:yfglo lgsfo -cfly{s k|zf;g lgodfjnl,...
Post on 03-Apr-2018
215 Views
Preview:
TRANSCRIPT
1
:yfgLo lgsfo cfly{s k|zf;g lgodfjnL, @)^$
:yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% sf] bkmf @^% n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L g]kfn ;/sf/n] b]xfosf lgodx?
agfPsf] 5 .
kl/R5]b – !
k|f/lDes
!= ;+lIfKt gfd / k|f/DeM -!_ oL lgodx?sf] gfd æ:yfgLo lgsfo cfly{s k|zf;g lgodfjnL, @)^$Æ /x]sf] 5 .
-@_ of] lgodfjnL t'?Gt k|f/De x'g]5 .
@= kl/efiffM ljifo jf k|;Ën] csf]{ cy{ gnfu]df o; lgodfjnLdf,–
-s_ æP]gÆ eGgfn] :yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% ;Demg' k5{ .
-v_ ævl/b P]gÆ eGgfn] ;fj{hlgs vl/b P]g ,@)^# ;Demg' k5{ .
-u_ ævl/bÆ eGgfn] :yfgLo lgsfon] vl/b P]g adf]lhd s'g} dfn;fdfg, k/fdz{ ;]jf jf cGo
;]jf k|fKt ug]{ jf s'g} lgdf{0f sfo{ ug]{ jf u/fpg] sfo{ ;Demg' k5{ .
-3_ æ;|]:tfÆ eGgfn] sf/f]jf/ePsf] Joxf]/f b]lvg] u/L v8f u/]sf] lx;fa lstfasf] clen]v ;Demg'
k5{ / ;f] zAbn] sf/f]af/nfO{ k|dfl0ft ug]{ cGo ;a} k|sf/sf sfuhft, ljB'tLo k|ljlwjf6
/flvPsf] clen]v / cfly{s ljj/0f;d]tnfO{ hgfpF5 .
-ª_ æcdfgtÆ eGgfn] :yfgLo lgsfo cfkm}+n] l;w} ;DkGg ug]{ lgdf{0f sfo{ jf ;]jf ;DaGwL sfo{
;Demg' k5{ .
-r_ ædfn;fdfgÆ eGgfn] vl/b P]g sf] bkmf @ sf] v08 -u_ df pNn]v ul/Psf dfn;fdfg ;Demg'
k5{ .
-5_ æl;naGbL b/efpkqÆ eGgfn] :yfgLo lgsfosf] ;"rgf adf]lhd s'g} lgdf{0f sfo{ ug{ jf
dfn;fdfg, k/fdz{ ;]jf jf cGo ;]jf pknAw u/fpgsf] nflu O{R5's JolQm, kmd{, sDkgL jf
;+:yfn] l;naGbL vfd leq d"No ;d]t pNn]v u/L k]z u/]sf] ljj/0f ;Demg' k5{ .
-h_ æaf]nkqÆ eGgfn] vl/b P]gsf] bkmf @ sf] v08 -5_ df pNn]v ul/Psf] af]nkq ;Demg' k5{ .
-em_ æaf]nkq ;DjGwL sfuhftÆ eGgfn] vl/b P]gsf] bkmf @ sf] v08 -em_ df pNn]v ul/Psf
sfuhft ;Demg' k5{ .
-`_ æ7]SsfÆ eGgfn] :yfgLo lgsfon] o; lgodfjnLsf] k|s[of k"/f u/L af]nkq jf l;naGbL
b/efpkq jf cGo s'g} dfWodaf6 cfo ;+sng ug{] ;Demf}tf u/]sf] sfo{ ;Demg' k5{ .
-6_ æ7]Ssf ;Demf}tfÆ eGgfn] o; lgodfjnL jf k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfgLo lgsfosf]
cfGtl/s cfo p7fpg :yfgLo lgsfo / cGo s'g} kIfaLr zt{ /fvL ul/Psf] ;Demf}tf ;Demg'
k5{ .
-7_ æsaf]n cÍ -la8 k|fO;_Æ eGgfn] s'g} af]nkqsf] k/LIf0f / d'NofÍg ;d]taf6 sfod x'g
cfPsf] /sd ;Demg' k5{ .
-8_ æ;Demf}tf d"No -sG6«ofS6 k|fO{;_Æ eGgfn] vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt vl/b d"No ;Demg' k5{
/ ;f] zAbn] To:tf] ;Demf}tf cGtu{t e]l/P;g cfb]]z hf/L ul/Psf]df To:tf] cfb]z adf]lhd
ePsf] sfd, gfk hfFr ubf{ sfod ePsf] d"No / d"No ;dfof]hg ePsf]df To:tf]
;dfof]hgaf6 sfod ePsf] vl/b d"No ;d]tnfO{ hgfpF5 .
2
-9_ æk|f]k|fO6/L dfn;fdfgÆ eGgfn] s'g} dfn;fdfg, oGq jf pks/0fsf] lgdf{tfn] To:tf]
dfn;fdfg, oGq jf pks/0f ;~rfng jf dd{t ;Def/sf] nflu agfPsf] ;xfos pks/0f tyf
kf6{k"hf{ ;Demg' k5{ .
-0f_ æ;j–sG6«fS6/Æ eGgfn] s'g} vl/b ;Demf}tf ug]{ lgdf{0f Joj;foL, cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf jf
;]jfk|bfos;+u pk;Demf}tf u/L To:tf] vl/b ;Demf}tf cGtu{tsf] s'g} sfo{ ug]{ lgdf{0f
Joj;foL, cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf jf ;]jfk|bfos ;Demg' k5{ .
-t_ æax'aifL{o ;Demf}tfÆ eGgfn] Ps jif{ eGbf a9L cjlw ePsf] ;Demf}tf ;Demg' k5{ .
-y_ æw/f}6L /sdÆ eGgfn] s'g} sfd 6'ª\uf] gnfu];Dd ;'/If0f afkt /flvPsf] /sd -l/6]G;g dgL_
jf cg]{i6 dgL jf ;f] afktsf] la8a08, kkm{d]{G; a08 ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] cGo s'g}
sf/0fn] /flvPsf] w/f}6L /sd ;d]tnfO{ hgfpg]5 .
-b_ æpkef]Qmf ;ldltÆ eGgfn] lgdf{0f sfo{af6 k|ToIf nfe kfpg] JolQmx?sf] ;d"xn] s'g} lgdf{0f
sfo{sf] lgdf{0f, ;~rfng, Aoj:yfkg / dd{t ;Def/ ug{sf] nflu cfkm"x? dWo]af6 lglZrt
k|lqmof adf]lhd u7g u/]sf] ;ldlt ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] nfeu|fxL ;d"xnfO{ ;d]t
hgfpF5 .
-w_ æ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/LÆ eGgfn] :yfgLo lgsfo jf tL lgsfox?sf] ;d"x / k|rlnt sfg"g
adf]lhd s/f/ ug{ of]Uo sfg"gL JolQmaLr o; lgodfjnLdf adf]lhdsf] ;]jf k|bfg ug]{ /
To;sf] hf]lvd ;+o'Qm ?kn] jxg ug]{ u/L ePsf] s/f/ Joj:yf ;Demg' k5{ .
-g_ Æ;fd'bflos ;+:yfæ eGgfn] hgr]tgf ;DaGwL tflnd, cled'lvs/0f, ;Lk ljsf;, art, shf{
kl/rfng, ;dfj]zL ljsf; / ;zQmLs/0f ug]{ p2]Zon] lglZrt k|lqmof cjnDjg u/L k|rlnt
sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf ;+:yf tyf :yfgLo lgsfodf ;"rLs[t ePsf ;d'bfodf cfwfl/t
;+:yf ;Demg' k5{ .
-k_ æclwsf/ k|fKt clwsf/LÆ eGgfn] o; lgodfjnL adf]lhd vr{ ug]{ jf ;f]sf] nflu lgsf;f lbg]
clwsf/ kfPsf] clwsf/L ;Demg' k5{ / ;f] zAbn] ljifout zfvf k|d'v jf ljifout zfvf
:yfkgf gx'Gh]n;Dd lgIf]lkt sfo{ sof{Gjogdf ;+nUg /xg] sfof{nosf] k|d'v sd{rf/L tyf
sfod d'sfod jf Ps tx d'lgsf] lgldQ eO{ sfd ug]{ clwsf/L ;d]tnfO{ hgfpF5 .
-km_ ædGqfnoÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/sf] :yfgLo ljsf; dGqfno ;Demg' k5{ .
-a_ æPs tx dflysf] clwsf/LÆ eGgfn] ljifout zfvfsf] xsdf :yfgLo lgsfosf] ;lrj, :yfgLo
lgsfosf] ;lrjsf] xsdf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d'v / :yfgLo lgsfosf] k|d'vsf]
xsdf ;DalGwt :yfgLo lgsfo ;Demg' k5{ .
-e_ æljz]if kl/l:yltÆ eGgfn] vl/b P]gsf] bkmf @ sf] v08 -9_ df pNn]v ePsf] kl/l:ytL
;Demg' k5{ .
-d_ æa9fa9Æ eGgfn] o; lgodfjnL adf]lhd :yfgLo lgsfosf] cfGtl/s cfo p7fpg 7]Ssf
aGbf]a:t ug{sf nflu 7]Ssf lng rfxg] JolQmx?af6 8fFs af]nfO{ ul/Psf] a9fa9 ;Demg' k5{ .
-o_ æ8fFsÆ eGgfn] a9fa9 x'Fbf 7]Ssf lng rfxg] JolQmn] ;f] 7]Ssf ;DaGwdf sa'n u/]sf] gub jf
lhG;Lsf] cÍ ;Demg' k5{ .
-/_ æljz]if sf]ifÆ eGgfn] :yfgLo lgsfosf] sf]ifaf6 :jLs[t ah]6 adf]lhd vr{ n]vL vf;
k|of]hgsf] nflu /sd hDdf ul/Psf] sf]if ;Demg' k5{ .
-n_ ælaifout zfvfÆ eGgfn] P]gsf] bkmf @%& adf]lhd :yfgLo lgsfo dftxt :yfkgf ePsf
ljifout zfvf jf sfof{no ;Demg' k5{ / ;f] ljifout zfvf jf sfof{no :yfkgf gx'Gh]n;Dd
lgIf]lkt sfo{ sfof{Gjogdf ;+nUg /xg] sfof{no jf g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf
k|sfzg u/L :yfkgf u/]sf] ljifout sfof{no jf zfvf ;d]tnfO{ hgfpF5 .
3
-j_ æ n]vf pQ/bfoL clws[tÆ eGgfn] dftxtsf ljifout zfvf ;d]tsf] cfly{s sf/f]jf/sf] n]vf
/fVg nufpg] ,n]vf ljj/0f tof/ u/fpg] ,n]vfk/LIf0f u/fpg] jf a]?h' lgoldt,ldGxf jf c;"n
pk/ ug]{ st{Jo ePsf] ufpFFF ljsf; ;ldltsf] xsdf cWoIf / cGo :yfgLo lgsfosf] xsdf
;DalGwt lgsfosf] ;lrj ;Demg' k5{ .
-;_ æ;fdflhs k/LIf0fÆ eGgfn] ;fdflhs lhDd]jf/Lsf] n]vfhf]vf ;Demg' k5{ .
-if_ æ;fj{hlgs k/LIf0fÆ eGgfn] ljsf; sfo{s|ddf ePsf] nufgLsf] ;/f]sf/jfnfn] ug]{ n]vfhf]vf
;Demg' k5{ .
kl/R5]b–@
ufpFF ljsf; ;ldltsf] cfly{s sfo{k|0ffnL
#= ufpFF ljsf; ;ldltsf] n]vf / ;f]sf] l;4fGtM -!_ ufpFF ljsf; ;ldltsf] n]vf bf]xf]/f] ;|]:tf k|0ffnL -8an OlG6«
l;i6d_ sf] l;4fGtdf cfwfl/t gubL sf/f]af/df /fVg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] >]:tf ljB'tLo k|0ffnLdf ;d]t /fVg ;lsg]5 .
-#_ ufpFF ljsf; ;ldltn] o; lgodfjnL adf]lhdsf] cfly{s sfo{ljlw cjnDag u/L cfoJoosf] ;|]:tf /fVg'
kg]{5 .
$= cfDbfgL /sd a'´\g] / bflvnf ug]{M -!_ ufpFF ljsf; ;ldltn] k|rlnt sfg"g adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt x'g] /sd
cfDbfgL /l;b sf6L a'l´lng' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ePsf] /sd uf]Zjf/f ef}r/ p7fO{ ;DalGwt vftfdf cfDbfgL afFwL To:tf]
gub k|fKt ePsf] ef]lnkN6;Dddf j}+Í bflvnf ug'{ kg]{5 .
t/ tf]lsPsf] ;doleq a}+Í bflvnf ug{ g;Sg] ePdf sf/0f hgfO{ cWoIfaf6 k|dfl0ft u/fO{ Ps dlxgfleq
a}+Í bflvnf ug{' kg]{5 .
-#_ ufpFF ljsf; ;ldltsf] cfDbfgL /sd a}Í bflvnf ug]{ / n]vf /fVg] pQ/bfloTj ;lrjsf] x'g]5 .
%= cfDbfgLsf] n]vf cBfjlws u/L /fVg]M -!_ ufpF F ljsf; ;ldltn] cfˆgf] cfDbfgLsf] n]vf cg';"rL–! df plNnlvt
zLif{s cg';f/sf] cfDbfgL ;Í]t v'n]sf] ljj/0f tof/ u/L cBfjlws agfO{ /fVg' kg]{5 . cfDbfgL;+u ;DalGwt
k|fdfl0fs sfuhft klg l;nl;nfa4 tl/sfn] /fVg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd n]vf /fVbf cfDbfgLsf] k|s[lt 5'l§g] u/L cfjZos ;xfos clen]v tof/ u/L /fVg'
kg]{5 .
^= sf]if ;~rfng ;DjGwL Joj:yf M– -!_ ufpFF ljsf; ;ldltsf] gfddf k|fKt x'g] ;j} k|sf/sf] cfDbfgL P]gsf] bkmf ^)
df pNn]v ul/Psf] ufpFF ljsf; ;ldlt sf]ifdf hDdf ug{' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ sf] sf]ifjf6 l;w} sfo{ ;~rfng :t/sf] sf/f]jf/ ug{ kfOg] 5}g .
-#_ sfo{ ;~rfng:t/sf] sf/f]jf/sf nflu ufpFF ljsf; ;ldltn] rfn' vr{ vftf / k"FhLut vr{ vftf vf]nL
sf/f]jf/ ;~rfng ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ sf] sf/f]jf/sf lgldQ :jLs[t ah]6 / sfo{qmdsf cfwf/df cfjZostf cg';f/ pklgod
-!_ sf] sf]ifjf6 sfo{ ;~rfng:t/sf vftfdf /sd 6«fG;km/ ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ sf] vftfdf cfly{s jif{sf] cGtdf afFsL /x]sf] /sd z"Go u/L pklgod -!_ sf] sf]ifdf lkmtf{
ug'{ kg]{5 . o;/L lkmtf{ k|fKt ePsf] /sd dWo] g]kfn ;/sf/af6 k|fKt lk|mh ug'{ gkg]{ /sd / ufpFF ljsf; ;ldltsf]
cfˆgf] cfDbfgLsf] /sd cfufdL cfly{s jif{sf nflu lhDd]jf/L ;f/L n]vf /fVg' kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd /sd lkmtf{ k|fKt u/L g]kfn ;/sf/af6 k|fKt s'g} cg'bfg /sd lk|mh ug'{ kg]{ eP
lk|mh ug]{ k|of]hgsf lgldQ ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ k7fO{ lbg' kg]{5 . olb lk|mh ug'{ kg]{ /sd lk|mh gu/fPdf jf
4
lk|mh ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ gk7fPdf pQm /sd s§f u/]/ dfq lgsf;f lng' kg]{5 . lgsf;f
lbg]n] klg ;f]xL cg';f/ u/L lgsf;f lbg' kg]{5 .
&= ufpFF ljsf; ;ldltdf /xg] vftf Joj:yfM– -!_ ufpFF ljsf; ;ldltn] P]g tyf o; lgodfjnL adf]lhd vf]Ng]
vftfx?, vftfsf] juL{s/0f / ;f] ;DaGwL cGo s'/fx? dGqfnon] Joj:yf u/] adf]lhd x'g]5 .
-@_ ufpFF ljsf; ;ldltdf /xg] vftfx? cWoIf jf lghn] tf]s]sf] ;b:o / ;lrjsf] ;+o'Qm b:tvtaf6
;~rfng ug'{ kg]{5 .
*= :jLs[t ah]6af6 vr{ ug]{ M– -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] afx]s c? s;}n] klg vr{ ug]{ cfb]z lbg jf vr{ :jLs[t
ug{ x'Fb}g .
-@_ vr{ ug]{ jf vr{sf] lgsf;f lbg] clwsf/Ln] b]xfosf cj:yfdf vr{ ug{ jf vr{ ug{ lgsf;f lbg' kg]{5 M–
-s_ vr{ ug]{ /sd :jLs[t ah]6leq / ;DalGwt vr{ zLif{s gDa/df k/]df / vr{ ug{ afFsL ePdf,
-v_ vr{ ug]{ /sd s'g} cfof]hgfsf] ;DaGwdf eP ;f] cfof]hgf :jLs[t eO;s]sf] ePdf,
-u_ vr{ ug]{ /sd vr{ ug'{ eGbf cl3 g} vr{ ug]{ lgsf;fsf] cfb]z k|fKt eO;s]sf] ePdf,
-3_ j}b]lzs ;|f]taf6 Joxf]l/g] /sdsf] xsdf To:tf] /sd k|fKt e};s]sf] ePdf .
(= /sd vr{ ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ cfly{s jif{ z'? ePkl5 ufpFF kl/ifb\af6 :jLs[t ah]6 / sfo{qmdsf] ;Ldfleq /xL
lgwf{l/t sfo{df vr{ ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd vr{ ubf{ vr{sf] aLn e/kfO{ cWoIfåf/f k|dfl0ft u/fO{ n]vf /fVg' kg]{5 .
t/ aLn e/kfO{ cfpg g;Sg] sfddf vr{ ePsf] b'O{;o ?k}ofF;Dd /sdsf] xsdf vr{ ug]{ sd{rf/Ln]
k|dfl0ft u/L cWoIfaf6 ;dy{g u/fO{ n]vf /fVg' kg]{5 .
-# ljsf; cfof]hgf tkm{ of]hgfsf] nfut cg'dfg Pj+ sfo{qmd tof/ u/L :jLs[t u/fO{ ah]6sf] lgwf{l/t
;Ldfleq lgodfg';f/ vr{ ug'{ / ;dod} lgwf{l/t sfo{qmd cg';f/ dfn;fdfgsf] pknlAw tyf k|fljlws Pj+
k|zf;sLo Joj:yf ldnfO{ sfo{ ;Dkfbg ug'{ ;DalGwt clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] pQ/bfloTj x'g]5 . o; ;DaGwdf
jfwf c8\sfp km'sfpg cfjZos lgsf;f dfu ePsf]df To;sf] lgsf;f ;dod} lbg' ufpFF ljsf; ;ldltsf]
pQ/bfloTj x'g]5 .
-$_ cfkm"n] lhDdf lnPsf] gub /sd / To;sf] lx;fa lstfa, aLn e/kfO{ jf k|df0f /fVg] jf /fVg nufpg]
pQ/bfloTj ;lrjsf] x'g]5 .
-%_ cfly{s sf/f]jf/ubf{ ;lrjn] cfˆgf dftxtsf sd{rf/L pk/ /]vb]v k'¥ofO{ gub jf lhG;Ldf s'g}
lsl;dsf] lxgfldgf, xfgL gf]S;fgL jf nfk/jfxL ;d]t x'g gkfpg] u/L gub jf lhG;L ;'/lIft /fVg plrt k|aGw
ug'{ kg]{5 . cfk"mn] ug'{kg]{ sfd cfk"m d'lgsf sd{rf/Låf/f u/fPdf To:tf sfdk|lt klg lghsf] pQ/bfloTj sfod}
/xg]5 .
-^_ ;lrjn] n]vfsf] dfl;s, rf}dfl;s / jflif{s cfo ljj/0f tof/ u/L ufpFF ljsf; ;ldlt / ;DalGwt
lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfof{nodf lgod @)) adf]lhd k]z ug'{ k5{.
-&_ o; lgod adf]lhd /Lt k'u] jf gk'u]sf] hfFr ug]{ / lx;fa lstfa /Ltk"j{s /fvL k]z ug'{kg]{ lgsfodf
k]z u/L n]vfk/LIf0f u/fpg] st{Jo ;lrjsf] x'g]5 .
-*_ of] lgodfjnL tyf k|rlnt sfg"gsf] k|lqmof gk'u]sf] sf/f]af/sf] ;lrjn] e'QmfgL lbg jf e'QmfgLsf]
lgldQ k]z ug{ jf e'QmfgLsf] lgldQ l;kmfl/z ug{ x'Fb}g . cfly{s sf/f]jf/;~rfng ug]{ tyf e'QmfgL lbg] ;DaGwdf
cWoIf / ;lrj aLr dte]b ePdf cWoIfsf] lg0f{o cg';f/ ug'{ kg]{5 . o:tf] lg0f{osf] hfgsf/L lg0f{o sfof{Gjog
ePsf] ;ft lbgleq ;lrjn] ufpFF ljsf; ;ldlt ;dIf lnlvt ?kdf lbg' kg]{5 / ufpFF ljsf; ;ldltn] o:tf]
hfgsf/L pk/ ;ft lbgleq cfjZos 5fgjLg u/L lg0f{o lbg' kg]{5 .
-(_ cfDbfgL, vr{ tyf :jLs[t sfo{qmdsf] ljj/0f ufpFF ljsf; ;ldltsf] ;"rgfkf6L / ;fj{hlgs :yndf 6fF;
u/L lhNnf ljsf; ;ldltdf ;fj{hlgs ug{sf nflu k7fpg' kg]{5 .
5
t/ Psnfv ?k}ofFeGbf a9L /sd vr{ x'g] of]hgfsf] xsdf /sd vr{ ;DaGwL ljj/0f ;a}n] b]Vg] :yfgdf /
of]hgf sfo{:yndf ;d]t ;fj{hlgs ug'{ kg]{5 .
-!)_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg cWoIfn] cfkm"df /x]sf] clwsf/ dWo] s]xL
clwsf/ s'g} ;b:o tyf ;lrjnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .
!)= cfly{s sf/f]jf/;DaGwdf cWoIfn] cg'udg ug]{M ufpFF ljsf; ;ldltsf] cfly{s sf/f]jf/ubf{ b]xfo adf]lhd eP jf
gePsf] ;DaGwdf cWoIfn] lgoldt ?kdf ;'kl/j]If0f / cg'udg u/L hfgsf/L /fVg' kg]{5 M–
-s_ :jLs[t ePsf] /sd tf]lsPsf ;]jf tyf sfo{sf lgldQ :jLs[t ;Ldfleq /xL ;f]xL k|of]hgsf]
nflu vr{ eP jf gePsf],
-v_ cfly{s sf/f]jf/ o; lgodfjnL adf]lhd eP jf gePsf] / sf/f]jf/sf] k|df0f k'u] jf gk'u]sf],
-u_ tf]lsPsf] 9fFrf cg'?k n]vf /fv] jf g/fv]sf],
-3_ ;DklQsf] nut b'?:t / cBfjlws u/L ;+/If0f eP jf gePsf],
-ª_ pknAw ;|f]t, ;fwg tyf ;DklQsf] ;d'lrt pkof]u eP jf gePsf] / xfgL gf]S;fgL gx'g] u/L
;Def/ tyf ;+/If0fsf] Joj:yf eP jf gePsf],
-r_ :jLs[t nfut vr{sf] ;Ldfleq /xL sfo{qmd ;~rfng u/] jf gu/]sf],
-5_ nIo k|ult tyf nfut vr{sf] cf+s8f /fVg] Joj:yf kof{Kt / e/kbf{] eP jf gePsf],
-h_ cfjlws cfly{s ljj/0f ;dodf tof/ eP jf gePsf] / ;dodf k]z x'g] u/] jf gu/]sf] /
n]vfk/LIf0f ;dod} u/fP jf gu/fPsf] .
!!= nfut cg'dfg :jLs[lt ug]{ M– -!_ lgod ^# cg';f/ vl/b sfo{sf nflu tof/ ePsf] nfut cg'dfg b]xfosf
clwsf/Laf6 :jLs[t x'g' kg]{5 M–
-s_ Psnfv krf;xhf/ ?k}ofFF;Dd cWoIfaf6,
-v_ Psnfv krf;xhf/ ?k}ofFeGbf a9L ufpF ljsf; ;ldltaf6 .
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -s_ adf]lhd :jLs[t ePsf] nfut cg'dfgsf] ljj/0f :jLs[t ePkl5 nuQ} a:g]
ufpFF ljsf; ;ldltsf] a}7sdf k]z ug'{ kg]{5 .
!@= af]nkq jf l;naGbL b/efp kq :jLs[t ug]{ M– -!_ lgdf{0f sfo{ jf dfn;fdfg vl/bsf nflu b]xfosf /sdsf]
af]nkq jf l;naGbL b/efpkq :jLs[t ug]{ clwsf/ b]xfosf clwsf/LnfO{ x'g]5M–
-s_ tLgnfv ?k}ofF;Dd cWoIfaf6,
-v_ tLgnfv ?k}ofFeGbf a9L ufFp ljsf; ;ldltaf6 .
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -s_ adf]lhd :jLs[t ePsf] af]nkq jf l;naGbL b/efpkq :jLs[t ePkl5
To;sf] hfgsf/L nuQ} a:g] ufFp ljsf; ;ldltsf] a}7sdf k]z ug'{ kg]{5 .
!#= k|fljlws k/fdz{ jf cGo ;]jf lng] clwsf/L M– -!_ ufpFF ljsf; ;ldltn] o; lgodfjnL adf]lhd k|fljlws k/fdz{
jf Jofj;flos ;]jf lng' k/]df b]xfosf] clwsf/Ln] k|fljlws k/fdz{ jf Jofj;flos ;]jf bftf lgo'lQm u/L ;]jf
lng ;Sg]5 M–
-s_ kRrL;xhf/ ?k}ofF;Dd cWoIfn],
-v_ kRrL;xhf/ ?k}ofF eGbf a9L ufpF ljsf; ;ldltn] .
!$= e]l/P;g cfb]z :jLs[t ug]{M– :jLs[t nfut cg'dfg adf]lhd sfd z'? ul/ ;s]kl5 k|fljlws sf/0faf6 To:tf]
sfo{sf] kl/df0f yk 36 ug{ jf gofF cfO6d yKg jf ;§f ug{ cfjZos b]lvPdf :jLs[t ah]6sf] cwLgdf /xL
b]xfo adf]lhd e]l/P;g cfb]z :jLs[t u/fO{ sfd u/fpg ;lsg]5 M–
-s_ lgdf{0f sfo{sf] 8«O{ª, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg cflb abNg' gkg]{ t/ sfdsf] kl/df0f dfq yk36
x'g] cj:yfdf ;Demf}tf d"Nosf] bz k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z k|fljlws k'i6\ofO{+ u/L ufpFF
6
ljsf; ;ldltsf cWoIfn] / ;f] eGbf a9L kGw| k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z k|fljlws k'i6\ofO{
u/L ufpFF ljsf; ;ldltn],
-v_ lgdf{0f sfdsf] 8«O{Ë, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg cflb abNg' kg]{ eO{ ;Demf}tf d"Nosf] kGw|
k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z k|fljlws k'i6\ofO{ ;lxt ;+zf]lwt cg'dfg tof/ u/L ufpFF ljsf;
;ldltn],
-u_ dfn;fdfg vl/b, k/fdz{ ;]jf / cGo ;]jf vl/bsf] xsdf ;Demf}tf d'Nosf] kGw| k|ltzt;Ddsf]
e]l/P;g cfb]z k'i6\ofO{ u/L ufpFF ljsf; ;ldltn],
-3_ ;Demf}tf d'Nosf] kGw| k|ltzt eGbf a9L e]l/P;g ug'{ kg]{ ePdf gofF nfut cg'dfg tof/ u/L
gofF vl/b k|s[ofaf6 sfd u/fpg' kg]{5 .
!%= cfof]hgfsf] hfFrkf; tyf km/kmf/sM P]gsf] bkmf %# sf] k|of]hgsf] nflu ufpF F ljsf; ;ldltn] cfˆgf] If]qleq
;~rfng u/]sf ljsf; lgdf{0f ;DaGwL cfof]hgf tyf sfo{qmdsf] hfFrkf; tyf km/kmf/s lgod !## sf] k|lqmof
k'¥ofO{ ug'{ kg]{5 .
!^= laqmL tyf x:tfGt/0f ;DaGwL Joj:yfM ufpFF ljsf; ;ldltsf] lnlvt lg0f{o cfb]z lagf ufpFF ljsf; ;ldltsf]
lhG;L dfn;fdfg laqmL jf x:tfGt/0f ug'{ jf u/fpg' x'Fb}g .
!&= lnnfd ug]{ clwsf/LM lhG;L lg/LIf0f k|ltj]bgdf k'/fgf] e} sfddf cfpg g;Sg], 6'6km'6 e} a]sDdf ePsf / k'gM
dd{t gx'g] egL ls6fg ePsf dfn;fdfgdWo] lnnfd ug'{kg]{ egL 7xl/Psf dfn;fdfgsf] k/n d"No v'n]sf]df aL;
xhf/ ?k}ofF;Ddsf] / k/n d"No gv'n]sf] eP xfn d"NofÍg ePsf] d"Nodf kfFr xhf/ ?k}ofF;Dd jf b'j} u/]/
kRrL; xhf/ ?k}ofFF;Ddsf dfn;fdfg ;lrj / e08f/sf] lhDdf lnPsf] sd{rf/L ;d]tsf] /fo lnO{ cWoIfn]
kl/R5]b–!) sf] sfo{ljlw ckgfO{ lnnfd ug{ ;Sg]5 . ;f]eGbf a9L d"Nosf] dfn;fdfg lnnfd ug'{ kbf{ ufpFF
ljsf; ;ldltdf k]z u/L lg0f{o eP ad]flhd ug'{ kg]{5 .
!*= ufpFF ljsf; ;ldltn] /fVg'kg]{ ;|]:tfsf] 9fFrfM -!_ ufpFF ljsf; ;ldltn] b]xfosf] ;|]:tf b]xfo adf]lhdsf] cg';"rLsf]
9fFrfdf /fVg' kg]{5M–
-s_ ufpFF ljsf; ;ldltsf] cfDbfgLsf]
juL{s/0f / JofVof
cg';"rL–!
-v_ ufpFF ljsf; ;ldltsf] vr{sf] juL{s/0f
/ JofVof
cg';"rL–@
-u_ cfDbfgL /l;b cg';"rL–(
-3_ b}lgs cfo zLif{sut s/ ;+sng vftf cg';"rL–!)
-ª_ nutL cfo vftf -JolQmut vftf_ cg';"rL–!!
-r_ b}lgs s/ k|fKtL vftf cg';"rL–!@
-5_ cfGtl/s ;|f]tsf] nutL c;"nL ljj/0f cg';"rL–!$
-h_ b}lgs sf/f]jf/ljj/0f cg';"rL–!%
-em_ uf]Zjf/f ef}r/ cg';"rL–!^
-`_ a}+Í gubL lstfj cg';"rL–!&
-6_ jh]6 lx;fj cg';"rL–!*
-7_ n]h/ vftf cg';"rL–!(
-8_ k]ZsL vftf cg';"rL–@)
-9_ vr{sf] kmfF6jf/L cg';"rL–@!
-0f_ km5\of}{6 ug{ afFsL k]ZsLsf] df:s]jf/L cg';"rL–@@
-t_ j}+Í lx;fasf] ljj/0f cg';"rL–@#
7
-y_ e'QmfgL lbg afFsLsf] ljj/0f cg';"rL–@$
-b_ jflif{s cfly{s ljj/0f cg';"rL–@%
-w_ dfl;s ljQLo k|ltj]bg cg';"rL–@^
-g_ jflif{s cfo–Joo ljj/0f cg';"rL–@&
-k_ cfDbfgL vr{sf] t'ngfTds ljj/0f cg';"rL–@*
-km_ a}+Í vftfsf] cfDbfgL vr{sf] dfl;s
ljj/0f
cg';"rL–##
-a_ tna e'QmfgLsf] kmf/fd cg';"rL–#^
-e_ jflif{s tnjL k|ltj]bg cg';"rL–#&
-d_ e|d0f cfb]z cg';"rL–#*
-o_ b}lgs e|d0f vr{sf] aLn cg';"rL–#(
-/_ JolQmut w/f}6L vftf cg';"rL–$)
-n_ uf]Zjf/f w/f}6L vftf cg';"rL–$!
-j_ w/f}6Lsf] df:s]jf/L cg';"rL–$@
-;_ w/f}6Lsf] cfly{s ljj/0f cg';"rL–$#
-if_ wf/f, lah'nL, 6]lnkmf]g, w/f}6Lsf] nut cg';"rL–$$
-z_ dfu kmf/fd cg';"rL–$&
-x_ vl/b cfb]z cg';"rL–$*
-If_ bflvnf k|ltj]bg kmf/d cg';"rL–$(
-q_ vr{ eP/ hfg] lhG;L dfn;fdfgsf]
vftf
cg';"rL–%)
-1_ vKg] lhG;L ;fdfgsf] vftf cg';"rL–%!
-ss_ lhG;L lg/LIf0f kmf/fd cg';"rL–%@
-sv_ lhG;L df}Hbftsf] jflif{s ljj/0f cg';"rL–%#
-su_ x:tfGt/0f kmf/fd cg';"rL–%$
-s3_ lnnfd laqmL ug]{ kmf/fd cg';"rL–%%
-sª_ lhG;L lg;u{÷ ldgfxf kmf/fd cg';"rL–%^
-sr_ ef8fdf lbPsf] ;DkQLsf] clen]v
lstfj
cg';"rL–%&
-s5_ ef8fdf lnPsf] d]l;g cf}hf/sf]
clen]v lstfj
cg';"rL–%*
-sh_ lgdf{0f sfo{sf] nfut Oli6d]6 lgsfNg]
t/Lsf
cg';"rL–%(
-sem_ af]nkq d"NofÍg kmf/fd cg';"rL–^)
-s`_ 8f]/ xflh/ kmf/fd cg';"rL–^!
