระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยใหแกหมบานและโรงเรยนชนบท สถานอนามย ศนยการเรยนรชมชน ฐานปฏบตการทางทหารและตารวจตระเวนชายแดน หนวยงานในเขตอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร ซงอยในพนทหางไกลไมมไฟฟาใช

2546

พฒนาระบบอบแหงดวยแสงอาทตยสาหรบผลผลตทางการเกษตร เพอใชในอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลก เชน ระบบอบแหงอโมงคลม ระบบอบแหงแบบเรอนกระจก ระบบอบแหงจากแผงรงสความรอนบนหลงคาเรอน โดยตดตงสาธตในโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร และชมชนในจงหวดทางภาคใต

จดทา “ยทธศาสตรแกสโซฮอล” เพอสงเสรมใหมการผลตและการใชแกสโซฮอลทดแทนนามนเบนซน

สหรฐอเมรกาสงกองทพบกประเทศอรก เปนจดเรมตนความตงเครยดในดนแดนแถบตะวนออกกลาง และสงผลกระทบจนเปนปจจยหนงใหราคานามนดบโลกเพมสงขนมาถงปจจบน

ระบบอบแหงพลงงานแสงอาทตยแบบเรอนกระจก

2547 เรมสงเสรมการตดตงระบบผลต

นารอนพลงงานแสงอาทตยแบบผสมผสานกบพลงงานความรอนเหลอทงใหแกกจการธรกจและหนวยงานตางๆ เชน โรงพยาบาล โรงแรม ฯลฯ

เรมโครงการศกษาสาธตการผลตพลงงานไฟฟา/ความรอนจากขยะชมชน โดยศกษาจากเทศบาลทมขยะ 50-100 ตนตอวน และมากกวา 100 ตนตอวน

เรมโครงการหมบานพลงงานในชนบท เพอใหชมชนไดเรยนรเรองการใชพลงงานทดแทนและการอนรกษพลงงาน เพอยกระดบรายไดและคณภาพชวตใหดขน โดยใชเทคโนโลยทเหมาะสม เชน เตาหงตมประสทธภาพสง ตอบแหงพลงงานแสงอาทตย เตานงกอนเชอเหดประสทธภาพสง เตาเผาถานประสทธภาพสง เปนตน

จดทา “ยทธศาสตรไบโอดเซล” เพอสงเสรมใหมการผลตและการใชไบโอดเซลทดแทนนามนดเซลทงในภาคขนสงและภาคเกษตรกรรม

กฟภ. เรมโครงการไฟฟาเอออาทร (Solar Home) โดยตดตงระบบเซลลแสงอาทตยใหแกบานเรอนทไมมไฟฟาใชและอยในพนทซงการตดตงสายสงไฟฟาเขาไมถง ม พพ. รวมใหคาปรกษาทางเทคนค

โรงงานตนแบบผลตไบโอดเซล จงหวดกระบ

เตาหงตมประสทธภาพสง จงหวดราชบร

P 86-97 (TL6).indd 87 24/12/2012 20:30


บทเรยนจากโครงการโขง-ช-มล ส�การผลกดนการอนรกษ�พลงงานให�เกดเป�นรปธรรม

ในทสดโครงการโขง-ช-มล ต�องหยดชะงกไป ภาพของข�าราชการทาให�ชาวบ�านไม�เชอ สงนเป�นบทเรยนเมอดฉนมารบผดชอบเรองโครงการอนรกษ�พลงงาน เราให�ผ�ประกอบการพดคยกนเองเพอให�เกดความเชอถอ ไม�ใช�ราชการไปพด”

ส รพร ไศละสตอดตอธบดกรมพฒนาและส�งเสรมพลงงาน (2542-2545)และกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงาน (2545-2549)

“ดฉนเรยนจบวศวกรรมศาสตร� สาขาไฟฟ�าสอสาร จากจฬาลงกรณ�-

มหาวทยาลย เรมทางานครงแรกทการพลงงานแห�งชาตในสมยท ดร.

บญรอด บณฑสนต� เป�นเลขาธการ แต�มโอกาสทางานกบท�านช�วงสนๆ เพราะ

ท�านย�ายไปดารงตาแหน�งปลดกระทรวง ดฉนมโอกาสทางานกบผ�บรหารสงสด

ตงแต�ท�านเลขาฯ นธพฒน� ชาลจนทร� ท�านเลขาฯ ประวทย� รยาพร ท�านรอง

เลขาฯ อาทร ปทมสตร และท�านเลขาฯ ประพทธ� เปรมมณ สมยนน

ข�าราชการจะเรยกท�านเลขาฯ ทกล�าวนามมานว�า ‘ท�านอาจารย�’ เพราะท�าน

เป�นอาจารย�จรงๆ ท�านสอนวธการทางาน ความม�งมน ความรบผดชอบ

การเขยนโต�ตอบจดหมาย และการเข�าไปพฒนาชนบท ทาให�ดฉนได�รบ

ประสบการณ�ซงไม�มอย�ในตาราเรยน และได�นามาใช�เมอดฉนดารงตาแหน�ง

อธบด

โครงการพฒนาระบบผลตกาซชวภาพจากขยะ เทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช

ดร. พานช พงศพโรดม ดารงตาแหนงเปนอธบดกรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (2549-2552)

จดทาโครงการพฒนาระบบผลตกาซชวภาพจากขยะอนทรย สองโครงการ คอการพฒนาและสาธตถงหมกกาซชวภาพจากขยะอนทรยสาเรจรปขนาดเลก และการพฒนาระบบผลตกาซชวภาพจากขยะในระดบชมชน

