articles

2nd ASEAN Conference on Humanities and Social Sciences 27-29 August 2015, Vientiane, Lao PDR.

[1]

Measuring the Long-run Economic and Emission Consequences of the ASEAN Community: A Dynamic CGE Analysis

Dr.Komwit Siritorn*, Dr.Chompoonuh K. Permpoonwiwat**, Dr.Stephen E. Reynolds***

Abstract As trade liberalization in the ASEAN Community would be completed by 2015, this could encourage either the economy or emissions especially in the long term due to the high productions induced by the free movement of input-factors and outputs across the region. This paper aims to examine this point based on a Dynamic CGE model and GTAP database version 8.1. The findings show that most ASEAN nations export to non-ASEAN countries mainly. However, the trade among the members increases significantly. Thailand is the main destination state that other ASEAN countries export their products to. Most imports in Thailand are capital-manufacture and also labor-manufacture products. This appears that Thailand is going to be an assembly production nation as it then exports the majority of final goods to non-ASEAN regions such as Japan, European Union, and America. As a result, the emissions in Thailand increase dramatically in non-Greenhouse gases (SO2, NO2, PM10) caused by a positive correlation between capital-intensive production and non-Greenhouse gas contribution. This may create a critical pollution situation in Thailand if Thailand does not prepare a good governance of emission control. Key Word: GTAP, Emission Projection, GHG

Introduction The ASEAN Community as a great cooperation among ASEAN countries focuses on three main aspects of improvement: politics, society and culture, and economy (ASEAN Secretariat, 2011). It is undeniable that the aspect of economic coalition among ASEAN nations has been improved much further than the other two areas. For example, the Kunming-Singapore Railway project which is designed to link most ASEAN countries and China together. This could drive economic activities largely due to a huge reduction in the cost of transportation among ASEAN nations and also their trading partner like China. The ASEAN Gas Pipeline is also a mega project created under the ASEAN Economic

* Faculty of Management Sciences, Songkhla Rajabhat University; Email: [email protected] ** School of Economics and Public Policy, Srinakharinwirot University *** Department of Economics, The University of Utah


[2]

Community to secure ASEAN energy consumption. The Gas Pipeline needs to be constructed either under the ocean or on land in order to distribute gas to all members. These two huge example projects could encourage the ASEAN economy significantly but they might impact on ASEAN environment as well. As a result, they may be in turn a main cause of climate change and biodiversity deterioration. In addition, the agreements in the ASEAN Economic Community allow factors and outputs in ASEAN moving around the region without any barriers. The mobility of those would cause not only efficiency in resource allocations but also emission trans-boundary. ASEAN countries which have relatively weaker emission policy would prefer to produce dirty-goods (the production of dirty goods releases large amount of emissions) due to the cost of production is lower than the stronger ones. In contrast, the ASEAN nations which have high standards of an emission control may produce clean-goods (the production of clean goods releases small amount of emissions) instead. These two circumstances have been stated as a Pollution Haven Hypothesis (PHH). It claims that emissions could move across trading countries which have a disparity in emission regulations (Copeland & Taylor, 1994). In contrast, the study of Grossman and Krueger (1991) showed that trade liberalization may lead to an improvement of environmental policy due to technical effects. The effects could offset negative results of scale and composition effects as shown in NAFTA. Even though the free trade may not lead to the PHH in NAFTA as claimed in the study of Grossman and Krueger, the research of Michid and Nishikimi (2007) showed the opposite result. They expanded the common pollution model of Copeland and Taylor (1994) and indicated that pollution-intensive industry has moved from high income country (stringent environmental policy country) to low income country (lax environmental policy country). Hence, there is an increase in disutility in the lax country. From the previous studies, it can be seen that the trade - environment nexus is still controversial; however the ASEAN community is still going on. It is obvious that among ASEAN nations, there are many differences in term of emission standards and regulation control (Clean Air Asia, 2012). This may lead ASEAN to the circumstance of race to the bottom at some point (Håkan & Scott, 2009). To understand the mobility of emissions in ASEAN nations, the forecast of each ASEAN’s economy and emissions induced by the trade liberalization in the ASEAN Community was conducted in this study. The Dynamic Computable General Equilibrium (CGE) model and GTAP database are obtained as they could take all agents into consideration and could estimate all effects in both short and long terms. For this reason, the study could measure the long run effects of the trade liberalization in the ASEAN Community on both economic and emission aspects.

Methodology and Data In order to take all sectors in economy system in to consider, this paper utilizes the dynamic computable general equilibrium (Dynamic CGE) model invented by the Global Trade Analysis Project (GTAP) at Purdue University, the US. The project’s aim was to lower the cost of carrying quantitative research in international economic issues (Hertel, 1997). The model’s foundation is from Walrasian equilibrium, and Walras’s law. It also defines four types of sectors: 1) Industrial sector, 2) Household sector, 3) Government sector and 4) Global sector. Production factors are classified as


[3]

skilled labor, unskilled labor, capital, land and natural resources. The firm behavior is determined by minimizing costs of input given their level of output and fixed technology. The production functions are Leontief structure which means that the relationship between primary input and intermediate input is fixed. The relationship between intermediate input and output is also fixed. To derive factor input demand, the explicit form of constant return to scale technology (CRS) and nested constant elasticity of substitution (CES) are used to solve this type of problem in the GTAP model. The input can be classified into two types; primary and intermediate input which are assumed separable technology. With these assumptions, the firm’s production level can be split into three levels. The top of the nested tree describes the fixed proportion between intermediate input and primary input. The middle level determines the combination of factors with CES and the firm’s decision about using intermediate input between domestic and foreign. The bottom level explains the supply of intermediate input (Thomassin & Mukhopadhyay, 2007). The regional household income is allocated by three sources of expenditure; 1) private household consumption 2) government expenditure and 3) national saving. The contribution proportion to each type of expenditures is assumed to be a constant budget share. Household behavior is determined with an aggregate utility function. T he private households would like to maximize utility subject to their budget constraint. The optimization of behavior through the expenditure function is illustrated by the Constant Difference Elasticity (CDE) demand system which is easier to calibrate tha n the constant elasticity of substitution (CES) or the Linear Expenditure System (LES). However, the consumption bundles are CES combinations of domestic goods and import bundles as well as the import bundles are determined by the CES aggregation of imports from different regions. In equilibrium, there are three conditions which must exist; 1) all firms have zero profit, 2) all households reach their maximum utility on their budget constraint, and 3) global investme nt is equal to global saving. To conduct the dynamic view, the model was introduced the disequilibrium approach by extending international capital mobility, capital accumulation, and an adaptive expectations theory of investment (Ianchovichina & McDougall, 2000). The GDyn is a recursive dynamic model which solves the problem in each period of time. The outcome in the previous period will have an effect on capital accumulation in the next period. Thus, the capital accumulation plays a main role in long-run equilibrium. Data This paper mainly employs GTAP data base version 8.1 and uses information in 2007 as a base year. This version is the latest update and complemented with the emission data of carbon dioxide (CO 2) as well. The GTAP database contains an enormous amount of data including input-output tables, trade data, bilateral agreements, and transportation information (Hertel, 1997). In this study, the standard GTAP regions are aggregated into 18 new regions, and also the standard GTAP sectors are aggregated into 14 new sectors. Moreover, the 6 main air pollutants: carbon dioxide (CO2), methane (CH4), nitrous oxide (N2O), sulfur dioxide (SO2), nitrogen dioxide (NO2), and particulate matter (PM10) are used as a proxy of air quality and the data on these air emission intensities released by each production in each region is employed from many sources either the GTAP data base itself or other empirical papers. For example the CO 2 emissions data file is embedded in the GTAP data base version 8.1 already. The data of other indicators are obtained from


[4]

other studies. For example, Rose and Lee (2008) provided the data of non-CO2 GHGs such as methane (CH4) and nitrous (N2O) complied with the GTAP version 6 structure. The non-GHG air pollutant emission intensity data such as SO2, NO2, and PM10 could be extracted from The Industrial Pollution Projection System (Hettige, Martin, Singh, & Wheeler, 1994). Scenarios and Estimations The scenarios created here are to represent the conditions of trade liberalization in either the ASEAN community or Free Trade with key partners. In fact, to capture trade liberalization in the ASEAN community, the scenarios have to take tariff and non-tariff barrier eliminations into account. In fact, the data of tariff and non-tariff barriers in ASEAN is employed from the Market Access Map database (MAcMap-HS6, 2007), which comes with the Tariff Analytical and Simulation Tool for Economists (TASTE) program provided by the GTAP and Monash University team (Pelikan,Thünen Institute, & Braunschweig, 2013). The data of tariff barrier elimination due to the FTAs between ASEAN and the 6 key partners is supported by GTAP database. It is in the GTAP import tax rate data set which provided in the form of the percentage of ad valorem rate. To estimate an economic and emission changes, the RunDynam application is obtained as it shall analyze the dynamic CGE model with the GTAP database under the conditions in the scenarios. The RunDynam software is a specific tool for dynamic recursive analysis. It was built by the Center of Policy Study, Monash University in Australia. The tool could solve the problems declared in the model and come up with the initial year results and then uses such initial results to estimate subsequent years later. (Walmsley & Itakura, 2007).

Results The consequences of the ASEAN Community in terms of economic view The effects of the trade liberalization in the ASEAN Community are captured and presented in the tables 1 and 2. They show the ratios of each GDP composition to its total GDP. It can be seen that consumption and export play a main role driving GDP growth in 2015. Singapore and Malaysia could benefit from increasing their exports more than 100 percent. The exports in Cambodia and Vietnam are also high with over 80 percent. Thailand could see an increase in its exports to 75 percent whereas the exports in Indonesia show the lowest ratio comparing to other members. However, in 2030, investments especially in Thailand and Cambodia become significant as they take a larger portion in their GDP (more than 50%). This could be implied that in the long run, Thailand and Cambodia will be interesting for investors. The ratios of export remain stating that Singapore, Malaysia and Cambodia will enjoy their great exports. Like these nations, Vietnam and Thailand will see their dramatic increase in their exports as well. As the findings indicate that the exports in ASEAN grow over time, they are examined the movement of exports. Table 3 and 4 represent the exports of each ASEAN state by sectors. This paper has separated the figures of exports into two sets: 1) the percent shares of total exports comparing between exporting to Non-ASEAN region and ASEAN region 2) the percent shares of exports to ASEAN region only comparing across exporting to Indonesia, Cambodia, Lao, Malaysia, Philippines, Singapore, Thailand, and Vietnam.


[5]

Table 1 Shares of GDP compositions to total GDP in 2015

Region Consumption Investment Gov_Exp Export Import GDP/Capita

(US$)

IDN 0.62 0.31 0.08 0.28 -0.29 1,932 KHM 0.75 0.42 0.06 0.88 -1.11 528 LAO 0.61 0.42 0.08 0.35 -0.46 834 MYS 0.43 0.28 0.11 1.07 -0.89 6,731 PHL 0.70 0.23 0.10 0.47 -0.50 1,559 SGP 0.39 0.30 0.10 1.28 -1.08 37,227 THA 0.52 0.36 0.12 0.75 -0.75 3,808 VNM 0.65 0.50 0.06 0.89 -1.11 786

Table 2 Shares of GDP compositions to total GDP in 2030

Region Consumption Investment Gov_Exp Export Import GDP/Capita

(US$)

IDN 0.58 0.38 0.07 0.31 -0.35 2,855 KHM 0.58 0.55 0.04 1.29 -1.46 611 LAO 0.59 0.36 0.07 0.43 -0.45 1,394 MYS 0.44 0.37 0.12 1.05 -0.98 9,153 PHL 0.63 0.42 0.09 0.52 -0.65 2,133 SGP 0.39 0.47 0.10 1.27 -1.23 47,706 THA 0.45 0.53 0.10 0.83 -0.91 5,448 VNM 0.64 0.32 0.06 0.96 -0.97 1,192

The figures from table 3 and 4 indicate that in 2030, each ASEAN state will allocate its exports to ASEAN and non-ASEAN with portions of 20% - 30% and 70% - 80%, respectively. However, Lao will be the exceptional case as its exports will go to ASEAN (56%) greater than non-ASEAN (44%). Singapore is also a good case in point as it could balance its exports between the two regions, approximately. To emphasize the analysis of ASEAN exports in the long term, they are assessed in order to know where each nation exports their products to. The findings indicate that Thailand would be the most favorite country which ASEAN nations prefer to export to. This can be seen from the highest number of exports of Indonesia, Cambodia, Lao, Malaysia would go to Thailand even though Singapore and Vietnam would allocate their exports to Indonesia and Malaysia rather than Thailand.


[6]

Table 3 ASEAN nations’ exports by sectors to other members in 2030

REG Sectors %Shares of total exports

%Shares of exports to ASEAN

Non-ASEAN ASEAN

IDN KHM LAO MYS PHL SGP THA VNM

IDN

Agriculture 24.56 75.44

- 0.00 0.00 62.15 9.60 6.21 17.99 3.68 Energy 83.97 16.03

- 0.00 0.00 36.11 14.21 11.27 37.71 0.67

CapitalMnf 71.77 28.23

- 0.47 0.01 27.46 14.01 8.81 41.40 6.86 LaborMnf 62.62 37.38

- 0.48 0.03 9.71 10.23 16.04 55.95 6.79

ProcessingFood 58.87 41.13

- 3.09 0.01 26.99 15.44 1.32 27.51 9.92 Transportation 95.86 4.14

- 0.48 0.12 28.57 6.04 39.71 14.47 8.71

Total 72.01 27.99

- 0.63 0.02 21.97 12.43 11.69 45.14 6.07

KHM


0.15 - 0.00 1.74 0.13 0.35 74.54 23.04 Energy 93.47 6.53

17.65 - 0.00 11.76 2.94 5.88 50.00 5.88


0.08 - 0.00 12.61 0.02 10.57 26.74 49.98 LaborMnf 93.70 6.30

1.09 - 0.00 2.41 1.06 7.35 31.97 56.02


11.40 - 0.01 7.96 1.84 20.35 25.53 32.52 Transportation 95.00 5.00

18.24 - 0.07 20.04 5.30 33.26 15.49 5.94

Total 88.43 11.57

2.19 - 0.01 5.93 0.94 8.34 42.04 40.34

LAO


0.22 0.00 - 0.05 0.01 0.00 74.44 25.26 Energy 89.45 10.55

20.83 1.23 - 6.79 7.76 16.38 33.67 12.46


0.00 0.00 - 4.05 0.00 0.01 86.12 9.82 LaborMnf 27.44 72.56

0.01 0.00 - 0.01 0.00 0.03 84.78 15.17


4.02 0.04 - 1.96 1.78 0.16 41.56 50.24 Transportation 94.72 5.28

16.60 0.31 - 20.90 4.60 37.38 12.01 6.55

Total 44.11 55.89

1.59 0.09 - 3.84 0.59 1.31 81.24 11.28

MYS


6.87 0.01 0.00 - 1.59 31.03 41.44 8.49 Energy 68.04 31.96

28.31 0.01 0.00 - 14.15 25.47 20.81 9.21


20.53 0.39 0.00 - 7.30 12.12 49.88 7.78 LaborMnf 60.01 39.99

4.05 0.70 0.02 - 5.03 15.49 70.93 2.96


27.29 0.56 0.07 - 20.44 5.85 20.63 12.52 Transportation 96.15 3.85

25.39 0.57 0.13 - 7.40 35.58 20.69 8.04

Total 63.13 36.87

12.45 0.52 0.02 - 7.68 15.83 55.87 5.52

PHL


17.96 0.03 0.00 12.33 - 9.40 54.79 3.33 Energy 59.36 40.64

10.38 0.39 0.00 25.52 - 6.78 42.67 13.80


11.20 0.25 0.03 14.05 - 5.71 50.33 17.75 LaborMnf 76.56 23.44

4.18 0.09 0.00 25.74 - 12.22 56.51 1.24


28.17 0.38 0.00 13.92 - 0.50 46.81 9.44 Transportation 95.30 4.70

18.99 0.38 0.09 24.30 - 33.98 13.85 6.61

Total 76.59 23.41

5.80 0.12 0.01 24.11 - 11.34 54.67 3.79


[7]

In addition, the most products exported to Thailand are labor-manufacture followed by capital-manufacture goods whereas the majority of Thailand exports go to non-ASEAN regions for example Japan, European Union and USA. Thailand also imports most energy products from Cambodia, Philippines and Singapore while most agriculture products come from Cambodia and Lao. This can be interpreted that Thailand would be the assembly production state of ASEAN as it imports the intermediate goods mainly from other member nations and exports to non-ASEAN. This seems benefits for Thai economy but it may cause a huge of emissions released by such productions as well. Table 4 ASEAN nations’ exports by sectors to other members in 2030 (Continued)

REG

%Shares of Total Trade

%Shares of Trade in ASEAN Non-ASEAN ASEAN


SGP


3.71 0.10 0.00 19.60 1.10 - 64.74 5.84 Energy 40.51 59.49

42.15 0.69 0.00 25.38 4.51 - 8.96 17.22


29.95 0.25 0.00 22.97 4.92 - 36.19 4.46 LaborMnf 41.12 58.88

20.59 0.56 0.00 22.78 9.54 - 42.29 2.98

ProcessFood 22.38 77.62

26.54 0.82 0.54 16.45 14.73 - 23.15 5.59 Transport 96.59 3.41

25.46 0.63 0.04 21.37 4.87 - 34.78 10.37

Total 49.12 50.88

30.52 0.57 0.02 23.61 7.00 - 27.92 8.79

THA


15.27 1.60 8.97 44.61 7.27 3.42 - 9.39 Energy 63.55 36.45

10.99 14.54 2.09 13.45 4.04 14.45 - 33.39


23.21 7.88 5.01 30.85 8.56 4.92 - 14.92 LaborMnf 76.92 23.08

19.36 7.04 2.87 24.25 22.08 8.47 - 12.27


32.02 6.52 6.67 15.14 21.86 1.66 - 6.46 Transport 95.73 4.27

24.95 0.44 0.08 22.32 6.15 36.46 - 7.35

Total 73.50 26.50

20.39 8.13 3.71 23.04 16.24 8.14 - 15.18

VNM


12.57 0.80 0.61 21.76 20.81 2.00 41.11 - Energy 70.29 29.71

11.27 4.97 0.08 35.31 0.37 43.09 4.91 -


10.34 39.51 2.87 18.47 5.67 4.88 17.49 - LaborMnf 75.72 24.28

3.98 8.61 0.75 8.39 12.03 2.36 63.45 -


35.26 2.79 0.20 6.35 47.70 0.68 6.91 - Transport 94.81 5.19

18.50 0.42 0.08 18.50 3.99 40.60 16.34 -

Total 66.81 33.19

15.48 7.05 0.43 22.02 14.74 21.40 18.70 -

The consequences of the ASEAN Community in terms of emission view The emissions in ASEAN are contributed by Indonesia and Thailand mainly in both 2015 and 2030 while Cambodia and Lao could see their low contribution of emissions in all kind of emissions. However, Vietnam also has high portions of emissions in Methane (CH4) and Nitrous (N2O) caused by a remarkable increase in its agriculture productions which have a positive correlation to CH4 and N2O. The main sectors releasing CO2 are energy and transportation while manufacture is a key sector for emitting non-greenhouse gases (SO2, NO2, PM10). It can be seen that


[8]

in the future, Thailand will face a high number of emissions especially in non-greenhouse gases. The figures in table 6 could emphasis this as the growth rate of non-greenhouse gases keep going up and reach a peak in 2026. In contrast, the greenhouse gas group (CO2, CH4, N2O) could drop after 2024, generally. This circumstance could be implied that Thai economy would benefit from the trade liberalization by increasing its productions in particular capital manufacture products. As a result, emissions in Thailand such as SO2, NO2, PM10 could rise significantly in the long term. The movement of emissions to Thailand seems similar to the case of trading between China and the US as presented in the paper of Shuia and Harriss (2006). They showed that CO2 emissions in the US could reduce to 3-6 percent while the emissions increase in China by 7-14 percent owing to the freer trade between the two regions. As a result, China appears to be a producer for the US, especially for pollution-intensive productions. Table 5 the shares of emissions to the total emissions of each type in 2030


CO2 0.42 0.00 0.00 0.18 0.05 0.06 0.21 0.06 CH4 0.49 0.01 0.02 0.10 0.04 0.00 0.12 0.13 N2O 0.43 0.01 0.02 0.07 0.10 0.01 0.16 0.12 SO2 0.41 0.00 0.00 0.17 0.09 0.06 0.22 0.04 NO2 0.40 0.00 0.00 0.17 0.09 0.06 0.22 0.04 PM10 0.43 0.00 0.00 0.17 0.08 0.06 0.21 0.03

Table 6 the growth rates of each emission in Thailand from 2015 to 2030

CO2 CH4 N2O SO2 NO2 PM10

2016 0.06 0.06 0.06 0.05 0.05 0.05 2018 0.11 0.12 0.12 0.12 0.12 0.12 2020 0.11 0.12 0.12 0.13 0.13 0.13 2022 0.12 0.11 0.12 0.14 0.14 0.14 2024 0.11 0.11 0.11 0.14 0.14 0.14 2026 0.10 0.10 0.10 0.16 0.16 0.16 2028 0.16 0.11 0.08 0.08 0.08 0.08 2030 0.12 0.10 0.07 0.11 0.11 0.11


[9]

Table 7 the amount of emissions by sector in Thailand in 2015 and 2030 (million tons)

2015

2030



Agriculture 11.71 31.28 9.95 0.00 0.00 0.00

27.05 72.28 22.99 0.00 0.00 0.00 Energy 18.14 3.88 0.06 0.00 0.00 0.00

92.00 18.54 0.29 0.00 0.00 0.00

CapitalMnf 30.62 0.01 0.06 16.13 9.60 7.00

84.02 0.03 0.17 44.26 26.34 19.20 LaborMnf 3.71 0.00 0.00 3.91 2.64 0.37

9.60 0.00 0.01 10.13 6.83 0.95

ProcessFood 5.41 0.00 0.00 0.95 0.61 0.25

8.01 0.00 0.00 1.41 0.91 0.38 Transport 61.86 3.27 0.13 0.00 0.00 0.00

131.47 6.96 0.28 0.00 0.00 0.00

Others 90.95 5.56 0.51 0.00 0.00 0.00

222.38 8.28 0.77 0.00 0.00 0.00 Total 222.39 44.01 10.73 20.99 12.85 7.62

574.52 106.09 24.52 55.80 34.07 20.54

Conclusions

The ASEAN Community coming with the elimination of tariff and non-tariff barriers could impact on both economic and emission aspects of each ASEAN nation. The first few years of implementation, GDP of each state is driven by consumption and export. In the long run, Thailand and Cambodia economies will be interesting for investors. Moreover, export plays a main role in many regions such as Cambodia, Malaysia, Singapore, Thailand and Vietnam. Most exports in each nation in ASEAN would go to non-ASEAN region mainly except for Lao. Thailand is the main destination of export in ASEAN and most products exported to Thailand are capital and labor manufacture. This seems that Thailand is the assembly production state of ASEAN as it imports a huge of intermediate goods and exports final goods to other regions such as Japan, European Union, and USA. This might benefit for Thai economy but it may be in turn worse for its emission situation. Owing to the significant increase in capital-intensive productions in Thailand, a huge of emissions would be released from such productions and continually rising in the long run. SO2, NO2, PM10 are the main pollutants which Thailand will face in 2030. For this reason, Thailand should prepare good governances of emission control in order to avoid its crisis of pollution level in the future.

References ASEAN Secretariat. (2011). ASEAN Economic Community Fact Book 2011. Public Outreach and Civil Society

Division. Jakarta, Indonesia. Clean Air Asia. (2012). Accessing Asia: Air Pollution and Greenhouse Gas Emissions Indicators for Road

Transport and Electricity. Knowledge Partnership on Air Pollution and GHG Data and Indicators for Transport and Energy in Asia.

Copeland, B. R. & Taylor, S. M. (1994). North-South Trade and the Environment. Quarterly Journal of Economics, 109(3): 755-87.


[10]

Grossman, G. M. & Krueger, A. B. (1991). Environmental Impacts of a North American Free Trade Agreement. NBER Working Paper No.3914, Cambridge, MA.

Håkan, N. & Scott, V. (2009). Trade and the Environment. Special Studies No. 4. World Trade Organization (WTO). Hertel, T. W. (1997). Global trade analysis: Modeling and applications. Cambridge university press. Hettige, H., Martin, P., Singh, M., & Wheeler, D. (1995). The Industrial Pollution Projection System (IPPS). World

Bank Policy Research Working Paper Number 1431. Ianchovichina, E., & McDougall, R. (2000). Theoretical Structure of Dynamic GTAP. GTAP Technical Paper No.17.

Center for Global Trade Analysis. Indiana, USA. Michid, E., & Nishikimi, K. (2007). North-South trade and industry-specific pollutants. Journal of Environmental

Economics and Management. 54, 229-243. Pelikan, J., Thünen Institute, & Braunschweig. (2013). TASTE Add-on for GTAP 8.1 Data Base based on CEPII/ITC

MacMAP applied tariffs. Retrieved from http://www.monash.edu.au/policy/taste.htm. Rose, S. K., & Lee, H. L. (2008). Non-CO2 Greenhouse Gas Emissions Data for Climate Change Economic

Analysis. GTAP Working Paper No. 43. Center for Global Trade Analysis. Indiana, USA. Shuia, B., & Harriss, R. C. (2006). The role of CO2 embodiment in US-China trade. Energy Policy. 34,4063-4068. Thomassin, P. J., & Mukhopadhyay, K. (2007). Impact of East-Asian Free Trade on the Environment-an Exercise

with GTAP modeling. The 16th International Input-Output Conference. Istanbul. Turkey. Walmsley, T. L., Dimaranan, B. V., & McDougall, R. A. (2000). A Base Case Scenario for the Dynamic GTAP

Model. Dynamic Modeling and Applications for Global Economic Analysis. Cambridge University Press.


[11]

Culture Shock Preparation, Cross-Culture Adjustment, and Integration of RMUTP Student Exchange in Oversea Partnership Universities

Gumporn Suwannachim*

Abstract This research has shown the collaborations and preparation processes between RMUTP (internal and external communication) and Partnership University. This paper analyzed exchanged students ‘adjustment and behaviors in period of before and after study at Partnership University and suggested the internationalization guidance for RMUTP and other universities where partnership university bridged as one of university‘s missions. Using case research method, examined exchange student who were in Oversea Partnership universities. In total 20 exchange students were interviews as well as conducted focus group to search for the internationalization guidance to use in future exchange program for RMUTP. Extending the knowledge body from exiting research, this study found out that there are three preparation and two culture adjustment for exchange students to formulate the internationalization guidance for the future outgoing s tudents who would like to participate in Exchange program. University/Student/Parent can learn from the internationalization guidance in order to prepare themselves, especially outgoing students while they are aboard or away from their home county where family and friends’ assistance are out of reach. Key Word: Culture Shock Preparation, Cross-Culture Adjustment, Exchange Student, Partnership University

* Rajamangala University of Technology Phra Nakhon; Email: [email protected]


[12]

Factors Influencing Consumers’ Purchasing Intention of Motorcycle Battery as Substitute Product in Bangkok Metropolitan Areas

Gumporn Suwannachim*, Sirikul Boonyalai**, Phiraya Chetupong*** and Dr.Natcha Thumrongchot****

Abstract Purpose - The purpose of this paper is to analyze the factors that influence Motorcycle drivers in Bangkok metropolitan areas to purchase motorcycle battery as substitute product/brand and how Motorcycle drivers respond to these factors. Design/methodology/approach - Using case research method, examined Motorcycle drivers in Bangkok metropolitan area who purchased motorcycle battery to replace battery in their motorcycles. In total 20 Motorcycle drivers were interviewed as well as categorized common themes in order to explain the purchasing intention for the future influencers in selecting motorcycle battery. Findings - Extending the knowledge body from exiting research, this study found out that there are six influencers for Motorcycle drivers to purchase substitute brand of motorcycle battery. They are warranty, reasonable price, existing customer, battery and part installment, group reference, and cash discount. The results shown that Motorcycle drivers react to influencers by considering and concerning about the benefit of the replacement, return policy, price comparison between substitute product and market leader brand, exiting motorcycle shop/dealer, service and installment, PR and advertising from dealers, and cash discount. Buying replacement battery from substitute brand utilized Motorcycle drivers in various areas and choosing the reasonable and efficient brand/product allow drivers to reduce maintenance fees, especially motor taxi or blue collar. Key Word: Consumers’ Purchasing Intention, Motorcycle Battery, Substitute Product

* Rajamangala University of Technology Phra Nakhon ** Rajamangala University of Technology Phra Nakhon *** Rajamangala University of Technology Phra Nakhon **** Rajamangala University of Technology Phra Nakhon


[13]

การจดท าเวบแอพพลเคชนสนคาหนงต าบลหนงผลตภณฑ เพอเตรยมความพรอมการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

Development of Web Application on One Tambon One Product for AEC

ดร.ศภฉตร ศรเธยร* และ ภทร ต งจรวงษ Dr.Supachat Sirithien and Pataree Tangjeerawong

บทคดยอ ประเทศไทยก ำลงกำวเขำสประชำคมเศรษฐกจอำเซยนซง เปนกำรรวมกลมทำงเศรษฐกจของประเทศสมำชกอำเซยน โดยมเปำหมำยเพอสงเสรมอำเซยนใหเปนตลำดและฐำนผลตเดยว จงเปนโอกำสทำงธรกจของสนคำ OTOP ทเปนผลตภณฑลกษณะเฉพำะทผลตและจ ำหนำยในทองถนแตละต ำบลโดยชมชนหมบำนคดพ ฒนำคณภำพผลตภ ณฑทองถนและกำรตลำด เ ลอกผลตภ ณฑทโดดเ ดนมำหนงชนจำกแตละต ำบล ซงผลตภ ณฑสนคำ OTOP ครอบคลมผลตภณฑทองถนอยำงกวำงขวำง ซงรวมไปถงงำนหตถกรรม ฝำยและผำไหม เครองปนดนเผำ เ ครองประดบแฟช น ของใชในครวเรอน อำหำรและอนๆ อกมำกมำย ดงนน ผจดท ำจงมแนวคดในกำรจดท ำเ วบไซตประชำสมพ นธสนคำ OTOP เพอเตรยมควำมพรอมส AEC โดยมกำรน ำเทคโนโลยสำรสนเทศเขำมำชวยเพอเพมชองทำงกำรประชำสมพ นธใหลกคำหลำยๆ พ นทไดมโอกำสในกำรเ ลอกชม สนคำประ เภทตำงๆ ไดอยำง งำยดำย ท งย งเ ปน ชองทำงห นงในกำรประชำสมพนธศนย OTOP ใหไดเปนทรจกและยอมรบท งภำยในและภำยนอกประเทศ ตำมยทธศำสตรกำรสรำงควำมเชอมโยงกบประเทศในภมภำคเพอควำมมนคงทำงเศรษฐกจและสงคม สรำงศกยภำพและควำมสำมำรถเพอกำรพ ฒนำทำงเศรษฐกจ ค าส าคญ: เวบแอพพลเคช น, หนงต ำบลหนงผลตภณฑ, ประชำคมเศรษฐกจอำเซยน

Abstract Thailand is going to be one in The ASEAN Economic Community (AEC) that all the country aim to be a single market and production base. That is the opportunities for OTOP to promote human resources development, create jobs the communities' creativity in developing products such as Thai Silk Cloth, Clothes and garments, handicrafts, and others, which are in harmony with local culture and way of life. That brought the idea to create Web application on

* คณะบรหำรธรกจ มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลพระนคร; Email:[email protected]


[14]

OTOP for AEC by using computer Adobe Dreamweaver8 PHPMyAdmin MySQL Adobe Photoshop CS5 and technic of system analysis and design to create abilities in economical development. Key Word: Web Application, One Tambon One Product, ASEAN Economic Community

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ป 2015 ประเทศไทยจะตองเปดประเทศเขำส “ประชำคมอำเซยน” ซงในเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ASEAN) กำรแขงขนทำงดำนเศรษฐกจกจะมเพมมำกขน ควำมตองกำรท งทำงดำน แรงงำน สนคำ บรกำรยอมตองมเพมมำกข นดวย กำรเตรยมควำมพรอมเขำส “ประชำคมอำเซยน” เปนแรงผลกดนใหประเทศตำงๆในประชำคม ตองเตรยมควำมพรอมของประชำกร และบคลำกรทำงดำนตำงๆของประเทศนนๆใหพรอมรบควำมเปลยนแปลงใหมำกทสดเทำทจะท ำได และกนบเปนสงทดทจะไดมกำรขยำยตลำดกำรคำใหกวำงขวำงขน นบเปนแหลงน ำรำยไดเขำสประเทศได ประชำกรทกคนตองเตรยมควำมพรอมรบมอกบประชำคมอำเซยนทก ำลงจะเกดขน มำตรฐำนควำมสำมำรถทำงดำนวชำชพ ทกษะทำงดำนภำษำ เพอใหกำรถกเลอกเขำท ำงำน เพรำะคแขงข นจะเพมสงข นหลำย เทำตว SME นบเ ปนธรกจทมควำมส ำคญตอเศรษฐกจของประเทศ เปนท งทสรำงรำยได สรำงงำน พฒนำ ทกษะ และฝมอแรงงำน อกท งสงเสรมนกธรกจรำยยอย ใหมรำยได มควำมคด พฒนำ สรำงสรร ผลตภณฑใหมๆ ท ำใหเกดมลคำเพมของสนคำและผลตภณฑ กำรวจยนเปนกำรสรำงและระดมควำมร และเปนฐำนขอมลสนคำ หนงต ำบลหนงผลตภณฑ หรอ OTOP ของไทยเขำสเศรษฐกจอำเซยน และ เศรษฐกจโลก โดยไดจดท ำ web application สนคำไทย ใหอยในรปแบบท งภำคภำษำไทย และภำคภำษำองกฤษ ซงเปนภำษำกลำงของประชำคม เพอเปนกำรขยำยกำรจ ำหนำย ควำมตองกำรซอ ควำมตองกำรขำย ชวยใหผซ อ และผขำยมำพบกน ตดตอกน อกท งยงเปนกำรเผยแพรสนคำ ศลปะ วฒนธรรม และเดกลกษณของประเทศไทยใหเปนทรจกกวำงขวำงขน

วตถประสงคของการวจย เพอสรำงฐำนขอมล และจดท ำ Web Application สำรสนเทศสนคำ “หนงต ำบล หนงผลตภ ณฑ” OTOP ท งภำคภำษำไทย และ ภำคภำษำองกฤษ เพอเตรยมรบกบ ประชำคมเศรษฐกจอำเซยนในป ค.ศ.2015

ขอบเขตของโครงการวจย Web applications ผลตภณฑ OTOP ภำคภำษำไทย และภำษำองกฤษ แยกตำมประเภทสนคำ ภำค ผผลต ตวแทนจ ำหนำย สถำนทจ ำหนำย วธกำรสงซอ

Web Application คอ กำรพฒนำระบบงำนบนเวบ ซงมขอดคอ ขอมลตำงๆ ในระบบมกำรไหลเวยนในแบบ Online ท งแบบ Local (ภำยในวง LAN) และ Global (ออกไปยงเครอขำยอนเตอรเนต) ท ำใหเหมำะส ำหรบงำนทตองกำรข อมลแบบ Real Time


[15]

ระบบมประสทธภำพใชงำนงำย ระบบสำมำรถโตตอบกบลกคำ หรอผใชบรกำรแบบ Real Time ท ำใหเ กดควำมประทบใจ เครองทใชงำนไมจ ำเปนตองตดต งโปรแกรมใดๆ เพมเตมท งสน คำใชจำยในกำรท ำเวบ แอพพลเคช น ปกตจะใชวธกำรค ำนวณจำกขอบเขตของระบบงำน และปรมำณของข อมลทไหลเวยนในระบบ รวมถงปจจยดำนอนๆ ซงทำงเวบ โปรแกรมเมอรจะค ำนวณรำคำออกเปนงำนๆ ไป ซงสวนใหญจะมคำใชจำยตำงๆ ตอไปนรวมกน คำจดท ำระบบงำน คำชอโดเมน และ Web Hosting (ในกรณจะน ำระบบออกทำงเครอขำยอนเตอรเนต) คำบรกำรหลงกำรขำย คำ Hardware และอปกรณดำนเครอขำย เพมเตม อนๆ หนงต าบล หน งผลตภณฑ “หนงต ำบล หนงผลตภณฑ” เปนแนวทำงประกำรหนง ทจะสรำงควำมเจรญแกชมชน ใหสำมำรถยกระดบฐำนะควำมเปนอยของคนในชมชนใหดขน โดยกำรผลตหรอจดกำรทรพยำกรทมอยในทองถน ใหกลำยเปนสนคำทมคณภำพ มจดเดนเปนเอกลกษณของตนเองท สอดคลองกบวฒนธรรมในแตละทองถน สำมำรถจ ำหนำยในตลำดท งภำยในและตำงประเทศ โดยมหลกกำร พนฐำน 3 ประกำร คอ 1) ภมปญญำทองถนสสำกล (Local Yet Global) 2) พงตนเองและคดอยำงสรำงสรรค (Self-Reliance-Creativity) 3) กำรสรำงทรพยำกรมนษย (Human Resource Development) อนเทอรเนตต าบล โครงกำรอนเทอรเนตต ำบล ทจดท ำโดยกรมกำรปกครอง เปนกำรพฒนำขดควำมสำมำรถใหแกองคกรปกครองทองถน โดยในป 2544 จะตดต งเครองคอมพวเตอรใหแกองคกำรบรหำรสวนต ำบล (อบต.) จ ำนวน 1,000 แหง พรอมเชอมโยงกบอนเทอรเ นตผำนเ วบไซด คนไทยดอทคอม ( www.khonthai.com) โดยกองรำชกำรสวนต ำบล และศนยประมวลกำรทะเบยน ส ำนกบรหำรกำรทะเบยน กรมกำรปกครอง ไดรวมกนวำงระบบและพฒนำระบบข อมลขำวสำรเพอกำรบรหำร กำรจดเกบขอมลกำรบรหำรจดกำร กำรบรหำรงบประมำณ และระบบกำรรำยงำนตำงๆ ในลกษณะกำรใชงำนผำนเครอขำยของกรมกำรปกครอง (Intranet) โดยกระจำยฐำนข อมล และ server ไว ณ ศนยประมวลผลข อมลภำคท วประเทศจ ำนวน 9 ภำค ซงอบต.สำมำรถบนทก ปรบปรง แกไข ขอมลของตนเองไดตลอดเวลำ ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ประชำคมเศรษฐกจอำเซยนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ASEAN) มอยท งหมด 10 ประเทศ ไดแก บรไน กมพชำ อนโดนเซย ลำว มำเลเซย พมำ ฟลปปนส สงคโปร ไทย และเวยดนำม เปนเ ปำหมำยดำนเศรษฐกจหลกทส ำคญในกำรขบเคลอนควำมรวมมอระหวำงประเทศอำเซยน ภำยหลงกำรลงนำมจดต งเขตกำรคำเสรอำเซยนกมควำมคบหนำทดในควำมรวมมอตำงๆ เปนล ำดบและในทสดอำเซยนไดมงหวงทจะจดต งประชำคมเศรษฐกจในป 2558 ซงมองคประกอบส ำคญคอกำรเปนตลำดและเปนฐำนกำรผลตรวมกน โดยมกำรเคลอนยำยสนคำ บรกำร กำรลงทน แรงงำนฝมออยำงเสรและเงนลงทนทเสรมำกข น มควำมสำมำรถในกำรแขงขนสง มงสรำงควำมเทำเทยมในกำรพฒนำเศรษฐกจระหวำงประเทศอำเซยน และกำรสงเสรมกำรรวมกลมอำเซยนเขำกบประชำคมโลก ขนำดของตลำดอำเซยนทใหญข นท ำใหอำเซยนมอ ำนำจซอสงขนตำมมำ เชนเดยวกบควำมสำมำรถในกำรแขงขนกบภมภำคอนทเพมขน ซงชวยใหสมำชกสำมำรถปรบตวเพอตอบสนองกำรเปลยนแปลงในยคโลกำภวฒนไดเปนอยำงด


[16]

หำกอำเซยนสำมำรถสรำงประชำคมเศรษฐกจอำเซยนไดส ำเรจ ไทยจะไดประโยชนจำกกำรขยำยกำรสงออกและโอกำสทำงกำรคำ และเปดโอกำสกำรคำบรกำรในสำขำทไทยมควำมเขมแขง เชน ทองเทยว โรงแรมและภตตำคำร สขภำพฯลฯ ซงอำเซยนยงมควำมตองกำรดำนกำรบรกำรเหลำนอกมำก นอกจำกน ย งจะชวย เสรมสรำงโอกำสในกำรดงดดกำรลงทนโดยตรงจำกตำงประเทศมำยงอำเซยน ซงจะเพมอ ำนำจกำรตอรองของอำเซยนในเวทกำรคำโลก และยกระดบควำมเปนอยของประชำชนในอำเซยนโดยรวม ภาษากลางของอาเซยน ภำษำองกฤษกเปนภำษำกลำงเพยงภำษำเดยวทใชเปนสอกลำงกำรสอสำรระหวำงสมำชกในกลมโดยทำงพฤตนยต งแตเรมกอต ง เพงเมอเดอนพฤศจกำยนป ค.ศ.2007 ทผำนมำนเองทมเคำวำภำษำองกฤษในฐำนะภำษำกลำงของอำเซยนจะไดถกก ำหนดไวอยำงเปนทำงกำร เมอมแนวคดเสนอใหบญญตกฎบตรของอำเซยนขน ในมำตรำท 34 ของกฎบตรอำเซยนระบใหใชภำษำท ำงำนของอำเซยนคอภำษำองกฤษ (The working language of ASEAN shall be English) ซงมผลบงคบใช นบแตวนท 15 พฤศจกำยน ค.ศ.2008 ฉะนน นอกจำกภำษำองกฤษทประชำกรอำเซยนควรใหควำมส ำคญแลว กำรเ รยนรภำษำประจ ำชำตของแตละชำตในฐำนะภำษำหลกของประชำกรสวนใหญใชสอสำรกน จงควรได รบควำมส ำคญไมแพกน ผลส าเรจและความคมคาทคาดวาจะไดรบ ประเทศไทย สนคำไทย เปนทรจกไปท วโลก ผซอ ผผลต และผจ ำหนำย สำมำรถตดตอ ซอขำย กบไดโดยสะดวกและรวดเรว อกท งเปนกำรเผยแพรชอเสยงของประเทศไทยอกทำงหนงดวย

วธการด าเนนการวจย และสถานทท าการทดลอง/เกบขอมล เกบขอมลสนคำ ผลตภณฑผผลต ตวแทนจ ำหนำย ท วประทศ โดยท ำกำรตดตอทำงโทรศพท อนเทอรเ นต และเดนทำงไปตดตอถงแหลงผลต แหลงจ ำหนำยโดยตรงทกภำค และน ำมำก ำหนดปญหำ (Problem Definition) โดยกำรสงเ กตและรวบรวมขอมลตำงๆ น ำขอมลทไดจำกกำรสงเกตและรวบรวมมำท ำกำรวเครำะห (Analysis) ปญหำทเ กดข นและท ำกำรสรปออกมำโดยใช DataFlow Diagram* ท ำแบบจ ำลองระบบ แลวสรำงควำมสมพนธของขอมลทตองใชผำน *ER-Diagram เพอน ำมำใชชวยในกำรตดสนใจและน ำไปออกแบบระบบ(Design) พ ฒนำระบบ (Development) หลงจำกทไดออกแบบฐำนขอมลและออกแบบ โปรแกรมแลว ข นตอไปคอกำรน ำระบบทมกำรวำงแผนไวมำท ำกำรเขยนโปรแกรมข นตำมทไดออกแบบไว โดย ท ำกำรทดสอบระบบ (Testing) กอนทจะน ำไปใชงำนจรงเพอตรวจสอบควำมถกตองของระบบท งในดำนของฐำนขอมลและตวเวบไซตวำตรงตำมวตถประสงคกำรใชงำน เ ครองมอทเ ลอกใชในกำรจดท ำและพฒนำคอ Adobe Dreamweaver8 PHPMyAdmin MySQL Adobe Photoshop CS5 ใชในกำรเขยนโปรแกรม กำรจดกำรฐำนข อมลใ ช AppServ2.5.9 มำชวยในกำรจดกำรฐำนขอมลของระบบฐำนขอมล


[17]

ตวอยาง ขอมลใน web THAILAND OTOP

.. ภาพท 1 แสดงแผนทประเทศไทย ThaiTambon.com web site went online in June 2000. When the OTOP project moved into action in 2001, we quickly became a web site for marketing OTOP and give information about OTOP products. The latest addition to the web site is the OTOP Product Champion Year 2010 data base. Read more .... New Products Addition For each working day about 50 - 60 new OTOP products from the selection in Year 2010 are added into our database. These are 5-star, 4-star and 3-star product categories. CLICK here to find the daily new products. How to Find Products in English There are about 100,000 products in Thaitambon.com. Part of them have been translated into English. Please use English Search to find OTOP products. Product Promotion (39) (Click at picture to see web site & details)

ภาพท 2 แสดงผลกำรสบคนสนคำ

http://www.thaitambon.com/English/Background.htm

http://www.thaitambon.com/tambon/tsmeprodadd.asp

http://www.thaitambon.com/tambon/eopcprodsrc.asp

http://www.thaitambon.com/tambon/eopcprodsrc.asp


[18]

การสบคน OTOP Mapping ประเทศไทย ภำค จงหวด ประเภทสนคำ คนหาโดย เลอก ประเภทสนคา ภำค จงหวด คนหาโดย เลอก ภาค ประเภทสนคา จงหวด ตวอยางการเรยกใชงานเวบไซต ในรปแบบผ ใชงานทวไป * เมอมกำรเรยกใชงำนเวบไซตจะปรำกฏหนำหลกของเวบไซต มใหเลอก 2 ภำษำ คอ ไทย-องกฤษ


[19]

ภาพท 3 แสดงเมนหลกของเวบไซต

ภาพท 4 หนำเวบแสดงควำมเปนมำ


[20]

ภาพท 5 หนำเวบไซตแสดงสนคำ

บคคลท วไปและสมำชกสำมำรถเขำมำอำนขำวประชำสมพนธจำกทำงรำนได

ภาพท 6*หนำเวบไซตแสดงขำวสำร


[21]

การใชงานเวบไซต ในรปแบบสมาชก ในสวนกำรใชงำนเวบไซต ในรปแบบสมำชก สำมำรถแสดงควำมคดเหนเวบบอรดได ภำพท 7 เ ปนภำพหนำจอกำรเขำสระบบโดยกรอก Username & Password แลวกดปมLog In เพอเขำสระบบ

ภาพท 7 หนำจอแสดงกำรเขำสระบบเวบบอรด

หำก Username*หรอ Password*ไมถกตองจะแสดงขอควำมดงภำพท 9

ภาพท 8*หนำจอแสดงกำรเขำสระบบไมส ำเรจ

ขอเสนอแนะ จำกกำรวเครำะหออกแบบและกำรจดท ำระบบสำรสนเทศพฒนำเวบไซตสนคำ หนงต ำบลหนงผลตภ ณฑ OTOP เตรยมควำมพรอมส AEC ผจดท ำพฒนำเวบไซตใหสำมำรถอ ำนวยควำมสะดวกในกำรประชำสมพ นธเ กยวกบสนคำ


[22]

OTOP ไดดขน สำมำรถเรยกดได 2 ภำษำ ลกษณะของรปแบบกำรแสดงสนคำทนสมยขน เขำใจงำย ซงกอใหเกดประโยชนในหลำยๆ ดำน ซงพอสรปไดดงน บคคลท วไปสำมำรถเขำไปดสนคำ ขอมลสนคำ รำยละเ อยดสนคำ ขำวประชำสมพ นธ ท งนบคคลท วไปย งสำมำรถเขำไปอำนเวบบอรดจำกกำรทสมำชกไดต งค ำถำม-ค ำตอบไว และมลงคตำงๆ ทเกย วข องกบสนคำ OTOP สำมำรถเขำไปใชงำนได ในสวนของผดแลระบบ มสทธในกำรเขำมำจดกำรเพม แกไข และลบขอมลสนคำ ขำวประชำสมพ นธ ประเภทสนคำ พรอมท งจดกำรขอมลเวบบอรด ผดแลระบบสำมำรถจดกำรลบขอมลทสมำชกไดโพสตข อควำมไวไดเ ชนเ ดยวกน และสำมำรถออกรำยงำนขอมลตำงๆ ทเกยวกบสนคำ OTOP ได ควรมกำรน ำ Web application ไปพฒนำตอยอดท ำ Web application สนคำ หนงต ำบลหนงผลตภ ณฑ ไดครบท งระบบ รวมท งขยำยสกำรท ำ Web application ดำนบรกำรกำรทองเทยว และสงเสรมสขภำพดำนตำงๆ แผนกำรถำยทอดเทคโนโลยหรอผลกำรวจยสกลมเปำหมำย น ำ Web application ไปเผยแพรบนอนเทอรเนต เพอประโยชนแกผซอและผขำยเพรำะสำมำรถท ำกำรซอขำยไดตลอด 24 ช วโมง

เอกสารอางอง http://klineiam009.blogspot.com/ http://hq.prd.go.th/prTechnicalDM/ewt_news.php?nid=563 http://www.thai-aec.com/450#more-450 http://www.thai-aec.com/450#ixzz25KGYizIE


[23]

อทธพลของแรงจงใจและการพฒนาตนเองทมผลตอประสทธภาพในการท างาน ของพนกงานบญชในบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

The Influence of Work Motivation and Self-Development towards Work Efficiency

of the Accountants working for the Companies Registered in the Stock Exchange of Thailand

บญธรรม พรเจรญ*

Boontham Porncharoen

บทคดยอ กำรวจยครงนวตถประสงคกำรวจยเพอศกษำประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย และอทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย เครองมอทใชในกำรวจยคอ แบบสอบถำม โดยสอบถำมตวอยำงพนกงำนบญชของบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย จ ำนวนท งสน 997 คน วเครำะหขอมลดวยโปรแกรมส ำเรจรปทำงสถตโดยใชคำสถตไดแก กำรแจกแจงควำมถ คำรอยละ คำเฉลย เ ลขคณต และคำสวนเบยงเบนมำตรฐำน และกำรวเครำะหโมดลสมกำรโครงสรำง ผลกำรวจยพบวำ ตวอยำงพนกงำนบญชมแรงจงใจในกำรท ำงำนในปจจยค ำจนและปจจยจงใจในระดบมำก โดยรวมจดวำมแรงจงใจในกำรท ำงำนระดบมำก ( =3.56) รวมถงมกำรพฒนำตนเองทำงวชำชพ จตใจ และรำงกำยในระดบมำก สวนกำรพฒนำตนเองทำงสงคมมเพยงระดบปำนกลำง โดยรวมจดวำมกำรพ ฒนำตนเองระดบมำก ( =3.60) ส ำหรบประสทธภำพใน กำรท ำงำนเฉลยอยระดบ 60.31 เปอรเซนต นอกจำกนอทธพลของแรงจงใจในกำรท ำงำนในปจจยค ำจนและปจจยจงใจ กำรพฒนำตนเองมควำมสมพ นธเ ชงสำเหตตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย ทระดบนยส ำคญทำงสถต 0.05 อกท งมควำมสำมำรถในกำรพยำกรณประสทธภำพในกำรท ำงำนไดระดบดและเ ปนทยอมรบดวย คดเปนรอยละ 87.6 ซงผำนเกณฑต งแตรอยละ 40 ขนไป ซงสำมำรถเขยนในรปสมกำรโครงสรำงดงน SeD = 0.070 MaF + 0.723* MoF; R2 = 0.528 WE = 0.340* MaF + 0.746* MoF+ 0.450* SeD; R2 = 0.876

ค าส าคญ: แรงจงใจ, กำรพฒนำตนเอง, ประสทธภำพในกำรท ำงำน

* คณะบรหำรธรกจ มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลพระนคร; Email: [email protected]


[24]

Abstract The purposed of this research aims to study the work efficiency, the influence of work motivation and personal development on work efficiency, and the guideline for improving work efficiency of accountants. This research used the questionnaire survey method and chose accountants who work in companies listed on the Stock Exchange of Thailand (SET) as objectives. The research selected 997 accountants as purposive samples. According to the collected data, the hypothesis of the research is verified by the statistical methods including frequency distribution, percentage, arithmetic mean, standard deviation, and structural equation modeling (SEM). The analysis was performed with the statistical package. The findings of this research are illustrated that the accountants have maintenance and motivation factors in their work motivation at high level (x =3.56). Moreover, they have professional, emotional, and physical development in their personality development at high level whereas their social development is at moderate level. On the whole, the personal development is at high level (x =3.60) and the work efficiency accounts for 60.31percent. Besides, the accountants’ work efficiency has the casual relationship to the influence of the maintenance and motivation factors in the work motivation, and personal development was carried out by SEM with statis tical significance of the 0.05. This can describe and foretell the degree of accuracy at the rate of 87.6 percent with up to 40 percent passed the criteria. The equations of SEM analysis are as follows: SeD = 0.070MaF + 0.723*MoF; R2=0.528 We = 0.340*MaF + 0.746*MoF + 0.450*SeD; R2=0.876 Key Word: Motivation, Personal Development, Work efficiency

