anagaah uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... ·...

102
ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169) 1 ÃÀÐ×Èà Ñóäàëãàà, øèíæèëãýý Áèîàíàãààõ 1. ×.Àðèóíáîëä, Á.Õàæèäñ¿ðýí, Ò.Áóÿíõ¿¿, Ý.Àççàÿà, Æ.̺íõöýöýã Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæòýé õ¿ì¿¿ñò àïîëèïîïðîòåéí À5 ãåíèéí 1177c>t õýâ øèíæèéã èéëäñèéí òðèãëèöåðèäûí òºâøèíòýé õîëáîí ñóäàëñàí ä¿í 2. À.Áàÿíìºíõ, Ë.Õ¿ðýëáààòàð, Ë.Ëõàãâà Ýëýãíèé õàâäàðûí ýñýä ýëëèïèí áýëäìýë íºëººëºõ òóõàé ìîëåêóë ìåõàíèçìûí òààìàãëàë 3. Ä.Áÿìáàñ¿ðýí Íèìãýí ¿åò õðîìàòîãðàô áîëîí ºíäºð äàðàëòàò øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí àðãààð ãèäðîõèíîíû èäýâõèéã òîäîðõîéëñîí ä¿í 4. Ä.Oþóíäýëãýð, Ý.Ýðäýíýöîãò, Æ.Áàòæàðãàë, ×.Íÿìðàã÷àà, Í.A Ãîëóáêèíà Ìîíãîë îðíû ãîë õýðýãëýýíèé õ¿íñýíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýý Ýìíýëç¿é 5. Ö.Áàäàìñýä, Ì.Óÿíãà, Í.Áèëã¿¿í Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ íü 6. Á.Æàðãàëñàéõàí, Ä.ßíæèíñ¿ðýí, Ë.Ãàëöîã, Ä.Ýðäýíýöîãò, Ñ.Òýãøæàðãàë Óìàéí ëåéîìèîìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 ãåí, ¿ðæëèéí KI67 óóðãèéí ÿëãàðëûã òîäîðõîéëîõ îíîøëîãîîíû à÷ õîëáîãäîë 7. Á.Ãýðýëìàà, Ë.Ãàíáîëä Ç¿ðõíèé íýýëòòýé õàãàëãààíû ¿åä ç¿ðõ ñààæóóëàõ óóñìàë äîòîîä òîãòâîðò îð÷èíä íºëººëºõ íü Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíä 8. Ä.Ýðäýíýöîãò, Ë.Ãàëöîã, Ý.Áàÿðìàà, Ì.Îáåðõîëçåð Ìîíãîëûí Òåëåïàòîëîãèéí ñèñòåì (ÌîíÒåëÍýò) Ýìç¿é, óëàìæëàëò àíàãààõ óõààí 9. Ñ.Áàäàìöýöýã, À.Áàÿíìºíõ, Ë.Ëõàãâà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð ×aöàðãàíà (Hippophae Rhamnodes l.) æèìñíèé òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí ñóäàëãàà 10. Á.Áàòòóëãà, Ñ.Áàäàìöýöýã, Á.Îþóí÷èìýã, Ã.Áàòòóëãà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð ×àëõ, òàìèð òýíõýý ñàéæðóóëàõ ¿éëäýëòýé àìüòàí áîëîí óðãàìëûí ãàðàëòàé ò¿¿õèé ýäèéí õèìèéí øèíæèëãýý 11. Ò.Äàâààñàìáóó, Ö.×èìãýý, Á.Õàø÷óëóó, Ñ.Áàÿðàà, Á.Îä÷èìýã, À.Áàÿíìºíõ, Ë.Ëõàãâà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð Áººð ýì÷ëýõ ¿éëäýëòýé áýëäìýë¿¿äèéí ôàðìàêîëîãèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ 12. Î.Ýðäýíýòóÿà, Ã.Áàòòóëãà, Í.̺íõæàðãàë, Á.Õàø÷óëóó , Ö.×èìãýý, Ë.Ëõàãâà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð Äåíòîñ 1% ãåëü ýìèéí òåõíîëîãè, ñòàíäàðò÷èëëûí ñóäàëãàà 13. È.Öàöðàë, Ïàòðèê Õîåò, Ñ.Ï¿ðýâñ¿ðýí, Ä.Öýíäýýõ¿¿ ¯íäýñíèé ýìèéí ¿éëäâýðèéí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë (GMP)-ûí õýðýãæèëòèéã ñóäàëñàí ä¿íãýýñ Ëåêö, Òîéì, Ǻâëºãºº 14. Õ. Ãýðýëýý, Ä. Àâèðìýä, Ì.Òóóë, Ö. Áàòáîëä Õîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿åèéí èììóíîãèñòîõèìèéí îíîøèëãîîíû àñóóäàëä 15. Ë.Íàðàíöýöýã, Í.Æàâçàíäîëãîð, Á.Ýíõáàÿð, Ñ.̺íõáàÿðëàõ ¯åò óðãàìëûí òîîñíû àëëåðãåí, àëëåðãåíû óóðãèéí øèíæ ÷àíàð Ø¿¿ìæ, áîäîë, ýðãýö¿¿ëýë 16. Ã.Óÿíãà,Æ.Çàíäðàà,Ñ.Ãàíáîëä, Ñ.ªíºðñàéõàí, Ä.Ñóâä STT1, GSTM1 ãåíèéí äåëåöèéã Taq 2x Dual master mix àøèãëàí èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíèé àðãà

Upload: others

Post on 16-Sep-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169) 1

ÃÀÐ×ÈÃ

Ñóäàëãàà, øèíæèëãýý

Áèîàíàãààõ

1. ×.Àðèóíáîëä, Á.Õàæèäñ¿ðýí, Ò.Áóÿíõ¿¿, Ý.Àççàÿà, Æ.̺íõöýöýãÁîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæòýé õ¿ì¿¿ñò àïîëèïîïðîòåéí À5 ãåíèéí 1177c>t õýâ øèíæèéã èéëäñèéí òðèãëèöåðèäûí òºâøèíòýé õîëáîí ñóäàëñàí ä¿í

2. À.Áàÿíìºíõ, Ë.Õ¿ðýëáààòàð, Ë.ËõàãâàÝëýãíèé õàâäàðûí ýñýä ýëëèïèí áýëäìýë íºëººëºõ òóõàé ìîëåêóë ìåõàíèçìûí òààìàãëàë

3. Ä.Áÿìáàñ¿ðýíÍèìãýí ¿åò õðîìàòîãðàô áîëîí ºíäºð äàðàëòàò øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí àðãààð ãèäðîõèíîíû èäýâõèéã òîäîðõîéëñîí ä¿í

4. Ä.Oþóíäýëãýð, Ý.Ýðäýíýöîãò, Æ.Áàòæàðãàë, ×.Íÿìðàã÷àà, Í.A ÃîëóáêèíàÌîíãîë îðíû ãîë õýðýãëýýíèé õ¿íñýíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýý

Ýìíýëç¿é

5. Ö.Áàäàìñýä, Ì.Óÿíãà, Í.Áèëã¿¿íÖî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ íü

6. Á.Æàðãàëñàéõàí, Ä.ßíæèíñ¿ðýí, Ë.Ãàëöîã, Ä.Ýðäýíýöîãò, Ñ.ÒýãøæàðãàëÓìàéí ëåéîìèîìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 ãåí, ¿ðæëèéí KI67 óóðãèéí ÿëãàðëûã òîäîðõîéëîõ îíîøëîãîîíû à÷ õîëáîãäîë

7. Á.Ãýðýëìàà, Ë.ÃàíáîëäÇ¿ðõíèé íýýëòòýé õàãàëãààíû ¿åä ç¿ðõ ñààæóóëàõ óóñìàë äîòîîä òîãòâîðò îð÷èíä íºëººëºõ íü

Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíä

8. Ä.Ýðäýíýöîãò, Ë.Ãàëöîã, Ý.Áàÿðìàà, Ì.ÎáåðõîëçåðÌîíãîëûí Òåëåïàòîëîãèéí ñèñòåì (ÌîíÒåëÍýò)

Ýìç¿é, óëàìæëàëò àíàãààõ óõààí

9. Ñ.Áàäàìöýöýã, À.Áàÿíìºíõ, Ë.Ëõàãâà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð ×aöàðãàíà (Hippophae Rhamnodes l.) æèìñíèé òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí ñóäàëãàà

10.

Á.Áàòòóëãà, Ñ.Áàäàìöýöýã, Á.Îþóí÷èìýã, Ã.Áàòòóëãà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð×àëõ, òàìèð òýíõýý ñàéæðóóëàõ ¿éëäýëòýé àìüòàí áîëîí óðãàìëûí ãàðàëòàé ò¿¿õèé ýäèéí õèìèéí øèíæèëãýý

11. Ò.Äàâààñàìáóó, Ö.×èìãýý, Á.Õàø÷óëóó, Ñ.Áàÿðàà, Á.Îä÷èìýã, À.Áàÿíìºíõ, Ë.Ëõàãâà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð Áººð ýì÷ëýõ ¿éëäýëòýé áýëäìýë¿¿äèéí ôàðìàêîëîãèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ

12. Î.Ýðäýíýòóÿà, Ã.Áàòòóëãà, Í.̺íõæàðãàë, Á.Õàø÷óëóó , Ö.×èìãýý, Ë.Ëõàãâà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð Äåíòîñ 1% ãåëü ýìèéí òåõíîëîãè, ñòàíäàðò÷èëëûí ñóäàëãàà

13. È.Öàöðàë, Ïàòðèê Õîåò, Ñ.Ï¿ðýâñ¿ðýí, Ä.Öýíäýýõ¿¿¯íäýñíèé ýìèéí ¿éëäâýðèéí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë (GMP)-ûí õýðýãæèëòèéã ñóäàëñàí ä¿íãýýñ

Ëåêö, Òîéì, Ǻâëºãºº

14. Õ. Ãýðýëýý, Ä. Àâèðìýä, Ì.Òóóë, Ö. ÁàòáîëäÕîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿åèéí èììóíîãèñòîõèìèéí îíîøèëãîîíû àñóóäàëä

15. Ë.Íàðàíöýöýã, Í.Æàâçàíäîëãîð, Á.Ýíõáàÿð, Ñ.̺íõáàÿðëàõ ¯åò óðãàìëûí òîîñíû àëëåðãåí, àëëåðãåíû óóðãèéí øèíæ ÷àíàð

Ø¿¿ìæ, áîäîë, ýðãýö¿¿ëýë

16. Ã.Óÿíãà,Æ.Çàíäðàà,Ñ.Ãàíáîëä, Ñ.ªíºðñàéõàí, Ä.ÑóâäSTT1, GSTM1 ãåíèéí äåëåöèéã Taq 2x Dual master mix àøèãëàí èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíèé àðãà

Page 2: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169) 2

Ìýäýýëýë, ñóðòàë÷èëãàà

17. Àçè, íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õîëáîî, àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéã èíäåêñæ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãóóäûí õàìòàðñàí õóðàë, ÷óóëãàíû òóõàé

18. Àíàãààõ óõààíû èõ, äýýä ñóðãóóëèéí ñóðãàëòàíä çîðèóëñàí“Ìýäðýë ñóäëàë”(2014) ñóðàõ áè÷ãèéí òîâ÷ òàíèëöóóëãà

19. Õ¿íèéã îðîëöóóëñàí ñóäàëãààíû ¸ñç¿éí ñóðãàëòûí òóõàé

20 ÁÍÌÀÓ-ûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷, ØÓÀ-èéí ñóðâàëæëàã÷ ãèø¿¿í,ÀØÓ-û äîêòîð, ïðîôåññîð Âàíäàí-Èøèéí È÷èíõîðëîîÌýíäýëñýíèé 100 æèëèéí îéä çîðèóëàâ

21 Öýâýãìèäèéí Ñ¿ðýíæàâ (1929-2014)

22 Òàëàðõàë

Page 3: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169) 3

CONTENT

Original articles

Biomedicine

1. The study of apolipoprotein A5 gene polymorphism in relation to serum triglyceride level in people with metabolic syndromeAriunbold Ch., Khajidaa B., Buyankhuu T., Azzaya E., Munkhtsetseg J.

2. Hypothesis of effects for ellipin on cancer cells molecular mechanisms involveBayanmunkh.A, Khurelbaatar.L, Lkhagva.L

3. Activity of the hydroquinone its based TLC/HPLC analysisByambasuren Dorjsuren

4. Selenium content in Mongolian wheat and livestock meatOyundelger D, Erdenetsogt E, BatjargalJ, Nyamragchaa Ch, GolubkinaN.A

Clinical medicine

5. Diagnosis of acute and chronic pancreatitis and differential diagnosisBadamsed.Ts, Uynga.M, Bilguun.N

6. Diagnostic value of tumor suppressor P53gene and proliferative Ki67 marker expression in uterine leiomyomasB.Jargalsaikhan, D.Yanjinsuren, L.Galtsog, D.Erdenetsogt, S.Tegshjargal

7. The influence of different types of cardioplegic solutions on homeostasis during open heart surgery B.Gerelmaa, L.Ganbold

Public Health

8. Mongolian Telepathology Network (MonTelNet)D.Erdenetsogt, L.Galtsog, E.Bayarmaa, M.Oberholzer

Pharmacy and Traditional medicine

9. Fatty acid composition of sea-buckthorn (Hippophae Rhamnodes L. ) oilBadamtsetseg S, Bayanmunkh A, Lkhagva L, Khurelbaatar L

10. Chemical analysis of animal and plants origin raw materials to improve body potential and strengthBattulga B, Badamtsetseg S, Oyunchimeg B, Battulga G, Khurelbaatar L

11. The pharmacology study result of kidney inflammation treatment active preparationDavaasambuu.T, Chimgee.Ts, Khashchuluu.B, Bayaraa.S, Odchimeg.B, Bayanmunkh.A, Lkhagva.L, Khurelbaatar.L

12. Technological and standardization study of dentos 1% gel medicineO.Erdenetuya, G.Battulga, N.Munkhjargal, B.Khashchuluu, Ts.Chimgee, L.Lkhagva, L.Hurelbaatar

13. Results of the assessment study of GMP implementation level among local pharmaceutical manufacturersI.Tsatsral, Patrick Hoet, S.Purevsuren, D.Tsendeekhuu

Lecture, Review and Consultation

14. Immunohistochemical diagnostics in stomach cancerGerelee.Kh, Avirmed.D, Tuul.M, Batbold.Ts

15. Characteristics and immunobiology of grass pollen allergensL.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh

Critiques, thoughts and reflections

16. Method for detection of GSTM1, GSTT1 deletion variantsusing Taq 2x Dual master mix G.Uyanga, J.Zandraa, S. Gandbold, S.Unursaikhan, D.Suvd

Information and Advertisement

17. Information on APAME 2014 convention

18. Brief Introduction of textbook “Neurology” dedicated for training of medical universities and colleges.

19. Training on ethics of human subject protection

20 To the 100th year of anniversary of Academician Vandan-Ishiin Ichinkhorloo

21 To the 80th year of anniversary of prof. Tsevegmidiin Surenjav

22 Àcknowledgements

Page 4: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

4 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ

ÁÈÎÀÍÀÃÀÀÕ

Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæòýé õ¿ì¿¿ñò àïîëèïîïðîòåéí A5 ãåíèéí 1177c>t õýâ øèíæèéã èéëäñèéí òðèãëèöåðèäûí òºâøèíòýé õîëáîí ñóäàëñàí ä¿í

×.Àðèóíáîëä1, Á.Õàæèäñ¿ðýí1, Ò.Áóÿíõ¿¿1, Ý.Àççàÿà2, Æ.̺íõöýöýã1

1ÀØÓ¯ÈÑ, ÝÇ-ÁèîÀÑ, Ýñèéí áèîëîãè, Áèîõèìèéí òýíõèì2ßïîí óëñ, Òîêèîãèéí Nõ Cóðãóóëü, Ãåíåòèêûí òýíõèì

Email:[email protected]

Abstract

The study of apolipoprotein A5 gene polymorphism in relation to serum triglyceride level in people with metabolic syndrome

Ariunbold Ch.1, Khajidaa B.1, Buyankhuu T.1, Azzaya E.2, Munkhtsetseg J.11MNUMS, School of Pharmacy and Biomedicine, Department of Cellular biology and Biochemistry

2 Department of Human Genetics, The University of TokyoEmail: [email protected]

Background. A large number of longitudinal studies indicate significantly increased risk of cardiovascular events and death in people with the MetSyn and high plasma levels of triglycerides are an independent risk factor for the development of cardiovascular disease. Apolipoprotein A5 (APOA5) gene, a new member of the APOA1/C3/A4 gene cluster, was identified by comparative sequencing of human and mice DNA by Pennacchio and co-workers in 2001. Since this discovery, variants of ApoA5 gene have been independently assiociated with level of plasma triglyceride in many countries. Human ApoA5 is expressed in the liver then appears in plasma in association with VLDL and HDL and plays a major role in TG catabolism. Variant at ApoA5 gene locus, 1177C>T is located in 3’ UTR which often contains regulatory regions that influence post-transcriptional gene expression. One alteration can be responsible for the altered expression of many genes.

Materials and Methods. 152 people with MS for case group and 152 people for control group were selected in this study. MS was diagnosed according to IDF criteria and serum triglyceride levels were determined. DNA from both case and control subjects were extracted from blood samples (200 ml) using “G-spin™ Total DNA Extraction Kit”(iNtRON Biotechnology, Inc). To detect the 1177C>T variation of ApoA5 gene, using High Pure PCR Template Preparation Kits, a forward primer 5’-CTCTGAGCCTCTAGCATGGTTGAGT-3’ and the mismatch reverse primer 5’-GAGCATTCCCAAATGAGCAC-3’ were used to create the HinfI restriction site.

Results. There were 304 total subjects included males 50.3% (153) and female 49.7% (151) in our study. Incident of CC genotype was 71.1% (216), CT genotype was 25% (76) and TT genotype was 3.9%, TAG level was higher in males than females in both groups (p=0.016, ð=0.001) for CC genotype and also, higher with MS in males for CT genotype (p=). But, TAG level was no significant difference among three genotypes in group with MS subjects (male p=0.236, female p=0.881).

Conclusion: The TT genotype of the ApoA5 gene 1177C>T polymorphism frequency was 2.9% in control subjects and 4.9% in subjects with MS. However, TG level was not differ in both groups for TT genotype, TAG level in males was higher compared with females (p=0.016 in control, p=0.001 in group with MS).

Key words: Metabolic Syndrome, Triglyceride, ÀpoA5 gene, SNP, 1177C>T

Pp. 4-7, Table 1, Figure 1, References 10

Page 5: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 5

Óäèðòãàë

Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷ëºëèéí áèå äààñàí ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä áîëîõ áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæòýé áîëîí èéëäñèéí òðèãëèöåðèä (ÒÀÃ) èõñýëòòýé õ¿ì¿¿ñò ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷ëºë, íàñ áàðàëò èõñýæ áàéãààã îëîí òîîíû ñóäàëãàà õàðóóëæ áàéíà [1]. 2001 îíä Pennacchio íàð õ¿í áîëîí õóëãàíû ãåíèéí ÄÍÕ-í äàðààëëûã õàðüöóóëàí APOA1/C3/A4 ãåíèéí êëàñòåðò øèíý ÀïîÀ5 ãåíèéã èëð¿¿ëñýí áàéíà [2]. Ýíýõ¿¿ íýýëòýýñ ýõëýí óã ãåíèéí õýâ øèíæ¿¿ä íü áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæèéí íýã á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîëîõ ãèïåðòðèãëèöåðèäåìè-òýé óëñ îðîí á¿ðò õàðèëöàí àäèëã¿é õàìààðàëòàé áîëîõ íü òîãòîîãäñîîð áàéíà [3-6]. Õ¿íèé ÀïîÀ5 óóðàã íü àíõäàã÷ààð ãåïàòîöèò ýñýä ýêñïðåññëýãäýæ èéëäñýíä ÌÁÍËÏ, ÈÍËÏ-í íàéðëàãàíä àãóóëàãääàã áºãººä ÒÀÃ-ûí êàòàáîëèçìä ÷óõàë ¿¿ðýãòýéãýýð îðîëöäîã [7]. 1177Ñ>T íü ãåíèéí ýêñïðåññèéí òðàíñêðèïöèéí äàðààõ øàòàíä çîõèöóóëãûí ¿¿ðýãòýé õýñã¿¿äèéã àãóóëñàí, òðàíñëÿöèä îðîëöäîãã¿é 3’ UTR á¿ñýä áàéðëàäàã [8]. Ýíý á¿ñèéí íýã ë ººð÷ëºëò íü îëîí ãåíèéí ýêñïðåññèéí ïðîöåññ ººð÷ëºãäºõºä õ¿ðãýäýã [9].

Çîðèëãî

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ÁÑÕØ-òýé õ¿ì¿¿ñò Àïîëèïîïðîòåéí À5 ãåíèéí 1177C>T õýâ øèíæèéã òîäîðõîéëæ èéëäñèéí òðèãëèöåðèäûí òºâøèíòýé õîëáîí ñóäëàõ.

Ìàòåðèàë, àðãàç¿é

Ñóäàëãààíä ÁÑÕØ-òýé 152 õ¿í, õÿíàëòûí á¿ëãèéí 152 õ¿í õàìðàãäñàí. ÁÑÕØ-èéã ÎÓ-ûí äèàáåòèéí õîëáîîíû êðèòåðèéí äàãóó ¿íýëýâ [10]. ÝÌß-íû Àíàãààõûí ¸ñ ç¿éí õîðîîíû çºâøººðºëòýéãýýð ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äîîñ ºëºí ¿åä âåíèéí ñóäàñíààñ 3ìë öóñ àâ÷ òðèãëèöåðèäûí õýìæýýã òîäîðõîéëîí, ÄÍÕ ÿëãàõäàà ÁÍÑÓ-ûí iNtRON Biotechnology êîìïàíèéí “G-spin™ Total DNA Extraction Kit” (cat.No.1007) öîìãèéã àøèãëàí äàãàëäàõ ïðîòîêîëûí äàãóó ÄÍÕ-èéã ÿëãàâ. ÏÃÓ-ûã ÿâóóëàõäàà iNtRON Biotechnology êîìïàíèéí “Maxine PCR PreMix Kit” (i-Star Taq) öîìãèéã àøèãëàí ÀïîÀ5 ãåíèéí 1177C>T õýâ øèíæèéã ºâºðìºö ïðàéìåð (ÀïîÀ5 F:5’-

CTCTGAGCCTCTAGCATGGTTGAGT-3’, R:5’-GAGCATTCCCAAATGAGCAC-3’) àøèãëàí òîäîðõîéëîâ. ÏÃÓ-ûí á¿òýýãäýõ¿¿íýý HinfI ôåðìåíòýýð ç¿ñýæ, 3%-èéí àãàðîçûí ãåëüä ã¿éëãýí, ýòèäèóìáðîìèäààð áóäàæ ãåëèéí çóðãèéã àâ÷ ä¿ãíýâ.

¯ð ä¿í

1177C>T õýâ øèíæèéí ÏÃÓ-ààð îëøðóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã HinfI ç¿ñýã÷ ôåðìåíòýýð ç¿ñýõýä ÑÑ ãåíîòèïûí ¿åä 73bp áà 101bp, ÑÒ ãåíîòèïûí ¿åä 73bp, 101bp áà 124bp, õàðèí ÒÒ ãåíîòèïòàé ñîðüöîíä 73bp áà 124bp óðòòàé õýð÷èì¿¿ä ¿¿ññýí [11].

Figure 1. PCR-RFLP analysis of ApoA5-1177C>T variation

Samples 4-6, 8 and 9 are the CC genotype. Samples 2 and 3 are the CT genotype.

Sample 7 is the TT genotype.

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí íèéò 304 õ¿íèé 50.3% (153) íü ýðýãòýé, 49.7% (151) íü ýìýãòýé áàéñàí áºãººä 71.7% (215)-ä íü CC, 25.0% (76)-ä íü CT, 4.2% (13)-ä íü TT ãåíîòèï¿¿ä òóñ òóñ èëýðñýí áîë á¿ëã¿¿äèéí õóâüä õÿíàëòûí á¿ëãèéí 70.0% (106)-ä CC, 27.1% (41)-ä CT, 2.9% (5)-ä TT, òîõèîëäëûí á¿ëãèéí 72.0% (109)-ä CC, 23.2% (35)-ä CT, 4.9% (8)-ä TT ãåíîòèï èëýðñýí. Õàðèí õÿíàëòûí á¿ëãèéí ýðýãòýé÷¿¿äýä TT ãåíîòèï èëýðñýíã¿é (0%).

Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí ÀïîÀ5 ãåíèéí 1177C>T õýâ øèíæèéí èëðýë, ò¿¿íèéã èéëäñèéí ÒÀÃ-ûí ò¿âøèíòýé õàðüöóóëàâ (Õ¿ñíýãò 1).

Page 6: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

6 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí õÿíàëòûí áîëîí ÁÑÕØ-òýé á¿ëãèéí ÑÑ ãåíîòèï á¿õèé ýðýãòýé÷¿¿äèéí ÒÀÃ-ûí òºâøèí ýìýãòýé÷¿¿äòýé õàðüöóóëàõàä ºíäºð (p=0.016, ð=0.001) áàéâ. Õàðèí ÑÒ ãåíîòèïòýé ýð¿¿ë õ¿ì¿¿ñèéí ÒÀÃ-ûí òºâøèí õ¿éñýýñ õàìààðñàí ÿëãààã¿é (p=0.180), ÁÑÕØ-òýé ýðýãòýé õ¿ì¿¿ñò èë¿¿ ºíäºð áàéâ (ð=0.012). ̺í õÿíàëòûí á¿ëãèéí ýìýãòýéä ÒÀÃ-ûí ò¿âøèí ãåíîòèï¿¿äèéí 3 á¿ëýãò ÿëãààòàé áàéíà (p=0.045). Õàðèí ÁÑÕØ-òýé á¿ëãèéí õ¿ì¿¿ñò ÒÀÃ-ûí ò¿âøèí ãåíîòèïûí 3 á¿ëýãò ñòàòèñòèê à÷ õîëáîãäîë á¿õèé ÿëãàà áàéñàíã¿é (ýðýãòýéä p=0.236, ýìýãòýéä p=0.881).

Õýëöýìæ

ÀïîÀ5 ãåíèéí õýâ øèíæ¿¿äèéí íóêëåîòèäýä ñóóðèëñàí ººð÷ëºëò íü óã óóðãèéí àìèí õ¿÷ëèéí äàðààëëûã ººð÷èëæ óëìààð óóðãèéí ôèçèê, õèìèéí øèíæ ÷àíà𠺺ð÷ëºãäºõºä õ¿ðãýäýã. ÀïîÀ5 ãåíèéí 1177C>T õýâ øèíæèéí õóâüä 1177-ð íóêëåîòèäûí äàðààëàëä öèòîçèí òèìèí-ýýð ñîëèãäîõ íü õîâîð áàéäàã áºãººä TT ãîìîçèãîò íü óã õýâ øèíæèéíõýý ººð÷ëºëòèéã òîäîðõîéëäîã. Áèä ýíýõ¿¿ ñóäàëãààãààð ýð¿¿ë áîëîí ÁÑÕØ-òýé õ¿ì¿¿ñò ÀïîÀ5 ãåíèéí (1177C>T) õýâ øèíæèéí ÑÑ, ÑÒ, ÒÒ ãåíîòèï¿¿äýä ÒÀÃ-ûí òºâøèíä ãàðàõ ÿëãààã òîäîðõîéëîõûã çîðèâ. Ìàíàé ñóäàëãààíä ÀïîÀ5 ãåíèéí ºâºðìºö õýâ øèíæ áîëîõ 1177C>T ïîëèìîðôèçìûí õîâîð àëëåëèéí (TT) òîõèîëäîë íü õÿíàëòûí á¿ëýãò 2.9% áàéãàà íü Òàéâàíüä [11] õèéñýí ñóäàëãààíû õÿíàëòûí á¿ëýãòýé õàðüöóóëáàë îéðîëöîîãîîð 3 äàõèí èõ, ÁÑÕØ-òýé á¿ëýãò 4.9% áàéãàà íü Òàéâàíèé òîõèîëäëûí á¿ëãýýñ äàðóé 5 äàõèí èõ áàéñàí íü ìàíàé õ¿í àìûí äóíä ÁÑÕØ èë¿¿òýé òîõèîëäîõ íýã äîòîîä ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë áàéæ áîëîõ ÷ ÒÒ àëëåëü á¿õèé õ¿ì¿¿ñò ÒÀÃ-ûí òºâøèí ºíäºð áèø áàéãàà íü ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí õ¿íèé òîî öººí áàéñàíòàé õîëáîîòîé áàéõ ìàãàäëàëòàé. Öààøèä óã ãåíèéí ÁÑÕØ, ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýã, ººõ òîñíû

ñîëèëöîîíû àëäàãäàëòàé õîëáîîòîé áàéäàã áóñàä õýâ øèíæ¿¿äèéã ÒÀÃ-ûí òºâøèíòýé õîëáîí ñóäëàõ øààðäëàãàòàé þì.

Ä¿ãíýëò:

ÀïîÀ5 ãåíèéí (1177C>T) õýâ øèíæèéí ãèïåðòðèãëèöåðèäåìèéí ýðñäýëò àëëåëü áîëîõ TT ãåíîòèï ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí õÿíàëòûí á¿ëãèéí õ¿ì¿¿ñèéí 2.9%-ä, ÁÑÕØ-òýé á¿ëãèéí 4.9%-ä èëðýâ. ÒÒ ãåíîòèïòýé ýð¿¿ë áîëîí ÁÑÕØ-òýé õ¿ì¿¿ñò ÒÀÃ-ûí òºâøèí ÿëãààã¿é, õàðèí CC áîëîí CT ãåíîòèïòýé õ¿ì¿¿ñò ÒÀÃ-ûí òºâøèí ÁÑÕØ-òýé áîëîí õÿíàëòûí á¿ëãèéí ýðýãòýé÷¿¿äýä ýìýãòýé÷¿¿äòýé õàðüöóóëàõàä ºíäºð áàéâ (p=0.016, p=0.001)

Òàëàðõàë

ÀØÓ¯ÈÑ-èéí ÝÇ-ÁèîÀÑ-èéí Ýñèéí áèîëîãè, Áèîõèìèéí òýíõèì äýýð õýðýãæñýí, “Áîäèñûí ñîëèëöîîíû õàì øèíæ ¿¿ñýõýä íºëººëºõ óäàìøëûí çàðèì õ¿÷èí ç¿éëñ: ººõ òîñíû ñîëèëöîîã çîõèöóóëàã÷ çàðèì ãåíèéí ïîëèìîðôèçìûí ñóäàëãàà” òºñºëò àæëûí õ¿ðýýíä óã ñóäàëãàà õèéãäñýí áîëíî (ØÓÒÑ, 2012-2014).

Íîì ç¿é

1. Gami, A.S., et al., Metabolic syndrome and risk of incident cardiovascular events and death: a systematic review and meta-analysis of longitudinal studies. J Am Coll Cardiol, 2007. 49(4): p. 403-14.

2. Pennacchio, L.A., et al., An apolipoprotein influencing triglycerides in humans and mice revealed by comparative sequencing. Science, 2001. 294(5540): p. 169-73.

3. Austin, M.A., et al., Association of apolipoprotein A5 variants with LDL particle size and triglyceride in Japanese Americans. Biochim Biophys Acta, 2004. 1688(1): p. 1-9.

Table 1. Serum triglyceride level (mg/dl) in relation to 1177C>T gene polymorphism presence

Control group Group with MS

Gen

otyp

es

MaleM±SD

FemaleM±SD

pMale

M±SDFemaleM±SD

p

CC 84.49±47.4 59.84±17.80 0.016 172.45±77.31 106.93±59.02 0.001

CT 85.61±37.7 64.44±28.19 0.180 225.64±155.1 99.75±36.31 0.012

TT - 100.86±43.75 134.52±71.35 81.09±48.25 0.583

p (ANOVA)

0.946 0.045 0.236 0.881

Page 7: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 7

4. Lai, C.Q., et al., Influence of the APOA5 locus on plasma triglyceride, lipoprotein subclasses, and CVD risk in the Framingham Heart Study. J Lipid Res, 2004. 45(11): p. 2096-105.

5. Hodoglugil, U., et al., Apolipoprotein A-V: a potential modulator of plasma triglyceride levels in Turks. J Lipid Res, 2006. 47(1): p. 144-53.

6. Grallert, H., et al., APOA5 variants and metabolic syndrome in Caucasians. J Lipid Res, 2007. 48(12): p. 2614-21.

7. Nilsson, S.K., et al., Apolipoprotein A-V; a potent triglyceride reducer. Atherosclerosis, 2011. 219(1): p. 15-21.

8. Barrett, L.W., S. Fletcher, and S.D. Wilton, Regulation of eukaryotic gene expression by the untranslated gene regions and other non-coding

elements. Cell Mol Life Sci, 2012. 69(21): p. 3613-34.

9. Chatterjee, S. and J.K. Pal, Role of 5’- and 3’-untranslated regions of mRNAs in human diseases. Biol Cell, 2009. 101(5): p. 251-62.

10. Alberti, K.G., P. Zimmet, and J. Shaw, The metabolic syndrome--a new worldwide definition. Lancet, 2005. 366(9491): p. 1059-62.

11. Kao, J.T., et al., A novel genetic variant in the apolipoprotein A5 gene is associated with hypertriglyceridemia. Hum Mol Genet, 2003. 12(19): p. 2533-9.

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí: Àêàäåìè÷ Ë.Ëõàãâà

Page 8: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

8 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Ýëýãíèé õàâäðûí ýñýä ýëëèïèí áýëäìýë íºëººëºõ òóõàé ìîëåêóë ìåõàíèçìûí òààìàãëàë

À.Áàÿíìºíõ, Ë.Õ¿ðýëáààòàð, Ë.ËõàãâàÝì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí

Email: [email protected]

Abstract

Hypothesis of effects for ellipin on cancer cellsMolecular mechanisms involved

Bayanmunkh.A, Khurelbaatar.L, Lkhagva.LDrug Research Institute

[email protected]

The Ellipin, derived from bovine liver, is a newly developed agent containing several important fatty acids and may have anticancer effects on cancer cell in vitro culture. This Ellipin preparation contain many PUFAs and those are important molecules for membrane order and function; they can modify inflammation-inducible cytokines production, eicosanoid production, plasma triacylglycerol synthesis and gene expression. Recent studies suggest that anti-proliferation effect on in vitro cancerous cell lines e.g. J62, Raji, Hela, K582, and in vivo it minimized and decreased the growth of U14 cervical cancer in mice and suppressed the growth of its S37 sarcoma cells, increased the area of dead cancer cells, and decreased the angiogenesis. Also it can be cancer chemopreventive and auxiliary agents for cancer therapy. The Ellipin could alter cancer growth influencing cell replication, cell cycle, and cell death. However, the effects of the Ellipin function on tumor growth in vivo have not been studied completly and the mechanisms remain unclear. The question that remains to be answered is how, which pathway Ellipin can affect so many molecular ways inside cancer cell. We hypothesize that Ellipin’s mixture of unsatured fatty acids effect inductor molecules in cancer gene which inhibits a repressor protein binding to promotor and synthesis signaling molecules (caspase protein, TNF- ¹) in liver cancer cell. Also it alter membrane stability and modifing cellular signalling.

Key words: Ellipin, cancer, molecular mechanism

Pp. 8-13, Figures-5, References-17

Îðøèë. ªíºº ¿åä õàâäàðûí ýñðýã ¿éëäýë á¿õèé ýìèéí õàâäàð äàðàíãóéëàõ, õàâäàðûã áàãàñãàõ øèíæèéã òîãòîîõäîî Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí æóðìûí äàãóó ¿íýëæ òîãòîîäîã. ¯¿íä: á¿ðýí áàãàñãàõ (complete remission -CR), õàãàñ áàãàñãàõ (partial remission-RP), áàãà áîëîí ìàø áàãà áàãàñãàõ (minimal or micro remission-MR), ÿìàð ÷ íºëººëºëã¿é (no-changes- NO), äýìæèõ (progressed-PD) ãýñýí àíãèëàëóóä îðæ áàéíà. ¯¿íýýñ ãàäíà õàâäàðûí ýì÷èëãýýíä çîðèóëñàí ýìèéí õàâäàðûí ýñèéã äàðàíãóéëàõ ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçìûã ñóäàëæ òîãòîîõ íü ýðãýýä õàâäàðûí ÿíç á¿ðèéí øàòàíä (I, II, III, IV) ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã õÿíàõ, äýýøë¿¿ëýõ ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Ýíý ñóäàëãààíû àæëûí õ¿ðýýíä áèä “Ýëëèïèí” õàâäàðûí ýñðýã ¿éëäýë á¿õèé áýëäìýëèéí õàâäàðûí ýñýä ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçìûã

ìîëåêóë áèîëîãèéí òàëààñ øèíý òààìàãëàõ îðîëäëîãî õèéâ.

Ýëëèïèí íü áèîòåõíèêèéí àðãààð ¿õðèéí ýëýãíýýñ ãàðãàí àâñàí òîñîí áýëäìýë áà íàéðëàãàíäàà òîñíû õàíààã¿é õ¿÷ë¿¿ä àãóóëñàí, áèîëîãèéí èäýâõýýðýý õàâäðûí ýñðýã ¿éëäýë á¿õèé àìüòíû ãàðàëòàé áýëäìýë þì. Óã áýëäìýë íü õàâäàðûí ýñèéí ãåíèéí òºâøèíä àïîïòîçûí ¿¿ðýã á¿õèé ãåíèéí ýêñïðåññèéã èäýâõèæ¿¿ëýõ, ýñèéí ìåìáðàíû ðåöåïòîð óóðãèéí ãåíèéí ¿éëäëèéã äàðàíãóéëàõ ìåõàíèçìààð õàâäàðûí ýñèéí óðãàëò, ¿ñýðõèéëýëòèéã äàðàíãóéëàõ íºëººã òóñ òóñ ¿ç¿¿ëíý.

Ñóäëàãäñàí áàéäàë

Ýëëèïèí õàâäðûí ýñðýã áýëäìýëèéí åðºíõèé ôàðìàêîëîãè ñóäàëãàà áîëîí áèîëîãèéí èäýâõ,

Page 9: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 9

õàâäðûí ýñðýã ¿éëäëèéã in vitro áîëîí in vivo íºõöºëä ìºí ýëýãíèé õîðò õàâäàð á¿õèé ºâ÷ò¿¿äýä ÁÍÕÀÓ-ûí Äàëÿàí õîòûí ÀÓÈÑ-èéí ýì ç¿éí ñàëáàðûí äýðãýäýõ ÄÝÌÁ-èéí ëàâëàãàà ëàáîðàòîðèò, òóñ èõ ñóðãóóëèéí ¸ñ ç¿éí õîðîîíû çºâøººðºëòýéãýýð ßïîíû Îêîÿàìàãèéí Èõ ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð Ê.Õàÿàøè áîëîí Õÿòàäûí Äàëÿíû èõ ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð L.Zhong, Øàíõàéí Àíàãààõ Óõààíû Èõ Ñóðãóóëèéí äîêòîð J.Lu, ïðîôåññîð, Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð Ì.Àìáàãà, ïðîôåññîð Ë.Õ¿ðýëáààòàð, Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð Á.Ñàðàíöýöýã íàðûí ñóäëàà÷äûí áàã õèéæ áàéæýý. Òóõàéëáàë Ê.Õàÿøè, Ë.Õ¿ðýëáààòàð, Ì.Àìáàãà íàðûí “Õàâäàðûí ýñðýã ¿éëäýëòýé Ýëëèïèí ýìèéí ñóäàëãàà” –íû ä¿íãýýð óã áýëäìýëèéí ìîëåêóë ìåõàíèçìûã òîñíû õàíààã¿é õ¿÷èëòýé õîëáîîòîéãîîð õàâäàðûí ýñýä àïîïòîç ºäººãäñºí ãýæ ¿çñýí áàéíà [1]. ̺í 2010-2013 îíû õîîðîíä Ýëëèïèí áýëäìýëèéí õàâäðûí ýñðýã èäýâõèéã öóñíû ëåéêîç õàâäàð á¿õèé ºâ÷òýé ìîíãîë õ¿ì¿¿ñèéí öóñíààñ ºñâãºâºðëºñºí ëèìôîöèò ýñèéí ºñãºâºð äýýð òîäîðõîéëñîí ñóäàëãààã Íèéãìèéí Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Õ¿ðýýëýíãèéí Âèðóñëîãèéí òºâä Áèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð Æ.Îþóíáèëýãèéí óäèðäëàãàí äîð ÿâóóëñàí. ̺í ýëýãíèé õàâäðûí HepG2, ýëýãíèé àíõäàã÷ õàâäðûí PCC, õîäîîîäíû õàâäðûí 23132/87, íîõîéí Ẻðíèé MDCK, íèéò 4 òºðëèéí øóãàìàí ýñýä, àïîïòîçèéí ïðîöåññò ¿¿ðýãòýé GAPDH, BCL2, ZFYVE1, GPC3, CASP3 áîëîí õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ TNF-α, p53, CASP2 ãåí¿¿äèéí ýêñïðåññýä Ýëëèïèí áýëäìýëèéí õàâäðûí ýñðýã èäýâõèéã òîäîðõîéëîõ àæëûã ØÓÀ-èéí Áèîëîãèéí õ¿ðýýëýíãèéí Ìîëåêóë áèîëîãèéí ëàáîðàòîðèò Áèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð Ö.Îþóíñ¿ðýíãèéí óäèðäëàãàí äîð, Ýìíýë ç¿éí ñóäàëãààã ÝÌß-íû ¨ñ ç¿éí õîðîîíû çºâøººðºëòºé㺺ð Õàâäàð ñóäëàëûí ¿íäýñíèé òºâèéí ñóäëàà÷ íàðòàé õàìòðàí Ýì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí òóñ òóñ õèéæ ã¿éöýòãýæýý. Ìîëåêóë áèîëîãèéí ñóäàëãààíû ä¿íãýýð Ýëëèïèí áýëäìýëèéí ýñèéí ºñãºâºðò õàâäàðûí ýñýä àïîïòîçûí ¿éë ÿâöûã óã áýëäìýëèéí êîíöåíòðàöèàñ õàìààðàí ºäººæ áàéãààã òîãòîîñîí áºãººä ¿¿í äîòðîî ýñèéí õóâààãäëûã äàðàíãóéëàõ ¿éë÷ëýëòýéã íîòîëñîí áàéíà [2]. Ò¿¿í÷ëýí Ýì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýíä “Ýëëèïèí” áýëäìýëèéí ôàðìàêîëîãèéí òóðøèëò, ýìèéí õýëáýðò îðóóëàõ òåõíîëîãèéí òóðøèëò, ñòàíäàðò÷èëàëûí ñóäàëãààíóóä õèéãäñýí áàéíà.

¯ð ä¿í

Ìîëåêóë áèîëîãèéí ñóäàëãààíû ä¿íä ýëëèïèíèé áýëäìýë íü ýëýãíèé õàâäàðûí ýñèéí õóâààãäàë, àäãåçè, øèëæèëò õºäºë㺺í çýðýãò íºëººëæ,

õàâäðûí ýñèéã àïîïòîçèä îðóóëäàã áîëîõûã òîãòîîâ. ̺í 2 øàòíû ñóäàëãààãààð ýëëèïèí áýëäìýë íü õàâäàðûí ýñèéí ãåíèéí ýêñïðåññèéã áóóðóóëàõ èíãýñíýýðýý ýñèéí òðàíñìåìáðàíû óóðãèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëàí õàâäàðûí ýñ õîîðîíäûí íààëäàõ, õîëáîãäîõ øèíæèéã äàðàíãóéëæ óëìààð õàâäðûí ¿ñýðõèéëýëòèéí ¿éë ÿâöûã çîãñîîí ¿õæèëä îðóóëàõ íºëººòºéã òîãòîîñîí. Ýëëèïèí áýëäìýëèéí ýìíýë ç¿éí ñóäàëãààíû ä¿íãýýð ýëýãíèé õàâäàðûí ìàðêåðèéí øèíæèëãýýãýýð ýì÷èëãýýíèé á¿ëãèéí ºâ÷òºíä ýëëèïèí áýëäìýë óóæ ýõýëñíýýñ õîéø Àëüôàôåòîïðîòåéíèé àãóóëàìæ ¿íýí ìàãàäëàëòàéãààð áóóðñàí áà ýíý íü õàâäàðûí ºñºëòºíä íºëººëæ áàéãààã õàðóóëæ áàéãààã òîãòîîñîí. Ò¿¿í÷ëýí Àëüôàôåòîïðîòåèí áîëîí öóñíû èéëäñýíä àãóóëàãäàõ íèéò óóðãèéí õýìæýý áóóðñàí íü õàâäàðûí ýñèéã äàðàíãóéëàõûí çýðýãöýýãýýð õàâäàðûí ýñèéí óóðãèéí ñèíòåçèéã äàðàíãóéëàõ íºëººòºé áàéõ ìàãàäëàëòàé áàéãààã òóñ òóñ òîãòîîãîîä áàéíà.

Äýâø¿¿ëæ áóé òààìàãëàë

Ýä¿ãýý ñóäëàãäàæ áóé èõýíõ õàâäàðûí ýñðýã ýìí¿¿äèéí ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçìûã íü á¿ðýí ä¿¿ðýí òàéëáàðëàæ ÷àäààã¿é áàéíà. Æèøýý íü ýëýãíèé õàâäàðûí ýñðýã ¿éë÷ëýëòýé Sorafenib tosylate ýìèéí ýìíýë ç¿éí ñóäàëãààãààð /ñóäàëãààíä õàâäàðûí III øàòíû ºâ÷òºí õàìðàãäñàí) ºíäºð òóí íü õàâäàðûí ýñèéí òýæýýëèéí ñóäàñò öóñíû óðñãàëûã óäààí õóãàöààíä ñààòóóëàõ ¿éëäýë ¿ç¿¿ëñýíèé ä¿íä ýñèéã ¿õæ¿¿ëýõ íºëºº ¿ç¿¿ëäýãèéã áàòàëñàí [3]. Õàðèí ìîëåêóë áèîëîãèéí ¿¿äíýýñ óã áýëäìýëèéí ¿éë÷ëýë íü ýëýãíèé õàâäàðûí ýñèéí äîòîð àãóóëàãäàõ ºñºëòèéí ôàêòîð ôåðìåíò¿¿äèéã ñààòóóëàõ çàìààð íºëººëºõ ìàãàäëàëòàéã äóðüäñàí áàéíà. Ýíý òààìàãëàë áóñàä çàðèì ýìýíä íîòëîãäñîí. Òóõàéëáàë òàðõèíû õàâäàðûí ýì÷èëãýýíä àøèãëàãäàæ áóé Tamoxifen ýì íü Aromatase inhibitor ¿¿ðãèéã äýìæñýíýýð óã ôåðìåíòýíä õîðèã òàâüæ áèåä ýñòðîãåí íèéëýãæèõ ÿâöàä äàì íºëººëäºã áàéíà [4].

Áèäíèé ãàðãàí àâñàí ýëýãíèé õàâäàðûí ýñðýã “Ýëëèïèí” øèíý áýëäìýëèéí ñóäàëãààíû àæëûí õ¿ðýýíä õàâäàðûí ýñýä ¿éë÷ëýõ óã ýìèéí ìåõàíèçìûã îëîí òàëààñ íü òàéëáàðëàñàí õýäèé áîëîâ÷ îð÷èí ¿åä ãàäíûí ñóäëàà÷ íàðûí äýâø¿¿ëæ áóé õàâäàðûí ýñýä ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçì òàëààñ òàéëáàðëàõ íü àíõààðàë òàòàæ áàéíà. Õèìèéí ñóäàëãààãààð “Ýëëèïèí” áýëäìýë íü òîñíû íýãäë¿¿äèéã àãóóëñàí ¿¿í äîòðîî òîñíû ÷ºëººò õ¿÷ëèéí àãóóëàìæ 40-49 õóâü õ¿ðòýë áàéãàà íü óã ýìèéí áèîëîãèéí èäýâõèéã òîäîðõîéëîõ ãîë íýãäýë áîëîõûã èëòãýæ áàéíà.

Page 10: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

10 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

¯¿íèéã ñóäëàà÷äûí òàéëáàðëàñàíààð ¿çâýë õàâäàðûí ¿åä ýñèéí ìåìáðàí äàõü õàíààã¿é áîëîí õàíàñàí òîñíû õ¿÷ëèéí õàðüöàà íü fatty acid syntase-FAS, stearoyl-CoA desaturase, delta-6-desaturase ôåðìåíò¿¿äèéí íºëººãººð õàíàñàíààñ õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë ð¿¿ øèëæèí õóâèðäàã òóë ìåìáðàíû óðñàìòãàé ÷àíàð èõñýí áîäèñûí ñîëèëöîîíû òýíöâýð àëäàãäàæ õàâäàðûí ýñèéí ìåòàñòàçèéí èäýâõè íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé áàéäàã. Èéìä ýäãýýð ôåðìåíòèéí ¿éë àæèëëàãààã òîñíû ÷ºëººò õ¿÷ë¿¿ä äàðàíãóéëàõ ¿éëäýë ¿ç¿¿ëæ áîëîõ þì. Óðüä ºìíºõ Ýëëèïèíèé ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ ¿çýõýä óã áýëäìýë íü in vitro îð÷èíä çàðèì õàâäàðûí øóãàìàí ýñ¿¿äèéí óðãàëòûã (J62, Raji, Hela, K582) çîãñîîõ ¿éëäýëòýé áîëîõûã òîãòîîñîí áàéäàã. Óã áýëäìýëä õàíàñàí òîñíû õ¿÷ëèéí õýìæýý äóíäàæààð 50,1 õóâü, õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë äóíäæààð 49,85 %, ¿¿íýýñ õàíàñàí òîñíû õ¿÷ëýýñ ïàëüìèòèíèé õ¿÷èë, ïàëüìèòèí îëåèíèé õ¿÷èë, ñòàðåèíèé õ¿÷ë¿¿ä, õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëýýñ îëåèíèé õ¿÷èë, âàêêåíèê õ¿÷èë, îìåãà 6 õ¿÷ë¿¿ä ºíäºð àãóóëàìæòàéã òîãòîîñîí áàéíà. Ýëëèïèí áýëäìýëèéã óðüä ºìíº ßïîíû ïðîôåññîð K.Hayashi, áîëîí Õÿòàäûí Äàëÿíû èõ ñóðãóóëèéí ïðîôåññîð L.Zhong, Øàíõàéí Àíàãààõ Óõààíû Èõ Ñóðãóóëèéí äîêòîð J.Lu íàðûí ñóäëàà÷ ñóäàëæ áàéñàí áà ýäãýýð ñóäëàà÷äûí òîãòîîñîí íàéðëàãààð îìåãà 3 õàíààã¿é õ¿÷èë íü äóíäàæààð 5-7%, îìåãà 9 õàíààã¿é õ¿÷èë äóíäàæààð 17- 20%, îìåãà 7 õàíààã¿é õ¿÷èë äóíäàæààð 3-18%-èàð òóñ òóñ áàéõ ìàãàäëàëòàé ãýæ ¿çñýí. Óã áýëäìýëèéí õàâäàðûí ýñýä äàðàíãóéëàõ ¿éëäëèéã áèä áýëäìýëèéí íàéðëàãàíä àãóóëàãäàõ ÷ºëººò òîñíû õ¿÷ë¿¿ä ãýæ ¿çýæ áàéíà. Òîñíû õàíààã¿é õ¿÷ëèéí õàâäàðûí ýñýä ¿éë÷ëýõ òàëààð öººíã¿é ñóäàëãààíóóä íèéòëýãäñýí áºãººä ýäãýýðò óã õ¿÷ëèéí áèîëîãèéí èäýâõè íü õàâäàðûí ýñýä øóóä áîëîí äàì áàéäëààð íºëººëäºãèéã òýìäýãëýñýí áàéíà [5, 6, 7, 8, 9, 10]. ßïîíû ýðäýìòýäèéí

ñóäàëãààãààð Ñàðêîìà, Ìèëàíîìà õîðò õàâäàðûí ýñèéí óðãàëòûã ñààòóóëàõ èäýâõèéã ò¿¿íä àãóóëàãäàõ ëèíîëûí õ¿÷èë, òîñíû õàíààã¿é õ¿÷ëýýñ øàëòãààëàõ áºãººä òóõàéëáàë íåéðîáëàñòîìà õîðò õàâäàðûí ýñèéí ìåìáðàíû òºëºâ áàéäëûã ººð÷ëºõ ìåõàíèçìààð õàâäàðûí ýñðýã ¿éëäýë ¿ç¿¿ëæ áàéíà ãýæ ä¿ãíýñýí áàéíà [11]. ªºð õýñýã ñóäëàà÷äûí ¿çýæ áàéãààãààð òîñíû õàíààã¿é õ¿÷ë¿¿äèéí ãàðàëòàé õýò èñýëäñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé îðîëöîîòîéãîîð ÿíç á¿ðèéí õàâäàðûí ¿õæëèéí ôàêòîð α áîëîí èíòåðëåéêèí¿¿ä èäýâõèæèí óã ýñèéã ¿õæèëä îðóóëàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëäýã áàéæ áîëîõ þì ãýæ ñóäëàà÷èä ä¿ãíýñýí áàéíà [12].

Ýëëèïèíèé íàéðëàãà äàõü õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë íü õàâäàðûí ýñèéí ãåíèéí òºâøèíä èíäóêòîð áîäèñûí ¿éë÷ëýë ¿ç¿¿ëæ ãåíèéí ïðîìîòîðòîé õîëáîãäîõ ðåïðåññîðûã èäýâõã¿é áîëãîñíîîð äîõèîëëûí ìîëåêóëûã (caspase óóðàã, ÒNF- α) íèéëýãæ¿¿ëýõ ìºí ºäººæ ºãºõ þì ãýñýí òààìàãëàëûã áèä äýâø¿¿ëæ áàéíà. Ýíýõ¿¿ òààìàãëàë íü äàðààõ ¿íäýñëýëòýé áàéíà. Òóõàéëáàë ýñèéí àïîïòîçûí ìåõàíèçìä îðîëöäîã caspase áóþó êàñïàç óóðãèéí (êàñïàç – öèñòåèí àñïàðïàò ïðîòåàçà ôåðìåíò) çîõèöóóëàãà íü ïîñò òðàíñëÿöèàð ÿâàãääàã áºãººä ýíýõ¿¿ óóðàã íü ýñýä òîãòìîë íèéëýãæèí áàéõ áà àíõàíäàà ïðîêàñïàç õýëáýðò áàéíà. Óã õýëáýðò 2 íýãæ áàéõ (ïðîäîìàéí /CARD domain- caspase -2, caspase -9, deat effect domain DED caspase 8, caspase -10/ áîëîí æèæèã äýä íýãæ) áºãººä ýäãýýð íýãæ¿¿ä íü ãàäíû èíäóêòîð ìîëåêóëòàé õàðèëöàí ¿éë÷èëöñýíýýð èäýâõèòýé õýëáýðò øèëæèí ººðèéí ¿¿ðãýý ýñèéí äîòîð ã¿éöýòãýíý. Çîõèöóóëàãûí ìåõàíèçìààñ íü àâ÷ ¿çâýë òîñíû õàíààã¿é õ¿÷èë íü êàñïàç óóðãèéí ïîñò òðàíñëÿöèéí ÿâöàä ìºí ïðîäîìàéí õýñã¿¿äòýé õàðèëöàí ¿éë÷èëñýíýýð óã óóðãèéã ýñýä íèéëýãæèõèéã äýìæèõ áîëîí èäýâõèæ¿¿ëýõ äàì íºëººòºé áàéæ áîëîõ þì (Çóðàã 1).

Figure 1. Effects of fatty acid on apoptosis mechanism in cancer cell

Page 11: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 11

Ãàäíûí ñóäëàà÷äûí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ õàðâàë [13] ººõ òîñíû õàíààã¿é õ¿÷èë íü òóõàéëáàë îìåãà -3 õ¿÷èë íü ýëýãíèé õàâäàðûí ¿åä èäýâõèæäýã ÑÎÕ-2 (êîêñ-2) ãåíèéí ýêñïðåñèéã (ïðîñòàãëàäèí ôåðìåíòèéí íèéëýãæëýëèéã õàðèóöàõ) óã ãåíèéí ïðîìîòîðûí õýñãèéã äàðàíãóéëñàíààð ïðîñòàãëàíäèí ôåðìåíòèéã

íèéëýãæ¿¿ëýõ ÷àäâàðã¿é áîëãîæ, β êàòåíèíèéã (ýëýãíèé õàâäàðûí ¿åä èäýâõèæèã÷ óóðàã) çàäëàã÷ GSK3beta, ÀÕIN-íèé õîëáîîã õýâýýð íü õàäãàëàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëäýã áàéíà. Èíãýñíýýðýý ýëýãíèé õàâäàðûí ýñèéí õºãæèõ ¿éë ÿâöûã ñààòóóëàõ íºõöëèéã áèé áîëãîæ áàéãààã òîãòîîñîí áàéíà. Óã ñóäàëãààíû ä¿íã ñõåì÷èëýí Çóðàã 2-ä õàðóóëàâ.

Figure 2. Omega-3 polyunsaturated fatty acids inhibit hepatocellular carcinoma cell growth through blocking β-catenin and cox-2: [13]. /ω-3 PUFAs, docosahexaenoic acid (DHA) and eicosapentaenoic acid (EPA), inhibit HCC growth through simultaneously inhibition of COX-2 and β-catenin. DHA and EPA treatment resulted in a dose-dependent reduction of cell viability with cleavage of PARP, caspase-3 and caspase-9 in three human HCC cell lines (Hep3B, Huh-7, HepG2). In contrast, arachidonic acid (AA), a ω-6 PUFA, exhibited no significant effect. DHA and EPA treatment caused dephosphorylation and thus activation of GSK-3β, leading to β-catenin degradation in Hep3B cells. The GSK3-β inhibitor, LiCl, partially prevented DHA-induced β-catenin protein degradation and apoptosis. Additionally, DHA induced the formation of β-catenin/Axin/GSK-3β binding complex, which serves as a parallel mechanism for β-catenin degradation. Furthermore, DHA inhibited PGE2 signaling through downregulation of COX-2 and upregulation of the COX-2 antagonist, 15-hydroxyprostaglandin dehydrogenase (15-PGDH).

Òààìàãëàëûí áàñ íýã ¿íäýñëýë íü õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ë¿¿ä íü ýñèéí àïîïòîçîä îðîëöîã÷ êàñïàç óóðãóóäûã äîõèîëîëûí ìåõàíèçìààð èäýâõèæ¿¿ëæ õàâäàðûí ýñèéí ìåìáðàíä ôîñôàäèëñåðèí ìîëåêóëûã íèéëýãæ¿¿ëñýíýýð tumor necrosis factor alpha (TNF-α) ýñ¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààã èäýâõèæ¿¿ëæ óã óóðãèéí íºëººãººð ïðîêàñïàç õýëáýðò áàéñàí êàñïàç óóðãóóä èäýâõèòýé õýëáýðò îðæ õàâäàðûí ýñèéã ¿õæèëä îðóóëàõ áîëîìæòîé áàéõ òàëòàé. ¯¿íèé òàëààð ñóäëàà÷èä òààìàãëàí õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí õàâäàðûí ýñðýã ¿éë÷ëýõ ¿éëäëèéã ýñèéí äîòîð ¿éë÷ëýõ áèîëîãèéí ¿¿ðãèéã äîîðõ áàéäëààð ãàðãàñàí áàéíà (Figure 3, 4, 5).

Figure 3. Summary of main mechanisms and biological pathways involved in the anti-tumor effect of n-3PUFAs

Page 12: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

12 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

[14]

Figure 4. Four general mechanisms by which polyunsaturated fatty acids (PUFAs) can exert their

effects on cellular function [15].

Figure 5. Overview of the metabolism of ω-6 PUFAs and their implications in cancer. Abbreviations: LA: Linoleic acid; GLA: γ-Linolenic acid; DGLA:

Dihomo-γ-linolenic acid; AA: Arachidonic acid; CLA: Conjugated linoleic acid. [16]

Äýýð çóðàãò õàðóóëñàí òîñíû õàíààã¿é õ¿÷èë íü ýñèéí äîòîð ãåíèéí òºâøèíä ò¿¿íèé çîõèöóóëãàíä îðîëöîõ áîëîìæòîéã õàðóóëæ áàéíà. Çàðèì íýã ñóäàëãààíä äóðüäñàíààð ýóêàðèîò ýñèéí òðàíñëÿöèéí ýõë¿¿ëýã÷ ôàêòîð 2α (eIF2α-P) íü îìåãà 3 òîñíû õ¿÷ëèéí íºëººãººð èäýâõèæäýã áîëîõûã òîãòîîñîí áàéíà [17]. ¯¿íýýñ ãàäíà õàâäàðûí SW620 øóãàìàí ýñ /ãýäýñíèé õàâäàðûí ýñ/ -ýä òîñíû õàíààã¿é õ¿÷èë íü, ýñèéí ìº÷ëºãèéí çîõèöóóëãàíä îðîëöäîã óóðãèéã íèéëýãæ¿¿ëýã÷ õýä õýäýí ãåíèéí ¿éë àæèëëàãààã ººð÷ëºí óëìààð Ẻìèéí ôàêòîð (NFkB)–ûí õýìæýýã áóóðóóëæ áàéñàí íü òîñíû õàíààã¿é õ¿÷èë ñîíãîìîëîîð óóðàã áîëîí òîäîðõîé ãåíèéí ¿éë àæèëëàãààíä íºëººëæ áàéãàà íü ñîíèðõîë òàòñàí àñóóäàë áîëæ áàéíà. Áèäíèé äýâø¿¿ëæ áóé òààìàãëàë íü Ýëëèïèí áýëäìýëèéí õàâäàðûí ýñýä ¿éë÷ëýõ ìîëåêóë ìåõàíèçìèéã ãàäíûí ñóäëàà÷äûí äýâø¿¿ëæ ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íòýé æèøèí òàéëáàðëàõ áîëîìæèéã îëãîæ áàéíà.

Íîì ç¿é

1. Àìáàãà Ì, Õàÿàøè Ê, Õ¿ðýëáààòàð Ë, Ñàðàíöýöýã Á, Î÷ Á. Õàâäàðûí ýñðýã ¿éëäýëòýé “Ýëëèïèí” ýìèéí ñóäàëãàà. Ìîíãîëûí àíàãààõ óõààí ñýòã¿¿ë.2001: (1):9-12.

2. Îäãýðýë Î, Îþóíñ¿ðýí Ö, Ýðäýíýòóÿà Ì, Ýðäýíýáààòàð Ï, Íîìèíòóÿà Ã, Òýì¿¿æèí Æ, Õ¿ðýëáààòàð Ë. Ýëëèïèí áýëäìýëèéí ýëýãíèé õîðò õàâäðûí ýñèéí ¿éë àæèëëàãààíä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº. ÌÀÓ.2011.2:156-158.

3. ClinicalTrials.gov Identifier. NCT01004978. Chemoembolization With or Without Sorafenib Tosylate in Treating Patients With Liver Cancer That Cannot Be Removed By Surgery. 2014, p.7-10.

4. Cuzick J, Sestak I, Baum M, Buzdar A, Howell A, Dowsett M, Forbes JF; ATAC/LATTE investigators. Effect of anastrozole and tamoxifen as adjuvant treatment for early-stage breast cancer: 10-year analysis of the ATAC trial. Lancet Oncol. 2010; 11(12): 1135-41.

5. Chamras H, Ardashian A, Heber D, Glaspy JA. Fatty acid modulation of MCF-7 human breast cancer cell proliferation, apoptosis and differentiation. J Nutr Biochem 2002;13:711-6.

6. Serini S, Piccioni E, Merendino N, Calviello G. Dietary polyunsaturated fatty acids as inducers of apoptosis: Implications for cancer. Apoptosis 2009;14:135-52.