พฒนาและสาธตการใชเซลลเชอเพลงผลตไฟฟาแบบ

เมมเบรนแลกเปลยนโปรตอน (PEMFC) ในรถยนตสามลอ ไดเปนรถยนตสามลอเซลลเชอเพลงตนแบบคนแรกของประเทศไทย

อาคารอนรกษพลงงานเฉลมพระเกยรตเรมเปดใหประชาชนทวไปเขาชมการจดแสดงและสาธตเทคโนโลยการอนรกษพลงงาน 54 ประเภททประยกตใชกบประเทศไทย ทงในภาคอตสาหกรรม อาคารธรกจ และทอยอาศย

2549

P 86-97 (TL6).indd 88 25/12/2012 12:16


บทเรยนจากโครงการโขง-ช-มล ส�การผลกดนการอนรกษ�พลงงานให�เกดเป�นรปธรรม

“เรานาแนวคดของโครงการเมอร�เรย�-ดาร�ลง มาดดแปลงให�เข�ากบพนทของ

เราทเป�นดนเคมเหมอนกน แต�ต�นนาของเขามาจากหมะละลาย มนาในแม�นาตลอด

ส�วนต�นนาของเราเลกมาก ต�องใช�พนทรบนาช�วย อสานไม�มแหล�งนาธรรมชาต

และสร�างอ�างเกบนาไม�ได�เพราะดนเป�นดนทราย นาจะซมลงดนง�าย วธดทสดคอ

ทาเป�นฝายชะลอนาเกบนาไว�ในลานาธรรมชาต เพอให�ราษฎรมนาใช�ทาการเพาะปลก

ในฤดแล�ง ส�วนช�วงฤดฝนจะปล�อยนาให�ผ�านไป นเป�นโครงการทช�วยยกระดบ

คณภาพชวตของท�องถนได�พอสมควร

“ในเชงวศวกรรม ประตระบายนาของโครงการโขง-ช-มลจะเป�นบานโค�ง และ

ควบคมยกขนลงด�วยระบบไฮโดรลก มใช�ประตบานตรงทยกด�วยโซ�ชกรอก เป�นประต

บานโค�งทกว�างและยาวทสดซงออกแบบและผลตโดยฝ�มอวศวกรไทย

“โครงการโขง-ช-มลให�บทเรยนแก�ดฉนและ พพ. พอสมควร เช�น การใช�ภาษา

“ช�วงทดฉนทางานหนกมากมอย�สองช�วง ช�วงแรกเป�นการพฒนาเพอจดหานา

ให�แก�ภาคอสานในโครงการโขง-ช-มล สมยท�านเลขาฯ ประพทธ� ท�านแต�งตงให�

ดฉนเป�นหวหน�าโครงการ เป�นโครงการทมงบประมาณสงเป�นหมนล�านบาท แต�ม

ป�ญหาอปสรรคเกยวกบมวลชนมากมาย และเกดการชมนมเรยกร�องค�าชดเชย ทาให�

เราเหนถงสจธรรมว�า สงทเราคดว�าดทสดนน ไม�จรงเสมอไป

“โครงการโขง-ช-มล คล�ายกบโครงการเมอร�เรย�-ดาร�ลง (Murray-Darling)