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ในปจจบนวงกำรธรกจมกำรแขงขนกนสง ควำมกำวหนำทำงวทยำกำรตำง ๆ เทคนคและวธกำรแบบใหมๆ เพมขน ควบคกบกำรเปลยนแปลงดำนเศรษฐกจ ควำมตองกำรในดำนตำงๆ กำรท ำงำนยงยำกซบซอนข น สงผลใหกำรบรหำรงำนภำยในองคกำรตองมกำรปรบปรงเปลยนแปลงอยเสมอ ดงนน กำรทจะประสบควำมส ำเ รจไดน น จ ำเ ปนตองมกำรพฒนำบคลำกรควบคไปกบกำรพฒนำองคกำร โดยมวตถประสงคหลกคอ เพ อใหบคคลพฒนำตนเองใหดข น และมประสทธภำพในกำรท ำงำนทด ดวยเหตนทกองคกำรจงตองกำรใหบคลำกรของตนเปนผทมควำมรควำมสำมำรถสง และวธกำรทจะชวย เพมควำมรควำมสำมำรถกคอ กำรพฒนำบคลำกร (กลธน ธนำพงศธร, 2548: 169) กำรลงทนในปจจยตำงๆ จงไมใชอยทเครองจกรหรอวสดอปกรณ แตเปนกำรลงในเรอง คน (Human Capital) กลยทธในกำรสรำงคนเพอท ำงำนไดมบทบำทอยำงยง ซงองคกำรใดทใสใจตอกำรพฒนำคนยอมเปนฝำยไดเปรยบคแขงขน (ฐระ สมทธไกร, 2550: 2) กำรศกษำครงนไดท ำกำรศกษำในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย เพอใหเกดสภำพคลองในกำรระดมเงนทนจำกสำธำรณะไดโดยสะดวกในลกษณะของ กำรแลกเปลยนซอขำยตรำสำรทนของบรษทตำงๆ ทข น


[25]

ทะเบยนไวกบตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย (The Stock Exchange of Thailand: SET) จำกเหตผลทกลำวมำข ำงตน ท ำใหผวจยจงมควำมสนใจทจะศกษำ อทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย เพอใหกำรปฏบตงำนมประสทธภำพอนสงผลดตอธรกจและสภำวะจตใจของพนกงำนในองคกำร

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษำประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย 2. เพอศกษำอทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย

วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย กำรวจยครงน ใชงำนวจยเชงปรมำณ (Quantitative Research) ในลกษณะกำรศกษำเชงส ำรวจ (Survey Study) เครองมอทใชในกำรวจยคอ แบบสอบถำม (Questionnaires) โดยสอบถำมตวอยำงพนกงำนบญชของบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย จ ำนวนท งสน 997 คน วเครำะหขอมลดวยโปรแกรมส ำเ รจรปทำงสถต โดยใชคำสถตไดแก กำรแจกแจงควำมถ (Frequency Distribution) คำรอยละ (Percentage) คำเฉลย เ ลขคณต (Arithmetic Mean) และคำสวนเบยงเ บนมำตรฐำน (Standard Deviation) และกำรวเ ครำะหโมดลสมกำรโครงสรำง (Structural Equation Model Analysis: SEM) กลมเปาหมายในการวจย ขอบเขตของประชำกรและตวอยำงประชำกรทในกำรวจยคอ บรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย จ ำนวนท งสน 516 บรษท ณ. วนท 31 สงหำคม พ.ศ.2555 (ตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย, 2555) ส ำหรบตวอยำงทใชในกำรวจย ค ำนวณโดยใชสตร Taro Yamane (1973: 1,089) ทควำมนำจะเปนของควำมผดพลำดทยอมใหเกดข นได 0.05 ไดขนำดตวอยำงทศกษำจ ำนวนท งสน 225 บรษท โดยจะศกษำจำกพนกงำนบญชของบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย บรษทละ 5 คนเพอเปนตวแทนของแตละบรษท ไดขนำดตวอยำงพนกงำนบญชทศกษำจ ำนวนท งสน 1,125 คน ระยะเวลำทใชในกำรวจย กำรวจยครงนใชระยะเวลำในกำรวจยต งแตวนท 15 กนยำยน พ.ศ.2555 จนถงวนท 30 กนยำยน พ.ศ.2556 การเกบรวบรวมขอมล จดท ำหนงสอขอควำมรวมมอในกำรวจยจำกคณะบรหำรธรกจ มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลพระนคร ไปย งผประกอบกำรธรกจโดยขอควำมรวมมอใหพนกงำนฝำย /แผนกบญชของบรษทฯ ชวยกรอกแบบสอบถำม พรอมแจงวตถประสงคกำรวจยใหทรำบ ในกรณทไมไดรบแบบสอบถำมคนตำมก ำหนดเวลำ ผวจยไดตดตำมทวงถำมทำงโทรศพท


[26]

หรอเดนทำงรบแบบสอบถำมกลบคนดวยตนเองอกครงหนง กำรด ำเนนกำรเกบรวบรวมขอมลจรงในชวงระหวำงวนท 15 กนยำยน พ.ศ.2555 จนถง 15 ธนวำคม พ.ศ.2555 กำรเกบรวบรวมขอมลใชเวลำท งสน 3 เดอน ซงผวจยไดแบบสอบถำมคนจ ำนวนท งสน 997 ฉบบ คดเปนรอยละ 88.62 ของแบบสอบถำมท งหมด 1,125 ฉบบ

สรปและอภปรายผลการวจย ตวอยำงพนกงำนบญชของบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทยโดย สวนใหญเ ปนเพศชำยจ ำนวน 684 คน คดเปนรอยละ 68.6 ลกษณะทพบ มำกทสดคอ อำย 31-40 ป จ ำนวน 469 คน คดเ ปนรอยละ 47.0 คดเ ปนอำยเฉลย 33.98 ป จบกำรศกษำในระดบปรญญำตร จ ำนวน 502 คน คดเปนรอยละ 50.4 ท ำงำนในบรษททจดทะเบยนในกลมอสงหำรมทรพยและกอสรำง จ ำนวน 249 คน คดเปนรอยละ 25.0 ปจจบนท ำงำนในต ำแหนงงำนระดบปฏบตกำร จ ำนวน 697 คน คดเปนรอยละ 69.9 ระยะเวลำในกำรปฏบตงำน 6-10 ป จ ำนวน 478 คน คดเ ปนรอยละ 47.9 คดเ ปนระยะเวลำปฏบตงำนเฉลย 7.86 ป และมรำยไดเฉลยตอเดอน 15,001-20,000 บำท จ ำนวน 367 คน คดเ ปนรอยละ 36.8 คดเปนรำยไดเฉลยตอเดอน 18,214.51 บำท ตวอยำงพนกงำนบญชมแรงจงใจในกำรท ำงำนโดยภำพรวมระดบมำก ( =3.56) โดย มแรงจงในกำรท ำงำนมำกในปจจยค ำจน ( =3.63) ไดแก แรงจงใจในกำรท ำงำนมำกเกยวกบนโยบำยบรษท ( =3.90) กำรบงคบบญชำ ( =3.70) ควำมมนคงในงำน ( =3.68) ควำมสมพ นธระหวำงบคคล ( =3.64) คำตอบแทน ( =3.47) และแรงจงในกำรท ำงำนปำนกลำงเกยวกบ สภำพกำรท ำงำน ( =3.39) และมแรงจงใจในกำรท ำงำนมำกในปจจยจงใจ ( =3.48) ไดแก แรงจงใจในกำรท ำงำนมำกเกยวกบควำมรบผดชอบ ( =3.86) ควำมส ำเ รจ ( =3.84) ลกษณะงำน ( =3.69) ควำมกำวหนำสวนตว ( =3.63) และแรงจงในกำรท ำงำนปำนกลำงเกยวกบกำรยกยอง ( =3.01) และควำมกำวหนำ ( =2.82) ทเปนเชนนเนองจำกกำรยกยองและควำมกำวหนำเปนสวนหนงของกำรประเมนผลตองใชเวลำและผลกำรท ำงำนสะสม ซงแรงจงใจในกำรท ำงำนท ง 2 ประเภทนสอดคลองกบทฤษฎของ เ ฮอรซเบอรก มสเนอรและสไนเดอรแมน (Herzberg, Mausner and Snyderman, 1959: 157) ศกษำถงผลทมตอแรงจงใจในกำรท ำงำน โดยใช ทฤษฎสององคประกอบของเฮอรซเบอรก (Herzberg’s Two Factors Theory) หรอมชอเ รยกอกหลำยชอ เ ชน Motivation Maintenance Theory, Dual Factors Theory หรอ Motivation - Hygiene Theory ประกอบดวย ปจจยค ำจน (Maintenance Factors) หรออำจเรยกอกอยำงหนงวำ ปจจยสขอนำมย (Hygiene Factors) และปจจยจงใจ (Motivational Factors) นนเ อง และยงสอดคลองกบงำนวจยของ ศรพร ประภำวสทธ (2549) ไดศกษำแรงจงใจในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชและกำรเ งนในกลมบรษท ไอดเอส ประเทศไทย พบวำ พนกงำนบญชและกำรเงนมควำมพงพอใจในกำรท ำงำนในปจจยค ำจนระดบมำก ( =3.54) แตไมสอดคลองกบกรณควำมพงพอใจในกำรท ำงำนในปจจยจงใจทพบในระดบปำนกลำง ( =3.38) กำรพฒนำตนเองโดยภำพรวมจดอยในระดบมำก ( =3.60) ไดแก กำรพฒนำตนเองมำกทำงวชำชพ ( =3.73) กำรพฒนำทำงจตใจ ( =3.71) กำรพฒนำทำงรำงกำย ( =3.54) และมกำรพฒนำตนเองปำนกลำงทำงสงคม ( =3.22) ตำมล ำดบ ทเปนเชนนเนองจำก ภำวะสงคมในปจจบนจะตองอำศยกำรพงพำตนเอง แขงขนกบสถำนกำรณทเ รงรบ ท ำใหตองดนรนทกวถทำงทจะใหตนมควำมเปนอยทดขน จนใหควำมส ำคญกบตนเปนหลกมำกกวำคนรอบขำง กำรปฏสมพ นธทำงสงคมระหวำงเพอนฝง เพอนรวมงำนจะมผลประโยชนเขำมำเกยวของ ท ำใหทกคนตำงมงทจะพ ฒนำตนเองทำงดำนควำมร จตใจ และรำงกำยจะดกวำและเกดประโยชนกบตนดวย ซงสอดคลองกบแนวคดของ ส ำนกงำนคณะกรรมกำรประถมศกษำแหงชำต (2551: 54) ไดกลำวถงองคประกอบส ำคญในกำรพฒนำตนเอง ม 4 องคประกอบคอ 1) กำรพ ฒนำทำงวชำชพ 2) กำรพฒนำทำงรำงกำย 3) กำรพฒนำทำงจตใจ และ 4) กำรพฒนำทำงสงคม เพอน ำไปสจดมงหมำยประสบ


[27]

ควำมส ำเรจในกำรท ำงำน และประสบควำมส ำเรจในชวตสวนตวเปนส ำคญ สวนกำรท ำประโยชนแกสงคมใหน ำหนกเพยงระดบหนงเทำนน และยงสอดคลองกบงำนวจยของ วรำลกษณ เพมศกดศฤงคำร (2550) ไดศกษำกำรพฒนำตนเองเพอเพมประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย ผลงำนวจยพบวำ กำรพฒนำตนเองโดยภำพรวมจดอยในระดบมำก ( =3.46) วตถประสงคการวจยท 1 เพอศกษำประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย ประสทธภำพในกำรท ำงำน พบวำ ตวอยำงพนกงำนบญชของบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทยสวนใหญมประสทธภำพในกำรท ำงำน 51-75 เปอรเซนต รองลงมำไดแก ประสทธภำพในกำรท ำงำน 76-100 เปอรเซนต ระหวำวง 25-50 เปอรเซนต 2 และระหวำง 0-25 เปอรเซนต ตำมล ำดบ โดยภำพรวมมประสทธภำพในกำรท ำงำนเฉลย 60.31 เปอรเซนต ซงจดวำเปนระดบปกตทเกดขนในตวลกจำงทไมใชนำยจำงหรอเจำของธรกจ ซงสอดคลองกบแนวคดของ วรช สงวนวงศวำน (2551: 86) กลำววำ ประสทธภำพในกำรท ำงำนจะเ ปนเครองชวดควำมเ จรญกำวหนำ หรอควำมลมเหลวขององคกร ผบรหำรทเชยวชำญจะเลอกกำรบรกำรทเหมำะสมกบองคกรของตน และน ำไปใชใหเ กดประโยชนสงสด วตถประสงคการวจยท 2 เพอศกษำอทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย อทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทยในเชงสำเหตทระดบนยส ำคญทำงสถต 0.05 พบวำ แรงจงใจในกำรท ำงำนในปจจยค ำจน และกำรพฒนำตนเองตำงมควำมสมพนธทำงตรงตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย (P-value<0.05) โดยมควำมสมพนธทำงบวก ซงใหคำสมประสทธเสนทำง (Path Coefficient = 0.723 และ 0.450 ตำมล ำดบ; DE= 0.723 และ 0.450 ตำมล ำดบ) และแรงจงใจในกำรท ำงำนในปจจยจงใจ มควำมสมพนธทำงตรงและทำงออมตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทยโดยผำนกำรพฒนำตนเอง (P-value<0.05) โดยมควำมสมพนธทำงบวก ซงใหคำสมประสทธเสนทำง (Path Coefficient = 0.971; DE = 0.746, IE = 0.225) แสดงใหเหนวำ พนกงำนบญชจ ำนวน 95 ใน 100 คนของบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย หำกเกดแรงจใจในกำรท ำงำน และมกำรพ ฒนำตนเองมำกกข นแลว ยอมท ำใหผลกำรปฏบตงำนเกดประสทธภำพสงขนดวย ซงสอดคลองกบงำนวจยของ กตภ ส เพงศร (2554) ไดศกษำประสทธภำพในกำรปฏบตงำนของเจำหนำทพฒนำชมชน : กรณศกษำจงหวดสระบร ผลงำนวจยพบวำ ปจจยจงใจทกอใหเกดประสทธภำพในกำรปฏบตงำน โดยมควำมสมพนธทำงบวกอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.05 โมเดลอทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทยมควำมเทยงตรง (Validity) (Joreskog & Sorbom, 1993: 26) เนองจำกมคำสหสมพนธพหคณก ำลงสอง (R2) เทำกบ 0.876 หรอคดเปนรอยละ 87.6 (0.876x100) นนคอ แรงจงใจในปจจยค ำจน ปจจยจงใจ และกำรพฒนำตนเองสำมำรถรวมกนอธบำย ควำมแปรปรวนของประสทธภำพในกำรท ำงำนไดถกตองถงรอยละ 87.6 ซงมคำต งแตรอยละ 40 ขนไป ยอมถอไดวำโมเดลทไดนมควำมสำมำรถในกำรวดประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทยไดดและยอมรบได (Saris & Strenkhorst. 1984: 282)


[28]

นอกจำกนผลกำรวเครำะหโมเดลอทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย สำมำรถเขยนในรปสมกำรโครงสรำง (Structural Equation Model Analysis: SEM) ไดดงน SeD = 0.070 MaF + 0.723* MoF; R2 = 0.528 WE = 0.340* MaF + 0.746* MoF+ 0.450* SeD; R2 = 0.876 สำมำรถแสดงไดดงภำพท 1

MaF

.43 Pay e6

.66 .33 JS e5

.58

.15 WCd e4

.39

.37 IR e3 .61

.57 Sup e2 .76

.56 CP e1

.75

MoF

.46 Adv e12

.68 .43 Res e11

.65

.37 Rec e10

.61

.38 Ach e9 .62

.41 WCt e8 .64

.37 PG e7

.61

.53

SeD .55

SD

e16

.74 .37

ED

e15

.61 .50 PhD

e14

.71 .28 PrD

e13

.53

.88

WE

.45 W e17 .67 .34 P e18

.58 .22

F e19 .46

eSeD eWE

.07

.72*

.34*

.45*

-1.35

.77

.42

.46

-.38

-.44

.33

-.32

-.13

-.22

-.31

.09

.30

-.24

-.15

.24

-.09

.75*

-.19

.26

-.16

.12

-.13

-.12 .08

Chi-square = 148.244, df = 123, P-value = 0.217, GFI = 0.983, RMSEA = 0.040, RMR = 0.048 *P-value<0.05

ภาพท 1 ผกำรวเครำะหโมเดลอทธพลของแรงจงใจและกำรพฒนำตนเองทมผลตอประสทธภำพในกำรท ำงำน ของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทยทไดจำกกรอบแนวคดในกำรวจย

ขอเสนอแนะ ควรศกษำปจจยสควำมส ำเรจในกำรท ำงำนของพนกงำนบญชในบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย เพอคนหำตวชวดควำมส ำเรจอนๆ (Key Success Factors)

เอกสารอางอง กตภส เพงศร. 2554. ประสทธภาพในการปฏบตงานของเจาหนาทพฒนาชมชน: กรณศกษาจงหวดสระบร . กรงเทพฯ:

วทยำนพนธปรญญำศลปศำสตรมหำบณฑต กลธน ธนำพงศธร. 2548. การบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ: ส ำนกพมพสโขทย. ฐระ สมทธไกร. 2550. การพฒนาบคคล. กรงเทพฯ: โรงพมพกำรศำสนำ กรมศำสนำ. ศรพร ประภำวสทธ. 2549. แรงจงใจในการท างานของพนกงานบญชและการเงนในกล มบรษท ไอดเอส ประเทศไทย .

กรงเทพฯ: กำรศกษำคนควำอสระปรญญำบรหำรธรกจมหำบณฑต สำขำวชำกำรจดกำร บณฑตวทยำลย มหำวทยำลยเกษตรศำสตร.

วรำลกษณ เพมศกดศฤงคำร. 2550. การพฒนาตนเองเพอเพมประสทธภาพในการท างานของพนกงานบญชในบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. ศรสะเกษ: วทยำนพนธปรญญำบรหำรธรกจหำรบณฑต สำขำวชำกำรบญช บณฑตวทยำลย วทยำลยเฉลมกำญจนำ.


[29]

วรช สงวนวงศวำน. 2551. การจดการและพฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: บรษทซเอดยเคช น. อทศ ชำวเธยร. 2548. ประมวลสาระชดวชาการเปลยนแปลงทางสงคมและการบรหารการพฒนา . กรงเทพฯ: โรงพมพ

มหำวทยำลยสโขทย. Herzberg, F. and the other. 1959. The Motivation to Work. New York: McGraw-Hill. Joreskog. K. G. & Sorbom. D. 1993. Lisrel 8: Structural Equation Modeling with the SIMPLIS command language.

Chicago: Software International. Saris. W.E. & Strenkhorst. L H. 1 984. .Causal modeling non-experimental research: An Introduction to the lisrel

approach.” Dissertation Abstract International. 47(7), 2261-A. Taro, Yamane. 1973. Statistic: An introductory analysis. (3rd ed.). New York: Harper & Row.


[30]

แนวทางสความส าเรจของผประกอบธรกจการทองเทยว Ways to Success of Tourism Business Management

ล ำใย มำกเจรญ* และ บญธรรม พรเจรญ** Lumyai Magjaroen and Boontham Porncharoen

บทคดยอ กำรวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษำแนวทำงสควำมส ำเ รจของผประกอบธรกจกำรทองเทยวทประสบควำมส ำเรจวำมปจจยใดทสงเสรมกำรประกอบธรกจใหประสบผลส ำเรจ เปนกำรวจยเชงคณภำพ โดยกำรรวบรวมข อมลจำกกำรสมภำษณผเกยวของกบกำรด ำเ นนงำนของบรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย กลมอตสำหกรรมกำรบรกำร หมวดอตสำหกรรมกำรทองเทยวและสนทนำกำร จ ำนวน 10 บรษท และหมวดขนสงและโลจสตกสทเกยวของกบกำรทองเทยว จ ำนวน 2 บรษท และหนงสอทำงวชำกำร ต ำรำ วทยำนพนธ ผลงำนวจยทเ กยวข อง ขอมลจำกอนเทอรเนต รวมท งขอมลจำกสถำบนทเกยวของกบกำรทองเทยว ธรกจโรงแรม และสำยกำรบน ผ ล ก ำ ร ว จ ย พบวำ ปจจยทสงเสรมผประกอบธรกจกำรทองเทยวประสบผลส ำเรจ ไดแก ดำนสถำนทต ง เ ชน ต งอย รมแมน ำ ใจกลำงเมอง ยำนธรกจศนยกำรคำ ยำนแหลงบนเทง ใกลสถำนรถไฟฟำ BTS ใกลแหลงธรรมชำต ดำนบคลำกร มกำรคดเ ลอกบคลำกรทมประสทธภำพ มกำรจดกำรฝกอบรมพนกงำนอยำงสม ำเสมอ น ำกำรจดกำรทรพยำกรมนษยมำใช ดำนกลยทธรำคำ มควำมระมดระวงพรอมปรบกลยทธกำรต งรำคำหองพกเพอใหผนแปรตำมสภำวะตลำดทเ ปลยนแปลงไป เพอใหไดอตรำหองพกเฉลยและรำยไดตอหองพกทดทสด ส ำหรบบรษททประกอบธรกจดำนสำยกำรบนจะก ำหนดรำคำต วโดยสำรแบบ Dynamic Pricing ถอเปนกลยทธในกำรก ำหนดรำคำทส ำคญ ดำนชองทำงกำรจดจ ำหนำย มชองทำงกำรจดจ ำหนำยทลกคำเขำถงไดหลำยชองทำง เชน ทำงอนเทอรเนต กำรขำยตรงผำนส ำนกงำนขำยและศนยบรกำรลกคำทำงโทรศพท กำรขำยผำนตวแทน เปนตน ดำนลกษณะทำงกำยภำพ กำรจดกำรดำนกำยภำพเพอตอบสนองควำมตองกำรของลกคำ ดำนกลยทธทใชในกำรด ำเนนงำนใชกลยทธกำรเจรญเตบโต กลยทธกำรสรำงควำมแตกตำง กลยทธมงตลำดเฉพำะสวน และกลยทธดำนเปนผน ำตนทน ดำนกำรบรหำรควำมเสยง และดำนกำรใชขอมลทำงกำรบญช ค าส าคญ: ควำมส ำเรจ, ธรกจทองเทยว

* คณะบรหำรธรกจ มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลพระนคร; Email: [email protected] ** คณะบรหำรธรกจ มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลพระนคร; Email: [email protected]


[31]

Abstract The objective of this research is to study about the ways the successful tourism entrepreneurs run their business in order to access the main factors that can lead them to be successful. This research is a qualitative study which the information are collected by interviewing people who involve with the listed companies on The Stock Exchange of Thailand, groups of service industry, tourism industry, and show business for 10 companies and other 2 companies where involve with transportation and logistic industry. Besides, some information came from the academic books, textbooks, theses, related studies, internet, and institutes where are in tourism industry, hotel industry, and airline industry. The results of this research are indicated that the factors which can lead to the tourism entrepreneurs' success consist of location such as riverside, downtown, business area, place of amusement, BTS station area, and natural resource area. Another factor is the human resources, only qualified candidates will be selected. Then, the training are always be arranged for them simultaneously with the human resource management. Besides, the price strategy is used, too. The entrepreneurs are concerned and ready to adjust their room pricing strategy according to the current situation in order to profit from the room price. This is the same ways as the companies in the airline industry did. They set the ticket price as dynamic pricing which can be counted as the important pricing strategy. Moreover, many ways to access the business are provided to the customers such as the internet, direct selling through the head office and call center, distributor, and etc. Regarding the physical description, the physical management are created in order to meet the customer's requirement. As for the operating strategy, they used the growth strategy, differentiate strategy, niche market strategy, and cost leadership strategy. Furthermore, the risk management and using accounting information also play a part in building a successful tourism business. Key Word: Success, Tourism Business

ความส าคญและทมาของปญหา อตสำหกรรมทองเทยวเปนอตสำหกรรมทมกำรขยำยตวสง มบทบำทส ำคญตอระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยเปนอยำงมำก เปนแหลงรำยไดทส ำคญน ำมำซงเงนตรำตำงประเทศ กำรสรำงงำน และกำรกระจำยควำมเ จรญไปสภมภำค นอกจำกน กำรทองเทยวยงมสวนส ำคญในกำรพฒนำระบบโครงสรำงพนฐำนของกำรคมนำคมขนสง รวมไปถงกำรคำและกำรลงทน เมอประเทศประสบภำวะวกฤตทำงเศรษฐกจ กำรทองเทยวมบทบำทส ำคญในกำรสรำงรำยไดใหกบประเทศสำมำรถชวยใหเ ศรษฐกจฟนตวไดในเ วลำทรวดเ รวกวำภำคกำรผลตและบรกำรอน ๆ อยำงไรกตำม อตสำหกรรมกำรทองเทยวมแนวโนมกำรแขงขนรนแรงขนตำมล ำดบ มกำรเปลยนแปลงอยำงรวดเรวและมควำมออนไหวงำยจำกปจจยลบท งภำยในและภำยนอกประเทศโดยไมอำจหลกเลยงได (แผนพฒนำกำรทองเทยวแหงชำต พ .ศ.2555 - 2559) สถำนกำรณและผลกระทบจำกกำรเปลยนแปลงทมผลมำจำกกำรทองเทยวของประเทศไทยมำจำกหลำยประเ ดน ดงน ประเดนผลกระทบดำนเศรษฐกจ ไดแก กำรถดถอยของเศรษฐกจโลก ประเดนผลกระทบดำนสงคมกำรใหควำมสนใจ


[32]

กบชมชน มรดกทำงวฒนธรรมและกำรเปลยนแปลงโครงสรำงประชำกรสสงคมผสงอำย สงผลตอพฤตกรรมกำรทองเทยวโดยนกทองเทยวใหควำมส ำคญกบคณภำพของแหลงทองเทยวทตองปลอดภย ประเดนผลกระทบดำนทรพยำกรธรรมชำตและกำรเปลยนแปลงภมอำกำศ สงผลใหสถำนกำรณและแนวโนมควำมเสอมโทรมของทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมทวควำมรนแรงขน โดยเฉพำะปญหำมลพษ อณหภม โลกทรอนข น กำรกดเซำะของชำย ฝง ภำวะภ ยแลง และน ำทวม ประเดนกำรเปลยนแปลงทำงเทคโนโลยแบบกำวกระโดด สงผลใหภำคกำรทองเทยวตองปรบเตรยมควำมพรอมใหทนตอกำรเปลยนแปลง ตองบรหำรจดกำรควำมรอยำงเปนระบบ มกำรประยกตใชเทคโนโลยและนวตกรรมในกำรสงเสรมกำรทองเทยว ประเดนในดำนภำพลกษณ และควำมเชอม น ประเทศไทยประสบปญหำวกฤตตำงๆ โดยเฉพำะปญหำกำรเมองภำยในประเทศ สถำนกำรณชมนมทำงกำรเมองในประเทศทเกดขนตอเนองยำวนำน มควำมรนแรงมำกขน จำกผลกระทบดงกลำวขำงตน กำรทผประกอบธรกจทองเทยวสำมำรถด ำเนนธรกจใหประสบควำมส ำเ รจยอมมปจจยหลำยดำนเขำมำเกยวของและเปนทนำศกษำวำในภำวะขำงตน ปจจยใดทมผลตอควำมส ำเรจของผประกอบธรกจกำรทองเทยว จงท ำใหผวจยสนใจศกษำแนวทำงสควำมส ำเรจของผประกอบธรกจกำรทองเทยว เพอน ำควำมรไปเ ปนแนวทำงในกำรบรหำจดกำรและน ำไปปรบปรงกำรด ำเนนงำนใหเหมำะสมและน ำไปสควำมส ำเรจของธรกจกำรทองเทยวรำย อน ๆ และธรกจประเภทอนตอไป

วตถประสงคของการวจย เพอศกษำแนวทำงสควำมส ำเรจของผประกอบธรกจกำรทองเทยวทประสบควำมส ำเ รจ วำมปจจยใดทสงเสรมกำรประกอบธรกจใหประสบผลส ำเรจ

วธด าเนนการวจย ประชากรและตวอยาง ประชากร คอ บรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย กลมอตสำหกรรมบรกำร หมวดอตสำหกรรมกำรทองเทยวและสนทนำกำร จ ำนวน 13 บรษท และหมวดขนสงและโลจสตกสทเ กยวข องกบกำรทองเทยว จ ำนวน 3 บรษท ตวอยาง คอ บรษททจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย กลมอตสำหกรรมบรกำร หมวดอตสำหกรรมกำรทองเทยวและสนทนำกำร จ ำนวน 10 บรษท เนองจำกเปนกลมธรกจทประกอบธรกจเหมอนกน คอ ธรกจโรงแรม จ ำนวน 10 บรษท สวนอก 3 บรษท ประกอบธรกจผลตและจ ำหนำยสนคำสนทนำกำรเพอควำมบนเทง 1 บรษท บรกำรศนยออกก ำลงกำย 1 บรษท และประกอบธรกจใหบรกำรสนำมกอลฟ 1 บรษท และหมวดขนสงโลจสตกสทเกยวของกบกำรทองเทยว จ ำนวน 2 บรษท เนองจำกเปนธรกจสำยกำรบนตนทนต ำท ง 2 บรษท เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในกำรวจย คอ แบบสมภำษณเชงลก (Depth Interview) กำรวเครำะหขอมลและเปรยบเทยบ ผวจยน ำขอมลทไดจำกกำรทบทวนวรรณกรรมมำใชในกำรพฒนำเครองมอเ กบข อมลเชง ลกจำกผใหข อมลส ำคญ (Key


[33]

Informants) ไดแก แบบสอบถำมเชงลก ซงประกอบดวยประเดนค ำถำมทเกยวข องกบปจจยทสงเสรมกำรประกอบธรกจกำรทองเทยวใหประสบผลส ำเรจ การเกบรวบรวมขอมล กำรเกบรวบรวมขอมลจำกแหลงขอมลปฐมภม (Primary Source) หรอข อมลทไดจำกภำคสนำม คอ กำรเกบรวบรวมขอมลจำกกำรสมภำษณเชงลก กำรรวบรวมขอมลจำกแหลงขอมลทตยภม (Secondary Source) คอ แหลงขอมลอนๆ ทไดคนควำจำกในหนงสอหรอบทควำม งำนวจยอนๆ เพอน ำมำเปนแนวทำงในกำรคดและวเครำะหตลอดจนขอเสนอแนะอนๆ การวเคราะหขอมล ในกำรวเครำะหขอมล ผวจยวเครำะหขอมลตำมประเภทของขอมลทรวบรวมจำกแหลงตำง ๆ ประกอบดวย กำรวเครำะหขอมลทไดจำกแหลงปฐมภม ซงเปนกำรวเครำะหขอมลจำกแบบสมภำษณเชงลก และกำรวเ ครำะหข อมลทไดมำจำกแหลงขอมลทตยภม โดยกำรรวบรวมมำจำกหนงสอ ต ำรำ บทควำม และงำนวจยตำงๆ นน แลวน ำข อมลท ง 2 ประเภทมำตควำม จดหมวดหม สงเครำะหและวเครำะหเขำดวยกน โดยใชวธกำรวเครำะหเปรยบเทยบเ นอหำ (Content Analysis) โดยเนอหำทมควำมคลำยคลงกน ใกลเคยงกน หรอเหมอนกน น ำมำรวมไวดวยกนและบรณำกำรเ นอหำ น ำมำสอบตำมประเดนทก ำหนดตำมวตถประสงคทต งไว คอ ปจจยทสงเสรมกำรประกอบธรกจกำรทองเทยวใหประสบผลส ำเรจ

สรปและอภปรายผลการวจย จำกกำรศกษำขอมลเอกสำรทเกยวของกบกำรด ำเนนงำนของธรกจจำกรำยงำนประจ ำป แบบ 56-1 และเอกสำรทเกยวของอนๆ รวมกบกำรสมภำษณผบรหำรฝำยกำรตลำด และ Front Office Manager ผลกำรวจยพบวำ แนวทำงสควำมส ำเรจของผประกอบธรกจกำรทองเทยว เ มอวเ ครำะหปจจยทสงเสรมกำรประกอบธรกจใหประสบผลส ำเรจ ประกอบดวย สถำนทต ง บคลำกร กลยทธดำนรำคำ ชองทำงกำรจดจ ำหนำย ลกษณะทำงกำยภำพ กลยทธทใชในกำรด ำเนนงำน กำรสงเสรมกำรตลำด กำรบรหำรควำมเสยง และกำรใชขอมลทำงกำรบญช สถำนทต ง บคลำกร กลยทธดำนรำคำ ชองทำงกำรจดจ ำหนำย ลกษณะทำงกำยภำพ กำรสงเสรมกำรตลำด จ ดเ ปนกลยทธระดบหนำทดำนกำรตลำด คอ สวนประสมทำงกำรตลำด ซงสอดคลองกบแนวคดของKotler (2003: 296-298 อำงองจำก ศมำพร กำรเผอกงำม. 2555) ไดกลำวถงทฤษฎสวนประสมทำงกำรตลำดทผสมองคประกอบทำงกำรตลำดทน ำมำเพอใชเพอใหองคกรหรอบคคลประสบผลส ำเรจตำมวตถประสงค สถำนทต ง เปนสถำนทใหบรกำร ซงเปนตวก ำหนดกลมของผบรโภคทเ ข ำมำรบบรกำร ถอเ ปนจดขำยส ำหรบธรกจโรงแรมในแตละแหง เชน ธรกจโรงแรมทต งอยใจกลำงเมอง ยำนธรกจศนยกำรคำ ลกคำสวนใหญจะเ ปนนกธรกจ ธรกจโรงแรมทเนนสถำนทต งเปนธรรมชำต เชน ชำยหำด หนำผำ ลกคำสวนใหญเ ปนนกทองเทยวทตองกำรควำมเ ปนธรรมชำต และธรกจโรงแรมทมท ำเลทต งใกลสนำมบน ลกคำสวนใหญจะเปนพนกงำนสำยกำรบน บคลำกร บคลำกรตองอำศยกำรคดเลอก ฝกอบรม จงใจ เพอใหสำมำรถสรำงควำมพงพอใจใหลกคำ บคลำกรตองมควำมรควำมสำมำรถ มทศนคตทด สำมำรถตอบสนองตอลกคำ มควำมคดรเรม มควำมสำมำรถในกำรแกไขปญหำ และสำมำรถสรำงคำนยมใหบรษท โดยเนนใหพนกงำนมใจรกในกำรบรกำร


[34]

รำคำ รำคำทบรษทก ำหนดเปนรำยไดของกจกำร แตเปนตนทนของลกคำ ผบรโภคจะเปรยบเทยบระหวำงคณคำ (Value) ของผลตภณฑกบรำคำ(Price) ของผลตภณฑนน สวนประสมดำนรำคำเปนสวนทมควำมยดหยนมำกทสด เนองจำกรำคำสำมำรถผนแปรตำมสภำวะตลำดทเปลยนแปลงไป ท งนขนอยกบฤดกำล รำคำตลำดคแขงข น โปรแกรมกำรสงเสรมกำรขำย ประเภทของลกคำ สภำพเศรษฐกจ สภำพกำรณกำรเมอง และตนทนในกำรด ำเนนงำน รำคำตองเ ปนรำคำทมควำมเหมำะสมกบคณภำพของหองพก เหมำะสมกบคณภำพดำนกำรบรกำร และมควำมหลำกหลำยในระดบรำคำส ำหรบธรกจสำยกำรบน มกลยทธกำรก ำหนดรำคำต วโดยสำรแบบ Dynamic Pricing ถอเปนกลยทธส ำคญของธรกจสำยกำรบนตนทนต ำ โดยDynamic Pricing จะเปนกำรปรบรำคำต วโดยสำรตำมระยะเ วลำจำกวนทเ รมเ ปดใหจองต วโดยสำรถงวนออกเดนทำง หำกจองซอใกลวนเดนทำงรำคำต วโดยสำรจะแพง ดวยวธกำรนสำยกำรบนตนทนต ำจะสำมำรถก ำหนดรำคำทยดหยน สำมำรถสรำงก ำไรในอตรำทสงสด ในขณะเดยวกนกำรเปดขำยต วลวงหนำในรำคำต ำกวำจะท ำใหผโดยสำรจองซอต วลวงหนำเพมขน ท ำใหลดควำมเสยงจำกผโดยสำรไมเตมเทยวบน ชองทำงกำรจดจ ำหนำย ธรกจจะตองมกระบวนกำรในกำรท ำใหผบรโภคสำมำรถเขำถงผลตภ ณฑหรอบรกำรไดโดยงำย สะดวก และรวดเรว กำรตดสนใจเลอกชองทำงกำรจดจ ำหนำยจงเปนสงส ำคญ บรษทสำมำรถเพมชองทำงกำรจดจ ำหนำยทำงอนเทอรเนต ซงเปนชองทำงทประสบควำมส ำเรจอยำงสง กำรสงเสรมกำรตลำด เปนกำรสอสำรเพอโฆษณำสนคำหรอผลตภณฑเพอจงใจใหเ กดควำมตองกำร มกำรใหเงอนไขพเศษทธรกจใหกบลกคำทมำใชบรกำรเปนครงครำว เพอกระตน จงใจใหลกคำซอสนคำหรอบรกำรในเวลำน น เ ชน ชวงนอกฤดกำลทองเทยว อำจใชเครองมอกำรสงเสรมกำรขำยสลกคำเพอใหลกคำสนใจในสนคำหรอบรกำรมำกขน ลกษณะทำงกำยภำพ เปนสวนของผลตภณฑประเภทบรกำรทผบรโภคมองเหนและใชในกำรตดสนใจ บรษทจงจ ำเปนตองน ำเสนอสงทปรำกฏทำงกำยภำพในลกษณะทท ำใหผบรโภคประทบใจ เชน ควำมสะอำด ควำมสวยงำม พรอมท งสงอ ำนวยควำมสะดวก ผบรหำรธรกจจงใหควำมส ำคญโดยกำรพฒนำลกษณะทำงกำยภำพและรปแบบกำรใหบรกำรเพอสรำงมลคำใหกบลกคำ ไมวำจะเปนดำนควำมสะอำด กำรจดสภำพแวดลอมใหเหมำะสมกบกำรพกผอน กลยทธทใชในกำรด ำเนนงำน นอกจำกกลยทธระดบหนำทแลว ย งมปจจยดำนกลยทธทสงเสรมกำรประกอบธรกจกำรทองเทยวใหประสบผลส ำเรจประกอบดวย กลยทธองคกร และกลยทธธรกจ กลยทธองคกรทส ำคญไดแก กลยทธกำรเจรญเตบโต และกลยทธกำรคงสภำพ กลธรกจทส ำคญไดแก กลยทธมงผลตภณฑบรกำรทมควำมแตกตำงจำกคแขงข นและมเอกลกษณในกำรบรกำร และกลยทธกำรมงเนนหรอใหควำมส ำคญกบกลมตลำดเปำหมำยกลมใดกลมหนงโดยเฉพำะ และกลยทธดำนผน ำตนทน ซงสอดคลองกบงำนวจยของ ปยะดำ ทองเสน (2552) ไดศกษำกลยทธกำรแขงข นของกลมธรกจโรงแรมทจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย กำรบรหำรควำมเสยงสงผลตอควำมส ำเรจของผประกอบธรกจกำรทองเทยว ดงนนผบรหำรจงใหควำมส ำคญตอกำรด ำเนนงำนดำนกำรบรหำรควำมเสยง โดยมกำรจดโครงสรำงกำรบรหำรควำมเสยงตำมหลกกำรก ำกบดแลกจกำรทด มกำรแบงหนำทควำมรบผดชอบของแตละสำยงำนไวอยำงชดเจน ตลอดจนมกระบวนกำรกำรบรหำรจดควำมเ สยงอยำงเ ปนระบบสำมำรถครอบคลมควำมเสยงดำนตำงๆ ตำมแนวทำงของ Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO) และState Enterprise Performance Appraisal (SEPA)ไดแก ควำมเสยงดำนกลยทธ ควำมเ สยงดำนกำรเงน ควำมเสยงดำนปฏบตกำร และควำมเสยงดำนปฏบตตำมกฎระเบยบขอบงคบ เนองจำกในชวง 2 ไตรมำสแรก ป 2557 ธรกจทองเทยวและโรงแรมไดรบผลกระทบจำกกำรชมนมทำงกำรเมอง ตอมำในเดอนพฤษภำคม 2557 มกำรท ำรฐประหำรกำรประกำศใชกฎอยกำรศกเ ปนปญหำส ำคญตำมหลกสำกลตอชำวตำงชำตทจะตดสนใจเขำมำทองเทยวในประเทศ นอกจำกน ยงมควำมเ สยงตอภำวะเศรษฐกจท วโลกหดตวลง เ มอ


[35]

เศรษฐกจยโรปยงคงไดรบผลกระทบตอเนองจำกวกฤตเศรษฐกจสหรฐอเมรกำ ท ำใหกลมลกคำจำกยโรปลดลง กจกำรทมลกคำจำกยโรปไดรบผลกระทบ ซงเปนควำมเสยงแตละกจกำรลดควำมเสยงโดยหำตลำดกลมลกคำชำวเอเชยมำกขน กำรใชขอมลทำงกำรบญช กำรบรหำรจดกำรใหธรกจประสบควำมส ำเรจตำมทต งไว จะตองมกำรจดท ำแผนกำรด ำเนนงำนตำงๆ เชน แผนประมำณกำรรำยไดและรำยจำย แผนงบประมำณเงนสด แผนกำรตลำดและขำย แผนกำรจดซอสนทรพย ผบรหำรระดบสงจะตองดแลและควบคมกำรด ำเนนงำนใหเปนไปตำมแผนทวำงไว ตลอดจนท ำกำรประเมนผลกำรปฏบตงำนวำเ ปนไปตำมเ ปำหมำยและวตถประสงคทก ำหนดไวหรอไม ธรกจใหควำมส ำคญตอกำรน ำระบบงบประมำณมำใชในกำรวำงแผนกำรด ำเนนงำนเพอใหเกดควำมชดเจนในแนวทำงกำรปฏบตของทกฝำย เพอกำรก ำหนดวตถประสงคและเปำหมำยใหมควำมเหมำะสม ชวยใหธรกจโรงแรมและธรกจสำยกำรบนด ำเ นนกำรและใชทรพยำกรมประสทธภำพ ซงสอดคลองกบแนวคดของธงชย สนตวงษ (2543: 28-32) กลำววำ กำรด ำเ นนงำนทมประสทธภำพและประสทธผล ระบบงบประมำณถอวำเปนเครองมอทมส ำคญทจะพำใหกำรด ำเนนธรกจมประสทธภำพและประสทธผล กำรด ำเนนงำนทมประสทธภำพคอกำรใชจำยทรพยำกรอยำงมแบบแผนและใชประโยชนจำกทรพยำกรมำกทสด ระบบงบประมำณจะชวยสรำงประสทธภำพในกำรด ำเนนงำนเพรำะระบบงบประมำณเ ปนตวควบคมกำรใชจำยทรพยำกรใหเปนไปตำมแผนทวำงไว กำรด ำเนนงำนจะมประสทธผลทวำงไวโดยระบบงบประมำณจะท ำหนำทในกำรวำงแผนเพอใหองคกรถงเปำหมำยทวำงไว ชวยในกำรประสำนงำนตลอดจนกำรควบคมกำรด ำเนนงำนเปนไปตำมเ ปำหมำยทวำงไว และสอดคลองกบงำนวจย ของ B.C.Ghosh and Yoke-Kai Chan (1997) ไดศกษำแนวทำงปฏบตทำงดำนบญชบรหำรในประเทศสงคโปร พบวำ เมอบรษทตำงๆ ตองเผชญกบกำรแขงขน เครองมอหนงทท ำใหบรษทเพมประสทธภำพในกำรด ำเ นนงำนได คอ กำรใชแนวปฏบตทำงดำนบญชบรหำร

ขอเสนอแนะ 1. สวนประสมทำงกำรตลำด ผลกำรวจยพบวำ แนวทำงสควำมส ำเ รจของผประกอบธรกจทองเทยวมปจจยทสงเสรมกำรประกอบธรกจใหประสบผลส ำเรจ คอ สวนประสมทำงกำรตลำดซงถอวำเปนปจจยทส ำคญในกำรด ำเ นนธรกจ เปนวธกำรใชเครองมอกำรตลำด หรอสวนประสมทำงกำรตลำดเพอตอบสนองควำมพงพอใจของกลมลกคำเ ปำหมำย ผบรหำรของธรกจทเกยวของกบกำรทองเทยวควรมกำรสงเสรมอยำงตอเนอง เพอเ ปนกำรรกษำลกคำเ ดม และแสวงหำลกคำรำยใหม หรอใหลกคำตดสนใจใชบรกำรบอยขน 2. ดำนกลยทธ ผลกำรวจยพบวำ แนวทำงสควำมส ำเรจของผประกอบธรกจกำรทองเทยวมปจจยทสงเสรมกำรประกอบธรกจใหประสบผลส ำเรจ คอ กลยทธระดบองคกร และกลยทธระดบธรกจ ผบรหำรของธรกจทเ กยวข องกบกำรทองเทยว ควรใหควำมส ำคญกบกำรก ำหนดกลยทธของธรกจเพอใชเ ปนแนวทำงในกำรด ำเ นนงำน ควรมกำรตดตำม ตรวจสอบและประเมนผลกำรด ำเนนงำน 3. ผบรหำรธรกจทเกยวของกบกำรทองเทยว ควรมควำมรและใหควำมส ำคญกบกำรบรหำรควำมเ สยงของธรกจ และมกำรจดต งหนวยงำนทท ำหนำทบรหำรควำมเสยงใหแกองคกร 4. ผบรหำรธรกจทเกยวของกบกำรทองเทยวควรใหควำมส ำคญกบกำรน ำขอมลทำงกำรบญชไปใชประกอบกำรวำงแผน กำรควบคม กำรประสำนงำน และกำรตดสนใจ เพอชวยใหผบรหำรวเครำะหก ำไร และวเครำะหจดคมทน เปนตน


[36]

เอกสารอางอง กระทรวงกำรทองเทยวและกฬำ. 2554. แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต พ.ศ.2555-2559. ธงชย สนตวงษ. 2543. องคการและการบรหาร การศกษาการจดการแผนใหม พมพครงท 11. กรงเทพฯ: ไทยวฒนำพำณชย. ปยะดำ ทองเสน. 2552. กลยทธการแขงขนของกลมธรกจโรงแรมทจดทะเบยนในตล าดหลกทรพยแหงประเทศไทย .

วทยำนพนธบรหำรธรกจมหำบณฑต มหำวทยำลยสโขทยธรรมำธรำช. มำนต ลอศรกล. 2553. ระบบการบรหารความเสยงขององคการรฐวสาหกจดานพลงงานไฟฟาไทย . ดษฎนพนธปรชญำ

ดษฎบณฑต, มหำวทยำลยรำมค ำแหง. ยทธนำ มหมดตำเฮด. 2554. ภมความรความช านาญ กลยทธทางธรกจ การสอสารวสยทศนความส าเรจในการประกอบ

ธรกจของผ ประกอบการโรงแรมอส ระในเขตกรงเทพมหานคร . วทยำนพนธศลปศำสตรมหำบณฑต มหำวทยำลยธรรมศำสตร.

ศมำพร กำเผอกงำม. 2555. ความสมพนธของความพงพอใจในสวนประสมทางการตลาดบรการ ความจงรกภกดในตราสนคา และแนวโนมการซอรถยนตยหอโตโยตาในอนาคต. วทยำนพนธบรหำรธรกจมหำบณฑต. อบลรำชธำน : มหำวทยำลยอบลรำชธำน.

B.C. Ghosh and Yoke-Kai Chan. 1997. Management accounting in Singapore-well in place? Managerial Auditing Journal. Vol: 12 No. 1: Abactract from, ABI/Inform-Document Details. htm.


