b¸o c¸o chÝnh thøc - mekonginfo...do ®ã, dù ¸n cÇn cã chuyªn gia viÖt nam gióp dù ¸n...

Ngêi b¸o ço:

Tõ Quang HiÓn - §¹i häc Th¸i Nguyªn

Th¸ng 4/1998

Thay mÆt cho:

C¬ quan Hîp t¸c Kü thuËt §øc (GTZ) vµ

Uû ban s«ng Mªk«ng

Môc lôc

B¸o ço chÝnh thøc

vÒ viÖc cïng nhau x©y dùng çc m« h×nh

n«ng l©m kÕt hîp

ë bu«n Bu YuK, x· §¾k Ph¬i,

huyÖn L¾k, tØnh §¾k L¾k

1. Ph¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt lµm viÖc 2

2. Mét vµi th«ng tin vÒ kinh tÕ x· héi cña vïng dù ¸n (x· §¾k Ph¬i vµ bu«n Bu Yuk): 4

2.1 Vµi nÐt vÒ x· §¾k Ph¬i: 4

2.2 Vµi nÐt vÒ bu«n BuYuk 4

2.3 T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë bu«n Bu Yuk 4

2.4 T×nh h×nh kinh tÕ cña çc n«ng hé: 5

2.5 NhËn thøc cña ngêi d©n bu«n BuYuk vÒ rõng vµ m«i trêng. 7

3. KÕt qu¶ bµn b¹c víi n«ng d©n x©y dùng çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp 8

3.1 Nh÷ng yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña n«ng d©n ®èi víi n«ng l©m kÕt hîp. 8

of 33

Danh môc çc b¶ng trong b¸o ço chÝnh

Danh môc çc phô lôc

3.2 HÖ thèng c©y trång trong n«ng l©m kÕt hîp 9

3.2.1 Nh÷ng lo¹i c©y trång ë ®Þa ph¬ng 9

3.2.2 Nh÷ng lo¹i c©y trång cã thÓ ®a vµo m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp 9

3.3 Bè trÝ s¾p xÕp c©y trång trong çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp 11

3.4 KÕ ho¹ch thùc hiÖn çc m« h×nh NLKH 13

3.4.1 ChuÈn bÞ gièng. 13

3.4.2 LÞch kÕ ho¹ch c«ng viÖc. 13

3.4.3 Dù tÝnh chi phÝ vµ chia xÎ ®ãng gãp: 13

3.4.4 Dù tÝnh tæng thu nhËp 14

3.4.5 TriÓn väng nh©n réng m« h×nh. 15

4. Nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o ®Ó thùc hiÖn bÒn v÷ng çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp. 18

4.1 Nh÷ng ph¬ng ph¸p n©ng cao nhËn thøc cña n«ng d©n 18

4.2 Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña çn bé dù ¸n vµ çc çn bé phèi hîp 18

4.3 Çc tµi liÖu trùc quan dïng cho tËp huÊn vµ kh¶ n¨ng n«ng d©n tËp huÊn cho n«ng d©n 19

4.3.1 Çc tµi liÖu trùc quan phôc vô cho tËp huÊn n«ng d©n 19

4.3.2 Kh¶ n¨ng n«ng d©n tËp huÊn cho n«ng d©n. 20

5. §Ò xuÊt vÒ viÖc Hîp t¸c gi÷a §¹i häc Th¸i Nguyªn vµ GTZ trong t¬ng lai 21

B¶ng 1. L¬ng thùc s¶n xuÊt ®îc cña mét n«ng hé/n¨m 6

B¶ng 2. Thu nhËp b×nh qu©n cña mét n«ng hé/n¨m 6

B¶ng 3. Çc lo¹i c©y trång cã thÓ ®a vµo m« h×nh NLKH 11

B¶ng 4. Sè lîng çc lo¹i c©y trång cho 4 ha NLKH 12

B¶ng 5. Chi phÝ cho 4 ha vµ 1 ha NLKH 14

B¶ng 6. ¦íc tÝnh thu nhËp cña 1 ha NLKH 14

Phô lôc 1. S¬ ®å çc m« h×nh NLKH 22

H×nh 1. S¬ ®å tæng thÓ 4 ha NLKH cña 6 n«ng hé 22

H×nh 2. S¬ ®å m« h×nh NLKH cña «ng Yt«ng Pangtinh 23

H×nh 3. S¬ ®å m« h×nh NLKH cña «ng Ytam Lk 24

H×nh 4. S¬ ®å m« h×nh NLKH cña «ng Yw¬n Pangtinh 25

H×nh 5. S¬ ®å m« h×nh NLKH cña «ng Yn¨m Bkr«ng 26

of 33

XuÊt xø cña b¸o ço

Dù ¸n "Qu¶n lÝ BÒn v÷ng Tµi nguyªn Vïng H¹ lu s«ng Mª K«ng" lµ dù ¸n hîp t¸c kÜ thuËt gi÷a Uû ban s«ng Mª K«ng (MRC) vµ Céng hoµ Liªn bang §øc. C¬ quan ®¹i diÖn cña §øc vÒ hîp t¸c kÜ thuËt (GTZ) ®¹i diÖn cho ChÝnh phñ CHLB §øc ®ang thùc hiÖn dù ¸n nµy. Dù ¸n ®ang ®îc tiÕn hµnh t¹i 4 níc ven s«ng Mª K«ng lµ ViÖt Nam, Lµo, Th¸i Lan vµ C¨mpuchia vµ nã ®· chÝnh thøc ho¹t ®éng tõ th¸ng 12/1995.

Dù ¸n ®îc chia thµnh 2 pha, pha 1 tõ th¸ng 12/1995 ®Õn 31/12/1997, pha 2 tõ 1/1/1998 ®Õn 31/12/1999.

ë ViÖt Nam, dù ¸n ®· chän çc x· §¾c Ph¬i vµ Kr«ng N« thuéc huyÖn L¾k, tØnh §¾k L¾k lµ ®Þa bµn ho¹t ®éng cña dù ¸n.

HiÖn nay, dù ¸n ®ang hç trî ®Þa ph¬ng tæ chøc chuyÓn ®æi c¬ cÊu "mÒm" cña çc hÖ thèng du canh hiÖn t¹i sang hÖ thèng N«ng L©m kÕt hîp ®Þnh canh th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ vµ x©y dùng çc m« h×nh sö dông ®Êt hîp lÝ vµ ¸p dông chóng trªn ®Þa bµn dù ¸n. Do ®ã, dù ¸n cÇn cã chuyªn gia ViÖt Nam gióp dù ¸n trong c«ng t¸c N«ng L©m kÕt hîp, cã sù tham kh¶o vµ ¸p dông çc ph¬ng ph¸p cïng tham gia cña n«ng d©n vµ çc tæ chøc h÷u quan, ®ång thêi g¾n víi c«ng t¸c ®µo t¹o.

Th¸ng 4/1998, chóng t«i (§¹i häc Th¸i Nguyªn) ®· ®îc GTZ mêi lµm t vÊn cho dù ¸n. NhiÖm vô cña chuyªn gia t vÊn kÜ thuËt lµ: X¸c ®Þnh, chän läc vµ giíi thiÖu çc hÖ thèng sö dông ®Êt theo ph¬ng thøc N«ng L©m kÕt hîp bÒn v÷ng, mµ hÖ thèng nµy kh¶ thi vÒ kinh tÕ, x· héi, kÜ thuËt vµ phï hîp víi sinh th¸i vïng.

Chóng t«i ®· lµm viÖc trong 13 ngµy (10 ngµy lµm viÖc t¹i hiÖn trêng, 1 ngµy héi th¶o t¹i huyÖn L¾c vµ hai ngµy viÕt b¸o ço), thêi gian tõ 25/3/1998 ®Õn 6/4/1998.

Ph¬ng ph¸p vµ çc kÜ thuËt lµm viÖc mµ chóng t«i ¸p dông ®îc tr×nh bµy t¹i môc 1.

1 Ph¬ng ph¸p vµ kÜ thuËt lµm viÖc

H×nh 6. S¬ ®å m« h×nh NLKH cña «ng Ych¬n 27

H×nh 7. S¬ ®å m« h×nh NLKH cña «ng Yniªng Lk 28

Phô lôc 2. Dù tÝnh chi phÝ vµ chia xÎ ®ãng gãp 29

B¶ng 1. Sè lîng c©y trång trªn 4 ha NLKH 29

B¶ng 2. Chi phÝ mua gièng c©y trång cho 4 ha NLKH (Dù ¸n tµi trî) 30

B¶ng 3. Chi phÝ mua ph©n bãn cho 4 ha NLKH (Dù ¸n tµi trî) 30

B¶ng 4. Tæng chi phÝ cho 4 ha NLKH (phÇn dù ¸n tµi trî) 31

B¶ng 5. §ãng gãp cña n«ng d©n cho 4 ha NLKH 31

B¶ng 6. Tæng chi phÝ cho 4 ha vµ 1 ha NLKH (phÇn dù ¸n tµi trî vµ phÇn n«ng d©n ®ãng gãp) 32

B¶ng 7. Gi¸ mét sè gièng c©y trång vµ s¶n phÈm cña chóng 33

B¶ng 8. ¦íc tÝnh thu nhËp cña 4 ha vµ 1 ha NLKH. 34

B¶ng 9. §Þa chØ liªn hÖ mua gièng c©y trång 35

Phô lôc 3. §Ò c¬ng nhiÖm vô cña chuyªn gia NLKH 36

Phô lôc 4. LÞch lµm viÖc cña chuyªn gia NLKH vµ ®éi c«ng t¸c 38

Phô lôc 5. Danh s¸ch ®éi c«ng t¸c 39

of 33

Chóng t«i ®· sö dông ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n (RRA) vµ ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n cã sù tham gia cña n«ng d©n (PRA). Çc kÜ thuËt ®· ®îc sö dông lµ: Thu thËp sè liÖu s¬ cÊp, quan s¸t trùc tiÕp, ®i d¹o th¨m theo mÆt c¾t cã n«ng d©n tham gia, pháng vÊn kh«ng chÝnh thøc (theo nhãm vµ ç nh©n), xÕp lo¹i u tiªn vµ héi th¶o nhá.

Tríc khi vµo ®Þa bµn dù ¸n, chóng t«i ®· cã mét buæi häp víi çc çn bé cña dù ¸n t¹i v¨n phßng dù ¸n ®Ó th¶o luËn nh÷ng c«ng viÖc ph¶i lµm, nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m vµ lÞch lµm viÖc trong 11 ngµy t¹i huyÖn L¨k (lÞch nµy trong qu¸ tr×nh lµm viÖc cã thay ®æi chót Ýt, (lÞch lµm viÖc thùc tÕ xem t¹i phô lôc 4).

Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, vµo çc buæi tèi, chóng t«i vµ çn bé dù ¸n thêng xuyªn trao ®æi, th¶o luËn vÒ nh÷ng th«ng tin thu lîm ®îc trong ngµy vµ chuÈn bÞ néi dung lµm viÖc cña ngµy h«m sau (gÆp ai? chñ ®Ò th¶o luËn? cÇn ®a ra nh÷ng c©u hái pháng vÊn nµo?...).

Chóng t«i ®· cïng víi l·nh ®¹o ®Þa ph¬ng tæ chøc häp víi d©n b¶n (23 ngêi d©n), häp víi uû ban x· vµ l·nh ®¹o çc th«n (9 ng-êi), häp víi uû ban huyÖn, l©m trêng, Phßng N«ng nghiÖp, Ban KhuyÕn n«ng cña huyÖn L¾k (8 ngêi).

Cuéc häp víi d©n b¶n ®îc tiÕn hµnh nh sau: PhÇn ®Çu chóng t«i nãi chuyÖn vÒ çc chñ ®Ò nh rõng, sù suy kiÖt tµi nguyªn rõng vµ vÊn ®Ò b¶o vÖ ®Êt vµ níc trªn ®Êt dèc, vÒ kinh tÕ vên ®åi, trong ®ã cã N«ng L©m kÕt hîp, vÒ chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nã... PhÇn tiÕp theo lµ phÇn träng t©m cña cuéc häp, chóng t«i ®· chia nh÷ng ngêi dù häp thµnh çc nhãm ®Ó th¶o luËn (mçi nhãm kho¶ng 4 - 5 ngêi). Çc chñ ®Ò th¶o luËn lµ: Rõng vµ b¶o vÖ tµi nguyªn rõng, qu¶n lÝ vµ sö dông ®Êt, thu nhËp vµ nguån thu nhËp cña çc n«ng hé, N«ng L©m kÕt hîp vµ nguyÖn väng cña n«ng d©n vÒ x©y dùng m« h×nh NLKH, c©y trång ë ®Þa ph¬ng vµ nguån cung cÊp gièng. Çc nhãm tiÕn hµnh th¶o luËn lÇn lît tõng vÊn ®Ò, mçi ngêi ®Òu ®îc nªu ý kiÕn cña riªng m×nh, sau ®ã th¶o luËn chung c¶ nhãm. Çc ý kiÕn ®Òu ®îc ghi chÐp l¹i.

Cuéc häp víi nhãm n«ng d©n môc tiªu (6 n«ng hé lµm m« h×nh NLKH), ®îc tiÕn hµnh tØ mØ vµ chi tiÕt. Chóng t«i vµ n«ng d©n cïng nhau chän c©y trång, bè trÝ c©y trång, tÝnh to¸n ®Çu ra, ®Çu vµo cho m« h×nh... Tõng n«ng hé ®a ra ý kiÕn cña m×nh, cßn chóng t«i lµ ngêi bæ sung thªm vµ ghi chÐp nh÷ng ý kiÕn cña hä.