ทประเทศออสเตรเลย ซงเป�นพนทดนเคมคล�ายอสาน มแม�นาเมอร�เรย�กบแม�นา

ดาร�ลงไหลผ�าน มต�นนามาจาก Snowy Mountain เป�นการจดการนาเพอพนท

เกษตรกรรมและชะล�างดนเคมให�ปลกพชได� เขาทาฝายกนเป�นบนไดและมไฟฟ�า

พลงนาด�วย ไม�ใช�การชลประทานอย�างเดยว แต�โครงการโขง-ช-มล ระดบความสง

ของนาไม�พอทจะป��นไฟ จงทาได�แต�เพอการชลประทาน

P 86-97 (TL6).indd 89 24/12/2012 20:30


เทคนคในการบอกลกษณะโครงการฯ ว�า เกบนาทระดบ 136 รทก. (ระดบนาทะเล

ปานกลาง) แต�เมอมวลชนคดค�าน ผ�นามวลชนบอกว�าเราจะสร�างเขอนสงถง 136

เมตร แสดงว�านาท�วมพนททากนหมด

“ในทสดโครงการโขง-ช-มลต�องหยดชะงกไป ภาพของข�าราชการทาให�

ชาวบ�านไม�เชอ สงนเป�นบทเรยนเมอดฉนมารบผดชอบเรองโครงการอนรกษ�

พลงงาน เราให�ผ�ประกอบการพดคยกนเองเพอให�เกดความเชอถอ ไม�ใช�ราชการไป

พด

“หลงจากมพระราชบญญตการส�งเสรมการอนรกษ�พลงงานตงแต�ป� 2535

ปรากฏว�าการดาเนนการด�านการอนรกษ�พลงงานยงไม�เกดเป�นรปธรรมทจบต�อง

และวดผลประหยดได�จรง ส�วนใหญ�ยงอย�ในรปรายงานเป�นเอกสารทงสน ดฉน

เลงเหนว�ารฐจาเป�นต�องร�วมมอกบทกภาคส�วน ไม�ว�าจะเป�นผ�ประกอบการ ผ�ใช�

พลงงาน ตลอดจนพนกงาน และข�าราชการ ทาให�เป�นทมาของโครงการความ

ร�วมมอระหว�างภาครฐกบภาคเอกชน เรมต�นด�วยความร�วมมอระหว�าง พพ. กบ

สภาอตสาหกรรมแห�งประเทศไทย หอการค�าไทย และการนคมอตสาหกรรม

แห�งประเทศไทย เนองจากทงสามหน�วยงานนเป�นผ�ใช�พลงงานสงสด มสมาชก

ทงขนาดใหญ�และขนาดเลก และมลกษณะการใช�พลงงานทแตกต�างกน ทงน

รฐต�องให�ความช�วยเหลอ สนบสนน เกอกลต�อผ�ประกอบการ โดยไม�ควรตงเงอนไข

ว�าผ�ประกอบการมกาลงทนทรพย�อย�แล�ว ไม�จาเป�นต�องให�ความช�วยเหลอ เพราะ

สงทเราต�องการคอผ�บรหารระดบสงหรอเจ�าของกจการต�องมส�วนร�วมในการดาเนน

โครงการ มนโยบายการประหยดพลงงานทชดเจน และทสาคญต�องยอมเป�ดเผย

ข�อมลหรอเป�นวทยากรให�แก� พพ. ในการชแจง เผยแพร� เพอให�เกดความเข�าใจท

ถกต�องแก�ผ�ประกอบการอนๆ นเป�นวธการขยายผลทสาคญมาก และทาให�ตลอด

การดาเนนการโครงการอนรกษ�พลงงานในช�วงทดฉนทางานรบผดชอบอย�ประสบ

ความสาเรจเป�นอย�างสง และส�งผลต�อเนองมาจนถงป�จจบน

“ส�วนเรองนโยบายพลงงานทดแทน ดฉนคดว�าเราควรลดการพงพาพลงงาน

จากนามนซงต�องนาเข�ามาจานวนมาก และพงตวเราเองให�มากทสด นอกจากนควร

ให�ชมชนเข�ามามส�วนร�วมและสร�างให�ชมชนเข�มแขง

“แนวคดเหล�านเกดจากประสบการณ�ทเราได�รบมาตลอดเวลาและนามาปรบใช�

ภาคอสานปลกข�าวได�ป�ละหนงครงเท�านน ถ�าเราส�งเสรมการปลกปาล�มในบางพนท

ของภาคอสาน เช�น รมฝ��งโขง จะช�วยคนอสานให�มรายได�เช�นเดยวกบการปลก

ยางพารา และช�วยเปลยนคณภาพชวตเขาให�ดขน ในภาพรวมถ�าเราสามารถสร�าง

เศรษฐกจทพงพาตวเราเองได�ตงแต�ต�นทางถงปลายทางกจะช�วยสร�างความมนคงให�

ประเทศได�อย�างมาก

“เรองการส�งเสรมไบโอดเซลสาหรบรถยนต� เป�าหมายแท�จรงของเราคอปาล�ม

นามน ซงมคณค�ามหาศาล ประเทศมาเลเซยใช�ปาล�มนามนทาอตสาหกรรมโอลโอ-

เคม (oleochemical) ขายยโรปมาตลอด จนเมอประเทศไทยประกาศยทธศาสตร�

การสมมนาในโครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงาน หรอ ESCO ระหวางภาครฐกบเอกชน

P 86-97 (TL6).indd 90 24/12/2012 20:31


ไบโอดเซล มาเลเซยถงประกาศตาม อตสาหกรรมนมมลค�าสงกว�า แต�

ประเทศไทยยงไม�มตลาดด�านน ดฉนจงเสนอรฐบาลว�าต�องเรมจากนาปาล�ม

นามนมาใช�กบไบโอดเซลก�อน แล�วค�อยพฒนาต�อ อตสาหกรรมโอลโอเคมจะ

เปลยนสารเคมจากพชปาล�มนามนมาใช�ทดแทนสารเคมจากป�โตรเลยม เพอ

ผลตผ�า ไม�เทยม หนงเทยม หรอวสดอนๆ อกมากทใช�ในอตสาหกรรม ซงเป�น

มตรกบสงแวดล�อมมากกว�า และเพมมลค�าได�อกมหาศาล

“ถ�าเราพฒนาอตสาหกรรมโอลโอเคมจะเป�นประโยชน�มากต�อเกษตรกร

และประเทศ ซงประเทศไทยมศกยภาพมาก เพราะปาล�มนามนต�องปลกใน

ประเทศแถบเส�นศนย�สตร ประเทศไทยสามารถพฒนาเป�นเกษตรอตสาหกรรม

ซงเกษตรกรของไทยจะได�ประโยชน�

“ดฉนถอว�าเมอเข�ามารบราชการ อนดบแรกคอการทาให�องค�กรร�งเรอง

และต�องเป�นคนซอสตย�สจรต ถ�าคณอยากรารวย คณต�องไปทางานเอกชน เรา

ร�ตวว�าต�องอย�อย�างพอมพอกน ไม�โลภ และไม�เอาเปรยบหลวง ดฉนตอบ

ได�อย�างภาคภมใจว�าในชวตราชการไม�เคยคอร�รปชนและเหนแก�ประโยชน�

ส�วนตนเลย”

เรมสงเสรมการตด “ฉลากประสทธภาพสง” ใหแกผลตภณฑเพอการอนรกษพลงงาน เชน เตาแกสแรงดนตา อปกรณปรบความเรวรอบมอเตอร ฉนวนใยแกวกนความรอน กระจกอนรกษพลงงาน ฯลฯ โดยเชญชวนผประกอบการสงอปกรณเขารวมการทดสอบเพอรบฉลากประสทธภาพสงตดทผลตภณฑ

ประกาศใชพระราชบญญตการสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ. 2535 ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. 2550

วนท 18 กนยายน เปลยนเครองหมายราชการเดมเปนตราสญลกษณใหม

2550

ประตระบายนาบานโคงออกแบบโดยวศวกรไทย

P 86-97 (TL6).indd 91 24/12/2012 20:31


จากไฟฟ�าพลงนาขนาดเลกถงยทธศาสตร�พลงงานทดแทน2551

เรมโครงการพฒนาโครงการไฟฟาพลงนาระดบหมบานอยางยงยน เพอใหองคการบรหารสวนทองถนรวมกบชมชนบรหารจดการโครงการและขายไฟฟาใหแก กฟภ. ในแบบ VSPP