[37]

ปจจยทมอทธพลทมตอการบรหารจดการแบบโลจสตกสเพอสงแวดลอม ในธรกจการขนสงทางบกในประเทศไทย

Factors Influencing Green Logistics Management

of Transportation Business in Thailand

ศรสดำ อยแยมศร* และ ดร.มำเรยม นะม** Srisuda Auchamsri and Dr.Mariam Nami

บทคดยอ กำรวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนำโมเดลเชงสำเหตของควำมสำมำรถในกำรกำรบรหำรจดกำรแบบ กรนโลจสตกสในองคกรดำนกำรบรกำรกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย และเพอศกษำรปแบบควำมสมพนธเชงสำเหตทม อทธพลตอประสทธภำพกำรบรหำรแบบโลจสตกสเพอสงแวดลอม ขององคกำรดำนกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย กำรศกษำครงนใชวธกำรวจยเชงปรมำณ และเชงส ำรวจ หนวยของกำรวเครำะหเปนระดบองคกร ตวอยำงคอ ผบรหำรหนวยงำนดำนกำรบรหำรจดกำรองคกรดำนกำรขนสง กลมผบรหำรดำนทรพยำกรบคคลทอยในธรกจภำคกำรขนสงทำงบก โดยไดมำจำกกำรสมแบบอำศยควำมนำจะเปนและวธกำรสมอยำงงำย เกบรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถำม สถตทใชในกำรวเ ครำะหขอมล ไดแก กำรวเครำะหปจจยเชงยนยน และโมเดลสมกำรโครงสรำง ผลกำรศกษำพบวำ ปจจยทม อทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบโลจสตกสเพอสงแวดลอม ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย ประกอบดวย ปจจยดำนควำมพรอมของทรพยำกร ปจจยดำนกำรบรหำรกำรกระจำยสนคำ ปจจยดำนคณภำพชวตบคลำกร ปจจยดำนสงแวดลอม ปจจยดำนดำนทนโลจสตกส มอทธพลทำงตรงตอกำรบรหำรจดกำรแบบโลจสตกสเพอสงแวดลอม ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย ส ำหรบปจจยทไมมอทธพลทำงตรง คอปจจยดำนสงคม ผลจำกกำรวจย สำมำรถสรปเ ปนข อเสนอแนะตอธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทยควรมกำรจดระบบบรหำรจดกำรกำรขนสงโดยกำรน ำกำรขนสงทเ ปนมตรกบสงแวดลอม มำใชในกำรประกอบธรกจอนจะเปนผลดตอกำรสรำงภำพลกษณองคกรและเปนกำรแสดงควำมรบผดชอบตอสงคม ส ำหรบภำครฐ ควรใชมำตรกำรทเ ข มงวดส ำหรบกำรจ ดระเบยบกำรขนสงดวยรถบรรทกใหมมำตรฐำนดำนสงแวดลอมเพมมำกขน ค าส าคญ: กำรขนสงทเปนมตรกบสงแวดลอม, โลจสตกสเพอสงแวดลอม

* คณะบรหำรธรกจ มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลพระนคร; Email: srisuda [email protected] ** คณะบรหำรธรกจ มหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลพระนคร; Email: [email protected]


[38]

Abstract The purposes of the study were 1) to develop the causal model of the capacity for green logistics mana gement of transportation business in Thailand and 2) to investigate the causal relationship model influencing green logistics management of transportation business in Thailand. The study applied quantitative and survey research techniques using organizations as the analyzed unit. The samples were executives in management and human resources in transportation industry drawn from probability random sampling and simple random sampling. Questionnaires were applied to collect data which were analyzed by Confirmatory Factor Analysis (CFA) and Structural Equation Modeling (SEM). The research results are as follows. Factors directly influencing the green logistics management of the transportation business in Thailand were the readiness of the resources, the distribution management, the quality of the personnel’s lives, environmental factors, and the green logistic capital management; while social factors showed indirect effect. The research results can be concluded as suggestions for the transportation business in Thailand that environmentally-friendly or green logistics should be applied to the business so that it would be advantageous for the organization image as this could generate the social responsibility. The public sectors should also issue certain restrictions which facilitate the order and standard for the environment. Key Word: Eco-Friendly Transportation, Green Logistics

ความเปนมาและความส าคญของปญหา กำรขนสงสนคำไดกลำยเปนปญหำทเกยวของดำนสงแวดลอม ทตองไดรบกำรแกไข กำรลดผลกระทบดำนสงแวดลอมในทกกจกรรมตลอดกระบวนกำรโลจสตกส เชน กำรปลอยกำซคำรบอนไดออกไซด ฝ น กำรปลอยของเ สย กำรตรถเทยวเปลำ กำรบรหำรสนคำคงคลงทด กระบวนกำรจดกำรสนคำยอนกลบจำกลกคำ (Reverse Logistics) (มนญญำ อะทำโส, 2551) ส ำหรบปญหำดำนสงแวดลอมทเ กดข นในประเทศไทยในหลำยดำนลวนมระดบควำมรนแรงของปญหำเชนเดยวกน โดยสำมำรถสรปถงปญหำตำงๆดำนสงแวดลอม ในประเทศไทยดงตอไปน (กรมควบคมมลพษ, 2550; กระทรวงทรพยำกรธรรมชำตและสงเสรมสงแวดลอม , 2548: 63-66) ปญหำสงแวดลอมดำนอำกำศ จำกรำยงำนสรปสถำนกำรณมลพษของประเทศไทย พ.ศ.2550 ของกรมควบคมมลพษ สำมำรถสรปถงสถำนกำรณคณภำพอำกำศไดวำ ปญหำหลก คอฝนขนำดเลกกวำ 10ไมครอน ซงมปรมำณสงเกนมำตรฐำนในหลำยพนท เชน กรงเทพมหำนคร (บรเ วณรมถนน) จงหวดสมทรปรำกำร สระบร เชยงใหม เปนตน รวมท งปญหำกำซโอโซนในบำงพนท เ ชน กรงเทพมหำนคร ปรมณฑล และภำคตะวนออก สวนกำซคำรบอนมอนอกไซด พบเกนมำตรฐำนเปนครงครำว โดยเฉพำะบรเ วณรมถนนบำงสำยในกรงเทพมหำนคร โดยสำเหตหลกมำจำกยำนพำหนะจ ำนวนมำกทสญจรไปมำบนทองถนน นอกจำกนกจกรรมกอสรำงทเพมขน มผลใหเพมมลพษทำงอำกำศ (ธญปวณ รตนพงศพร, 2553: 3) จำกปญหำสงแวดลอมหลำยดำนทเกดจำกกำรขนสงทำงรถยนตในประเทศไทย สงผลใหเ มองใหญในประเทศไทยเกดปญหำดำนสงแวดลอมทปนเปอนมำจำกฝนละอองในอำกำศถงข นวกฤตและสงผลตอสขภำพของคนไทย เ ปน


[39]

ปญหำเรงดวนทควรไดรบควำมสนใจและแกไขอยำงจรงจง ซงสำเหตมำจำกกำรขนสงทใชพลงงำนทมสำรปนเ ปอนและไมใหควำมสนใจในเรองของสงแวดลอม คณะผวจยไดท ำกำรศกษำปจจยทม อทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย เพอสรำงองคควำมรดำนกำรบรหำรจดกำรทแสดงควำมรบผดชอบตอสงคมของผประกอบกำรขนสงในประเทศไทยอนจะเปนประโยชนตอประเทศชำตตอไป

วตถประสงคของการวจย 1. เพอพฒนำโมเดลเชงสำเหตของควำมสำมำรถในกำรกำรบรหำรจดกำรแบบกรนโลจสตกสในองคกรดำนกำรบรกำรกำรขนสงทำงบก ประกอบดวย ปจจยดำนทรพยำกร ปจจยดำนกำรบรหำรกำรกระจำยสนคำ ปจจยดำนสงคม ปจจยดำนสงแวดลอม ปจจยดำนคณภำพชวตบคลำกร และปจจยดำนตนทนโลจสตกส 2. เพอศกษำรปแบบควำมสมพนธเชงสำเหตทมอทธพลตอประสทธภำพกำรบรหำรแบบกรนโลจสตกสขององคกำรดำนกำรขนสงทำงบกในประเทศ

กรอบแนวความคดในการวจย คณะผวจยไดพฒนำโมเดลปจจยทมอทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย เพอทดสอบอทธพลและควำมสมพนธของตวแปรตำงๆ เพออธบำยกำรบรหำรจดกำรเกยวกบกำรน ำแนวคดดำนกำรขนสงสเขยว green logistics โดยผลกำรทบทวนวรรณกรรมทเกยวของพบวำ ปจจยควำมตระหนกรดำนกำรขนสงเพอสงแวดลอมมผลตอกำรก ำหนดนโยบำยกำรบรหำรขององคกร (Chan, 2001; Chan & Lau, 2000; Laroche et al., 2001) ตวแปรประกอบดวยปจจยควำมพรอมดำนทรพยำกร ปจจยกำรบรหำรกำรกระจำยสนคำ ปจจยดำนสงคม ปจจยดำนสงแวดลอม ปจจยดำนคณภำพชวตบคลำกร และปจจยดำนตนทนโลจสตกส ซงผวจยไดประมวลจำกงำนวจยทไดศกษำถงควำมสมพนธและอทธพลของกำรบรหำรจดกำรองคกรแบบ green logistics ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย มำสกรอบแนวควำมคดในกำรวจยและสมมตฐำนกำรวจย

วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย กำรวจยครงนใชกำรวจยท งเชงคณภำพและปรมำณ โดยด ำเนนกำร ดงน 1. กำรวจยเชงคณภำพ (Qualitative Research) ดวยกำรสมภำษณเจำะลกผประกอบกำร จ ำนวน 12 แหง เ ปนกำรสมภำษณแบบมโครงสรำง เพอน ำผลกำรสมภำษณมำยนยนกรอบแนวควำมคด 2. กำรวจยเชงปรมำณ (Quantitative Research) เปนกำรวจยเชงส ำรวจ โดยเลอกตวอยำงจำกผประกอบกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย ตวอยำงจ ำนวน 420 ตวอยำง จำกประชำกรผประกอบกำรขนสงดวยรถบรรทกในประเทศไทย จ ำนวน 16,400 รำย (ขอมลผประกอบกำรขนสง ส ำนกกำรขนสงสนคำ กรมกำรขนสงทำงบก กระทรวงคมนำคม, คนเมอป 2556) ตำมกำรค ำนวณตำมสตรของ Yamane’ เครองมอทใชในกำรวจยคอแบบสอบถำม แบบมำตรสวนประมำณคำ 5 ระดบ (Rating Scale Questionnaire) ทผำนกำรตรวจสอบควำมตรงเชงเ นอหำ (content validity) ควำมตรงเชงโครงสรำง


[40]

(construct validity) และหำคำควำมเชอม น (reliability) วเครำะหขอมลเชงปรมำณดวยสถตเชงพรรณำและวเ ครำะหสถตพหตวแปรโดยใชโมเดลสมกำรโครงสรำง (structural equation model) เพอทดสอบอทธพลเชงสำเหตดวยโปรแกรม LISREL

สรปและอภปรายผลการวจย ลกษณะทวไปของตวอยาง กำรวเครำะหลกษณะท วไปขององคกรทตอบแบบสอบถำม โดยใชสถตเชงพรรณนำ (descriptive construct) ดงน ตารางท 1 ขอมลประชำกรศำสตร

ประชากรศาสตร จ านวนตวอยาง รอยละ

ขนาดของกจการ ผลประกอบกำรต ำกวำ 20 ลำนบำท ระหวำง 21- 30 ลำนบำท ระหวำง 31- 40 ลำนบำท ระหวำง 41- 60 ลำนบำท มำกกวำ 61 ลำนบำท

143 71 29 110 67

34 17 7

26 16

ทนจดทะเบยน ผลประกอบกำรต ำกวำ 10 ลำนบำท ระหวำง 11- 20 ลำนบำท ระหวำง 21- 30 ลำนบำท มำกกวำ 31 ลำนบำทขนไป

50 151 88 131

12 36 21 31

รปแบบกจการ บรษท จ ำกด หำงหนสวน จ ำกด

กจกำรเจำของคนเดยว อนๆ

113 109 97 101

27 26 23 24

ระยะเวลาในการด าเนนธรกจ 1- 5 ป 6 - 10 ป

11 - 15 ปขนไป 16 - 20 ป

20 ป ขนไป

118 147 46 38 71

28 35 11 9

17

จำกตำรำงท 1 ขอมลดำนประชำกรศำสตรของตวอยำง พบวำ ขนำดของกจกำรสวนใหญ มผลประกอบกำรต ำกวำ 20 ลำนบำท (32%) ทนจดทะเบยน 11-20 ลำน (36%) รปแบบกจกำรบรษทจ ำกด (27%) และระยะเ วลำในกำรด ำเ นนธรกจ ระหวำง 6-10 ป (35%)


[41]

Chi-Square=64.23,df=46, P-value=0.04, 2/df = 1.388 RMSEA = 0.321, CFI = 0.893, GFI = 0.760, AGFI = 0.440, *p<0.05, **p>0.01

ภาพท 1 โมเดลสมกำรโครงสรำงเชงสำเหตกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

จำกภำพท 1 มกำรยอมรบสมมตฐำน Ho (P-value > 0.01 เมอทดสอบดวยควำมเชอม น 99%) คอแบบจ ำลองมควำมสอดคลองกบขอมลเชงประจกษในภำพรวม โดยคำไคสแควร มคำ 64.23 คำควำมนำจะเ ปนของไคสแควร P-value เทำกบ 0.04 องศำอสระ (df) เ ทำกบ 46 คำไคสแควรก ำลงสองสมพ นธ (2/df ) 1.39 คำรำกทสองของคำเฉลยควำมคลำดเคลอนก ำลงสองของกำรประมำณคำ RMSEA เทำกบ0.3 เมอพจำรณำถงอตรำสวนควำมแปรปรวนของตวแปรภำยในแตละตวซงถกอธบำยโดยรปแบบจ ำลอง (SME) พบวำตวแปรควำมพรอมดำนทรพยำกร กำรกระจำยสนคำ ดำนสงคม และดำนสงแวดลอมมคำ SME เทำกบ 0.78 หมำยควำมวำตวแปรท ง 4 ตวมประสทธภำพในกำรอธบำยควำมแปรปรวนของกำรจดกำรแบบ green logistic ไดรอยละ 78 ในขณะทตวแปรคณภำพชวตมคำ SMC เ ทำกบ 0.93 แสดงถงวำ ตวแปรคณภำพชวตมประสทธภำพในกำรอธบำยควำมแปรปรวนของกำรจดกำรแบบ green logistic ไดสงถงรอยละ 93 และตวแปรสดทำยตวแปรตนทนโลจสตกส มคำ SMC เ ทำกบ .95 แสดงวำตวแปรตนทนโลจสตกสมประสทธภำพในกำรอธบำยควำมแปรปรวนของกำรจดกำรแบบ green logistic ไดรอยละ 95 แสดงใหเหนวำรปแบบจ ำลองนสำมำรถอธบำยควำมแปรปรวนของตนทนโลจสตกสของผประกอบกำรไดสงมำกถงรอยละ 95


[42]

ตารางท 2 อทธพลทำงตรงทสงผลไปยงกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย ตวแปรอสระ ควำมสมพนธ คำควำมสมพนธ ตวแปรตาม

ควำมพรอมดำนทรพยำกร ทำงตรง ทำงออม โดยรวม

0.70** -

0.70**

การบรหารจดการแบบ green Logistics ของธรกจการขนสง

ทางบกในประเทศไทย ปจจยดำนกำรกระจำยสนคำ ทำงตรง

ทำงออม โดยรวม

0.83** -

0.83**

ปจจยดำนดำนสงคม ทำงตรง ทำงออม โดยรวม

0.15 -

0.15

ปจจยดำนสงแวดลอม ทำงตรง ทำงออม โดยรวม

0.70** -

0.70**

ปจจยดำนคณภำพชวต ทำงตรง ทำงออม โดยรวม

0.63** -

0.63**

ปจจยดำนตนทนโลจสตกส ทำงตรง ทำงออม โดยรวม

0.77** -

0.77**

หมำยเหต: DE= Direct Effect, TE=Total Effect 0* มนยส ำคญทำงสถตระดบ **มนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.1 สรปผลตำรำงท 2 ควำมพรอมดำนทรพยำกร ดำนกำรกระจำยสนคำ ดำนสงแวดลอม ดำนคณภำพชวต และดำนตนทนโลจสตกสมอทธพลทำงตรงเชงบวกทสงผลไปยงกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย มคำอทธพลเทำกบ 0.70, 0.83, 0.70, 0.63 และ 0.77 ตำมล ำดบ ยกเวนดำนสงคมไมสงผลทำงตรงเชงบวกตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย มคำเทำกบ 0.12 ตารางท 3 ระดบควำมคดเหนของผบรหำรตอสำเหตทมอทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistic ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

ตวแปร คาเฉล ย คาเบยงเบน มาตรฐาน แปลความหมาย ปจจยควำมพรอมดำนทรพยำกร

ปจจยกำรกระจำยสนคำ ปจจยดำนสงคม

ปจจยดำนสงแวดลอม ปจจยคณภำพบคลำกร ปจจยตนทนโลจสตกส

กำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

3.867 3.651 2.143 3.655 3.840 3.480 3.765

0.731 0.719 0.348 0.836 0.781 0.723 0.804

ระดบสง ระดบสง ระดบต ำ ระดบสง ระดบสง ระดบสง ระดบสง


[43]

จำกขอมลตำรำงท 3 ระดบควำมคดเหนของผบรหำรทมำจำกควำมพรอมดำนทรพยำกร ดำนกำรกระขำยสนคำ ดำนสงแวดลอม ดำนคณภำพบคลำกร และดำนตนทน มอทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistic ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย ในระดบสง ยกเวนดำนสงคม ตารางท 4 สรปผลกำรทดสอบสมมตฐำน

สมมตฐาน ผลการทดสอบสมมตฐาน

H1 ควำมพรอมดำนทรพยำกรมอทธพลทำงตรงเชงบวกตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

H2 กำรบรหำรจดกำรกำรกระจำยสนคำมอทธพลทำงตรงเชงบวกตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

H3 ปจจยดำนสงคม ไมมอทธพลทำงตรงเชงบวกตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

H4 ปจจยดำนสงแวดลอมมอทธพลทำงตรงเชงบวกตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

H5 ปจจยดำนคณภำพชวตบคลำกร มอทธพลทำงตรงเชงบวกตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย H6 ปจจยดำนตนทนโลจสตกส มอทธพลทำงตรงเชงบวกตอกำรบรหำรจดกำรแบบ

green logistics ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย

ไดรบกำรสนบสนน


ไมไดรบกำรสนบสนน



จำกตำรำงท 4 สรปผลกำรทดสอบสมมตฐำน พบวำปจจยดำนควำมพรอมดำนทรพยำกร ดำนกำรกระขำยสนคำ ดำนสงแวดลอม ดำนคณภำพบคลำกร และดำนตนทน มอทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistic ในธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย ในระดบสง ยกเวนดำนสงคม

การอภปรายผล จำกวตถประสงคในกำรวจย เพอศกษำปจจยทมอทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทย ปจจยควำมพรอมควำมพรอมดำนทรพยำกร ผลกำรศกษำพบวำ ตวแปรควำมพรอมดำนกำรเ งน ควำมพรอมดำนบคลำกร และควำมพรอมดำนเทคโนโลยมควำมอทธพลตอกำรบรหำรจดกำรแบบ green logistics ของธรกจกำรขนสงทำงบกในประเทศไทยซงมควำมสอดคลองกบแนวคดของกำรพ ฒนำควำมพรอมดำนทรพยำกรมนษยทตองอำศยกำรบรหำรงำนอยำงมประสทธภำพภำยในองคกรตำมแนวคดของ (Galbreath, 2005) ซงผบรหำรภำยในองคกรจะตองพ ฒนำควำมรประสบกำรณในกำรปฏบตงำนทผบรหำรตองสรำงควำมพรอมของทรพยำกรมนษยและทรพยำกรอนๆ ทจ ำเ ปนในองคกรเพอท ำใหทรพยำกรมนษยมประสบกำรณอยำงมออำชพเพอใหองคกรมควำมสำมำรถในเชงกำรแขงข นเชงกลยทธไดและสงผลใหองคกรเจรญเตบโต อกท งควำมรและประสบกำรณของผบรหำรระดบสงทน ำมำใชในกำรตดสนใจและน ำกลยทธสกำรปฏบต ทยำกทจะลอกเลยนแบบหรอหำมำทดแทน องคกรทมควำมพรอมดำนทรพยำกรจะมควำมสำมำรถในกำรท ำก ำไรเหนอกวำผลก ำไรโดยเฉลย (Barney, 1991: 111-112; Castanias & Helfat, 2001: 674-675; Galbreath, 2005: 984) นอกจำกนกำรบรหำรองคกรดำนกำรขนสงเปนธรกจดำนกำรบรกำรจ ำเปนตองอำศยควำมเชอม นของผใชบรกำร ย ง


[44]

รวมท งกำรทองคกรจะตองมกำรบรหำรโดยยดหลกควำมรบผดชอบตอสงคมดวยกำรน ำควำมพรอมทมอยในใชในกำรบรหำรจดกำรใหเกดคณภำพสงสดแกองคกรดวย ปจจยดำนกำรบรหำรกำรกระจำยสนคำ ผลกำรศกษำพบวำปจจยดำนกำรบรหำรกำรกระจำยสนคำมควำมส ำคญตอกำรบรหำรจดกำรธรกจแบบ green logistics สอดคลองกบงำนวจยของ ธนดำ สนำรกษ และคณะ (2550) ไดศกษำวเครำะหปจจยชวดทเหมำะสมในกำรวนจฉยควำมสำมำรถดำนโลจสตกสใหกบผประกอบกำร SMEs ของประเทศไทย โดยท ำกำรพฒนำแบบประเมนขนจำก Logistics Scorecard ของสถำบนเทคโนโลยโตเกยว ทรวมมอกบระบบโลจสตกสญปน ซงแบบประเมนดงกลำวประกอบดวย ขอบเขตกำรประเมน 5 ดำน ซงปจจยดำนแรกคอ กำรก ำหนดกลยทธองคกรเปนปจจยทสงผลตอกำรบรหำรจดองคองคกรทมประสทธภำพ ปจจยดำนสงคม เปนปจจยทมำจำกกำรทองคกรจะตองค ำนงถงอทธพลของกลมอำงองทหมำยควำมถงผทประกอบธรกจรวมกนเปนเครอขำยธรกจดำนกำรขนสงและใหบรกำรกำรขนสงรวมท งกำรค ำนงถงผลประโยชนทจะตองกระทบตอสวนรวมทองคกรจะตองใหควำมส ำคญเพอไมใหองคกรเกดควำมเ สยหำย ท งนหำกองคกรไมค ำนงถงควำมเสยหำยทเกดจำกกำรละเลยไมปฏบตตำมกฎเกณฑของสงคมกอำจท ำใหผบรโภคทใชสนคำหรอบรกำรน ำมำเ ปนเ งอนไขของกำรไมใชสนคำของบรษท ท งนองคกรจะตองอำหำรหลกกำรของระบบกำรจดกำรดำนควำมปลอดภย เ ชน ผลตภ ณฑมำตรฐำนอตสำหกรรมประเภทตำงๆ ปจจยดำนสงแวดลอมทเกดจำกผลกระทบจำกมลภำวะทำงอำกำศ และผลกระทบดำนมลพษทำงเ สยงทสงผลตอพฤตกรรมกำรซอผลตภณฑของลกคำ ซงมลกคำจ ำนวนมำกใหควำมสนใจตอกำรซอผลตภณฑทค ำนงถงสงแวดลอม ท งนสอดคลองกบงำนวจยของ (Atsuko and Midori, 2001) ทกลำวถงกำรทผบรโภคมควำมโนมเอยงในกำรซอผลตภ ณฑทเ ปนมตรกบสงแวดลอมมำกขน นอกจำกนผประกอบกำรจะตองใหควำมรกบพนกงำนทท ำหนำทในกำรขนสงสนคำใหเ ข ำใจผลกระทบทเกดจำกกำรขบขรถบรรทกใหหลกเลยงจำกมลภำวะทอำจเปนพษตอสขภำพอนำมยของตนเองดวย ปจจยดำนคณภำพชวตของบคลำกร ส ำหรบผปฏบตงำนทมภำระหนำทขนถำยสนคำข นรถจะตองพจำรณำถงอตรำคำจำงแรงงำนทเหมำะสมเปนไปตำมหลกกฎหมำยของประเทศจะตองไมท ำใหมกำรเอำรดเอำเปรยบลกจำง รวมท งกำรใหควำมเอำใจใสในกำรปองกนอนตรำยทอำจเกดขนขณะปฏบตงำน โดยจะตองมกำรท ำประกนภ ยใหครอบคลมทกดำน ท งนสอดคลองกบงำนวจยของ (Galbreath & Benjamin, 2010) ระบวำควำมส ำเรจและควำมเ จรญเตบโตขององคกรขนอยกบกำรก ำหนดเปำหมำยขององคกร ซงกำรท ำใหพนกงำนท งหมดมงสเปำหมำยเดยวกน ผบรหำรจะตอสรำงเครองมอวดและประเมนศกยภำพทเหมำะสมกบพนกงำนใหพนกงำนแตละคนเขำใจบทบำทของตนเองและสรำงข วญและก ำลงใจใหกบพนกงำน ปจจยดำนตนทนโลจสตกส ซงเปนตนทนทเกดจำกกำรขนสงทำงบกซงนบไดวำเปนกำรขนสงทสำมำรถยนหยนไดมำกทสดและเปนกำรขนสงทมควำมรวดเรวและไดรบควำมนยมมำกทสดทำงหนงดวย ธรกจขนสงทำงบกน นเ ปนธรกจทจดไดวำผประกอบกำรขนสงสำมำรถเขำสธรกจไดงำยท งนเพรำะตนทนกำรลงทนในธรกจนไมสงมำกนก กำรทองคกรสำมำรถบรหำรตนทนทเกดจำกคลงสนคำ ดำนสงแวดลอมและกำรถอครองสนคำเพอใหสำมำรถใหบรกำรลกคำไดรวดเ รวยอมสงผลใหองคกรประสบควำมส ำเรจ และหำกองคกรสำมำรถบรหำรจดกำรภำยใตกำรค ำนงถงสงแวดลอม หรอ green logistics ยงจะมสวนท ำใหองคกรประสบควำมส ำเรจมำกยงขน สอดคลองกบงำนวจยของ Fawcett & Coopet (1998) ทไดท ำกำรประเมนศกยภำพดำนโลจสตกสและควำมส ำเรจของลกคำดวยกำรท ำกำรส ำรวจหลำย วธ พบวำองคกรทพ ฒนำควำมสำมำรถดำนโลจสตกสใหเปนควำมสำมำรถหลกเพอตอบสนองควำมตองกำรของลกคำไดรวดเ รว พบวำองคกรทมศกยภำพดำนโลจสตกสสงจะท ำกำรพฒนำระบบกำรประเมนศกยภำพและไดรบกำรยอมรบจำกลกคำเพมขน


[45]

ขอเสนอแนะ 1. ธรกจทท ำหนำทในกำรขนสงสนคำ ควรมควำมเขำใจในกำรใชพลงงำนทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยใหควำมสนใจกบกำรด ำเนนธรกจกำรขนสงดวยกำรฝกอบรมพนกงำนใหมควำมรควำมเขำใจเพอปองกนกำรละเลยตอกำรสรำงปญหำในกำรปองกนสงแวดลอม 2. หนวยงำนภำครฐดำนองคกำรและกำรจดกำร ควรเนนควำมสนใจเ ปนอยำงมำกกำรบรหำรองคกรดำนกำรขนสงเปนธรกจดำนกำรบรกำรจ ำเปนตองอำศยควำมเชอม นของผใชบรกำร ยงรวมท งกำรทองคกรจะตองมกำรบรหำรโดยยดหลกควำมรบผดชอบตอสงคมดวยกำรน ำควำมพรอมทมอยในใชในกำรบรหำรจดกำรใหเ กดคณภำพส งสดแกองคกรดวย ขอเสนอแนะเพองำนวจยในครงตอไปนนผสนใจสำมำรถน ำผลจำกกำรวจยครงนเปนแนวทำงหรอขอมลพนฐำนดำนวชำกำรเพอน ำไปพฒนำประยกตใชในงำนวจยครงตอไปใหเปนประโยชนมำกขน ดงน 1. กำรทดสอบแบบจ ำลองกำรวจยทน ำเสนอนน อำจมกำรตดตวแปรเชงสำเหตทม อทธนอยหรอไมมอทธพลตอตวแปรตำม แลวท ำกำรทดสอบอกครงหนง อำจท ำใหคำสถตตำงๆ ทแสดงควำมเหมำะสมของแบบจ ำลองกบข อมลเชงประจกษดขน 2. ผวจยอำจท ำกำรเปรยบเทยบแนวทำงกำรจดกำรขนสงทเปนมตรกบสงแวดลอมกบตวอยำงทเปนผประกอบกำรในลกษณะอนๆ เชน กำรขนสงผโดยสำร หรอ กำรขนสงนกทองเทยว เปนตน

เอกสารอางอง ธญปวณ รตนพงศพร. (2553). แบบจ าลองพฤตกรรมการซอผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอมของผบรโภค. มหำวทยำลย

รำมค ำแหง. ธนดำ สนำรกษ (2550) การปรบปรงประสทธภาพสายการผลต กรณศกษา: ส ายการผลตขดลวดแมเหลก ภาควชา

วศวกรรมอตสาหการและโลจสตกส คณะวศวกรรมศำสตร มหำวทยำลยเทคโนโลย มหำนคร กรงเทพมหำนคร มนญญำ อะทำโส. (2551). การพฒนาระบบการวางแผนการขนสงเพอลดการเดนรถ . กรงเทพมหำนคร. ส ำนกกำรขนสงสนคำ. โครงการพฒนาศกยภาพผประกอบการขนสงดวยรถบรรทก. กรมกำรขนสงทำงบก กระทรวง

คมนำคม (ขอมลผประกอบกำรขนสง คนเมอ พ.ศ.2556) Atsuko and Midori. (2001). Asia Pacific Advances in Consumer Research. Volume 4, 2001 Pages 28-36. Barney, (1991). Firm Resoures and Subtained Competitive Advantage. Journal of Management, Vol. 17, No. 1, p. 99-

120. Castanias & Helfat. (2001). Entrepreneurship Sustainable Growth and Performance . Edward Elgar Publishing, Jan 1,

2001. BE- Business & Economics. Chen, R.Y.K., and Lau, L.B.Y. (2000). Antecedents of Green Purchases: A survey in China. Journal of Consumer

Marketing, 174,(338-357). Duane Ireland and Hitt. (1999). Achieving and Maintaining Strategic Competitiveness in the 21st Century: The Role of

Strategic Leadership. Vol. 13, No.1, Global Competitiveness.


[46]

Fawcett & Coopet. (1998). Logistics Performance Measurement and Customer Success-Field Study Perspectives, Industrial Marketing Management, Volume 27, Number 4 July 1998: 341-357.

Galbreath, J., & Benjamin, K. (2010). An Action-based approach to linking CSR to strategy: Framework and cases. In: C. Louche, S.O. Idowu & W.L. Filho (Eds), Innovative CSR: From risk management to value creation. (pp. 12-37). Sheffield, UK: Greenleaf Press.

Laroche, M., Bergeron, J., Tomiul, M., and Barbaro-Forleo G. (2001). “Targeting consumers who are willing to pay more for environmentally friendly products”, Journal of Consumer Marketing, 18 (6), 503-520.


[47]

The Investigation of Artificial Intelligence Application in the Public Administration’s Literature

Dr.Srirath Gohwong*

Abstract This article is the study of Artificial Intelligence (AI) application for Public Administration (PA) by investigating many key writings of PA scholars in six paradigm’s Henry and three Minnowbrook’s conferences. The findings are that AI is not paid attention to PA scholars as a tool for IT-based reform such as big data management and knowledge management for public policy analysis. Key Word: Artificial Intelligence, Knowledge Management, Minnowbrook Conferences, Public Administration, Public Policy Analysis,

Introduction Artificial Intelligence (AI) is the field of research that studies and develops of intelligent machines and software for replacing human thinking and deciding. (Simon, 1977; Dervojeda et.al., 2013). It play a big role in e -government in the age of chaos, especially big data-driven decision-making and knowledge management (KM) for public policy analysis. (Yick, 2009; O’Leary, Van Slyke and Kim, 2010; Laudon and Laudon, 2014) However, there is no study about the development of AI’s application in the writings of Public Administration (PA). Hence, the one and only one objective of this article is to investigate the development of AI application in the history of PA.

The Paradigm Shift of PA Paradigm is one of the most important words for PA because the easiest way to see the development of the field by classifying theories of PA into eras. Though it is employed by many scholars such as Henderson (1966), Waldo (1968), Ostrom (1974), Henry (1975, 2010), Golembiewski (1977), Bozeman (1978), McCurdy (1986) (Bowornwathana, 1984; Shafritz and Hyde, 1997; Henry, 1975, 2010).

* Faculty of Social Sciences, Kasetsart University; Email: [email protected]


[48]

However, this article will employ only Henry’s work, which is the one of the Public Administration Review (PAR)’s 75 Most Influential Articles (PAR, 2015). The six paradigm of Henry are as follows: Paradigm I -Politics-Administration Dichotomy (1900-1926), Paradigm II-Principle of Administration (1927-1936), The Challenge (1938-1950), The Reaction to the Challenge (1947-1950), Paradigm III-Public Administration as political science (1950-1970), Paradigm IV-Public Administration as Management science (1956-1970), Paradigm V-Public Administration as Public Administration/ Search for curricular Autonomy (1970 onwards), and Paradigm VI-Governance (1990-onwards). (Henry, 1975, 2010)

AI in the Six Paradigm of Henry AI is simply defined as the application of computer hardware and software for making a non-programmed decision, which applies specific solutions for an unstructured problem. This kind of problem is new, unique, nonrecurring with information deficiency. (Schermerhorn, Jr., 2013; Robbins, DeCenzo and Coulter, 2013) With the investigation of the development of AI application in PA by using six paradigm of Henry, I categorize the era of AI into two eras as follows: pre-AI oriented PA era and AI oriented PA era. Pre-AI Oriented PA Era This era comprises three periods-pre-paradigm period, paradigm I, and paradigm II. The same contribution to AI of these periods is to focus the importance of decision-making for PA. Pre-Paradigm Period Before the paradigm I, the identification of the importance of non-programmed decision, which is the intellectual root of AI, appeared in the first work of PA in 1887, Woodrow Woodrow’s The Study of Administration, as the reason of emergence of new field of study. It looks like a candle in the dark because PA scholars have to wait for 58 years for indication of artificiality in decision-making with the well-known book of H.A. Simon in 1945. Wilson as the father of PA (1887: 200-201) stated that “And those views are steadily widening to new conceptions of state duty; so that, at the same time that the functions of government are everyday becoming more complex and difficult, they are also vastly multiplying in number. Administration is everywhere putting its hands to new undertakings. The utility, cheapness, and success of the government’s postal service, for instance, point towards the early establishment of governmental control of the telegraph system. Or, even if our government is not to follow the lead of the governments of Europe in buying or building both telegraph and railroad lines, no one can doubt that in some way it must make itself master of masterful corporations. The creation of national commissioners of railroads, in addition to the older state commissions, involves a very important and delicate extension of administrative functions. Whatever hold of authority state or federal governments are to take upon corporations, there must follow cares and responsibilities which will require not a little wisdom, knowledge, and experience. Such things must be studied in order to be well done. And


[49]

these, as I have said, are only a few of the doors which are being opened to offices of government. The idea of the state and the consequent ideal of its duty are undergoing noteworthy change; and “the idea of the state is the conscience of administration.” Seeing every day new things which the state ought to do, the next thing is to see clearly how it ought to do them. This is why there should be a science of administration which shall seek to straighten the paths of government, to make its business less unbusinesslike, to strengthen and purify its organization, and to crown its duties with dutifulness. This is one reason why there is such a science. Paradigm I In this paradigm, there are two scholars with different points of view on decision-making: Goodnow and Weber. Goodnow favored non-programmed decision-making whereas Weber trusted in programmed decision-making. Non-programmed decision-making appeared again in decision of “policy” of the classical work of Goodnow, Politics and administration: a study in government, in his most famous simple theory of politics and administration dichotomy. According to Goodnow, politics (policy) must be separated from administration. Public policy partly relates to non-programmed decision-making because policy-makers must make a decision under the limitation of incomplete information. He argued that “'The will' of the state or sovereign must be made up and formulated before political action can be had. The will of the state or sovereign must be executed, after it has been formulated, if that will is to result in governmental action. All the actions of the state or its organs, further, are undertaken with the object, either of facilitating the expression of this will or of aiding in its execution. This would seem to be the case whatever may be the formal character, of the governmental system.” (Goodnow, 1900: 9) He also stated the incomplete information that “No control which a political body can have over a body entrusted with the acquisition of facts and the gathering of information can result in the gathering of more facts or the acquisition of more exact information.” (Goodnow, 1900: 80-81) On contrary, Max Weber, a German scholar in the same paradigm with Goodnow, strongly pointed that programmed decision-making for structured program is very important for modern organization in his two famous publications, Theory of Social and Economic Organization, published in 1911 (McCurdy, 1977; Weber, 1969), and Politics as Vocation, published in 1919 (Weber, 1946). Although Weber strongly agree with Goodnow’s politics/administration dichotomy by stating that “According to his proper vocation, the genuine official—and this is decisive for the evaluation of our former regime—will not engage in politics. Rather, he should engage in impartial 'administration.' This also holds for the so-called 'political' administrator, at least officially, in so far as the raison d'etat, that is, the vital interests of the ruling order, are not in question. Sine ira et studio, 'without scorn and bias, he shall administer his office. Hence, he shall not do precisely what the politician, the leader as well as his following, must always and necessarily do, namely, fight.” (Weber, 1946b: 95), he strongly believed that rule -based management as programmed decision is the solution for modern organization because rules will lead to the consistency of decision-making. Weber stated that “…(4) The rules which regulate the conduct of an office may be technical rules or norms.” (Weber, 1969)


[50]

Paradigm II Decision-making in this paradigm is only programmed decision-making in the works of Henry Fayol, James D. Mooney and Alan C. Reiley, Lyndall Urwick. Urwick with his work in 1934, The Function of Administration with special reference to the work of Henri Fayol, reconciled his idea with the Fayol’s the function of administration, and the principles and administrative duties, and Mooney and Riley’s logical arrangement of the principles of organization and proposed the analytical framework for the function of administration. Programmed decision-making is one of that function. Urwick stated in 1934 that “Fayol’s analysis of organization starts with a list of the administrative duties which every organization shall be designed to accomplish. This list is shown in the first column of Table IV…Administrative duties….1. See that the plan of operations is carefully prepared and strictly carried out…. 5. Make decisions which are clear, distinct and precise.” (Gulick and Urwick, 1937: 122-127) AI Oriented Public Administration Era This era can be categorized into two periods as follows: pre-Minnowbrook and Minnowbrook. The pre-minnowbrook is the period from 1935-1968 which cover the era of the challenge and the reaction of PA (1938-1950), the third paradigm and fourth paradigm. During This era cover the duration of the challenge (1938-1950) and the reaction to the challenge (1947-1950). The 1935 is the beginning of this era because it is the year that Simon was interested in decision-making (Simon and Newell, 1972). In 1949, non-programmed decision-making also appeared in the third edition of Public Administration’s Leonard D. White, who wrote the first textbook of Public Administration in 1924 in paradigm I. White stated that “The performance of routine duties is not only a good training for the higher posts of the service, but, as a rule , it is a bad training… A situation calling for a decision may have initial consideration either at the top or at the bottom of the hierarchy.” However, these above-mentioned scholars since 1887 just argued the importance of this type of decision-making. The non-programmed decision-making and AI were formally studied by Herbert Alexander Simon. What Simon studied since 1935 was first called decision-making, later called information processing, and finally called computer science (Simon and Newell, 1972). Simon formally indicated the non-programmed decision-making and its connection with AI in his most famous books of all time for PA scholars and PA students in 1945, Administrative Behavior: A Study of Decision-making Processes in Administrative Organization (Simon, 1996). This scholar was 29 years old when his book was published in 1945, 60 years since Wilson’s work. Simon (1945: 252; 1996: xii) pointed the problem of artificiality in his Administrative Behavior as follows: “... administration is not unlike play-acting. The task of the good actor is to know and play his role, although different roles may differ greatly in content. The effectiveness of the performance will depend on the effectiveness of the play and the effectiveness with which it is played. The effectiveness of the administrative process will vary with the effectiveness of the organization and the effectiveness with which its members play their parts.”


[51]

From the above mentioned page of Simon, he believed that problem-solving of human brain is the same as the structure of the symbolic logic system of computer because computer learns via trial and error like a human. The difficulty in that time was the creation of productive Artificial Intelligence for non-programmed decision-making. After that, though Public Administration was in the third paradigm and the fourth paradigm from 1950 to 1970, AI as a part of computer science is in the writings of PA scholars in the fourth paradigm such as Simon, Cyert and March. (Frederickson, 1980; Henry, 1975, 2010) In the fourth paradigm, before Cyert and March’s writing in 1963, Simon with Newell and Shaw (1958) firstly argued that decision-making process is in terms of a program by using digital computers. They stated that “We wish to emphasize that we are not using the computer as a crude analogy to human behavior we are not comparing computer structures with brains, nor electrical relays with synapses. Our position is that the appropriate way to describe a piece of problem-solving behavior is in terms of a program: a specification of what the organism will do under varying environmental circumstances in terms of certain elementary information processes it is capable of performing. This assertion has nothing to do directly with computers. Such programs could be written (now that we have discovered how to do it) if computers had never existed. A program is no more, and no less, an .analogy to the behavior of an organism than is a differential equation to the behavior of the electrical circuit it describes.” (Ne well, Shaw and Simon, 1958: 153) Later, Simon, Smithburg, and Thompson published their writing in 1961, Public Administration, did not directly present anything about AI in their book. However, they suggested intelligence units for gathering information for organizational use from both internal and external sources. In addition, they also classified these intelligence unit into two types: external intelligence unit for gathering external information for internal use, and internal intelligence unit for collecting information for controlling organization. (Simon, Smithburg and Thompson, 1961) After that, in 1963, Cyert and March, in their A Bahavioral Theory of the Firm, first pointed that the process of decision-making is in the form of flowcharts, algorithms, computer programs (Cyert and March, 1963), which is the emerging points of the digital computer in Public Administration. Two years later after Cyert and March, Simon indicated in his writing in 1965, The Shape of Automation for Men and Management, that heuristic programming, which was called Artificial Intelligence (AI) in the third edition of the 1965 textbook-The new science of management decision-in 1977, approach an automated solution to solve non-programmed problems by using experience-based rules. In addition, Simon also distinguished Operation Research (OR) for programmed decisions from heuristic programming for non-programmed decisions. (Simon, 1965, 1977) After that, 3 years later, PA has been under the influence of the Minnowbrook’s doctrine in the fifth paradigm (PA as PA since 1970-1989) and the sixth paradigm (Governance since 1990 until now). In this period, there are lots of works about AI as vital tools for policy analysis and knowledge management (KM). The formal beginning of AI formally started in 1972 when Simon and Newell drew up a manifesto for AI in 1972, Human Problem Solving, by stating that AI is the part of computer science that focuses on the replacement of human brain with computer. This book is full of problem-solving researches within an explicit framework of computer science theory for two decades of Simon (Simon and Newell, 1972; Simon, 1979). After that, a decade later, Simon and Newell,


[52]

also repeated the difference between OR and heuristic programming in 1982, Model of Bounded Rationality: Volume 1 Economic analysis and Public Policy, by pointing that OR is for well-structured problems and heuristic problem solving is for ill-structure problems (Simon, 1982). Later, Simon, in his Reason in Human Affairs in 1983, directly indicated AI as one of technical tools for decision-making and public policy by pointing that AI is for qualitative consideration whereas operation research is for mathematized decision (Simon, 1983). In addition, Simon, Smithburg, and Thompson in their new edition of Public Administration in 1991 indicate the importance of IT for PA and public policy (Simon, Smithburg, and Thompson, 1991). After that, in 1999, Barth and Arnold in their article, Artificial Intelligence and Administrative Discretion: Implications for Public Administration, describe both the advantages and disadvantages of AI for PA (Barth and Arnold, 1999). However, in the Minnowbrook period with three conferences in 1968, 1988, and 2008 for investigating the state of the art and trend of PA, AI is not one of the important issues for PA in the study of the provision of public goods and services in all three Minnowbrook conferences. In Minnowbrook I, AI was indirectly discussed as a tool for data respiratory for KM, Public Administration Theoretical Inventory (PATI) on punch cards, and as a system approach of Planning-Programming-Budgeting System (PPBS) (Marini, 1968). Next, the PA scholars in Minnowbrook II in 1988 poorly addressed the importance of IT such as electronic mail, ETHNET, SOCNET, POLINET, COMPUSOURCE, word processing, and AI as a vital drive for public reform (Guy, 1989). After that, in Minnowbrook III, the application of AI-based tools for public policy analysis such as process models and social network analysis are discussed less than 1 page as analytical tools for dealing with complex problems in collaborative Governance and cross -Boundary information sharing (O’Leary, Van Slyke, and Kim, 2010). One reason might be the legacy of unfamiliarity and uncomfortability with social psychology and IT since paradigm III (Henry, 1975, 2010).

Conclusion This article is the study of AI application for PA from many key books of PA scholars since 1887. Though the findings found that AI is still not recognized by PA scholars in three Minnowbrook conferences as an important tool for public policy analysis and e-Government, it has a big issue for further study.

References Barth, T. and Arnold, E. 1999. “Artificial Intelligence and Administrative Discretion: Implications for Public

Administration.” American Review of Public Administration 29 (4): 332-351 Bowornwathana, B. 1995. Public Administration: Theories and Methodologies. Bangkok: Chulalongkorn University

Press. Cyert, R. and March, J. 1963. A Behavioral Theory of the Firm. New Jersey: Prentice-Hall.


[53]

Dervojeda et al. 2013. Big Data Artificial Intelligence (Business Innovation Observatory Contract No 190/PP/ENT/CIP/12/C/N03C01). Available at http://ec.europa.eu/enterprise/policies/innovation /policy/business-innovation-observatory/files/case-studies/09-bid-artificial-intelligence_en.pdf.

Frederickson, G. 1980. New Public Administration. Alabama: The University of Alabama Press. Goodnow, F. 1900. Politics and Administration: A Study in Government. London: Macmillan & Co., Ltd. Guy, M. 1989. “Minnowbrook Ii: Conclusions.” Public Administration Review 49(2): 219-220. Henry, N. 1975. “Paradigms of Public Administration.” Public Administration Review: 378-386. Henry, N. 2010. Public Administration and Public Affairs. New York: Longman. Laudon, K. and Laudon, J. 2014. Management Information Systems: Managing the Digital Firm. Essex:

Pearson Education, Marini, F. (ed.). 1971. Toward a New Public Administration: The Minnowbrook Perspective. New York: Chandler. Newell, A., Shaw, C. and Simon, H. 1958. “Elements of a Theory of Human Problem Solving.” Psychological Review

65 (3): 151-166. PAR. 2015. PAR 75 Most Influential Articles. [Cited 2015 June 6] Available At http://publicadministration

review.org/full-list/. Pardo, T., Gil-Garcia, R. and Luna-Reyes, L. 2010. “Collaborative Governance and Cross-Boundary Information

Sharing.” in R. O’leary, D. Van Slyke and S. Kim (eds.). The Future of Public Administration around the World: The Minnowbrook Perspective. Washington D.C.: Georgetown University Press.

Robbins, S., Decenzo, D. and Coulter, M. 2013. Fundamentals of Management: Essential Concepts and Applications. Essex: Pearson Education Limited.

Shafritz, J. and Hyde, A. 1997. Classics of Public Administration. Texas: Harcourt Brace College Publishers. Schermerhorn, Jr., J. 2013. Introduction to Management. New Jersey: John Wileys & Sons. Simon, H. 1945. Administrative Behavior. New York: The Free Press. __________. 1965. The Shape of Automation for Men and Management. New York: Harper & Row. __________. 1977. The New Science of Management Decision. New Jersey: Prentice-Hall. __________. 1979. Models of Thought. London: Yale University. __________. 1983. Reason in Human Affairs. Oxford: Basil Blackwell Polisher. __________. 1996. The Sciences of the Artificial. Cambridge, Ma: The Mit Press. Simon, H. and Newell, A. 1972. Human Problem Solving. New Jersey: Prentice-Hall. __________. 1982. “Heuristic Problem Solving: The Next Advance in Operation Research.” in H. Simon (ed.). Model of

Bounded Rationality: Volume 1 Economic Analysis and Public Policy. Massachusetts: MIT Press. Simon, H., Smithburg, D. and Thompson, V. 1961. Public Administration. New York: Alfred A. Knopf. __________. 1991. Public Administration. New Jersey: Transaction Publishers.


[54]

Urwick, L. 1937. “The Function of Administration with Special Reference to the Work of Henri Fayol (1934).” in Gulick, L. and Urwick, L. (eds.). Papers on the Science of Administration. New York: Institute Of Public Administration,

Weber, M. 1946. From Max Weber: Essays in Sociology. New York: Free Press. __________. 1969. Theory of Social and Economic Organization. New York: The Free Press. Wilson, W. 1887 “The Study of Administration.” Political Science Quarterly 2: 197-222. Yick, L. 2009. Organizing around Intelligence: The New Paradigm. Singapore: World Scientific Publishing.


[55]

บวงบาศพฆาตเกษตรกร: เมอบรรษทใช “สญญา” ก าราบขบวนการเกษตรกร* The Cycle of Contract Farming:

When Corporation suppress Farmer Movement by “Contract”

ทศพล ทรรศนกลพนธ** Tossapon Tassanakunlapan

บทคดยอ วตถประสงคในกำรวจย คอ แสวงหำวธกำรทบรรษทเกษตรใชควำมเ ปนเ จำของกระบวนกำรผลตเชงอตสำหกรรมทตนวำงเครอขำยเชอมโยงน ำผลผลตจำกไรนำและคอกฟำรม มำสโตะอำหำรของผบรโภคผำนระบบเกษตรพนธสญญำซงครอบคลมวตถดบและอำหำรปรงส ำเรจหลำกหลำยชนด จนอำจกลำวไดวำระบบเกษตรพนธสญญำเ ปนระบบทควบคมปำกทองของผบรโภคในเมองและเกษตรกรในชนบท วธกำรวจยใชกำรสมภำษณและสงเกตกำรอยำงมสวนรวม เพอคนหำลกษณะของ “สญญำ” ทสำมำรถควบคมชวตของเกษตรกรและขบวนกำรเคลอนไหวเ รยกรองควำมเ ปนธรรมของเกษตรกรไดอยำงกวำงขวำงและลกซงไดอยำงไรจ ำเปนตองเชอมโยงควำมสมพนธของฝำยตำงๆทเ กยวข องท ง 4 ฝำย ไดแก ผบรโภค บรรษท รฐ และเกษตรกร โดย “สญญำ” ของระบบเกษตรพนธสญญำไดครอบง ำเ กษตรกรซ ำแลวซ ำเลำโดยทเกษตรกรแทบไมอำจก ำหนดอนำคตตนเองได ตองตกอยภำยใตอทธพลของบรรษท และไมมทำงเ ลอกอนเพอเสรมควำมมนคงของชวตท งในแงรำยได และคณภำพชวต ผลกำรวจยพบวำ กระบวนกำรของระบบ “สญญำ” นประกอบไปดวย 9 ข นตอน คอ 1.กำรก ำหนดเปำหมำย 2.ตนทนและเงอนไขทำงเศรษฐกจทม 3.ขอมลขำวสำรประกอบกำรตดสนใจ 4.กำรสรำงระบบควำมสมพนธ 5.อ ำนำจตอรองระหวำงฝำยตำงๆ 6.ระบบวธกำรผลต 7.กำรจดกำรควำมเ สยง 8.กำรแลกเปลยน 9.กำรสรำงภำพลกษณ โดยกระบวนกำรนจะหมนเวยนเปนวงจรทเ รมตนและด ำเนนไปจนจบวงจรแลวเ กดข นซ ำๆซำกๆ จนผทมสวนเกยวของท งหลำยชำชนไปกบกำรผกขำดครอบง ำของระบบ “สญญำ” ทพดถงในบทควำมครอบคลมถง “สญญำใจ” ทไมมเอกสำรลำยลกษณอกษรแตมผลตอจตใจ และ “หนงสอสญญำ” ทมผลผกพ นตำมกฎหมำย ซงควบคมพฤตกรรมและควำมรสกของเกษตรกรไดอยำงรำบคำบ ค าส าคญ: สทธเกษตรกร, เกษตรพนธสญญำ, ขบวนกำรเคลอนไหว, สญญำ, กฎหมำย

* บทควำมจำกรำยงำนวจยเรอง “บวงบำศพฆำตเกษตรกร: สภำพปญหำและกำรคมครองสทธเกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ” 2555. ** คณะนตศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม


[56]

Abstract The objective of the research is to explore the relations in Contract Farming, the modern agriculture system, it combine technology, mono-culture and industrial into manufacturing cycle for one crops. The key performance of agri-business who brought this system into farms is to monopolize modes of production and market distribution then set up the standard and price without negotiating with farmers. Corporate compels a farmer or farmer movements by employing “Contract” since it has predominant bargaining power through monopoly. The research employs interviewing and participating observation methods to construct the knowledge of “Contract Farming”. The Farmers who were obliged by the contracts, both from written or unwritten, have to conduct their own life by the system strictly. Accordingly, they have less time, less communication and less cooperation to assembly for proposing such bargains with Corporations and State. Recklessly, Government did not consider about losses and debts of farmers in many cases which decrease the “Income” and “Quality” of Farmer. The Cycle of Contract Farming System consist of 9 phrases; 1. Setting Target 2.Assessing Economic Capital and Condition 3.Transmitting Information 4.Building Relationships 5.Accumulating Bargaining Power 6.Processing Production 7.Externalizing Risk 8.Trading Exchanges 9.Constructing Image. The cycle has been reproducing repeatedly then the farmers turned ignorance to the exploitation of benefit and externalization of cost they have faced. Key Word: Farmers’ Rights, Contract Farming, Corporate, Law, Contract

วตถประสงคการวจยและความส าคญของปญหา เกษตรกรตองเผชญกบควำมเสยงทเกดจำกควำมไมแนนอนของสภำพแวดลอมฐำนทรพยำกรทส มพ นธเ ชอมโยงกบวถกำรผลตของตนมำนบหมนป อยำงไรกดเกษตรกรท งหลำยกไดพฒนำระบบกำรผลตและวถชวตของตนและกลมใหสอดคลองกบธรรมชำตและบรบททำงสงคมเพอควำมอยรอด เหตกำรณส ำคญในประวตศำสตรมกชให เ หนวำขบวนกำรชำวนำ หรอกำรเคลอนไหวเกษตรกรมผลตอควำมเปลยนแปลงทำงกำรเมอง เชน กบฏชำวนำ หรอ เ ปนสญญำณบอกควำมเปลยนแปลงของสงคม เชน ควำมเหลอมล ำทำงเศรษฐกจ กำรขดรดระหวำงชนช น อนเ ปนกำรบมเพำะควำมข ดแย งทน ำไปสกำรประหตประหำร เชน เกษตรกรทเขำรวม “ยทธกำรปำลอมเมอง” เปนตน กำรศกษำ “ชนบท” และ “ เ กษตรกร” จงอำจเปนหนทำงสกำรเขำใจวกฤตควำมขดแยงในสงคมและน ำไปสกำรแกปญหำรฐไทยใหตรงประเดนมำกยงขน บทควำมนจะมงน ำเสนอภำพ ควำมเปลยนแปลงในชนบททเชอมโยงกบ ปรำกฏกำรณกลบไปสภำคเกษตร (Re-Agrarian) แตอยในรปแบบกำรขยำยตวของ “อตสำหกรรมเกษตรสมยใหม” (Industrial Agri-Business) ซงต งอยบนพนฐำนของกำรผลตเพอขำยออกสตลำด (Commercial Production) โดยผลตผลทำงกำรเกษตรจะมตวกลำงในกำรควบคมกำรซอขำย ขนสง รวมถงขยบขยำยมำควบคมปจจยกำรผลตทำงกำรเกษตรครบวงจร โดยปจจบนตวกลำงในระบบอยในรปแบบของ “บรรษทธรกจกำรเกษตร” ทมอยไมกบรษทและเ ปนทร จกดท งในระดบรฐและขย บขำยไปสระดบโลก ถอเ ปนปรำกฏกำรณส ำคญของอำเซยนทอำจเปลยนโฉมหนำชนบทไปท วภมภำค


[57]

ระเบยบวธวจย งำนวจยใชวธกำรสมภำษณและสงเกตกำรณอยำงมสวนรวมโดยกำรลงพนทศกษำเกษตรกรในหลำยกลม อำท ผ เ ลยงไกเนอ ผเลยงหม ผเ ลยงปลำในกระชง ชำวไรออย ชำวไรขำวโพด คนเลยงกง ในหลำยจงหวด ซงพบข อสรปซ ำซำกทเกดคลำยๆกนระหวำงกลมเกษตรกรในระบบพนธสญญำ คอ เกษตรกร มหนสนลนพน เ ครยด อยำกจะเ ลกแตเ ลกไมได และสนหวง และไรอ ำนำจในกำรตอรองเพอเปลยนแปลงสภำพทเปนอย เนองจำกเมอเขำรวมระบบพนธสญญำน น ตนไดตกอยในภำวะ “ไรญำต” ขำดควำมสมพนธกบญำตสนทมตรสหำยทเคยตดตอไปมำหำสกนเมอครงท ำกำรเกษตรแบบเ ดม เมอเกดปญหำกเหลอเพยง “ตวเอง” กบ “บรรษท” เทำกบวำ ตนตองมควำมสมพ นธกบบรรษทบนพนฐำนของอ ำนำจตอรองทไมเทำเทยมกน และไมมแนวรวมขบเคลอนขบวนกำรเกษตรกรเรยกรองควำมเปนธรรม