Cuéc häp víi uû ban x· vµ çc trëng th«n ®îc tiÕn hµnh nh sau: PhÇn ®Çu cuéc häp, chóng t«i chiÕu mét sè b¨ng video vÒ n¹n ph¸ rõng vµ hËu qu¶ cña nã, vÒ çc kÜ thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc, vÒ mét sè kÜ thuËt ¬m c©y, trång c©y... TiÕp theo, chóng t«i giíi thiÖu vÒ NLKH vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nã, vÒ mét sè m« h×nh vên ®åi ë khu vùc miÒn nói phÝa B¾c... Sau ®ã, nh÷ng ng-êi dù häp ®îc chia thµnh hai nhãm ®Ó th¶o luËn. Çc chñ ®Ò ®Ó th¶o luËn lµ: ý kiÕn cña hä vÒ NLKH, vai trß cña hä trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn NLKH, sù ñng hé cña ®Þa ph¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn m« h×nh NLKH, giíi thiÖu çc gièng c©y trång cña ®Þa ph¬ng cã thÓ ®a vµo m« h×nh, nh÷ng yªu cÇu cña l·nh ®¹o ®Þa ph¬ng khi ph¸t triÓn m« h×nh.

Trong cuéc häp víi uû ban huyÖn, phßng N«ng nghiÖp, Ban khuyÕn n«ng, H¹t kiÓm l©m cña huyÖn L¾k, chóng t«i ®· tr×nh bµy vÒ nh÷ng vÊn ®Ò mµ chóng t«i ®· ph¸t hiÖn ®îc, vÒ nh÷ng m« h×nh NLKH dù kiÕn mµ chóng t«i ®· cïng víi n«ng d©n x©y dùng, vÒ triÓn väng ph¸t triÓn m« h×nh NLKH t¹i ®Þa ph¬ng vµ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n. Sau ®ã, nh÷ng ngêi dù häp ®· th¶o luËn çc vÊn ®Ò sau: ý kiÕn cña hä vÒ viÖc ph¸t triÓn çc m« h×nh NLKH t¹i ®Þa ph¬ng, gãp ý vÒ çc m« h×nh NLKH dù kiÕn (bæ sung, söa ®æi...), ý kiÕn vÒ triÓn väng nh©n réng çc m« h×nh NLKH t¹i ®Þa ph¬ng vµ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n, ph¬ng híng gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n, kh¶ n¨ng phèi hîp vµ nh÷ng yªu cÇu cña huyÖn trong viÖc ph¸t triÓn NLKH t¹i ®Þa ph¬ng.

Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, chóng t«i tiÕn hµnh xen kÏ gi÷a ®i thùc ®Þa vµ tæ chøc häp.

Díi ®©y lµ nh÷ng kÕt qu¶ c«ng viÖc mµ chóng t«i ®· thu ®îc.

2 Mét vµi th«ng tin vÒ kinh tÕ x· héi cña vïng dù ¸n (x· §¾k Ph¬i vµ bu«n Bu Yuk):

2.1 Vµi nÐt vÒ x· §¾k Ph¬i:

X· §¾c Ph¬i thuéc huyÖn L¾k, tØnh §¾k L¨k. X· cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 14228 ha, trong ®ã ®Êt lóa níc lµ 92 ha, ®Êt cao, b»ng ph¼ng chuyªn trång c©y l¬ng thùc lµ 35 ha, ®Êt cao b»ng ph¼ng trång c©y c«ng nghiÖp (Cµ phª) lµ 252 ha, ®Êt cßn rõng lµ 500 ha. X· §¾c Ph¬i n»m trªn mét thung lòng b»ng ph¼ng, bèn xung quanh ®îc bao bäc bëi nh÷ng d·y nói.

X· §¾k Ph¬i cã quèc lé 27 ch¹y xuyªn qua gi÷a x· do ®ã viÖc ®i l¹i vµ giao lu hµng ho¸ cã nhiÒu thuËn lîi.

X· §¾k Ph¬i cã 11 bu«n víi 730 hé gia ®×nh vµ 3986 nh©n khÈu. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cã sù chªnh lÖch lín gi÷a nh÷ng c d©n

of 33

sèng trªn khu ®Êt b»ng ph¼ng so víi c d©n sèng ë khu vùc ®åi nói. C d©n sèng ë khu vùc ®Êt b»ng ph¼ng canh t¸c theo kiÓu ®Þnh canh, biÕt th©m canh c©y trång vµ trång Cµ phª lµ mét c©y cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ë tØnh §¾c Lak. Cßn c d©n sèng ë khu vùc ®åi nói vÉn canh t¸c theo ®iÒu kiÓu du canh ph¸t rõng lµm rÉy, ®iÒu kiÖn sèng cña d©n ë khu vùc nµy cßn rÊt thÊp.

2.2 Vµi nÐt vÒ bu«n BuYuk

Bu«n BuYuk lµ mét trong çc bu«n thuéc khu vùc ®åi nói cña x· §¾c Ph¬i. Bu«n nµy cã 33 hé víi 156 nh©n khÈu, c d©n cña bu«n lµ ngêi Mn«ng míi di c vÒ ®©y n¨m 1976. Bu«n cã diÖn tÝch lóa níc lµ 11 ha, ®Êt cao b»ng ph¼ng trång c©y l¬ng thùc -thùc phÈm vµ c©y c«ng nghÖp lµ 40 ha, ®Êt vên lµ 13 ha. §Êt rÉy lµ 14 ha. Rõng vµ ®Êt rõng do bu«n qu¶n lý cã tíi vµi tr¨m ha.

2.3 T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë bu«n Bu Yuk

DiÖn tÝch lóa níc cña bu«n cã kho¶ng mét nöa cÊy ®îc 2 vô/n¨m, sè cßn l¹i cÊy 1 vô/n¨m. Lóa níc lµ gièng lóa ®Þa ph¬ng vµ hoµn toµn kh«ng ®îc bãn ph©n. §Êt lóa níc bÞ nhiÔm phÌn nÆng, n«ng d©n kh«ng bãn ph©n cho lóa do ®ã n¨ng suÊt lóa thÊp, chØ kho¶ng 2 - 2,5 tÊn /ha. Pha I cña dù ¸n cã ho¹t ®éng chuyÓn giao mét sè kÜ thuËt g©y lßng tin, nÕu nh thªm vµo ®ã kÜ thuËt bãn v«i vµ ph©n cho lóa níc th× ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c ®éng tèt tíi n«ng d©n.

DiÖn tÝch ®Êt cao b»ng ph¼ng, mµ n«ng d©n gäi lµ " §Êt nµ" ®îc trång ng« lµ chñ yÕu, mét vµi n«ng hé trång cµ phª hoÆc ®ç xanh trªn ®Êt nµy. Còng gièng nh lóa níc, ng« kh«ng ®îc bãn ph©n nªn n¨ng suÊt thÊp, chØ kho¶ng 1,5- 2 tÊn/1ha. Tuy cã tíi 40 ha "§Êt nµ", nhng hiÖn nay n«ng d©n míi chØ sö dông kho¶ng trªn 10 ha vµ chØ trång trät 1 vô. Sè cßn l¹i canh t¸c theo kiÓu trång trät xen kÏ víi bá ho¸ (trång trät - bá ho¸ - trång trät), hoÆc bá ho¸ hoµn toµn do cá tranh bao phñ kh«ng thÓ canh t¸c ®îc. NÕu khai th¸c vµ sö dông hÕt 40 ha nµy ®Ó trång c©y l¬ng thùc - thùc phÈm th× ngêi d©n BuYuk sÏ cã ®ñ l¬ng thùc cho c¶ n¨m.

DiÖn tÝch ®Êt thæ c vµ ®Êt vên cña bu«n BuYuk kh«ng b»ng ph¼ng, mét sè n«ng hé ®· trång cµ phª ë nh÷ng chç b»ng ph¼ng, nh÷ng chç kh¸c cßn bá ho¸. Cµ phª ë ®©y võa thiÕu ph©n võa thiÕu níc nªn sinh trëng kÐm.

Hµng n¨m, mçi hé cña Bu Yuk ph¸t kho¶ng 0,4 - 0,6 ha rõng ®Ó lµm rÉy. RÉy nµy chØ ®îc trång trät 1 n¨m sau ®ã bá ho¸, mét sè Ýt rÉy (®Êt tèt) ®îc trång trät ®Õn n¨m thø 2. Nh vËy chØ riªng bu«n BuYuk hµng n¨m ®· ph¸t kho¶ng 15 ha rõng ®Ó lµm rÉy. HiÖn nay rõng vµ ®Êt rõng ë gÇn bu«n ®· nghÌo kiÖt nªn n¨ng suÊt lóa rÉy thÊp, chØ kho¶ng 500 - 1000 kg/ ha. Muèn cã ®Êt tèt, n¨ng suÊt lóa cao th× n«ng d©n ph¶i ®i çch bu«n kho¶ng trªn 10 km ®Ó ph¸t nh÷ng çnh rõng tèt lµm rÉy.

§Êt rõng ®îc qu¶n lý theo bu«n, mçi bu«n lµm chñ mét khu vùc, ngêi bu«n nµy muèn ph¸t rÉy trªn ®Êt do bu«n kh¸c qu¶n lý th× ph¶i xin phÐp bu«n ®ã.

Ngêi d©n BuYuk cã tËp qu¸n cïng nhau ph¸t rÉy ë mét n¬i vµ cïng nhau chuyÓn tíi n¬i míi. Lµm nh vËy cã thÓ gióp nhau b¶o vÖ rÉy, h¹n chÕ ch¸y rõng trµn lan (nÕu mçi ngêi ph¸t ë mét n¬i th× khi ®èt rÉy, rõng ë c¹nh rÉy sÏ bÞ ch¸y, lµm cho diÖn tÝch rõng bÞ ch¸y nhiÒu h¬n). ViÖc chuyÓn sang ph¸t rÉy míi t¹i khu vùc nµo do d©n bµn b¹c vµ giµ lµng quyÕt ®Þnh. N¬i chän lµm rÉy míi lµ n¬i rõng ®· håi phôc tèt. Chu k× bá ho¸ ®Êt ë ®©y kho¶ng 14 - 15 n¨m.

Víi çch qu¶n lý nãi trªn vµ thêi gian bá ho¸ kh¸ dµi nªn rõng vµ ®Êt rõng ë ®©y tho¸i ho¸ chËm. Cã thÓ nãi hÖ thèng canh t¸c -bá ho¸ ë ®©y lµ t¬ng ®èi bÒn v÷ng.

Çc n«ng hé ë bu«n BuYuk kh«ng trång rau, rau xanh nh ®Ëu, ®ç, bÇu, bÝ, cµ, ít ®îc trång xen víi lóa rÉy. Nguån rau nµy ®îc cung cÊp cho mçi gia ®×nh kho¶ng 2,5 th¸ng trong n¨m. Thêi gian cßn l¹i (9,5 th¸ng) rau xanh ®îc khai th¸c tõ rõng. NÕu cã mét dù ¸n vÒ giíi ë khu vùc nµy ®Ó thu hót ®îc phô n÷ cña bu«n th× kÜ thuËt ®Çu tiªn nªn lµm lµ trång rau xanh.

Ch¨n nu«i ë bu«n BuYuk kÐm ph¸t triÓn, çc gia ®×nh kh«ng nu«i tr©u, bß, heo, kh«ng ao ç, mçi n«ng hé chØ nu«i kho¶ng 10 con gµ nhng l¹i bÞ dÞch bÖnh thêng xuyªn. Do ch¨n nu«i kh«ng ph¸t triÓn nªn kh«ng cã ph©n bãn cho c©y trång, dÉn tíi n¨ng suÊt c©y trång thÊp vµ thiÕu l¬ng thùc, hËu qu¶ lµ diÖn tÝch rõng bÞ ph¸t ®èt t¨ng lªn ®Ó s¶n xuÊt l¬ng thùc.

2.4 T×nh h×nh kinh tÕ cña çc n«ng hé:

of 33

Tríc tiªn chóng t«i xem xÐt vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt l¬ng thùc vµ çc nguån s¶n xuÊt l¬ng thùc cña çc n«ng hé ë bu«n Bu Yuk. KÕt qu¶ ®îc tr×nh bµy ë b¶ng 1.

B¶ng 1: L¬ng thùc s¶n xuÊt ®îc cña 1 n«ng hé /n¨m (Trung b×nh 1 n«ng hé cã 5 ngêi)

Sè liÖu thu thËp tõ 10 n«ng hé trong sè 33 n«ng hé cña bu«n Bu Yuk

B¶ng trªn cho thÊy s¶n xuÊt lóa rÉy chiÕm mét vÞ trÝ quan träng. Sè lîng l¬ng thùc tõ s¶n xuÊt lóa rÉy chiÕm 36% tæng sè l-îng l¬ng thùc s¶n xuÊt ra ®îc cña 01 n«ng hé/n¨m. §iÒu ®ã ®ång nghÜa víi viÖc tµn ph¸ rõng vµ tµi nguyªn rõng. §Ó b¶o vÖ rõng, cÇn gi¶m diÖn tÝch s¶n xuÊt lóa rÉy, thay vµo ®ã lµ t¨ng n¨ng suÊt c©y l¬ng thùc trång ë ruéng níc vµ trªn "®Êt nµ", ®Æc biÖt cÇn khai th¸c vµ sö dông hÕt diÖn tÝch "®Êt nµ" hiÖn cã (hiÖn nay bu«n cã trªn 40 ha "®Êt nµ", nhng míi chØ sö dông trªn 10 ha). Tuy míi chØ sö dông trªn 25% diÖn tÝch, nhng "®Êt nµ" ®· cung cÊp kho¶ng 30% lîng l¬ng thùc cho mçi n«ng hé (lóa c¹n, ng«, s¾n).

