ayuqucirtuutekaten 2020-m y/cugneng naaqutainun · ayuqucirtuutekaten 2020-m y/cugneng naaqutainun...
TRANSCRIPT
Ayuqucirtuutekaten 2020-m Y/Cugneng Naaqutainun
Qaillun kiuyarait 2020-m Y/Cugneng Naaqiyarainun
Apyutet
Alaska Native Language Map courtesy of: Krauss, Michael, Gary Holton, Jim Kerr, and Colin T. West. 2011. Indigenous Peoples and Languages of Alaska. Fairbanks and Anchorage: Alaska Native Language Center and UAA Institute of Social and Economic Research.
Template provided by the U.S. Census Bureau Translation provided by the AlaskaCounts and AKPIRG Hooper Bay Yugtun/Chevak
Cugtun Language Panel
2 U.S. Census Bureau
Civuniurumauci 2020 Y/Cugneng Naaqiyaramun Tamalkurmeng Yuut/Cuuget naaqumaarkaugut Egmirutekaa Y/cugneng naaqiyaaram yuut/cuuget U.S.-ami atauciuqaqluki naaqumaarkaugut kiirraan/keyiirraan ataucirqumeng, uitaviani-llu. Ikayusqukut elpecinun yuut/cuuget tamalkuita nunavceni/nunavcini ilagautesqumaluki naaqutmun.
Y/Cugneng naaqiyaram naaqutai arcaqalriaruut
U.S.-am alerquutain maligtaquarkangqertuq yuut/cuuget naaqerkauluki qulen al’rakut naagaqaata. Yuut/cuuget naaqutait aturluki nallunairituut qayutuuqat’aucitneng state-at Alerquuciurtekait Nunarpagmi, cucukiyaaram nunakiurutai citerluki, cali-llu qaillun $675 billion-am atullerkaa nunani al’rakuaqan.
3 U.S. Census Bureau
Ayagnirpailegpet
1. Apyun ikirrluku ayagneranun.
2. Ayuqucirtuutet ukut maligtaquluki imirniaraten kass’atun igauyngalriit/alngaumalriit apyutet. IGAUCAQUNAKI/ALNGAUCAQUNAKI KIUTETEN WAVET AYUQUCIRTUUTMUN.
3. Kiuvailegpegu civuqliq apyun, naaqiki cuuget uitalriit maani enemi, apartment-ami, wallu-qa trailor-aami maligluki ayuqucirtuutet kanani.
Kinkut Naaqumaarkaugat
Naaqiki yuut/cuuget uitalriit enmi, apartment-ami, wallu-qa trailor-aami: • Naaqluki tamalkuita yuut/cuuget,
ilakluki y/curnerralriit, uitarpallutulit naliak-llu qavarpallutulit maani.
• Y/Cugtaiterpallutukan naliak-llu inarcarturturayuilkan kina, kiuniartuten on-line-atgun.
Y/Cugneng naaqiyaram ilakarkaugai yuut/cuuget uitaviilnguut: • Uitaviilnguq y/cuk maani uitakan
April 1, 2020-mi, naaqluku tauna y/cuk.
Y/Cugneng naaqiyaram caliviat naaqituut aulukivigmelngurneng allani-llu uitavigni: • Naaqsaquunaku aulukivigmelguq,
itercivigmelnguq, itertauvigmelnguq, tegukengellret aulikiviatni uitalria, allani-llu, Tengmirvik, April 1, 2020.
• Uitaskiki ukut yuut/cuuget apyutevni uterciiqengraata college-ameng, ikayurvigmeqaarluteng, anguyagteni ayaumaraarluteng, itercivigmeng ankuneng, wall’u allani uitavigmeqaarluteng. Naaqumanqigcuartut.
Apyutet naaqluki ayuqucirtuutet-llu uum kalikam amatiini/kinguqliani. Igaucaqunaki/alngaucaqunaki kiuteten wavet ayuqucirtuutmun.
4 U.S. Census Bureau
Imirki apyutet kalikam manuani IGAUCAQUNAKI/ALNGAUCAQUNAKI KIUTETEN WAVET AYUQUCIRTUUTMUN
Yuut amllertaciat
Qayutuugat yuut/cuuget uitalriit wall’u-qa uitatulit maani enemi, apartment-ami, wall’u trailer-ami matum nallini Tengmiirvik 1, 2020?