จดทาโครงการศกษา วจย พฒนา สาธตตนแบบเทคโนโลยกงหนลมผลตไฟฟาความเรวลมตาขนาด 5 กโลวตตทอาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน ไดตนแบบทมประสทธภาพกวากงหนลมจากตางประเทศ

เรมโครงการสาธตระบบผลตกาซชวภาพจากมลสตว เชน สกร โค กระบอ เปด ไก ในฟารมปศสตวขนาดเลกและขนาดยอย เพอพฒนารปแบบและวธการกอสรางระบบใหเปนแบบสาเรจรปหรอกงสาเรจรป

ขยายผลการสนบสนนการจดตงระบบผลตนารอนพลงงานแสงอาทตยในอาคารประเภทตางๆ ทงโรงงาน โรงแรม โรงพยาบาล สถานศกษา

ในกล�มอาเซยน ประเทศไทยนาหน�าประเทศอนๆ เรองพลงงานทดแทน เรามเทคโนโลยทพร�อมกว�า โดยเฉพาะโครงการไฟฟ�าพลงน�าชนบท ผมว�าประเทศอนๆ ในอาเซยนยงไม�มใครทาได�มากกว�าประเทศไทย”

ดร. พานช พงศ�พ�โรดมอดตอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงาน (2549-2552)

“ผมเรยนจบวศวกรรมศาสตรบณฑต จฬาลงกรณ�มหาวทยาลย โดย

รบทนการศกษาจากรฐบาลส�วนหนง เมอเรยนจบจงต�องทางานใช�ทนให�แก�

หน�วยงานของรฐ 3 ป� ตอนนนการพลงงานแห�งชาตมชอเสยงเรอง

โครงการไฟฟ�าพลงน�า ผมคดว�าตรงกบความร�ทเรยนมา จงเลอกมาทางาน

ทนตงแต�ป� 2514 จากนนผมกไปเรยนต�อด�านวศวกรรมแหล�งน�า วศวกรรม

สขาภบาล วศวกรรมทางทะเล ทงหมดเกยวข�องกบน�าซงผมนาความร�มา

ประยกต�ใช�กบการทางานทนได�

“ผมเรมต�นทางานในกองสารวจ แล�วย�ายมากองออกแบบ รบผดชอบ

งานออกแบบและควบคมการก�อสร�าง ทงโครงการไฟฟ�าพลงน�าและงาน

โยธาอนๆ สาหรบโครงการไฟฟ�าพลงน�าชนบทหรอโครงการไฟฟ�าพลงน�า

ขนาดจว มลกษณะเป�นฝายมากกว�าเขอน เพราะสร�างกนลาน�าสงเพยง

1-2 เมตรเท�านน เพอให�มแรงดนน�าเข�าท�อไหลแยกลงไปโรงไฟฟ�าเพอผลต

จดทาแผนพฒนาพลงงานทดแทน 15 ป พ.ศ. 2551-2565(REDP) มเปาหมายเพมสดสวนการใชพลงงานทดแทนเปนรอยละ 20ของการใชพลงงานของประเทศถอเปนแผนแมบทดานพลงงานทดแทนฉบบแรกของประเทศ

เรมโครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน (ESCO Fund) โดยเปนการรวมลงทนระหวางภาครฐและเอกชน และชวยผลงทนใหไดประโยชนจากการขาย Carbon Credit โดยมมลนธอนรกษพลงงานแหงประเทศไทย (ECFT) และมลนธพลงงานเพอสงแวดลอม (E4E) เปนผจดการกองทน

ความขดแยงระหวางสหรฐ-อเมรกากบอหรานเกยวกบโครงการพฒนานวเคลยรของอหราน สรางความตงเครยดในภมภาคตะวนออกกลาง และอหรานประกาศจะใชนามนเปนมาตรการตอบโต

P 86-97 (TL6).indd 92 24/12/2012 20:31


โดยบางชมชนราษฎรมไฟฟ�าใช�ก�อนทสายส�งไฟฟ�าจะเข�าถง 20 ป�

“ช�วงทผมทางาน มโครงการไฟฟ�าพลงน�าชนบทราว 70 กว�าโครงการ ทก

โครงการเราจะถ�ายทอดการบรหารและเทคนคการดแลรกษาอปกรณ�ให�ชาวบ�าน

โดยให�เขาจดตงกรรมการชมชนขนมาบรหารและเกบค�าไฟฟ�ากนเอง บางชมชน

ทมความพร�อมกจดตงเป�นสหกรณ� ภายใต�เงอนไขว�าต�องไม�เกบราคาค�าไฟสงกว�า

ค�าไฟฟ�าของการไฟฟ�าส�วนภมภาค (กฟภ.)