-s6_ 8f]/ xflh/L -lgoGq0f_ vftf cg';"rL–^@
8
-s7_ gfkL lstfa cg';"rL–^#
-s8_ gfkL lstfa -lgoGq0f_ clen]v vftf cg';"rL–^$
-s9_ 7]Ssf ;DaGwL aLn cg';"rL–^%
-s0f_ 7]Ssf ;DaGwL nut cg';"rL–^^
-st_ cfO6djfOh sfo{ clen]v vftf cg';"rL–^&
-sy_ 7]s]bf/÷pkef]Qmf ;ldlt÷u}/ ;/sf/L
;+:yfsf] JolQmut vftf
cg';"rL–^*
-sb_ pkef]Qmf ;ldltnfO{ e'QmfgL lbg] aLn cg';"rL–^(
-sw_ sfo{ ;DkGg d'NofÍg kmf/fd cg';"rL–&)
-sg_ nIo k|ult ljj/0f cg';"rL–&#
-sk_ a]?h' clen]v vftf cg';"rL–&%
-skm_ c;"n ug]{ /sdsf] ljj/0f cg';"rL–&^
-sa_ a/j'emf/ysf] k|df0f kq cg';"rL–&&
-se_ sa'lnotsf] kmf/fd cg';"rL–&*
-sd_ k§fsf] kmf/fd cg';"rL–&(
-so_ dfn;fdfg jf cGo ;]jfsf] vl/b
;Demf}tf
cg';"rL–*@
-s/_ lgdf{0f sfo{sf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*#
-sn_ k/fdz{ ;]jfsf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*$
-@_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pklgod -!_ df pNn]v gePsf yk ;|]:tf o;
lgodfjnLdf gu/kflnsf tyf lhNnf ljsf; ;ldltsf] nflu tf]lsPsf] jf :jLs[t d=n]=k= kmf/fdx?dWo]af6
cfjZostf cg';f/ k|of]u ug{ ;lsg]5 .
kl/R5]b – #
gu/kflnsfsf] cfly{s sfo{k|0ffnL
!(= gu/kflnsfsf] n]vf / ;f]sf] l;4fGtM -!_ gu/kflnsfsf] n]vf bf]xf]/f] >]:tf k|0ffnL -8jn OG6«L l;i6d_ sf]
l;4fGtdf cfwfl/t k|f]befjL -PS|o'Pn_ sf/f]jf/df /fVg' kg]{5 .
:ki6Ls/0fM æk|f]befjLÆ sf/f]jf/eGgfn] Jofj;flos n]vf -skf]{/]6 PsfpG6_ df cfwfl/t sf/f]jf/;Demg'
k5{ .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] >]:tf ljB'tLo k|0ffnLdf ;d]t /fVg ;lsg]5 .
-#_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg of] lgodfjnL nfu' xF'bfsf avt sfod /x]sf
gu/kflnsfn] of] lgodfjnL nfu" ePsf] ldltn] tLg jif{leqdf / of] lgodfjnL nfu' ePkl5 u7g x'g]
gu/kflnsfn]] u7g ePsf] kfFr jif{leq k|f]befjL sf/f]jf/df n]vf /fVg' kg]{{5 .
-$_ gu/kflnsfn] o; lgodfjnL adf]lhdsf] cfly{s sfo{ljlw cjnDag u/L cfo Aoosf] ;|]:tf /fVg' kg]{5 .
@)= cfDbfgL /sd a'´\g] / bflvnf ug]{ M -!_ gu/kflnsfnfO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd k|fKt x'g] /sd cfDbfgL /l;b
sf6L a'l´ lng' kg]{5 .
9
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ePsf] /sd uf]Zjf/f ef}r/ p7fO{ ;DalGwt vftfdf cfDbfgL afFwL To:tf]
gub k|fKt ePsf] ef]lnkN6 ;Dddf j}+Í bflvnf ug'{ kg]{5 .
-#_ gu/kflnsfsf] cfDbfgL /sd a}Í bflvnf ug]{ / n]vf /fVg] pQ/bfloTj ;lrjsf] x'g]5 .
@!= cfDbfgLsf] n]vf cBfjlws u/L /fVg]M– -!_ gu/kflnsfn] cfˆgf] cfDbfgLsf] n]vf cBfjlws agfO{ /fVg' kg]{5 .
cfDbfgL;+u ;DalGwt k|fdfl0fs sfuhft l;nl;nfa4 tl/sfn] /fVg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd n]vf /fVbf cfDbfgLsf] k|s[lt 5'l§g] u/L cfjZos ;xfos clen]v tof/ u/L /fVg
;lsg]5 .
@@= gu/kflnsfsf] sf]if ;~rfng ;DjGwL Joj:yf M– -!_ gu/kflnsfsf] gfddf k|fKt x'g] ;j} k|sf/sf] cfDbfgL P]gsf]
bkmf !@% adf]lhdsf] gu/kflnsfsf] sf]ifdf hDdf ug{' kg{]{5 .
-@_ pklgod -!_ sf] sf]ifjf6 l;w} sfo{ ;~rfng:t/sf] sf/f]jf/ ug{ kfOg] 5}g .
-#_ sfo{ ;~rfng:t/sf] sf/f]jf/sfnflu gu/kflnsfn] rfn' vr{ vftf / k"FhLut vr{ vftf vf]nL sf/f]jf/
;~rfng ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] sf/f]jf/sf lgldQ :jLs[t ah]6 / sfo{qmdsf cfwf/df cfjZostf cg';f/
gu/kflnsf sf]ifjf6 gu/kflnsfsf] sfo{ ;~rfng:t/ / ljifout zfvfnfO{ rfn' vr{sf nflu eP rfn' vr{
vftf / k"Flhut vr{sfnflu eP k"Flhut vr{ vftfdf /sd 6«fG;km/ ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ sf] vftfdf cfly{s jif{sf] cGtdf s'g} /sd afFsL /x] ;f] /sd z"Go u/L pklgod -!_ sf]
sf]ifdf lkmtf{ ug'{ kg]{5 . o;/L lkmtf{ k|fKt ePsf] /sd dWo] g]kfn ;/sf/af6 k|fKt lk|mh ug'{ gkg]{ /sd /
gu/kflnsfsf] cfˆgf] cfDbfgLsf] /sd cfufdL cfly{s jif{sf nflu lhDd]jf/L ;f/L n]vf /fVg' kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd /sd lkmtf{ k|fKt u/]kl5 g]kfn ;/sf/af6 k|fKt s'g} cg'bfg /sd lk|mh ug'{ kg]{
eP lk|mh ug]{ k|of]hgsf lgldQ ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ k7fO{ lbg' kg]{5 . olb lk|mh ug'{ kg]{ /sd lk|mh
gu/fPdf jf lk|mh ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ gk7fPdf pQm /sd s§f u/]/ dfq lgsf;f lng'
kg]{5 . lgsf;f lbg]n] klg ;f]xL cg';f/ u/L lgsf;f lbg' kg]{5 .
t/ ljz]if k|s[ltsf] sfd ug{ lgodfg';f/ vf]lnPsf ljz]if sf]if vftfdf gu/kflnsf sf]ifaf6 uPsf] /sd eg]
ljz]if sf]ifsf] cl:tTj /x'Gh]n ;Dd cfly{s jif{sf] cGtdf /sd z"Go gu/L cfufdL cfly{s jif{df ljz]if sf]if
vftfdf lhDd]jf/L ;f/L vr{ ug{ ;lsg]5 .
@#= gu/kflnsfdf /xg] vftf ;DjGwL Joj:yf M– -!_ gu/kflnsfn] P]g tyf o; lgodfjnL adf]lhd vf]Ng] vftfx?,
vftfsf] juL{s/0f / ;f] ;DaGwL cGo s'/fx? dGqfnon] Joj:yf u/] adf]lhd x'g]5 .
-@_ gu/kflnsf sf]ifsf] vftf P]gsf] bkmf !@^ df pNn]v eP cg';f/ ;lrj / n]vf k|d'vsf] ;+o'Qm
b:tvtaf6 ;~rfng u/fpg' kg]{5 . gu/kflnsfsf cGo vftf ;lrj jf lghn] tf]s]sf] clwsf/L / n]vf k|d'v jf
lghn] tf]s]sf] n]vfsf] sd{rf/Lsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 ;~rfng u/fpg' kg]{5 .
@$= :jLs[t ah]6af6 vr{ ug]{M -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] afx]s c? s;}n] klg vr{ ug]{ cfb]z lbg jf vr{ :jLs[t
ug{ x'Fb}g .
-@_ vr{ ug]{ jf vr{sf] lgsf;f lbg] clwsf/Ln] b]xfosf] cj:yfdf vr{ ug]{ jf vr{ ug]{ lgsf;f lbg' kg]{5 M–
-s_ vr{ ug]{ /sd :jLs[t ah]6leq / ;DalGwt vr{ zLif{s gDa/df k/]df / vr{ ug{ afFsL ePdf,
-v_ vr{ ug]{ /sd s'g} cfof]hgfsf] ;DaGwdf eP ;f] cfof]hgf :jLs[t eO;s]sf] ePdf,
-u_ vr{ ug]{ /sd vr{ ug'{eGbf cl3 g} vr{ ug]{ lgsf;fsf] cfb]z k|fKt eO;s]sf] ePdf,
-3_ j}b]lzs ;|f]taf6 Joxf]l/g] /sdsf] xsdf To:tf] /sd k|fKt e};s]sf] jf ;f]wegf{ dfu u/L vr{
ug]{ Joj:yf e};s]sf] ePdf,
-ª_ ljlgof]hgsf] dfl;s afF8kmfF8 :jLs[t e};s]sf] ePdf,
10
-r_ P]gsf] bkmf !@* cg';f/ /sdfGt/ u/L vr{ ug'{ kbf{ j}b]lzs >f]t tkm{sf] ah]6sf] xsdf bft[
;+:yf jf ;DalGwt sfdsf] lhDd]jf/L kfPsf] clwsf/Lsf] lnlvt ;xdlt k|fKt u/]sf] ePdf .
t/, /sdfGt/ gu/L Ps ah]6 zLif{sdf :jLs[t ePsf] /sd csf]{ ah]6 zLif{sdf vr{ ug{ jf Ps
sfo{qmdaf6 csf]{ sfo{qmddf ;fk6L lnO{ vr{ ug{ jf u/fpg kfOg] 5}g .
@%= /sd vr{ ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ gu/ kl/ifb\af6 :jLs[t ah]6 / sfo{qmdsf] ;Ldfleq /xL lgwf{l/t sfo{df vr{
ug'{ kg]{5 .
-@_ ;DalGwt ah]6leqsf] /sd vr{ ubf{ ;lrjaf6 :jLs[t u/fO{ vr{ ug'{ kg]{5 . :jLs[t ah]6leq k/]sf] t/
sf/0fjz ;lrjsf] :jLs[lt lagf vr{ u/]sf] /sd lghn] dgfl;a 7fg]df kl5 :jLs[t u/L lbg ;Sg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd ;lrjaf6 :jLs[t u/fO{ vr{ ubf{ vr{sf] aLn e/kfO{ ;lxt n]vf /fVg' kg]{5 . aLn
e/kfO{ cfpg g;Sg] sfddf vr{ ePsf] kfFr;o ?k}ofF;Ddsf] km'6s/ vr{ /sdsf] xsdf vr{ ug]{ sd{rf/Ln]
k|dfl0ft u/L clwsf/ k|fKt clwsf/Laf6 ;dy{g u/fpg' kg]{5 .
-$_ ljsf; cfof]hgf tkm{ cfof]hgfsf] ;j]{If0f, l8hfOg, nfut cg'dfg Pj+ sfo{qmd tof/ u/L :jLs[t u/fO{
ah]6df lgwf{l/t ;Ldfleq lgodfg';f/ vr{ ug'{ / ;dod} lgwf{l/t sfo{qmd cg';f/ dfn;fdfgsf] pknlAw tyf
k|fljlws Pj+ k|zf;sLo Joj:yf ldnfO{ sfo{ ;Dkfbg ug'{ ;lrjsf] st{Jo x'g]5 . o; ;DaGwdf jfwf c8\sfp
km'sfpg cfjZos lgsf;f dfu ePdf To;sf] lgsf;f ;dod} lbg' k|d'vsf] lhDd]jf/L x'g]5 .
-%_ cfkm"n] lhDdf lnPsf] /sd / To;sf] lx;fa lstfa aLn e/kfO{ jf k|df0f cfly{s k|zf;g zfvf
k|d'våf/f /fVg nufpg] pQ/bfloTj ;lrjsf] x'g]5 .
-^_ s'g} /sdsf] e'QmfgL lb+bf /Lt k'u] jf gk'u]sf] hfFr ug'{ kg]{5 . vr{ ePsf] ;a} /l;b, aLn, e/kfO{df
l;nl;n]jf/ gDa/ /fvL cfly{s k|zf;g zfvfsf k|d'vn] æe'QmfgL ePsf]Æ hgfpg] 5fk ;d]t nufO{ b:tvt u/L
k|dfl0ft ug'{ kg]{5 .
-&_ ;lrjn] cfly{s sf/f]jf/ubf{ cfˆgf dftxtsf sd{rf/L pk/ /]vb]v k'¥ofO{ gub, dfn;fdfg tyf cGo
;DklQdf s'g} lsl;dsf] lxgfldgf, xfgL gf]S;fgL jf nfk/jfxL x'g gkfpg] u/L ;'/lIft /fVg plrt k|aGw ug'{
kg]{5 . cfk"mn] ug'{kg]{ sfd cfk"m d'lgsf sd{rf/Låf/f u/fPdf klg To:tf] sfdk|lt lghsf] pQ/bfloTj sfod
/xg]5 .
-*_ ;lrjn] tf]lsPsf] ;dodf n]vfsf dfl;s kmfF6jf/L ;DalGwt lgsfo ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-(_ ;lrjn] ;'Dk]sf] sfd / cfly{s sf/f]af/sf] n]vf /fVg] pQ/bfloTj axg u/L cfly{s sf/f]af/df lghnfO{
d2t ug{ / k|rlnt sfg"g adf]lhd lghsf] pQ/bfloTjdf o; lgod adf]lhd /Lt k'u] jf gk'u]sf] hfFr u/L
lx;fa lstfa /Ltk"j{s /fvL k]z ug'{kg]{ lgsfodf k]z u/L n]vfk/LIf0fu/fpg] st{Jo cfly{s k|zf;g zfvf
k|d'vsf] x'g]5 .
-!)_ o; lgodfjnL / k|rlnt sfg"gsf] k|lqmof gk'u]sf] sf/f]af/sf] cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] e'QmfgL
lbg jf e'QmfgLsf] lgldQ k]z ug{ jf e'QmfgLsf] lgldQ l;kmfl/; ug{ x'Fb}g . cfly{s sf/f]jf/;~rfng ug{ tyf
e'QmfgL lbg] ;DaGwdf ;lrj / cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v aLr dte]b ePdf ;lrjsf] lg0f{o cg';f/ ug'{ kg]{5 .
o:tf] lg0f{osf] hfgsf/L cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] gu/kflnsf k|d'v ;dIf lg0f{o sfof{Gjog ePsf] ;ft
lbgleq lnlvt ?kdf lbg' kg]{5 . gu/kflnsf k|d'vn] klg To:tf] hfgsf/L k|fKt u/]sf] ;ft lbgleq ;DalGwt
gu/kflnsfsf Ps ;b:o / cfGtl/s n]vf k/LIf0fzfvfsf] zfvf k|d'v /x]sf] ;ldltaf6 hfFra'em u/fO{
gu/kflnsf ;dIf k|ltj]bg k]z ug{ nufpg' kg]{5 . o;/L k|fKt k|ltj]bg pk/ gu/kflnsfn] ;ft lbgleq
cfjZos sf/afxL ug'{ kg]{5 .
@^= nfut cg'dfg :jLs[t ug]{ M– -!_ lgod ^# cg';f/ vl/b sfo{sf nflu tof/ ul/Psf] nfut cg'dfg b]xfosf]
clwsf/Laf6 :jLs[t x'g' kg]{5M–
-s_ dxfgu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ Pss/f]8 ?k}ofF;Dd ;lrjaf6,
-@_ b'O{s/f]8 ?k}ofF;Dd k|d'vaf6,
11
-#_ b'O{s/f]8 ?k}ofF eGbf a9L dxfgu/kflnsfaf6 .
-v_ pk–dxfgu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ krf;nfv ?k}ofF;Dd ;lrjaf6,
-@_ Pss/f]8 ?k}ofF;Dd k|d'vaf6,
-#_ Pss/f]8 ?k}ofF eGbf a9L pk–dxfgu/kflnsfaf6 .
-u_ gu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ klRr;nfv ?k}ofF;Dd ;lrjaf6,
-@_ krf;nfv ?k}ofF;Dd k|d'vaf6,
-#_ krf;nfv ?k}ofF eGbf a9L gu/kflnsfaf6 .
@&= af]nkq jf l;naGbL b/efpkq :jLs[t ug]{ clwsf/L M -!_ lgdf{0fsfo{ jf dfn;fdfg vl/bsf nflu b]xfosf
/sdsf] af]nkq jf l;naGbL b/efpkq :jLs[t ug]{ clwsf/ b]xfosf clwsf/LnfO{ x'g]5 M–
-s_ dxfgu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ tLgs/f]8 ?k}ofF;Dd ;lrjn],
-@_ kfFrs/f]8 ?k}ofF;Dd k|d'vn],
-#_ kfFrs/f]8 ?k}ofF eGbf a9L dxfgu/kflnsfn] .
-v_ pkdxfgu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ Pss/f]8 krf;nfv ?k}ofF;Dd ;lrjn],
-@_ b'O{s/f]8 krf;nfv ?k}ofFF;Dd k|d'vn],
-#_ b'O{s/f]8 krf;nfv ?k}ofF eGbf a9L pk–dxfgu/kflnsfn] .
-u_ gu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ krxQ/nfv ?k}ofF;Dd ;lrjn],
-@_ Pss/f]8 klRr;nfv ?k}ofF;Dd k|d'vn],
-#_ Pss/f]8 klRr;nfv ?k}ofF eGbf a9L gu/kflnsfn] .
@*= k|fljlws k/fdz{ jf cGo ;]jf lng] clwsf/L M -!_ o; lgod adf]lhd cfly{s jf k|fljlws k|:tfj :jLs[t ug]{
clwsf/ b]xfo adf]lhdsf] clwsf/LnfO{ x'g]5M–
-s_ dxfgu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ bznfv ?k}ofF;Dd ;lrjn],
-@_ kRrL;nfv ?k}ofF;Dd k|d'vn],
-#_ kRrL;nfv ?k}ofF eGbf a9L dxfgu/kflnsfn] .
-v_ pkdxfgu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ kfFrnfv ?k}ofF;Dd ;lrjn],
-@_ bznfv ?k}ofF;Dd k|d'vn],
-#_ bznfv ?k}ofF eGbf a9L pkdxf gu/kflnsfn] .
-u_ gu/kflnsfsf] xsdf,–
-!_ b'O{nfv krf;xhf/ ?k}ofFF;Dd ;lrjn],
12
-@_ kfFrnfv ?k}ofF;Dd k|d'vn],
-#_ kfFrnfv ?k}ofF eGbf a9L gu/kflnsfn] .
@(= e]l/P;g cfb]z :jLs[t ug]{M– -!_ :jLs[t nfut cg'dfg adf]lhd sfd z'? ul/;s] kl5 k|fljlws sf/0faf6 To:tf]
sfo{sf] kl/df0f yk 36 ug{ jf gofF cfO6d yKg jf ;§f ug{ cfjZos b]lvPdf :jLs[t ah]6sf] cwLgdf /xL
b]xfo adf]lhd e]l/P;g cfb]z :jLs[t u/fO{ sfd u/fpg ;lsg]5 M–
-s_ lgdf{0f sfo{sf] 8«O{ª, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg cflb abNg' gkg]{ t/ sfdsf] kl/df0f dfq
yk36 x'g] cj:yfdf ;Demf}tf d"Nosf] bz k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z kof{Kt k|fljlws
k'i6\ofO{+ ;lxt ;DalGwt kbflwsf/Lsf] l;kmfl/;df ;lrjn] hf/L ug]{5 . ;f] eGbf a9L yk36
ug'{ k/]df k|fljlws k'i6\ofO{ k]z u/L gu/kflnsfaf6 :jLs[t u/fpg' kg]{5 .
-v_ lgdf{0f sfdsf] 8«O{ª, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg cflb abNg' kg]{ eO{ ;Demf}tf d"Nosf] kGw|
k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z k|fljlws k'i6\ofO{ ;lxt ;+zf]lwt cg'dfg tof/ u/L
gu/kflnsfaf6 :jLs[t u/fpg' kg]{5 .
-u_ dfn;fdfg vl/b, k/fdz{ ;]jf / cGo ;]jf vl/bsf] xsdf ;Demf}tf d'Nosf] kGw|
k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z k'i6\ofO{ u/L gu/kflnsfaf6 :jLs[t u/fpg' kg]{5 .
-3_ ;Demf}tf d'Nosf] kGw| k|ltzt eGbf a9L e]l/P;g ug'{ kg]{ ePdf gofF nfut cg'dfg tof/ u/L
5'§} vl/b k|s[ofaf6 sfd u/fpg' kg]{5 .
#)= cfof]hgfsf] hfFrkf; tyf km/kmf/sM -!_ P]gsf] bkmf !@# sf] k|of]hgsf]nflu gu/kflnsfn] cfk\mgf] If]qleq
;~rfng u/]sf] ljsf; lgdf{0f ;DaGwL cfof]hgfsf] hfFrkf; u/fpFbf To:tf] cfof]hgf ;DkGg ePsf] hfgsf/L
k|fKt ePsf] Ps dlxgfleq ;f] cfof]hgfsf] sfd lgwf{l/t gS;f, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg adf]lhd u'0f:t/ o'Qm
eP jf gePsf] hfFra'em ug{ k|fljlws v6fpg]5 . To;/L k|fljlws v6fpFbf sfdsf] ;'k/Lj]If0f ug]{ eGbf Ps tx
dflysf] k|fljlws v6fpg' kg]{5 . gu/kflnsfdf o:tf] k|fljlws /x]g5 eg] lgod !#( adf]lhd k/fdz{bftf lgo'Qm
ug{ ;lsg]5 . o:tf] k/fdz{bftfnfO{ b]xfo adf]lhd kfl/>lds lbg ;lsg]5 M–
-s_ krf;nfv ?k}ofF;Dd nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df kfFrxhf/ ?k}ofF;Dd,
-v_ Pss/f]8 ?k}ofF;Dd nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df bzxhf/ ?k}ofF;Dd,
-u_ bzs/f]8 ?k}ofF;Dd nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df tL;xhf/ ?k}ofF;Dd,
-3_ bzs/f]8 ?k}ofFFeGbf dflysf] nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df rfnL;xhf/ ?k}ofF;Dd .
-@_ cfof]hgfsf] hfFrkf; tyf km/kmf/s ;DaGwL cGo s'/f :yfgLo :jfoQ zf;g lgodfjnL, @)%^ adf]lhd
x'g]5 .
#!= lnnfd ug]{ clwsf/LM -!_ lhG;L lg/LIf0f k|ltj]bgdf k'/fgf] e} sfddf cfpg g;Sg], 6'6km'6 e} a]sDdf ePsf / k'gM
dd{t gx'g] egL ls6fg ePsf dfn;fdfg dWo] ;lrjn] lnnfd ug'{kg]{ egL 7x/fPsf dfn;fdfgsf] k/n d"No
v'n]sf]df rfnL;xhf/ ?k}ofF;Ddsf] / k/n d"No gv'n]sf] eP xfn d"NofÍg ePsf] d"Nodf b;xhf/ ?k}ofF;Dd jf
b'j} u/]/ krf;xhf/ ?k}ofF;Ddsf dfn;fdfg cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v / e08f/sf] lhDdf lnPsf] sd{rf/Lsf]
/fo lnO{ ;lrjn] kl/R5]b–!) sf] sfo{ljlw ckgfO{ lnnfd ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ df plNnlvt /sd eGbf a9L d"Nosf] dfn;fdfg lnnfd ug'{ kbf{ gu/kflnsfdf k]z u/L
lg0f{o eP adf]lhd ug'{ kg]{5 .
#@= cfly{s ;xfotfM P]gsf] bkmf !@^ sf] pkbkmf -@_ sf] k|of]hgsf] nflu :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /xL gu/kflnsfn]
P]g adf]lhd s/, z'Ns, ;]jf z'Ns, b:t'/ / ef8faf6 p7fPsf] s'n /sdsf] jflif{s clwstd Ps k|ltzt jf
Psnfv ?k}ofF dWo] h'g sd x'G5 ;f] /sd cfly{s ;xfotfdf vr{ ug{ ;Sg]5 . o;/L ul/Psf] vr{ /sd dfl;s
?kdf ;fj{hlgs ug'{ kg]{5 .
##= ljz]if sf]if M -!_ gu/ kl/ifb\n] cfkm\gf] sf]ifdf hDdf ePsf] cfGtl/s cfoaf6 b]xfoadf]lhdsf ljz]if sf]ifx?df
cfjZos /sd ljlgof]hg ug{ ;Sg]5M–
13
-s_ b}jL k|sf]k p4f/ ljz]if sf]if,
-v_ dd{t ;Def/ ljz]if sf]if,
-u_ u/LaL lgjf/0f tyf ;fdflhs kl/rfng ljz]if sf]if,
-3_ dlxnf tyf afn ljsf; ljz]if sf]if,
-ª_ :jf:Yo ;fd'bflos ljz]if sf]if,
-r_ jftfj/0fLo Joj:yfkg ljz]if sf]if,
-5_ sd{rf/L sNof0f sf]if .
#$= k|zf;lgs vr{sf] xbM P]gsf] bkmf !@^ sf] pkbkmf -^_ sf] k|of]hgsf] nflu gu/kflnsfn] :jLs[t ah]6sf]
kl/lwleq /xL P]g adf]lhd s/, z'Ns, ;]jf z'Ns, b:t'/ / ef8faf6 p7fPsf] s'n /sdsf] kRrL;nfv ?k}ofF;Dd
cfGtl/s cfDbfgL x'g] gu/kflnsfn] clwstd ;f7L k|ltzt, kRrL; b]lv krf;nfv ?k}ofF;Dd cfDbfgL x'g]
gu/kflnsfn] clwstd rfnL; k|ltzt, krf;nfv b]lv Pss/f]8 ?k}ofF;Dd cfDbfgL x'g] gu/kflnsfn] clwstd
tL; k|ltzt / Pss/f]8 ?k}ofF eGbf a9L cfDbfgL x'g] gu/kflnsf] kRrL; k|ltzt eGbf a9L /sd k|zf;lgs
sfo{sf nflu vr{ ug{ kfOg] 5}g .
:ki6Ls/0fM gu/kflnsfsf] ljsf; cfof]hgf, ;/;kmfO{, bdsn / PDa'n]G; vr{ afx]s tnj, eQf, sd{rf/L
sNof0f sf]if, OGwg, dd{t, d;nGb, kmlg{r/, e}k/L, cfly{s ;xfotf h:tf vr{ o; lgodsf] k|of]hgsf nflu
k|zf;lgs vr{ dflgg]5 .
#%= e}k/L cfpg] vr{M gu/kflnsfn] :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /xL P]g adf]lhd s/, z'Ns, ;]jf z'Ns, b:t'/ /
ef8faf6 p7fPsf] s'n /sdsf] Ps k|ltzt;Dd /sd e}k/L cfpg] ljsf; lgdf{0f sfdsf] nflu vr{ ug{ ;Sg]5 /
;f] eGbf a9L vr{ ug'{ k/]df gu/ kl/ifb\af6 :jLs[t u/fpg' kg]{5 .
#^= cfGtl/s n]vf k/LIf0f zfvfsf] Joj:yfM P]gsf] bkmf !#% sf] pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu jflif{s Pss/f]8
?k}ofF eGbf a9L cfDbfgL x'g]bgu/kflnsfn] clws[t:t/sf] sd{rf/L ;lxt / ;f]eGbf sd cfDbfgL x'g]
gu/kflnsfn] ;xfos:t/sf] sd{rf/L ;lxtsf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f zfvf v8f ug'{ kg]{5 .
#&= cfGtl/s n]vf k/LIf0f zfvfsf] sfd, st{Jo / clwsf/M lgod #^ adf]lhd v8f ePsf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f
zfvfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ cfo Joo / w/f}6Lsf] ;|]:tfsf] dfl;s ?kdf n]vf k/LIf0f ug]{,
-v_ clGtd n]vf k/LIf0fsf] nflu >]:tf tof/L /fVg ;xof]u k'¥ofpg],
-u_ cfGtl/s n]vfk/LIf0f ubf{ s'g} uDeL/ k|sf/sf] cfly{s clgoldttf / /sd lxgfldgf ePsf]
b]lvPdf n]vf ;ldltdf t'?Gt k|ltj]bg u/L k|fKt lgb]{zg cg';f/ ug{],
-3_ cfGtl/s n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf q'l6sf ;DaGwdf cfGt/Ls n]vfk/LIf0f ;DkGg u/]sf] ldltn]
;ft lbgleq k|d'v / ;lrjnfO{ k|ltj]bg k]z ug]{,
-ª_ v08 -3_ adf]lhd k|ltj]bg k]z u/]kl5 k|d'v jf ;lrjn] s'g} lgb]{zg lbPsf] eP lgb]{zg /
lg0f{o sfof{Gjog ug]{,
-r_ clGtd n]vfk/LIf0f ug'{ cl3 cfGtl/s n]vf k/LIf0faf6 cf}+NofPsf] a]?h' / tT;DaGwdf ePsf]
sf/afxL / zfvfsf] wf/0ff ;lxtsf] k|ltj]bg clGtd n]vf k/LIfs ;dIf k]z ug]{,
-5_ gu/kflnsf cGtu{tsf ljifout zfvfsf] cfGtl/s n]vfk/LIf0f ug]{,
-h_ n]vf ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfd ug]{,
-em_ :yfgLo lgsfo cGtu{tsf sd{rf/Lx?sf] jflif{s tnjL k|ltj]bg kfl/t ug]{,
-`_ kl/ifb\sf] lg0f{o adf]lhd j]?h' km5of}{6 eP cg'?k j]?h'sf] nut s§f ug]{,
-6_ n]vfk/LIf0f k|ltj]bg n]vf ;ldltsf] a}7sdf k]z ug]{ .
14
#*= n]vfk/LIfssf] 5gf}6M– n]vfk/LIfs 5gf}6 ug]{ k|of]hgsf] nflu dxfgu/kflnsf / pkdxfgu/kflnsfn] /fli6«o
:t/sf b}lgs klqsfdf / gu/kflnsfn] :yfgLo :t/df lgoldt k|sfzg x'g] klqsfdf ;"rgf k|sfzg u/L g]kfn
rf68{ PsfpG6]G6 ;+:yfdf btf{ ePsf pko'Qm ju{;Fu b/vf:t cfJxfg u/L n]vfk/LIfsx?sf] gfd ;"rLs[t ug'{
kg]{5 / To;/L ;"rLs[t ePsf n]vfk/LIfs dWo]af6 P]gsf] bkmf !#% adf]lhd n]vfk/LIfssf] 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
#(= gu/kflnsfn] /fVg'kg]{ ;|]:tfsf] 9fFrfM -!_ gu/kflnsfn] b]xfosf] >]:tf b]xfo adf]lhdsf] cg';"rLsf] 9fFrfdf /fvL
cg';"rL–#) df pNn]v eP cg';f/sf] jf;nft ;d]t tof/ ug'{ kg]{5 M–
-s_ gu/kflnsfsf] cfDbfgLsf] juL{s/0f / JofVof cg';"rL–#
-v_ gu/kflnsfsf] vr{sf] juL{s/0f / JofVof cg';"rL–$
-u_ If]qut jh]6 ljlgof]hg cg';"rL–&
-3_ lhNnfsf] ;+s]t gDa/ cg';"rL–*
-ª_ cfDbfgL /l;b cg';"rL–(
-r_ b}lgs cfo zLif{sut s/ ;+sng vftf cg';"rL–!)
-5_ nutL cfo vftf -JolQmut vftf_ cg';"rL–!!
-h_ b}lgs s/ k|flKt vftf cg';"rL–!@
-em_ j8fut s/ ;+sng vftf cg';"rL–!#
-`_ cfGtl/s ;|f]tsf] nutL c;"nL ljj/0f cg';"rL–!$
-6_ b}lgs sf/f]jf/ljj/0f cg';"rL–!%
-7_ uf]Zjf/f ef}r/ cg';"rL–!^
-8_ a}+Í gubL lstfj cg';"rL–!&
-9_ jh]6 lx;fj cg';"rL–!*
-0f_ n]h/ vftf cg';"rL–!(
-t_ k]ZsL vftf cg';"rL–@)
-y_ vr{sf] kmfF6jf/L cg';"rL–@!
-b_ km5\of}{6 ug{ afFsL k]ZsLsf] df:s]jf/L cg';"rL–@@
-w_ j}+Í lx;fasf] ljj/0f cg';"rL–@#
-g_ e'QmfgL lbg afFsLsf] ljj/0f cg';"rL–@$
-k_ jflif{s cfly{s ljj/0f cg';"rL–@%
-km_ dfl;s ljQLo k|ltj]bg cg';"rL–@^
-a_ jflif{s cfo–Joo ljj/0f cg';"rL–@&
-e_ cfDbfgL vr{sf] t'ngfTds ljj/0f cg';"rL–@*
-d_ ;Gt'ng k/LIf0f cg';"rL–@(
-o_ jf;nft cg';"rL–#)
-/_ ;DklQ ljj/0f cg';"rL–#!
-n_ a}+Í vftfsf] cfDbfgL vr{sf] dfl;s ljj/0f cg';"rL–##
-j_ k|lttkq clen]v vftf cg';"rL–#$
15
-;_ a}+Í Uof/]06Lsf] clen]v vftf cg';"rL–#%
-if_ tna e'QmfgLsf] kmf/fd cg';"rL–#^
-z_ jflif{s tnjL k|ltj]bg cg';"rL–#&
-x_ e|d0f cfb]z cg';"rL–#*
-If_ b}lgs e|d0f vr{sf] aLn cg';"rL–#(
-q_ JolQmut w/f}6L vftf cg';"rL–$)
-1_ uf]Zjf/f w/f}6L vftf cg';"rL–$!
-ss_ w/f}6Lsf] df:s]jf/L cg';"rL–$@
-sv_ w/f}6Lsf] cfly{s ljj/0f cg';"rL–$#
-su_ wf/f, lah'nL, 6]lnkmf]g, w/f}6Lsf] nut cg';"rL–$$
-s3_ ;jf/Lsf] nua's cg';"rL–$%
-sª_ rNtL d]zLg jf ;jf/Lsf] lstfa cg';"rL–$^
-sr_ dfu kmf/fd cg';"rL–$&
-s5_ vl/b cfb]z cg';"rL–$*
-sh_ bflvnf k|ltj]bg kmf/d cg';"rL–$(
-sem_ vr{ eP/ hfg] lhG;L dfn;fdfg sf] vftf cg';"rL–%)
-s`_ vKg] lhG;L ;fdfgsf] vftf cg';"rL–%!