7. Spencer L, Mann C, Metcalfe M, Webb M, Pollard C, Spencer D, et al. The effect of omega-3 FAs on tumour angiogenesis and their therapeutic potential. Eur J Cancer 2009;45:2077-86.

8. D’Eliseo D, Manzi L, Merendino N, Velotti F. Docosahexaenoic acid inhibits invasion of human RT112 urinary bladder and PT45 pancreatic carcinoma cells via down-modulation of granzyme B expression. J Nutr Biochem 2012;23:452-7.

9. Kokura S, Nakagawa S, Hara T, Boku Y, Naito Y, Yoshida N, et al. Enhancement of lipid peroxidation and of the antitumor effect of hyperthermia upon combination with oral eicosapentaenoic acid. Cancer Lett 2002;185:139-44.

10. Cockbain AJ, Toogood GJ, Hull MA. Omega-3 polyunsaturated fatty acids for the treatment and

Page 13: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 13

prevention of colorectal cancer. Gut 2012;61:135-49.

11. Ikushima S, Fujiwara F, Todo S, Imashuku S. Effects of polyunsaturated fatty acids on vincristine-resistance in human neuroblastoma cells. Anticancer Res. 1991; 11(3):1215-20.

12. Colquhoun A, Schumacher RI. γ-Linolenic acid and eicosapentaenoic acid induce modifications in mitochondrial metabolism, reactive oxygen species generation, lipid peroxidation and apoptosis in Walker 256 rat carcinosarcoma cells. Biochim Biophysica Acta 2001;1533:207-19.

13. Kyu Lim, Chang Han, Yifan Dai, Miaoda Shen and Tong Wu.Omega -3 polyunsatured fatty acids inhibit hepatocellular carcinoma cell growth through blocking β-catenin and COX-2. NIH Public Access, Journal of Mol Cancer Ther 2009. November ; 8(11): 3046-3055.

14. Das UN and Madhavi N. Effect of polyunsatured fatty acids on drug-sensitive and resistant tumor cells in vitro. Lipids Health Dis. 20011;10:159.

15. Saame Raza Shaikh and Michael Edidin. Polyunsaturated fatty acids, membrane organization, T cells, and antigen presentation1–3. Am J Clin Nutr 2006;84:1277–89.

16. Yi Xu, Steven Y. Qian. Anti-cancer activities of ω-6 polyunsaturated fatty acids. Biomedical Journal. 2014:37:112-119.

17. Caroline Hild Hakvag Pettersen. The effect of omega 3 polyunsaturated fatty acids on human cancer cells. Thesis for the degree of Ph.D. Norwegian University of Science and Technology. Trondheim. 2012, p.50-60

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àêàäåìè÷ Ë.Ëõàãâà

Page 14: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

14 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Íèìãýí ¿åò õðîìàòîãðàô áîëîí ºíäºð äàðàëòàò øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí àðãààð ãèäðîõèíîíû èäýâõèéã òîäîðõîéëñîí ä¿í

Ä.Áÿìáàñ¿ðýíÀØÓ¯ÈÑ, Ýìç¿é-ÁèîÀÑ, Ýñèéí áèîëîãè, áèîõèìèéí òýíõèì

Email: [email protected]

Abstract

Activity of the hydroquinone its based TLC/HPLC analysis

Byambasuren DorjsurenMNUMS, School of Pharmacy and Biomedicine, Department of Cell biology, biochemistry

Email: [email protected]

Background

Hydroquinone (1,4 di-hydroxy benzene) is an aromatic organic compound with diverse biological functions that are commonly used as pigment or cosmetic additives. Its chemical structure has two hydroxyl groups bonded to a benzene ring in a para position. In the nature hydroquinone have a primary reagent in the defensive glands of bombardier beetles, along with hydrogen peroxide, which collects in a reservoir [1]. Hydroquinone glycoside form is 4-hydroxyphenyl-α-D-glucopyranoside (α- Arbutin). Arbutin is a potent inhibitor of melanin synthesis and has been reported to possess inhibitory activity on lipid peroxidation and is used in the cosmetic industry for its antibacterial and skin lightening effects [9]. It is faster and more effictive another commonly used skin lightener, even at use very low concentrations.

Material and Methods

The in vitro glycosylation reaction was carried out as described in materials and methods. DNA was extracted than E.coli BL 21 and E.coli JM 109 hosts were used for expression of proteins. The purified protein was then analyzed by 12% SDS-PAGE than used for enzymatic recycle system. Hydroquinone reaction mixture was incubated at 37ºC for 8 and 24 hour than quenched by heating in boiling water for 10 min. The reactions products was first analyzed by TLC followed by HPLC analysis.

Results

This work substrate hydroquinone for the enhancement of enzymatic recycling system glycosylation. TLC and HPLC analyses of the products were carried out to the recycled system worked and glycosylation product.

Conclusion

In this study, hydroxyl groups of the para position of hydroquinone involved for glycosylation to compare with standards were analysed by TLC and HPLC. When the compared 8 hour reactions obtained the apparent glycosylation and stability of the recycling system.

Key word: Arbutin, Glycosylation, Glycosyltransferse, Hydroquinone, HPLC, TLC.

Pp. 14-17, Figures 4, References 10

Óäèðòãàë

Ãèäðîõèíîí íü áèîëîãèéí èäýâõèòýé, ¿íýðò îðãàíèê íýãäýë áºãººä èõýâ÷ëýí ãîî ñàéõàíû íýìýëò ýñâýë ïèãìåíò áîëãîí àøèãëàæ áàéíà. Õèìèéí á¿òöèéí õóâüä áåíçîëèéí öàãèðàãòàé ïàðà áàéðëàëòàé õî¸ð ãèäðîêñèë á¿ëýã àãóóëñàí. Áàéãàëü äýýð Brachinus species öîõíû õàìãààëàõ áóë÷èðõàéíä óñòºðºã÷èéí õýò èñýëòýé õàìò íººöëºãäºæ áàéäàã.

Àðáóòèí áîë ãèäðîõèíîíû ãëèêîçèëæñýí õýëáýð áºãººä ìåëàíèíû ñèíòåçèéã õ¿÷òýé ñààòóóëàã÷, ëèïèäèéí õýò èñýëäýëòèéã èäýâõèòýé ñààòóóëäàã áàéíà. Ãîî ñàéõíû á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýã÷èä àðáóòèíûã àðüñ öàéðóóëàõ áàãà êîíöåíòðàöèòàé óóñìàë áàéäëààð áóþó íÿíãèéí ýñðýã á¿òýýãäýõ¿¿íèé çîðèëãîîð ¿éëäâýðëýæ áàéíà.

Page 15: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 15

Figure 1. Schematic reaction pathway of recycling system.

Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààíä ãèäðîõèíîíûí ãëèêîçèëæóóëàõàä ðåñàéêë ñèñòåìèéã õýðýãëýñýí. (Çóðàã 1).

Çîðèëãî

Ãëþêîçèëòðàíñôåðàçà (YjiC) áîëîí ñàõàðîçñèíòàçàã (AtSUS1) ôåðìåíòèéã àøèãëàí ãëèêîçèëæñýí ãèäðîõèíîí (àðáóòèí) ãàðãàæ àâàõ, ðåñàéêë ñèñòåìèéí ãëèêîçèëæèëòýä õóãàöààíû õàìààðëûã õîëáîõ ñóäàëãààíû çîðèëãî äýâø¿¿ëëýý.

Ìàòåðèàë, àðãàç¿é

Ðåêîìáèíàíò ãëþêîçèëòðàíñôåðàçà YjiC-èéí ãåíèéã Bacillus licheniformis DSM 13 îìãîîñ ÿëãàí àâ÷, Arabidopsis thaliana–ààñ ñàõàðîçñèíòàçàãèéí ãåíèéã ÿëãàí àâ÷ E.coli-ä ýêñïðåññëýñýí. E.coli-èéí îìãóóäûã LB òýæýýëò îð÷èíä ºñãºâºðëºí, óëüòðà ñîíèêàòîðîîð çàäëàí öåíòðèôóãäýæ, óóñàìòãàé óóðãèéí ôðàêöààñ ôåðìåíòèéã ºíäºð äàðàëòàò øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí àðãààð ÿëãàí, öýâýðø¿¿ëñýí. ßëãàñàí óóðãèéí ôðàêöûã 12% SDS-PAGE-ä øàëãàñàí. ªòãºð¿¿ëñýí äýýæèä ñàõàð 100 ìÌ, ãèäðîõèíîí 100 ìÌ, YjiC 5 μË, AtSUS1 15 μË áîëîí ÓÄÔ-ãëèêîçèéã 2 ìÌ, 4ìÌ áîëîí 8 ìÌ-èéí êîíöåíòðàöàä òóñ òóñ 8 öàã áîëîí 24 öàã áýëòãýñýí. Íèìãýí ¿åèéí õðîìàòîãðàôèéí (TLC) àðãààð áîëîí øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí (HPLC) àðãààð ãèäðîõèíîíû ãëèêîçèëæñýí óðâàëûí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã øàëãàñàí.

¯ð ä¿í, õýëöýìæ

Ðåêîìáèíàíò ãëþêîçèëòðàíñôåðàçà YjiC óóðãèéí ôðàêöèéã SDS-PAGE-ä øàëãàõàä òîä çóðâàñ ÿëãàðàí õàðàãäàæ áàéãàà íü ýêñïðåññ àìæèëòòàé áîëæ êîíöåíòðàöè õàðüöàíãóé ºíäºð áàéãààã ãýð÷èëæ áàéíà. ̺í ñàõàðîçñèíòàçà AtSUS1 óóðãèéí ôðàêö SDS-PAGE-ä øàëãàõàä á¿äýã çóðâàñ ÿëãàðàí õàðàãäàæ áàéãàà íü êîíöåíòðàöè õàðüöàíãóé áàãà áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Èõ êîíöåíòðàöèòàé ãëþêîçèëòðàíñôåðàçà YjiC óóðàã íü áàãà êîíöåíòðàöèòàé ñàõàðîçñèíòàçàãèéí

AtSUS1 óóðãèéí èäýâõèéã äàðàíãóéëñíààð ðåñàéêë ñèñòåì ÿâàãäàõã¿é ýñâýë á¿òýýãäýõ¿¿íèé ãàðö áàãà áàéæ áîëîõ þì. Èéìýýñ AtSUS1-èéí êîíöåíòðàöèéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ºòãºð¿¿ëýã÷ (centricon) –èéã õýðýãëýñýí.

Figure 2. SDS – PAGE of purified AtSUS1 protein. A. Before used centricon M, Protein marker;(88kDa), Lane 1, Purified AtSUS1soluble protein eluted by 10 mM imidazole; Lane 2, Purified AtSUS1 soluble

protein eluted by 100 mM imidazole, Lane, 3 Purified AtSUS1soluble protein eluted by 200 mM imidazole. Á. After used centricon M, Protein marker;(88kDa), Lane 1, Purified AtSUS1soluble protein eluted by 10 mM imidazole; Lane 2, Purified AtSUS1 soluble

protein eluted by 100 mM imidazole.

¯ð ä¿íãýýñ õàðàõàä 100ìÌ imidazole-ä öýâýðø¿¿ëñýí AtSUS1-èéí êîíöåíòðàöè íýìýãäýæ õàðüöàíãóé ºíäºð áîëñíûã ãýð÷èëæ áàéíà. Ìîëåêóë ìàññûí õóâüä 88 kDa áàéãàà íü òîõèð÷ áàéíà.

Íèìãýí ¿åò õðîìàòîãðàôèéí ¿ð ä¿í

Ñòàíäàðò ñàõàðîç, ÓÄÔ-ãëèêîç, ãèäðîõèíîí áîëîí ÓÄÔ-ãëèêîçã¿é õÿíàëòèéí ºòãºð¿¿ëñýí äýýæýý õàðüöóóëàí íèìãýí ¿åèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð øàëãàõàä øèíý öýã ¿¿ññýí íü ãëèêîçèëæñýí á¿òýýãäýõ¿¿í áàéãààã ãýð÷èëæ áàéíà.

Figure 3. TLC analysis of in vitro glycosylation of hydroquinone. 1.Sucrose 100mM, 2. UDP-glucose 8

mM, 3. Hydroquinone 100mM, 4. Control without UDP-glucose, 5. Rxn-with 2mM UDP-glucose, 6. Rxn-with 4mM UDP-glucose, 7.Rxn-with 8mM UDP-glucose.

Page 16: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

16 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Íèìãýí ¿åèéí õðîìàòîãðàôèéí óóñãàã÷óóäààð ýòèë àöåòàò; öóóíû õ¿÷èë; íýðìýë óñ (3: 1: 1) òóñ òóñ àøèãëàñàí (Çóðàã 3).

ªíäºð äàðàëòàä øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí ¿ð ä¿í

Ðåñàéêë ñèñòåìèéí ãëèêîçæñîí 8 öàã áîëîí 24 öàãèéí ºòãºð¿¿ëñýí äýýæýý 290 íì-èéí õýò ÿàãààí

òóÿàíû øèíãýýëòèéã àøèãëàæ ºíäºð äàðàëòàä øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí (HPLC) àðãààð ÿëãàñàí. Áîñîî òýíõëýãèéí äàãóó ãëèêîçæèëòèéí õýìæýý, õýâòýý òýíõëýãèéí äàãóó ãëèêîçæñýí á¿òýýãäýõ¿¿í èëýðñýí ìèíóòèéã õàðóóëæ áàéíà.

Figure 4. HPLC analysis profile comporation of standard and reactions.

Ñòàíäàðò ãèäðîõèíîí 4.5 ìèíóòàíä õî¸ð øèíý ôðàêö 3.7 ìèíóò áîëîí 3.1 ìèíóòàíä òóñ ÿëãàðñàí íü ãëèêîçæñîí á¿òýýãäýõ¿¿í áàéãààã èëòãýæ áàéíà (Çóðàã 4).

Ä¿ãíýëò

Äýýðõ ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ ¿çýõýä ãèäðîõèíîíû ïàðà áàéðëàë äàõü ãèäðîêñèëèéí á¿ëã¿¿ä ͯÕ/ªÄØÕà àðãààð òîäîðõîéëîõîä ãëèêîçèëæñýí ñòàíäàðòàé õàðüöóóëñàí ä¿íãýýð áàòëàãäàæ áàéíà. 8 öàã áîëîí 24 öàãèéí õóãàöààíä ºòãºð¿¿ëñýí äýýæýý õàðüöóóëõàä 24 öàãò ãèäðîõèíîí èë¿¿ òîãòâîðæèæ ãëèêîçèëæñýí áàéãàà íü ðåñàéêë ñèñòåìä óäààí õóãàöààíû ãëèêîçæèëò èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéãàà íü õàðàãäàæ áàéíà.

Íîìç¿é

1. Armitage, M. H., Mullisen, L., et al. Preliminary observations of the pygidial gland of the Bombardier Beetle, Brachinus sp. 2003.

2. Baud, Sébastien., et al. Structure and expression profile of the sucrose synthase multigene family in Arabidopsis. “J. Exper. Bot”, 55, 2004, pp 397-409.

3. Castellano, G., Tena, J., & Torrens, F. (2012). Classification of phenolic compounds by chemical structural indicators and its relation to antioxidant properties of Posidonia oceanica (L.) delile. Environment, 2, 6.

4. Jerkovic, V., Nguyen, F., Nizet, S., & Collin, S. (2007). “Combinatorial synthesis, reversed-phase and normal-phase high-performance liquid chromatography elution data and liquid chromatography/positive atmospheric pressure chemical ionization tandem mass spectra of methoxylated and glycosylated resveratrol analogues. Rapid communications in mass spectrometry, 21, 2456-2466.

5. Jimbow, K., Obata, H., Pathak, M. A., & Fitzpatrick, T. B. (1974). Mechanism of depigmentation by hydroquinone. Journal of Investigative Dermatology, 62, 436-449.

6. Masada, Sayaka., et al. An efficient chemoenzymatic production of small molecule glucosides with in situ UDP-glucose recycling. ”FEBS Lett”, 581, 2007, pp 2562-2566.

7. Matsuba, Y., Okuda, Y., Abe, Y., Kitamura, Y., Terasaka, K., Mizukami, H., Ozeki, Y. (2008). Enzymatic preparation of 1-O-hydroxycinnamoyl-β-D-glucoses and their application to the study of 1-O-hydroxycinnamoyl-β-D-glucose-dependent acyltransferase in anthocyanin-producing cultured cells of Daucus carota and Glehnia littoralis. Plant biotechnology, 25, 369-375.

8. Ozaki, S. I., Imai, H., Iwakiri, T., Sato, T., Shimoda, K., Nakayama, T., & Hamada, H. (2012). Regioselective glucosidation of trans-

Page 17: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 17

resveratrol in Escherichia coli expressing glucosyltransferase from Phytolacca americana. Biotechnology letters, 34, 475-481.

9. Seo, D. H., Jung, J. H., Ha, S. J., Cho, H. K., Jung, D. H., Kim, T. J., ... & Park, C. S. (2012). High-yield enzymatic bioconversion of hydroquinone to α-arbutin, a powerful skin lightening agent, by amylosucrase. Applied microbiology and biotechnology, 94 , 1189-1197.

10. Terasaka, Kazuyoshi., et al. In situ UDP-glucose regeneration unravels diverse functions of plant secondary product glycosyltransferases. “FEBS Lett”, 586, 2012 pp 4344-4350.

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Ýì ç¿éí óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð

Ä.Ýíõæàðãàë

Page 18: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

18 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Ìîíãîë îðíû ìàëûí ìàõ, óëààíáóóäàéä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýý

Ä.Oþóíäýëãýð1, Ý.Ýðäýíýöîãò1, Æ.Áàòæàðãàë1, ×.Íÿìðàã÷àà1, Í.A Ãîëóáêèíà2

å-mail:[email protected]Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿íäýñíèé òºâ

2Îðîñûí Õîëáîîíû Óëñûí Àãðîõèìèéí òóðøèëòûí òºâ

Abstract

Selenium content in Mongolian wheat and livestock meat

Oyundelger.D1, Erdenetsogt.E1, Batjargal.J1, Nyamragchaa.Ch1, GolubkinaN.A2,å-mail:[email protected]

1National Center of Public Health, Ulaanbaatar, Mongolia,2Agrochemical Research Center, Institute of Vegetable Breeding and Seeds Production,

Russia, Moscow regionIntroduction

After discovering an important biological function of selenium, selenium content and its deficiency are started to be extensively studied in numerous epidemiological studies that have been conducted in many countries in the world. In Mongolia, as a country geographically located in unstable climate zone, there are no studies conducted on selenium so far since the last century, except one study determining selenium deficiency signs in livestock.

Goal

To determine selenium (Se) content in Mongolian wheat and livestock meat

Materials and Methods

In total 30 samples of wheat planted in Dornod, Uvs, Tuv and Selenge aimags of Mongolia and 142 samples of Mongolian beef and beef imported to Russia from China, respectively were underwent in laboratory analysis. Wheat was hold at room temperature to reach the regular weight, and muscle tissue of meat was dried in a lofildryer. Dried wheat and meat were then powdered into homogenous consistency and were kept in air proof polyethylene container at room temperature until being analyzed. Selenium content was determined by fluorometric method [2].

Results

Out of wheat sorts grown in Mongolia, selenium was detected in extremely low level in wheat of Khalkhin gol sort of Dornod aimag (7±1 mkg/kg) and Selenge sort of Selenge aimag (8±1 mkg/kg), and in wheat sold in retail outlets of Baruunturuun soum of Uvs aimag (7±1 mkg/kg) and Khongor soum of Darkhan-Uul aimag (8±1 mkg/kg). However, selenium content was relatively higher in wheat samples of Darkhan 34 sort of Baruunturuun soum of Uvs aimag (31±5 mkg/kg) and of Altaiskaya sort of Jargalant (29±3 mkg/kg) and Bornuur (32±1 mkg/kg) soums of Tuv aimag, and in sample of retail wheat of Sagil soum (29±1 mkg/kg) of Uvs aimag.

When determined the selenium content in Mongolian livestock meat, in average, the selenium content were 109-296 mg/kg in beef, 94-200 mg/kg in lamb, 120-225 mg/kg in horse meat and 124-197 mg/kg in goat, and the differences were not statistically significant (p>0.5). The highest selenium content of 400 mg/kg was detected in horse meat of Govi-Altai aimag.

Conclusion: The selenium content in wheat and livestock meat which are the mean stable food for Mongolians is considerably low.

Key words: Selenium (Se), wheat, livestock meat and selenium content

Pp. 18-25, Tables 5, Figures 2, References 24

Page 19: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 19

Îðøèë

Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýðäýìòýí, ñóäëàà÷èä ýíýõ¿¿ áè÷èë áîäèñûí äóòàë áîëîí èë¿¿äëèéí óëìààñ õ¿íèé áèå ìàõáîäîä èëðýõ ýìãýã ººð÷ëºëò, áèîëîãèéí à÷ õîëáîãäîë áîëîí õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí äàõü ò¿¿íèé àãóóëàìæèéí òàëààð ýð÷èìòýé ñóäëàæ áàéãàà áà ýíý íü ò¿¿íèé ºðãºí õ¿ðýýíèé áèîëîãèéí ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé. Ñåëåí íü áàéãàëèéí íýãýí õ¿÷òýé àíòèîêñèäàíò òóë õ¿íèé áèå ìàõáîäèä íýí ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã áºãººä ò¿¿íèé çîõèñòîé õýðýãëýý íü õ¿íèé áèå ìàõáîäèéí äàðõëààã õàíãàæ, çàðèì íýãýí ç¿ðõ ñóäàñíû áîëîí õîðò õàâäðààð ºâ÷ëºõ ýðñäýëèéã áóóðóóëæ, íºõºí ¿ðæèõ¿éí áîëîí óóðàã òàðõèíû ¿éë àæèëëàãààã èäýâõæ¿¿ëæ, õàëäâàðò ºâ÷íººñ áèå ìàõáîäèéã õàìãààëæ, õ¿íä ìåòàëëóóäûã áèå ìàõáîäèîñ ãàäàãøëóóëäàã áàéíà [9].

Ãàçàð ç¿éí á¿ñ íóòãèéí õºðñºí äýõ ñåëåíèé àãóóëàìæ, óðãàìàë, àìüòàíû áèå äýõ ñåëåíèé õýìæýý íü õ¿íèé áèå ìàõáîä äàõü ñåëåíèé àãóóëàìæèä õ¿÷òýé íºëººëäºã áîëîõûã ñóäëàà÷èä òîãòîîñîí áàéíà [11].

Ãàçðûí õºðñºí äýõ ñåëåíèé àãóóëàìæ ìàø áàãàòàé Á¿ãä Íàéðàìäàõ Õÿòàä Àðä Óëñûí çàðèì á¿ñ íóòàã, ÎÕÓ-ûí ×èòèéí íóòàã äýâñãýð áîëîí Øèíý Çåëàíäûí çàðèì á¿ñ íóòàãò ñåëåíèé äóòàëòàé õîëáîîòîé ºâ÷ëºë¿¿ä (ìàëûí áóë÷èí öàéõ ºâ÷èí, êàðäèîïàòèÿ áà îñòåîàðòðîïàòèÿ) á¿ðòãýãäñýí áàéíà [9].

Ìîíãîë óëñàä 1960-70 îíû ¿åä ìàë ýìíýëãèéí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð À.Ñîäíîìäàðæàà çýðýã õýñýã ýðäýìòýä èøèã, õóðãà çýðýã òºë ìàëûí äóíä áóë÷èí öàéõ ýìãýã áóþó ñåëåíèé äóòëûã èëð¿¿ëýõ ñóäàëãàà õèéæ, Ìîíãîë îðíû õîéä õýñãèéí ºíäºð óóëàðõàã áóþó äàëàéí ò¿âøèíãýýñ äýýø 1800–2800 ìåòðò ºðãºãäñºí á¿ñ íóòàãò ñåëåí äóòëûí ýìãýã òîõèîëäîæ áàéãààã èëð¿¿ëýõèéí çýðýãöýý, óã ýìãýãèéí óëìààñ òºë ìàëûí 34.9–84.2 õóâü íü õîðîãäîæ áàéãààã òîãòîîñîí áàéíà [1].

2005 îíä Øèíý Çåëàíäûí Îòòîãîãèéí èõ ñóðãóóëü, Õîîë ñóäëàëûí òºâèéí õàìòðàí õèéñýí ñóäàëãààãààð Óëààíáààòàð õîò, 4 àéìãèéí 06–35 ñàðòàé õ¿¿õäèéí 57 õóâüä íü ñèéâýí äýõ ñåëåíèé õýìæýý áàãà áóþó ñåëåí äóòàë èëýðñýí áàéíà [16].

Ìîíãîë óëñ ç¿¿í òàëààðàà Õÿòàäûí ñåëåí äóòàëòàé á¿ñòýé, õîéä òàëààðàà ÎÕÓ-ûí ñåëåí äóòàëòàé á¿ñòýé (Àìóðûí ðàéîí, Àëòàéí õÿçãààð, Áóðèàä áîëîí ×èòèéí ðàéîí) õèëëýäýã, ìºí õ¿í àìûí äóíä îêñèäàíòûí ñòðåññ èõòýé, äóíäàæ íàñëàëò õàðüöàíãóé áîãèíî áàéäàã çýðýãýýðýý Ìîíãîë óëñ ñåëåíèé äóòàëòàé áàéæ áîëîõ õºíäëºíãèéí ýðñäýëòýé á¿ñ íóòàãò õàìààðàãääàã

[13,14] áºãººä ñåëåí áà èîä íü õàðèëöàí áèå áèåíèéõýý ¿éë÷èëãýýã äýìæäýã ìèêðîýëåìåíò¿¿ä òóë Ìîíãîë óëñûí èîä äóòàëòàé á¿ñ íóòàã íü ñåëåíèé äóòàëòàé áàéæ áîëîõ íýìýò ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éë áîëäîã þì [24].

Ìàëûí ìàõ áîëîí óëààí áóóäàéí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä èõýíõ îðíû õ¿í àìä ñåëåíèé õàíãàìæèéí ¿íäñýí ýõ ¿¿ñâýð íü áîëäîã áºãººä ñåëåí íü ìàõàíä ñåëåíîìåòèîíèí áà ñåëåíîöèñòåèí [19], ¿ð òàðèàíä ñåëåíîìåòèîíèí õýëáýðýýð [7] òóñ òóñ àãóóëàãääàã þì.

Ìîíãîë óëñ íýã õ¿íä íîîãäîõ ìàõíû õýðýãëýýãýýð äýëõèéä ýõíèé áàéðóóäàä îðäîã áºãººä ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýðèéí õîéä õýñýãò òàðèàëñàí óëààí áóóäàéãàà𠺺ðèéíõºº äîòîîäûí õýðýãöýýã 100 õóâü õàíãàäàã îðîí þì. Èéìýýñ áèä ìàõ áîëîí óëààí áóóäàéä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýýã òîäîðõîéëæ, ¿íýëãýý ä¿ãíýëò ºãºõ çîðèëãî òàâüñàí áîëíî.

Çîðèëãî

Ìîíãîë ìàëûí ìàõ, óëààíáóóäàéä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýýã òîäîðõîéëæ, ¿íýëãýý ä¿ãíýëò ºãºõ

Çîðèëò:

1. Ìîíãîë óëñûí 4 àéìàãò (Äîðíîä, Óâñ, Òºâ, Ñýëýíãý) òàðèàëñàí óëààíáóóäàéí ñîðòóóäàä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýýã òîäîðõîéëîõ.

2. Ìîíãîë ¿õýð, õîíü, àäóó, ÿìààíû ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýýã òîäîðõîéëîõ.

Màòåðèàë, àðãà ç¿é

Ìîíãîë óëñûí 4 àéìàãò (Äîðíîä, Óâñ, Òºâ, Ñýëýíãý) òàðèàëñàí óëààíáóóäàéí 30, Ìîíãîë óëñûí ìàëûí ìàõ (¿õýð, õîíü, àäóó, ÿìàà), ÁÍÕÀÓ-ààñ ÎÕÓ-ðóó èìïîðòîëæ áóé ¿õðèéí ìàõíû íèéò 142 äýýæèéã ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä õàìðóóëàâ. Äýýæ àâñàí ãàçàð íóòãèéã Çóðàã 1- ò ¿ç¿¿ëýâ.

Óëààíáóóäàéã òàñàëãààíû õýìä òîãòìîë æèíòýé áîëòîë, ìàõíû áóë÷èíãèéí ýäèéí äýýæèéã ëîôèëüíûé õàòààã÷èä õàòààí, õàòààñàí óëààíáóóäàé, ìàõûã íýã æèãä áîëòîë íü íóíòàãëàí, ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýý õèéõ õ¿ðòýëõ õóãàöààíä àãààð îðîõã¿é ïîëèýòèëåí êîíòåéíåðò, òàñàëãààíû õýìä õàäãàëæ, ôëóîðîìåòðèéí àðãààð ñåëåíèé àãóóëàìæèéã òîäîðõîéëîâ [2]. Øèíæèëãýýíèé ¿ð ä¿íã áàòàëãààæóóëàõûí òóëä ëàâëàãàà ñòàíäàðòûã òóõàéëáàë: Ôèíëÿíäèéí պ人 àæ àõóéí òºâèéí ñòàíäàðò (Ñåëåíèé àãóóëàìæ íü Se 57 áà 394 ìêã/êã)-ã òóñ òóñ õýðýãëýâ. Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãèéí ñòàòèñòèê áîëîâñðóóëàëòòûí ¿íýí ìàãàäòàéã “t“ øàëãóóðààð íîòëîâ.

Page 20: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

20 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Mild Se deficiency Moderate Se deficiency Severe Se deficiency

Figure1. Food sampling from aimags: 1)Arkhangai, 2)Hovd, 3)Gobi-Altai, 4)Hentii, 5)Uvurhangai, 6)Bayankhongor, 7)Umnugobi, 8) Ulaanbaatar, 9)Darkhan-Uul, 10)Bulgan, 11)Sukhbaatar, 12)Selenge,

13)Huvsgul, 14)Dornod, 15)Bayan-Ulgii, 16)Dornogobi, 17)Uvs, 18)Tuv, 19) Zavkhan, 20)Dundgovi

¯ð ä¿í

Ìîíãîë óëñàä òàðèàëæ áóé óëààíáóóäàéí ñîðòóóäààñ Äîðíîä àéìãèéí Õàëõûí ãîë, Cýëýíãý àéìãèéí Ñýëýíãý ñîðò, æèæèãëýíãýýð õóäàëäààëæ áóé Óâñ àéìãèéí Áàðóóíòóðóóí áîëîí Äàðõàí àéìãèéí Õîíãîð ñóìûí óëààíáóóäàéä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé äóíäàæ õýìæýý íü íèëýýä áàãà áàéâ. Õàðèí Óâñ àéìãèéí Áàðóóíòóðóóí ñóìûí Äàðõàí, Ñàãèë ñóìûí æèæèãëýí õóäàëäààíû óëààíáóóäàé, Òºâ àéìãèéí Æàðãàëàíò, Áîðíóóð ñóìûí Àëòàéñêàÿ

100 óëààíáóóäàéí ñîðòîä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýý õàðüöàíãóé ºíäºð áàéâ (Õ¿ñíýãò1).

Ìîíãîë óëñàä òàðèàëæ áóé óëààíáóóäàéí ñîðòóóäààñ Õàëõûí ãîë, Äàðõàí 34, Ñýëýíãý áà Àëòàéñêàÿ 100 ñîðò, æèæèãëýíãýýð õóäàëäààëæ áóé õîëèìîã óëààíáóóäàéí äýýæèíä ñåëåíèé àãóóëàìæèéí êîíöåíòðàöè íü 6-36 ìêã/êã – èéí äóíä õýëáýëçýæ áàéíà. Äîðíîä, Óâñ áîëîí Ñýëýíãý àéìãèéí óëààíáóóäàé äàõü ñåëåíèé àãóóëàìæèéí õýìæýý íü õàìãèéí áàãà áàéâ (Õ¿ñíýãò1).

Table 1. Selenium content in Mongolian wheat by area (mkg/kg for dry mass)

*Name of Aimag Name of Soum Type of wheat Selenium content, mkg/kgM±SD Range

Dornod (1) Choibalsan Halhiin gol 7±1 6-8Halkh gol Retail /trade 28±1 27-29

Uvs (17) Baruunturuun Darkhan 34 31±5 26-36

Baruunturuun Retail /trade 7±1 6-8Sàgil Retail /trade 29±1 28-31

Òuv (4) Jàrgàlànt Altaiski 100 29±3 26-32Erdene sànt Retail /trade 25±2 23-27Bornuur Altaiski 100 32±1 31-33

Selenge (3) Êhongor Selenge 8±1 7-9

N Aimag Beef Mutton Horse meat Goat meatn M±SD Range

mg/kgn M±SD

mg/kgRangemg/kg

n M±SDmg/kg

Rangemg/kg

n M±SDmg/kg

Rangemg/kg

I. Mild Se deficiency 1 Arkhangai 6 249±46 181-296 6 99±5 94-104 3 178±12 167-190 3 170±16 150-

1902 Hovd 6 245±52 193-296 - - - 3 273±23 250-296 - - -3 Govialtai 3 236±10 227-246 - - - 3 446±27 418-470 - - -4 Hentii 3 229±18 211-247 - - - - - - - - -

Mean 234±85II. Moderate Se deficiency5 Uvurhangai 3 196±22 149-242 3 170±30 140-200 - - - - - -

Page 21: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 21

6 Bayan hongor

6 187±27 160-213 3 125±9 115-134 - - - - - -

7 Umnugovi 3 184±16 158-210 - - - - - - 3 181±15 165-197

8 Ulaan baatar 3 129±12 115-142 3 175±14 160-190 3 191±15 175-211 3 149±12 136-164

9 Darkhan-uul - - - 9 168±13 150-186 6 216±9 207-225 6 168±8 156-176

10 Bulgan - - - - - - - - - 3 194±10 183-204

Mean 174±24III. Severe Se deficincy11 Sukhbaatar 9 166±13 150-180 6 128±6 124-132 3 134±3 133-138 3 135±7 124-

14312 Selenge 3 163±23 140-189 - - - - - - - - -13 Huvsgul 12 131±16 109-155 - - - - - - - - -14 Dornod 3 123±6 118-129 - - - - - - - - -15 Bayan-ulgii - - - 3 105±10 94-116 - - - - - -16 Dornogovi - - - - - - 3 150±30 120-180 - - -

17 Uvs - - - 3 154±7 145-166 - - - - - -

Mean 139±19Range 123-249 99-168 134-446 135-194

* number of the map (Figure1)

Ìîíãîë ìàëûí ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýýã ìàëûí ìàõíû òºð뺺ð àíãèëæ ¿çâýë ¿õðèéí ìàõàíä äóíäæààð 109-296 ìêã/êã, õîíèíû ìàõàíä-94-200 ìêã/êã, àäóóíû ìàõàíä 120-225 ìêã/êã, ÿìààíû ìàõàíä 124-197 ìêã/êã ñåëåí òóñ òóñ àãóóëàãäàæ áàéñàí áºãººä 1 êã ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé ò¿âøèíä ñòàòèñòèêèéí à÷ õîëáîãäîë á¿õèé ÿëãàà ãàðàõã¿é áàéâ (P>0.5). Õàðèí Ãîâü-Àëòàé àéìãèéí àäóóíû ìàõàíä ñåëåíèé õýìæýý 400 ìêã/êã áóþó õàðüöàíãóé ºíäºð àãóóëàìæòàé áàéíà (Õ¿ñíýãò 1)

Àéìãóóäûã 3 á¿ëýãò õóâààæ, ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýýã á¿ëã¿¿äèéí õîîðîíä õàðüöóóëæ ¿çýõýä 1-2, 1-3, 2-3-ð á¿ëãèéí àéìãóóäûí ìàõàí äàõü ñåëåíèé õýìæýý íü ñòàòèñòèê à÷ õîëáîãäîë á¿õèé ÿëãààòàé [P<0.01, P<0.001, P<0.001] áàéñàí áºãººä Äîðíîä, Ñýëýíãý, Ñ¿õáààòàð, Õºâñãºë, Óëàaíáààòàð, Áàÿí-ªëãèé, Äàðõàí-Óóë, Äîðíîãîâü àéìãèéí ìàõàí äàõü ñåëåíèé àãóóëàìæ õàìãèéí áàãà áàéâ (çóðàã 1- èéí № 8, 9, 11-17). Õàðèí Àðõàíãàé, Õîâä Ãîâü-Àëòàé, Õýíòèé (№1-4, çóðàã 1) àéìãèéí ìàõàí äàõü ñåëåíèé àãóóëàìæ íü áóñàä àéìãèéí ìàõàí äàõü ñåëåíèé àãóóëàìæààñ àðàé èõ áàéâ.

Figure 2. Gistogramm of selenium (Se) content in meat of Mongolia

Çóðàã 2-ñ ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé ãèñòîãðàììûã õàðàõàä ìåäèàí õýìæýý áóþó õàìãèéí èõ õýìæýý íü 160 ìêã/êã ñ.ì. îð÷èì áàéíà. ªºðººð õýëáýë á¿õ øèíæèëýãäýõ¿¿íèé 46%-èéã 140-180 ìêã/êã ñåëåíèé àãóóëàìæòàé ìàõíû øèíæëýãäýõ¿¿í ýçëýæ áàéõàä 25% îð÷ìûã 140 ìêã/êã–ààñ áàãà õýìæýýíèé ñåëåí àãóóëñàí ìàõíû øèíæëýãäýõ¿¿í ýçýëæ áàéíà.

Õýëöýìæ

Åâðîï÷óóäûí ñåëåíèé õýðýãëýýíä ¿ð òàðèàíû õýðýãëýýíèé ýçëýõ õóâü íèëýýä ºíäºð áàéäàã áîë Ìîíãîë÷óóäàä ¿ð òàðèàíû õýðýãëýý òèéì ÷ ºíäºð áèø áºãººä ñåëåíèé àãóóëàìæ áàãàòàé óëààíáóóäàéã õ¿íñýíäýý õýðýãëýæ áàéíà. Ìîíãîë óëñ ¿ð òàðèàíûõàà 85 õóâü îð÷ìûã ñåëåíèé

Page 22: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

22 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

àãóóëàìæ áàãàòàé á¿ñ íóòàã áîëîõ Ñýëýíãý, Òºâ, Áóëãàí àéìãóóäûí íóòãààñ õóðààäàã áºãººä ýäãýýð íóòãèéí ìàëûí äóíä ñåëåíèé äóòàë èëýð÷ áàéñàí áàéíà.

Óëààíáóóäàéí ñåëåíèé àãóóëàìæèéí ¿íýëãýýãýýð

ÎÕÓ-í á¿ñ íóòãèéã 10 á¿ñ áîëãîí àíãèëñàí áàéíà. Óëààíáóóäàéä àãóóëàãäàæ áóé ñåëåíèé õýìæýý íü (7-32 ìêã/êã) íü ìàëûí á¿òýýãäýõ¿¿íä ñåëåíèé äóòàë áàéãààã íîòîëæ áàéíà (Õ¿ñíýãò 1). ÎÕÓ-ûí ñåëåí äóòàëòàé ×èòà ìóæ [3] áîëîí ÁÍÕÀÓ-ûí ñåëåí äóòàëòàé ìóæóóäàä [4] óðüä íü èéì

¿ç¿¿ëýëò¿¿ä á¿ðòãýãäñýí áàéñàí (Õ¿ñíýãò 2).

Table 2. Selenium content in wheat of some Russion region’s

№ Selenium content ( mkg/kg )

Region’s name

1. <60 Buryat, Habarobsk, Chiti2. 60-80 Kostromsk, Kaliningradsk, Udmurti3. 81-90 Irkutsk, Kirobsk, Novogorodsk,Tbersk, Leningrad, Ryazansk, Bryansk, Ivanobsk,

Chelyabinsk, Kareliya, Altaya, Bashkortostan 4. 91-100 Tuva,Tatarstan, Chubasiaya, Mordobiya, Òulsk, Nijnegorodsk, Ekaterinburgsk,

Kalujsk,Yaroslabsk, Moskobsk, Vladimirsk5. 101-120 Îmsk, Ðîsòîvsê, Vîlgîgradsê, Sàràtîvsê, Vîrînåjsê, Êursê, Îrlîvsê, extremity Stavropolsk,

Adigiy, Hàlimàg6. 121-140 Novosibirsê, Êurgànsê, Îrånburgsê, Bålgîrîdsê, Tambovsk region, Krasnodarsk extremity,

Krasnoyarsk extremity7. 141-160 Êåmårîvsê, Uljanovsk region, Primorsk extremity8. 161-180 Hàlimàg9. 181-200 Tumensk, Àstrahansk region10. <200 Penzensk region

Ìîíãîë ìàëûí ìàõàíä õèéñýí ñóäàëãààãààð ÿìàà, õîíü, àäóó, ¿õðèéí áóë÷èí ìàõàí äàõü ñåëåíèé àãóóëàìæèä îíöûí ÿëãàà ãàðààã¿é áàéíà.

Ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé ãèñòîãðàììààñ õàðàõàä õàìãèéí èõ õýìæýý 160 ìêã/êã ñì îð÷èìä (ìåäèàíà) ìàø òîäîðõîé èëýð÷ áàéíà. ªºðººð õýëáýë 140-180 ìêã/êã àãóóëàìæ á¿õ øèíæèëãýýíèé 46 õóâèéã ýçýëæ áàéãàà áîë 140 ìêã/êã–ààñ áàãà àãóóëàìæòàé íü 25 õóâèéã ýçýëæ áàéíà.

Àéìãóóäûã 3 á¿ëýãò õóâààæ, ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé õýìæýýã á¿ëã¿¿äèéí õîîðîíä õàðüöóóëæ ¿çýõýä àéìãóóäûí ìàõàí äàõü ñåëåíèé õýìæýý íü

ñòàòèñòèê à÷ õîëáîãäîë á¿õèé ÿëãààòàé [P<0.01, P<0.001, P<0.001] áàéñàí áºãººä Àðõàíãàé, Õîâä, Ãîâü-Àëòàé, Õýíòèé àéìãèéí ìàõ íü ñåëåíèé àãóóëàìæ èõòýé, ªâºðõàíãàé, Áàÿíõîíãîð, ªìíºãîâü, Óëàaíáàaòað, Äàðõàí-Óóë, Áóëãàí àéìãèéí ìàëûí ìàõíû ñåëåíèé àãóóëàìæ äóíä çýðýã, Ñ¿õáààòàð, Ñýëýíãý, Õºâñãºë, Äîðíîä, Áàÿí-ªëãèé, Äîðíîãîâü, Óâñûí ìàëûí ìàõíû ñåëåíèé àãóóëàìæ áàãà áàéâ. Äýýæ öóãëóóëñàí àéìãóóäûã á¿ñ÷èëýí ¿ç¿¿ëáýë Ìîíãîëûí õîéä áîëîí ç¿¿í õîéä àéìãóóäûí ìàëûí ìàõàíä ñåëåí äóòëûí ýðñäýë íèëýýä ºíäºð áàéíà.

Ýäãýýð àéìãóóäûí ñåëåíèé àãóóëàìæèéí õýìæýý íü ÁÍÕÀÓ, ÎÕÓ-ûí Áóðèàä, Ãîðíûé Àëòàé áà ×èò

ìóæóóäûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äòýé îéðîëöîî áàéíà (Õ¿ñíýãò 3)

Table 3. Selenium content in livestock meat from neighboring to Mongolia regions

Name of meat Regions M±SD Interval SourceMutton Gornii Altaiski 172±59 87-339 Golubkina&

Maimanova 2006Goat 272±3 269 – 275Horse 241±50 183-317Beef Gornii Altaiski 210±52 96-319

China * (n-8) 330±128 183-511China ** 10-30 Combs & Combs, 1986China*** 50-250Buryat **** 98 ±36 49-144 Golubkina & Papazyan 2006Irkutsk **** 132±33 98-165 Golubkina et al, 1998China 123±95 32-218 Aro et al,1994

Page 23: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 23

*Russia imports, ** Selenium deficiency endemic area (Kyeshanii disease),*** Slight deficiency of selenium region**),***) or**** data is transferred to a kg of raw meat. Ìîíãîë óëñàä 20-ð çóóíû 70-ààä îíû ¿åä õèéñýí ñóäàëãààãààð ñåëåí äóòàëòàé õîëáîîòîé áóë÷èí öàéõ ºâ÷èí íóòãèéí õîéä á¿ñýä èëýðñýí áàéíà [2]. Ýíýõ¿¿ ãàçàð íóòàã íü ÎÕÓ-ûí ñåëåí äóòàëòàé íóòàã áîëîõ Ãîðíûé Àëòàé [8], ×èòà ìóæòàé [3] òóñ òóñ õèëëýäýã áàéíà.

Ñåëåíèé äóíä çýðãèéí äóòàë íóòãèéí òºâ, ºìíºä á¿ñ¿¿äýä èëýð÷ áàéãàà áîë áàãà çýðãèéí äóòàë (äóíäàæ êîíöåíòðàöèè Se ìàõàíä 234 ìêã/êã õàòààñàí ìàõ) íèëýýä çàìáàðààã¿é òàðõàöòàé áàéãàà áà Ìîíãîë óëñûí áàðóóí ºìíºä (Õîâä, Ãîâü-Àëòàé) íóòàã íü ÁÍÕÀÓ-ûí ñåëåíèé äóòàë áàãàòàé á¿ñèéí ¿ðãýëæëýë áîëæ áàéíà. ÁÍÕÀÓ-ààñ ÎÕÓ-ðóó èìïîðòîëæ áóé ¿õðèéí ìàõàí äàõ ñåëåíèé àãóóëàìæ äýýðõ ¿ç¿¿ëýëòòýé îéðîëöîî áàéíà (183- 511 ìêã/êã).

Ãîâü-Àëòàé àéìãèéí àäóóíû ìàõíû äýýæèä òîäîðõîéëîãäñîí ñåëåíèé àãóóëàìæèéí õýìæýý íü õàðüöàíãóé ºíäºð (446 ìêã/êã) èëýðñýí áàéíà. Ãýâ÷ àäóóíû ìàõ íèéò ìàëûí çºâõºí 8 õóâèéã ýçýëäýã áàéíà.[2]

Àâñòðàëèéí ¿õðèéí ìàõàíä 257-432 ìêã/êã [2], Ïîëüøè-107-310 ìêã/êã, [2], Èðëàíäàä-218-375 ìêã/êã [18], ÎÕÓ–ûí Óðàëä 270-511 ìêã/êã, [10], Èñëàíäàä - 50-343 ìêã/êã [23], Øèíý Çåëàíä áîëîí ÁÍÕÀÓ-ûí çàðèì ìóæóóäàä 35-70 ìêã/êã áóþó ñåëåíèé ã¿í äóòàë òîäîðõîéëîãäñîí áàéíà. Ýíýõ¿¿ ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä íü Ìîíãîëûí ãàçàð íóòàã ñåëåí äóòàëòàé áàéæ áîëîõûã ãýð÷èëæ áàéíà [6].

Àìüòäàä ñåëåí äóòëûí ¿åä áóë÷èíãèéí ººð÷ëºëò, äàðõëààíû ñóëðàë, ýëýãíèé ãýìòýë, íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýìãýã áàéíãà òîõèîëääîã. Ñåëåí äóòëûí ¿åä óã ýëåìåíò õ¿íèé áèå ìàõáîäûí

÷óõàë ýðõòýíã¿¿äýä øèëæèí áàéðëàõ áà (óóðàã òàðõè, äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéíóóä áà íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýðõòýí¿¿äýä) ¿¿íýýñ ¿¿äýëòýéãýýð ýëýã áîëîí áóë÷èíãóóäàä áàéõ ñåëåíèé õýìæýý òºäèé õýìæýýãýýð áàãàñäàã [6].

Ñåëåíèé ò¿âøèíä íºëººëºõ ñåëåí äóòëûí ººð íýã ¿ç¿¿ëýëò íü áóë÷èíãèéí ýä äýõ óñàíä óóñäàã ñåëåí áºãººä ÿëàíãóÿà óñàíä óóñäàã ñåëåíèé õýëáýð íü áèîëîãèéí èäýâõýýð èë¿¿ áàéäàã [10]. Áèäíèé òîãòîîñíîîð áóë÷èíãèéí ýä äýõ óñàíä óóñäàã ñåëåíèé (50,5-52,8%) ýçëýõ õóâü õîíü, ÿìàà, ¿õýð áà àäóóíû ìàõàíä ñòàòèñòèê à÷ õîëáîãäîë á¿õèé ÿëãààã¿é áàéõã¿é áàéíà (P>0.5). Äýýðõè ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä íü áóñàä îðíû á¿ñ¿¿ä äýõ èæèë ¿ç¿¿ëýëò¿¿äòýé, òóõàéëáàë: Õ¿ðýýëýí áóé îð÷èí äàõü ñåëåíèé áàãà çýðãèéí äóòàëòàé Ìîñêâà ìóæèä-51.8±1.0% [7] áà ñåëåíèé ºíäºð àãóóëàìæòàé Ïðèäíåñòðîâò 50.9±0.9% [13] îéðîëöîî áàéñàí. Èéìä áèîãåîõèìèéí ÿíç á¿ðèéí íºõöºë áóë÷èíãèéí ýä äýõ óñàíä óóñäàã ñåëåíèé ýçëýõ õýìæýýíä íºëºº ¿ç¿¿ëäýãã¿é áàéæ áîëîõ þì.

Ìîíãîë õ¿íèé ìàõíû õîíîãèéí õýðýãëýýã íýã õ¿íýýð òîîöîæ ¿çâýë îéðîëöîîãîîð 200-300ãð áàéäàã áà õîíîãò çºâõºí ìàõààð ñåëåíèé ã¿í äóòàëòàé á¿ñýä (àéìãóóä №11-17) 8.7-ààñ 14 ìêã áóþó çºâëºìæ áîëãîæ áóé ñåëåíèé õîíîãèéí õýðýãöýýíèé 15.8-25.5 õóâèéã õàíãàæ áàéíà. Áóñàä àéìàãò ýíý ¿ç¿¿ëýëò áàãà çýðýã èõ áàéãàà áà õàìãèéí òààòàé áàéæ áîëîõ á¿ñýä (àéìãóóä №1-4) 17 ìêã/õîíîã –ñ èë¿¿ã¿é áóþó çºâëºìæ áîëãîæ áóé ñåëåíèé õîíîãèéí õýðýãëýýíèé äºíãºæ 31 õóâèàñ èõã¿é áàéíà. Ãýòýë Åâðîïûí îðíóóäàä ìàõíààñ àâ÷ áóé ñåëåíèé õýìæýý íèëýýä èõ, 20-45 ìêã/õîíîã áóþó çºâëºìæ áîëãîæ áóé ñåëåíèé õîíîãèéí õýðýãëýýíèé 36-82 õóâèéã ýçýëæ áàéíà (Õ¿ñíýãò 5).

Table 5. Daily selenium intake with meat by residents of several European countries (μg/person/day)

№ Countries Daily Selenium intake with meat products

% from the recommended intake

Total daily intake

1. Finland 45 82 100-1102 France 38 69 29-433. Ireland 36 65 504. Great Britain 32 58 635. Germany 30 55 356. Grece 28 51 39.3-1107. Belgum 27 49 28-618. Poland 21 37 30-409. The Slovak republic 20 36 38

Page 24: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

24 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Ä¿ãíýëò:

1. Ìîíãîë õ¿íèé õýðýãëýæ áóé ¿íäñýí ãîë íýðèéí õ¿íñ áîëîõ óëààíáóóäàé áîëîí ìàëûí ìàõàíä àãóóëàãäàõ ñåëåíèé äóíäàæ õýìæýý áàãà áàéíà.

2. Ìîíãîëûí ãàçàð íóòãèéã á¿ðýí õàìðóóëñàí íèëýýä ºðãºí õ¿ðýýíèé ñóäàëãààã ìàë, óðãàìàë, õºðñ, õ¿íñýíä öîãöîîð íü ¿ðãýëæë¿¿ëýí ñóäëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

Íîì ç¿é

1. Ñîäíîìäàðæàà À., Áåëîìûøè÷íàÿ áîëåçíü ÿãíÿò è êîçëÿò, ìåðû áîðüáû ñíåé â Ìîíãîëüñêîé íàðîäíîé ðåñïóáëèêå, Àâòîðåôåðàò, Ìîñêâà, 1968 ã.

2. Alfthan, G. A micromethod for the determination of selenium in tissues and biological fluids by single-test-tube fluorimetry//Anal. Chim. Acta-1984-Vol. 65-P. 187–194.

3. Aro, A., Kumpulainen J., Alfthan, G., Voshenko, A.V., Ivanov, V.N. Factors affecting the selenium intake of people in Transbaikalian Russia//Biol. Trace Elem.Res.-1994-Vol. 40-P. 277-285.

4. Banuelos GS, Lin Zhi-Qing, Yin Xuebin (ed) Selenium in the environment and human health-2014- Taylor&Francis Group,London

5. Behne, D., Weiss-Nowak, C., Kalcklosch, M., Westphal, C., Gessner, H., Kyriakopoulos, A. Studies on the distribution and characteristics of new mammalian selenium-containing proteins//Analyst-1995-Vol.120-P. 823-825.

6. Combs, G., Combs, S. (1986). The role of selenium in nutrition. 1986. New York: Academic Press.

7. Garanina, N.S. Biogeochemical characteristics of meadow community in South-Eastern Meshera. In V.V.Ermakov ed. Technogenesis and biogeochemical evolution of biosphere taxons. 2003. (pð.238-257).Moscow, Russia: Science (in Russian).

8. Golubkina, N.A, Maimanova, T.M. The human selenium status in the Moutainous Altay//Trace Elem.Med.-2006-Vol. 3-P. 17-21 (in Russian).

9. Golubkina, N.A., Alfthan, G. The human selenium status in 27 regions of Russia//J.Trace elem. Med. Biol.-1999-Vol. 13-P. 15-20.

10. Golubkina, N.A., Papazyan, T.T. Selenium in nutrition. Plants, animals, human beings, 2006. Moscow, Russia: Pechatny Gorod (in Russian).

11. Golubkina, N.A., Parfenova, H.O., Reshetnik, L.A. Selenium accumulation by human tissues in Irkutsk region//Voprosy Pitania-1998-Vol. 4-P. 24-26 (in Russian)

12. Hoffman, I., Jenkins, K.J., Meranger, J.C., Pigden, W.J. Muscle and kidney selenium levels in calves and lambs raised in various parts of Canada: relationship to selenium concentrations in plants and possible human intakes//Can. J. Anim. Sci.-1972-Vol.53-P. 61-66.

13. Kapitalchuk, M.V., Kapitalchuk, I.P., Golubkina, N.A. Food products as indicators of selenium status in Moldavia//Vestnick of Moscow State regional University. Series “Natural science”-2011-Vol. 4-P. 90-93 (in Russian).

14. Komatsu, F., Kagawa, Y., Kawabata, T., Kaneko, Y., Chimedregzen, U., Purvee, B., Otgontuya, D. A high accumulation of hair minerals in Mongolian people: 2(nd) report; influence of manganese, iron, lead, cadmium and aluminum to oxidative stress, Parkinsonism and arthritis//Cur. Aging Sci.-2011-Vol. 4(1)-P. 42-56.

15. Komatsu, F., Kagawa, Y., Kawabata, T., Kaneko, Y., Purvee, B., Otgontuya, D., Chimedregzen, U. Dietary habits of Mongolian people, and their influence on lifestyle-related diseases and early aging//Cur. Aging Sci.2008-Vol. 1(2)-P. 84-100.

16. Lander, R.L., Enkhjargal, T., Batjargal, J., Bailey, K.B., Diouf, S., Green, T.J., Skeaff, C.M., Gibson, R.S. Multiple micronutrient deficiencies persist during early childhood in Mongolia. Asia/Pacific J. Clin. Nutr.-2008-Vol.17(3)-P.429-440.

17. Mc.Naughton, S.A., Marks, G.C. Selenium content of Australian Foods: A review of Literature Values//J. Food Comp. Anal.-2002-Vol. 15-P. 169-182.

18. Murphy, J., Cashman, K.D. Selenium content of a range of Irish foods//Food Chem-2001-Vol. 74-P. 493-498.

19. Navaro-Alarcon M, Cabrera-Vique C. Selenium in food and the human body: a review//Science of the total environment-2008-Vol.400-P.115-141

20. Pilarczyk, B., Tomza-Marciniak, A., Marciniak, A. A products of animal origin as a source of Se in human diet. In C. Aomori& M. Hokkaido (Eds) 2012. Selenium: sources, functions and health effects (181-194), New York: Nova Science Publishers.

Page 25: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 25

21. Pilarczyk, B., Tomza-Marciniak, A., Mituniewicz-Malek, A., Wieczorek, M., Pilarczyk, R., Wojcik, J., Balicka-Ramisz, A., Bakowska, M., Dmytrow, I. Selenium content in selected products of animal origin and estimation of the degree of cover daily Se requirement in Poland//Int. J. Food Sci. Technol.-2010-Vol. 45-P. 186-191.

22. Reading, R.P.,Bedumah.D.J., Amgalanbaatar, S.Conserving Biodiversity on Mongolian Rangelands: Implication for Protected Area Development and Pastoral Uses. In Proceedings of the Conference Rangelands of Central Asia. Transformations Issues and Future Challenges.2004. (pp.2-34), USA.

23. Reykdal, O., Rabich, S., Steingrimsdottir, L., Gunnlaugsdottir, H. Minerals and trace elements in Icelandic dairy products and meat//J Food Comp. Anal.-2011-Vol. 24-P. 980-986.

24. Yaroshenko FO, Dvorska JE, Surai PF, Sparks NHC Selenium-enriched eggs as a source of selenium for human consumption//Applied Biotechnology, Food Science and Policy-2003-Vol.1 (1)-P13-23 .

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð Ó.Öýðýíäîëãîð

Page 26: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

26 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

ÝÌÍÝËǯÉ

Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ íü

Ö.Áàäàìñýä1, Ì.Óÿíãà2, Í.Áèëã¿¿í3

1Àêàäåìè÷ Ò.Øàãäàðñ¿ðýíãèéí íýðýìæèò àíàãààõ óõààíû õ¿ðýýëýí2Óëàìæëàë àíàãààõ óõààíû ýëýã ñóäëàëûí êëèíèê òºâ

3Óëààíáààòàð òºìºð çàìûí òºâ ýìíýëýã

Abstract

Diagnosis of acute and chronic pancreatitis and differential diagnosis

Badamsed.Ts1, Uynga.M2, Bilguun.N3

1 Medical Research Institute named after Academician T.Shagdarsuren2 Hepatological clinic centre of traditional medicine

3 Central Clinic of Ulaanbaatar railway

Background

Abdominal ultrasonography assesses the size, echotexture, shape, contour and adjacent structures of pancreas.

Goal

The goal of our study is to determining ultrasonography criteria of acute and chronic pancreatitis and developing algorithm of differential diagnosis.

Objectives

1. To determine ultrasonography criteria of acute and chronic pancreatitis2. To develop algorithms of differential diagnosis of acute and chronic pancreatitis

Material and Method

During the study period, 81 patients with acute pancreatitis, 66 patients with chronic pancreatitis has examined byultrasonography in Reference centre on Diagnostic Imaging named after R. Purev state laureate, people’s physician,hoporary professor of the State III nd Central Hospital,AchtanClinicalHospital,Central Clinic of Ulaanbaatar railway and Hepatological clinic centre of traditional medicine

Result

48 (59.3%±5.5) patients with acute pancreatitis had reported pancreatic swelling /Exudative pancreatitis/, 18 (22.2%±466) had acute hemorrhagic pancreatitis, 15 (18.5%±463) had necrotizing pancreatitis.

Conclusions

1. Determined ultrasonographic criteria of acute and chronic pancreatitis 2. Acute and chronic pancreatitis has diagnosed by ultrasonographic criteria and developed differential

diagnosis algorithm.

Key worts: patient, acute, hemorrhagic,necrotizing, pancreatit

Pp.26-32, Tables 5, References 19.

Óäèðòãàë:

Õýò àâèàí øèíæèëãýý íü íîéð áóë÷èðõàéã îíîøëîõ õàìãèéí èõ ò¿ãýýìýë øèíæèëãýý áîëñîí íü òóÿàíû à÷ààëàë ¿ã¿é, òóñãàé áýëòãýë øààðääàãã¿éòýé

õîëáîîòîé [1]. Öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí ¿åä çàðèì òîõèîëäîëä ãýäýñ ä¿¿ðýíãýýñ íîéð áóë÷èðõàéã òîäîðõîéëæ áîëäîãã¿é [2]. Õýò àâèàí øèíæèëãýý íü íîéð áóë÷èðõàéí á¿òýö, õýëáýð,

Page 27: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 27

çàõ õÿçãààð, õýìæýý, ñóâàã, íîéð áóë÷èðõàé íü çýðãýëäýýõ ýðõòýí¿¿äòýé õýðõýí õàðüöñàí áàéäàë çýðýãò ¿íýëãýý ºãºõ áîëîìæòîé [3-5].Öî÷ìîã ïàíêðåàòèòûí õàâàãíàëò õýëáýðèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàé íýëýíõ¿éäýý [3, 6-8], öóñàðõàã õýëáýðèéí ¿åä õýñýã÷èëýí [9] òîìîðíî. Öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí õàâàãíàëò õýëáýðèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë õýò àâèàí îéëòã¿é áóþó õýò àâèàí íÿãòðàë áóóðñàíòàé çýðýãöýí õýñýã÷èëñýí õýò àâèàí èõñýëòòýé [6.10], ¿õæèëò õýëáýðèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë õýò àâèàí íÿãòðàë èõñýæ, áóóðñàí áà õýò àâèàí îéëòã¿é á¿ñ [6, 11-12] òîäîðõîéëîãäîíî.

Àðõàã ïàíêðåàòèòèéí ñýäðýýã¿é ¿å øàòàíä íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë õýâèéí íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàëààñ ÿëãàãäàõã¿é, õàðèí ñýäðýëòèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàé òîìðîõ, íÿãòðàë áóóðàõ, ñ¿¿ë÷èéí øàòàíä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý áàãàñàõ, õèë õÿçãààð æèãä áóñ, íÿãòðàë èõñýõ øèíæ òýìäã¿¿ä èëýðíý [6, 13-14].

Ýìíýëç¿éí, ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýí¿¿äèéí ººð÷ëºëòèéã õýò àâèàí øèíæèëãýýíèé ººð÷ëºëò¿¿äòýé õàðüöóóëæ ¿çýõýä öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéí ¿åä ÿëãààòàé áîëîõ òóõàé ñóäëàà÷èä áè÷èæ áàéíà [15-18].

Àðõàã ïàíêðåàòèòèéí ¿åä õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð íîéð áóë÷èðõàéí öóëëàã áà ñóâàãò øîõîéæèëòòîé áà íîéð áóë÷èðõàéí àëü íýã õýñýãò õóóðàì÷ óéëàíõàé ¿¿ñäýã [19].

Çîðèëãî

Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã îíîøëîõ õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîæ,ÿëãàí îíîøëîõ àëãîðèòì áîëîâñðóóëàõàä ñóäàëãààíû àæëûí çîðèëãî îðøèíî.