“ถ�าเครองจกรมป�ญหาเลกๆ น�อยๆ พวกเขาต�องดแลกนเอง แต�หากถง

ขนต�องซ�อมใหญ� ทางเราจะช�วยจดส�งช�างเทคนคไปดแล ป�จจบนบางโครงการท

สายส�งไฟฟ�า กฟภ. เข�าถง ทาง พพ. ได�ดาเนนการปรบปรงระบบให�ต�อเชอมกบ

สายส�งไฟฟ�าเพอขายไฟฟ�าให� กฟภ. และมอบโครงการให� อบต. ท�องทรบผด

ชอบ ดงนนหม�บ�านไฟฟ�าพลงน�าชนบททต�อมา กฟภ. เดนสายส�งไฟฟ�าเข�าไปถง

กยงประสงค�จะใช�ไฟฟ�าพลงน�าอย�แทนทจะขอเลกใช�เหมอนแต�ก�อน เพราะทาให�

ไฟฟ�า จากนนน�าจะไหลลงส�ลาน�าสายเดม โครงการไฟฟ�าพลงน�าขนาดจว ผลต

ไฟฟ�าไม�เกน 200 กโลวตต�

“นโยบายของเราคอต�องการให�ชมชนในพนทซงสายส�งไฟฟ�าเข�าไม�ถงได�ม

ไฟฟ�าใช� โดยต�องเป�นชมชนขนาดเลกราว 80-200 หลงคาเรอน ซงแม�จะเดนสาย

ส�งไฟฟ�าเข�าไปได�กไม�ค�มค�ากบการลงทน และต�องอย�ในพนทแหล�งน�าทอดม

สมบรณ� มน�าไหลตลอดป�เพยงพอสาหรบการผลตไฟฟ�า สงสาคญทสดคอราษฎร

ต�องเตมใจให�ความร�วมมอ ช�วยกนลงแรงก�อสร�างและจดหาวสดหน ทราย ใน

ท�องถนมาร�วมกนก�อสร�าง ส�วนทางเราเป�นผ�ออกแบบ จดหาเงนลงทน และวสด

อปกรณ� เช�น เครองกาเนดไฟฟ�า เมอก�อสร�างโครงการเสรจ ชาวบ�านจะได�ม

ไฟฟ�าใช� ได�ดทว ได�รบร�ข�าวสารและใช�ประโยชน�ทางการศกษา ลดภาระค�าใช�จ�าย

ด�านพลงงาน รวมทงยงลดการนาเข�าพลงงานและเป�นการสร�างความร�วมมอ

ระหว�างประชาชนกบภาครฐ ผมร�สกภมใจว�าเราสามารถช�วยให�ราษฎรมไฟฟ�าใช�

จากไฟฟ�าพลงนาขนาดเลกถงยทธศาสตร�พลงงานทดแทน

P 86-97 (TL6).indd 93 24/12/2012 20:31


หม�บ�านมรายได�จากการขายไฟฟ�า และยงเป�นไฟฟ�า

สารองในกรณฉกเฉนได� ทาให�ชาวบ�านมไฟฟ�าใช�ตลอด

ป� ยงถ�าชาวบ�านช�วยกนดแลรกษาป�าต�นน�าไว�กจะมน�า

ใช�ผลตไฟฟ�าตลอดไป ตงแต�ผมทางานมาจนถงเกษยณ

ยงไม�เคยมโครงการไฟฟ�าชนบทยกเลกไปเพราะไม�มน�า

ผลตไฟฟ�า แม�ฤดแล�งจะมน�าน�อยกตาม ทสาคญไฟฟ�า

จากพลงน�ามต�นทนการผลตต�อหน�วยถกกว�าพลงงาน

ทดแทนชนดอน

“ทกวนนแม�ว�าสายส�งไฟฟ�าจะเข�าถงชมชนเลกๆ

มากขน แต�โครงการไฟฟ�าพลงน�าชนบทกยงเป�นท

ต�องการอย� เนองจากยงมชมชนตามป�าเขาขนาด 80-

200 หลงคาเรอน ซงยงไม�มไฟฟ�าใช�อย�อกมาก

“งานของผมยงม�งเน�นเรองยทธศาสตร�แผน

พฒนาพลงงานทดแทน 15 ป� ซงนาเสนอคณะรฐมนตร

โดยบรรจเป�นวาระแห�งชาต เราตงเป�าว�าต�องเพมสดส�วน

การใช�พลงงานทดแทนให�ได� 20 เปอร�เซนต� ภายใน

ป� 2565 เท�าทผมทราบขณะนเราทาได� 7 เปอร�เซนต�

กว�าๆ แล�ว และเพมเป�าเป�น 25 เปอร�เซนต� ในเรอง

ของการอนรกษ�พลงงาน ได�เน�นการใช�พลงงานอย�างมประสทธภาพและ

ประหยด โดยม เป�าหมายลดอตราส�วนของอตราการเพมขนของการใช�

พลงงานต�อการเจรญเตบโตของ GDP (Energy Elasticity) ลดจากค�าเฉลย

เมอ 20 ป�ทผ�านมาคอ 0.98 เหลอ 0.7 ใน 20 ป�ข�างหน�า (2554-2573)