-s6_ lhG;L lg/LIf0f kmf/fd cg';"rL–%@
-s7_ lhG;L df}Hbftsf] jflif{s ljj/0f cg';"rL–%#
-s8_ x:tfGt/0f kmf/fd cg';"rL–%$
-s9_ lnnfd laqmL ug]{ kmf/fd cg';"rL–%%
-s0f_ lhG;L lg;u{÷ ldgfxf kmf/fd cg';"rL–%^
-st_ ef8fdf lbPsf] ;DkQLsf] clen]v lstfj cg';"rL–%&
-sy_ ef8fdf lnPsf] d]l;g cf}hf/sf] clen]v lstfj cg';"rL–%*
-sb_ lgdf{0f sfo{sf] nfut Oli6d]6 lgsfNg] t/Lsf cg';"rL–%(
-sw_ af]nkq d'NofÍg kmf/fd cg';"rL–^)
-sg_ 8f]/ xflh/ kmf/fd cg';"rL–^!
-sk_ 8f]/ xflh/L -lgoGq0f_ vftf cg';"rL–^@
-skm_ gfkL lstfa cg';"rL–^#
-sa_ gfkL lstfa -lgoGq0f_ clen]v vftf cg';"rL–^$
-se_ 7]Ssf ;DaGwL aLn cg';"rL–^%
-sd_ 7]Ssf ;DaGwL nut cg';"rL–^^
-so_ cfO6djfOh sfo{ clen]v vftf cg';"rL–^&
-s/_ 7]s]bf/÷pkef]Qmf ;ldlt÷u}/ ;/sf/L ;+:yfsf] cg';"rL–^*
16
JolQmut vftf
-sn_ pkef]Qmf ;ldltnfO{ e'QmfgL lbg] aLn cg';"rL–^(
-sj_ sfo{ ;DkGg d'NofÍg kmf/fd cg';"rL–&)
-s;_ jflif{s vl/b of]hgf cg';"rL–&!
-sif_ vl/b sf] u'? of]hgf cg';"rL–&@
-sz_ nIo k|ult ljj/0f cg';"rL–&#
-sx_ cfGtl/s n]vf k/LIf0fsf] k|ltj]bg cg';"rL–&$
-sIf_ a]?h' clen]v vftf cg';"rL–&%
-sq_ c;"n ug]{ /sdsf] ljj/0f cg';"rL–&^
-s1_ a/j'emf/ysf] k|df0f kq cg';"rL–&&
-vs_ sa'lnotsf] kmf/fd cg';"rL–&*
-vv_ k§fsf] kmf/fd cg';"rL–&(
-vu_ 3/ ljj/0f vftf cg';"rL–#@
-v3_ dfn;fdfg jf cGo ;]jfsf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*@
-vª_ lgdf{0f sfo{sf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*#
-vr_ k/fdz{ ;]jfsf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*$
-@_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pklgod -!_ df pNn]v gePsf yk ;|]:tf
lhNnf ljsf; ;ldltsf] nflu tf]lsPsf] jf :jLs[t d=n]=k= kmf/fdx?dWo]af6 cfjZostf cg';f/ k|of]u ug{
;lsg]5 .
kl/R5]b – $
lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfly{s sfo{k|0ffnL
$)= lhNnf ljsf; ;ldltsf] n]vf / ;f]sf] l;4fGtM -!_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] n]vf bf]xf]/f] ;|]:tf k|0ffnL -8an OG6«L
l;i6d_ sf] l;4fGtdf cfwfl/t gub sf/f]af/df /flvPsf] x'g' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] >]:tf ljB'tLo k|0ffnLdf ;d]t /fVg ;lsg]5 .
-#_ lhNnf ljsf; ;ldltn] o; lgodfjnL adf]lhdsf] cfly{s sfo{ljlw cjnDag u/L cfoJoosf] ;|]:tf /fVg'
kg]{5 .
$!= cfDbfgL /sd a'´\g] / bflvnf ug]{M -!_ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd k|fKt x'g] /sd cfDbfgL
/l;b sf6L a'l´ lng' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ePsf] /sd uf]Zjf/f ef}r/ p7fO{ ;DalGwt vftfdf cfDbfgL afFwL To:tf]
gub k|fKt ePsf] ef]lnkN6;Dddf a}+Í bflvnf ug'{ kg]{5 .
-#_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfDbfgL /sd a}Í bflvnf ug]{ / n]vf /fVg] pQ/bfloTj clwsf/ k|fKt
clwsf/Lsf] x'g]5 .
$@= cfDbfgLsf] n]vf cBfjlws u/L /fVg]M -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] cfˆgf] cfDbfgLsf] n]vf cBfjlws agfO{ /fVg'
kg]{5 . cfDbfgL;+u ;DalGwt k|fdfl0fs sfuhft klg l;nl;nfa4 tl/sfn] /fVg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd n]vf /fVbf cfDbfgLsf] k|s[lt 5'l§g] u/L cfjZos ;xfos clen]v tof/ u/L /fVg
;lsg]5 .
17
$#= sf]if ;~rfng ;DaGwL Joj:yf M– -!_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] gfddf k|fKt x'g] ;j} k|sf/sf] cfDbfgL P]gsf] bkmf
@@! df pNn]v ul/Ps]f lhNnf ljsf; sf]ifdf hDdf ug{' kg]{5 .
t/ lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfof{no dfkm{t ufpFF ljsf; ;ldltnfO{ hfg] g]kfn ;/sf/af6 k|fKt cg'bfg
/sd, bft[ ;+:yfjf6 ufpFF ljsf; ;ldltdf lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfof{no dfkm{t l;w} hfg] /sd, w/f}6L /sd /
g]kfn ;/sf/sf] s]Gb|Lo:t/sf] sfo{qmd ;~rfng ug{ k|fKt /sd eg] of] sf]ifdf hDdf ug'{ x'b}g . o:tf] /sd
dGqfnon] tf]s]sf] vftfdf hDdf u/L cfly{s sf/f]jf/ ;~rfng ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ sf] sf]ifaf6 l;w} sfo{ ;~rfng:t/sf] sf/f]jf/ ug{ kfOg] 5}g .
-#_ sfo{ ;~rfng:t/sf] sf/f]jf/sfnflu lhNnf ljsf; ;ldltn] rfn' vr{ vftf / kF"lhut vr{ vftf vf]nL
sf/f]jf/ ;~rfng ug'{ kg]{5 .
-$_ sfo{ ;~rfng:t/sf] sf/f]jf/sf lgldQ :jLs[t ah]6 / sfo{qmdsf cfwf/df cfjZostf cg';f/
pklgod -!_ sf] sf]ifaf6 lhNnf ljsf; ;ldltsf] sfo{ ;~rfng:t/ / ljifout zfvfnfO{ rfn' vr{sf nflu eP
rfn' vr{ vftf / k"FhLut vr{sf nflu eP kF"lhut vr{ vftfdf /sd 6«fG;km/ ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ sf] vftfdf cfly{s jif{sf] cGtdf s'g} /sd jfFsL /x] ;f] /sd z"Go u/L pklgod -!_ sf]
sf]ifdf lkmtf{ ug'{ kg]{5 . o;/L lkmtf{ k|fKt ePsf] /sd dWo] g]kfn ;/sf/af6 k|fKt lk|mh ug'{ gkg]{ /sd / lhNnf
ljsf; ;ldltsf] cfˆgf] cfDbfgLsf] /sd cfufdL cfly{s jif{sf nflu lhDd]jf/L ;f/L n]vf /fVg' kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd /sd lkmtf{ ubf{ g]kfn ;/sf/af6 k|fKt s'g} cg'bfg /sd lk|mh ug'{ kg]{ eP lk|mh
ug]{ k|of]hgsf lgldQ ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ k7fO{ lbg' kg]{5 . olb lk|mh ug'{ kg]{ /sd lk|mh gu/fPdf jf
lk|mh ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ gk7fPdf pQm /sd s§f u/]/ dfq lgsf;f lng' kg]{5 .
lgsf;f lbg]n] klg ;f]xL cg';f/ u/L lgsf;f lbg' kg]{5 .
t/ ljz]if k|s[ltsf] sfd ug{ vf]lnPsf ljz]if sf]if vftfdf lhNnf ljsf; sf]ifjf6 uPsf] /sd eg] To:tf]
ljz]if sf]ifsf] cl:tTj /x'Gh]n ;Dd cfly{s jif{sf] cGtdf /sd z"Go gu/L cfufdL cfly{s jif{df ljz]if sf]ifdf
lhDd]jf/L ;f/L vr{ ug{ ;lsg]5 .
$$= lhNnf ljsf; ;ldltdf /xg] vftf ;DjGwL Joj:yf M– -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] P]g tyf o; lgodfjnL
adf]lhd vf]Ng] vftfx? , vftfsf] juL{s/0f / ;f] ;DaGwL cGo s'/fx? dGqfnon] Joj:yf u/] adf]lhd x'g]5 .
-@_ lhNnf ljsf; ;ldlt sf]ifsf] vftf P]gsf] bkmf @@@ df pNn]v eP cg';f/ ;lrj / n]vf k|d'vsf] ;+o'Qm
b:tvtaf6 ;~rfng u/fpg' kg]{5 . lhNnf ljsf; ;ldltsf cGo vftf ;lrj jf lghn] tf]s]sf] clwsf/L / n]vf
k|d'v jf lghn] tf]s]sf] n]vfsf] sd{rf/Lsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 ;~rfng u/fpg' kg]{5 .
$%= :jLs[t ah]6af6 vr{ ug]{M -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] afx]s c? s;}n] klg vr{ ug]{ cfb]z lbg jf vr{ :jLs[t
ug{ x'Fb}g .
-@_ vr{ ug]{ jf vr{sf] lgsf;f lbg] clwsf/Ln] b]xfosf] cj:yfdf vr{ ug]{ jf vr{ ug]{ lgsf;f lbg' kg]{5 M–
-s_ vr{ ug]{ /sd :jLs[t ah]6leq / ;DalGwt vr{ zLif{s gDa/df k/]df / vr{ ug{ afFsL ePdf,
-v_ vr{ ug]{ /sd s'g} of]hgfsf] ;DaGwdf eP ;f] of]hgf :jLs[t eO sfo{ tflnsf k|fKt ePdf,
-u_ ljlgof]hgsf] dfl;s afF8kmfF8 e} :jLs[t e};s]sf] ePdf,
-3_ vr{ ug]{ /sd vr{ ug'{eGbf cl3 g} vr{ ug{ lgsf;fsf] cfb]z k|fKt eO;s]sf] ePdf,
-ª_ j}b]lzs ;|f]taf6 Joxf]l/g] /sdsf] xsdf To:tf] /sd k|fKt e};s]sf] jf ;f]wegf{ dfu u/L vr{
ug]{ Joj:yf e};s]sf] ePdf,
-r_ P]gsf] bkmf @@$ adf]lhd /sdfGt/ u/L vr{ ug'{ kbf{ j}b]lzs >f]tsf] ah]6sf] xsdf bft[
;+:yf jf ;DalGwt sfdsf] lhDdf kfPsf] clwsf/Lsf] lnlvt ;xdlt k|fKt u/]sf] ePdf .
t/, /sdfGt/ gu/fO{ Ps ah]6 zLif{sdf :jLs[t ePsf] /sd csf]{ ah]6 zLif{sdf vr{ ug{ jf Ps
sfo{qmdaf6 csf]{ sfo{qmddf ;fk6L lnO{ vr{ ug{ jf u/fpg kfOg] 5}g .
18
$^= /sd vr{ ;DaGwL sfo{ljlwM -!_ lhNnf kl/ifb\af6 :jLs[t sfo{qmd / ah]6sf] ;Ldfleq /xL clwsf/ k|fKt
clwsf/Ln] lgwf{l/t sfo{df /sd vr{ ug'{ kg]{5 jf ;DalGwt ljifout zfvf jf sfof{nosf] k|d'vnfO{ ;DalGwt
ljifout If]qsf] sfddf vr{ ug{ clVtof/L lbg' kg]{5 .
-@_ ;DalGwt ah]6leqsf] /sd vr{ ubf{ clwsf/ k|fKt clwsf/Laf6 :jLs[t u/fO{ vr{ ug'{ kg]{5 . :jLs[t
ah]6leq k/]sf] t/ sf/0fjz clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] :jLs[lt lagf vr{ u/]sf] /sd lghn] dgfl;a 7fg]df kl5
:jLs[t u/L lbg ;Sg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd clwsf/ k|fKt clwsf/Laf6 :jLs[t u/fO{ vr{ ubf{ vr{sf] aLn e/kfO{ ;lxt n]vf
/fVg' kg]{5 . t/ aLn ekf{O{ k]z x'g g;Sg] kfFr;o ?k}ofF;Ddsf] km'6s/ sfddf vr{ ePsf] /sdsf] xsdf vr{
ug]{ sd{rf/Ln] k|dfl0ft u/L clwsf/ k|fKt clwsf/Laf6 ;dy{g u/fpg' kg]{5 .
-$_ ljsf; cfof]hgf tkm{ of]hgfsf] ;j]{If0f, l8hfOg, nfut cg'dfg Pj+ sfo{qmd tof/ u/L :jLs[t u/fO{
ah]6df lgwf{l/t ;Ldfleq lgodfg';f/ vr{ ug'{ / ;dod} lgwf{l/t sfo{qmd cg';f/ dfn;fdfgsf] pknlAw tyf
k|fljlws Pj+ k|zf;sLo Joj:yf ldnfO{ sfo{ ;Dkfbg ug'{ clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] st{Jo x'g]5 . o; ;DaGwdf
jfwf c8\sfp km'sfpg cfjZos lgsf;f dfu ePdf To;sf] lgsf;f ;dod} lbg' ;efkltsf] lhDd]jf/L x'g]5 .
-%_ cfkm"n] lhDdf lnPsf] /sd / To;sf] lx;fa lstfa, aLn, e/kfO{ jf k|df0f cfly{s k|zf;g zfvf
k|d'våf/f /fVg nufpFg] pQ/bfloTj clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] x'g]5 .
-^_ s'g} /sdsf] e'QmfgL lb+bf /Lt k'u] jf gk'u]sf] hfFr ug'{ kg]{5 . vr{ ePsf] ;a} /l;b, aLn, e/kfO{df
l;nl;n]jf/ gDa/ /fvL cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] æe'QmfgL ePsf]Æ hgfO{ b:tvt u/L k|dfl0ft ug'{ kg]{5 .
-&_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfly{s sf/f]jf/ubf{ cfˆgf dftxtsf sd{rf/L pk/ /]vb]v k'¥ofO{ gub,
dfn;fdfg tyf cGo ;DklQdf s'g} lsl;dsf] lxgfldgf, xfgL gf]S;fgL jf nfk/jfxL x'g gkfpg] u/L ;'/lIft /fVg
k|aGw ug'{ kg]{5 . cfk"mn] ug'{kg]{ sfd cfk"m d'lgsf sd{rf/Låf/f u/fPdf klg To:tf] sfdk|lt lghsf] pQ/bfloTj
sfod} /xg]5 .
-*_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] tf]lsPsf] ;dodf n]vfsf] dfl;s kmfF6jf/L ;DalGwt lgsfodf k]z ug'{ kg]{5 .
-(_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ;'Dk]sf] sfd / cfly{s sf/f]af/sf] n]vf /fVg] pQ/bfloTj axg u/L cfly{s
sf/f]af/df lghnfO{ d2t ug{ / k|rlnt sfg"g adf]lhd lghsf] pQ/bfloTjdf o; lgod adf]lhd /Lt k'u] jf
gk'u]sf] hfFr u/L lx;fa lstfa /Ltk"j{s /fvL k]z ug'{kg]{ lgsfodf k]z u/L n]vfk/LIf0fu/fpg] st{Jo cfly{s
k|zf;g zfvf k|d'vsf] x'g]5 .
-!)_ of] lgodfjnL / k|rlnt sfg"gsf] k|lqmof gk'u]sf] sf/f]af/sf] cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] e'QmfgL lbg
jf e'QmfgLsf] lgldQ k]z ug{ jf e'QmfgLsf] lgldQ l;kmfl/z ug{ x'Fb}g . cfly{s sf/f]jf/;~rfng Pj+ e'QmfgL lbg]
;DaGwdf clwsf/ k|fKt clwsf/L / cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vaLr dte]b ePdf clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf]
lg0f{o cg';f/ ug'{ kg]{5 . o:tf] lg0f{osf] hfgsf/L cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] ;efklt ;dIf lg0f{o sfof{Gjog
ePsf] ;ft lbgleq lnlvt ?kdf lbg' kg]{5 . ;efkltn] klg To:tf] hfgsf/L k|fKt u/]sf] ;ft lbgleq lhNnf
ljsf; ;ldltsf Ps ;b:o / cfGtl/s n]vf k/LIf0fzfvf k|d'vaf6 hfFra'em u/fO{ lhNnf ljsf; ;ldlt;dIf
k|ltj]bg k]z ug{ nufpg'' kg]{5 . o;/L k|fKt k|ltj]bg pk/ lhNnf ljsf; ;ldltn] ;ft lbgleq cfjZos
sf/afxL ug'{ kg]{5 .
$&= nfut cg'dfg :jLs[t ug]{ M -!_ lgod ^# cg';f/ vl/b sfo{sf nflu tof/ ul/Psf] nfut cg'dfg b]xfosf]
clwsf/Laf6 :jLs[t x'g' kg]{5 M–
-s_ kRrL;nfv ?k}ofF;Dd ljifout zfvf k|d'vaf6,
-v_ krf;nfv ?k}ofF;Dd ;lrjaf6,
-u_ Pss/f]8 ?k}ofFF;Dd ;efkltaf6,
-3_ Pss/f]8 ?k}ofF eGbf dfly lhNnf ljsf; ;ldltaf6 .
$*= af]nkq jf l;naGbL b/efpkq :jLs[t ug]{ clwsf/LM -!_ lgdf{0fsfo{ jf dfn;fdfg vl/bsf nflu b]xfosf
/sdsf] af]nkq jf l;naGbL b/efpkq :jLs[t ug]{ clwsf/ b]xfosf clwsf/LnfO{ x'g]5 M–
19
-s_ krf;nfv ?k}ofFF;Dd ljifout zfvf k|d'vaf6,
-v_ Pss/f]8 krf;nfv ?k}ofF;Dd ;lrjaf6,
-u_ b'O{s/f]8 krf;nfv ?k}ofF;Dd ;efkltaf6,
-3_ b'O{s/f]8 krf;nfv ?k}ofFeGbf dfly lhNnf ljsf; ;ldltaf6 .
$(= k|fljlws k/fdz{ jf Jofj;flos ;]jf lng] clwsf/LM o; lgodfjnL adf]lhd cfly{s jf k|fljlws k|:tfj :jLs[t
ug]{ clwsf/ b]xfosf] clwsf/LnfO{ x'g]5 M–
-s_ Psnfv krf; xhf/ ?k}ofF;Dd ljifout zfvf k|d'vaf6,
-v_ bznfv ?k}ofF;Dd ;lrjaf6,
-u_ kRrL;nfv ?k}ofFF;Dd ;efkltaf6,
-3_ kRrL;nfv ?k}ofF eGbf dfly lhNnf ljsf; ;ldltaf6 .
%)= e]l/P;g cfb]z :jLs[t ug]{M– -!_ :jLs[t nfut cg'dfg adf]lhd sfd z'? ul/ ;s]kl5 k|fljlws sf/0faf6 To:tf]
sfo{sf] kl/df0f yk 36 ug{ jf gofF cfO6d yKg jf ;§f ug{ cfjZos b]lvPdf :jLs[t ah]6sf] clwgdf /xL
b]xfo adf]lhd e]l/P;g cfb]z :jLs[t u/fO{ sfd u/fpg ;lsg]5 M–
-s_ lgdf{0f sfo{sf] 8«O{ª, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg cflb abNg' gkg]{ t/ sfdsf] kl/df0f dfq
yk36 x'g] cj:yfdf ;Demf}tf d"Nosf] bz k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z kof{Kt k|fljlws
k'i6\ofO{+ ;lxt ;DalGwt kbflwsf/Lsf] l;kmfl/;df ;lrjn] hf/L ug]{5 . ;f] eGbf a9L yk36
ug'{ k/]df k|fljlws k'i6\ofO{ k]z u/L lhNnf ljsf; ;ldltaf6 :jLs[t u/fpg' kg]{5,
-v_ lgdf{0f sfdsf] 8«O{Ë, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg cflb abNg' kg]{ eO{ ;Demf}tf d"Nosf] kGw|
k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z k|fljlws k'i6\ofO{ ;lxt ;+zf]lwt cg'dfg tof/ u/L lhNnf
ljsf; ;ldltn],
-u_ dfn;fdfg vl/b, k/fdz{ ;]jf / cGo ;]jf vl/bsf] xsdf ;Demf}tf d'Nosf] kGw|
k|ltzt;Ddsf] e]l/P;g cfb]z k'i6\ofO{ u/L lhNnf ljsf; ;ldltn],
-3_ ;Demf}tf d'Nosf] kGw| k|ltzt eGbf a9L e]l/P;g ug'{ kg]{ ePdf gofF nfut cg'dfg tof/ u/L
5'§} vl/b k|s[ofaf6 sfd u/fpg' kg]{5 .
%!= cfof]hgfsf] hfFrkf; tyf km/kmf/sM -!_ P]gsf] bkmf @!# sf] k|of]hgsf] nflu lhNnf ljsf; ;ldltn] cfk\mgf] If]q
leq ;~rfng u/]sf] ljsf; lgdf{0f ;DaGwL cfof]hgfsf] hfFrkf; u/fpFbf To:tf] cfof]hgf ;DkGg ePsf] hfgsf/L
k|fKt ePsf] Ps dlxgfleq lgwf{l/t gS;f, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg adf]lhd u'0f:t/ o'Qm eP jf gePsf]
hfFra'em ug{ lhNnf ljsf; ;ldltn] k|fljlws v6fpg]5 . To;/L k|fljlws v6fpFbf sfdsf] ;'kl/j]If0f ug]{ eGbf
Ps tx dflysf] k|fljlws v6fpg' kg]{5 . lhNnf ljsf; ;ldltdf o:tf] k|fljlws /x]g5 eg] lgod !#( adf]lhd
k/fdz{bftf lgo'Qm ug{ ;lsg]5 . o:tf] k/fdz{bftfnfO{ b]xfo adf]lhd kfl/>lds lbg ;lsg]5 M–
-s_ krf;nfv ?k}ofF;Dd nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df a9Ldf kfFrxhf/ ?k}ofF;Dd,
-v_ Pss/f]8 ?k}ofF;Dd nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df a9Ldf bzxhf/ ?k}ofF;Dd,
-u_ bzs/f]8 ?k}ofFF;Dd nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df a9Ldf tL;xhf/ ?k}ofF;Dd,
-3_ bzs/f]8 eGbf dflysf] nfut cg'dfg ePsf] lgdf{0f sfo{df a9Ldf rfnL;xhf/ ?k}ofF;Dd .
-@_ cfof]hgfsf] hfFrkf; tyf km/kmf/s ;aGwL cGo s'/f :yfgLo :jfoQ zf;g lgodfjnL, @)%^ adf]lhd
x'g]5 .
%@= lnnfd ug]{ clwsf/LM -!_ lhG;L lg/LIf0f k|ltj]bgdf k'/fgf] e} sfddf cfpg g;Sg], 6'6km'6 e} a]sDdf ePsf /
k'gM dd{t gx'g] egL ls6fg ePsf dfn;fdfgdWo] ;lrjn] lnnfd ug'{kg]{ egL 7x/fPsf dfn;fdfgsf] k/n d"No
v'n]sf]df rfnL;xhf/ ?k}ofF;Ddsf] / k/n d"No gv'n]sf] eP xfn d'NofÍg ePsf] d"Nodf bzxhf/ ?k}ofF;Dd jf
20
b'j} u/]/ krf;xhf/ ?k}ofFF;Ddsf dfn;fdfg cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v / e08f/sf] lhDdf lnPsf] sd{rf/Lsf]
/fo lnO{ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] kl/R5]b–!) sf] sfo{ljlw ckgfO{ lnnfd ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ df pNn]lvt /sd eGbf a9L d"Nosf] dfn;fdfg lnnfd ug'{ kbf{ lhNnf ljsf; ;ldltdf
k]z u/L lg0f{o eP adf]lhd ug'{ kg]{5 .
%#= cfly{s ;xfotfM P]gsf] bkmf @@@ sf] pkbkmf -@_ sf] k|of]hgsf] nflu :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /xL lhNnf ljsf;
;ldltn] P]g adf]lhd s/, z'Ns, ;]jf z'Ns, b:t'/ / ef8faf6 p7fPsf] ut jif{sf] oyfy{ s"n /sdsf] jflif{s
clwstd Ps k|ltzt jf Psnfv ?k}ofF dWo] h'g sd x'G5 ;f] /sd ;efkltn] cfly{s ;xfotfdf vr{ ug{
;Sg]5 . o;/L vr{ ul/Psf] /sd dfl;s ?kdf ;fj{hlgs ug'{ kg]{5 .
%$= ljz]if sf]ifM -!_ k|To]s lhNnf kl/ifb\n] cfkm\gf] sf]ifdf hDdf ePsf] cfGtl/s cfoaf6 b]xfoadf]lhdsf] ljz]if
sf]ifx?df /sd ljlgof]hg ug{ ;Sg]5 M–
-s_ k|sf]k Joj:yfkg ljz]if sf]if,
-v_ dfgj ;+zfwg ljsf; ljz]if sf]if,
-u_ dd{t ;Def/ ljz]if sf]if,
-3_ :yfgLo ljsf; ljz]if sf]if,
-ª_ jftfj/0fLo Joj:yfkg ljz]if sf]if,
-r_ ul/aL lgjf/0f tyf ;fdflhs kl/rfng ljz]if sf]if,
-5_ dlxnf tyf afn ljsf; ljz]if sf]if,
-h_ sd{rf/L sNof0f sf]if .
%%= k|zf;lgs vr{sf] xbM P]gsf] bkmf @@@ sf] pkbkmf -&_ sf] k|of]hgsf] nflu lhNnf ljsf; ;ldltn] :jLs[t
ah]6sf] kl/lwleq /xL P]g adf]lhd s/, z'Ns, ;]jf z'Ns, b:t'/ / ef8faf6 p7fPsf] s'n /sdsf] kRrL;nfv
?k}ofF;Dd cfDbfgL x'g] lhNnf ljsf; ;ldltn] clwstd ;f7L k|ltzt, kRrL;b]lv krf;nfv ?k}ofF;Dd cfDbfgL
x'g] lhNnf ljsf; ;ldltn] clwstd rfnL; k|ltzt, krf;nfv b]lv Pss/f]8 ?k}ofF;Dd cfDbfgL x'g] lhNnf
ljsf; ;ldltn] tL; k|ltzt / Pss/f]8 ?k}ofF eGbf a9L cfDbfgL x'g] lhNNff ljsf; ;ldltn]] kRrL; k|ltzt
eGbf a9L /sd k|zf;lgs sfo{sf nflu vr{ ug{ kfOg] 5}g .
%^= e}k/L cfpg] vr{M P]gsf] bkmf @@$ sf] pkbkmf -@_ sf] k|of]hgsf] nflu lhNnf ljsf; ;ldltn] :jLs[t ah]6sf]
kl/lwleq /xL P]g adf]lhd s/, z'Ns, ;]jf z'Ns, b:t'/ / ef8faf6 p7fPsf] s'n /sdsf] Ps k|ltzt;Dd /sd
e}k/L cfpg] ljsf; lgdf{0f sfdsf] nflu vr{ ug{ ;lsg]5 .
%&= cfGtl/s n]vf k/LIf0fzfvfsf] Joj:yfM P]gsf] bkmf @#@ sf] pkbkmf -!_ sf] k|of]hgsf] nflu cg';"rL–*) df
pNn]v ePsf lhNnfsf lhNnf ljsf; ;ldltdf ;xfos:t/ / cGo lhNnfdf clws[t:t/sf] sd{rf/L k|d'v /
cfjZostfg';f/ cGo ;xfos sd{rf/L ;lxtsf] cfGtl/s n]vf k/LIf0fzfvf v8f ug'{ kg]{5 .
%*= cfGtl/s n]vf k/LIf0fzfvfsf] sfd, st{Jo / clwsf/M lgod %& adf]lhd v8f ePsf] cfGtl/s n]vf
k/LIf0fzfvfsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ cfo, Joo / w/f}6Lsf] ;|]:tfsf] dfl;s ?kdf n]vf k/LIf0fug]{,
-v_ lhNnf ljsf; sf]ifaf6 /sd k|jfx ePsf] lhNnf ljsf; ;ldlt cGtu{tsf ljifout zfvfsf]
cfGtl/s n]vfk/LIf0f ug]{,
-u_ P]gsf] bkmf ^( sf] pkbkmf -!_ adf]lhd ufpFF ljsf; ;ldltsf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f ug]{,
-3_ cfGtl/s n]vf k/LIf0faf6 b]lvPsf q'l6x? n]vfk/LIf0f sfo{ ;DkGg u/]sf] kGw| lbgleq
;DalGwt lgsfo / ;lrjnfO{ k|ltj]bg k]z ug]{,
-8=_ cfGtl/s n]vfk/LIf0f ubf{ s'g} uDeL/ k|sf/sf] cfly{s clgoldttf / /sd lxgfldgf ePsf]
b]lvPdf n]vf ;ldltdf t'?Gt k|ltj]bg u/L k|fKt lgb]{zg cg';f/ ug{],
21
-r_ clGtd n]vfk/LIf0f ug'{ cl3 cfGtl/s n]vf k/LIf0faf6 cf}+NofOPsf] a]?h' / tT;DaGwdf
ePsf] sf/afxL / zfvfsf] wf/0ff clGtd n]vf k/LIfs;dIf lnlvt ?kdf k]z ug]{,
-5_ clGtd n]vf k/LIf0fsf] nflu >]:tf tof/L /fVg ;xof]u k'¥ofpg],
-h_ ufpFF ljsf; ;ldltsf] a]?h' nut ;do ;dodf lg/LIf0f u/L o; lgodfjnL cg';f/ km5of}{6
ePsf] a]?h'sf] ;Dk/LIf0f u/L lbg] / c;"n pk/ ug{ afFsL a]?h'sf ;DaGwdf c;"n pk/ ug{
nufpg],
-em_ n]vfk/LIf0fk|ltj]bg n]vf ;ldltsf] a}7sdf k|:t't ug]{,
-~f_ :yfgLo lgsfo cGtu{tsf sd{rf/Lsf] afli{f{s tnjL k|ltj]bg kfl/t ug]{,
-6_ n]vf ;ldltsf] ;lrjfnosf] ?kdf sfd ug]{ .
%(= clGtd n]vf k/LIfssf] 5gf}6M -!_ P]gsf] bkmf ^( sf] pkbkmf -@_ adf]lhd n]vf k/LIfs :jLs[t ug{ l;kmfl/;sf]
nflu b]xfosf] ;ldlt /xg]5 M–
-s_ P]gsf] bkmf !** sf] pkbkmf -$_ adf]lhd ul7t n]vf ;ldltsf] cWoIf – ;+of]hs
-v_ sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf] k|d'v – ;b:o
-u_ ;lrj, lhNnf ljsf; ;ldlt – ;b:o
-3_ cfly{s k|zf;gzfvf k|d'v, lhNnf ljsf; ;ldlt – ;b:o
-ª_ cfGtl/s n]vf k/LIf0fzfvf k|d'v, lhNnf ljsf; ;ldlt – ;b:o–;lrj
-@_ pklgod -!_ adf]lhd n]vf k/LIfs 5gf}6 u/L l;kmfl/; ubf{ Pp6} n]vf k/LIfsnfO{ nuftf/ tLg k6s
eGbf a9L Ps ufpFF ljsf; ;ldltdf n]vf k/LIfs x'g l;kmfl/; ug{ ;lsg] 5}g .
-#_ lhNnf ljsf; ;ldltn] :jLs[t u/]sf] n]vf k/LIfsnfO{ jflif{s tLgnfv ?k}ofF;Ddsf] sf/f]af/df b'O{xhf/
?k}ofF;Dd / To;kl5 ;ftnfv ?k}ofF;Dd k|lt xhf/ yk b'O{ ?k}ofF, To;kl5 kRrL;nfv ?k}ofF;Dd k|lt xhf/ yk
Ps ?k}ofF / To;kl5 k|To]s kfFrnfv ?k}ofFdf b'O{;o ?k}ofF yk kfl/>lds lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ df n]lvPsf] kfl/>ldssf cltl/Qm n]vfk/LIf0fsf] ;Gbe{df rflxg] b]xfo adf]lhdsf] vr{
cf}lrTosf cfwf/df lhNnf ljsf; ;ldltn] tf]lslbP adf]lhd x'g]5 M–
-s_ n]vfk/LIf0f;xfos ;+Vof / kfl/>lds,
-v_ b}lgs tyf e|d0f eQfsf] b/ / kfpg] cjlw,
-u_ e}kl/ cfpg] cGo vr{ .
t/ e}k/L cfpg] vr{ bz xhf/ ?k}ofF eGbf a9L x'g] 5}g .
-%_ n]vf k/LIfsn] lbPsf] n]vf k/LIf0fk|ltj]bg :t/Lo / ;Gtf]ifhgs gePdf ;lrjn] ;f]sf] hfgsf/L
dxfn]vf k/LIfssf] sfof{no / g]kfn rf68{ Psfp066]G6 ;+:yfdf k'i6\ofO{ ;lxt k7fpg' kg]{5 .
-^_ pklgod -!_ sf] v08 -s_ adf]lhdsf] ;+of]hs gtf]lsPsf] cj:yfdf klg afFsL /x]sf ;b:on]
n]vfk/LIfssf] 5gf}6 ug]{ sfo{ ug{ ;Sg]5g\ .
^)= lhNnf ljsf; ;ldltn] /fVg'kg]{ ;|]:tfsf] 9fFrfM -!_ lhNnf ljsf; ;ldltn] b]xfosf] ;|]:tf b]xfo adf]lhdsf]
cg';"rLsf] 9fFrfdf /fVg' kg]{5 M–
-s_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfDbfgL sf] juL{s/0f /
JofVof
cg';"rL–%
22
-v_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] vr{sf] juL{s/0f / JofVof cg';"rL–^
-u_ If]qut jh]6 ljlgof]hg cg';"rL–&
-3_ lhNnfsf] ;+s]t gDa/ cg';"rL–*
-ª_ cfDbfgL /l;b cg';"rL–(
-r_ b}lgs cfo zLif{sut s/ ;+sng vftf cg';"rL–!)