Çîðèëò:

1. Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã îíîøëîõ õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîõ

2. Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòûã îíîøëîõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð ÿëãàí îíîøëîõ àëãîðèòì áîëîâñðóóëàõ

Ìàòåðèàë, àðãàç¿é

Ï.Í.Øàñòèíû òºâ ýìíýëãèéí Ìîíãîë Óëñûí Òºðèéí ñî¸ðõîëò, Àðäûí ýì÷, Õ¿íäýò ïðîôåññîð

Ð.Ï¿ðýâèéí íýðýìæèò Ä¿ðñ îíîøëîãîîíû ëàâëàãàà òºâèéí, “À÷òàí” êëèíèêèéí áà ÓÁÒÇ-ûí òºâ ýìíýëãèéí Ä¿ðñ îíîøëîãîîíû òàñãèéí áà Óëàìæëàë àíàãààõ óõààíû ýëýã ñóäëàëûí êëèíèê òºâèéí õýò àâèàí êàáèíåòóóäàä øèíæèëãýý õèéëãýñýí öî÷ìîã ïàíêðåàòèòòàé 81, àðõàã ïàíêðåàòèòòàé 66 ºâ÷òºíèé õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿äýä ä¿ãíýëò õèéñýí áà ßïîí Óëñûí Õèòà÷è, Àëîêà, Òîøèáà, Ãåðìàí óëñûí Roi-Sirius ôèðìèéí ñóóðèí áà 纺âðèéí õýò àâèàí îíîøëîãîîíû àïïàðàòûã àøèãëàæ ñòàíäàðò áàéðëàëààð õýò àâèàí 3.5 áà 5 MÃö-èéí äàâòàìæòàé õýò àâèà ¿¿ñãýã÷èéã áàéðëóóëæ, íîéð áóë÷èðõàéí òîëãîé, èõ áèå, ñ¿¿ë, öîðãûí õýìæèëò¿¿äèéã õèéæ, íîéð áóë÷èðõàéí á¿òýö, íÿãòðàë, õèë õÿçãààðûã, íîéð áóë÷èðõàé çýðãýëäýýõ ýðõòýíòýé õýðõýí õàðüöàæ áóéã, íîéð áóë÷èðõàéä ãîëîìòîò ººð÷ëºëò áàéâàë áàéðëàë, õýëáýð, õýìæýý, òîî, á¿ðõ¿¿ë, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, ñ¿¿äýðæèëò, øîõîéæèëò çýðãèéã ¿íýëñýí. Íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýýí¿¿äèéã ãàðãàõäàà Ö.Áàäàìñýä.,Á.Öýðýíäàø íàðûí áîëîâñðóóëñàí Ìîíãîë õ¿íèé íîéð áóë÷èðõàéí õýò àâèàí øèíæèëãýýíèé ëàâëàìæ õýìæýýòýé (Ìîíãîë óëñûí àøèãòàé çàãâàðûí ãýð÷èëãýý № 2026 Àøèãòàé çàãâàðûí 2000 îíû 9-ð ñàðûí 19 íû ºäºð óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýâ) õàðüöóóëñàí.

Ýäãýýð øèíæë¿¿ëýã÷äèéí îíîøèéã êëèíèê, ëàáîðàòîðè, õýâëèéí òîéì ðåíòãåí õàðàëò, õîäîîä äýýä ãýäýñíèé òîäîñãîã÷ áîäèñòîé ðåíòãåí øèíæèëãýý, öåëèàêîãðàôè, ÊÒÃ, MRI, ERCP, MRCP, öèòîëîãè áà áèîïñèéí øèíæèëãýý, ìýñ àæèëáàð çýðãýýð áàòàëñàí.

Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã ñòàòèñòèêèéí ò¿ãýýìýë õýðýãëýãäýõ äóíäàæ ¿ç¿¿ëýëò, ¿ç¿¿ëýëòèéí àëäàà çýðãèéã òîäîðõîéëæ, Ñòüþäåíòèéí øàëãóóðààð ¿ç¿¿ëýëòèéí ìàãàäëàëûã øàëãàñàí.

¯ð ä¿í:

Áèä õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí õàâàãíàëò õýëáýð 48(59.3%±5.5), öóñ ø¿¿ðýëò áóþó öóñàðõàã õýëáýð 18(22.2%±466), ¿õæèëò õýëáýð 15(18.5%±463) íèéò 81 òîõèîëäîëä ñóäàëãàà õèéëýý.

Áèä öî÷ìîã ïàíêðåàòèòûí õàâàãíàëò õýëáýðèéí (n=48) õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿äèéã àâ÷ ¿çñýí (Õ¿ñíýãò 1).

Table 1. Abdominal ultrasonography findings of acute pancreatic swelling (Exudative pancreatitis)

№ Ultrasonography findings n % ±m

1 Size of the pancreas normal enlargement of the entire pancreas partially enlarged pancreas

92613

18.7554.1727.08

5.67.26.4

2 Contour of the pancreas clear margins of the pancreas blurring of the pancreatic margins

3414

70.8329.17

6.55.0

Page 28: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

28 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

3 Echotexture of the pancreas homogenous echotextureheterogeneous echotexture

2028

41.6758.33

7.17.1

4 Echogenicity of the pancreas

anechogenic and hypoechogenic with partially increased echogenicity of pancreas

32 66.67 6.8

hypoechogenic with generally increased echogenicity of pancreas

11 22.92 6.1

hyperechogenic, hypoechogenic and anechogenic zones

5 10.41 4.4

5 Peripancreatic collectiondefined peripancreatic collection undefined peripancreaticcollection

939

18.7581.25

5.65.6

Õ¿ñíýãò 1-ýýñ ¿çýõýä öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí õàâàãíàëò õýëáýðèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý íýëýíõ¿éäýý òîìðîõ (P<0.01), õèë õÿçãààð òîä ÿëãàðàí õàðàãäàõ (P<0.001), íÿãòðàë íü õýò àâèàí îéëòã¿é áóþó õýò àâèàí íÿãòðàë áóóðñàíòàé çýðýãöýí õýñýã÷èëñýí õýò àâèàí îéëò èõñýëòòýé (P<0.001), íîéð áóë÷èðõàéí ýðãýí òîéðîí õÿçãààðäëàãäìàë øèíãýí òîäîðõîéëîãäîõã¿é (P<0.001) õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿ä ñòàòèñòèêèéí ¿íýí ìàãàäëàëòàé áàéíà.

Áèä öî÷ìîãïàíêðåàòèòèéí öóñàðõàã õýëáýðèéí (n=18), õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿äèéã àâ÷ ¿çýõýä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý-16,7%-ä õýâèéí, 33.3%-ä íýëýíõ¿éäýý òîìîðñîí, 50.0%-ä õýñýã÷èëýí òîìîðñîí, íîéð áóë÷èðõàéí õèë õÿçãààð-27.80%-ä òîä ÿëãàðàí õàðàãäàõ, 62.80%-ä òîä ÿëãàðàí õàðàãäàõã¿é, íîéð áóë÷èðõàéí á¿òýö-22.80%-ä èæèë òºðºëøèë æèãä, 77.80%-ä èæèë òºðºëøèë

àëäàãäñàí, íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë-22.20%-ä õýò àâèàí îéëòã¿é áóþó õýò àâèàí íÿãòðàë áóóðñàí ôîí äýýð õýñýã÷èëñýí õýò àâèàí îéëò èõñýëòòýé, õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí-66.7%-ä íîéð áóë÷èðõàéí ýðãýí òîéðîí òîäîðõîéëîãäîõã¿é òóñ òóñ áàéíà. Öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí öóñàðõàã õýëáýðèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý õýñýã÷èëñýí áà íýëýíõ¿éäýý òîìðîõ (P<0.001), õèë õÿçãààð òîä ÿëãàðàí õàðàãäàõã¿é (P<0.05), íîéð áóë÷èðõàéí á¿òöèéí èæèë òºðºëøèë àëäàãäñàí (P<0.001), íÿãòðàë íü õýò àâèàí íÿãòðàë áóóðñàíòàé çýðýãöýí òàðõìàë õýò àâèàí îéëò èõñýëòòýé (P<0.05), íîéð áóë÷èðõàéí ýðãýí òîéðîí õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí òîäîðõîéëîãäîõ (P<0.05) õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿ä ñòàòèñòèêèéí ¿íýí ìàãàäëàëòàé áàéíà.

Áèä öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí ¿õæèëò õýëáýðèéí (n=15)õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿äèéã àâ÷ ¿çñýí (Õ¿ñíýãò 2).

Table 2. Abdominal ultrasonography findings of necrotizing pancreatitis

№ Ultrasonography findings n % ±m

1Size of the pancreas normal

enlargement of the entire pancreas partially enlarged pancreas

1104

6.666.716.7

6.612.611.8

2Contour of the pancreas clear margins of the pancreas

blurring of the pancreatic margins 2

1313.386.7

9.19.1

3Echotexture of the pancreas

homogenous echotextureheterogeneous echotexture

312

20.080.0

10.710.7

4Echogenicity of the pancreas

anechogenic and hypoechogenic with partially increased echogenicity of pancreas

4 26.7 11.8

hypoechogenic with generally increased echogenicity of pancreas

2 13.3 9.1

with hyperechogenic, hypoechogenic and anechogenic zones

9 60.0 13.1

5 Peripancreatic collectiondefined peripancreatic collection undefined peripancreatic collection

96

60.040.0

13.113.1

Õ¿ñíýãò 2-îîñ ¿çýõýä öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí ¿õæèëò õýëáýðèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý íýëýíõ¿éäýý òîìðîõ (P<0.05), õèë õÿçãààð òîä ÿëãàðàí õàðàãäàõã¿é (P<0.001), íîéð áóë÷èðõàéí á¿òöèéí èæèë òºðºëøèë àëäàãäñàí (P<0.001),

íÿãòðàë íü õýò àâèàí íÿãòðàë èõñýæ, áóóðñàí áà õýò àâèàí îéëòã¿é çîíòîé (P<0.05), íîéð áóë÷èðõàéí ýðãýí òîéðîí õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí òîäîðõîéëîãäîõ (P<0.05) õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿ä ñòàòèñòèêèéí ¿íýí ìàãàäëàëòàé áàéíà.

Page 29: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 29

Áèä ººðñäèéí ñóäàëãààíä ¿íäýñëýí öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí õýëáýð¿¿äèéã ººð õîîðîíä íü îíîøëîõ íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí çýðýã õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîâ.

Áèä öî÷ìîã ïàíêðåàòèòûí õýëáýð¿¿äèéã íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí çýðýã õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ àëãîðèòìûã áóé áîëãîñîí (Õ¿ñíýãò 3).

Table 3. Diagnosis of acute pancreatitis and differential diagnosis algorithm by ultrasonographic criteria

№Ultrasonography findings

Acute pancreatic swelling /exudative pancreatitis/

Acute hemorrhagic pancreatitis

Necrotizing pancreatitis

1 Size of the pancreasenlargement of the entire pancreas

entire and partial enlargement of pancreas

enlargement of the entire pancreas

2Contour of the pancreas

clear margins of the pancreas blurring of the pancreatic margins

blurring of the pancreatic margins

3Echotexture of the pancreas

heterogeneous echotextureheterogeneous echotexture

heterogeneous echotexture

4Echogenicity of the pancreas

anechogenic and hypoechogenic with partially increased echogenicity of pancreas

hypoechogenic with generally increased echogenicity of pancreas

with hyperechogenic, hypoechogenic and anechogenic zones

5Peripancreatic collection undefined

undefined peripancreatic collection

defined peripancreatic collection

Áèä àðõàã ïàíêðåàòèòòàé 66 ºâ÷òºíèé õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿äýä ä¿ãíýëò õèéñýí (Õ¿ñíýãò 4).

Table 4. Ultrasonography findings of chronic pancreatitis

№ Ultrasonography findings n % ±m1.

2.

3.

4.

5.

Size of the pancreas

normal 8 12.1 4.0enlargement of the entire pancreas 17 25.8 5.4decreased size of the pancreas entirely

26 39.4 6.0

partially enlarged pancreas 11 16.7 4.6

decreased size of the pancreas partially

4 6.1 2.9

6.

7.

Echotexture of the pancreas

homogenous echotexture 18 27.3 5.5

heterogeneous echotexture 48 72.7 5.5

8.

9.

10.

11.

12.

Echogenicity of the pancreas

normal 6 9.1 3.5regular hypoechoic 5 7.6 3.2irregular hypoechoic 16 24.2 5.3regular hyperechoic 7 10.6 3.8

irregular hyperechoic 32 48.5 6.2

Page 30: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

30 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

13.14. 15.16.

Contour of the pancreas

blurring margins 15 22.7 5.2clear margins 51 77.3 5.2regular contour 17 25.8 5.4irregular contour 49 74.2 5.4

17.18.19. 20.

Calcification of the pancreas

defined 9 13.6 4.2in pancreas 7 77.8 14.7in pancreatic duct 2 22.2 14.7undefined 57 86.4 4.2

21.

22.Pancreatic pseudocyst

defined 11 16.7 4.5

undefined 55 83.3 4.5

23.

24.Pancreatic duct

dilated 19 28.8 5.6

not dilated 47 71.2 5.6

Total 66 100

Õ¿ñíýãò 4-ººñ ¿çýõýä õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð àðõàã ïàíêðåàòèòûí ¿åä íîéð áóë÷èðõàé íýëýíõ¿éäýý òîìðîõ ýñâýë áàãàñàõ, íîéð áóë÷èðõàéí á¿òöèéí èæèë òºðºëøèë àëäàãäñàí, íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë æèãä áóñ èõýññýí ýñâýë áóóðñàí, íîéð áóë÷èðõàéí õèë õÿçãààð òîä, æèãä áóñ, øîõîéæèëò èëðýýã¿é, õóóðàì÷ óéëàíõàé èëðýýã¿é, íîéð áóë÷èðõàéí åðºíõèé ñóâàã ºðãºñººã¿é õýò àâèàí øèíæ òýìäã¿¿ä ñòàòèñòèêèéí ¿íýí ìàãàäëàëòàé (Ð<0.001) áàéíà.

Áèä ñóäàëãààíäàà ¿íäýñëýí àðõàã ïàíêðåàòèòûã îíîøëîõ íîéð áóë÷èðõàéí õýëáýð, õýìæýý, á¿òýö, íÿãòðàë, õèë õÿçãààð, çýðãýëäýýõ ýðõòýíòýé õýðõýí õàðüöàæ áóé, íîéð áóë÷èðõàé äàõü øîõîéæèëò,

óéëàíõàéò ººð÷ëºëò¿¿ä çýðýã õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã áóé áîëãîñîí.

Áèä öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí, çýðãýëäýýõ ýðõòýíòýé õýðõýí õàðüöàæ áóé, íîéð áóë÷èðõàé äàõü øîõîéæèëò áà óéëàíõàéò ººð÷ëºëò,íîéð áóë÷èðõàé äàõü ãîëîìòîò áà ¿¿ñãýâý𠺺ð÷ëºëòèéí áàéðëàë, õýëáýð, õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, ýëýãíèé äîòîðõè öºñíèé ñóâàã áà öºñíèé åðºíõèé ñóâãèéí ºðãºñºëò, öºñíèé õ¿¿äèéí õýìæýý çýðýã õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ àëãîðèòìûã áóé áîëãîñîí (Õ¿ñíýãò 5).

Table 5. Diagnosis and Differential diagnosis algorithm has determined by ultrasonographic criteria of the acute, chronic pancreatitis and pancreatic cancer

№ Ultrasonographic findings Acute pancreatitis Chronic pancreatitis 1 Size of the pancreas entire enlargement in exudative and

necrotizing pancreatitis, entire and partial enlargement in hemorrhagic pancreatitis

entire and partial enlargement and decreased size of the pancreas

2 Contour of the pancreas clear margins in exudative pancreatitis, blurring margins in hemorrhagic and necrotizing pancreatitis

clear and irregular contour

3 Echotexture of the pancreas

heterogeneous echotexture heterogeneous echotexture

4 Echogenicity of the pancreas

anechogenic and hypoechogenic with partially increased echogenicity in exudative pancreatitis, Hypoechogenic with generally increased echogenicity in hemorrhagic pancreatitis, With hypoechogenic and anechogenic zones in necrotizing pancreatitis

irregular hyperechoic and hypoechoic

5 Peripancreatic collection undefined in exudative pancreatitis, defined in hemorrhagic and necrotizing pancreatitis

undefined peripancreatic collection

6 Lesion in the pancreas in necrotizing pancreatitis reported calcification and cysts

Page 31: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 31

Õýëöýìæ

Öî÷ìîã ïàíêðåàòèòèéí ¿õæèëò õýëáýðèéí ¿åä õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð 60.0%±13.1-ä íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë íü õýò àâèàí íÿãòðàë èõñýæ, áóóðñàí áà õýò àâèàí îéëòã¿é çîíòîé áàéãàà íü Îðëîâà (1987); P.E.S. Palmer (2000) íàðûí ñóäàëãààòàé ä¿éæ áàéíà.

Àðõàã ïàíêðåàòèòèéí ¿åä õýò àâèàí øèíæèëãýýãýýð 22.7%±5.2–ä íîéð áóë÷èðõàéí õèë õÿçãààð òîä áóñ, 74.2%±5.4–ä íîéð áóë÷èðõàéí õèë õÿçãààð æèãä áóñ, 87.9%±4.0–ä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý ººð÷ëºãäñºí, 48.5%±6.2–ä íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë æèãä áóñ èõýññýí, 13.6%±4.2–ä íîéð áóë÷èðõàéí öóëëàã áà ñóâàãò øîõîéæèëòòîé, 16.7%±4.5–ä íîéð áóë÷èðõàéí àëü íýã õýñýãò õóóðàì÷ óéëàíõàé ¿¿ñýõ, 28.8%±5.6–ä íîéð áóë÷èðõàéí åðºíõèé ñóâàã ºðãºññºí íü À.Â.ßêîâåíêî (2001)-ãèéí ä¿ãíýëòòýé ä¿éæ áàéíà.

Áèäíèé ñóäàëãààãààð àðõàã ïàíêðåàòèòûí ñýäðýýã¿é ¿å øàòàíä íîéð áóë÷èðõàéí íÿãòðàë õýâèéí íîéð áóë÷èðõàéíààñ ÿëãàãäàõã¿é, õàðèí ñýäðýëòèéí ¿åä íîéð áóë÷èðõàé òîìðîõ, íÿãòðàë áóóðàõ øèíæ òýìäã¿¿ä, óäààí ÿâöòàé àðõàã ïàíêðåàòèòûí ¿åä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý õýâèéí, òîìîðñîí, áàãàññàí, íÿãòðàë èõñýõ, õèë õÿçãààð æèãä áóñ áîëäîã áîë ñ¿¿ë÷èéí øàòàíä íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý áàãàñàõ, õèë õÿçãààð æèãä áóñ, íÿãòðàë èõñýõ îíöëîãóóä èëýð÷ áóé íü àæèãëàãäñàí.

Áèäíèé ñóäàëãààãààð öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã îíîøëîõ íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí, çýðãýëäýýõ ýðõòýíòýé õýðõýí õàðüöàæ áóé, íîéð áóë÷èðõàé äàõü øîõîéæèëò áà óéëàíõàéò ººð÷ëºëò,íîéð áóë÷èðõàé äàõü ãîëîìòîò áà ¿¿ñãýâý𠺺ð÷ëºëòèéí áàéðëàë, õýëáýð, õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, ýëýãíèé äîòîðõè öºñíèé ñóâàã áà öºñíèé åðºíõèé ñóâãèéí ºðãºñºëò, öºñíèé õ¿¿äèéí õýìæýý çýðýã õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîñîí.

Áèä öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí, çýðãýëäýýõ ýðõòýíòýé õýðõýí õàðüöàæ áóé, íîéð áóë÷èðõàé äàõü øîõîéæèëò áà óéëàíõàéò ººð÷ëºëò,íîéð áóë÷èðõàé äàõü ãîëîìòîò áà ¿¿ñãýâý𠺺ð÷ëºëòèéí áàéðëàë, õýëáýð, õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, ýëýãíèé äîòîðõè öºñíèé ñóâàã áà öºñíèé åðºíõèé ñóâãèéí ºðãºñºëò, öºñíèé õ¿¿äèéí õýìæýý çýðýã õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ àëãîðèòìûã áóé áîëãîñîí.

Ä¿ãíýëò:

1.Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòèéã îíîøëîõ õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîñîí.

2.Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòûã õýò àâèàí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ àëãîðèòì áîëîâñðóóëñàí.

Ǻâëºìæ

1. Öî÷ìîã áà àðõàã ïàíêðåàòèòûã õýò àâèàí (íîéð áóë÷èðõàéí õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë, õÿçãààðëàãäìàë øèíãýí, çýðãýëäýýõ ýðõòýíòýé õýðõýí õàðüöàæ áóé, íîéð áóë÷èðõàé äàõü øîõîéæèëò áà óéëàíõàéò ººð÷ëºëò, íîéð áóë÷èðõàé äàõü ãîëîìòîò áà ¿¿ñãýâý𠺺ð÷ëºëòèéí áàéðëàë, õýëáýð, õýìæýý, õèë õÿçãààð, á¿òýö, íÿãòðàë (òîäîñãîã÷ áîäèñ òàðüñíû äàðààõ áà ºìíºõ), ýëýãíèé äîòîðõè öºñíèé ñóâàã áà öºñíèé åðºíõèé ñóâãèéí ºðãºñºëò, öºñíèé õ¿¿äèéí õýìæýý, õýâëèéí ãîë ñóäàñíû ëèìôèéí áóë÷èðõàéíóóä áà äýë¿¿íèé ººð÷ëºëò¿¿ä)øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð îíîøëîõ áà ÿëãàí îíîøëîõ àëãîðèòìûã ºðõ, äîòîð, ýëýã, õîäîîä-ãýäýñ, ä¿ðñ îíîøëîãîîíû ýì÷ íàð îíîøëîãîîíäîî àøèãëàõ íü ç¿éòýé áàéíà.

Íîì ç¿é

1. Ðóäàêîâ.À.À.,Òîäðèê.À.Ã. Óëüòðàçâóêîâàÿ äèàãíîñòèêà îñòðîãî ïàíêðåàòèòà.-// Óëüòðàçâóêîâàÿ äèàãíîñòèêà.1996.№3. ñ.11-13.

2. Áàäàìñýä Ö.,Öýðýíäàø Á.,Áàÿð÷èìýã Á. Íîéð áóë÷èðõàéí õóðö ¿ðýâñëèéí õýò àâèàí á¿òöèéí ººð÷ëºëò.-Òºðèéí Òóñãàé Àëáàí Õààã÷äûí Íýãäñýí Ýìíýëýã.-Ýì÷ íàðûí îíîë-ïðàêòèêèéí áàãà õóðëûí èëòãýëèéí õóðààíãóé.ÓÁ.2000.õ.8-10.

3. Talamini G.,Bassi M.,Falconi.Alcohol and smoking as rick fectors in chronic pancreatitis and pancreatic cancer.Gastroenterology Yepatology update. Falk Foundation.2000.№1.

4. Richard A. Erickson. Article for Pancreatic cancer.-//Texas A&M University Health Science center.Medicine-2005. //www.eMedicine.com/med/topic 1712.htm.

5. Richard A Erickson; Claire R Larson; Mohsen Shabahang. Pancreatic cancer.2010

6. Îðëîâà Ë.Ï. Óëüòðàçâóêîâàÿ ñåìèîòèêà çàáîëåâàíèé ïîäæåëóäî÷íîé æåëåçû.-// Âåñòíèê ðåíòãåíîëîãèè è ðàäèîëîãèè.1987.№1.ñ.54-58.

Page 32: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

32 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

7. Äåðãà÷åâ À.È. Óëüòðàçâóêîâàÿ äèàãíîñòèêà çàáîëåâàíèé âíóòðåííèõ îðãàíîâ. 1995.ñ.168-170.210-213.

8. Ïàëüìåð Ï.Å.Ñ. Ðóêîâîäñòâî ïî óëüòðàçâóêîâîé äèàãíîñòèêå.-Âñåìèðíàÿ îðãàíèçàöèÿ çäðàâîîõðàíåíèÿ. Æåíåâà.2000.ñ.112-123.

9. Áàáè÷åâ Ñ.È.,Êàëàíòàðåâ Ê.Ä.,Ñêîðóãñêèé È.À., áà áóñàä. Óëüòðàçâóêîâàÿ äèàãíîñòèêà õèðóðãè÷åñêèõ çàáîëåâàíèé ïå÷åíè, æåë÷íûõ ïóòåé è ïîäæåëóäî÷íîé æåëåçû. // Õèðóðãèÿ.1981.№10.ñ.70-75.

10. Ñòàùóê Ã.À.,Äóáðîâà Ñ.Ý.,Åìåëüÿíîâà Ë.Í.,áà áóñàä. Ëó÷åâàÿ äèàãíîñòèêà ðàçëè÷íûõ ôîðì îñòðîãî ïàíêðåàòèòà.-// Âåñòíèê ðåíòãåíîëîãèè è ðàäèîëîãèè. 1999.№6.ñ.15-19.

11. Ïîðòíîé Ë.Ì.,Àðàáëèíñêèé À.Â. Ëó÷åâàÿ äèàãíîñòèêà çàáîëåâàíèé ïîäæåëóäî÷íîé æåëåçû.-// Ðîñ. æóðí. ãàñòðîýíòåðîëîãèè, ãåïàòîëîãèè, êîëîïðîêòîëîãèè.1994.-Ò.4.ñ.99-105.

12. Ìèíüêî Á.À.,Ïðó÷àíñêèé Â.Ñ.,Êîðûòîâà Ë.È. Êîìïëåêñíàÿ ëó÷åâàÿ äèàãíîñòèêà çàáîëåâàíèé ïîäæåëóäî÷íîé æåëåçû.Ñ.:Ïåòåðáóðã: Ãèïîêðàò.2001.

13. Ãóáåðãðèö Í.Á., Áàðèíîâà Í.Å., Áåëÿåâ Â.Â. áà áóñàä. Êëèíèêî-ïàòîãåíåòè÷åñêàÿ îöåíêà èíôîðìàòèâíîñòè è ñîâðåìåííûå âîçìîæíîñòè îïòèìèçàöèè óëüòðàçâóêîâîé äèàãíîñòèêè õðîíè÷åñêîãî ðåöèäèâèðóþùåãî

ïàíêðåàòèòà//Ìåä. Âèçóàëèçàöèÿ. 2002.№1.ñ.48-58.

14. Ãóáåðãðèö Í.Á., Áàðèíîâà Í.Å.,Áåëÿåâ Â.Â., Çàãîðåíêî Þ.À., Øòîäà Ë.À., Çóáîâ À.Ä., Øïàê Ñ.À. Ñòðóêòóðíûå èçìåíåíèÿ ïîäæåëóäî÷íîé æåëåçû ïî äàííûì ýõîãðàôè è îïòèìèçàöèÿ óëüòðàçâóêîâîé äèàãíîñòèêè ïðè ðàçëè÷íûõ êëèíèêî-ïàòîãåíåòè÷åñêèõ âàðèàíòàõ õðîíè÷åñêîãî àëêîãîëüíîãî ïàíêðåàòèòà.//Ìåä. Âèçóàëèçàöèÿ.2004.№1.ñ.42-50.

15. Doust B.D. Ultrasonic examination of the pancreas.// Radiol Elin. N. Amer.1975.Vol. 13.p.467-468.

16. Moossa A.R. Diagnostic tests and procedures in acute pancreatitis.-N Engl. J Med.-1984.p.311-639.

17. Moossa A.R. Surgical treatment of chronic pancreatitis: an overview. Br J Surg.1987. p.74-661.

18. Ìèòüêîâ Ì.Ì. Ðóêîâîäñòâî ïî óëüòðàçâóêîâîé äèàãíîñòèêå.1996

19. ßêîâåíêî À.Â.Êëèíèêà, äèàãíîñòèêà è ëå÷åíèå õðîíè÷åñêîãî ïàíêðåàòèòà.// Êëèíè÷åñêàÿ ìåäèöèíà. 2001.№9. ñ.15-20.

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð

Ï.Îíõóóäàé

Page 33: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 33

Óìàéí ëåéîìèîìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 ãåí, ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ÿëãàðëûã òîäîðõîéëîõ îíîøëîãîîíû à÷ õîëáîãäîë

Á.Æàðãàëñàéõàí1, Ä.ßíæèíñ¿ðýí1, Ë.Ãàëöîã2, Ä.Ýðäýíýöîãò2, Ñ.Òýãøæàðãàë1,1ÀØÓ¯ÈÑ, Ýõ áàðèõ ýìýãòýé÷¿¿ä ñóäëàëûí òýíõèì,

2ÀØÓ¯ÈÑ, Ýìãýã ñóäëàë, ¿éë ñóäëàëûí òýíõèì[email protected]

Abstract

Diagnostic value of tumor suppressor P53gene and proliferative Ki67 marker expression in uterine leiomyomas

B.Jargalsaikhan1, D.Yanjinsuren1, L.Galtsog2, D.Erdenetsogt2, S.Tegshjargal11Mongolian National University of Medical Science,

Department of Obstetrics and Gynecology, 2Department of Pathology

[email protected]

Aim was to investigate expression of tumor suppressor P53 gene, proliferating Ki-67 protein in ordinary and proliferating uterine leiomyomato establish possible usefulness of these two parameters in distinguishing between ordinary leiomyoma and proliferating leiomyoma. Retrospective study of 49uterine leiomyoma (25 ordinary leiomyoma, 24 proliferating leiomyoma) technically acceptable for analysis from years 2010–2013 department of Obstetrics and Gynecology and department of Pathology, Mongolian National University of Medical Science, Ulaanbaatar, Mongolia.

Method

All tissue specimens were obtained from surgically removed tumors. Tissue was fixed in formalin and cut to thickness of 5 mm from paraffin-embedded blocks. All haematoxylineosin slides and all imunohistochemical slides for each case were reviewed by two experienced pathologist.

Immunohistochemistry

Paraffin-embedded tumor sections were deparaffinized and stained in automated platform DakoCytomationusing monoclonal mouse anti-human Ki-67 antigen (Dako,

Glostrup, Denmark), monoclonal mouse anti-humanP53 protein (Dako, Glostrup, Denmark). Immunohistochemicalanalysis of P53 and Ki67 expression was performed. Every nuclei stained brown, regardless of shade intensivity, was considered positive. The interpretation of immunohistochemical staining was expressed as number of positive cells in 100 cell count in most active area of the slide. Non-parametric analysis of variance Kruskal-Walistest was performed.

P53 expression

Expression of P53 was negative in 24/24 ordinary uterine leiomyoma, 2/10 mitotic activity leiomyoma, 11/15 cellular leiomyoma. Expression of P53 in 1–10% of cells showed 3/10(30%) mitotic active leiomyoma and 1/15(6.6%) cellular leiomyoma. Expression in 10-70% of cells showed 5/10(50) mitotic activity leiomyoma, 3/15(20%) cellular leiomyoma. A significant difference in expression of P53 was seen between ordinary and proliferative (mitotic activity and cellular) uterine leiomyoma (p<0.007, Table 1).

Page 34: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

34 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Ki-67 expression

Expression of Ki67 was negative in 20/20 (100%) ordinary leiomyoma, 4/11(36.3%) mitotic activity leiomyoma and 7/18(38.8%) cellular uterine leiomyoma. 1–10% of cells were positive in 4/11 (36.6%) mitotic activity leiomyoma, and 5/18% cellular leiomyoma. Expression was positive in 10-70%of cells of 3/11(27.2%) mitotic activity leiomyoma and 6/18(33.3%). Statistically significant differences in Ki67 expression was found between ordinary leiomyoma and proliferating leiomyoma (p<0.014, Table 2) and between LM and LMS (p=0.000, Table 1).

Conclusion:

The findings of our study in concordance with other study results are helpful information establishing more diagnostic criteria and parameters for diagnosis in doubtful cases between two entities. Immunoassaying for Ki-67 and P53 are such parameters. The panel of their expression in specific case eases diagnosis.

Key words: P53, Ki-67, ordinary leiomyoma, proliferating leiomyoma, mitotic activity leiomyoma, cellular leiomyoma

Pp.33-37, Tables 2, Figures 4, References 5

Îðøèë

Óìàéí ëåéîìèîì íü äààâðûí õàìààðàëò, ãºëãºð áóë÷èíãèéí ýñèéí ãàðàëòàé, ýìýãòýéí áýëýã ýðõòíèé ò¿ãýýìýë òîõèîëääîã õîðã¿é õàâäàð þì. Óìàéí ëåéîìèîìèéã ìèòîçèéí èäýâõæèë, ýñæèëòèéí áàéäëààð íü ýíãèéí áîëîí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîì, ëåéîìèîcàðêîì ãýæ 3 àíãèëíà.[1]

Ð53 óóðàã íü õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ ãåí áºãººä 17ð õðîìîñîìä áàéðëàíà. Ð53 óóðàã õàâäðûí îëîí òºðëèéí ýñèéí ¿ðæëèéí ºñºëòèéã çîãñîîõ ÷àäâàðòàé ó÷ðààñ “Õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 ãåí” ãýæ êîäëîäîã. Ð53 óóðãèéí ººð÷ëºëò íü ãåíèéã òîãòâîðã¿éæ¿¿ëýõ, õîðò õàâäàðò øèëæèõ ÿâöàä ìýäðýìòãèé áîëîõîä çàð÷ìûí õóâüä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýäýã.2 Õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 óóðàã õýâèéí, ìóòàö ººð÷ëºëòºíä îðîîã¿é ¿åä ýñèéí ìº÷ëºã, ýñèéí õºòºëáºð÷èëñºí ¿õëèéã (àïîïòîç) õÿíàõ p21, GADD45, Bax çýðýã õ¿÷èí ç¿éëèéí ÿëãàðàëòûã øóóä çîõèöóóëäàã. Ð53 óóðàã íü ãýìòñýí ÄÍÕ–òýé õîëáîãäîí, ò¿¿íèéã çàñâàðëàæ, G1 ôàç ýñõ¿ë ýñèéí õºòºëáºð÷èëñºí ¿õëèéã ñààòóóëñíààð ýñèéí ìº÷ëºãèéã èäýâõèæ¿¿ëíý. Ð53 óóðãàà àëäàõàä õàâäðûí ÿâö äààìæðàí, õàðüöàíãóé õºãæèë íü á¿ðýí ã¿éöýýã¿é ýñ¿¿ä ãýìòýæ ýõýëíý. Ýñ¿¿ä ýäãýýð ãåíýý àëäñàí òîõèîëäîëä õàâäàð ¿¿ñäýã. [2]

¯ðæëèéí Ki67 óóðàã íü ýñèéí ¿ðæèëä îðîëöäîã óóðàã áºãººä õ¿íèé áèå ìàõáîäîä “MKi67 ãåí” õýìýýí êîäëîãääîã. Ki67 àíòèãåí èäýâõèã¿éæèõýä ðèáîñîì äàõü ÐÍÕ-èéí ñèíòåç äàðàíãóéëàãäàíà. Èíòåðôàçèéí ¿åä Ki67 àíòèãåí ýñèéí Ẻìä èõ õýìæýýãýýð èëýð÷, ìèòîç èäýâõæèëèéí íºëººãººð óóðãèéí èõýíõ õýñã¿¿ä õðîìîñîìûí ãàäàðãóó ðóó

øèëæèæ áàéðëàäàã. Ki67 óóðàã íü ýñèéí èäýâõèòýé ìº÷ëºãèéí á¿õ ¿åä G(1), S, G(2), áà ìèòîç èëýð÷, õàðèí ýñ òàéâàí ¿åä (G0) ÿëãàðäàãã¿é áàéíà. [4]

Îð÷èí ¿åä èììóíîãèñòîõèìèéí øèíæèëãýýíä Ð53, Ki67 óóðãóóäûí ýñðýã áèåòèéã õýðýãëýí ëåéîìèîñàðêîìîîñ ÿëãàí îíîøëîõ, óìàéí ãºëãºð áóë÷èíãèéí ýñèéí ÷óõàì àëü õýñýã ¿ðæèëòýä îðäãèéã òîãòîîæýý.

Ìàòåðèàë, àðãà ç¿é

Íèéò 49 ýìýãòýéí ìýñ çàñëààð àâàãäñàí óìàéí ëåéîìèîìèéí çàíãèëààíä èììóíîãèñòîõèìèéí àðãààð Ð53, ¿ðæëèéí Ki67 óóðãóóä ýñèéí Ẻìä øèíãýí, áîð ºí㺺ð áóäàãäñàí øèíãýýëòèéí áàéäëààð 4 çýðýãò õóâààí, ÷àíàðûí ¿íýëãýý ºãºâ. ¯¿íä:

Ýñèéí Ẻì áóäàëò ºãººã¿é: Ѻðºã (-)

Ýñèéí Ẻìèéí 1-10% áóäàãäñàí: Ñóë (+)

Ýñèéí Ẻìèéí 10-70% áóäàãäñàí: Äóíä çýðãéèí (++)

Ýñèéí Ẻìèéí >70%áóäàãäñàí: Õ¿÷òýé (+++) ãýæ ¿íýëëýý.

Ð53, Ki67 óóðãèéí ýñðýãòºðºã÷èéã ñýðãýýõèéí òóëä öèòðàòûí áóôåðò ºíäºð äîëãèîíû çóóõ (Galanz)–ûã àøèãëàñàí. Ð53 õóëãàíû ìîíîêëîí ýñðýã áèå, Êi67 õóëãàíû ìîíîêëîí ýñðýã áèå (Äàêî, Äàíè) òàâüñàí.

¯ð ä¿í

Óìàéí ëåéîìèîìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 óóðãèéí ÿëãàðëûã òîäîðõîéëñîí íü

Page 35: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 35

Ð53 óóðàã íü óìàéí ëåéîìèîìèéí íèéò òîõèîëäëûí 35/49 áóþó 75.5% ñºðºã èëýðñýí. ¯¿íýýñ óìàéí ýíãèéí ëåéîìèîìä 24/24 (100%), ¿ðæèëòýé õýëáýðèéí ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä 2/10 (20%), ýñëýã ëåéîìèîìä 11/15 (73.3%) òîõèîëäîëä òóñ òóñ ñºðºã (-) èëýðñýí.

Áèäíèé ñóäàëãààãààð, óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä Ð53 óóðãèéí ÿëãàðàë 4/49 (8.2%) òîõèîëäîëä ÷àíàðûí ¿íýëãýýãýýð “ñóë ýåðýã” èëýðñýí (Çóðàã 1). ¯¿íýýñ óìàéí ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä 3/10 (30%) ýñëýã ëåéîìèîìä 1/15 (6.6%) òîõèîëäîëä “ñóë ýåðýã” òóñ òóñ èëýðñýí (Õ¿ñíýãò 1).

Table 1. Expression of P53 in uterine leiomyoma

Indicator

Uterine leiomyoma

Total ÐvalueOrdinary Proliferating

Mitotic Cellular

Ð53 negative (-)

24 2 11 37

0.007

100% 20% 73.30% 75.50%

Ð53 positive (+)

Weak (+)3 1 4

0.00% 30% 6.60% 8.20%

Moderate (++)0 5 3 8

0.00% 50% 20% 16.30%

Strong (+++)0 0 0 0

0.00% 0 0 0

Total24 10 15 49

100% 100% 100% 100%

Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä Ð53 óóðãèéí ÿëãàðàë 8/49 (16.3%) òîõèîëäîëä “äóíä çýðãèéí ýåðýã” èëýðñíýýñ ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä 5/10 (50%), õàðèí ýñëýã ëåéîìèîìä 3/15 (20%) òîõèîëäîëä “äóíä çýðãèéí ýåðýã” èëýðñýí áàéíà.

Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä Ð53 óóðãèéí ÿëãàðàë “õ¿÷òýé” èëýðñýí òîõèîëäîëã¿é áàéëàà.

Áèäíèé ñóäàëãààãààð óìàéí ýíãèéí áîëîí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä Ð53 óóðãèéí ÿëãàðàë ñòàòèñòèê à÷ õîëáîãäîë á¿õèé (p<0.007) õàìààðàëòàé áàéâ.

Picture 1. P53 immunohistochemicallynegative (-) in ordinary uterine

leiomyoma

Picture 2. P53 immunohistochemicallypositive (+) in proliferating uterine

leiomyoma

¯ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ÿëãàðëûã òîäîðõîéëñîí íü

Èììóíîãèñòîõèìèéí øèíæèëãýýíèé àðãààð ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ýñðýã áèåòèéã èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýã óìàéí ýíãèéí ëåéîìèîìèéí 24 (49%),

¿ðæèëòýé õýëáýðèéí 25 (51%), íèéò 49 òîõèîëäîëä õèéæ, ýñèéí Ẻìèéí áóäàãäàëòûí áàéäëààð ÷àíàðûí ¿íýëãýýã ñºðºã (-), ñóë (+), äóíä (++), õ¿÷òýé (+++) ãýæ ¿íýëñýí.

Page 36: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

36 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Table 2. Expression of proliferating Ki67 marker in uterine leiomyoma

Indicators

Uterine leiomyoma

Total Ð value

Ordinary Proliferating

Mitotic Cellular

Ki67 negative/-/20 4 7 31

0.014

100% 36.30% 38.80% 63.20%

Ki67 positive/+/

Weak (+)0 4 5 9

0.00% 36.30% 27.70% 18.30%

Moderate (++)0 3 6 9

0.00% 27.20% 33.30% 18.30%

Strong (+++) 0.00% 0.00% 0.00% 0.00%

Total 20 11 18 49

100.00% 100.00% 100.00% 100.00%

Áèäíèé ñóäàëãààãààð óìàéí ëåéîìèîìä Ki67 óóðàã íèéò 31/49 òîõèîëäëûí 63.2% (n=31)-ä ñºðºã (-) èëýðñýí (Õ¿ñíýãò 2).

Óìàéí ëåéîìèîìä èëðýõ Ki67 óóðãèéí ñóë (+), äóíä çýðãèéí (++) ÿëãàðàë íü ñòàòèñòèê à÷ õîëáîãäëûí ò¿âøèíä õàìààðàëòàé áàéëàà (p<0.014).

Picture 3. Ki67 immunohistochemically

negative (-) in ordinary uterineleiomyoma

Picture 4. Ki67 immunohistochemically

positive (+) in proliferating uterine leiomyoma

Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ÿëãàðàë 9/49 (18.3%) òîõèîëäîëä “ñóë ýåðýã” èëýðñýí. ¯¿íýýñ óìàéí ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä 4/11 (36.3%) ýñëýã ëåéîìèîìä 5/18 (27.7%) òîõèîëäîëä òóñ òóñ “ñóë ýåðýã” èëýðñýí áàéëàà.

Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä Ki67 óóðãèéí ÿëãàðàë 9/49 (18.3%) òîõèîëäîëä ÷àíàðûí ¿íýëãýýãýýð “äóíä çýðãèéí ýåðýã” áóþó 4 ºâ÷òºí òóòìûí íýãä èëýðñýí. ¯¿íýýñ ¿ðæëèéí Ki67 óóðàã íü óìàéí ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä 3/11 (27.2%) ýñëýã ëåéîìèîìä 6/18 (33.3%) òîõèîëäîëä ëåéîìèîöèò ýñèéí Ẻìä “äóíä çýðãèéí ýåðýã” èëýðñýí áàéëàà. Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ÿëãàðàë õ¿÷òýé èëýðñýí òîõèîëäîëã¿é áàéâ.

Óìàéí ýñëýã ëåéîìèîìèéã ìèòîçèéí èäýâõæèëò õýëáýðòýé õàðüöóóëàõàä ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ÿëãàðàë õàðüöàíãóé èë¿¿ ¿¿ñýæ áàéãàà íü àæèãëàãäëàà.

Õýëöýìæ

Áèä èììóíîãèñòîõèìèéí àðãààð óìàéí ëåéîìèîìèéí ¿ðæëèéí ýñèéí Ẻìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 ãåí, ¿ðæëèéí Êi67 óóðãèéã òîäîðõîéëñîí.

ÀÍÓ-ûí ñóäëàà÷ Chen L. Yang B. (2008) íàð óìàéí ýíãèéí áîëîí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 áîëîí Ki-67 óóðãèéã èììóíîãèñòîõèìèéí àðãààð ñóäëàõàä ýíãèéí ëåéîìèîìä èëýðñýí òîõèîëäîëã¿é, õàðèí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìèéí ýñëýã õýëáýðò 33%, ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä 28% òóñ òóñ èëýð÷ýý.

Page 37: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 37

Ñëîâåí óëñûí ñóäëàà÷ Davor Petrovic, Damir Babic (2010) íàðûí ñóäàëãààãààð õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 áîëîí ¿ðæëèéí Ki67 óóðàã ýíãèéí ëåéîìèîìèéí á¿õ òîõèîëäîëä (14/14) èëðýýã¿é áàéæýý. Õàðèí óìàéí ýñëýã ëåéîìèîìä ¿ðæëèéí Ki67 óóðàã 4/17 (p<0.0001), ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä 8/18 (p<0.0001) òóñ òóñ ýåðýã èëýð÷, ñòàòèñòèê à÷ õîëáîãäîë á¿õèé õàìààðàëòàé áàéæýý.

Õîí Êîíãèéí ñóäëàà÷ Ip PP, Cheung AN (2009) íàð èììóíîãèñòîõèìèéí àðãààð óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìèéí 16 òîõèîëäîëä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ p53 óóðãèéã òîäîðõîéëñîí. Ëåéîìèîìèéí çàíãèëààã ýíãèéí í¿äýýð õàðæ, áè÷èë á¿òöèéí øèíæèëãýýã õèéõýä ýíãèéí ëåéîìèîìîîñ ÿëãàãäàõààðã¿é áàéæýý. Õàðèí èììóíîãèñòîõèìèéí øèíæèëãýýãýýð Ð53 óóðàã íèéò òîõèîëäëûí 37.5% (n=6)-ä ýåðýã èëýðñýí. Ýìíýëç¿éí õóâüä õîðã¿é ÿâöòàé áîëîâ÷ ¿ðæëèéí øèíæ ÷àíàðòàé 6 òîõèîëäëûí õî¸ðò íü (33.3%) óìàé àâàõ ìýñ çàñàë õèéñíýýñ õîéø 80.8 ñàðûí äàðàà ëåéîìèîìèéí çàíãèëàà äàõèæ óðãàñàí áàéâ.

Áèäíèé ñóäàëãààãààð, óìàéí ýíãèéí ëåéîìèîìèéí á¿õ òîõèîëäîëä Ð53 óóðàã 24/24 (100%) ñºðºã èëýðñýí. Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä Ð53 óóðãèéí ÿëãàðàë 4 ýìýãòýé òóòìûí íýãä (24.5%) ýåðýã èëýðñýí. ¯¿íýýñ ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä Ð53 óóðãèéí ÿëãàðàë 3/10 (30%)-ä ñóë ýåðýã, 5/10 (50%) äóíä çýðãèéí õ¿÷òýé èëýðñýí íü Chen L. Yang B. (2008), Ip PP1, Cheung AN (2009), Davor Petrovich (2010) çýðýã ãàäààäûí ñóäëàà÷äûí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íòýé òààð÷ áàéëàà.

ÀÍÓ-ûí ñóäëàà÷ Mills AM, Ly A, Balzer BL (2013) íàðûí ñóäàëãààãààð óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä Ki67 óóðãèéí ÿëãàðàë 25%, ¿¿íýýñ ýñëýã ëåéîìèîìä 10% õ¿ðòýë èëýð÷ýý. Õàðèí óìàéí ýíãèéí ëåéîìèîìä Ki67 óóðàã èëðýýã¿é áàéíà.

Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìèéí 18.3% (n=9) –ä ñóë, 18.3% (n=9)-ä äóíä çýðãèéí õ¿÷òýé èëýð÷ýý. ¯¿íýýñ ìèòîçèéí èäýâõæèëò ëåéîìèîìä ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ÿëãàðàë 4/11 (36.3%)-ä ñóë ýåðýã, 3/11 (27.2%) äóíä çýðãèéí õ¿÷òýé èëýðñýí áàéíà.

Áèäíèé ñóäàëãààãààð, óìàéí ýíãèéí áîëîí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä èëýðñýí ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ÿëãàðàë äýýðõ ñóäàëãààíóóäûí ¿ð ä¿íòýé òààð÷ áàéëàà.

Ä¿ãíýëò:

Óìàéí ýíãèéí ëåéîìèîìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53 óóðàã ñºðºã èëýðñýí íü ëåéîìèîì èäýâõèã¿é òºëºâò áàéæ, õàâäðûí æèíõýíý óðãàëòûí øèíæ

÷àíàð àãóóëäàãã¿éã áàòàëæ áàéíà. Óìàéí ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìä õàâäàð äàðàíãóéëàã÷ Ð53, ¿ðæëèéí Ki67 óóðãèéí ýñðýã áèåò èëýðñýí íü ýñèéí ìº÷ëºã çîãñîëòã¿é ¿ðãýëæèëæ, õóâààãäàë ÿâàãäàí, ýñèéí õºòºëáºð÷èëñºí ¿õýë äàðàíãóéëàãäàæ, ¿ðæëèéí ÿâö èäýâõæñýíýýð õàâäðûí óðãàëò ò¿ðãýñýõ, õýìæýýãýýð òîìðîõ, ãºëãºð áóë÷èíãèéí ãàðàëòàé õàâäàð áîëîõ ëåéîìèîñàðêîìàä øèëæèõ ºíäºð ýðñäýëòýéã èëòãýæ áàéíà.

Áèäíèé ñóäàëãààãààð, èììóíîãèñòîõèìèéí àðãààð óìàéí ëåéîìèîìä Ð53, Ki67 óóðãóóäûã òîäîðõîéëîõ íü óìàéí ëåéîìèîìèéã ãºëãºð áóë÷èíãèéí ãàðàëòàé õîðòîé õàâäàð áîëîõ ëåéîìèîñàðêîìîîñ ÿëãàí îíîøëîõ îíîøèëãîîíû à÷ õîëáîãäîëòîé, ¿ðæèëòýé ëåéîìèîìòîé ºâ÷òºíã ýðò õÿíàëòàä àâàõ, òàâèëàíã óðüä÷èëàí òààìàãëàõ, çàíãèëààíû äàõèí óðãàëòààñ ñýðãèéëýõ, ëåéîìèîì îíîøëîãäñîí ýìýãòýé÷¿¿äèéã óäààí õóãàöààíä õÿíàõ øààðäëàãàòàé õýìýýí ä¿ãíýæ áàéíà.

Íîì ç¿é

1. Chen L, Yang B. Immunohistochemical analysis of p16, p53, and ki-67 expression in uterine smooth muscle tumors. International journal of gynecological pathology: official journal of the International Society of Gynecological Pathologists. 2008;27:326-332

2. Petrovic D BD, Forko JI. Expression of ki 67, p-53 and progesterone receptors in uterine smooth muscle tumors: Diagnostic value. Call Antropol. 2010;34:93-97

3. Akhan SE YE, Tecer A. The expression of ki -67, p-53, estrogen, progesterone receptors affecting survival in uterine leiomyosarcomas. Gynecologic oncology. 2005; 99:36-42

4. Fernandez H, Chabbert-Buffet N, Koskas M, Nazac A.Epidemiological data for uterine fibroids in France in 2010-2012 in medical center. J Gynecol Obstet Biol Reprod (Paris). 2014 Jul 10. pii: S0368-2315(14)00151-3

5. Cheng-Han Lee, Dmitry A Turbin, Y-C Vanessa Sung, Inigo Espinosa, Kelli Montgomery, Matt van de Rijn and C Blake Gilks. A panel of antibodies to determine site of origin and malignancy in smooth muscle tumors.

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Ø.Ýíõòóÿà

Page 38: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

38 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Ç¿ðõíèé íýýëòòýé õàãàëãààíû ¿åä ç¿ðõ ñààæóóëàõ óóñìàë äîòîîä òîãòâîðò îð÷èíä íºëººëºõ íü

Á.Ãýðýëìàà1, Ë.Ãàíáîëä2

1ÓÃÒÝ, 2ÀØÓ¯ÈÑE-mail: [email protected]

Abstract

The influence of different types of cardioplegic solutions on homeostasis during open heart surgery

B.Gerelmaa1, L.Ganbold2 1State Third Central Hospital

2Mongolian National University of Medical SciencesE-mail: [email protected]

Background

Open cardiac surgery in CPB condition has increased dramatically in the recent 5 years. Therefore, multidisciplinary researches are needed on this new technological method. The surgical results and perioperative complications depends on keeping normal level of homeostasis parameters during CPB in the open heart surgery.

Materials and Methods

To study the influence of blood cardioplegic and Del Nido’s solution on homeostasis during cardiopulmonary bypass, we concluded retrospective sample survey using CPB reports from 535 patients, who underwent cardiac surgery with CPB between 2008 and 2012, in 3rd Hospital’s cardiovascular surgery department.

We calculated average parameters of homeostasis, and studied an aortic cross clamp, CPB time, hemodilution and heart recovery process, on three stages of the surgery.

We did comparative study on 21 cases of children, who went under congenital heart disease surgery; using Del Nido’s and blood cardioplegic solution.

Result

In recent 5 years, artery blood indicators were pH=7.45±0.06, paCO2=28.8±5.86 mm.Hg, paO2=398.3±99.33 mm.Hg, BE=-4.15±2.51 mmol/l, HCO¯3=20.57±2.18 mmol/l, Ht=28.15±5%, K+=4.12±0.87 mmol/l and Na+=140±3.22 mmol/l during open cardiac surgery in CPB condition (n=535).

In case group (n=21), these indicators were pH=7.33±0.09, paCO2=37.49±12.11 mm.Hg, paO2=465.76±77.54 mm.Hg, BE=-6.2±2.78 mmol/l, HCO¯3=20.44±2.46 mmol/l, Ht=27.38±5.12%, K+=3.65±0.46 mmol/l and Na+=141.22±2.64 mmol/l. In control group (n=21), above results were pH=7.40±0.07, paCO2=28.52±6.34 mm.Hg, paO2=394±88.92 mm.Hg, BE=-5.52±2.37 mmol/l, HCO¯3=18.84±2.39 mmol/l, Ht=27.66±3.52%, K+=3.86±0.66 mmol/l and Na+=141.2±3.22 mmol/l.

Conclusions:

1. When acid and alkaline balance was normal during CPB, hyperoxia and hypocapnia are appeared through gas analysis (p=0.0001). Metabolic acidity and hyperoxia showed up in the case group, who had used Del Nido’s solution (p=0.0001).

2. As the beginning of CPB, patient’s hematocrit is reduced by 10.26% (p=0.0001). The influences of both Del-Nido and blood cardioplegic solutions are the same on hemodilutes (p=0.26).

3. While blood cardioplegic solution is used, heart is refreshed with 80.3% sinusial rhythm (p=0.0001).

Page 39: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 39

4. Aortic cross clamp time and increases repetition of cardioplegic solutions are correlated with cardiac recovery time positively (r=0.445, p=0.0001, n=520).

Keywords: Acid and alkaline balance, cardiopulmonary bypass, cardioplegic solution, homeostasis, hematocrit, heart recovery

Pp.38-41, References 17

¯íäýñëýë

Ìàíàé îðîíä ñ¿¿ëèéí 5 æèëä ÖÇÝ-èéí íºõöºëä õèéãäýæ áóé ç¿ðõíèé íýýëòòýé õàãàëãààíû òîî õóðäàöòàé íýìýãäýæ áàéãàà áºãººä òåõíîëîãèéí ýíýõ¿¿ øèíýëýã àðãà÷ëàëûí òàëààð îëîí òàëò ñóäàëãàà õèéõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

ÖÇÝ-èéí ¿åä öóñ áèåèéí ãàäíà, ôèçèîëîãèéí áóñ ãàäàðãóóãààð óðñàæ, øàõóóðãûí õ¿ðäýíä ìåõàíèêààð ãýìòýæ, ä¿¿ðãýã÷ óóñìàë, ýìèéí áîäèñóóäûí íºëººãººð øèíãýð÷, ÿëòàñ ýñèéí òîî áîëîí á¿ëýãíýëò áóóð÷, òåìïåðàòóðûí õýëáýëçýëä ºðòºæ äîòîîä òîãòâîðò îð÷èíä ººð÷ëºëò îðäîã [1]. ÖÇÝ-èéí ¿åä ãîìåîñòàçûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä õýâèéí ò¿âøèíä áàéõààñ ìýñ çàñëûí ¿ð ä¿í, õàãàëãààíû òîéðîí ¿åèéí õ¿íäðýë¿¿ä õàìààðäàã [2]. Õàãàëãààíû ¿åä ç¿ðõíèé áóë÷èíã ñàéòàð õàìãààëæ ÷àäààã¿é òîõèîëäîëä ìèîêàðäûí èøåìè, õàâàí ¿¿ñýõ, ñýðýë äàìæóóëàëòûí àëäàãäàë, ïåðôóçèéí äàðààõü ýðò ¿åèéí ç¿ðõíèé öî÷ìîã äóòàãäàë èëýðíý [3].

Çîðèëãî

Öóñíû çîõèîìîë ýðãýëòòýé ç¿ðõíèé õàãàëãààíû ÿâöàä ç¿ðõ ñààæóóëàõ öóñàí ñóóðüòàé áîëîí Äåë-Íèäoãèéí óóñìàëóóäûí äîòîîä òîãòâîðò îð÷èíä ¿ç¿¿ëýõ íºëººã õàðüöóóëàí ñóäëàõ.

Çîðèëò:

1. ÖÇÝ-èéí ¿åèéí õ¿÷èë ø¿ëòèéí òýíöâýð, õèéí ñîëèëöîîíû ¿ç¿¿ëýëò, ýðäñèéí äóíäàæèéã òîãòîîõ, ç¿ðõ ñààæóóëàõ Äåë-Íèäoãèéí áîëîí öóñàí ñóóðüòàé óóñìàë õýðýãëýñýí á¿ëã¿¿äýä äýýðõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä õýðõýí ººð÷ëºãäñºíèéã õàðüöóóëàí òîäîðõîéëîõ

2. Õ¿÷èëòºðºã÷æ¿¿ëýã÷èéã ä¿¿ðãýã÷ øèíãýí, ç¿ðõ ñààæóóëàõ óóñìàëûí ºâ÷òºíèé öóñ øèíãýð¿¿ëýëòýä ¿ç¿¿ëýõ íºëººã òîãòîîõ

3. ÖÇÝ-èéí ¿åä ç¿ðõ ñýðãýñýí áàéäëûã ñóäëàõ

4. Ãîë ñóäñûã õàâ÷ñàí áîëîí ÖÇÝ-èéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã òîãòîîæ, ç¿ðõ ñýðãýõ áàéäàëòàé ÿìàð õàìààðàëòàéã òîäîðõîéëîõ

Ìàòåðèàë, àðãà ç¿é

1. ÓÃÒÝ-èéí Ç¿ðõ ñóäàñíû ìýñ çàñëûí òàñàãò 2008-2012 îí õ¿ðòýë 5 æèëèéí õóãàöààíä ÖÇÝ-òýé õàãàëãààíä îðñîí íèéò 535 ºâ÷òºíèé õÿíàëòûí êàðòàíä ðåòðîñïåêòèâ ò¿¿âýð ñóäàëãàà õèéñýí. Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûã 4 á¿ëýãò õóâààæ, õàãàëãààíû 3 ¿å øàòàíä ãîìåîñòàçûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí äóíäæèéã òîäîðõîéëæ, ãîë ñóäàñ õàâ÷ñàí áîëîí ÖÇÝ-èéí õóãàöàà, öóñ øèíãýð¿¿ëýëò, ç¿ðõ ñýðãýñýí áàéäëûã ñóäëàâ.

2. Õ¿¿õäèéí ç¿ðõíèé òºðºëõèéí ãàæèã çàñàõ ìýñ çàñàë õèéãäñýí, îíîø, áèåèéí æèí, áèåèéí ãàäàðãóóãèéí òàëáàé íü èæèë, ÖÇÝ-èéã àäèë íýã àðãà÷ëàëààð óäèðäàí ÿâóóëñàí, ç¿ðõ ñààæóóëàõ Äåë-Íèäoãèéí áîëîí öóñàí ñóóðüòàé ñòàíäàðò óóñìàë õýðýãëýñýí òóñ á¿ð 21 òîõèîëäëûã äîòîîä òîãòâîðò îð÷íû ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð õàðüöóóëàí ñóäëàâ.

¯ð ä¿í

Ñ¿¿ëèéí 5 æèëèéí õóãàöààíä ç¿ðõíèé íýýëòòýé õàãàëãààíû ÖÇÝ-èéí ¿åä (n=535) àðòåðèéí öóñíû ðÍ=7.45±0.06, ðàÑÎ2=28.8±5.86 ìì.ìóá, ðàÎ2=398.3±99.33 ìì.ìóá, ÂÅ=-4.15±2.51 ììîëü/ë, HCO¯3=20.57±2.18 ììîëü/ë, Ht=28.15±5%, Ê+=4.12±0.87 ììîëü/ë, Na+=140±3.22 ììîëü/ë áàéâ. Òîõèîëäëûí á¿ëýãò (n=21) äýýðõ ¿ç¿¿ëýëò ðÍ=7.33±0.09, ðàÑÎ2=37.49±12.11 ìì.ìóá, ðàÎ2=465.76±77.54 ìì.ìóá, ÂÅ=-6.2±2.78 ììîëü/ë, HCO¯3=20.44±2.46 ììîëü/ë, Ht=27.38±5.12%, Ê+=3.65±0.46 ììîëü/ë, Na+=141.22±2.64 ììîëü/ë, õÿíàëòûí á¿ëýãò (n=21) ðÍ=7.40±0.07, ðàÑÎ2=28.52±6.34 ìì.ìóá, ðàÎ2=394±88.92 ìì.ìóá, ÂÅ=-5.52±2.37ììîëü/ë, HCO¯3=18.84±2.39 ììîëü/ë, Ht=27.66%±3.52, Ê+=3.86±0.66 ììîëü/ë, Na+=141.2±3.22 ììîëü/ë áàéíà.

Õ¿÷èëòºðºã÷æ¿¿ëýã÷èéã ä¿¿ðãýã÷ áîëîí ç¿ðõ ñààæóóëàõ óóñìàëûí õýìæýý íü ÖÇÝ ýõëýõýä ºâ÷òºíèé ãåìàòîêðèòèéã 10.26-ààð, òîõèîëäëûí á¿ëýãò 5.45±8.45-ààð, õÿíàëòûí á¿ëýãò 5.1±7.78-ààð áóóðóóëñàí.

Page 40: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

40 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí 80.3%-ä ç¿ðõ ººðºº, ñèíóñûí õýìòýéãýýð, 16.4%-ä ôèáðèëëÿöòàé, 2.1%-ä íü àäðåíîìèìåòèê äýìæëýãòýé, 1.2% íü õ¿÷òýé àäðåíîìèìåòèê äýìæëýãòýé, äåôèáðèëëÿöèéí ñýäýýëòýýð ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãàà ñýðãýæ òýíöâýðæñýí áàéíà.

ªãñºõ àîðòûã õºíäëºí õàâ÷ñàí õóãàöàà äóíäàæààð 48.14±26.27 ìèíóò, ÖÇÝ ¿ðãýëæèëñýí íèéò õóãàöàà 66.66±31.22 ìèíóò áàéâ.

Ãîë ñóäàñ õàâ÷ñàí õóãàöàà (r=0.314, p=0.0001, n=511), ç¿ðõ ñààæóóëàõ óóñìàëûã äàâòàí õèéñýí òîî (r=0.279, p=0.0001, n=511) íýìýãäýõ òóòàì ç¿ðõ ñýðãýõýä èíîòðîïèê ýìèéí õ¿÷òýé äýìæëýã, îëîí óäààãèéí äåôèáðèëëÿö øààðäàãäàæ áàéíà

Õýëöýìæ

Áèäíèé ñóäàëãààãààð òèòýì ñóäàñíû ìýñ çàñëûí ÖÇÝ-èéí ¿åä äóíäàæ àðòåðèéí äàðàëò, áèåèéí õýì áàãà áàéãàà ó÷èð öóñíû ýðãýëòèéí õóðä áîëîí äóíäàæ àðòåðèéí äàðàëòûã íýìýãä¿¿ëýõ [4, 5, 6], áèåèéí õýìèéã íîðìîòåðìèéí íºõöºëä îéðòóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà [7, 8, 9, 10].

Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ õàðàõàä òèòýì ñóäàñíû ìýñ çàñëûí ¿åä ç¿ðõ ñýðãýæ òýíöâýðæèõ õóãàöàà õàìãèéí óðò áóþó 31 ìèíóò áàéãàà áºãººä ýíý òºðëèéí ìýñ çàñëûí ¿åä ç¿ðõ ñààæóóëàõ øèíý òºðëèéí óóñìàë ñîíãîí õýðýãëýõ, ìèîêàðäûã ðåïåðôóçûí ãýìòëýýñ ñàéí ñýðãèéëýõ, ÖÑÇÑÓ-ûã þ¿ëýõ àðãà òåõíîëîãèéã òºãºëäºðæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áºãººä [11, 12] Äåë-Íèäîãèéí óóñìàëûã õýðýãëýõ á¿ðýí áîëîìæòîé ãýæ ¿çýæ áàéíà [13, 14].

ÖÇÝ-èéí ¿åèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí ïàðöèàëü äàðàëò èõ, í¿¿ðñõ¿÷ëèéí ïàðöèàëü äàðàëò áîëîí ñóóðèéí äóòàãäàë, ãèäðîêàðáîíàò íü õýâèéí õýìæýýíýýñ áàãà áàéãàà ó÷èð ìýäýýã¿éæ¿¿ëýã áîëîí öóñíû çîõèîìîë ýðãýëòèéí ¿åä àãààð, õ¿÷èëòºðºã÷èéí õîëèìîã õýðýãëýæ, õèéí ñîëèëöîîã çàñàõ àðãà çàìûã ýð÷èìòýé õàéõ íü ç¿éòýé [15, 16, 17].

Ä¿ãíýëò:

1. ÖÇÝ-èéí ¿åèéí ÕØÒ íü õýâèéí ò¿âøèíä, õèéí ñîëèëöîî íü ãèïåðîêñè, ãèïîêàïíèéí áàéäàëä áàéíà (p=0.0001). Äåë-Íèäîãèéí óóñìàë õýðýãëýñýí á¿ëýãò áîäèñûí ñîëèëöîîíû õ¿÷èëøèë, ãèïåðîêñè òîäîðõîéëîãäëîî (p=0.0001).

2. ÖÇÝ ýõëýõýä ºâ÷òºíèé ãåìàòîêðèò 10.26-ààð áóóðäàã (p=0.0001). Äåë-Íèäîãèéí áîëîí ÖÑÇÑÓ õýðýãëýñýí ¿åä ºâ÷òºíèé öóñ øèíãýð¿¿ëýëòýä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº íü õîîðîíäîî ÿëãààã¿é áàéíà (p=0.26).

3. ÖÑÇÑÓ õýðýãëýõ ¿åä 80.3%-ä ç¿ðõ ñèíóñûí õýìòýé ñýðãýñýí áàéíà (p=0.0001).

4. Ãîë ñóäñûã õàâ÷ñàí õóãàöàà, ç¿ðõ ñààæóóëàõ óóñìàëûã äàâòàí õèéñýí òîî èõñýõ íü ç¿ðõ ñýðãýæ òýíöâýðæèõ õóãàöààòàé øóóä, ýåðýã õàìààðàëòàé (r=0.445, p=0.0001, n=520).

Íîì ç¿é

1. Ðîìàíîâñêèé Ä.Þ. Ïàòîôèçèîëîãè÷åñêàÿ îöåíêà ìåòîäîâ çàùèòû ìèîêàðäà ïðè îïåðàöèÿõ êîðîíàðíîãî øóíòèðîâàíèÿ â óñëîâèÿõ ÈÊ. Àâòîðåôåðàò äèññåðòàöèè íà ñîèñêàíèå ó÷åíîé ñòåïåíè êàíäèäàòà ìåäèöèíñêèõ íàóê. 2004. Ñ.18

2. Ïèäàíîâ Î.Þ. Çàùèòà ìèîêàðäà ïðè àîðòîêîðîíàðíîì øóíòèðîâàíèè. Àâòîðåôåðàò äèññåðòàöèè íà ñîèñêàíèå ó÷åíîé ñòåïåíè êàíäèäàòà ìåäèöèíñêèõ íàóê. Íîâîñèáèðñê. 2002. Ñ. 22

3. Glenn P. Gravlee, Richard F. Davis, Alfred H. Stammers, Ross M. Underleider. Cardiopulmonary bypass. Principles and practice. Third edition. Chapter 10. Miocardial Protection. 2008. P.172-186

4. Nevin M, Colchester AC, Adams S, Pepper JR.

Evidence for involvement of hypocapnia and hypoperfusion in aetiology of neurological deficit aftercardiopulmonary bypass. Lancet. 1987:26;2(8574):1493-5

5. Millar SM, Alston RP, Andrews PJ, Souter MJ. Cerebral hypoperfusion in immediate postoperative period following coronary artery bypass grafting, heart valve, and abdominal aortic surgery. The British Journal of Anesthesia 2001;87(2):229-36

6. Croughwell ND, Newman MF, Lowry E, Davis RD Jr, Landolfo KP, White WD, Kirchner JL, Mythen, MG. Effect of temperature during cardiopulmonary bypass on gastric mucosal perfusion. British journal of anesthesia. 1997; 78(1): 34-8

7. Buckberg G, Brazer J, et al. Studies of the effects of hypothermia on regional myocardial blood flow and metabolism during cardiopulmonary bypass. Thorac Cardiovasc Surg ;1997. p.73, 87-94

8. Belway D, Tee, Nathan HJ, Rubens FD, Boodhwani M. Temperature management and monitoring practices during adult cardiac surgery under cardiopulmonary bypass, results of a Canadian national survey. Perfusion. 2011;26(5):395-400

Page 41: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 41

9. Nussmeier NA. Management of temperature during and after cardiac surgery. Òexas Íeart Institute Journal. 2005;32(4):472-6

10. Hugo Leonardo de Moura Luz, José Otávio Costa Auler Junior. Temperature and acid-base balance in coronary bypass grafting with cardiopulmonary bypass, under hypothermia and normothermia. Revista Brasileira de Anestesiologia. 2002:52(2)35

11. Ëóêüÿíîâ Í. Ã. Îñîáåííîñòè ðåâàñêóëÿðèçàöèè ìèîêàðäà â óñëîâèÿõ èñêóññòâåííîãî êðîâîîáðàùåíèÿ ó ïàöèåíòîâ ïîæèëîãî è ñòàð÷åñêîãî âîçðàñòà. Àâòîðåôåðàò äèññåðòàöèè íà ñîèñêàíèå ó÷åíîé ñòåïåíè êàíäèäàòà ìåäèöèíñêèõ íàóê. Ñàíêò-Ïåòåðáóðã. 2004. Ñ.36

12. Frederick A. Hensley, Donald E. Martin, Glenn P.Gravlee. A Practical Approach to Cardiac Anesthesia. Third edition. Philadelphia. Chapter 22. Intraoperative myocardial protection. 2003. P.575-591

13. Gregory S. Matte BS. Pedro J. Del Nido. MD “History and Use of del Nido Cardioplegia

Solution at Boston Children’s Hospital” The journal of Extra Corporeal Technology. 2012; 44: 98-103

14. Charette K. Gerrah R. Quaegebeur J. Chen J. Riley D. Mongero L. Corda R. Basha E. “Single dose myocardial protection technique utilizing del Nido cardioplegia solution during congenital heart surgery procedures”. Perfusion 2012; 27(2):98-103

15. Young RW. Hyperoxia: a review of the risks and benefits in adult cardiac surgery. The Journal of Extra-Corporeal Technology 2012;44(4):241-9

16. Allan Carson, Lucien.E. Morris M.D, William. K, et all. Acid-Base Management for Open-Heart Surgery. Circulation. 1964; 29:456-466

17. Karabulut H, Toraman F, Tarcan S, Demirhisar O, Alhan.Ñ. Adjustment of sweep gas flow during cardiopulmonary bypass. Perfusion. 2002;17(5): 353-6

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àêàäåìè÷ Í.Áààñàíæàâ

Page 42: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

42 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄ

Ìîíãîëûí Òåëåïàòîëîãèéí ñèñòåì (ÌîíÒåëÍýò)

Ä.Ýðäýíýöîãò1, Ë.Ãàëöîã2, Ý.Áàÿðìàà3, Ì.Îáåðõîëçåð4

1Ýìãýã á¿òýö ¿éë ñóäëàëûí òýíõèì, ÝÇ Áèî Àíàãààõûí ñóðãóóëü, ÀØÓ¯ÈÑ2 ÝÇ Áèî-ÀÑ, ÀØÓ¯ÈÑ; Íýãäñýí ëàáîðàòîðèéí òàñàã, ÓÕÒÝ3Ìîðôîëîãèéí òýíõèì, ÝÇ Áèî Àíàãààõûí ñóðãóóëü, ÀØÓ¯ÈÑ

4Øâåéöàðèéí Áàçåëèéí Èõ ñóðãóóëèéí Ýìãýã ñóäëàëûí èíñòèòóò

Abstract

Mongolian Telepathology Network (MonTelNet)

D.Erdenetsogt1, L.Galtsog2, E.Bayarmaa1, M.Oberholzer4

1Pathology Department, School of Pharmacy and Bio Medicine, MNUMS2School of Pharmacy and Bio Medicine, MNUMS; Central Lab. Department 2nd General Hospital

1Morphology Department, School of Pharmacy and Bio Medicine, MNUMS4Pathology Inst. Basel University Hospital, Switzerland

Introduction

Mongolian rural population lack of access to adequate health services due to the fact that they live remote from urban hospitals. With the rapid spread of telemedicine in most countries, has been promoted as a promising tool to address deficiencies in delivering health care in developing countries.

In late 2008 the Swiss Surgical Team (SST) started the telemedicine project MonTelNet in Mongolia in collaboration and with financial support of the Swiss Agency for Development and Cooperation (SDC).

Goal

This study aims at evaluating the diagnostic accuracy of such a service by reviewing 212 telepathology diagnoses delivered to the local experts in Ulaanbaatar between January 2009 and June 2013.

Materials and Methods

Under the MonTelNet project all province (Aimag) hospitals were equipped with hardware necessary for practicing telemedicine, in particular with computers with digitalized microscopes and cameras. The software CampusMedicus® (CM) was developed together with Klughammer GmbH. Software and all data and comments exchanged over the MonTelNet are stored on a central server. Each of the original diagnoses issued through the CM telepathology (TP) server was compared to an independent review diagnosis based on the original glass slides.

RESULT For 188 specimens (89.9%) the TP diagnosis were completely identical with the review diagnosis on the original glass slide. 12 specimens (5.7%) showed minor discrepancies (clinically identical) and 5 specimens (2.4%) showed moderate discrepancies which were not clinically relevant. four cases (1.9%) exhibited a marked discrepancy (clinically relevant) between the TP diagnosis and the review diagnosis. Three specimens were classified as “other”.

DISCUSSION The results of the study show a very high accuracy of the TP diagnosis provided. The TP diagnoses differed markedly from the review diagnoses based on the original glass slide in only 1.9% of the 212 cases. 89.9% of all cases showed complete concordance between TP and review. These figures are comparable to figures from other evaluations of static image telepathology.

Conclusion:

1. The results of the study show a very high accuracy (94.7%) of the TP diagnosis provided. The TP diagnoses 89.9% of all cases showed complete concordance between TP and conventional review.

2. Problem with image selection show a different picture and occur more often in cases with marked discrepancies between TP and review - χ2-test shows significant correlation (p<0.001).

Key words: Diagnostic accurency, Image selection, Telepathology

Pp. 42-46, Tables 2, Figure 1, References 11

Page 43: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 43

¯íäýñëýë

Ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãèéí ¿ñðýíã¿é õºãæèë íü ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé òóëãàìäàëò àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä òîäîðõîé ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéíà. Òóõàéëáàë Òåëåìåäèöèí (TM) áóþó àëñûí çàéí îíîøèëãîîã íýâòð¿¿ëñíýýð íàðèéí ìýðãýæëèéí îíîøèëãîî ýì÷èëãýýíèé çºâëºãººã çàéíààñ áîãèíî õóãàöààíä ÿâóóëàõ íºõöºëººð õàíãàæ áàéãàà þì [1, 2]. Òåëåìåäèöèí ãýäýã íü “Ìýäýýëýë õîëáîîíû òåõíîëîãèéã àøèãëàí îíîøèëãîî, ýì÷èëãýý, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ÷èãëýëèéí øààðäëàãàòàé ìýäýýëë¿¿äèéã çàéíààñ ñîëèëöîõ, ìºí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñóäàëãàà øèíæèëãýý, ñóðãàëòûã ýì÷ ýð¿¿ë ìýíäèéí àæèë÷äàä õ¿ðãýõ öîãö ¿éë÷èëãýýã õýëíý” ãýæ òîäîðõîéëñîí áàéíà (WHO 2011).

ÒÌ íü ýìíýëç¿éí îëîí ñàëáàðò (Òåëåäåðìàòîëîãè, Òåëåýíäîñêîïè, Òåëåêàðäèîëîãè, Òåëåïñèõàðòðè) íýâòýð÷ áàéãààãèéí äîòðîîñ õóðäàöòàé õºãæèæ áàéãàà íü çàéí ýìãýã ñóäëàë (Òåëåïàòîëîãè [ÒÏ]) þì.

Ìýðãýøñýí ýìãýã ñóäëàà÷ ýì÷èéí õ¿ðýëöýýíèé àñóóäàë íü ìàíàé îðîíä òºäèéã¿é äýëõèéí öººíã¿é îðíû ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ºìíº òóëãàìääàã àñóóäëûí íýã áºãººä ¿¿íèéã çàéí îíîøèëãîîíû òåõíîëîãèéí òóñëàìæòàéãààð øèéäâýðëýõ íü àøèãòàé áîëîõûã ñóäëàà÷èä äýâø¿¿ëñýýð áàéíà [3, 4, 5].

Èéíõ¿¿ îð÷èí ¿åä ýä ýñèéí øèíæèëãýýíä çàéíààñ òàâèãäñàí îíîøèéã, ýõ ìàòåðèàëä ñóóðèëñàí áàòàòãàõ îíîøòîé õàðüöóóëàí ñóäëàõ çàìààð ÒÏ-èéí îíîøèëãîîíû íàðèéâ÷ëàëûã òîäîðõîéëäîã áàéíà. Ìàíàé îðíû ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò 2008 îíîîñ ÌîíÒåëÍýò ñòàòèê çàéí îíîøèëãîîíû ñèñòåìèéã Øâåéöàðèéí çàñãèéí ãàçðûí äýìæëýãòýéãýýð àíõ ñàíàà÷ëàí íýâòð¿¿ëñýí áîëîâ÷ óã îíîøèëãîîíû àðãûí íàðèéâ÷ëàë, ¿ð ä¿íã òîäîðõîéëñîí ñóäàëãàà îäîîãîîð õèéãäýýã¿é áàéíà.

Çîðèëãî Ýìãýã ñóäëàëûí îíîøèëãîîíû ºäºð òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä ñòàòèê òåëåïàòîëîãèéí ÌîíÒåëÍýò çàãâàð ñèñòåìèéã íýâòð¿¿ëæ, ýä ýñèéí àìüä ñîðüöûí øèíæèëãýýã îðîí íóòàãò çàéíààñ îíîøèëæ, òºâººñ çºâëºãºº ºãºõ ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã òîîöîõ

Çîðèëò:

1. Ýìãýã ñóäëàëûí ñàëáàðò íýâòýðñýí ñòàòèê Òåëå-ïàòîëîãèéí ÌîíÒåëÍýò ñèñòåìýýð çàéíààñ òàâèãäñàí îíîøèéã ýõ ìàòåðèàëòàé

íü õàðüöóóëàí ñóäàëæ ÒÏ îíîøèëãîîíû íàðèéâ÷ëàëûã òîãòîîõ

2. Ýä ýñèéí çàéí îíîøèëãîîíû ÷àíàðò íºëººëºõ çàðèì õ¿÷èí ç¿éëñèéã ñóäëàõ

Ìàòåðèàë, àðãà ç¿é

Ñóäàëãààã ÝÌØÓÈÑ-èéí Àíàãààõ Óõààíû ¨ñ Ç¿éí Õÿíàëòûí Ñàëáàð õîðîîíû 2013.06.21 ºäðèéí (òýìäýãëýë №13-17/1À) çºâøººð뺺ð, òîõèîëäîëä ñóóðèëñàí áîëîí íýã àãøèíãèéí äåñêðèïòèâ ñóäàëãààíû çàãâàðóóäààð õèéæ ã¿éöýòãýâ.

Ñóäàëãààíä (i) Òåëåïàòîëîãèéí ñòàíäàðò áàãö òîíîã òºõººðºìæ: TP – èæ á¿ðäýë êîìïüþòåð, ìèêðîñêîïûí äèæèòàë êàìåð (Infinity 1 CMOS USB 2.0 Camera Integrated with Image-Pro®) ìèêðîñêîï (Olympus CX-41), ýäèéí ìàêðî çóðàã àâàõ ôîòî àïïàðàò; (ii) Ãåðìàíû Êëóãõàììåð êîìïàíèé õºãæ¿¿ëñýí âåáåä ñóóðèëñàí çàéí îíîøèëãîîíû ïðîãðàì õàíãàìæ CampusMedicus© (CM), ò¿¿íèé ýëåêòðîí ºãºãäëèéí ñàíã òóñ òóñ àøèãëàâ.

̺í îðîí íóòãààñ çàéí îíîøèëãîî õèéãäñýí (n=212) òîõèîëäëóóäûí ýäèéí áîëîí ýñèéí øèíæèëãýýíèé áè÷èë áýëäìýëèéã çîõèõ æóðìûí äàãóó Ãîâü Àëòàé, Õîâä, Õºâñãºë àéìãóóäûí íýãäñýí ýìíýëãèéí ýìãýã ñóäëàëûí òàñãóóäààñ ñàíàìñàðã¿é ò¿¿âðèéí àðãààð ñîíãîí àâ÷ ÒÏ îíîøèëãîîíû íàðèéâ÷ëàëûã ýõ ìàòåðèàëä òóëãóóðëàñàí îíîøòîé õàðüöóóëàí ñóäëàâ. ¯¿íä õî¸ð îíîøèëãîîíû çºðººã “Ǻðººã¿é”, “Áàãà”, “Äóíä”, “Èõ” ãýñýí øàëãóóðóóäààð àíãèëæ ¿çýâ.

Ñòàòèñòèê áà ºãºãäëèéí áîëîâñðóóëàëò

Ñóäàëãààíû ÿâöàä õèéãäñýí ýä ýñèéí çàéí îíîøèëãîîíû á¿õ ìýäýýëëèéã Êàìïóñ Ìåäèêóñ ïðîãðàìààñ .xls ôîðìàòààð õºðâ¿¿ëýí àâ÷ FileMaker© äýýð ºãºãäë¿¿äèéí õîîðîíäûí õàìààðëûã áîëîí ÷àíàðûí ¿íýëãýýã õèéí, ñòàòèñòèê áîëîâñðóóëàëòûã STATA© ïðîãðàìààð õèéæ ã¿éöýòãýâ.

¯ð ä¿í

I. ÒÏ õýëýëö¿¿ëãèéí òîõèîëäëûí ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ

Íèéò òîõèîëäëûã (n=212) äîòîð íü íàñ, õ¿éñýýð àíãèëæ ¿çâýë 10 – 80íàñíû á¿ëãèéã 128 ýìýãòýé, 84 ýðýãòýé áàéâ. Çóðàã 1 ýýñ õàðàõàä çàéí îíîøèëãîîíä 30-40 íàñíû á¿ëãèéí õàìðàãäàëò ºíäºð õàðèí 70-ààñ äýýø íàñàíä öººí áàéãàà íü àæèãëàãäàâ.

Page 44: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

44 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Figure 1. Age distribution of the 212 patients included in the study. The bars illustrate the effective frequency of each age group while the lines indicate estimated frequency distributions for the total collective and for male and female patients respectively

II. Îíîøèéí íàðèéâ÷ëàëûã ñóäàëñàí ä¿í

Áèäíèé ñóäàëãààãààð íèéò òîõèîëäëûí 188 (89.9%) –ä íü ÒÏ-èéí îíîø íü ýõ ìàòåðèàëûã àøèãëàí òàâüñàí îíîøòîé ä¿éæ áàéëàà. Õàðèí 12 (5.7%) òîõèîëäîëä îíîøèëãîîíû “õºíãºí” minor çýðãèéí áóþó êëèíèêèéí õóâüä íýã òºðëèéí îíîø; 5 (2.4%) òîõèîëäîëä “äóíä” õýëáýðèéí îíîøèéí çºðºº àæèãëàãäñàí íü óã ýìãýãòýé êëèíèêèéí ÿìàð íýã õîëáîîã¿é òîõèîëäëóóä áàéâ. Õàðèí äºðâºí (1.9%) òîõèîëäëûí ýõ ìàòåðèàë äýýð ñóóðèëñàí îíîø íü ÒÏ îíîøòîéãîî “èõ” çºðºº àæèãëàãäñàí áºãººä ¿ëäñýí ãóðâàí òîõèîëäîëä õèéãäñýí øèíæèëãýýã äýýðõ àíãèëàëààñ “áóñàä” õýëáýðò îðóóëàí àâ÷ ¿çëýý.

Õ¿ñíýãò 1-ýýð çàéí îíîøèëãîîíä õàìðàãäñàí òîõèîëäëóóäûã òîäîðõîé ºâ÷íèé àíãèëàëààð îíîøèéí çºðººíä õýðõýí õàìðàãäàæ áàéãààã õàðóóëàâ. ¯ð ä¿íãýýñ õàðàõàä õîðã¿é õàâäðûí îíîøèëãîîíä õîðò õàâäðûíõòàé õàðüöóóëàõàä îíîøèëãîîíû çºðºº áàãà àæèãëàãäñàí íü õàðàãäàæ áàéíà.

Îíîøèéí çºðºº àæèãëàãäñàí íèéò 9 (4.3%) òîõèîëäîëä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ ¿çýõýä ¿¿íèé 55.5% áóþó 5 òîõèîëäîëä çºâëºãºº ºãºã÷ ýì÷èéí

ç¿ãýýñ èëãýýñýí ìàòåðèàëûã îíîø òàâèõàä òîõèðîìæã¿é áóþó óã ýìãýãòýé õîëáîîã¿é ìýäýýëýë èëãýýñýí õýìýýí ¿çñýí áîë ¿ëäñýí 4 òîõèîëäëûí 2ò íü àâñàí çóðãèéí ãýðýë ºíãºíèé òîõèðãîî àëäàãäñàí, õàðèí ¿ëäñýí 2 òîõèîëäëûí íýã íü ºìºíãèéí ÿëãàí îíîøèëãîîíû ìàòåðèàë áàéñàí áºãººä ýíý íü ýõ ìàòåðèàëààð äàõèí íîòîëãîî õèéãäýýã¿é áà íºãºº òîõèîëäîëä òåõíèêèéí øàëòãààíààð èëãýýãäñýí çóðàãò õàâäðûí ýäèéí õýñýã íü ñèñòåìä õàäãàëàãäàëã¿é ¿ëäñýí áàéñíààñ òàâèãäñàí îíîø çºðººòýé ãàðñàí ä¿í àæèãëàãäëàà.

ÒÏ-ãèéí áà ýõ ìàòåðèàëûí îíîøèéã õàðüöóóëæ ¿çâýë: Òîõèîëäîë № 20019

ÒÏ-îîð òàâèãäñàí îíîø – Õðîíè÷åñêèé íåñïåöèôè÷åñêèé ÿçâåííûé êîëèò è Áîëåçíü Êðîíà íå èñêëþ÷åíî

Ýõ ìàòåðèàë àøèãëàí òàâüñàí îíîø – Áîëåçíü Êðîíà*

Table 1. Distribution of diagnostic discrepancies for different classes of disease. The diagnostic accuracy was slightly better for benign and other non-malignant lesions than for malignant lesions

Table 1. Class of disease discrepancies

identical minor moderateóóe marked totalMalignant 52 (86.6%) 6 (1%) 1 (0.6%) 1 (0.6%) 60Suspicious for malig. 2 2Benign 24 (85.7%) 3 (10.7%) 1 (3.6%) 28Inflammation 68 (91.9%) 3 2 1 74Hyperplasia 13 1 1 15undetermined 29 1 30total 188 (89.9%) 12 (5.7%) 5 (2.4%) 4 (1.9%) 209

Page 45: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 45

Èéíõ¿¿ ìàíàé ñóäàëãààãààð “kappa” èòãýëö¿¿ðèéí ¿íýëãýýã çàéí îíîøèëãîîíä õàìðàãäñàí ºâ÷íèé êàòåãîð òóñ á¿ð äýýð øàëãàæ ¿çýõýä 0.8-ààñ äýýø áóþó (kappa v. 0.865 – 0.931) óã õî¸ð òºðëèéí îíîøèéí õîîðîíä õ¿÷òýé íèéöýë áàéãààã õàðóóëñàí ä¿í ãàðëàà.

III. ÒÏ îíîøèéí çºðººíèé øàëòãààí

Áèäíèé ñóäàëãààãààð ÒÏ-èéí áà Óëàìæëàëò àðãûí îíîøèëãîîíû õîîðîíä ãàðñàí çºðººíèé õàìãèéí íèéòëýã øàëòãààí íü ìàíàé íºõöºëä òåõíèêèéí áóþó ýì÷ ìýðãýæèëòíèé òåõíîëîãèéí òàëààðõ ìýäëýãèéí õÿçãààðëàãäìàë áàéäàë, ìºí çàéíààñ òîõèîëäëûã äàìæóóëàõäàà ýä ýñèéí øèíæèëãýýíèé áè÷èë áýëäìýëèéí ìèêðî çóðãèéí áýëäöýäýý îíîøèëãîîíä à÷ õîëáîãäîë á¿õèé òàëáàéí ñîíãîëòûã çºâ õèéõ çýðãýýñ õàìààð÷ áàéíà. Èéíõ¿¿ ñóäàëãààãààð àæèãëàãäñàí îíîøèéí çºðººíä íºëººëºõ¿éö øàëòãààíóóäûã íýãòãýæ äàðààõ 4 õýëáýðò õóâààæ ¿çýæ áîëîõ áàéíà. ¯¿íä: ýä ýñèéí øèíæèëãýýíèé ìàòåðèàëûã ºâ÷òºíººñ çºâ àâ÷ áýëòãýõ, áè÷èë áýëäìýëèéí

áýëäöèéí ÷àíàð, ìèêðî çóðãèéí òàëáàéí çºâ ñîíãîëò, òåõíèê áîëîîä óã òåõíîëîãèéí òàëààðõ ìýäëýã ìýäýýëëèéí äóòàãäàëòàé áàéäàë çýðãèéã äóðäàæ áîëîõ þì.

Áèäíèé ñóäàëñíààð ÒÏ-èéí îíîøèéí çºðººíä ºâ÷òºíººñ øèíæèëãýýíèé ìàòåðèàë àâàõ ò¿¿íòýé õîëáîîòîé ãàðàõ íºõöºë¿¿ä íü îíîøèëãîîíû ÷àíàðò ÿìàð íýã íºëººëºëã¿é (multi-field χ2 òåñòýýð øàëãàõàä ÿìàð íýã òîäîðõîé õîëáîîã¿é) õàðèí òåõíèêèéí õîëáîãäîëòîé àñóóäàë, ÿëàíãóÿà áè÷èë çóðãèéã îíîøèëãîîíä à÷ õîëáîãäîë á¿õèé òàëáàéãààñ çºâ ñîíãîæ àâàõ ÿâäàë íü òîäîðõîé õàìààðàëòàé áîëîõûã χ2 òåñòýýð òîãòîîâ (Õ¿ñíýãò 2).

Äýýðõ øàëòãààí õ¿÷èí ç¿éëñýýñ ãàäíà çàéíààñ õýëýëö¿¿ëæ áàéãàà òîõèîëäëûí ìèêðî çóðãèéí ÷àíàð òîäîðõîé íºëººã ¿ç¿¿ëæ áîëîõûã ¿ã¿éñãýæ áîëîõã¿é þì. Ýíý ÷ óòãààðàà áèä öààøäûí ñóäàëãààíäàà ìèêðî áýëäìýëèéí ÷àíàð îíîøèëãîîíä õýðõýí íºëººëæ áàéãààã íàðèéâ÷ëàí ñóäëàõ çîðèëãî òàâèí àæèëëàæ áàéíà.

Table 2. Reasons for discrepant diagnosis

Tissue Sampling total identical minor moderate marked otherrepresentative 153 132 14 3 2 2representative for 40 31 4 2 2 1diagnosis, not sufficientsamplesnot representative 5 4 1no statement/other 14 12 2χ2 =15.98 (not significant)Image Selection total identical minor moderate marked otherall relevant changes 154 143 7 2 2documentedappropriate for diagnosis, 15 7 7 1some findings missingmoderate in quality or 14 12 2quantity but sufficient fordiagnosisinsufficient 10 5 4 1other 19 12 2 2 3χ2 =106.79 (p<0.001)

Õýëöýìæ

Áèäíèé ñóäàëãààãààð ìàíàé íºõöºëä àøèãëàãäàæ áàéãàà ÒÏ-èéí ñèñòåìèéí îíîøèëãîîíû íàðèéâ÷ëàë ºíäºð áîëîõ íü òîãòîîãäëîî. Ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ ¿çýõýä íèéò òîõèîëäëûí çàéí îíîøèëãîîíû ¿ð ä¿í íü ýõ ìàòåðèàë äýýð ñóóðèëñàí îíîøîîñ çºðñºí 1.9%; õàðèí îíîø íü òîõèðñîí øèíæèëãýý íü 89.9% áàéæ îíîøèéí íàðèéâ÷ëàë 94.7% áàéãàà íü èõýíõ ñóäëàà÷äûí ¿ð ä¿íòýé ä¿éæ áàéíà.

Òóõàéëáàë èæèë òºðëèéí iPath ñòàòèê ÒÏ èéí ñèñòåìèéã àøèãëàí õèéãäñýí áóñàä ñóäàëãààíóóäàä Brauchli, Oberholzer íàðûíõààð 94% [6] õàðèí Desai íàðûí ñóäàëãààíä [7] 90% òóñ òóñ õ¿ð÷ áàéâ.

Ìºí ººð òºðëèéí ñòàòèê ÒÏ ñèñòåì äýýð õèéãäñýí õÿíàëòàò òóðøèëò ñóäàëãààíóóäààð îíîøèëãîîíû íàðèéâ÷ëàë íü 85% ò¿¿íýýñ äýýø ¿ç¿¿ëýëòòýé ãàð÷ áàéñíûã ñóäëàà÷èä òýìäýãëýæýý [8-9].

Page 46: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

46 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

ÒÏ-èéí îíîøèëãîîíû çºðººíèé øàëòãààíûã ñóäàëñàí áàéäëààñ ¿çýõýä 2001 – 2003 îíä Òåãåðàíû àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû èõ ñóðãóóëü äýýð õèéãäñýí ñóäàëãààãààð íèéò 160 òîõèîëäëûã ñòàòèê òåëåïàòîëîãèéí ñèñòåìýýð äàìæóóëàí îíîøèëñîí áàéäãààñ çºâõºí 55% íü îíîøèéí çºðººã¿é ä¿í ãàð÷ áàéñàí áºãººä ýíý íü áóñàä ñóäàëãààòàé õàðüöóóëàõàä õàðüöàíãóé äîîãóóð ¿ç¿¿ëýëò áàéñàí þì. ¯¿íèéã ñóäëàà÷ îëîí ç¿éëòýé õîëáîí òàéëáàðëàñíààñ ººðèéí óëñûí Èíòåðíåòèéí ºðãºí çóðâàñûí õîëáîëòûí õàíãàëòã¿é áàéäàëòàé óÿëäààòàéã öîõîí òýìäýãëýñýí áàéíà [10]. 2011 îíä Khurana K. K íàð ñóäëàà÷èä ýñèéí øèíæèëãýýíä çàéí îíîøèëãîî ÿâóóëñàí íü ¿ð ä¿íòýé áàéæ òóõàéí òîõèîëäîëä ÒÏ-èéí îíîøèéí íàðèéâ÷ëàë íü 94% áàéñàí áºãººä çºð¿¿ ãàðñàí òîõèîëäëóóäàä ýñèéí áëîê (cellblock) áýëòãýõ ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîãäîí ãàðñàí àëäàà áàéñíûã òîãòîîæýý [11].

Ä¿ãíýëò:

1) Ìàíàé óëñûí ýìãýã ñóäëàëûí ïðàêòèêò õýðýãëýãäýæ áàéãàà ÌîíÒåëÍýò ñèñòåìèéí ýä ýñèéí îíîøèëãîîíû íàðèéâ÷ëàë ºíäºð (94.7%) áàéíà.

2) Îðîí íóòãààñ äàìæóóëæ áàéãàà ìèêðî áýëäìýëèéí òàëáàéã áóðóó ñîíãîëò õèéí äàìæóóëàõ íü ÒÏ-èéí îíîøèëãîîíä çºðºº ãàðàõàä íºëººëæ áàéíà (p<0.001).

Íîì ç¿é

1. M. Oberholzer HRF, H. Christen, S. Gerber, M. Bruehlmann, M. Mihatsch, M. Famos, C. Winkler, P. Fehr, L. Baechthold.: Telepathology with an integrated services digital network–a new tool for image transfer in surgical pathology: a preliminary report., Hum Pathol, 24(10):1078–1085, Oct 1993.,

2. Klaus Kayser. JS, Ronald S. Weinstein: Telepathology and Telemedicine. Edited by Germany 2005, p.pp. 259

3. Sawai T UM, Kamataki A, Tofukuji I: The state of telepathology in, Japan. J Pathol Informat. 2010

4. Pollett AF LG, Colgan TJ: Canadian laboratory physician supply:, falling behind. Can J Pathol. 2011

5. Legge M ea: Extended role of medical laboratory scientists in diagnostic pathology., 2008, Dunedin, New Zealand

6. Brauchli K, Jagilly R, Oberli H, Kunze KD, Phillips G, Hurwitz N, Oberholzer M. Telepathology on the Solomon Islands--two years’ experience with a hybrid Web- and email-based telepathologysystem. J Telemed Telecare. 2004;10 Suppl 1:14-7.

7. S.Desai RP, R.Chinoy, A.Kothari, T.K.Ghosh, M.Chavan, A.Mohan, B. M., Nene KADEwtaatccaa, rural cancer hospital. Natl Med J India, 2004.:

8. Kumar S: Telepathology: an audit. In Telepathology. Edited by: Kumar S, 2009:225-229. DBBHS:

9. Chen Zhou AR, Liu Tong Hua, Huaqiang Shi: Telepathology consultation in China using whole slide image and an internet based platform, Diagnostic Pathology 2013, 8(Suppl 1):S10,

10. Afshin Abdirad, Babak Sarrafpour and Siavash Ghaderi-sohi Static telepathology in cancer institute of Tehran university: report of the first academic experience in Iran; Diagnostic Pathology 2006, 1:33

11. Khurana KK, Swati I, Kasturi R, Lambert R, Izquierdo R. Telecytopathology for rapid preliminary diagnosis of ultrasound-guided fine-needle aspiration of thyroid nodules. Telemed J E Health. 2011 Dec;17(10):763-7.

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð

Ä.Àìãàëàíáààòàð

Page 47: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 47

ÝÌǯÉ, ÓËÀÌÆËÀËÒ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ

×aöàðãàíà (Hippophae Rhamnodes L.) æèìñíèé òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäëèéí ñóäàëãàà

Ñ.Áàäàìöýöýã1, À.Áàÿíìºíõ1, Ë.Ëõàãâà1, Ë.Õ¿ðýëáààòàð2

Ýì Ñóäëàëûí Õ¿ðýýëýí1, “Ìîíîñ” Ãðóïï2

[email protected]

Abstract

Fatty acid composition of sea-buckthorn (Hippophae rhamnodes L. ) oil

Badamtsetseg S1., Bayanmunkh A1., Lkhagva L1., Khurelbaatar L2

1Drug Research Institute, 2Monos [email protected]

Introduction

Sea buckthorn is known to be one of the vitamin-rich berries in the plant kingdom and has been credentialed as highly valued for healthy living, improving well-being, enhancing lifestyle, and preventing the disease. Widely recognized in Northern regions of Europe and Asia, Hippophae rhamnodes has been used medicinally for thousands of years. Both of seed and pulp oil have tocopherols, carotinoids, as well as ω-3 and ω-6 fatty acid families. The seed oil is highly unsaturated, with proportions of linoleic (C 18:2n-6) and α-linolenic (C18:3n-3) acids between 30-40% and 20-35%, respectively, whereas the pulp oil is more saturated containing high amounts of palmitoleic (C16:1n-7, 16-54%) and palmitic acids (16:0,17-47%). Many researchers including Laagan B., Avdai Ch., Tsendeekhuu Ts., Vernik S. R., Jamyansan Y., Badamkhand D., Odonmajig P have determined content of berry, fatty acid composition of sea buckthorn pulp and seed oil since 1970 in Mongolia. However, total fat and fatty acids composition of Hippophae rhamnodes general is known, limited reports exist dealing with comparative differences in fatty acid composition of Hippophae rhamnodes grown in Mongolia. Therefore, we analyzed the composition of fatty acids pulp oil and seed oil in sea buckthorn grown in Mongolia.

Materials and Methods

Pulp and seed oil were produced in Monos Food Co Ltd., and fatty acid methyl ester were analyzed using Agilent Packard Gas Chromatograph (GC) (Model HP-6890 Agilent Packard) with mass-spectrum detector (Model HP MSD 5973N).

Result

The results indicated that unsaturated fatty acids in the seed oil (85.4%) and in pulp oil (62.5%) are higher than saturated fatty acids of seed oil (14.6%) and pulp oil (37.1%) respectively. The most important factor defining the nutritional value of oil is ratio of unsaturated fatty acids present in oil. The seed oil contains palmitic acid (10.8%), oleic acid (20.3%), limoleic acid (42.9%), α-linolenic acid (5.6%), Eicosadienoic acid (14.7%). Pulp oil of Hippophae rhamnodes has palmitic acid (35.4%), palmitoleic acid (38.5%), oleic acid (including Vaccenic acid) (6.6%) and linoleic acid (10.4%). The palmitic acid and palmitoleic acid ratio in pulp oil was more than in seed oil. While oleic acid, linoleic acid and α-linolenic acid in seed oil have a higher ratio than that of pulp oil. It shows that unsaturated fatty acids in seed oil are much higher than pulp oil.

Conclusion

Unsaturated fatty acids in the pulp oil contain 62.5%, including essential fatty acid ω-3, 6, 9 (18.2%); it is content of 29.12% in unsaturated fatty acids. While, unsaturated fatty acids of seed oil contains 85.4% in total fatty acid and essential fatty acid contains 96.72% in unsaturated fatty acid. It can thus be concluded that seed oil is better than pulp oil because the former contains essential fatty acid.

Key words: fatty acid, Hippophae rhamnodes, sea buckthorn seed and pulp oil

Pp.47-50, Tables-2, References-11.

Page 48: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

48 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Îðøèë

ßøèëäóó ÷àöàðãàíà (Hippophae rhamnodes L.) íü Æèãäòýíèé îâîãò õàìààðàõ 1,5-5 ì ºíäºð, íîãîîí õ¿ðýí, áîð õ¿ðýí ºíãèéí õîëòîñòîé, 2-7 ñì óðò ºðãºñòýé, øóãàìàí áóþó øóãàìàí þëäýðõ¿¿ 2-8 ñì óðò, 0,2-08 ñì ºðãºí ñóóìàë îëîí íàâ÷òàé ñººã óðãàìàë þì [1]. ×àöàðãàíà æèìñ íü óðãàìëûí àéìàãò âèòàìèíààð áàÿëàã æèìñãýíèé òîîíä ç¿é ¸ñîîð áàãòäàã áà áèîëîãèéí èäýâõèò îëîí áîäèñóóäûã ºíäºð òóíãààð àãóóëäàã íü ò¿¿íèé ýì÷èëãýýíèé áîëîí çîõèöóóëàõ ¿éë÷èëãýýòýé ºâºðìºö øèíæèéã òîäîðõîéëäîã. Èéì ó÷ðààñ ÷àöàðãàíà æèìñèéã õîéä Åâðîïûí áîëîí Àçèéí óëñ îðíóóä ýì÷èëãýýíèé çîðèóëàëòààð îëîí çóóí æèë õýðýãëýæ èðñýí [2].

Îð÷èí ¿åä õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã ýì÷èëãýý – ñýðãèéëýõ øèíæýýð íü ¿íýëäýã áîëæýý. Ýíýõ¿¿ æèìñãýíèé ¿ð áîëîí 纺ëºí ýäèéí òîñíû íàéðëàãàä, ¿ë îðëîãäîõ òîñíû õ¿÷èë (ω-3 áîëîí ω-6) àãóóëàãäàäãààñ ãàäíà òîêîôåðîë, êàðîòèíîèä àãóóëàãääàã [3, 4]. ¯¿íýýñ ¿ðèéí òîñîíä õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí àãóóëàìæ ºíäºð áºãººä õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí 30-40%-èéã ëèíîëûí (Ñ18:2n-6), 20-35%-èéã α-ëèíîëåéíû (Ñ18:3n-3) õ¿÷èë òóñ òóñ ýçýëæ áàéíà. Õàðèí 纺ëºí ýäèéí òîñ íü ¿ðèéí òîñûã áîäâîë õàíàñàí òîñíû õ¿÷ëèéí àãóóëàìæ ºíäºðòýé. Òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí ãîë íàéðëàãàä ïàëüìèòîëåéíû (Ñ16:1n-7, 16-54%) áîëîí ïàëüìèòèíû (Ñ16:0, 17-47%) õ¿÷ë¿¿ä çîíõèëäîã [5, 6, 7, 8]. Æèìñýíä àãóóëàãäàõ áèîëîãèéí èäýâõò íýãäë¿¿äèéí àãóóëàìæ íü òºðºë, ç¿éë, ñîðò, óðãàõ îð÷èí, ãàçàðç¿éí áàéðøèë, õºðñíèé á¿òýö, óðãàëòûí ¿å øàò ãýõ çýðýã îëîí õ¿÷èí ç¿éëñýýñ õàìààðàí õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã áºãººä ñóäëàà÷èä ýäãýýðèéã õàðüöóóëàí ñóäàëñààð áàéíà. Ìîíãîë îðîíä óðãàñàí ÷àöàðãàíà æèìñíèé íàéðëàãà, ¿ðèéí áîëîí 纺ëºí ýäèéí òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéã 1970-ààä îíîîñ ýõëýí Á.Ëààãàí, ×.Àâäàé, Ö.Öýíäýýõ¿¿, Ð.Ñ.Âåðíèê, ß.Æàìúÿàíñàí, Á.Áàäàìõàíä Ï.Îäîíìàæèã çýðýã îëîí ñóäëàà÷èä ñóäëàæ èðñýí áîëîâ÷ ¿ð ä¿í çºð¿¿òýé, íýãäñýí ä¿ãíýëò ãàðãàõ áîëîìæã¿é çýðãèéã ¿íäýñëýí Ìîíîñ Õ¿íñ ÕÕÊ-ä ¿éëäâýðëýæ áóé ÷àöàðãàíû ¿ðèéí áîëîí 纺ëºí ýäèéí òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéã ñóäëàí, òîñíû ÷àíàðûã ¿íýëýõ ñóäàëãààã õèéæ ã¿éöýòãýëýý.

Ìàòåðèàë, àðãà ç¿é

Ñóäàëãààíû õýðýãëýãäýõ¿¿í áîëãîæ Ìîíîñ-Õ¿íñ ÕÕÊ-ä 2012 îíä ¿éëäâýðëýãäñýí ÷àöàðãàíû 纺ëºí ýäèéí òîñûã øàõóóðãûí àðãààð ãàðãàí àâñàí “×àöàðãàíû öýâýð òîñ”, ¿ðèéí òîñûã äèôôóçûí àðãààð ãàðãàí àâñàí “×àöàðãàíû òîñ”-ûã õýðýãëýñýí áîëíî. Òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéã Óëààí-¯äèéí Áóðèàäûí Èõ Ñóðãóóëüä Õèéí

õðîìàòîãðàôèéí àðãààð òîäîðõîéëîâ.

Ôîëü÷èéí àðãà ç¿éí äàãóó ìåòàíîë õëîðôîðìûí 2:1 õàðüöààòàé óóñìàëààð íèéò ººõ òîñûã äýýæíýýñ õàíäëàí ãàðãàí àâ÷ õèéí õðîìàòãðàôè áàãàæààð àíàëèç õèéâ. Óã àðãà ç¿éí äàãóó 40 ìã äýýæèéã õ¿÷ëèéí îð÷èíä ìåòèëæèëòèéã 1 Ì HCI –èéí 0,4 ìë óóñìàëä óóñãàí ìåòàíîëûí îð÷èíä 45 ìèíóòûí òóðø 800Ñ-ä ÿâóóëàâ. Äýýæèéã óðüä÷èëàí íýãýí æèãä çóóðìàã áàéäàëä îðóóëñàí áºãººä 400 ìêë ãåêñàí íýìæ 5 ìèíóòûí òóðø õàíäëàëòûã ÿâóóëàâ. Óã õàíäàí äýýð 0,3 ãð ñòàíäàðò äèåòåðî ìåòèëûí ýôèðûã íýìæ ñàéòàð õóòãàâ. Ãåêñàíû õàíä á¿õèé äýýæèéã óóðøóóëàí õàòààæ, õóóðàé äýýæèéã 20 ìêë òðèìåòèë ñåëèëýýð òðèìåòèë ñåëèëèéí ýôèð áîëîí ñòåðîë áîëòîë 7 ìèíóòûí òóðø 800Ñ-ä ¿éë÷ë¿¿ëýâ. ¯¿íèé äàðàà 80 ìêë ãåêñàíû ýôèð íýìýí ñàéòàð õóòãàñàíû äàðàà óã óóñìàëààñ 1-2 ìêë-èéã àâ÷ õèéí ìàññ ñïåêòðîôîòîìåòð á¿õèé õðîìàòîãðàôèéí áàãàæèä òàðèëàà. Óã áàãàæ íü HP (Hewlet Packard) ï¿¿ñèéí Agilent 6890N çàãâàðûí HP MAD 5973Nk ìàññ ñïåêòðîôîòîìåðè á¿õèé õèéí õðîìàòîãðàôè áîëíî. Õðîìàòîãðàôè íºõöëèéã HP-5MS ãóóðñàí áàãàíà (äîòîîä äèàìåòð 0,25 ìêì), õèéí 纺âºðëºã÷èéí îð÷èí ãåëëèéí õèé, óðñàëòûí õóðä 1,5 ìë/ìèí, ãóóðñàí áàãàíûí òåìïåðàòóð ýõíèé 4 ìèíóòàä 900Ñ, äàðàà÷èéí ìèíóòààñ 90-1650Ñ, óóðøèõ òåìïåðàòóðûã 2500Ñ-ä òóñ òóñ òîõèðóóëàâ. Äýýæ óóñìàëûí õýìæýý óðñàõ õóðäûí 40:1 õàðüöààãààð òîõèðóóëàâ. Äýýæèíä àãóóëàãäàõ àíàëèò áîäèñûí èëð¿¿ëýëòèéã õèéí õðîìàòîãðàôèéí ïèêýýð, àãóóëàìæèéã ñòàíäàðò áîäèñûí òàëáàéí õýìæýýòýé õàðüöóóëàí òóñ òóñ òîîöîâ. Ñòàíäàðò áîäèñò äèåòåðî ìåòèë òðèäèêàíèîê õ¿÷èë áîëîí Bacterial acid methyl ester–èéã òóñ òóñ àøèãëàâ.

¯ð ä¿í

Ìîíîñ-Õ¿íñ ÕÕÊ-ä ¿éëäâýðëýæ áàéãàà ÷àöàðãàíû 纺ëºí ýäèéí áîëîí ¿ðèéí òîñíû “òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë”èéã òîäîðõîéëæ õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéã õ¿ñíýãò 1-ä õàíàñàí òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéã õ¿ñíýãò 2-ä òóñ òóñ õàðóóëàâ.

Õ¿ñíýãò 1-ýýñ õàðàõàä 纺ëºí ýäèéí òîñíû “õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë” íèéò òîñíèé õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí 62,5%-èéã ýçýëæ áàéíà. ¯ðèéí òîñîíä ïàëüìèòèíû õ¿÷èë (10,8%), îëåéíû õ¿÷èë (20,3%), ëèíîëåéíû õ¿÷èë (42,9%), α- ëèíîëåéíû õ¿÷èë (5,6%) áîëîí ýêîñàäåéíèé õ¿÷èë (12,7%) çýðýã òîñíû õ¿÷ë¿¿ä çîíõèëîí àãóóëàãäàæ áàéíà. Õàðèí 纺ëºí ýäèéí òîñîíä ïàëüìèòèíû õ¿÷èë (35,4%), ïàëüìèòîëåéíû õ¿÷èë (38,5%), îëåéíû õ¿÷èë (âàöåéíû õ¿÷ëèéã îðîëöóóëàí) (6,6%) áîëîí ëèíîëåéíû õ¿÷èë (10,4%) çîíõèëñîí 19 òîñíû õ¿÷èë èëýðñýí.

Page 49: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 49

Table 1. Unsaturated fatty acids composition in oil of seed and pulp of Hippophae rhamnodes L.

№Lipid

numberω-n n-x Common and systematic name

Sea buckthorn pulp oil

Sea buckthorn seed oil

1 Ñ14:1 ω-7 n-5 none 0.1 0.02 Ñ16:1 - n-7 Palmitoleic acid 0.1 0.03 Ñ16:1 - n-9 Palmitoleic acid 38.5 1.04 Ñ16:2 - n-6 none 2.0 0.15 Ñ16:3 ω-3 n-4 Hexadecatrienoic acid 0.1 0.16 Ñ17:1 - n-9 none 0.1 0.17 Ñ18:1 - n-7 Cis-vaccenic acid 0.1 1.58 Ñ18:1 ω-9 n-9 Oleic acid 6.6 20.39 Ñ18:1 - n-7 Vaccenic acid 3.1 0.010 Ñ18:2 ω-6 n-6 Linoleic acid 10.4 42.911 Ñ18:3 ω-3 n-3 α-Linolenic acid 1.0 5,612 Ñ18:3 ω-6 n-6 γ- Linolenic acid 0.0 0.013 Ñ18:4 ω-3 n-3 Stearidonic acid 0.0 0.114 Ñ20:1 ω-6 n-9 Eicosenoic acid 0.0 0.215 Ñ20:2 ω-6 n-6 Eicosadienoic acid 0.0 12.716 Ñ20:4 ω-6 n-6 Arachidonic acid 0.0 0.317 Ñ22:1 ω-7 n-7 none 0.3 0.118 Ñ22:4 ω-6 n-6 Adrenic acid 0.0 0.119 Ñ22:5 ω-6 n-6 Docosapentaenoic acid 0 0.220 Ñ22:5 ω-3 n-3 Docosapentaenoic acid 0.1 0.1Total 62.5% 85.4%

Table 2. Saturated fatty acids composition in oil of seed and pulp of Hippophae rhamnodes L.

№ Lipid number Common name Sea buckthorn pulp oil Sea buckthorn seed oil1 Ñ14:00 Myristic acid 0.4 0.12 Ñ15:00 Pentadecylic acid 0.1 0.03 Ñ16:00 Palmitic acid 35.4 10.84 Ñ18:00 Stearic acid 0.8 3.35 Ñ19:00 Nonadecylic acid 0.2 0.16 Ñ20:00 Arachidic acid 0.2 0.3Total 37.1% 14.6%

Õ¿ñíýãò 2-îîñ õàðõàä 纺ëºí ýäèéí õàíàñàí òîñíû õ¿÷èë ¿ðèéí õàíàñàí òîñíû õ¿÷ëýýñ 22,5%-èàð èõ áóþó íèéò òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí 37,1%-èéã ýçýëæ áàéõàä ¿ðèéí òîñîíä õàíàñàí òîñíû õ¿÷ëèéí àãóóëàìæ õàðüöàíãóé áàãà áóþó íèéò òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäëèéí 14,6%-èéã ýçýëæ áàéíà.

Õýëöýìæ

×àöàðãàíà æèìñíèé òîñîíä àãóóëàãäàõ áèîëîãèéí èäýâõò íýãäë¿¿ä áîëîí òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí àãóóëàìæ íü òóõàéí óðãàìëûí ñîðò, óðãàñàí îð÷èí, ãàçàðç¿éí áàéðøèë, õºðñíèé á¿òýö, óðãàëòûí ¿å øàò ãýõ çýðýã îëîí õ¿÷èí ç¿éëñýýñ õàìààðàí õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã. Áèä ñóäàëãààíûõàà ¿ð ä¿íã çàðèì ñóäëàà÷äûí ¿ð ä¿íòýé õàðüöóóëàâ. ß. Æàìúÿíñàíãèéí ñóäàëãààãààð õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë ÎÕÓ-ûí Àëòàé æèìñýíä 58,01%, Óçáåêñòàíû ÷àöàðãàíà æèìñýíä 66,4%, Çàâõàíû

çýðëýã æèìñýíä 43,49% [9], Ä.̺íõáàÿð íàðûí Òºâ àéìãèéí Áàòñ¿ìáýð ñóìûí “¯äëýã”-ò íóòàãøóóëàí òàðèàëæ áóé “×óéñêàÿ” ñîðòûí ÷àöàðãàíû 纺ëºí ýäèéí òîñíû õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë 58,31%, ¿ðèéí õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë 65,68% [10] àãóóëàãäàæ áàéíà ãýñýí íü áèäíèé ñóäàëãààíû ä¿íòýé õàðüöóóëàõàä 纺ëºí ýäèéí õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë 4,19% áîëîí ¿ðèéí òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë 19,72%-èàð áàãà àãóóëàìæòàé áàéíà. ̺í 纺ëºí ýäèéí òîñíû ïàëüìèòîëåéû õ¿÷èë 33,26%, îëåéíû õ¿÷èë 6,45% ëèíîëûí õ¿÷èë 13,53%, α-ëèíîëûí õ¿÷èë 5,1% àãóóëàìæòàé áàéãàà íü áèäíèé ¿ð ä¿íòýé îéðîëöîî, õàðèí ¿ðèéí òîñîíä àãóóëàãäàõ ïàëüìèòîëåéíû õ¿÷èë 12,94% áàéãàà íü áèäíèé ¿ð ä¿íãýýñ 11%-èàð èõ, ëèíîëûí õ¿÷èë 24,74%-èéí àãóóëàìæòàé áàéãàà íü áèäíèé ñóäàëãààíààñ 18,16%-èàð áàãà áàéãààã õàðóóëæ áàéíà. Abid

Page 50: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

50 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

H íàðûí ñóäàëãààãààð õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë ÷àöàðãàíû ¿ðèéí òîñîíä 85,0±3,2%, 纺ëºí ýäèéí òîñîíä 63,4 ±2,75%, ¿¿íýýñ ïàëüìèòîëåéû õ¿÷èë 纺ëºí ýäèéí òîñîíä 33,4%, ¿ðèéí òîñîíä îëåéíû õ¿÷èë 22,1%, ëèíîëûí áîëîí α-ëèíîëûí õ¿÷èë 53%-èéí àãóóëàìæòàé áàéãàà íü áèäíèé ñóäàëãààíû ä¿íòýé íèéöýæ áàéíà. Áèäíèé ñóäàëãààãààð ¿ðèéí òîñîíä ïàëüìèòèíèé õ¿÷èë 10,8%, ñòåàðèíû õ¿÷èë 3,3% áîëîí 纺ëºí ýäèéí òîñîíä ïàëüìèòèíèé õ¿÷èë 35,4%, ñòåàðèíû õ¿÷èë 0,8% òóñ òóñ àãóóëàãäàæ áàãàà íü Êàíàä áîëîí Ëèòâ óëñûí çàðèì ñóäëàà÷äûí ¿ð ä¿íòýé îéðîëöîî áàéíà [3, 6, 11].

Ä¿ãíýëò:

Ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ õàðàõàä ÷àöàðãàíû 纺ëºí ýäèéí òîñíû “õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë” íèéò òîñíèé õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí 62,5%-èéã ýçýëæ áàéíà. ¯¿íýýñ ¿ë îðëîãäîõ òîñíèé õ¿÷ë¿¿ä áîëîõ ω-3,6,9-èéí àãóóëàìæ 18,2% áóþó õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí 29,12%-èéã ýçýëæ áàéíà. Õàðèí ÷àöàðãàíû ¿ðèéí òîñíû “õàíààã¿é òîñíû õ¿÷èë" íèéò òîñíèé õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí 85,4%-èéã ýçýëæ, ¿ë îðëîãäîõ òîñíèé õ¿÷ëèéí àãóóëàìæ 82,6% áóþó õàíààã¿é òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýëèéí 96,72% áàéãàà íü ¿ðèéí òîñíû ÷àíàð ÷àöàðãàíû 纺ëºí ýäèéí òîñíûõîîñ èë¿¿ áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.

Íîì ç¿é

1. Ëèãàà Ó, Äàâààñ¿ðýí Á, Íèíæèë Í.. Ìîíãîë îðíû ýìèéí óðãàìëûã ºðíº äîðíûí àíàãààõ óõààíä õýðýãëýõ¿é. ÓÁ, 2005, õ.484

2. Abid H, Hussain A, Ali S. Physicochemical characteristics and fatty acid composition of sea-buckthorn (Hippophae rhamnodes L.) oil, “J. Chem. Soc. Pac.” 2007, 29(3), p.256-259

3. Kaminskas A, Briedis V, Budrioniene R, Hendrixson, Petraitis R, Kučinskiene Z. Fatty acid composition of sea buckthorn (Hippophae rhamnodes L.) pulp oil of Lithuanian origin stored at different temperatures. “Biologija”, 2006, Nr.2. p.39-41

4. È÷èíõîðëîî Ç, Îäñ¿ðýí Ì, Áèðà Í. ×àöàðãàíû øèì òýæýýë, àíòèîêñèäàíò ÷àíàð “Îíîø”, 2010, 46 (02)

5. Yang B, Kallio H. Composition and physiological effects of sea buckthorn (Hippophae) lipids. “Trends in Food Science & Technology”, 2002, 13 (5), p.160-167

6. Luis-Felipe G, Cristina R, Khaled B. Effects of drying method on the extraction yields and quality of oils from querbec sea buckthorn (Hippophae rhamnodes L.) seeds and pulp, “Food Chemistry”, 2008, 106, p.896-904

7. Alam Z. Chemical and Nutritional Constituents of Sea Buckthorn Juice. “Pakistan Journal of Nutrition”, 2004, 3 (2), p. 99-106

8. Asad H. S, Dilnawaz A, Mubasher S, Shazia A, Ishtiaque K, Farhat B. Biochemical and nutritional evaluations of sea buckthorn (Hippophae rhamnodes L SPP. Turkestanica) from different locations of Pakistan. “Pak. J. Bot.”, 39(6), p. 2059-2065

9. Æàìúÿíñàí ß. “Áèîëîãè÷èñêè àêòèâíûå âåùåñòâà ïëîäîâ îáëåïèõè ÌÍÐ, èõ ïðîìûøëåííîå èñïîëüçàâàíèå” Àâòîðåôðàò êàíä. Äèññ. 1973, ñ.5-12

10. ̺íõáàÿð Ä.Áàäàìöýöýã Ñ, Áàäàìõàíä Ä, Ýíõñ¿õ Ë, ̺íõöýöýã Á, ̺íõçàÿà Õ, Îäîíìàæèã Ï. ×àöàðãàíà (Hippopheae rhamnoides)-íû òîñíû áèîõèìèéí çàðèì ñóäàëãàà, òîñíû õ¿÷ëèéí á¿ðäýë, “Õ¿í áà õ¿íñ ñýòã¿¿ë”, 2006, 3(61), õ.18-19

11. Cenkowski S, Yakimishen R, Przybylski R, Muir W. E. Quality of extracted sea buckthorn seed and pulp oil. Canadian “Biosystems Eengineering”, 2006, Vol 48. p. 9-16.

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àêàäåìè÷ Ë.Ëõàãâà

Page 51: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 51

×àëõ, òàìèð òýíõýý ñàéæðóóëàõ ¿éëäýëòýé àìüòàí áîëîí óðãàìëûí ãàðàëòàé ò¿¿õèé ýäèéí õèìèéí øèíæèëãýý

Á.Áàòòóëãà1, Ñ.Áàäàìöýöýã1,Á.Îþóí÷èìýã1, Ã.Áàòòóëãà1, Ë.Õ¿ðýëáààòàð2

Ýì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí1, Ìîíîñ ãðóïï2

[email protected]

Abstract

Chemical analysis of animal and plants origin raw materials to improve body potential and strength

Battulga B1, Badamtsetseg S1, Oyunchimeg B1, Battulga G1, Khurelbaatar L2

1Drug research institute, Monos group, Mongolia2Monos group, [email protected]

Introduction

Our country imported drugs that are contain androgen and testosterone with high selling cost. Therefore, we have to made new body potential and strength biologically activity product which have natural, low cost and high effective.

Goal

The main purpose of study was to determine chemical composition of dried testicle powder and main compounds of Tribulus terrestris, Astragalus mongolicus.

Material and Methods

The bovine testicle used in this research was purchased from “Makh Market” Co.Ltd in 2013. T.terrestris was collected from Gurvansaikhan, Dundgobi province July 20, 2014 and A. mongolicus was collected from Botanical garden of Medicinal Plant of Drug Research Institute in September, 2014. Testicles were removed from skin and other parts than cut in a mechanical cutting machine. It was freeze dried at -500C by Labconco freezone12 freeze drier. 500 g of the finely powdered T. terrestris was extracted three times with 5000 ml 70% ethanol for 72 hours. All extracts were combined and evaporated by vacuum rotary till 2500 ml. 50 g of the powdered A. mongolicus was extracted three times with 500 ml of distilled water for 72 hours. Extract was heated until 800C for 24 hours. Extract were collected and evaporated by vacuum rotary till 200 ml. Protodioscin was determined by high performance liquid chromatography (HPLC) was achieved by using reversed-phase (RP-18) column, ultraviolet detector (UV) and water, acetonitrile gradient as mobile phase, polysaccharide was determined spectrophotometric method, protein was analyzed by Kjeldahl method, moisture was measured by Moisture balance 6KD-50K instrument, total fat was analyzed by Soxhlet apparatus.

Result

The analyses of testicle powder showed 69.8% protein, 8.0% ashes, 5.42% moisture, 15.6% total fat content and protodioscin content 1.12% in T.terrestris extract. In A.mongolicus water extract the 7.26% polysaccharide content was found. We were determined to chemical composition of bovine testicle powder and results were agreed with MNS 5775:2007. More over, high content of polysaccharide and protodioscin were found T.terrestris and A.mongolicus. Therefore, those raw materials can use for potential and strength biological activity product.