“หนงในแผนงานพลงงานทดแทนคอโซลาร�เซลล� เรามโครงการนาแผง

พลงงานแสงอาทตย�ขนาดตดตง 3 กโลวตต� ลงทนประมาณ 1 ล�านบาท ไปตดตง

ให�ชมชนขนาด 60-80 ครวเรอนในพนทชนบทซงไฟฟ�ายงเข�าไม�ถงและไม�ม

แหล�งน�า เพอใช�พลงงานแสงอาทตย�ผลตไฟฟ�าชาร�จไฟเกบไว�ในแบตเตอร ซงใน

ระยะเรมต�นเรามอบแบตเตอรให�ชมชนฟร และให�ราษฎรจดตงกรรมการชมชน

ขนมาบรหารการเกบเงนค�าชาร�จไฟกนเอง เช�น ครงละ 10-30 บาท ทกบ�านจะ

มแบตเตอรชาร�จไฟแล�วใช�งานแต�ละวนได�นานต�อเนอง 4 ชวโมง หลงจากนน

2 ป�เมอแบตเตอรหมดอายงาน ชาวบ�านต�องซอแบตเตอรใหม�มาเปลยนเอง

หรอก�เงนจากกรรมการชมชนมาซอ ราคาลกละประมาณ 2,000-3,000 บาท

“ในช�วงทผมทางานอย�เรามโครงการนอย�ประมาณ 1,400 แห�ง ซงทก

วนนทาง พพ. กยงดแลรกษามาอย�างต�อเนอง และทยอยมอบให�ชมชนดแลต�อไป

อย�างไรกตามหากมป�ญหาด�านเทคนคทาง พพ. กยงเข�าไปให�ความช�วยเหลอ

ชาวบ�านอย�

“นอกจากนเรายงส�งเสรมการใช�พลงงานทดแทนชนดอนอก เช�น พลงงาน

ลม ไบโอดเซล แก�สโซฮอล� พลงงานชวมวล เตาเผาถ�าน 200 ลตร เตามหา-

เศรษฐ บ�อหมกก�าซชวภาพ เป�นต�น แต�ไม�ใช�เรองง�าย เพราะในพนทซงชมชน

มเงนซอก�าซหงต�ม LPG เขากไม�อยากเอาขหมหรอ

เศษอาหารมาหมกเป�นก�าซ ขเกยจมานงแยกขยะให�เป�น

ภาระ และส�งกลนเหมน เราต�องค�อยๆ แนะนาและ

ปลกจตสานกให�เขาเหนความสาคญว�า ถ�าไม�นาขยะ

อนทรย� ขยะรยสและรไซเคลมาใช�ประโยชน�กจะกลาย

เป�นกองขยะอย�ในหม�บ�านของเขาเอง แต�ถ�านามา

ใช�ประโยชน� ขยะกจะหายไปโดยปรยาย เหลอฝ�ง

กลบไม�เกน 20 เปอร�เซนต�

“ความสาเรจจากแผนพฒนาพลงงานทดแทน

ในสมยของผม ป�จจบนได�รบการต�อยอด โดยเพมเป�า

เป�น 25 เปอร�เซนต� ภายในป� 2564 ผมแน�ใจว�าถ�ารฐ

ให�งบประมาณเตมทจะสามารถทาได�สาเรจตามแผน

ในกล�มอาเซยนประเทศไทยนาหน�าประเทศอนๆ เรอง

พลงงานทดแทน เรามเทคโนโลยทพร�อมกว�า โดย

เฉพาะโครงการไฟฟ�าพลงน�าชนบท ผมว�าประเทศอนๆ

ในอาเซยนยงไม�มใครทาได�มากกว�าประเทศไทย

“ต�องยอมรบว�างบประมาณสาหรบแผนพฒนา

พลงงานทดแทนถอว�าน�อยมาก ผมใช�วธบรหาร

งบประมาณโดยเลอกโครงการสาคญทให�ความค�มค�าในเชงพาณชย�หรอจะค�มค�า

ภายในอนาคตอนใกล� และสามารถขยายผลได�อย�างกว�างขวางมาทาก�อน หลาย

ครงทเราของบประมาณไปแล�วไม�ได� แต�เราเหนว�าเป�นโครงการสาคญ และชาว

บ�านต�องการจรงๆ เรากต�องต�อส�ชแจงให�ทกฝ�ายทเกยวข�องเข�าใจ

“ในการประชมกบสานกงบประมาณ กองทนอนรกษ�พลงงาน หรอหน�วย

งานต�างประเทศทให�ความช�วยเหลอ ผมในฐานะอธบด จะไปด�วยตวเองทกครง

เว�นแต�ตดภารกจสาคญเร�งด�วน เพอแสดงให�เขาเหนว�าเป�นโครงการสาคญทต�อง

รบดาเนนการ เราต�องไปต�อส�ด�วยหลกการว�า โครงการค�มค�าอย�างไร ประชาชน

และภาครฐได�ประโยชน�อย�างไร ทาไมจงไม�ควรตดงบประมาณของเรา ผลคอ

จากเมอก�อนเราไม�เคยได�งบประมาณเรองพลงงานทดแทนถง 100 ล�านบาท

แต�ในสมยทผมเป�นอธบด ได�มาหลายร�อยล�านบาท และยงเป�นครงแรกทได�รบ

งบประมาณก�อสร�างโครงการไฟฟ�าพลงน� าจากกองทนอนรกษ�พลงงาน

จากทเมอก�อนไม�เคยได�เลย แต�ถ�าหากทกคนไม�ต�อส�ดนรนโดยคดว�าเป�น

ข�าราชการซงไม�ได�อะไรเป�นค�าตอบแทนนอกจากเงนเดอน หรอถงจะทางาน

หนก และพยายามดนรนต�อส�ขนาดไหน กยงได�เงนเดอนเท�าเดมอย�ด ถ�าทกคน

คดอย�างนกจบ โครงการทวางไว�จะสญเปล�า

“สาหรบผมการทางานทนถงจะเหนอยมากแต�กสนก เพราะได�ทาในสงทเรา

ชอบ มความสขทเหนราษฎรมความเป�นอย�ทดขน และการทางานร�วมกบชาวบ�าน

เจ�าหน�าทของเราต�องใจเยน ชาวบ�านต�อว�าเราได� แต�เราต�อว�าเขากลบไม�ได� แต�

ต�องพยายามอธบายให�ชาวบ�านเข�าใจให�ได�”

P 86-97 (TL6).indd 94 24/12/2012 20:31


จดกระแสการลงทนด�านพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงาน

งานในหน�าทรบผดชอบของ พพ. มความสาคญต�อประเทศในระดบสง… เปรยบเหมอนฟ�นเฟ�องสาคญในการขบเคลอนประเทศ”

ไกรฤทธ� นลคหาอดตอธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงาน (2552-2555)