Allatangqellruuq-qa y/cugneng uitallerneng maani matum nallini Tengmiirvik 1, 2020 ilakeksailkevneng civuqlirmi ayputmi? Imirki tamalkuita piciulriit ¨ Mikelnguut, nakmiin ilaten wall’u-qa
ilakenrilkengaten, ukutun cuurneralriit, tut’garaat, wall’u-qa anglicaarat mikelnguut
¨ Nakmiin ilaten, ukutun irniaten taqnerurtellret, iluraten/ilungaten, wall’u-qa tukuten/cakiten-llu.
¨ Ilakenrilkengaten, uitallguten, wall’u-qa enevni uitalriit aanguristet
¨ Cuuget uitalriit maani aka’nivkenateng ¨ Allaneng y/cugtaituq
Man’a-qa ena, aparment-aq, wall’u’qa trailer-ami ena: Imirru ATAUCIQ yaassiigengelria.
¨ Pikan elpet wall’u-qa kia maani uitalriim navrautelgem wall’u ilaqautelegmeng? Ilakluku enem navriutai?
¨ Pikan elpet wall’u-qa kia enemi uitalriim akilitarkailnguum (enemek navrautaunani, navrautaunani ilaqaucilegmeng)?
¨ Akiliquureluku uitaviin? ¨ Enemiuq akilitarkaunani uitavimineng?
Cauga qanerrsuuvvet number-aa? Census Bureau-m calivian qayagaurciqaaten kiirraan pinarqekan.
Qanerrsuutem Nampaa
5 U.S. Census Bureau
Qaqilluki apyutet iqsulirnerani kalikam tungliani IGAUCAQUNAKI/ALNGAUCAQUNAKI KIUTETEN WAVET AYUQUCIRTUUTMUN
Iraluq
Nallunritarkat imirki ataucitaareluki y/cuut maani uitalrianeng. Uitalriartangqerkan maani akiliquureluuni wall’u-qa pikluku man’a uitavik, ayagnirru Cuk 1-iuluku. Enem pikestii wall’u-qa akiluquuratuuli uitanrilkan maani, ayagniqiina taqnermeng uitalriameng maani Cuk 1-iuluku. Kituuga Y/Cuum 1-am atra?
Aterpet civuqlia
Aterpet iqua
Aterpet qukaqlian ayagnera
Y/Cuum 1-am caucia? Imirru ATAUCIQ yaassiigenqelria
� Angun � Arnaq Y/Cuum 1-am al’rakua cali y/cuum 1-am
anllitellra?
Y/Curnerraat alrakurteksailnguut, igaucaqunaki/alngaucaqunaki iraluitgun. Igauygu/alngauygu alrakua 0-luku.
Al’rakua, al’rakutgun, Tengmiirvik 1, 2020-m nalliini
Erneq Al’rakua y/cuurtellerpet
Y/Cuk 1-qaa Hispanic-auguq, Latino-guq, wall’u-qa Spanish-auguq? ¨ Qang’a, Hispanic-aunrituq, Latino-nrituq, wall’u-qa
Spanish-aunrituq ¨ Ii-I, Mexican-auguq, Mexican American-auguq,
Chicano-guq ¨ Ii-I Puerto Rican-auguq ¨ Ii-I Cuban-auguq ¨ Ii-I alla Hispanic-aq, Latino-q, wall’u-qa Spanish-aq -
igaulluku/alngaulluku camiungucia, waten, Salvadoran, Dominican, Colombian, Guatemalan, Spaniard, Ecuadorian, etc.