B×nh qu©n l¬ng thùc trªn mét ®Çu ngêi lµ 224 kg/n¨m hay 18,7 kg/th¸ng. Lîng l¬ng thùc nµy tÝnh ra ®ñ ¨n cho kho¶ng 9 -10 th¸ng, chØ thiÕu kho¶ng 2 - 3 th¸ng. Nhng thùc tÕ çc n«ng hé thêng thiÕu tõ 4 - 6 th¸ng. V× r»ng mçi hé nÊu rîu kho¶ng 1-2 t¹/n¨m vµ b¸n kho¶ng 2-4 t¹/n¨m ®Ó lÊy tiÒn mÆt mua s¾m quÇn ¸o, ®å dïng... Khi hÕt l¬ng thùc hä b¾t ®Çu ®i lµm thuª ®Ó lÊy tiÒn mua g¹o. Mçi n«ng hé ph¶i lµm thuª kho¶ng tõ 40-80 ngµy c«ng/n¨m. NÕu çc dù ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt nh÷ng c©y cho s¶n phÈm b¸n lÊy tiÒn (cash crops) th× n«ng d©n sÏ kh«ng ph¶i b¸n l¬ng thùc ®Ó mua s¾m vµ sÏ gi¶m ®îc sè th¸ng thiÕu ¨n trong n¨m.

Møc thu nhËp cña çc n«ng hé ë bu«n BuYuk rÊt thÊp. Chóng t«i ®· pháng vÊn mét sè gia ®×nh vµ cã kÕt qu¶ nh sau

B¶ng 2: Thu nhËp b×nh qu©n cña mét n«ng hé ë bu«n BuYuk (5 ngêi/1 hé)

Stt Nguån SX l¬ng thùc Sè lîng, kg %

1 Tõ s¶n xuÊt lóa níc 384 34

2 Tõ s¶n xuÊt lóa rÉy 400 36

3 Tõ s¶n xuÊt lóa c¹n trªn "®Êt nµ" 101 9

4 Tõ trång ng« trªn "®Êt nµ" 225 20

5 Tõ trång s¾n trªn "®Êt nµ" 12 1

L¬ng thùc s¶n xuÊt ®îc cña 01 hé/n¨m

B×nh qu©n l¬ng thùc/ngêi/n¨m

B×nh qu©n l¬ng thùc/ngêi/th¸ng

1122

224

18,7

Nguån thu Quy ra tiÒn, §VN

1. L¬ng thùc (thãc vµ ng«, s¾n quy ra thãc): 1.122 kg

2. Thùc phÈm

- Trång xen víi lóa rÉy

- KiÕm tõ rõng (quy ra tiÒn)

3. Thu nhËp kh¸c (lµm cá, cuèc ®Êt, xÎ gç thuª.. .): 50 ngµy c«ng

1.795000

150.000

710.000

75.000

of 33

Ghi chó: Gi¸ 1kg thãc lµ 1.600 §VN, 01 ngµy c«ng lao ®éng trÞ gi¸ 15.000§VN.

Thu nhËp b×nh qu©n cña 1 hé/n¨m chØ ®îc 3.405.000 §VN (kÓ c¶ thùc phÈm h¸i lîm tõ tù nhiªn phôc vô cho b÷a ¨n hµng ngµy quy ra tiÒn), cßn nÕu kh«ng tÝnh ®Õn kho¶n nµy th× chØ ®¹t møc thu nhËp 2.695.000 §VN/hé/n¨m. B×nh qu©n thu nhËp tÝnh theo ®Çu ngêi mét n¨m chØ ®¹t 681.000 §VN, trong 1 th¸ng chØ ®¹t 56.750 §VN. Møc thu nµy lµ qu¸ thÊp, çc gia ®×nh kh«ng thÓ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng víi møc thu nhËp nh vËy.

Trªn ®©y chóng t«i kh¸i qu¸t mét sè nÐt vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng cña ngêi d©n bu«n BuYuk. Së dÜ chóng t«i ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò nµy v× vÊn ®Ò ph¸t triÓn l©m nghiÖp cã liªn quan tíi viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ ®êi sèng cña ngêi d©n. Ngêi d©n sÏ tiÕp tôc khai th¸c tµi nguyªn rõng v× nh÷ng nhu cÇu sinh ho¹t hµng ngµy nÕu kh«ng cßn çch nµo kh¸c.

2.5 NhËn thøc cña ngêi d©n bu«n BuYuk vÒ rõng vµ m«i trêng

Ngêi d©n bu«n BuYuk hoµn toµn kh«ng nghÜ tíi rõng ®ang bÞ c¹n kiÖt dÇn, ®Êt ®ang bÞ suy tho¸i vµ hËu qu¶ cña viÖc mÊt rõng.

Nh÷ng ngêi ë ®é tuæi trªn díi 20 cho r»ng diÖn tÝch rõng so víi tríc ®©y vÉn thÕ vµ rõng còng kh«ng cã g× thay ®æi.

Nh÷ng ngêi 40-50 tuæi (nh÷ng ngêi nµy ®· chøng kiÕn 2-3 chu k× canh t¸c - bá ho¸ n¬ng rÉy) th× nãi r»ng tríc ®©y rõng cã nhiÒu c©y gç h¬n vµ Ýt c©y le, lå «. Ngµy nay rõng cã Ýt c©y th©n gç vµ nh÷ng c©y nµy bÐ kh«ng to nh tríc ®©y vµ le, lå « nhiÒu h¬n tríc ®©y. Hä còng cho biÕt n¨ng suÊt lóa n¬ng tríc ®©y kho¶ng 2 tÊn/ ha nay chØ kho¶ng 0,5 - 1 tÊn /ha. Khi hái hä t¹i sao th× hä tr¶ lêi r»ng tríc ®©y cã nhiÒu c©y gç khi ®èt cã nhiÒu tro nªn lóa tèt. Hä kh«ng liªn hÖ trùc tiÕp nh÷ng vÊn ®Ò nµy víi hiÖn tîng çc tµi nguyªn ®ang suy tho¸i dÇn.

Khi hái ngêi d©n BuYuk ë çc ®é tuæi kh¸c nhau vÒ sù liªn quan cña mÊt rõng víi h¹n h¸n, lò lôt ë ®ång b»ng kh«ng mét ai biÕt vÒ ®iÒu ®ã mµ hä cho r»ng ®ã lµ do trêi n¾ng nhiÒu vµ ma nhiÒu.

Víi nhËn thøc cña ngêi d©n BuYuk nh trªn th× viÖc gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc b¶o vÖ ®Êt vµ níc, b¶o vÖ tµi nguyªn rõng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. CÇn t×m ra çc biÖn ph¸t gi¸o dôc ®¬n gi¶n dÔ nhËn biÕt ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña hé (vÒ biÖn ph¸p gi¸o dôc chóng t«i sÏ tr×nh bµy kÜ ë môc 4.1).

3 KÕt qu¶ bµn b¹c víi n«ng d©n x©y dùng çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp

3.1 Nh÷ng yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña n«ng d©n ®èi víi n«ng l©m kÕt hîp.

Chóng t«i ®· tæ chøc häp víi çc n«ng hé ë bu«n BuYuk víi sù cã mÆt cña 23 trªn tæng sè 33 n«ng hé cña bu«n, kh«ng mét ai trong sè nh÷ng ngêi dù häp hiÓu thÕ nµo lµ n«ng l©m kÕt hîp. Chóng t«i ®· gi¶i thÝch cho tíi khi hä hiÓu ®îc vÊn ®Ò nµy.

Ngoµi cuéc häp chung, chóng t«i cßn pháng vÊn mét sè n«ng hé ®Ó lÊy thªm th«ng tin.

Khi trao ®æi vÒ nh÷ng yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña n«ng d©n vÒ viÖc x©y dùng çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp, hä ®· ®a ra mét sè ý kiÕn nh sau:

� Tríc tiªn cÇn giao ®Êt giao rõng cho n«ng d©n, khi cã quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi th× míi cã thÓ trång trät nh÷ng c©y l©u n¨m cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

� ChØ lµm n«ng l©m kÕt hîp ë khu vùc ®Êt dèc gÇn bu«n th× míi qu¶n lý ®îc.

Thu nhËp trung b×nh cña 01 n«ng hé/n¨m

B×nh qu©n thu nhËp cña 01 ngêi/n¨m

B×nh qu©n thu nhËp cña 01 ngêi/th¸ng

3.405.000

681.000

56.750

of 33

� Ph¶i cã nhiÒu hé cïng lµm trªn mét khu vùc th× míi gióp nhau b¶o vÖ vµ tr¸nh ®îc ch¸y rõng lan vµo khu n«ng l©m kÕt hîp.

� §Ò nghÞ hç trî vèn ban ®Çu. � §Ò nghÞ quan t©m ®Õn ®Çu ra khi ph¸t triÓn më réng m« h×nh. � CÇn sù híng dÉn kü thuËt, ch¨m sãc, phßng trõ s©u bÖnh tõng lo¹i c©y trång. � Cho ®i th¨m quan çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp ë trong níc.

Çc n«ng d©n tham dù häp ®Òu quan t©m ®Õn x©y dùng m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp vµ th¶o luËn nhiÖt t×nh. HÇu hÕt nh÷ng ng-êi ®îc hái ý kiÕn ®Òu nãi r»ng thÝch lµm vµ mong muèn ®îc lµm m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp (cã 2 trong sè ®ã nãi r»ng thÝch lµm NLKH nhng ®· giµ yÕu vµ gia ®×nh kh«ng cã lao ®éng nªn kh«ng thÓ lµm ®îc). Ngoµi 6 ngêi lµm m« h×nh trong n¨m 1998 ®· cã mét sè ngêi ®¨ng kÝ lµm n«ng l©m kÕt hîp n¨m 1999. Tuy nhiªn còng cã mét sè ngêi cßn chê xem çc m« h×nh sÏ lµm nh thÕ nµo vµ kÕt qu¶ ra sao.

Trong m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp, nhiÒu ngêi quan t©m ®Õn thµnh phÇn c©y ¨n qu¶. Hä nãi r»ng nh÷ng c©y nµy tuy ph¶i chê nhiÒu n¨m, nhng yªu cÇu lao ®éng kh«ng nhiÒu vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

Khi bµn vÒ vÊn ®Ò trång c©y l©m nghiÖp, c©y ¨n qu¶ trong m« h×nh NLKH sÏ chiÕm mÊt diÖn tÝch trång lóa rÉy vµ gi¶m s¶n lîng lóa rÉy, ®iÒu ®ã cã thÓ g©y ra thiÕu l¬ng thùc nhiÒu h¬n, ngêi d©n cho biÕt hä sÏ bï ®¾p phÇn thiÕu hôt nµy b»ng çch canh t¸c thªm mét sè diÖn tÝch rÉy n÷a.

Khi bµn vÒ nguån lao ®éng, n«ng d©n cho biÕt ë ®©y cã tËp qu¸n ®æi c«ng, khi cÇn lao ®éng hä sÏ ®æi c«ng. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn m« h×nh, v× nh÷ng ngêi lµm ®æi c«ng sÏ trùc tiÕp lµm m« h×nh vµ Ýt nhiÒu hä sÏ hiÓu biÕt vÒ nã.

3.2 HÖ thèng c©y trång trong n«ng l©m kÕt hîp

3.2.1 Nh÷ng lo¹i c©y trång ë ®Þa ph¬ng

Sau khi pháng vÊn n«ng d©n vµ ®i thùc ®Þa t×m hiÓu vÒ thµnh phÇn c©y trång trªn ®Êt rÉy, chóng t«i thÊy r»ng chØ cã thµnh phÇn c©y l¬ng thùc lµ lóa rÉy vµ thµnh phÇn c©y thùc phÈm gåm cã ®Ëu, bÇu, bÝ, cµ, ít. §Ó ®a vµo hÖ thèng n«ng l©m kÕt hîp cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng c©y trång ®a d¹ng vµ ®a môc ®Ých, v× thÕ chóng t«i quyÕt ®Þnh t×m hiÓu toµn bé hÖ thèng c©y trång ë ®Þa ph¬ng.

Tríc tiªn n«ng d©n giíi thiÖu tªn çc gièng c©y trång ë ®Þa ph¬ng hiÖn cã sau ®ã chóng t«i ®Õn tËn n¬i ®· trång nh÷ng gièng c©y nµy ®Ó pháng vÊn gia chñ vÒ kh¶ n¨ng sinh trëng, ph¸t triÓn vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña chóng.

Cã thÓ chia hÖ thèng c©y trång ë ®Þa ph¬ng thµnh 3 nhãm nh sau:

Nhãm I lµ nh÷ng c©y trång trªn ®Êt rÉy. Nhãm nµy gåm cã 5 lo¹i c©y trång sau: Lóa n¬ng, ®Ëu ®ç, bÝ, bÇu, ít.

Nhãm II lµ nh÷ng c©y trång trong bu«n. Nhãm nµy gåm cã 20 lo¹i c©y trång nh sau: Lóa níc, b¾p (ng«), khoai m× (s¾n), gõng, ít, th¬m (døa), cµ phª, ®iÒu, ca cao, sÇu riªng, xoµi, mÝt, ch«m ch«m, nh·n, cam quýt, æi, b¬, muång ®en, b¹ch ®µn, keo.

Nhãm III lµ nh÷ng c©y ë rõng cã thÓ ®a vÒ trång ë vên. Nhãm nµy cã 2 lo¹i c©y lµ bêi lêi vµ riÒng.

Nh vËy cã kho¶ng gÇn 30 lo¹i c©y trång ë ®Þa ph¬ng, ®¹i bé phËn nh÷ng c©y trång nµy thuéc nhãm II, lµ nh÷ng c©y ®îc trång trªn vên hoÆc xung quanh bu«n.

3.2.2 Nh÷ng lo¹i c©y trång cã thÓ ®a vµo m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp

Chóng t«i ®· th¶o luËn víi n«ng d©n vÒ tiªu chuÈn ®Ó chän nh÷ng c©y trång ®a vµo m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp. Çc tiªu chuÈn ®Ò ra lµ:

� C©y trång phï hîp víi ®Êt rÉy � Cã thÓ trång xen hai hay nhiÒu lo¹i c©y víi nhau.

of 33

� Cã c©y nhanh ®îc thu ho¹ch (thu ho¹ch sau trång vµi th¸ng hoÆc trong vßng 1 n¨m) cã c©y l©u n¨m hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, cã c©y lÊy gç cñi. Trong giai ®o¹n ®Çu chó träng tíi c©y l¬ng thùc, thùc phÈm.