Key words: Astragalus mongolicus, polysaccharide, protodioscin, testicle powder, Tribulus terrestris

Pp.51-54, Table-1, Figure-1, References-10

Page 52: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

52 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Îðøèë

Ìàíàé îðîíä 18-50 íàñíû ýðýãòýé÷¿¿äèéí äóíä áýëãèéí ñóëðàë ãàçàð àâ÷ áàéíà. Íàðèéâ÷èëñàí ñòàòèñòèê ìýäýý áàéõã¿é áîëîâ÷ õýâëýëèéí òîéìîîñ ¿çýõýä áýëãèéí çàìûí âåãåòàòèâ íåâðîïàòè áóþó øýýñ áýëãèéí çàìààð äàìæèí õ¿íäýðñýí ÷èõðèéí øèæèíòýé ýðýãòýé÷¿¿äèéí 76.8% íü áýëãèéí ñóëðàëûí çîâèóðòàé áàéäàã ãýñýí áàðèìò áàéíà. Ýðýãòýé õ¿íèé ýð õýâ øèíæèéã õàäãàëæ, íºõºí ¿ðæèõ¿éí òîãòîëöîîíû õýâèéí ºñºëò õºãæèëòèéã õàíãàæ áàéäàã ãîë äààâàð áîë òåñòîñòåðîí þì. Óã äààâðûí äóòìàãøèëààñ áîëæ ýðýãòýé õ¿íä ýñòðîãåí äààâàð äàâàìãàéëæ ãýäñýýðýý òàðãàëàõ, õºõ óðãàõ, áýëãèéí äóð õ¿ñýë áóóðàõ, áýëãèéí ñóëðàë çýðýã ñºðºã ¿ð äàãàâàðóóä ¿¿ñäýã. Ýíý äààâðûí ãàæèãèéã àðèëãàõûí òóëä àíäðîãåí ãîðìîí áà òåñòîñòåðîí àãóóëñàí ýì áýëäìýëèéã íýìýëòýýð õýðýãëýäýã. Ìàíàé îðîíä ýíý òºðëèéí ýì áýëäìýë èõýâ÷ëýí ãàäààäààñ ºíäºð ¿íýòýé îðæ èðäýã ó÷èð ºðòºã õÿìä, áàéãàëèéí ãàðàëòàé, ¿ð ä¿í ºíäºðòýé áèîëîãèéí èäýâõèò á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàí àâàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

Çîðèëãî

¯õðèéí òºìñºã, Ìîíãîëûí óëàìæëàëò àíàãààõ óõààíä õýðýãëýæ èðñýí Çýëýí çàíãóó áîëîí Ìîíãîë õóí÷èð óðãàìëûí õàíä àãóóëñàí ÷àëõ, òàìèð ñàéæðóóëàõ áèîëîãèéí èäýâõèò á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàí àâàõ ñóäàëãààã õèéæ áàéãàà áºãººä ýíýõ¿¿ ñóäàëãààíä õàòààñàí òºìñºãíèé õèìèéí åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ¿çýõ áîëîí çýëýí çàíãóó, Ìîíãîë õóí÷èð óðãàìëóóäûí ºòãºð¿¿ëñýí õàíäàíä ãîë ¿éë÷ëýã÷ áîäèñûí àãóóëàìæèéã òîäîðõîéëîõûã çîðèâ.

Ìàòåðèàë, àðãà ç¿é

¯õðèéí òºìñºãèéã Ìàõ ìàðêåò ÕÊ-èàñ 2013 îíû 5 ñàðä, Çýëýí çàíãóó óðãàìëûí äýýæèéã 2013 îíû 7 ñàðûí 20-íä Äóíäãîâü àéìàãèéí Ãóðâàíñàéõàí ñóìûí íóòãààñ, Ìîíãîë õóí÷èðûí ¿íäýñèéã 9 ñàðä

Ýì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýíãèéí Ýìèéí óðãàìëûí áîòàíèêèéí öýöýðëýãýýñ ò¿¿æ áýëòãýñýí. ¯õðèéí òºìñºãèéã õàëüñ, øºðìºñ áóñàä õýñã¿¿äýýñ ñàëãàí íàðèéí ø¿¿ðòýé æèæèãëýã÷ ìàøèíààð ìàøèíäàæ, 15-20ñì óðò, 5ñì ºðãºí, 1.5ñì çóçààí ñàâàíä õýâëýí, ã¿í õºë人ã÷èä 48 öàã õºë人í Labconco freezone12 ìàðêèéí õºë人í õàòààõ áàãàæàíä 0.120 mBar äàðàëò, -500Ñ-ä õóóðàéøóóëàâ. Çýëýí çàíãóó (Tribulus terrestris L.) óðãàìëûí ºòãºí õàíäûã ðåìàöåðàöèéí àðãûã àøèãëàí 70%-èéí ýòàíîëûã ýêñòðàãåíòààð ñîíãîí àâ÷ 10:1-èéí õàðüöààãààð õàíäàëæ, ãàðãàí àâñàí õàíäàà âàêóóì óóðøóóëàã÷èä óóðøóóëàí ºòãºí õàíä ãàðãàæ àâàâ. Ìîíãîë õóí÷èð (Astragalus mongolicus Bunge) óðãàìëûí õàíäûã íýðìýë óñàíä ðåìàöåðàöûí àðãûã àøèãëàí 9 õîíîãèéí òóðø 24 öàãèéí çàéòàé 800Ñ õ¿ðòýë õàëààæ õàíäëàâ. Ãàðãàæ àâñàí ºòãºí õàíäûã 800Ñ-ä óñàí âàííàíä âàêóóì óóðøóóëàã÷òàé óóðøóóëàí õàíäíû õóóðàé áîäèñûí àãóóëàìæèéã Pocket refractometer PAL-3 áàãàæààð òîäîðõîéëîâ. Çýëýí çàíãóó óðãàìëûí ºòãºí õàíäàíä ãîë ¿éë÷ëýã÷ áîäèñ áîëîõ ïðîòîäèîñöèíûã ºíäºð èäýâõò øèíãýíèé õðîìàòîãðàôèéí (ªÈØÕ) àðãààð [4], Ìîíãîë õóí÷èðûí ¿íäýñíèé ºòãºí õàíäàíä íèéëáýð ïîëèñàõàðèäûí àãóóëàìæèéã ñïåêòðîôîòîìåòðèéí àðãààð [5], ¿õðèéí òºìñºãíèé óóðãèéí àãóóëàìæèéã Êüåëüäàëèéí àðãààð [6], ¿íñëýãèéí õýìæýýã æèíãèéí àðãààð, ÷èéãèéí õýìæýýã Moisture balance 6KD-50K áàãàæààð, òîñëîãèéí õýìæýýã Ñîêñëåòèéí àïïàðàòààð òóñ òóñ òîäîðõîéëîâ.

¯ð ä¿í

Õóóðàéøóóëñàí òºìñºãíèé õèìèéí íàéðëàãà

Ìàõ Ìàðêåò ÕÕÊ-ààñ àâñàí ¿õðèéí òºìñºãèéã õºë人í õàòààõ àðãààð ãàðãàæ àâñàí äýýæèíä ÷àíàðûí åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ¿çýæ Ìàëûí ãàðàëòàé óóðàãò á¿òýýãäýõ¿¿í. Òåõíèêèéí åðºíõèé øààðäëàãà MNS 5755:2007 ñòàíäàðòòàé õàðüöóóëàí õ¿ñíýãò 1-ýýð õàðóóëàâ.

Table 1. Chemical composition of testicle powder

№ Sample Protein, % Ashes, % Moisture, % Total fat, %1 Testicle powder /bull/ 69.8 8.0 5.42 15.62 MNS 5755:2007 ≥69.0 ≤8.0 ≤7.0 ≥5.0

Õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä Ýì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýíä ãàðãàæ àâñàí õóóðàéøóóëñàí òºìñºã íü MNS 5755:2007 ñòàíäàðòûí øààðäëàãûã õàíãàæ áàéíà.

Óðãàìëûí ºòãºí õàíäíû õèìèéí ñóäàëãàà

Çýëýí çàíãóó óðãàìëûã 70%-èéí ýòàíîëä 3 óäààãèéí äàâòàëòòàéãààð 9 õîíîãèéí òóðø

ðåìàöåðàöèéí àðãûã àøèãëàí õàíäëàæ, õàíäàà âàêóóì óóðøóóëàã÷ààð ºòãºð¿¿ëýí 7.6%-èéí õóóðàé áîäèñûí àãóóëàìæòàé ºòãºí õàíä ãàðãàæ àâàâ. ªòãºí õàíäàíä ãîë ¿éë÷ëýã÷ áîäèñ áîëîõ ñòåðîèä ñàïîíèí ïðîòîäèîñöèíû õýìæýýã ªÈØÕ-èéí àðãààð òîäîðõîéëæ [4] õðîìàòîãðàìûã Çóðàã 1-ýýð ¿ç¿¿ëýâ.

Page 53: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 53

Figure1. HPLC chromatogram of Tribulus terrestris extraction

Çóðàã 1-ýýð ¿ç¿¿ëñýí çýëýí çàíãóó óðãàìëûí ºòãºí õàíäíû õðîìàòîãðàììûã ñòàíäàðò áîäèñ ïðîòîäèîñöèíû ïèêòýé õàðüöóóëàõàä 3,9 ìèíóòàä èëýð÷ áàéñàí áºãººä ãîë ¿éë÷ëýã÷ áîäèñ ïðîòîäèîñöèí 1.12%-èéí àãóóëàìæòàé áàéâ.

Ìîíãîë õóí÷èðûí ¿íäýñíèé ºòãºí õàíäàíä íèéëáýð ïîëèñàõàðèäûí àãóóëàìæèéã ñïåêòðîôîòîìåòðèéí àðãààð òîäîðõîéëõîä 7,26%-èéí àãóóëàìæòàé áàéâ. Ýìèéí ò¿¿õèé ýä Ìîíãîë õóí÷èð MNS 5237:2003 ñòàíäàðòàä çºâõºí ôëàâíîèäûí àãóóëàìæààð ñòàíäàðò÷èëñàí áàéäàã ó÷èð ¿ð ä¿íã ñòàíäàðòòàé õàðüöóóëàõ áîëîìæã¿é áàéâ.

Õýëöýìæ

Ìàë, àìüòíû òºìñºãèéã äýëõèéí îëîí îðîíä øàðæ, ÷àíàæ àìòëàí òºðºë á¿ðèéí õîîë çóóø õèéõ, ò¿¿õèéãýýð áîëîí äàâñëàõ, õàíäëàõ, õàòààæ íóíòàãëàõ çýðãýýð áîëîâñðóóëàí õ¿÷, òàìèð ñàéæðóóëàõ áýëäìýë áîëãîí, ìºí ãèàëóðîíèäàçà ôåðìåíò ÿëãàí àâ÷ àíàãààõ óõààí áîëîí ãîî ñàéõíû á¿òýýãäýõ¿¿íä íýìýëò áîëãîí õýðýãëýæ áàéíà. Ìàíàé óëñàä ìàëûí òºìñãèéã ºðãºí äýëãýð õýðýãëýäýãã¿é áºãººä 2006 îíîîñ ýõëýí Ìàõ Èìïýêñ ÕÊ-èéí ëàáîðàòîðèä ¿õýð, àäóóíû òºìñãèéã áîëîâñðóóëàõ, õèìèéí øèíæèëãýýã õèéõ ñóäàëãàà ýõýëñýí. Ñ. Óÿíãà, Á.Ýíõòóÿà (2012) íàðûí ñóäàëãààãààð ¿õðèéí õàòààæ íóíòàãëàñàí òºìñºãíèé óóðàã 69,6%, ¿íñëýã 9,6%, ÷èéã 11,4%, òîñëîã 9,4%, àäóóíû õàòààæ íóíòàãëàñàí òºìñºãíèé óóðàã 71,6%, ¿íñëýã 9,8%, ÷èéã 10,3%, òîñëîã 8,3% òóñ òóñ ãàðñàí áà óóðàã ¿íñëýãèéí àãóóëàìæààðàà áèäíèé ¿ð ä¿íòýé îéðîëöîî, ÷èéã 1,9-2,1 äàõèí èõ, òîñëîãèéí àãóóëàìæ 1,6-1,8 äàõèí áàãà ¿ç¿¿ëýëòòýé áàéíà [1].

Óðãàìàëä àãóóëàãäàõ áèîëîãèéí èäýâõò íýãäë¿¿ä áîëîõ õî¸ðäîã÷ ìåòàáîëèòóóäûí àãóóëàìæ íü òóõàéí óðãàìëûí óðãàõ îð÷èí, ãàçàðç¿éí áàéðøèë,

õºðñíèé á¿òýö, óðãàëòûí ¿å øàò ãýõ çýðýã îëîí õ¿÷èí ç¿éëñýýñ õàìààðàí õàðèëöàí àäèëã¿é áàéäàã. Áèä ñóäàëãààíûõàà ¿ð ä¿íã çàðèì ñóäëàà÷äûí ¿ð ä¿íòýé õàðüöóóëàâ. Dragomir Dinchev, Ljuba Evstatieva (2010) íàð äºðâºí ººð ãàçàð óðãàñàí çýëýí çàíãóó óðãàìëààñ õàíäëàí ÿëãàñàí ñàïîíèíû õóóðàéøóóëñàí õàíäàíä ïðîòîäèîñöèíû õýìæýýã òîäîðõîéëîõîä Ôèíëàíäàä óðãàñàí óðãàìëûí õàíäàíä äýýæ áýëòãýñýí õóãàöààíààñàà õàìààðàí 0,014-0,3%, Áîëãàðò óðãàñàí óðãàìëûí äýýæèíä ãàçàð ç¿éí áàéðøëààñàà øàëòãààëàí 0,34-0,77%, Òóðêä óðãàñàí óðãàìàëä 0,63%-èéí àãóóëàìæòàé áàãàà íü áèäíû ¿ð ä¿íãýýñ áàãà, õàðèí Èñïàíèä óðãàñàí óðãàìàëä 1,23% àãóóëàìæòàé ãàðñàí íü áèäíèé ¿ð ä¿íòýé (1,12%) îéðîëöîî áàéíà [7]. ÀÍÓ-ûí ñóäëàà÷ M.Ganzera (2001) íàð ãóðâàí ººð ãàçàð óðãàñàí óðãàìëûí íàâ÷, èø, æèìñ áîëîí ãàçðûí äýýä õýñýãò ïðîòîäèîñöèíû õýìæýýã òîäîðõîéëîõîä Áîëãàðò óðãàñàí óðãàìëûí èøýíä 0,27%, ¿ð æèìñýíä 0,24%, Ýíýòõýãò óðãàñàí óðãàìëûí èøýíä 0,024%, Õÿòàäàä óðãàñàí óðãàìëûí ¿ð æèìñýíä 0,063-0,089%, ãàçðûí äýýä õýñýãò 0,845%-èéí àãóóëàìæòàé áàéãàà íü áèäíû ¿ð ä¿íãýýñ áàãà Áîëãàðò óðãàñàí óðãàìëûí íàâ÷èíä 1,34%-ûí àãóóëàìæòàé áàéãàà íü áèäíû ¿ð ä¿íòýé îéðîëöîî áàéíà. ̺í Áîëãàðûí çýëýí çàíãóó óðãàìëûí õóóðàéøóóëñàí õàíäàíä 6,49% ïðîòîäèîñöèí àãóóëàãäàæ áàéãàà íü áèäíû ¿ð ä¿íãýýñ èõ áàéíà [4] . Òóðêèéí ñóäëàà÷äûí Àíêàðà îð÷èìîîñ öóãëóóëñàí çýëýí çàíãóó óðãàìëûí èø, íàâ÷íû ºòãºð¿¿ëñýí õàíäàíä ïðîòîäèîñöèíû àãóóëàìæ 0,78%, æèìñíèé ºòãºð¿¿ëñýí õàíäàíä 0,12%, ¿íäýñíèé ºòãºð¿¿ëñýí õàíäàíä 0,13% áàéãàà íü áèäíèé ¿ð ä¿íãýýñ 0,34-1,0%-èàð áàãà áàéíà [8].

Ä.̺íõòóóë (2012) íàð Ìîíãîë îðîíä óðãàñàí òàðèìàë áîëîí çýðëýã Ìîíãîë õóí÷èð óðãàìëûí

Page 54: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

54 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

¿íäñýíä ïîëèñàõàðèäûí àãóóëàìæèéã õàðüöóóëàí ñóäàëñàí áºãººä çýðëýã Ìîíãîë õóí÷èðûí ¿íäýñíèé õóóðàé õàíäàíä 9,13%, òàðèìàëæóóëñàí äýýæíèé õóóðàé õàíäàíä 6,43%-èéí àãóóëàìæòàé ãàðñàí íü áèäíèé ¿ð ä¿íòýé îéðîëöîî [9], Èðàíû ñóäëàà÷ Niknam V (2004) íàðûí ñóäàëãààãààð ¿íäñýíä àãóóëàãäàõ ïîëèñàõàðèäûí àãóóëàìæ 1,3-7,33% òóñ òóñ áàéíà [10].

Ä¿ãíýëò:

1. ×àëõ, òàìèð òýíõýý ñàéæðóóëàõ áèîëîãèéí èäýâõò á¿òýýãäýõ¿¿íèé íàéðëàãàä îðîõ ¿õðèéí çàñààíû õèìèéí åðºíõèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ¿çýæ Ìàëûí ãàðàëòàé óóðàãò á¿òýýãäýõ¿¿í MNS 5755:2007 ñòàíäàðòûí øààðäëàãûã õàíãàæ áàéãààã òîãòîîâ.

2. Íýìýëòýýð òóðøèëòàä õýðýãëýõ óðãàìëóóäûí ãîë ¿éë÷ëýã÷ áîäèñûí àãóóëàìæèéã òîäîðõîéëîâ.

Íîì ç¿é

1. Óÿíãà Ñ, Ýíõòóÿà Á. Ìàëûí òºìñºãíèé áýëäìýëèéã áîäèáèëäèíãèéí íýìýëò õ¿íñ áîëãîí õýðýãëýõ. “Õ¿íñ ñóäëàë 2012”, Áàãø, ñóäëàà÷, äîêòîð, ìàãèñòð îþóòíû ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàãà õóðëûí ýìõýòãýë, 2012, õ.62-65

2. Ëèãàà Ó, Äàâààñ¿ðýí Á, Íèíæèë Í. Ìîíãîë îðíû ýìèéí óðãàìëûã ºðíº äîðíûí àíàãààõ óõààíä õýðýãëýõ¿é, 2005, õ.181-182

3. Paris A., Sttukel B., Renco M. Inhibitory effect of carnosjalic acid on HIV-I protease in cell-free assays, “J.Nat. Prod.” 1993. 56. p.1426-1430

4. Ganzera Ì., Bedir E., Khan I.A et al. Determination of Steroidal Saponins in Tribulus

terrestris by Reversed-Phase High Performance Liqiud Chromatography and Evoporative Light Scattering Detection, “Journal of Pharmaceuical Sciences”, 2001, Vol. 90. ð.1752-1758

5. Bhatti M., Kamboj A., Kumar A et al. Spectrophotometric estimation of total polysaccharides in Kalanchoe pinnatum and Kalanchoe crenata. “International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences”, 2013, Vol 5, Issue 2, ð.40-41

6. Ìàëûí ãàðàëòàé óóðàãò á¿òýýãäýõ¿¿í. MNS 5755:2007

7. Dinchev D., Evstatieva L., Platikanov S., Galambosi B, et al. Investigation of perspective origins of Tribulus terrestris L. for cultivation. “Comptes rendus de I’ Academie bulgare des Sciences”, 2010, Tome 63, No 10, p.1429-1434

8. Tosun F., Tanker Ì., Coskun Ì., Tosun A, et al. Determination of diosgenin in Tribulus terrestris L. growing in Turkey by HPLC, “Pharmacia-JTPA”, 1991, 31(3), ð.90-96

9. ̺íõòóóë Ä. Áàéãàëèéí áîëîí òàðèìàëæóóëñàí Ìîíãîë õóí÷èðûí ïîëèñàõàðèäûí õàðüöóóëñàí ñóäàëãàà. Ìàãèñòðûí çýðýã ãîðèëñîí íýã ñýäýâò á¿òýýë. 2012. õ.27-28.

10. Niknam V., Salehi Y., åt al. Chemical composition of Astragalus: Carbohydrates and Mucilage content, “Pak. J.Bot”, 2004, 36(2), ð.381-388

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àêàäåìè÷ Ë.Ëõàãâà

Page 55: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 55

Áººð ýì÷ëýõ ¿éëäýëòýé áýëäìýë¿¿äèéí ôàðìàêîëîãèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýñ

Ò.Äàâààñàìáóó1 , Ö.×èìãýý1, Á.Õàø÷óëóó1, Ñ.Áàÿðàà1, Á.Îä÷èìýã1, À.Áàÿíìºíõ1, Ë.Ëõàãâà1, Ë.Õ¿ðýëáààòàð2

1Ýì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí, 2Ìîíîñ Ãðóïï[email protected]

Abstract

The pharmacology study result of kidney inflammation treatment active preparation

Davaasambuu.T1, Chimgee.Ts,1 Khashchuluu.B1, Bayaraa.S1, Odchimeg.B1, Bayanmunkh.A1, Lkhagva.L1, Khurelbaatar.L2

1Drug research institute, 2Monos [email protected]

Introduction

Number of kidney acute and chronic disease is increasing rapidly in the world and becoming the major cause of death even population employment capacity is invalid. Statistical report of Mongolian Ministry of Health last 5 years statistic kidney disease is in the 3rd of non-contagious disease Synthetic and chemical medicines used for this sort of disease would have side effects in some cases. Plants, animals and minerals biologically active substances, side effects need to produce new drugs, has attracted the attention of researches.

Goal

Identifying pharmacology act of new granule medicine preparation.

Material and Methods: The effects of the medicinal substances were investigated on “WISTAR” lines of white rat. Pathological model of nephritis was formed by injected the rats with kanamycin sulfate (Mondodoev.A.J, Lameza.S.B, Bartonov.E.A, 1988). The experimental animals were given any of the new granular herbal medicine and compared to the rats given Nefromon. After treatment the creatinine, urea acid and MDA in the serum were determined. MDA is identified by an amount of concentration and method (Stalinaya. I.D. 1977).

Result

Creatinine amount of disease model group of kidney illness created by kanamycin sulfate is compared with healthy group animals and 1.64 times, carbamide amount is 4.25 times, rest of the azote’s 2.73 are increased and comparing the experiment group creatinine amount is 1.65 creatinine amount is 1.65 decreased comparing with disease model group.

Conclusion

When compound ingredients preparation creates experiment animal kanamycin sulfate oxidant dominates, intensify the kidney cell active, decrease the carbamide and creatinine and decrease the kidney cell necrosis.

Key words: kidney, kanamycin sulfate, creatinine, urea test

Pp.55-58, Tables-3, Figure-2, References-9

Îðøèë

Áººðíèé öî÷ìîã áîëîí àðõàã ýìãýãòýé ºâ÷òºíèé òîî ñ¿¿ëèéí ¿åä äýëõèé äàõèíä õóðäàöòàé ºñ÷, õ¿í àìûí õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëò, íàñ áàðàëòûí ãîë øàëòãààí íü áîëæ áàéíà. Áººðíèé çàìûí ºâ÷ëºëèéí òàëààð Ìîíãîë

óëñûí ÝÌß-íààñ ãàðãàñàí ñ¿¿ëèéí òàâàí æèëèéí ñóäàëãààãààð õàëäâàðò áóñ ºâ÷íèé äîòîð òàðõàëòààðàà 3-ðò îðäîã [2,3]. Ýäãýýð ºâ÷ëºëèéí ¿åä íèéëýã ãàðàëòàé áîëîí õèìèéí ãàðàëòàé ýì õýðýãëýõ íü çàðèì òîõèîëäîëä áèå ìàõáîäèä õàðøëàõ áîëîí òààðàìæã¿é íºëºº ¿ç¿¿ëýõ õàíäëàãàòàé áàéäàã. Æèøýý íü:

Page 56: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

56 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Áººðíèé öî÷ìîã áîëîí àðõàã äóòàãäàëûí ¿åä ôóðîñåìèäûã 40 ìã/êã òóíãààð ºäºðò íýã óäàà óóõ áºãººä ôóðîñåìèäûí òèàçèäûí á¿ëãýýñ ÿëãàãäàõ ãîë îíöëîã íü ò¿¿äãýíöýðèéí ø¿¿ðëèéã áàãàñãàäàãã¿é òóë øýýëãýõ ýì øààðäëàãàòàé áàéãàà Ẻðíèé àðõàã äóòàãäàëûí ¿åä õýðýãëýõ áîëîìæòîé [2,3]. Ãýõäýý õýðýãëýõ ¿åä äîòîð ìóóõàéðàõ, àðüñ óëàéõ, ñîíñãîë ìóóäàõ, áèå çàãàòíàõ, áóë÷èí ñóëðàõ, öàíãàõ, òîëãîé ýðãýõ, öóñàí äàõ êàëèéí õýìæýý áàãàñàæ øýýñíèé õ¿÷èë, ñàõàð èõñýõ ãàæ íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëíî. Óðãàìàë, àìüòàí, ýðäñèéí áèîëîãèéí èäýâõèò áîäèñîîð áàÿëàã, ãàæ íºëºº áàãàòàé øèíý ýìèéí áýëäìýë ãàðãàí àâàõ øààðäëàãà ñóäëàà÷äûí àíõààðàëûã òàòàæ áàéíà.

Çîðèëãî

Áººðíèé ºâ÷íèéã ýäãýýõ ìºõëºã õýëáýðèéí áýëäìýëèéí ôàðìàêîëîãèéí ¿éëäëèéã òîãòîîõ

Çîðèëò:

1. ̺õëºã õýëáýðèéí áýëäìýëèéí õîðóó ÷àíàð (LD50)-ûã òîäîðõîéëîõ

2. Öî÷ìîã õýëáýðèéí Ẻðíèé ¿ðýâñýëèéí ¿åä öóñíû èéëäñýíä áèîõèìèéí øèíæèëãýýã õèéõ

3. Öóñíû èéëäñýíä õýò èñýëäýëòèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ ÌÄÀ-ã òîäîðõîéëîõ

4. Áººðíèé ýäýä ãèñòîìîðôîëîãèéí ñóäàëãààã õèéõ

5. Òóðøèëòûí áýëäìýëèéí øýýñ õººõ ¿éëäëèéã òîãòîîõ

Ìàòåðèàë, àðãà ç¿é

̺õëºã õýëáýðèéí áýëäìýëèéí õîðóó ÷àíàð (LD50)-èéã Â.Á.Ïðîçîðîâñêèéí (1978) õóðäàâ÷èëñàí àðãààð òîäîðõîéëîí ýì÷èëãýýíèé òóíã òîãòîîâ. Balb/c øóãàìûí 22-28 ãð æèíòýé 30 òîëãîé öàãààí õóëãàíû õóðààãóóð ñóäñààð òàðüæ

¿õëèéí õàìãèéí áàãà òóíã Â.Á.Ïðîçîðîâñêèéí (1978) õîðóó ÷àíàðûã òîãòîîõ õ¿ñíýãòýýñ óòãûã íü òîãòîîí óã áýëäìýë¿¿äèéí õîðóó ÷àíàðûã Ê.Ê.Ñèäîðîâ (1973)-èéí àíãèëëààð òîîöîâ.

̺õëºã õýëáýðèéí áýëäìýë¿¿äèéí ¿éëäëèéã òîãòîîõ ôàðìàêîëîãèéí ñóäàëãààã 150-280 ãð æèíòýé WISTAR øóãàìûí 4 á¿ëãèéí 35 òîëãîé õàðõàíä ÿâóóëñàí.

Ýð¿¿ë á¿ëýã (n=5)

Õÿíàëòûí á¿ëýã (Êàíàìèöèí+Íýðìýë óñ)

Ñòàíäàðò á¿ëýã (Êàíàìèöèí+Íåôðîìîí)

Õóâèëáàð (Êàíàìèöèí+̺õëºã õýëáýðèéí áýëäìýë)

Áººðíèé öî÷ìîã ¿ðýâñýëèéã êàíàìèöèíû 250 ìã/êã òóíãààð ºäºðò 2 óäàà, 5 õîíîãèéí òóðø òóðøèëòûí àìüòäûí õºëèéí áóë÷èíä òàðüæ ¿¿ñãýñýí (À.Æ.Ìîíäîäîåâ, Ñ.Â.Ëåìçà, Å.À.Áàðòàíîâ, 1988).

Áººðíèé öî÷ìîã ¿ðýâñýë ¿¿ñãýñíýýñ õîéø ýì÷èëãýýíèé 7,14 õîíîã äýýð áèîõèìèéí øèíæèëãýýã òîäîðõîé àðãà ç¿éí äàãóó Èòàëèéí “Hospitex Diagnostic” ìàðêèéí áèîõèìèéí àíàëèçàòîð äýýð òîäîðõîéëñîí. ªºõíèé õýò èñýëäýëòèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ ÌÄÀ-ûí êîíöåíòðàöèéí õýìæýýã òîäîðõîé àðãà ç¿éí äàãóó òîäîðõîéëîâ (È.Ä.Ñòàëüíàÿ, 1977).

̺õëºã õýëáýðèéí áýëäìýëèéí øýýñ õººõ ¿éëäëèéí òóðøèëòûã balb/c øóãàìûí 30 òîëãîé öàãààí õóëãàíà äýýð ÿâóóëñàí (Ô.Òðåíäåëåíáóðã, 1980).

¯ð ä¿í

Òóðøèëòûí àìüòäàä Ẻðíèé ýìãýã çàãâàð ¿¿ñãýñíýýñ õîéø ýì÷èëãýýíèé 7,14 õîíîã äýýðõ áèîõèìèéí ¿ç¿¿ëýëò áîëîí èéëäñýíèé ÌÄÀ-ûí õýìæýýã äàðààõ õ¿ñíýãòýýð õàðóóëàâ.

Table 1. The kanamycin experimental renal disease animal model created by the compound drug effects (7 days)

№ Group Index of kidneyCreatinine

(umol/l)Urea(mg/l)

Protein(g/dl)

Azot(mg/l)

Serum MDA

1 healthy(n=5)

0.0058±0.004 51.97±2.7 20.35±4.3 7.223±0.6 9.4±1.9 0.114±0.01

2 Control(n=5)

0.0085±0.004*** 84.09±11.6 86.5±6.7 8.749±0.1 25.7±4.6 0.159±0.02*

3 Standard(n=5)

0.0078±0.005*** 62.1±2.46 46.5±4.9 8.284±0.2 32.3±2.9 0.175±0.04*

4 Sample(n=5)

0.0084±0.003*** 50.9±2.77 49.4±4.14 8.292±0.4 25.9±1.6 0.153±0.11*

Note: p<0.05, p<0.001 - experimental groups compared with control groups

Page 57: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 57

Table 2. The kanamycin experimental renal disease animal model created by the compound drug effects (14 days)

№ Group Index of kidneyCreatinine

(umol/l)Urea(mg/l)

Protein(g/dl)

Azot(mg/l)

Serum MDA

1 healthy(n=5)

0.0058±0.004 51.97±2.7 20.35±4.3 7.223±0.6 9.4±1.9 0.114±0.01

2 Control(n=5)

0.0085±0.0003 30.9±14.3 14.5±1.7 6.825±0.3 6.6±0.7 0.243±0.4*

3 Standard(n=5)

0.0083±0.0006 17.14±0.7 13.3±1.6 6.974±0.3 6.1±0.7 0.207±0.3*

4 Sample(n=5)

0.0078±0.0004 21.1±1.6 12.2±2.3 6.694±0.2 5.6±1.0 0.223±0.02*

Note: p<0.05, p<0.001 - experimental groups compared with control groups

Õ¿ñíýãò 1, 2-îîñ õàðàõàä Ẻðíèé ýìãýã çàãâàðûã êàíàìèöèíýýð ¿¿ñãýñíýýñ õîéø ýì÷èëãýýíèé 7,14 õîíîãò ýð¿¿ë á¿ëãèéí àìüòäûí êðåàòèíèíû õýìæýýã ýì÷ëýýã¿é õÿíàëòûí á¿ëãèéí àìüòäûíõòàé õàðüöóóëàõàä 1.64 (p<0.05) äàõèí íýìýãäýæ áàéñàí áîë òóðøèëòûí á¿ëãèéí àìüòäûí êðåàòèíèíû õýìæýýã õÿíàëòûí á¿ëãèéí àìüòäûí ¿ç¿¿ëýëòòýé õàðüöóóëàõàä 1.46-1.65 (p<0.05) äàõèí áàãàñãàæ áàéíà. Õàðèí ýð¿¿ë á¿ëãèéí àìüòäûí ìî÷åâèíû õýìæýýã ýì÷ëýýã¿é õÿíàëòûí á¿ëãèéí àìüòäûíõòàé õàðüöóóëàõàä 4.25 äàõèí íýìýãä¿¿ëñýí áàéõàä òóðøèëòûí á¿ëãèéí ìî÷åâèíû õýìæýýã õÿíàëòûí á¿ëãèéí àìüòäûí ¿ç¿¿ëýëòòýé õàðüöóóëàõàä 1.18-1.75 äàõèí, ¿ëäýãäýë àçîòûí õýìæýýã 1.17 äàõèí áóóðóóëæ áàéíà. ̺í òóðøèëòûí á¿ëãèéí àìüòäûí ÌÄÀ-ãèéí õýìæýýã ýì÷ëýýã¿é õÿíàëòûí á¿ëýãòýé õàðüöóóëàõàä 1.03-1.08 (p<0.001) äàõèí áóóðóóëæ áàéíà.

Øýýñ õººõ ¿éëäëèéã òîãòîîõ òóðøèëòûí ¿ð ä¿í

Table 3. The amount of urine from experimental animal after drug administration 5 hours

№ Groups the amount of urine (ml)

1 Control (n=5) 0.572 Sample 1 (n=5) 1.033 Standard (n=5) 0.63

Øýýñíèé ÿëãàðàëòûã õÿíàëòûí á¿ëãèéí àìüòàäòàé õàðüöóóëàõàä òóðøèëòûí áýëäìýë íü 80.7%, íåôðîìîí íü 10.5% -èàð òóñ òóñ íýìýãä¿¿ëñýí áàéíà.

Ãèñòîìîðôîëîãèèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í

Fig. 1. Histological changing after 7 days damage ñóâãàíöàðûí ýñ¿¿ä ýñèéí induced by Kanamycine

(HEx400)

Ýìãýã çàãâàð ¿¿ñãýñíýýñ õîéøèõ 7 õîíîãò õÿíàëòûí õàðõíû Ẻðíèé çàðèì ò¿¿äãýíöýð¿¿ä õîâõîð÷, ñóâãàíöàð õººæ òîìðîí, ñóâãàíöàðûí õó÷óóð ýñ õîîðîíäûí çààã ìýäýãäýõã¿é áîëæ óã ýñèéí á¿òýö àëäàãäàæ, çàðèì Ẻ쿿ä óóñàæ, óóðãàí ñºíºðºë áîëñîí áàéñàí áîë õàðèí òóðøèëòûí áýëäìýëýýð 7 õîíîã ýì÷èëñíèé äàðàà Ẻðíèé õóâààãäàëä îðæ, óóðãàí ñºíºðëèéí ÿâö ñóëðàõ áà ñóâãàíöàð õîîðîíäûí õÿëãàñàí ñóäàñ öóñ èõäýëò áîëæ íºõºí òºëæèëò ýõýëæ áàéãàà íü àæèãëàãäëàà (Çóðàã 1) [4].

Page 58: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

58 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Fig. 2. Histological changing after 14 days damage induced by Kanamycine (HEx400)

Õÿíàëòûí ýì÷ëýýã¿é á¿ëãèéí àìüòäûí Ẻðíèé ýäèéí çàðèì ò¿¿äãýíöýð¿¿ä õàòàíõàéð÷, õîâõîðñîí ò¿¿äãýíöýð¿¿ä õººæ òîìðîí, óã ýñèéí á¿òýö àëäàãäàæ, ñóâãàíöàð õîîðîíä ëèìôîéä ýñèéí Ẻãíºðºë àæèãëàãäàæ áàéñàí áîë òóðøèëòûí áýëäìýëýýð 14 õîíîã ýì÷èëñíèé äàðàà Ẻðíèé òàõèð ñóâãàíöàð äàõü óóðãàí ñºíºðëèéí ÿâö ààæìààð áóóð÷ òàõèð ñóâãàíöðûí õó÷óóð ýäýä ýñèéí õóâààãäàë ýð÷èìòýé ÿâàãäàæ íºõºí òºëæèëò ÿâàãäñàí áàéíà ( Çóðàã 2) [4].

Õýëöýìæ

Ìîíãîëûí ýðäýìòýí ñóäëàà÷äûí ñóäàëãààãààð óëàìæëàëò àíàãààõ óõààíä õýðýãëýæ èðñýí Íàðèéí íàâ÷èò öàõèëäãèéí ïîëèôåíîëüò íýãäýë çîíõèëîí àãóóëñàí áýëäìýë íü Ẻðíèé ýäèéí ¿ðýâñëèéí ¿åä ýìãýã æàìûí ãîë õ¿÷èí ç¿éë áîëîí ñýäýýãääýã ººõíèé õýò èñýëäýëòèéã äàðàíãóéëàõ, àíòèîêñèäàíò òîãòîëöîîã èäýâõæ¿¿ëýõ, ìåìáðàíû çàäðàëûã áàãàñãàõ ¿éëäëéèí ìåõàíèçìààð Ẻð õàìãààëàõ ¿éëäýë ¿ç¿¿ëýí, Ẻðíèé ýñèéí ¿éë àæèëëàãààã ýð÷èìæ¿¿ëýõ, êðåàòèíèí, ìî÷åâèíû õýìæýýã áàãàñãàæ, Ẻðíèé ýñèéí ¿õæèë ãýìòëèéã áóóðóóëàõ ¿éëäýëòýé íü òîãòîîãäñîí Íåôðîìîí” áýëäìýëèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íòýé áèäíèé ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í òîõèð÷ áàéíà [1,2,5]. Ï.Áàòõóÿã (2009) “Õóñíû îíãèë 캺ã (Inonotus obliquus fr.pilat)-íèé ÷àíàìàëûí ôàðìàêîëîãèéí çàðèì ñóäàëãàà”-íû ¿ð ä¿íä ñóäëàæ áóé áýëäìýëèéí á¿ëãèéí õóëãàíààñ ÿëãàðñàí øýýñíèé õýìæýýã õÿíàëòûí á¿ëýãòýé õàðüöóóëàõàä øýýñíèé ãàðöûã 91%-èàð èõýñãýñýí [6]. Ý.Óÿíãà (2009) “Ìîíãîë îðîíä óðãàäàã òàãèéí øèìýðñèéí ôèòîõèìè, ôàðìàêîëîãèéí çàðèì ñóäàëãàà”-íû ¿ð ä¿íä òóðøèëòûí áýëäìýë

óóëãàñàí öàãààí õóëãàíààñ ÿëãàðñàí øýýñíèé õýìæýýã õÿíàëòûí á¿ëýãòýé õàðüöóóëàõàä 1.65 äàõèí èë¿¿ áàéñàí [8]. Ýäãýýð ñóäàëãààíóóäòàé õàðüöóóëàõàä áèäíèé ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íòýé ä¿éæ áàéíà.

Ä¿ãíýëò: Íèéëìýë íàéðëàãàòàé áýëäìýë íü òóðøèëòûí àìüòàíä êàíàìèöèíû ñóëüôàòààð ¿¿ñãýñýí Ẻðíèé ýäèéí öî÷ìîã áà àðõàã ¿ðýâñëèéí ¿åä ººõíèé õýò èñýëäýëòèéã äàðàíãóéëàõ, Ẻðíèé ýñèéí ¿éë àæèëëàãààã ýð÷èìæ¿¿ëýõ, êðåàòèíèí, ìî÷åâèíû õýìæýýã áàãàñãàæ, Ẻðíèé ýñèéí ¿õæèë ãýìòëèéã áóóðóóëàõ ¿éëäýë ¿ç¿¿ëæ áàéëàà. Áººð õàìãààëàõ áýëäìýëèéí õóâèëáàð 1 íü õóâèëáàð 2 áîëîí ñòàíäàðò áýëäìýë¿¿äýýñ 70.2% õ¿ðòýë èë¿¿ øýýñíèé ÿëãàðàëòûã èõýñãýõ ¿éëäëèéã ¿ç¿¿ëæ áàéíà.

Íîì ç¿é

1. Ó.Ëèãàà, Á.Äàâààñ¿ðýí, Í.Íèíæèë “Ìîíãîë îðíû ýìèéí óðãàìëûã ºðíº äîðíûí àíàãààõ óõààíä õýðýãëýõ¿é” . ÓÁ: “JKC printing” . 2006, õ.473

2. Ý.Ñàíñàðõóÿã, Í.̺íõæàðãàë “Áººð õàìãààëàõ ¿éëäýëòýé óðãàìëóóäûí ôèòîõèìèéí ñóäàëãàà” Ìîíãîëûí ýì ç¿é, ýì ñóäëàë ñýòã¿¿ë, 2013.1(3), õ.12-15

3. Õ.Ãýëýãæàìö, áîëîí áóñàä “Áººð ñóäëàë”. ÓÁ. 2006. õ.128-130

4. Ä. Öîëìîí Ãèñòîëîãèéí ñóðàõ áè÷èã. ÓÁ 2005, õ.193-207

5. Á.Ñàðàíöýöýã, Ì.Àìáàãà, Ë.Õ¿ðýëáààòàð “Íàðèéí íàâ÷èò öàõèëäãèéí Ẻð õàìãààëàõ èäýâõè” Ìîíãîëûí àíàãààõ óõààí ñýòã¿¿ë, №1(114), ÓÁ, 2001, õ. 12-15

6. Ï.Áàòõóÿã “Õóñíû îíãèë 캺ã (Inonotus obliquus.Fr.pilat)-íèé ÷àíàìëûí ôàðìàêîëîãèéí çàðèì ñóäàëãàà” Ìîíãîëûí àíàãààõ óõààí, 2009.№3(149), õ.49-53

7. Á.Ñàðàí “Ýãýë ãîäèë (Acorus Calamus. L) óðãàìëûí ôàðìàêîëîãèéí çàðèì ñóäàëãàà” Ìîíãîëûí àíàãààõ óõààí, 2011.№3(157), õ.96-98

8. Ý.Óÿíãà “Ìîíãîë îðîíä óðãàäàã òàãèéí øèìýðñèéí ôèòîõèìè, ôàðìàêîëîãèéí çàðèì ñóäàëãàà” Ìîíãîëûí àíàãààõ óõààí, 2009, õ.57-60

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àêàäåìè÷ Ë.Ëõàãâà

Page 59: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 59

Äåíòîñ 1% ãåëü ýìèéí òåõíîëîãè, ñòàíäàðò÷èëëûí ñóäàëãàà

Î.Ýðäýíýòóÿà, Ã.Áàòòóëãà, Í.̺íõæàðãàë, Á.Õàø÷óëóó , Ö.×èìãýý, Ë.Ëõàãâà, Ë.Õ¿ðýëáààòàðÌîíîñ Ãðóïï Ýì ñóäëàëûí õ¿ðýýëýí

[email protected]

Abstract

Technological and standardization study of Dentos 1% gel medicineO.Erdenetuya, G.Battulga, N.Munkhjargal, B.Khashchuluu, Ts.Chimgee, L.Lkhagva, L.Hurelbaatar

Monos Group, Drug Research [email protected]

Background

Monos Pharm LLC has been started production of Dentamon which is an elixir medicine for gum tissues and a oral cavity inflammation and consumer product has been under appreciated today since 1998. Now days, as the technology develops, improved levels of consumer demand for consumption and they want the product easier to use. In this study, sustainable refers to both the technology and standardization characteristics of gel medicine for a new Dentamon or Dentos gels were prepared using 20% ethanol extract for mixture of Chamaenerion angustifolium L, Stellera chamajasme L and Oxytropis pseudoglandulosa which are pharmacological active for gum tissues and a oral cavity inflammation.

Goal

The aim of this work was to standardize of Dentamon elixir gel medicine and make technological study of Dentamon.

Materials and Methods

The present study included plant species which were Chamaenerion angustifolium L, Stellera chamajasme L and Oxytropis pseudoglandulosa. Those three medicinal plants were collected from different regions of Mongolia and samples their upper part of ground. The plants were used for the purpose of their phytochemical analysis and technological study of gel formulation. For the content of flavonoids, total coumarin and tannin in the gel and extract of those plants were determined by spectrophotometric method. The direct measurement of the microbiological climacteric was determined in extract by according to Mongolian National Pharmacopeia and the viscosity property of gel medicine was identified using viscometer.

Results

This study has revealed the presence of photochemical considered as active medicinal chemical constituents. Chemical tests of the screening and identification of main active components in the plants under study were carried out in the ethanol extract (20, 40, 70%) and aqueous extract using general extraction method. The tannin content of the upper part in water and three different concentrated ethanol extract was found to be (2.16±0.04%, 1.73±0.04%, 2.58±0.04% and 1.74±0.02%), respectively. The tannin content of upper part in 40% of ethanol extract of the plants was 7.40±0.21% and coumarin content was 3.01+0.09% and the total flavanoids content were 0.70+0.03%. There were not detected Esherichia coli, Salmonella, Pseudomonas aeruginosa and Staphylococcus aureus in plant extracts. The gel medicine was prepared from concentrated plant extract using dispersion method and and gel forming material selection using 0.5%, 1%, 1.5% and 2% of carbomer. The results from gel formulation assay, the 0.5% of the gel was turbid liquid state, and 1% of the gel was a colorless, clear liquid state, 1.5% gel was colorless, created very clear and 2% gel was colorless but it was very dense. The pH condition of the 1% of Dentos gel was 7.6 and the viscosity property was 7400000 mPa/sec, the flavonoid content was 0.165%, the total coumarin content was 0.69 and Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Enterobacteriaceae did not detected. Dentos 1% gel was compared its pharmacological trial with Hi Ora gel which is produced by Himalaya LLC. On the treatment 14 days, Dentos gel more reduced 45.9% of wound area index than Hi Ora gel.

Page 60: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

60 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Conclusion

The 40% ethanolic extracts of the studied plants contained many bioactive chemical constituents including alkoloids, flavonoids, tannin and coumarin. The 1.5% of carbomer was most effective for make a new Dentos gel and also new generated gel was most effective against Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Enterobacteriaceae. The new generated gel was standardized by its appearance, viscosity property and content of coumarin, alkaliod, flavonoids and microbiological purity characteristics.

Êey words: Chamaenerion angustifolium L., Stellera chamajasme L., Oxytropis pseudoglandulosa

Pp.59-66, Tables-7, Schemes -2, Figures-5, References-15

Îðøèë

Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà (ÄÝÌÁ)-ààñ õ¿í àìûí ø¿ä, àìíû õºíäèéã ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ íü õ¿íèé áèåèéí á¿õèé ë ýðõòýíä íºëººëºõ áàéíãûí ãîëîìòîò õàëäâàðûã áàãàñãàæ ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë ãýæ ¿çýæ áàéíà. Èéìýýñ ÄÝÌÁ-ûí çºâëºìæèéí äàãóó óëñ îðíóóä ø¿ä, àìíû õºíäèéí çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ, ºâ÷ëºëèéã áóóðóóëàõ òàëààð 2000-2020 îíä õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëòîò õºòºëáºðèéã ãàðãàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà [1]. Õ¿í àìûí äèéëýíõ õóâü íü õîò ñóóðèí ãàçàð øèëæèí àìüäàð÷, àìüäðàëûí õýâ ìàÿã, ¿íäýñíèé óëàìæëàëò äàäàë çàíøèë ººð÷ëºãäñºí, íèéò àéìãèéí 47.7 õóâü íü ôòîðûí àãóóëàìæ áàãàòàé óíäíû óñ õýðýãëýæ áàéãààãèéí çýðýãöýý ÷èõýðëýã, ºòãºð¿¿ëñýí, õèéæ¿¿ëñýí óíäààíû õýðýãëýý ñ¿¿ëèéí 20 ãàðóé æèëä 2-3 äàõèí íýìýãäýæ ñ¿¿, öàãààí èäýýíèé õýðýãëýý 40 ãàðóé õóâèàð áóóðñàí, õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé çºâ ñîíãîëò, çîõèñòîé õýðýãëýýíèé òàëààðõ õ¿í àìûí ìýäëýã äàäàë õàíãàëòã¿é áàéãàà, õ¿ðýýëýí áóé îð÷íû áîõèðäîë çýðýã íü ø¿ä öîîðîõ ºâ÷èí, öîîðëûí áóñ ãàðàëòàé ø¿äíèé õàòóó ýäèéí ýìãýã, ø¿ä òîéðîí 纺ëºí ýäèéí ýìãýã ¿ðýâñýë ¿¿ñãýõ ãîë øàëòãààíóóäûí íýã áîëæ áàéíà [2].

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí Ãàçðààñ 1999-2005 îíä “Àìíû õºíäèéí ýð¿¿ë ìýíä” ¿íäýñíèé õºòºëáºð áàòëàí õýðýãæ¿¿ëñýíýýð ø¿ä öîîðîõ ºâ÷íèé òàðõàëò 24.4 õóâèàð, ø¿ä öîîðîõ ºâ÷íèé ýð÷ìèéí ¿ç¿¿ëýëò 2.7-îîð òóñ òóñ áóóð÷ õºòºëáºðèéí çîðèëò àìæèëòòàé õýðýãæèí 18 íàñòàé á¿õ õ¿¿õäèéí äóíä á¿ðýí ø¿äòýé õ¿¿õäèéí ýçëýõ õóâèéí æèí 5 õóâèàð íýìýãäñýí õýäèé ÷ ø¿ä öîîðîõ ºâ÷èí, àìíû õºíäèéí ºâ÷ëºëèéã òóóøòàé áóóðóóëàõàä ÷èãëýñýí íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí öîãö àðãà õýìæýýã ¿å øàòòàéãààð ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâäàë ÷óõàë áàéíà [3, 4].

Ìîíîñ Ôàðì ÕÕÊ íü 1998 îíîîñ ýõëýí óðãàìëûí ãàðàëòàé Äåíòàìîí 20%-èéí ýòèëèéí ñïèðò

á¿õèé ýëåêñèð ýìèéí áýëäìýëèéã ¿éëäâýðëýæ ýõýëñýí. 2006 îíä ýíý áýëäìýë Ìîíãîë óëñûí òºðèéí øàãíàë õ¿ðòñýí áºãººä ºíººäðèéã õ¿ðòýë õýðýãëýã÷äèéí òàëàðõëûã õ¿ëýýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í áàéñààð áàéíà. Ýä¿ãýý òåõíèê òåõíîëîãè õºãæèõèéí õèðýýð õýðýãëýã÷äèéí ýðýëò õýðýãöýý õýðýãëýýíèé ò¿âøèí ñàéæèð÷, òýä õýðýãëýõýä èë¿¿ õÿëáàð á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õ¿ñýõ áîëñîí. Ýíýõ¿¿ õýðýãöýýòýé óÿëäóóëàí Äåíòàìîíû ýëåêñèð ýìèéí õýëáýðèéã ñàéæðóóëàí áîëîâñðîíãóé áîëãîõ áýëäìýëèéí ¿íý öýíèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ãàäíû çàõ çýýëä ãàðãàõ, èæèë ¿éë÷èëãýýòýé ýì, ýìèéí áýëäìýëòýé ºðñºëäºõ¿éö õýìæýýíä õ¿ðãýõ íü ýì÷èëãýýíèé ïðàêòèê à÷ õîëáîãäîëòîé þì. Èéìýýñ áèä ø¿äíèé òóëãóóð ýä, áóéë, àìíû õºíäèéí ñàëñòûí ¿ðýâñýë íàìäààõ, ýì÷ëýõ ¿éëäýëòýé óðãàìëûí ãàðàëòàé Äåíòàìîí 20%-èéí ýòèëèéí ñïèðò á¿õèé ýëåêñèð ýìèéí áýëäìýëèéã ãåëü ýìèéí õýëáýðò îðóóëæ, ñòàíäàðò÷èëàõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîõ òóðøèëò ñóäàëãààã õèéæ ã¿éöýòãýëýý.

Çîðèëãî

Äåíòàìîí 20%-èéí ýòèëèéí ñïèðò á¿õèé ýëåêñèð ýìèéí áýëäìýëèéã ãåëü ýìèéí õýëáýðò îðóóëæ, ñòàíäàðò÷èëëûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîõîä îðøèíî.

Õýðýãëýãäýõ¿¿í, àðãà ç¿é

Ñóäàëãààíä àøèãëàæ áóé ýìèéí óðãàìëûí ãàçðûí äýýä õýñãèéã 2012-2013 îíä èä öýöýãëýëòèéí ¿åä íü /Îäîé äàëàí ò¿ð¿¿, Õóóðìàã áóë÷èðõàéò îðòóóç, Íàðèéí íàâ÷èò õºâºí îðîéò/ çîõèõ ñòàíäàðòûí äàãóó ò¿¿æ áýëòãýâ [5].

Óðãàìëûí íèéëìýë íàéðëàãàòàé ºòãºí õàíäûã õýñýã÷èëñýí ìàöåðàöûí àðãààð ãàðãàí àâñàí áà ºòãºí õàíäàíä àãóóëàãäàõ àðãààõ áîäèñûã òàíüæ èëð¿¿ëýõäýý ºíãºò óðâàëààð, àïèãåíèí, ôðàêñåòèíûã íèìãýí ¿åèéí õðîìàòîãðàôèéí àðãààð, àðãààõ áîäèñ áîëîí íèéëáýð êóìàðèí, ôëàâîíîèäûí òîîí àãóóëàìæèéã ñïåêòðîôîòîìåòðèéí àðãààð, ìèêðîáèîëîãèéí

Page 61: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 61

¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã Ìîíãîë óëñûí ¿íäýñíèé ôàðìàêîïåéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð òóñ òóñ òîäîðõîéëëîî [6, 7, 8, 9, 10, 11, 12].

ªòãºí õàíäíààñ ãåëü ýìèéí õýëáýðèéã äèñïåðñæ¿¿ëýõ àðãààð áýëòãýñýí áà ãåëèéí íàéðëàãûã òîãòîîõäîî óðãàìëûí ºòãºí õàíäíû íàéðëàãà áîëîí òóñëàõ áîäèñóóäûí õîîðîíäûí íèéöýë, òîãòâîðòîé ÷àíàðûã õàðãàëçàí ¿çýæ ñîíãîëîî [13].

Ãåëèéí çóóðàìõàé ÷àíàðûã âèñêîçèìåòðýýð, óñàí ÿëãàìëûí îð÷èí áîëîí ìèêðîáèîëîãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã Ìîíãîë óëñûí ¿íäýñíèé ôàðìàêîïåéä çààñàí àðãààð, ãåëüä àãóóëàãäàõ àðãààõ áîäèñ, íèéëáýð êóìàðèí, íèéëáýð ôëàâîíîèäûí ÷àíàðûí áîëîí òîîíû òîäîðõîéëîëòûã ºíãºò óðâàë, ñïåêòðîôîòîìåòðèéí àðãààð òóñ òóñ òîäîðõîéëëîî [10, 11, 12].

Àðüñíû çîõèîìîë øàðõ ¿¿ñãýõäýý Â.Â.Ãàöóðà (2006)-ûí àðãûí äàãóó, øàðõíû ýäãýðýëòèéã

Ã.Ã.Àâòàíäèëîâ (1984)-ûí àðãà, àðãà÷ëàëààð òîäîðõîéëîâ [14, 15].

¯ð ä¿í

Óðãàìëûí àðãààõ áîäèñûí àãóóëàìæèíä óóñãàã÷èéí íºëººã ñóäàëñàí ä¿í

Íàðèéí íàâ÷èò õºâºí îðîéò (Chamaenerion angustifolium L.), Îäîé äàëàí ò¿ð¿¿ (Stellera chamajasme L.), Õóóðìàã áóë÷èðõàéò îðòóóçûí (Oxytropis pseudoglandulosa) ¿éë÷ëýã÷ áîäèñûã á¿ðýí õàíäàëæ àâàõûí òóëä òîõèðîõ óóñãàã÷èéã ñîíãîõ øààðäëàãàòàé áîëñîí. Èéìä äýýðõ óðãàìëûí ò¿¿õèé ýäýýñ Äåíòàìîí ýëåêñèðèéí ñòàíäàðòàä çààñàí õàðüöààãààð áýëòãýâ. Áýëòãýñýí ýìèéí óðãàìëûí ò¿¿õèé ýäèéí äýýæèéã íýðìýë óñ áîëîí ýòàíîëûí 20%, 40%, 70%-èéí óóñãàã÷ààð õàíäàëæ, õàíä òóñ á¿ðò àðãààõ áîäèñûí àãóóëàìæèéã òîäîðõîéëîâ (Table 1).

Table 1. Solvent effect in extraction of medicinal plants

№ Solvent Constituents of Tannin, %1 Water 2.16±0.042 Ethanol 20% 1.73±0.043 Ethanol 40% 2.58±0.044 Ethanol 70% 1.74±0.02

p˂0.05, n=3

ªòãºí õàíäíû ÷àíàðûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîñîí ¿ð ä¿í

Ýìèéí óðãàìëûí ãàçðûí äýýä õýñãýýñ áýëòãýñýí íèéëìýë íàéðëàãàòàé ºòãºí õàíä íü õàð íîãîîí

ºíãºòýé, ºâºðìºö ¿íýðòýé, àðãóóí àìòòàé, ýìèéí õýëáýðò îðóóëàõàä òîõèðîìæòîé çàâñðûí á¿òýýãäýõ¿¿í þì. ªòãºí õàíäíû áèîëîãèéí èäýâõò áîäèñûí õýìæýý áîëîí ìèêðîáèîëîãèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã òîãòîîâ (Table 2).

Äýýðõ õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä 40 %-èéí ýòàíîëîîð õàíäàëñàí äýýæèíä àðãààõ áîäèñûí àãóóëàìæ ºíäºð ãàð÷ áàéãàà òóë 40 %-èéí ýòàíîëûã óóñãàã÷ààð ñîíãîí àâëàà.

Óðãàìëûí ãàçðûí äýýä õýñãýýñ ºòãºí õàíä ãàðãàí àâñàí ñóäàëãààíû ä¿í

Óðãàìëûí ãàçðûí äýýä õýñãýýñ ºòãºí õàíä ãàðãàí àâàõ á¿ä¿¿â÷èéã (Scheme 1) ¿ç¿¿ëëýý.

Scheme 1. Technological scheme of plant extraction

Page 62: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

62 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Table 2. Amounts of biological active compounds and requirements of microbiology in plant extract

№ Parameters Specification Results1 Tannin, % ≥7 7.40±0.212 Total flavonoid, % ≥0.6 0.70±0.033 Total coumarine, % ≥2.5 3.01±0.094 Bacteria ≤102/g <1015 Fungi/yeasts ≤102/g <1016 Esherichia coli absent complies7 Salmonella absent complies8 Pseudomonas aeruginosa absent complies9 Staphylococcus aureus absent complies

Äýýðõ õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä àðãààõ áîäèñûí àãóóëàìæ 7.40%, íèéëáýð ôëàâîíîèä 0.70%, íèéëáýð êóìàðèí 3.01%-òàé òóñ òóñ ãàðñàí íü øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýä íèéöýæ áàéíà.

ªòãºí õàíäíààñ ãåëü ýìèéí õýëáýð ãàðãàí àâñàí ñóäàëãààíû ä¿í

Íèéëìýë íàéðëàãàòàé ºòãºí õàíäíààñ ø¿äíèé òóëãóóð ýä, áóéë, àìíû õºíäèéí ñàëñòûí ¿ðýâñýë

íàìäààõ, ýì÷ëýõ ¿éëäýëòýé ãåëü ýìèéí õýëáýð ãàðãàí àâàõ òóðøèëòûã õèéæ ã¿éöýòãýëýý.

Ãåëü ¿¿ñãýã÷ áîäèñûã ñîíãîõäîî êàðáîìåðèéã 0.5%, 1%, 1.5%, 2%-èàð áýëòãýæ, ãàäíà áàéäàë, çóóðàìõàé ÷àíàð çýðýã ÷àíàðûí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð õàðüöóóëàí òîäîðõîéëëîî (Table 3).

Table 3. The viscosity properties of gel medicine

№ Samples Figure Characteristics Viscosity, mPa∙S1 Carbomer 0.5% Formed liquid was viscosity and

turbidity 420000

2 Carbomer 1% Formed liquid gel was colorless and clear

590000

3 Carbomer 1.5% Formed gel was colorless, very clear and solid

750000

4 Carbomer 2% Formed gel was colorless, clear and very solid

840000

Õ¿ñíýãò 3-ààñ õàðàõàä 1.5% êàðáîìåð àãóóëñàí ãåëèéí ñóóðèéí ãàäààä áàéäàë íü ÷àíàðûí

øààðäëàãà õàíãàñàí ó÷èð Äåíòîñ 1% ãåëèéí ñóóðèàð 1.5%-èéí êàðáîìåðèéã ñîíãîí àâëàà.

Page 63: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 63

Table 4. Ingredients of “Dentos 1 %” gel

№ Material Name Unit Quantity1 Plant extract ml 13.52 Carbomer g 1.53 Glycerin g 74 Methyl parahydroxybenzoate g 0.185 Propyl parahydroxybenzoate g 0.026 Triethanolamine g 1.57 Methanol g 0.058 Ethanol 70% ml 109 Water ml 100 ã õ¿ðòýë

Total g 100

Scheme 2. Technological scheme for preparation of “Dentos 1%” gel

Äåíòîñ 1% ãåëü ýìèéí õýëáýðèéí ñòàíäàðò÷èëàõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîñîí ä¿í

Äåíòîñ ãåëü ýìèéí äýýæèíä áèîëîãèéí èäýâõèò áîäèñûí àãóóëàìæèéã ñïåêòðîôîòîìåòðèéí àðãààð òîäîðõîéëñîí. Àðãààõ áîäèñ, íèéëáýð

ôëàâîíîèä áîëîí íèéëáýð êóìàðèíû àãóóëàìæèéã òîäîðõîéëîõäîî ñòàíäàðò ãàëëûí õ¿÷èë, àïèãåíèí áîëîí ôðàêñåòèíû æèøèõ ìóðóéã (Figure 1, 2, 3) àøèãëàëàà.

Ãåëèéí òóñëàõ áîäèñóóäûã ñîíãîõäîî õîîðîíäûí íèéöëèéã õàðãàëçàí ¿çýæ êîíñåðâàíò áîäèñîîð ìåòèëïàðàãèäðîêñèáåíçîàòûã 0.18%-èàð, ïðîïèëïàðàãèäðîêñèáåíçîàòûã 0.02%-èàð, 纺ëð¿¿ëýã÷ áîäèñîîð ãëèöåðèíûã 7%-èàð, ñýð¿¿ òàòóóëàõ òààëàìæòàé ìýäðýìæ òºð¿¿ëýõ çîðèëãîîð

ìåíòîëûã 0.05%-èàð, pH òîõèðóóëàã÷ áîäèñîîð òðèýòàíîëàìèíûã 1.5%-èàð òóñ òóñ àøèãëàâ. 100 ã ãåëèéí îðö íàéðëàãà (Table 4) áîëîí ãàðãàí àâàõ òåõíîëîãèéí á¿ä¿¿â÷èéã (Scheme 2) áîëîâñðóóëëàà.

Page 64: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

64 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Figure 1. Calibration curve plot for apigenin Figure 2. Calibration curve plot for gallic acid

Figure 3. Calibration curve plot for fraxetin

Äåíòîñ ãåëü ýìèéí äýýæèíä àãóóëàãäàõ áèîëîãèéí èäýâõèò áîäèñûí øóãàìàí øèíæ ÷àíàðûí õàìààðëûã òîãòîîâ (Table 5).

Table 5. Analytical method validation summary (spectrophotometer)

Parameter Gallic acid Fraxcetine Apigenine Linearity 5-150 μg/ml 5-150 μg/ml 1-10 μg/mlCorrelation coefficient (R2) 0.998 0.998 0.998%RSD* 0.1494 0.201 0.1213Accuracy (%) 99.45 99.63 99.51Repeatability 0.2936 0.3316 0.2401

* Relative standard deviation

Êîððåëÿöèéí êîåôôèöèåíò 0.998 áàéãàà íü ñîíãîí àâñàí àðãà ç¿éã òîîíû òîäîðõîéëîëòîíä àøèãëàõàä á¿ðýí áîëîìæòîéã èëòãýæ áàéíà. Òóðøèëòûí äåíòîñ ãåëü ýìèéí õýëáýðèéã ãàäíà

áàéäàë, íýãýí òºðºë ÷àíàð, òàíèõ óðâàë, óóñìàëûí îð÷èí, çóóðàìõàé ÷àíàð, áèîëîãèéí èäýâõò áîäèñûí àãóóëàìæ, ìèêðîáèîëîãèéí ¿ç¿¿ëýëò çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð ñòàíäàðò÷èëëàâ (Table 6).