ผลการวจย บรรษทธรกจกำรเกษตรเหลำนไดรวมมอกบภำครฐสรำงขอมลในเชงนโยบำยพฒนำเศรษฐกจแหงชำต มกจกรรมโฆษณำประชำสมพ นธ “ระบบเกษตรพนธสญญำ” หรอ “Contract Farming” ใหกบเ กษตรกรในชนบท โดยสรำงหลกประกนควำมมนคงทำงเศรษฐกจวำ เมอเกษตรกรเขำมำรวมด ำเนนธรกจกบทำงบรษทแลวจะมกำรน ำปจจยกำรผลตมำให รวมถงมกำรรบซอผลผลตคน เมอเสรจสนกระบวนกำรผลต โดยขอตกลงทเ กดข นอยในรปแบบสญญำ “ลำยลกษณอกษร” และ “สญญำใจ” ไมมลำยลกษณอกษร แตควำมคำดหวงของเกษตรกรจะเปนจรงอยำงทบรษทโฆษณำจรงหรอไม บทควำมจะน ำ“หลกฐำน” ท งหลำยมำเสนอในแตละข นตอนของวงจร “บวงบำศพฆำตเกษตรกร” ดงตอไป 1. กำรก ำหนดเปำหมำย ณ จดเรมตนของเรอง บรรษทมเปำหมำยอยทกำรแสวงหำก ำไรเพอตอบแทนผถอหนหรอผบรหำรใหมำกทสด โดยทรฐกตองกำรจดเกบภำษจำกบรรษทและอยำกใหเกดผลผลตมวลรวมในประเทศ (GDP) เ ยอะๆ เพอน ำไปเปนผลงำนในฐำนะผมหนำทสงเสรมกำรประกอบกำรโดยมกำรอปถมภค ำชกนท งในระดบกำรเมองระดบชำตและหนวยรำชกำรประจ ำ สวนเกษตรกรกก ำลงแสวงหำวธกำรพำตวเองออกจำกควำมยำกจนและหนทตองเ ผชญอย หรออยำกรวยเรวจงเลอกกำรผลตทไดผลตอบแทนสงๆ ผบรโภคนนตองกำรอำหำรทมคณภำพรำคำสมเหตสมผล กรณศกษำทปรำกฏ ควำมเปนมำ คอ อยำกรวย เพรำะมนเปนปมดอย ทเกดมำยำกจนแตกอนเปนระบบเ ปด ย งพอมก ำไร ตอนเลยงเลำเปดยงไมมหน อปกรณกเอำของบรษทมำกอน ตอมำไดบำงไมไดบำง สบกวำปย งสงหนไมหมด (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2555) ผมไดเหนตวเลขครบ เมอเหนแลวกเลยเกดควำมรสกวำคนอนในชมชนของเรำนนมกำรเ ลยงหมอยจ ำนวนมำก ผมไปเหนตวเลขรำยไดอยทประมำณเดอนละ 70,000-80,000 บำท เลยมำคดวำเรำอำจจะท ำได ผมกเ ลยคดวำผมจะตองท ำไดประมำณหนงแสนกวำบำท กเลยเกดหลงเขำไป (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2554) แตพอ 5 ปเขำมำแลว เรำกจะเรมรแลววำเสยหำยแตวำเรำกยงไมอยำกจะเลก จะบอกวำจะเ ลกกเ ลกไมได บรษทหลอกเรำไปเปนหนนะครบ พอเปนหนป บตรงนจงเปนจดส ำคญทท ำใหเกษตรกรนนหนออกจำกบวงบำศนไมได แตพอ 7 ปนนรแลววำตวเองตำยแนๆ กไมรจะหำทำงออกอยำงไร กเ กดเ ปนควำมเครยด เ กดอะไรตำง ๆ นะครบ พอ 11 ปน นหมำยควำมวำสำมำรถตอบโจทกไดเลยวำตำยแนนอนทกรำยทหลงเขำมำในระบบเกษตรพนธสญญำ (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2554)


[58]

ผด ำเนนรำยกำรถำม: ท ำไมคนยงเลยงอย? เกษตรกรผเลยงปลำ: เพรำะเปนกำรหมนหน ซงไมไดรอบนกเ อำรอบหนำ (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2555) ครอบครวของผมปลกออยมำต งแตรนพอจนมำถงรนผม พอปลกออยกเปนหน ผมปลกออยกย งเ ปนหน เ ปนหนจำกกำรปลกออยต งแตรนพอมำจนถงรนผม ไมเหนจะปลดหนได แตกตองปลกตอเพรำะเปนหนเขำแลว เปรยบเสมอนผถงปำชำ ไมฝงกตองเผำ ” (เขมชำต ตนบญ, 2555) แรงงำนรบตดออยชำวกยคดวำ งำนคอหนำทอยำงหนงทส ำคญกบพวกเขำและหลกเ ลยงไมไดทจะไมท ำเพรำะ “ค ำวำไมรจะไปท ำอะไรหลงจำกฤดกำลเกบเกยว” นนเอง (ประไพ บงค ำ, 2555*) 2. ตนทนและเงอนไขทำงเศรษฐกจและสงคมทมในปจจบน ผบรโภคสวนใหญไมสำมำรถผลตอำหำรไดเ องเพรำะจะเสยโอกำสในกำรท ำงำนทไดผลตอบแทนดกวำและไมมทดน ไรนำ บรรษทเลงเหนวำหำกตนจะสรำงผลก ำไรไดมำกทสดจะตองมกำรผกขำดควำมสำมำรถในกำรผลตมำอยทตวเอง จงไดพยำยำมอยำงมำกในกำรครอบครองปจจยกำรผลตทำงกำรเกษตรไมวำจะเปน พนธกรรมพชและสตว ในรปตวออนสตวและเมลดพ นธพช หรอแมกระท งกำรถอครองทดน โดยทภำครฐกมไดมกำรสงวนอนรกษปจจยกำรผลตเหลำนนใหเกษตรกร และเกษตรกรเองกอยในภำวะยำกจน มหนสน ไมมปจจยกำรผลตเปนของตวเอง ท งทดน พนธพชและสตว ป ย ยำฯลฯ หำกเกษตรกรตองกำรจะผลตกตองเ ข ำมำหำทนทถอครองปจจยกำรผลตเหลำน กรณศกษำทปรำกฏ ผมเองหลงจำกทหลงเขำมำนนกไดพยำยำมตอสทกอยำงแตวำมนไปไมรอดนะครบ ทดนของผมซงเปนทดนมรดกกถกขำยทอดตลำดไปประมำณสก 5 โฉนด ซงผมกยงไมรวำจะเอำคนไดอยำงไร และเหมอนอยำงทอำจำรยบอกวำ มนเหมอนกบเปนทำสในทรพยสนของตวเอง (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2554) อำหำร ยำรกษำโรค ปจจยกำรผลตตองอยภำยใตโอวำทของบรษท ถงจะท ำกบเขำได ถำไปหำอปกรณ ปจจยจำกขำงนอกมำ เขำจบไดเขำจะเลกสญญำกบเรำทนท (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2555) เซลลของบรษทมำแนะน ำวธเลยงดและกำรจดกำรหม โดยบรษทจะจดหำปจจยกำรผลตตำงๆ เ ชน พ นธหม อำหำรหม วคซนปองกนโรค ยำรกษำโรคมำให......ตนทนหลกทเปนเ งนลงทนกอนโตคอกำรลงทนสรำงโรงเ รอนและอปกรณกำรเลยงตำงๆ คำซอมแซมโรงเรอน คำน ำ คำไฟ คำน ำมน คำจำงคน (เ ครอขำย เ กษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) กำรทเกษตรกรจะเรมตนปลกออยนนตองลงทนสง ท งคำพนธออย คำป ย คำยำ ซงหำกเกษตรกรไมมตนทน ทำงโรงงำนน ำตำลกสำมำรถใหทนในกำรปลกได โดยวธกำรใหปจจยในกำรผลต เชน ป ย พ นธออย ยำปรำบศตรพช เ ปนตน (ประไพ บงค ำ, 2555) บรรษทธรกจเมลดพนธตำงกไดพฒนำและผลตพนธขำวโพดลกผสมออกใหเ กษตรกรจ ำนวนมำก เพอจะใหเกษตรกรตองซอเมลดพนธในกำรเพำะปลกทกป เนองจำกเมลดพนธขำวโพดลกผสมไมสำมำรถเกบผลผลตไวเพำะปลกในปถดไปได ใชส ำหรบกำรเพำะปลกปตอปเทำนน (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และคณะวจยไทบำน, 2555) บำงคนมลกมหลำนกมำท ำงำนกบซพ ระบบเกษตรพนธสญญำของซพเปนควำมรวมมอระหวำงบรษทในกำรดแลพนธสตว อำหำร ยำรกษำโรค สวนเกษตรกร ใหดแลกำรผลตตำมค ำแนะน ำของบรษท (ณรงค เจยมใจบรรจง. 2555) พ นธปลำ มกำรปลอมปน พนธปลำทไมไดผำนข นตอนท ำใหเปนหมนโดยตวแทนบรษท (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน, 2554)


[59]

กำรเปนหนหมนเวยนทไมจบสน เกษตรกรกตองมควำมจ ำเปนตองกยมเงนมำ โดยอำศยชองทำงกำรกยมจำกธนำคำรเพอกำรเกษตรและสหกรณ (ธกส.) โดยมเกษตรทเปนหนสงทสดคอ 1,300,000 บำท ไดกอใหเ กดปญหำตำมมำคอ ท ำใหผเ ลยงปลำตองเลกเลยงหรอหยดพกไวกอน (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน, 2554) ในระบบ “เกยว” น โรงงำนน ำตำลเปนลกหนธนำคำรพำณชยและเกษตรกรเปนลกหนโรงงำนอกตอหนง โดยไมมภำระผกพนกบธนำคำรพำณชยแตอยำงใด เมอเกษตรกรน ำออยมำสงโรงงำนทำงโรงงำนกจะหกหนเ งนเกยวออกจำกคำออย และน ำเงนสงธนำคำรตอไป ดงนน แมวำจะมธนำคำรพำณชยเขำมำเกยวของ แตในทำงนตนยแลวคอโรงงำนจำยคำม ดจ ำออยใหชำวไร หรอในปฏบตอำจถอไดวำโรงงำนเปนผปลอยกใหชำวไรออยโดยตรงกวำได แตเ นองจำกวตถประสงคหลกของโรงงำนเขำมำท ำธรกรรมดำนกำรปลอยเงนก ในรปของเงนเกยว นนกคอกำรหำออยเขำโรงงำน (เ ขมชำต ตนบญ และ พชรนนท บวมะล, 2555) 3. ขอมลขำวสำรประกอบกำรตดสนใจ เกษตรกรทมเหตผลในกำรตดสนใจเลอกเขำสระบบเกษตรพนธสญญำ กเพรำะปรมำณขอมลสนบสนนดำนดของเกษตรพนธสญญำทบรรษทโหมประชำสมพ นธ และจดจำงใหมกำรท ำวจยสนบสนนอยำงมำกมำยมหำศำล และรฐเองกมเจำหนำทซ งอยภำยใตกำรครอบง ำดวยขอมลเหลำนน หรอบำงกรณรฐเ องกเขำมำสงเสรมใหเกษตรกรเขำสระบบพนธสญญำ โดยทเกษตรกรมขอมลเทำทนสถำนกำรณนอยมำกเนองจำกในสอตำงๆ รวมถงขอมลจำกรฐ มกมแตดำนดไมบอกขอเสย สวนผบรโภคจ ำนวนมำกไมมองคควำมรเกยวกบอำหำรทตนกนวำมกำรเดนทำงมำถงปำกตนไดอยำงไรและไมมเวลำศกษำ กรณศกษำทปรำกฏ เซลลของบรษทเขำมำชกชวนพรอมท งอธบำยผลตอบแทนทไดรบโดยทเรำไมตองกงวลเ รองปจจยกำรผลต แหลงเงนทนในกำรสรำงโรงเรอนและซออปกรณกำรเลยง ใหค ำม นสญญำเ รองรำคำและผลตอบแทนทคมคำกบกำรลงทน โดยมำแนะน ำวธเลยงดและกำรจดกำรหม (เครอขำยเกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) กำรเขำมำของนกวชำกำรหรอวำกำรใหขอมลในกำรศกษำวจย กำรเขำมำของบรษทไมวำจะโดยต งใจหรอไมกตำมทพยำยำมเขำมำมอทธพลตอสถำบนกำรศกษำระดบสง สถำบนกำรศกษำทเนนเกยวกบกำรเกษตรไดรบกำรเกอหนน สนบสนน มควำมสมพนธกบจำกบรษททแรกเรมเขำมำในฐำนะกำรท ำหองแลบทใหควำมร แตตอนหลงม รปแบบกำรเข ำมำในสถำบนกำรศกษำทหลำกหลำยมำกขน รวมท งกำรทคนทจบจำกสถำบนกำรศกษำกจะอยในองคกร หนวยงำนของภำครฐซงมสวนในกำรก ำหนดนโยบำย ทเกษตรกรหลำยกลมไดรบขอจ ำกดจำกประกำศ กฎกระทรวง ระเบยบตำงๆ เ ปนผลมำจำกกำรปลกฝงควำมเชอ ควำมคด ทธรกจสำมำรถสรำงควำมมนคงใหเกษตรกร มกำรผลตทม นคง (ม ทนำ โกสมภ , 2554) กำรใหทนเพอกำรวจย; ดำนวทยำศำสตรกำรอำหำร กำรเลยง กำรผลตอำหำรสตว กำรจดกำรกำรตลำดและธรกจ กำรจดต งสถำบนกำรศกษำขนเองเปนเจำของสถำบนกำรศกษำ เพอผลตบคลำกรใหเครอขำย ธรกจของตนเอง (หลกสตรกำรสอน กำรบรหำรธรกจ (กำรบรหำรธรกจกำรขำยสง) กำรบรหำรภำคขนสงและทรพยำกรบคคล และกำรบรหำรองคกร ใหทนกำรศกษำแกนกศกษำเพอมำเขำเรยนในสถำบนกำรศกษำทต งขนมำ (มทนำ โกสมภ, 2554) นโยบำยของ ADB จำงนกวจยไปท ำเรองเกษตรพนธสญญำ ทสงเสรมใหเรองเกษตรพนธสญญำไปสเพอนบำนมำกขน (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2555) 4. กำรสรำงระบบควำมสมพนธ ผบรโภคไมอำจรบรไดเลยวำใครเปนผผลตอำหำรใหตนกน ไมมควำมสมพ นธสวนตวกบผผลตอำหำรจงยำกทจะหวงใยสขภำพกนและกน สวนเกษตรกรกเลอกเขำสระบบพนธสญญำบนพนฐำนของคนเขำไปขอรวมระบบโดยมองวำบรรษททหยบยนปจจยกำรผลตมำใหในระบบสนเชอเปนผมพระคณกบตวเ อง หำ กบรรษทจะก ำหนดขอสญญำอยำงไรกใหเปนตำมทบรรษทเหนควร หรอบำงกรณถงขนำดไมมหนงสอสญญำใหเ กษตรกรถอไว


[60]

โดยภำครฐไมไดเขำมำท ำหนำทตรวจสอบขอสญญำทเกดขนวำมควำมเปนธรรมหรอไม ปลอยใหเปนไปตำมยถำกรรม เหตนควำมสมพนธเชงอปถมภจงเขมขนขนดวยผลแหงสญญำ กลำวคอ สญญำใจผกจต ชวตอยใตสญญำตำมกฎหมำย กรณศกษำทปรำกฏ ควำมพนธทเกดขนในบำงตวอยำงมโบรกเกอร พนกงำนบรษท ผแสดง (Actor) ในระบบเกษตรพนธสญญำทเปนแบบวงจรปด เรำสำมำรถแยกแจกแจงได เชน มเกษตรกร มโบรกเกอร พนกงำนบรษท บำงกรณมควำมสมพนธกนอยำงใกลชด สงตำงๆเหลำนมกำรแบงผลประโยชนกนคอนขำงลงตว (พฤกษ ยบมนตะศร, 2554) กำรผลตออยไดท ำใหเกดกำรเคลอนยำยของทนจำกภำยนอกเขำมำ โดยเข ำมำในรปของโควตำ และท ำใหเ กดระบบอปถมภใหมทนำยทนระดบตำงๆ ผกสมพนธกนและเขำมำผกสมพนธกบชำวบำนผำนสญญำ-หน ท ำใหเ กดนำยทนทองถนและเกดกำรรวมตวทำงชนช นทมเครอขำย มกำรผกขำดและขดรดคนในทองถน ซงทนเ ปนปจจยอ ำนำจสงสด ขณะทคนจนในหมบำนจะเพมขนลงเรอยๆ (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน, 2554) ทำงบรษทจะมกลยทธในดำนกำรตลำดอกอยำงคอ ถำใครขำยออยตกเขยวใหบรษทจะเลยงอำหำร เชน ฆำววเ ลยงชำวบำนผทจะขำยออยใหบรษท กำรจบฉลำกในชวงปใหมกจะมกำรฉลองปใหม สถำนททมกจะเลยงฉลอง สมำชกสมำคมชำวบำนจะไดเสอยดและน ำตำลทรำย 1 กโลกรมเปนของขวญปใหม และในชวงปดหบ เถำแกกจะเลยงลกนองทชวยท ำงำน (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน, 2554) เกษตรกรบำงสวนมรำยไดทชดเจนเขำมำ แตสงทตองพดใหชดเจน สวนใหญเกษตรกรทไดผลด ไดก ำไร หรอมรำยไดทม นคง เกดจำกำรรวมกลมและมอ ำนำจตอรองในระดบหนงกบบรรษท หรอมกำรรวมกบองคกรปกครองสวนทองถน หนวยงำนรฐในกำรตอรองกบบรรษท (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเข มแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2554) รปแบบกำรท ำเกษตรพนธสญญำของซพม 3 แบบ คอ 1) กำรประกนรำยได เหมำะกบเกษตรกรทย งไมมประสบกำรณดำนกำรตลำด หรอเรยกวำเปนระบบจำงเสยง เกษตรกรลงทนเฉพำะดำนกำรสรำงโรงเรอน สวนรำยไดมำจำกประสทธภำพในกำรเลยง เหมำะกบประเทศดอยพฒนำและก ำลงพ ฒนำ 2) กำรประกนรำคำ เหมำะกบเกษตรกรทไมตองกำรควำมเสยงดำนรำคำและตลำด โดยตกลงรำคำรบซอลวงหนำระหวำงบรษทกบเ กษตรกร เหมำะกบประเทศก ำลงพฒนำและพฒนำแลว และ 3) กำรประกนตลำด เกษตรกรไมอยำกท ำตลำดเอง ใหบรษทมำเปนคนรบซอตำมควำมตองกำรของบรษท แตกำรลงทนท งหมดเกษตรกรเปนคนบรหำรจดกำรเองท งหมด เหมำะกบประเทศพฒนำแลว…….ซพ เ ลอกทจะท ำเกษตรพนธสญญำ เกษตรกรทเขำมำสระบบเกษตรพนธสญญำของบรษทซพ ตองผำนเกณฑทบรษทก ำหนด เพอใหไดเกษตรกรทมควำมเหมำะสม (ณรงค เจยมใจบรรจง, 2555) กระบวนกำรท ำสญญำจำงเลยงทเกดขนนนไดกลำยเปนสญญำทบรษทสำมำรถผกขำด ครอบครองต งแตปจจยกำรผลตจนกระท งสนสดกำรผลตโดยทเกษตรกรไมสำมำรถตอรอง เปลยนแปลงแกไขขอก ำหนดหรอเงอนไขของสญญำไดแตอยำงใด ทส ำคญบรษท(ผวำจำง)เปนฝำยเดยวในกำรรบรและก ำหนดเ งอนไขของสญญำโดยทเ กษตรกร (ผรบจำง)ไมมโอกำสรบรและเขำใจรำยละเอยดขอก ำหนดและเงอนไขของสญญำเลย (เครอขำยเกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) ควำมไมเปนธรรมเรองเงนมดจ ำทวำงกบบรษท ทผเ ลยงตองวำงไวกบบรษทจงจะไดเลยง หลงจำกน นแลวบรษทกจะจดสง พนธปลำ อำหำรปลำ ยำและเวชภณฑ มำให ถำเกดภยธรรมชำต หรอปลำเปนโรคระบำด หลงกำรจบปลำเสรจสนแลว ทำงบรษทจะหกลบกลบหนในสวนตำงๆทบรษทอำงวำส ำรองจำยใหกอน ท งทเอำเงนประกนของผเลยงไปแลว ถำขำดทนบรษทกจะหกเงนประกนทวำงไว บำงรำยถงกบโดนหกเงนประกนท งหมด (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน, 2554)


[61]

บรษท เจรญโภคภณฑ จ ำกด ไดเขำมำสงเสรมใหเ กษตรกรปลกข ำวโพดเมลดพนธ ควำมสมพ นธระหวำงเกษตรกรกบบรษทจะเปนแบบลกจำงนำยจำง โดยบรษทจะประกนรำคำขำวโพดเมลดพนธและปจจยกำรผลตเกอบท งหมดของกำรผลตเมลดพนธขำวโพด แตหลงจำกทชำวบำนไดรวมกลมกนเ ปนกลมเกษตรกรผปลกข ำวโพดภำยใตชอกลมเกษตรกรท ำนำน ำแพรแลว ไดทดลองปลกขำวโพดเมลดพนธทเปนพนธขำวโพดของตนเองไมเหมอนกบพนธขำวโพดของบรษทแลว กลมเกษตรกรท ำนำน ำแพรกไมไดเขำไปมควำมสมพนธกบบรษทอก ควำมสมพ นธระหวำงกลมเกษตรกรกบบรษททแตกอนเปนแบบนำยจำงกบลกจำง จงกลำยมำเปนควำมสมพนธในเชงธรกจกำรผลตขำวโพดเมลดพนธ แมบรษทจะไมสำมำรถบงคบใหกลมเกษตรกรปลกพนธขำวโพดของบรษทได แตบรษทกใชวธกำรสกดก นไมใหกลมเกษตรกรไดจ ำหนำยผลผลตของตนเองตำมทตองกำรได เหนไดจำกกำรทสำรวตรเกษตรหรอดำนต ำรวจไดอำย ด หรอกกสนคำของสมำชกกลมเกษตรกรไว เพอไมใหสำมำรถสงสนคำไดทนตอควำมตองกำรของลกคำ (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน, 2554) 5. อ ำนำจตอรองระหวำงฝำยตำงๆ เกษตรกรเมอเขำมำอยในระบบแลวกจะเหลอตวเ องคนเ ดยวทผกพ นอยกบบรรษท ดวยผลจำกลกษณะของสญญำออกทแบบโดยบรรษท และมเงอนไขกดกนมใหเกษตรรวมกลมกนเข ำท ำสญญำกบ บรรษท เพอใหอ ำนำจในกำรตอรองของเกษตรกรนอยลง ไมแขงขอ และรฐกมไดเขำมำมบทบำทเสรมอ ำนำจตอรองใหเกษตรกร หรอแกไขขอสญญำ หรอกำรกระท ำทไมเปนธรรมใหกบเกษตรกร ควำมกงวลเรองผลบงคบตำมกฎหมำยสญญำหรอกำรฟองลมละลำยท ำใหเกษตรกรไมกลำขยบ กลบกนเมอบรรษทผดสญญำเกษตรกรไมกลำฟองเพรำะเกรงจะผดสญญำใจ และกลวบรรษทใชประเดนอนๆในกฎหมำยมำไลบ ท งนผบรโภคมอำจลวงรวำอำหำรทกนเ ปนหยำดเหงอและครำบน ำตำของใครบำง กรณศกษำทปรำกฏ ผมคดวำมนเปนเพรำะรฐบำลไมใหกำรชวยเหลอจนถงทสดนะครบ ผมเคยวำรฐบำลต งแตครงทผมถกอำยดเมลดพนธทแมลำวผมกต งค ำถำมวำต ำรวจทจบนนเปนต ำรวจเพอประชำชนหรอเปนต ำรวจเพอบรษท ผมขอถำม จบพวกผมไปเรอยๆ มคนมำหำพวกผม อยำกรขอมลวำสมำชกมกคน ผลผลตมเทำไหรททำงต ำรวจมำถำมนะครบ เขำจะมำในรปแบบไหนเรำกไมทรำบได ซงพวกผมกใหขอมลไป กลมทไดใบอนญำตทพรำวจะมอย สกลมซงเ ปนกลมทปลกขำวโพดเมลดพนธท งหมดนะครบ แตกไมรวำในอนำคตขำงหนำกลมพวกผมจะโดนในรปแบบไหนอกกย งไมทรำบ เพรำะวำพวกผมกยงไมรเ รองกฎหมำยเลย ท ำไปตำมประสำเกษตรกร (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเข มแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2554) เมอเกษตรกรบำงรำยเรมเปดตวเองใหสงคมไดรบรขอเทจจรงทเกดข นภำยใตระบบเกษตรพนธสญญำ ท ำใหเกษตรกรบำงรำยเกรงวำ บรษทอำจจะกลนแกลง ซงปรำกฏกำรณทท ำใหเกดควำมวตกกงวลคอ ไดม เ จำหนำทจำกบรษท ตำมหำตวแกนน ำในพนท และมเจำหนำทปศสตวสวนกลำงลงมำตรวจฟำรม (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน , 2555) “เลยงไกไรญำต” เปนกำรใหควำมหมำยของเกษตรกรทเลยงไกในระบบเกษตรพนธสญญำ ซงหมำยถง เกษตรกรทเ ลยงไกในโรงเรอนระบบปดทตกอยทำมกลำงควำมเสยงทอำจจะเกดขน ท ำใหเกษตรกรผเลยงไกไมสำมำรถไปรวมงำนตำมประเพณของชมชนได ในบำงครงกำรท ำบญหำญำตกไมสำมำรถไปรวมงำนไดเ ตมท นอกจำกน นกำรจดงำนชมชนบำงครง เกษตรกรไมอยำกใหมกำรจดเพรำะจะท ำใหไฟฟำไมพอใชกบโรงเ รอนของตน (ไชยณรงค เ ศรษฐเชอ และ คณะวจยไทบำน, 2555) หำกผปลกออยไมจดทะเบยนชำวไรออย โรงงำนจะไมท ำสญญำซอขำยออยลวงหนำใหกบผปลกออย และจะไมไดรบควำมคมครองตำมพ.ร.บ.ออยและน ำตำล ผขอจดทะเบยนชำวไรออยจะตองปลกออยและมสญญำปลกออยใหแก


[62]

โรงงำน ท ำใหผปลกออยอสระถกเอำรดเอำเปรยบจำกโรงงำนหรอนำยทน โดยนำยทนจะรบโควตำมำจำกโรงงำนแลวเ ปดลำนยอย แถมผแทนของชำวไรออยทเปนกรรมกำรในคณะกรรมกำรตำงๆ ตำมพ.ร.บ.ออยและน ำตำลนน ไมไดเ ปนตวแทนของชำวไรออยทแทจรง บำงกเปนนำยทนทรบโควตำมำจำกโรงงำนหรอเปนผมอทธพลในพนท แตไมไดเ ปนเกษตรกรผ ปลกออย ท ำใหกำรก ำหนดนโยบำยในกำรคมครองสทธ ผลประโยชนของชำวไรออย ถกบดเบอนไปเปนผลประโยชนของนำยทนท งหมด (เขมชำต ตนบญ, 2555) กำรไปเปนแรงงำนตดออย ถำถกนำยจำงทกดขขมเหงแรงงำนกท ำใหแรงงำนเกบเปนควำมทรงจ ำจนเ รยกไดวำเปน “คำยนรก” เหมอนดงคนขอทำนทไมใชแรงงำนท ำงำนแลกกบเงนเพรำะเวลำทขอเบกเงนในแตละครงจำกนำยจำงยำกมำกยงกวำขอทำน (ประไพ บงค ำ, 2555) 6. ระบบวธกำรผลต บรรษทเ ปนผก ำหนดปรมำณ รปแบบ และมำตรฐำนกำรผลต ซงภำระในกำรท ำตำมมำตรฐำนตกอยกบเกษตรกร ไมวำจะเปนกำรสรำงโรงเรอน เลำ กระชง กำรใสยำ ใสป ย กำรใหอำหำรฯลฯ โดยมำตรฐำนท งหลำยไมไดมกำรตรวจสอบควบคมโดยรฐวำเปนกำรสรำงภำระใหเกษตรกรมำกเกนไปหรอไม กลบกนมหลำยกรณทรฐกลำยเปนสวนหนงในกำรบบบงคบเกษตรกรใหท ำตำมทบรรษทก ำหนดท งทมำตรฐำนบำงอยำงไมจ ำเ ปน เ ชน กำรปรบโรงเรอน กำรใหยำ อำหำร ทมำกเกน แตเปนผลดกบบรรษทเพรำะบรรษทเปนผขำยของให โดยผบรโภครอซอหำอำหำรทปลำยทำงเปนผสนบสนนระบบนใหหมนวนตอไป กรณศกษำทปรำกฏ บรษทจงจ ำเปนตองควบคมผผลตในระบบเกษตรพนธสญญำใหไดท งหมด เพรำะเกษตรพนธสญญำเปนสวนหนงของหวงโซกำรผลต โดยเฉพำะกำรสงออกสนคำไปตำงประเทศ เชน กำรสงไก สงหมไปยโรป ทำงบรษทตองควบคมทกกระบวนกำรผลตใหมควำมเขมงวดมำกขน เพรำะกำรตรวจสอบในตลำดตำงประเทศมควำมเข มงวดมำก และหำกพบวำสำรปนเปอน กจะท ำใหบรษทและประเทศไมไดรบควำมไววำงใจ (ณรงค เจยมใจบรรจง, 2555) เกษตรกรตองเกบใบบนทกผลกำรเลยง ใบสตอกอำหำร ยำรกษำโรค วคซนไวในสถำนททเ หมำะสมและงำย ตอกำรตรวจสอบ ท งนเกษตรกรตองรวบรวมถงอำหำรทใชแลว และสงมอบใหแกเ จำหนำทของบรษทตำมวน เ วลำทบรษทก ำหนดไว (เครอขำยเกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) 7. ควำมเสยงทอำจเกดขนระหวำงผลต ผบรโภคท งหลำยก ำลงแบกรบภำระควำมเ สยงจำกภ ยพบตธรรมชำตรวมกบเกษตรกรเสมอ เนองจำกภำษของเรำไดถกน ำไปชดเชยในกรณกำรผลตทำงกำรเกษตรน นอยในภำวะควำมเ สยงตำงๆ ซงบรรษทผลกใหเกษตรกรตองเผชญภำระเอำเอง หำกเกดควำมเสยหำย ขำดทน เปนเรองทเ กษตรกรรบไป บรรษทไมรวมแบกรบดวย เมอเกดปญหำเชน น ำทวม พชเนำ สตวตำย กลำยเปนรฐตองยนมอเ ข ำมำชวย หรอประกนรำคำควำมเสยงท งหลำย ขออำงทวำระบบเกษตรพนธสญญำไดดงบรรษทเขำมำรวมแบกรบควำมเสยงจงไมจรง ท งน เ กษตรกรกย งตองอยกบควำมเสยงและผบรโภคกตองมำรวมกนแบกรบภำระแทนบรรษทตอไปในรปของ “รำคำทตองจำยมำกข น” และ “ภำษ” ทกลำยเปนงบประมำณรฐ กรณศกษำทปรำกฏ กำรเลยงไกนน เมอหกลบออกมำแลวจะเหนวำ รำยไดของเกษตรกรจะต ำกวำหรอเทำกบคำแรงข นต ำของเกษตรกรตอวน เชนเดยวกนกบกำรเลยงปลำกระชงของภำคอสำน มควำมเสยงสงมำก ท งตลำด ปจจยกำรผลตตำงๆถกควบคมหมด มภำวะหนสนและควำมยำกจน พอน ำทวมเสยหำย บรษท/หำงรำนทเกษตรกรไดรวมท ำสญญำดวยน น ย งไมไดมกำรตดตอมำเพอใหควำมชวยเหลอเกษตรกร อกท งรฐบำลเองยงไมมมำตรกำรในกำรชวยเหลอควำมเสยหำยทเกดขนกบปจจยกำรผลตของเกษตรกรผเลยงไกเนอในระบบเกษตรพนธสญญำอยำงเพยงพอ… เมอเกษตรกรไดแจงควำมเสยหำยไปย งบรษท/หำงรำนและปศ


[63]

สตวจงหวด ตำงกไมมค ำตอบทชดเจนวำจะชวยเหลอ (โครงกำรพฒนำขอมลและวชำกำรเพอสอสำรสงคมประเ ดนควำมไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) 8. กำรแลกเปลยน เกษตรกรจ ำตองขำยผลผลตใหบรรษทและยอมรบคำตอบแทนทไมเพยงพอตอกำรใชหน หรอบำงกรณกไดนอยมำก จนมำคดเปนวนแลวนอยกวำคำจำงข นต ำอยมำกมำย ผลประโยชนเหลำนนกลำยเ ปนผลก ำไรสะสมของบรรษทและผถอหนท งหลำย โดยทรฐกยนดทบรษทมผลก ำไรเพรำะจะไดเ กบภำษมำเ ปนงบประมำณประจ ำปเพอน ำไปท ำนโยบำยประชำนยมเพอเรยกคะแนนเสยงเขำพรรคตอไป ท ำใหเกษตรกรตกอยในวงเวยนแหงหนสนซ ำซำกจ ำเ จไมมทำงออก เนองจำกเกษตรกรขำยอำหำรโดยตรงใหกบผบรโภคไมได เพรำะตดสญญำผกมดกบบรรษทซงเปนเ จำหน ยงไปกวำนนบรรษทกมอ ำนำจในกำรบงคบใหเปนไปตำมสญญำมำกกวำเกษตรกร จงเปนกำรยำกทจะบงคบสญญำเพอใหเ กดกำรแลกเปลยนทเปนธรรม ดงทปรำกฏกำรไมปฏบตตำมสญญำตำมอ ำเภอใจของบรรษท แตบงคบสญญำอย ำงเ ข มข นตอเกษตรกร ผบรโภคจงตองซออำหำรแพงแตมคณภำพต ำในปลำยทำงทบรรษทเ ปนเ จำของรำนคำปลกและสงผลผลตใหรำนอำหำรตำงๆอกดวย กรณศกษำทปรำกฏ พอลกเลำเยอะเขำกไมมำงอเรำ จบไมตรงเวลำบำง ไกกเลอกขนำดจบ “มไกใหญ จะเอำไกเลก มไกเลกจะเอำไกใหญ” พอเกนก ำหนดกไมมำจบ ขำงนอกอำหำรไมแพง แตของบรษทแพงกวำ ปทผำนมำมปญหำน ำทวม ไปคยกบปศสตวกบอกวำไปหำบรษท บรษทกบอกไปหำปศสตว และบรษทมกำรขวำจะฟองเรยกรองคำเ สยหำย เ ลยงไปกประสำทจะกน ขำยเลำลงทนไปเปนลำน ขำยทงได แสนหก พอเลกเลยงสขภำพจตกดขน ตอนเลยงเดยวคำไฟมำ คำน ำมำ ประสำทจะกน (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2555) ขณะเดยวกนเกษตรกรบำงรำยไดแจงไปยงบรษท/หำงรำนใหมำจบไกแตปรำกฏวำบรษท/หำงรำนไมมำจบโดยอำงวำ มำจบไกไมทน หรอบำงรำยบรษท/หำงรำนไดมำจบไกไปแลวแตยงไมมกำรตดตอกลบมำในเ รองผลตอบแทนทไดจำกกำรเลยงไก (โครงกำรพฒนำขอมลและวชำกำรเพอสอสำรสงคมประเดนควำมไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญำ , 2555) คำตอบแทนในกำรจำงเลยงบรษทจะจำยใหหลงจำกกำรจบหมออกไปจำกโรงเรอนแลว กำรค ำนวณคำตอบแทนเปนไปตำมวธกำรและรำคำรบซอหมทก ำหนดไวในสญญำเ ลยงหมโดยมเ จำหนำทของบรษทเ ปนผสรปผลกำรเ ลยง (เครอขำยเกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) หำกเกดกำรตกลงรำคำออยระหวำงนำยทนกบเกษตรกรไมได นำยทนกจะมวธกำรกำรบบบงคบใหเ กษตรกรขำยออยใหในรำคำทถก ดวยวธกำรลกลอบเผำออย ซงเมอออยของเกษตรกรถกลกลอบเผำออยดงกลำว กจะถกเ รยกวำ “ออยไฟไหม” เกษตรกรผปลกออยจงมควำมจ ำเปนทจะตองรบขำยออยไฟไหมนนโดยเรวทสด (เขมชำต ตนบญ, 2555) ปญหำอกประเดนหนง คอ แรงงำนนอกระบบ ทรบจำงขบรถสงลกกงจำกโรงเพำะไปใหบอกง เ ลยงกงทมควำมประสงคจะซอ แรงงำนเหลำนไมมสวสดกำร ไมมโอท ไมไดอยในคำแรง 300 บำท ไมมชวงเวลำท ำงำนทแนนอน ไมมกำรรบประกนหำกลกกงทบรรทกไปตำย (โครงกำรพฒนำขอมลและวชำกำรเพอสอสำรสงคมประเ ดนควำมไมเ ปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) 9. กำรสรำงภำพลกษณ บรรษทลงทนสรำงควำมชอบธรรมใหกบระบบเกษตรพนธสญญำมำครอบง ำควำมคดจตใจของผบรโภค เ กษตรกร และรฐ อยำงอยหมด กดวยกลยทธทำงกำรตลำดทเ นนกำรทมงบประมำณโฆษณำประชำสมพนธสรำง “ภำพลกษณ” ทดใหกบ สนคำ ยหอ และองคกรตน ท ำใหเกษตรกรตองตกเ ปนจ ำเ ลยสงคมเมอรำคำอำหำรแพง และรฐกไมกลำเขำไปด ำเนนกำรกบบรรษทเพรำะตดภำพของกำรเขำไปรบกวนกำรท ำธรกจของบรรษท สวน


[64]

ผบรโภคจ ำนวนมำกกกลบรสกผกพน คนเคย เมอไดซอสนคำและใชบรกำรท งหลำยจำกบรรษทจนซอสตยกบแบรนด โดยมไดตระหนกรถงกำรผกขำดทตนเผชญอยทกเมอเชอวน กรณศกษำทปรำกฏ ชอเสยงของบรษทขนำดใหญทเขำมำชกชวนแนะน ำน นเ ปนทร จกกนท วไปยงสรำงควำมเชอม น “บรษทจะตองมศลธรรม ไมหลอกลวงและตองชวยเหลอใหชวตดข น (เ ครอขำย เ กษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) ประธำนบรษทใหควำมอนเครำะหชวยเหลอโรงเ รยน โดยสรำงหองเ รยนรคอมพวเ ตอรและบรจำคเครองคอมพวเตอร ท งยงสงพนกงำนบรษททมควำมรทำงคอมพวเตอรเขำมำสอนเดกๆ ในวนเสำร - อำทตย นอกจำกนย งบรจำคเงนมำชวยสรำงอำคำรเรยน โรงยม โรงอำหำรใหม หองน ำใหกบโรงเรยน ยงใหกำรสนบสนนจดสรำงโรงอำหำร และท ำโครงกำรอำหำรกลำงวนใหกบเดกนกเรยน โดยกำรสรำงเลำไก พรอมใหไกไข เพอใหนกเ รยนเ ลยงไวทำน หำกเหลอกน ำไปขำยใหกบคนในหมบำน ปจจบนนทำงบรษทกยงคงใหไก เสอประจ ำโรงเรยนสเขยวตดสญลกษณทำงบรษท…..สงนเองจงเปนจดเชอมโยงควำมสมพนธอนดระหวำงบรษททนกบชำวบำน ท ำใหนำยทนกลำยเปนพอพระผใจด ทชำวบำนตองย ำเกรง และส ำนกในบญคณ (ไชยณรงค เศรษฐเชอ และคณะสอสำรสงคม, 2555) กรณกำรเลยงสกร ผเลยงทส ำเรจ บรษทกจะน ำไป Show case เขำไปอมชเพอท ำใหเ หนวำระบบนปลอดภย ไดสวสดกำรทด บำงกรณแตไมใชทกกรณ เปนแหลงทดงำนของคนท วไป ลกคำตำงประเทศทเ ข ำมำดวำ มำตรฐำนกำรเ ลยงของบรษทนนดอยำงไร (โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ, 2554) “เกษตรกรทถกยกมำเปนตวอยำงนนจะไดรบกำรดแลและหนนเสรมอยำงดจำกบรษท หลงจำกทเรำเลยงหมมำสกระยะหนงเ รำเ รมรวำเปนวธกำรของบรษททพำเรำไปดงำนของเกษตรกรทเหนแลวประสบควำมส ำเรจ แตเรำมำรทหลงวำจรงๆแลวมไมกรำย แตเกษตรกรคนนนบรษทจะดแลเปนพเศษ มกำรตดตำมตลอดเวลำ สงหมและรบหมตำมก ำหนด”(เ ครอขำย เ กษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ, 2555) กำรใชควำมรบผดชอบตอสงคม (CSR program) ถกใชเปนเครองมอ สะพำนเชอมในกำรเขำไปแทรกแซงในแวดวงวชำกำรในหลำยๆรปแบบ เชน กำรสนบสนนทนกำรวจยแกนกวจย , สถำบนกำรศกษำ, ผสอขำวทำงกำรเกษตรเพอศกษำเศรษฐศำสตรกำรอำหำร, เจำหนำทขององคกรปกครองสวนทองถนโดยผำนมหำวทยำลย เ กยวกบกำรเกษตรเพอใหศกษำรปแบบกำรผลตภำยในทองถนใหกบบรษท ซงทำยทสดเจำหนำทขององคกรปกครองสวนทองถนทไดรบทนจำกบรษทกเปนผทจะก ำหนดนโยบำยเกยวกบกำรเกษตรในทองถนนน ซงเปนกำรวำงแผนอยำงแยบยลของบรษท (ม ทนำ โกสมภ , 2554) จำกผลกำรศกษำดงกลำวจะเหนวำ ผบรโภคและเกษตรกรตองแบกรบ “ควำมเสยง” อยฝำยเดยว และบรรษทย งได “ขดรด” ผลประโยชนไป ดวยกำรอำศยระบบควำมสมพนธทอยบนพนฐำนของควำม “ไมเปนธรรม” เ นองบรรษทอยในสถำนะเหนอกวำท ง ภำพลกษณ ทน ควำมร และควำมสมพนธทมรวมกบรฐ ท ำใหผบรโภคและเกษตรกรไมสำมำรถตอรองได เนองจำกอยในภำวะโดดเดยว และรฐกมไดเขำมำแทรกแซงเพอสรำงควำมเปนธรรมใดๆท งสน เกษตรกรจงอยในสภำพผประกอบกำรรำยยอยไรแนวรวม แนวทางการแกไขปญหาและคมครองสทธเกษตรกร แนวทำงกำรแกไขปญหำอนเนองมำจำกบวงบำศพฆำตเกษตรกรรมท ง 9 ประเ ดน ดวยมำตรกำรทำงกฎหมำยสำมำรถท ำไดดงตอไปน เปำหมำย กำรคมครองสทธเกษตรกรและสทธผบรโภคไวในกฎหมำยอยำงชดเจน


[65]

ตนทนและเงอนไขทำงเศรษฐกจ สงเสรมกำรเขำถงปจจยกำรผลตเพยงพอ กำรคมครองสทธในกำรเข ำถงปจจยกำรผลต ขอมลขำวสำร เปดชองทำงใหเกษตรกรทนสถำนกำรณ กำรควบคมมใหบรษทใหขอมลเทจ และใหรฐรบผดชอบหำกสนบสนน ระบบควำมสมพนธ สรำงกลไกถวงดลและแทรกแซงกำรท ำสญญำตำงๆใหเกษตรกรไดรบควำมเ ปนธรรม เพอกำรสรำงระบบควำมสมพนธทมอ ำนำจเสมอภำคกนมำกขน ใหควำมชวยเหลอดำนกำรกฎหมำยในกำรฟองเพกถอนข อสญญำส ำเรจรป และสญญำบงคบเซน อ ำนำจตอรอง สรำงเสรมเกษตรกรใหเขมแขง เปนอสระ มอ ำนำจตอรอง โดยกำรสงเสรมใหเ กษตรกรรวมกลมและตอรองไดผำนกลไกท งในระดบชมชน ระดบกลมผลผลต และนโยบำยรฐ ผำนกลไกตอรองทกรปแบบ เชน สหกรณ สภำเกษตรกร หรอคณะอนกรรมกำรพเศษ ระบบวธกำรผลต สรำงทำงเลอกเกษตรกรสำมำรถท ำกำรผลตใหมควำมปลอดภย สอดคลองกบสภำวะแวดลอมตำงๆ มควำมสะอำด โดยมกำรควบคมกำรใชประโยชนจำกทรพยำกรใหเปนไปตำมกฎหมำย และไมปลอยใหบรรษทสรำงมำตรฐำนพเศษมำเพมภำระใหเกษตรกรเกนจ ำเปน ควำมเสยง สรำงระบบหนสวนในกำรแบงปนภำระควำมเสยงรวมอยำงเทำเทยมกน โดยกำรปรบปรงระบบสญญำและมกลไกควบคมตรวจตรำใหบรรษทรวมแบกรบภำระควำมเสยงกบเกษตรกร และไมผลกภำระตนทนไปใหผบรโภคแบกรบ หรออำจสรำงระบบประกนควำมเสยงรวมทบรรษทตองเขำรวมจำยเงนสมทบเขำกองทนประกนควำมเสยง กำรแลกเปลยน รฐตองปองกนกำรผกขำดและมอ ำนำจเหนอตลำดข องบรรษท เพอประกนเสรภำพในกำรแลกเปลยนและแขงขนอยำงเปนธรรม โดยกำรบงคบใชกฎหมำยกำรแขงข นทเ ปนธรรมอยำงจรงจง และมมำตรกำรสนบสนนผประกอบกำร กลมสหกรณเกษตร และเกษตรกรรำยยอย รวมถงกำรจดต งตลำดทำงเลอก เชน ตลำดนดอนทรย ภำพลกษณ พยำยำมสรำงกระบวนกำรเปดโปงขอมลขำวสำรทบรรษทปดบง บดเบอนควำมจรง เพอใหเ กษตรกรและผบรโภคท งหลำยหลดพนจำกกำรครอบง ำ โดยรฐอำจใชอ ำนำจในกำรบงคบเปดเผยขอมลและพฤตกรรมบนพนฐำนของธรรมำภบำล และอำจสนบสนนสำรคดเปดโปงควำมจรงทถกอ ำพรำงในรปแบบสอตำงๆ

เอกสารอางอง เขมชำต ตนบญ. 2555. ออยและน าตาล: หยาดเหงอและน าตาของเกษตรกรผปลกออย. โครงกำรพฒนำขอมลและวชำกำร

เพอสอสำรสงคมประเดนควำมไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญำ. เขมชำต ตนบญ และพชรนนท บวมะล. 2555. ระบบการผลตและจ าหนายน าตาลและความไมเปนธรรม . โครงกำรพ ฒนำ

ขอมลและวชำกำรเพอสอสำรสงคมประเดนควำมไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญำ. เครอขำยเกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญำ. 2555. กลลวงบรษทในระบบพนธะสญญาทมตอเกษตรกรรายยอย: กรณการ

เลยงหม. โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ. 2554. “เกษตรกรรมครบวงจร เกษตรกร

ครบวงจน”. [ถอดเทป] งำนวถวจย ครงท 7 วชำกำรรบใชสงคม, 25 พฤศจกำยน 2554 ณ ศำลำไท หอประชมมหำวทยำลยเชยงใหม.


[66]

โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ. 2555. “เกษตรพนธสญญา: ใครอม ใครอด”. สรปเวทสมมนำวชำกำรประจ ำป 2555, 26 -27 มถนำยน 2555 ณ หองประชมจมภฎ-พนธทพย ช น 4 อำคำรประชำธปก - ร ำไพพรรณ คณะรฐศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย.

โครงกำรพฒนำขอมลและวชำกำรเพอสอสำรสงคมประเดนควำมไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญำ . 2555. กวาจะมาเปนกงตวใหญในจานอาหารของคณ.

โครงกำรพฒนำขอมลและวชำกำรเพอสอสำรสงคมประเดนควำมไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญำ. 2555. น าทวม: ความทกขและแววเสยงของเกษตรกรพนธสญญา.

ไชยณรงค เศรษฐเชอ และคณะวจยไทบำน. 2554. งานวจยไทบานเกษตรพนธสญญำปท 1. โครงกำรเครอขำยวชำกำรเพอควำมเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญำ.

ไชยณรงค เศรษฐเชอ และคณะวจยไทบำน. 2555. งานวจยไทบานเกษตรพนธสญญาฉบบสมบรณ, โครงการเครอ ขายวชาการเพอความเขมแขงของเกษตรกรในระบบพนธสญญา.

ไชยณรงค เศรษฐเชอ และคณะสอสำรสงคม. 2555. รายงานโครงการพฒนาขอมลและวชาการเพอการส อส ารส งคมประเดนความไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญา.

ณรงค เจยมใจบรรจง บรษทเจรญโภคภณฑอำหำร จ ำกด (ซพ). 2555. “เกษตรพนธสญญา: ใครอม ใครอด”. สรปเวทสมมนำวชำกำรประจ ำป 2555, 26 -27 มถนำยน 2555 ณ หองประชมจมภฎ-พนธทพย ช น 4 อำคำรประชำธปก - ร ำไพพรรณ คณะรฐศำสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย.

ประไพ บงค ำ. 2555. ชาตพนธกย: เลาขานต านานแรงงานตดออย บานตม อ าเภอศรรตนะ จงหวดศรส ะเกษ, โครงการพฒนาขอมลและวชาการเพอสอสารสงคมประเดนความไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญา.

ประไพ บงค ำ. 2555. มมมอง: ทนกบการขยายฐานการผลตออยและน าตาลเพอรองรบประชาคมอาเซยน, โครงการพฒนาขอมลและวชาการเพอสอสารสงคมประเดนความไมเปนธรรมในระบบเกษตรพนธสญญา.

พฤกษ ยบมนตะศร. 2554. “เกษตรกรรมครบวงจร เกษตรกรครบวงจน”. งำนวถวจย ครงท 7 วชำกำรรบใชสงคม , 25 พฤศจกำยน 2554 ณ ศำลำไท หอประชมมหำวทยำลยเชยงใหม.

มทนำ โกสมภ. 2554. “เกษตรกรรมครบวงจร เกษตรกรครบวงจน”. งำนวถวจย ครงท 7 วชำกำรรบใชสงคม, 25 พฤศจกำยน 2554 ณ ศำลำไท หอประชมมหำวทยำลยเชยงใหม.


[67]

ทนทางวฒนธรรมกบการตอรองในการด าเนนชวตของผหญงลาวกลบคนถน ในหมบานชนบทของนครหลวงเวยงจนทน สปป. ลาว

Cultural Capital and Living Negotiation of Returned-Home Laos Women

in a Rural Village of Vientiane, Lao PDR.