� Gièng s½n cã ë ®Þa ph¬ng hoÆc dÔ cung øng gièng. � Nguån tiªu thô s¶n phÈm kh«ng khã kh¨n. � Cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ ®Êt vµ níc.

Sau khi hiÓu râ çc tiªu chuÈn chän c©y, n«ng d©n ®· giíi thiÖu nh÷ng c©y trång díi ®©y vµ chóng t«i t¹m chia chóng thµnh 4 nhãm.

Nhãm I gåm nh÷ng c©y l¬ng thùc thùc phÈm. Nhãm nµy gåm cã: Lóa n¬ng, ®Ëu. §©y lµ 2 lo¹i c©y trång truyÒn thèng cña ®Þa ph¬ng. Gièng do n«ng d©n tù s¶n xuÊt. Chóng cã thÓ trång xen víi c©y ¨n qu¶ hoÆc c©y l©m nghiÖp trong 1-3 n¨m ®Çu. C©y ®Ëu xanh cã thÓ trång trong m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp, ë phÇn ch©n ®åi cã ®Êt tèt vµ ®ñ Èm. N¨ng suÊt vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña ®Ëu xanh cao h¬n lóa n¬ng. 1 ha lóa n¬ng thu ®îc 700 kg thãc, cã gi¸ trÞ kinh tÕ lµ 1.120.000 §VN, trong khi ®ã 1 ha ®Ëu xanh thu ®îc 1000 kg, trÞ gi¸ 5.000.000 ®ång. §Ëu xanh dÔ b¸n, do ®ã cã thÓ trång ®Ëu xanh nh mét c©y hµng ho¸ thay cho lóa rÉy.

Nhãm II gåm nh÷ng c©y nhanh thu ho¹ch (kh«ng kÓ çc c©y thuéc nhãm I). Nhãm nµy gåm cã: Th¬m (døa), gõng, riÒng. Th¬m (døa) lµ c©y trång s½n ë ®Þa ph¬ng. Nã lµ c©y chÞu bãng, cã thÓ trång mét lÇn xen víi c©y l©m nghiÖp ngay tõ n¨m ®Çu vµ thu ho¹ch tiÕp 4-5 n¨m liÒn. Gi¸ mçi tr¸i th¬m kho¶ng 500 - 1500 §VN. Nguån tiªu thô dÔ dµng. Gõng, riÒng lµ c©y a bãng, cã thÓ trång xen c©y l©m nghiÖp, c©y ¨n qu¶ tõ n¨m thø 2, trång mét lÇn vµ thu ho¹ch tØa mçi n¨m mét lÇn. Gi¸ riÒng t¬i b¸n bu«n t¹i chç lµ 400 ®ång/kg, riÒng kh« 2000- 2500 ®ång, gõng t¬i 5000®/ kg. Tiªu thô gõng, riÒng dÔ dµng. ë miÒn nói phÝa B¾c m« h×nh n«ng l©m QuÕ - Gõng rÊt phæ biÕn ë tØnh Yªn B¸i, m« h×nh nµy cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

Nhãm III gåm nh÷ng c©y l©u n¨m cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Nhãm nµy cã xoµi, ch«m ch«m, sÇu riªng, nh·n.

Xoµi ®· trång nhiÒu t¹i bu«n Niªng KÐ, çch bu«n BuYuk kho¶ng 200- 300m. Xoµi trång b»ng h¹t sau 3 n¨m ®· cã qu¶ bãi, n¨m thø 4 ®îc kho¶ng 10-15 kg qu¶/c©y. Gi¸ xoµi b¸n bu«n t¹i chç lµ 1000 ®/kg.

Ch«m ch«m, sÇu riªng, nh·n míi chØ ®îc mét sè n«ng hé trong x· §ak Ph¬i hoÆc çc x· l©n cËn trång. Chóng ®Òu sinh trëng ra hoa kÕt qu¶ tèt. Nguån cung cÊp gièng çc lo¹i c©y nµy kh«ng khã kh¨n. Gi¸ tr¸i ch«m ch«m 3000- 5.000 ®/ kg, sÇu riªng 6.000- 8.000 ®/ kg, nh·n 10.000- 20.000 ®/ kg.

HiÖn nay cã çc gièng c©y ghÐp, sau khi trång 2-3 n¨m ®· cho tr¸i.

N«ng d©n rÊt chó träng tíi nh÷ng c©y nµy mÆc dï chóng ®îc trång rÊt Ýt ë ®Þa ph¬ng. Hä nãi r»ng trång nh÷ng c©y nµy kh«ng tèn nhiÒu c«ng søc nh c©y hµng n¨m, thu ho¹ch ®îc l©u dµi, cho tiÒn mÆt ngay vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Khi xÕp lo¹i u tiªn çc lo¹i c©y trång hä ®· ®a c©y ¨n tr¸i lªn hµng ®Çu.

Nhãm IV gåm cã çc lo¹i c©y l©m nghiÖp vµ c©y rõng nh bêi lêi, keo.

Bêi lêi lµ c©y rõng, n«ng d©n khai th¸c vá ®Ó b¸n, gi¸ b¸n 1 kg vá bêi lêi t¬i kho¶ng 800 ®ång VN. Mét vµi gia ®×nh ®· trång bêi lêi ë vên nhµ. C©y 4-5 tuæi cã ®é cao 5-6 m, ®êng kÝnh gèc 20 cm, cã thÓ thu ®îc trªn 20 kg vá. Ngêi ta kh«ng chÆt c©y ®Ó bãc vá mµ khai th¸c vá tõng phÇn, sau khai th¸c mét thêi gian bêi lêi l¹i t¸i sinh vá míi. Bêi lêi cã h¹t vµ cã thÓ ¬m c©y dÔ dµng, mét sè c¬ së ë tØnh §¾k L¾k vµ çc tØnh l©n cËn ®· ¬m vµ b¸n c©y bêi lêi gièng.

Keo tai tîng ®· ®îc mét sè n«ng hé trång ë vên nhµ. C©y 3- 4 n¨m tuæi cao tíi 5- 6 m, ®êng kÝnh gèc trªn 20 cm, ®· ra hoa kÕt h¹t. C©y keo gièng ®îc b¸n nhiÒu n¬i t¹i tØnh §¨k L¨k. N«ng d©n cã thÓ häc çch gieo ¬m kh«ng mÊy khã kh¨n. Gç keo cã thÓ dïng x©y dùng nhµ cöa hoÆc b¸n cho nhµ m¸y v¸n r¨m ë Bu«n ma Thuét. Mét c©y keo 7- 8 n¨m tuæi cã thÓ b¸n ®îc gÇn 10 ngµn §VN.

Çc lo¹i c©y trång ®îc lùa chän vµ lÝ do lùa chän chóng ®îc tr×nh bµy tãm t¾t ë b¶ng 3.

B¶ng 3: Çc lo¹i c©y trång cã thÓ ®a vµo m« h×nh NLKH

Stt Tªn c©y trång Thêi gian thu ho¹ch sau trång

LÝ do lùa chän

of 33

3.3 Bè trÝ s¾p xÕp c©y trång trong çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp

Cã 6 n«ng hé ë bu«n Bu Yuk ®· ®îc lùa chän ®Ó x©y dùng 6 m« h×nh NLKH trong n¨m 1998. DiÖn tÝch NLKH cña 6 n«ng hé lµ 4,0 ha. S¬ ®å tæng thÓ khu vùc NLKH xem t¹i phô lôc 1, h×nh 1. S¬ ®å çc kho¶nh NLKH cña tõng n«ng hé xem t¹i phô lôc 1, h×nh 2 - 7.

Chóng t«i ®· bµn b¹c víi hä vÒ viÖc chän çc lo¹i c©y trång ®a vµo m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp cña hä vµ x¸c ®Þnh vÞ trÝ trång cña chóng.

Tríc khi chän c©y trång chóng t«i lu ý n«ng d©n chän c©y theo çc tiªu chuÈn ®· nªu trong môc 3.2.2 vµ sau ®ã ®Ò nghÞ n«ng d©n xÕp h¹ng u tiªn çc lo¹i c©y trång.

N«ng d©n xÕp h¹ng u tiªn nh sau:

C©y bêi lêi vµ c©y ¨n qu¶ ®øng hµng ®Çu, sau ®ã lµ c©y l¬ng thùc, thùc phÈm vµ çc c©y trång xen kh¸c (th¬m, gõng...), cuèi cïng lµ c©y lÊy gç.

Çc lo¹i c©y trång 6 n«ng hé ®· chän lµ: Bêi lêi, xoµi, ch«m ch«m, sÇu riªng, nh·n, lóa n¬ng, ®Ëu xanh, gõng, riÒng, th¬m (døa), keo.

VÒ bè trÝ c©y trång trªn diÖn tÝch n«ng l©m kÕt hîp do n«ng d©n ®Ò nghÞ nh sau:

� PhÝa ®Ønh ®åi trång keo, cã thÓ trång xen døa ngay tõ n¨m ®Çu vµ trång xen gõng, riÒng tõ n¨m thø 2 trë ®i. � Bªn díi diÖn tÝch trång keo sÏ trång bêi lêi xen víi døa vµ lóa rÉy trong 1 - 2 n¨m ®Çu, sau ®ã trång xen gõng, riÒng. � Díi khu vùc trång bêi lêi, trång c©y ¨n qu¶ xen víi lóa n¬ng trong 3 n¨m ®Çu, sau ®ã cã thÓ trång xen gõng, riÒng. � Khu vùc díi cïng (®Êt tèt, ®ñ Èm) ®îc trång c©y ¨n qu¶ xen víi ®Ëu xanh. §Ëu xanh trång xen trong 3 - 4 n¨m ®Çu.

Chóng t«i ®· giíi thiÖu vÒ trång hµng rµo xanh c©y hä ®Ëu, gi¶i thÝch vÒ t¸c dông cña nã, çc n«ng hé ®· nhÊt trÝ ®a thªm thµnh phÇn hµng rµo xanh vµo m« h×nh. Çc b¨ng ph©n xanh ®îc trång trong khu vùc trång c©y ¨n qu¶.

1 Lóa n¬ng 6 th¸ng C©y l¬ng thùc truyÒn thèng

2 §Ëu xanh 3-4 th¸ng C©y thùc phÈm truyÒn thèng, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, dÔ tiªu thô s¶n phÈm.

3 Th¬m (døa) 1 n¨m §· trång ë ®Þa ph¬ng, chÞu bãng, s½n gièng, dÔ tiªu thô s¶n phÈm

4 Gõng 1 n¨m §· trång ë ®Þa ph¬ng, chÞu bãng, s½n gièng, dÔ tiªu thô s¶n phÈm

5 RiÒng 1 n¨m ChÞu bãng, s½n gièng, dÔ tiªu thô s¶n phÈm

6 Xoµi 2-3 n¨m Trång nhiÒu ë ®Þa ph¬ng, cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, dÔ tiªu thô s¶n phÈm

7 vµ 8 Ch«m ch«m, SÇu riªng 3-4 n¨m Mét sè n«ng hé ®· trång vµ ®îc thu ho¹ch, hi väng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao

9 Nh·n 4-5 n¨m Mét sè n«ng hé ®· trång vµ ®îc thu ho¹ch, hy väng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao

10 Bêi lêi 5-6 n¨m C©y rõng, ®· trång ë vên, dÔ tiªu thô s¶n phÈm, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao

11 Keo 8-10 n¨m §· trång ë ®Þa ph¬ng, sinh trëng nhanh, gç lµm nhµ hoÆc b¸n dÔ dµng

of 33

Trong nhng n¨m ®Çu tiªn khi c©y ¨n qu¶ cha che kÝn ®îc ®Êt, trång xen çc c©y hµng n¨m ®· t¨ng ®é che phñ cho ®Êt, h¹n chÕ ®îc xãi mßn. C©y ®Ëu xanh ngoµi viÖc che phñ ®Êt nã cßn cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt. C©y døa trång ngang sên dèc, ë n¨m thø 2 trë ®i nã sÏ t¹o thµnh hµng rµo ng¨n c¶n ®Êt rÊt h÷u hiÖu. Çc hµng rµo xanh c©y hä ®Ëu võa cã t¸c dông b¶o vÖ ®Êt võa cã t¸c dông c¶i t¹o ®Êt. Kho¶ng tõ n¨m thø 5 trë ®i, t¸n c©y c¨n qu¶, c©y l©m nghiÖp ®· lín vµ che phñ hÇu nh toµn bé mÆt ®Êt. Thêi kú nµy c©y l©m nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶ chÝnh lµ c©y b¶o vÖ ®Êt vµ níc.

Bè trÝ tõng c©y trång cô thÓ trªn diÖn tÝch n«ng l©m kÕt hîp cña mçi n«ng hé xem thªm phô lôc 1, h×nh 2 - 7.

Dùa vµo diÖn tÝch NLKH, sè lîng c©y trång do 6 hé n«ng d©n ®¨ng ký vµ kh¶ n¨ng kinh phÝ cña dù ¸n chóng t«i ®· dù tÝnh sè lîng çc lo¹i c©y trång cho 4 ha nh sau

B¶ng 4: Sè lîng çc lo¹i c©y trång cho 4 ha NLKH

Lo¹i c©y vµ sè lîng c©y trång cña tõng n«ng hé ®· chän xem phô lôc 2, b¶ng 1.

3.4 KÕ ho¹ch thùc hiÖn çc m« h×nh NLKH

Chóng t«i ®· bµn b¹c víi n«ng d©n vÒ chuÈn bÞ gièng, ph©n bãn, lÞch c«ng viÖc vµ tÝnh to¸n sù chia xÎ ®ãng gãp cña mçi bªn (dù ¸n vµ n«ng d©n). Sau ®©y lµ kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cô thÓ.