Table 6. Physics, Chemistry and Microbiology requirements in “1 % DENTOS ” gel

№ Parameters Specification Results1 Characteristics Brown in color, clear, homogeneous

gelcomplies

2 Homogeneous of quality homogeneous complies3 Identification

(Tanine)Õàð õºõ ºí㺠ºãíº complies

4 pH 6-8 7.45 Viscosity 700000-800000 mPa*sec 7400000 mPa*sec6 Tanine, % ≥1 1.1

Page 65: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 65

7 Total flavonoid, % ≥0,12 0,1658 Total coumarine, % ≥0,35 0,69 9 Amount of total Bacteria ≤102/g <101

10 Fungi/yeasts ≤102/g <101

11 Pseudomonas aeruginosa absent complies12 Enterobacteriaceae absent complies13 Staphylococcus aureus absent complies

Áèäíèé ãàðãàí àâñàí 1%-èéí äåíòîñ ãåëü ýìýíä ôèçèê õèìèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò íü ñòàíäàðò÷èëëûí øààðäëàãûã õàíãàæ áàéíà.

Äåíòîñ 1% ãåëü ýìèéã èìïîðòûí á¿òýýãäýõ¿¿íòýé õàðüöóóëñàí ôàðìàêîëîãèéí òóðøèëòûí ä¿í

Äåíòîñ 1% àðãààõ áîäèñûí àãóóëàìæòàé ãåëèéã Ýíýòõýã óëñûí Himalaya êîìïàíèéí óðãàìëûí ãàðàëòàé, áóéëíû ¿ðýâñëèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé Hi Ora ãåëü ýìòýé õàðüöóóëàõ ôàðìàêîëîãèéí òóðøèëòûã õèéæ ã¿éöýòãýëýý.

Ñóäàëãààã Balb/c øóãàìûí 15 öàãààí õóëãàíà äýýð ÿâóóëàâ. Òóðøèëòûí àìüòäûã 3 á¿ëýã, òóõàéëáàë 1-ð á¿ëýãò õÿíàëò, 2-ð á¿ëýãò ñòàíäàðò-Hi Oral ãåëü, 3-ð á¿ëýãò òóðøèëò-äåíòîñ 1% ãåëü ãýñýí á¿ëã¿¿äýä õóâààñàí.

Òóðøèëòûí àìüòàíä øàðõíû ýìãýã çàãâàðûã Ã.Ã.Àâòàíäèëîâ (1984)-ûí àðãà ç¿éí äàãóó

¿¿ñãýñýí.

Òóðøèëòûí àìüòàíä ¿¿ñãýñýí àðüñíû çîõèîìîë øàðõíû õýìæýýã ýì÷èëãýýíèé 1, 3, 5, 7, 10, 14 õîíîãèéí äàðàà òîäîðõîéëîâ. Øàðõíû òàëáàéí ººð÷ëºëòèéã äàðààõ ¿ç¿¿ëýëòýýð õàðóóëàâ.

Figure 4. The raw is being formed on skin of mouse

Table 7. Wound area index (M±m)

Wound area index (M±m)

Group First designed wound area

Index of wounds(1 day)

Index of wounds(1 day)

Index of wounds(1 day)

Index of wounds(1 day)

Index of wounds(1 day)

Index of wounds(1 day)

Control 0.0031±0.00013 0.0047±0.00236 0.0022±0.00038 0.0026±0.00057 0.0002±0.0002 0 0

Standard 0.0031±0.00011 0.0034±0.00139 0.0031±0.00055 0.0014±0.00064 0.0004±0.000090.0001

±0.000110

Sample 0.003±0.00006 0.0038±0.00066 0.00031±0.00056 0.0013±0.00087 0.0003±0.00017 0 0

t=1,3 p<0,001, n=5

Õÿíàëòûí á¿ëãèéã ýì÷èëãýýíèé á¿ëýãòýé õàðüöóóëàõàä 3 õîíîã áîëîí 5 õîíîã äýýð 95% -èéí ¿íýí ìàãàäëàëòàé áàéëàà.

Figure 5. Amount of Average raw index

Page 66: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

66 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Çóðàã 5–ààñ ¿çýõýä ýì÷èëãýýíèé 14 õîíîãò õÿíàëòûí á¿ëãèéã ñòàíäàðò á¿ëýãòýé õàðüöóóëàõàä øàðõíû òàëáàéí èíäåêñèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã 17%, òóðøèëòûí áýëäìýë-62.9% -èàð òóñ òóñ áóóðóóëæ áàéíà. Ñòàíäàðò áýëäìýëòýé õàðüöóóëàõàä òóðøèëòûí áýëäìýë íü 45.9% –èàð èë¿¿ øàðõíèé òàëáàéí èíäåêñèéã áàãàñãàæ áàéâ.

Ä¿ãíýëò:

1. Íàðèéí íàâ÷èò õºâºí îðîéò, Õóóðìàã áóë÷èðõàéò îðòóóç, Îäîé äàëàí ò¿ð¿¿íèé 40%-èéí øèíãýí õàíäàíä àðãààõ áîäèñûí àãóóëãà õàìãèéí èõ áóþó 2.58%-òàé áàéíà. Èéìä áèä öààøäûí ñóäàëãààíä 40%-èéí ýòèëèéí ñïèðòýí óóñãàã÷èéã ñîíãîí àøèãëàõ íü ç¿éòýé þì.

2. Óðãàìëóóäûí ãàçðûí äýýä õýñãýýñ ºòãºí õàíä áýëòãýæ, ÷àíàðûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîâ.

3. Äåíòîñ ãåëü ýìèéí õýëáýð ãàðãàí àâàõ òåõíîëîãèéí ñõåì áîëîâñðóóëæ ñòàíäàðò÷èëàõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîâ.

4. Äåíòîñ 1% ãåëèéã Ýíýòõýã óëñûí Himalaya êîìïàíèéí óðãàìëûí ãàðàëòàé Hi Ora ãåëü ýìòýé õàðüöóóëàõ ôàðìàêîëîãèéí òóðøèëòûã ÿâóóëàõàä òóðøèëòûí áýëäìýë íü ñòàíäàðò áýëäìýëýýñ 45.9% –èàð èë¿¿ øàðõíèé òàëáàéí èíäåêñèéã áàãàñãàæ áàéâ.

Íîì ç¿é

1. Mick NW. Pediatric fever. In: Marx JA, ed. Rosen’s Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practice. 7th ed. Philadelphia, Mosby Elsevier; 2009.

2. Ö.Àëòàíñ¿õ, Ìîíîñ ÀÓÄÑ Äåíòàìîí ýìèéí ø¿äíèé öîîðîë ¿¿ñãýã÷ áàêòåðèéí ýñðýã ¿éëäëèéã ìàãàäëàõ íü 2010. õ. 34

3. Çàñãèéí Ãàçðûí Õýðýãæ¿¿ëýã÷ Àãåíòëàã-Ýð¿¿ë ìýíäèéí ãàçàð. Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿ç¿¿ëýëò 2010. Óëààíáààòàð 2011 îí.õ. 68

4. http://www.moh.mn/eruul_huuhed/Amnii%20khundiin%20eruul%20mend.pdf

5. MNS 2445-77 Ýìèéí óðãàìëûã õ¿ëýýí àâàõ æóðàì, øàëãàõ àðãà

6. Remington: The Science and Practice of Pharmacy, Part5: Pharmaceutical manufacturing /õóóäàñ 770-772/, 2005

7. Ms. Rashmi, Topical drug administration is a localized drug delivery system anywhere in the body through ophthalmic, rectal, vaginal and skin as topical routes. Skin is one of the most readily accessible organs on human body for topical administration and is main route of topical drug delivery system./ http://www.pharmainfo.net/reviews/topical-gel-review/

8. Patent application title: Topical Gel CompositionsInventors: Monique Spann-Wade (Chesterfield, MO, US) Anthony Ward (St. Louis, MO, US) Assignees: ISW Group, Inc. IPC8 Class: AA61K31216FI USPC Class: 424450 Class name: LiposomesPublication date: 06/24/2010 Patent application number: 20100158993 Read more: http://www.faqs.org/patents/app/20100158993#ixzz1uZjwQKqS

9. Raymond C Rowe, Paul J Sheskey and Marian E Quinn, Handbook of Pharmaceutical Excipients 6th Edition /õóóäàñ17-19, 110-115,118-122, 270-273, 283-286, 326-330, 433-436, 438-441, 627-629, 754-756, (2009)

10. http://heart.ucoz.org/index/amny_kh_ndij/0-295

11. http://www.slideshare.net/bat_erdene_d/ss-14423359

12. ÌÓ-ûí ¯Ôª àíõäóãààð õýâëýë, Óëààíáààòàð, 2011 îí. õ.596-598.

13. Ä.Æàìáàíèíæ “Èëäýí èã¿¿øèí (Cacalia hastata L.)-ýýñ ýìèéí øèíý õýëáýð ãàðãàí àâàõ òåõíîëîãèéí ñóäàëãàà” Ýì ç¿éí óõààíû äîêòîð (Ph.D)-ûí çýðýã ãîðèëñîí íýã ñýäýâò á¿òýýë, 2012 îí. õ.43-47.

14. Ãàöóðà Â.Â. Ìåòîäû ïåðâè÷íîãî ôàðìàêîëîãè÷åñêîãî èññëåäîâàíèÿ áèîëîãè÷åñêè àêòèâíûõ âåùåñòâ. - Ì.: Ìåäèöèíà, 1974. ñ.130.

15. Àâòàíäèëîâ Ã.Ã., Íàóìåíêî Â.Ã. Ìåäèöèíñêàÿ ìîðôîìåòðèÿ. Ðóêîâîäñòâî PDF, Ì. Ìåä,1990, ñ. 384

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àêàäåìè÷ Ë.Ëõàãâà

Page 67: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 67

¯íäýñíèé ýìèéí ¿éëäâýðèéí “Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë”(GMP)-ûí õýðýãæèëòèéã ñóäàëñàí ä¿íãýýñ

È.Öàöðàë1, Ïàòðèê Õîåò2, Ñ.Ï¿ðýâñ¿ðýí1, Ä.Öýíäýýõ¿¿3

1ÀØÓ¯ÈÑ, ÝÇ, ÁÀÑ2HERA, Ýì ç¿éí çºâëºõ êîìïàíè

3 ÌÕÅÃ, ÕÀÁ¯Ë ëàáîðàòîðèe-mail: [email protected]

Abstract

Results of the assessment study of GMP implementation level among local pharmaceutical manufacturers

I.Tsatsral1, Patrick Hoet2, S.Purevsuren1, D.Tsendeekhuu3

1 National University of Medical Sciences, School of Pharmacy and Biomedicine2 HERA, Pharmaceutical Consultancy Company

3Government Agency of Specialized Inspection, National Food Reference Laboratorye-mail:[email protected]

Introduction

Currently there are 31 pharmaceutical manufacturers in Mongolia. The first standard on Good manufacturing practice was adopted in 2005 and during these 9 years the Good manufacturing practice standard was upgraded twice in 2011 and 2014, and the latest version reached to WHO GMP guideline level.

Purpose of the study

According to the Law of Medicine and medical devices of Mongolia, all pharmaceutical manufacturers should comply with the Good manufacturing practice standard MNS 5524:2014. The study was aimed to asses GMP implementation level among local pharmaceutical manufacturers and to define mostly observed deficiencies in three categories as “critical”, “major” and “minor”.

Materials and Method

All stable operating pharmaceutical manufacturers were asked to be involved in this study according to the Helsinki declaration and 11 of them were involved. Direct observation method was used for this study. WHO guideline on Good manufacturing practice: Main principles and on Sterile products was used as the criteria of the assessment.

Results

All deficiencies observed during the study were classified into three groups as critical, major and minor and the frequency was defined.

Conclusions:

The critical deficiencies are related mainly with the design and general layout of the premises and heating ventilation and air conditioning system. It requires investment and proper planning from the manufacturers. The major deficiencies are mainly related to documentation, qualification and validation.

The minor deficiencies are with regard of documentation system, technical requirements of equipment and storage area condition and its management.

For taking corrective actions of major and minor deficiencies do not require investment, but it requires time, training, implementation, monitoring and continuous improvement from the manufacturer.

Key words: good manufacturing practice, pharmaceutical manufacturer, critical deficiency, major deficiency, minor deficiency

Pp.62-72, Tables 3, Figure 1, References 10

Page 68: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

68 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

¯íäýñëýë

Ìàíàé óëñàä 2013 îíû áàéäëààð ¿íäýñíèé ýìèéí 31 ¿éëäâýð [1] ýì, ýìíýëãèéí õýðýãñýë, áèîáýëäìýë ¿éëäâýðëýí(Çóðàã 1)äîòîîäûí ýìèéí çàõ çýýëèéí 17 îð÷èì õóâèéã [2] õàíãàæ áàéíà.

Traditmedi

manufa22.6

Mema

tionalcine

acturer,6%

edical device anufacturer,

12.9%

Biologicamanuf

6.

al product facturer,.5%

C

m

Conventionalmedicine

manufacturer,58.1%

Figure 1. Local pharmaceutical manufacturers, by 2013

Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäëûã õàíãàí àæèëëàõ íü ñàéí ÷àíàðòàé ýì ¿éëäâýðëýõ¿íäýñ ñóóðü íü áîëæ ºãäºã.Ìîíãîë óëñàä “Ýì ¿éëäâýðëýëä òàâèõ åðºíõèé øààðäëàãà MNS 5524” ñòàíäàðòûã àíõ 2005 îíäáàòëàí õýðýãæ¿¿ëñíýýñ õîéøèõ 9 æèëèéí õóãàöààíä ¿íäýñíèé ýìèéí ¿éëäâýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðò òîäîðõîé àõèö äýâøèë ãàðñàí þì. Ýíý õóãàöààíä óã ñòàíäàðòûã 2 óäàà, 2011 áîëîí 2014 îíä øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëæ áàòàëñàí áàéíà. Ñòàíäàðòûí õàìãèéí ñ¿¿ëèéí õóâèëáàðûã Äýëõèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà (ÄÝÌÁ)-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì (WHO Technical Report Series, N°961, 2011, Annex 3) áîëîí ÄÝÌÁ-ûí Àðèóí ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë (WHO Technical Report Series, N° 961, 2011, Annex 6) óäèðäàìæèä ¿íäýñëýí øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëñàí íü îëîí óëñàä ýìèéí ¿éëäâýðëýëä áàðèìòàëæ áóé øààðäëàãà, õýì õýìæýýíä õ¿ðñýí ñòàíäàðò áîëæ ÷àäñàí áàéíà.

“Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë” åðºíõèé øààðäëàãûí õýðýãæèëòèéã õàíãàõ àðãà çàìûã øèíæëýõ óõààíû ¿íäýñëýëòýéãýýð íîòîëãîîíä ñóóðèëàí òîäîðõîéëîõíü ýíýõ¿¿ ñóäàëãààíû àæëûí ãîë ¿íäýñëýë áîëñîí þì.

Ò¿ëõ¿¿ð ¿ã: Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë GMP, ýìèéí ¿éëäâýð, “îíö íîöòîé” äóòàãäàë, “òîì” äóòàãäàë, “æèæèã” äóòàãäàë

Çîðèëãî

¯íäýñíèé ýìèéí ¿éëäâýðèéí ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë GMP-ûíõýðýãæèëòèéí ÿâö, ò¿¿íèéã õýðõýí ñàéæðóóëàõ çºâëºìæèéã áîëîâñðóóëàõ

çîðèëãûí õ¿ðýýíä äàðààõ çîðèëòûã äýâø¿¿ëýí ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã ã¿éöýòãýëýý. ¯¿íä:

1. ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì (WHO Technical Report Series, N°961, 2011, Annex 3) áîëîí ÄÝÌÁ-ûí Àðèóí ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë (WHO Technical Report Series, N° 961, 2011, Annex 6) óäèðäàìæèéí äàãóó ñóäàëãààíä õàìðàãäàõààð çºâøººðñºí ýìèéí ¿éëäâýðò ¿íýëãýý õèéõ

2. Èëýðñýí äóòàãäëûí äàâòàìæèéã “îíö íîöòîé”, “òîì”, “æèæèã” ãýñýí ãóðâàí àíãèëëààð òîãòîîõ

Màòåðèàë, àðãàç¿é

Ýõ îðíû 31 ýìèéí ¿éëäâýðýýñ 20 ¿éëäâýð Åâðîï ýì ¿éëäâýðëýæ áàéãààáºãººä òýäãýýðýýñ 14 íü òîãòìîë ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. Ñóäàëãàà ÿâóóëàõ №13-17/1A òîîò ̧ ñ ç¿éí çºâøººðëèéã àâ÷, ñóäàëãààíä õàìðóóëàõ õ¿ñýëò ãàðãàõàä äýýðõ 14 ýìèéí ¿éëäâýðýýñ 11 íü ñóäàëãààíä õàìðàãäàõûã çºâøººðñºí. Ñóäàëãààã øóóä àæèãëàëòûí àðãààð ÿâóóëëàà.

ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì (WHO Technical Report Series, N°961, 2011, Annex 3) áîëîí ÄÝÌÁ-ûí Àðèóí ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë (WHO Technical Report Series, N° 961, 2011, Annex 6) óäèðäàìæèéã ñóäàëãààíû øàëãóóð áîëãîí àøèãëàâ.

Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë áóþó GMP øààðäëàãà áèåëýýã¿é òîõèîëäîë á¿ðèéã äóòàãäàëä òîîöîí õ¿íèé áèåä ó÷ðóóëæ áîëîõ ýðñäëèéã õàðãàëçàíîíö íîöòîé, òîì, æèæèã ãýñýí àíãèëàëä õóâààí àâ÷ ¿çýâ [3].

Õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä èëýðõèé ýðñäýëòýé á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõýä õ¿ðãýõ, çàñ÷ çàëðóóëàõ àðãà õýìæýýã ÿàðàëòàé àâàõ øààðäëàãàòàé, áîäèòîé èëýðñýí äóòàãäëûã “îíö íîöòîé” äóòàãäàëä;¿ë òîõèðîõ íºõöºë áàéäàë, á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí ¿éë àæèëëàãààíä õ¿ðãýæ áîëîõ äóòàãäëûã “òîì” äóòàãäàëä õàìðóóëàâ. “Îíö íîöòîé” ýñâýë “òîì” àíãèëàëä õàìðóóëàõáàðèìò íîòîëãîî õàíãàëòã¿é õýäèé ÷ GMP øààðäëàãûã çºð÷èæ áóéã õàðóóëñàí äóòàãäëûã “æèæèã” äóòàãäàëä òîîöîâ.

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ýìèéí ¿éëäâýðò èëýðñýí äóòàãäëûã äýýðõ ãóðâàí àíãèëàëààð á¿ëýãëýí, ä¿í øèíæèëãýý õèéëýý.

¯ð ä¿í

¯éëäâýð¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààíä õèéñýí ¿íýëãýýã á¿ëýãëýí õ¿ñíýãò 1-3-ò ¿ç¿¿ëëýý.

Page 69: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 69

Table 1. Mostly observed “critical” deficiencies

№ “Critical” deficiencies, %

WHO Good Manufacturing Practices for pharmaceutical products: basic principles, WHO good manufacturing practices for sterile pharmaceutical products

1 63.6% 12.24 In order to minimize the risk of a serious medical hazard dueto cross-contamination, dedicated and self-contained facilities must beavailable for the production of particular pharmaceutical products, suchas highly sensitizing materials (e.g. penicillins) or biological preparations(e.g. live microorganisms). The production of certain other highly activeproducts, such as some antibiotics, hormones, cytotoxicsubstances andcertain non-pharmaceutical products, should not be conducted in the samefacilities.

2 63.6% 16.11 Contamination of a starting material or of a product by anothermaterial or product must be avoided. This risk of accidental crosscontaminationarises from the uncontrolled release of dust, gases, particles,vapours, sprays or organisms from materials and products in process, fromresidues on equipment, from intruding insects, and from operators clothing,skin, etc. The significance of this risk varies with the type ofcontaminantand of the product being contaminated.

3 45.5% 12.30 Production areas should be effectively ventilated, with aircontrolfacilities (including filtration of air to a sufficient level to preventcontamination and cross-contamination, as well as control of temperatureand, where necessary, humidity) appropriate to the products handled, to theoperations undertaken and to the external environment. These areas shouldbe regularly monitored during both production and non-production periodsto ensure compliance with their design specifications.

4 36.4% 12.2 The layout and design of premises must aim to minimize the risk of errors and permit effective cleaning and maintenance in order to avoid cross-contamination, build-up of dust or dirt, and in general, any adverse effect on the quality of products.

5 36.4% 12.9 Premises should be designed and equipped so as to afford maximumprotection against the entry of insects, birds or other animals. There shouldbe a procedure for rodent and pest control.

6 27.3% 17.20 QC records should be reviewed as part of the approvalprocess ofbatch release before transfer to the authorized person. Any divergence orfailure of a batch to meet its specifications should be thoroughly investigated.The investigation should, if necessary, extend to other batches of the sameproduct and other products that may have been associated with the specificfailure or discrepancy. A written record of the investigation should be madeand should include the conclusion and follow-up action.

7 27.3% WHO good manufacturing practices for sterilepharmaceutical products 4.6.1 Classification should be clearly differentiated from operationalprocess environmental monitoring. The maximum permitted airborneparticle concentration for each grade is given in Table 1.

8 18.2% 13.5 Balances and other measuring equipment of an appropriate rangeand precision should be available for production and control operations andshould be calibrated on a scheduled basis.

Table 2. Mostly observed “major” deficiencies

№ “Major” deficiencies, %

WHO Good Manufacturing Practices for pharmaceutical products: basic principles, WHO good manufacturing practices for sterile pharmaceutical products

1 63.6% 15.8 Records should be made or completed when any action is taken andin such a way that all significant activities concerning the manufacture ofpharmaceutical products are traceable. Records should be retained for atleast one year after the expiry date of the finished product.

2 54.5% 4.10 Processes and procedures should be established on the basis of the results of the validation performed.

3 54.5% 4.11 Particular attention should be paid to the validation of analytical test methods, automated systems and cleaning procedures.

4 54.5% 4.5 Qualification and validation should not be considered as one-off exercises. An ongoing programme should follow their first implementation and should be based on an annual review.

5 54.5% 4.8 Validation studies are an essential part of GMP and should beconducted in accordance with predefined and approved protocols.

Page 70: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

70 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

6 45.5% 13.6 Production equipment should be thoroughly cleaned on a scheduled basis.

7 45.5% 16.18 Time limits for storage of equipment after cleaning and before useshould be stated and based on data.

8 36.4% 12.2 The layout and design of premises must aim to minimize the riskof errors and permit effective cleaning and maintenance in order to avoidcross-contamination, build-up of dust or dirt, and in general, any adverseeffect on the quality of products.

9 36.4% 12.30 Production areas should be effectively ventilated, with aircontrolfacilities (including filtration of air to a sufficient level to preventcontamination and cross-contamination, as well as control of temperatureand, where necessary, humidity) appropriate to the products handled, to theoperations undertaken and to the external environment. These areas shouldbe regularly monitored during both production and non-production periodsto ensure compliance with their design specifications.

10 36.4% 13.5 Balances and other measuring equipment of an appropriate rangeand precision should be available for production and control operations andshould be calibrated on a scheduled basis.

Table 3.Mostly observed “minor” deficiencies

№ “Minor” deficiencies

WHO Good Manufacturing Practices for pharmaceutical products: basic principles, WHO good manufacturing practices for sterile pharmaceutical products

1 63.6% 14.35 Reagents made up in the laboratory should be prepared accordingto written procedures and appropriately labelled. The label shouldindicate the concentration, standardization factor, shelf-life, the date whenrestandardization is due, and the storage conditions. The label should besigned and dated by the person preparing the reagent.

2 54.5% WHO good manufacturing practices for sterile pharmaceutical products 4.5 High-efficiency particulate air (HEPA) filters should be subjectedto an installed filter leakage test in accordance with ISO 14644-3 at arecommended interval of every 6 months, but not exceeding12 months.

3 45.5% 12.19 Segregation should be provided for the storage of rejected, recalled,or returned materials or products.

4 45.5% 13.9 Production equipment should not present any hazard to the products.The parts of the production equipment that come into contact with theproduct must not be reactive, additive, or absorptive to an extent that wouldaffect the quality of the product.

5 45.5% 13.13 Starting materials in the storage area should be appropriatelylabelled. Labels should bear at least the following information:(a) the designated name of the product and the internal code referencewhere applicable;(b) the batch number given by the supplier and, on receipt, the control orbatch number given by the manufacturer, if any, documented so as toensure traceability;(c) the status of the contents (e.g. on quarantine, on test, released, rejected,returned, recalled);(d) where appropriate, an expiry date or a date beyond which retesting isnecessary. When fully validated computerized storage systems are used, not all of theabove information need be in a legible form on the label.

6 45.5% 14.5 All materials and products should be stored under the appropriateconditions established by the manufacturer and in an orderly fashion topermit batch segregation and stockrotation by a first-expire, first-outrule.

7 45.5% 15.1 Principle. Good documentation is an essential part of the qualityassurance system and, as such, should exist for all aspects of GMP.

8 45.5% 16.6 At all times during processing, all materials, bulk containers, majoritems of equipment, and where appropriate, the rooms and packaging linesbeing used should be labelled or otherwise identified with an indication ofthe product or material being processed, its strength (where applicable) andthe batch number. Where applicable, this indication shouldalso mention thestage of production. In some cases it may be useful to also record the nameof the previous product that has been processed.

Page 71: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÑÓÄÀËÃÀÀ, ØÈÍÆÈËÃÝÝ 71

Õýëöýìæ

1. “Îíö íîöòîé” äóòàãäàë

Ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ õàðàõàä, ýìèéí ¿éëäâýðò èëýð÷ áóé “îíö íîöòîé” äóòàãäàë íü áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí òºëºâëºëò, àãààðæóóëàëòûí ñèñòåìòýé õîëáîîòîé áºãººäñóäàëãààíä õàìðàãäñàí íèéò ýìèéí ¿éëäâýðèéí 45.5% íü àãààðæóóëàëòûí ñèñòåìã¿éí óëìààñ çóíû óëèðàëä öîíõ îíãîéëãîõ çàìààð ¿éëäâýðèéí ºðººã õºðãºæ áàéãàà íü áîõèðäëûí ýðñäëèéã óëàì íýìýãä¿¿ëæ áàéíà.

Ýìèéí ¿éëäâýðèéí 36.4% íü ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæèéí 12.2 çààëòûã çºð÷èæ áàéãàà íü ýìèéí ¿éëäâýðèéí áàðèëãà íàñæèëò ºíäºðòýé, øèíýýð áàéãóóëñàí ¿éëäâýðGMP íýâòð¿¿ëýõ ìýäëýã, òóðøëàãà äóòìàã, ¿éëäâýðèéí áàðèëãûã øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí ñàéæðóóëàõ ýñâýë øèíý ¿éëäâýð áàéãóóëàõ ñàíõ¿¿ãèéí ÷àäàâõèã¿é áàéãààòàé õîëáîîòîé.

Äýýðõ õî¸ð äóòàãäëààñ ¿¿äýí ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ýìèéí ¿éëäâýðèéí 63.6% ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæèéí 16.11 çààëòûã çºð÷èæ áàéíà.

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí 11 ýìèéí ¿éëäâýðèéí 63.6% íü β-ëàêòàìûí áîëîí öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí àíòèáèîòèêèéã áóñàä ýìòýé õàìò íýã áàéðàíä, èæèë øóãàìààð ¿éëäâýðëýæ áàéãàà íü àíòèáèîòèêèéí çîõèñòîé õýðýãëýý àëäàãäàõ ýðñäëèéã óëàì íýìýãä¿¿ëæ áàéíà.

ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæèéí 12.9 çààëòààð ýìèéí ¿éëäâýðèéí áàðèëãà áàéãóóëàìæ íü õîðõîé øàâüæ, øóâóó, àìüòàí íýâòðýõýýñ á¿ðýí õàìãààëñàí òºëºâëºëò, òîíîãëîëòîé áàéõ ¸ñòîé àòàë 36.4% íü õîðõîé øàâüæ, ìýðýã÷ýýñ õàìãààëñàí òîíîãëîëã¿é, ýíý àæëûã àðèóòãàë, õàëäâàðã¿éòãýëèéí áàéãóóëëàãàòàé ãýðýý õèéõ áàéäëààð øèéäâýðëýæ áàéíà. Àðèóòãàë, õàëäâàðã¿éòãýëèéí áàéãóóëëàãààð æèëäýý 1-2 óäàà õîðòîí øàâüæèéí áîëîí ìýðýã÷èéí óñòãàë õèéëãýæ áàéãààãààð õîðõîé øàâüæ, ìýðýã÷èéí õÿíàëòûã õÿçãààðëàõ ¸ñã¿é þì.

Ñóäàëãàà õèéñýí ýìèéí ¿éëäâýðèéí íýãýýñ áóñàä íü÷àíàðûí áàòàëãààæèëòûí àëáàã¿é, ÷àíàðûí õÿíàëòûí àëáàíààñ á¿òýýãäýõ¿¿íèé öóâðàëä õóäàëäàí áîðëóóëàõ çºâøººðºë îëãîæ áàéíà. Ýìèéí ¿éëäâýðèéí 27.3% íü ÷àíàðûí õÿíàëòûí á¿ðòãýëä ä¿í øèíæèëãýý õèéõã¿é áàéãàà íü öóâðàëûí ¿éëäâýðëýëèéí á¿ðòãýëèéí ìàÿãò áîëîí á¿ðòãýëýýñ õàðàãäàæ áàéíà.

Ýìèéí ¿éëäâýðèéí áàéðûã öýâýð á¿ñýä õóâààñàí õýäèé ÷ ýíý àíãèëàëûã ¿éëäâýðëýæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæ ÷àíàðààñ õàìààðàí àãààðæóóëàëòûí ñèñòåìèéí ÷àíàð õàíãàëò, áàòàëãààæóóëàëòààð óðüä÷èëàí íîòëîîã¿é áàéíà.

Öýâýð á¿ñèéí àíãèëëûã àãààð äàõü æèæèã õýñãèéí çºâøººðºãäºõ äýýä õýìæýý áîëîí íÿíãèéí áîõèðäëûí ò¿âøèí ãýñýí õî¸ð ¿ç¿¿ëýëòýýð òîäîðõîéëîõ ¸ñòîé àòàë [4] çºâõºí “íÿíãèéí áîõèðäëûí ò¿âøèí” ãýñýí ¿ç¿¿ëýëòýýð ºäºð òóòìûí õÿíàëòûã õèéæ áàéíà. Ǻâõºí íýã ýìèéí ¿éëäâýð àãààðûí õÿíàëòûí èäýâõèòýé àðãà áóþó àãààð ñîðüöëîã÷îîð ñîðüö àâàõ àðãûã òóíãààõ àðãàòàé õîñëóóëàí õýðýãëýæ áàéãàà áîë áóñàä ýìèéí ¿éëäâýð íÿíãèéí áîõèðäëûí ò¿âøèíã àãààðûí õÿíàëòûí èäýâõèã¿é àðãà áîëîõ ïåòðèéí àÿãàíä òóíãààõ àðãààð ñîðüö àâ÷, òîäîðõîéëæ áàéíà. Àãààð äàõü æèæèã õýñãèéí çºâøººðºãäºõ äýýä õýìæýý ¿ç¿¿ëýëòèéã òîäîðõîéëîõ æèæèã õýñýã òîîëîã÷ áàãàæã¿é ¿éëäâýð¿¿ä öýâýð á¿ñèéí àíãèëëûã çºâõºí íÿíãèéí áîõèðäëûí ò¿âøèí ¿ç¿¿ëýëòýýð òîäîðõîéëñîîð áàéíà.

Ýìèéí ¿éëäâýðèéí 18.2% íü ¿éëäâýðëýë áîëîí õÿíàëòûí ¿éë àæèëëàãààíä õýðýãëýæ áóé æèí, õýìæèõ õýðýãñëèéí òîõèðãîîã òîãòìîë õèéõã¿é [5] áàéãàà íü áàòàëãààæóóëàëò, ÷àíàð õàíãàëò, òîõèðãîî õèéõ òóðøëàãà ìýäëýã äóòàãäñàíòàé õîëáîîòîéáàéíà.

2. “Òîì” äóòàãäàë

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ýìèéí ¿éëäâýðèéí 63.6% íü ýìèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí á¿ðòãýëèéã öàã òóõàéä íü á¿ðòãýäýãã¿é, ìºí á¿ðòãýëèéã õàäãàëàõ õóãàöààã òîäîðõîé òîãòîîãîîã¿é òóë õóãàöààã¿é õàäãàëæ áàéíà.

×àíàð õàíãàëò, áàòàëãààæóóëàëò õèéõ ìýäëýã, òóðøëàãàã¿éí óëìààñ ýìèéí ¿éëäâýðèéí 54.5% íü ÷àíàð õàíãàëò áà áàòàëãààæóóëàëòûã GMP-èéí ñàëøã¿é õýñýã áîëãîí óðüä÷èëàí òîãòîîñîí, áàòëàãäñàí ïðîòîêîëûí äàãóó [6] õýðýãæ¿¿ëäýãã¿é, ¿ðãýëæèëñýí õºòºëáºðã¿é [7] áàéíà. ̺í øèíæèëãýýíèé àðãûí, àâòîìàòæóóëñàí ñèñòåìèéí áîëîí öýâýðëýãýýíèé áàòàëãààæóóëàëòûã õèéæ õýâøýýã¿é [8], áàòàëãààæóóëàëòûí ¿ð ä¿íä ¿íäýñëýí ïðîöåññèéí òîäîðõîéëîëò áîëîí æóðìûã áîëîâñðóóëäàãã¿é áàéíà [9].

Ýìèéí ¿éëäâýðèéí 45.5% íü ¿éëäâýðèéí òîíîã òºõººðºìæèéí öýâýðëýãýýã òîãòìîë õèéæ õýâøýýã¿é, öýâýðëýãýýíèé õ¿÷èíòýé õóãàöààã òóðøèëòààð òîãòîîãîîã¿é; 36.4%-ä áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí åðºíõèé òºëºâëºëò, çîõèîí

Page 72: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

72 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

áàéãóóëàëò íü àëäààòàé, ìºí ÷àíàð õàíãàëò áàòàëãààæóóëàëò õàíãàëòã¿é õèéäãýýñ öýâýðëýãýý áîëîí àãààðæóóëàëòûí ñèñòåìèéí ¿ð íºëºº òîäîðõîé áóñ, æèí, õýìæèõ õýðýãñëèéí òîõèðãîîã óðüä÷èëàí áàòàëñàí òºëºâëºãººíèé äàãóó òîãòìîë õèéõã¿é áàéíà.

3. “Æèæèã” äóòàãäàë

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ¿éëäâýðèéí 63.6%-ä ººðèéí ëàáîðàòîðèä áýëòãýñýí óðâàëæ áîäèñûã øààðäëàãûí äàãóó øîøãîëîäîãã¿é [10] äóòàãäàë èëýðñýí.

Ýìèéí ¿éëäâýðèéí 45.5% íü õàäãàëàõ íºõöëèéã òîãòîîæ, òîõèðîõ íºõöºëä íü õàäãàëàõ ¸ñòîé ìàòåðèàë á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òåìïåðàòóð, ÷èéãøëèéí õÿíàëòã¿éãýýð õàäãàëäàã, ãîëîãäîë, ýðã¿¿ëýí òàòñàí, áóöààãäñàí ìàòåðèàë, á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òîäîðõîé òóñãààðëàëò õèéæ õàäãàëààã¿é, õàäãàëàõ áàéðàíä áàéãàà ýõëýë ìàòåðèàëûã øààðäëàãûí äàãóó øîøãîëîîã¿é áàéíà.

Áàðèìòæóóëàëòûã ÷àíàðûí áàòàëãààæèëòûí òîãòîëöîîíû á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîëãîí GMP á¿õèé ë àñóóäëààð õèéãýýã¿é äóòàãäàë 45.5%-ä èëýðñýí. Ò¿¿í÷ëýí ¿éëäâýðëýëèéí á¿õèé ë ¿å øàòàíä á¿õ ìàòåðèàë, Ẻí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñàâ, òîíîã òºõººðºìæèéí òîìîîõîí õýñýã, øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ¿éëäâýðëýë ÿâàãäàæ áóé ºðºº, ñàâëàëòûí øóãàìä ¿éëäâýðëýæ áóé á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð, òóí, öóâðàëûí äóãààðûã òóñãàñàí õàÿã áàéðëóóëæ õýâøýýã¿é áàéíà.

Ýìèéí ¿éëäâýðèéí 45.5% íü á¿òýýãäýõ¿¿íòýé õàðüöàõ õýñã¿¿äèéí ìàòåðèàëä òàâèõ øààðäëàãûã ¿éëäâýðèéí òîíîã òºõººðºìæèéí òåõíèêèéí øààðäëàãàä òóñãààã¿é, òîíîã òºõººðºìæ õóäàëäàí àâàõàä ýíý àñóóäëûã ñàéòàð õàðãàëçàí ¿çýõã¿é áàéíà.

Ä¿ãíýëò:

1. Ýìèéí ¿éëäâýðò èëýð÷ áóé “îíö íîöòîé” äóòàãäàë íü áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí òºëºâëºëò, àãààðæóóëàëòûí ñèñòåìòýé õîëáîîòîé áàéíà.

2. Ýìèéí ¿éëäâýðò çîíõèëîí èëýð÷ áóé “òîì” äóòàãäàë íü áàðèìòæóóëàëò, ÷àíàð õàíãàëò áàòàëãààæóóëàëòòàé õîëáîîòîé. Ýäãýýð äóòàãäëûã çàñ÷ çàëðóóëàõàä õºðºí㺠ìºí㺠òºäèéëýí øààðäàãäàõã¿é, õàðèí öàã õóãàöàà, ñóðãàëò, õýðýãæ¿¿ëýëò, õÿíàëò, áàéíãûí ñàéæðóóëàëò õèéõ øààðäëàãàòàé òóë ýìèéí ¿éëäâýð ñàíàà÷ëàãàòàé àæèëëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

3. Ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ õàðàõàä “æèæèã” äóòàãäàë íü áàðèìòæóóëàëòûí òîãòîëöîî, ¿éëäâýðèéí òîíîã òºõººðºìæèéí òåõíèêèéí øààðäëàãà,

õàäãàëàõ áàéðíû çîõèîí áàéãóóëàëò, íºõöºëòýé õîëáîîòîé áºãººä ýäãýýðèéã çàñ÷ çàëðóóëàõàä öàã õóãàöàà, ñóðãàëò, õýðýãæ¿¿ëýëò, õÿíàëò, áàéíãûí ñàéæðóóëàëò õèéõ øààðäëàãàòàé, õàðèí õºðºí㺠ìºí㺠øààðäàãäàõã¿é.

Íîìç¿é

1. ÝÌß-íû Òóñãàé Ǻâøººðëèéí Ãàçàð, 2013 îí

2. ÝÌß, Ýð¿¿ë Ìýíäèéí Ñàëáàðûí ñóóðü øèíý÷ëýë, “Õàðèóöëàãà, õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ æèë-2013” Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí óäèðäàõ àæèëòíóóäûí çºâëºãººíèé ýìõòãýë; 2013. x.248.

3. Good manufacturing practice: The inspection process [Accessed 2013 Oct 15]. Available from:http://www.mhra.gov.uk/Howweregulate/M e d i c i n e s / I n s p e c t i o n a n d s t a n d a r d s /G o o d M a n u f a c t u r i n g P r a c t i c e /Theinspectionprocess/

4. ÄÝÌÁ Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí öóâðàë. №961, 2011,Õàâñðàëò6, ÄÝÌÁ-ûí Àðèóí ýìèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë óäèðäàìæ,4.6.1 çààëò

5. ÄÝÌÁ Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí öóâðàë. №961, 2011,Õàâñðàëò3, ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæ, 13.5 çààëò

6. ÄÝÌÁ Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí öóâðàë. №961, 2011,Õàâñðàëò3, ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæ, 4.8 çààëò

7. ÄÝÌÁ Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí öóâðàë. №961, 2011,Õàâñðàëò3, ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæ, 4.5 çààëò

8. ÄÝÌÁ Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí öóâðàë. №961, 2011,Õàâñðàëò3, ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæ, 4.11 çààëò

9. ÄÝÌÁ Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí öóâðàë. №961, 2011,Õàâñðàëò3, ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæ, 4.10 çààëò

10. ÄÝÌÁ Òåõíèêèéí òàéëàíãèéí öóâðàë. №961, 2011,Õàâñðàëò3, ÄÝÌÁ-ûí Ýì ¿éëäâýðëýëèéí çîõèñòîé äàäàë: ¿íäñýí çàð÷èì óäèðäàìæ, 14.35 çààëò

Òàëàðõàë

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí ¿íäýñíèé ýìèéí ¿éëäâýð¿¿äýä

òàëàðõàë èëýðõèéëüå.

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Ýìç¿éí óõààíû äîêòîð Ä.Ýíõæàðãàë

Page 73: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª 73

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª

Õîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿åèéí èììóíîãèñòîõèìèéí îíîøèëãîîíû àñóóäàëä

Õ. Ãýðýëýý1, Ä. Àâèðìýä2, Ì.Òóóë3, Ö. Áàòáîëä1

1Ýìãýã Ñóäëàëûí ¯íäýñíèé Òºâ, 2Õàâäàð Ñóäëàëûí ¯íäýñíèé Òºâ, 3Àíàãààõ Óõààíû Õ¿ðýýëýí

Abstract

Immunohistochemical diagnostics in stomach cancer

Gerelee.Kh1., Avirmed.D2., Tuul.M3., Batbold.Ts1

1National pathology center, 2National cancer center, 3Medical research institute

Although stomach cancer immunohistochemistry is similar tothe immunohistochemistry of other organ, it has great impact on diagnosis and treatment, such as its ability to reveal whether the cancer is primary or metastatic and which treatment model would be more effective in individual case.

Lately, CK7, CK20 and CDX-2 immunohistochemical markers are commonly used in stomach cancers.Stomach cancer prognosis is different in each patient, depending on several factors, patients’ health status, cancer cell differentiation, and cancer cell growth. To evaluate these factors,immunohistochemical analysis is more effective and for this purpose they use Ki-67, CD 34, BCL-2, p53, Cyclin D1, andHer-2 markers.The evaluation of HER-2 expression should be carefully carried out, as following:

1. HER-2 expression should be evaluated on minimum 5 positive stained cells. The evaluation criteria aremicroscopic magnification and cytoplasmic membrane-stained pattern.

2. Other than the membrane-stained pattern must be excluded. HER2 gene evaluation (FISH) can confirm the HER2 IHCexpression.

3. Usage of FDA approved antibody (4B5) has the advantageof increased sensitivity.

4. The algorithm for the evaluation of HER-2 expression used for breast cancer has 50% possibility of false negativity if it is used for stomach cancer. Therefore, it is needed to beevaluated with another specific algorithm. Because HER-2 2+ and 3+ cases can improve outcome with usingTrastizumab treatment.

Key words: Immunohistochemical analysis, Stomach cancer, K7, CK20, Bcl 2, HER2, CDX-2, p53, Cyclin D1.

Pp.73-80, References 52

Page 74: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

74 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Äàðõàí ãèñòîõèìèéí íü îð÷èí ¿åä àëèâàà ºâ÷èí ýìãýãèéã ÿëãàí îíîøëîæ, ýì÷èëãýýíèé çºâ òàêòèê áîëîâñðóóëàõàä çàéëøã¿é àøèãëàõ ÷óõàë øèíæèëãýýíèé íýã áîëîîä áàéíà. Ó÷èð íü ýäèéí øèíæèëãýýíèé òàâèóð øèëýí äýýð áýõæñýí ýäèéí ãàäàðãóó äýýð èëðýõ äààâàð ðåöåïòîðóóä, ôåðìåíò¿¿ä èììóíîãëîáóëèíóóäûãàìüäýäýñäýýðõàðæáàéãààøèãàæèãëàõáîëîìæýìãýã ñóäëàà÷ ýì÷èä îëãîäîã.

Àíõ 1975 îíä G.Kohler, C.Milstein íàð äàðõëààæóóëñàí àìüòíààñ äýë¿¿íèé ýñèéã ìèåëîìèéí ýñòýé íèéë¿¿ëýí ýðëèéçæ¿¿ëýí ìîíîêëîíàëü ýñðýã áèåèéã ãàðãàæ àâñíààð äàðõàí ãèñòîõèìèéí ¿íäñèéã òàâüñàí áàéíà.1984 îíä ýäãýýð á¿òýýë íü íîáåëèéí øàãíàë õ¿ðòñýí áàéíà.

Äàðõàí ãèñòîõèìèéí øèíæèëãýýíèé àðãààð õàâäðûí ýäèéí ãàðâàëûã òîäîðõîéëîõ, ÿëãàí îíîøëîõ, åðäèéí ¿åä òîäîðõîéëîãäîîã¿é ýä äîòîðõè ¿ñýðõèéëëèéã îíîøëîõ, ¿ñýðõèéëëèéí àíõäàã÷ ãîëîìòûã èëð¿¿ëýõ, õàâäðûí äààâðûí

èäýâõæèë, õàâäðûí áèîëîãèéí øèíæ ÷àíðûã ¿íýëýí ºñºëòèéí èäýâõæëèéã òîäîðõîéëæ, òàâèëàíã òîãòîîæ áàéíà [49, 50, 51].

Èììóíîãèñòîõèìèéí ¿ð ä¿íãèéí ¿íýëãýý

1985îíä Mc. Carthy áîëîõ áóñàä Histo Score(H.S) èéì àðãûã àíõ õýðýãëýæ áàéñàí. Àíõ ýñòðîãåí áà ïðîãåñòðîí ðåöåïòîðûí ÿëãàðàëòûí ¿ð ä¿íã òîîöîõîä õýðýãëýãäýæ áàéæýý. ¯¿íä: Áóäàëòûí ã¿íýýñ øàëòãààëàí 4 çýðýãò õóâààæ ¿çäýã.

Áóäàëòûí ã¿íèéã 0 òýã ãýâýë áóäàëò ºãººã¿é.

1 íýã ãýâýë ìàø áàãà áóäàãäñàí.

2 õî¸ð äóíä çýðýã áóäàãäñàí

3 ãóðàâ õ¿÷òýé áóäàãäñàí

4 äºðºâ õýò õ¿÷òýé áóäàãäñàí

Çàðèì ñóäëàà÷èä 3 áàëëûí ñèñòåìèéã õýðýãëýäýã. Ýíý íü æèøýý íü: 20% íü áóäàãäààã¿é ýñ¿¿ä , 10% áàãà áóäàãäñàí, 30% äóíä çýðýã áóäàãäñàí, 40% õýò áóäàãäñàí ãýæ ¿çâýë, ýíý íü ýñèéí áóäàãäàëòûí

Fig. 2 Stepwise approach to IHC scoring in gastric cancer: tissue and quality issues (mod. acc. to [31])

Page 75: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª 75

ã¿íä ¿ðæ¿¿ëñíýýð HistologyScore-èéã îëæ áîëíî. Òîìü¸î: 20*0+10*1+30*2+40*3=190

Ñóäëàà÷èä èõýâ÷ëýí ÷àíàðûí ¿íýëãýý ºãäºã áºãººä òýð íü ñºðºã (-) áàãà çýðýã ýåðýã (+), äóíä çýðýã ýåðýã (++), õ¿÷òýéýåðýã (+++) ãýæ òîîöíî [25,26] .

Õîäîîäíû õîðò õàâäðûí èììóíîãèñòîõèìèéí îíîøèëãîî íü áóñàä ýðõòýí òîãòîëöîîíû èììóíîãèñòîõèìèéí àðãóóäòàé àäèë áîëîâ÷, õîäîîäíû õîðò õàâäðûí îíîøèëãîîíä ÷óõàë àÿ õîëáîãäîëòîé õîäîîäíû àíõäàã÷ õàâäàð ìºí ýñýõ, ýñâýë ººð ýðõòýí òîãòîëöîîíîîñ ¿ñýðõèéëñýí ýñýõ, îíîø òîäîðñîí òîõèîäîëä ýì÷èëãýýíèé õóâüä ÿìàð ýì÷èëãýý èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé çýðýã ººð÷ëºëò¿¿ä çýðýãò õàðèó ºãä㺺𺺠à÷ õîëáîãäîë á¿õèé øèíæèëãýýíèé àðãà þì [1-5].

Ñ¿¿ëèéí ¿åä õîäîîäíû àíõäàã÷ õîðò õàâäàðûã èëð¿¿ëýõýä èë¿¿òýé èõ õýðýãëýæ áàéãàà ÑÊ 7, ÑÊ 20, CDX-2 èììóíîãèñòîõèìèéí ìàðêåðóóä îðäîã áàéíà[13-18].

ÑÊ7 çàâñðûí ôèëàìåíòûí óóðàã, ìîëåêóë æèí íü 54 êÄà, á¿õ òºðëèéí áóë÷èðõàéëàã ýñ¿¿äýýñ ÿëãàðíà, ãîë òºëºâ ýñèéí ñèéâýíãèéí áóäàãäàëò ºãíº, õýâèéí áîëîí õàâäðûí áóë÷èðõàéëàã ýñèéã áîëîí öîðãîíû ýñèéí áóäàãäàëò ºãíº. Çàðèì õîâîð òîõèîäîëä ñóäàñíû äîòðîâ÷ ýñ¿¿äèéí áóäàãäàëò ºãíº. ÑÊ 7 íü ýëýãíèé ýñ, Ẻðíèé ñóâãàíöðûí ýñ¿¿ä, àðüñ, õýë, óëààí õîîëîé, óìàéí õ¿ç¿¿íèé îëîí äàâõðàãà õó÷óóð ýñ¿¿äýä îãò èëýðäýãã¿é áàéíà [6-12].

ÑÊ 20 – êåðàòèí 1-ð òºðºëä áàãòàíà, ãîë òºëºâ õîäîîäíû áà íàðèéí ãýäýñ, àðüñíû Ìåðêåëèéí ýñýýñ ÿëãàðíà. Ìîëåêóë æèí íü 46 êÄà. ÑÊ 20 íàðèéí ãýäýñíèé áèå ã¿éöñýí ýñ, õóíäàãàí ýñ¿¿äýä áàéäàã ¿íäñýí óóðàã þì. Ǻâõºí õîäîîä áà íàðèéí ãýäýñíèé ñàëñòûí ýñ¿¿äýýñ ÿëãàðäàã. ̺í ÑÊ 20 íü á¿ä¿¿í ãýäýñíèé, õîäîîäíû, íîéð áóë÷èðõàéí, öºñíèé çàìûí, ºíäãºâ÷íèé áóë÷èðõàéëàã õîðò õàâäðóóäàä ýåðýã èëðýõ áà øèëæ¿¿ð õó÷óóð ýäèéí ãàðàëòàé äàâñàãíû õàâäàð, Ìåðêåëü ýñèéí õàâäðóóäàä ýåðýã áàéíà. Õàðèí õàâòãàé õó÷óóð ýäèéí õàâäàð, õºõíèé, óóøèãíû, óìàéí ñàëñòûí áóë÷èðõàéëàã õàâäàð, óóøèãíû æèæèã ýñò õàâäàð çýðýãò ÑÊ 20 èëýðäýãã¿é [27-30].

CDX2 - ðåêîìáèíàíò óóðàã, íàðèéí ãýäýñíèé ºâºðìºö òðàíñêðèïöèéí õ¿÷èí ç¿éë, ãåí CDX2 ýíý óóðàã íü ãîë òºëºâ íàðèéí ãýäýñíèé õºãæëèéí ýðò ¿åä èëðýõ áà íàðèéí ãýäýñíèé ñàëñòûí ÿëãàðàë, ¿ðæëèéí ¿éë ÿâöûã õÿíàäàã, 13g 12-13 äýýð áàéðëàäàã óóðàã þì. Íàðèéí ãýäýñíèé ñàëñòûí áèå ã¿éöñýí ýñ¿¿äèéí ÿëãàðàí õºãæëèéã äýìæäýã. CDX2 óóðàã á¿ä¿¿í ãýäýñíèé àíõäàã÷

ìºí ¿ñýðõèéëñýí õàâäðûí ¿åä, õîäîîäíû ñàëñòûí ãýäýñæèõ õóâèðàë, ãýäýñíèé õýëáýðèéí õîäîîäíû õàâäðûí ¿åä èëðýíý. Óã óóðàã çºâõºí áîðòãîí ýñ¿¿ä áîëîí á¿ä¿¿í ãýäýñíèé áóë÷èðõàéëàã õàâäðûí ¿åä ýåðýã áàéõ áà ò¿¿íèé òóñëàìæòàéãààð á¿ä¿¿í ãýäýñíèé õîðò õàâäðûí ¿ñýðõèéëëèéã òàíèõàä îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé. CDX2 óóðãèéã õàâäðûã äàðàíãóéëàã÷ óóðàã ãýæ ¿çäýã. ̺í óã óóðàã íü õîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿åä ãýäýñæèõ ¿éë ÿâöòàé íÿãò õîëáîîòîé ãýæ ¿çýæ áàéíà. CDX2 –ûí ÿëãàðàë íü õîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿åä ºâ÷íèé ÿâö áîëîí òàâèëàíòàé øóóä õàìààðàëòàé ãýæ òîäîðõîéëñîí áàéíà [31-35].

Õîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿åä ºâ÷íèé òàâèëàí õóâü õ¿íèé áèåèéí áàéäàë, ýñèéí óðãàëò, õàâäðûí ýñèéí ÿëãàðàë, øèíæ ÷àíàð çýðýã îëîí õ¿÷èí ç¿éë¿¿äýýñ õàìààð÷ õ¿í áîëãîíä àäèë òºñòýé áàéäàãã¿é. Ýäãýýð õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã òîäðóóëàõàä èììóíîãèñòîõèìèéí øèíæèëãýýíèé àðãà èë¿¿ à÷ õîëáîãäîëòîéáà äýýðõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîãòîîõîä äàðààõ ìàðêåðóóäûã òîäîðõîéëäîã. ¯¿íä: Ki 67, CD 34, BCL-2, p53, Cyclin D1, Her-2 [19-25].

• Ki 67 – Ẻìèéí óóðàã, 2 òºðëèéí èçîôîðìòîé 345 áà 395 Êäà, ýñ õóâààãäëûí á¿õ ¿å øàòàíäèëðýõ áà ýñðýã áèå íü çºâõºí Ẻìèéí õ¿ðýýíä èëðýíý. ÄÍÕ ðåïàðàöè äàõü ¿åä èëðýõã¿é áàéæ áîëíî. Ki 67 –ûí èëðýë íü õîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿å øàò, ÿëãàðàë çýðýãòýé ýí òýíö¿¿ áèå äààñàí òàâèëàí òîäîðõîéëîã÷ õ¿÷èí ç¿éë þì [36-41].

• BCL2 (124; BXCL-2-100) ýíý àïîïòîçûã äàðàíãóéëàã÷ óóðàã þì. Õðîìñîìûí t (14; 18) (q32; q21) òðàíñëîêàöàä îðîëöäîã ãåíèéí òóñëàìæòàéãààð ÿëãàðíà. Ýíý íü ãîë òºëºâ ôîëëèêóëò ëèìôîìûí ¿åä èëýðíý. Ãåíèéí òðàíñëîêàöèéí ¿ð ä¿íä BCL2 óóðãèéí õýò ÿëãàðàëò áîëäîã áàéíà. Ãýõäýý t(14; 18) ãåíèéí òðàíñëîêàöè íü BCL2 óóðãèéí õýò ÿëãàðàëòûí ãîë íºõöºë íü áèø þì. Õýâèéí ¿åä BCL2 æèæèã ëèìôîöèò, Ò ýñ, çàðèì íýã ¿ðæëèéí òºâä áàéíà. Äýë¿¿íèé òàðõèëàã äàâõàðãà ñàéí áóäàãääàã, õîëòîñëîã äàâõàðãà áóäàãääàãã¿é. BCL2 óóðãèéí ýñðýãáèå íü ôîëëèêóëò ëèìôîì, ëèìôîáëàñò ëèìôîì, òîì ýñò àíàïëàñòèê ëèìôîì, Ò,  ýñò ëèìôîì, ¿ñò ýñò õýëáýðèéí ëåéêîçûí ¿åä ýåðýã áàéíà. Ïàðàôèí ç¿ñëýãò BCL2 óóðàã òýð áîëãîí õàäãàëàãääàãã¿é òóë ÈÃÕ-èéí óðâàë ÿâóóëàõäàà äóëààíû äàìæëàãûí ºíäºð õýìæýýñò ðÍ áóôåðò ÿâóóëàõ íü ¿ð ä¿íòýé. Ñèéâýíãèéí áóäàãäàëòòàé. Ôîëëèêóëò ëèìôîìûã ¿çýæ áàéãàà òîõèîëäîëä äîòîîä ýåðýã õÿíàëò íü çàõûí áàéðëàëòàé ëèìôîöèò

Page 76: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

76 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

ýñ þì. Õîäîîäíû õîðò õàâäðûí ¿åä ãîë òºëºâ òóíãàëãèéí ýñýýñ ãàðàëòàé õàâäðûí ¿åä áóäàãääàã [49-51].

• CD 34 - òðàíñìåìáðàíû óóðàã, 116 Êäà æèíòýé, áîëîâñðîîã¿é öóñíû ýñ, õÿëãàñàí ñóäàñíû äîòðîâ÷ ýñ, ¿ð õºâðºëèéí ôèáðîáëàñò, õîâîð òîõèîäîëä ìýäðýëèéí ãëèè ýñ¿¿ä áóäàãääàã áàéíà. Ýíý ýñðýã áèå íü ñóäàñíû ¿¿ñýëòèéí ýðò ¿åä èëðýõ áà ºâºðìºö öàãààí ýñèéí ÿëãàðëûí ¿åä áîëîí öóñíû á¿õ ýñ¿¿äèéí ÿëãàðëûí ýðò ¿åä òóñ òóñ èëðýíý. CD 34 àðõàã ëèìôîèä ëåéêåìè, ëèìôîìà, îëîí ãîëîìòîò ìèåëîìà ¿åä ñºðºã áàéíà.CD34 (Q Bend 10; My 10) 纺ëºí ýäèéí ãàðàëòàé õàâäðûí ãèñòèîãåíåòèê ñóäàëãààíä àøèãëàäàã. Áóäàãäàëò íü ìåìáðàíû áóäàãäàëòààð èëýðíý. Äîòîîä ýåðýã õÿíàëò ñóäàñíû ýíäîòåëè ýñ þì [50].

• Ð 53 - õàâäðûí äàðàíãóéëàã÷, òðàíñêðèïòîð õ¿÷èí ç¿éë, 17 –ð õðîìîñîì äýýð áàéðëàíà, îëîíõè õàâäðûí ¿åä ÿëàíãóÿà õºõíèé õîðò õàâäàð, óóøèãíû õîðò õàâäàð, á¿ä¿¿í ãýäýñíèé õîðò õàâäàð çýðýãò ÷ºëººò àëëåëèéã àëääàã. Ð 53 õî¸ð ÿíç áàéäàã áºãººä íýã íü çýðëýã õýëáýð /wild type/, íºãºº íü ìóòàíò õýëáýð /mutant type/ [41, 42].

• Cyclin D–ýñèéí öèêëèéã çîõèöóóëàã÷ óóðàã, êîäëîãäîîã¿é óóðãèéí ãåíîìûã çîõèöóóëíà, êîäëîãäñîí ãåíîìîîñ 2 òºð뺺ð ÿëãààòàé áàéíà.Cyclin D íü Diceróóðãèéã èäýâõæ¿¿ëíý, ýíý óóðàã èäýâõã¿é ìèêðî-ÐÍÕ–èéí óðüäàë, ºñãèéò õýëáýðèéã íýã óòàñëàã èäýâõòýé õýëáýðò øèëæ¿¿ëäýã. Òèéì ó÷ðààñ îëîí õàâäðûí ¿åä ýäãýýð ìèêðî –ÐÍÕ-èéí õýìæýý áóóð÷ òàâèëàíãèéí õóâüä ìóó íºëººòýé áàéäàã íü îëîí ñóäàëãààãààð òîãòîîãäñîí áàéíà.Cyclin D1(SP4; DCS-6; 5 D4; HD64)Ýñèéí öèêëèéí S ôàçûí ÿâàëòûã õàðèóöäàã óóðàã þì. Cyclin D1 óóðãèéí ººð íýã íýð íü PRAD1; BCL1 ýíý íü 11-ð õðîìñîìä áàéðëàäàã. Õ¿íèé ìàø îëîí òîîíû õîðò õàâäðûí ¿åä èëýðíý. Cyclin D1 óóðãèéí õýò èõ ÿëãàðàëò õàâäðûí ýñèéí Ẻìä èëðýõ áà èõýâ÷ëýí çàõûí ýñýýñ ãàðàëòàé ëèìôîìûí ¿åä èëýðäýã íü îíîøëîãîîíû à÷ õîëáîãäîëòîé. Ýåðýã ÈÃÕ-èéí ¿ð ä¿íã òîîöîõäîî çºâõºí Ẻìèéí ã¿í áóäàëòûã òîîöíî. Õàðèí ñóë áóäàãäàëòûã ¿ñò ýñèéí ëåéêîç ïëàçìîöèòîìûí ¿åä ºãíº. Cyclin D1-èéí èëð¿¿ëýëòèéã ýääýõ ç¿ñëýãò ñàéæðóóëàõûí òóëä èëð¿¿ëýëòèéí ñèñòåì íü ñàéí áàéõ ̧ ñòîé. Òóóëàéíû ìîíîêëîíò ýñðýãáèåèéã õýðýãëýñýí ¿åä õàìãèéí ñàéí ¿ð ä¿í ãàðäàã. Áººìèéí áà

ñèéâýíãèéí áóäàãäàëòààð èëýðíý. Äîòîîä ýåðýã õÿíàëò öóñíû ñóäàñíû ýíäîòåëèéí ýñèéí Ẻìèéí áóäàãäàëò [43-48].

• HER2 - áîëîâñîðñîí óóðàã, 1233 õ¿÷ëýýñ òîãòîíî, ìîëåêóë æèí íü 137.9 ÊÄà. Ìºí ººðòºº ýñèéí áóñ äîìåí àãóóëíà. Òýäãýýð íü 7 õýñãýýñ N-ãëèêîçæèõ õýñýã, òðàíñìåìáðàíû õýñýã, öèòîçîëèéí äîìåí çýðãýýñ á¿ðäýíý.Ýíý ýñðýã áèå õºõíèé õîðò õàâäàðûí 30%-ä ÿëãàðíà, ýíý óóðàã èõ õýìæýýãýýð ÿëãàðàõ íü òóõàéí õîðò õàâäðûí ÿâö òàâèëàíã ìóóòàéã òîäîðõîéëíî.HER2 ãîë òºëºâ ºíäãºâ÷íèé, õîäîîäíû, óìàéí õîðò õàâäðûí ¿åä òîäîðõîéëîãäîíî. Ñóäëàà÷èä ñ¿¿ëèéí ¿åä HER2-èéí èëðýëýýñ õàìààð÷ öààøäûí ýì÷èëãýýíèé òàêòèêèéã ñîíãîõîä àøèãëàñàí áàéíà. HER2 èììóíîãèñòîõèìèéí ¿ð ä¿íã ¿íýëýõ áîëîí ¿íýëãýýíèé äàðàà ýì÷èëãýýíèé ÿìàð òàêòèê õýðýãëýõ çààâàð áîëîñðóóëñàí ñõåìûã äîîð çóðãààð ¿ç¿¿ëýâ [1-10].