-5_ nutL cfo vftf -JolQmut vftf_ cg';"rL–!!
-h_ b}lgs s/ k|flKt vftf cg';"rL–!@
-em_ cfGtl/s ;|f]tsf] nutL c;"nL ljj/0f cg';"rL–!$
-`_ b}lgs sf/f]jf/ljj/0f cg';"rL–!%
-6_ uf]Zjf/f ef}r/ cg';"rL–!^
-7_ a}+Í gubL lstfj cg';"rL–!&
-8_ jh]6 lx;fj cg';"rL–!*
-9_ n]h/ vftf cg';"rL–!(
-0f_ k]ZsL vftf cg';"rL–@)
-t_ vr{sf] kmfF6jf/L cg';"rL–@!
-y_ km5\of}{6 ug{ afFsL k]ZsLsf] df:s]jf/L cg';"rL–@@
-b_ a}+Í lx;fasf] ljj/0f cg';"rL–@#
-w_ e'QmfgL lbg jfFsLsf] ljj/0f cg';"rL–@$
-g_ jflif{s cfly{s ljj/0f cg';"rL–@%
-k_ dfl;s ljQLo k|ltj]bg cg';"rL–@^
-km_ jflif{s cfo–Joo ljj/0f cg';"rL–@&
-a_ cfDbfgL vr{sf] t'ngfTds ljj/0f cg';"rL–@*
-e_ ;DklQ ljj/0f cg';"rL–#!
-d_ a}+Í vftfsf] cfDbfgL vr{sf] dfl;s ljj/0f cg';"rL–##
-o_ k|lttkq clen]v vftf cg';"rL–#$
-/_ a}+Í Uof/]06Lsf] clen]v vftf cg';"rL–#%
-n_ tna e'QmfgLsf] kmf/fd cg';"rL–#^
-j_ jflif{s tnjL k|ltj]bg cg';"rL–#&
-;_ e|d0f cfb]z cg';"rL–#*
-if_ b}lgs e|d0f vr{sf] aLn cg';"rL–#(
-z_ JolQmut w/f}6L vftf cg';"rL–$)
-x_ uf]Zjf/f w/f}6L vftf cg';"rL–$!
-If_ w/f}6Lsf] df:s]jf/L cg';"rL–$@
23
-q_ w/f}6Lsf] cfly{s ljj/0f cg';"rL–$#
-1_ wf/f, lah'nL, 6]lnkmf]g, w/f}6Lsf] nut cg';"rL–$$
-ss_ ;jf/Lsf] nua's cg';"rL–$%
-sv_ rNtL d]zLg jf ;jf/Lsf] lstfa cg';"rL–$^
-su_ dfu kmf/fd cg';"rL–$&
-s3_ vl/b cfb]z cg';"rL–$*
-sª_ bflvnf k|ltj]bg kmf/fd cg';"rL–$(
-sr_ vr{ eP/ hfg] lhG;L dfn;fdfgsf] vftf cg';"rL–%)
-s5_ vKg] lhG;L ;fdfgsf] vftf cg';"rL–%!
-sh_ lhG;L lg/LIf0f kmf/fd cg';"rL–%@
-sem_ lhG;L df}Hbftsf] jflif{s ljj/0f cg';"rL–%#
-s`_ x:tfGt/0f kmf/fd cg';"rL–%$
-s6_ lnnfd laqmL ug]{ kmf/fd cg';"rL–%%
-s7_ lhG;L lg;u{÷ ldgfxf kmf/fd cg';"rL–%^
-s8_ ef8fdf lbPsf] ;DkQLsf] clen]v lstfj cg';"rL–%&
-s9_ ef8fdf lnPsf] d]l;g cf}hf/sf] clen]v lstfj cg';"rL–%*
-s0f_ lgdf{0f sfo{sf] nfut Oli6d]6 lgsfNg] t/Lsf cg';"rL–%(
-st_ af]nkq d'NofÍg kmf/fd cg';"rL–^)
-sy_ 8f]/ xflh/L kmf/fd cg';"rL–^!
-sb_ 8f]/ xflh/L -lgoGq0f_ vftf cg';"rL–^@
-sw_ gfkL lstfa cg';"rL–^#
-sg_ gfkL lstfa -lgoGq0f_ clen]v vftf cg';"rL–^$
-sk_ 7]Ssf ;DaGwL aLn cg';"rL–^%
-skm_ 7]Ssf ;DaGwL nut cg';"rL–^^
-sa_ cfO6djfOh sfo{ clen]v vftf cg';"rL–^&
-se_ 7]s]bf/÷pkef]Qmf ;ldlt÷u}/ ;/sf/L ;+:yfsf]
JolQmut vftf
cg';"rL–^*
-sd_ pkef]Qmf ;ldltnfO{ e'QmfgL lbg] aLn cg';"rL–^(
-so_ sfo{ ;DkGg d'NofÍg kmf/fd cg';"rL–&)
-s/_ jflif{s vl/b of]hgf cg';"rL–&!
-sn_ vl/b sf] u'? of]hgf cg';"rL–&@
-sj_ nIo k|ult ljj/0f cg';"rL–&#
-s;_ cfGtl/s n]vf k/LIf0fsf] k|ltj]bg cg';"rL–&$
-sif_ a]?h' clen]v vftf cg';"rL–&%
24
-sz_ c;"n ug]{ /sdsf] ljj/0f cg';"rL–&^
-sx_ a/j'emf/ysf] k|df0f kq cg';"rL–&&
-sIf_ sa'lnotsf] kmf/fd cg';"rL–&*
-sq_ k§fsf] kmf/fd cg';"rL–&(
-s1_ dfn;fdfg jf cGo ;]jfsf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*@
-vs_ lgdf{0f sfo{sf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*#
-vv_ k/fdz{ ;]jfsf] vl/b ;Demf}tf cg';"rL–*$
-@_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg pklgod -!_ df pNn]v gePsf yk ;|]:tf o;
lgodfjnLdf cGo :yfgLo lgsfosf nflu tf]lsPsf] jf :jLs[t d=n]=k= kmf/fdx?dWo]af6 cfjZostf cg';f/
k|of]u ug{ ;lsg]5 .
kl/R5]b – %
:yfgLo lgsfosf] vl/b sfo{ ;DaGwL Joj:yf
^!= vl/b ug]{ Joj:yf M -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] lnlvt cfb]z tyf ah]6 :jLs[t ge} vl/b sfo{ ug'{ jf u/fpg'
x'Fb}g .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd clwsf/k|fKt clwsf/Lsf] lnlvt cfb]z k|fKt u/]kl5 vl/b ubf{ o; lgodfjnLdf
Joj:yf ePsf] vl/b ljlw adf]lhd /Lt k'¥ofO{ ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg b]xfosf] cj:yfdf ah]6sf] Joj:yf geP klg vl/b
sf/afxL z'? ug{ ;lsg]5 M–
-s_ :jLs[t of]hgf / cfof]hgfsf] sfo{ tflnsf adf]lhd vl/b ug{ jf u/fpg] k|lqmofut s'/f
ldnfpg,
-v_ ax'jlif{o ;Demf}tf adf]lhd ul/g] vl/bsf] xsdf klxnf] jif{sf] nflu cfjZos ah]6 Aoa:yf
ePkl5 vl/b sf/jfxL ug{,
-u_ vl/b ;DaGwL] k|f/lDes tof/L ug{ cTofjZos eO{ l;naGbL b/efpkq jf af]nkq cfXjfg
ug]{, k"j{of]Uotfsf] b/vf:t cfXjfg ug]{, k/fdz{bftfsf] ;"rL tof/ ug{ ;"rgf k|sfzg ug{],
k/fdz{bftfaf6 k|:tfj dfu ug{] jf o; lgod adf]lhd lgdf{0f Joa;foL, cfk"lt{stf{,
k/fdz{bftf jf ;]jf k|bfosnfO{ l;naGbL b/efpkqsf] kmf/fd, af]nkq jf k"j{of]Uotf ;DjGwL
sfuhft jf k|:tfj ;DaGwL sfuhft pknAw u/fpg] h:tf sfo{ ug{ .
-$_ lgdf{0f:yn pknAw ePkl5 dfq lgdf{0f sfo{sf] vl/b sf/jfxL z'? ug'{ kg]{5 .
^@= vl/b of]hgf tof/ ug'{kg]{ M -!_ Ps jif{ eGbf a9L cjlw;Dd ;~rfng x'g] of]hgf jf cfof]hgfsf] nflu ul/g]
vl/bsf] xsdf jf jflif{s bzs/f]8 ?k}ofF eGbf a9L /sdsf] vl/b ug'{ kg]{ ePdf ;DalGwt lgsfon] To:tf] of]hgf
jf cfof]hgf jf vl/bsf] cjlwe/sf] nflu vl/bsf] u'? of]hgf tof/ ug'{ kg]{5 . o;/L vl/b of]hgf tof/ ubf{
s'g} of]hgfsf] ;Dk"0f{ efu tyf v08 v08 u/L s'g sfd pkef]Qmf ;ldltaf6 / s'g sfd cGo k|lqmofaf6 u/fpg]
xf] ;f] ;d]t 5'6\ofO{ ;DalGwt lgsfoaf6 lg0f{o u/fpg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] vl/bsf] u'? of]hgfdf cGo s'/fsf] cltl/Qm b]xfosf s'/fx? pNn]v ug'{
kg{]5 M—
-s_ vl/bsf] k|sf/, kl/df0f / cg'dflgt d"No,
-v_ vl/b lalw,
-u_ clwstd k|lt:kwf{sf] nflu vl/bnfO{ 6'qm\ofO{g] jf Kofs]h agfOg] eP ;f] ;DaGwL Aoa:yf,
25
-3_ ;du| vl/b sf/afxL k"/f ug{sf] nflu ul/g] ;Demf}tfx?sf] df]6fdf]6L ;+Vof / To:tf] vl/b
sf/afxLnfO{ k|efljt kfg{ ;Sg] d'Vo d'Vo sfd,
-ª_ vl/bsf] nflu k"j{of]Uotfsf] sf/jfxL ug'{ kg]{ eP ;f] ;DaGwL s'/f,
-r_ vl/b sf/afxLsf] df]6fdf]6L ;do tflnsf,
-5_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] vl/bsf] u'? of]hgfdf ;dfj]z ug'{ kg]{ egL lgwf{/0f
u/]sf s'/f .
-#_ o; lgod adf]lhd tof/ ePsf] vl/bsf] u'? of]hgf ;DalGwt :yfgLo lgsfoaf6 :jLs[t ePsf] x'g'
kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd :jLs[t ePsf] vl/bsf] u'? of]hgf k|To]s cfly{s jif{df cBfjlws ug'{ kg]{5 .
-%_ jflif{s bznfv ?k}ofF eGbf a9L /sdsf] vl/b ug'{ kg]{ ePdf cfufdL cfly{s jif{sf] cg'dflgt jflif{s
sfo{s|d tyf ah]6 tof/ ubf{ jflif{s vl/b of]hgf tof/ ug'{ kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhdsf] jflif{s vl/b of]hgf tof/ ubf{ :jLs[t ePsf] vl/bsf] u'? of]hgf eP To:tf]
vl/bsf] u'? of]hgfsf] cfwf/df tof/ ug'{ kg]{5 / To:tf] of]hgfdf cfufdL cfly{s jif{el/ ug{] k|To]s vl/b
;DaGwL b]xfosf s'/fx? pNn]v ug'{ kg]{5M M—
-s_ vl/b ul/g] dfn;fdfg, lgdf{0f sfo{, k/fdz{ ;]jf / cGo ;]jfsf] ljj/0f,
-v_ vl/bsf] ;Defljt Kofs]h,
-u_ vl/b sf/jfxLsf] ;do tflnsf,
-3_ vl/b lalw,
-ª_ ;Demf}tfsf] lsl;d,
-r_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] ;do ;dodf hf/L u/]sf] lgb]{zg cg';f/sf s'/fx? .
-&_ pklgod -^_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf] ;do tflnsfdf b]xfosf] sfd ug]{ ;dofjlw pNn]v x'g' kg]{5 M–
-s_ dfn;fdfg vl/b x'g]df :k]l;lkms]zg tof/ ug]{,
-v_ vl/bsf] nfut cg'dfg tof/ ug]{,
-u_ l;naGbL b/efpkq kmf/fd, k"j{of]Uotfsf] k|:tfj jf af]nkq cfAxfg ug]{ jf k/fdz{ ;]jfsf]
k|:tfj ;DaGwL sfuhft tof/ ug{],
-3_ l;naGbL b/efpkq, k"j{of]Uotfsf] k|:tfj, af]nkq cfJxfg jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj dfu ug{
;"rgf k|sfzg ug]{,
-ª_ l;naGbL b/efpkq, k"j{of]Uotfsf] k|:tfj , af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj d"Nof+Íg ug]{,
-r_ l;naGbL b/efpkq, k"j{of]Uotfsf] k|:tfj af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj :jLs[lt ug{],
-5_ ;Demf}tf ug]{,
-h_ sfo{ cf/De ug{],
-em_ sfo{ k"/f ug{] .
-*_ pklgod -%_ adf]lhd tof/ ePsf] jflif{s vl/b of]hgf ;fj{hlgs u/L Psk|lt ;DalGwt lgsfodf
k7fpg' kg]{5 .
-(_ rfn' cfly{s jif{sf] :jLs[t sfo{s|d tyf ah]6 k|fKt ePkl5 pklgod -%_ adf]lhd tof/ ePsf]
jflif{svl/b of]hgfdf :jLs[t sfo{s|d tyf ah]6 cg'?k kl/dfh{g kZrft ;DalGwt lgsfon] :jLs[t u/L To:tf]
of]hgfsf] Ps k|lt ;DalGwt clwsf/L ;dIf k7fpg' kg]{5 .
26
-!)_ vl/b of]hgf tof/ ug'{ cl3 ;DalGwt lgsfon] cfkm\gf] dftxtsf dxfzfvf, zfvf jf ljifout
zfvfaf6 vl/b ug'{kg]{ dfn;fdfg / sfo{sf] ljj/0f dfu ug{ ;Sg]5 .
^#= nfut cg'dfg tof/ ug'{kg]{ M -!_ h'g;'s} lgdf{0fsfo{, dfn;fdfg, k/fdz{ ;]jf jf cGo ;]jf vl/bsf] nflu o;
lgodfjnLdf pNn]v eP adf]lhd nfut cg'dfg tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ vl/bsf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ b]xfosf s'/f ljrf/ ug'{ kg]{5 M–
-s_ vl/b ;DaGwL ;Dk"0f{ sfd Pp6} vl/b ;Demf}tfaf6 x'g ;Sg] jf sfd lkR5] 5'§} vl/b ;Demf}tf
ug'{ kg]{,
-v_ vl/b ;Demf}tf gjLs/0f ug{ kg]{ jf gkg]{,
-u_ sfd u/fpg] cGo s'g} lasNk 5g\ eg] To:tf] lasNk,
-3_ vl/b ;Demf}tf adf]lhdsf] sfd ;DkGg ug{sf] nflu nfUg ;Sg] clwstd /sd / ;do,
-ª_ nfut cg'dfg tof/ ubf{ larf/ ug'{ kg]{ egL :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f u/]sf s'/f,
-r_ af]nkq jf sfo{ ;Dkfbg hdfgt nufot df]aLnfO{h]zg / l8df]aLnfO{h]zg vr{, aLdf,
k/fdz{bftfnfO{ lbg'kg]{ ;'ljwf afktsf sfo{x?, u'0f:t/ k/LIf0f, Joj;fohGo :jf:Yo / ;'/Iff,
Ph aLn6 gSzf, sfo{ ;Dkfbg hdfgtsf] sldzg vr{ cflbsf] 5'§} cfO6d agfO{ nfut
cg'dfgdf ;dfj]z ug'{ kg]{ .
^$= lgdf{0f sfo{sf] nfut cg'dfg M -!_ lgdf{0f sfo{sf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ lgod ^# sf] cwLgdf /xL o; lgod
adf]lhd ug'{ kg]{5 .
-@_ lgdf{0f sfo{sf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ lgdf{0f ;DaGwL gD;{ / k'/ftflTjs pTvgg\ ;DaGwL sfo{ jf
;'?ª vGg], l8k 6\o'jj]n, k]6«f]lnod cg';Gwfg cflb h:tf hldgd'gL ul/g] sfo{ ubf{ ;f] ;DaGwL gD;{ eP To:tf]
gD;{ adf]lhd / To:tf] gD;{ gePsf] ca:yfdf :yfgLo lgsfoaf6 :jLs[t u/fO{ :jLs[t eP adf]lhd nfut
cg'dfg tof/ ug'{ kg]{5 .
t/ To:tf] gD;{ adf]lhd sfd ub}{ hfFbf vf; sfdsf] nflu vf; k|sf/sf] gD;{ cfjZos k/]df ;DalGwt
:yfgLo lgsfosf] k|d'vn] To:tf] lgsfosf] k|fljlwsaf6 / To:tf k|fljlws geP cGo ;fj{hlgs
lgsfosf ;DalGwt k|fljlwsaf6 cfjZos gD;{ tof/ u/fO{ To:tf] gD;{ :jLs[t u/fpg ;Sg]5 . o;/L :jLs[t
ePsf] gD;{ ;DalGwt tfn's lgsfodf rf/ dlxgfleq k7fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd nfut cg'dfg tof/ ubf{ dfn;fdfg :ynut ?kdf pknAw x'g] jf gx'g] cWoog
u/L lgdf{0f sfo{ ;DkGg ug{ nfUg] ;dofjlw ls6fg u/L tof/ ug'{ kg]{5 .
-$_ l;d]G6, kmnfd] 808L, O{+6f, 9'Ëf, df6f], ss{6kftf lj6'ldg tyf OdN;g, OGwg, kf]lnlyg kfO{k, hL=cfO{=
kfO{k, 8L=cfO{ kfO{k, :oflg6/Lsf ;fdfg, ljh'nLsf ;fdfg, lh= cfO{= jfo/ / o:t} cGo lgdf{0f ;fdu|Lsf] b/efp,
d]zLg tyf pks/0fsf] ef8f jf sfdbf/sf] Hofnf lgwf{/0f ubf{ ;DalGwt lhNnfsf] b//]6 lgwf{/0f ;ldltn] tf]s]sf]
b//]6sf] cfwf/df lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
t/ To:tf] ;ldltsf] b//]6 pknJw gePsf]df lgdf{0f:yn glhs}sf] ;DalGwt ;/sf/L sfof{no jf ;/sf/L
:jfldTj ePsf] ;+:yfg, k|flws/0f, lgud jf o:t} k|s[ltsf cGo ;+:yfn] tf]s]sf] b/efp jf pBf]u jfl0fHo ;+3n]
lbPsf] b/efp, ef8f jf Hofnfsf cfwf/df lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] b/efp, ef8f jf Hofnf pknAw x'g g;s]sf]] cj:yfdf :yfgLo lgsfosf]
k|d'vn] tf]lslbPsf] b/efp, ef8f jf Hofnfsf] cfwf/df lgwf{/0f ug'{ kg{]5 .
-^_ o; lgod adf]lhd tof/ ePsf] lgdf{0f sfo{sf] nfut cg'dfg To:tf] nfut cg'dfg tof/ ug]{ k|fljlws
eGbf Ps tx dflysf] k|fljlws jf k|fljlwsx?sf] ;d"xnfO{ l8hfO{g, 8«O{ª ;d]t hfFRg nufO{ s'g} q'l6 b]lvPdf
To:tf] q'l6 ;Rofpg nufpFg' kg]{5 . To:tf] lgsfodf dflyNnf] txsf] k|fljlws gePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf]
k|d'vn] To:tf] nfut cg'dfg hfFRg] Joj:yf ldnfO{ lbg' kg]{5 .
-&_ lgdf{0f sfo{sf] nfut cg'dfg cg';"rL–%( sf] 9fFrfdf tof/ ug'{ kg]{5 .
27
^%= dfn;fdfgsf] nfut cg'dfgM -!_ dfn;fdfgsf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ lgod ^# / ;DalGwt dfn;fdfgsf]
:k]l;lkms]zgsf] cwLgdf /xL b]xfosf] s'g} jf ;a} cfwf/ adf]lhd tof/ ug{ ;Sg]5 M–
-s_ ;DalGwt :yfgLo lgsfo jf To:tf] :yfgLo lgsfo /x]sf] lhNnfsf] cGo ;fj{hlgs lgsfon]
rfn' jf cl3Nnf jif{x?df ;f]xL k|s[ltsf] vl/b ubf{ nfu]sf] jf:tljs nfut,
-v_ :yfgLo ahf/df k|rlnt b/efp,
-u_ cGo ahf/sf] k|rlnt b/efp / dfn;fdfg cfk"lt{ ug]{ :yfg;Dd nfUg] cg'dflgt 9'jfgL vr{,
-3_ pBf]u jfl0fHo ;+3n] hf/L u/]sf] b//]6 .
^^= k/fdz{ ;]jfsf] nfut cg'dfgM -!_ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] k/fdz{ ;]jfsf] nfut cg'dfg ;DaGwL gD;{ tof/
ug{ ;Sg]5 .
-@_ k/fdz{ ;]jfsf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ lgod ^# sf] cwLgdf /xL b]xfosf cfwf/ adf]lhd tof/ ug{'
kg]{5 M–
-s_ pklgod -!_ adf]lhdsf] gD;{ eP To:tf] gD;{,
-v_ ;DalGwt k/fdz{ ;]jfsf] sfo{If]qut zt{ .
-#_ ;DalGwt :yfgLo lgsfo jf cGo ;fa{hlgs lgsfon] rfn' jf cl3Nnf jif{x?df ;f]xL k|s[ltsf] vl/b ubf{
nfu]sf] jf:tljs nfutdf d"No j[l4 ePsf] eP ;f] ;d]t ;dfof]hg u/L nfut cg'dfg tof/ ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ b]xfosf vr{x? v'nfpg' kg]{5 M–
-s_ d'Vo hgzlQm Pj+ cGo hgzlQmsf] kfl/>lds,
-v_ e|d0f vr{, hgzlQmsf] a;f]af; vr{, sfof{no vr{, cfjZos dfn;fdfg, pks/0f / ;]jf vr{,
k|ltj]bg / cGo sfuhftsf] cg'jfb ;DaGwL vr{ / 5kfO{ vr{,
-u_ k/fdz{bftfn] tflnd, uf]i7L jf e|d0fsf] Joj:yf ug'{ kg]{ eP To:tf] sfdsf] nflu nfUg] vr{ /
cGo vr{ .
^&= cGo ;]jfsf] nfut cg'dfgM -!_ cGo ;]jfsf] nfut cg'dfg lgod ^# sf] cwLgdf /xL o; lgod adf]lhd tof/
ug'{ kg]{5 .
-@_ ef8fdf lnO{g] ;jf/L ;fwg, d]zLg/L cf}hf/, pks/0f jf dfn;fdfgsf] ef8fsf] nfut cg'dfg tof/ ug{
;DalGwt :yfgLo lgsfosf k|d'vn] To:tf ;fwg, cf}hf/, pks/0f jf dfn;fdfg ;DaGwL a9Ldf tLg hgf bIf
k|fljlwsx?sf]] Ps ;ldlt u7g ug'{ kg]{5 . To:tf] lgsfodf To:tf k|fljlws hgzlQm geP cGo ;fa{hlgs
lgsfosf k|fljlwsnfO{ ;dfj]z ug{ ;lsg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldltn] ef8fsf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ b]xfosf s'/fnfO{ larf/ u/L nfut
cg'dfg tof/ ug'{ kg]{5 M–
-s_ ef8fdf lnO{g] cfjZos kg]{ ;jf/L ;fwg, d]lzg/L cf}hf/, pks/0f jf dfn;fdfgsf] ljj/0f,
:k]l;lkms]zg, cj:yf / cfo',
-v_ k|rlnt ahf/ b/,
-u_ ef8fdf lng] cjlw,
-3_ O{Gwgsf] d"No / vkt,
-ª_ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldltn] pko'Qm 7x¥ofPsf] cGo s'/f .
-$_ 9'jfgLsf] nfut cg'dfg tof/ ubf{ lhNnf:t/sf] :yfgLo lgsfosf] xsdf ;DalGwt lhNnfsf] b//]6
lgwf{/0f ;ldltn] lgwf{/0f u/]sf] b//]6sf] cfwf/df / To:tf] b//]6 gePsf] ca:yfdf k|rlnt ahf/ b//]6sf]
cfwf/df nfut cg'dfg tof/ ug'{ kg{]5 .
28
-%_ s'g} dfn;fdfg dd{t ;Def/ ug'{ kbf{ ;DalGwt lgsfodf To; ;DaGwL ljz]if1 jf bIf sd{rf/L eP
To:tf] sd{rf/Laf6 / To:tf] sd{rf/L geP To:tf] sfd ug]{ JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfaf6 o; lgodfjnLsf]
k|s[of k"/f u/L nfut cg'dfg tof/ ug'{ u/fpg' kg]{5 .
-^_ 3/ ef8f / ;]jf s/f/ ;DaGwL nfut cg'dfg tof/ ubf{ k|rlnt ahf/ b/ / ;fj{hlgs vl/b cg'udg
sfof{non] ;f] ;DaGwL gD;{ hf/L u/]sf] eP ;f] gD;{ cg';f/ df]6fdf]6L nfut cg'dfg tof/ ug'{ kg]{5 .
^*= nfut cg'dfg cWofalws ug'{ kg]{ M -!_ :jLs[t ePsf] nfut cg'dfg cg';f/ vl/b gePsf] ca:yfdf :yfgLo
lgsfon] o; lgodfjnLsf] k|s[of ckgfO{ k|To]s cfly{s jif{ o:tf] nfut cg'dfg cBfjlws ug'{ kg]{5 .
-@_ o; lgod adf]lhd nfut cg'dfg cBfjlws gu/L l;naGbL b/efpkq, af]nkq cfXjfg ug{ jf k/fdz{
;]jfsf] k|:tfa dfu ug{ kfOg] 5}g .
^(= g]kfndf pTkflbt dfn;fdfg vl/b ug'{ kg]{ M o; lgoddf plNnlvt s'g} lalw 5gf}6 u/L vl/b ubf{ ljb]zL
dfn;fdfgeGbf g]kfndf pTkflbt dfn;fdfg bz k|ltzt;Dd dx+uf] ePtfklg g]kfnL dfn;fdfg g} vl/b ug'{
kg]{5 .
&)= df}h'bf ;"rL -:6flG8Ë lni6_ ;DaGwL Joa:yfM -!_ vl/b P]g jf o; lgodfjnL adf]lhd ljleGg vl/b ;DjGwL
;"rgfsf] clen]v /fVg] k|of]hgsf] nflu vl/bsf] k|s[lt cg';f/ cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, k/fdz{bftf jf ;]jf
k|bfos / u}/;/sf/L ;+:yf ;d]tsf] 5'§f 5'§} df}h'bf ;"rL -:6flG8Ë lni6_ tof/ ug{' kg]{]5 .
-@_ vl/b P]gsf] bkmf !) sf] pkbkmf -@_ df pNn]v ePsf of]Uotfsf cfwf/ adf]lhd df}h'bf ;"rLdf ;dfj]z
x'gsf] nflu cfjZos kg]{ of]Uotf lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-#_ :yfgLo lgsfon] df}h'bf ;"rL tof/ ug{sf] nflu sDtLdf kGw|| lbgsf] Dofb lbO{ k|To]s jif{ b]xfosf s'/f
v'n]sf] ;"rgf cfˆgf] sfof{no, ;DalGwt lhNnf k|zf;g sfof{no, lhNnf lasf; ;ldlt / sf]if tyf n]vf lgoGqs
sfof{nosf] ;"rgf kf6Ldf 6fF; u/L jf /fli6«o:t/sf] klqsfdf k|sfzg u/L O{R5's JolQm, kmd{, ;+:yf jf
sDkgLaf6 lgj]bg dfu ug{ ;Sg]5M–
-s_ cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, jf ;]jf k|bfosn] k"/f ug'{ kg]{ of]Uotfsf cfwf/,
-v_ ;"rLsf] juL{s/0f,
-u_ ;"rL cBfjlws ug]{ sfo{ljlw,
-3_ ;"rL dfGo /xg] cjlw .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] of]Uotfsf cfwf/ k"/f ug]{ JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLn] df}h'bf ;"rLdf
;dfj]z x'g lgwf{l/t ;dofjlw leq cfjZos sfuhft ;lxt lgj]bg lbg ;Sg]5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd k|fKt lgj]bg pk/ hfFra'em ubf{ lgj]bsn] pklgod -@_ adf]lhdsf] of]Uotf k"/f
u/]sf] b]lvPdf To:tf] lgj]bsnfO{ df}h'bf ;"rLdf ;dfa]z ug{' kg]{5 .
-^_ df}h'bf ;"rLdf ;dfj]z ePsf jf ;f] ;"rLaf6 x6fO{Psf cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, jf ;]jf k|bfosnfO{
;f]sf] lnlvt hfgsf/L ;DalGwt :yfgLo lgsfon] oyflz3| lbg' kg]{5 .
-&_ df}h'bf ;"rLnfO{ k|To]s cfly{s jif{df cBfjlws ug'{ kg]{5 .
-*_ df}h'bf ;"rLdf g/x]sf af]nkqbftf jf k|:tfjbftfnfO{ :yfgLo lgsfoaf6 cfJxfg ePsf] l;naGbL
b/efpkq, af]nkq jf k|:tfjdf efu lng al~rt ug{ kfO{g] 5}g .
&!= :yfoL n]vf gDa/ / d"No clej[l4 s/ btf{ k|df0f kq ePsf;+u vl/b ug'{kg]{M -!_ :yfgLo lgsfon] vl/b ubf{
cfGtl/s /fhZj sfof{noaf6 :yfoL n]vf gDa/ / d"No clea[l¢ s/ btf{ k|df0f kq k|fKt u/]sf JolQm, kmd{, ;+:yf
jf sDkgLjf6 dfq vl/b ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg b]xfosf] cj:yfdf d"No clea[l¢ s/ btf{ k|df0f kq
k|fKt gu/]sf JolQm, kmd{{, ;+:yf jf sDkgLaf6 ;d]t vl/b ug{ ;lsg]5M–
-s_ kfFrxhf/ ?k}ofF eGbf sd /sdsf] dfn ;fdfg vl/b ubf{ jf lgdf{0f sfo{ u/fpFbf,
29
-v_ d"No clea[l¢ s/ gnfUg] dfn ;fdfg vl/b ubf{,
-u_ Ps k|fs[lts JolQmaf6 Ps cfly{s jif{df Psnfv ?k}ofF eGbf sd /sdsf] k/fdz{ ;]jf lng'
kbf{,
-3_ Ps k|fs[lts JolQmaf6 Ps cfly{s jif{df Psnfv ?k}ofF eGbf sd /sdsf] ;]jf s/f/df lng'
kbf{,
-ª_ Ps cfly{s jif{df Ps k|fs[lts JolQm jf kmd{af6 Psnfv ?k}ofF eGbf sd ef8f ltg]{ u/L
;jf/L ;fwg, pks/0f jf dfn;fdfg ef8fdf lng' kbf{,
-r_ Ps cfly{s jif{df Ps k|fs[lts JolQm jf kmd{af6 Psnfv ?k}ofF eGbf sd Hofnf ltg]{ u/L
dfn;fdfg dd{t ;Def/ u/fpg' kbf{{,
-5_ 3/ ef8fdf lng' kbf{,
-h_ pkef]Qmf ;ldltaf6 lgdf{0f sfo{ u/fpg' kbf{ .
-#_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg g]kfn ;/sf/n] b'u{d If]q egL tf]s]sf] lhNnfdf
;DalGwt cfGtl/s /fh:j sfof{noaf6 s'g} klg kmd{ jf laqm]tfn] d"No clej[l4 s/ btf{ k|df0fkq lnPsf] /x]g5
eg] ;f] lhNnfsf] nflu ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ df Joj:yf eP adf]lhdsf] ;ldltn] tof/ kf/]sf]
cfk"lt{stf{sf] ;"rLdf /x]sf cfk"lt{stf{af6 bznfv ?k}ofF;Ddsf] vl/b ug{ ;lsg]5 .
&@= vl/b ;Demf}tfsf] 5gf}6 M -!_ dfn ;fdfg, lgdf{0f sfo{, k/fdz{ ;]jf jf cGo ;]jf vl/b sf/jfxLsf] ;DaGwdf
vl/b lalw 5gf}6 u/]kl5 dfn ;fdfg jf cGo ;]jf vl/b ul/g] eP lgod &# , lgdf{0f sfo{ vl/b ul/g] eP lgod
&$ / k/fdz{ ;]jf vl/b ul/g] eP lgod &% df plNnlvt vl/b ;Demf}tf dWo] s'g k|sf/sf] ;Demf}tf u/L vl/b
ul/g] xf] ;f] vl/b ;Demf}tf 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd vl/b ;Demf}tf 5gf}6 ubf{ b]xfosf s'/f ljrf/ u/L 5gf}6 ug'{ kg]{5 M–
-s_ vl/bsf] k|sf/ / kl/df0f,
-v_ ;dfg k|s[ltsf]] vl/b k'gM ul/g] ;Defjgf eP gePsf],
-u_ :yfgLo lgsfo / cfk"lt{stf{, lgdf{0f Aoa;foL jf k/fdz{bftf / cGo kIf jLr ul/g] hf]lvdsf]
afF8kmfF8,
-3_ ;Demf}tf ;'kl/j]If0f ug]{ tl/sf .
&#= dfn;fdfg jf cGo ;]jfsf] vl/b ;Demf}tfsf] k|sf/ M :yfgLo lgsfon] dfn;fdfg jf cGo ;]jf vl/b ubf{
cg";"rL–*@ adf]lhdsf] ;Demf}tf dWo] s'g} Ps ;Demf}tf u/L vl/b ug{ ;Sg]5 .
&$= lgdf{0f sfo{sf] nflu vl/b ;Demf}tfsf] 5gf}6 M :yfgLo lgsfon] lgdf{0f sfo{ u/fpgsf] nflu cg';"rL–*#
adf]lhdsf] ;Demf}tf dWo] s'g} Ps ;Demf}tf u/L vl/b ug{ ;Sg]5 .
&%= k/fdz{ ;]jfsf] vl/b ;Demf}tfM :yfgLo lgsfon] k/fdz{ ;]jf vl/b ug{sf] nflu cg';"rL–*$ adf]lhdsf] ;Demf}tf
dWo] s'g} Ps ;Demf}tf u/L vl/b ug{ ;Sg]5 .