3.4.1 ChuÈn bÞ gièng

N«ng d©n chuÈn bÞ gièng lóa vµ mét phÇn gièng ®Ëu xanh vµ cã thÓ tù mua c©y th¬m (døa), riÒng, gõng, kinh phÝ ®Ó mua çc c©y gièng nµy do dù ¸n cÊp.

Dù ¸n mua ph©n bãn, gièng c©y bêi lêi, xoµi, sÇu riªng, ch«m ch«m, nh·n, keo, h¹t muång ®en vµ cã thÓ mua th¬m, riÒng, gõng nÕu nh n«ng d©n kh«ng cã kh¶ n¨ng tù mua vµ hç trî thªm 12kg h¹t gièng ®Ëu xanh.

3.4.2 LÞch kÕ ho¹ch c«ng viÖc

N¨m 1998:

Tªn c©y trång §¬n vÞ tÝnh Sè lîng c©y trång hoÆc diÖn tÝch trång trät

Keo C©y 2800

Bêi lêi C©y 1500

Xoµi C©y 60

Ch«m ch«m C©y 40

S©u riªng C©y 50

Nh·n C©y 30

Th¬m (døa) C©y 1000

Gõng gièng Kg 30

RiÒng gièng Kg 100

Lóa rÉy m2

15500

§Ëu ®ç m2

4800

of 33

Tõ 1-30/3/98 ph¸t rÉy

Tõ 1-15/4/98 ®èt, dän

Tõ 16/4 - 10/5/98 §µo hè, trång døa, HR xanh

Tõ 1-30/5/98 TrØa lóa (trång c©y ¨n qu¶)

Tõ 1-30/6/98 Lµm cá lóa, ®Ëu lÇn I

Tõ 1-15/8/98 C¾t HRX lÇn I

Tõ 1-30/8/98 Thu ho¹ch ®Ëu

Tõ 1-15/10/98 C¾t HR xanh lÇn II

Tõ 1-30/11/98 thu ho¹ch lóa rÉy

N¨m 1999:

Tõ 1-25/5/99 TrØa lóa (trång gõng, riÒng)

Tõ 1-30/6/99 Lµm cá lóa, ®Ëu (trång gõng, riÒng)

Tõ 1-30/7/99 C¾t HR xanh lÇn I (trång gõng, riÒng)

Tõ 1-30/8/99 Thu ho¹ch ®Ëu

Tõ 1-30/9/99 C¾t HR xanh lÇn II

Tõ 1-30/11/99 Thu ho¹ch lóa rÉy

3.4.3 Dù tÝnh chi phÝ vµ chia xÎ ®ãng gãp

N«ng d©n ®ãng gãp c«ng lao ®éng, gièng lóa vµ mét phÇn gièng ®Ëu xanh.

Dù ¸n tµi trî tiÒn mua c©y gièng, ph©n bãn.

DiÔn gi¶i c¸c kho¶n ®ãng gãp cña 2 bªn xem phô lôc 2, b¶ng 2, 3, 4 vµ 5.

Tæng hîp sù ®ãng gãp cña 2 bªn cho 4 ha vµ 1 ha NLKH xem b¶ng 5 vµ phô lôc 2, b¶ng 6.

B¶ng 5: Chi phÝ cho 4 ha vµ 1 ha NLKH

H¹ng môc Chi phÝ cho 4 ha, §VN

Chi phÝ cho 1 ha, §VN

%

A. PhÇn ®ãng gãp cña dù ¸n

- Mua c©y gièng:

- Mua ph©n bãn

12.000.000

3.480.000

4.000.000

870.000

Céng 15.480.000 65

B. PhÇn ®ãng gãp cña n«ng d©n:

of 33

Ghi chó: gi¸ mét ngµy c«ng lµ 15.000 ®ång.

Tæng ng©n s¸ch cho 1 ha NLKH lµ 5.935.000 ®ång, trong ®ã phÇn ®ãng gãp cña dù ¸n lµ 65%, phÇn ®ãng gãp cña ngêi d©n lµ 35%.

3.4.4 Dù tÝnh tæng thu nhËp

Trªn c¬ së pháng vÊn n¨ng suÊt c©y trång vµ gi¸ c¶ n«ng s¶n b¸n t¹i ®Þa ph¬ng, chóng t«i íc tÝnh gi¸ trÞ thu nhËp cña 1 ha NLKH vµ so s¸nh víi 1 ha trång lóa rÉy thuÇn nh sau:

B¶ng 6: Tæng thu nhËp cña 1 ha NLKH (íc tÝnh) so s¸nh víi 1 ha lóa rÉy thuÇn

N¨m ®Çu tiªn ®îc thu ho¹ch lóa rÉy vµ ®Ëu xanh. Tuy diÖn tÝch trång lóa rÉy cã gi¶m ®i so víi trång thuÇn nhng v× ®Ëu xanh cã n¨ng xuÊt vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cao nªn tÝnh tæng gi¸ trÞ thu nhËp b×nh qu©n cña lóa rÉy vµ ®Ëu xanh trong 1 ha n«ng l©m kÕt hîp gÇn b»ng so víi trång 1 ha lóa rÉy thuÇn (xem b¶ng 6 vµ phô lôc 2, b¶ng 8).

N¨m thø 2-3 diÖn tÝch trång lóa rÉy vµ ®Ëu xanh cã gi¶m so víi n¨m thø nhÊt (n¨m thø 2 gi¶m 20% , n¨m thø 3 gi¶m 40%), nhng bï l¹i nh÷ng n¨m nµy ®· thu ho¹ch ®îc th¬m (døa) vµ gõng, riÒng. Tæng gi¸ trÞ thu nhËp cña 1 ha NLKH ë n¨m thø 2-3

- C«ng lao ®éng (530 ngµy c«ng):

- Gièng lóa, ®Ëu:

7.950.000

310.000

1.987.500

77.000

Céng 8.260.000 2.065.000 35

Tæng 23.740.000 5.935.000 100

DiÔn gi¶i Thu nhËp §VN %

Trång lóa rÉy thuÇn (thu 700 kg thãc/ha) 1.120.000 100

N«ng l©m kÕt hîp

� N¨m thø 1

1.030.000 92

� N¨m thø 2-3

1.120.000 100

� N¨m thø 4-5

2.720.000 243

� N¨m thø 6-8

5.430.000 485

� N¨m thø 9-10

8.625.000 770

of 33

kho¶ng 1,12 triÖu ®ång/n¨m, t¬ng ®¬ng víi trång 1 ha lóa rÉy thuÇn (xem b¶ng 6 vµ phô lôc 2, b¶ng 8). Hµng n¨m n«ng d©n b¸n lóa (kho¶ng 2-4 t¹) ®Ó mua s¾m. Nay thay v× b¸n lóa, hä b¸n ®Ëu xanh, tr¸i th¬m, gõng, riÒng.

N¨m thø 4 - 5 tuy kh«ng trång lóa rÉy, chØ trång mét Ýt ®Ëu xanh nhng ®· ®îc thu ho¹ch tr¸i c©y. Gi¸ trÞ thu nhËp cña 1 ha NLKH (lóa, th¬m, gõng, riÒng, tr¸i c©y) ®îc kho¶ng 2,7 triÖu ®ång, b»ng 240% so víi trång lóa n¬ng thuÇn (xem b¶ng 6 vµ phô lôc 2, b¶ng 8).

N¨m thø 6 - 8 ngoµi thu ho¹ch tr¸i c©y, gõng, riÒng cßn thu ho¹ch ®îc vá bêi lêi vµ keo (chÆt tØa 1/5). Gi¸ trÞ thu nhËp cña 1 ha NLKH kho¶ng 5,4 triÖu, b»ng kho¶ng 480% so víi trång lóa r·y thuÇn (xem b¶ng 6 vµ phô lôc 2, b¶ng 8).

N¨m thø 9 - 10, gi¸ trÞ thu nhËp 1 ha NLKH kho¶ng 8,63 triÖu §VN, b»ng 770% so víi trång lóa r·y thuÇn (xem b¶ng 6 vµ phô lôc 2, b¶ng 8).

ë miÒn nói phÝa B¾c, thu nhËp cña 1 ha vên ®åi ë n¨m thø 8-10 ®¹t trªn 600% so víi trång c©y ng¾n ngµy (lóa, ng«).

3.4.5 TriÓn väng nh©n réng m« h×nh

Nh÷ng thuËn lîi:

Nh÷ng bu«n n»m ë khu vùc ®åi, nói cã diÖn tÝch réng, çc n«ng hé lµm m« h×nh NLKH cã thÓ lµm rÉy ë chç kh¸c ®Ó trång lóa. Nh vËy NLKH kh«ng ¶nh hëng ®Õn diÖn tÝch vµ s¶n lîng lóa rÉy hµng n¨m cña mçi n«ng hé. Thùc tÕ cho thÊy c¶ 6 hé lµm NLKH n¨m 1998 ®Òu ®· chuÈn bÞ ®Êt trång lóa rÉy nh çc n¨m tríc, cßn diÖn tÝch lµm NLKH lµ diÖn tÝch bæ xung thªm.

Mét sè c©y trång trong m« h×nh NLKH lµ c©y ®Þa ph¬ng nªn chóng phï hîp víi ®Þa bµn vµ chñ ®éng ®îc gièng.

Nhê tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt, hiÖn nay ®· cã mét sè gièng c©y ¨n qu¶ ghÐp sau khi trång 2 - 3 n¨m ®· cho qu¶. Chóng ®· gi¶m thêi gian chê ®îi cña n«ng d©n.

C©y trång ®a d¹ng dÉn ®Õn s¶n phÈm ®a d¹ng nªn kh«ng sî mÊt mïa (nÕu trång 1 lo¹i c©y, khi mÊt mïa sÏ kh«ng cã nguån thu kh¸c).

TËp qu¸n ®æi c«ng còng thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn NLKH.

Nh÷ng khã kh¨n:

N«ng d©n kh«ng hiÓu biÕt çc kÜ thuËt lµm NLKH.

Chi phÝ tiÒn mÆt (mua gièng c©y trång vµ ph©n bãn) cÇn thiÕt cho 1 ha NLKH kh¸ lín (kho¶ng 4 triÖu). Kho¶n kinh phÝ nhvËy lµ qu¸ lín ®èi víi 1 n«ng hé nÕu kh«ng cã sù tµi trî tõ bªn ngoµi.

Khi cã hµng ngµn ha NLKH th× sÏ cã mét lîng s¶n phÈm kh¸ lín. Lóc nµy tiªu thô s¶n phÈm lµ mét vÊn ®Ò lín.

Cã kho¶ng thêi gian dµi ph¶i chê ®îi tõ khi thiÕt lËp m« h×nh cho tíi khi ®îc thu ho¹ch c©y lu niªn.

Híng gi¶i quyÕt khã kh¨n:

TËp huÊn cho n«ng d©n nh÷ng kÜ thuËt sau ®©y:

� KÜ thuËt trång c©y ¨n qu¶, c©y l©m nghiÖp(1) � KÜ thuËt phßng, trõ s©u bÖnh c©y ¨n qu¶(1) � KÜ thuËt khai th¸c Bêi lêi(1) � KÜ thuËt ¬m c©y gièng bêi lêi, keo, muång ®en(1) � KÜ thuËt ¬m c©y gèc ghÐp vµ kÜ thuËt ghÐp c©y xoµi, sÇu riªng, ch«m ch«m, nh·n(2). � KÜ thuËt lµm hµng rµo xanh(2) � Qu¶n lý kinh tÕ cña hé gia ®×nh(2)

(1) ý kiÕn do n«ng d©n ®Ò xuÊt

of 33

(2) ý kiÕn do chóng t«i ®Ò nghÞ.

Muèn gi¶m ®Çu t cho mét ha NLKH cÇn tËp huÊn cho n«ng d©n ®Ó hä cã thÓ tù s¶n xuÊt ®îc c©y gièng.

VÝ dô: Mua 1 c©y keo, bêi lêi gièng lµ 1.000® - 1.300® nhng nÕu n«ng d©n tù ¬m th× chØ chi phÝ tiÒn mÆt kho¶ng 15 - 20 ®ång, mét c©y xoµi ghÐp gi¸ 20.000 - 25.000®, nÕu n«ng d©n tù ghÐp (chØ mua cµnh ghÐp) th× hÕt kho¶ng 200 -500 ®ång.

Cã thÓ s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ gièng b»ng h¹t, vÝ dô cã thÓ ¬m c©y xoµi, nh·n, ch«m ch«m b»ng h¹t trong tói bÇu ni l«ng, Gi¸ mét c©y gièng ¬m tõ h¹t chØ b»ng 10% so víi c©y ghÐp cïng lo¹i (kho¶ng 1.500 - 3.000 §VN/c©y). §Ó ¬m c©y b»ng h¹t, cÇn thu mua h¹t trong mïa tr¸i chÝn, b¶o qu¶n h¹t cÈn thËn, x¸c ®Þnh mïa gieo ¬m hîp lÝ vµ cÇn híng dÉn n«ng d©n kÜ thuËt b¶o qu¶n h¹t, ¬m c©y gièng. Trång c©y ¨n qu¶ b»ng h¹t tuy cã gi¶m gi¸ thµnh ®Çu vµo, nh chóng l©u cho qu¶ (sau trång kho¶ng tõ 4 - 8 n¨m). Do ®ã n«ng d©n ph¶i chê ®îi thêi gian dµi, ®iÒu nµy cã thÓ lµm gi¶m lßng tin cña hä ®èi víi NLKH.

Ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®Ó cã ph©n bãn, gi¶m mua ph©n bãn ho¸ häc.

ViÖc chuÈn bÞ ®Çu ra cho s¶n phÈm (10-15 n¨m sau) cÇn bµn b¹c víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®Ó cã ®Þnh híng vÒ chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm.

ë miÒn B¾c trång gõng xen víi quÕ, ®Õn nay ®· cã nhµ m¸y s¶n xuÊt bét gõng kh« xuÊt khÈu.