HER2 èììóíîãèñòîõèìèéí ¿ð ä¿íã ¿íýëýõ àðãà÷ëàë: Àëãîðèòì 1 õýðýãëýõ çàð÷èì

1. Õóóðàì÷ Ýåðýã áóäàãäàõ ìàãàäëàëòàé òîõèîëäîë

- Õîäîîäíû ñàëñòûí øàðõíû ñóóðèí äýýð ¿¿ññýí ìåòàïëàçèà

- Øàðõíû èðìýãèéí óðâàëæèò ººð÷ëºëòºä îðñîí õó÷óóðûí ýñ

- Áººìèéí áóäàãäàëòã¿é, ñèéâýíãèéí áóäàãäàëò

2. Õóóðàì÷ ñºðºã áóäàãäàõ ìàãàäëàëòàé òîõèîëäîëáóþó ¿íýëãýýíýýñ õàñàõ òîõèîëäîë

- Ýäèéí öóãëóóëãà (tissue array) õýðýãëýñýí òîõèîëäîëä öººí ýñýä àíàëèç õèèãääýã

- Ãàíö íýã öàãèðàã õýëáýðýýð áóäàãäñàí õàâäðûí ýñèéã ¿íýëãýýíýýñ õàñàõ

3. Ýåðýã áóäàãäàëò-ýíä ìèêðîñêîïèéí ºñãºëò èõ ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé. Õàâäàðòàé ýäýä äîîä òàë íü 5 ýñýä çºâõºí ìåìáðàíû áóäàãäàëò (øóâóóíû òîð õýëáýðèéí çóðàãëàëòàé –á¿ðýí áóäàãäàëò)-ûã ýñâýë ýñ-ýñ õîîðîíäûí áîëîí ýñ-áàçàë ìåìáðàíû çààãò èëýðñýí ñèãíàëûã òîîöíî.

Ýåðýã áóäàãäàëòûí ¿íýëãýýã 3+,2+,1+ ãýæ òýìäýãëýíý. ¯¿íä:

3+. -ýíãèéí í¿äýýð ñèãíàë õàðàãäàõ.Áàãà ºñãºëòººð (X2,5/X5) ìåìáðàíû áóäàãäàëò ñèãíàë òîäîðõîé àæèãëàãäàõóéö

Page 77: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª 77

2+. - 10Õ ºñãºëòººð õàðàõ òàëáàéí 10ààñ áàãà õóâüä ìåìáðàíû áóäàãäàëò òîä àæèãëàãäàõóéö

1+. - 40Õ ºñãºëòººð á¿äýã áóäàãäñàí ñèãíàë õàðàãäàæ áàéâàë

HER 2 èëðýëèéã ¿íýëýõäýý àíõààðàõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä

1. HER2 -ûí èëðýëèéí¿íýëãýýã äîîä òàë íü ýåðýã áóäàãäñàí 5 ýñ äýýð õèéíý. ¯íýëãýýíèé ãîë øàëãóóð íü ìèêðîñêîïèéí ºñãºëò áîëîí ìåìáðàíû áóäàãäàëòûí áàéäàë áîëíî.

2. Ìåìáðàíû áóñ áóäàãäàëòûã ¿íýëãýýíýýñ õàñíà. HER2 ãåíèé îëøðîëûã èëð¿¿ëýõ(FISH) íü HER2 èéí èëðýëèéã äàâõàð áàòëàõ à÷ õîëáîãäîëòîé.

3. FDA çºâøººðºãäñºí ýñðýã áèåèéã (4B5) îíîøëîãîîíä õýðýãëýõ íü ìýäðýã ÷àíàðûã íýìýãä¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé.

4. Õºõíèé õàâäðûí ¿åä õýðýãëýãääýã HER2-ûí èëðýëèéã ¿íýëýõ àëãîðèòìûã õîäîîäíû õàâäðûí ¿íýëãýýíä õýðýãëýõýä õóóðàì÷ ñºðºã áàéõ ìàãàäëàë 50% áàéíà. Èéìä çàéëøã¿é òóñãàé àðãà÷ëàëààð ¿íýëýõ øààðäëàãàòàé. HER2-ûí èëýðëèéí ¿íýëãýýãýýð 2+,3+ ãàðñàí òîõèîëäîëä Trastizumab ýì÷èëãýýã õàâñðàí õèéñíýýð ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã íýìýãä¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé [10-12].

Àøèãëàñàí õýâëýë:

1. 1.Simon R, Nocito A, Hübscher T, Bucher C, Torhorst J, Schraml P,Bubendorf L, Mihatsch MM, Moch H, Wilber K, Schötzau A,Kononen J, Sauter G (2001) Patterns of her-2/neu amplificationand overexpression in primary and metastatic breast cancer. J NatlCancer Inst 93:1141–1146

2. Vincent-Salomon A, Pierga JY, Couturier J, d’Enghien CD, Nos C,Sigal-Zafrani B, Lae M, Fréneaux P, Diéras V, Thiéry JP, Sastre-Garau X (2007) HER2 status of bone marrow micrometastasis andtheir corresponding primary tumours in a pilot study of 27 cases: apossible tool for anti-HER2 therapy management? Br J Cancer96:654–659

3. Slamon DJ, Clark GM, Wong SG, Levin WJ, Ullrich A, McGuire WL (1987) Human breast cancer: correlation of relapse andsurvival with amplification of the HER-2/neuoncogene. Science235:177–182

4. Slamon DJ, Godolphin W, Jones LA, Holt JA, Wong SG, Keith DE, Levin WJ, Stuart SG, Udove J, Ullrich A et al (1989) Studiesof the HER-2/neu proto-oncogene in human breast

and ovariancancer. Science 244:707–712

5. Ross JS, Fletcher JA (1998) The HER-2/neu oncogene in breastcancer: prognostic factor, predictive factor, and target for therapy.Oncologist 3:237–252

6. Slamon DJ, Leyland-Jones B, Shak S, Fuchs H, Paton V,Bajamonde A, Fleming T, Eiermann W, Wolter J, Pegram M,Baselga J, Norton L (2001) Use of chemotherapy plus amonoclonal antibody against HER2 for metastatic breast cancerthat overexpresses HER2. N Engl J Med 344:783–792

7. Marty M, Cognetti F, Maraninchi D, Snyder R, Mauriac L,Tubiana-Hulin M, Chan S, Grimes D, Antón A, Lluch A,Kennedy J, O’Byrne K, Conte P, Green M, Ward C, Mayne K,Extra JM (2005) Randomized phase II trial of the efficacy and safety of trastuzumabcombined with docetaxel in patients withhuman epidermal growth factor receptor 2 positive metastaticbreast cancer administered as first-line treatment: The M77001study group. J ClinOncol 23:4265–4274

8. Romond EH, Perez EA, Bryant J, Suman VJ, Geyer CE Jr,Davidson NE, Tan-Chiu E, Martino S, Paik S, Kaufman PA,Swain SM, Pisansky TM, Fehrenbacher L, Kutteh LA, Vogel VG,Visscher DW, Yothers G, Jenkins RB, Brown AM, Dakhil SR,Mamounas EP, Lingle WL, Klein PM, Ingle JN, Wolmark N(2005) Trastuzumab plus adjuvant chemotherapy for operableHER2-positive breast cancer. N Engl J Med 353:1673–1684

9. Smith I, Procter M, Gelber RD, Guillaume S, Feyereislova A,Dowsett M, Goldhirsch A, Untch M, Mariani G, Baselga J,Kaufmann M, Cameron D, Bell R, Bergh J, Coleman R, WardleyA, Harbeck N, Lopez RI, Mallmann P, Gelmon K, Wilcken N,Wist E, Sánchez Rovira P, Piccart-Gebhart MJ; HERA study team (2007) 2-year follow-up of trastuzumab after adjuvant chemotherapyin HER2-positive breast cancer: a randomised controlled trial.Lancet 369:29–36

10. Matsui Y, Inomata M, Tojigamori M, Sonoda K, Shiraishi N, Kitano S (2005) Suppression of tumor growth in human gastriccancer with HER2 overexpression by an anti-HER2 antibody in amurine model. Int J Oncol 27:681–685

11. Fujimoto-Ouchi K, Sekiguchi F, Yasuno H, Moriya Y, Mori K, Tanaka Y (2007) Antitumor activity of trastuzumab in combinationwith chemotherapy in human gastric cancer xenograftmodels. Cancer ChemotherPharmacol 59:795–805

Page 78: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

78 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

12. Van Cutsem E, Kang Y, Chung H, Sawaki A, Lordick F, Hill J,Lehle M, Feyereislova A, Bang Y (2009) Efficacy results from theToGA trial: A phase III study of trastuzumab added to standardchemotherapy (CT) in first-line human epidermal growth factorreceptor 2 (HER2)-positive advanced gastric cancer (GC). J ClinOncol 27:18 s (suppl; abstr LBA4509)

13. Fan Lin, Jeffrey Prichard (2011)Handbook of Practical immunohistochemistry. P.409-423.

14. Park SY, Kim BH, Kim JH, Lee S, Kang GH. Panels of immunohistochemicalmarkers help determine primary sites of metastaticadenocarcinoma. Arch Pathol Lab Med. 2007;131(10):1561–7.

15. O’Connell FP, Wang HH, Odze RD. Utility of immunohistochemistryin distinguishing primary adenocarcinomas from metastaticbreast carcinomas in the gastrointestinal tract. Arch Pathol LabMed. 2005;129(3):338–47.

16. van Velthuysen ML, Taal BG, van der Hoeven JJ, PeterseJL.Expression of oestrogen receptor and loss of E-cadherin areDiagnostic for gastric metastasis of breast carcinoma.Histopathology. 2005;46(2):153–7.

17. Park DI, Yun JW, Park JH, et al. HER-2/neu amplification is anindependent prognostic factor in gastric cancer. Dig Dis Sci.2006;51(8):1371–9.

18. Matsubara J, Yamada Y, Hirashima Y, et al. Impact of insulin-likegrowth factor type 1 receptor, epidermal growth factor receptor,and HER2 expressions on outcomes of patients with gastric cancer.Clin Cancer Res. 2008;14(10):3022–9.

19. Kim JH, Kim MA, Lee HS, Kim WH. Comparative analysis ofprotein expressions in primary and metastatic gastric carcinomas.Hum Pathol. 2009;40(3):314–22.

20. Chen L, Li X, Wang GL, Wang Y, Zhu YY, Zhu J. Clinicopathologicalsignificance of overexpression of TSPAN1, Ki67 and CD34 ingastric carcinoma. Tumori. 2008;94(4):531–8.

21. Feakins RM, Nickols CD, Bidd H, Walton SJ. Abnormal expressionof pRb, p16, and cyclin D1 in gastric adenocarcinoma and itslymph node metastases: relationship with pathological featuresand survival. Hum Pathol. 2003;34(12):1276–82.

22. Kopp R, Diebold J, Dreier I, et al. Prognostic relevance of p53 andbcl-2 immunoreactivity

for early invasive pT1/pT2 gastric carcinomas: indicators for limited gastric resections? SurgEndosc.2005;19(11):1507–12.

23. Chen HC, Chu RY, Hsu PN, et al. Loss of E-cadherin expression correlates with poor differentiation and invasion into adjacent organsin gastric adenocarcinomas. Cancer Lett. 2003;201(1):97–106.

24. Mizoshita T, Tsukamoto T, Nakanishi H, et al. Expression of Cdx2 and the phenotype of advanced gastric cancers: relationship withprognosis. J Cancer Res ClinOncol. 2003;129(12):727–34.

25. Lee HS, Lee HK, Kim HS, Yang HK, Kim YI, Kim WH. MUC1,MUC2, MUC5AC, and MUC6 expressions in gastric carcinomas:their roles as prognostic indicators. Cancer. 2001;92(6):1427–34.

26. 26.Slamon DJ, Clark GM, Wong SG, Levin WJ, Ullrich A, McGuireWL (1987) Human breast cancer: correlation of relapse andsurvival with amplification of the HER-2/neu oncogene. Science235:177–182

27. Slamon DJ, Godolphin W, Jones LA, Holt JA, Wong SG, Keith DE, Levin WJ, Stuart SG, Udove J, Ullrich A et al (1989) Studiesof the HER-2/neu proto-oncogene in human breast and ovariancancer. Science 244:707–712

28. Ross JS, Fletcher JA (1998) The HER-2/neu oncogene in breastcancer: prognostic factor, predictive factor, and target for therapy.Oncologist 3:237–252

29. Arnould L, Arveux P, Couturier J, Gelly-Marty M, Loustalot C,Ettore F, Sagan C, Antoine M, Penault-Llorca F, Vasseur B,Fumoleau P, Coudert BP (2007) Pathological complete responsetotrastuzumab-based neoadjuvant therapy is related to the level ofHER-2 amplification. Clin Cancer Res 13:6404–6409

30. Hofmann M, Stoss O, Shi D, Büttner R, van de Vijver M, Kim W,Ochiai A, Rüschoff J, Henkel T (2008) Assessment of a HER2scoring system for gastric cancer: results from a validation study.Histopathology 52:797–805

31. Yano T, Doi T, Ohtsu A, Boku N, Hashizume K, Nakanishi M,Ochiai A (2006) Comparison of HER2 gene amplificationassessed by fluorescence in situ hybridization and HER2 proteinexpression assessed by immunohistochemistry in gastric cancer.Oncol Rep 15:65–71

Page 79: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª 79

32. Zhang XL, Yang YS, Xu DP, Qu JH, Guo MZ, Gong Y, Huang J (2009) Comparative study on overexpression of her2/neu and her3in gastric cancer. World J Surg 33:2112–2118

33. Uchino S, Tsuda H, Maruyama K, Kinoshita T, Sasako M, Saito T,Kobayashi M, Hirohashi S (1993) Overexpression of c-erbB-2protein in gastric cancer. Its correlation with long-term survival ofpatients. Cancer 72:3179–3184

34. Nakajima M, Sawada H, Yamada Y, Watanabe A, Tatsumi M,Yamashita J, Matsuda M, Sakaguchi T, Hirao T, Nakano H (1999)The prognostic significance of amplification and overexpressionof c-met and c-erb B-2 in human gastric carcinomas. Cancer85:1894–1902

35. Allgayer H, Babic R, Gruetzner KU, Tarabichi A, Schildberg FW,Heiss MM (2000) c-erbB-2 is of independent prognostic relevancein gastric cancer and is associated with the expression of tumorassociatedprotease systems. J ClinOncol 18:2201–2209

36. García I, Vizoso F, Martín A, Sanz L, Abdel-Lah O, Raigoso P,García-Muñiz JL (2003) Clinical significance of the epidermalgrowth factor receptor and HER2 receptor in resectable gastriccancer. Ann SurgOncol 10:234–241

37. Tanner M, Hollmén M, Junttila TT, Kapanen AI, Tommola S,Soini Y, García-Muñiz JL (2005) Amplification of HER-2 ingastric carcinoma: association with topoisomerase IIalpha geneamplification, intestinal type, poor prognosis and sensitivity totrastuzumab. Ann Oncol 16:273–278

38. Bang Y, Van Cutsem C, Feyereislova A, Chung H, ShenL,Sawaki S, Lordick F, Ohtsu A, Omuro Y, Satoh T, AprileG,Kulikov E, Hill J, Lehle M, Rüschoff J, Kang Y-K (2010) PhaseIII, randomised clinical trial to compare trastuzumab in combinationwith chemotherapy versus chemotherapy alone for thetreatment of HER2-positive advanced gastric or gastrooesophagealjunction cancer. Lancet, submitted

39. EMEA, European Medicines Agency (2009): Opinion www.emea.europa.eu/pdfs/human/opinion/Herceptin_82246709en.pdf

40. Bang Y, H. Chung H, Xu J, Lordick F, Sawaki A, Al-Sakaff N,Lipatov O, See C, Rueschoff J, Van Cutsem E (2009) Pathologicalfeatures of advanced gastric cancer (GC): relationship to humanepidermal growth factor receptor 2 (HER2)

positivity in the globalscreening programme of the ToGA trial. J ClinOncol 27:15s(suppl; abstr 4556)

41. Dietel M, Ellis IO, Höfler H, Kreipe H, Moch H, Dankof A,Kölble K, Kristiansen G (2007) Comparison of automated silverenhanced in situ hybridisation (SISH) and fluorescence ISH(FISH) for the validation of HER2 gene status in breast carcinomaaccording to the guidelines of the American Society of ClinicalOncology and the College of American Pathologists. VirchowsArch 451:19–25

42. Barros-Silva JD, Leitão D, Afonso L, Vieira J, Dinis-Ribeiro M,Fragoso M, Bento MJ, Santos L, Ferreira P, Rêgo S, Brandão C,Carneiro F, Lopes C, Schmitt F, Teixeira MR (2009) Associationof ERBB2 gene status with histopathological parameters and

43. disease-specific survival in gastric carcinoma patients. Br J Cancer100:487–493

44. Tapia C, Glatz K, Novotny H, Lugli A, Horcic M, Seemayer CA,Tornillo L, Terracciano L, Spichtin H, Mirlacher M, Simon R,Sauter G (2007) Close association between HER-2 amplificationand overexpression in human tumors of non-breast origin. ModPathol 20:192–198

45. Marx AH, Tharun L, Muth J, Dancau AM, Simon R, Yekebas E,Kaifi JT, Mirlacher M, Brümmendorf TH, Bokemeyer C, IzbickiJR, Sauter G (2009) HER-2 amplification is highly homogenousin gastric cancer. Hum Pathol 40:769–777

46. Dowsett M, Procter M, McCaskill-Stevens W, de Azambuja E,Dafni U, Rueschoff J, Jordan B, Dolci S, Abramovitz M, Stoss O,Viale G, Gelber RD, Piccart-Gebhart M, Leyland-Jones B (2009)Disease-free survival according to degree of HER2 amplificationfor patients treated with adjuvant chemotherapy with or without1 year of trastuzumab: the HERA trial. J ClinOncol 27:2962–2969

47. Wolff AC, Hammond ME, Schwartz JN, Hagerty KL, Allred DC, Cote RJ, Dowsett M, Fitzgibbons PL, Hanna WM, Langer A,McShane LM, Paik S, Pegram MD, Perez EA, Press MF, RhodesA, Sturgeon C, Taube SE, Tubbs R, Vance GH, van de Vijver M,Wheeler TM, Hayes DF (2007) American Society of Clinical Oncology/College of American Pathologists guideline recommendationsfor human epidermal growth factor receptor 2 testing inbreast cancer. J ClinOncol 25:118–145

Page 80: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

80 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

48. Råschoff J, Nagelmeier I, Baretton G, Dietel M, Höfler H,Schildhaus HU, Büttner R, Schlake W, Stoss O, Kreipe HH(2010) HER2 testing in gastric cancer. What is different incomparison to breast cancer? Pathologe 31:208–217 [German]

49. Conger AJ (1980) Integration and generalization of Kappa formultiple raters.Psychol Bull 88:322–328

50. È. È. Áàáè÷åíêî, Â. À. Êîâÿçèí. Íîâûå ìåòîäû èììóíîãèñòîõèìè÷åñêîé äèàãíîñòèêè îïóõîëåâîãî ðîñòà. Ìîñêâà. 2008 ã. Ñòð.60-67

51. À. È. Âîðîáüå. Àòëàñ îïóõîëè ëèìôàòè÷åñêîé ñèñòåìû. 2010 ñòð. 102-105

52. 51.Ä. Ñàìáóóï¿ðýâ, Õ.Ãýðýëýý, Ä.Óðàí÷èìýã. Èììóíîãèñòîõèìèéí àðãààð ýä áóäàæ øèíæëýõ íü. ÓÁ. 2010 îí õ. 3-7.

Page 81: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª 81

Äýëõèé äàõèíä ¿åò óðãàìëûí 9000 ç¿éë óðãàäàã áºãººä ¿¿íýýñ Poaceaeîâãèéí 5 äýä îâîã á¿õèé 20 ç¿éë óðãàìàë ë õàðøèë òºð¿¿ëýõ ãîë øàëòãààí áîëäîã. Ýäãýýð óðãàìëûí èõýíõ íü Pooideaeäýä îâîãò õàìààðäàã áà áóñàä ç¿éë óðãàìëóóä íü Panicoideae, Chloridoideae, Arundinoideaeáîëîí Bambusoideaeäýä îâãóóäàä õàìààðàãääàã [1-6].

¯åò óðãàìàë íü 6 ñàðààñ ýõëýí òîîñîî ãºâäºã áºãººä òîîñíû ìºõëºã íü óñã¿éæñýíèé äàðàà öººí òîîíû óóðãóóä ÷ºëººëºãääºã. Ýäãýýð íü õ¿íèé áèåèéí ñàëñò á¿ðõ¿¿ë ð¿¿ íýâòýð÷ õàðøèë òºð¿¿ëýõ øèíæ ÷àíàðòàé áàéäàã [7].

Íýã ç¿éë óðãàìàë äàõ òîäîðõîé ìîëåêóë æèíòýé àëëåðãåíû óóðãóóä íü áóñàä ç¿éë óðãàìëóóäûí óóðãóóäòàé ìîëåêóë æèí, èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãýýðýý (èçîýëåêòðèê öýã) òºñººòýé áàéæ áîëäîã áà èæèë øèíæ ÷àíàð á¿õèé óóðãóóäûã íýã á¿ëýã áîëãîí ÿëãààòàé øèíæ ÷àíàð á¿õèé óóðãóóäûã ººð á¿ëýãò áàãòààí 1-ð á¿ëýã, 2-ð á¿ëýã, 3-ð á¿ëýã

ãýõ ìýòýýð ¿åò óðãàìëûí àëëåðãåíûã á¿ëýãëýäýã áàéíà.Îäîîãîîð äýëõèé íèéòýä ¿åò óðãàìëûí òîîñíû 13 á¿ëýã àëëåðãåí òýìäýãëýãäæýý [1, 8]. Àëëåðãåíû á¿òöýä ººð ººð ìåõàíèçìààð õ¿íèé èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãäîõ ÷àäâàðòàé 28 á¿ëýã óóðàã àãóóëàãääàãèéã äýýð äóðüäñàí. Ýäãýýð óóðãóóäààñ èõýâ÷ëýí 5 á¿ëýã óóðãèéí ìîëåêóë íü ¿åò óðãàìëûí òîîñíû àëëåðãåíä àãóóëàãäàæ, èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãääîã áàéíà.

1.Í¿¿ðñ-óñíû á¿ëýã. ¯åòíèé îâãèéí óðãàìëóóäûí àëëåðãåíû àìèí õ¿÷ëèéí äàðààëëûíòîäîðõîé áàéðëàëóóäàä N-õîëáîîò, Î-õîëáîîò ãýñýí 2 ¿íäñýí ïðîòåîãëèêàí (îëèãîñàõàðèä) àãóóëàãääàã áà õî¸óëàà êàðáîãèäðàòûí á¿ëýãòýé. Èõýíõ òîõèîëäîëä êàðáîãèäðàòûí á¿ëýã íü èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãäîõ ÷óõàë ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã [9]. Ïðîòåîãëèêàí íü α(1,2) êñèëîç, α(1,3) ôóêîç ãýñýí 2 á¿òöèéã àãóóëäàã áà ýäãýýð íü ÷ ìºí àäèë èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãäîõ

¯åò óðãàìëûí òîîñíû àëëåðãåíû èììóíîáèîëîãèéí øèíæ

(Òîéì ºã¿¿ëýë)

Ë.Íàðàíöýöýã, Í.Æàâçàíäîëãîð, Á.Ýíõáàÿð, Ñ.̺íõáàÿðëàõÀíàãààõûí Øèíæëýõ Óõààíû ¯íäýñíèé Èõ Ñóðãóóëü

Abstract

Immunobiological characteristic of grass pollen allergens

L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.MunkhbayarlakhMongolian National University of Medical Sciences

Grass pollens are one of the most important airborne allergen sources worldwide. The Poaceae family comprises about 9000 species, 20 species from five subfamilies are considered to be the most frequent causes of grass pollen allergy, and the allergenic relationships among them closely follow their phylogenetic relationships. The allergic immune response to pollen of several grass species has been studied extensively over more than three decades. Eleven groups of allergens have been identified and described, in most cases from more than one species. The most complete set of allergens has so far been isolated and cloned from Phleum pratense (timothy grass) pollen. Based on the prevalence of IgE antibody recognition among grass pollen-sensitized individuals, several allergens qualify as major, but members of two groups, groups 1 and 5, have been shown to dominate the immune response to grass pollen extract. Isoform variation has been detected in members of several of the allergen groups, which in some cases can be linked to observed genetic differences. N-linked glycosylation occurs in members of at least three groups. Carbohydrate- reactive IgE antibodies have been attributed to grass pollen sensitization and found to cross-react with glycan structures from other allergen sources, particularly vegetable foods. Another cause of extensive cross-reactivity are the group 12 allergens (profilins), which belong to a family of proteins highly conserved throughout the plant kingdom and present in all tissues. Members of eight allergen groups have been cloned and expressed as recombinant proteins capable of specific IgE binding. This development now allows diagnostic dissection of the immune response to grass pollen with potential benefits for specific immunotherapy.

Pp.81-86, Figure 1, References 50

Page 82: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

82 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

÷àäâàðòàéã òýìäýãëýñýí áàéíà [10,11]. Ýäãýýð ïðîòåîãëèêàíóóä íü 1, 4, 11, 13-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíóóäûí á¿òöýä îðæýý [11-13].

2.Ïðîôèëèí. Ýíý íü àêòèíû ïîëèìåðæèëòûã çîõèöóóëàõ ¿¿ðýãòýé áà 2 øèðõýã α ìóøãèà, 5 ìóøãèà ïàðàëëåëü áóñ β ýâõìýë á¿òýöòýé. Ýíý òºãñãºë¿¿ä íü èéëäñèéí IgE ýñðýãáèå äýýð áàéðëàõ 3 òîì ýïèòîïòîéãîî õîëáîãäîæ õàðøëûí óðâàëû㠺人äºã [14]. Ïðîôèëèí íü 12-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíýýñ èëýðñýí 12-15 êÄà ìîëåêóë æèíòýé, æèæèã óóðàã õýäèé ÷ á¿õ óðãàìàë, õ¿íñíèé íîãîîíû á¿òöýä îðîëöäîã [15. 23]. Ïðîôèëèí íü ¿åò óðãàìëûí Cyn d XII, Lol p XII, Ory s XII, Phl p XII, Poa p XII, Zea m XII çýðýã àëëåðãåíóóäàä òîäîðõîéëîãäæýý [14-22].

3.Ïîëêàëüöèí. Õ¿íèé èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãääîã ¿åò óðãàìëûí àëëåðãåíû ººð íýã æèæèã óóðàã áîë ïîëêàëüöèí þì. Êàëüöè õîëáîã÷ EF- äîìåéí àãóóëñàí á¿õèé ïîëêàëüöèí íü ¿åò óðãàìëààñ ãàäíà áóñàä ìîäëîã áîëîí õºë ãàçðûí óðãàìëûí àëëåðãåíä àãóóëàãääàã. 2 EF- äîìåéíàãóóëñàí ïîëêàëüöèí íü ¿åò óðãàìëààñ Cyn d VII, Phl p VII, Bet v IV àëëåðãåíä, 3 EF-äîìåéí àãóóëñàí á¿õèé ïîëêàëüöèí íü Bet v III àëëåðãåíä àãóóëàãääàã áàéíà [24]. Ïîëêàëüöèí íü 3 õýìæýýñò ä¿ðñëýëèéí õóâüä α ìóøãèà á¿òýöòýé, 8-9 êÄà ìîëåêóë æèíòýé ìîíîìåð óóðãóóäòàé [25].

4.β-ýêñïàíñèí, öèòîõðîì Ñ. β-ýêñïàíñèííü 1-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíû á¿òöýä îðîëöäîã, ãîë õàðøèë òºð¿¿ëýã÷ 19 ç¿éë ¿åò óðãàìàëä àãóóëàãääàã. Öèòîõðîì Ñ 10-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíä àãóóëàãääàã, ýäãýýð íü èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãäîõ ÷àäâàðòàé óóðãóóä þì. Òýäãýýðèéí õîëáîãäîõ ìåõàíèçì òîäîðõîéã¿é áàéãàà áà öèòîõðîì Ñ íü ¿åò óðãàìëûí àëëåðãåíû à÷ õîëáîãäîë áàãàòàé æèæèã óóðãèéí òîîíä îðäîã áàéíà [26].

5.Oleaceaeá¿ëýã-1.¯åò óðãàìëûí àëëåðãåíä àãóóëàãäàõ ýíý á¿ëãèéí óóðãèéí ìîëåêóëóóä íü 3 äèñóëüôèäûí õîëáîî á¿õèé ãëèêîïðîòåéä á¿òýöòýé. Ýäãýýð ãëèêîïðîòåéä èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãäîæ, õ¿÷òýé õàðøëûí óðâàëû㠺人äºã áàéíà. Ò¿¿íèé ìåõàíèçì ñàéí ñóäëàãäààã¿é.

¯åòíèé îâãèéí íýã ç¿éë óðãàìëûí òîîñîíä õýä õýäýí á¿ëãèéí àëëåðãåí òîäîðõîéëîãääîã. Æèøýýëáýë: 1 áîëîí 5-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíä ãîë õàðøèë òºð¿¿ëæ áóé 20 ç¿éë ¿åò óðãàìëààñ èëýð÷ýý [27-29]. Èéìýýñ õ¿í íýã óðãàìëûí õýäýí á¿ëãèéí àëëåðãåíä ìýäðýãøñýí ãýäãýýñ õàìààðàí òýðõ¿¿ àëëåðãåíûã àãóóëæ áóé áóñàä ¿åò óðãàìëóóäàä ÷ ìºí àäèë äàâõàð ìýäðýãøäýã áàéíà. Àëëåðãåíû àìèí õ¿÷ëèéí äàðààëàë íü Ñ áîëîí N òºãñãºëòýé,

èõýíõ àëëåðãåíóóäûí Ñ, N òºãñãºëèéí àìèí õ¿÷ëèéí äàðààëàë ç¿éë õîîðîíäîî òîäîðõîé õóâèàð ãîìîëîã áàéäàã íü ÷ ¿åò óðãàìëûí õàðøëûí äàâõàð ìýäðýãøèëòèéí øàëòãààíûã òàéëáàðëàäàã. 1-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü Poaceaeîâãèéí á¿õ ¿åò óðãàìëóóä áîëîí òàðèà áóäààíààñ èëýð÷ýý. 2, 3, 5-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí¿¿ä íü Pooideae, Chloridoideae, Panicoideaeäýä îâãèéí ¿åò óðãàìëóóäààñ èëýðñýí áàéíà [29]. 10 ººð ¿åò óðãàìëûí ç¿éëýýñ 10-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí¿¿ä èëýðñýí áîë 6-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí¿¿ä íü çºâõºí Poapratense, Anthoxanthumodoratum, Phleumpratense çýðýã óðãàìëóóäàä òîäîðõîéëîãäæýý. 12, 7-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü ¿åò óðãàìëààñ ãàäíà èõýíõ ýóêàðèîò ýñ, ººð îâãèéí óðãàìëóóäàä ÷ ìºí èëýðñýí áàéíà. ¯åò óðãàìëûí 1 áîëîí 5-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíóóä íü õàìãèéí ºðãºí õ¿ðýýòýé òîõèîëääîã, õàìãèéí õ¿÷òýé õàðøèëòºðºã÷èä þì [15]. Àëëåðãåíû á¿ëã¿¿äèéí õàðøèë òºð¿¿ëýõ ÷àäâàðûã äàðààõ çóðãààð õàðóóëàâ [15, 24, 30] (Çóðàã 1).

Figure1. Randing of Pooideae pollen allergens according to prevalence and potency

1-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíóóä íü 27-35 êÄà ìîëåêóë æèíòýé, ñóë õ¿÷èëëýã øèíæ ÷àíàðòàé ãëèêîïðîòåéäýýñ òîãòîíî [31, 32]. Ýäãýýð àëëåðãåíóóä íü õàðøèë òºð¿¿ëýõ ÷àäâàðààð õàìãèéí ºíäºð áºãººä ¿åò óðãàìëûí òîîñíû õàðøèëòàé íèéò õ¿ì¿¿ñèéí 85-90%-ä ìýäðýãøèë ¿¿ñãýäýã áàéíà [12, 34].

2-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí 4.6-5.5 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýé, õ¿÷èëëýã, 3-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí ñóóðèëàã øèíæ ÷àíàðòàé. Ýäãýýð àëëåðãåí¿¿ä íü 95-98 àìèí õ¿÷ëèéí ¿ëäýãäë¿¿äýýñ òîãòñîí, 10-12 êÄà ìîëåêóë æèí á¿õèé ãëèêîçèëæäýãã¿é óóðãóóäààñ á¿ðääýã [35]. ̺í àëëåðãåíóóäûí àìèí õ¿÷ëèéí äàðààëàë íü ò¿¿íèéã àãóóëæ áóé óðãàìëóóäûí 85-90%-ä íü èæèëõýí áàéíà [36]. Ýäãýýð àëëåðãåí¿¿ä íü õàðøèë òºð¿¿ëýõ ÷àäâàð áàãàòàé àëëåðãåí¿¿ä þì.

Page 83: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª 83

4-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü êàðáîãèäðàòûí á¿ëýãòýé, ñóóðèëàã øèíæ ÷àíàðòàé. 50-67 êÄà óóðàã á¿õèé ãëèêîïðîòåéäýýñ òîãòîõ áà àëüôà ìóøãèà á¿òýöòýé áàéíà [37]. ¯åò óðãàìëûí òîîñîíä õàðøèëòàé õ¿ì¿¿ñèéí 80% íü 4-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíä ìýäðýãøñýí áàéäàã [38].

5-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü 27-33 êÄà ìîëåêóë æèí á¿õèé 1-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíòýé õýìæýýãýýðýý òºñòýé, 2 ººð èçîôîðì á¿õèé ãëèêîçèëæäýãã¿é óóðãóóäààñ á¿ðääýã [28. 38]. 1-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíòýé õàìò íýã óðãàìàëä àãóóëàãäàõ ¿åä òóõàéí óðãàìëûí õàðøèë òºð¿¿ëýõ ÷àíàð íýìýãääýã áà ¿åò óðãàìëûí òîîñíû õàðøèëòàé õ¿ì¿¿ñèéí 65-85%-ä 5-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíä ìýäðýãøèë ¿¿ñãýæýý [39].5-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü 4.2-9 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýéáàéíà [37].

6-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü õ¿÷èëëýã ñóóðüòàé, 13 êÄà ìîëåêóë æèí á¿õèé ãëèêîçèëæäýãã¿é óóðàã àãóóëäàã. ¯åò óðãàìëûí òîîñíû õàðøèëòàé õ¿ì¿¿ñèéí 60-70%-ä 6-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíä ìýäðýãøèë ¿¿ñãýäýã òóë ãîë àëëåðãåíû òîîíä îðäîã [40]. 6-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü 110 àìèí õ¿÷ëèéí ¿ëäýãäëýýñ òîãòñîí 21%-ä àëàíèí àãóóëñàí, öèñòåéí àãóóëààã¿é, 5.6 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýé óóðàã áîëîõ íü òîãòîîãäæýý [41].

7-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü èéëäñèéí IgE ýñðýãáèåòýé õîëáîãäîõ ÷àäâàðààðàà 10% áóþó ñóë, æèæèã àëëåðãåíû á¿ëýãò áàãòäàã. 78-80 àìèí õ¿÷ëèéí ¿ëäýãäëýýñ òîãòñîí 12 êÄà ìîëåêóë æèíòýé, 4.1-4.2 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýé áîëîõ íü òîãòîîãäæýý [44-45].

8-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíû çàðèì òºëººëºã÷äèéã õóâèëæ ºâºðìºö IgE ýñðýã áèåòýé õîëáîãäîõ ÷àâäàðòàé óóðãèéã ãàðãàæ àâñàí áàéíà.

9-ð á¿ëãèéí àëëåðãåíä 20-88 êÄà ìîëåêóë æèíòýé óóðãóóä õàìààðíà [46].

10-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü öèòîõðîì Ñ óóðàã àãóóëñàí 9.9 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýé,ñóóðèëàã øèíæ ÷àíàðòàé, 12 êÄà ìîëåêóë æèíòýé óóðãààñ á¿òíý [26].¯åò óðãàìëûí òîîñíû à÷ õîëáîãäîë áàãàòàé æèæèã àëëåðãåí þì. 11-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü 5-6 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýé, 18 êÄà ìîëåêóë æèíòýé ãëèêîïðîòåéíýýñ á¿òñýí æèæèã àëëåðãåíû òîîíä áàãòàíà [25].

12-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü ïðîôèëèíû àíãèä õàìààðäàã, 14 êÄà ìîëåêóë æèíòýé, õ¿÷èëëýã øèíæ ÷àíàðòàé óóðãóóä áàãòäàã [47].¯åò óðãàìëûí òîîñíû õàðøèëòàé õ¿ì¿¿ñèéí 15-30%-ä ìýäðýãøèë ¿¿ñãýäýã áà çºâõºí ¿åò óðãàìëààð õÿçãààðëàãäàõã¿é áóñàä õ¿íñíèé íîãîî, óðãàìàëä àãóóëàãääàã æèæèã àëëåðãåí þì [40]. Äóðâààëèã

(Phleumpratense)-èéí 12-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí íü 131 àìèí õ¿÷ëèéí ¿ëäýãäëýýñ òîãòñîí, 14.2 êÄà ìîëåêóë æèíòýé, 5.0 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýé óóðàã áîëîõ íü òîãòîîãäñîí [48].

13-ð á¿ëãèéí àëëåðãåí 55-60 êÄà ìîëåêóë æèíòýé, 6.5-7.4 èæèë öàõèëãààí öýíýãò öýãòýé, 394 àìèí õ¿÷ëèéí ¿ëäýãäëýýñ á¿ðääýã [48-50] áîëîõûã ñóäëàà÷èä òîãòîîñîí áàéõ àæ.

Äýýðõ ñóäàëãàà, íýýëò¿¿äèéí ¿ð ä¿í íü ¿åò óðãàìëûí ýñðýã ¿¿ñýõ äàðõëààíû õàðèó óðâàëûí òàëààðõ ìýäëýã áîëîí ºâºðìºö äàðõëàà ýì÷èëãýýíä àõèö äýâøèë ãàðãàõ áîëîìæóóäûã íýìýãä¿¿ëæ áàéíà.

ÍÎÌǯÉ

1. Andersson K, Lidholm J. Characteristics and immunobiology of grass pollen allergens. International Archives of Allergy and Immunology. 2003;130:87-107.

2. Marsh DG, Goodfriend L, King TP, Lowenstein H, Platts-Mills TA. Allergen nomenclature. Bulletin of the World Health Organization. 1986;64:767-774.

3. King TP, Hoffman D, Lowenstein H, Marsh DG, Platts-Mills TA, Thomas W. Allergen nomenclature. Allergy. 1995;50:765-774.

4. Chapman MD, Pomes A, Breiteneder H, Ferreira F. Nomenclature and structural biology of allergens. The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2007;119:414-420.

5. Chapman MD. Allergen nomenclature. Clinical Allergy and Immunology. 2008;21:47-58.

6. Vrtala S, Grote M, Duchene M, Van Ree R, Kraft D, Scheiner O, Valenta R. Properties of tree and grass pollen allergens: Reinvestigation of the linkage between solubility and allergenicity. International Archives of Allergy and Immunology. 1993;102:160-169.

7. Mohapatra SS, Lockey RF, Shirley S. Immunobiology of grass pollen allergens. Current Allergy and Asthma Reports. 2005;5:381-387.

8. Van Ree R. Carbohydrate epitopes and their relevance for the diagnosis and treatment of allergic diseases. International Archives of Allergy and Immunology. 2002;129:189-197.

9. Aalberse RC. Structural biology of Allergens. The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2000;106:228-238.

10. Van Ree R, Cabanes-Macheteau M, Akkerdaas J, Milazzo JP, Loutelier-Bourhis C, Rayon C, Villalba

Page 84: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

84 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

M, Koppelman S, Aalberse R, Rodriguez R, Faye L, Lerouge P. Beta(1,2)-xylose and alpha(1,3)-fucose residues have a strong contribution in IgE binding to plant glycoallergens. The Journal of Biological Chemistry. 2000;275:11451-11458.

11. Li LC, Cosgrove DJ. Grass group I pollen allergens (beta-expansins) lack proteinase activity and do not cause wall loosening via proteolysis. European Journal of Biochemistry/FEBS. 2001;268:4217-4226.

12. Stumvoll S, Lidholm J, Thunberg R, DeWitt AM, Eibensteiner P, Swoboda I, Bugajska-Schretter A, Spitzauer S, Vangelista L, Kazemi-Shirazi L, Sperr WR, Valent P, Kraft D, Valenta R. Purification, structural and immunological characterization of a Timothy grass (Phleum pratense) pollen allergen, Phl p 4, with cross-reactive potential. Biological Chemistry. 2002;383:1383-1396.

13. Van Ree R, Hoffman DR, Van Dijk W, Brodard V, Mahieu K, Koeleman CA, Grande M, van Leeuwen WA, Aalberse RC. Lol p XI, a new major grass pollen allergen, is a member of a family of Soybean trypsin inhibitor-related proteins. The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 1995;95:970-978.

14. Hauser M, Egger M, Wallner M, Wopfner N, Schmidt G, F F. Molecular properties of plant food allergens: A current classification into protein families. The Open Immunology Journal2008; 1:1-12.

15. Valenta R, Duchene M, Ebner C, Valent P, Sillaber C, Deviller P, Ferreira F, Tejkl M, Edelmann H, Kraft D, et al. Profilins constitute a novel family of functional plant pan-allergens. The Journal of Experimental Medicine. 1992;175:377-385.

16. Ferreira F, Hawranek T, Gruber P, Wopfner N, Mari A. Allergic cross-reactivity: From gene to the clinic. Allergy. 2004;59:243-267.

17. Schein CH, Ivanciuc O, Midoro-Horiuti T, Goldblum RM, Braun W. An allergen portrait gallery: Representative structures and an overview of IgE binding surfaces. Bioinformatics and Biology Insights. 2010;4:113-125.

18. Lewis WH, Vinay P, Zenger VE. Airborne and allergenic pollen of north america. 1983.

19. Weber RW. Cross-reactivity of pollen allergens. Current allergy and asthma reports. 2004;4:401-408.

20. World Allergy Organization. White book on allergy 2011-2012: Executive summary. United States of America; 2011, p. 9.

21. D’Amato G, Cecchi L, Bonini S, Nunes C, Annesi-Maesano I, Behrendt H, Liccardi G, Popov T, van Cauwenberge P. Allergenic pollen and pollen allergy in Europe. Allergy. 2007;62:976-990.

22. Loureiro G, Rabaca MA, Blanco B, Andrade S, Chieira C, Pereira C. Aeroallergens sensitization in an allergic paediatric population of Cova Da Beira, Portugal. Allergologia et Immunopathologia. 2005;33:192-198.

23. Van Ree R, Voitenko V, Van Leeuwen WA, Aalberse RC. Profilin is a cross-reactive allergen in pollen and vegetable foods. International Archives of Allergy and Immunology. 1992;98:97-104.

24. Mari A. Multiple pollen sensitization: A molecular approach to the diagnosis. International Archives of Allergy and Immunology. 2001;125:57-65.

25. Wopfner N, Dissertori O, Ferreira F, Lackner P. Calcium-binding proteins and their role in allergic diseases. Immunology and Allergy Clinics of North America. 2007;27:29-44.

26. Ekramoddoullah AK, Kisil FT, Sehon AH. Isolation of allergenically active Cytochrome C from Kentucky blue grass pollen. International Archives of Allergy and Applied Immunology. 1981;65:367-376.

27. Niederberger V, Laffer S, Froschl R, Kraft D, Rumpold H, Kapiotis S, Valenta R, Spitzauer S. IgE antibodies to recombinant pollen allergens (Phl p I, Phl p II, Phl p V, and Bet v II) account for a high percentage of grass pollen-specific IgE. The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 1998;101:258-264.

28. Matthiesen F, Lowenstein H. Group V allergens in grass pollens. II. Investigation of group V allergens in pollens from 10 grasses. Clinical and Experimental Allergy:Journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology. 1991;21:309-320.

29. Smith PM, Ong EK, Knox RB, Singh MB. Immunological relationships among group I and group V allergens from grass pollen. Molecular Immunology. 1994;31:491-498.

30. World Allergy Organization. White book on allergy. United States of America; 2011, p.106, 155-208.

Page 85: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ËÅÊÖ, ÒÎÉÌ, ǪÂ˪êª 85

31. Matthiesen F, Schumacher MJ, Lowenstein H. Characterization of the major allergen of Cynodon dactylon (Bermuda grass) pollen, Cyn d I. The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 1991;88:763-774.

32. Mecheri S, Peltre G, David B. Purification and characterization of a major allergen from Dactylis glomerata pollen: The ag dg1. International Archives of Allergy and Applied Immunology. 1985;78:283-289.

33. Petersen A, Becker WM, Schlaak M. Characterization of grass group I allergens in Timothy grass pollen. The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 1993;92:789-796.

34. Cottam GP, Moran DM, Standring R. Physicochemical and immunochemical characterization of allergenic proteins from Rye-grass (Lolium perenne) pollen prepared by a rapid and efficient purification method. The Biochemical Journal. 1986;234:305-310.

35. Roberts AM, Bevan LJ, Flora PS, Jepson I, Walker MR. Nucleotide sequence of cDNA encoding the group II allergen of Cocksfoot/Orchard grass (Dactylis glomerata), Dac g II. Allergy. 1993;48:615-623.

36. Ekramoddoullah AK, Kisil FT, Sehon AH. Immunochemical characterization of a high molecular weight basic allergen (HMBA) of Rye grass (Lolium perenne) pollen. Molecular Immunology. 1983;20:465-473.

37. Haavik S, Paulsen BS, Wold JK. Glycoprotein allergens in pollen of Timothy. II. Isolation and characterization of a basic glycoprotein allergen. International Archives of Allergy and Applied Immunology. 1985;78:260-268.

38. Matthiesen F, Lowenstein H. Group V allergens in grass pollens. I. Purification and characterization of the group V allergen from Phleum pratense pollen, Phl p V. Clinical and Experimental Allergy:Journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology. 1991;21:297-307.

39. Rossi RE, Monasterolo G, Monasterolo S. Measurement of IgE antibodies against purified grass-pollen allergens (Phl p 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 11, and 12) in sera of patients allergic to grass pollen. Allergy. 2001;56: 1180-1185.

40. Vrtala S, Fischer S, Grote M, Vangelista L, Pastore A, Sperr WR, Valent P, Reichelt R, Kraft D, Valenta R. Molecular, immunological, and structural characterization of Phl p 6, a

major allergen and p-particle-associated protein from Timothy grass (Phleum pratense) pollen. Journal of Immunology (Baltimore, Md: 1950). 1999;163:5489-5496.

41. Petersen A, Bufe A, Schlaak M, Becker WM. Characterization of the allergen group VI in Timothy grass pollen (Phl p 6). I. Immunological and biochemical studies. International Archives of Allergy and Immunology. 1995;108:49-54.

42. Niederberger V, Hayek B, Vrtala S, Laffer S, Twardosz A, Vangelista L, Sperr WR, Valent P, Rumpold H, Kraft D, Ehrenberger K, Valenta R, Spitzauer S. Calcium-dependent Immunoglobulin E recognition of the Apo-and Calcium-bound form of a cross-reactive two EF-hand Timothy grass pollen allergen, Phl p 7. Faseb J. 1999;13:843-856.

43. Suphioglu C, Ferreira F, Knox RB. Molecular cloning and immunological characterisation of Cyn d 7, a novel calcium-binding allergen from Bermuda grass pollen. FEBS Lett. 1997;402:167-172.

44. Smith PM, Xu H, Swoboda I, Singh MB. Identification of a Ca2+ binding protein as a new Bermuda grass pollen allergen Cyn d 7: IgE cross-reactivity with Oilseed rape pollen allergen Bra r 1. International Archives of Allergy and Immunology. 1997;114:265-271.

45. Zhang L, Kisil FT, Sehon AH, Mohapatra SS. Allergenic and antigenic cross-reactivities of group IX grass pollen allergens. International Archives of Allergy and Applied Immunology. 1991;96:28-34.

46. Sohn RH, Goldschmidt-Clermont PJ. Profilin: At the crossroads of signal transduction and the actin cytoskeleton. Bioessays. 1994;16:465-472.

47. Asturias JA, Arilla MC, Bartolomé B, Martı́nez J, Martı́nez A, Palacios R. Sequence polymorphism and structural analysis of Timothy grass pollen profilin allergen (Phl p 11). Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Gene Structure and Expression. 1997;1352:253-257.

48. Grote M, Swoboda I, Valenta R, Reichelt R. Group 13 allergens as environmental and immunological markers for grass pollen allergy: Studies by immunogold field emission scanning and transmission electron microscopy. International Archives of Allergy and Immunology. 2005;136:303-310.

Page 86: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

86 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

49. Petersen A, Suck R, Hagen S, Cromwell O, Fiebig H, Becker W-M. Group 13 grass allergens: Structural variability between different grass species and analysis of proteolytic stability. Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2001;107:856-862.

50. Suck R, Petersen A, Hagen S, Cromwell O, Becker WM, Fiebig H. Complementary DNA cloning and expression of a newly recognized

high molecular mass allergen Phl p 13 from Timothy grass pollen (Phleum pratense). Clinical and experimental allergy: Journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology. 2000;30:324-332.

Òàíèëöàæ íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí:

Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Ã.×îéæàìö

Page 87: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

د¯ÌÆ, ÁÎÄÎË, ÝÐÃÝÖ¯¯ËÝË 87

د¯ÌÆ, ÁÎÄÎË, ÝÐÃÝÖ¯¯ËÝË

2014 îíû 2 äàõü äóãààðò õýâëýëèéí çàðèì àëäàà

ãàðñàí òóë ýíýõ¿¿ ºã¿¿ëëèéã äàõèí íèéòëýâ.

GSTT1, GSTM1 ãåíèéí äåëåöèéã Taq 2x Dual master mix àøèãëàí èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýýíèé àðãà

Ã.Óÿíãà1, Æ.Çàíäðàà2,Ñ.Ãàíáîëä3, Ñ.ªíºðñàéõàí1, Ä.Ñóâä1*1Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿íäýñíèé òºâ, 2×îðîñ-Îíîø ëàáîðàòîðè

3Ø¿¿õèéí øèíæèëãýýíèé ¿íäýñíèé õ¿ðýýëýí*Õîëáîî áàðèõ õàÿã: [email protected]

Abstract

Method for detection of GSTM1, GSTT1 deletion variants using Taq 2x Dual master mix

G.Uyanga1, J.Zandraa2, S. Gandbold3, S.Unursaikhan1, D.Suvd1*1National Center of Public Health, 2Choros-Onosh Laboratory

3National Institute of forensic sciences *Corresponding author: [email protected]

Introduction

GSTs are a family of antioxidant enzymes that responsible for the detoxification of many carcinogens. Glutathione S-transferases are polymorphic in humans and the null genotypes are results in lack of enzyme activity. In many studies the polymorphisms of GSTM1, GSTT1 have been associated with cancers of the lung, bladder, breast and colon.

Goal

In this research we aimed to establish PCR condition for obtaining “long” PCR product for detection of deletions in GSTT1, GSTM1 genes using various master mixes, which would help us further to detect heterozygous variants for these two genes in Mongolian population.

Materials and Methods

Three kinds of commercial master mixes as Go Taq PCR master mix (USA), Taq 2x Dual master mix (Mongolia), and DyNAzyme EXT buffer were tested at various PCR conditions on 117 DNA samples, isolated in three ways such as phenol chloroform extraction method, guanidine hydrochloride method and using Promega Wizard Genomic Fragment DNA Extraction Kit from fresh blood lymphocytes, buccal swabs and dried blood spots.

Results:

Three types of samples were used for DNA extraction such as buccal swabs, dried onto soft tissue blood spots and fresh peripheral blood lymphocytes, using three kind extraction methods from which DNA template obtained from fresh blood isolated by guanidine chloride method had best quality. Combination as template DNA from fresh blood, guanidine chloride DNA extraction method and Taq 2x Dual master mix (Mongolia) resulted in all four band, whereas other combination did not display desired results.

Conclusions:

Out of three kinds commercial master mixes tested in this study for various PCR template DNA preparation and PCR conditions we observed that:

1. PCR with Taq 2x Dual master mix (Mongolia) resulted in all four initially desired PCR products as 625bp for GSTM1, 969bp for GSTT1 genes and 4748bp for GSTM1, 3106bp for GSTT1 gene deletions correspondingly;

2. Template genome DNA prepared from fresh peripheral blood lymphocytes by guanidine hydrochloride extraction methods suited best for “long” PCR reaction;

3. Using Taq 2x Dual master mix produced in Mongolia saved us time and was cheaper.

Page 88: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

88 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

4. Multplex primer mix is excellent tool in research of GST gene polymorphism.

Key words: GSTM1, GSTT1, Long PCR product

Pp.87-92, Figures 4, References 18

¯íäýñëýë

Õ¿íèé áèå ìàõáîäü õîðòîé áîäèñûã õîðã¿éæ¿¿ëýõ òîãòîëöîîòîé áàéäàã. Òýäíèé íýã áîëîõ ãëóòàòèîí-S-òðàíñôåðàçà á¿ëãèéí ôåðìåíò¿¿ä ìàø îëîí òºðëèéí õèìèéí áîäèñûã õîðã¿éæ¿¿ëýõýä îðîëöäîã áºãººä äîòðîî õýä õýäýí á¿ëýãò õóâààãääàã. Õ¿íèé ïîïóëÿöèä GSTT1, GSTM1, GSTP1 á¿ëãèéí ôåðìåíòèéí ìýäýýëëèéã íºõöºëä¿¿ëäýã ãåíèéí îëîí õýëáýðøèë ò¿ãýýìýë òîõèîëääîã áàéíà [1-6]. Ìóòàöèä îðñîí GSTT1, GSTM1 ãåíèéí õóâèëáàðûã ãîìîçèãîò õýëáýðýýð àãóóëñàí õýâ øèíæèä ýäãýýð ôåðìåíòèéí èäýâõè á¿ðýí àëäàãäñàí áàéäàã, èéìýýñ ýäãýýð õóâèëáàðóóäûã îð÷íû áîëîí àæèë ìýðãýæëýýñ øàëòãààëñàí áîõèðäëîîñ õàìààðñàí ýìãýãèéí ýðñäëèéã èëð¿¿ëýõýä ãåíåòèê ìàðêåð áîëãîí àøèãëàõàä íýí òîõèðîìæòîé, ó÷èð íü ñóäëàãäàõóóí ïîïóëÿöèéã ýìãýã ¿¿ñãýã÷ - ýìãýã øèíæèéí õàìààðëûã òîãòîîõ áîëîìæòîé ìàø òîäîðõîé õî¸ð á¿ëýãò àíãèëæ àæèãëàõ áîëîìæèéã îëãîäîã [7-9]. ̺í ò¿¿í÷ëýí äàâñàã, òºìñºã, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàé, óóøãè, ã¿éëñýí áóë÷èðõàé, õºõíèé ºìºíòýé õîëáîæ ñóäàëñàí ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àæèë èõýýõýí õèéãäñýí áàéíà [10-17]. Óã áîëîìæèíä ¿íäýñëýí GSTT1, GSTM1 ãåíèéí îëîí õýëáýðøëèéã ìàø îëîí ñóäàëãààíä ºðãºíººð àøèãëàñàí áàéäàã. Îëîí óëñàä GST ãåíèéí îëîí õýëáýðøëèéã õýä õýäýí àðãààð, òóõàéëáàë Multiplex ïîëèìåðàçûí ãèíæèí óðâàë(ÏÃÓ)-ûí àðãààð ñóäëàí òîãòîîäîã áàéíà [1, 4]. Ìîíãîëä GST ãåíèéí îëîí õýëáýðøëèéã óóë óóðõàé, óìàéí õ¿ç¿¿íèé ºìºíòýé õîëáîí ñóäàëñàí ñóäàëãàà áàéäàã áà òýäãýýð ñóäàëãààãààð çºâõºí ãýýãäýõ ìóòàöèä îðñîí GSTT1, GSTM1 ãåíèéí õóâèëáàðûã ãîìîçèãîò õýëáýðýýð àãóóëñàí õýâ øèíæèéí äàâòàìæèéã òîãòîîõ äýýð ¿íäýñëýñýí áàéíà [18]. Áèä ñóäàëãààíäàà GSTT1, GSTM1 ãåíèéí õýâèéí áîëîí ãýýãäýõ ìóòàöèä îðñîí õóâèëáàðóóäûã àãóóëñàí ãåòåðîçèãîò õýâøëèéí äàâòàìæèéã òîãòîîõ, ººðººð õýëáýë ÏÃÓ-ààð “Long” áóþó “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàí àâàõ øèíæèëãýýíèé àðãà áîëîâñðóóëàõ çîðèëãî òàâüñàí.

Çîðèëãî

ÏÃÓ ÿâóóëæ GSTT1, GSTM1 ãåíèéí “Long” áóþó “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàí àâàõ àðãà áîëîâñðóóëàõ

Çîðèëò:

1. Ãåíîìûí ÄÍÕ ÿëãàõ

2. GSTT1, GSTM1 ãåíèéí õýâèéí áîëîí ìóòàöèä îðñîí õóâèëáàðûã ÏÃÓ-ûã àøèãëàí ãàðãàí àâàõ

Ìàòåðèàë, àðãà ç¿é

Ñóäàëãààíû ò¿¿âýð: Ñóäàëãààíä îëîí æèë áè÷èë óóë óóðõàéí îëáîðëîëò õèéãäýæ áàéñàí Òºâ àéìãèéí Æàðãàëàíò, Áîðíóóð ñóì, ìºí óóë óóðõàéí ¿éë àæèëëàãàà õèéãäýýã¿é çýðãýëäýýõ Áàÿí÷àíäìàíü ñóìûí îðøèí ñóóã÷äààñ ñàéí äóðûí ¿íäñýí äýýð, òàíèóëñàí çºâøººðëèéí äàãóó 2013, 2014 îíóóäàä öóãëóóëñàí 117 áèîëîãèéí ñîðüöûã àøèãëàâ.

Ãåíîìûí ÄÍÕ ÿëãàëò: Ñóäàëãààíä öóñ, çàâüæíû àð÷äàñíû ñîðüö öóãëóóëñàí áà çàõûí ñóäàñíû öóñíààñ ãóàíèäèí-ãèäðîõëîðèäûí àðãà, çàâüæíû àð÷äàñíû ñîðüöîîñ ôåíîë-õëîðîôîðìûí àðãààð ãåíîìûí ÄÍÕ ÿëãàâ.

ÄÍÕ-èéí àãóóëàìæèéã òîîöîõ: ÄÍÕ-èéí àãóóëàìæèéã ñòàíäàðò Ê562 DNA High Molecular Weight, 2800 M Control DNA (10 ng/μl)-òàé õàðüöóóëàí 0.8 %-èéí àãàðîçûí ãåëüä ýëåêòðîôîðåç ÿâóóëæ ¿íýëýâ.

ÏÃÓ: Ñóäàëãààíä “Bioneer” ôèðìèéí “Mygene32 thermal block” òºõººðºìæ àøèãëàñàí.

Multiplex ÏÃÓ-ûí àðãààð GSTT1, GSTM1 ãåíèéã ºâºðìºöººð òàíèõ ïðàéìåð íàéðóóëàõ: Ïðàéìåðèéã õî¸ð õóâèëáàðààð áýëäýâ. ¯¿íä: ¯éëäâýðëýã÷ýýñ ñàâëàñàí 100 ïèêîìîëü/ìêë ýõ óóñìàëààñ 1-ð õ¿ñíýãòýíä õàðóóëñàí ïðàéìåð á¿ðò õàðãàëçàõ àãóóëàìæòàé ïðàéìåðûí õîëèìîã áýëäýâ. Ïðàéìåð òóñ á¿ðèéã 10 äàõèí øèíãýëæ (ïðàéìåð òóñ á¿ðýýñ 5 ìêë äýýð íü 45 ìêë óñ õîëèâ) àæëûí óóñìàë áýëòãýâ.

Page 89: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

د¯ÌÆ, ÁÎÄÎË, ÝÐÃÝÖ¯¯ËÝË 89

Ìàñòåð õîëèìîã ãàðãàí àâàõ, ÏÃÓ ÿâóóëàõ íºõöºë: Ìàñòåð õîëèìîã áýëòãýõäýý Taq 2x Dual ìàñòåð õîëèìîã àøèãëàñàí (2õ ÏÃÓ-ûí áóôåð pH=8.5, dNTP òóñ á¿ð 500 ìêìîëü, 2.5 ìêìîëü MgCl2, Taq ÄÍÕ ïîëèìåðàçà) áà óðâàëûí íèéò ýçýëõ¿¿í 25 ìêë áàéõààð áýëòãýâ. ÏÃÓ-ûí ýõíèé äåíóòðàöèéã 940Ñ-3 ìèíóò äàðààãèéí äåíóòðàöèéã 940Ñ-30 ñåêóíä, õîñëóóëàõ 680Ñ-7 ìèíóò, óðòàñãàõ 680Ñ-7 ìèíóò, 720Ñ-10 ìèíóò ÿâóóëàõ ïðîãðàììûã îðóóëæ, 35 öèêë ÿâàãäàæ äóóñìàãö ñîðüöûã ÏÃÓ-ûí ìàøèíààñ ãàðãàí àâ÷ ãåëü ýëåêòðîôîðåç ã¿éëãýâ.

Àãàðîç ãåëü ýëåêòðîôîðåç: ÏÃÓ-ûí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿íýëýõäýý 0.8%, 1.5%-èéí àãàðîçûí ãåëüä 1õTBE áóôåðèéí îð÷èíä ã¿éëãýæ Bioneer ôèðìèéí 100 õ.í. óðòòàé ìîëåêóë æèíãèéí ñòàíäàðò õýìæýý òîãòîîã÷òîé õàðüöóóëàí ¿íýëýâ. Ýëåêòðîôîðåçûã 100 V õ¿÷äýëä çàëãàí 25 ìèíóòûí òóðø ã¿éëãýæ ãåëèéí çóðãèéã “BioSens Imaging systems” òºõººðºì溺ð àâàâ.

¯ð ä¿í

Ãåíîìûí ÄÍÕ-ã ÿëãàñàí ¿ð ä¿í: ÄÍÕ-èéí àãóóëàìæèéã ñòàíäàðò Ê562 DNA High Molecular Weight, 2800M Control DNA (10 ng/

μl)–òàé õàðüöóóëàí, 0.8%-ûí àãàðîçûí ãåëüä ýëåêòðîôîðåç ÿâóóëæ ¿íýëýâ (Çóðàã1).

Figure 1. Result of extraction genomic DNA with Guanidine-Hydrochloride

ÌultiPlex ÏÃÓ-ààð GSTT1, GSTM1 ãåíèéã èëð¿¿ëñýí ä¿í: 2013 îíä öóãëóóëñàí 79 ñîðüöîíä GSTT1, GSTM1 ãåíèéí îëîí õýëáýðøëèéã òîãòîîõ øèíæèëãýýã õèéõýä 8 ñîðüöîíä GSTM1 ãåíèé õýâèéí õóâèëáàð áóþó ÏÃÓ-ûí áîãèíî á¿òýýãäýõ¿¿í (625 õ.í), 18 ñîðüöîíä GSTT1 ãåíèéí õýâèéí õóâèëáàð áóþó ÏÃÓ-ûí áîãèíî á¿òýýãäýõ¿¿í (969 õ.í) òóñ òóñ èëðýâ, 14 ñîðüöîíä GSTT1/GSTM1 ãåí õî¸óëàà, õàðèí 11 ñîðüöîíä ÿìàð íýãýí ÄÍÕ-èéí õýð÷èì èëðýýã¿é áîëíî (Çóðàã 2, 3).