&^= ;f]em} vl/b ;DjGwL Joj:yf M -!_ vl/b P]gsf] bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ adf]lhdsf] km'6s/ vl/bdf
Psnfv krf;xhf/ ?k}ofF;Ddsf] vr{ e}hfg] jf kF"hLut dfn;fdfg jf lgdf{0f sfo{ jf k/fdz{ ;]jf jf cGo ;]jf
;f]em} vl/b ug{ ;lsg]5 .
t/ o; pklgod adf]lhd lgdf{0f sfo{ u/fpFbf Pp6} JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfaf6 Ps cfly{s jif{df
Ps k6s eGbf a9L k6s u/fpg ;lsg] 5}g .
-@_ pklgod -!_ cGtu{tsf k/fdz{ ;]jf jf cGo ;]jf vl/bsf] xsdf ;+/rgfTDfs jf PsfO{ b/ ;Demf}tf u/L
ug{ ;lsg] 5 .
30
-#_ vl/b P]gsf] bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf] cfk"lt{ ug]{ clwsf/ Pp6f dfq
cfk"lt{stf{;Fu ePdf To:tf k|f]k|fO6/L :j?ksf] dfn;fdfg pSt cfk"lt{stf{ jf lghsf cflwsfl/s las]|tf jf
cflwsfl/s Ph]G6 dfkm{t vl/b ug{ ;lsg] 5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhd km'6s/ vl/b ubf{ lgod &) adf]lhd df}h'bf ;"rLdf /x]sf cfk"lt{stf{, lgdf{0f
Joj;foL, k/fdz{bftf jf ;]jfk|bfosaf6 b/efp jf k|:tfj dfu u/L vl/b ug{ ;lsg]5 .
-%_ vl/b P]gsf] bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -3_ adf]lhdsf] k|f]k|fO6/L :j?ksf] dfn;fdfg ;f]em} vl/b
ubf{ ;fljs ;Demf}tf d"Nosf] tL; k|ltzt d"No ;Ddsf] k|f]k|fO6/L :j?ksf] dfn;fdfg vl/b ug{ ;lsg]5 .
-^_ vl/b P]gsf] bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -s_ / -ª_ sf] cj:yfdf afx]s cGo v08sf] cj:yfdf
ul/Psf] ;f]em} vl/bsf] xsdf :yfgLo lgsfon] To:tf] vl/bsf] k|s[lt, sf/0f / cfwf/ ;lxt lgdf{0f Joj;foL,
cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf jf ;]jf k|bfossf] gfd v'nfO{ ;fj{hlgs ?kdf ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-&_ vl/b P]gsf] bkmf $! sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -3_ sf] cj:yfdf vl/b ug{ Ps tx dflysf] clwsf/Lsf]
:jLs[lt lng' kg{]5 .
&&= l;naGbL b/efpkq ;DjGwL Joj:yfM -!_ bznfv ?k}+ofF;Ddsf] lgdf{0f sfo{, dfn;fdfg jf cGo ;]jf l;naGbL
b/efpkq cfJxfg u/L vl/b ug{ ;lsg]5 .
-@_ l;naGbL b/efpkqsf] kmf/fddf vl/b P]gsf] bkmf $) sf] pkbkmf -@_ df plNnlvt s'/fsf] cltl/Qm
b]xfosf s'/f pNn]v ug'{ kg]{5 M—
-s_ ;DkGg ug'{ kg]{ lgdf{0f sfo{, cfk"lt{ ug'{ kg]{ dfn;fdfg jf k|bfg ug'{ kg]{ ;]jfsf] ljj/0f,
-v_ l;naGbL b/efpkqbftfsf] of]Uotf -lgdf{0f vl/b jfx]s_,
-u_ sfo{ ;Dkfbg hdfgt cfjZos kg]{ eP ;f] s'/f,
-3_ l;naGbL b/efpkq dfGo /xg] cjlw,
-ª_ l;naGbL b/efpkq kmf/fddf b/efpkqbftfn]] /Ltk"j{s ;xL5fk u/]sf]]] x'g'kg]{ s'/f,
-r_ l;naGbL b/efpkq d"Nof+Íg ug]{ tl/sf,
-5_ dfn;fdfgsf] xsdf jf/G6L ;DjGwL bfloTj / lgdf{0f sfo{sf] xsdf q'l6 ;Rofpg] cjlw
;Ddsf] bfoLTj .
-#_ pklgod -@_ adf]lfhd kmf/fd tof/ eP kl5 l;naGbL b/efpkq dfu ug{ vl/b P]gsf] bkmf $) sf]
pkbkmf -#_ adf]lhd ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 / To:tf] ;"rgfdf b]xfosf] s'/f pNn]v ug'{ kg]{5 M—
-s_ l;naGbL b/efpkq kmf/fd kfO{g] :yfg / ;f] jfkt nfUg] b:t'/,
-v_ hdfgt cfjZos kg]{ eP ;f]sf] lsl;d, /sd / ;dofalw,
-u_ l;naGbL b/efpkq k7fpg] tl/sf,
-3_ l;naGbL b/efpkq k7fpg' kg]{ sfof{no jf clwsf/Lsf] gfd / 7]ufgf,
-ª_ l;naGbL b/efpkq bflvnf ug'{ kg]{ clGtd ldlt / ;do,
-r_ l;naGbL b/efpkq vf]Ng] ldlt, ;do / :yfg,
-5_ cGo cfjZos s'/fx? .
-$_ l;naGbL b/efpkq k]z ug{ OR5's JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLn] tLg;o ?k}+ofF lt/L ;DjlGwt :yfgLo
lgsfoaf6 b/efpkqsf] kmf/fd vl/b u/L ;f]xL kmf/fddf l;naGbL b/efpkq k]z ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] b/efpkqsf] kmf/fddf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d'v jf lghn] tf]s]sf]
sd{rf/Lsf] b:tvt eO{ 5fk nfu]sf] x'g' kg]{5 .
31
-^_ l;naGbL b/efpkq lbg] JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] l;naGbL b/efpkq ;fy cfkm"n] saf]n u/]sf]
/sdsf] ;f9] b'O{ k|ltztn] x'g] gub hdfgt jf afl0fHo a}Íaf6 krxQ/ lbgsf] dfGo cjlw /xg] u/L hf/L ePsf]
j}+Í hdfgt -j}+Í Uof/]G6L_ k]z ug'{kg]{5 .
-&_ l;naGbL b/efpkqsf] dfGo cjlw k}+tfnL; lbgsf] x'g]5 .
-*_ l;naGbL b/efpkq k]z ug]{ clGtd ;do ;lsPsf] nut} :yfgLo lgsfon] l;naGbL b/efpkq
cfJxfgsf] ;"rgfdf tf]lsPsf] :yfgdf ;Dej eP;Dd l;naGbL b/efpkqbftf jf lghsf] k|ltlglwsf] /f]xj/df
l;naGbL b/efpkq kmf/fd vf]Ng' kg]{5 .
-(_ d'NofÍg ;ldltn] lznjGbL b/efpkqsf] k/LIf0f / d'NofÍg ug]{5 .
-!)_ pklgod -*_ adf]lhd l;naGbL b/efpkq vf]n]sf] ldltaf6 kGw| lbgleq :yfgLo lgsfon] vl/b P]gsf]
bkmf $) sf] pkbkmf -%_ adf]lhd ;LnjGbL b/efpkq :jLs[t ug'{ kg]{5 / ;f]sf] hfgsf/L ;a} l;naGbL
b/efpkqbftfnfO{ lbg' kg]{5 .
-!!_ pklgod -!)_ adf]lhd l;naGbL b/efpkq :jLs[t ePsf]] ;ft lbgleq :yfgLo lgsfon] ;DalGwt
b/efpkqbftfnfO{ vl/b ;Demf}tf ug{ cfpg ;"rgf lbg' kg]{5 .
-!@_ pklgod -!!_ adf]lhdsf] ;"rgf k|fKt ug]{ l;naGbL b/efpkqbftfn] ;f] ;"rgf kfPsf] ldltn] ;ft
lbgleq cfkm"n] saf]n u/]sf] cÍsf] kfFr k|ltztn] x'g] gub} jf s'g} jfl0fHo a}Ín] hf/L u/]sf] sfo{;Dkfbg
hdfgt -k/km/d]G; Uof/]G6L_ k]z u/L vl/b ;Demf}tf ug'{ kg]{5 .
-!#_ l;naGbL b/efpkqbftfn] pklgod -^_ adf]lhd /fv]sf] hdfgt b]xfosf] ca:yfdf hkmt x'g]5 M–
-s_ 5gf}6 ePsf] l;naGbL b/efpkqbftfn] vl/b ;Demf}tf gu/]df,
-v_ l;naGbL b/efpkq kmf/fddf plNnlvt sfo{;Dkfbg hdfgt vl/b ;Demf}tf ug]{ Dofbleq lbg
g;s]df,
-u_ vl/b P]gsf] bkmf ^@ adf]lhdsf] cfr/0f ljk/Lt sfd u/]df .
-!$_ l;naGbL b/efpkq ;DjGwL cGo sfo{ljlw o; lgodfjnLdf plNnlvt Joa:yf adf]lhd x'g]5g\ .
&*= af]nkqsf] dfWodåf/f vl/b ug'{ kg]{M -!_ bznfv ?k}ofF eGbf a9Lsf] lgdf{0f sfo{ jf dfn;fdfg jf cGo ;]jf
vl/b ubf{ jf]nkqsf] dfWodåf/f vl/b ug'{ kg]{5 .
-@_ af]nkqsf] dfWodåf/f vl/b ubf{ b]xfodf plNnlvt dWo]sf ljlwåf/f vl/b ug'{{ kg]{5 M–
-s_ Psn jf åL–r/0f k2tL,
-v_ /fli6«o jf cGt//fli6«o :t/ ljlw,
-u_ k"j{of]Uotf jf kZrft\ of]Uotf -kf]i6 Sjflnlkms]zg_ ljlw .
&(= k"j{ of]Uotf ljlwM -!_vl/b P]gsf] bkmf !@ adf]lhd 7"nf / h6Ln lgdf{0fsfo{sf] nflu jf cf}Bf]lus Knf06 h:tf
pRr d"Nosf dfn;fdfg vl/b ug{ k|fljlws sfo{bIftf, Joj:yfksLo Ifdtf, cfly{s Ifdtf / sfof{g'ej
nufotsf kIfx?df cfZj:t eO{ of]Uo af]nkqsf] klxrfg geP af]nkq cfXjfg ug'{ cufj} k"j{of]Uotf ;DaGwL
sfuhft tof/ u/L k"j{of]Uotf lgwf{/0fsf] nflu k|:tfj k]z ug{ ;fj{hlgs ?kdf ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-@_ k"j{ of]Uotf ;DaGwL sfuhftdf b]xfosf s'/f pNn]v ug'{ kg]{5M–
-s_ k|:tfljt sfdsf] nflu cfjZos kg]{ of]Uotf / ;+o'Qm pkqmdsf] xsdf ;fem]bf/sf] of]Uotf,
-v_ k|:tfjbftfn] cfˆgf] of]Uotf / u|fxotf k'li6 ug{ k]z ug'{ kg]{ sfuhft / hfgsf/L,
-u_ dfn;fdfg jf lgdf{0f sfo{sf] 5'6\6f 5'6\6} ;d"x jf Kofs]h agfO{ vl/b ug'{ kg]{ ePdf To:tf]
;d"x jf Kofs]h,
-3_ k|:tfj tof/ ug]{ tl/sf,
-ª_ k"j{of]Uotfsf] k|:tfj d"NofÍg ug]{ k|s[of,
32
-r_ vl/b ;Demf}tfsf d'Vo d'Vo zt{,
-5_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhftdf pNn]v ug'{ kg]{ egL ;do
;dodf lgwf{/0f u/]sf cGo ljifo,
-h_ k"j{of]Uotfsf] k|:tfj k]z ug]{ :yfg, clGtd ldlt / ;do .
-#_ :yfgLo lgsfon] k"j{of]Uotfsf] k|:tfa cfJxfg ug'{ cl3 lgod *! Jff *@ adf]lhd lgwfl{/t k"j{of]Uotfsf
cfwf/ ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d'vaf6 :jLs[t u/fpg' kg]{5 .
-$_ :yfgLo lgsfon] k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhft tof/ ug{ nfu]sf] vr{sf] cfwf/df OR5's JolQm, kmd{,
;+:yf jf sDkgLaf6 Psxhf/ b]lv kGw|xhf/ ?k}ofF;Dd b:t'/ lnO{ k"j{ of]Uotf ;DjGwL sfuhft pknJw u/fpg'
kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] sfuhftdf :yfgLo lgsfosf] k|d'v jf lghn] tf]s]sf] sd{rf/Lsf] b:tvt /
sfof{nosf] 5fk nfu]sf] x'g' kg]{5 . k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhft ;DalGwt :yfgLo lgsfo jf ;f] lgsfon] tf]s]sf]
b'O{ jf b'O{ eGbf a9L cGo lgsfoaf6 pknAw u/fpg ;lsg]5 .
-^_ d"Nof+Íg ;ldltn] k"a{ of]Uotfsf] cfj]sbsåf/f k"a{ of]Uotf ;DaGwL sfuhftdf plNnlvt of]Uotfsf
k|To]s cfwf/ k"/f u/] gu/]sf] ljifodf cfjZos k/LIf0f ug'{ kg]{5 . To;/L k/LIf0f ubf{ of]Uotfsf ;a} cfwf/ k"/f
ug]{ cfj]bs of]Uotf k/LIf0fdf 5gf}6 ePsf] dflgg] / ;a} of]Uotfsf cfwf/ k"/f gug]{ cfj]bs 5gf}6 gePsf]
dflgg]5 .
-&_ pklgod -^_ adf]lhdsf] k/LIf0fdf 5gf}6 ePsf k"a{ of]Uotfsf] cfj]bs ;DalGwt vl/b sf/jfxLsf] nflu
af]nkq k]z ug{ of]Uo ePsf] dflgg]5 .
-*_ d"Nof+Íg ;ldltn] pklgod -^_ adf]lhd u/]sf] k/LIf0fsf] lj:t[t ljZn]if0f ;lxtsf] k|ltj]bg tof/ u/L
d"Nof+Íg sfo{ z'? u/]sf] ldltn] kGw|| lbg leqdf :yfgLo lgsfodf k]z ug'{ kg]{5 .
-(_ pklgod -*_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdf d"Nof+Íg ;ldltn] b]xfosf s'/f v'nfpg' kg]{5 M–
-s_ cfj]bssf] gfd / 7]ufgf,
-v_ cfj]bssf] of]Uotfsf] k|To]s cfwf/ k'i6L ug]{ sfuhft,
-u_ tflnsf cfjZos eP To:tf] tflnsf,
-3_ ;+o'Qm pkqmdsf] ?kdf k|:tfj k]z ul/Psf] eP ;+o'Qm pkqmd ;DaGwL sfuhft k"0f{ eP jf
gePsf] / To:tf] pkqmdsf] k|To]s ;fem]bf/sf] lx:;f / bfloTj
-ª_ dfn;fdfg jf lgdf{0f sfo{sf] 5'6\6f 5'6\6} ;d"x jf Kofs]h agfO{ vl/b ug'{ kg]{ ePdf To:tf]
;d"x / Kofs]hsf] k/LIf0fug{ ckgfO{Psf] k|lqmof tyf To:tf] ;d"x / Kofs]hsf] vl/b
sf/jfxLdf efu lngsf] nflu 5gf}6 ePsf cfa]bs,
-r_ cfj]bs 5gf}6 x'g' jf gx'g'sf] sf/0f .
-!)_ pklgod -^_ adf]lhdsf] k/LIf0fdf ;kmn ePsf cfj]bsnfO{ dfq bf];|f] r/0fsf] af]nkqsf] nflu
af]nkq;DaGwL sfuhft pknAw u/fpg' kg]{5 tyf ;kmn gePsf k"j{of]Uotfsf] cfj]bsnfO{ bf];|f] r/0fsf]
af]nkqsf] nflu af]nkq;DaGwL sfuhft pknAw u/fpg' x'F'b}g .
-!!_ af]nkq;DaGwL cGo sfo{ljlw o; lgodfjnLdf af]nkq ;DaGwL ePsf] Joj:yf -kZrft\ of]Uotf ljlw_
adf]lhd x'g]5 .
*)= of]Uotfsf cfwf/M dfn;fdfg, lgdf{0fsfo{, k/fdz{ ;]jf jf cGo ;]jf ;DaGwL vl/b sf/jfxLdf efu lng]
af]nkqbftfsf] k"j{of]Uotf jf kZrft\ of]Uotf ljlwåf/f of]Uotf / Ifdtf k/LIf0f o; lgodfjnLdf pNn]v eP
adf]lhdsf] cfwf/x? cg';f/ ug'{ kg]{5 .
*!= dfn;fdfg cfk"lt{ ug]{ af]nkqbftfsf] of]Uotfsf cfwf/ M -!_ dfn;fdfg cfk"lt{ ;DaGwL vl/b sf/jfxLdf efu
lng] af]nkqbftfsf] jf k"j{of]Uotfsf] k|:tfabftfsf] of]Uotfsf] cfwf/ lgwf{/0f ubf{ :yfgLo lgsfon] b]xfosf s'/fx?
dWo] cfjZostfg';f/ s'g} jf ;a} s'/fnfO{ larf/ u/L lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 M—
33
-s_ dfn;fdfg pTkfbg ;DaGwL lnvt -Dofg'kmofSrl/ª /]s8{_,
-v_ k|fljlws Ifdtf,
-u_ dfn;fdfgsf] k|fljlws :k]l;lkms]zg,
-3_ cfly{s / ljQLo Ifdtf,
-ª_ dfn;fdfg h8fg ug{' kg]{ ePdf h8fg sfo{df ;+nUg x'g] k|fljlwssf] bIftf,
-r_ cfk"lt{ x'g] dfn;fdfg vf; cjlw;Dd ;'rf??kn] ;Grfng x'G5 eGg] s'/fsf] k|Tofe"lt,
-5_ dfn;fdfg dd{t ;+ef/sf] Joj:yf,
-h_ ;]jf / hu]8f kf6k"hf{sf] pknAwtf,
-em_ h8fg -O{G;6n]zg_ ;d]t ug'{ kg]{ u/L dfn;fdfg cfk"lt{ ug]{ cfk"lt{stf{sf] xsdf lghsf]
;Lk, lgk"0f{tf, cg'ea / ljZj;lgotf .
-@_ o; lgdo adf]lhd jf]nkqbftf jf k|:tfjbftfsf] of]Uotf / k|fljlws Ifdtf k|dfl0ft ug]{ sfuhft dfu
ubf{ :yfgLo lgsfon] dfn;fdfgsf] k|s[lt, kl/df0f, dxTj jf k|of]u cg';f/ b]xfosf dWo] s'g} jf ;a} sfuhft
dfu ug{ ;Sg]5 M—
-s_ af]nkqbftfn] ljut tLg jif{sf] cjlwdf ;/sf/L lgsfo jf lghL ;+:yfnfO{ cfk"lt{ u/]sf]
dfn;fdfgsf] k|sl[t, kl/df0f, ;Demf}tf /sd, ldlt / To:tf] ;/sf/L lgsfo jf lghL ;+:yfsf]
gfd / 7]ufgf,
-v_ vl/b ul/g] dfn;fdfg h6Ln jf c;fwf/0f k|s[ltsf] ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfo cfk}mn]
jf To:tf] lgsfosf] tkm{jf6 jf]nkqbftf jf k"a{ of]Uotfsf] k|:tfabftf ;+:yflkt ePsf] b]zsf]
cflwsfl/s lgsfon] lghsf] pTkfbg Ifdtf hfFr u/]sf] sfuhft,
-u_ cflwsfl/s u'0f:t/ lgoGq0f ;+:yf jf dfGotf k|fKt lgsfon] vl/b ul/g] dfn;fdfgsf] lg/LIf0f
u/L To:tf] dfn;fdfgsf] :k]l;lkms]zg / u'0f:t/ ;DaGwdf lbO{Psf] k|df0f kq,
-3_ cfk"lt{ ul/g] dfn;fdfgsf] cflwsfl/stf k|dfl0ft ug{ cfjZos kg]{ gd"gf, k'/s ljj/0f jf
kmf]6f]x?,
-ª_ ;j–sG6«ofS6/af6 u/fpg rfx]sf] cfk"lt{ ;DaGwL sfdsf] cg'kft .
-#_ cfk"lt{ ul/g] dfn;fdfg af]nkqbftf jf k"j{of]Uotfsf] k|:tfjbftf cfkm} gagfpg] jf pTkfbg gug]{ ePdf
To:tf] dfn;fdfgsf] pTkfbsn] af]nkq jf k"j{of]Uotfsf] nflu k|:tfj k]z ug]{, dfn;fdfg cfk"lt{ ug]{ / h8fg ug]{
;DaGwL clwsf/ cfkm"nfO{ Psnf}6L ?kdf /Ltk"j{s k|bfg u/]sf] s'/f k|dfl0ft ug]{ sfuhft jf]nkqbftf jf
k"j{of]Uotfsf] k|:tfjbftfn] k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ g]kfnleq Jofkf/ Joj;fo ;~rfng gePsf] af]nkqbftf jf k"j{of]Uotfsf] k|:tfjbftfn] lghn] vl/b
;Demf}tf k|fKt u/]df To:tf] ;Demf}tf adf]lhd cfk"lt{ ul/Psf] dfn;fdfg dd{t ;Def/ ug]{, lalqm kZrft\sf] ;]jf
k|bfg ug]{ tyf cfjZos hu]8f kf6{k"hf{ df}Hbft /fvL cfk"lt{ ug]{ ;DjGwL bfloTj lgjf{x ug{ ;Sg] lghsf]] Ph]G6
jf clws[t ljs|]tf g]kfndf /xg] s'/f k|dfl0ft ug]{ sfuhft k]z ug'{[{ kg]{5 .
*@= lgdf{0f Joj;foLsf] of]Uotfsf cfwf/ M -!_ :yfgLo lgsfon] ;f7Lnfv ?k}ofF eGbf dfyLsf] lgdf{0f sfo{ ;DjGwL
vl/b sf/jfxLdf efu lng] af]nkqbftfsf] jf k"j{of]Uotfsf] k|:tfjbftfsf] of]Uotfsf] cfwf/ lgwf{/0f ubf{ b]xfosf
s'/f dWo] cfjZostfg';f/ s'g} jf ;a} s'/fnfO{ larf/ u/L lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 M—
-s_ d''\\Vo ;Demf}tfstf{ -k|fO{d sG6«ofS6/_ eO{ Psnf}6L ?kdf sfd u/]sf] jf Joj:yfkg ;Demf}tf
u/L sfd u/]sf] jf ;+o'Qm pkqmdsf] ;fem]bf/ jf ;j–sG6«ofS6/sf] ?kdf sfd u/]sf] ;fdfGo
cg'ej,
-v_ Psnf}6L ?kdf sfd ;DkGg u/]sf] jf ;+o'Qm pkqmdsf] ;fem]bf/sf] x}l;otn] sfd u/]sf] ;d]t
u/L af]nkq ;DaGwL sfuhft jf k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhftdf pNn]v ePsf] ;Ldf jf
;f]eGbf a9L /sdsf]] lgdf{0f sfo{sf] Go"gtd ;/b/ jflif{s sf/f]jf/,
34
t/ /fli6«o:t/df v'nf af]nkq cfXjfg ul/Psf] cj:yfdf bz jif{sf] sf/f]jf/ dWo]sf] s'g}
tLg jif{sf] clwstd ;/b/ jflif{s sf/f]jf/nfO{ cfwf/ lnOg]5,
-u_ Psnf}6L ?kdf jf Joj:yfkg ;Demf}tf u/L jf ;+o'Qm pkqmdsf] ;fem]bf/ jf ;a–sG6«fS6/sf]
?kdf af]nkq ;DaGwL sfuhft jf k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhftdf pNn]v ePsf] Go"gtd /sd
a/fa/sf] lgdf{0f sfo{ dfl;s jf jflif{s ?kdf u/]sf] / k|:tfljt vl/b ;Demf}tf;+u d]n vfg]
k|s[lt, hl6ntf / lgdf{0f k|ljlwsf vl/b ;Demf}tf To:tf] sfuhftdf pNn]v ePsf] ;+Vofdf
;kmntfk"j{s ;DkGg u/]sf] ljz]if cg'ej,
-3_ vl/b ;Demf}tf adf]lhdsf] lgdf{0f sfo{ z'? ug{sf] nflu cfjZos /sd e'QmfgL gkfpg] jf
kfpg l9nfO{ x'g] cj:yfdf k|:tfljt lgdf{0f sfo{ / ;DalGwt af]nkqbftf jf k"j{of]Uotfsf]
k|:tfjbftfn] ;~rfng u/L /x]sf] jf ;~rfng ug{ k|ltj4tf hfx]/ u/]sf] cGo lgdf{0f sfo{
;DkGg ug{ cfjZos kg]{ gub k|jfxsf] Joj:yf ug{ ;Sg] t/n ;DkQL, shf{ ;'ljwf / cGo
ljQLo ;|f]t -s'g} vl/b ;Demf}tf cGtu{tsf] k]ZsL /sd afx]s_ pknAw ePsf] jf To:tf]
;DklQsf] ;|f]tdf kx'Fr ePsf] cfly{s / ljQLo Ifdtf,
-ª_ af]nkq ;DaGwL sfuhft jf k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhftdf pNn]v eP adf]lhdsf bIf
hgzlQm,
-r_ af]nkqbftf jf k"j{of]Uotfsf] k|:tfjbftfsf] cfk\mg} :jfldTjdf /x]sf] jf vl/b ;Demf}tfdf
plNnlvt cjlwe/ lgjf{w ?kdf pkof]u ug{ ;Sg] u/L ef8f, lnh, ;Demf}tf jf cGo
Joj;flos dfWodaf6 pknJw x'g] rfn' xfntsf af]nkq ;DaGwL sfuhft jf k"j{of]Uotf
;DaGwL sfuhftdf pNn]v eP adf]lhdsf d'Vo pks/0f .
-@_ /fli6«o lgdf{0f Joj;foLsf] xsdf pklgod -!_ sf] v08 -v_ / -u_ sf] /sd u0fgf ubf{ d"No clej[l4
s/ jfktsf] /sd s6fO{ x'g cfpg] /sd dfq u0fgf ul/g]5 / To:tf] /sdnfO{ g]kfn /fi6« a}+Ísf] cBfjlws d"No
;"rsfÍ cg';f/ ;dfof]hg ul/g]5 .
-#_ o; lgod adf]lhd lgdf{0f Joj;foLsf] k|flalws Ifdtf k|dfl0ft ug]{ sfuhft dfu ubf{ :yfgLo lgsfon]
af]nkqbftf jf k"j{of]Uotfsf] k|:tfjbftfaf6 lgdf{0f sfo{sf] k|s[lt cg';f/ b]xfosf s'g} jf ;a} sfuhft dfu ug{
;Sg]5 M—
-s_ ljut bz jif{sf]] cjlwdf lghn] ;DkGg u/]sf] lgdf{0f sfo{sf] d"No, ldlt / sfo{ :ynsf]
ljj/0f,
-v_ lghn] ;j–sG6«ofS6/ dfk{mt u/fpg rfx]sf] k|:tfljt sfdsf] cg'kft,
-u_ k|:tfljt sfd ;DkGg ug{sf nflu lgh;Fu ePsf k|fljlws pks/0f / KnfG6sf] ljj/0f,
*#= k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfjbftfsf] of]Uotfsf] cfwf/ M :yfgLo lgsfon] k/fdz{ ;]jf ;DjGwL vl/b sf/afOdf efu lng]
k|:tfjbftfsf] of]Uotfsf] cfwf/ lgwf{/0f ubf{ b]xfosf s'g} jf ;a} s'/f larf/ u/L lgwf{/0f ug{ ;Sg]5 M—
-s_ k|:tfjbftf AolQm eP lghsf] / kmd{ jf ;+:yf eP cfjZos ;+:yfut sfo{ cg'ej,
-v_ k|:tfjbftfsf] d'Vo d'Vo sd{rf/Lsf] cfjZos z}lIfs of]Uotf / p:t} k|s[ltsf] sfo{sf]
cfjZos cg'ej,
-u_ sfo{ ;Dkfbg ug]{ tl/sf, sfo{ljlw, sfo{If]qut zt{ k|ltsf] k|efju|flxtf, k|ljlw x:tfGt/0f /
;do tflnsf,
-3_ k|:tfjbftfsf] Joj:yfkg Ifdtf v'Ng] ljj/0f,
-ª_ k|:tfjbftfsf] cfly{s Ifdtf v'Ng] ljj/0f,
-r_ cGt/f{li6«o :t/af6 k|:tfj dfu ul/Psf] ePdf :jb]zL hgzlQmsf] ;xeflutf,
-5_ af]nkq sfuhftdf pNn]v eP adf]lhdsf cGo s'/f .
35
-@_ o; lgod adf]lhd k|:tfjbftfsf] k|fljlws Ifdtf k|dfl0ft ug]{ sfuhft dfu ubf{ :yfgLo lgsfon]
k|:tfljt k/fdz{ ;]jfsf] k|s[lt cg';f/ b]xfosf dWo] s'g} jf ;a} sfuhft dfu ug{ ;Sg]5 M—
-s_ ljut tLg jif{sf] cjlwdf k|:tfljt k/fdz{ ;]jf;+u ldNg] k|s[ltsf] k/fdz{ ;]jf k|bfg u/]sf]
;fj{hlgs jf lghL ;+:yf, /sd / ldlt v'Ng] ljj/0f,
-v_ k|:tfljt sfd ;DkGg ug{sf] nflu k|:tfj ul/Psf d'Vo sd{rf/Lsf] of]Uotf ;DjGwL ljj/0f,
-u_ lghsf] ljut tLg jif{sf Joj:yfksLo sd{rf/L / ;/b/ jflif{s hgzlQmsf] ljj/0f,
-3_ ;j–sG6«ofS6/ dfk{mt k|bfg ug{ rfx]sf]] k|:tfljt k/fdz{ ;]jfsf] c+z .
*$= ;+o'Qm pkqmdsf] of]Uotfsf] cfwf/ M -!_ s'g} vl/b sf/jfxLdf efu lng] k|of]hgsf] nflu af]nkqbftfx?n]] Ps
;+o'Qm pkqmd agfO{ af]nkq k]z ug{ ;Sg]5g\ .
t/ Ps af]nkqbftfn] ;+o'Qm pkqmdsf] ;fem]bf/ jf JolQmut dWo] s'g} Pp6f dfq af]nkq k]z ug{ ;s\g]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;+o'Qm pkqmddf /xg] ;fem]bf/sf] Go"gtd lx:;f / d'Vo ;fe]mbf/ / cGo
;fe]mbf/sf] Go"gtd of]Uotf af]nkq ;DjGwL sfuhftdf tf]Sg ;lsg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] of]Uotfsf] cfwf/ lgwf{/0f ubf{ To:tf] pks|ddf /xg] ;fem]bf/sf] ;DaGwdf
b]xfosf s'/f larf/ u/L lgwf{/0f ug'{ kg]{5 M—
-s_ lghsf] ;/b/ jflif{s sf/f]jf/,
-v_ lghsf] ljz]if cg'ej / ;Dkfbg u/]sf] k|d'v sfo{,
-u_ lgdf{0f sfo{ ;~rfng ug{ lgh;+u ePsf] gub k|jfx,
-3_ lghsf] hgzlQm ;DaGwL Ifdtf,
-ª_ lghsf] cf}hf/ jf pks/0f ;DaGwL Ifdtf .
-$_ s'g} ;+o'Qm pkqmdn] af]nkq ;DjGwL sfuhftdf plNnlvt Go"gtd of]Uotfsf cfwf/x? k"/f u/] gu/]sf]
Plsg ug{sf] nflu To:tf] pkqmdsf] ;a} ;fem]bf/sf] of]Uotf u0fgf ug'{ kg]{5 .
-%_ ;+o'Qm pkqmdsf] ;fem]bf/sf] JolQmut of]Uotfsf] cfwf/ lgwf{/0f ubf{ b]xfosf s'/f larf/ u/L lgwf{/0f
ug'{ kg]{5 M—
-s_ ;DalGwt sfddf lghsf] ;fdfGo cg'ej,
-v_ cGo ;Demf}tf adf]lhd lghn] u/L /x]sf] jf ug]{ sfd k"/f ug{ ;|f]tsf] kof{Kttf,
-u_ ljQLo ;Ifdtf,
-3_ ljutsf vl/b ;DaGwL d'2f dfldnf / ;f]sf] glthf .
-^_ s'g} ;+o'Qm pkqmd vl/b ;Demf}tfsf] nflu 5gf}6 ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfon] To:tf] ;+o'Qm
pkqmdnfO{ To:tf] pks|dsf] ;+o'Qm bfloTj / ;+o'Qm pks|dsf ;fem]bf/sf] JolQmut bfloTj ;d]t /xg] u/L
cfGtl/s /fh:j sfof{nodf :yfoL n]vf gDa/ / d"No clea[l4 s/ btf{ ug{ nufpg' kg]{5 .
-&_ s'g} ;+o'Qm pkqmdn] af]nkq k]z ubf{ af]nkq hdfgt ;d]t k]z ug{' kg]{ ePdf To:tf] af]nkq hdfgt
pklgod -!_ adf]lhdsf] ;+o'Qm pkqmdsf ;j} ;fem]bf/sf] gfddf / ;a} ;fem]bf/sf] bfloTj x'g] u/L] hf/L ul/Psf]
x'g' kg]{5 .
-*_ ;+o'Qm pkqmd ;DaGwL cGo zt{ af]nkq ;DaGwL sfuhftdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .
*%= cfly{s tyf ljQLo Ifdtf v'Ng] sfuhft dfu ug{ ;Sg] M -!_ af]nkq ;DaGwL sfuhftdf af]nkqbftfsf] cfly{s /
ljQLo Ifdtf k|dfl0ft ug]{ sfuhft dfu ubf{ :yfgLo lgsfon] lgdf{0f sfo{sf] k|s[lt cg';f/ b]xfosf dWo] s'g} jf
;a} sfuhft dfu ug{ ;Sg]5 M—
-s_ lghsf] j}+Í :6]6d]06,
36
-v_ lghsf] Joj;fo ;DjGwL sf/f]jf/sf] cfly{s ljj/0f,
-u_ lghsf] ;DkQL, bfloTj tyf gfkmf gf]S;fgsf] ljj/0f v'Ng] jf;nft,
-3_ lghsf] cfly{s / ljQLo x}l;ot v'Ng] cGo s'/f,
-ª_ af]nkq ;DaGwL sfuhftdf plNnlvt cGo ljj/0f .
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf] jf;nft dfu ubf{ sfdsf] k|s[lt cg';f/ laut b'O{ b]lv kfFr
cfly{s jif{sf] jf;nft dfu ug{ ;lsg]5 .