จนทร ไชยะวงศำ* และ ดร.ไพบลย เฮงสวรรณ** Chanthone Xayavongsa and Dr.Paiboon Hengsuwan

บทคดยอ กำรวจยครงน มวตถประสงคหลกดวยกนสำมประกำรคอ ประกำรแรก เพอศกษำควำมทนสมยทสงผลตอกำรตดสนใจเคลอนยำยแรงงำนหญงลำวออกจำกเขตชนบทไปสกำรท ำงำนในภำคบรกำรในประเทศไทย ประกำรทสอง เพอศกษำควำมเปลยนแปลงทำงสงคมและบทบำท อ ำนำจ และสถำนภำพของแรงงำนหญงลำวกลบคนถนทมตอสงคม ชมชน เครอญำต และครอบครว และประกำรทสำม เพอศกษำปฏบตกำรของกำรประกอบสรำงและกำรน ำทนทำงวฒนธรรมของแรงงำนหญงลำวกลบคนถนมำใชในกำรสรำงกำรยอมรบจำกสงคม ชมชน เครอญำต และครอบครว โดยใชวธกำรศกษำในแนวทำงมำนษยวทยำทเนนกระบวนกำรวจยเชงคณภำพ โดยผศกษำเลอกใชวธกำรเกบขอมลในสองรปแบบคอ กำรเข ำไปสงเกตกำรณอยำงมสวนรวมและกำรสมภำษณแบบเจำะลก ผำนกำรเลำประวตชวตโดยกรณศกษำกลมผหญงลำวทอพยพขำมพรมแดนไทย-ลำว เขำมำท ำงำนในภำคบรกำร ท งนผลของกำรศกษำพบวำ กำรอพยพของหญงสำวเขตชนบทมผลจำกกำรเปลยนแปลงในระดบโลกระดบภมภำคทสงผลตอระดบทองถนซงเปนปจจยพนฐำน กำรอพยพเกดมำจำกควำมยำกจน โครงสรำงทำงวฒนธรรมกำรเลยงด และกำรแบงงำนตำมเพศ โอกำสในกำรพฒนำนอย ในขณะทตลำดแรงงำนภำคบรกำรกบมควำมตองกำรงำนแรงงำนผหญงมำกขน กำรกลบคนถนของผหญงทเคยท ำงำนในภำคบรกำรกลบถกตตรำจำกชมชน ครอบครว และสงคม หำกแตพวกเธอเหลำนนไดน ำเ อำทกษะ ควำมร และประสบกำรณในตำงแดนมำปรบใชในกำรด ำรงชวตสรำงรำยได รกษำสถำนกำรณเปนลกสำวทด อปถมภสมำชกในครอบครว สนบสนนกจกรรมทำงสงคมและวฒนธรรม ซงเปนกำรสรำงอ ำนำจในกำรตอรองควำมสมพนธเชงอ ำนำจในครอบครว ชมชน และสงคมทพวกเธอเหลำน นอำศยอย ค าส าคญ: แรงงำนหญงลำวกลบคนถน, ทนทำงวฒนธรรม, กำรตอรองในกำรด ำเนนชวต

* หลกสตรสตรศกษำ ภำควชำสตรศกษำ คณะสงคมศำสตร; Email: [email protected] ** ภำควชำสตรศกษำ คณะสงคมศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม ; Email: [email protected]


[68]

Abstract

There are three main objectives for the project: 1) to study the effect of modernization when Lao women workers move from rural areas to work in the service sector in Thailand; 2) to study the changes in society and the role and status of women restored to residence in Laos society, community, family, and kinship; 3) to study the action of the relationship building and its cultural capital to create acceptance by society, community, and family of the Lao women workers returning home. This study used an anthropological approach that focused on the research process, qualitative (Qualitative Research) using two data collection methods including observing participants (Participatory Observation), and in-depth interviews (In-depth Interview) through recording the oral life histories of the women participants (Life History). Case studies involved Lao women migrating to Thailand, who returned to their village in Laos. These women worked in the service sector, including babysitting. With sales positions there is a risk for prostitution. This study found that the migration of rural women is a result of global and regional changes effecting change at the local level. This migration is caused by poverty. Another reason for migration by women is to avoid gender discrimination in society and employment. By working in the service sector the migrant women can learn new skills such as hair styling and how to operate a hair salon. When they return to their villages, these women may be able to operate their own salons. Therefore the experience of working in another country can benefit the women themselves, their families and society . In addition, they also bring income to the household, so they raise their status in their family and village as a good daughter. These women have worked hard to learn new skills and to provide support for their families. Village customs also involve adoption of new styles of dress which expresses the success of a returning woman. Sometimes the experiences of the returning woman can lead to positive changes in their gender-based interactions in the villages. However, some returning women have problems reintegrating into village society because of inappropriate relationships with the opposite sex unlike those in the community. They face difficulties because such women fail to act as a responsible family member, and alienate relatives leading to community ostracization. But much will depend on the relationship between notoriety and economic status, and also knowledge, experience and their social networks. Key Word: Returning Lao Women Workers, Cultural Capital, Living Negotiation

ความเปนมาและความส าคญของปญหา กำรอพยพยำยถนฐำนหรอกำรหวนสภมล ำเนำเดมของมนษยเกดจำกกำรเปลยนแปลงในระดบโลกระดบภมภำคสงผลตอเปลยนแปลงในเชงโครงสรำงบทบำทสถำนภำพทำงเพศภำวะและกำรปรบเปลยนบทบำทของผหญงลำวซงในอดตลำวตกเปนอำณำนคมของฝรงเศส ผหญงไดปรบเปลยนบทบำทมำเปนนกรบเปนผรบภำระหนำทในกำรผลตหำเ ลยงครอบครวแทนผชำย ( สลคร พรมวงสำ, 2551) จวบจนชวงป พ.ศ.2488-2497 เมอสนสดสงครำมโลกครงพรรคประชำชนปฏวตลำวจงไดกอต งขนในป พ.ศ.2498 จงไดก ำหนดควำมเสมอภำคระหวำงหญง-ชำยและกอต ง “หนวยคนควำมสภำพแมยง” (ศนยกลำงสหพนธแมหญงลำวในปจจบน)โดยศนยกลำงแนวลำวอสระ (ศนยกลำงพรรคประชำชนลำวในปจจบน ) ใน


[69]

ฐำนะผหญงท ำหนำทสรบเคยงคผชำยตลอดมำ (Luangvanna, Thanavong and Choulamnykhamphoui, 2012: 31) ตอมำป พ.ศ.2493-2513 ฝรงเศสและสหรฐอเมรกำกลบม อทธพลในลำว จงเ กดกำเปลยนแปลงทำงดำนเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมโดยมกำรพฒนำอตสำหกรรมขนำดเลกและขนำดกลำงเพอผลตสนคำอปโภคบรโภคในขณะทภำคกำรเกษตรมกำรสงเสรมปลกฝนและสงเสรมภำค อตสำหกรรมเหมองแร กอสรำงเขอนตำงๆสงผลใหมตทำงสงคมและวฒนธรรมน นเชอมโซมลงเนองจำกเกดมสถำนบนเทงและซองโสเภณเพอบรกำรคนในสงคมช นสงและชำวตำงชำต (ภมวไล ศรพลเดช, 2550 ) ภำยหลงป พ.ศ.2518 ประเทศลำวไดรบกำรปดปลอย มกำรปฏรปแผนพฒนำระบบเศรษฐกจสงคมตำมแบบสง คมนยมตำมนโยบำย “จนตนำกำรใหม” (New thinking) หรอ “กลไกเศรษฐกจแบบใหม” (New Economic Mechanism- NEM) มกำรจดท ำแผนพฒนำ 3 ป พ.ศ 2521-2523 ทเนนกำรผลผลตแบบรวมตวกน (ณรงคศกด ชยรำช, 2551) แตไมประสบผลส ำเรจเนองจำกปจจยภำยในและภำยนอกทสงผลกระทบหลำยประกำร รฐบำลไดจดท ำแผนพฒนำกำรเศรษฐกจ -สงคม ระบบ 5 ป ฉบบท 1 ป พ.ศ.2524-2528 และฉบบทสองป พ.ศ.2529-2533 (ทองสำ ไชยะวงค ำด และคณะ , 2532) เ ปดรบควำมชวยเหลอจำกตำงประเทศ ท ำใหกำรพฒนำมลกษณะกำวกระโดดสควำมทนสมยผหญงไดรบกำรสงเสรม และพฒนำใหมพนทสำธำรณะมำกขนสนบสนนใหมควำมร และมบทบำทในกำรบรหำรประเทศในฐำนะสมำชกรฐบำล อยำงไรกตำมเนองจำกโครงสรำงทำงสงคมและวฒนธรรมตำม “ฮตสบสองครองสบส” ทย งมควำมคำดหวงตอผหญงในฐำนะบทบำควำมเปนแม เมย และลกสำว “ทด”ผหญงสวนใหญจงขำดโอกำสในกำรเขำถงกำรศกษำและกำรมพนทสำธำรณะนอยกวำผชำย (ล ำพอง คญทะลวน , 2551) ซงสงผลใหผหญงตกอยในฐำนะผรบผดชอบแบกรบภำระครอบครวประกอบกบแรงจงใจทำงเศรษฐกจสงผลใหเกดกำรหลงไหลเขำมำท ำงำนในภำคบรกำรในเขตเมองหรอข ำมพรรมแดนประเทศของผหญงลำวเพมมำกขน จำกฐำนะของ “ผอย” กลำยเปน “ผไป” (ธำรทพย ไกรรณฤทธ , 2546: 13-14) ชดวำทกรรมดงกลำวกระตนและผลกดนใหคนหนมสำวตดสนใจเดนทำงออกจำกบำนไปแสวงหำงำนท ำ (เ กษมณ แควนนอย และบวพ นธ พรหมพกพง, 2554: 136-138) ปรำกฏกำรณของกำรอพยพของแรงงำนหญงลำวข ำมชำต ป พ.ศ.2549 มท งกำรมำเ ปนแรงงำนภำคเกษตร อตสำหกรรม ภำคบรกำรหรอกำรขำยบรกำรทำงเพศรำว 3 แสนคน ซงเปนแรงงำนถกตองตำมกฎหมำยรำว 2 แสนคน ซงขอมลในชวงป พ.ศ.2550-2555 พบวำแรงงำนลำวอพยพทเขำเมองโดยผดกฎหมำยและตกเปนเหยอกำรคำมนษยถกสงตวกลบประเทศ รำว 1,246 คน ในนเปนผทถกสงตวกลบตำมชองทำงแบบทำงกำร 654 คน โดยเ ปนผหญงมำกถงรอยละ 99 และเปนผทถกสงตวกลบตำมชองทำงไมเปนทำงกำร 370 คน โดยเ ปนหญงจ ำนวนรอยละ 77 (Douangsy Thammavong, 2012: 3-4) กำรยำยถนของผหญงลำวขำมชำตภำยใตควำมตองกำรแรงงำนและโลกำภวฒนน นผหญงม กถกน ำเสนอในฐำนะท “ตกเปนเหยอ” ภำยใตวำทกรรมครอบง ำในโครงสรำงอดมกำรณครอบครวในลกษณะแบบเหมำรวมทสรำงควำมเปนอน (Otherness) ใหแกผหญงโลกทสำมทมองผหญงในฐำนะทตกเ ปนเหยอแบบหยดนงตำยตว (พรศรำ แซกวย, 2547; Mohanty, 2003) ซงในมองเชงวชำกำรในฐำนะทเปน“ผถกกระท ำ” ในกำรยำยถนมำกขน ( วรรณพร ปนทะเลศ, 2556)

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษำควำมทนสมยทสงผลตอกำรตดสนใจเคลอนยำยแรงงำนหญงลำวออกจำกภำคชนบทไปสกำรท ำงำนในภำคบรกำรในประเทศไทย


[70]

2. เพอศกษำควำมเปลยนแปลงทำงสงคมและบทบำท อ ำนำจ และสถำนภำพของแรงงำนหญงลำวกลบคนถนทมตอสงคม ชมชน เครอญำต และครอบครว 3. เพอศกษำปฏบตกำรของกำรประกอบสรำงและกำรน ำทนทำงวฒนธรรมของแรงงำนหญงลำวกลบคนถนมำใช ในกำรสรำงกำรยอมรบจำกสงคม ชมชน เครอญำต และครอบครว

วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย กำรวจยครงนใชระเบยบวจยเชงคณภำพ โดยผวจยไดด ำเนนกำรวจย 2 รปแบบคอ 1. กำรวจยเอกสำร (Documentary Research) ท งภำยในและตำงประเทศโดยกำรคนควำข อมลจำกหนงสอ คมอ รำยงำนกำรวจย วทยำนพนธ และสออนเตอรเ นตทเ กยวข อง เพอรวบรวมข อมลพนฐำนมำเ ปนรปแบบแนวคดและผลกำรวจยทเกยวของกบหวขอวจย และน ำมำใชเปนกรอบแนวคดในกำรวจย 2. กำรศกษำวจยภำคสนำม (Field Research) โดยกำรเข ำไปสงเ กตกำรณอยำงมสวนรวม (Participatory Observation) และกำรสมภำษณแบบเจำะลก (In-depth Interview) กลมเปาหมายในการวจย กลมเปนหมำยหลกในกำรวจยครงนเปนผหญงทเคยออกมำท ำงำนในเมองไทยแลวกลบคนถน ซงมควำมแตกตำงหลำกหลำย ท งรนอำย สภำพรำงกำย ระดบกำรศกษำ สถำนภำพทำงเศรษฐกจ-สงคม เชน โสด หยำรำง ตวอยำงมจ ำนวน 11 คน และมอำยระหวำง 17-45 ป ซงในบทควำมนจะเนนวเครำะหขอมลผหญงในตวอยำง 3 กรณเนองจำกในจ ำนวน11 คนมกำรอพยพคลำยครงกนกบ3 กรณ พนทในการวจย พนทในกำรวจยหมบำนแหงหนง ในอ ำเภอไชธำน นครหลวงเวยงจนทน สปป.ลำว เนองจำกเปนหมบำนเกำแกมปรำกฏกำรณควำมเปลยนแปลงทไดรบอทธในกำรพฒนำ และมกลมผอำวโสทมบทบำทส ำคญท งในอดตและปจจบน ซงย งด ำรงชวตอยในชมชน ไดเหนกำรขบเคลอนของชมชนและปรำกฏกำรณของกำรเคลอนยำยของคนหนมสำวในปจจบน นดวย

แนวคด ทฤษฎ ทใชในการวจย แนวคดและทฤษฎทเกยวของในกำรศกษำนประกอบดวย 4 แนวคดหลกคอ 1. ทนทำงวฒนธรรม (Cultural Capital) เปนแนวคดทใหควำมส ำคญกบอ ำนำจทปจเจกในเชงสงคมทมโครงสรำงในกำรจดล ำดบทำงสงคม เพรำะเชอวำในชวตประจ ำวนมนษยในฐำนะผกระท ำทกคนคอนกสะสมทน ทนทำงวฒนธรรมนจงหมำยถงสงทบคคลไดรบจำกกระบวนกำรหลอหลอมทำงสงคมอนกลำยเปนคณสมบตตดตวทเ ออใหบคคลสำมำรถน ำไปเพมพนมลคำของตนได ซงเ ปนสงทแฝงฝงอยในตวของบคคลและแสดงออกผำนทำงพฤตกรรม เชน ควำมร รสนยม กรยำมำรยำท นอกจำกนย งรวมถงทรพยสนตำงๆ ทมคณคำอยำงใดอยำงหนง แตไมใชเชงเศรษฐกจ Bourdieu จงไดแบงทนวฒนธรรมออกเ ปน 3 รปแบบคอ ทนวฒนธรรมทเกดจำกกำรปลกฝงในปจเจกโดยสงคม (Embodied state) ทนวฒนธรรมทเปนวตถเ ชงกำยภำพ (Objectified


[71]

state) ทนวฒนธรรมท เปนเรองของสถำบน (Institutionalized state) (ชนดำ เสงยมไพศำล, 2550 และยศ สนตสมบต, 2546: 79-101) 2. ควำมทนสมย (Modernity) ตำมทศนะของ Couze Venn และ Mike Featherstone มองควำมทนสมย เ ปนควำมซบซอนของกระบวนกำร สถำบน อตบคคล และเทคโนโลย ซงทำทำยตอประวตศำสตรของกำรเปลยนแปลงแบบกำวหนำและกำลเวลำแบบเสนตรง (Venn and Featherstone, 2006) อกท งยงใหควำมส ำคญกบกำรเ ชอมโยงควำมทนสมยกบลทธชำตนยม บรโภคนยม และโลกำภวตน ในแงทเปนกำรแลกเปลยนและกำรไหลเวยนทำงวฒนธรรม หรอกำรผลตสรำงวฒนธรรมโลก (Global culture) (Featherstone, 1990) ซงปรำกฏใน 2 รปแบบคอ 1) ควำมเหมอนกนและควำมไรระเบยบทำงวฒนธรรม (Cultural homogeneity and cultural disorder) และ 2) วฒนธรรมข ำมชำต (Transnational cultures) ทสำมำรถน ำไปสกำรท ำควำมเขำใจกบวฒนธรรมทสำม (Third cultures) ทเกดขนเหนอระดบชำต ซงเรำเขำใจวำเ ปนโลกในยคโลกำภวตนไรพรมแดนทมกำรเคลอนยำยเงนทน ผคน สนคำ และวฒนธรรมขำมพรมแดนรฐชำตท ำนองเดยวกนแนวคดกำรผลตสรำงวฒนธรรมโลกของ Mike Featherstone กสอดคลองกบแนวคดกำรไหลเวยนทำงวฒนธรรมระดบโลกของ Arjun Appadurai ทชใหเหนวำสภำวะควำมทนสมยปรำกฏในลกษณะของกำรเคลอนย ำยในยคโลกำภวตนไรพรมแ ดน (Appadurai, 1996: 27-35) 3. กำรตตรำตดปำย ผหญงแบบเหมำรวม (Labeling and stereotyping of women) Erving Goffman กลำววำกำรตตรำในลกษณะทมปฏกรยำตอคนมอตลกษณผดแปลกไปจำกปกต เ ปนปรำกฏกำรณทปจ เ จกบคคลทมคณสมบตซงถกลดทอนควำมเชอถออยำงมำกโดยสงคม (Goffman, 1963: 2) กระบวนกำรตตรำจะแสดงปรำกฏผำนปฏกรยำตอพฤตกรรมทผดไปจำกแบบแผนและจำรตประเพณเดมของสงคมตอกลมคนหรอปจเ จกบคคลทผดเพยนไปจำกคนปรกต (Rangsima Wiwatwongwana, 2013: 83)ซงในงำนศกษำนใหควำมส ำคญกบรปแบบกำรตตรำตดปำยผหญงแบบเหมำรวม ผหญงลำวทเขำมำท ำงำนภำคบรกำรในประเทศไทยแลวกลบคนถนดวยกำรมองวำเปนงำนขำยบรกำรทำงเพศเกดมกำรกดกนทำงสงคมในชมชนทมกำรแบงแยกกลมเขำกลมเรำเพรำะถอวำเปนผหญงไมดทจะมำชกชวนใหลกของเขำตองเปนแบบพวกเธอ 4. แนวคดทวำดวยพนทตอรองของผหญงโลกทสำม (Negotiated Space of Third World Women) แนวคดนใหควำมส ำคญกบมตควำมเปนตวตนของผหญงในฐำนะผกระท ำกำร (Agency) ทม “เจตจ ำนง” บนพนฐำนของมมมองควำมแตกตำงหลำกหลำย (Differences) ไมใชเฉพำะควำมแตกตำงทำงเพศภำวะ (Gender difference) แตย งรวมถงเ งอนไขและบรบทของสภำพสงคม เพอท ำควำมเขำใจชวตทำงสงคมวฒนธรรมของผหญงโลกทสำมทมควำมสลบซบซอน (Mohanty, 2003; พรศรำ แซกวย, 2547: 51-52)

สรปและอภปรายผลการวจย

กำรวจยนมขอคนพบ 3 ประกำรคอ 1. ปรำกฏกำรณควำมเปลยนแปลงของกำรเคลอนยำยแรงงำนหญงลำวในหมบำนชนบทมผลมำจำกอทธพลจำกกำรเปลยนแปลง สงผลตอระดบทองถนซงเปนปจจยพนฐำนกำรอพยพ ควำมยำกจน โครงสรำงทำงวฒนธรรมกำรเ ลยงด และกำรแบงงำนตำมเพศ โอกำสในกำรพฒนำนอย ในขณะทตลำดแรงงำนภำคบรกำรกบมควำมตองกำรงำนแรงงำนผหญง กำรวจยพบวำ ควำมทนสมยทสงผำนกำรพฒนำทำงดำนเศรษฐกจสงคมในพนทสงผลตอกำรอพยพเคลอนยำยแรงงำนหญงลำวชนบท ในชวงระหวำงป พ.ศ.2557-2558 ประชำกรในชมชนมจ ำนวน 1,116 คน เปนเพศชำย 588 คน เพศหญง 528 คน มกำรเคลอนยำยแรงงำนออกมำหำงำนท ำท งหมด 110 คน ซงในจ ำนวนนเปนผชำย 34 คน และผหญง 76 คนเข ำมำท ำงำน


[72]

ภำคบรกำรตำงๆ เชน แมบำน งำนจดท ำชอดอกไมตำมรำนอำหำรและคำรำโอเกะในประเทศไทยไดหวนกลบภมล ำเนำเ ดมรำว 35 คน (ผใหญบำน, สมภำษณ วนท 10 ต.ค. 2557) กำรเคลอนยำยแรงงำนหญงลำว ควำมยำกจน และจำกโครงสรำงทำงวฒนธรรมกำรเ ลยงด และกำรแบงงำนตำมเพศ โอกำสในกำรพฒนำนอย เชน กรณนำงแพง (นำมสมมต) พบวำคำนยมอทธพลตอกำรอพยพของเธอ แพงปจจบนอำย 27 ป เธอเปนลกคนท 4ในจ ำนวนครอบครวท ง 7 คน ฐำนะทำงครอบครวของเธอถอไดวำยำกจน เพรำะคนในครอบครว เมอเธอเรยนจบประถมศกษำกไมไดเรยนตอ เพรำะพสำวแตงงำนแลว แยกยำยไปอยกบครอบครวสำมในหมบำนอน พชำยคนทสองไปเปนทหำร และนองถดจำกเธอ พอแมหวงวำจะใหเรยนตอ สวนเธอกแตงงำนเพอเลยงดพอแมและนองชำยอกสำมคน อยในวยเดก แพงเลำวำ เธอแตงงำนเมออำย 15-16 ป สวนสำมฉนอำย 19 ปเ ศษ ชวตหลงแตงงำน เ ธอเ ลำวำ “หลงจำกใชชวตคไดประมำณสองป ฉนเรมมปญหำกบสำมเกยวกบเรองของปำกทอง สำมของฉนกมปญหำกบพอแม นองฉนเปนสำเหตของกำรหยำรำงกบสำม ตอนนนลกสำว 1 คน อำยเพยง 5 เดอน เมอแยกทำงกนพอแมสำมกเอำลกไปเลยงด มฐำนะครอบครวดกวำ ฉนคดวำตนคงไมสำมำรถดแลลกใหมอนำคตทดเพรำะฉนไมมเงน ครอบครวกยำกจน ” ชวตไดหยำรำงสำมแพงเลำวำ “ฉนออกจำกบำนมำในโรงงำนขนมจนนครหลวงเวยงจนทเปนเวลำ 1 ปกวำ ฉนไดพบรกกบสอน (นำมสมมต) ซงเปนคนในหมบำนใกลเคยงกน จงกลบมำแตงงำนตำมประเพณและเลยงดครอบครวเพรำะพอของฉนเ สยชวตแลว ตอมำฉนกบสำมจงออกมำท ำงำนกบญำตของสอนทไรออยในประเทศไทย ในป พ.ศ.2554 ในระหวำงกำรท ำงำนกสงเงนใหแมและนองชำยชอรถไถนำเพอไปท ำนำกบญำตและชำวบำนทมทนำแตไมมรถในหมบำน ตอมำเ ธอต งครรภได 7 เดอน ใกลคลอด สำมจงใหกลบบำนเพอมำคลอดลกทลำวสวนสำมกท ำงำนอยทไทย และสงเงนมำใหใชจำยกมำอยดวยในระหวำงนงกรรม และใชชวตอยในหมบำน จนกระท งลกชำยของเธออำยได 3 เดอน สำมจงไปท ำงำนอก และใหเ ธอดแลลกจนกวำลกอำยได 1 ขวบ จงตำมสำมไปท ำงำน พอนำนเขำสำมเรมไมสงเงนใหใชและไดพดคยกนทำงโทรศพทหลำยครงจงเปนสำเหตของกำรหยำรำงครงทสองของเธอ จำกนนเธอกใหแมดแลลกแลวตดสนใจออกมำท ำงำนในชวงเ ดอนเมษำยนป พ.ศ.2555 กบคนรจกทท ำงำนในเมองไทยทรำนอำคำโอกะแหงหนง “กำรตดสนใจออกมำท ำงำนของเธอครงน เ ธอกลำววำ “ตนเองผำนกำรแตงำน มภำระทตองรบผดชอบ ขอเพยงแตไดเงนเพอสงใหแมดแลลก ดแลครอบครวใหอยไดเหมอนกบชำวบำนกพอ ตอนนเงนเปนสงส ำคญส ำหรบตวเธอมำกทสด ในระหวำงทเ ธอท ำงำนกเ กบเ งนสะสมไดแสนกวำบำท กลบมำซอมแชมบำนจนเสรจ ชอทนำ เธอกลำวอกวำ ปจจบนฉนไมมฐำนะร ำรวย แตพอม พอกน อำชพทอผำ ท ำนำ และไดอยกบลกกมควำมสขแลว” (แพง, สมภำษณ วนท 15 เม.ย. 2557) สวนกรณวน (นำมสมมต) ปจจบนอำย 32 ป เธอเปนลกสำวคนโตในจ ำนวนครอบครว 4 คน พอของเธอรบเ ปนครสอน แมเปนแมบำนและท ำหนำทเปนคณะรบผดชอบกองทนในหมบำน เธอเขำมำศกษำในนครหลวงเวยงจนทนป พ.ศ.2544 จำกนนเธอไดส ำเรจกำรศกษำในระดบประกำศนยบตรวชำชพในป พ.ศ.2547 เ ธอจงกลบไปอยทหมบำนเกดโดยด ำรงชวตแบบชำวบำนท วไปเธอเลำใหวจยฟงวำ “ชวงเวลำทฉนใชชวตอยทบำนแมของฉนกเจบปวยบอยครงและไดท ำกำรรกษำทโรงพยำบำลในตวเมองจนกระมำถงป พ.ศ.2550 อำกำรปวยของแมฉนชดนกและเสยชวตในทสด หลงจำกเสรจสนงำนศพของแม คณะกองทนหมบำนกน ำหลกฐำนกำรยมเงนของแมมำแจงใหครอบครวรเปนจ ำนวน 35,000 ลำนกบ คดเ ปนเงนไทยรำวแสนกวำบำท ซงพอของฉนบอกฉนวำไมรเรองรำวหนสนมำกอนพงรพรอมกนกบฉนและนองๆ พอฉนกลำวตอญำตของแม ฉนกบนองใหเปนผตดสนใจขำยทดนเพอใชหนแตกยงไมพอ สวนตวฉนเองคดวำแมตองยมเงนมำใชจำยสงฉนและนองเรยนและเปนคำรกษำตอนแมเจบปวย นบจำกแมเสยชวต ฉนและพอไมมเ รองรำวทจะปรกษำกนได เพอแกไขปญหำตำงๆไดในขณะทนองท งสำมกยงเรยนอย ฉะนนปญหำหนสนยงตดคำงในครอบครวฉนตองรบผดชอบและหำเ งนอยำงไรเพอใชหนสนใหหมดในเวลำสนๆ ฉนจงตดสนใจตำมญำตมำท ำงำนรำนคำรำโอเกะในป พ.ศ.2556 ดวยกำรเ ปน


[73]

พนกงำนเกบเงนโดยมรำยได 7,000บำทตอเดอนตองสงใหนองแบงใชหนแลวยงคำใชจำยของตนอกคงใชเวลำอกยำว ฉนจงตดสนในออกมำขำยเครองดมฉนท ำงำนไดประมำณปกวำ ฉนจงหำเงนมำใชหนสนจนหมดและกลบมำอยทบำนเพรำะปจจบนนองของฉนท งสำมคนมอำชพมนคงหนสนของครอบครวกใชหมดแลว ฉนจงคดวำกลบมำใชชวตอยบำนเ รำตำมภำษำชำวบำนอยำงเมอกอน” (วน, สมภำษณ วนท 16 เม.ย. 2557) เมอพจำรณำควำมซบซอนของเงอนไขและปจจยของกำรเคลอนยำย ไมวำจะเปนมตดำนเศรษฐกจทหลำกหลำยในประเดนวำดวยควำมยำกจนหรอวฒนธรรมกำรเลยงดของลำวทวำดวยกำรควบคมเพศวถของผหญง จำกกรณท งสองขำงตน พบวำสอดคลองกบงำนศกษำทชวำภำยใตควำมสมพนธเชงอ ำนำจทำงเพศภำวะผหญงถกกดขภำยใตอดมกำรณครอบครวในระบบชำยเปนใหญ โดยเฉพำะอยำงยงผหญงในอำชพงำนบรกำร หรอแมกระท งกำรคำประเ วณเ กดจำกกำรผลตซ ำบทบำทควำมรบผดชอบในกำรอยรอดของครอบครวตอลกผหญงบนเ งอนไขวำทกรรมทำงสงคมชดหนง สงผำนควำมสมพนธทำงกำรผลตในสงคมชนบททมตอลกสำวในกำรควบคมทำงเพศ และกำรแบงงำนระหญง -ชำยแตกตำงกน (ณรงคศกด ชยรำช, 2551; นวตร สวรรณพฒนำ, 2540) ยงกวำนน เงอนไขสงคมบรโภคนยมสงอทธพลตอกำรตดสนใจอพยพออกของผหญงลำว เ ชน กรณนำงสำว จำนน (นำมสมมต) ปจจบนเธออำยได 29 ป เปนลกสำวคนเลกของครอบครวท งหมด 7 คน เธอเตบโตอยในครอบครวทมฐำนะคอนขำงด ไมไดมควำมเดอดรอนหรอขดสนดำนกำรเงน พอของเธอเปนหมอประจ ำหมบำน สวนแมท ำงำนแมบำน เธอเปนลกคนเลกจงไมตองมควำมรบผดชอบอะไรในครอบครวมำกนก เธอเลำวำออกจำกบำนมำเรยนตอในเมองเมออำยได 17 ปโดยใชชวตอยในเมองต งแตป พ.ศ.2548-2551 เมอเรยนจบมธยมศกษำ เธอไดท ำงำนขำยของชวยญำตและเ ดนทำงกลบไปมำระหวำงเมองและหมบำนเพอมำเยยมแมบอยครง แตเธอเกดควำมรสกเบอ และไมตองกำรใชชวตอยแบบเ ดม ตองกำรมรำยไดเปนของตนเอง เธอกลำววำ “ฉนอยำกออกไปท ำงำนหำเงนดวยตวเองอยำงเพอน” เธอเ ลำตออกวำ “ เ มอป พ.ศ.2555 ฉนกลบมำเทยวทบำนไดคนกบจมม (นำมสมมต) ทอยบำนใกลกนซงจมมกกลบมำเยยมเยอนบำนเชนกน จมมไดชกชวนฉนเขำมำท ำงำนทประเทศไทยหลงจำกเทยวงำนสงกรำนต ฉนจงตดสนใจออกมำท ำงำนโดยไมคดกงวล เพรำะตวฉนเองเคยด ำรงชวดอยในเมองอยแลว อกอยำงทฉนคดวำเมองไทยเปนเมองใหญไมมคนในหมบำนทฉน รจก ฉะน นงำนแบบไหนฉนกท ำได มเงนแลวคนในหมบำนกจะไมวำอะไร ฉนมำท ำงำนในเมองไทยเปนคนเสรฟอำหำรและขำยเครองดมอยทรำนอำหำรมรำย100 บำทตอวน แตสวนมำกฉนจะไดจำกกำรขำยเครองดมมรำยไดไมต ำกวำ 500 บำทตอคน เ งนทไดฉนเกบไวใชจำยใหตวเอง เชน ชอเสอผำ เสรมจมก ดดฟนชอทอง และสงใหแม 4,000 บำทตอเ ดอนเพอใหแมใชจำยชวตประจ ำวนและใหแมเอำไปฝำกกองทนในหมบำน ฉนคดวำจะหำเงนเพอมำต งรำนเสรมสวยเมอถงครำวตองกลบไปอยบำนในขณะทฉนกลบมำบำนสงทคดถงตอนอยทเมองไทยคอ เดนหำง หวกเดนเขำเซเวนฯ หำเงนกงำยกวำ ทเ ทยวกมำก (จำนน, สมภำษณ วนท 27 ก.ค. 2558) ในประเดนอทธพลของวฒนธรรมบรโภคนยมทมผลตอกำรอพยพโยกยำยแรงงำนหญงลำว นอกจำกจะเกยวข องกบวฒนธรรมภำษำทมควำมคลำยคลงกนของลำวและไทยแลว อทธพลของควำมทนสมยมพลงอยำงมำกในกำรดงดดแรงงำนหญงลำวใหอพยพเขำสงำนภำคบรกำร ผำนกำรบรโภคควำมทนสมย (Consuming modernity) ดงกรณของนำงสำว จำนน ขำงตน พบวำมควำมสอดคลองกบขอคนพบของ Mary Beth Mills (1999) ทชใหเหนวำกำรเคลอนย ำยแรงงำนของหญงสำวจำกชนบทในภำคอสำนทเขำมำขำยแรงงานเปนสำวโรงงำนในกรงเทพฯ ท ำใหพวกเขำไดสมผสควำมทนสมย เ กดกำรสรำงตวตนใหมๆ ขนมำ โดยมอ ำนำจ มอสระเสร และพงพำตนเองไดทำงเศรษฐกจ แรงงำนหญงเหลำนผลตสรำงภำพลกษณของผหญงทนสมยขน ผำนกำรบรโภคสนคำททนสมย เชน โทรทศน เครองเลนเทป กลองถำย รป และเ สอผำ กำงเกงยนส อกท งกำรไดเขำไปยงสถำนทตำงๆ ทแสดงถงควำมทนสมย เชน งำนคอนเสรตเพลงสมยใหม และสวนสนก


[74]

ดงนนเมอเดนทำงกลบบำน หญงสำวเหลำนกไดน ำเสนอตวตนใหม ซงเปนภำพลกษณผหญงแบบทนสมยในสงคมเมอง โดยผำนท งกำรแตงกำย อำกปกรยำ ทำทำง กำรพดจำ และกำรมปฏสมพ นธกบเพศตรงข ำมทแตกตำงไปจำกภำพลกษณผหญง “บำนนอก” ในสงคมชนบทแบบเดม (Mills, 1999:163-170) 2. ควำมเปลยนแปลงทำงสงคมสงผลกระทบตอบทบำท อ ำนำจ และสถำนภำพของแรงงำนหญงลำวกลบคนถนมงำนวจยทผำนมำพบวำรฐบำลขยำยแผนกำรพฒนำเขำสชมชนในป พ.ศ.2529 ท ำใหกจกรรมกำรทอผำของชมชนขยำยตวออกสตลำดท งภำยในและระดบสำกล ในป พ.ศ.2548 มนกธรกจจ ำนวนมำกเข ำมำลงทนเ ปดโรงงำนทอผำสงถง 27,186 แหง และมคนงำนท ำงำนมำกถง 49,785 คน ซงเ ปนผหญงถงรอยละ 90-95 (Engsone Sesomphone, 2011: 3-5) สงผลใหอ ำนำจบทบำททำงเพศภำวะของผหญงทเคยเปนเจำของกำรผลผลตในระบบแบบจำรต (หตถกรรม) กำรเปนแรงงำนรบจำงภำยใตกำรชน ำของทนทแบงแยกงำนระหวำงหญง-ชำย ซงสวนมำกผชำยจะไดควบคมเครองมอและเทคโนโลยกำรผลตททนสมย และอยในสถำนะต ำแหนงทไดประโยชนมำกกวำผหญง เ มอบทบำทผหญงใ นชมชนบทถกท ำใหเ สอมสภำพ ผหญงตองแสวงหำอ ำนำจใหมดวยกำรออกไปหำงำนท ำในตำงแดนเพอควำมอยหลอดของครอบครวในสภำวกำรณทซบซอนของสงคมปจจบน (สมหมำย ศรบญเฮอง, 2554) ดงตวอยำงในกรณแพงทด ำรงชวตในครอบครวชำวนำยำกจน อกท งประสบปญหำกำรแตงงำนต งแตอำยย งนอยมกำรหยำรำงไมมโอกำสทำงกำรศกษำ กำรออกจำกบำนมำท ำงำนในโรงงำนขนมจนในเขตเมองจงเปนทำงเ ลอกแรกกอนทจะขยบขยำยไปท ำงำนในเมองใหญและเขำสกำรขำมเขตแดนมำสประเทศไทยดวยภำระกำรเลยงดครอบครว สวนกรณของวน กำรเคลอนยำยเขำมำสประเทศไทยนนกเพอหำเงนสงเสยใหนองไดเรยนหนงสอ และหำเงนมำใชหนสนทเกดจำกกำรกำรกเงนเพอรกษำมำรดำทเจบปวยในฐำนะเปนลกคนโตตองรบผดชอบตอครอบครว กำรเขำสงำนบรกำรจงเ ปนทำงเ ลอกของเธอเชนกน ท งสองกรณศกษำนตำงกสะทอนใหเหนบทบำทของลกสำว แม เมยในกำรแบกรบภำระของครอบครวและกำรเสยสละตวเองเพอเพศชำยภำยใตบรบทเศรษฐกจสงคม สงผลตอควำมสมพนธอนซบซอนระหวำงเพศภำวะทต งอยบนฐำนของควำมแตกตำงของสรระรำงกำย และบทบำททำงดำนสงคมของหญงและชำย ซงเ ปนผลมำจำกกำรประกอบสรำงทำงสงคม ภำยใตควำมสมพนธเชงอ ำนำจทซอนทบกนระหวำงโครงสรำงทำงวฒนธรรมจำรตประเพณ กบกำรอบรมเ ลยงดผหญงในครอบครว 3. แรงงำนหญงลำวกลบคนถนประกอบสรำงทนทำงวฒนธรรมข นมำเพอใชตอรองกบชมชน /เครอญำต และครอบครวเพอใหสำมำรถด ำรงชวตอยในชมชนไดตอไปภำยหลงจำกกลบคนถน จำกงำนวจยพบวำ แรงงำนอพยพหญงลำวตำงพยำยำมสะสมทนทำงเศรษฐกจและแปรทนทำงเศรษฐกจใหเปนทนทำงวฒนธรรมทเชอมโยงกบควำมเชอเ ดมเกยวกบกำรเปนผหญงทด มควำมกตญญรคณ ตำมควำมเหนของแมปนแกว อำย 47 ป ซงเปนคนพนถนในหมบำนกลำววำ “ ผหญงท ำงำนหำเงนและสงเงนกลบบำนเพอสรำงฐำนะทำงเศรษฐกจ ไดท ำใหชวตควำมเปนอยของครอบครวดข นกวำเ ดม” (แมปนแกว, สมภำษณ วนท 16 เม.ย.2558) นอกจำกน คนอนๆในหมบำนยงกลำวเกยวกบพวกเธอวำ “แพงถงแมจะแตงำนท งสองครงแตกตองหยำรำงจงออกไปเปนสำวหำเงนเพอเลยงลกและครอบครวจนท ำใหครอบครวมฐำนะดขนจำกเดม” (ตำด ำ, สมภำษณ 27 ก.ค. 2558) ในขณะทญำตของเธอกลำววำ “แพงมนกสชนชวตไปหำเงนเลยงลกแมและยงมครอบครวนองอก ทกวนทในครอบครวกอำศยมนนนละ สำเหตทเปนแบบนเปนเพรำะนองชำยตวเองเปนคนเกยจครำน พอแมแบงทดนใหกไมไปไปบกเบกตกลกตกเตำมำเขำจงล ำบำก (ค ำบำง, สมภำษณ วนท 27 ก.ค. 2558) สวนวนมเพอนรวมงำนของแมเ ธอเ ลำวำ “วนตองออกไปท ำงำนทเมองไทยอำจเปนเพรำะปญหำหนสนและควำมรบผดชอบแทนแมในฐำนะลกคนโต ถงวนจะมควำมรเรยนสงแตดวยควำมจ ำเปนจงตองออกไปเปนสำวหำเงน ฉนมองดวนแลวหนำสงสำร เมอกลบมำอยบำนย งไมไป


[75]

เทยวเลนใชชวตอยแบบชำวบำนไปวดใสบำตร” (สเมอง, สมภำษณ วนท 20 ก.ค. 2558) อกท งกรณนำงสำว จำนน ไดรบกำรกลำวขำนจำกหญงทรบผดชอบกองทนหมบำนวำ “จำนนเปนคนเกงฉลำดคด หำเงนใหแมมเงนเ กบเ งนออมไวใชเมอยำมเจบปวย มรสนยมด รจกเลอกคบคน เมอเธอกลบมำยำมบำนกแตงตวด มองไมออกวำเปนสำวหำเ งน หรอชวงระหวำงกำรท ำงำนยงฝำกของใชเลกๆ นอยๆ ใหแมเปนประจ ำ กลบบำนไมไปดมเทยวเหมอนกบคนอนๆ แตกลบไปวดท ำบญใสบำตร ไปเยยมยำมญำตพนอง” (แสงมะน, สมภำษณ วนท 27 ก.ค. 2558) กรณตวอยำงท งสำมสะทอนใหเ หนวำ เ ธอตำงท ำงำนหำเงนและเกบสงกลบบำน ซงสอดคลองกบขอคนพบของงำนศกษำทผำนมำ ผหญงทมำท ำงำนและมควำมสำมำรถสงเงนใหทำงบำนหรอเปนวธกำรสรำงเศรษฐกจครอบครวท ำใหสมำชกครอบครวมควำมอย ดกนด (เนตรดำว เ ถำถวล, 2549ก; 2549ข) จำกเสยงกำรตอบรบของชำวบำนทสะทอนถงแรงงำนหญงลำวกลบคนถนไดน ำเ งนตรำทไดจำกหยำดเหงอแรงงำนในภำคบรกำรเพอใชจำยในชวตประจ ำวน ไถถอนหนสน ตอเตมหรอสรำงบำนอยอำศยในเงอนไขของสภำวะควำมทนสมยทมกำรสอสำรสะดวกขน ในระหวำงกำรท ำงำนพวกเขำไดสงเ งน สงของใหทบำนเ ปนประจ ำเพอแสดงควำมกตญญตอครอบครวในฐำนะทเปนทนทำงวฒนธรรมตำมจำรต (ฮตครอง) และคำนยมทยดถอกนมำ กำรสงเงนเพอเ กบออมเปนกำรปรบเปลยนทนทำงเศรษฐกจใหเปนทนทำงวฒนธรรมทแสดงผำนสำยตำของชมชนในเรองของควำม กตญญรคณ กำรปฏบตตนดงกลำวท ำใหคนในชมชนเหนในคณคำ และท ำใหตนมชอเสยงในชมชน อกท งยงชวยใหเกดกำรปรบเปลยนทศนคตของคนในชมชนในกำรยอมรบผหญงทเคยออกไปเปนแรงงำนขำมชำตในแงของกำรเ ปนลกทด แทนกำรจบจองหรอตตรำวำเปนผหญงไมด แมวำสงคมจะรบรถงอดตทผำนมำของพวกเธอกตำม ในงำนศกษำประสบกำรณกำรตอรองของแรงงำนหญงไทยทกลบคนภมล ำเนำเดมในพนทภำคเหนอสวนใหญมฐำนะควำมเปนอยดและมแนวโนมทแสดงถงใหกำรตอบรบทดจำกชำวบำนในโอกำสงำนดำนสงคมงำนบญประเพณของชมชน (กณณกำ องศธนสมบต, 2546) ในขณะท Mary Beth Mills (1999: 138-145) ไดระบวำ กำรทแรงงำนกลบบำนเพอแตงงำน ดแลพอแม ครอบครวและท ำงำนทบำน บำงคนกเกบเงนไปเรยนฝกอำชพ เชน ชำงเสรมสวยเพอสรำงควำมมนคงทำงเศรษฐกจและสรำงใหตนเปนผมอำชพตดตว อกท งยงปรบใชประสบกำรณควำมทนสมยใหเ ปนพนทกำรตอรองของอ ำนำจ (Space of power negotiation) ทพวกเธอเองเฝำแสวงหำเพอใหพวกเธอสำมำรถใชชวตแบบพ งพำตนเองและมอสระเสร สำมำรถก ำหนดชะตำชวตหรอทำงเลอกในชวตของตนเองได เชน ในเรองเพศวถตนเองมสทธในกำรเ ลอกคครองเองได ฉะนนหญงสำวชำวอสำนทมประสบกำรณมำจำกภำยนอกชมชน ตำงกพยำยำมนยำมควำมหมำยใหกบอตลกษณใหมของตนททนสมยและยงรกษำควำมเปนหญงในจำรตอย โดยเฉพำะกำรเปนลกสำวทดมควำมกตญญรคณตอครอบครวกำรเกบเงนสงกลบใหครอบครวอยเสมอ แรงงำนหญงทมประสบกำรณชวตทนสมย ยงคงรกษำบทบำทของลกสำวทดตำมจำรต และมควำมทนสมยไปพรอมๆ กน ท ำนองเดยวกนจำกกรณศกษำขำงตน สะทอนใหเหนวำแรงงำนหญงลำวกลบคนถนทผำนประสบกำรณชวตแบบทนสมย ยงคงรกษำบทบำทเพศภำวะของผหญง “ด” ท งกำรเปนแมทด เ มยทด และลกสำวทดตำมจำรต (ฮตครอง) พรอมๆ กบยงมควำมทนสมยอยภำยในตวดวย

ขอเสนอแนะ 1. กำรแกไขปญหำกำรอพยพแรงงำนระหวำงสองประเทศเปนหนำทของรฐบำลท งสองฝำยตองตระหนกใหเ หนปญหำอยำงแทจรงถงขบวนกำรทำงสงคมทจะน ำไปสกำรปรกษำหำรอเพอหำแนวทำงในกำรจดกำรแกไขรวมกนมำกข นกวำเดม ในฐำนะประเทศลำวเปนประเทศสงคมนยมควรน ำใชอดมกำรณของลทธสงคมนยมมำประยกตใชเพอกำรจดกำร


[76]

ปญหำตำงๆ ทยงคงถกท ำใหเปนเรองปจเจกบคคลและของแตละครอบครว รฐบำลจ ำเปนอยำงยงทจะตองตระหนกถงกำรกระตนใหเกดขบวนกำรภำคประชำชนใหเขำมำเ ปนหวใจส ำคญของกำรข บเคลอนขบวนกำรจดกำรแกไขและบรรเทำปญหำของตวเอง 2. กำรทจะท ำใหสงคมลำวตระหนกและยอมรบถงลกษณทำงเพศทมควำมเสมอภำคบนฐำนของควำมแตกตำงทำงรำงกำยนน รฐบำลกระทรวงแถลงขำววฒนธรรม ศนยกลำงสหพนธแมยงลำวหรอจะเ ปนสถำบนทส ำคญตำงๆ ทำงสงคมลำวทมอ ำนำจปรบเปลยนบทบำทของผหญงในฐำนะเปนผอนรกษและรกษำวฒนธรรมอนดงำมของชำตเ ทำน น แตควรท ำใหท งสองเพศมควำมเสมอภำคเทำเทยมกนอยำงแทจรงในกำรเลอกทจะอนรกษและเลอกทจะเปลยนแปลง

เอกสารอางอง เกษมณ แควนนอย และบวพนธ พรหมพกพง. 2554. “คณภำพชวตกำรท ำงำนของแรงงำนอพยพลำวในสถำนประกอบกำร

จงหวดขอนแกน”. วารสารวจย มหาวทยาลยขอนแกน. (บศ.) 11 (4): 136-138. กณณกำ องศธนสมบต. 2546. ชวตและการเปลยนแปลงของแรงงานไทย หลงกลบจากการท างานตางประเทศ. กรงเทพฯ:

โครงกำรกำรพฒนำระบบสวสดกำรส ำหรบคนจนและคนดอยโอกำสในสงคมไทย ส ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรวจย.

ชนดำ เสงยมไพศำลสข (แปล). 2550. เศรษฐกจของทรพยสนเชงสญลกษณ. กรงเทพฯ: คบไฟ. ณรงคศกด ชยรำช. 2551. “ควำมสมพนธเชงอ ำนำจทำงเพศภำวะและกำรพฒนำสปญหำกำรอพยพแรงงำนหญง : กรณศกษำ

ควำมสมพนธเชงอ ำนำจทำงเพศภำวะระหวำงผหญงแรงงำนอพยพชนชนบทกบครอบครวชมชนและรฐ กอนและหลงนโยบำยกลไกเศรษฐกจใหมของสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว” . วทยำนพนธศลปศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำสตรศกษำ มหำวทยำลยเชยงใหม.

ทองสำ ไชยวงค ำด และคณะ. 2532. ประวตศาสตรลาว เลม 2: 1893 ถง ปจจบน. เวยงจนทน: สถำบนคนควำวทยำศำสตรกำรศกษำ กระทรวงกำรศกษำและกฬำ

ธำรทพย ไกรรณฤทธ. 2546. “บทบำทหญงชำยกบกำรพฒนำ: กรณศกษำในเขตเชยงทอง หลวงพระบำง ต งแต ค.ศ. 1975 ถงปจจบน”. วทยำนพนธศลปศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำภมภำคศกษำ มหำวทยำลยเชยงใหม.

นวตร สวรรณพฒนำ. 2540. “ควำมคำดหวงของครอบครวและบทบำทของลกสำวใน “ชมชนคำประเ วณ” กรณศกษำหมบำนแห งหนงในจ งหวดพะเ ยำ” . วทยำนพนธ ศลปศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำกำรพ ฒนำสงคม มหำวทยำลยเชยงใหม.

เนตรดำว เถำถวล. 2549ก. “เพศพำณชยขำมพรมแดน: ประสบกำรณของผหญงลำวในธรกจบรกำรทำงเพศในพรมแดนไทย-ลำว”. วารสารสงคมศาสตร. มหำวทยำลยเชยงใหม 18 (1): 168-202.

เนตรดำว เถำถวล. 2549ข. “เหยอหรอผกระท ำกำร: หญงบรกำรชำวลำวในบรบทของอตสำหกรรมทำงเพศในไทย ”. ใน วฒนธรรมไรอคต ชวตไรความรนแรง เลม 1. กรงเทพฯ: ศนยมำนษยวทยำสรนธร (องคกำรมหำชน), หนำ 102-139.

พรรณภทร ปลงศรเจรญสข. 2551. “อตลกษณของแรงงำนขำมชำตคนถนกบกำรตอรองกำรพ ฒนำของชำวบำนในจงหวดล ำปำง”. วทยำนพนธศลปศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำกำรพฒนำสงคม มหำวทยำลยเชยงใหม.


[77]

พรศรำ แซกวย (แปล). 2547. “ผหญงโลกทสำม” สตรนยมตะวนตกและวำทกรรมอำณำนคม” . ใน สชำดำ ทวสทธ (บก.). เพศภาวะ: การทาทายราง การคนหาตวตน. เชยงใหม: ศนยสตรศกษำ คณะสงคมศำสตร มหำวทยำลย เ ชยงใหม , หนำ 20-76.

ภมวไล ศรพลเดช. 2550. “เพศภำวะและกำรพฒนำในสงคมชนบทลำว : กรณศกษำโครงกำรพ ฒนำฝำยน ำตำน” . วทยำนพนธศลปศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำสตรศกษำ มหำวทยำลยเชยงใหม.

ยศ สนตสมบต. 2546. “ทนวฒนธรรมของชำวนำและเศรษฐศำสตรกำรเมองวำดวยอ ำนำจเชงสญลกษณ” . ใน พลวตและความยดหยนของสงคมชาวนา: เศรษฐกจชมชนภาคเหนอและการปรบกระบวนทศนวาดวยชมชนในประเทศโลกทสาม. เชยงใหม: วทอนดไซน, หนำ 97-126.

ล ำพอง คญทะลวน. 2551. “ภำพตวแทนผหญงในนตยสำรของสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำวชวงป ค .ศ. 2002 - 2007”. วทยำนพนธศลปศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำสตรศกษำ มหำวทยำลยเชยงใหม.

วรรณพร ปนทะเลศ. 2556. “ ผหญงลำวทท ำงำนรำนคำรำโอเกะในประเทศไทย : กำรยำยถนและกำรใชชวตข ำมพรมแดน”. วทยำนพนธสงคมวทยำและมำนษยวทยำมหำบณฑต สำขำวชำสงคมวทยำ มหำวทยำลยธรรมศำสตร.

สลคร พรมวงสำ. 2551. “สงครำมอนโดจนกบควำมสมพนธหญง -ชำย ค.ศ. 1955-1975 ประสบกำรณตรงของ “แมหญงเชยงขวำง”. วทยำนพนธศลปศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำสตรศกษำ มหำวทยำลยเชยงใหม.

Appadurai, Arjun. 1996. Modernity at Large: Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis: University of Minneapolis Press, pp. 27-47.

Bourdieu, Pierre. 1972. Outline of the Theory of Practice . (translated by Richard Nice, 1977), Cambridge: Cambridge University Press.

Douangsy Thammavong. 2012. “Repatriated Female Trafficking Victims in Savannakhet Province, Lao PDR.”. Unpublished MA. Thesis, (Sustainable Development), Chiang Mai University.

Engsone Sisomphone. 2011. “Weaving Identity: A Case Study of Women Weavers in a Factory in Vientiane, Lao PDR.”. Unpublished MA Thesis, (Sustainable Development), Chiang Mai University.

Featherstone, Mike. 1990. “Global Culture: An Introduction”. in Mike Featherstone (ed.). Global Culture: Nationalism, Globalization and Modernity. Thousand Oaks, California: SAGE Publication, pp. 1-14.

Goffman, Erving. 1963. Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall. Mills, Mary B. 1999. Thai Women in Global Labour Force: Consuming Desires, Contested Selves. New Brunswick, New

Jersey and London: Rutgers University Press. Mohanty, Chandra Talpade. 2003. “Under Western Eyes: Feminist Scholarship and Colonial Discourses”. in Feminism Without Borders: Decolonizing Theory, Practicing Solidarity. Durham: Duke University Press. Phiulavanh Luangvanna, Somchanh Thanavong and Outhaki Choulamnykhamphoui. 2012. History of Lao Women’s

Union. Laos PDR. Rangsima Wiwatwongwana. 2013. “Lone motherhood in Thailand: towards reducing social stigma and increasing social

support”. Unpublished Ph.D. Dissertation, Faculty of Education & Social Work, University of Sydney. Venn, Couze and Featherstone, Mike. 2006. “Modernity”. Theory, Culture & Society. 23 (2-3): 457-476.


[78]

การเคลอนยายแรงงานในนครหลวงเวยงจนทน สปป.ลาว Labour Migration in Vientiane Capital, Lao PDR.