“ผมเรมชวตราชการในสายงานทราเรยนมาโดยตรง คอวศวกรรมเครองกล

และวศวกรรมป�โตรเลยม ทกรมทรพยากรธรณ กระทรวงอตสาหกรรม ซงต�อมา

ความรบผดชอบนย�ายมาอย�ทกรมเชอเพลงธรรมชาต กระทรวงพลงงาน ทาให�

ผมได�เข�ามาเป�นส�วนหนงของการบกเบกและดแลงานด�านการสารวจและผลต

ป�โตรเลยมของประเทศ ทงบนบกและใต�ทะเล น�ามนและก�าซธรรมชาต ภายหลง

ผมได�รบมอบหมายให�รบผดชอบงานนโยบายทกว�างขวางขนในฐานะรองปลด

กระทรวงพลงงาน และช�วงสดท�ายของชวตข�าราชการ ผมกได�มาดารงตาแหน�ง

อธบดกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงาน (พพ.) รบผดชอบงาน

ส�งเสรมสนบสนนการอนรกษ�พลงงาน และการพฒนาพลงงานทดแทนในทก

เทคโนโลย

“หน�าทรบผดชอบของ พพ. มมากมาย และหลายด�าน ทงการอนรกษ�

พลงงาน และการพฒนาพลงงานทดแทนรปแบบต�างๆ ไม�ว�าจะเป�นพลงงานลม

พลงงานแสงอาทตย� พลงงานชวภาพ พลงงานชวมวล ซง พพ. ได�ดาเนนการ

และวางรากฐานมาเป�นเวลานาน จนทาให�สงคมไทยเกดความตระหนกในเรองน

เพมขนและกว�างขวางขนอย�างมาก

“ในช�วงเวลา 2 ป�กว�าทผมได�เข�ามารบผดชอบงานทน ผมและเจ�าหน�าทของ

พพ. ได�ช�วยกนผลกดนจนเกดเป�นกระแสการลงทนด�านพลงงานทดแทนขน

ในผ�ประกอบการ รวมถงการสร�างและยกระดบแผนแม�บทพลงงานทดแทน

ส�วาระแห�งชาต ถอได�ว�าเป�นการก�าวเข�าส�ยคการพฒนาและส�งเสรมพลงงาน

ทดแทนอย�างจรงจง

“เราได�กาหนดนโยบายทเอออานวยต�อการลงทน การจดมาตรการสร�าง

ความเชอมนให�แก�ผ�ลงทน การจดมาตรการส�งเสรมด�านการเงน เพอกระต�น

ให�เกดการลงทนด�านพลงงานทดแทน เช�น กองทนร�วมทนพลงงาน หรอ ESCO

Venture Capital Fund หรอมาตรการเงนก�ดอกเบยตาสาหรบการลงทนในพลง

งานทดแทน ทงนเพอให�บรรลผลตามเป�าหมาย คอแผนแนวทางการพฒนา

พลงงานทดแทนและอนรกษ�พลงงานทางเลอก ร�อยละ 25 ใน 10 ป� (2553-

2564) รวมทงแผนอนรกษ�พลงงาน 20 ป�ตามนโยบายรฐบาล

“งานในหน�าทรบผดชอบของ พพ. ทงเรองการอนรกษ�พลงงานและการ

พฒนาพลงงานทดแทนมความสาคญต�อประเทศในระดบสง และความม�งหวง

ของทกภาคส�วนกอยากให�สมฤทธผลโดยเรว เจ�าหน�าททกคนของ พพ. เปรยบ

เหมอนฟ�นเฟ�องสาคญในการขบเคลอนประเทศ นอกจากเพอเศรษฐกจและความ

เป�นอย�ของคนไทยแล�ว ยงเพอความอย�รอดของมนษยชาตด�วย”

P 86-97 (TL6).indd 95 24/12/2012 20:31


กงหนลมขนาดเลกทสถานพฒนาการเกษตรทสงตามพระราชดาร ดอยมอนลาน

2553

ตดตงกงหนลมขนาดเลกเพอการผลตไฟฟาในสถานพฒนาการเกษตรทสงตามพระราชดาร ดอยมอนลาน อาเภอพราว จงหวดเชยงใหม และศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดาร 5 แหง

เรมโครงการศกษาพฒนาระบบผลตกาซชวมวลในการสบนาเพอการเกษตร ตดตงแหงแรกทสถานสบนาบานสรางแกว ตาบลโพธไทร อาเภอพบลมงสาหาร จงหวดอบลราชธาน โดยใชเชอเพลงคอไมโตเรวและเครองยนตกาซชวมวลทดดแปลงจากเครองยนตดเซล

จดทาโครงการสาธตระบบผลตกาซชวภาพจากขยะตลาดสดใน กทม. ทตลาดองคการตลาดเพอการเกษตร (อ.ต.ก.) เปนแหงแรกและเรมเปดใชงานโดยใชขยะอนทรย เชน เศษพชผก ผลไม และเศษอาหาร มาผลตกาซชวภาพและใชเปนพลงงานทดแทน

ขยายผล “โครงการขอรบสทธประโยชนยกเวนภาษเงนไดจากกรมสรรพากร” ใหแกบรษทรานคาทซอเครองจกรหรออปกรณทมผลตอการประหยดพลงงานทผานเกณฑรบรองจาก พพ. ไปใชงาน เชน ตเยน เครองปรบอากาศ พดลมไฟฟา หมอหงขาวไฟฟา หลอดไฟฟา T5 ฯลฯ

จดทา “โครงการสงเสรมวสดและอปกรณเพอการอนรกษพลงงาน” โดยสนบสนนเงนใหเปลาแกโรงงานและอาคารเพอลงทนในเครองจกร วสดและอปกรณทมผลตอการประหยดพลงงาน เชน การเปลยนหลอดฟลออเรสเซนต การตดตงอปกรณปรบความเรวรอบมอเตอร ฯลฯ

นายไกรฤทธ นลคหา ดารงตาแหนงเปนอธบดกรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (2552-2555)

เปดใชกงหนลมผลตไฟฟาขนาดใหญทสดของประเทศไทยทบานทะเลปง ตาบลหวไทร อาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช มกาลงผลตไฟฟาขนาด 1.5 เมกะวตต จายกระแสไฟฟาเขาระบบของ กฟภ.