*^= ;j–sG6«fS6/af6 sfd u/fpg] ;DaGwL Joj:yf M -!_ ;j–sG6«ofS6/jf6 ;d]t lgdf{0f sfo{ u/fpg ;Sg] u/L
:yfgLo lgsfon] af]nkq cfJxfg ug]{ ePdf af]nkq ;DaGwL sfuhftdf b]xfosf s'/f pNn]v ug'{ kg]{5 M–
-s_ lghn] ;a–sG6«ofS6/af6 sfd u/fpg ;Sg]] s'/f,
-v_ ;a–sG6«ofS6/af6 u/fpg] sfdsf] clwstd k|ltzt,
-u_ cfjZostfg';f/ ;j–sG6«ofS6/sf] of]Uotfsf cfwf/ .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd of]Uotfsf] cfwf/ pNn]v ul/Psf]df af]nkqbftfn] vl/b ;Demf}tf ug{' cl3 ;j–
sG6«ofS6/sf] of]Uotfsf] cfwf/ k'i6of+O{ ug]{ sfuhft k]z ug'{ kg]{5 .
*&= af]nkq ;DjGwL sfuhftdf pNn]v ug'{ kg]{ s'/f M af]nkq ;DaGwL sfuhftdf vl/b P]gsf] bkmf !# df plNnlvt
s'/fsf] cltl/Qm cfjZostfg';f/ b]xfosf s'/f pNn]v ug{ ;lsg]5 M–
-s_ k|:tfljt sfdsf] of]hgf, gSzf,
-v_ aLn ckm SjflG66Lh,
-u_ dfn;fdfgsf] kl/df0f,
-3_ af]nkqbftfn] ug'{ kg]{ e}k/L cfpg] sfd,
-ª_ dfn;fdfg cfk"lt{ ug]{, lgdf{0f sfo{ ;DkGg ug]{ ;do,
-r_ jf/]06L tyf dd{t ;Def/ ;DjGwL Aoa:yf,
-5_ af]nkqbftfn] k|bfg ug'{ kg]{ cfjZos tflnd / ;'k/Lj]If0fsf] lsl;d / kl/df0f,
-h_ cfk"lt{ ul/g] dfn;fdfg jf hu]8f kf6{k"hf{x? gofF / ;SsnL x'g'kg]{ s'/f,
-em_ k|:tfljt vl/bsf] nflu cfjZos kg]{ /sd k|fKt x'g] ;|f]t .
**= e]befj ug{ gx'g] M -!_ vl/b P]gsf] bkmf !# sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -h_ sf] cj:yfdf jfx]s vl/b sf/jfxLdf
af]nkqbftfnfO{ lghsf] /fli6«otfsf] cfwf/df e]befj ug'{ xF'b}g .
-@_ af]nkq ;DjGwL sfuhft adf]lhd cfjZos kg]{ s'g} lnvt af]nkqbftfn] k|fKt ug{ g;s]sf] cj:yfdf
lghn]] k]z u/]sf] To:tf] lnvt ;/xsf] cGo lnvtnfO{ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] dfGotf lbg' kg]{5 .
*(= Ph]G6sf] ljj/0f pNn]v ug'{ kg]{ M -!_ ljb]zL af]nkqbftfn] af]nkq k]z ubf{ g]kfndf cfˆgf] Ph]06 lgo'Qm u/]sf]
/x]5 eg] lghn] To:tf] Ph]G6sf] ;DjGwdf b]xfosf ljj/0f pNn]v ug'{ kg]{5 M—
-s_ Ph]06sf] gfd / 7]ufgf,
-v_ Ph]06n] kfpg] sldzgsf] cÍ, d'b|fsf] lsl;d / e'QmfgLsf] tl/sf,
-u_ Ph]06;Fusf] cGo s'g} zt{,
-3_ :yfgLo Ph]06 eP lghsf]] :yfoL n]vf btf{ k|df0fkqsf] k|dfl0ft k|ltlnlk / lghn] Ph]06 x'g
:jLsf/ u/]sf] kq .
-@_ ljb]zL af]nkqbftfsf] tkm{af6 pklgod -!_ adf]lhdsf] Ph]G6n] af]nkq k]z ubf{ lghn] pklgod -!_ sf]
v08 -v_ / -u_ df plNnlvt s'/f :ki6 ?kdf pNn]v ug'{ kg]{5 .
37
-#_ ljb]zL af]nkqbftfn] pklgod -!_ df plNnlvt s'/f :ki6 ?kdf gv'nfPdf jf :yfgLo Ph]06 gePsf]
egL af]nkq k]z u/]sf]df kl5 Ph]06 ePsf] k|dfl0ft ePdf jf Ph]06nfO{ lbg] sldzg sd pNn]v u/]sf]df kl5
Ph]06n] a9L sldzg lnPsf] k|dfl0ft ePdf To:tf] af]nkqbftfnfO{ o; lgodfjnL adf]lhd sfnf] ;"rLdf /fVg
sf/jfxL ug'{ kg]{5 .
()= af]nkqbftfsf] u|fXotf ;DaGwL cfwf/ / sfuhft pNn]v ug'{ kg]{ M -!_ af]nkq ;DjGwL sfuhftdf af]nkqbftfsf]
u|fxotf -O{lnlhlaln6L_ sf] cfwf/ tyf To:tf] cfwf/ k|dfl0ft ug{ af]nkqbftfn] k]z ug'{ kg]{ sfuhftsf] k|ltlnlk
;d]t pNn]v ug{' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ df plNnlvt sfuhft b]xfo adf]lhd x'g]5g\ M–
-s_ kmd{, ;+:yf jf sDkgL btf{sf] k|df0fkq,
-v_ Joj;fo btf{{sf] O{hfht k|df0fkq,
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf] nflu æJoj;fo btf{sf] OhfhtkqÆ eGgfn] lgdf{0f
Joj;foLn] lgdf{0f Joj;fo ;~rfng ug]{ p2]Zon] lgdf{0f Joj;foL ;DaGwL k|rlnt
sfg"g adf]lhd k|fKt u/]sf] k|df0fkq ;Demg' k5{ .
-u_ d"No clea[l¢ s/ btf{ k|df0f kq / :yfoL n]vf btf{ -Kofg_ k|df0f kq,
-3_ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] cjlw ;Ddsf] cfGtl/s /fhZj ljefuaf6 k|fKt s/ r'Qmf
u/]sf] k|df0f kq jf s/ ljj/0f k]z u/]sf] sfuhft,
-ª_ af]nkqbftfn] vl/b sf/jfxLdf efu lng cof]Uo gePsf], k|:tfljt vl/b sf/jfxLdf cfkm\gf]
:jfy{ gaflemPsf]] / ;DalGwtk]zf jf Joj;fo ;DjGwL s;"/df cfkm"n] ;hfo gkfPsf] egL
lnlvt ?kdf u/]sf] 3f]if0ff,
-r_ :yfgLo lgsfon] cfjZos 7fg]sf] cGo sfuhft .
-#_ af]nkq ;DjGwL sfuhftdf pklgod -@_ adf]lhdsf sfuhft pNn]v ug{ 5'6]df jf :ki6 ?kdf pNn]v
gePdf jf cGo s'g} s'/f ;+zf]wg ug'{ k/]df af]nkq k]z ug]{ cjlw leq} /fli6«o:t/sf] b}lgs ;dfrf/kqdf tyf
cGt/f{li6«o:t/sf] af]nkqsf] xsdf cGt/f{li6«o ;+rf/ dfWoddf ;"rgf k|sfzg ul/ To:tf sfuhft pNn]v ug{
:ki6 ug{ jf ;+zf]wg ug{ ;lsg]5 .
t/ o;/L ;"rgf k|sfzg ubf{ af]nkqbftfnfO{ af]nkq k]z ug{ yk ;do cfjZos kg]{ ePdf af]nkq k]z ug]{
clGtd ;do ;d]t a9fpg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhdsf sfuhft k]z gug]{ af]nkqbftfsf] af]nkq pk/ sf/afxL x'g] 5}g .
(!= af]nkqsf] efiff M -!_ vl/b P]g / o; lgodfjnLdf cGoyf Joj:yf ePsf] jfx]s, k"j{of]Uotf ;DjGwL sfuhft,
af]nkq ;DaGwL sfuhft, k|:tfa cfJxfg ;DaGwL sfuhft, k"j{ of]Uotf, af]nkq jf k|:tfj cfJxfgsf] ;"rgf /
vl/b ;Demf}tf ;Dej eP;Dd g]kfnL efiffdf / ;Dej geP c+u|]hL efiffdf tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ af]nkqbftfn] :yfgLo lgsfodf g]kfnL jf c+u|]hL b'a} efiffdf n]lvPsf] vl/b ;DjGwL sfuhft jf d'lb|t
;fdu|L k]z ug{ ;Sg]5g\ .
t/ To:tf] sfuhft jf d'lb|t ;fdu|Lsf] ;DalGwt c+z ;DalGwt b]zsf] cflwsfl/s ;+:yfaf6 cu|]hL efiffdf
cg'jfb ul/Psf] x'g' kg]{5 / To:tf sfuhft jf d'lb|t ;fdu|L / To;/L cg'jflbt c+zdf n]lvPsf] s'/fdf s'g}
låljwf ePdf cg'jflbt c+z dfGo x'g]5 .
(@= dfn;fdfgsf] k|fljlws ljj/0fdf pNn]v ug'{ kg]{ s'/f M af]nkq;DjGwL sfuhftdf dfn;fdfgsf] k|fljlws ljj/0f
pNn]v ubf{ :yfgLo lgsfon] cfjZostf cg';f/ b]xfosf s'/f pNn]v ug'{ kg]{5 M—
-s_ cfjZos ePdf k|:tfljt sfdsf] of]hgf, gSzf / l8hfO{g,
-v_ aLn ckm SjflG66Lh,
-u_ dfn;fdfgsf] ;fGble{s ef}lts tyf /;folgs ljz]iftf, ck]lIft sfo{;Dkfbg ;DaGwL ljz]iftf,
38
-3_ k|fljlws jgfj6 -sGkmLUo'/]zg_,
-ª_ dfn;fdfgsf] cfo' cjlwe/sf] nflu cfjZos kg]{ hu]8f kf6{k"hf{ / plNnlvt ;]jf pknAw x'g]
jf gx'g],
-r_ af]nkqsf ;fy k]z ug'{ kg]{ dfn;fdfgsf] ljj/0ffTds k'l:tsf jf gd"gf,
-5_ ck]lIft sfo{;Dkfbg tyf u'0f:t/ k|Tofe"ltsf] ljj/0f,
-h_ jf/]06L tyf dd{t ;Def/ ;DjGwL Aoa:yf,
-em_ dfn;fdfgaf6 jftfj/0fdf s'g} k|efj kg]{ eP To:tf] k|efj / To:tf] k|efj sd ug{ ckgfpg'
kg]{ dfkb08,
-`_ cfk"lt{ ePsf] dfn;fdfg af]nkq ;DjGwL sfuhftdf pNn]v ePsf] :k]l;lkms]zg adf]lhdsf]
eP gePsf] s'/f k/LIf0fug{ ckgfOg] dfkb08 / tl/sf,
-6_ :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f u/]sf] cGo cfjZos s'/fx? .
(#= lgdf{0f sfo{sf] k|fljlws ljj/0fdf pNn]v ug'{ kg]{ s'/f M af]nkq ;DjGwL sfuhftdf lgdf{0f sfo{sf] k|fljlws
ljj/0f pNn]v ubf{ cfjZostf cg';f/ b]xfosf s'/fx? pNn]v ug'{' kg]{5 M–
-s_ k|:tfljt lgdf{0f sfo{sf] sfo{If]q / pb]Zo,
-v_ lgdf{0f :ynsf] ef}lts k|s[lt / cj:yf,
-u_ k|:tfljt lgdf{0f sfo{sf] l8hfO{g, lgdf{0f, pks/0f h8fg -O/]Szg_, pTkfbg, h8fg
-OG;\6n]zg_ h:tf sfo{sf] ljj/0f,
-3_ lgdf{0f sfo{sf] x/]s PsfO{ cfO{6dsf] cg'dflgt kl/df0f ePsf] aLn ckm SjflG6l6h,
-ª_ lgdf{0f sfo{af6 jftfj/0fdf k|efj kg]{ eP To:tf] k|efjsf] ljj/0f / To:tf] k|efj sd ug{
ckgfpg' kg]{ dfkb08,
-r_ d]sflgsn, :oflg6/L tyf KnlDaª / ljB't h8fg ;DaGwL sfd ;d]t ug'{ kg]{ eP ;f] sfd
;DaGwL ljz]if k|fljlws :k]l;lkms]zg,
-5_ cfk"lt{ ug'{ kg]{ pks/0f / kf6k"hf{sf] lj:t[t ljj/0f,
-h_ ck]lIft sfo{;Dkfbg jf u'0f:t/sf] k|Tofe"lt ;DaGwL ljj/0f,
-em_ lgdf{0f sfo{sf] ljleGg r/0fdf ul/g] lg/LIf0f tyf k/LIf0f,
-`_ sfo{ ;DkGg k/LIf0f-sDKnL;g 6]i6_,
-6_ lgdf{0f sfo{ ;DkGg eP kl5 lgdf{0f Joj;foLn] pknAw u/fpg' kg]{ k|fljlws sfuhft, lgdf{0f
eP adf]lhdsf] b'?:t -Ph aLn\6_ gSzf, cfjZostf cg';f/ pks/0f ;~rfng k'l:tsf,
-ck/]l6Ë Dofg'cn_,
-7_ lgdf{0f sfo{ :jLsf/ ug{sf] nflu :yfgLo lgsfon] ug'{ kg]{ lg/LIf0f / sfo{;Dkfbg -k/km/d]G;_
k/LIf0f,
-8_ lgdf{0f sfo{ k|f/De / ;DkGg ug]{ ;dosf] sfo{tflnsf,
-9_ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f u/]sf] cGo cfjZos s'/f .
($= cGo ;]jfsf] ljj/0fdf pNn]v ug'{ kg]{ s'/f M af]nkq ;DjGwL sfuhftdf cGo ;]jfsf] ljj/0f pNn]v ubf{
cfjZostf cg';f/ b]xfosf s'/f v'nfpg' kg]{5 M—
-s_ ;]jfsf] k|of]hg / sfo{If]q,
-v_ ck]lIft sfo{;Dkfbg, ;]jf k|bfosn] k|bfg ug'{kg]{ sfd / ;]jf,
39
-u_ af]nkqbftfn] af]nkq ;fy pknAw u/fpg' kg]{ laa/0ffTds k'l:tsf jf gd"gf,
-3_ ;]jf k|bfosn] kfngf ug'{ kg]{ zt{,
-ª_ ;]jf k|bfosn] k|bfg u/]sf] ;]jf d"NofÍg ug]{ cfwf/ / tl/sf,
-r_ sfd jf ;]jfsf] u'0f:t/ k/LIf0f / lg/LIf0f,
-5_ sfo{;Dkfbg / u'0f:t/ k|Tofe"ltsf] ljj/0f,
-h_ ;]jf k|bfosn]] k|bfg ug'{ kg]{ tflnd / ;'k/Lj]If0fsf] lsl;d / kl/df0f,
-em_ :yfgLo lgsfon] lgwf{/0f u/]sf cGo cfjZos s'/f .
(%= af]nkq ;DaGwL sfuhftdf ;dfa]z ug'{ kg]{ sfuhft M vl/b ul/g] dfn;dfg, lgdf{0f sfo{ jf cGo ;]jfsf]
k|s[ltnfO{ larf/ u/L af]nkq ;DaGwL sfuhftdf cfjZostf cg';f/ b]xfosf sfuhft ;dfj]z ug'{ kg]{5 M–
-s_ af]nkq lgb]{lzsf tyf af]nkq kmf/fd,
-v_ af]nkq hdfgtsf] 9fFrf,
-u_ sfo{;Dkfbg hdfgtsf] 9fFrf,
-3_ k]ZsL e'QmfgL hdfgtsf] 9fFrf,
-ª_ vl/b ;Demf}tfsf] zt{ / gd"gf,
-r_ :k]l;lkms]zg / gS;f,
-5_ sfo{ k|f/De / ;DkGg ug]{ ;dosf] sfo{ tflnsf, e'QmfgL ul/g] d'b|f, ;fdu|L pknJw x'g ;Sg]
;|f]t / :yfg,
-h_ cGo cfjZos sfuhft .
(^= af]nkq tof/ ug]{ / k]z ug]{ lgb]{zg M -!_ af]nkq ;DjGwL sfuhftdf af]nkqtof/ ug]{ / k]z ug]{ lgb]{zg lb+bf
b]xfosf ljifosf ;DjGwdf lgb]{zg lbg ;Sg]5 M–
-s_ af]nkq tof/ ug]{ efiff,
-v_ cGt/f{li6«o Jofkf/df k|o'Qm x'g] zJbfjnL O{G6/g]zgn sdl;{on 6d{;\ -O{Gsf]6D;{_ cg';f/ d"No
cleJoQm ug]{ tl/sf,
-u_ ;+o'Qm pkqmd af/] cfjZos hfgsf/L,
-3_ af]nkqbftfn] af]nkq ;fy k]z ug'{ kg]{ sfuhftsf] ;"rL,
-ª_ af]nkqbftfn] ;DalGwt :yfgLo lgsfo ;dIf k]z ug'{ kg]{ dfn;fdfgsf] gd"gf / gd"gfsf]
;+Vof,
-r_ dfn;fdfg vl/bsf] xsdf, cfk"lt{ ul/g] dfn;fdfgsf] lgdf{tfn] l;kmfl/; u/]sf] To:tf]
dfn;fdfgsf] hu]8f kf6k"hf{x?sf] ;"rL tyf lgh;Fu /x]sf] k|To]s kf6{k"hf{sf] df}Hbft kl/df0f,
k|lt OsfO{ d"No / vl/b ;Demf}tfsf] cjlw ;dfKt ePkl5 To:tf] kf6{k"hf{sf] d"No a9\g] ga9\g]
;DjGwL s'/f pNn]v ug'{ kg]{ gkg]{,
-5_ af]nkqbftfn] cfk"lt{ ug]{ dfn;fdfgsf] pTkfbs, pTkfbg ePsf]] b]z, a|f08, df]8n / Sof6nu
gDj/ af]nkqdf v'nfpg' kg]{ s'/f,
-h_ vl/b sf/jfxLsf ;DaGwdf af]nkqbftfn] ;fa{hlgs lgsfo;+u s'g} s'/f a'em\g k/]df To:tf]
s'/f :ki6 ug{ :yfgLo lgsfoaf6 tf]lsPsf] ;Dks{ sd{rf/Lsf]] gfd kb, / 7]ufgf,
-em_ af]nkqbftfn]] vl/b ;Demf}tf adf]lhd :yfgLo lgsfosf sd{rf/LnfO{ tflnd k|bfg ug'{ kg]{
eP jf To:tf] lgsfonfO{ k|ljlw x:tfGt/0f ug'{ kg]{ eP ;f] ;DaGwL s'/f,
40
-`_ bflvnf ePsf af]nkq :jLs[t jf c:jLs[t ug]{ clwsf/ :yfgLo lgsfodf ;'/lIft /x]sf]
Joxf]/f,
-6_ :yfgLo lgsfon] cfjZos 7fg]sf cGo s'/f .
(&= af]nkq ;DjGwL sfuhft :jLs[t ug'{ kg]{ M af]nkq ;DjGwL sfuhft / k|:tfj cfJxfg ;DaGwL sfuhft tof/
ePkl5 To:tf] sfuhft clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] :jLs[t ug{' kg]{5 .
(*= af]nkq ;DjGwL b:t'/ M -!_ af]nkq ;DjGwL sfuhft vl/b ug{ rfxg] OR5's JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLn]
clwsf/ k|fKt clwsf/L jf lghn] tf]s]sf] sd{rf/Lsf] b:tvt / sfof{nosf] 5fk nfu]sf] af]nkq ;DjGwL sfuhft
;f] lgsfo jf ;f] lgsfon] tf]s]sf] b'O{ jf b'O{ eGbf a9L cGo lgsfoaf6 b]xfo adf]lhdsf] b:t'/ lt/L lng' kg]{5 M–
-s_ bznfv eGbf dfly ;f7Lnfv ?k}ofF;Ddsf] nflu –Psxhf/ ?k}ofFFF
-v_ ;f7Lnfv eGbf dfly 5s/f]8 ?k}ofF;Ddsf] nflu –tLgxhf/ ?k}ofF
-u_ 5s/f]8 eGbf dfly bzs/f]8 ?k}ofF;Ddsf] nflu –kfFrxhf/ ?k}ofF
-3_ bzs/f]8 ?k}ofF eGbf dfly kRrL;s/f]8 ?k}ofF;Ddsf] nflu –5xhf/ ?k}ofF
-ª_ kRrL;s/f]8 ?k}ofF eGbf dfly hlt;'s} /sdsf] nflu –bzxhf/ ?k}ofF
-@_ s'g} JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] pklgod -!_ adf]lhdsf] b:t'/ / nfUg] x'nfs jf s'/Lo/ dx;'n lt/L
af]nkq;DjGwL sfuhft jf k|:tfj cfJxfg ;DaGwL sfuhft k7fO lbg lnlvt cg'/f]w u/]df ;DalGwt :yfgLo
lgsfon] To:tf] JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfnfO{ x'nfs jf s'l/o/ dfkm{t af]nkq ;DaGwL sfuhft k7fO{ lbg'
kg]{]5 .
t/ To;/L k7fpFbf To:tf] JolQm, kmd{, sDkgL jf ;+:yfn] af]nkq;DjGwL sfuhft ;dodf g}} k|fKt ug{
g;s]df ;f]sf nflu ;fa{hlgs lgsfo hjfkmb]xL x'g]5}g .
((= af]nkqsf] ;"rgfdf nfut cg'dfg v'nfpg' kg]{ M ;f7Lnfv ?k}ofF;Ddsf] lgdf{0f sfo{sf] af]nkq cfAxfgsf] ;"rgfdf
nfut cg'dfg /sd v'nfpg' kg]{5 .
!))= ;"rgf lbg' kg]{ M cGt/f{li6«o :t/sf] af]nkq jf k"j{ of]Uotfsf] k|:tfj cfJxfgsf] ;"rgf g]kfnl:yt ;a} lab]zL
b'tfjf;nfO{ lbg' kg]{5 .
!)!= lgdf{0f :ynsf] e|d0f M -!_ af]nkq tof/ ug{ / vl/b ;Demf}tf ug{ cfjZos ;"rgf k|fKt ug{ af]nkqbftf cfkm}
jf lghsf] sd{rf/L jf Ph]G6nfO{ af]nkqbftfsf] cfkm\g} vr{ / cfpg ;Sg] hf]lvd k|lt pQ/bfoL x'g] u/L lgdf{0f
:ynsf] e|d0f ug{ u/fpg ;Sg]5 .
-@_ :yfgLo lgsfon] pklgod -!_ adf]lhd lgdf{0f :ynsf] e|d0f ug{ cg'dlt lbg' kg]{ ePdf To:tf]] cg'dlt
lbg' kg]{5 .
-#_ :YfgLo lgsfon] af]nkqbftfnfO{ lgdf{0f :ynsf] oyfy{ hfgsf/L lbg lgod !)@ adf]lhd x'g] a}7ssf]
cl3 lgdf{0f :ynsf] e|d0f u/fpg ;Sg]5 .
!)@= af]nkq k]z ug'{ k"j{sf] a}7s M -!_ :yfgLo lgsfon] af]nkqbftfx?nfO{ af]nkq ;DjGwL sfuhft, k|fljlws
:k]l;lkms]zg, lgdf{0f :yn jf cGo o:t} s'/f ;DjGwL hfgsf/L lbg af]nkq k]z ug]{ clGtd lbg eGbf
/fli6«o:t/sf] af]nkq cfXjfgsf] ;"rgfsf] xsdf sDtLdf bz lbg / cGt/f{li6«o:t/sf] af]nkq cfXjfgsf] ;"rgfsf]
xsdf sDtLdf kGw| lbg cufj} af]nkqbftfx?sf] a}7ssf] cfof]hgf ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] a}7sdf af]nkqbftfn] :yfgLo lgsfo ;dIf vl/b sf/jfxL ;DjGwL s'g} k|Zg jf
lh1f;f /fVg ;Sg]5 / To:tf] lgsfon] k|Zgstf{x?sf] >f]t pNn]v gu/L ;a} af]nkqbftfnfO{ To:tf] k|Zg jf
lh1f;fsf] hjfkm / a}7ssf] dfO{Go'6 oyflz3| pknJw u/fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd ePsf] a}7saf6 af]nkq ;DjGwL sfuhftsf] s'g} k|fljlws jf Jofkfl/s kIfdf
x]/km]/ ug'{ kg]{ b]lvPdf :yfgLo lgsfon] ;f] sfuhftdf ;f]xL adf]lhd ;+zf]wg u/L af]nkq ;DaGwL sfuhft
vl/b ug]{ ;a} af]nkqbftfnfO{ To:tf] ;+zf]wg ul/Psf] Aoxf]/f To:tf] a}7s ePsf] kfFr lbgleq k7fpg' kg]{5 /
To/L x]/km]/ ul/Psf] Joxf]/fnfO{ af]nkqsf] cË dflgg]5 .
41
!)#= af]nkq hdfgt M -!_ af]nkqbftfn] af]nkqsf ;fy cfkm"n] af]nkqdf sjf]n u/]sf] /sdsf] sDtLdf b'O{ bzdnj
kfFr k|ltztn] x'g cfpg] /sddf g36fO{ gub} jf afl0fHo a}Ín] hf/L u/]sf] ;f] /sd a/fa/sf] af]nkq hdfgt
k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] af]nkq hdfgtsf] dfGo cjlw af]nkqsf] dfGo cjlw eGbf sDtLdf tL; lbg
a9Lsf] x'g' kg]{5 .
-#_ s'g} af]nkqbftfn] af]nkq cfXjfg ug]{ :yfgLo lgsfonfO{ s'g} vf; jfl0fHo j}+Í jf ljlQo ;+:yfn] hf/L
u/]sf] af]nkq hdfgt u|fXo x'g] gx'g] eGg] s'/f v'nfO{ lbg cg'/f]w u/]df To:tf] lgsfon] lghnfO{ ;f] ;DaGwdf
tTsfn} hjfkm lbg' kg]{5 .
-$_ ljb]zL a}Ín] hf/L u/]sf] af]nkq hdfgt jf sfo{ ;Dkfbg hdfgt g]kfnleqsf] jfl0fHo a}Ín] k|lt–
k|Tofe"lt -sfpG6/ Uof/]G6L_ u/]sf] x'g' kg]{5 .
-%_ af]nkqsf] dfGo x'g] cjlwleq vl/b ;Demf}tf u/L ;Sg' kg]{5 . s'g} sf/0fjz ;f] Dofbleq vl/b ;Demf}tf
ug{ g;lsg] ePdf /Lt k'u]sf ;a} af]nkqbftfx¿nfO{ af]nkqsf] dfGo x'g] cjlw a9fpg kq k7fpg' kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhdsf] kq cg';f/ af]nkqsf] dfGo x'g] cjlw a9fpg] jf ga9fpg] eGg] ;DaGwdf
af]nkqbftfn] lg0f{o ug{ ;Sg]5g\ . af]nkqsf] dfGo x'g] cjlw ga9fpg] af]nkqbftfsf] af]nkq hdfgt hkmt ug{
kfO{g]5}g . af]nkqsf] dfGo x'g] cjlw a9fpg] af]nkqbftfn] ;f]xL cg'?k ;DalGwt a}Íaf6 dfGo cjlw ;d]t yk
u/L af]nkq hdfgt k]z ug'{ kg]{5 . o;/L af]nkqbftfn] cjlw yk u/L af]nkq hdfgt k]z gu/]df af]nkqsf]
dfGo x'g] cjlw a9fPsf] dflgg]5}g .
-&_ s'g} af]nkqbftfsf] af]nkq hdfgt hkmt ePsf] cj:yfdf ;DalGwt :yfgLo lgsfon] lghn] /fv]sf]
hdfgt /sd cfkm"nfO{ e'QmfgL ug{ To:tf] hdfgt hf/L ug]{ j}+Í ;dIf hdfgt dfGo /xg] cjlw leq} bfjL ug'{
kg]{5 .
-*_ vl/b P]g jf o; lgodfjnL adf]lhd hkmt ug'{ kg]{ af]nkq hdfgt afx]s cGo af]nkq hdfgt vl/b
;Demf}tf ePsf] tLg lbgleq ;DalGwt af]nkqbftfnfO{ lkmtf{ u'g{ kg]{5 .
!)$= af]nkq dfGo x'g] cjlw M af]nkq ;DalGw sfuhft jf k|:tfj cfJxfg ;DjGwL sfuhftdf af]nkq jf k/fdz{
;]jfsf] k|:tfjsf] dfGo x'g] cjlw pNn]v ubf{ b]xfo adf]lhdsf] cjlw pNn]v ug'{ kg]{5 M–
-s_ bzs/f]8 ?k}ofF;Dd nfut cg'dfg ePsf] af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfjsf] nflu – gAa]
lbg
-v_ bzs/f]8 ?k}ofF eGbf hlt ;'s} a9L nfut cg'dfg ePsf] af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfjsf]
nflu – Ps;o aL; lbg
!)%= af]nkqsf] k|ltlnlk k|lt k]z ug'{kg]{ M af]nkqbftf jf k|:tfjbftfn] k"j{of]Uotfsf] k|:tfj, af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf]
k|:tfj k]z ubf{ k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhft, af]nkq ;DaGwL sfuhft jf k|:tfj cfJxfg ;DaGwL sfuhftdf
pNn]v ePsf] ;+Vof / lbO{Psf] lgb]{zg adf]lhd k|ltlnlk k|lt -skL_ ;lxt k]z ug'{ kg]{5 .
!)^= btf{ lstfa /fVg' kg]{ / ekf{O{ lbg'kg]{ M -!_ laqmL ePsf] k"j{of]Uotf ;DaGwL sfuhft, af]nkq ;DaGwL sfuhft
jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfjsf] btf{ clen]v 5'§f 5'§} /fVg' kg]{5 .
-@_ af]nkqbftf jf k|:tfjbftf cfkm}n] jf lghsf] k|ltlglwn] k"j{of]Uotfsf] k|:tfj, af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf]
k|:tfj k]z ug{ NofPdf a'lem lnO{ lghnfO{ ldlt / ;do v'n]sf] ekf{O{ lbg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd k|fKt ePsf] af]nkqsf] aflx/L vfddf pklgod -!_ adf]lhd btf{ lstfadf btf{
ePsf] btf{ gDa/ pNn]v ug'{ kg]{5 .
-$_ af]nkq lalqm / btf{ x'g] ;do ;dfKt ePkl5 clwsf/ k|fKt clwsf/L jf lghn] tf]s]sf] clws[t
sd{rf/Ln] pklgod -!_ adf]lhdsf] lstfjdf b:tvt u/L ;f] lstfj aGb ug'{ kg]{5 .
!)&= af]nkqsf] ;'/Iff M -!_ :yfgLo lgsfon] o; lgodfjnL adf]lhd k|fKt ePsf] af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj
;f] vf]Ng] ;do cl3 s;}n] vf]Ng gkfpg] u/L ;'/lIft tj/n] /fVg' kg]{5 .
42
-@_ :yfgLo lgsfon] af]nkqsf] ;fy k]z ePsf] gd"gfsf] ljz]iftf af]nkq vf]Ng' cl3 ;fj{hlgs gx'g] u/L
uf]Ko / ;'/lIft tl/sfn] /fVg' kg]{5 .
!)*= af]nkq lkmtf{ jf ;+zf]wg M -!_ af]nkqbftf jf k|:tfjbftfn] cfkm"n] k]z u/]sf] af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj
lkmtf{ lng jf ;+zf]wg ug{ rfx]df ;f] ;DaGwL lgj]bg / af]nkqbftfsf] cflwsfl/stf k'li6 ug]{ sfuhft Ps
vfddf l;naGbL u/L To:tf] vfdsf] aflx/L efudf b]xfosf s'/f pNn]v u/L af]nkq k]z ug]{ clGtd ;do leq}
;DalGwt :yfgLo lgsfodf k]z ug'{ kg]{5 M–
-s_ af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfjsf] laifo,
-v_ af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj cfJxfg ug]{ :yfgLo lgsfo jf clwsf/Lsf] gfd / 7]ufgf,
-u_ af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj ;+;f]wg ul/Psf] jf lkmtf{ dfu ul/Psf] ljifo,
-3_ af]nkq jf k/fdz{ ;]jfsf] k|:tfj vf]Ng] lbg / ;dodf dfq vf]Ng' kg]{ Joxf]/f .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] l;naGbL vfd k|fKt x'g cfPdf ;DalGwt :yfgLo lgsfon] To:tf vfd lgod
!)& adf]lhd ;'/lIft /fVg' kg]{5 .
!)(= af]nkq vf]Ng] M -!_ af]nkq k]zug]{ clGtd ldlt / ;do ;dfKtePsf] nuQ} ;f]xL lbg af]nkq;DaGwL sfuhftdf
plNnlvt ;do / :yfgdf af]nkqbftf jf lghsf] k|ltlglwsf] /f]xa/df af]nkq vf]Ng' kg]{5 .
t/ af]nkqbftf jf lghsf] k|ltlglw pkl:yt gePsf] sf/0fn] af]nkq vf]Ng afwf kg]{ 5}g .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd af]nkq vf]Ng' cl3 Dofb gf3L k|fKt x'g cfPsf] af]nkqsf] vfd, af]nkq lkmtf{ jf
;+zf]wg ug{sf] nflu lbOPsf] lgj]bgsf] vfd / /Ltk"j{s btf{ ePsf af]nkqsf] vfdnfO{ 5'6\ofO{ Dofb gf3L k|fKt
x'g cfPsf af]nkq gvf]nL ;DalGwt af]nkqbftfnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 . o;/L lkmtf{ u/]sf] s'/f, ldlt / ;do vl/b
sf/jfxLsf] k|ltj]bgdf v'nfpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd gvf]nL lkmtf{ ug'{ kg]{ af]nkq lkmtf{ u/]kl5 af]nkqbftfn] lkmtf{ ug{ dfu u/]sf]
af]nkqsf] vfd vf]nL To:tf] af]nkqbftfsf]] gfd k9]/ ;'gfpg' kg]{5 . af]nkqbftfsf] lgj]bg / cflwsfl/stf k'li6
ug]{ sfuhft k/LIf0fu/L dfq lkmtf{ ug'{ k5{.