พงศสวรรค รำชธจกรและ ศรพงษ ลดำวลย ณ อยธยำ**

Phongsavanh Lattichack and SiripongLadavalya Na Ayudhya

บทคดยอ กำรศกษำเรองกำรเคลอนยำยรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน สปป.ลำว มวตถประสงคคอ 1)เพอศกษำลกษณะ

และข นตอนกำรเคลอนยำยแรงงำนของแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทนฯ 2) เพอศกษำปจจยทเปนสำเหตกำรเคลอนย ำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน 3) เพอศกษำถงผลกระทบทเกดขนจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนตอ เศรษฐกจ สงคม และผใช แรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน 4) เพอน ำเสนอแนวทำงกำรเตรยมกำรรองรบกำรเคลอนย ำยแรงงำนใน สปป.ลำว โดยท ำกำรศกษำจำกตวอยำง 3 กลม ไดแก กลมเจำหนำทของรฐท งในกระทรวงแรงงำน และสวสดกำรสงคม และกระทรวงแผนกำร และกำรลงทน สปป.ลำว กลมผใหญบำน และกลมผใชแรงงำนในเมองทท ำงำนในโรงงำนและสถำนประกอบกำรตำง ๆ ในนครหลวงเวยงจนทนฯ จ ำนวน 378 คนใชวธกำรวจยเชงปรมำณผสมผสำนกบกำรวจย เ ชงคณภำพ ผลกำรศกษำพบวำ 1) ลกษณะกำรเคลอนยำยแรงงำนสวนใหญ เปนกำรยำยจำกหมบำนทเปนทอยในชนบทไปย งอ ำเ ภอทอยในเมองใหญทมกำรลงทนสง ของนครหลวงเวยงจนทน 4 เมอง โดยสวนมำก ไมเคยยำยทท ำงำนหรอเปลยนงำนหลงกำรย ำย ถน ส ำหรบแรงงำนทยำยถนสวนใหญจะเปลยนอำชพจำกเกษตรกรไปเ ปนพนกงำนเอกชน /ลกจำงเ อกชน นอกจำกนผลกำรศกษำยงพบวำ ลกษณะกำรเคลอนยำยจะเปนกำรเคลอนย ำยแบบถำวร 2) ปจจยผลกดนตนทำง ไดแกควำมยำกจน ทรพยำกรธรรมชำตทลดนอยลง กำรวำงงำนหลงฤดกำลเกบเกยวปญหำหนสน ภยพบตตำงๆ คำจำงในชนบททต ำกวำในเมอง และโอกำสพฒนำตนเองนอย ไมมผลท ำใหเกดกำรเคลอนยำยแรงงำนจำกชนบทสเมองมำกกวำปจจย ดงดดจำกพนทปลำยทำง 3 ) กำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทนสงผลกระทบตอเ ศรษฐกจ สงคมคอนข ำงมำก และสงผลกระทบตอตวผใชแรงงำนในระดบปำนกลำง 4) แนวทำงกำรเตรยมกำรรองรบกำรเคลอนย ำยแรงงำนใน สปป.ลำว รฐมแผนกำรด ำเนนงำนดงน พฒนำฝมอแรงงำนใหตรงกบตลำดแรงงำน นโยบำยสงเสรมกำรลงทนจำกตำงประเทศใหมำกกวำเดม โดยเนนกำรสงเสรมกำรลงทนในชนบทมำกขน เพอใหเกดกำรสรำงงำนในชนบท และท ำใหกำรเคลอนย ำยแรงงำนมนอยลง และจดระบบกำรเคลอนยำยแรงงำนอยำงเปนระบบ เพอรองรบกบกำรขยำยตวทำงเศรษฐกจ และตอบสนองควำมตองของตลำดแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน

ค าส าคญ: กำรเคลอนยำยแรงงำน, กำรยำยถน, นครหลวงเวยงจนทน (สปป.ลำว)

หลกสตรรฐประศำสนศำสตรมหำบณฑต ภำควชำรฐประศำสนศำสตร คณะรฐศำสตรและรฐประศำสนศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม ; Email : [email protected] ** ภำควชำรฐประศำสนศำสตร คณะรฐศำสตรและรฐประศำสนศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม ; Email :[email protected]


[79]

Abstract The objectives of the study of labour migration in the Vientiane Capital, Lao PDR are as follow: (1) to study

of characteristic and process of labor migration in Vientiane Capital, (2) to study the factors that cause labor migration in Vientiane Capital, (3) to study impact of labor migration on the economic, society and workers in Vientiane and (4) to provide guidelines for preparing for labor migration in Lao PDR. The study sample consisted of three groups including: government officials in the Ministry of Labor and Social Welfare and Ministry of Planning and Investment in Lao PDR, The village headman and workers in the city that work in factories and establishments in Vientiane with a random sample of 378 people by applying the combination of quantitative and qualitative research method. The results showed that: (1) the nature of labor migration as a moving from the village in rural to the districts in large cities with high investment especially in 4 districts of Vientiane Capital, most never move or change jobs after migration. For labor migration, most of migrants are largely changed career from farmers to be a staff of private company or a s private employees. In addition, the study also found that the moving as a permanent (2) push factors includes poverty, decreasing in natural resources, vacant after harvest, liability issues, disasters, low wages in the countryside than in the cities and few opportunities for development not result of labor migration from rural to urban areas rather than the pull factors of the destination (3) labor migration in the Vientiane Capital strongly impact on the economy, society and moderately impact on workers. (4). Guidelines for the preparation of labor migration in Lao PDR., The state has prepared an action plans as develop a skilled workforce to meet labor market, promoting foreign investment than ever before by focusing on the promotion of investment in rural areas in order to create jobs and be able to reduce of labor movement in to the cities. In parallel, the state is organized labor mobility comprehensive system so as for supporting economic expansion and meet the needs of the labor market in the Vientiane Capital.

Key Word: Labor Migration, Migration. Vientiane Capital, (Lao PDR.)

บทน า ในกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคมของสปป.ลำว ทผำนมำ ไดเ กดกำรกระจกตวของแหลงกำรคำ กำรลงทนใน

ภำคอตสำหกรรมและบรกำรตำง ๆ ในเมองหลวงหรอเมองใหญ โดยไมมกำรกระจำยกำรลงทนไปย งชนบท ซงนอกจำกสงผลใหเกดควำมเหลอมล ำในกำรพฒนำแลว ยงกอใหเกด กำรขำดแคลนแรงงำนในเมองใหญ เ นองจำกควำมตองกำรแรงงำนมสง จงเ ปนปจจย ดงดดให แรงงำนในชนบทซงสวนใหญเ ปนเกษตรกรตดสนใจย ำย ถนไปท ำงำนในภำคอตสำหกรรม และ บรกำรทต งในเมองใหญ ถงแมวำ รฐบำลจะมมำตรกำรสงเสรมกำรลงทนไปย งเ ขตชนบทเพมมำกขน เชน กำรยกเวนภำษน ำเขำ และ ภำษรำยได เปนตน แตผลงทนสวนใหญยงคงมงลงทนในเขตตวเมองมำกกวำ เพรำะมสงอ ำนวยควำมสะดวกทกอยำงไมวำ จะเปนโครงสรำงพนฐำน ก ำลงแรงงำน กำรขนสงคมนำคมและสำธำรณปโภคตำงๆ เ ปนตน ดงแสดงใหเหนถงตวเลขแผนกำรลงทนของภำครฐในปงบประมำณ พ.ศ.2556-2557 ในนครหลวงเ วยงจนทนไดใช


[80]

งบประมำณลงทนท งสน 865 มโครงกำรลงทนท งหมด 3,458 โครงกำรคดเปนรอยละ19 ของมลคำกำรลงทนท วประเทศ ซงถอวำมจ ำนวนเงนลงทนมำกทสดเมอเทยบกบจงหวดตำงๆท วประเทศ (แผนกำรลงทนของภำครฐ, 2556-2557)

ดงนน นครหลวงเวยงจนทน จงเปรยบเหมอนแมเหลกทดงดดผคนทอยใกล และไกลเขำมำแสวงหำชวตทดกวำ อยำงไรกด แมแตในนครหลวงเวยงจนทนเอง กำรคำกำรลงทน และกำรพฒนำกไมไดกระจำยออกไปอยำงท วถงในทกอ ำเภอ จงยงมเมองหลำยแหงในนครหลวงเวยงจนทนทยงมสภำพเปนชนบท ประชำชนยำกจนไมมงำนท ำ เ นองจำกกำรพฒนำไมไดขยำยออกอยำงเทำเทยมกนท วประเทศ หรอในทกเมองของเขตนครหลวงเวยงจนทน จงท ำใหมกำรเคลอนย ำยแรงงำนจำกชนบทสเมอง เหตผลทผลกดนใหเคลอนยำยจำกชนบทเขำสตวเมองอำจเปนเพรำะกำรเขำมำหำงำนท ำ เหตผลทำงดำนกำรศกษำ และกำรบรกำรทำงดำนสำธำรณสขหรออำจเพรำะสมำชกในครอบครว เพอนฝงไดย ำยไปอยในนครหลวงเวยงจนทนกอน ซงเปนเหตผลอกประกำรหนงใหเกดกำรเคลอนยำยตำมไป จำกกำรส ำรวจครงหลงสดของส ำนกงำนสถตแหงชำตเมอ พ.ศ.2548 พบวำมก ำลงแรงงำนในเกณฑอำย 15-64 ปในเขตนครหลวงเวยงจนทนมจ ำนวน 477,268 คน และมกำรเคลอนยำยแรงงำนจำกอ ำเภอทยงมสภำพเปนชนบทมำหำงำนท ำในอ ำเภอทมกำรลงทนส งและสภำพเ ปนเมองใหญในนครหลวงเวยงจนทน เปนจ ำนวน 6,879 คน (กำรส ำรวจประชำกรและทอยอำศย ส ำนกงำนสถตแหงชำต สปป.ลำว, 2548)

สำเหตหลกทท ำใหเกดกำรเคลอนยำยของก ำลงแรงงำนเกดจำกควำมแตกตำงทำงดำนเศรษฐกจ และสงคมระหวำงตวเมอง และชนบทท ำใหเกดกำรเคลอนยำยทอยอำศยของประชำกรภำยในประเทศตำมมำ ดงนนรฐบำล สปป.ลำว จงวตกกงวลในดำนควำมไมสมดลของกำรขยำยตวดำนประชำกร และกำรพฒนำเศรษฐกจสงคมระหวำงตวเมอง และชนบทในแตละจงหวดท วประเทศ กำรพฒนำจงเปนทรบรวำสำมำรถดงดดประชำกรจำกพนทอนๆเขำมำ แตกำรไหลทะลกเข ำมำของจ ำนวนประชำกรจำกชนบททเพมขนสำมำรถเปนอปสรรคใหแกกำรพฒนำ และกอใหเกดปญหำทำงเศรษฐกจ และสงคมได เชน ผลกระทบจำกกำรสญเสยก ำลงแรงงำน กำรละถนทอยอำศยของประชำกรในชวงวยท ำงำนในชนบท เ นองจำกแรงงำนเหลำนนตองกำรเคลอนยำยเขำมำท ำงำนในตวเมองใหญทมควำมเจรญทำงดำนเศรษฐกจ สงคม และกำรลงทน ซงสำมำรถสรำงรำยไดทดกวำ (กระทรวงแรงงำนและสวสดกำรสงคม, 2555)

จำกสถำนกำรณดงกลำวขำงตน ผวจยจงตองกำรศกษำถงลกษณะและข นตอนกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทนวำเปนอยำงไร มปจจยใดบำงทเปนสำเหตของกำรเคลอนยำยแรงงำน และจะมผลกระทบในดำนเศรษฐกจ สงคม ตลอดจนตอตวแรงงำนทเคลอนยำยหรอไม อยำงไร มำกนอยเพยงใดรฐควรมแนวทำงกำรจดระบบกำรเคลอนย ำยแรงงำนอยำงไร เพอเตรยมกำรรองรบกำรเคลอนยำยแรงงำนใน สปป.ลำวไมใหเกดผลกระทบตำมมำ โดยผลกำรศกษำนจะเ ปนขอมลทสำมำรถน ำไปใชเปนแนวทำงกำรวำงแผนพฒนำเศรษฐกจสงคม และก ำหนดนโยบำยดำนแรงงำน ใหเหมำะสมสอดคลองกบกำรพฒนำประเทศในอนำคต และท ำใหมแรงงำนทมทกษะ ฝมอ ควำมรควำมสำมำรถ ควำมช ำนำญ ทเหมำะสมกบควำมตองกำรของประเทศ อกท งยงสำมำรถท ำใหเ กดกำรกระจำยกำรลงทน ในชนบทเพอสรำงอำชพใหแรงงำนในชนบทมรำยได และมคณภำพชวตทดขน เพอกำวสกำรพฒนำแรงงำนอยำงย งยนตอไป

วตถประสงคของการวจย 1 เพอศกษำลกษณะและข นตอนกำรเคลอนยำยแรงงำนของแรงงำนจำกชนบทสเขตเมองในนครหลวงเวยงจนทน

สปป.ลำวในชวงพ.ศ.2554 ถง พ.ศ.2557 2 เพอศกษำปจจยทเปนสำเหตกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน


[81]

3 เพอศกษำถงผลกระทบทเกดขนจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนตอ เศรษฐกจ สงคม และผใชแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน

4 เพอน ำเสนอแนวทำงกำรเตรยมกำรรองรบกำรเคลอนยำยแรงงำนใน สปป.ลำว

วธการวจย ในกำรวจยน ผวจยเลอกใชวธกำรวจยเชงปรมำณผสมผสำนกบกำรวจยเชงคณภำพ โดยใชแบบสอบถำม และแบบ

สมภำษณแบบกงมโครงสรำงเปนเครองมอ โดยมขอบเขตดำนพนทในกำรศกษำครงนผวจยเลอกพนทใน 4 อ ำเ ภอ ทต งอยใจกลำงเมอง และถกก ำหนดใหเปนเขตเมองใหญในนครหลวงเวยงจนทน สปป.ลำว เ ปนศนยกลำงทำงดำนเศรษฐกจทส ำคญและมแรงำนยำยถนเขำมำหำงำนท ำเปนจ ำนวนมำก ไดแก อ ำเภอจนทบร อ ำเภอศรโคตรบอง อ ำเภอไชยเชษฐำ และอ ำเภอศรสตตนำค เปนพนทส ำหรบประชำกรทใชในกำรศกษำวจยครงนคอ เจำหนำทภำครฐ ผใหญบำน และกลมก ำลงแรงงำนต งแตอำย 15-64 ปทมกำรเคลอนยำยเขำมำท ำงำนและอำศยในพนท 4 อ ำเภอดงกลำว แหลงขอมลทใชในกำรศกษำครงนประกอบดวย ขอมลทตยภมไดแก หนงสอ เอกสำรวชำกำรตำงๆ วทยำนพนธ บทควำมจำกวำรสำร และเอกสำรรำชกำร รำยงำนตำงๆ จำกส ำนกหอสมด และจำกส ำนกงำนของรฐทเกยวของใน สปป.ลำว ข อมลปฐมภม ไดแกกลมผใช แรงงำนในเมองทท ำงำนในโรงงำนและสถำนประกอบกำรตำง ๆท ง 4 อ ำเภอ ในนครหลวงเ วยงจนทนฯจ ำนวน 378 คน กำรสมภำษณแบบเจำะลกผใหขอมลจ ำนวน 16 คน ไดแก เจำหนำทของรฐ และกลมผใหญบำน เปนตน

แนวคด ทฤษฎ ทใชในการศกษา

กำรวจยเรองกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเ วยงจนทน สปป.ลำว ผวจยไดท ำกำรศกษำคนควำและน ำแนวคดทฤษฎ เอกสำร และงำนวจยทเกยวของมำศกษำโดยมรำยละเอยดดงน

1. แนวคดกำรเคลอนยำยแรงงำนใน 4 รปแบบ McConnell และ Brue (1989: 408 อำงใน สถำบนวจย เพอกำรพฒนำประเทศไทย,2553) รปแบบ ซงเปนกำรเชอมโยง 2 มตระหวำงกำรเคลอนย ำยภมล ำเนำกบกำรเคลอนย ำยอำชพ รปแบบท 1 เปนกำรเปลยนงำนโดยไมเปลยนทอยหรออำชพ รปแบบท 2 เปนกำรเคลอนยำยแรงงำนโดยเปลยนอำชพแตไมเปลยนทอย รปแบบท 3 เปนกำรเคลอนยำยแรงงำนโดยเปลยนทอยแตไมเปลยนอำชพ และรปแบบท 4 เปนกำรเคลอนย ำยแรงงำนโดยเปลยนท งทอยและอำชพ

2. แนวคดเกยวกบกำรยำยถน ของ E. G. Ravenstein (อำงใน พมพวลญช ศรบญ , 2553) ไดเ สนอแนวคด ทฤษฎเกยวกบกำรอพยพยำยถนไววำ ปจจยทเปนสำเหตกำรยำยถนในถนตนทำง และถนปลำยทำง คณลกษณะกำรยำยถน และไดต งกฎกำรยำยถน (Law Migration) ของเขำไว ซงขอมลทไดจำกกำรสรำงกฎน ไดแก กำรสงเ กตกำรณและกำรศกษำในประเทศทพฒนำแลวในทวปยโรปเปนสวนใหญ และแนวคดกำรยำยถนของ E. S. Lee (อำงแลว) ไดเ สนอปจจยทมผลตอกำรยำยถนม 4 ประกำร ไดแก (1) ปจจยทเกยวของกบทองถนตนทำง (2) ปจจยทเ กยวข องกบทองถน (3) ปจจยทเ ปนอปสรรคทขดขวำงระหวำงทองถนตนทำง และปลำยทำง (4) ปจจยสวนบคล


[82]

ผลการวจย ผลกำรศกษำขอมลเกยวกบลกษณะและข นตอนกำรเคลอนย ำยของแรงงำน จำกกำรรวบรวมข อมลโดยใช

แบบสอบถำมกบแรงงำนทท ำงำนในนครหลวงเวยงจนทน พบวำ ลกษณะกำรเคลอนยำยแรงงำนสวนใหญ คดเ ปนรอยละ 78.8 จะเปนกำรยำยจำกหมบำนทเปนทอยในชนบทไปยงอ ำเภอทอยในเมองใหญ ของนครหลวงเวยงจนทนไดแก อ ำเ ภอจนทบร อ ำเภอศรโคตรบอง อ ำเภอไชยเชษฐำ และอ ำเภอศรสตตนำค โดยตวอยำงจ ำนวนรอยละ 83.9 ไม เ คยย ำยทท ำงำนหรอเปลยนงำนหลงกำรยำยถน ส ำหรบแรงงำนทเหลออกรอยละ 30.2 เ คย เปลยนอำชพ โดยสวนใหญจะเปลยนจำกเกษตรกรไปยงพนกงำนเอกชน/ลกจำงเอกชน นอกจำกนผลกำรศกษำยงพบวำ ลกษณะกำรเคลอนยำยจะเปนกำรเคลอนย ำยแบบถำวร รอยละ 55.8 สวนลกษณะพนททเคยท ำงำนมำกอนสวนมำกจะอยในชมชนชนบทกงเมอง รอยละ 39.4 ลกษณะทพกอำศยเดมจะอยบำนพกของตวเองสวนใหญ รอยละ 88.6 แตหลงจำกยำยเขำมำท ำงำนในตวเมองลกษณะทพ กอำศยในปจจบนสวนใหญจะอำศยอยหอพก รอยละ 73.0

ผลกำรศกษำขอมลเกยวกบปจจยทเปนสำเหตใหเกดกำรเคลอนยำยแรงงำน ผศกษำไดก ำหนดปจจยทสนบสนนใหมกำรกำรเคลอนย ำยแรง งำน โดยแบงออกเ ปน 2 ปจจยหลก คอ1) ปจจยผลกดนตนทำงไดแกควำมยำกจน ทรพยำกรธรรมชำตทลดนอยลง กำรวำงงำนหลงฤดกำลเกบเกยวปญหำหนสน ภยพบตตำงๆ คำจำงในชนบททต ำกวำในเมอง และโอกำสพฒนำตนเองนอย 2) ปจจยดงดดปลำยทำงไดแก มโอกำสหำงำนท ำได สำมำรถหำรำยไดทสงกวำชนบท โอกำสพฒนำทกษะฝมอ โอกำสสรำงควำมกำวหนำในอำชพดกวำ มญำตพนอง และเพอนทท ำงำนในอ ำเ ภอเมองในนครหลวงเวยงจนทนซกชวน ผลกำรศกษำ พบวำ ปจจยผลกดนตนทำงไดแกควำมยำกจน ทรพยำกรธรรมชำตทลดนอยลง กำรวำงงำนหลงฤดกำลเกบเกยวปญหำหนสน ภยพบตตำงๆ คำจำงในชนบททต ำกวำในเมอง และโอกำสพฒนำตนเองนอย มผลตอกำรตดสนใจยำยถนของแรงงำนในระดบคอนขำงมำก โดยมคำเฉลยเทำกบ 3.41 สวนปจจย ดงดดปลำยทำงมผลตอกำรเคลอนยำยแรงงำนนอยกวำปจจยผลกดนตนทำง อยในระดบปำนกลำง โดยมคำเฉลยเทำกบ 3.38 แตเมอน ำมำวเ ครำะหเปรยบเทยบทำงสถตโดยใชสถตทดสอบแบบจบค(t-Test Pairs) แลวพบวำปจจยผลกดนตนทำงและปจจย ดงดดปลำยทำงเปนสำเหตทท ำใหเกดกำรเคลอนยำยแรงงำนไมแตกกนอยำงมนยส ำคญทำงสถต

ผลกำรศกษำเกยวกบผลกระทบทเกดขนจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทนฯ ผศกษำไดรวบรวมและวเครำะหขอมลเกยวกบผลกระทบท ง 3 ดำน ไดแก ผลกระทบทำงดำนเศรษฐกจ ผลกระทบทำงดำนสงคม และผลกระทบตอแรงงำน จำกกำรศกษำพบวำ โดยรวมกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทนฯ มผลกระทบในระดบคอนขำงมำก โดยมผลกระทบทำงดำนเศรษฐกจและดำนสงคมในระดบคอนขำงมำก แตมผลกระทบตอแรงงำนในระดบปำนกลำง เทำนน กลำวคอ มผลกระทบทำงดำนเศรษฐกจและสงคม พบวำ ในพนทตนทำง สำมำรถชวยลดอตรำกำรวำงงำนในชนบท ชวยเสรมสรำงควำมเปนอยของครวเรอนในชนบทและชมชนดขน ผลกระทบตอพนทตนทำงดำนสงคมคอ ควำมสมพนธในครอบครวมควำมหำงเหนกนมำกขน คนรนใหมมกำรด ำรงชวตทฟ งเฟอท ำใหวฒนธรรมบำงสวนเ ลอนหำยไป เปนตน ส ำหรบผลกระทบทเกดจำกกำรเคลอนยำยตอพนทปลำยทำงดำนเศรษฐกจ เ ชน ธรกจขนำดเ ลกมกำรขยำยตว เชน บำนเชำ หอพก รำนอำหำร มกำรใชจำยเพมขนท ำใหกำรไหลเวยนของเ งนเพมมำกข น มคำใชจำยในกำรปองกนโรคตดตอเพมมำกขน กำรเพมก ำลงแรงงำนในภำคเกษตร อตสำหกรรม กำรคำ ชวยพฒนำเศรษฐกจของประเทศใหมควำมมนคงมำกขน เปนตน ผลกระทบทำงดำนสงคมทเกดจำกกำรเคลอนยำยตอพนทปลำยทำง คอจ ำนวนประชำกรทมอยจรงมำกกวำในทะเบยน กำรใหบรกำรสำธำรณะไมเพยงพอ เชน กำรศกษำ กำรรกษำพยำบำลควำมปลอดภยในชวต และทรพยสนลดลง เกดปญหำทำงดำนสงคมเชน ปญหำยำเสพตด กำรทะเลำะววำท อำชญำกรรมเพมขน


[83]

ในสวนของผลกระทบตอแรงงำนพบวำ แรงงำนตองปรบตวใหเขำกบสภำพกำรท ำงำนในเมองใหญ มชวตควำมเปนอยของตนเองและครอบครวดขน มรำยไดทมำกขน มโอกำสไดรบกำรพฒนำทกษะฝมอในกำรท ำงำนดข น แตมทอยอำศยแออด กำรจำรจรตดขด อำกำศเปนพษสงผลตอสขภำพของแรงงำนไมมญำตพนองดแลอยำงใกลชดในเวลำเ จบปวยสงผลกระทบทำงดำนจตใจ มโอกำสทถกนำยจำงเอำเปรยบ และ มโอกำสไดศกษำในระดบทสงขน เปนตน

แนวทำงกำรเตรยมกำรรองรบกำรเคลอนยำยแรงงำนใน สปป.ลำว ผลกำรศกษำพบวำ รฐไดมนโยบำยกำรพ ฒนำก ำลงแรงงำนใหสอดคลองกบกำรขยำยตวทำงเศรษฐกจ และโครงสรำงกำรผลตของประเทศ สรำงควำมสมดลระหวำงคณภำพและปรมำณของแรงงำนกบควำมตองกำรของตลำดแรงงำนภำยในประเทศ โดยรฐไดรวมมอกบภำคเอกชน และหนวยงำนเศรษฐกจอน ๆ เพอพฒนำฝมอแรงงำนสำขำวชำตำง ๆ โดยใหควำมส ำคญกบภำคกำรเกษตร-ปำไม อตสำหกรรมแปรรป ไฟฟำ เหมองแร และบรกำร เพอรองรบกบกำรปรบตวเปนเมองอตสำหกรรมททนสมย ยกระดบขดควำมสำมำรถในกำรจดหำงำน และสรำงงำนใหกบผวำงงำนใหมงำนท ำในชนบท เพอลดควำมเหลยมล ำใหนอยลง สรำงกลไกประสำนงำน และรวมมอกบหนวยงำนทเกยวของเพอสรำงและพฒนำระบบฐำนขอมลขำวสำรดำนแรงงำน เพอตอบสนองตอนโยบำยสงเสรมใหแรงงำนลำวมงำนท ำ พรอมท งพฒนำฝมอแรงงำนใหตรงกบตลำดแรงงำน นโยบำยสงเสรมกำรลงทนจำกตำงประเทศใหมำกกวำเดม โดยเนนกำรสงเสรมกำรลงทนในชนบทมำกขน เพอใหเ กดกำรสรำงงำนในชนบท และท ำใหกำรเคลอนยำยแรงงำนมนอยลง และจดระบบกำรเคลอนยำยแรงงำนอยำงเปนระบบ เพอรองรบกบกำรขยำยตวทำงเศรษฐกจ และตอบสนองควำมตองของตลำดแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน

อภปรายผลการวจย จำกผลกำรศกษำเกยวกบกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน สปป.ลำว สำมำรถน ำมำอภปรำยผล

กำรศกษำโดยใชทฤษฎ แนวคด และวรรณกรรมทเกยวของมำอภปรำยผลตำมวตถประสงคไดดงน 1. ลกษณะและ ข นตอนกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทนพบวำ ผเคลอนยำยแรงงำนท งเพศชำยและ

เพศหญงมสดสวนทใกลเคยงกน โดยเปนเพศชำยรอยละ 46.8 เปนเพศหญงรอยละ 53.2 ซงมควำมสอดคลองกบ กฎข อท 7 ของ E. G Ravenstein (อำงใน พมพวลญช ศรบญ, 2553) ทวำ กำรยำยถนกบลกษณะทำงเพศของผยำยถน โดยกลำววำ กำรยำยถนสวนใหญจะเปนเพศชำยมำกกวำเพศหญง กฎขอนยงอธบำยดวยเงอนไขของสงคมในอดต ทสถำนภำพและบทบำทของผหญงยงถกสงคมก ำหนดใหอยกบบำนหรออยภำยในหมบำน ถำเพศหญงออกไปท ำงำนนอกบำนบอย ๆ จงข ดกบประเพณ ดงนนกำรยำยถนในอดตจงมกจะเปนกำรยำยถนของชำยเปนสวนมำก นอกจำกนกำรย ำย ถนในอดตน นมควำมยำกล ำบำกและอนตรำยทมำจำกธรรมชำต ดงนนกำรยำยถนของเพศชำยจงปรำกฏใหเ หนมำกกวำ แตในปจจบนสงคมมควำมเทำเทยมทำงเพศเพมมำกขน จงท ำใหเพศหญงและเพศชำยมควำมเทำเทยมกนในทกดำน ซงผลกำรศกษำในครงนไดชใหเหนถงกำรเปลยนแปลงกฎขอท 7 ของรำเวนสไตน อยำงสนเชง คอ กำรเคลอนยำยแรงงำนในสงคมปจจบนมควำมเทำเทยมกนท งเพศชำยและเพศหญง ซงไดแสดงออกมำใหเหนถงจ ำนวนเพศชำยและเพศหญงมจ ำนวนทใกลกน

นอกจำกนผลกำรศกษำยงพบวำ ลกษณะกำรเคลอนยำยแรงงำน สวนใหญเ ปนกำรเคลอนย ำยจำกหมบำนในชนบทเพอไปหำงำนท ำในเมองใหญ โดยผเคลอนยำยแรงงำนสวนใหญไมเคยยำยทท ำงำนหรอเปลยนงำน คดเ ปนรอยละ 83.9 ซงผลกำรศกษำน เปนไปตำมแนวคดกำรเคลอนยำยแรงงำนของ McConnell และ Brue (1989,408 อำงใน สถำบนวจยเพอกำรพฒนำประเทศไทย, 2553) ทไดศกษำแนวคดกำรเคลอนยำยแรงงำนใน 4 รปแบบ ซงเปนกำรเชอมโยง 2 มตระหวำงกำรเคลอนยำยภมล ำเนำกบกำรเคลอนยำยอำชพ ผลกำรศกษำครงนไดสอดคลองกบรปแบบท 1 คอ เปนกำรเปลยนงำนโดย


[84]

ไมเปลยนทอยหรออำชพ โดยลกษณะข นตอนกำรเคลอนยำยแรงงำนสวนใหญผยำย ถนจะเคลอนย ำยจำกหมบำนไปย งอ ำเภอทเปนศนยกลำงควำมเจรญทำงดำนเศรษฐกจรอยละ 78.8 ซงสอดคลองกบกฎข อท 2 ของ E. G Ravenstein ทวำ กำรยำยถนจะเปนไปตำมข นตอน โดยอธบำยถงกำรยำยถนจะเกดขนจำกพนทตนทำงไปสพนทปลำยทำงตำมรปแบบเ ปนข นเปนตอน กลำวคอ ผทอำศยอยในเมองเลก ๆ จะยำยเขำสเขตเมองใหญ ๆ และตอจำกนนกจะยำยไปสเมองทเปนศนยกลำงควำมเจรญทำงดำนเศรษฐกจอยำงเชน เทศบำลในนครหลวงเวยงจนทน ส ำหรบผเ ปลยนอำชพจำกเ ดมไปท ำอำชพใหมพบวำสวนใหญจะเปลยนจำกอำชพเกษตรกรไปยงพนกงำนเอกชนหรอลกจำงเ อกชน รอยละ 30.2 ซงสอดคลองกบผลกำรศกษำของ สมำล ปตยำนนท (2545) ซงไดกลำวถงกำรยำยถนของประชำกรและแรงงำนโดยท ว ๆ ไป โดยเฉพำะปจจยผลกดนทำงดำนเศรษฐกจเปนปจจยทส ำคญทกระตนใหเ กดกำรอพยพออกจำกทองถนเ ดมของตนเองในเขตชนบท เนองจำกประชำกรสวนใหญประกอบอำชพในภำคกำรเกษตร ซงตองพงพำธรรมชำตในกำรท ำกำรเพำะปลก ดงน นเมอภำวะดนฟำไมอ ำนวยกจะมปญหำท ำใหรำยไดของเกษตรกรลดลงในแตละป จงเปนเหตให เ กดกำรอพยพย ำย ถนเข ำมำท ำงำน สวนลกษณะพนททแรงงำนเคยท ำงำนอยสวนใหญเคยท ำงำนอยในพนทชมชนชนบทกงเมอง รอยละ 39.4 กอนทจะเคลอนยำยเขำมำในเทศบำลนครหลวงเวยงจนทนฯ โดยเปนไปตำมแนวคดของ E. G Ravenstein กฎขอท 2 กำรย ำย ถนจะเปนไปตำมข นตอน กลำวคอ ผทอำศยอยในเมองเลก ๆ จะยำยเข ำสเ ขตเมองใหญ ๆ ซงผทท ำงำนในชมชนกงเ มองมแนวโนมทจะเคลอนยำยไปท ำงำนในพนทเมองทเปนศนยกลำงควำมเจรญทำงดำนเศรษฐกจเพมมำกขน

2. ปจจยทเปนสำเหตใหเกดกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทนฯ กำรศกษำนผวจ ยไดแบงปจจยทสนบสนนกำรเคลอนยำยแรงงำนออกเปน 2 ปจจยหลก คอ1) ปจจยผลกดนตนทำง และ 2) ปจจย ดงดดปลำยทำง ซงผลกำรศกษำพบวำ ปจจยผลกดนตนทำงเปนสำเหตคอนขำงมำกทท ำใหแรงงำนตดสนใจเคลอนย ำยออกจำกภมล ำเนำเ ดมทเปนบำนเกดเพอเขำมำหำงำนท ำในตวเมองนครหลวงเวยงจนทนฯ แสดงใหเหนไดอยำงชดเจนวำผลกำรศกษำเ ปนไปตำมแนวคดของ Everett S. Lee (อำงใน ศรพงษ ลดำวลย ณ อยธยำ, 2556) ทไดอธบำยถงปจจยผลกดนตนทำงทเ กยวข องกบพนททองถนตนทำงทท ำใหบคคลตดสนใจยำยถนออกจำกทพกอำศยเดม เนองจำกอทธผลตำง ๆ ทเ กดข นในพนทตนทำงหรอทอยอำศยเดมจำกชนบท เชน ควำมแหงแลงทเกดจำกธรรมชำต ท ำใหผลผลตทำงกำรเกษตรลดลง ประกอบกบกำรท ำกำรเกษตรมตนทนทสงขน ปญหำภำระหนสน ปญหำกำรวำงงำน ปญหำควำมยำกจน ปจจยเหลำนสำมำรถเปนแรงผลกดนใหเกดกำรเคลอนยำยจำกชนบทสเมองไดตลอดเวลำไมวำจะอยยคสมยใด หรอในประเทศใดกตำม ปจจย เหลำนสำมำรถผลกดนใหผใชแรงงำนตดสนใจยำยถนเพอไปท ำงำนในเมองใหญเพอสรำงโอกำสกำรมงำนท ำ กำรมรำยไดและคณภำพชวตทดขนไดเสมอ

อยำงไรกตำม ถำพจำรณำถงผลกระทบทเกดจำกกำรเคลอนยำยตอพนทปลำยทำงดำนเศรษฐกจ เ ชน ธรกจขนำดเลกมกำรขยำยตว เชน บำนเชำ หอพก รำนอำหำร มกำรใชจำยเพมขนท ำใหกำรไหลเวยนของเงนเพมมำกขน มคำใชจำยในกำรปองกนโรคตดตอเพมมำกขน กำรเพมก ำลงแรงงำนในภำคเกษตร อตสำหกรรม กำรคำ ชวยพ ฒนำเศรษฐกจของประเทศใหมควำมมนคงมำกขน เปนตน สวนผลกระทบทำงดำนสงคมทเ กดจำกกำรเคลอนย ำยตอพนทปลำยทำง คอจ ำนวนประชำกรทมอยจรงมำกกวำในทะเบยน กำรใหบรกำรสำธำรณะไมเพยงพอ เชน กำรศกษำ กำรรกษำพยำบำลควำมปลอดภยในชวต และทรพยสนลดลง เกดปญหำทำงดำนสงคมเชน ปญหำยำเสพตด กำรทะเลำะววำท อำชญำกรรมเพมข น จำกผลกำรศกษำดงกลำวจะเหนไดวำ นอกจำกนกำรศกษำนยงพบวำ กำรเคลอนยำยแรงงำนทเกดในนครหลวงเ วยงจนทรในชวงป พ.ศ.2554-2557 มผลกระทบตอแรงงำนในทำงบวกและทำงลบเชน แรงงำนตองปรบตวใหเขำกบสภำพกำรท ำงำนในเมองใหญ มชวตควำมเปนอยของตนเองและครอบครวดขน มรำยไดทมำกขน มโอกำสไดรบกำรพ ฒนำทกษะฝมอในกำรท ำงำนดขน


[85]

ผลจำกกำรศกษำทกลำวมำขำงตนในครงน ไมไดมควำมแตกตำงจำกกำรศกษำของสถำบนและนกวชำกำรไดมกำรศกษำผลกระทบจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนแตอยำง อำทเชน จำกกำรศกษำของส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ทไดศกษำไวในป ค.ศ.2550 วำผลกระทบตอพนทตนทำง ปลำยทำงท งในมตทำงดำนเศรษฐกจ สงคม และตอตวผใชแรงงำนเอง วำผใชแรงงำนมรำยไดทดขน มโอกำรพฒนำตนเองตลอดเวลำ แตในขณะเดยวกนตองปรบตวใหเขำกบวถชวตควำมเปนอยในเมองใหญทเตมไปดวยสภำพแวดลอมทแออด อำกำศเปนพษ คำใชจำยทสงในกำรด ำเ นนชวต และสงผลกระทบตอควำมสมพนธในครอบครวและจตใจอกดวย แสดงใหเหนวำ กำรเคลอนย ำย ถนเพอเ ข ำมำท ำงำนในเมองใหญกลำยเปนวฏจกรของกำรพฒนำเมอเกดควำมเหลอมล ำแรงงำนในชนบทจะมงเนนทจะหำหนทำงย ำย ถนจำกชนบทเขำไปหำงำนท ำในเมองใหญโดยผำนควำมซบซอนทควำมแตกตำงของแตละประเทศทอำจแตกตำงกน ดงน นผวจยจงมควำมเหนวำ กำรเคลอนยำยของแรงงำนจำกชนบทสเมองไมสำมำรถหยดย งได ดงนนจงจ ำเปนตองจดระบบทชดเ จนโดยภำครฐเพอใหมแนวทำงทเหมำะสมในกำรเคลอนยำยแรงงำนและสำมำรถลดผลกระทบทเกดขนตำมวฎจกรดงกลำวได

3. ผลกระทบทเกดจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนตอเศรษฐกจ สงคม และผใชแรงงำนในนครหลวงเ วยงจนทนฯ กำรศกษำเกยวกบผลกระทบทเกดจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนจำกชนบทสเมองในนครหลวงเวยงจนทนฯ ผศกษำไดแบงผละกระทบออกเปน 3 ดำน ไดแก ผลกระทบดำนเศรษฐกจ ผลกระทบดำนสงคม และผลกระทบตอแรงงำน ท งพนทตนทำงและพนทปลำยทำง ซงผลกำรศกษำพบวำ ผลกระทบโดยรวมท ง 3 ดำน อยในระดบคอนขำงมำก โดยมผลกระทบตอพนทตนทำงดำนเศรษฐกจมผลกระทบมำกทสด ซงอยในระดบคอยขำงมำก ผลกำรศกษำน จงเ ปนไปผลกำรศกษำทส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำตของไทย ไดศกษำไวเมอป พ.ศ.2550 เ กยวกบกำร “ย ำย ถนกบกำรพฒนำ” กอใหเกดผลกระทบตอพนทตนทำงและปลำยทำง ในมตดำนเศรษฐกจ และสงคม ซงไดอธบำยถงผลกระทบตอพนทตนทำงดำนเศรษฐกจ ชวยใหเศรษฐกจของชมชนดขน เชน ชวยเสรมสรำงกำรกนดอยดของครวเ รอนในชนบท และลดควำมยำกจนในชนบท เนองจำกผยำยถนไดสงเงนกลบบำนใหครอบครว เพอน ำไปใชจำยชวตประจ ำวน น ำไปเ ปนทนกำรศกษำ และน ำไปใชหน แสดงใหเหนวำผลกระทบจำกกำรยำยถนของแรงงำนไมวำจะเกดขนในประเทศ สปป ลำว หรอในประเทศไทยมลกษณะไมแตกตำงกนคอกำรเคลอนยำยจำกชนบทสเมอง และสงผลดในดำนเศรษฐกจตอตวผใช แรงงำนมำกกวำผลเสย นอกจำกนน Kabmanivanh Phouxay (ค.ศ.2010) ศกษำเกยวกบ “ รปแบบของกำรย ำย ถน และกำรเปลยนแปลงทำงเศรษฐกจและสงคมใน สปป.ลำว” ผลกำรศกษำพบวำ กำรยำยถนของประชำกรลำวไดรบผลกระทบจำกหลำยปจจยดวยกน เชน เรมตนจำกกำรปฏบตนโยบำยกำรยำยถนฐำนของชำวภเขำลงสทรำบ เพยงเพอยดตกำรตดไมท ำลำยปำเพอท ำไรเลอนลอย หรอเพอยดตกำรปลกฝนของชำวภเขำ กำรยำยถนจำกควำมยำกจนจำกชนบทสตวเมองใหญของพอคำ นกธรกจ และชนช นคนร ำรวยจำกจงหวดตำง ๆ เขำสตวเมองใหญ และนครหลวงเวยงจนทน

4 แนวทำงกำรเตรยมกำรรองรบกำรเคลอนย ำยแรงงำนใน สปป.ลำว ผลกำรศกษำพบวำ รฐไดรวมมอกบภำคเอกชน และหนวยงำนเศรษฐกจอน ๆ ในกำรพฒนำฝมอแรงงำนสำขำวชำตำง ๆ โดยใหควำมส ำคญกบภำคกำรเกษตร -ปำไม อตสำหกรรมแปรรป ไฟฟำ เหมองแร และบรกำร เพอรองรบกบกำรปรบตวเ ปนเมองอตสำหกรรมททนสมย ยกระดบขดควำมสำมำรถในกำรจดหำงำน และสรำงงำนใหกบผวำงงำนใหมงำนท ำใน ชนบท เพอลดควำมเหลยมล ำใหนอยลง พรอมท งม นโยบำยสงเสรมกำรลงทนจำกตำงประเทศใหมำกกวำเดม โดยเนนกำรสงเสรมกำรลงทนในชนบทมำกขน เพอใหเกดกำรสรำงงำนในชนบท และท ำใหกำรเคลอนยำยแรงงำนมนอยลง และจดระบบกำรเคลอนยำยแรงงำนอยำงเปนระบบ เพอรองรบกบกำรขยำยตวทำงเศรษฐกจ และตอบสนองควำมตองของตลำดแรงงำนในนครหลวงเ วยงจนทน แนวทำงดงกลำวถอวำมควำมเหมำะสมหำกรฐบำล สปป.ลำว สำมำรถด ำเนนกำรไดตำมทก ำหนดไวแลว ยอมท ำใหอตรำ


[86]

กำรเคลอนยำยแรงงำนเปนไปอยำงเปนระบบ สำมำรถท ำใหคนในชนบทอยท ำงำนในพนทมำกข น ลดผลกระทบตำงๆทเกดขนจำกกำรเคลอนยำยแรงงำนได

ขอเสนอแนะ สรปไดวำกำรเคลอนยำยแรงงำนในนครหลวงเวยงจนทน สปป.ลำว ประกำรแรก รฐบำลควรขยำยกำรลงทน

เกยวกบโครงสรำงพนฐำน เชน ถนน โรงเรยน โรงพยำบำล โรงงำนอตสำหกรรม ไปสเขตชนบทใหมำก เพอไมใหคนในชนบทเคลอนยำยเขำไปในตวเมองใหญ และเปนกำรสรำงงำนสรำงรำยไดใหคนในทองถน ประกำรทสอง รฐบำลควรวำงแผนพฒนำแรงงำนทมฝมอใหมำกขนอยำงเปนระบบ และสำมำรถตอบสนองควำมตองกำรของตลำดแรงงำนท งภำยในประเทศ และตำงประเทศ

เอกสารอางอง กระทรวงแผนกำรและกำรลงทน. 2557. แผนการลงทนภาครฐ ป (พ.ศ.2555-2556) สปป.ลำว กระทรวงแรงงำนและสวสดกำรสงคม. 2555. เอกสารรายงานเกยวกบผลส าเรจในการปฏบตแผนพฒนาดานแรงงาน

ประจ าป (พ.ศ.2553-2554) นครหลวงเวยงจนทน สปป.ลำว พมพวลญช ศรบญ . 2553. ปจจยทสงผลตอการเคลอนยายแรงงานเขาส ภาคอตสาหกรรม ในเขตเทศบาล เมองศรราชา

จงหวดชลบร วทยำนพนธปรญญำรฐประศำสนศำสตรมหำบณฑต มหำวทยำลยเชยงใหม ศรพงษ ลดำวลย ณ อยธยำ. 2556. นโยบายการสงเสรมแรงงานไทยไปตางประเทศ เอกสำรประกอบกำรสอนกระบวนวชำ

128722 สถำบนวจยเพอกำรพฒนำประเทศไทย . 2553. โครงการศกษา ว เคราะห ว จย การเคลอนยายแรงงานระหวางพนท

อ ตสาหกรรมและอาชพ สมำล ปตยำนนท. 2545. ตลาดแรงงานไทยกบนโยบายรฐคณะเศรษฐศาสตร จฬำลงกรณมหำวทยำลย ส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำต. 2550. โครงการศกษาการยายถนกบการพฒนา ส ำนกงำนสถตแหงชำต. 2548. การส ารวจประชากรทวประเทศ. 2550. นครหลวงเวยงจนทน สปป.ลำว Kabmanivanh Phouxay. 2010. Patterns of Migration and Socio-Economic Change in Lao PDR Department of Social

and Economic Geography Umea University SE-901 87 UMEA Sweden


[87]

การวเคราะหเชงพนทของภาวะการตายของเดกทารกในแขวงสาละวน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว

A Spatial Analysis of Infant Mortality in Saravan Province,

Lao PDR.

เพชรสวรรค บตรรำศร และ ดร.ลวำ ผำดไธสง Phetsavanh Boutlasy and Dr.Liwa Pardthaisong

บทคดยอ กำรศกษำเรอง “กำรวเครำะหเชงพนทของภำวะกำรตำยของเดกทำรกในแขวงสำละวน สำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว” มวตถประสงคในกำรศกษำ 2 ประกำร ไดแก (1) เพอวเครำะหรปแบบกำรกระจำยตวของภำวะกำรตำยของเดกทำรกในแขวงสำละวน และ (2) เพอวเครำะหปจจยทำงดำนประชำกร เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ปจจยทำงกำยภำพและสภำพแวดลอม และปจจยกำรเขำถงบรกำรสำธำรณสขทสมพ นธกบภำวะกำรตำยของเ ดกทำรกในแขวงสำละวน กำรศกษำครงนไดเกบรวบรวมขอมลปฐมภมจำกกำรสมภำษณกลมประชำกรตวอยำงผหญงทอยในวย เ จรญพนธอำย 15-49 ป และเคยมบตรทเกดมำมชพและเสยชวตกอนอำย 1 ป จ ำนวน 100 คน โดยอำศยแบบน ำสมภำษณเปนเครองมอในกำรเกบขอมลกลมประชำกรตวอยำงทอยในพนทศกษำ 2 เมอง ในแขวงสำละวน คอ เมองตมลำน และ เมองสะมวย ผลกำรศกษำพบวำระดบกำรศกษำของมำรดำ อำยของมำรดำตอนคลอดทำรก อำชพของมำรดำ ลกษณะกำรอยอำศย กำรเข ำถงบรกำรสำธำรณสข โครงสรำงพนฐำน สขอนำนย และกำรเกดโรคตดเชอเปนสำเหตส ำคญ ทสมพ นธกบภำวะกำรตำยของเ ดกทำรก ค าส าคญ: กำรวเครำะหเชงพนท, ภำวะกำรตำยของเดกทำรก, กำรดแลสขภำพ, แขวงสำละวน (สปป.ลำว)

Abstract The three objectives of “A Spatial Analysis of Infant Mortality in Saravan Province, Lao People’s Democratic Republic" are (1) to study the distribution patterns of infant mortality in Saravan province; and (2) to analyze the factors of demographic, economic, social and cultural, physical and environmental conditions and access to health services that

หลกสตรวทยำศำสตรมหำบณฑต ภำควชำภมศำสตร คณะสงคมศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม ; Email: [email protected] ภำควชำภมศำสตร คณะสงคมศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม ; Email: [email protected]


[88]

are related to infant mortality in Saravan province. This study collected primary data by interviewing women of reproductive age of 15 to 49 years and had a son who was born births and deaths before age 1 year, the sample of 100 people. Based on questionnaire to collect data in the study area, two districts in Saravan province which are Toumlan and Samuoi district. The study found that mother’s education, mother's age at birth, maternal career, residence, lack of access to health services, infrastructure, and sanitation as well as infectious disease s are major factors associated to infant mortality. Key Word: Spatial Analysis, Infant Mortality, Health Care, Saravan Province (Lao PDR)

บทน า ปญหำส ำคญประกำรหนงส ำหรบประเทศก ำลงพฒนำท งหลำย คอ ปญหำกำรตำยของทำรกและเดกทย งคงมอตรำสงอยในหลำยประเทศ แมวำจะมกำรด ำเนนงำนนโยบำยตำงๆดำนสำธำรณสขเพอแกไขปญหำนอยำงตอเ นองยำวนำน จนกระท งกำรประชมสดยอดขององคกำรสหประชำชำตวำดวยเปำหมำยกำรพฒนำแหงสหสวรรษเมอเ ดอนกนยำยน พ .ศ.2543 ไดมกำรบรรจเรองกำรลดอตรำกำรตำยของเดกใหเปนเปำหมำยหนงของกำรพฒนำสหสวรรษ (MDGs) ซงรวมไปถงอตรำกำรตำยของทำรก จำกกำรตดตำมภำวะกำรตำยของเดกทำรกพบวำในปจจบนกวำ 60 ประเทศในโลกนทย งคงมอตรำตำยของเดกทำรกสงกวำ 30 คนตอกำรเกดมชพพนคน และอตรำกำรตำยของเดกอำยต ำกวำ 5 ปสงกวำ 40 คนตอกำรเกดมชพพนคน (World Health Organization, 2013) ซงรวมถงประเทศสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว ดงน นกำรเ รงด ำเนนกำรตำงๆ เพอลดอตรำกำรตำยของเดกและทำรกใหเปนไปตำมเปำหมำยจงเปนควำมรบผดชอบทส ำคญททกประเทศจะตองบรรลภำยในป พ.ศ.2558 (United Nations Development Programme, 2000) กำรตำยของทำรก (Infant Mortality) เปนดชนทำงประชำกรตวหนงทมควำมส ำคญและสะทอนระดบกำรพ ฒนำเศรษฐกจสงคมในพนทได ต งแตระดบเลกทสดไปจนถงระดบใหญ ไดแกตวมำรดำ ครอบครว ชมชนและสงคม กำรดแลระหวำงกำรต งครรภ กำรคลอดและกำรดแลหลงคลอด ทำรกอำจไดรบผลกระทบจำกมำรดำในระหวำงอยในครรภ และอำจเกดมำมน ำหนกต ำกวำเกณฑมำตรฐำน (Low birth weight) ทำรกอำจคลอดกอนก ำหนด (Preterm baby) หรอมควำมพกำรอยำงใดอยำงหนงหรอเมอเกดมำแลวสขภำพไมแขงแรง ไมไดรบอำหำรทมคณคำ ไมไดรบภมคมกนโรค เ กดกำรตดเชอกอำจน ำไปสกำรเสยชวตได ดงนน แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคม รวมไปถงนโยบำยทำงดำนสำธำรณสขจงเปนสงส ำคญในกำรสงเสรมสขภำพอนำมยของมำรดำและทำรก เพอลดกำรตำยของเดกทำรกและรวมถงกำรตำยของมำรดำใหเหลอนอยทสด ประเทศ สปป.ลำว และ ประเทศใกลเคยงทต งอยภมภำคเอเชยตะวนออกเฉยงใตอยำงเชน กมพชำ เมยนมำร และ ตมอรตะวนออก จดไดเปนประเทศทมอตรำกำรตำยของเดกทำรกสงกวำคำเฉลยของโลก และคำเฉลยของภมภำคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยในป พ.ศ.2557 พบวำอตรำกำรตำยของเ ดกทำรกเฉลยรวม (IMR) ของโลก และภมภำคเอเชยตะวนออกเฉยงใตคอ 38 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน และ 28 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน ตำมล ำดบ ในขณะทประเทศลำวเทำกบ 68 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน เมอเทยบกบประเทศเพอนบำนอยำงประเทศไทยเทำกบ 11 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน ประเทศเวยดนำม 15 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน ประเทศเมยนมำร 49 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน และ ในประเทศกมพชำ 45 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน (Population Reference Bureau, 2014)


[89]

ประเทศสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว แบงเขตกำรปกครองเปน 17 แขวง และ หนงนครหลวง ปจจบนมจ ำนวนประชำกรท งหมด 6.8 ลำนคน (Population Reference Bureau, 2014) โดยมกลมชำตพ นธท ง สน 49 ชำตพ นธ ประมำณรอยละ 60 ของจ ำนวนประชำกรท งหมดคอชนเผำลำว ท งนรอยละ 66 ของจ ำนวนประชำกรท งหมดอำศยอยในพนทชนบท และ รอยละ 34 ของจ ำนวนประชำกรอำศยอยในพนทตวเมอง มอตรำกำรตำยอยำงหยำบ (Crude Death Rate) เทำกบ 6 คนตอประชำกร 1,000 คน และอตรำกำรเพมตำมธรรมชำต เทำกบรอยละ 2 ตอป ตวชวดทกลำวมำขำงตนนนเปนตวชวดทมควำมส ำคญเพอแสดงใหเหนถงกำรขบเคลอนของกำรตดตำมเ ปำหมำยกำรพฒนำสหสวรรษ และ กำรประเมนแผนพฒนำเศรษฐกจสงคมแหงชำต นอกจำกน กำรตำยของเ ดกทำรกย งเ ปนปจจยหนงทท ำใหเกดกำรเปลยนแปลงประชำกรท งในระดบประเทศและทองถน ฉะน น ประเทศสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว เปนอกหนงประเทศไดใหค ำม นวำจะด ำเนนกำรเพอบรรลเปำหมำยกำรพฒนำสหสวรรษภำยในป พ .ศ.2558 อยำง ไรกตำมมหลำยเปำหมำยทประเทศสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำวไดบรรลแลวหรอก ำลงกำวสควำมส ำเ รจกอนป พ.ศ.2558 ซงรวมถงเปำหมำยท 4 กำรลดอตรำกำรตำยของเดก รวมถงอตรำกำรตำยของเ ดกทำรกใหลดลงเหลอ 45 คนตอกำรเกดมชพพนคน (The Government of the Lao PDR and The United Nations, 2013) จำกขอมลสถตอตรำกำรตำยของเดกทำรกโดยใชกำรส ำรวจตวชวดทำงดำนสงคมของลำว ป พ .ศ.2555 (Lao Statistics Bureau, 2012) เปนฐำน เหนวำขอมลสถตกำรส ำรวจตวชวดทำงดำนสงคมของลำวไดแยกเ ปนสำมภมภำคคอประกอบดวย ภำคเหนอ ภำคกลำง และ ภำคใต ซงสถตอตรำกำรตำยของเดกทำรกของประเทศสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว แสดงใหเหนวำ อตรำกำรตำยของเดกทำรกอยภำคใตสงทสด คำเฉลยอยทระดบ 88 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน ในป พ.ศ.2555 โดยลดจำก 101 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน ในป พ.ศ.2548 ในขณะททำงภำคเหนอและภำคกลำงมอตรำกำรตำยของเดกทำรกต ำ คำเฉลยอยทระดบ 86 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน และ คำเฉลยอยทระดบ 63 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน ตำมล ำดบ ซงเปนเหตผลท ำใหผวจยมควำมสนใจพนทจะศกษำทภำคใตของประเทศประเทศสำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว เนองจำกภำคใตประกอบดวย 4 แขวง กลำวคอ แขวงสำละวน แขวงเซกอง แขวงจ ำปำสก และ แขวงอตปอ จำกขอมลสถตอตรำกำรตำยของเดกทำรกป พ.ศ.2555 แมวำในท ง 4 แขวงมแนวโนมทลดลงแตเ หนวำแขวงสำละวน ยงคงมอตรำกำรตำยของเดกทำรกคอนขำงสง คำเฉลยอยทระดบ 98 คนตอกำรเกดมชพ 1,000 คน เพรำะฉะน นผวจยมควำมสนใจทจะเลอกศกษำในพนทแขวงสำละวน แขวงสำละวนเปนหนงในแขวงของประเทศ สปป.ลำว ทต งอยตอนใตของประเทศ แบงเ ขตกำรปกครองเ ปน 8 เมอง มพรมแดนตดกบแขวงตำงๆไดแก แขวงสะหวนนะเขต แขวงจ ำปำสก และ แขวงเซกอง และประเทศเพอนบำนคอ ประเทศไทยและประเทศเวยดนำม แขวงสำละวนจดไดวำเ ปนแขวงทมกำรขยำยตวทำงเศรษฐกจอยำงตอเ นองเฉลยผลตภณฑมวลรวมภำยในของแขวง (GDP) ป พ.ศ.2556 เทำกบรอยละ 11 อกท งเปนแขวงทไดรบกำรลงทนและชวย เหลอจำกตำงประเทศหลำกหลำยโครงกำร อยำงเชน โครงกำรพฒนำโครงสรำงพนฐำนเพอปรบปรงแกไขชวตกำรเ ปนอยของประชำชน โครงกำรพฒนำดำนสำธำรณสข กำรพฒนำมำรดำและเดก เปนตน แขวงสำละวนมจ ำนวนประชำกรและจ ำนวนครวเรอนทอำศยอยอยำงหนำแนน ประชำกรสวนมำกอำศยอยพนทชนบท โดยสำเหตทกลำวมำขำงตนจงเปนทมำของกำรศกษำเรองกำรวเครำะหเชงพนทของภำวะกำรตำยของเดกทำรกในแขวงสำละวน สปป.ลำว โดยผวจยสนใจทจะศกษำถงรปแบบกำรกระจำยตวของพนทศกษำในระดบเมองหรออ ำเ ภอทมอตรำกำรตำยของเดกทำรก และ ปจจยทสมพนธกบกำรตำยของเดกทำรกในพนทศกษำ เ ชน ปจจยลกษณะทำงประชำกร สงคมและเศรษฐกจ ไดแก อำยตอนต งครรภ กำรศกษำ อำชพ รำยได และ สถำนภำพกำรสมรสของมำรดำ น ำหนกของทำรก อำยของทำรก ฯลฯ สวนปจจยลกษณะทำงกำยภำพและสภำพแวดลอม ไดแก ภมประเทศ ภมอำกำศและลกษณะทอย


[90]

อำศย และ ปจจยทำงดำนสำธำรณสข ไดแก ควำมรในเรองกำรดแลครรภ กำรฝำกครรภ กำรไดรบวคซนหลงคลอด ควำมรเ รองกำรเลยงทำรก สำเหตกำรตำย เปนตน เพอทจะวเครำะหรปแบบกำรกระจำยตวของภำวะกำรตำยของเ ดกทำรกในพนทศกษำวำมลกษณะอยำงไร เชน พนททมสดสวนกำรตำยของเดกทำรกสง กลมชวงอำยของมำรดำในเวลำต งครรภ รวมท งกำรศกษำปจจยทสมพนธกบกำรตำยของเดกทำรก เพอทจะสำมำรถวเครำะหสำเหตทท ำใหเกดภำวะกำรตำยของเ ดกทำรกในพนทศกษำ รวมท งกำรน ำผลกำรศกษำทพบมำเสนอเปนแนวทำงในกำรวำงแผนพฒนำเศรษฐกจสงคม วำงนโยบำยดำนสำธำรณสขของแขวง และ น ำไปใชในกำรปฏบตงำนของโครงกำรทำงดำนสำธำรณสขเพอลดอตรำกำรตำยของเ ดกทำรกในพนทศกษำ และ ของประเทศตอไป

วตถประสงคการวจย 1. เพอวเครำะหรปแบบกำรกระจำยตวของภำวะกำรตำยของเดกทำรกในแขวงสำละวน 2. เพอศกษำปจจยทำงดำนประชำกร เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม ปจจยทำงกำยภำพและสภำพแวดลอม และปจจยกำรเขำถงบรกำรสำธำรณสขทสมพนธกบภำวะกำรตำยของเดกทำรกใน แขวงสำละวน

วธการวจย ในกำรศกษำเ รอง “กำรวเ ครำะหเชงพนทของภำวะกำรตำยของเ ดกทำรกในแขวงสำละวน สำธำรณรฐประชำธปไตยประชำชนลำว” ในครงนเปนลกษณะงำนวจยเอกสำรและลกษณะงำนวจยภำคสนำม เ นองจำกมกำรเกบขอมลจำกกำรใชเครองมอแบบสอบถำมเพอสมภำษณกลมประชำกรในพนทศกษำ เพอดกำรมปฏสมพ นธทำงพนท ฉะน นจงมกำรใชขอมลสถตในกำรวเครำะหเชงพนทเพอศกษำกำรกระจำยตวของภำวะกำรตำยของเดกทำรกในพนท รวมถงกำรวเครำะหขอมลจำกปจจยดำนตำงๆ ไดแก ดำนลกษณะประชำกร สงคม และเศรษฐกจ ดำนลกษณะกำยภำพและสภำพแวดลอม ดำนสำธำรณสข และปจจยดำนนโยบำย ทสมพนธกบภำวะกำรตำยของเดกทำรกในพนทศกษำ 1. ขอมลปฐมภม เปนขอมลทไดจำกกำรออกส ำรวจภำคสนำม ไดแก ขอมลจำกกำรสมภำษณประชำกรตวอยำงเพศหญงทมอำย 15-49 ป และเคยมบตรทเกดมำมชพและเสยชวตกอนอำย 1 ป โดยอำศยแบบน ำสมภำษณเปนเครองมอในกำรเกบขอมลกลมประชำกรตวอยำงทอยใน 2 เมอง ในแขวงสำละวน คอ เมองตมลำน และ เมองสะมวย โดยไดเ ลอกกลมประชำกรตวอยำงแบบใหโควตำ (quota sampling) (วรญญำ ภทรสข, 2552)แบบเจำะจงเมองละ 5 หมบำน หมบำนละ 10 คน รวมเปนตวอยำงท งหมด 100 คน ซงเปนเมองทมอตรำกำรตำยของเดกทำรกสงกวำคำเ ฉลยท วแขวง ส ำหรบปจจยทสมพนธกบภำวะกำรตำยของเดกทำรก ประกอบดวย ดำนลกษณะประชำกร สงคมและวฒนธรรม และ เ ศรษฐกจ เ ชน อำยในตอนต งครรภ ระดบกำรศกษำ รำยได อำชพ และเพศ อำย น ำหนกของทำรก ชำตพ นธ ดำนลกษณะกำยภำพและสภำพแวดลอมเชน ทอยอำศย ภมประเทศ ภมอำกำศ สขำภบำล โครงสรำงพนฐำน และดำนสำธำรณสข กไดจำกกำรรวบรวมขอมลจำกกำรส ำรวจภำคสนำม กบรวมไปถงกำรสมภำษณเ จำหนำทในหนวยงำนทเ กยวข อง เ ชน เ จำหนำทสำธำรณสขประจ ำส ำนกงำนสำธำรณสขทองถน เจำหนำทอำสำสมครสำธำรณสขประจ ำแตละหมบำน เ ปนตน เพอท ำกำรวเครำะหปจจยทสมพนธกบกำรตำยของเดกทำรก 2. ขอมลทตยภม เปนขอมลทหนวยงำนตำงๆ ไดท ำกำรรวบรวมและบนทกไว ไดแก ข อมลสถตกำรตำยของเ ดกทำรก ในเขตพนทจะศกษำ ระหวำงป พ.ศ.2538-2548 จำกกำรส ำรวจส ำมะโนประชำกรและทอยอำศย และ กำรส ำรวจ


[91]

ตวชวดทำงดำนสงคมป พ.ศ.2555 โดยส ำนกงำนศนยสถตแหงชำตลำว และ ส ำนกงำนสถตประจ ำแขวงสำละวน นอกจำกนยงไดรวบรวมจำกเอกสำรสงพมพ บทควำมตำงๆรวมไปถงงำนวจยทเกยวของจำกส ำนกหอสมดมหำวทยำลย เ ชยงใหม หอสมดคณะสงคมศำสตร ฯลฯ เพอเปนขอมลพนฐำนในกำรท ำวจย วธการเกบรวบรวมขอมล กำรศกษำปจจยทกอใหเกดกำรตำยของเดกทำรกนน ไดท ำกำรรวบรวมข อมลจำกกำรสมภำษณกลมประชำกรตวอยำงทเปนเพศหญงทอยในวยเจรญพนธ อำย 15-49 ป และเคยมบตรทเกดมำมชพและเสยชวตกอนอำย 1 ป ทมภมล ำเนำหรออำศยอยในพนทศกษำ โดยใชแบบน ำสมภำษณเปนเครองมอในกำรเกบรวบรวมขอมลตวอยำง แลวน ำผลกำรศกษำทไดมำเปรยบเทยบกบงำนวจยเกยวกบภำวะกำรตำยของเดกทำรกวำมปจจยใดบำงในพนทศกษำทมสมพ นธกบกำรตำยของเดกทำรก เพอสรปผลของกำรศกษำ ซงกำรศกษำปจจยทมสมพนธกบกำรตำยของเ ดกทำรก ไดท ำกำรศกษำปจจยหลกๆ ไดแก ปจจยทำงดำนประชำกร เศรษฐกจและ สงคมและวฒนธรรม ดำนกำยภำพและสงแวดลอม และ ดำนสำธำรณสข การวเคราะหขอมล กำรวเครำะหขอมลของกำรศกษำวจยในครงนไดใชโปรแกรมส ำเรจรปทำงสงคมศำสตรและ โปรแกรมทำงดำนระบบสำรสนเทศทำงภมศำสตรในกำรวเครำะห เพอวเครำะหรปแบบกำรกระจำยทำงพนททมกำรตำยของเ ดกทำรก และกำรวเครำะหปจจยทสมพนธกบกำรตำยของเดกทำรก โดยท ำกำรวเครำะหทำงสถตเพอเปรยบเทยบปจจยตำงๆ ทสมพ นธกบกำรตำยของทำรก แนวคด ทฤษฎ ทใชในการศกษา กำรวจยครงน ผวจยไดท ำกำรศกษำคนควำและน ำแนวคด ทฤษฎ เอกสำร และงำนวจยทเ กยวข องมำศกษำ ไดแก (1) ทฤษฎแบบจ ำลองกำรเปลยนแปลงประชำกร ประกอบดวย 3 ข นตอน (Tadaro, 1985 อำงใน เ กอ วงศบณสน , 2540) คอ ชวงกอนกำรเปลยนแปลงทำงประชำกร ชวงกำรเปลยนแปลงทำงประชำกร และชวงหลงกำรเปลยนแปลงทำงประชำกร (2) แบบจ ำลองควำมสมพนธระหวำงสขภำพและโรค (Gray,1993 อำงใน ลวำ ผำดไธสง-ชยพำนช, 2552) โดย เ ปนแบบจ ำลองทพจำรณำปจจยสำมปจจยใหญๆ ทมควำมสมพนธซงกนและกน ประกอบดวย ปจจยในเรองสขภำพและโรค ปจจยในเรองประชำกร และ ปจจยในเรองกำรพฒนำเศรษฐกจ-สงคม (3) แบบจ ำลองทำงพฤตกรรม เปนกลมควำมสมพนธระหวำงปจจยทำงเศรษฐกจ-สงคมและประชำกร ของ Herrin et al. (1986 อำงใน เกอ วงศบณสน, 2540)

ผลการวจย ผลกำรศกษำรปแบบกำรกระจำยตวทำงพนทของภำวกำรณตำยของเดกทำรกในพนทศกษำ ไดแก เ มองตมลำนและเมองสะมวยในแขวงสำละวน พบวำ มเดกทำรกเสยชวตจำกกำรสมภำษณประชำกรตวอยำงเพศหญงในวย เ จรญพนธทมอำยระหวำง 15-49 ป และเคยมบตรทเกดมำมชพและเสยชวตกอนอำย 1 ป รวมท งสน 129 คน ซงในน นจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกในเมองตมลำน มจ ำนวน 66 คน คดเปนรอยละ 51.2 ของจ ำนวนเดกทำรกทเสยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด และจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกในเมองสะมวย มจ ำนวน 63 คน คดเปนรอยละ 48.8 ของจ ำนวนเดกทำรกทเสยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด สวนกำรกระจำยตวทำงพนทของภำวะกำรตำยของเดกทำรกจ ำแนกตำมหมบำนพบวำ หมบำนนำกะเ จมในพนท


[92]

ศกษำเมองตมลำน มจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกมำกทสดรวมท งสน 16 คน และหมบำนเทศบำลในพนทศกษำเมองสะมวย มจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกมำกทสดรวมท งสน 15 คน อตรำกำรตำยของเดกทำรกตอกำรเกดมชพพนคนในแขวงสำละวน โดยในชวงระหวำงป พ .ศ.2548 ถง พ.ศ.2555 มแนวโนมทลดลงจำก 133 คนตอกำรเกดมชพพนคนในป พ.ศ.2548 มำเปน 98 คนตอกำรเกดมชพพ นคนในป พ .ศ.2555 อยำงไรกตำมแมวำจะมอตรำกำรตำยของเดกทำรกทมแนวโนมทลดลง แตยงคงมอตรำกำรตำยของเ ดกทำรกคอนข ำงสง ดงนนพนทแขวงสำละวนจงเปนพนททควรจะมนโยบำยในกำรปองกนเพอทจะควบคมอตรำกำรตำยของเดกทำรกใหเหลอนอยลง (ภำพท 1)

ภาพท 1 อตรำกำรตำยของเดกทำรกแขวงสำละวน

รปแบบกำรกระจำยตวของภำวะกำรตำยของเ ดกทำรกตำมคณลกษณะทำงประชำกร พบวำจำนวนเ ดกทำรกเสยชวตมจ ำนวนมำกทสดจำกกลมอำย 20-34 ป คดเปนรอยละ 59 ของจ ำนวนเ ดกทำรกทเ สยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด รองลงมำคอจ ำนวนเดกทำรกเสยชวตจำกกลมมำรดำทมอำย 35-39 ป คดเปนรอยละ 15.5 ของจ ำนวนเ ดกทำรกทเ สยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด และกลมมำรดำทมอำย 40-44 ป คดเ ปนรอยละ 14 ของจ ำนวนเ ดกทำรกทเ สยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด จำกกำรรวบรวมขอมลภำคสนำม เหนไดวำชวงอำยตอนต งครรภของกลมประชำกรตวอยำงทเ ปนเพศหญงเ คยมบตรเกดมำมชพ และเสยชวตกอนอำย 1 ป โดยมจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกท งสน 129 คน พบวำ กลมอำยในต ำกวำ 19 ป คอมจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกมำกทสด จ ำนวน 64 คน คดเปนรอยละ 49.6 ของจ ำนวนเดกทำรกทเ สยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด รองลงมำคอกลมอำยชวง 20-29 ป มจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกท งสน 61 คน คดเปนรอยละ 47.3 ของจ ำนวนเ ดกทำรกเสยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด ตำมดวยกลมอำย 30 ป ขนไป มจ ำนวนกำรตำยของเดกทำรกท งสน 4 คน คดเ ปนรอยละ 3.1 ของจ ำนวนเดกทำรกเสยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด โดยปกตเดกทำรกชวงแรกเกด มคำเฉลยน ำหนกตวอยท 2.8-3.2 กโลกรม ส ำหรบมำรดำทคลอดตำมก ำหนด แตกมมำรดำบำงคนทคลอดบตรตำมก ำหนดแตน ำหนกตวทำรกเกดนอยกวำ 2.5 กโลกรม โดยถอวำอยต ำกวำเ กณฑมำตรฐำนขององคกำรอนำมยโลก (World Health Organization) ซงเดกทำรกน ำหนกนอยเปนกลมทำรกทมอตรำกำรเ จบปวย และ


[93]

อตรำตำยยงสงมำก กำรรอดชวตขนอยกบปจจย สำเหต และอำยครรภของทำรก เดกทำรกทคลอดครบก ำหนดแตน ำหนกตวนอยกวำ 2.5 กโลกรม โดยสวนมำกมำรดำมกมปญหำสขภำพขณะต งครรภ หรอกำรขำดแคลนโภชนำกำรขณะต งครรภ จำกกำรรวบรวมขอมลในสองพนทศกษำของแขวงสำละวน พบวำจ ำนวนเดกทำรกเสยชวตกอนอำยครบขวบมำกทสด คอกลมเดกทำรกทมน ำหนกตวต ำกวำ 2.5 กโลกรม มจ ำนวนท งสน 94 คน คดเปนรอยละ 72.9 ของจ ำนวนเ ดกทำรกเ สยชวตกอนอำย 1 ปท งหมด ซงเดกทำรกเสยชวตทมน ำหนกนอยกวำ 2.5 กโลกรม นนมจ ำนวนเ ดกทำรกเ สยชวตทเ ปนเพศชำยมำกกวำเพศหญง คอ 10 คน คอมเดกทำรกเสยชวตทเปนเพศชำยท งสน 52 คน และเดกทำรกเสยชวตทเปนเพศหญง 42 คน คดเปนรอยละ 82.5 และ 63.6 ของจ ำนวนเดกทำรกทเสยชวตทเปนเพศชำยและเพศหญงตำมล ำดบ ระดบกำรศกษำสงสดของกลมประชำกรตวอยำงเพศหญงทอยในวยเจรญพนธอำย 15-49 ป และเคยมบตรทเ กดมำมชพและเสยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด พบวำ กลมประชำกรสวนใหญไมเคยเขำโรงเรยน คดเ ปนรอยละ 71 ของจ ำนวนกลมประชำกรตวอยำงท งหมด รองลงมำคอกลมประชำกรทเคยเขำโรงเรยน คดเปนรอยละ 29 ของจ ำนวนกลมประชำกรตวอยำงท งหมด ในขณะกลมประชำกรตวอยำงทเคยเขำโรงเรยน พบวำ ระดบกำรศกษำสงสดทระดบช นประถมศกษำ มจ ำนวนท งสน 27 คน คดเปนรอยละ 93.1 ของจ ำนวนประชำกรตวอยำงทเ คย เข ำโรงเ รยนท งหมด รองลงมำคอระดบกำรศกษำช นมธยมตนและมธยมปลำย มจ ำนวนท งสน 2 คน คดเปนรอยละ 6.8 ของจ ำนวนประชำกรตวอยำงทเ คย เข ำโรงเรยนท งหมด กำรศกษำครงนพบวำ อำชพของกลมประชำกรตวอยำงทมจ ำนวนเ ดกทำรกเ สยชวตกอนอำยครบขวบมำกทสด ไดแก กลมประชำกรตวอยำงทประกอบอำชพเกษตรกรรม โดยมจ ำนวนเ ดกทำรกเ สยชวตท ง สน 114 คน คดเ ปนรอยละ 88.4 ของจ ำนวนเดกทำรกเสยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด ซงรวมท งกลมประชำกรตวอยำงทประกอบอำชพเกษตรกรรมประเภทกำรเพำะปลกพชและเลยงสตว รองลงมำคอกลมประชำกรตวอยำงทประกอบอำชพคำขำย มจ ำนวนทำรกเ สยชวตท งสน 8 คน คดเปนรอยละ 6.2 ของจ ำนวนเดกทำรกเสยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด และกลมประชำกรตวอยำงทประกอบอำชพแมบำน มจ ำนวนทำรกเสยชวตท งสน 7 คน คดเปนรอยละ 5.4 ของจ ำนวนเ ดกทำรกเ สยชวตกอนอำย 1 ป ท งหมด นอกจำกอำชพทกลำวมำ กลมประชำกรตวอยำงยงประกอบอำชพเสรม ไดแก อำชพกำรทอผำ และรบจำงท วไป จำกกำรศกษำวจยครงน ในพนทเมองตมลำน และเมองสะมวย แขวงสำละวน ปรำกฏวำกลมประชำกรตวอยำงท งสองพนทศกษำนน ใชน ำเพอมำดมและใชในชวตประจ ำวนสวนมำกใชน ำบำดำล คดเปนรอยละ 73 ของประชำกรตวอยำงท งหมด ใชน ำจำกแมน ำและหวยล ำธำร คดเปนรอยละ 16 ของประชำกรตวอยำงท งหมด นอกนนเปนน ำมำจำกภเขำ คดเ ปนรอยละ 11 ของประชำกรตวอยำงท งหมด ลกษณะของน ำมำจำกภเขำนน คอมกำรน ำทอประปำ หรอ ในบำงหมบำนใชทอทท ำดวยไมไผ ตอน ำจำกแหลงน ำบนเขำเขำมำยงหมบำน และมถงเกบน ำส ำหรบพกน ำอกทหนง แตไมมขบวนกำรท ำใหน ำสะอำดประกำรใด ซงภำชนะทกลมประชำกรตวอยำงใชเกบน ำในบำนไดแก โองมฝำปด กระบอกไมไผ ถงน ำ เ ปนตน ในดำนกำรปรบปรงน ำใหสะอำดกอนทจะน ำมำใชดมปรำกฏวำ รอยละ 58 ของประชำกรตวอยำงท งหมด ไมมขบวนกำรตมกอนน ำมำดม มเพยงรอยละ 42 ของประชำกรตวอยำงท งหมด ไดผำนกำรตมกอนน ำมำดม จำกกำรศกษำครงน ในพนทเมองตนลำนและเมองสะมวย แขวงสำละวน พบวำกำรมสวมและกำรใชสวมของกลมประชำกรตวอยำงสวนมำก รอยละ 93 ของประชำกรตวอยำงท งหมด ไมมสวมใช และมเพยงรอยละ 7 ของประชำกรตวอยำงท งหมด มสวมใช ซงเปนประเภทสวมหลม สวนกลมประชำกรตวอยำงทไมใชสวมบำงหมบำนใหเหตผลวำไมมน ำ และระยะทำงไปหำแหลงน ำไกล และแมวำในบำงหมบำนจะมน ำบำดำลและน ำประปำภเขำ แตเพรำะควำมเคยชนกบกำรถำยอจจำระในปำ ซงไมเหนควำมจ ำเปนของกำรมสวม น ำไปสควำมเสยงในกำรเกดโรคและเจบปวยตำงๆ


[94]

ขอเสนอแนะ ผลกำรศกษำทกลำวมำขำงตน ไดเสนอแนะหลำกหลำยนโยบำยเพอลดอตรำกำรตำยของเ ดกทำรกส ำหรบแขวงสำละวน สปป.ลำว และเพอบรรลเปำหมำยกำรพฒนำในป พ.ศ.2558 และในอนำคต ไดแก 1. ปรบปรงคณภำพกำรบรกำรในสถำนบรกำรทำงดำนสำธำรณสขของรฐเพอลดอตรำกำรตำยของเ ดกทำรกใหเหลอนอยลง 2. ปรบปรงกำรเขำถงและระยะเวลำกำรเดนทำงไปรบบรกำรทำงดำนสำธำรณสข ซงจะเพมโอกำสกำรเข ำถงกำรบรกำรสำธำรณสขมำกขนของมำรดำและเดกทำรก และยงชวยลดควำมเสยงตอกำรเสยชวต 3. ปรบปรงสรำงโอกำสกำรเขำถงกำรศกษำของมำรดำ เพอสงเสรมระดบกำรศกษำของมำรดำ

เอกะสารอางอง เกอ วงศบณสน. (2540). ประชากรกบการพฒนา. กรงเทพมหำนคร: ส ำนกพมพแหงจฬำลงกรณ มหำวทยำลยจฬำลงกรณ. ลวำ ผำดไธสง-ชยพำนช. (2552). ภมศาสตรการแพทย . จงหวดเ ชยงใหม : ภำควชำภมศำสตร คณะสงคมศำสตร

มหำวทยำลยเชยงใหม. วรญญำ ภทรสข. (2552). ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: ศนยบรกำรเอกสำรวชำกำร คณะเศรษฐศำสตร

จฬำลงกรณมหำวทยำลย. Lao Statistics Bureau. (2012). Lao Social Indicator Survey. Vientiane Capital, Lao PDR. Retrieved from

http://lao.unfpa.org/ (3 April 2014) Population Reference Bureau. (2014). World Population Data Sheet. Washington DC. Retrieved from www.prb.org (3

April 2014) The Government of the Lao PDR and The United Nations. (2013). The Millennium Development Goals Progress

Report for the Lao PDR 2013. United Nations Development Programme. (2000). Millennium Development Goals Report. New York. World Health Organization. (2013). World Health Organization Statistics Report. Switzerland.


[95]

การกระท าผดซ าของผตองขงในเรอนจ าพเศษพทยา จงหวดชลบร Recidivism of Prisoners in Pattaya Remand Prisons, Chon Buri Province

วชญวนท กตตตธนสน* และ รอยต ำรวจเอก ดร.จอมเดช ตรเมฆ**

Witchawin Kittathanasin and Police Captain Dr.Jomdet Trimek

บทคดยอ กำรศกษำวจยครงนมวตถประสงคเพอกำรศกษำพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองข งในเ รอนจ ำพ เ ศษพทยำ จงหวดชลบรและเพอศกษำควำมสมพนธระหวำงปจจยสวนบคคลผตองขง ปจจยทำงจตวทยำของผตองข ง ปจจยแวดลอมภำยในเรอนจ ำกอนพนโทษครงหลงสด ปจจยแวดลอมภำยนอกเรอนจ ำกอนตองโทษครงหลงสดกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง ประชำกรและตวอยำงทใชในกำรศกษำคอ ผตองขงในเรอนจ ำพเศษพทยำ จ ำนวน 420 คน เครองมอทใช ในกำรเกบรวบรวมขอมลในครงนเปนแบบสอบถำม สถตทใชวเ ครำะหข อมลไดแก คำควำมถ รอยละ คำเ ฉลยและคำเบยงเบนมำตรฐำน ท ำกำรทดสอบสมมตฐำนใชคำสหสมพนธ ระหวำงตวแปรโดยใชสถตเพย รสน ผลกำรวจยพบวำm1) ปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถำม พบวำ ผตอบแบบสอบถำม จ ำนวน 420 คน มอำยปจจบน ระหวำง 26-30 ป รอยละ 71.10 ระดบกำรศกษำสงสดประถมศกษำ รอยละ 30.50 อำชพกอนตองโทษมำกกวำครงมอำชพรบจำงท วไป รอยละ 56.20 มรำยไดเฉลยตอเดอน 5,001-10,000 บำท รอยละ 42.90 สถำนภำพสมรสมำกกวำครงมสถำนภำพโสด รอยละ 73.60 2) ปจจยทำงจตวทยำ กำรรบรผลของกำรท ำผดกฎหมำย ศลธรรม (วถชวตทำงกฎหมำย) ของผตองขง พบวำ ในภำพรวมอยในระดบมำก เมอพจำรณำรำยดำนเรยงล ำดบจำกมำกไปหำนอยพบวำ ในกำรกระท ำผดแตละครง รตววำสงททำลงไป น นผดกฎหมำย กำรกระท ำผดกฎหมำยของผตองขงท ำใหเ กดควำม เ สยใจญำตพนองของผตองข งเ องและกำรกระท ำผดกฎหมำยในคดยำเสพตดของผตองขงท ำ ใหเยำวชนหลำยคนตองสญเ สยอนำคต อยในระดบมำก ตำมล ำดบ 3) ปจจยแวดลอมผกระท ำผดภำยนอกเรอนจ ำกอนตองโทษครงหลงสด ตวแปรทน ำมำศกษำไดแก ควำมสมพ นธภำยในครอบครว ควำมผกพนกบกลมเพอน กำรยอมรบของชมชนตอผตองขง และกำรไดรบกำรสงเครำะหของผตองข งหลงพ นโทษ พบวำ ในภำพรวมอยในระดบมำก เมอพจำรณำรำยดำนเรยงล ำดบจำกมำกไปหำนอยพบวำ ดำนควำมสมพ นธในครอบครว ดำนควำมคำดหวงตอกำรยอมรบของสงคมและดำนควำมผกพนกบกลมเพอน อยในระดบมำก ตำมล ำดบ และ 4) พฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขงในเรอนจ ำพเศษพทยำ จงหวดชลบร พบวำ ผตอบแบบสอบถำมมำกกวำครงเ คยกระท ำควำมผดรวมแลวท งหมด 4-6 ครง คดเปนรอยละ 56.40 กอนกระท ำผดครงสดทำย เคยกระท ำผดในคดควำมผดเกยวกบยำเสพตด รอยละ 59.00 กำรกระท ำผดครงน (กระท ำผดซ ำ) เปนควำมผดเกยวกบยำเสพตด รอยละ 70.50 สำเหตทท ำใหทำนตดสนใจกระท ำผดซ ำในครงลำสดนเพรำะมปญหำดำนกำรเงน รอยละ 74.30

* สถำบนอำชญำวทยำและกำรบรหำรงำนยตธรรม วทยำลยรฐกจ มหำวทยำลยรงสต; Email: [email protected] ** สถำบนอำชญำวทยำและกำรบรหำรงำนยตธรรม วทยำลยรฐกจ มหำวทยำลยรงสต


[96]

ค าส าคญ: กำรกระท ำผดซ ำ, ผตองขง, เรอนจ ำพเศษพทยำ จงหวดชลบร

Abstract This research has objectives to study about recidivism behavior of the convicted prisoners in Pattaya Remand Prisons, Chonburi Province, and study about the relationship between personal factors of the prisoners; psychological factors; surrounding factors in the prisons affected to the prisoners before ex-convict; surrounding factors affected to the prisoners before the last conviction. About 420 convicted prisoners in Pattaya Remand Prisons; Chonburi Province was the sample of this research. Frequency, Percentage, Mean and Standard Deviation were used for data analysis. Pearson’s Correlation was used for hypothesis test. The results were showed as followed: 1) About personal factors were showed that most of 420 samples was 26-30 years old (71.10%) primary graduated level (30.50%) career before convicted was employee (56.30%) net income per month was about 5,001-10,000 baths (42.90%) marital status (73.60%)., 2) In overall, psychological factors emphasized to perception of the sample towards affective of offense of laws and ethics (personal life towards laws) were showed at high level, considered for each factor was at high level in case of the example was in perception as their offense was false matter, while they realize tha t offense were affected to their relatives, especially in criminal case towards narcotics., 3) In overall, surrounding factors in the prisons affected to the samples before ex-convict was several parameters such as: relationship towards their family members; relationship towards their friends; acceptance of surrounding society towards the samples; and to obtained of all assistance in ex-convicted period was at high level, considered for each factor was at high level such as: relationship towards their family members; expectation of acceptance of surrounding society; and relationship towards their friends., 4) About recidivism behavior of the convicted prisoners in Pattaya Remand Prisons, Chonburi Province, the results were showed as the most samples had not commit crime for the first time, half of the example was commit crime for 4-6 times (56.40%) offense of narcotic case before the last offense (59.00%) the last offense before convicted was narcotic case (70.50%) the expense of the samples was main problem that be factor to the offense of laws (74.30%). Key Word: Recidivism Behavior, Convicted Prisoners, Pattaya Remand Prisons

บทน า จงหวดชลบรเปนจงหวดทมผคนอพยพเขำมำท ำงำนเปนจ ำนวนมำก เชน อตสำหกรรมกำรประมง คำขำย เ ปนตน เนองจำกควำมไดเปรยบทำงภมศำสตร ลกษณะภมประเทศ มทรพยำกรมำกมำยรวมถงเปนแหลงทองเทยวทส ำคญของภำคตะวนออก อกท งยงเปนทต งของนคมอตสำหกรรมมำกมำยท งขนำดใหญและขนำดเลก ปจจยเหลำนนบวำเ ปนแหลงดงดดผคนท งชำวไทยและชำวตำงประเทศใหเดนทำงเขำมำทองเทยว ประกอบธรกจ ท ำอำชพอนๆ ลงทนในอตสำหกรรมตำงๆ เปนจ ำนวนมำก ท ำใหเศรษฐกจของจงหวดชลบรดขนอยำงตอเนอง ปญหำทตำมมำคอ ปญหำอำชญำกรรมทเ พมจ ำนวนมำกขนแสดงใหเหนถงควำมสญเสยและควำมเสอมโทรมของสงคม จ ำนวนอำชญำกรรมตลอดจนควำมสลบซบซอนของ


[97]

รปแบบและกำรทวควำมรนแรงมำกขนของอำชญำกรรมน ำมำซงควำมสญเสยท งทรพยำกรของประเทศทตองตกเ ปนเหยออำชญำกรรมตลอดจนงบประมำณในกำรปองกนแกไขปญหำอำชญำกรรม นอกจำกนจ ำนวนอำชญำกรทเ พมมำกข น เ ปนตวแปรส ำคญทแสดงใหเหนถงภำวะควำมเสอมโทรมของศลธรรมในสงคมไดเปนอยำงด เนองจำกจ ำนวนอำชญำกรทเ พมมำกขนแสดงใหเหนถงกระบวนกำรขดเกลำทำงสงคมไมมประสทธภำพ ท ำใหคนในสงคมขำดสงยดเหนยวใจ ขำดควำมมคณธรรม จรยธรรมในกำรด ำเนนชวตเปนส ำคญและยงมผกระท ำผดซ ำในสงคมเพมมำกขน เมองพทยำ จงหวดชลบร มกำรขยำยตวทำงสงคม เศรษฐกจอยำงรวดเ รวและย งมนกทองเทยวท งชำวไทยและชำวตำงชำต แฝงอพยพเขำมำสเมองพทยำเพมขนในแตละป จงท ำใหเมองพทยำมผคนเขำมำทองเทยวตลอดเวลำ รวมถงผ ทมำประกอบอำชพธรกจตำงๆ จงท ำใหประชำกรแฝงทเขำมำมจ ำนวนมำกกวำประชำกรในพนท (สถำนต ำรวจภธรเมองพทยำ จงหวดชลบร, 2556) ดงตำรำงท 1 ตารางท 1 จ ำนวนประชำกรในเมองพทยำ จงหวดชลบร

ป/พ.ศ. ป 2556 เพศชาย เพศหญง ประชากรแฝง

พ.ศ.2556 50,504 คน 58,300 คน 500,000 คน รวม 108,804 คน

ทมำ: สถำนต ำรวจภธรเมองพทยำ จงหวดชลบร, 2556 ซงจำกจ ำนวนประชำกรแฝงทเพมมำก กำรเจรญเตบโตอยำงรวดเรวของเมองพทยำท ำใหเ กดปญหำสงคมตำงๆ ตำมมำไมวำจะเปน ปญหำอำชญำกรรมตำงๆ ทเกดขน ปญหำแรงงำน เปนตน ประชำกรมกำรกระท ำผดมำกข น สงผลตอปญหำคนลนคก รวมถงปญหำกำรกระท ำผดซ ำทเกดขนตำมมำ แตอยำงไรกตำมกำรปฏบตตอผกระท ำผดโดยวธกำรลงโทษจ ำคกเปนกำรตอบสนองตอวตถประสงคของกำรลงโทษในหลำยประกำรดวยกน ต งแตกำรแกแคนทดแทน กำรขมขย บย งท งแบบท วไปคอ กำรลงโทษผกระท ำผดเพอยบย งมใหผอนกระท ำตำมและเกรงกลวทจะกระท ำผด รวมท งกำรขมขย บย งเฉพำะรำยซงกำรลงโทษตวผกระท ำผดโดยตรง เพอใหเกดควำมเกรงกลวและไมกลำกระท ำผดอกในอนำคตขณะเ ดยวกนกำรจ ำคกยงเปนกำรตดโอกำสในกำรกระท ำผดโดยแยกผกระท ำผดออกจำกสงคม เพอมใหสำมำรถกอควำมเ ดอดรอนตอสงคมไดอก แตกำรแยกผกระท ำผดออกจำกสงคมโดย วธกำรจ ำคกนนเปนเพยงกำรแยกออกจำกสงคมช วครำว ดงน น กำรปฏบตตอผตองขงในเรอนจ ำ จงเปนกำรปรบเปลยนจำกวธกำรทเนนเพยงกำรควบคมอยำงเดยวใหมกำรแกไขฟนฟผกระท ำผดเขำไปดวย และถอเปนภำรกจส ำคญทกรมรำชทณฑไดจดท ำแผนทศทำงของกรมรำชทณฑ เพอใหผตองข งไดรบกำรแกไขปรบเปลยนทศนคตและพฤตนสยใหเปนบคคลทสงคมพงปรำรถนำและสำมำรถเปนทรพยำกรบคคลทมคณคำตอกำรพฒนำประเทศ เมอพจำรณำจำกตวแบบของระบบงำนรำชทณฑในปจจ บนก ำลงเ ดนไปตำมแนวทำงของระบบกำรรำชทณฑเชงอบรมแกไข กำรปลกฝงทศนคตทถกตองแกผตองขงและกำรสงเสรมกำรใหควำมรพนฐำน รวมท งกำรฝกวชำชพแกผตองขงเรอนจ ำเนนในเรองกำรพฒนำอบรมแกไขท งทำงจตใจ ทศนคต กำรศกษำ กำรฝกอำชพและพฒนำคณภำพชวต ท งนเพอใหผตองขงไดมทกษะควำมรทสำมำรถน ำไปใชในชวตหลงพ นโทษโดยไมกลบมำกระท ำผดซ ำอก (ศนยวจยและพฒนำระบบงำนรำชทณฑ , 2548: 2) เ รอนจ ำพ เ ศษพทยำ เ ปนเ รอนจ ำทกอสรำงข นเพอรองรบผกออำชญำกรรมหรอผกระท ำควำมผด ซงยงพบวำอำชญำกรรมมควำมรนแรงเพมมำกขนและมจ ำนวนครงของอำชญำกรรมทสงขนและจ ำนวนของผกระท ำผดซ ำจงมเพมมำกขน จงท ำใหผวจยสนใจทจะศกษำพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองข ง


[98]

ในเรอนจ ำพเศษพทยำ จงหวดชลบร เพอน ำผลกำรวจยทไดมำเปนมำตรกำรหรอขอแกไขปญหำอำชญำกรรมทเ กดจำกกำรกระท ำผดซ ำ

วตถประสงคการวจย 1) เพอศกษำพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขงในเรอนจ ำพเศษพทยำจงหวดชลบร 2) เพอศกษำควำมสมพนธระหวำงปจจยสวนบคคลผตองขง ปจจยทำงจตวทยำของผตองขง ปจจยแวดลอมภำยในเรอนจ ำกอนพนโทษครงหลงสด ปจจยแวดลอมภำยนอกเรอนจ ำกอนตองโทษครงหลงสดกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง

วธการวจย 1) ประชำกรและตวอยำง กำรวจยครงนเปนกำรวจยเชงปรมำณ ประชำกรทใชในกำรศกษำคอ ผวจยไดใชวธส ำรวจผตองขงภำยในเรอนจ ำพเศษพทยำทกคนท งผตองข งชำยและผตองข งหญง ในชวงวนท 16-19 มกรำคม 2557 เนองจำก จ ำนวนผตองขงทกระท ำผดซ ำในแตละวนจะไมคงท จะมจ ำนวนเปลยนแปลงอยทกวน ผวจยไดเลอกวนดงกลำวเปนวนทลงมอเกบขอมลดวยตนเอง ซงมผตองขงท งหมด 1,720 คน พบวำมผตองข งกระท ำผดซ ำ ต งแต 2 ครงข นไปจ ำนวน 420 คน ไดจำกกำรส ำรวจผตองขงในเรอนจ ำพเศษพทยำท งหมด เนองจำกจ ำนวนประชำกรเ ปำหมำยมจ ำนวนทแนนอน (Finite Population) จงไมใชวธทสมตวอยำง แตใชทกหนวยของประชำกรท งหมด กำรเ ลอกตวอยำง เ นองจำกจ ำนวนประชำกรเปำหมำยมจ ำนวนทแนนอน จ ำนวนตวอยำงเทำกบจ ำนวนประชำกร จงไมใชวธสมตวอยำง แตใชทกหนวยของประชำกรท งหมด 420 คน คดเปนรอยละ 100 2) เครองมอทใชในกำรวจย เ ครองมอทใชในกำรเกบรวบรวมข อมลในกำรวจยครงน เ ปนแบบสอบถำม (Questionnaire) 3) กำรตรวจสอบคณภำพของเครองมอ กำรวจยครงนผวจยไดด ำเนนกำรสรำงและพฒนำขนโดยศกษำถงแนวคด ทฤษฏและงำนวจยทเกยวของและจดท ำแบบสอบถำม จำกนนน ำไปใหอำจำรยทปรกษำหรอผเชยวชำญดำนอำชญำวทยำท ำกำรตรวจสอบแลวน ำมำปรบปรงอกครงหนง จำกนนน ำไปใหผเ ชยวชำญทำงดำนอำชญำวทยำท ำกำรตรวจสอบควำมสอดคลองและควำมตรงเชงเนอหำเพอน ำแบบสอบถำมทสรำงข นมำวเ ครำะหหำคำ IOC จำกน นน ำแบบสอบถำมไปทสมบรณแลว Tryout กบประชำชนทไมใชตวอยำง เพอวเครำะหหำควำมเชอม นและปรบปรงแกไขแบบสอบถำมบำงข อทมคำระดบควำมเชอม นต ำ 4) กำรวเครำะหผลทำงสถต สถตทใชวเครำะหขอมลไดแก คำควำมถ รอยละ คำเ ฉลย คำเบยงเบนมำตรฐำน ท ำกำรทดสอบสมมตฐำนใชคำสหสมพนธระหวำงตวแปรโดยใชสถตเพยรสน

ผลการวจย 1) ผลกำรวเครำะหปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถำม พบวำ ผตอบแบบสอบถำม จ ำนวน 420 คน มอำยปจจบน ระหวำง 26-30 ป รอยละ 71.10 ระดบกำรศกษำสงสดประถมศกษำ รอยละ 30.50 อำชพกอนตองโทษมำกกวำครงม


[99]

อำชพรบจำงท วไป รอยละ 56.20 มรำยไดเฉลยตอเดอน 5,001-10,000 บำท รอยละ 42.90 สถำนภำพสมรสมำกกวำครงมสถำนภำพโสด รอยละ 73.60 2) ผลกำรวเครำะหปจจยทำงจตวทยำ กำรรบรผลของกำรท ำผดกฎหมำย ศลธรรม (วถชวตทำงกฎหมำย ) ของผตองขง พบวำ ในภำพรวมอยในระดบมำก เมอพจำรณำรำยดำนเรยงล ำดบจำกมำกไปหำนอยพบวำ ในกำรกระท ำผดแตละครง รตววำสงททำลงไป นนผดกฎหมำย กำรกระท ำผดกฎหมำยของผตองขงท ำใหเกดควำม เสยใจญำตพนองของผตองข งเอง และ กำรกระท ำผดกฎหมำยในคดยำเสพตดของผตองขงท ำ ใหเยำวชนหลำยคนตองสญเ สยอนำคต อย ในระดบมำก ตำมล ำดบ 3) ผลกำรวเครำะหปจจยแวดลอมผกระท ำผดภำยในเรอนจ ำกอนพนโทษครงหลงสด พบวำ 3.1) ดำนกำรไดรบโทษทำงวนย พบวำ ไมเคยไดรบโทษทำงวนย จ ำนวน 244 คน รอยละ 58.10 เ คยไดรบโทษทำงวนย จ ำนวน 176 คน รอยละ 41.90 ไดรบโทษทำงวนยโดยกำรภำคทณฑ จ ำนวน 116 คน รอยละ 27.60 ไมไดรบโทษทำงวนยโดยกำรภำคทณฑ จ ำนวน 304 คน รอยละ 72.40 ไดรบโทษทำงวนยโดยงดเลอนช นโดยไมมก ำหนด จ ำนวน 88 คน รอยละ 21.00 ไมไดรบโทษทำงวนยโดยงดเลอนช นโดยไมมก ำหนด จ ำนวน 348 คน รอยละ 82.90 ไดรบโทษทำงวนยโดยลดช น จ ำนวน 72 คน รอยละ 17.10 ไมไดรบโทษทำงวนยโดยลดช น จ ำนวน 72 คน รอยละ 17.10 ตดกำรอนญำตใหไดรบกำรเยยมเยยน จ ำนวน 116 คน รอยละ 27.60 ไมตดกำรอนญำตใหไดรบกำรเยยมเยยน จ ำนวน 304 คน รอยละ 72.40 ลดหรองดผลประโยชนทควรไดรบ จ ำนวน 116 คน รอยละ 27.60 ไมลดหรองดผลประโยชนทควรไดรบ จ ำนวน 304 คน รอยละ 72.40 ไดรบโทษทำงวนยโดยตตรวนทำงวนย จ ำนวน 72 คน รอยละ 17.10 ไมไดรบโทษทำงวนยโดยตตรวนทำงวนย จ ำนวน 348 คน รอยละ 82.90 ตดจ ำนวนวนทไดรบกำรลดโทษ จ ำนวน 68 คน รอยละ 16.20 ไมตดจ ำนวนวนทไดรบกำรลดโทษ จ ำนวน 352 คน รอยละ 83.80 3.2) ดำนกำรไดรบกำรศกษำในเรอนจ ำ พบวำ ไมไดเ รยน จ ำนวน 224 คน รอยละ 53.30 ไดเ รยน จ ำนวน 196 คน รอยละ 46.70 ช นไมรหนงสอ จ ำนวน 128 คน รอยละ 30.50 รหนงสอ จ ำนวน 292 รอยละ 69.50 ไดรบกำรศกษำช นประถมศกษำ จ ำนวน 92 คน รอยละ 21.90 ช นม ธยมศกษำตอนตน จ ำนวน 92 คน รอยละ 21.90 ช นมธยมศกษำตอนปลำย จ ำนวน 84 คน รอยละ 20.00 ช นประกำศนยบตรวชำชพ (ปวช./ปวส). จ ำนวน 92 คน รอยละ 21.90 และช นปรญญำตร จ ำนวน 112 คน รอยละ 26.70 3.3) ดำนกำรไดรบกำรฝกวชำชพในเรอนจ ำ พบวำ ไมไดรบกำรฝกวชำชพ จ ำนวน 104 คน รอยละ 24.80 ไดรบกำรฝกวชำชพ จ ำนวน 316 คน รอยละ 75.20 ฝกกำรตพรมเชดเทำ จ ำนวน 96 คน รอยละ 22.90 ฝกกำรมดลวดกระถำงตนไม/ มดรปสตว จ ำนวน 64 คน รอยละ 15.20 ฝกกำรตดผม จ ำนวน 80 คน รอยละ 19.00 ฝกกำรท ำดนสอ จ ำนวน 64 คน รอยละ 15.20 และอนๆ จ ำนวน 128 คน รอยละ 30.50 3.4) ดำนกำรไดรบกำรอบรมและกำรฟนฟจตใจ พบวำ ไมไดรบกำรอบรม จ ำนวน 24 คน รอยละ 5.70 ไดรบกำรอบรม จ ำนวน 396 คน รอยละ 94.30 ไดรบกำรอบรมลกเสอ/ เนตรนำร จ ำนวน 160 คน รอยละ 38.10 ไดรบกำรฝกนงสมำธ จ ำนวน 252 คน รอยละ 60.00 ไดรบกำรฟงธรรมเทศนำ จ ำนวน 208 คน รอยละ 49.50 และไดรบกำรอบรมอนๆ จ ำนวน 256 คน รอยละ 61.00 4) ผลกำรวเครำะหปจจยแวดลอมผกระท ำผดภำยนอกเ รอนจ ำกอนตองโทษครงหลงสด ตวแปรทน ำมำศกษำไดแก ควำมสมพนธภำยในครอบครว ควำมผกพนกบกลมเพอน กำรยอมรบของชมชนตอผตองข ง และกำรไดรบกำรสงเครำะหของผตองขงหลงพนโทษ พบวำ ในภำพรวมอยในระดบมำก เมอพจำรณำรำยดำนเรยงล ำดบจำกมำกไปหำนอย


[100]

พบวำ ดำนควำมสมพนธในครอบครว ดำนควำมคำดหวงตอกำรยอมรบของสงคม และดำนควำมผกพนกบกลมเพอน อยในระดบมำก ตำมล ำดบ 5) ผลกำรวเครำะหพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขงในเ รอนจ ำพ เ ศษพทยำ จงหวดชลบร พบวำ ผตอบแบบสอบถำมมำกกวำครงเคยกระท ำควำมผดรวมแลวท งหมด 4-6 ครง คดเปนรอยละ 56.40 กอนกระท ำผดครงสดทำย เคยกระท ำผดในคดควำมผดเกยวกบยำเสพตด รอยละ 59.00 กำรกระท ำผดครงน (กระท ำผดซ ำ) เปนควำมผดเกยวกบยำเสพตด รอยละ 70.50 สำเหตทท ำใหทำนตดสนใจกระท ำผดซ ำในครงลำสดนเพรำะมปญหำดำนกำรเงน รอยละ 74.30 6) ผลกำรทดสอบสมมตฐำน (ควำมสมพนธ) 6.1) ควำมสมพนธระหวำงปจจยสวนบคคลกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองข ง ปจจย สวนบคคลกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง ไดแก อำย (อำยปจจบน ) ระดบกำรศกษำ รำยไดเ ฉลยตอเ ดอนกอนตองโทษ อำชพกอนตองโทษ และสถำนภำพสมรส มควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำ อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 6.2) ควำมสมพนธระหวำงปจจยทำงจตวทยำกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองข ง ปจจยทำงจตวทยำกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง พบวำ ปจจยทำงจตวทยำ มควำมสมพ นธกบพฤตกรรมเคยกระท ำควำมผดรวมแลวท งหมด และสำเหตทท ำใหทำนตดสนใจกระท ำผดซ ำในครงลำสด อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 สวนพฤตกรรมกอนกระท ำผดครงสดทำยเคยกระท ำผดและกำรกระท ำผดครงน (กระท ำผดซ ำ) ไมมควำมสมพ นธกบปจจยทำงจตวทยำ 6.3) ควำมสมพนธระหวำงปจจยแวดลอมภำยในเรอนจ ำกอนพนโทษครงหลงสดกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง ปจจยแวดลอมภำยในเรอนจ ำกอนพนโทษครงหลงสด ดำนกำรไดรบโทษทำงวนย ดำนกำรไดรบกำรศกษำในเรอนจ ำ ดำนกำรไดรบกำรฝกวชำชพในเรอนจ ำ ดำนกำรไดรบกำรอบรมและกำรฟนฟจตใจ มควำมสมพ นธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 และอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.05 6.4) ควำมสมพนธระหวำงปจจยแวดลอมภำยนอกเรอนจ ำกอนตองโทษครงหลงสดกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง พบวำ ดำนควำมสมพนธในครอบครว ดำนควำมผกพนกบกลมเพอน และดำนควำมคำดหวงตอกำรยอมรบของสงคม มควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองข งทเ คยกระท ำควำมผดรวมแลวท งหมด กอนกระท ำผดครงสดทำยเคยกระท ำผดในคดควำมผดเกยวกบทรพย ควำมผดเกยวกบยำเสพตด ควำมผดเกยวกบชวตและรำงกำย และสำเหตทท ำใหตดสนใจกระท ำผดซ ำ อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 สวนดำนกำรไดรบกำรสงเครำะหของผตองขงหลงพนโทษ มควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดครงน (กระท ำผดซ ำ) เ ปนควำมผดเกยวกบทรพย ควำมผดเกยวกบยำเสพตด ควำมผดเกยวกบชวตและรำงกำย อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.05

สรปผลการวจยและอภปรายผลการวจย จำกผลกำรวเ ครำะ หพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำข อง ผตองข งใ นเ รอน จ ำพ เ ศษพทย ำจงหว ดชลบร ผวจยมประเดนทคนพบควรแกกำรอภปรำยผล ดงน 1) ปจจยสวนบคคลกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง พบวำ ปจจยสวนบคคลกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขง ไดแก อำย (อำยปจจบน) ระดบกำรศกษำ รำยไดเฉลยตอเดอนกอนตองโทษ อำชพกอนตองโทษ และสถำนภำพสมรส มควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำ อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 สอดคลองกบ


[101]