Mét sè gi¶i ph¸p sau ®©y cã thÓ gióp n«ng d©n vît qua ®îc kho¶ng thêi gian tõ lóc b¾t ®Çu lµm NLKH cho tíi khi ®îc thu ho¹ch s¶n phÈm.

Gi¶i ph¸p thø nhÊt (do n«ng d©n ®Ò xuÊt):

Çc n«ng hé ph¸t rÉy trång lóa víi diÖn tÝch nh tríc ®©y vÉn lµm vµ ph¸t thªm mét diÖn tÝch n÷a lµm NLKH. Nh vËy thu nhËp cña n«ng hé kh«ng bÞ ¶nh hëng bëi lµm NLKH.

Gi¶i ph¸p thø 2 (do chóng t«i bµn b¹c víi n«ng d©n cïng ®Ò xuÊt): Trång c©y l¬ng thùc, thùc phÈm ng¾n ngµy trong 3 n¨m ®Çu vµ ®Çu t ph©n bãn cho çc c©y trång nµy ®Ó cã thÓ ®¹t ®îc n¨ng suÊt tèi ®a.

¦u tiªn c©y trång ng¾n ngµy cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao (vÝ dô: 1 ha ®Ëu xanh cã gi¸ trÞ kinh tÕ b»ng 4 - 4,5 ha lóa rÉy. N«ng d©n thêng b¸n thãc ®Ó lÊy tiÒn mÆt, nay thay v× b¸n thãc, hä b¸n ®Ëu xanh.

KÕt hîp trång nhiÒu lo¹i c©y trång nhanh thu ho¹ch (sau trång 1 n¨m ®· cho thu ho¹ch) vµ chØ trång 1 lÇn cã thÓ thu ho¹ch ®îc nhiÒu n¨m, vÝ dô: th¬m (døa), gõng, riÒng.

Gi¶i ph¸p thø 3 (do chóng t«i ®Ò xuÊt):

Rót ng¾n kho¶ng thêi gian chê ®îi b»ng çch mua nh÷ng gièng c©y ¨n qu¶ tèt vµ chóng lµ c©y ghÐp. Nh÷ng c©y ghÐp sÏ cho thu ho¹ch qu¶ chØ sau khi trång kho¶ng 2-3 n¨m, cßn nÕu trång b»ng h¹t ph¶i chê kho¶ng 6-8 n¨m.

Çc gi¶i ph¸p nãi trªn ®Òu ®· ®îc ¸p dông vµo x©y dùng çc m« h×nh NLKH ë bu«n Bu Yuk n¨m 1998.

4 Nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o ®Ó thùc hiÖn bÒn v÷ng çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp.

4.1 Nh÷ng ph¬ng ph¸p n©ng cao nhËn thøc cña n«ng d©n

§Ó gióp n«ng d©n hiÓu ®îc lîi Ých kinh tÕ cña viÖc b¶o vÖ ®Êt vµ níc trªn ®Êt dèc, dù ¸n cã thÓ tiÕn hµnh mét sè thÝ nghiÖm trªn ®ång ruéng nh sau:

ThÝ nghiÖm trång hµng rµo xanh c©y hä ®Ëu, hµng rµo xanh b»ng c©y døa. DiÖn tÝch thÝ nghiÖm ®îc chia lµm 2 phÇn theo chiÒu däc, mét phÇn cã HR xanh mét bªn kh«ng cã. Díi mçi diÖn tÝch (plot) ®µo hè høng ®Êt, hè nµy ®îc phñ b»ng ni l«ng. N«ng d©n thu ho¹ch s¶n phÈm cña 2 diÖn tÝch vµ c©n ®Êt ë 2 hè vµ so s¸nh gi÷a chóng víi nhau.

ThÝ nghiÖm trång xen: Çch lµm gièng nh trªn, mét nöa diÖn tÝch ®îc trång xem (vÝ dô: S¾n xen ®Ëu ®ç) nöa kia kh«ng trång

of 33

xen. N«ng d©n tù thu ho¹ch, c©n ®Êt röa tr«i vµ so s¸nh.

ThÝ nghiÖm trång c©y c¶i t¹o ®Êt: DiÖn tÝch thÝ nghiÖm ®îc chia lµm 2 phÇn nh trªn, mét phÇn trång c©y c¶i t¹o ®Êt nh ®Ëu Velvet, cèt khÝ. Sau 1-2 n¨m trång c©y l¬ng thùc, thùc phÈm ë c¶ 2 phÇn, n«ng d©n tù thu ho¹ch vµ so s¸nh n¨ng suÊt.

Çc thÝ nghiÖm nãi trªn ®Òu thùc hiÖn trªn ®Êt cña çc n«ng hé, n«ng d©n tù lµm vµ theo dâi kÕt qu¶ díi sù híng dÉn cña çn bé kÜ thuËt.

Cã thÓ dïng çc tµi liÖu nh tranh, phim Slide vµ phim video ®Ó híng dÉn

4.2 Nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng cña çn bé dù ¸n vµ çc çn bé phèi hîp

Çc c¬ quan phèi hîp víi dù ¸n bao gåm: l©m trêng Lak, ban khuyÕn n«ng huyÖn, phßng n«ng nghiÖp, Uû ban x· vµ çc trëng phã th«n. Kh¶ n¨ng vµ yªu cÇu cña çn bé thuéc çc ®¬n vÞ nãi trªn nh sau:

Çn bé dù ¸n

Çn bé hiÖn trêng cña dù ¸n cã 3 ngêi, c¶ 3 ngêi nµy ®Òu am hiÓu chuyªn m«n vµ cã kh¶ n¨ng lµm viÖc víi n«ng d©n, cã kh¶ n¨ng tæ chøc n«ng d©n thùc hiÖn çc c«ng viÖc cña dù ¸n.

CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a 3 ngêi nµy trong viÖc lËp kÕ ho¹ch lµm viÖc víi ®Þa ph¬ng. Mçi ngêi cÇn n¾m v÷ng c«ng viÖc cña ngêi kia ®Ó cã thÓ hç trî nhau lóc cÇn thiÕt.

Çn bé dù ¸n yªu cÇu ®îc tËp huÊn mét sè vÊn ®Ò sau: Kü thuËt n«ng l©m kÕt hîp; KÜ n¨ng tuyªn truyÒn n«ng d©n; KÜ thuËt sö dông çc ph¬ng tiÖn nghe nh×n vµ thiÕt kÕ çc tµi liÖu phôc vô cho gi¶ng d¹y; KiÕn thøc vÒ thiÕt kÕ vµ tæ chøc çc kho¸ tËp huÊn; ®îc ®i th¨m quan çc m« h×nh n«ng l©m cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ë trong vµ ngoµi níc.

Çn bé kÜ thuËt l©m trêng L¨k

Çc çn bé kü thuËt cña l©m trêng thµnh th¹o vÒ kÜ thuËt ¬m vµ trång c©y l©m nghiÖp, cã kh¶ n¨ng lµm viÖc víi n«ng d©n. Cã thÓ sö dông hä lµm gi¸o viªn híng dÉn kü thuËt ¬m c©y, trång c©y l©m nghiÖp cho n«ng d©n.

Yªu cÇu cña hä lµ:

� §îc tËp huÊn vÒ çch tæ chøc n«ng d©n thùc hiÖn çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp. � §îc tËp huÊn thªm vÒ chiÕt, ghÐp mét sè c©y ¨n qu¶ vµ kÜ thuËt trång trät, ch¨m sãc, phßng trõ s©u bÖnh mét sè c©y

trång n«ng nghiÖp. � §i th¨m quan çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp nh mét biÖn ph¸p ®µo t¹o.

Phßng n«ng nghiÖp, ban khuyÕn n«ng

Kh¶ n¨ng: Cã thÓ cö ngêi gióp dù ¸n lóc cÇn thiÕt.

Yªu cÇu:

� NÕu dù ¸n cã nhu cÇu nh©n lùc th× cÇn lËp kÕ ho¹ch tríc vµ th«ng b¸o cô thÓ b»ng c«ng v¨n vÒ thêi gian lµm viÖc vµ tiÒn chi tr¶.

� §îc tËp huÊn vÒ ¬m, trång c©y l©m nghiÖp vµ ghÐp c©y ¨n qu¶. � Th¨m quan çc m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp.

UBND x· §¨k Ph¬i vµ çc trëng, phã th«n

Kh¶ n¨ng: Hä t¸n thµnh vµ ñng hé ph¸t triÓn n«ng l©m kÕt hîp. Gióp tæ chøc çc cuéc häp cña d©n b¶n khi cÇn thiÕt. Tuyªn truyÒn vËn ®éng n«ng d©n tham gia vµo çc ho¹t ®éng cña dù ¸n.

Nhu cÇu:

of 33

� §îc tËp huÊn (lý thuyÕt) vÒ NLKH � Tham quan çc m« h×nh NLKH cã thÓ lµ mét ph¬ng ph¸p ®µo t¹o.

§Ò nghÞ: §µo t¹o çn bé kü thuËt cho x· vÒ NLKH.

4.3 Çc tµi liÖu trùc quan dïng cho tËp huÊn vµ kh¶ n¨ng n«ng d©n tËp huÊn cho n«ng d©n

4.3.1 Çc tµi liÖu trùc quan phôc vô cho tËp huÊn n«ng d©n

� Tê tranh to khæ 50 cm x 70 cm m« t¶ m« h×nh NLKH. � TËp tranh vÏ vÒ kÜ thuËt trång trät n«ng l©m kÕt hîp vµ t¸c dông cña NLKH ®èi víi b¶o vÖ ®Êt níc. §ã cã çc h×nh vÏ nh

(keo, bêi lêi xen døa hoÆc xen gõng; C©y ¨n qu¶ trång xen hµng rµo xanh; c©y l¬ng thùc, thùc phÈm trång xen c©y ¨n qu¶, c©y l©m nghiÖp; t¸c ®éng cña ma trªn bÒ mÆt ®Êt trèng, t¸c ®éng cña ma trªn mÆt ®Êt chØ cã c©y ¨n qu¶ cha khÐp t¸n, t¸c ®éng cña ma trªn mÆt ®Êt cã c©y ¨n qu¶ vµ c©y hµng n¨m che phñ... T¸c ®éng cña dßng ch¶y trªn mÆt ®Êt trèng; T¸c dông c¶n dßng ch¶y cña hµng rµo xanh, cña hµng th¬m (døa)...

� Mét bé phim Slide vÒ ph¸t, ®èt rõng, canh t¸c n¬ng rÉy, sù thoµi ho¸ cña rõng, sù tho¸i ho¸ cña ®Êt, canh t¸c ®éc canh, canh t¸c xen canh, NLKH...

� Mét vµi b¨ng Video (videotape) vÒ kÜ thuËt ¬m c©y, ghÐp, chiÕt c©y, trång c©y n«ng l©m nghiÖp, lµm hµng rµo xanh...

4.3.2 Kh¶ n¨ng n«ng d©n tËp huÊn cho n«ng d©n

Qua t×m hiÓu n«ng d©n chóng t«i thÊy r»ng: Ph¬ng ph¸p n«ng d©n tËp huÊn cho n«ng d©n hoµn toµn cã thÓ thùc hiÖn ®îc ë ®Þa bµn dù ¸n.

Chän nh÷ng n«ng d©n chñ chèt (key Farmer) lµ nh÷ng ngêi m¹nh d¹n, thùc sù quan t©m lµm NLKH, cã rÉy ®Ó lµm NLKH. TËp huÊn theo ph¬ng thøc 20-30% lý thuyÕt, 70-80% thùc hµnh. Thùc hµnh tõng kÜ thuËt cô thÓ vµ thùc hµnh lµm mét vµi m« h×nh NLKH hoµn chØnh t¹i rÉy cña çc n«ng hé.

Yªu cÇu ®èi víi n«ng d©n tËp huÊn cho n«ng d©n kh¸c lµ ngêi híng dÉn (n«ng d©n) võa nãi võa lµm vµ ngêi kia lµm theo tõng kÜ thuËt vµ cuèi cïng thùc hµnh lµm hoµn chØnh mét m« h×nh (kh«ng gi¶ng lý thuyÕt ë líp).

Víi çch tËp huÊn nãi trªn ph¶i lËp kÕ ho¹ch tËp huÊn tõ tríc vµ tiÕn hµnh tËp huÊn vµo mïa ¬m c©y, ghÐp c©y hµng n¨m vµ mïa trång trät çc c©y trång trªn ®Êt lµm NLKH.

5. §Ò xuÊt vÒ viÖc Hîp t¸c gi÷a §¹i häc Th¸i Nguyªn vµ GTZ trong t¬ng lai

§¹i häc Th¸i Nguyªn cã nhiÖm vô ®µo t¹o çn bé kÜ thuËt vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho 15 tØnh trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam. NhiÒu gi¸o viªn cña trêng cã kinh nghiÖm lµm viÖc víi ®ång bµo çc d©n téc thiÓu sè vµ am hiÓu çc kÜ thuËt canh t¸c bÒn v÷ng trªn ®Êt dèc, trong ®ã cã NLKH. Hä cã kinh nghiÖm lµm viÖc víi n«ng d©n vµ tæ chøc lµm çc thÝ nghiÖm, x©y dùng çc ®iÓm tr×nh diÔn kÜ thuËt trªn ®ång ruéng cã n«ng d©n cïng tham gia. V× thÕ, §¹i häc Th¸i Nguyªn cã thÓ cö çn bé cïng tham gia dù ¸n vÒ çc lÜnh vùc nãi trªn, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c ®µo t¹o n«ng d©n.

Tríc m¾t, vµo kho¶ng th¸ng 9, th¸ng 10/1998, trêng cã thÓ cö çn bé vµo §¾c L¾c ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ viÖc thùc hiÖn çc m« h×nh NLKH n¨m 1998 nh»m uèn n¾n nh÷ng sai sãt vµ rót kinh nghiÖm cho viÖc triÓn khai më réng çc m« h×nh NLKH trong n¨m 1999.