-$_ pklgod -#_ adf]lhd lkmtf{ dfFu u/]sf] vfd vf]nL;s]kl5 af]nkq ;+zf]wg ug{sf] nflu lbOPsf ;j}
vfd vf]nL To:tf vfdleq /x]sf] Joxf]/f k9]/ ;'gfpg' kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] Joxf]/f k9L ;s]kl5 bflvnf ePsf af]nkq qmd};+u vf]nL To:tf] af]nkqsf]
b]xfosf s'/f k9]/ ;'gfO{ ;f]sf] d'r'Nsf tof/ ug'{ kg]{5 / To:tf] d'r'Nsfdf pkl:yt af]nkqbftf jf lghsf]
k|ltlglwsf] b:tvt u/fpg' kg]{5 M–
-s_ af]nkqbftfsf] gfd / 7]ufgf,
-v_ af]nkqsf] sjf]n cÍ / k|To]s PsfO{ b//]6,
-u_ af]nkqdf s'g} 5'6 lbg k|:tfa ul/Psf] eP ;f]sf] Joxf]/f,
-3_ k|fljlws :k]l;lkms]zgsf] ljsNk k|:tfj ul/Psf] eP ;f]sf] sjf]n cÍ,
-ª_ af]nkq hdfgt eP jf gePsf],
-r_ cÍ / cIf/sf aLr leGgtf eP ;f] leGgtfsf] ljj/0f,
-5_ af]nkq kmf/fddf af]nkqbftf jf lghsf] k|ltlglwsf] x:tfIf/ eP jf gePsf,]
-h_ af]nkq ;DaGwL sfuhftdf ;RofO{Psf] jf s]/d]6 u/]sf]df tyf af]nkqbftf jf lghsf]
k|ltlglwn] x:tfIf/ u/] gu/]sf] tyf s]/d]6 u/L pNn]v u/]sf] /sd / Joxf]/f,
-em_ af]nkq kmf/fddf af]nkqbftfn] s'g} s}lkmot pNn]v u/]sf] eP ;f]sf] Joxf]/f / b//]6 ljj/0f
dfu u/]sf] eP ;f]sf] ljj/0f,
-`_ pko'Qm 7fg]sf] cGo cfjZos s'/f .
43
-^_ o; lgod adf]lhd af]nkq vf]Nbfsf] ;dodf jf]]nkq :jLs[t jf c:jLs[t ug]{ lg0f{o ug{ ;lsg] 5}g .
!!)= af]nkq d"NofÍg k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{ M -!_ :yfgLo lgsfon] ;fj{hlgs ?kdf vf]n]sf] af]nkq d"NofÍgsf] nflu
lgod @@$ adf]lhd d"NofÍg ;ldltdf k]z ug'{ kg]{5 . d"NofÍg ;ldltn] af]nkqsf] k|f/lDes k/LIf0f / d"NofÍg
kGw| lbgleq ;DkGg u/L d"NofÍg k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 .
!!!= af]nkqsf] k"0f{tfsf] k/LIf0fM af]nkqsf] k"0f{tfsf] k/LIf0f ubf{ d"NofÍg ;ldltn] vl/b P]gsf] bkmf @# sf] pkbkmf
-#_ df pNn]v ePsf s'/fsf] cltl/Qm b]xfosf s'/fsf] k/LIf0fug'{ kg]{5 M-
-s_ af]nkqbftf JolQmut ?kdf jf ;+o'Qm pkqmdsf] ;fem]bf/sf] ?kdf PseGbf j9L af]nkqdf
;+nUg eP jf gePsf],
-v_ af]nkqbftf vl/b P]gsf] bkmf ^# sf] pkbkmf -@_ / -#_ adf]lhd vl/b sf/afO{df efu lng
cof]Uo eP jf gePsf],
-u_ ;DalGwt :yfgLo lgsfoaf6 jf :yfgLo lgsfoaf6 tf]lsPsf] cGo lgsfoaf6 lalqm ePsf]
af]nkq ;DaGwL sfuhftdf af]nkq k]z eP gePsf],
-3_ ;DalGwt JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgL cfk}mn] vl/b u/]sf] af]nkq ;DaGwL sfuhft e/L k]z
u/] jf gu/]sf]] .
!!@= af]nkqsf] d"NofÍg M -!_ cGt/f{li6«o :t/sf] af]nkqdf af]nkq ;DaGwL sfuhftdf af]nkqsf] d"No ljleGg d'b|fdf
pNn]v ug{ ;lsg] Aoa:yf ePdf To:tf] af]nkqx?sf d"NonfO{ ;f]xL sfuhftdf pNn]v eP adf]lhdsf] ljlgdob/
/ d'b|f cg';f/ Pp6} d'b|fdf kl/jt{g u/L af]nkqsf] d"NofÍg / t'ngf ug'{ kg]{5 .
-@_ af]nkqsf] d"NofÍg / t'ngf ubf{ d"No clea[l4 s/ afx]ssf] saf]n cÍ sfod u/L t'ngf ug'{ kg]{5 .
-#_ k|rlnt P]g jf o; lgodfjnLdf Joj:yf ul/P adf]lhd jfx]s s'g} af]nkqbftf jf cflwsfl/s ?kdf
lg0f{o k|s[ofdf ;+nUg gePsf cGo s'g} JolQmnfO{ af]nkqsf] k/LIf0f, To:tf] k/LIf0fug]{ l;nl;nfdf
af]nkqbftf;Fu dfu ul/Psf] hfgsf/L jf k|fKt hfgsf/L, d"NofÍg tyf t'ngf;Fu ;DalGwt hfgsf/L lbg
kfOg]5}g .
-$_ d'NofÍg ;ldltn] vl/b P]gsf] bkmf @% sf] pkbkmf -!_ adf]lhd d"NofÍgsf] nflu ;dfa]z ePsf
af]nkqsf] d"NofÍg ubf{ To:tf] af]nkqsf] af]nkq ;DaGwL sfuhftdf pNn]v ePsf] cfwf/ / tl/sf cg';f/ ug'{
kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] af]nkqsf] d"NofÍg ubf{ af]nkqsf] k|fljlws, Jofkfl/s / cfly{s kIfsf] d"NofÍg
ug'{ kg]{5 .
-^_ af]nkq ;DalGwt sfuhftdf plNnlvt If]q, u'0f:t/, ljz]iftf, zt{, sfo{ ;Dkfbg jf cGo s'g}
cfjZostfdf tflTjs ?kdf km/s gkg]{ / ulDe/ vfnsf] c;/ gkg]{ vfnsf :yfgLo lgsfonfO{ :jLsfo{
;fgfltgf km/s ePsf af]nkqx?nfO{ ;f/e"t?kdf k|efju|fxL af]nkq dflgg]5 / To:tf af]nkqsf] d"NofÍg ubf{
nfutdf s'g} k|efj kg]{ ePdf To:tf] k|efjsf] d"No ;dfg cfwf/df sfod u/L af]nkqsf] saf]n cÍdf ;dfof]hg
u/L af]nkqsf] d"NoflÍt /sd lgsfNg' kg]{5 .
-&_ pklgod -^_ / lgod !!# adf]lhd lgsflnPsf] af]nkqsf] d"NoflÍt /sd af]nkqsf] t'ngf ug]{
k|of]hgsf] nflu dfq k|of]u x'g]5 / vl/b ;Demf}tfsf] d'Nodf ;dfa]z ug{ kfO{g] 5}g .
-*_ af]nkqsf] d"n k|lt / k|ltlnlk k|ltdf d"No jf cGo s'g} s'/fdf leGgtf kfOPdf d"n k|ltdf pNn]v
ePsf] d"No jf s'/f dfGo x'g]5 .
-(_ d'NofÍg ;ldltn] pklgod -^_ adf]lhdsf] ;fgfltgf km/ssf]] d"No sfod ubf{ ;DalGwt sfdsf] nfut
cg'dfg jf k|rlnt ahf/ d"No jf Jofhb/sf] cfwf/df sfod ug'{ kg]{5 . To:tf] nfut cg'dfg, k|rlnt ahf/
d"No jf Jofh b/ lglZrt gePsf] cj:yfdf ;f]xL cfO6dsf] cGo ;f/e't k|efju|fxL af]nkqdf pNn]v ePsf]
d"Nosf] cf};tsf cfwf/df sfod ug'{ kg]{5 .
-!)_ o; lgod adf]lhd sfod ul/g] d"Nosf] cf}lrTotfsf] ;DjGwdf af]nkqbftf;Fu k/fdz{ ug'{ x'b}g .
44
!!#= af]nkqsf] k|fljlws, Jofkfl/s tyf cfly{s kIfsf] d"NofÍg M -!_ d"NofÍg ;ldltn] af]nkqsf] k|fljlws, Jofkfl/s
tyf cfly{s kIfsf] d"NofÍg ubf{ af]nkq ;DaGwL sfuhftdf tf]lsP adf]lhd eGbf leGgtf kfOPdf ;f] leGgtfsf]
d"No u0fgf u/L sfod ug'{ kg]{5 .
!!$= lgdf{0f sfo{sf] af]nkqsf] laz]if d"NofÍg M -!_ lgdf{0f sfo{sf] af]nkq d"NofÍg ubf{ d"NofÍg ;ldltn] lgod !!#
df plNnlvt s'/fsf] cltl/St b]xfPsf s'/fsf] d"NofÍg ug'{ kg]{5 M—
-s_ lgdf{0f sfo{sf] sfo{ of]hgf, sfo{ ;Dkfbg tflnsf / kl/rfng ;do af]nkq ;DaGwL
sfuhftdf pNn]v eP cg';f/sf] eP jf gePsf],
-v_ af]nkqbftfn] aLn ckm SjflG66Ldf ;+nUg cfO6dsf] nflu pNn]v u/]sf] k|lt PsfO{ b/
ljZj;gLo eP jf gePsf],
-u_ saf]n cÍ b]xfosf] sf/0fn] c;Gt'lnt eP jf gePsf] M–
-!_ vl/b ;Demf}tfsf] k|f/lDes r/0fdf ug'{ kg]{ sfdsf] cfO6dsf] nflu af]nkqbftfn]
c:jefljs pRr b/ pNn]v u/]sf]n], jf
-@_ af]nkqbftfn] aLn ckm SjflG66Lsf] s'g} cfO6ddf Go"g cg'dfg ePsf] egL ljZjf;
u/]sf] cfO6dsf] nflu lghn] c:jefljs pRr b/ pNn]v u/]sf]n] .
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -u_ adf]lhdsf] cj:yfdf jf af]nkqbftfn] ;Gtf]ifhgs ?kdf sfd ;DkGg ug{
g;Sg] u/L Go"g saf]n cÍ pNn]v u/]sf] jf lgdf{0f sfo{sf] If]q jf k|fljlws :k]l;lkms]zg unt ?kdf a'emL jf
ga'emL c:jfefljs Go"g saf]n cÍ pNn]v u/]sf] jf k|f/lDes r/0fdf ul/g] lgdf{0f sfo{sf] nflu a9L b/n]
pNn]v u/]sf] -k|mG6 nf]l8Ë_ 5 5}g eGg] s'/f d"NofÍg ;ldltn] hfFr ug'{ kg]{5 . To;/L Go"g saf]n cÍ pNn]v
u/]sf] cj:yfdf d"NofÍg ;ldltn] To:tf] af]nkqbftf;Fu b/ ljZn]if0f ;lxtsf] :ki6Ls/0f dfu ug'{ kg{]5 .
-#_ d"NofÍg ;ldltn] pklgod -@_ adf]lhd dfu]sf] :ki6Ls/0f ;Gtf]ifhgs ePdf To:tf] af]nkqbftf;Fu
lghsf] saf]n cÍsf] cf7 k|ltztn] x'g] /sd a/fa/sf] yk sfo{ ;Dkfbg hdfgt lnO{ af]nkq :jLs[t ug]{
l;kmfl/; ug{ / To:tf] :ki6Ls/0f ;Gtf]ifhgs gePdf To:tf] af]nkq c:jLs[t ug{ :yfgLo lgsfonfO{ l;kmfl/;
ug{ ;Sg]5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd lnPsf] yk sfo{ ;Dkfbg hdfgt clGtd aLn e'QmfgL ePkl5 lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
!!%= k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{ M d'NofÍg ;ldltn] lgod !!!, !!@, !!# / !!$ adf]lhd u/]sf] k/LIf0f tyf d"NofÍgsf]
lj:t[t ljZn]if0f / b]xfosf s'/f v'nfO{ ;f]sf] k|ltj]bg tof/ ug'{ kg]{5 / ;f] k|ltj]bg d"NofÍg sfo{ z'? u/]sf]
ldltn] kGw| lbgleqdf k]z ug'{ kg]{5 M–
-s_ af]nkqbftfsf] gfd / 7]ufgf,
-v_ af]nkqbftfx?sf] s'n saf]n cÍ / d'b|f,
-u_ vl/b P]gsf] bkmf @# sf] pk bkmf -*_ / -(_ adf]lhd q'l6 ;RofO{Psf] eP To:tf] q'l6 ;RofO{
sfod ePsf] s'n saf]n cÍ / d'b|f,
-3_ af]nkqbftfn] s'g} 5'6 lbg k|:tfa ul/Psf] s'/f cfly{s k|:tfj vf]n]sf] d'r'Nsfdf pNn]v
ePsf] eP d"NofÍg ;ldltn] To;/L 5'6 lbg k|:tfj ul/Psf] /sd ;dfof]hg u/]sf] s'/f,
-ª_ vl/b P]gsf] bkmf !# pkbkmf -@_ sf] v08 -r_ adf]lhd af]nkq t'ngf ug{ k|of]u ePsf] d'b«f /
plNnlvt ldltsf] ljlgdo b/sf] cfwf/df sfod ePsf] /sd,
-r_ vl/b P]gsf] bkmf @# sf] pkbkmf -@_, -#_, -$_ / -^_ adf]lhd k/LIf0fubf{ kfO{Psf cfwf/x?,
-5_ vl/b P]gsf] bkmf @% sf] pkbkmf -*_ adf]lhd Go"gtd d"NoflÍt ;f/e"t?kdf k|efju|fxL
af]nkqsf] d"NofÍgsf] cfwf/ / tl/sf .
!!^= dfn;fdfgsf] gd"gf lkmtf{ ug]{ M -!_ af]nkq d"NofÍg x'F+bf c;kmn ePsf] af]nkqbftfn]] cfkm"n] k]z u/]sf]
dfn;fdfgsf] gd"gf lkmtf{ lng ;DalGwt :yfgLo lgsfo ;dIf vl/b ;Demf}tf ePsf]] ;ft lbgleq lnlvt ?kdf
cg'/f]w ug{ ;Sg]5 .
45
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cg'/f]w ePsf]df To:tf] dfn;fdfgsf] gd"gf k/LIf0fdf gi6 gePsf] eP 9'jfgL ug]{
/ Kofs]lhË ug]{ nufotsf ;Dk"0f{ vr{ af]nkqbftfn] g} Joxf]g]{ u/L To:tf] gd"gf :yfgLo lgsfon] lghnfO{ lkmtf{
ug'{ kg]{5 .
-#_ :jLs[t af]nkqsf] af]nkqbftfn] k]z u/]sf] dfn;fdfgsf] gd"gfsf] cfk"lt{ ul/g] dfn;fdfg;+u t'ngf ug]{
k|of]hgsf] nflu :yfgLo lgsfon] af]nkq d"NofÍg ;ldltjf6 k|dfl0ft u/fO{ ;'/lIft /fVg' kg]{5 .
!!&= vl/b ;Demf}tf ;DaGwL Joj:yfM vl/b P]gsf] bkmf %@ adf]lhd km'6s/ vl/b afx]s cGo h'g;'s} vl/b ubf{ vl/b
;Demf}tf ug'{ k5{ . vl/b ;Demf}tfdf af]nkq ;DaGwL sfuhft, k|:tfj ;DaGwL sfuhft jf l;naGbL b/efpkq
kmf/fddf plNnlvt zt{x? ;dfj]z ug'{ kg]{5 .
!!*= ;Demf}tf ug{ sfo{ ;Dkfbg hdfgt k]z ug'{ kg]{ M -!_ :jLs[t af]nkqsf] af]nkqbftfn] P]gsf] bkmf @& sf] pk
bkmf -$_ adf]lhd sfo{;Dkfbg hdfgt k]z ubf{ af]nkq ;DaGwL sfuhftdf pNn]v ePsf] 9fFrfdf P]gsf] bkmf
@& sf] pkbkmf -#_ adf]lhdsf] Dofb leq jfl0fHo a}+Íaf6 hf/L ePsf] sfo{;Dkfbg hdfgt k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] sfo{;Dkfbg hdfgtsf] /sd vl/b ;Demf}tf /sdsf]] kfFr k|ltzt x'g' kg{]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd vl/b ;Demf}tfdf /sd gv'Ng] ;Demf}tfsf] xsdf af]nkq ;DaGwL sfuhftdf tf]sL
lbPsf] sfo{;Dkfbg hdfgt k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ vl/b ;Demf}tfdf cGoyf Joj:yf ePsf]df jfx]s pklgod -!_ adf]lhdsf] sfo{;Dkfbg hdfgtsf] dfGo
cjlw To:tf] ;Demf}tfdf plNnlvt dfn;fdfg cfk"lt{ jf x:tfGt/0f ug{' kg]{] clGtd cjlw jf k|Tofe"lt -jf/]G6L_
sf] cjlw jf lgdf{0f sfo{sf] q'l6 ;Rofpg] bfloTj -l8km]S6 nfolalnl6h_ sf] cjlw eGbf sDtLdf Ps dlxgf a9L
cjlwsf] x'g' kg]{5 .
-%_ ljb]zL a}+Ín] hf/L u/]sf] sfo{ ;Dkfbg hdfgt g]kfndf :yfkgf ePsf] s'g} jfl0fHo a}Ín] k|lt k|Tofe"lt
-sfp06/ Uof/]G6L_ u/]sf] ePdf dfq dfGo x'g]5 .
!!(= ;Demf}tf sfof{Gjog ;DaGwL sfo{ M -!_ vl/b ;Demf}tf sfof{Gjogsf] l;nl;nfdf ;Demf}tf k|zf;g ubf{
cfjZostfg';f/ b]xfosf sfd ug{' kg]{5 M—
-s_ vl/b ;Demf}tf eP kl5 ;DalGwt cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf, ;]jf k|bfos jf lgdf{0f Joj;foL;+u
cfjZos eP a}7s -kf]i6 la8 sGkm|]G;_ ug]{,
-v_ ;Demf}tf sfof{Gjog ;DjGwL sfo{ of]hgf / sfo{tflnsf tof/ ug{],
-u_ ;Demf}tfsf] zt{ adf]lhd ;do leq} k|ltt kq vf]Ng] Joj:yf ug]{,
-3_ cfjZos ePdf ;Demf}tf sfof{Gjog 6f]nL u7g ug]{,
-ª_ ;Demf}tf k|zf;g sfo{ of]hgf cg';f/ vl/b ;Demf}tf sfo{fGjogsf] k|ult cg'udg ug]{ /
u'0f:t/ kIfsf] lg/LIf0f / k/LIf0fug]{, lgdf{0f Joa;foLnfO{ lgdf{0f sfo{:yn ;'Dkg] / ;f]
:yn;Dd kxF'rsf] Joj:yf ldnfpg], vl/b ;Demf}tfsf] x]/km]/, e]l/Pzg cfb]z, d"No ;dfof]hg,
vl/b ;Demf}tf lgnDjg jf cGt, sfo{ ;DkGg k|dfl0fs/0f, e'QmfgL cflbsf] Joj:yfkg ug]{,
-r_ :yfgLo lgsfo / cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf, ;]jf k|bfos jf lgdf{0f Joj;foL aLr s'g} ljjfb
pTkGg eP To:tf] ;Demf}tfdf plNnlvt ljjfb ;dfwfgsf sfo{ljlw ckgfpg], ;Demf}tf
pNn+3g ePsf] cj:yfdf ;Demf}tfdf plNnlvt pkrf/ ;DaGwL Joa:yf cg';f/ sf/jfxL cl3
a9fpg],
-5_ ah]6 / nfut n]vf -s:6 PsfpG6LË_ sf] kIf nufot ;Demf}tf sfof{Gjogsf] ljQLo kIfsf]
Joj:yfkg ug]{,
-h_ ;Demf}tf sfof{Gjog;Fu ;DalGwt sfuhft l;nl;nfa¢ / Jojl:yt 9+un] /fVg],
-em_ ;Dkfbg ePsf sfd :jLs[t ug]{,
-`_ ;Demf}tf sfof{Gjogsf] cfjlws k|ltj]bg Ps tx dflysf] clwsf/L ;dIf k]z ug]{ .
46
-@_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg vl/b ;Demf}tf sfof{Gjogsf] ;'k/Lj]If0f ug]{ :yfgLo
lgsfo jf cGo lgsfon] cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf, ;]jf k|bfos jf lgdf{0f Joj;foLsf] vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt
clwsf/df k|lts"n c;/ gkg]{ u/L] gSzf, :k]l;lkms]zg / vl/b ;Demf}tfsf] zt{ cg';f/ vl/b ;Demf}tf
sfof{Gjog eP gePsf] ;'k/Lj]If0f ug{ ;Sg]5 .
-#_ vl/b ;Demf}tf sfof{Gjogdf :yfgLo lgsfosf] e"ldsf b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ sfo{:yn x:tfGt/0f -kf]h]hg ckm ;fO6_ tyf kx'Frsf] Joj:yf -P;];_,
-v_ sfo{:yndf /x]sf ljB't, 6]lnkmf]g nfOg, kfgLsf kfOk nfOg cfbL ;fg]{,
-u_ k'gjf{;,
-3_ tf]lsPsf] clwsf/L÷OlGhlgo/sf] lgo'lQm / ;f] sf] 7]s]bf/nfO{ hfgsf/L,
-ª_ tf]lsPsf] clwsf/L÷OlGhlgo/n] dfu]sf] :jLs[lt ;dodf k|bfg ug]{,
-r_ 7]s]bf/nfO{ ;dodf e'QmfgL lbg],
-r_ cGo pko'Qm Joj:yf ug]{ .
-$_ lgdf{0f sfo{ jf dfn;fdfg cfk"lt{ jf cGo ;]jf ;DaGwL ;Demf}tf sfof{Gjogsf] nflu :yfgLo lgsfon]
Ps hgf clwsf/LnfO{ sfd ug{ tf]Sg' kg]{5 . o:tf] sfd ug]{ hgzlQm :yfgLo lgsfodf gePdf jf ug{ g;Sg] jf
gEofpg] ePdf o; lgodfjnL adf]lhdsf] k|s[of ckgfO{ k/fdz{bftfsf] ;]jf lng ;lsg] 5 . To:tf] clwsf/L jf
k/fdz{btfsf] e"ldsf / bfloTj b]xfo adf]lhdsf] x'g]5 M–
-s_ cfjZos 8«OË / l8hfOgx? 7]s]bf/nfO{ pknAw u/fpg],
-v_ sfof{/De cfb]z lbg],
-u_ ;fO6df cfˆgf] k|ltlglwTj ug]{ OlGhlgo/nfO{ clwsf/ k|Tof]hg ug]{, k|ultsf] cg'udg ug]{,
-3_ u'0f:t/ ;'lglZrttfsf] k/LIf0fug]{ u/fpg],
-ª_ ;DkGg u/]sf] sfd hfFr u/L e'QmfgLsf] nflu l;kmfl/; ug]{,
-r_ dfl;s k|ult tof/ u/L :yfgLo lgsfonfO{ k7fpg],
-5_ lqkIfLo a}7s ;~rfng ug]{,
-h_ 7]s]bf/;Fu kqfrf/ ug]{,
-em_ ;Demf}tfsf zt{x?sf] JofVof ug]{,
-`_ Dofb yk / e]l/P;g :jLs[ltsf] nflu l;kmfl/; ug]{,
-6_ sfo{;DkGg ePsf] k|dfl0ft ug]{ .
!@)= jLdf u/fpg' kg]{ M -!_ vl/b ;Demf}tfdf cGoyf Joj:yf ePsf]]df jfx]s bznfv ?k}ofF eGbf a9L d"Nosf] lgdf{0f
sfo{ ug]{ lgdf{0f Aoj;foLn] b]xfosf] s'/fsf] jLdf u/fpg' kg]{5 M—
-s_ lgdf{0f ;fdu|L, k|of]u ul/g] d]lzg, cf}hf/ jf Knf06 nufot lgdf{0f sfo{sf]] k"0f{ k|lt:yfkg vr{,
:ki6Ls/0f M o; v08sf] k|of]hgsf] nflu vr{ eGgfn] gfkmf ;d]tnfO{ hgfpF5 .
-v_ k]zfut z'Ns, lgdf{0f sfo{sf] s'g} efu eTsfpg, x6fpg tyf s'+8f ss{6 jf v]/ uPsf] ;fdu|L
x6fpgsf] nflu nfUg] vr{ nufot xfgL jf gf]S;fgL eP jfkt x'g] vr{ jf ;f] ;DaGwL
cfg'ifflËs vr{ ;d]6gsf nflu v08 -s_ adf]lhdsf] k|lt:yfkg vr{sf] kGw| k|ltzt /sd jf
vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt eP adf]lhdsf] cltl/Qm /sd,
-u_ lgdf{0f Aoa;foLn] lgdf{0f :yndf NofPsf] cfkm\gf pks/0f / cGo j:t'sf] lgdf{0f :yndf
k|lt:yfkg ug{ nfUg] kof{Kt /sd,
47
-3_ lgdf{0f Joa;foLnfO{ lgdf{0f:yn ;'lDkPsf] ldlt b]lv x:tfGt/0f k|df0f kq hf/L ul/g] ldlt;Dd
lgdf{0f sfo{sf] s'g} v08 jf c+zdf pklgod -@_ df pNn]v ePsf] sf/0f jfx]s cGo h'g;'s}
sf/0fjf6 x'g] ;a} xfgL gf]S;fgL,
-ª_ lgdf{0f Joa;foLsf] b]xfosf bfloTjx? M–
-!_ lgdf{0f Aoa;foLn] q'l6 ;Rofpg] bfloTjsf] cjlwdf cfkm\gf] bfloTj kfng ug]{ qmddf
ePsf] xfgL gf]S;fgL,
-@_ q'l6 ;Rofpg]] bfloTjsf] calw k|f/De x'g' cl3 pTkGg ePsf] s'g} sf/0faf6 q'l6
;Rofpg] bfloTjsf] cjlwdf ePsf] xfgL gf]S;fgL .
-@_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg lgdf{0f Joj;foLn] pklgod -!_ sf] v08 -3_
adf]lhdsf] jLdfaf6 b]xfosf sf/0faf6 ePsf] xfgL gf]S;fgL jf Ifltsf] nflu bfloTj jxg ug'{ kg]{ 5}g M–
-s_ o'4, zq'tf jf cfqmd0f,
-v_ ljb«f]x, qmflGt, laKnj jf u[x o'4,
-u_ ljls/0fsf] km}nfj6, cf0fljs OGwgsf] ljls/0f jf cf0fljs OGwgsf] Hjngjf6 pTkGg cf0fljs
kmf]x/ jf ljls/0f o'Qm ljiffbL ljikmf]6 jf cGo xfgLsf/s tTjx?sf] ljikmf]6 jf cf0fljs
;+of]hg jf ;f]sf] cf0fljs c+zsf] k|b'if0f,
-3_ Wjlgs jf ltj| Wjlgs ultdf p8\g] xjfO{ hxfh jf xjfO{ oGq4f/f >[lht jfo'sf] rfk .
-#_ vl/b ;Demf}tfdf cGoyf Joj:yf ePsf]df jfx]s lgdf{0f sfo{ ubf{ To;df /x]sf] s'g} q'l6 ;'wf/ ubf{
ePsf] jf To:tf sfo{sf] kl/0ffd :j?k ePsf] b]xfosf] xfgL gf]S;fgL jfktsf] Ifltk"lt{sf] bfjL / To:tf] bfjL
;DjGwL sf/jfxL ubf{ nfu]sf] vr{ tyf b:t'/ lgdf{0f Joj;foLn] Joxf]g'{ kg]{5 M—
-s_ s'g} JolQmnfO{ rf]6k6s nfu]df jf lghsf] d[To' ePdf, jf
-v_ lgdf{0f sfo{df jfx]s sfo{ ;~rfng / ;DkGgsf] l;nl;nfdf s'g} ;DkQLdf ePsf] xfgL
gf]S;fgL .
-$_ clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] lnlvt :jLs[lt lagf jLdfsf zt{df s'g} kl/jt{g ug{ ;lsg] 5}g .
!@!= k]ZsL e'QmfgL / km5of}{6 ug]{ Aoa:yf M -!_ af]nkq ;DjGwL sfuhft / vl/b ;Demf}tfdf cfk"lt{stf{, lgdf{0f
Joj;foL, ;]jfk|bfos jf k/fdz{bftfnfO{ o; lgod / af]nkq ;DjGwL sfuhftdf Joj:yf eP adf]lhd k]ZsL
lbg ;lsg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k]ZsL lbbf :yfgLo lgsfon] vl/b ;Demf}tf /sdsf] jL; k|ltzt eGbf j9L x'g]
u/L lbg' x'b}g .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd k]ZsL lb+bf cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jfk|bfos jf k/fdz{bftfaf6 To:tf]
k]lZs /sd vfDg] u/L / lghn] ;Demf}tf adf]lhd sfd gu/]df ;f] lgsfon] cg'/f]w ug]{ lalQs} To:tf] lgsfonfO{
e'QmfgL ug]{] u/L afl0fHo a}Íaf6 hf/L ePsf] j}+Í hdfgt lnO{ k]ZsL lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] j}+Í hdfgtsf] dfGo calw vl/b ;Demf}tfdf pNn]v ePsf] k]ZsL km5of}6 ug'{
kg{] cjlw eGbf sDtLdf Ps dlxgf a9L cjlwsf] x'g' kg]{5 .
-%_ pklgod -!_ adf]lhd lbPsf] k]ZsL vl/b ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd tL; k|ltzt e'QmfgL
kZrft\sf] Kf|To]s /lgË aLn jf cGo aLn aLhsaf6 k]ZsL lbPsf] k|ltztsf] b'O{ u'0ffsf] b/n] s§f ug'{ kg]{5 /
;Demf}tf /sdsf] c;L k|ltzt e'QmfgL x'Fbf;Dd k"/} k]ZsL km5of}{6 x'g' kg]{5 .
-^_ cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jfk|bfos jf k/fdz{bftfn] vl/b ;Demf}tf adf]lhdsf] sfd To:tf]
;Demf}tfdf plNnlvt ;dofjlwleq ;Dkfbg gu/]sf] sf/0fn] o; lgod adf]lhdsf] k]ZsL km5\of}6 x'g g;s]df
:yfgLo lgsfon] pklgod -#_ adf]lhdsf] j}+Í hdfgtsf] /sd ;DalGwt a}Íaf6 k|fKt u/L k]ZsL km5of}6 ug'{
kg]{5 / lghaf6 To:tf] k]ZsL /sdsf] ;os8f bz k|ltzt Aofh ;d]t c;"n pk/ ug'{ kg]{5 .
48
-&_ s'g} :yfgLo lgsfon] k|lttkqåf/f dfn;fdfg l´sfpFbf cfˆgf] sfof{nodf dfn;fdfg k|fKt ePsf]
ldltn] tL; lbgleq k|lttkq vf]n]sf] k]ZsL /sd km5\of}{6 ug'{kg]{5 .
-*_ dfn;fdfg pknAw u/fpg] ;DalGwt cfk"lt{stf{af6 dfn;fdfg pknAw x'g g;s]sf]df jf dfn;fdfg
pknAw u/fpg lgwf{/Lt ;doleq dfn;fdfg k|fKt x'g g;s]df ;fwf/0ftof k|lttkq /2 ug'{kg]{5 / ;f] afkt
a}Ídf hDdf ePsf] /sd lkmtf{ lnO{ k|lttkq vf]n]sf] k]ZsL /sd km5\of}{6 ug'{kg]{5 .
!@@= lk|–l;kd]G6 lg/LIf0f M -!_ ljb]zaf6 vl/b ul/g] dfn;dfgsf] lk|l;kd]G6 lg/LIf0f ug{' kg]{ ePdf :yfgLo
lgsfon] ;f] b]zdf cfkmgf] k|ltlglw lgo'Qm u/L To:tf] lg/LIf0f u/fpg ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|ltlglw lgo'Qm ubf{ vl/b P]g / o; lgodfjnL adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{
lgo'Qm ug'{ kg]{5 .
!@#= dfn;fdfgsf] lg/LIf0f / :jLs[lt M -!_ cfk"lt{ ul/Psf dfn;fdfg ;Demf}tfdf plNnlvt k|fljlws :k]l;lkms]zg /
u'0f:t/ adf]lhdsf eP gePsf]] lg/LIf0f jf k/LIf0fug'{ u/fpg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lg/LIf0f jf k/LIf0f ubf{ u/fpFbf dfn;fdfg lg/LIf0f jf k/LIf0f ;DaGwL k|rlnt
sfg"g eP ;f]xL] sfg"g adf]lhd / gePdf vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt sfo{ljlw adf]lhd ug'{ kg]{5 . To:tf]
sfo{ljlw klg geP :yfgLo lgsfon] pko'Qm ;Dem]sf] sfo{ljlw adf]lhd ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt :yfgLo lgsfon] To:tf] lg/LIf0f jf k/LIf0f ug]{ Ps jf Ps
eGbf a9L lgsfo jf clwsf/L tf]Sg jf ;DalGwt dfn;fdfg ;DaGwL a9Ldf tLg hgf la1 /x]sf] Ps ;ldlt
u7g ug{ ;Sg]5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] lgsfo, clwsf/L jf ;ldltn] cfk"lt{ ul/Psf dfn;fdfg lgl/If0f jf k/LIf0fubf{
To:tf] dfn;fdfgsf] gd"gf / ljlzi6tf l;naGbL u/L /fv]sf] eP To:tf]] gd"gf / ljlzi6tf adf]lhd hfFr ug'{
kg]{5 . To;/L hfFr ubf{ To:tf] gd"gf / ljlzi6tf cg'?k ePsf] dfn;fdfg :jLs[t u/L gePsf dfn;fdfg
cfk"lt{stf{nfO{ g} lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd lg/LIf0f jf k/LIf0fubf{ cfjZostfg';f/ ;a} dfn;fdfg jf ;f]sf] gd"gf 5gf}6
u/L lg/LIf0f jf k/LIf0fug{ ;lsg]5 .