Figure 2. Results for PCR with Taq 2x Dual master mix (Mongolia), where genome DNA is extracted by phenol chloroform method used as template

Table 1. Multiplex PCR primers

Amplicon Primers μmol/L Product size (bp)

GSTT1 geneForward:5’-TCTTTTGCATAGAGACCATGACCAG-3’Reverse: 5’-CTCCCTACTCCAGTAACTCCCGACT-3’

0,30 969

GSTT1 deletion Forward: 5’-GAAGCCCAAGAATGGGTGTGTGTG-3’Reverse: 5’-TGTCCCCATGGCCTCCAACATT-3’

0,04 3106

GSTÌ1 geneForward: 5’-CAAATTCTGGATTGTAGCAGATCATGC-3’Reverse: 5’-CACAGCTCCTGATTATGACAGAAGCC-3’

0,22 625

GSTÌ1 deletion Forward: 5’-AAGACAGAGGAAGGGTGCATTTGATA-3’Reverse: 5’-ACAGACATTCATTCCCAAAGCGACCA-3’

0,40 4748

Page 90: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

90 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Çóðàã 3-ààð multiplex ÏÃÓ ÿâóóëñàí ¿ð ä¿íã 1,5 %-ûí àãàðîç ãåëü ýëåêòðîôîðåç ã¿éëãýí ¿íýëñýí áàéäëûã æèøýýãýýð õàðóóëàâ. Ãåëèéí çóðãààñ õàðàõàä íèéò 17 ñîðüö ã¿éëãýæ ¿íýëñýí áà ýäãýýðèéí 1, 4, 8, 11, 15-ð ñîðüöîíä 625 õ.í. á¿õèé ÄÍÕ-èéí õýð÷èì áóþó GSTM1 ãåíèé õýâèéí õóâèëáàð îëøèðñîí áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéíà. Õàðèí 2, 5, 9-ð ñîðüöîíä 969 õ.í á¿õèé ÄÍÕ-èéí

õýð÷èì áóþó GSTÒ1 ãåíèé õýâèéí õóâèëáàð, ñîðüö 3, 5, 6, 10, 12, 13, 14, 16, 17-ð ñîðüöîíä ÄÍÕ-èéí õýð÷èì ¿¿ñýýã¿é áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéíà. Ýíý õ¿ðòýëõ ñóäàëãààíä àøèãëàñàí àðãà, ÏÃÓ ÿâóóëàõ íºõö뺺ð ÏÃÓ-ûí “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿í èëðýýã¿é òóë ãýýãäýõ ìóòàöè èëð¿¿ëýõ íºõöëèéã òîãòîîõ øààðäëàãà ¿¿ñýâ.

Figure 3. Result of determination of GSTT1 and GSTM1 gene using ÌultiPlex PCR

ÌultiPlex ÏÃÓ-ààð GSTT1, GSTM1 ãåíèéí ãýýãäýõ ìóòàöè îðñîí õóâèëáàð áóþó äåëåöè èëð¿¿ëñýí ä¿í: Äýýð ºã¿¿ëñýíýýð ÏÃÓ-ûí “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿í áóþó GSTM1 - èéí õóâüä (4738 õ.í), GSTÒ1-èéí õóâüä (3106 õ.í.) óðòòàé ÄÍÕ-èéí õýð÷ì¿¿ä íü òóñ òóñ ýäãýýð ãåí¿¿äèéí äåëåöèéí ìàðêåðóóä þì. Òóðøèëòààð ôåíîë õëîðîôîðìûí àðãààð ÿëãàñàí ÄÍÕ-èéã ÏÃÓ-ä à÷ààëëàæ “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ãàðãàí àâàõ òóðøèëòûã 26 ñîðüöîíä ººð ººð õóâèëáàðààð ÿâóóëàâ. Çóðàã 4-ò Ìultiplex ÏÃÓ-ààð

GSTT1, GSTM1 ãåí¿¿äèéí äåëåöèéã èëð¿¿ëñýí ä¿íã õàðóóëàâ. Ãåëèéí çóðãààñ õàðàõàä íèéò 6 ñîðüöíû 1, 2, 4, 5-ð ñîðüöîíä 4738 õ.í. á¿õèé ÄÍÕ-èéí õýð÷èì áóþó GSTM1 ãåíèéí äåëåöè îëøèðñîí áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéíà. Õàðèí 1, 2, 3, 4, 5, 6-ð ñîðüöîíä 3106 õ.í á¿õèé ÄÍÕ-èéí õýð÷èì áóþó GSTT1 ãåíèéí äåëåöè, 2, 3, 4, 5, 6-ð ñîðüöîíä 969 õ.í. óðòòàé ÄÍÕ-èéí õýð÷èì áóþó GSTÒ1 ãåí, 2, 6-ð ñîðüöîíä 625 õ.í. á¿õèé GSTM1 ãåí îëøèðñîí áîëîõ íü õàðàãäàæ áàéíà.

Figure 4. Result of determined GSTT1 and GSTM1 deletion by ÌultiPlex PCR

Õýëöýìæ

Ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íã 2, 3-ð õ¿ñíýãòýä íýãòãýæ õàðóóëàâ. Ãåíîìûí ÄÍÕ ÿëãàõàä øèíý øèíãýí öóñ

áóñàä òºðëèéí ñîðüöíîîñ èë¿¿ ¿ð ä¿í ºã÷ áàéâ (Õ¿ñíýãò 2).

Page 91: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

د¯ÌÆ, ÁÎÄÎË, ÝÐÃÝÖ¯¯ËÝË 91

3-ð õ¿ñíýãòýýñ õàðàõàä øèíãýí öóñíààñ ãóàíèäèí-ãèäðîõëîðèäûí àðãààð ÿëãàñàí ãåíîìûí ÄÍÕ-èéã ÏÃÓ ÿâóóëàõàä àøèãëàñàí òîõèîëäîëä àëü ÷ êîìïàíèé ¿éëäâýðëýñýí óðâàëûí ìàñòåð õîëèìîãèéã àøèãëàñàí ÷ “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿í

èëðýõ õàíäëàãàòàé áàéâ. Õàðèí óðâàëûí ìàñòåð õîëèìîãèéã êîìïàíèóäààð íü õàðüöóóëáàë Ìîíãîëûí “×îðîñ-Îíîø” ëàáîðàòîðèä ¿éëäâýðëýñýí ìàñòåð õîëèìîã õàìãèéí ñàéí ¿ð ä¿í ºã÷ áàéâ.

Table 3. Long PCR efficiency

PCR mix

Extraction total genomic DNA

Phenol-Chloroform extractionGuanidine Hydrochloride extraction

Promega Wizard Genomic Fragment DNA Extraction Kit

Go Taq PCR (USA) +

Taq 2x Dual master mix (Mongolia)

MgCl2-1,5 μl ++ ++++ +++

MgCl2-2,5 μl ++ ++++DyNAzyme EXT buffer (Germany) +++ ++

- 625 bp DNA product +

- 625, 969 bp DNA product ++

- 625, 969, 3106 bp DNA product +++

- 625, 969, 3106, 4748 bp DNA product ++++

Ä¿ãíýëò:

1. Áèä ÏÃÓ–ûí “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàí àâàõûí òóëä ÏÃÓ-ûí 3 ººð òºðëèéí íºõö뺺ð òóðøèëòûã õèéæ 625, 969, 3106, 4748 õ.í. óðòòàé ÄÍÕ-èéí õýð÷ìèéã ãàðãàí àâàâ.

2. ÏÃÓ - ûí “Óðò” á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàí àâàõûí òóëä ãåíîìûí ÄÍÕ ÿëãàõ àðãà èõ à÷ õîëáîãäîëòîé. Áèäíèé ñóäàëãààãààð ôåíîë-õëîðîôîðìûí àðãààð ÿëãàõ íü òîõèðîìæã¿é õàðèí ãóàíèäèí-ãèäðîõëîðèäûí àðãààð ÿëãàõ íü èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áàéíà.

3. Öààøèä äýýðõè àðãààð Ìîíãîëä ãàðãàí àâñàí Taq ïîëèìåðàçà ôåðìåíòèéã ñóäàëãàà øèíæèëãýýíä àøèãëàõ íü öàã õóãàöàà áîëîí, õºðºí㺠ìºí㺠õýìíýõ áîëîìæòîé ãýæ ¿çýæ áàéíà.

4. Ãåíîìûí ò¿âøèíä Multiplex ïðàéìåðûí õîëèìîã àøèãëàí GST ãåíèéí ñóäàëãàà õèéõ á¿ðýí áîëîìæòîé áàéíà.

Íîì ç¿é:

1. Anders Buchard, Juan J. Sanchez, Kim Dalhoff and NielsMorling. Multiplex PCR Detection of GSTM1, GSTT1, and GSTP1 Gene VariantsJournal of Molecular Diagnostics, Vol. 9, No. 5, November 2007

2. David L.Eaton and Theo K. Bammler. Concise Review of the Glutathion S-Transferases and their Significance to Toxicology. Toxicology Science 49, 156±165, 1999

3. Andersson, C., Mosialou, E., Weinander, R., and Morgenstern, R. (1994). Enzymology of microsomal glutathione S-transferase.Adv.Pharmacol.27, 19±35.

4. Armstrong, R.N. (1997). Structure, catalytic mechanism and evolution of the glutathionetransferases.Chem.Res.Toxicol.10,2±18.

5. Wormhoudt LW, Commandeur JN, Vermeulen NP, Genetic polymorphisms of human N-acetyl transferase, cytochrome P450, glutathione-S-transferase, and epoxide hydrolase enzymes: relevance to xenobiotic metabolism and toxicity. Crit Rev Toxicol1999; 29:59-124.

Table 2. Long PCR template DNA preparation methods

Reagent used for DNA extraction Sample type liquid blood Blood spots Saliva

Phenol-Chloroform extraction Not fuitable for long PCR due to cutting long length DNA Guanidine-Hydrochloride extraction Best fuitable - -Promega Wizard Genomic Fragment DNA Extraction Kit

Resulted in less template amount - -

Page 92: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

92 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

6. Morahan, J.M., Yu, B., Trent, R.J., Pamphlett, R., 2007. Genetic susceptibility to environmental toxicants in ALS. Am. J. Med. Genet. B. 114B, 885-890.

7. Miller MS, McCarver DG, Bell DA, Eaton DL, Goldstein JA. Genetic polymorphisms in human drug metabolic enzymes. FundamApplToxicol1997; 40:1-14.

8. Jana Soearmanova, Lucie Tynkova, Simona Soesova, Ivan Gut and Pavel Soucek. Genetic polymorphisms of biotransformation enzymes allele frequencies in the population of the Czech Republic. Pharmacogenetics 2000, 10:781±788

9. Jaclyn M. Goodrich and Niladri Basu 2012. Variants of glutathione s-transferase pi 1 exhibit differential enzymatic activity and inhibition by heavy metals. Toxicol In Vitro. 2012 June; 26(4): 630–635. doi:10.1016/j.tiv.2012.02.005.

10. Bell, D.A., Thompson, C.L., Taylor, J., Miller C.R., Perera, F., Hsieh, L.L, et al., 1992. Genetic monitoring of human polymorphic cancer susceptibility genes by polymerase chain reaction: Application to glutathione transferase. Environ. Health Perspect. 98, 113-117.

11. Harries, L.W., Stubbins, M.J., Forman, D., Howard, G.C., and Wolf, C.R. (1997). Identification of genetic polymorphisms at the glutathione S–transferase Pilocus and association with susceptibility to bladder, testicular and prostate cancer. Carcinogenesis18, 641-644.

12. Rebbeck TR. Molecular epidemiology of the human glutathione S-transferase genotypes GSTM1 and GSTT1 in cancer susceptibility. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev1997; 6:733-743.

13. Strange RC, Fryer AA. The glutathione S-transferases: influence of polymorphism on cancer susceptibility. In: Ryder W, ed. Metabolic Polymorphisms and Susceptibility to Cancer. Lyon, France: International Agency for Research in Cancer; 1999 (148):231–249.

14. Moyer, A.M., Salavaggione, O.E., Hebbring, S.J., Moon, I., Hildebrandt, M.A.T., Eckloff, B.W., et al., 2007. Glutathione s-transferase T1 and M1: Gene sequence variation and functional genomics. Clinic Cancer Res. 13, 7207-7216.

15. Cote ML, Kardia SL, Wenzlaff AS, Land SJ, Schwartz AG: Combinations of glutathione S-transferase genotypes and risk of early-onset lung cancer in Caucasians and African Americans: a population based study. Carcinogenesis 2005, 26:811–819

16. Ye Z, Song H, Higgins JP, Pharoah P, Danesh J: Five glutathione S-transferase gene variants in 23,452 cases of lung cancer and 30,397 controls: meta-analysis of 130 studies. PLoS Med 2006, 3:e91

17. Zhang H, Ahmadi A, Arbman G, Zdolsek J, Carstensen J, Nordenskjold B, Soderkvist P, Sun XF. Glutathione S-transferase T1 and M1 genotypes in normal mucosa, transitional mucosa and colorectal adenocarcinoma. Int. J. Cancer 1999, 84:135–138

18. Á. È÷èíõîðëîî, Ä. Îðõîíñýëýíãý. GSTT1, GSTM1 ãåí¿¿äèéí òàðõàëò áà äåëåöèéí ñóäàëãàà. Ýð¿¿ë àõóé÷, òàðõàâàð ñóäëàà÷äûí ¿íäýñíèé çºâëºëèéí õî¸ðäóãààð çºâëºãººí. Ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàãà õóðëûí ýìõýòãýë. ÓÁ, 2013 îí. Õóä. 233

Òàíèëöàæ, íèéòëýõ ñàíàë ºãñºí: Àêàäåìè÷ Ë.Ëõàãâà

Page 93: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÝÄÝÝËÝË, ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ 93

Øèíæëýõ óõààí òåõíîëîãèéí åðºíõèé õºãæëèéí õóðä óëàì íýìýãäýæ áóé ºíºº ¿åä õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäèéã õàìãààëàí áýõæ¿¿ëýõ, ºâ÷èí ýìãýãèéã îíîøëîõ, ñýðãèéëýõ ýì÷ëýõ, àëäàãäñàí á¿òýö ¿éë àæèëëàãààã íºõºí ñýðãýýõ àðãà àæèëëàãàà áàéíãà øèíý÷ëýãäýí ýð¿¿ë ìýíä-àíàãààõ óõààíû òåõíîëîãèéí äýâøèë ÷ õóðäàöòàé ººð÷ëºãäºæ áàéíà.

Ýíý íü øèíæëýõ óõààíû øèíý ìýäýýëëèéã òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýíä òóõàé á¿ðä íýâòð¿¿ëýõèéã øààðäàæ áàéãàà áºãººä ¿¿íèéã õàíãàõ ãîë õýðýãñýë íü öàõèì áîëîí õýâëýìýë ñýòã¿¿ë¿¿ä áàéäàã. Ýäãýýð ñýòã¿¿ëèéã õºãæ¿¿ëýõ íü àíàãààõ óõààíû ñàëáàðò àæèëëàãñäûí àíõààðàë òàòàæ áóé íýã àñóóäàë áèëýý.

Àçè, íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õîëáîî, Íîìõîí äàëàéí áàðóóí á¿ñèéí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéã èíäåêñæ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãûí õàìòàðñàí îëîí óëñûã õóðàë, ÷óóëãàí,ìñóðãàëòûã 2014 îíû 8 äóãààð ñàðûí 13-17-íû ºäð¿¿äýä Ìàíàé óëñàä çîõèîí áàéãóóëàâ.

Ìàíàé óëñ äýýðõ áàéãóóëëàãóóäûí ãèø¿¿í áºãººä 2008 îíîîñ õîéø ¿éë àæèëëàãààíä íü òîãòìîë îðîëöîæ, àíàãààõ óõààíû 11 ñýòã¿¿ëýý á¿ðòã¿¿ëæ, ýäãýýð ñýòã¿¿ëèéí öàõèì ìýäýýíèé ñàí áàéãóóëæ, øèíæëýõ óõààíû íîòîëãîîã ýð¿¿ë ìýíäèéí

ñàëáàðûí á¿õ øàòàíä öàã àëäàëã¿é øóóðõàé àøèãëàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýýä áàéãàà áèëýý.

Õóðàë, ÷óóëãàíä àçè, íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí 15 îðíû 50, ìàíàé îðíû 150 ãàðóé òºëººëºã÷ îðîëöîæ, ñóðãàëòàä ìàíàé îðíû 50 çàëóó ñóäëàà÷èéã õàìðóóëëàà.

ªðãºí óóäàì íóòàãòàé õ¿í àì íü òàðõàé áóòàðõàé îðøèí ñóóäàã ìàíàé îðîíä àíàãààõûí ñýòã¿¿ë¿¿äèéí öàõèì ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñàíãààð äàìæóóëàí ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýíä, îëîí íèéòýä àíàãààõ óõààíû øèíý ìýäëýã, ìýäýýëëèéã ò¿ãýýæ, äýëõèéí áóñàä îðíû ñóäëàà÷èä, ìàíàé ýðäýìòýí ñóäëàà÷äûí á¿òýýëòýé òàíèëöàõ, øèíæëýõ óõààíû íîòîëãîîã ýð¿¿ë ìýíäèéí á¿õ øàòàíä öàã àëäàëã¿é øóóðõàé àøèãëàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëæ áàéíà.

Ìàíàé óëñàä àíõëàí çîõèîí áàéãóóëñàí ýíý óäààãèéí îëîí óëñûí õóðàë, ÷óóëãàíààð àíàãààõûí ñýòã¿¿ë¿¿äèéí ºíººãèéí ñòàíäàðò áîëîí õýòèéí òºëºâ, îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéöñýí ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñàíã áàÿæóóëàõ, àíàãààõ óõààíû ýðäýì ñóäëàëûí àæëûí ÷àíàð ¿ð ä¿íã ñàéæðóóëàõàä çºâõºí ìîíãîëûí òºäèéã¿é Àçè, Íîìõîí Äàëàéí á¿ñèéí õýìæýýíä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé áîëëîî.

Á.Áóðìààæàâ

ÌÝÄÝÝËÝË, ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ

Àçè, íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õîëáîî, àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéã èíäåêñæ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãóóäûí õàìòàðñàí õóðàë,

÷óóëãàíû òóõàé

Page 94: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

94 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Àçè, Íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õîëáîî, àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéã èíäåêñæ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãóóäûí õàìòàðñàí õóðàëäààíä îðîëöîãñîä, 2014-8-15, Óëààíáààòàð çî÷èä áóóäàë

Àçè, íîìõîíäàëàéí îðíóóäûí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õîëáîîíû 2014 îíû ÷óóëãàíä îðîëöîãñîä, 2014 îíû 8 äóãààð ñàðûí 16-17, Óëààíáààòàð, Òóñãààð òîãòíîëûí îðäîí

Page 95: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÝÄÝÝËÝË, ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ 95

Àíàãààõ óõààíû á¿òýýë áè÷èõ àðãàç¿éí ñóðãàëòàä îðîëöîãñîä, 2014 îíû 8 äóãààð ñàðûí 13-14-íèé ºäð¿¿ä, Óëààíáààòàð, ÝÌß

Page 96: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

96 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Çîõèîã÷äûí Àíàãààõ óõààíû èõ, äýýä ñóðãóóëèéí àõëàõ êóðñèéí îþóòàí, ìàãèñòð, äîêòîðûí ñóðãàëò, ìýäðýëèéí ýì÷ íàðò çîðèóëæ òóóðâèñàí“Ìýäðýë ñóäëàë” õýìýýõ ¿íäýñíèé õýìæýýíèé ñóðàõ áè÷ãèéí ýðýëò õýðýãöýý èõ áàéãàà òóë óã íîìûí øèíý÷ëýí íýìæ çàñâàðëàñàí ãóðàâ äàõü õóâèëáàð “ADMON” õýâëýëèéí ãàçàð õýâëýãäýí,óíøèã÷ ñóäëàà÷äûí ãàð äýýð î÷èæ áàéíà.

“Ìýäðýëñóäëàë” ñóðàõ áè÷èã ¿íäñýí 31 á¿ëýãòýé; óäèðòãàë, åðºíõèé ìýäðýëñóäëàë (1-10-ð á¿ëýã), òóñãàé ìýäðýë ñóäëàë (11-31-ð á¿ëýã), íîìç¿é, èíäåêñ õýìýýõ õýñã¿¿äèéã áàòààñàí, íèéò 756 í¿¿ð õóóäàñòàé, äîòîîä, ãàäààäûí õýâëýëèéí 200 ãàðóé ýõ ñóðâàëæ, 180 ãàðóé çóðàã, çàãâàð, õ¿ñíýãòýýð áàÿæóóëàí, îíîë ïðàêòèêèéí ºðãºí ìýäýýëëèéã áàãòààñàí, ñóðàëöàã÷äûí îëæ àâàõ ìýäëýãèéã ÷àäâàð áîëãîõîä ÷èãëýãäñýí ñóóðü á¿òýýë áîëíî.

Ñóðàõ áè÷ãèéí óäèðòãàë õýñýãò ºã¿¿ëñýí ìýäðýë ñóäëàëûí ò¿¿õýí òîâ÷îî íü ìýäðýëèéí ºâ÷èí ýìãýã, õàìøèíæèéã òîäîðõîéëîí áè÷ñýí àíõäàã÷èä, ò¿¿íèé öàã õóãàöàà, ñóäàëãàà øèíæèëãýýíèé àðãóóäûí ïðàêòèêò íýâòýðñýí ¿å øàòûã îðîí öàãòàé íü õîëáîí ¿çýæ, èðýýä¿éãýý òºñººëºõºä ò¿ëõýö áîëîõ þì.

Åðºíõèé ìýäðýë ñóäëàëûí õýñýãò (1-10-ð á¿ëýã) ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí á¿òýö-¿éëèéí ¿íäñýí íýãæ áîëîõ íåéðîí, ðåôëåêñèéí òóõàé îð÷èí öàãèéí îéëãîëò,õºäºë㺺í, ìýäðýõ¿é, òýíöâýð, âåãåòàòèâ òîãòîëöîî, äýýä ìýäðýë, òàíèí ìýäýõ¿éí õ¿ðýýíèé ººð÷ëºëòèéí á¿ðäâýð øèíæ òýìäýã, õàìøèíæ, òýäãýýðèéí àíàòîìèéí áàéðøèëç¿éí õîëáîãäîë, ¿çëýãèéí àðãàòåõíèêèéã óòãà ó÷ðûí õîëáîîíä íü òîäîðõîé ëîãèê äàðààëëààð îð÷èí ¿åèéí ìýäëýãèéí ò¿âøèíä á¿ëýãëýí áè÷ñýí áîëíî. Ìýäðýëèéí ºâ÷èí ýìãýãèéí ýìíýëç¿éí øèíæ ¿¿ñýõ ç¿éòîãòëûã á¿òýö-¿éë àæèëëàãààíû ººð÷ëºëòòýé íü õîëáîí òàéëáàðëàñíààð ìýäðýëèéí õàìøèíæ, áàéðøèëç¿é, ýìíýëç¿é îíîøèéã çºâ òîãòîîõ, êëèíèêèéí ïðàêòèêò öººíã¿é òîõèîëäîõ îíîøèéã “õýòð¿¿ëýõ”, “äóòààõ” àëäààíààñ ñýðýìæëýõ ò¿ëõ¿¿ð áîëñîí ãýæ ¿çíý.

Ýìíýëç¿éí ìýäðýëñóäëàëûí ïðàêòèêò ºðãºí àøèãëàæ áóé îð÷èí ¿åèéí îíîøç¿éí òåõíèê − íåéðîðàäèîëîãè (ÊÒ, ÑÐÒ); íåéðîôèçèîëîãè (ÝÝÃ, ÝÌÃ); õýòàâèàí äîïïëåð (ÄÑÃ, äóïëåêñ), àíàãààõ óõààíû óäàìç¿éí øèíæèëãýýíèé òàëààð á¿ëýãëýí îðóóëæ, òóñ á¿ðèéí îíöëîãèéã òîäîòãîí çààõûí çýðýãöýý ýì÷èéí êëèíèê ñýòãýëãýýíèé

Àíàãààõ óõààíû èõ, äýýä ñóðãóóëèéí ñóðãàëòàíä çîðèóëñàí“Ìýäðýë ñóäëàë”(2014) ñóðàõ áè÷ãèéí òîâ÷ òàíèëöóóëãà

Çîõèîã÷èä: Öîðîñ Ã.Öàãààíõ¿¿, ÌÀÓÀ-èéí ãèø¿¿í, ÀÓ-íû äîêòîð, ïðîôåññîðÖîðîñ Ö.Äýëãýðìàà, ÀÓ-íû ìàãèñòð

Ñàíàë ø¿¿ìæ áè÷ñýí: Ä.ªëçèéáàÿð, ÀÓ-íû äîêòîð, äýä ïðîôåññîðÀ.Òîâóóäîðæ, ÀÓ-íû äîêòîð, äýä ïðîôåññîð

Íîìûí õýìæýý: ôîðìàò Â5, 176õ250, 1/10;756 õ.

Page 97: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÝÄÝÝËÝË, ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ 97

þóãààð ÷ îðëóóëæ áîëîõã¿é äàâóó òàëûã òîâîéëãîí ãàðãàñàí áîëíî.

Ñóðàõ áè÷ãèéí äýä õýñýãò (11-31-ð á¿ëýã) ìýäðýëèéí ýìãýãèéí ¿íäñýí õàìøèíæ¿¿äèéã àíãèëàí áè÷èæ, ÿëàíãóÿà, ýìíýëç¿éí ïðàêòèêò îëîíòîî òîõèîëäîõ ãàâëûí äîòîîä äàðàëò èõñýëò, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ õºäëºë, óíàëò òàòàëò, òýíýãðýë, óõàìñàð òóõààíû ººð÷ëºëò, êîìûí áàéäàë, òàðõèíû ¿õëèéí òàëààð äýëãýðýíã¿é îðóóëñàííü çºâõºí ìýäðýëèéí ýì÷ òºäèéã¿é, ñýõýýí àìüäðóóëàõ, ÿàðàëòàé òóñëàìæèéí ýì÷ìýðãýæèëòíèé ìýäëýãèéí ñàíã áàÿæóóëàõàä à÷ õîëáîãäîëòîé ãýæ ¿çëýý.

12-31-ð á¿ëýãò ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ºâ÷èí ýìãýãèéã ÎÓ-ûí àíãèëëûí (ÎÓªÀ-10) äàãóó á¿ëýãëýí áè÷èæ, ã¿íçãèéð¿¿ëýí ñóäëàõ õýâëýëèéí ýõ ñóðâàëæèéã çààæ ºãñºí íü Åâðîï, Àìåðèêèéí ñóðàõáè÷ã¿¿äòýé õàðüöóóëàí óíøèæ, ìýäëýã, ÷àäâàð, òóðøëàãàà óëàì áàòæóóëàõàä ÷óõàë óäèðäâàð áîëîõ ó÷èðòàé.

Ìàíàé óëñûí õ¿í àìûí äóíä ò¿ãýýìýë òàðõñàí òîëãîé, íóðóó íû ºâäºëò, ýïèëåïñè, òàðõèíû ñóäàñíû ýìãýã, çàõûí ìýäðýëèéí ºâ÷èí, ìýäðýëèéí öî÷ìîã, àðõàã õàëäâàð, àóòîèììóí ýìãýã, òàðõè-íóãàñíû ãýìòýë, õàâäàð, ìýäðýë-áóë÷èíãèéí õèéãýýä õºäºë㺺íèé òîãòîëöîîíû óäàìøëûí ºâ÷íèé øàëòãààí, ýìãýãæàì, ÿàðàëòàé îíîøèëãîî, ýð÷èìò ýì÷èëãýý, ýìíýëýã-íèéãìèéí òóñëàìæèéí àñóóäëûã äýëãýðýíã¿é àâ÷ ¿çñýí áîëíî. ̺í äîòîð ýðõòýí, äîòîîä ø¿¿ðýë, õîëáîõ ýäèéí òîãòîëöîîíû ºâ÷íèé ¿åèéí ìýäðýëèéí õ¿íäðýë (ñîìàòîíåâðîëîãè), íåâðîç, áèåøèõ ýìãýã áîëîíºíºº ¿åä íèéãìèéí àíõààðëûã èõýýõýí òàòàæ áóé àðõèñàë, ìàíñóóðàõ äîí, ýìèéí áýëäìýë,

õèìèéí áîäèñûí íºëººò õîðäëîãûí àñóóäëààð íýìýëò á¿ëýã îðóóëñàí íü öàã ¿åèéí øààðäëàãààñ óðãàí ãàðñàí îíîâ÷òîé øèéäýë þì.

Ýíýõ¿¿ íîìûí áàñ íýã îíöëîã ãýâýë, àíõ óäàà õ¿¿õýä, ºñâºð ¿å, èäýð íàñ, æèðýìñýí, íàñæèëòûí ¿åèéí ìýäðýëèéí ýìãýã, ìýäðýëèéí òîãòîëöîîíû ãàæ õºãæèë, õðîìîñîìûí ãàæèã, ïåðèíàòàë ýìãýã, àíãèîìàòîç, íåéðîôèáðîìàòîç, áîäèñûí ñîëèëöîîíû óäàìøëûí ºâ÷íèé òàëààð øèíý á¿ëã¿¿äèéã íýìæ îðóóëàí, õ¿¿õäèéí ìýäðýëèéí ýì÷ íàðò íýí õýðýãöýýòýé ìýäýýëëèéã áàãòààñíààðàà ºìíºíü õýâëýãäñýí õî¸ð õóâèëáàðààñ ¿ëýìæ ºðãºæñºí äàâóó òàëûã ýíäýýñ õàðæ áîëíî.

Ñóðàõ áè÷ãèéí õî¸ðäàõü õýâëýëòýä ìýðãýæèë íýãò íºõäèéí ºãñºí ñàíàë ø¿¿ìæèéã ¿íäýñëýí, õîëáîãäîõ ñýäâèéã ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ìýäýýëëýýð áàÿæóóëñàí áºãººä ýíý óäààãèéí ãóðàâ äàõü õóâèëáàðûã ìýäðýëç¿é÷ ýì÷òýé õàìòðàí áè÷ñýí íü êëèíèêèéí ºäºð òóòìûí ïðàêòèêò òóëãàð÷ áàéäàã îëîí àñóóäàëä (òóõàéí òîõèîëäîëä òîõèðîõ øèíæèëãýý, ýì÷èëãýýíèé çààëò ãàðãàõ, ÿëãàí îíîøëîõ, îíîøèéí ãàðãàëãààã çºâ õèéõ, ýìèéí òóí õýìæýýã òîõèðóóëàõ ã.ì.) íîòîëãîîíä ñóóðèëàñàí òîäîðõîé õàðèóëò ºãºõ äàâóó áîëîìæ îëäñîíûã òýìäýãëýõ íü ç¿éòýé.

Èéíõ¿¿ çîõèîã÷äûí òóóðâèñàí “Ìýäðýë ñóäëàë” õýìýýõñóðàõ áè÷èã íü ÀØÓ¯ÈÑ, ò¿¿íèé ñàëáàð ñóðãóóëèóäûí ñóðãàëòûí á¿õ øàòëàëä ìýäðýë ñóäëàëààð ñóðàëöàæ áóé îþóòàí, ðåçèäåíò, ìàãèñòðàíò, äîêòîðàíò, ìýäðýëèéí ýì÷ íàðò çîðèóëñàí ñóóðü á¿òýýë áîëíî.

Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð, àðäûí áàãø

Ã.Öàãààíõ¿¿

Page 98: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

98 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Õ¿íèéã îðîëöóóëñàí ñóäàëãààíû ¸ñç¿é ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëëàà

ÝÌß, ժѯÒ, Áàíãêîê äàõü ÀÍÓ-ûí Öýðãèéí àíàãààõ óõààíû õ¿ðýýëýí, Àçè, Íîìõîíäàëàéí àíàãààõ óõààíû ¸ñç¿éí õîðîîíû ÷óóëãàí çýðýã áàéãóóëëàãóóä õàìòðàí Õ¿íèéã îðîëöóóëñàí ñóäàëãààíû ¸ñç¿éí ñóðãàëòûã 2014 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 22-24-íèé ºäð¿¿äýä çîõèîí áàéãóóëëàà. Ñóðãàëòàä àíàãààõ óõààíû ÷èãëýëýýð ñóäàëãàà ÿâóóëäàã ñóðãàëò, ýðäýì øèíæèëãýýíèé áàéãóóëëàãûí 30 òºëººëºã÷ õàìðàãäàâ. Ñóðãàëòàä ÀÍÓ, Òàéëàíä, Ìîíãîëûí ýðäýìòýä

àíàãààõ óõààíû ¸ñç¿éí ¿íäñýí çàð÷èì, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä ìºðäºõ óäèðäàìæóóäûí òàëààð õè÷ýýë çààæ, îðîëöîã÷èä çîõèõ ìýäëýã îëæ àâñàí íü àíàãààõ óõààíû ñàëáàðò õèéæ áóé ñóäàëãààíû àæëûí ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, ñóäàëãààã îð÷èí ¿åèéí øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí õèéõ áîëîìæèéã íýìýãä¿¿ëëýý.

Á.Áóðìààæàâ

Page 99: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÝÄÝÝËÝË, ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ 99

Â.È÷èíõîðëîî 1914 îíä îäîîãèéí Ñýëýíãý àéìãèéí íóòàã Õÿðààí ãýäýã ãàçàð æèðèéí ìàë÷èíû ãýð á¿ëä ìýíäýëæýý. Íÿëõ áàãà íàñàíäàà ºí÷èð÷, àéë äàìæèí çàðöëàãäàí, àìü çóóæ ÿâñààð 1928 îíä Óëààíáààòàð õîòîä áàéãóóëàãäààä óäààã¿é áàéñàí, Èõ æàíæèí Ä.Ñ¿õáààòàðûí ãýðãèé Ñ.ßíæìààãèéí äýìæëýã òóñëàëöààãààð Ýõ íÿëõñûí ãàçàðò, îðæ, àñðàã÷, ñóâèëàã÷ààð àæèëëàñàí íü ìîíãîëûí àíàãààõ óõààíä 60 øàõàì æèë ç¿òãýõ èõ çàìûíõ íü ãàðààíû ýõëýë áîëæýý. Òýð ¿åýñ ýìíýëãèéí ìýðãýæèëä ÷èí ñýòãýëýýñýý òàòàãäàæ, àíõàí øàòíû ìýäëýãòýé áîëæ, óëìààð àõìàä õ¿ì¿¿ñ, áàãø ìýðãýæèëòíèé õýëæ çºâëºñíèé äàãóó, ººðèéí õ¿ñýë ñîíèðõëîî èëýðõèéëýí 1930-1933 îíä ÎÕÓ-ûí Ýðõ¿¿ õîòûí Ðàáôàêò àìæèëòòàé ñóðàëöàæ ä¿¿ðãýýä, óëìààð 1933 îíäîî Ëåíèíãðàä õîòíîî Àíàãààõ óõààíû äýýä ñóðãóóëüä äýâøèí ñóð÷, 1938 îíä ñóðãóóëèà àìæèëòòàé ä¿¿ðãýýä õ¿íèé èõ ýì÷èéí ìýðãýæèë ýçýìøèí, ìîíãîëûí àíõíû äýýä áîëîâñðîëòîé ìýñ çàñàë÷äûí íýã áîëæ, ýõ îðîíäîî èðæ àæèëëàæýý.

Ýì÷ Â.È÷èíõîðëîî 1938-1947 îíä Óëñûí òºâ áîëüíèöûí ìîíãîë òàëààñàà öîðûí ãàíö ìýñ çàñàë÷ íü áàéâ. Ýíä àæèëëàñàí ýõíèé æèë¿¿äýä áóþó 1939 îíû Õàëõ ãîëûí äàéíû ¿åä ôðîíòûí öýðãèéí ìýñ çàñàë÷ààð äàâõàð àæèëëàí, òýð ¿åä Áàÿíò¿ìýíä áàéðëàæ áàéñàí öýðãèéí ãîñïèòàëüä ºäºð øºíºã¿é ìýñ çàñàë õèéõèéí çýðýãöýý Òºâ áîëüíèöàä íýýñýí öýðãèéí 7-ð òàñàãò øàðõòàíûã èëãýýõ îíãîöîîð íààø öààø áàéíãà ÿâæ, ÿàðàëòàé ýì÷èëãýý õàãàëãàà õèéæ, õ¿íä øàðõòàíû ýì÷èëãýýíä çºâëºãºº ºãºí àæèëëàæ áàéæýý.

×óõàì ýíý ë ¿åä ººðèéí áàãø ïðîôåññîð À.À.Âûøíåâñêèéòýé ìºð çýðýãöýí äàéíû õ¿íä áýðõèéã òóóëæ, áàãøààñàà ºíäºð ¿íýëãýý àâ÷, öýðãèéí õýýðèéí ýìíýëýã, ýì÷èëãýýíèé àñóóäëààð èõ ç¿éë ñóð÷, ìýäëýã äàäëàãàà äýýøë¿¿ëñýí íü õîæèì ýíý ñýäâýýð íîì ñóðàõ áè÷èã çîõèîõ õºðñ ñóóðü áîëæýý.

1939 îíä Óëààíáààòàð õîòíîî Óëñûí òºâ ýìíýëãèéí ìýñ çàñëûí òàñàãò Ǻâëºëòèéí ìýðãýæèëòýí äýä ýðäýìòýí Â.M.Ãëóøåíêîãèéí óäèðäëàãûí äîð, äîêòîð Â.È÷èíõîðëîî ººðèéí ýì÷èëæ áàéñàí ºâ÷òºí Ëóâñàíäîðæèä öóñàà ºã÷, ìàíàé îðíû àíõíû äîíîð áîëîí ýìíýëãèéí ò¿¿õýíä ¿ëäæýý.

Õàëõ ãîëûí äàéíû äàðàà Òºâ áîëüíèöäîî ¿ðãýëæë¿¿ëýí àæèëëàõûí õàìò òóõàéí öàã ¿åäýý ìýñ çàñëûí äýýä áîëîâñðîëòîé öîðûí ãàíö èõ ýì÷ áàéñàí áîëîõîîð á¿õ àéìàã, ñóì, ñóóðèí ãàçàðò äóóäëàãààð î÷èæ, ýìíýëãèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýí, îíãîö, ìàøèí, ìîðü, òýìýý àëü òààðàëäñàí óíàà, õºñ㺺ð ÿâæ, õ¿íèé àìü, ýð¿¿ë ìýíäèéí òºëºº öàã õóãàöàà õîæèõûã ÷óõàë÷ëàí ç¿òãýäýã áàéæýý. Èíãýæ ÿâàõäàà îíãîöíû æèæèã îñîë, àâòî ìàøèíû àâààðò îðæ, äîøãèí ìîðüíîîñ óíàæ ýëäýâ áýðòýë, ãýìòýë àâñàí òîõèîëäîë öººíã¿é àæýý.

1945 îíä Ìîíãîëûí àðìè äýëõèéí II äàéíû ýöñèéã øèéäâýðëýõ èõ òóëàëäààíä îðîëöîõîä ìýñ çàñàë÷èéí õóâüä Â.È÷èíõîðëîî ¿¿ðãýý óðüäûí àäèë øóóðõàé áèåë¿¿ëæ, ôðîíòûí øàðõòíóóäûã ýì÷ëýí ýäãýð¿¿ëýõýä íºð èõ õºäºëìºðºº çîðèóëñàí áàéíà.

Â.È÷èíõîðëîî àðä îëíîî ýì÷ëýí ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ ¿éëñýä á¿õ õ¿÷ ìýäëýãýý äàé÷ëàí àæèëëàõûí çýðýãöýý ýõ îðîíäîî øèíýýð íýýãäñýí àíàãààõ óõààíû äýýä áîëîâñðîëòîé ìýðãýæèëòýíã ñóðãàæ áýëòãýõ óóðõàé áîëñîí ÌÓÈÑ-èéí Õ¿í ýìíýëãèéí ôàêóëüòåòàä ìýñ çàñëûí õè÷ýýë îðñîí ýõíèé æèë áóþó 1943 îíîîñ äàäëàãûí õý÷ýýë çààæ áàãøëàí ººðèéí ìýäëýã, òóðøëàãàà ¿å ¿åèéí îëîí ìÿíãàí çàëóóñ, èðýýä¿éí ýì÷ íàðò ñýòãýë õàðàìã¿é ñóðãàæ, ýì÷èéí ìýðãýæëèéã ýçýìø¿¿ëæ áàéæýý.

Â.È÷èíãõîðëîî 1947 îíîîñ ¿íäñýí áàãø, 1953 îíîîñ Ñóäàëãàà, ýì÷èëãýýíèé ìýñ çàñëûí òýíõèìèéí ýðõëýã÷, 1961-1964 îíä Àðãà áàðèëûí áà ýì÷èëãýýíèé ìýñ çàñàë òýíõèìèéí ýðõëýã÷, áàãø, 1967îíîîñ Ýì÷èëãýýíèé ìýñ çàñëûí õýñãèéí àõëàã÷, èéíõ¿¿ 1987 îí õ¿ðòýë òýðã¿¿ëýõ

Ìýíäýëñýíèé 100 æèëèéí îéä çîðèóëàâ

ÁÍÌÀÓ-ûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷, ØÓÀ-èéí ñóðâàëæëàã÷ ãèø¿¿í,

ÀØÓ-û äîêòîð, ïðîôåññîð Âàíäàí-Èøèéí È÷èíõîðëîî

Page 100: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

100 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

ïðîôåññîðîîð àæèëëàæ, ýðäýì ñóäëàë, ñóðãàõ õ¿ì¿¿æ¿¿ëýõ àæëûã äàãíàñàí áîëîâ÷ ¿¿íèéõýý çýðýãöýýãýýð Óëñûí òºâ áîëüíèö, Èäýâõòíèé áóþó Ñàéä íàðûí ýìíýëýã, Ìýñ çàñëûí äàãíàñàí êëèíèêèéí III ýìíýëýã, ÍÀÕß-û ýìíýëýã çýðýã òýðã¿¿ëýõ òºâ ýìíýëã¿¿ä áîëîí àéìãóóäûí íýãäñýí ýìíýëã¿¿äýä çºâëºí òóñëàõ àæëûã òàñðàëòã¿é õèéñýýð áàéñàí þì.

Â.È÷èíõîðëîî áàãøëàõ, ýì÷ëýõ, çºâëºõ öàã õóãàöààã¿é õºäºëìºðèéíõºº õàæóóãààð íîöòîé ãýãäýõ çàðèì ºâ÷íèéã ñóäëàí ¿íäñýýð íü óñòãàõàä ìýäëýã, îþóíàà äàé÷èëæ, òóõàéí ¿åä ìîíãîëä íýí èõ òàðõàöòàé áàéñàí áýòýã ºâ÷íèéã óë ñóóðüòàé ñóäëàí àðä îëíîî õºíººëò ºâ÷íººñ ýãíýãò ñàëãàõààð çîðèã øóëóóäàæ, ººðèéí ñóäàëãààíû ¿ð ä¿íãýýð 1953 îíä “Ýëýãíèé áýòýã ºâ÷íèéã õýñýã ãàçðûí ìýäýý àëäóóëàõ çàìààð ìýñ çàñëààð ýì÷ëýõ íü” íýã ñýäýâò á¿òýýëýýðýý Ìîñêâàä àíàãààõ óõààíû äýä ýðäýìòíèé çýðýã õàìãààëæ, 1961 îíä “ Ýëýãíèé áýòýã ºâ÷íèéã ÁÍÌÀÓ-ä ìýñ çàñëààð ýì÷ëýõ àðãóóä “ ñýäýâò á¿òýýëýýðýý Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîðûí çýðãèéã õàìãààëñàí /Àíàãààõûí ØÓ-û àíõíû äîêòîð/ ýäãýýð á¿òýýë íü ìîíãîë óëñàä áýòýã ºâ÷èí ¿¿ñýõ, òàðõàõ çàìûã õààõ, ýì÷ëýí ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ ¿éëñýä æèíòýé õóâü íýìýð îðóóëæýý. ÕÕ çóóíû 70-ààä îíû ìýäýý ñóäàëãààíä äîêòîð Â.È÷èíõîðëîî àðâàí ìÿíãà ãàðóé õ¿íèéã áýòýã ºâ÷íººñ ñàëãàí ýäãýð¿¿ëñíèéã òýìäýãëýñýí áàéäàã.

Äîêòîð, ïðîôåññîð Â.È÷èíõîðëîî ýõ îðîíäîî õýâëèéí õºíäèéí ìýñ çàñëûí íàðèéí ìýðãýæëèéí áîëîí öýðãèéí õýýðèéí ìýñ çàñëûí àñóóäëààð 10 ãàðóé íîì ñóðàõ áè÷èã, ýðäýì øèíæèëãýý, ñóäàëãààíû 100 ãàðóé èëòãýë, ºã¿¿ëýë áè÷èæ ãàäààä äîòîîäûí õýâëýëä íèéòë¿¿ëæ, 5 ýðäýìòíèé ýðäìèéí àæëûã óäèðäàí, 6 ýðäýìòíèé àëáàí ¸ñíû ø¿¿ìæ áè÷èæ àìæèëòòàé õàìãààëóóëñàí íü òóõàéí öàãòàà ÿàæ àìæóóëñàí þì áîë, ãýõýýð á¿òýýë÷ ýðäýìòýí áàéæýý.

Â.È÷èíõîðëîîãèéí áîëîâñðîë ìýäëýã ç¿òãýëèéã ºíäºð ¿íýëæ, èòãýë õ¿íäýòãýë ¿ç¿¿ëýí 1949 îíä ÁÍÌÀÓ-ûí Áàãà õóðëûí ãèø¿¿íýýð ñîíãîæ, Óëñûí Èõ Õóðëûí äåïóòàòààð 1951-1959 îíä ãóðâàí óäàà ñîíãîãäîæ, 1953 îíä Óëñûí Èõ Õóðëûí òýðã¿¿ëýã÷ ãèø¿¿íýýð ñîíãîãäîí, ̯Ý-èéí YIII, IX, X, XI Èõ Õóðàë, Ìîíãîëûí ýì÷ íàðûí àíõäóãààð Èõ õóðàëä òºëººëºã÷ººð îðîëöîæ, Äýëõèéí Ýíõ Òàéâàíû çºâëºëèéí èõ õóðàë, Äýëõèéí ýìýãòýé÷¿¿äèéí èõ õóðàëä ìîíãîëîîñ òºëººëºã÷ººð îðîëöîæ áàéñàí òºð íèéãìèéí ç¿òãýëòýí áàéñíûã ãýð÷èëæ áàéíà.

Â.È÷èíõîðëîîãèéí øèíæëýõ óõààí, áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûã õºãæ¿¿ëýõýä áàéãóóëñàí ãàâúÿà, íýýëò á¿òýýëèéã ¿íýëýí 1954 îíä äîöåíò öîë, 1961 îíä ØÓÀ-èéí ñóðâàëæëàã÷ ãèø¿¿í, 1962 îíä ïðîôåññîð öîë, 1971 îíä ÁÍÌÀÓ-ûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷ àëäðûã õ¿ðòýýæ, Ñ¿õáààòàðûí îäîí, “Àëòàí ãàäàñ” îäîíãîîð 3 óäàà, Õºäºëìºðèéí õ¿íäýò ìåäàëü, Ìîíãîë, Ǻâëºëòèéí “Áèä ÿëàâ” ìåäàëü, Óëñûí óäàðíèê, óäàà äàðààãèéí òàâàí æèëèéí ãàâøãàé÷ öîë òýìäýã, øèíæëýõ óõààíû òýðã¿¿íèé àæèëòàí, îéí ìåäàëèóäààð óðàìøóóëàí øàãíàæýý.

Ýíý èõ àëäàð õ¿íäèéí îðãèëä õ¿ðñýí õèðíýý Â.È÷èíõîðëîî áàãø ìààíü ¸ñòîé ë

“Ýðäýìò õ¿í äàðóó

Èõ ìºðºí äºëãººí” õýìýýõèéí ó÷èð óòãûã óõààðóóëàõóéö äààí ÷ ýíãèéí íýãýí åð人 ë ºâ÷òºí ¿çýæ îíîøëîõ, ýì÷ëýõ, øàâü íàðòàà çààæ ñóðãàõûí òºëºº òºðñºí õ¿í øèã ººðèé㺺 º÷¿¿õýí ÷ àíõààðäàãã¿é, îþóí áîäîë íü ò¿ìíèé òºëºº ÿâñààð íýã ë ìýäýõýä ¿¿ðä ýðãýæ èðýõýýðã¿é áóðõíû îðîíä çàëàðñàí áàéñàí äàà. Ãýñýí õýäèé ÷ Âàíäàí-Èøèéí È÷èíõîðëîî ãýäýã àëäàðò ìýñ çàñàë÷ ýì÷èéã, ýì÷ë¿¿ëæ áàéñàí õ¿ì¿¿ñ òýäíèé àð ãýð, àõàí ä¿¿ñ, øàâü íàð íü ºíººäðèéí ìîíãîëûí àíàãààõûí ñàëáàðûí ò¿¿÷ýý áîëæ ÿâàà ýðäýìòýí ìýðãýä, ýì÷ íàð íü ìàðòààã¿é ºíººã õ¿ðñýí ìàðòàõ ÷ ¸ñã¿é áèëýý.

¯¿íèé òîäîðõîé áàðèìò áîë Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí Ãàçðûí 2005 îíû 3-ð ñàðûí 9-íèé ºäðèéí 42-ð òîãòîîëîîð “Òºðèéí òóñãàé àëáàí õààã÷äûí íýãäñýí ýìíýëýã”-èéã Ìîíãîë óëñûí õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷ Âàíäàí-Èøèéí È÷èíõîðëîîãèéí íýðýìæèò áîëãîí ¿éëñèéã íü ìºíõæ¿¿ëñýí ÿâäàë þì.

Ò¿¿íèé ìýíäýëñíèé 100 æèëèéí îéã ìîíãîëûí àðä ò¿ìýí, ò¿¿íèé ìÿíãà ìÿíãàí øàâü íàð íü ç¿ðõ ñýòãýëäýý ñàíàí äóðñàæ, Ìîíãîëûí ìýñ çàñàë÷ ýì÷ íàðûí íèéãýìëýãýýñ çîõèîí áàéãóóëæ óëàìæëàë áîëñîí Ìîíãîëûí ìýñ çàñàë÷ ýì÷ íàðûí îëîí óëñûí 10-ð ÷óóëãàíûã ò¿¿íèé íýðýìæèò õóðàë áîëãîí çîõèîí áàéãóóëàõààð øèéäâýðëýí áýëòãýë àæëûã íü õàíãàí àæèëëàæ áàéãààã äóðüäàõ íü ç¿éòýé.

Ïðîôåññîð Â.È÷èíõîðëîî áàãø ìºíõºä øàâü íàðûíõàà äóíä áàéñààð . . .

Øàâü Àêàäåìè÷ Í.Áààñàíæàâ

Page 101: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

ÌÝÄÝÝËÝË, ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ 101

ÖÝÂÝÃÌÈÄÈÉÍ Ñ¯ÐÝÍÆÀÂ

(1929-2014)

Ïðîôåññîð Ö.Ñ¿ðýíæàâ 1929 îíû 12 ñàðä öàõàð ÷óóëãàíû Øàíä Àäóó÷èí õîøóóíû Àð õàøààòûí Öýâýãìèäèéí õ¿¿ áîëîí ìýíäýëæýý. Òýðýýð 7-14 íàñ õ¿ðòýë ãýðòýý áè÷èã ¿ñýã çààëãàæ, 1943-1949 îí õ¿ðòýë òóñ õîøóóíû Áîð öýýæ ñ¿ìèéí àëäàðò ýì÷ Ëàìæàâ áîëîí Áàâàà /Ãîí÷èãðàø/ ýì÷èéí øàâü áîëæ ìîíãîë ýìíýëýãò ñàéòàð ñóðàëöàæ òºãñººä 1949-1952 îí õ¿ðòýë òóñ õîøóóíû 5-ð ñóìàíä ýì÷ýýð àæèëëàâ. Ò¿¿íèéã 7 íàñòàéä ýöýã íü ºâ÷íèé óëìààñ íàñ áàðæ, 14 íàñòàéä íü ýýæ íü õàëäâàðò ºâ÷íººð íàñ íºã÷èâ. Òýðýýð õàëäâàðò ºâ÷òýé ºí÷èí õîöîð÷, òóéëäàæ áàéõàä íü ñàäàí òºðëèéí Ãîìáî õýìýýã÷ ò¿¿íèéã Ç¿¿í öàãààí îâîîíû Õîíõûí ýíãýð ãýõ ýçã¿é óóëàíä àâàà÷èæ õàãàñ æèë àñðàí ñóâèëñíààð ò¿¿íèé ºâ÷èí íü Ãîìáî ºâãºíä õàëäâàðëàæ åðòºíöººñ àíãèæðàâ. Ýíýõ¿¿ òóéëûí çîâëîíò ¿åä Ãîìáî íàñòíû ä¿¿ Âàí÷èíäàëàé ºí÷èí õîöîðñîí õ¿¿õäèéã ãýðòýý àâàà÷èæ ýì÷ë¿¿ëýýä, ýì÷èëæ áàéñàí ýì÷èä íü øàâü îðóóëñàí áàéíà.

Òýðýýð 1952-1957 îí õ¿ðòýë Öàõàð àéìãèéí ìÿíãàí Òàéâàñ õîøóóíû ýìíýëýãò ýì÷ýýð àæèëëàâ. 1957-1984 îí õ¿ðòýë ªâºð ìîíãîëûí ýìíýëãèéí äýýä ñóðãóóëüä áàãøèëæ, çààí ñóðãàõ òàñãèéí ýðõëýã÷, íàìûí åðºíõèé ¿¿ðèéí ãèø¿¿í, õÿòàä-ìîíãîë ýìíýëãèéí ñàëáàðûí äýä äàðãà çýðýã òóøààëûã õàðèóöàõûí çýðýãöýý ìîíãîë ýìíýëãèéí àíãèä àíõàí øàòíû ñóðàõ áè÷ãèéí îíîøëîõ óõààí “Õàëóóí ºâ÷èí”-èé õýñãèéã íàéðóóëàí áè÷ñýíýýñ ãàäíà “Ýì ýìíýëãèéí ãàð äýâòýð”, “Ìîíãîë àíàãààõ óõààíû äîòîð ºâ÷íèé ñóäëàë”, “Ç¿ðõíèé ºâ÷èí” çýðýã çîõèîëóóäûã ýðõëýí íàéðóóëæ õýâë¿¿ëñýí áàéíà. 1984-1996 îí õ¿ðòýë ªâºð ìîíãîëûí ¿íäýñíèé ýìíýëãèéí äýýä ñóðãóóëüä

íàìûí õîðîîíû áàéíãûí ãèø¿¿í, ñóðãóóëèéí äýä çàõèðàë çýðýã àëáàí òóøààëûã õàðèóöæýý. Ýíý õóãàöààíä óóë ñóðãóóëèéã ººð÷ëºí ªâºð ìîíãîëûí ìîíãîë ýìíýëãèéí äýýä ñóðãóóëèéã áàéãóóëàõ çýðýã çàñàã çàõèðãààíû àæëûã õèéæ, áàñ àëäàðò ýðäýìòýí Èøáàëæèðûí íàñ íºã÷ñºí 200 æèëèéí îéã òîõèîëäóóëàí õàíäèâûí ìºí㺠öóãëóóëæ ò¿¿íèé õºøººã ãàíòèã ÷óëóóãààð ñèéð¿¿ëæ ñóðãóóëèéí õ¿ðýýíäýý ñ¿íäýðë¿¿ëýâ. Ò¿¿í÷ëýí ìîíãîë ýìíýëãèéí äýýä ñóðãóóëèéí íýãäýëòýé çààõ 25 äýâòýð áè÷ãèéí åðºíõèé íàéðóóëàã÷ áîëæ “Äîòîð ºâ÷íèé ñóäëàë”, “ªâ÷íèéã çàñàõ ¸ñ áîëîí àðãà” çýðýã áè÷ãèéã ýðõëýí íàéðóóëæ õýâë¿¿ëýâ. “Äóíäàä óëñûí àíàãààõ óõààíû íýâòýðõèé òîëü”- èéí “Ìîíãîë àíàãààõ óõààíû áîòü” èéí äýä ýðõëýí íàéðóóëàã÷ áºãººä ò¿¿íèé äîòîðõ 93 çóðâàñ ºã¿¿ëýë¿¿äèéã òóóðâèí áè÷èâ.

Ö.Ñ¿ðýíæàâ ïðîôåññîð “Ìîíãîë àíàãààõ óõààíû á¿õýë öîãöîò ¿çýëòèéí òóõàé àíõ ºã¿¿ëýõ¿é áà äàõèí ºã¿¿ëýõ¿é íü” áîëîí “Ìîíãîë àíàãààõ óõààíû ¿íäñýí ãóðâàí îíöëîã” çýðýã 20-ä ºã¿¿ëëèéã îðîí íóòãèéí ñîíèí ñýòã¿¿ë, õýâëýëä íèéòë¿¿ëæýý.

1996 îíä òýðáýýð ªâºð ìîíãîëûí ýìíýëãèéí äýýä ñóðãóóëüä øèëæèæ èðýýä òýòãýâýðòýý ãàð÷, õóâèéí ýìíýëýã áàéãóóëàí òîãòñîí öàãòàéãààð ýì÷èëãýý õèéõýýñ ãàäíà òºðºëõ íóòàã Õîíõûí ýíãýðòýý à÷èò áàãø, õ¿íäýò õ¿ì¿¿ñýý äóðñàõûí òóëä “Íàñàí õóòàã” ãýõ õºøºº áîñãîæ, íàðñ ìàéëñ óðãóóëàí ìºíõ íîãîîðóóëñàí áàéíà. Áàñ 1998 îíä òóñ õîøóóíû áàãà ñóðãóóëüä “Õîíõ ñóðãàí õ¿ì¿¿æëèéí øàãíàëûí ìºí㺔-èéã æèë á¿ðèéí 6 ñàðûí 1-íä øèëäýã ñóðàã÷èéã øàãíàõààñ ãàäíà ãàâüÿà ç¿òãýë ãàðãàñàí øèëäýã áàãø íàðûã íýã óäàà øàãíàõààð òîãòñîí áàéíà.

Îëîí ò¿ìíýý ç¿ðõíèé Ñ¿ðýíæàâ õýìýýí ìýðýãæëýýðýý àëäàðøñàí ýë à÷òàí ýì÷, àëäàðòàé ýðäýìòýíä ò¿¿íèé ìýíäýëñíèé 80 íàñíû îéí áàÿðûí ¿åýð “Óëñûí ýì÷èéí èõ áàãø” õýìýýõ õ¿íäòýé öîë õ¿ðòýýæýý

Íýãýí íàñíûõàà àìüäðàëûã Ìîíãîë àíàãààõ óõààíûã õºãæ¿¿ëýõ, õ¿í çîíûõîî ýð¿¿ë ìýíäèéí òºëºº íýãýí ¿ç¿¿ðò ñýòãýëýýð òýìöýæ ÿâñàí ýíý áóÿíòàé áóóðëûã íàñàí ººä áîëñîíä áèä ã¿íýý õàðàìñàæ áàéãààãàà ò¿¿íèé ¿ð õ¿¿õýä, òºðºë ñàäàí, ò¿ã ò¿ìýí øàâü íàðò íü èëýðõèéëüå.

Ñàéí ¿éëñ äýëãýðýõ áîëòóãàé.

ÍÎÌÓÍ ÃÝÐÝË ÒªÂ.

Õºõ ìîðèí æèëèéí íàìðûí äóíä ñàðûí

17-íû ºëçèé áýëýãòýé ñàéí ºäºð.

(2014.10.10)

Page 102: Anagaah Uhaan 2014 - mongolmed.mnmongolmed.mn/uploads/editions/pdf/9ae1e9784ea8ff19... · L.Narantsetseg, N.Javzandolgor, B.Enkhbayar, S.Munkhbayarlakh Critiques, thoughts and reflections

102 ÌÎÍÃÎËÛÍ ÀÍÀÃÀÀÕ ÓÕÀÀÍ, 2014, 3 (169)

Òàëàðõàë

Àçè, íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õîëáîî, Íîìõîí äàëàéí áàðóóí á¿ñèéí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéã èíäåêñæ¿¿ëýõ áàéãóóëëàãûí õàìòðàñàí õóðàë, Àçè, íîìõîí äàëàéí îðíóóäûí àíàãààõ óõààíû ñýòã¿¿ë¿¿äèéí õîëáîîíû ÷óóëãàí, àíàãààõ óõààíû á¿òýýë áè÷èõ àðãàç¿éí ñóðãàëòûã ººðèéí îðîíä çîõèîí áàéãóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëñýí õóâü õ¿í, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, óëñ, õóâèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà, àíàãààõ óõààíû ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë¿¿äýä ã¿í òàëàðõàë èëýðõèéëüå.

ää Áàéãóóëëàãà Äàðãà, Çàõèðàë, Ýðõëýã÷

Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà

1. ÄÝÌÁ Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, Ñîå Íþíò Ó

Õóâü õ¿í

2. Ä.ÒóÿàÌÀÓÀ-èéí Ýìç¿é, óëàìæëàëò àíàãààõ óõààíû ñàëáàðûí äàðãà, ýìç¿éí óõààíû äîêòîð

Õóâèéí áàéãóóëëàãà

3. “Íàéðàìäàë” ýìíýëýã Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Á.Íàìòàé

4. “Ãóðâàí ãàë” ýìíýëýã Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòð Ã.Ï¿ðýâñ¿ðýí

5. “Õàòàãòàé” ýìíýëýã Àíàãààõ óõààíû äîêòîð À.Îòãîíáîëä

Áàéãóóëëàãà

6. ÍÝÌ¯Ò Àíàãààõ óõààíû äîêòîð ª.Ãàí÷èìýã

7. ÑÝÌ¯Ò Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Ë.Íàñàíöýíãýë

8. ÃÑÑ¯Ò Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Ç.Ìýíäñàéõàí

9. ÀØÓ¯ÈÑ Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Ã.Áàòáààòàð

10. ÕÑ¯Ò Óäèðäàõóéí óõààíû äîêòîð Ë.Òºìºðáààòàð

11. ÓÃÒÝ Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Ö.Òºìºð-î÷èð

12. ÓÍÒÝ Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Á.Áÿìáàäîðæ

13. ÖÑÑ¯Ò Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Í.Ýðäýíýáàÿð

14. ÝÕÝÌ¯Ò Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Ø.Ýíõòºð

15. ÓÀØÓÒ¯Ê Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð ×.×èìýäðàã÷àà

16. ÕªÑ¯Ò Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Ä.Íÿìõ¿¿

17. ÇªÑ¯Ò Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòð Ë.Íÿìñ¿ðýí

18. ÍÑÕ¯Ò Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòð Á.Íàðàíòóÿà

Àíàãààõ óõààíû ìýðãýæëèéí ñýòã¿¿ë

19. Í¿ä ñóäëàëûí ìîíãîëûí ñýòã¿¿ëÀíàãààõ óõààíû äîêòîð, äðîôåññîð Ò.ÁóëãàíÀíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Æ.Áààñàíõ¿¿

20. Ìîíãîëûí àíàãààõ óõààí Àêàäåìè÷ Í.Áààñàíæàâ

21. Ìýñ çàñàë Àêàäåìè÷ Í.Áààñàíæàâ

22.Ýõ áàðèõ, ýìýãòýé÷¿¿ä, õ¿¿õýä ñóäëàëûí ìîíãîëûí ñýòã¿¿ë

Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Ø.Ýíõòºð

23.Ìîíãîëûí Áèå Áÿëäàð, Ñýðãýýí çàñàõ àíàãààõ óõààí

Àíàãààõ óõààíû äîêòîð Î.Áàòãýðýë

24. Îíîø Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Ñ.Áàäàìæàâ

25.×èõ, õàìàð õîîëîé ñóäëàëûí ìîíãîëûí ñýòã¿¿ë

Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Á.Ýðäýíý÷óëóóí

26. Õàëäâàðò ºâ÷èí ñóäëàëûí ìîíãîëûí ñýòã¿¿ë

Àêàäåìè÷ Ï.Íÿìäàâàà

27. Ýð¿¿ë ìýíäèéí ëàáîðàòîðè Áèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Ö.Ýíõæàðãàë

28. Ä¿ðñ îíîøëîãîî Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Ä.Ãîí÷èãñ¿ðýí

29. Õàâäàð ñóäëàë Àíàãààõ óõààíû äîêòîð, ïðîôåññîð Ä.Àâèðìýä