งำนวจยของ โสภำ ชพกลชยและคณะ (2554) ไดท ำกำรศกษำวจยเรองกำรกระท ำผดซ ำของผไดรบกำรปลดปลอยจำกกำรพระรำชทำนอภยโทษหม ป พ.ศ.2522-2533 โดยท ำกำรศกษำเปรยบเทยบระหวำงกลมผกระท ำผดซ ำภำยหลงจำกทไดรบกำรปลอยตวพบวำ ผกระท ำผดครงแรกสวนใหญอำยต ำกวำ 25 ป จบกำรศกษำระดบประถมศกษำปท 4 หรอต ำกวำขำดกำรยบย งช งใจ สวนใหญมสถำนภำพโสด มภำระตองเ ลยงดผอนมำกกวำ 2 คนข นไป อปนสยโดยท วไปชอบทดลองหำประสบกำรณใหมๆ เทยวเตร เลนกำรพนนเสพยำเสพตด สอดคลองกบงำนวจยของ สวรรณ ใจคลองแคลว (2546) ไดท ำกำรศกษำเรองสำเหตกำรกระท ำผดซ ำของผตองขงเรอนจ ำพ เ ศษธนบร พบวำ ตวอยำงสวนใหญ มอำยไม เ กน 25 ป กระท ำผดเปนครงท 2 มกำรศกษำระดบช นประถมศกษำ อำชพรบจำงรำยวน เคยเสพยำเสพตดประเภท ยำบำ (เ มทแอมเฟตำมน) ลกษณะของแหลงทอยอำศยเปนชมชนแออด (สลม) ชอบเทยวเตร เรยนรพฤตกรรมกำรกระท ำผดจำกเพอนมำกทสด 2) ปจจยทำงจตวทยำกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองข ง พบวำ ปจจยทำงจตวทยำมควำมสมพ นธกบพฤตกรรมเคยกระท ำควำมผดรวมแลวท งหมด และสำเหตทท ำใหทำนตดสนใจกระท ำผดซ ำในครงลำสด อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 สวนพฤตกรรมกอนกระท ำผดครงสดทำยเคยกระท ำผด และกำรกระท ำผดครงน (กระท ำผดซ ำ) ไมมควำมสมพนธกบปจจยทำงจตวทยำ สอดคลองกบงำนวจยของ สวสด อมรววฒน และคณะ (2524) ไดท ำกำรศกษำวจย เ รองปรมำณและสำเหตของกำรกระท ำควำมผดซ ำ โดยไดศกษำจำกจ ำนวนผตองขง ในเรอนจ ำ 11 แหง พบวำ สำเหตของกำรกระท ำผดซ ำสวนใหญเนองจำก สำเหตทำงดำนสงคมไดแก สงคมไมยอมรบ ไมใหโอกำสในกำรกลบตวเพออยในสงคมภำยหลงพนโทษ สำเหตรองลงมำ เนองจำกถกบบค นทำงดำนจตใจ ไดรบควำมกดดนทำงดำนจตใจ ท ำใหเ กดอำรมณ สำเหตเนองจำกสภำพแวดลอมทำงเศรษฐกจและสงคมบบค นใหกระท ำควำมผด ผนวกกบโอกำสและสงแวดลอมเอออ ำนวย สำเหตเนองจำกควำมไมพอใจสภำพโครงสรำงทำงสงคม ควำมไมยตธรรมทำงสงคม บทลงโทษไมเหมำะสมและสำเหตเนองจำกควำมผดปกตทำงดำนรำงกำยและจตใจ มสนดำนเดมของกำรเกดมำเปนอำชญำกรโดยเฉพำะ 3) ปจจยแวดลอมภำยในเรอนจ ำกอนพนโทษครงหลงสด ดำนกำรไดรบโทษทำงวนย ดำนกำรไดรบกำรศกษำในเรอนจ ำ ดำนกำรไดรบกำรฝกวชำชพในเรอนจ ำ ดำนกำรไดรบกำรอบรมและกำรฟนฟจตใจมควำมสมพ นธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 และอยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบงำนวจยของ กรรณกำร มณเฑยร (2544) ไดท ำกำรศกษำเรองปจจยทำงครอบครวทมอทธพลกบกำรกระท ำควำมผดซ ำของผตองข งชำย : ศกษำเฉพำะกรณเรอนจ ำพเศษธนบร พบวำผตองขงชำยสวนใหญมอำยระหวำง 18-25 ป มอำชพรบจำงท วไป มรำยไดไมแนนอน ถกคมขงในคดยำเสพตด สวนใหญเปนกำรตองโทษครงท 2 กอนตองโทษครงแรกกลบไปพกอำศยอยกบภรรยำ เปนบำนเชำ สมำชกในครอบครวไมเคยตองโทษ เมอพนโทษครงแรกกลบไปพกอำศยอย รวมกบครอบครว เ มอประสบปญหำไมเคยขอค ำปรกษำหรอขอควำมชวยเหลอจำกบคคลอน 4) ปจจยแวดลอมภำยนอกเรอนจ ำกอนตองโทษครงหลงสดกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองข ง พบวำ ดำนควำมสมพ นธในครอบครว ดำนควำมผกพนกบกลมเพอนและดำนควำมคำดหวงตอกำรยอมรบของสงคมมควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดซ ำของผตองขงทเคยกระท ำควำมผดรวมแลวท งหมด กอนกระท ำผดครงสดทำยเคยกระท ำผดในคดควำมผดเกยวกบทรพย ควำมผดเกยวกบยำเสพตด ควำมผดเกยวกบชวตและรำงกำย และสำเหตทท ำใหตดสนใจกระท ำผดซ ำ อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.01 สวนดำนกำรไดรบกำรสงเครำะหของผตองข งหลงพ นโทษมควำมสมพนธกบพฤตกรรมกำรกระท ำผดครงน (กระท ำผดซ ำ) เ ปนควำมผดเกยวกบทรพย ควำมผดเกยวกบยำเสพตด ควำมผดเกยวกบชวตและรำงกำย อยำงมนยส ำคญทำงสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบงำนวจยของ มนตร บนนำค (2541) ไดท ำกำรศกษำเรองวเครำะหสำเหตกำรกระท ำผดซ ำในคดเสพยำบำ ศกษำเฉพำะกรณผตองข งในทณฑสถำนบ ำบดพเ ศษ


[102]

กลำง พบวำผตองขงทกระท ำผดซ ำในคดเสพยำบำสวนใหญเ ปนโสด มกำรศกษำต ำ ประกอบอำชพรบจำง ลกษณะสภำพแวดลอมของทอยอำศย มแนวโนมทท ำให มพฤตกรรมในกำรเสพยำบำ ผตองข งทกระท ำผดซ ำสวนใหญมควำมสมพนธภำยในครอบครวของบดำมำรดำไมม สำเหตของกำรกระท ำผดสวนใหญเกดจำกกำรคบเพอนทเกยวข องกบยำเสพตดใหโทษ สอดคลองกบงำนวจยของ ธระชย เจฎำรกษ (2549) ไดท ำกำรวจยเรองปจจยทมควำมสมพ นธกบกำรกระท ำควำมผดคดประทษรำยตอทรพยของผตองขงเรอนจ ำกลำงครองเปรม พบวำปจจยทำงเศรษฐกจและสงคมประกอบดวย อำย ระดบกำรศกษำ ควำมสมพนธของครอบครว แหลงทอยอำศยกำรคบเพอนทมพฤตกรรมเบยงเบน รำยได อำชพและจ ำนวนครงทตองโทษของผตองขงไมมควำมสมพนธกบกำรกระท ำควำมผดคดประทษรำยตอทรพยของผตองข งเ รอนจ ำกลำงคลองเปรม

ขอเสนอแนะในการวจย 1) จำกกำรศกษำ พบวำ ผตองขงมควำมคดเหนเกยวกบสำเหตกำรกระท ำผดซ ำทำงแนวคด ทฤษฎตรำบำปมำกทสด โดยค ำถำมขอท 23 ทบอกวำเมอพนโทษออกไปแลวกยงถกบคคลอนในสงคมละเลยไมใหควำมส ำคญ ดงน นสงคมภำยนอกมสวนส ำคญมำกในกำรทจะชวยไมใหผตองขงไมหนไปกระท ำผดซ ำอก โดยกำรเข ำใจ ใหก ำลงใจแกพวกเขำเหลำนน 2) ควรมกำรจดหำงำนใหผพนโทษท ำ โดนรฐควรจะมองคกรทท ำหนำทเปนแหลงจดหำ งำนใหผพ นโทษ หรอภำคเอกชนรวมมอกน เพอเปนกำรเปดโอกำสใหบคคลเหลำนไดมควำมหวง ไดท ำงำนประกอบอำชพทสจรต 3) ควรจดใหมกำรฝกวชำชพททนสมยเขำกบสภำพสงคมปจจบนแกผตองขงขณะทตองโทษอยในเ รอนจ ำหรอเปดใหเรยนในวชำทใหม เชน ภำษำตำงประเทศ เพอผตองขงสำมำรถน ำไปใชประกอบอำชพไดจรง

เอกสารอางอง กรรณกำร มณเฑยร. ปจจยทางครอบครวทมอ ทธพลกบการกระท าความผดซ าของผ ตองขงชาย: ศกษาเฉพาะกรณเรอนจ า

พเศษธนบร. สำรนพนธปรญญำศลปศำสตรมหำบณฑต , สำขำวชำกำรบรหำรงำนยตธรรม ภำควชำสงคมสงเครำะหศำสตร คณะสงคมสงเครำะหศำสตร, มหำวทยำลยธรรมศำสตร, 2544.

ธระชย เจฎำรกษ. ปจจยทมความสมพนธกบการกระท าความผดคดประทษรายตอทรพยของผ ตองขงเรอนจ ากลางครองเปรม. กรงเทพฯ: มหำวทยำลยเกษตรศำสตร, 2549.

มนตร บนนำค. วเคราะหสาเหตการกระท าผดซ าในคดเสพยาบา ศกษาเฉพาะกรณผ ตองขงในทณฑสถานบ าบดพเศษกลาง. วทยำนพนธปรญญำศลปศำสตรมหำบณฑต, สำขำวชำอำชญำวทยำและกำรบรหำรงำนยตธรรม บณฑตวทยำลย , มหำวทยำลยมหดล, 2541.

สวรรณ ใจคลองแคลว. สาเหตการกระท าผดซ าของผ ตองขงเรอนจ าพเศษธนบร. สำรนพนธปรญญำศลปศำสตรมหำบณฑต, สำขำวชำกำรบรหำรงำนยตธรรม ภำควชำสงคมสงเครำะหศำสตร คณะสงคมสงเครำะหศำสตร , มหำวทยำลยธรรมศำสตร, 2546.

โสภำ ชพกลชยและคณะ. การกระท าผดซ าของผไดรบการปลดปลอยจากการพระราชทานอภยโทษหม ป พ.ศ.2522-2533. กรงเทพฯ: คณะสงคมศำสตรและมนษยศำสตร มหำวทยำลยมหดล, 2554.


[103]

สวสด อมรววฒน และคณะ. ปรมาณและสาเหตของการกระท าความผดซ า. กรงเทพฯ: มหำวทยำลยธรรมศำสตร, 2524. สถำน ต ำรวจภ ธรเ มองพ ทยำ . “จ าน วนประชากรในเมองพ ทยา จงห วดช ลบร .” [ออนไ ลน ] เ ข ำ ถงไ ดจำก

http://www.pattayacitypolice.com/areaprotect.html, 27 พฤษภำคม 2558. ศนยวจยและพฒนำดำนอำชญำวทยำ. เบองหลงชวตของอาชญากรมออาชพ. กรงเทพฯ; บรษทบพธกำรพมพจ ำกด, 2548.


[104]

การบรหารจดการสถานวทยชมชนสบาย FM 88.25 MHz. วทยเพอการเรยนรส าหรบเดก เยาวชน และครอบครว จงหวดชลบร

The Administration of Community Radio Station FM 88.25 MHz, the Educational Radio

for Children, Youth and Family of Chonburi

วชดำ นฤวรพฒน* Wichda Narueworapat

บทคดยอ

ในกำรวจยเรอง “กำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทย เพอกำรเ รยนรส ำหรบเ ดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร” ผวจยใชระเบยบวธกำรวจยเชงคณภำพ โดยใชวธกำรเกบรวบรวมข อมลจำกเอกสำรทเกยวของ กำรสมภำษณเชงลก และกำรจดกลมสนทนำ ดวยกำรเลอกกลมตวอยำงแบบเฉพำะเจำะจง (Purposive sampling) เพอใหไดตำมวตถประสงคทก ำหนดไว คอ 1. เพอศกษำกำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทย เพอกำรเรยนรส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร 2. เพอศกษำสภำพแวดลอมภำยนอกทมผลตอกำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทยเพอกำรเรยนรส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร ผลกำรวจย พบวำ กำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทยเพอกำรเ รยน รส ำหรบเ ดก เ ยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร จดทะเบยนประเภทบรกำรธรกจ แตน ำเสนอเ นอหำประเภทบรกำรสำธำรณะ มคณะกรรมกำรชดเ ดยว ลกษณะกำรใชอ ำนำจเปนแบบ เกอกลกน เนองจำกมก ำลงคนจ ำกดในกำรปฏบตงำนจงมำรวมมอกนท ำงำน และมกำรประชมรวมกนเดอนละครง ในกำรคดเลอกผรวมงำนระดบกรรมกำรบรหำร และเจำหนำท/บคลำกรประจ ำ คดเ ลอกจำกกำรเปนสมำชกเครอขำยวทยไทยเพอเดก เยำวชน และครอบครว ภำคตะวนออก หรอจำกชมรมวทยเดก เยำวชน และครอบครว จ.ชลบร สวนอำสำสมครไมมหลกเกณฑกำรคดเลอก ดำนกำรบรหำรจดกำรงบประมำณ มรำยไดทเ ปนตวเ งนมำจำกโฆษณำ (Spot) ของหนวยงำนตำงๆ โดยไมรบโฆษณำขำยสนคำเกนจรง หรอมอมเมำเยำวชน ผอ ำนวยกำรสถำนเ ปนผดแลดำนรำยรบ-รำยจำยท งหมด ดำนกำรบรหำรจดกำรเนอหำในกำรผลตรำยกำร สถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. ใช เทคนค “หนำตำงของโอกำส” และในกำรจดวำงผงรำยกำร โดยใชวงจรชวตของคนเ ปนตวต ง ซงอำงองตำมแนวคดของ FM 105 MHz. คลนสขำวเพอเดกและครอบครวเปนตนแบบ ส ำหรบควำมรวมมอกบเครอขำยวทยกระจำย เ สยง มลกษณะเครอขำยทเปนผให โดยไดชวยขยำยฐำนกลมเปำหมำยใหกวำงมำกขน จำกกำรเขำรวมกบเครอขำยวทยกระจำย เ สยงในพนทจงหวดชลบรและภำคตะวนออก ดำนกำรบรหำรจดกำรเพอสรำงกำรมสวนรวมในวทยชมชน ท ำไดระดบท 1 คอ กำรมสวนรวมในฐำนะผฟงทเอำกำรเอำงำน (Active Listener) และระดบท 2 กำรมสวนรวมในฐำนะผผลตรำยกำรมกำรเข ำมำด ำเนนรำยกำรแบบอำสำสมครเปนครงครำว จำกกำรอบรมรวมกบสถำบนกำรศกษำ ดำนกำรบรหำรจดกำรเพอกำรพ ฒนำส

* คณะวารสารศาสตรและสอสำรมวลชน มหำวทยำลยธรรมศำสตร


[105]

ควำมย งยนของวทยชมชนนน มกำรบรหำรจดกำรผฟง โดยใชกลไกกำรส ำรวจผฟงจำกกำรโทรศพทเข ำมำในรำยกำร และจำกกำรลงไปส ำรวจผฟงในชมชนอยำงไมเปนทำงกำร ส ำหรบกำรบรหำรจดกำรงบประมำณถอเปนสวนส ำคญตอกำรด ำรงอยของสถำน โดยสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. ไดยตกำรออกอำกำศช วครำว ต งแตวนท 1 มถนำยน 2558 เนองจำกประสบปญหำดำนงบประมำณและคำใชจำยในกำรเชำสถำนทท ำกำรส ำหรบผลกำรวจยดำนสภำพแวดลอมภำยนอกทมผลตอกำรบรหำรจดกำรตอกำรปฏบตกำรของสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. น นพบวำ ปจจยดำนกำรเมองและกฎหมำยจำกประกำศของคณะกรรมกำรกจกำรกระจำย เ สยง กจกำรโทรทศน และกจกำรโทรคมนำคมแหงชำต (กสทช.) เรอง หลกเกณฑกำรจดท ำผงรำยกำรส ำหรบกำรใหบรกำรกระจำยเสยงหรอโทรทศน พ.ศ. 2556 ไมมผลตอสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. เนองจำกผลตรำยกำรเดกและเยำวชนทกชวงเวลำ ส ำหรบปจจยทจะชวยสรำงควำมอยรอดของวทยชมชนนน คอ ปจจยดำนเศรษฐกจ หรอแหลงทนและกองทนตำงๆ โดยควรมกำรจดต งกองทนทเกยวกบสอเดกและเยำวชนโดยตรง นอกจำกน ยงพบวำปจจยดำนเทคโนโลย (Technological Factors) มแนวคดทส ำคญวำ “ตอไปรำยกำรวทยจะไมมเวลำ ผฟงอยำกฟงเมอใดกสำมำรถท ำได” ดงนน กำรด ำเนนงำนวทย จ งจ ำเ ปนตองประยกตใหสอดคลองกบเทคโนโลยเปนพนทในกำรสอสำรกบผฟง เพมเตมจำกชองทำงแบบเดม

ค าส าคญ: กำรบรหำรจดกำร, ผฟง, วทยเพอเดก เยำวชน และครอบครวจงหวดชลบร, สมำคมสอสรำงสรรคเพอเ ดก เ ยำวชน และครอบครว ภำคตะวนออก Abstract In the research “The Administration of Community Radio Station SABYE FM 88.25 MHz The Educational Radio for Children, Youth and Family of Chonburi Province”, researcher used Qualitative Research Methodology by collecting information from all involved documents, doing the in-depth interview and group discussion with purposive sampling to achieve these following purposes: 1. To study the administration of Community Radio Station SABYE FM 88.25 MHz The Educational Radio for Children, Youth and Family of Chonburi Province. 2. To study the surrounding environments which affected the administration of Community Radio Station SABYE FM 88.25 MHz The Educational Radio for Children, Youth and Family of Chonburi Province. The results of the study were that the administration of Community Radio Station SABYE FM 88.25 MHz The Educational Radio for Children, Youth and Family of Chonburi Province, had listed in Business Administration Category but presented the station’s contents as Public Service Category. There were only single committees administrated as lend-a-hand system. Due to the limited human resources, everyone had cooperated well and there would be meeting once a month. For the selection of the people, who would join the board and full-time staff/crew, would be selected from all the members of the eastern radio networks for children, youth and family or from the children, youth and family radio club of Chonburi province. For volunteers, there were no rules for the selection. For the budget administration, revenues came from the commercials (spot) of the agencies which the station had the strong principles; “the station would never promote the scams or overwhelming commercials.” The station’s director took care of all the expenses and revenues. For the administration of the station’s programme contents, the community radio station SABYE FM 88.25 MHz used “The Windows of The Opportunities technique” in the process of setting up the programmes by using the human life circle as referred to the concept of FM 105 MHz white wave for


[106]

children and family. For the cooperation with the broadcasting network, the network was the provider by helping to expand the base audiences from participating with the local radio networks of Chonburi and the east. For the administration for the participation in the community radios, the station had achieved; level 1 was to participate as active listeners and level 2 was to participate as producers who were involved in hosting the programme from time to time from the training with other educational institutions. For the administration for sustainable development of the community radios, there was the audiences’ administration by using a phone -in survey method and unofficially going into the areas. For the budget administration was the most important part for the station which the community radio station SABYE FM 88.25 MHz had temporary stopped broadcasting since June 1st, 2015 due to the financial problems and building rental fees. For the results of study of the surrounding environments which affected the administration of Community Radio Station SABYE FM 88.25 MHz, showed that the politics and the laws which National Broadcasting and Telecommunication Commission (NBTC) had declared about 2015 the guidelines for the preparation of programming for the broadcasting or telecommunication services, had no effect to the Community Radio Station SABYE FM 88.25 MHz because the station produced programmes for children and youth all the time. However, the most important factors that would insure the survival of the community radios were the economic factors or funding sources and funds so there should be the established funds about children and youth only. In addition, the results showed that the technological factors had a concept of “timeless of radio programmes which the audiences could choose when to listen” so the radio operation had to accordingly applied to the technology as another channel connecting to the audiences. Key Word: Administration, Audience, Radio for Children, Youth and Family of Chonburi, Eastern Creative Media Association for Children Youth and Families (ECMA-CYF)

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

จำกบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ป 2540 ในมำตรำ 40 วรรค 1 ทวำ “คลนควำมถทใชในกำรสงวทยกระจำย เ สยง วทยโทรทศน และวทยโทรคมนำคม เปนทรพยำกรสอสำรของชำต เพอประโยชนสำธำรณะ...” และในวรรคท 3 ทระบวำ “...ตองค ำนงถงผลประโยชนสงสดของประชำชนในระดบชำต และระดบทองถน...” (ส ำนกงำนเลขำธกำรวฒสภำ, 2545: 29)

ท ง 2 วรรคทยกมำขำงตน เปนชนวนส ำคญทเมอหลอมรวมกบควำมตนตวทำงกำรเมองของประชำชนภำยหลงเหตกำรณทำงกำรเมองเดอนพฤษภำคม 2535 และกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรรำงรฐธรรมนญป 2540 สงผลใหกำรใชสทธในกำรจดต งสถำนวทยของตนเองตำมชมชนในระดบทองถนท วประเทศทตองกำรสอสำรกนเอง จงถอเ ปนสทธตำมบทบญญตแหงรฐธรรมนญป 2540 โดยไมจ ำเปนตองรอกฎหมำยล ำดบรอง “สถำนวทยชมชน” จงเกดข นตำมลกษณะของพนท และควำมกระตอรอรนขององคกำรภำคประชำชน (ธนำวชณ แกวพงศพนธ, 2553: 21)

ตอมำมกำรออกหลกเกณฑกำรอนญำตทดลองประกอบกจกำรวทยกระจำยเสยง พ.ศ. 2555 สงผลใหผประกอบกจกำรวทยกระจำยเสยงหรอวทยชมชนทเคยมำลงทะเบยนเพอขอทดลองออกอำกำศ จ ำนวน 7,400 สถำน โดยกำรอนญำตใหทดลองประกอบกจกำรกระจำยเสยงมระยะเวลำ 1 ป และเปนกำรแบงประเภทของผประกอบกจกำรวทยออกเ ปน 3


[107]

ประเภท ในกำรเขำสกระบวนกำรทดลองประกอบกจกำรวทยกระจำยเสยง มสำระส ำคญในกำรประกอบกจกำรเหมอนกำรประกอบกจกำรจรงๆ คอ ประเภทวทยชมชน ตองมผทย นขอรบใบอนญำตและไมมโฆษณำเพอหำรำยได ประเภทวทยสำธำรณะตองเปนลกษณะองคกรทไมแสวงหำผลก ำไรทำงธรกจ และประเภทวทยธรกจเปนนตบคคลทแสวงห ำก ำไรทำงธรกจได โดยกำรใชใบอนญำตทดลองประกอบกจกำรเพอใหผประกอบกจกำรไดปรบตวในกำรเตรยมเข ำสระบบของกำรใหใบอนญำต ซงสำมำรถออกใบอนญำตไดในตนป 2557และตลอดระยะเวลำ 1 ปในกำรอนญำตใหทดลองประกอบกจกำรวทยกระจำยเสยง ผประกอบกจกำรท ง 3 ประเภททกรำยตองอยภำยใตกตกำทำงดำนเทคนค โดยเสำอำกำศในกำรสงสญญำณสงไมเ กน 60 เ มตร ก ำลงสงไ มเ กน 500 วตต และครอบคลมพนทออกอำกำศรศม 20 กโลเมตร (กรมประชำสมพนธ, 2555)

ภำยหลงกำรรฐประหำรเกดขนอกครง ในเดอนพฤษภำคม 2557 ไดมประกำศคณะรกษำควำมสงบแหงชำต ฉบบท 79/2557 เรอง เงอนไขกำรออกอำกำศของสถำนวทยกระจำยเสยงทไดรบอนญำตทดลองประกอบกจกำร ท ำใหส ำนกงำน กสทช. ตอง ออกประกำศ เ รอง “ห ำมไมใหสถำนวทยกระจ ำย เ สยงทไ มไดรบอนญำตทดลองประกอบกจกำรวทยกระจำยเสยงตำมกฎหมำยออกอำกำศ” ท ำใหวทยชมชนทไมไดรบอนญำตหรอไมไดขนทะเบยนตองปดตวลง

และจำกกำรส ำรวจสดสวนรำยกำรวทย ในครงท 2 พบวำ มเพยง 2 สถำนเทำนนน ำเสนอมำกกวำรอยละ 10 ของเวลำออกอำกำศของสถำน คอ FM 104 สถำนวทย อส. พระรำชวง มกำรน ำเสนอรอยละ 17.45 รองลงมำ คอ สถำนวทยแหงจฬำลงกรณมหำวทยำลย FM 101.5 มกำรน ำเสนอรอยละ 11.11 ในขณะทสถำนวทยกระจำย เ สยงระบบ เ อ.เ อม. (AM) มจ ำนวน 4 สถำนทมกำรน ำเสนอรำยกำรเดกและเ ยำวชนมำกกวำรอยละ 10 ของเ วลำออกอำกำศของสถำน คอ สถำนวทยกระจำยเสยงแหงประเทศไทยเพอกำรศกษำสวนกลำง AM 1467 น ำเสนอรอยละ 25.88 สถำนวทยกระจำย เ สยง 919 หนวยบญชำกำรทหำรพฒนำ AM 1521 น ำเสนอรอยละ 21.88 สถำนวทยกระจำยเสยง อส. AM 1332 น ำเสนอรอยละ 18.75 และสถำนวทยสรำญรมย AM 1575 น ำเสนอรอยละ 14.28

จำกเสนทำงของกำรเกดวทยชมชนทเตมไปดวยปญหำและอปสรรค โดยเฉพำะรำยกำรวทยกระจำย เ สยงทมเนอหำเกยวกบเดก เยำวชน และครอบครว ทยงคงมท งปรมำณและพนทจ ำนวนนอยกวำทควรจะเ ปน รวมถงกำรไมไดรบทนสนบสนนทเพยงพอจำกหนวยงำนของรฐทเกยวของในกำรด ำเนนงำน ท ำใหยงพบกบควำมยำกล ำบำกทจะเ กด “วทยชมชน ส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครว” ซงเปนรำยกำรเฉพำะกลม เพรำะมปมปญหำทตองคลคลำยอกหลำยแบบ ท งกำรบรหำรจดกำร ดำนงบประมำณ ดำนกำรผลตรำยกำร และกำรมสวนรวมของคนในชมชน

ดวยเหตน ผวจยจงมควำมสนใจทจะศกษำแนวทำงกำรบรหำรจดกำรสอวทยกระจำยเสยง โดยเฉพำะวทยชมชน เพอเดก เยำวชน และครอบครว ในจงหวดชลบร และดวยผวจยเองเปนผประกอบวชำชพสอสำรมวลชน และเ ปนผพ ฒนำเครอขำยทท ำงำนดำนเดก เยำวชน และครอบครว ในภำคตะวนออกมำโดยตลอด รวมท งยงด ำรงต ำแหนงกรรมกำรบรหำรสถำน สบำย FM 88.25 MHz. ดงนน ผวจยจงเลอกทจะท ำกำรศกษำ “กำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทยเพอกำรเรยนรส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร” วำจะมวธกำรบรหำรจดกำรโครงสรำง กำรบรหำรงำน บคลำกร งบประมำณ เนอหำและกำรผลตรำยกำร และกำรมสวนรวมของคนในชมชนหรอผฟงอยำงไร ทส ำคญคอ จะท ำอยำงไรใหวทยชมชน เพอเดก เยำวชน และครอบครว สำมำรถด ำเนนกำรอยำงตอเนอง และเกดควำมย งยน จนเ ปนตนแบบส ำหรบสถำนวทยชมชนเพอเดก เยำวชน และครอบครวตอไปในอนำคต


[108]

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษำกำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทยเพอกำรเ รยนรส ำหรบเ ดก เ ยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร

2. เพอศกษำสภำพแวดลอมภำยนอกทมผลตอกำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทยเพอกำรเรยนรส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร

วธด าเนนการวจย รปแบบการวจย

ในกำรวจยเรอง “กำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทย เพอกำรเ รยนรส ำหรบเ ดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร” ผวจยใชระเบยบวธกำรวจยเชงคณภำพ (Qualitative Research Methodology) โดยใช วธกำรเกบรวบรวมขอมล 3 วธกำรประกอบกน ดงน

1. กำรวเครำะหเอกสำร (Document Analysis) เพอศกษำประวตกำรกอต งของสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. รวมท งศกษำโครงสรำงวทยชมชน ลกษณะกำรบรหำรงำนวทยชมชน กำรบรหำรงำนบคลำกร กำรบรหำรกำรเ งน งบประมำณ อปกรณ และสงของ กำรบรหำรจดกำรเพอกำรผลตรำยกำร และกำรบรหำรจดกำรเพอสรำงกำรมสวนรวมในวทยชมชน

2. กำรสมภำษณแบบเจำะลก (In-depth Interview) ผวจยจะเกบข อมลจำกกำรสมภำษณเชงลก (In-depth Interview) ดวยกำรเลอกกลมตวอยำงแบบเฉพำะเจำะจง (Purposive sampling) โดยใชกลมตวอยำงขนำดเ ลก หรอ Mini Group (Thomas, 1998) ประมำณ 4 – 6 คน โดยใหขอค ำถำมครอบคลมวตถประสงคของกำรวจย

3. กำรจดกลมสนทนำ (Focus Group Interview) ผวจยจะเ กบข อมลจำกกำรจดกลมสนทนำ (Focus Group Interview) ดวยกำรเลอกกลมตวอยำงแบบเฉพำะเจำะจง (Purposive sampling) โดยใชกลมตวอยำงขนำดเลก ประมำณ 4 – 6 คนทเปนอำสำสมครของสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. กลมเปาหมายในการวจย คอ ผแทนจำกมลนธเครอขำยครอบครว ผบรหำรสถำน พนกงำน และบคลำกร โดยเ ปนกำรเลอกกลมตวอยำงแบบเจำะจง (Purposive sampling) มำสมภำษณแบบเจำะลก (In-depth Interview) ส ำหรบอำสำสมคร เลอกกลมตวอยำงแบบเจำะจง (Purposive sampling) มำสมภำษณแบบจดกลมสนทนำ (Focus Group Interview)

สรปและอภปรายผลการวจย สถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทยเพอกำรเรยนรส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบร เ รม

ออกอำกำศ เมอป 2550 โดยจดทะเบยนเปนประเภทบรกำรธรกจ ตอมำจงไดปรบผงรำยกำรของสถำนเ ปนรำยกำร สงเสรมสขภำวะ ทกษะชวตเดก เยำวชน ครอบครว ชมชน และประชำชนท วไป เมอเดอนธนวำคม 2553 จำกแนวคดในกำรบรหำรสถำนเพอบรกำรสำธำรณะแกชมชน โดยไดแรงบลดำลใจในกำรท ำสถำนทสรำงสรรคสงคม เพอบรกำรสำธำรณะ จำก


[109]

มลนธเครอขำยครอบครวในกำรเปนพเ ลยงคอยหนนเสรม ใหค ำแนะน ำ รวมท งดแลและพฒนำคณภำพรำยกำรรวมกนระหวำงมลนธเครอขำยครอบครว กบ สมำคมสอสรำงสรรคเพอเดก เยำวชน และครอบครว ภำคตะวนออก

ส ำหรบกำรศกษำกำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชน FM 88.25 MHz. เพอกำรพฒนำเ ดก เ ยำวชน และครอบครว ในจงหวดชลบร นน พบวำมหลำยสวนทสงผลใหกำรบรหำรจดกำรยงไมสอดคลองตำมหลกกำรบรหำรจดกำรวทยชมชนทแทจรงท งหมด แตถอเปนกำรต งตนของกำรเปนวทยชมชนทมเนอหำเฉพำะส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครวไดเ ปนอยำงด เชน มกำรวำงแผนงำนโครงกำรยอยในกำรสรำงเครอขำยดำนเดกและเ ยำวชน เพอสรำงกำรมสวนรวมในกำรพฒนำรำยกำรไวหลำยโครงกำร แตยงไมสำมำรถด ำเนนกำรไดท งหมด เนองจำกทมงำนไมพรอมและมจ ำนวนนอย รวมท งไมมงบประมำณในกำรด ำเนนงำน มกำรจดระบบงำน หนำท และควำมรบผดชอบใหผรบผดชอบหลก โดยพจำรณ ำจำกควำมเหมำะสม ควำมถนด และควำมพรอม แตเนองจำกมก ำลงคนจ ำกดในกำรปฏบตงำนจรง แตละคนจงมำรวมมอกนท ำงำน

ดำนหลกเกณฑในกำรคดเลอกอำสำสมครเขำมำรวมงำนกบสถำนฯ นน พจำรณำจำกควำมสนใจในกำรท ำงำนวทยเปนอนดบแรก เนองจำกมงบประมำณในกำรด ำเนนงำนนอย จงเนนอำสำสมครทสนใจเขำมำฝกประสบกำรณวชำชพ เปนกำรชวยเหลอดำนก ำลงบคลำกรทขำดแคลน และประหยดงบประมำณ โดยใชวธประกำศรบอำสำสมครในรำยกำร จำกกำรพดคยชกชวนเครอขำยคนท ำงำนดำนเ ดก เ ยำวชน และครอบครว และกำรจ ดอบรมนกจดรำยกำรวทยก บสถำบนกำรศกษำ เปนชองทำงในกำรไดมำซงบคลำกรและอำสำมคร โดยอำสำสมครทเ ข ำมำท ำงำนน น สวนใหญจะเข ำรวมงำนสวนของกำรจดรำยกำรมำกทสด

สถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. มแนวทำงบรหำรงำนโดยไมค ำนงถงกำรแสวงหำผลก ำไรเปนหลก แตหำรำยไดเพอสำธำรณะประโยชนตำมเจตนำรมณเรมแรกของกำรกอต ง มหลกเกณฑกำรหำรำยไดทชดเจน คอ ไมรบโฆษณำขำยสนคำเกนจรง หรอโฆษณำมอมเมำเยำวชน และมแผนพฒนำคณภำพรำยกำรใหสำมำรถขำยรำยกำรได แตยงไมสำมำรถด ำเนนกำรไดเตมท เนองจำกตดปญหำดำนงบประมำณทใชในกำรด ำเนนงำนพฒนำตวรำยกำร และยงขำดประสบกำรณในกำรด ำเนนงำน

กำรบรหำรจดกำรเนอหำในกำรผลตรำยกำร สถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. มวตถประสงคหลก คอ กำรเปนสถำนวทยเพอเดก เยำวชน และครอบครว รวมท งเพอเผยแพรควำมรเรองสขภำพ กำรศกษำ ศำสนำ ศลปะ วฒนธรรม สงคม เศรษฐกจ และกจกรรมสงเสรมกำรเรยนรสขภำวะ ทกษะชวตเดก เยำวชน ครอบครว ชมชน และประชำชนท วไป ตลอดจรเปนสอกลำงในกำรประชำสมพนธขอมล ขำวสำรทเปนประโยชนแกเ ดก เ ยำวชน ครอบครว และชมชน โดยมข นตอนและแนวคดในกำรผลตรำยกำร รปแบบ และเนอหำรำยกำรตำมชวงวยหรอหนำตำงแหงโอกำสจำกมลนธเ ครอขำยครอบครวหรอ FM 105 MHz. คลนสขำวเพอเดกและครอบครว เชน เดกแตละชวงวยจะมหนำตำงทำงโอกำสทจะเ รยนรไมเหมอนกน กำรท ำรำยกำรเดกจะตองเปดหนำตำงใหเหมำะสม และรปแบบไหนทจะท ำใหเ ขำเ ข ำมำฟง รวมไปถงกำรน ำเสนอรำยกำรครอบครวทม 2 ประเภทกคอ เรองบทบำทหนำทของคนในครอบครวและเรองกำรจดกำรสมพนธภำพ

สถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. แบงกำรผลตรำยกำรออกเปน 2 สวน คอ - รำยกำรทรบสญญำณจำก FM 105 MHz. คลนสขำวเพอเดกและครอบครว ไดแก รำยกำรขบวนกำรคนตวเ ลก

รำยกำรพระอำทตยยมแฉง รำยกำรครอบครวคยกน รำยกำรพอแมพนธใหมหวใจเกนรอย รำยกำรนบเ รำดวยคน รำยกำรโลมำ...ลนลำ รำยกำรขบวนกำรลำนควำมคด และรำยกำรครคดส และมกำรถำยทอดขำวจำกสถำนวทยกระจำย เ สยงแหงประเทศไทย

- รำยกำรททำงสถำนผลตเอง ไดแก รำยกำรเอกอ เอก เอก รำยกำร Kids & Teen รำยกำร Me Teen ทไหนไมม ทนมทน รำยกำรนดกบผ เพอผมสมอง และรำยกำรเดกมภม ซงรำยกำรททำงสถำนผลตเอง ผบรหำรมองวำ ย งตองไดรบกำร


[110]

พฒนำท งเนอหำและกระบวนกำรผลตรำยกำรใหเกดควำมนำสนใจ และมคณภำพมำกพอทจะตอยอดไปใหถงจดทขำยรำยกำรได

ในสวนควำมรวมมอกบเครอขำยวทยกระจำยเสยง หรอวทยชมชนอนๆ โดยเฉพำะของ FM 105 MHz. คลนสขำวเพอเดกและครอบครวนน กลมตวอยำงไดอธบำยไว 2 ลกษณะ คอ มองในแงของกำรเปนเครอขำย ซงม 2 รปแบบ คอ

- เครอขำยทเปนผรบ หมำยถง เครอขำยทเขำมำชวยเตมเตมในกำรด ำเนนงำน - เครอขำยทเปนผให หมำยถง เครอขำยทชวยขยำยฐำนกลมเปำหมำยใหกวำงมำกขน

กบอกลกษระหนง คอ กำรเปนเครอขำยในแงเนอหำรำยกำร ซงแบงออกเปน 4 รปแบบ ดงน - รปแบบแรก คอ กำรเชอมสญญำณขณะออกอำกำศ คอ เครอขำยสถำนวทยชมชนอนๆ สำมำรถเ ลอกเ วลำโดยน ำ

สญญำณทำงอนเตอรเนตไปเชอมออกอำกำศสดไดทนท แตจะมปญหำเรองเชงเทคนคทสญญำณทำงอนเตอรเ นตย งไมเสถยร

- รปแบบทสอง คอ กำรผลตสอทมเนอหำเกยวกบเดก เชน เพลง หรอนทำนส ำเรจรป สงเ ปนซดหรอวสดบนทกใหเครอขำยน ำไปเปนสวนประกอบของรำยกำร เพอผลตออกอำกำศเอง

- รปแบบทสำม คอ น ำรำยกำรทผลตแลวข นเ วบไซตให เ ครอขำยวทยชมชนอนๆ สำมำรถดำวนโหลดไปออกอำกำศท งหมด หรอน ำไปเปนสวนประกอบของรำยกำร

- รปแบบทส คอ กำรจดอบรมทกษะในกำรจดรำยกำรวทยส ำหรบเ ดกใหกบเ ครอขำยวทยชมชน ซงพบวำเครอขำยสวนใหญมทกษะในกำรจดรำยกำรแตขำดเนอหำทเกยวกบเดกและครอบครว

ส ำหรบควำมรวมมอกบเครอขำยวทยกระจำยเสยงของสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. น น มลกษณะเครอขำยทเปนผให โดยไดชวยขยำยฐำนกลมเปำหมำยใหกวำงมำกขน จำกกำรเขำรวมกบเครอขำยวทยกระจำยเสยง ไดแก ชมรมวทยเดก เยำวชน และครอบครว จ.ชลบร ในดำนอำสำสมคร กำรเผยแพรรำยกำรรวมกน กำรพ ฒนำเ นอหำ และกำรพฒนำศกยภำพกำรจดรำยกำรรวมกน สวนเครอขำยวทยไทยเพอเดกและครอบครว ภำคตะวนออก เ ปนควำมรวมมอกนระหวำง FM 105 MHz. กบชมรมวทยเดกเยำวชน และครอบครว จ .ชลบร ในกำรขยำย เครอขำย นอกจำกน ย งมควำมรวมมอกบสอเพอชมชนอนๆ อกดวย เชน หอกระจำยขำวพำนทอง น ำเทปรำยกำรไปเผยแพร และหนงสอพมพอสระชน ใหคอลมนประจ ำเกยวกบกจกรรมสรำงสรรคสงคมส ำหรบเดกและเยำวชน

ท งน ปจจยส ำคญทจะชวยสรำงควำมอยรอดของสถำนวทยชมชนนน คอ ปจจยดำนเศรษฐกจ หรอ แหลงทน โดย FM 105 MHz. คลนสขำวเพอเดกและครอบครว มกำรด ำเนนงำนทพงพงงบประมำณจำกแหลงทน คอ สสส. เพยงแหงเ ดยว และถำหำกไมไดรบทนจำก สสส. กจ ำเปนตองปดตวลง จงไดหำแนวทำงจดต งบรษทขนมำด ำเนนงำนในกำรหำรำยไดอกทำงหนงเพอควำมอยรอด ซงเปนสภำพแวดลอมภำยนอกทมผลตอกำรบรหำรจดกำรสถำนวทยชมชน

ดำนสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. วทยเพอกำรเรยนรส ำหรบเดก เยำวชน และครอบครว จงหวดชลบรนน แหลงทนยงคงเปนปญหำใหญ เพรำะนอกจำกจะไมไดรบทนสนบสนนจำก สสส. แลว ยงพงพงรำยไดจำกเจำของหรอผอ ำนวยกำรสถำน ซงท ำใหไมเหนสญญำณของควำมย งยน แตเปนกำรผกตดกบตวบคคล เสยงตอกำรลมเลกหรอยตกจกำรไดงำยเมอตองเผชญคำใชจำยทตดลบ และในขณะทหำกมเหตกำรณบำงอยำงทเ ปนปจจยแวดลอมภำยนอกเกดข น เ ชน รำคำน ำมน หรอสนคำและบรกำรมกำรปรบตวสงขน แตทำงสถำนยงจำยคำตอบแทนคงท สงผลใหบำงครงอำสำสมครไมสำมำรถเดนทำงมำจดรำยกำรสดได เนองจำกภำระคำน ำมนทสงกวำเงนทไดรบ จงจ ำเปนตองแกไขปญหำดวยกำรบนทกเทป ท งทแทจรงนนตนเหตของปญหำคอ กำรบรหำรจดกำรงบประมำณในกำรหำแหลงรำยไดจำกหลำยทศทำง โดยลดกำรพงพำรำยไดจำกทำงเดยวหรอจำกบคคลใดบคคลหนง


[111]

ขอเสนอแนะทไดจากการวจย - ควรมกำรสรปหรอถอดบทเรยนของกระบวนกำรท ำงำนทผำนมำ กอนทจะเปดสถำนใหมอกครง เ นองจำกกำร

ปรบเปลยนกำรบรหำรจดกำรใหสอดรบกบสถำนกำรณทหมนเวยนเปลยนไปจะชวยใหสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. สำมำรถด ำเนนงำนไดอยำงม นคงมำกขน

- ส ำหรบกำรบรหำรจดกำรดำนเนอหำในกำรผลตรำยกำรนน พบวำยงผลตรำยกำรเองไดนอย ซงเ ปนผลมำจำกงบประมำณและอำสำสมครหรอบคลำกรทมจ ำนวนนอย ดงนน จงควรมกำรวำงแผนดำนนใหสอดคลองกบแผนในกำรสบทอดอำสำสมครรนใหมๆ เพอเพมกำรผลตเนอหำทหลำกหลำยและตอบรบควำมตองกำรของผฟงในทองถน นอกจำกน ควรพฒนำควำมรวมมอกบเครอขำยวทยชมชนอนๆ ในทองถนในดำนกำรผลตเ นอหำรำยกำรส ำหรบเ ดกและเ ยำวชน เนองจำกทกสถำนตำงตองใชเนอหำดำนเดกและเยำวชนตำมประกำศ เ รอง หลกเ กณฑกำรจดท ำผงรำยกำรส ำหรบกำรใหบรกำรกระจำยเสยงหรอโทรทศน พ.ศ. 2556 เพรำะนอกจำกจะมกำรแลกเปลยนเนอหำใหเกดควำมหลำกหลำยแลว ย งชวยลดตนทนของแตละสถำนวทยชมชนอกดวย

- สถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. นน ควรน ำแนวทำงกำรบรหำรดำนธรกจเพอสงคม (Social Enterprise) ทมงเนนเปำหมำยทำงสงคม และกำรเงนไปพรอมกน ประยกตใชในกำรหำรำยไดของวทยชมชน เชน กำรท ำกจกรรมสำธำรณะประโยชนรวมกบชมชน เพอใหเกดกำรรบรวำสถำนท ำงำนดำนเดกและเ ยำวชน แลวชมชนจะมสวนชวย เหลอสถำนผำนกำรอดหนนสนคำ หรอกำรเปดรบสมำชก กำรต งตรบบรจำค กำรทอดผำปำ ทอดกฐน เ นองจำกกำรมรำยไดจำกผฟงเปนเหมอนกลไกตรวจสอบวำวทยชมชนยงใหบรกำรหรอท ำหนำททเปนประโยชนตอชมชน เพรำะหำกวทยชมชนมบทบำทหนำทส ำคญตอชมชนเหมอนสถำบนอนๆ เชน วด โรงเรยน ชมชนกจะเหนควำมส ำคญของวทยชมชน

- ผวจยเหนวำคณะกรรมกำรกจกำรกระจำยเสยง กจกำรโทรทศน และกจกำรโทรคมนำคมแหงชำต (กสทช.) หรอรฐบำล ควรมกำรจดต งกองทนทเกยวกบสอเดกและเยำวชนโดยตรง เ นองจำกเ ปนหนวยงำนตรงทออกประกำศ เ รอง หลกเกณฑกำรจดท ำผงรำยกำรส ำหรบกำรใหบรกำรกระจำย เ สยงหรอโทรทศน พ.ศ. 2556 ทระบเ กยวกบออกอำกำศรำยกำรทมเนอหำ สรำงสรรคสงคมหรอรำยกำรส ำหรบเ ดกและเ ยำวชน อยำงนอยว นละ 60 นำท แตกลบไมม เ งนทนสนบสนน ถอเปนกำรผลกภำระใหผประกอบกำร อกท งรำยกำรเดกและเยำวชน ถอเปนกำรผลตทใชตนทนควำมร และทนทำงสงคมคอนขำงสงในกำรด ำเนนงำน - ปจจยดำนเทคโนโลย (Technological Factors) มแนวคดทส ำคญวำ “ตอไปรำยกำรวทยจะไมมเวลำ ผฟงอยำกฟงเมอใดกสำมำรถท ำได” ดงนน กำรด ำเนนงำนวทยจงจ ำเปนตองประยกตใหสอดคลองกบเทคโนโลยเปนพนทในกำรสอสำรกบผฟง เพมเตมจำกชองทำงแบบเดม แมวำปจจยดำนเทคโนโลยจะไมสงผลตอกำรบรหำรงำน แตมผลกบผฟงอยำงหลกเลยงไมได

- ดำนโครงสรำงกำรบรหำรจดกำรองคกร ควรมกำรเพมสวนงำนทเ กยวกบกำรสอสำรกบชมชน ท ำหนำทประสำนขอมลขำวสำรและควำมรวมมอระหวำงสถำนกบชมชน เพอใหเ กดกำรรบรและสนบสนนกำรด ำเ นนงำนของสถำน เปนกำรสรำงควำมย งยนอกทำงหนง

- ดำนอำสำสมคร เนองจำกทผำนมำทำงสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. ไดอบรมอำสำสมครรวมกบสถำบนกำรศกษำในระดบมธยมศกษำ ท ำใหกลมอำสำสมครทไดขำดควำมหลำกหลำย จงควรมกำรอบรมกบอำสำสมครกลมอนๆ เพมเตม นอกจำกน ระยะหำงของกำรอบรมแตละรนทผำนมำนน อำจทงชวงนำนเกนไป ท ำใหอำสำสมครย งคง


[112]

ไมเพยงพอตอกำรด ำเนนงำน ดงนน ควรจดชวงระยะเวลำทชดเจน เชน ไตรมำสละ 1 ครง เพอประเมนสถำนกำรณเ ปนระยะๆ เนองจำกงำนวทยเปนงำนทท ำทกวน จงตองมอำสำสมครทหมนเวยนอยเสมอ

นอกจำกน ควรมกำรจดต งกลมอำสำสมครหรอชมรมอำสำสมครของสถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. เพอแกไขปญหำกำรขำดแคลนบคลำกรและยงสงเสรมกำรมสวนรวมในฐำนะผผลตรำยกำรไดอกดวย

- สถำนวทยชมชนสบำย FM 88.25 MHz. ควรสรำงกำรมสวนรวมในวทยชมชนในรปแบบอนเพมเ ตมทนอกเหนอจำกกำรเปนอำสำสมครรวมผลตรำยกำร กลำวคอ เปนผรวบรวมวตถดบในกำรผลตรำยกำร เ ชน กำรสงข อมลขำวสำรดำนเดกและเยำวชน หรอ เปนจดรบเสยงสะทอน (Feedback) จำกชมชนสงมำใหกบทำงสถำน ถอเปนกำรเพมชองทำงกำรประเมนผลอกทำงหนงดวย

เอกสารอางอง ธนำวชณ แกวพงศพนธ. (2553). วทยชมชน: กฎหมายและการพฒนา. กรงเทพฯ: จฬำลงกรณมหำวทยำลย . สถำบน

นโยบำยศกษำ.


[113]

ความเดมแท: พลวตของอตลกษณทางชาตพนธลมน าโขงเพอตอบรบการทองเทยวในอาเซยน * Authenticity: Dyna mic of Mekong Ethnic Identity to Support ASEAN Tourism

วศษฐศร ชสกล** Wisitsiri Chusakul

บทคดยอ กำรน ำเสนออตลกษณทำงชำตพนธเพอตอบสนองควำมตองกำรของสงคมสมยใหมในเชงพำณชยมมำกข น ท ำใหคณคำและควำมหมำยของควำมเ ปนตวตนในกลมชำตพ นธเปลย นแปลงไป กำรวจยครงน จงมวตถประสงค เพอศกษำอตลกษณของกลมชำตพนธลมน ำโขง ไดแก ไทด ำ พวน ญอ โส ผไท แสก ขำและกะเ ลงในพนทจงหวดเ ลย หนองคำย นครพนมและมกดำหำร โดยวธกำรวจยเชงคณภำพดวยกำรสมภำษณเชงลกกบตวแทนของกลมชำตพ นธ และตวแทนของภำครฐ จ ำนวน 27 คน ผลกำรวจยพบวำ อตลกษณของกลมชำตพ นธมควำมหลำกหลำยและแตกตำงตำมภมหลงของชำตพนธ ประกอบดวย 1) ลกษณะของพนท 2) ทรพยำกร (ธรรมชำตและโบรำณสถำน โบรำณวตถ) 3) ประเพณและวฒนธรรม (บำนเรอนพนถน ภำษำชำตพนธ กำรแตงกำย กำรบรโภคอำหำร ศลปะกำรแสดง ควำมเชอและพธกรรมและงำนชำงฝมอ) และ 4) กำรบรหำรจดกำรของชมชน ท งน ควำมเดมแทของอตลกษณไดปรบเปลยนไปตำมควำมทนสมยเพอควำมอยรอดของกลมชำตพนธ โดยมกจกรรมกำรทองเทยวเปนตวขบเคลอนใหเกดกำรอนรกษบนพนฐำนควำมเ ดมแท ของวตถและกำรสรำงควำมหมำยควำมเดมแทใหกบอตลกษณของกลมชำตพนธใหเกดขน ค าส าคญ : ควำมเดมแท, อตลกษณทำงชำตพนธ, แมน ำโขง, อำเซยน, กำรทองเทยว

Abstract

The ethnic identity presentation which meets the modern commercial society demand has been increasing. This results in decreasing in their values and ethnic identity. The research objective is to study the ethnic groups identity along Mekong river; Tai Dam, Puan, Yor, So, Phu Tai, Saek, Kha, and Ka Leung ; Loei, Nongkhai, Nakhon Panom, and Mukdahan province. The study is the qualitative research and conducted by in-depth interview. There are 27 interviewees in this research; ethnic group representatives and governors. The results shows that ethnic groups’ identities are

* ผลก ำรวจย นเ ปนส วนหนง ขอ งกำ รว จย ช ดท 1 เ รอง " ควำ มเ ด มแ ทขอ งก ำรท อง เ ทย วท ำงว ฒนธรรมของก ลม ชำตพน ธ ลมน ำโขง" ภำยใตแผนงำนวจย เรอง "กำรพฒนำกำรทองเทยวเชงชำตพนธในลมน ำโขงบนฐำนของควำมเดมแทเพอตอบรบแผนกำรทองเ ทย วของอำเซยน" ไดรบทนสนบสนนกำรวจยจำกเครอขำยองคกรบรหำรงำนวจยแหงชำต (คอบช.) ป 2557 ** คณะวทยำกำรจดกำร มหำวทยำลยรำชภฏเลย ; Email: [email protected]


[114]

diversified based on their backgrounds. The identities are based on 1) location 2) resources (natural resources, historic sites and antiques) 3) tradition and culture (local house-style, ethnic language, costumes, food consumption, performing arts, faith and worship, and craft) and 4) community’s management. The authenticity of identities has changed and adapted due to survival of members. Therefore, tourism activities are the main drivers to conserve the ethnic's identities based on objective authenticity and constructive authenticity. Key Word: Authenticity, Ethnic Identity, Mekong River, ASEAN, Tourism

articles

Documents

asean community

asean economy

asean conference

asean environment

asean economic community

nonasean countries

asean gas pipeline

nonasean regions