Phô lôc 1. S¬ ®å çc m« h×nh NLKH

H×nh 1. S¬ ®å tæng thÓ khu vùc x©y dùng m« h×nh NLKH cña 6 n«ng hé (4 ha)

of 33

Phô lôc 1

H×nh 2. S¬ ®å m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp cña «ng YT«ng Pang Tinh

of 33

Bêi lêi: 60 c©y, mËt ®é 4m x 3m Ch«m ch«m: 10 c©y, mËt ®é 7m x 6,5m SÇu riªng: 10 c©y, mËt ®é 7m x 6,5m DiÖn tÝch xen ®Ëu 500 m2

DiÖn tÝch xen lóa 1000 m2

DiÖn tÝch cã hµng rµo xanh 800 m2

DiÖn tÝch cña l« (plot): 1500 m2

Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 b¨ng c©y xanh: 6,5m

Phô lôc 1

H×nh 3. S¬ ®å m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp cña «ng Ytam lk

of 33

Bêi lêi: 180 c©y, kho¶ng çch 4 m x 3 m Nh·n: 12 c©y, kho¶ng çch 7 m x 6,5 m Ch«m ch«m: 7 c©y, kho¶ng çch 7 m x 6,5 m SÇu riªng: 15 c©y kho¶ng çch 7 m x 6,5 m DiÖn tÝch xen ®Ëu 800 m2

DiÖn tÝch xen lóa n¬ng 3700 m2


Kho¶ng çch gi÷a 2 hµng rµo xanh: 6,5 m DiÖn tÝch c¶ l«: 4.900m2

Phô lôc 1

H×nh 4. S¬ ®å m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp cña «ng Yw¬n pang ting

of 33

Bêi lêi: 210 c©y, kho¶ng çch 4 m x 3 m Ch«m ch«m: 9 c©y, kho¶ng çch 6,5 m x 7m Xoµi: 18 c©y, kho¶ng çch 6,5 m x 7m SÇu riªng: 10 c©y, kho¶ng çch 6,5m x 7m DiÖn tÝch trång ®Ëu: 1000 m2

DiÖn tÝch trång lóa: 3500 m2

DiÖn tÝch cã hµng rµo xanh: 2100 m2

Kho¶ng çch gi÷a 2 b¨ng hµng rµo xanh: 6,5 m

Phô lôc 1

H×nh 5. S¬ ®å m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp cña «ng Yn¨m bkrong

of 33

Keo: 250 c©y, kho¶n çch 2m x 2m Bêi lêi: 100 c©y, kho¶ng çch 4m x 3m Nh·n: 6 c©y, kho¶ng çch 7m x 6,5m Xoµi: 21 c©y kho¶ng çch 7m x 6,5m DiÖn tÝch xen ®Ëu 1000 m2

DiÖn tÝch xen lóa 3000 m2


DiÖn tÝch c¶ l«: 3500 m2

Phô lôc 1

H×nh 6. S¬ ®å m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp cña «ng Ych¬n

of 33

Bêi lêi: 150 c©y, kho¶ng çch 4 m x 3 m Xoµi: 21 c©y, kho¶ng çch 7 m x 6,5 m Ch«m ch«m: 7 c©y, kho¶ng çch 7 m x 6,5 m DiÖn tÝch xen ®Ëu: 800 m2

DiÖn tÝch xen lóa: 2800 m2

DiÖn tÝch cã hµng rµo xanh: 1200 m2



Phô lôc 1

H×nh 7. S¬ ®å m« h×nh n«ng l©m kÕt hîp cña «ng Yniªng lk

of 33

Bêi lêi: 180 c©y, kho¶ng çch 4 m x 3 m Nh·n: 12 c©y, kho¶ng çch 6,5 m x 7 m Ch«m ch«m: 7 c©y, kho¶ng çch 6,5 m x 7 m SÇu riªng: 15 c©y, kho¶ng çch 6,5 m x 7 m DiÖn tÝch trång ®Ëu 700 m2

DiÖn tÝch trång lóa 3000 m2




Phô lôc 2 Dù tÝnh chi phÝ vµ chia xÎ ®ãng gãp

B¶ng 1: Sè lîng c©y gièng vµ diÖn tÝch trång lóa, ®ç xanh, hµng rµo xanh trong diÖn tÝch 4 ha NLKH

Sè

TT

Hä vµ tªn Bêi lêi

Keo Xoµi Ch«m ch«m

SÇu riªng

Nh·n DT lóa rÉy m2

DT ®ç xanh m2

DT cã HR xanh m2

DT NLKH cña mçi hé m2

1 Y T«ng pang ting 70 0 0 6 10 0 1000 500 800 1700

2 Y Tam Lk 180 0 0 7 15 12 3700 800 1900 4900

3 Ywon Pang ting 220 0 18 9 10 0 3500 1000 2100 4900

4 Y n¨m Bkrong 100 300 21 0 0 6 1500 1000 1300 3800

of 33

Tæng sè c©y ¨n qu¶ (xoµi + nh·n + ch«m ch«m + sÇu riªng) : 180 c©y

Cã 1000m2 trång keo thuÇn (kh«ng trång xen lóa, ®Ëu).

Phô lôc 2

B¶ng 2: Chi phÝ h¹t vµ c©y gièng (dù ¸n cÊp) cho 4 ha vµ cho 1ha NLKH

· Dù ¸n hç trî 12 kg, d©n tù tóc 8 kg.

Phô lôc 2

B¶ng 3: Chi mua ph©n bãn cho 4 ha NLKH (Dù ¸n hç trî)

5 Y ch¬n 150 0 21 11 0 0 2800 800 1200 4000

6 Y nieng Lk 180 0 0 7 15 12 3000 700 1900 4200

7 DiÖn tÝch cha ph¸t (cña chung)

800 2500 0 0 0 0 0 0 0 165000

Céng 1700 2800 60 40 50 30 15500 4800 9200 40000

STT Tªn c©y Sè lîng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn §VN

1 Bêi lêi 1700 c©y 1300 2.210.000

2 Keo 2800 c©y 1000 2.800.000

3 Xoµi 60 c©y 25000 1.500.000

4 Ch«m ch«m 40 c©y 25000 1.000.000

5 SÇu riªng 50 c©y 35000 1.750.000

6 Nh·n 30 c©y 20000 600.000

7 Døa 1000 c©y 300 300.000

8 H¹t muång ®en (lµm HR xanh)

6 kg 70000 420.000

9 Gõng 30 kg 15000 450.000

10 RiÒng 100 kg 500 50.000

11 Gièng ®Ëu xanh· 12kg 12000 140.000

12 Dù tr÷ h¹t gièng 25 - 30 c©y 750.000

Chi phÝ cho 4 ha 12.000.000

Chi phÝ cho 1 ha 4.000.000

of 33

Ghi chó: Ph©n chuång (ph©n gia sóc nh: tr©u, bß, lîn): 400 ®/kg

Ph©n NPK: 3.000 ®/kg

Phô lôc 2

B¶ng 4: Tæng kinh phÝ do dù ¸n tµi trî cho 4 Ha NLKH

B¶ng 5: §ãng gãp cña n«ng d©n cho 4 Ha NLKH

Stt Tæng lîng ph©n bãn

Thµnh tiÒn §VN

1 Ph©n chuång cho c©y ¨n qu¶, n¨m thø I 180 c©y 10kg/c©y 1800 kg 720.000

2 Ph©n NPK cho c©y ¨n qu¶, n¨m thø I 180 c©y 0,5kg/c©y 90 kg 270.000

3 Ph©n NPK cho c©y ¨n qu¶, n¨m thø II 180 c©y 1,0kg/c©y 180 kg 540.000

4 Ph©n chuång cho ®Ëu xanh

n¨m thø I

0,5 ha 1.000 kg/ha 500 kg 200.000

5 Ph©n NPK cho ®Ëu xanh, n¨m thø I 0,5 ha 100kg/ha 50 kg 150.000

6 Ph©n chuång cho ®Ëu xanh, n¨m thø II 0,5 ha 2000 kg/ha 1.000 kg 400.000

7 PhÇn NPK cho ®Ëu xanh, n¨m thø II 0,5 ha 200kg/ha 100 kg 300.000

8 Ph©n NPK cho lóa

n¨m thø II

1,5 ha 200kg/ha 300 kg 900.000

Céng 3.480.000

Sè TT Kho¶n môc chi Sè lîng chi §VN

1 Mua c©y gièng 12.000.000

2 Mua ph©n bãn 3.480.000

Tæng céng 15.480.000

STT C«ng viÖc Sè lîng Ngµy c«ng Quy ra §VN

A. C¸c ho¹t ®éng

1 Ph¸t rÉy 4 ha 70 1.050.000

2 §èt, dän 4 ha 15 225.000

3 §µo hè trång c©y ¨n qu¶ 180 hè 18 270.000

4 §µo hè trång bêi lêi, keo 4500 hè 90 1.350.000

of 33

· 1 ngµy c«ng lao ®éng trÞ gi¸ 15.000 ®ång

·· D©n tù tóc 8 kg, dù ¸n hç trî 12 kg.

Phô lôc 2

B¶ng 6: Chia xÎ ®ãng gãp cho 4 ha vµ cho 1 HA NLKH (dù ¸n-n«ng d©n)

5 Bãn ph©n, trång c©y AQ 180 c©y 9 135.000

6 Ch¨m sãc CAQ (c¶ n¨m) 180 c©y 9 135.000

7 Trång bêi lêi, keo 4500 c©y 30 450.000

8 Ch¨m sãc keo, bêi lêi 4500 c©y 23 345.000

9 Lµm ®Êt trång ®Ëu 0,5 ha 25 375.000

10 Lªn luèng, bãn ph©n, trång ®Ëu 0,5 ha 25 375.000

11 Lµm cá, vun ®Ëu 0,5 ha 15 225.000

12 Thu ho¹ch ®Ëu 0,5 ha 10 150.000

13 TrØa lóa 1,5 ha 60 900.000

14 Lµm cá lóa 1,5 ha 45 675.000

15 Thu ho¹ch lóa 1,5 ha 60 900.000

16 C¾t hµng rµo xanh 9000m2 9 135.000

17 Trång th¬m, gõng, riÒng 20 300.000

Céng 530 7.950.000

B. Gièng c©y trång

1 §Ëu xanh 0,5 ha 8 kg 96.000

2 Lóa 0,5 ha 120 kg 216.000

Céng 312.000

Tæng A + B 8.262.000

Stt §ãng gãp chi phÝ

(dù ¸n - ngêi d©n)

Cho 4 ha

§VN

Cho 1 ha

§VN

%

1 Tæng chi phÝ 23.740.000 6.612.000 100

2 Dù ¸n ®ãng gãp 15.480.000 3.870.000 59

Trong ®ã : - Mua c©y gièng · 12.000.000 3.000.000

- Mua ph©n bãn 3.480.000 870.000

of 33

· NÕu n«ng d©n tù ¬m c©y keo, bêi lêi vµ ¬m c©y ¨n qu¶ b»ng h¹t th× chi phÝ mua c©y gièng cho 1 ha chØ cßnkho¶ng 600.000 §VN vµ tæng c¸c chi phÝ cho 1 ha NLKH cßn kho¶ng 4.300.000 §VN (trong ®ã phÇn ®ãng gãp dù ¸n 1.500.000 §VN, phÇn ®ãng gãp cña n«ng d©n 2.800.000 ®VN

Phô lôc 2

B¶ng 7: Gi¸ h¹t gièng, c©y gièng vµ mét sè n«ng s¶n (Th¸ng 4/1998, t¹i §¨k L¨k)