6 U.S. Census Bureau
Imirki apyutet tallirpilirnermi kalikam tungliani IGAUCAQUNAKI/ALNGAUCAQUNAKI KIUTETEN WAVET AYUQUCIRTUUTMUN
Y/Cuk 1-aq cauga? Imirru atauciq wall’u-qa qayutun yaassiigenqelriit CALI igaulluku/alngaulluku camiungucia. ¨ Kass’aq- Igaulluku/alngaulluku, waten, German,
Irish, English, Italian, Lebanese, Egyptian, etc. ����������������������������
¨ Tungupiit- Igaulluku/alngaulluku, waten, African American, Jamaican, Haitian, Nigerian, Ethiopian, Somali, etc. �����������������������������
¨ Nunarpamta ingqiliit naliak-llu Nunamta Nutem Y/Cui- Igaulluku/alngaulluku tribe-am atran caucia, waten Navajo Nation, Blackfeet Tribe, Mayan, Aztec, Native Village of Barrow Inupiat Traditional Government, Nome Eskimo Community, allat-llu.
�����������������������������
� Chinese-at � Vietnamese-at � Native Hawaiian-at � Filipino-t � Korean-at � Samoan-at � Asian Indian-at � Japanese-at � Chamorro-t � Allat Asian-at – Igaulluki/alngaulluki waten, Pakistani-t, Cambodian-at, Hmong-at, allat-llu. � Allat Imarpigmi Qikertarmiut – Igaulluki/alngaulluki waten, Tongan, Fijian, Marshallese, allat-llu. ����������������������������� ¨ Allat y/cuut – Igaulluku/alngaulluku caullra
wall’uqa camiungucia. �������������������������������������
7 U.S. Census Bureau
Imirki apyutet allanun y/cug’nun Allat yuut/cuuget malrugneng apyutengqerciqut uum aciani IGAUCAQUNAKI/ALNGAUCAQUNAKI KIUTETEN WAVET AYUQUCIRTUUTMUN
Una-qa y/cuk y/cuulartuq wall’uqa uitatuuq nani allami? Imirki piciulriit.
¨ Ii-I angayuqagmini naliak-llu allani ilamini
¨ II-i upagvimini naliak-llu uitavimi aipaani
¨ Ii-I itercivigmi ¨ Ii-I, allameng
avalitengqertuq
¨ Qang’a
¨ Ii-I, elicartuq college-ami
¨ Ii-I, anguyagteńi caliuq ¨ Ii-I caliuq wall’u-qa
calivingqertuq ¨ Ii-I aulukivigmi uitauq
Qaillun uum y/cuum ilakau Cuk 1-aq? Imirru ATAUCIQ yaassigenqelria. ¨ Aipaa-uikaa/nuliaqaa/aipaqaa ¨ Aipaa- Kassuucimavkenatek ¨ Arnaullgutmineng/angutngullgutmineng
kassuucimalutek ¨ Arnaullgutmineng/angutngullgutmineng
kassuucimavkenatek ¨ Nakmiin qetunraa naliak-llu pania ¨ Anglicaraq/aqumkengaq qetunraa naliak-llu pania ¨ Anglicaraq/aqumkengaq qetunraa naliak-llu pania ¨ Nakmiin anelgutii angun naliak-llu arnaq
¨ Aataq naliak-llu aanaq ¨ Tutgaraq ¨ Tukuq/Cakia ¨ Nengauk naliak-llu ukurraq ¨ Alla nakmiin ila ¨ Uitavillguten naliak-llu enelguten ¨ Aulukaaq mikelnguq ¨ Alla ilakenrilken
8 U.S. Census Bureau
Imirru kalikaq 8 ciptellrukuvgu arvinelgen y/cuut naaqelten KIUTETEN IGAUCAQUNAKI/ALNGAUCAQUNAKI WAVET AYUQUCIRTUUTMUN
Y/Cugneng naaqilriit 2020-mi qacignarqeqapiartut
Hooper Bay Yugtun/Chevak Cugtun
Aterpet civuqlia
Aterpet qukaqlian ayagnera
Aterpet igua
Angun
Arnaq
Al’rakua, al’rakutgun, Tengmiirvik 1, 2020-m nalliini
Iraluq Erneq Al’rakua y/cuurtellerpet
Ilakan-qa Y/Cuk 1-aq? � Ii-I � Qang’a
Nallunritan-qaa imiriyuumacin online-akun?? 2020-mi Y/Cugneng naaqilrianun imiriqataquvet computer-aakun, atuqiu URL-aq apyutmi paivngalria. Ayuqucirtuutet 2020 y/cugneng naaqilrianeng imiriyaramun paivngaut wani 2020census.gov/languages.