พฒนาตนแบบสาธตระบบผลตกาซชวมวลสาหรบผลตพลงงานความรอน (Biomass Gasifi cation)ในโรงงานอตสาหกรรมขนาดเลกทบรษทอตสาหกรรมการเกษตรเขาคอจากด จงหวดเพชรบรณ โดยใชซงขาวโพดเปนเชอเพลง

สงเสรมรถยนต FFV (Flexible Fuel Vehicle) ซงใชเชอเพลงไดทงนามนเบนซนและแกสโซฮอลทมสวนผสมเอทานอลไมนอยกวา 85 เปอรเซนต โดยชดเชยภาษสรรพสามตรถยนตจากเงนกองทนนามนใหแกบรษทจาหนายรถยนต

2552

สงเสรมธรกจ “บรษทจดการพลงงาน” หรอ Energy Service Company (ESCO) เพอเผยแพรและแนะนาธรกจ ESCO รวมทงสรางความเขาใจระหวางบรษทจดการพลงงานกบสถาบนการเงน เพอชวยกนผลกดนการอนรกษพลงงานในภาคอตสาหกรรม

รวมกบสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ตออายมาตรการสทธประโยชนทางภาษเพอการอนรกษพลงงาน โดยยกเวนภาษเงนไดนตบคคลและยกเวนอากรขาเขาเครองจกรหรออปกรณประหยดพลงงานใหแกบรษททเปนผผลตหรอนาเขาเครองจกรหรออปกรณ และบรษทจดการพลงงาน (ESCO)

จดตง “ศนยบรการวชาการ” ทาหนาทเปนศนยสาธตการใชเทคโนโลยพลงงานดานตางๆ เชน ชวมวล พลงงานแสงอาทตย การอนรกษพลงงาน ฯลฯ ใหความรแกประชาชนและหนวยงานตางๆ มสานกงานจดตงอยในทกภมภาค (ปจจบนม 10 แหง)

กระทรวงพลงงานออกกฎกระทรวงกาหนดใหอาคารทมพนทตงแต 2,000 ตารางเมตรขนไป ตองมการออกแบบเพอการอนรกษพลงงาน (Building Energy Code)โดยเปนอาคารประเภทสถานพยาบาล สถานศกษา สานกงาน อาคาร โรงมหรสพ โรงแรม สถานบรการ และหางสรรพสนคาหรอศนยการคา

P 86-97 (TL6).indd 96 24/12/2012 20:32


นายอานวย ทองสถตยดารงตาแหนงเปนอธบดกรมพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (2555 -ปจจบน)

ดาเนนงาน “โครงการรณรงคการอนรกษพลงงานรปแบบสมครใจ” หรอ Voluntary Agreement (VA) เพอสรางเครอขายขององคกรทงภาคอตสาหกรรมและธรกจบรการทตงใจอนรกษพลงงานใหเหนอกวาทกฎหมายกาหนด

ดาเนนงาน “โครงการสงเสรมการผลตกาซชวภาพจากนาเสยโรงงานอตสาหกรรม” ในโรงงานตวอยางสแหง โดยเนนโรงงานประเภทโรงงานกระดาษ โรงงานกรดมะนาว และโรงงานแปงมนสาปะหลง

ตอยอด “โครงการอนรกษพลงงานแบบมสวนรวมโดยโรงงานอตสาหกรรม และอาคารธรกจขนาดกลาง”

รเรมแนวความคดและนโยบาย“สถานผลตพลงงานชมชน”(Distributed Green Generation-DGG)

ดาเนนงานโครงการ “มหกรรมสนคาเบอร 5 เยยวยาผประสบอทกภย” โดยการแจกคปองสวนลด 2,000 บาทตอคน สาหรบซออปกรณเครองใชไฟฟาทไดรบฉลากประหยดพลงงานเบอร 5

2554 2555 โครงการตนแบบ

เกาะพลงงานสะอาด หรอ Green Island คดเลอกเกาะพะลวย ในหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฎรธาน เปนพนทพฒนาเปนเกาะตนแบบพลงงานสะอาดแหงแรกของประเทศไทย

ประเทศไทยเขารวมโครงการ APEC Low Carbon Model Town (LCMT) หรอโครงการพฒนาเมองคารบอนตาในภมภาคเอเชย-แปซฟก โดยเกาะสมย จงหวดสราษฎรธานไดรบการคดเลอกเปนตวแทนของไทย

คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) ประกาศแผนอนรกษพลงงาน 20 ป (2554-2573) กาหนดมาตรการประหยดพลงงานเพอลดระดบการใชพลงงานตอผลผลต (EI) ลง 25 เปอรเซนต ใน 20 ป และแผนสงเสรมการพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก 25 เปอรเซนต ใน 10 ป (2555-2564)

วนท 24-26 มนาคม ประเทศไทยเปนเจาภาพจดการประชมองคการพลงงานโลก สาหรบโซนเอเชย (WEC AsiaRegional Meeting)

รเรมและสงเสรมโครงการการใชกาซชวภาพอดสาหรบยานยนต(Compressed Biogas) โดยเรมโครงการนารองทจงหวดเชยงใหม

P 86-97 (TL6).indd 97 24/12/2012 20:32

book 60 part 1/2

Documents

switchyard p

order of merit2516 p

energy conservation

alternative energy development