A. Gi¸ h¹t vµ c©y gièng

B. Gi¸ b¸n s¶n phÈm

3 N«ng d©n ®ãng gãp 8.260.000 2.742.000 41

Trong ®ã : - C«ng lao ®éng (530c«ng) 7.950.000 2.665.000

- Gièng lóa, ®Ëu 310.000 77.000

Stt Tªn h¹t gièng hoÆc c©y trång Gi¸ b¸n

1 Lóa n¬ng 1800®/kg

2 §Ëu xanh 12.000®/kg

3 Gõng 12.000®/kg

4 GiÒng 400®/kg

5 Th¬m (c©y gièng) 300®/c©y

6 C©y bêi lêi 1.300®/c©y

7 C©y keo 1.000®/c©y

8 C©y xoµi 25.000®/c©y

9 C©y ch«m ch«m 25.000®/c©y

10 C©y sÇu riªng 35.000®/c©y

11 C©y nh·n 20.000®/c©y

12 H¹t muång ®en 70.000®/kg

Stt Tªn s¶n phÈm B¸n t¹i chî·

B¸n t¹i bu«n

1 Lóa n¬ng - 1.600®/kg

2 §Ëu xanh 6.000®/kg 5.000®/kg

3 Gõng t¬i 7.000®/kg 5.000®/kg

4 RiÒng t¬i - 400®/kg

5 Tr¸i th¬m (døa) 1.000®/tr¸i 700®/tr¸i

of 33

· C¸c chî ë thÞ trÊn L¨k vµ thÞ x· Bu«n Ma Thuét

Phô lôc 2

B¶ng 8. Dù to¸n tæng ®Çu ra cña 4 ha vµ cho 1 ha NLKH

6 Vá bêi lêi t¬i - 800®/kg

7 C©y keo (8-10 n¨m tuæi) - 8.000®/c©y

8 Qu¶ xoµi 4.000®/kg 1.000®/kg

9 Qu¶ ch«m ch«m 6.000®/kg 3.000®/kg

10 Qu¶ sÇu riªng 8.000®/kg 5.000®/kg

11 Qu¶ nh·n 15.000®/kg 10.000®/kg

Thêi kú S¶n phÈm DiÖn tÝch trång hoÆc sè lîng c©y

N¨ng suÊt S¶n lîng Quy ra tiÒn VND

N¨m 1 Lóa n¬ng 1,55 ha 700 kg/ha 1080 kg 1.730.000

§Ëu xanh 0,48 ha 1000 kg/ha 480 kg 2.400.000

Tæng thu nhËp cña 4 ha NLKH trong mét n¨m 40130.000

Tæng thu nhËp cña 1 ha NLKH trong mét n¨m 1.030.000

N¨m 2-3 Lóa n¬ng 1,2 ha 700 kg/ha 840 kg 1.340.000

§Ëu xanh 0,38 ha 1000 kg/ha 380 kg 1.900.000

Gõng - - 100 kg 500.000

RiÒng - - 100 kg 40.000

Døa - - 1000 qu¶ 700.000



N¨m 4-5 §Ëu xanh 0,3 ha 1000 kg/ha 300 1.500.000

Gõng - - 150 kg 750.000

RiÒng - - 200 kg 800.000

Døa - - 2000 qu¶ 1.400.000

Xoµi 60 c©y 10 kg/c©y 600 kg 600.000

Ch«m ch«m 40 c©y 15 kg/c©y 600 kg 1.800.000

SÇu riªng 50 c©y 20 kg/c©y 1000 kg 4.000.000

Nh·n 30 c©y 5 kg/c©y 150 kg 750.000

of 33

Ghi chó: gi¸ b¸n s¶n phÈm ®îc tr×nh bµy trong phô lôc 1, b¶ng 7

Phô lôc 2

B¶ng 9. §Þa chØ mua gièng c©y trång


Tæng thu nhËp cña 1 ha NLKH trong mét n¨m 272.000

N¨m 6-8 Keo 500 c©y - 500 c©y 2.500.000

Bêi lêi 1700 c©y 4 kg vá/c©y 6800 kg 5.400.000

Gõng - - 300 kg 1.500.000

RiÒng - - 300 kg 120.000

Xoµi 60 c©y 20 1200 kg 1.200.000

Ch«m ch«m 40 c©y 25 1000 kg 3.000.000

SÇu riªng 50 c©y 25 1250 kg 5.000.000

Nh·n 30 c©y 10 300 kg 3.000.000



N¨m 9-10

Keo 500 c©y - 500 4.000.000

Bêi lêi 1700 c©y 8 kg vá/c©y 13600 kg 10.880.000

Gõng - - 300 kg 1.500.000

RiÒng - - 300 kg 120.000

Xoµi 60 c©y 40 kg/c©y 2400 kg 2.400.000

Ch«m ch«m 40 c©y 30 kg/c©y 1200 kg 3.600.000

SÇu riªng 50 c©y 30 kg/c©y 1500 c©y 6.000.000

Nh·n 30 c©y 20 kg/c©y 600 kg 6.000.000



Stt Tªn c©y, h¹t gièng §Þa chØ

1 C©y bêi lêi Bµ Lµnh, Trung t©m l©m nghiÖp nhiÖt ®íi, tØnh Gia Lai, §T: 059.820185

2 C©y xoµi, nh·n, ch«m ch«m, sÇu riªng

Chi nh¸nh Trung t©m gièng c©y trång BÕn Tre, sè 4 NguyÔn Du, thÞ x· Bu«n Ma Thuét, §T: 858588

of 33

Phô lôc 3

§Ò c¬ng nhiÖm vô cña chuyªn gia N«ng L©m kÕt hîp

Dù ¸n Qu¶n lÝ tµi nguyªn h¹ lu s«ng Mª K«ng MRC/GTZ ®ang hç trî ®Ó tæ chøc chuyÓn ®æi theo c¬ cÊu "mÒm" cho çc hÖ thèng du canh hiÖn t¹i sang çc hÖ thèng NLKH ®Þnh canh th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ vµ x©y dùng çc m« h×nh sö dông ®Êt hîp lÝ vµ ¸p dông chóng trªn thùc ®Þa. HiÖn nay, chóng t«i ®ang cÇn cã t vÊn chuyªn gia ViÖt Nam gióp chóng t«i trong c«ng t¸c NLKH, cã sù tham kh¶o vµ ¸p dông çc ph¬ng ph¸p cïng tham gia cña d©n vµ çc tæ chøc h÷u quan vµ g¾n víi c«ng t¸c ®µo t¹o.

Chuyªn gia sÏ gióp dù ¸n t¹i ®Þa bµn dù ¸n ®· chän thuéc tØnh §¨k L¨k th«ng qua viÖc cung cÊp t vÊn chuyªn gia trong viÖc x¸c ®Þnh, chän lùa vµ giíi thiÖu çc hÖ thèng sö dông ®Êt theo ph¬ng thøc NLKH bÒn v÷ng vµ kh¶ thi trªn çc ph¬ng diÖn x· héi, kÜ thuËt vµ kinh tÕ vµ hîp lÝ vÒ sinh th¸i.

Chuyªn gia sÏ xóc tiÕn çc c«ng viÖc trªn trong 13 ngµy (10 ngµy ë thùc ®Þa, 01 ngµy thuyÕt tr×nh ë huyÖn vµ 02 ngµy viÕt b¸o ço - tõ 25/3 ®Õn 6/4). Chuyªn gia sÏ nép b¸o ço vµo ngµy 7/4 b»ng 02 b¶n in vµ mät b¶n trªn ®Üa mÒm so¹n th¶o b»ng Microsoft Word 6. B¸o ço cuèi cïng nép chËm nhÊt lµ ngµy 20/4.

Yªu cÇu kÜ thuËt:

� Cã kinh nghiÖm thùc tÕ vÒ NLKH; � Cã kinh nghiÖm lµm viÖc víi çc d©n téc thiÓu sè vµ nh÷ng ngêi du canh; � Cã kinh nghiÖm ®µo t¹o vÒ NLKH; � Cã kinh nghiÖm thùc tÕ vÒ çc ph¬ng thøc/ph¬ng ph¸p cïng tham gia cña ngêi d©n.

NhiÖm vô:

1. Cïng x©y dùng vµ thùc hiÖn m« h×nh NLKH

1.1 §¸nh gi¸ nhu cÇu vµ nguyÖn väng cña n«ng d©n ®èi víi çc hÖ thèng NLKH vµ çc mèi quan t©m còng nh tiÒm n¨ng tham gia cña ngêi d©n trong çc m« h×nh NLKH trong mét giai ®o¹n dµi Ýt nhÊt lµ 3 n¨m;

1.2 §¸nh gi¸ çc thµnh phÇn c©y trång cña çc hÖ thèng du canh, mµ çc thµnh phÇn nµy cã thÓ ®a vµo hoÆc kÕt hîp chóng trong çc m« h×nh NLKH vµ nhËn thøc (ý kiÕn) cña nhãm vÒ çc thµnh phÇn nµy vµ tiÒm n¨ng triÓn khai tiÕp nh÷ng khÝa c¹nh nµy.

1.3 Cïng x©y dùng m« h×nh NLKH cã chän lùa nh»m ®¶m b¶o chóng thÝch hîp víi ®Þa bµn vÒ çc ph¬ng diÖn kinh tÕ, x· héi, gióp n«ng d©n sím cã thu nhËp vÒ kinh tÕ th«ng qua viÖc kÕt hîp çc vô canh t¸c hµng n¨m trong ®Þa bµn vµ ®ång thêi c¶i thiÖn ®é ph× cho ®Êt vµ ®¶m b¶o qu¶n lÝ ®Êt dèc mét çch bÒn v÷ng;

1.4 Cïng x©y dùng mét ch¬ng tr×nh hµnh ®éng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng m« h×nh ®· ®îc lùa chän trªn 5 ha thö nghiÖm t¹i x· §¨k Ph¬i, cã c©n nh¾c kh¶ n¨ng cung cÊp hiÖn t¹i vµ tiÒm n¨ng trong t¬ng lai ®Ó thùc hiÖn vµ kh¶ n¨ng ®æi c«ng gi÷a çc tæ trong viÖc thùc hiÖn çc m« h×nh ®· chän lùa. Nhu cÇu ®µo t¹o ®Ó thùc thi mét çch bÒn v÷ng çc m« h×nh NLKH nµy.

2. Nh÷ng nhu cÇu ®µo t¹o ®Ó thùc hiÖn bÒn v÷ng çc m« h×nh NLKH

3 H¹t muång ®en (lµm hµng rµo xanh) ¤ng Khoa, Trung t©m thùc nghiÖm l©m sinh, EAKMAT, thÞ x· Bu«n Ma thuét, §T: 862194; 853005

4 C©y keo Trêng §¹i häc T©y Nguyªn

5 Th¬m (døa) Mua cña çc n«ng hé t¹i x· §¨k Ph¬i, huyÖn L¨k

6 Gõng Mua cña çc n«ng hé ë §¨k Ph¬i

7 RiÒng Mua cña çc n«ng hé ë §¨k Ph¬i

of 33

2.1 X©y dùng çc ph¬ng ph¸p gióp çc hé gia ®×nh hiÓu ®îc lîi Ých kinh tÕ l©u dµi cña çc ph¬ng ph¸p b¶o vÖ ®Êt vµ níc vµ t×m ra gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu hôt vÒ thêi gian gi÷a ®Çu t ban ®Çu cao vµ nhu cÇu lao ®éng cña çc ph¬ng ph¸p b¶o vÖ ®Êt vµ møc hoµn vèn vÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ chØ cã thÓ ®¹t ®îc sau mét thêi gian;

2.2. §¸nh gi¸ nhu cÇu ®µo t¹o vµ çc kh¶ n¨ng ®Ó çn bé dù ¸n, çc tæ chøc khuyÕn n«ng cña nhµ níc, ç thµnh viªn h÷u quan trong çc tæ chøc hîp t¸c vµ céng ®ång kh¸c trong qu¸ tr×nh thùc thi çc m« h×nh NLKH ®· chän lùa;

2.3. ThiÕt kÕ çc tµi liÖu ®µo t¹o cã minh ho¹ vÒ çc kÜ thuËt NLKH ®· chän nh»m gióp n«ng d©n n©ng cao hiÓu biÕt vÒ môc ®Ých vµ nhu cÇu canh t¸c trªn ®Êt dèc vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng ®µo t¹o n«ng d©n h¹t nh©n trong lÜnh vùc thùc hiÖn çc m« h×nh NLKH;

2.4. Tr×nh bµy vµ trao ®æi çc kÕt qu¶ ban ®Çu t¹i héi th¶o cÊp huyÖn.

Phô lôc 4

LÞch lµm viÖc cña ®éi c«ng t¸c tõ 25/3/1998 ®Õn 6/4/1998

Ngµy Néi dung c«ng viÖc N¬i lµm viÖc

25/3/1998 S¸ng: §i tõ Hµ Néi ®Õn Bu«n Ma Thuét

ChiÒu: Th¶o luËn lÞch lµm viÖc víi çn bé dù ¸n

VP dù ¸n

26/3/1998 S¸ng: Lµm viÖc víi l·nh ®¹o L©m trêng L¨k

ChiÒu: Th¨m bu«n, gÆp gì n«ng d©n

- L©m trêng

- Bu«n Bu Yuk

27/3/1998 S¸ng: Th¨m rÉy

ChiÒu: Häp víi n«ng d©n (häp lÇn 1)

Bu«n Bu Yuk

28/3/1998 S¸ng: GÆp gì nhãm môc tiªu

ChiÒu: §o diÖn tÝch lµm NLKH cña 6 n«ng hé

Bu«n Bu Yuk

29/3/1998 C¶ ngµy: Bµn víi nhãm môc tiªu vÒ x©y dùng m« h×nh NLKH Bu«n Bu Yuk

30/3/1998 S¸ng: Häp víi UBND x· §¨k Ph¬i

ChiÒu: TiÕp tôc bµn víi nhãm môc tiªu vÒ x©y dùng m« h×nh NLKH

- UBND x·

- Bu«n Bu Yuk

31/3/1998 S¸ng: ChuÈn bÞ tµi liÖu cho héi th¶o cÊp huyÖn

ChiÒu: Héi th¶o cÊp huyÖn

- ThÞ trÊn L¨k

- ThÞ trÊn L¨k

0¼/1998 S¸ng: TËp huÊn lµm ®êng ®ång møc

ChiÒu: Häp víi n«ng d©n

Bu«n Bu Yuk

02/4/1998 S¸ng: X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp gièng c©y trång.

ChiÒu: Th¨m mét sè gia ®×nh trång c©y ¨n qu¶

- ThÞ trÊn L¨k

- X· §¨k Ph¬i

0¾/1998 S¸ng: X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng cung cÊp gièng c©y trång.

ChiÒu: Häp víi çn bé dù ¸n

- ThÞ x· BMT

- VP dù ¸n

of 33

Phô lôc 5

Danh s¸ch ®éi c«ng t¸c

1. Tõ Quang HiÓn, §¹i häc Th¸i Nguyªn, tØnh Th¸i Nguyªn

Tel. 0280. 851588

Fax. 0280. 852665

2. Ywel Ksor, çn bé dù ¸n GTZ.

3. Ama Th¬m, çn bé kÜ thuËt phßng NN & PTNT huyÖn L¨k, tØnh §¨k L¨k.

4. Huúnh Ngäc Mai, KÜ s Phßng NN & PTNT huyÖn L¨k

5. Çc ®¬n vÞ mµ ®éi c«ng t¸c ®· tiÕp xóc:

UBND huyÖn L¨k

L©m trêng, Phßng NN & PTNT, Ban KN, H¹t kiÓm l©m huyÖn L¨k.

UBND x· §¨k Ph¬i vµ çc trëng th«n.

Mét sè n«ng d©n thuéc bu«n Bu Yuk vµ çc bu«n l©n cËn.

04/4/1998 §i vÒ Hµ Néi

05/4/1998 ViÕt b¸o ço

06/4/1998 ViÕt b¸o ço

of 33

b¸o c¸o chÝnh thøc - mekonginfo...do ®ã, dù ¸n cÇn cã chuyªn gia viÖt nam gióp dù ¸n...

Documents