-^_ lg/LIf0f jf k/LIf0fug]{ lgsfo, clwsf/L jf ;ldltn] pklgod -$_ / -%_ adf]lhd lg/LIf0f jf k/LIf0fu/L
;s]kl5 :jLs[t / c:jLs[t dfn;fdfgsf] ljj/0f pNn]v u/L lg/LIf0f k|ltj]bg tof/ ug'{ kg]{5 . To:tf]
k|ltj]bgdf hfFr ePsf] dfn;fdfgsf] gfd, k|ltzt, :k]l;lkms]zg, lg/LIf0f jf k/LIf0fsf] kl/df0f pNn]v ug'{ kg]{5
/ To:tf] k|ltj]bgnfO{ vl/b sf/jfxLsf] clen]vsf] ?kdf /fVg' kg]{5 .
-&_ o; lgod adf]lhd dfn;fdfg lg/LIf0f jf k/LIf0fubf{ lg/LIf0f jf k/LIf0fug]{ lgsfo, clwsf/L jf ;ldlt
/ cfk"lt{stf{ aLr s'g} ljjfb pTkGg ePdf To:tf] ljjfb vl/b ;Demf}tfdf pNn]v ePsf] ljjfb ;dfwfgsf] k|s[of
adf]lhd ;dfwfg ug'{kg]{5 .
-*_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg kRrL;xhf/ ?k}ofF;Ddsf]] dfn;fdfg :yfgLo
lgsfosf] e08f/ zfvfsf] k|d'vn] cfjZos lg/LIf0f jf k/LIf0fu/L a'lemlng ;Sg]5 .
!@$= dfn;fdfgsf] lnnfd lals| tyf /sd c;"nL ug]{ M -!_ lgod !@# pklgod -$_ adf]lhd c:jLs[t dfn;fdfg
cfk"lt{stf{n] tTsfn lkmtf{ gnu] vl/b ;Demf}tfdf tf]lsPsf] ;dfofjlwleq To:tf] dfn;fdfg p7fO{ lkmtf{ n}hfg
/ ;f]sf] ;§f :k]l;lkms]zg adf]lhdsf] ;fdfg cfk"lt{ ug{ :yfgLo lgsfon] cfk"lt{stf{nfO{ lnlvt hfgsf/L lbg'
kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] hfgsf/L x'nfs jf s'l/o/ ;le{; dfkm{t k7fpg] eP lkmtL{ /l;b ;lxtsf] kq
k7fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgfsf] cjlw leq cfk"lt{stf{n] dfn;fdfg a'lemlng c:jLsf/ u/]df jf vl/b
;Demf}tfdf tf]lsPsf] ;dfofjlwleq p7fO{ gnu]df ;DalGwt:yfgLo lgsfon] To:tf] dfn;fdfg lnnfd u/L ;f]
dfn;fdfg e08f/0f ug{ nfu]sf] vr{ / To; ;DaGwL cGo vr{x?, af+sL /x]sf] k]ZsL /sd, k"j{ lgwf{l/t Ifltk"lt{
/ lghn] :yfgLo lgsfonfO{ ltg'{ kg]{ cGo s'g} /sd eP ;f] /sd ;d]t lnnfd las|L d"Noaf6 s6\6f u/L af+sL
/x]sf] /sd cfk"lt{stf{nfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
49
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] lnnfd las|Laf6 k|fKt ePsf] /sd ;d]taf6 c;"n x'g g;s]sf] /sd
cfk"lt{stf{af6 k|rlnt sfg"g adf]lhd ;/sf/L af+sL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 .
!@%= sfo{ :jLsf/ k|ltj]bg M -!_ ;DkGg ePsf] lgdf{0f sfo{, cfk"lt{ ul/Psf] dfn;fdfg jf k|bfg ul/Psf] ;]jf
:jLsfbf{ ;f]sf] sfo{ :jLsf/ k|lta]bg tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|lta]bgdf b]xfosf s'/f pNn]v x'g' kg]{5 M—
-s_ vl/b ;Demf}tf ;+Vof,
-v_ ;DkGg ePsf] lgdf{0f sfo{, k|fKt ePsf]] dfn;fdfg jf ;]jfsf] ljj/0f,
-u_ lgdf{0f sfo{ ;DkGg ePsf] jf dfn;fdfg jf ;]jf k|fKt ePsf] ldlt,
-3_ ;DkGg lgdf{0f sfo{, k|fKt dfn;fdfg jf ;]jf :jLs[t ePsf] ldlt .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] k|ltj]bg tof/ ePkl5 cfjZos k|ls|of k"/f u/L e'QmfgLsf] nflu ;DalGwt
cfly{s k|zf;g zfvf jf lgsfodf caLnDa n]vL k7fpg'' kg]{5
!@^= e]l/P;g cfb]z M -!_ lgod !$, @( / %) adf]lhd clwsf/ k|fKt clwsf/Ljf6 e]l/P;g cfb]z hf/L ubf{
pklgod -@_, -#_, -$_ / -%_ adf]lhd ug'{ kg]{5 .
-@_ vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt b//]6eGbf a9L b//]6 x'g] u/L e]l/Pzg cfb]z hf/L ug'{ x'b}g . a9L b//]6 x'g]
u/L e]l/Pzg cfb]z hf/L ug'{ kg]{ ePdf cfO{6dsf] b/ ;d]t ljZn]if0f u/L ;DalGwt lgsfoaf6 :jLs[t u/fpg'
kg]{5 .
-#_ vl/b ;Demf}tf adf]lhdsf] lgdf0f{ sfo{df gofF cfO{6d yk ug'{ kg]{ ePdf :yfgLo lgsfon] To:tf] gofF
cfO{6dsf] b/ ;d]t ljZn]z0f u/L b//]6 lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-$_ o; lgod adf]lhd e]l/Pzg cfb]z hf/L ubf{ e]l/Pzgsf] k|s[lt, 7"nf cfO6d, ;fgf cfO6d, Dofb yk
ug'{ kg{] jf gkg{] / kg{] eP slt lbg ug'{ kg{], e]l/Pzg cfO6dsf] b//]6, aLn ckm SjfG6L6Lsf] cfO6dsf] b//]6
eGbf 36La9L, cBfjlws km]/abn hDdf ;Demf}tf d"Nosf] slt k|ltzt ePsf], e]l/Pzg cfb]z adf]lhdsf] ug'{ kg]{
sfdsf] nflu yk /sd sxfFaf6 s;/L h'6fpg], e]l/Pzg cfb]zkl5sf] hDdf–hDdL /sd z'? ;Demf}tf d"Nosf] slt
k|ltzt x'g] :ki6 ?kdf v'nfpg' kg]{5 .
-%_ cfsl:ds sfo{ ug'{kg]{ cj:yf cfO{ t'?Gt yk sfd u/fpg k/]df Ps tx dflysf] clwsf/Ljf6 k"j{
:jLs[tL lnO{ e]l/P;g sfo{ cufl8 a9fpg ;lsg]5 .
!@&= d"No ;dfof]hg M -!_ d"No ;dfof]hg ug{ ;lsg] s'/f vl/b ;Demf}tfdf pNn]v ug'{ kg]{5 .
-@_ vl/b ;Demf}tfdf d"No ;dfof]hgsf] Joa:yf ubf{ b]xfosf s'/fx? ;d]t pNn]v ug{' kg]{5 M—
-s_ d"No ;dfof]hg ug]{ cj:yf,
-v_ lgwf{/0f ug]{ ;"q, ;"q lgwf{/0f ubf{ ;DkGg ePsf] sfddf nfu]sf] >d, ;fdu|L / pks/0fx?sf]
dfq d"No ;dfof]hg x'g] u/L ;"q lgwf{/0f ug'[{ kg]{,
-u_ d"No ;dfof]hgsf]] clwstd /sd,
-3_ v08 -v_ adf]lhdsf] ;'qdf k|of]u ul/g] d"Nosf] ;+/rgf ->d, pks/0f, ;fdu|L, O{Gwgsf] d"No,
cflb_,
-ª_ k|To]s d"No ;+/rgfsf] d"No ;dfof]hg ug{ k|of]u ul/g] ;Dj4 d"No ;"rL -O{G8L;]h_ ,
-r_ d"No ;"rL pNn]v ug{ k|of]u ul/g] d'b|f / e'QmfgL lbg k|of]u ul/g] d'b|f jLrsf] ljlgdo b/sf]
36j9 dfkg ug]{ tl/sf,
-5_ d"No ;dfof]hg ;"q k|of]u ug{ lnOg] cfwf/ ldlt -a];nfOg 8]6_,
-h_ d"No ;dfof]hg ;"q nfu" x'g] ;dosf] cGt/fn,
50
-em_ d"No ;dfof]hg ;"qsf] k|of]uaf6 b]lvg' kg]{ Go"gtd d"No a[l4 / d"No ;dfof]hg ;DjGwL
k|fjwfg nfu" x'g k"/f x'g' kg]{ cGo zt{ tyf jGb]h .
-#_ o; lgod adf]lhd ul/g] d"No ;dfof]hgsf]] clwstd /sd ;fdfGotof z'? ;Demf}tf d"Nosf] kRrL;
k|ltzt eGbf a9L x'g] 5}g . d"No ;dfof]hgsf] /sd ;f] d"No eGbf a9L x'g] ePdf :yfgLo lgsfon] vl/b
;Demf}tf cGTo ug{, ;Demf}tf d"NonfO{ :jLs[t ah]6leq kfg{sf] nflu lgdf{0f Aoj;foL, cfk"lt{stf{, ;]jf k|bfos jf
k/fdz{bftf;+u jftf{ ug{ jf vr{ 36fpg] cGo pkfo canDag ug{ ;Sg] jf yk ah]6 Aoa:yf ul/g] Joj:yf
vl/b ;Demf}tfdf ug{ ;lsg]5 .
!@*= vl/b ;Demf}tfsf] cjlw yk ug{ ;lsg] M -!_ vl/b P]gsf] bkmf %^ adf]lhdsf] cj:yf k/L] vl/b ;Demf}tf
adf]lhdsf] sfd To:tf] ;Demf}tfsf] cjlw leq k"/f ug{ g;lsg] ePdf ;DalGwt lgdf{0f Aoj;foL, cfk"lt{stf{,
;]jf k|bfos jf k/fdz{bftfn]]] sf/0f v'nfO{ vl/b ;Demf}tfsf] Dofb ;lsg' sDtLdf ;ft lbg cufa} ;DalGwt
:yfgLo lgsfodf cjlw yksf] nflu lgj]bg lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lgj]bgk|fKt eP kl5 ;DalGwt :yfgLo lgsfosf k|d'vn] ;f] ;DaGwdf cfjZos
hfFra'em ug{ jf u/fpg ;Sg]5 . To;/L hfFra'em ubf{ jf u/fpbf lghn] b]xfosf s'/f larf/ ug'{ kg]{5 M–
-s_ ;DalGwt lgdf{0f Aoj;foL, cfk"lt{stf{, ;]jf k|bfos jf k/fdz{bftfn] vl/b ;Demf}tf
adf]lhdsf] sfd ;do d} ;DkGg ug{ e/ dUb'/ k|of; u/]sf] lyof] jf lyPg,
-v_ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] lgdf{0f Aoa;foL, cfk"lt{stf{, ;]jf k|bfos jf k/fdz{bftfnfO{
;Demf}tf adf]lhd pknAw u/fpg' kg]{ s'/f pknAw u/fPsf] lyof] jf lyPg,
-u_ sfa" aflx/sf] kl/l:yltsf] sf/0faf6 sfddf l9nfO{ ePsf] xf] jf xf]O{g .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd hf+ra'em ubf{ lga]bgdf plNnlvt sf/0f dgfl;a b]lvPdf tLg dlxgf;Ddsf]
cjlw af]nkq :jLs[t ug]{ clwsf/Ln] / ;f] eGbf a9Lsf] cjlw ;DalGwt :yfgLo lgsfon] yk ug{ ;Sg]5 .
!@(= k"j{ lgwf{l/t Ifltk"lt{ M -!_ vl/b ;Demf}tfdf k"j{ lgwf{l/t Ifltk"lt{sf ;DaGwdf b]xfosf] Joj:yf ug{ ;lsg]5M–
-s_ cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf, ;]jf k|bfos jf lgdf{0f Joj;foLsf] l9nfO{sf] sf/0fn] vl/b ;Demf}tf
adf]lhdsf] sfd ;f] ;Demf}tfdf tf]lsPsf] Dofbdf ;DkGg x'g g;s]df lghn] :yfgLo
lgsfonfO{ ;Demf}tf /sdsf] bz k|ltztdf gj9\g] u/L k|lt lbg ;Demf}tf /sdsf] z'Go
bzdna z'Go kfFr k|ltzt k"a{ lgwf{l/t Ifltk"lt{ lbg' kg]{ t/ lghsf] sfa' aflx/sf] kl/l:ylt
kl/ jf s'g} ulNt jf x]nr]S¥|ofO{ geO{ sfo{;Dkfbg jf cfk"lt{ ug{ l9nf ePdf To:tf] Ifltk"lt{
ltg{ gkg]{,
-v_ v08 -s_ adf]lhdsf] k"j{ lgwf{l/t Ifltk"lt{ ltb{}df ;DalGwt cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf, ;]jf
k|bfos jf lgdf{0f Joj;foL vl/b ;Demf}tf adf]lhdsf] sfo{ ;Dkfbg ug]{ bfloTjaf6 d'Qm
gx'g] .
!#)= aLn jf ljhssf] hfFr M lgdf{0f Aoa;foL, cfk"lt{stf{, ;]jf k|bfos jf k/fdz{bftfn] e'QmfgLsf] nflu k]z u/]sf]
aLn jf ljhs k|fKt ePkl5 :yfgLo lgsfon] To:tf] aLn jf ljhs vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt k|fjwfg
adf]lhdsf] eP gePsf] hf+Fr u/L ;f] cg'?ksf] gePdf ;f]sf] hfgsf/L ;DalGwtcfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL,
;]jfk|bfos jf k/fdz{bftfnfO{ t'?Gt lbg' kg]{5 .
!#!= aLn jf jLhssf] e'QmfgL M -!_ vl/b ;Demf}tf cg';f/ :yfgLo lgsfon] /lgª aLn jf cGo s'g} aLn ljhssf]
e'QmfgL ubf{ b]xfosf s'g} jf ;a} cfwf/ adf]lhd ug{ ;Sg] s'/f pNn]v ug{ ;lsg]5 M–
-s_ dfl;s cfwf/df,
-v_ k|fljlws gfk hfFr u/L gfkL lstfa -d]h/d]G6 j's_ df pNn]v ePsf] jf:tljs sfo{;Dkfbgsf]
cfwf/df,
-u_ vl/b ;Demf}tfdf ;DkGg sfo{ dfkg ug]{ ;"rsfÍ tf]lsPsf]df To:tf] ;"rsfÍ k|fKt eP kl5 /
gtf]lsPsf]df ;DkGg ePsf] sfo{sf] cfwf/df,
-3_ x:tfGt/0f ul/Psf] jf k"/f ul/Psf] sfo{sf] kl/df0fsf] cfwf/df,
51
-ª_ k|lttkqsf] zt{sf] cfwf/df .
-@_ /lgª aLn jf cGo s'g} aLn ljhssf] e'QmfgL lngsf] nflu cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jfk|bfos jf
k/fdz{bftfn] vl/b ;Demf}tf adf]lhd cfjZos kg]{ sfuhft k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd k]z ePsf] /lgª aLn jf cGo s'g} aLn ljhs / sfuhft ;DalGwt clwsf/Ln]
:jLs[t u/]sf] tL; lbgleq vl/b ;Demf}tf cg';f/ :yfgLo lgsfon] To:tf] aLn jf ljhssf] e'QmfgL ug'{ kg]{5 .
-$_ :yfgLo lgsfon] pklgod -#_ adf]lhd e'QmfgL ubf{ l/6]G;g dgL jfkt /lgª jf cGo aLn jf aLhsdf
plNnlvt /sdsf]] kfFr k|ltzt /sd s§f u/L /fVg' kg]{5 .
-%_ vl/b ;Demf}tfdf :yfgLo lgsfon] aLn jf lahs adf]lhdsf] /sd lz3| e'QmfgL u/]df cfk"lt{stf{,
lgdf{0f Joj;foL, ;]jfk|bfos jf k/fdz{bftfn] To:tf] e'QmfgLsf] lglZrt /sd jf k|ltzt 5'6 lbg] s'/f pNn]v
ul/Psf] ePdf :yfgLo lgsfon] To;/L e'QmfgL ubf{ 5'6 /sd s§f u/]/ dfq e'QmfgL lbg' kg]{5 .
-^_ :yfgLo lgsfon] vl/b ;Demf}tfdf b]xfPsf Aoa:yf ug{ ;Sg]5 M–
-s_ vl/b ;Demf}tfdf cl3Nnf] s'g} /lgª aLn jf cGo s'g} aLn ljhsdf n]lvPsf s'/f s'g}
sf/0fa; jf e"na; n]lvg uO{ e'QmfgL /sd ;Rofpg' kg]{ ePdf :yfgLo lgsfo cfkm}n] jf
;DalGwt cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jfk|bfos jf k/fdz{bftfsf] cg'/f]wdf To; kl5sf
/lgª aLn jf cGo s'g} aLn ljhsdf To:tf] e'QmfgL /sd ;Rofpg jf x]/km]/ ug{ ;lsg],
-v_ cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jfk|bfos jf k/fdz{bftfn] vl/b ;Demf}tfsf] zt{ adf]lhd
sfo{;Dkfbg gu/]df :yfgLo lgsfon] /lgª aLn jf cGo s'g} aLn ljhs adf]lhdsf]
e'QmfgL glbg jf sf6\g ;Sg] .
-&_ :yfgLo lgsfon] pklgod -!_ adf]lhdsf] e'QmfgL vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt cjlw leq lbg' kg]{5 . ;f]
cjlw leq e'QmfgL glbPdf vl/b ;Demf}tf adf]lhdsf] Jofh e'QmfgL ug'{ kg]{5 .
-*_ pklgod -!_ sf] v08 -s_, -v_, -u_ / -3_ adf]lhd cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jfk|bfos jf
k/fdz{bftfnfO{ kRrL;xhf/ ?k}+of eGbf a9L /sd e'QmfgL ubf{ PsfpG6 k]oL r]ssf] dfWodaf6 e'QmfgL ug'{
kg]{5 .
!#@= clGtd e'QmfgL M -!_ vl/b ;Demf}tf adf]lhd ;DkGg ePsf] sfo{ ;DalGwt lgsfon] :jLsf/ u/]kl5 To:tf]
lgsfon] cfk"ltstf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jf k|bfos jf k/fdz{bftfnfO{ clGtd e'QmfgL lbg'kg]{ 5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd clGtd e'QmfgL lb+bf lgdf{0f sfo{sf] xsdf q'l6 ;Rrfpg] cjlw ;dfKt ePkl5
sfo{ ;Dkfbg hdfgt / lgod !#! sf] pklgod -$_ adf]lhd s§f ul/Psf] l/6]G;g dgL /sdsf] krf; k|ltzt
/sd lkmtf{ ug'{ kg]{5 . l/6]G;g dgLsf] afsL krf; k|ltzt /sd ;DalGwt cfk"ltstf{, lgdf{0f Joj;foL jf ;]jf
k|bfosn] ;DalGwt cflGtl/s /fh:j sfof{noaf6 cfo ljj/0f k]z u/]sf] k|df0f sfuhft k]z u/] kl5 e'QmfgL
lbg' kg]{5 . t/ q'l6 ;Rrfpg] cjlw leq ;DalGwt lgdf{0f Aoa;foLn] q'l6 g;RofPdf ;DaGwLt lgsfon] l/6]G;g
dgL jf hdfgt jfktsf] /sd k|of]u u/L q'l6 ;Rofpg ;Sg]5 .
-#_ vl/b ;Demf}tfdf lgdf{0f Aoa;foL, cfk"lt{stf{, ;]jf k|bfos jf k/fdz{bftfn] pklgod -!_ adf]lhd
clGtd e'QmfgL lngsf] nflu ;DalGwt lgsfo;+u b]xfosf bfjL jfx]s cGo bfjL gug]{ s'/f pNn]v ug{ ;lsg]5 M—
-s_ ljz]if bfjL,
-v_ vl/b sfo{ ;Dkfbg ubf{ pTkGg ePsf] jf x'g] t];|f] kIf k|ltsf] lgdf{0f Aoa;foL, cfk"lt{stf{,
;]jf k|bfos jf k/fdz{bftfsf] bfloTj,
-u_ vl/b ;Demf}tfsf] ;Dkfbg ubf{ t];|f] kIfsf ;DaGwdf lgdf{0f Aoa;foL, cfk"lt{stf{, ;]jf
k|bfos jf k/fdz{bftfn] Joxf]/]sf] t/ ;DaGwLt lgsfo;+u bfjL gu/]sf] ;dodf hfgsf/L
gePsf] bfoLTj ;DaGwL ;f]wegf{sf] bfjL .
!##= sfo{ ;DkGg k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{ M -!_ vl/b ;Demf}tf adf]lhd lgdf{0f sfo{ ;DkGg ePsf] tL; lbgleq
;DalGwt lgdf{0f Aoa;foLn] lgdf{0f eP adf]lhdsf] gSzf -Ph aLn\6_ :yfgLo lgsfodf k]z ug'{ kg]{5 .
52
-@_ s'g} lgdf{0f sfo{ ;DkGg eO{ q'l6 ;Rofpg] bfoLTjsf] cjlw ;dfKt eP kl5 :yfgLo lgsfosf k|d'vn]
To:tf] lgdf{0f sfo{ :jLs[t 8«OË, l8hfOg jf :k]l;lkms]zg adf]lhd eP gePsf] s'/f k|fljlws sd{rf/Laf6
hfFra'´ u/fO{ sfo{ ;DkGg k|ltj]bg tof/ u/fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd hfFra'em ug]{ k|fljlwsn] ;DkGg lgdf{0f sfo{ :jLs[t 8«OË, l8hfOg jf
:k]l;lkms]zg adf]lhd eP gePsf] hF+r u/L :yfgLo lgsfo ;dIf k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] lgdf{0f eP adf]lhdsf] gSzf / pklgod -#_ adf]lhd k]z ePsf]] sfo{ ;DkGg
k|ltj]bg ;DalGwt :yfgLo lgsfon] af]nkq :jLs[t ug]{ clwsf/L ;dIf k]z ug'{ kg]{5 / :yfgLo lgsfosf] k|d'v
/ af]nkq :jLs[t ug]{ clwsf/L Pp6} JolQm ePdf lgh eGbf Ps tx dflysf] clwsf/L ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] clwsf/Ln] cfjZos b]v]df sfo{;DkGg k|ltj]bgdf plNnlvt laifosf ;DaGwdf
cfkm}+n] hfFra'´ ug{ jf s'g} k|fljlws sd{rf/L jf k|fljlws sd{rf/Lx?sf] 6f]nL dfkm{t hfFra'´ u/fpg ;Sg]5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd hfFra'em ubf{ ;DkGg lgdf{0f sfo{ :jLs[t 8«OË, l8hfOg jf :k]l;lkms]zg
adf]lhdsf] ePsf] kfOPdf To:tf] clwsf/Ln] To:tf] lgdf{0f sfo{ :jLs[t ug'{ kg]{5 .
-&_ pklgod -^_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg pklgod -$_ adf]lhd sfo{ ;DkGg k|ltj]bg k]z ePsf]
ldltn] k}+tfnL; lbg leq pklgod -%_ adf]lhd hfFra'em ug]{ sfo{ ;DkGg gePdf To:tf] lgdf{0f sfo{ :jtM
:jLs[t ePsf] dflgg]5 .
-*_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg pklgod -#_ adf]lhd k]z ePsf] sfo{ ;DkGg
k|lta]bg bznfv ?k}+ofF;Ddsf] lgdf{0f sfo{sf] xsdf eP clwsf/ k|fKt clwsf/L] k|fljlws eP lgh cfkm}n] hfFr
u/L / k|fljlws geP cGo k|fljlws sd{rf/Laf6 hFrfpg ;Sg]5 . To;/L hfFr ubf{ jf u/fpbf To:tf] lgdf{0f sfo{
:jLs[t 8«OË, l8hfOg jf :k]l;lkms]zg adf]lhd ePsf] kfOPdf lghn] sfo{ ;DkGg k|lta]bg :jLs[t ug'{ kg]{5 /
sfo{ ;DkGg ePsf] s'/fsf] hfgsf/L Ps tx dflysf] clwsf/LnfO{ lbg' kg]{5 .
-(_ o; lgod adf]lhd sfo{ ;DkGg k|ltj]bg :jLs[t ePkl5 :yfgLo lgsfon] ;DalGwt lgdf{0f Joj;foLnfO{
sfo{ ;DkGg k|df0f kq -js{ sDKnL;g ;l6{lkms]6_ lbg' kg]{5 .
!#$= ;do eGbf cl3 sfd ;DkGg ug]{nfO{ k'/:sf/ lbg ;lsg] M -!_ nfut cg'dfg / af]nkq ;DjGwL sfuhft tof/
ubf{sf jvt g} tf]lsPsf] ;do eGbf cufj} sfo{ ;DkGg ug]{ lgdf{0f Joj;foLnfO{ k'/:sf/sf] Joj:yf ug'{ kg]{ u/L
vl/b ;Demf}tfdf pNn]v ePdf ;Demf}tfdf tf]lsPsf] cjlw eGbf cl3 sfd ;DkGg ug]{ lgdf{0f Aoj;foLnfO{
k'/:sf/ lbg ;Sg] Joj:yf ug{ ;lsg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k'/:sf/sf] /sd lgwf{/0f ubf{ vl/b ;Demf}tfdf tf]lsPsf] ;do eGbf hlt lbg
cl3 sfo{ ;DkGg ePsf] xf] Tolt lbgsf nflu pklgod -#_ adf]lhdsf] cfwf/df lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] b/ lgwf{/0f ubf{ lgdf{0f Joa;foLn] vl/b ;Demf]}tfdf tf]lsPsf] cjlwleq sfd
;DkGg ug{ g;s] jfkt b}lgs ?kdf hlt /sd :yfgLo lgsfonfO{ k"j{ lgwf{l/t Ifltk"lt{ ltg'{ kg]{ xf] Tolt g}
/sd a/fa/sf] b/ lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-$_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg k'/:sf/sf] s"n /sd ;Demf}tf /sdsf] kfFr k|ltzt
eGbf a9L x'g] 5}g .
!#%= ;'lj:tfsf] cfwf/df vl/b ;Demf}tfsf] cGTo ubf{ lbg' kg]{ e'QmfgL M -!_ :yfgLo lgsfon] vl/b P]gsf] bkmf %( sf]
pkbkmf -$_ adf]lhd ;fj{hlgs lxtsf] nflu ;'lj:tfsf] cfwf/df ;Demf}tfsf] cGTo u/]sf]df ;DalGwt cfk"lt{stf{,
lgdf{0f Joj;foL, k/fdz{bftf jf ;]jf k|bfosnfO{ b]xfo adf]lhdsf] /sd e'QmfgL lbg' kg]{5 . To;/L e'QmfgL lb+bf,
lghn] s'g} k]ZsL /sd lnPsf] /x]5 eg] To:tf] k]ZsL s6fP/ dfq e'QmfgL lbg' kg]{5 M–
-s_ :jLsfo{ ?kdf ;DkGg eO{ ;s]sf] sfo{, cfk"lt{ jf ;]jf jfkt ug'{ kg]{ e'QmfgL af+sL eP ;f]
e'QmfgL,
-v_ vl/b ;Demf}tf adf]lhd :yfgLo lgsfosf] k|of]hgsf] nflu pTkflbt dfn;fdfgsf] d"No, lgdf{0f
:yndf NofOPsf lgdf{0f ;fdfu|L,
-u_ lgdf{0f :ynaf6 pks/0f x6fpg nfUg] dgfl;j vr{,
53
-3_ lgdf{0f sfo{df dfq nufO{Psf ljb]zL sd{rf/Lsf] :jb]z lkmtL{ vr{,
-ª_ cfjZos eP lgdf{0f sfo{sf] ;+/If0f / ;'/Iff vr{ .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg :yfgLo lgsfon] ;fj{hlgs lxtsf] nflu ;'lj:tfsf]
cfwf/df vl/b ;Demf}tf cGTo ug{ lbPsf] ;"rgf cfk"lt{stf{n] k|fKt u/]sf] ldltn] ;ft lbgleq l;kd]G6sf] nflu
tof/ x'g] / tof/ ePsf dfn;fdfg To:tf] ;Demf}tfsf zt{ / d"Nodf :jLsf/ ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ df plNnlvt dfn;fdfg afx]s cGo ;fdfgsf] ;DjGwdf :yfgLo lgsfon] b]xfo adf]lhd
ug{ ;Sg]5
-s_ dfn;fdfgsf] s'g} c+z k"/f u/fO{ ;Demf}tfdf plNnlvt zt{ / d"Nodf k|fKt ug]{, jf
-v_ afFsL /x]sf dfn;fdfgsf] cfk"lt{ cfb]z /4 ug]{ / cfk"lt{stf{n] cf+lzs ?kdf tof/ u/]sf]
dfn;fdfg jf ;]jf / ;Demf}tf cGTo x'g' cufj} cfk"lt{stf{n] vl/b u/]sf] ;fdfu|L jf kf6{k'hf{
jfkt cfk;L ;xdltaf6 d~h'/ ul/Psf] /sd lghnfO{ e'QmfgL ug]{ .
!#^= vl/b ;Demf}tf pNn+3g eP k|fKt x'g] pkrf/ M -!_ vl/b ;Demf}tfdf cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf, ;]jf k|bfos jf
lgdf{0f Joj;foLn] vl/b ;Demf}tfsf] pNn+3g u/]df :yfgLo lgsfonfO{ k|fKt x'g] pkrf/ pNn]v ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf pkrf/ vl/b P]gsf] bkmf %( df n]lvPsf] cltl/Qm b]xfo adf]lhd x'g ;Sg]
5g\ M—
-s_ q'l6k"0f{ sfo{ c:jLsf/ ug]{,
-v_ q'l6k"0f{ dfn;fdfg tTsfn x6fpg] / ;DalGwt cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joa;foL, k/fdz{bftf jf
;]jf k|bfosaf6 k|lt:yfkg ug{ nufpFg],
-u_ ;dodf sfo{ ;Dkfbg x'g g;s] jfktsf] k"j{{ lgwf{l/t Ifltk"lt{ k|fKt ug]{,
-3_ ;Demf}tfsf] cGTo ug]{ / ;Demf}tf adf]lhdsf] sfd gug]{ cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL, ;]jf
k|bfos jf k/fdz{bftfsf] vr{df To:tf] sfo{ ;DkGg u/fpg],
-ª_ cfg'iff+lus Ifltk"lt{ e/fpg],
-r_ k|rlnt sfg"g jf vl/b ;Demf}tf adf]lhd pknAw x'g] cGo pkrf/ .
!#&= ljjfb ;dfwfg ;DaGwL ;+oGq M vl/b ;Demf}tfdf ;f] ;Demf}tf sfof{Gjogsf] s|ddf :yfgLo lgsfo / ;Demf}tf
k|fKt ug]{ AolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgL aLr s'g} ljjfb pTkGg ePdf ;f] ljjfb ;dfwfg ug]{ ;+oGq ;Demf}tfdf
pNn]v ug{ ;lsg]5 . ljjfb ;dfwfg ug]{ ;+oGq pNn]v ubf{ bzs/f]8 ?k}ofF;Dd ;Demf}tf d"No ePsf] vl/b
;Demf}tfsf] ljjfbsf] ;dfwfg lg0f{ostf{ -P8h'l8s]6/_ åf/f / a9L ;Demf}tf d"No ePsf] vl/b ;Demf}tfsf]
ljjfbsf] ;dfwfg tLg ;b:oLo ljjfb ;dfwfg ;ldlt -l8:Ko"6 P8\h'l8s]zg jf]8{+_ åf/f ug'{ kg]{ s'/f pNn]v ug{
;lsg]5 . lg0f{ostf{sf] lgo'lQm / ljjfb ;dfwfg ;ldltsf] u7g tyf sfd, st{Jo / clwsf/ ;Demf}tfdf pNn]v
eP adf]lhd x'g]5 .
!#*= dWo:ysf] dfWod4f/f ljjfb ;dfwfg ug]{ M lgod !#& adf]lhdsf] ;+oGqjf6 tf]lsPsf] ;doleq lg0f{ok|fKt
gePdf jf lg0f{odf s'g} kIfnfO{ lrQ ga'em]df jf aGwgsf/L gePdf ;f]kIfn] To:tf] lg0f{o ePsf] ldltn] tL;
lbgleq vl/b ;Demf}tfdf sfo{ljlw pNn]v ePsf]df ;f]xL adf]lhd / gePsf]df k|rlnt sfg"g adf]lhd dWo:ysf]
dfWod4f/f To:tf] ljjfb ;dfwfg ug]{ sf/jfxL z'? ug'{ kg]{5 . dWo:ytf ;DaGwL sf/afxL sfo{ rfn" /x]s}
cj:yfdf jf k"/f ePkl5 klg z'? x'g ;Sb5 .
!#(= k/fdz{ ;]jf vl/b ;DaGwL Joj:yf M -!_ bznfv ?k}ofF eGbf sd /sdsf] k/fdz{ ;]jf cfkm\gf] sfof{nodf lgod
&) adf]lhd /flvPsf] df}h'bf ;"rLdf /x]sf k/fdz{bftfaf6 lnlvt ?kdf k|fljlws / cfly{s k|:tfj 5'§f 5'§}
vfddf dfu u/L vl/b ug{ ;Sg]5 .
o; pklgod adf]lhd vl/b ubf{ sDtLdf tLg j6f k/fdz{bftfaf6 k|:tfj k|fKt u/L ug{' kg]{5 / u'0f:t/ /
nfut ljlw -SjfnL6L P08 si6 j]; ;]n]S;g_ cg';f/ 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
54
-@_ bznfv ?k}ofF eGbf a9L d"Nosf] k/fdz{ ;]jfsf] nflu vl/b P]gsf] bkmf #) adf]lhd ;+lIfKt ;"rL tof/
u/L ;f]df k/]sf cfzokqbftfx?af6 vl/b P]gsf] bkmf #! cg';f/ k|:tfj dfu u/L vl/b ug'{ kg]{5 .
-#_ k/fdz{bftfsf] 5gf}6 ubf{ vl/b P]gsf] bkmf #! pkbkmf -$_ df pNn]v ePsf ljlwx?dWo]af6 ug{
;lsg]5 . k|:tfj ;DaGwL sfuhftdf 5gf}6 ljlw pNn]v ug'{ k5{.
-$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} Joj:yf ePklg :yfgLo lgsfonfO{ pkof]uL / cfjZos kg]{ tfnLd,
uf]i7L / ;]ldgf/ h:tf ljifodf ;]jf lng k/]df Psnfv ?k}ofF;Ddsf] k/fdz{ ;]jfdf clwsf/ k|fKt clwsf/L
cfk}+mn] / ;f]eGbf dflysf] /sdsf] xsdf Ps tx dflysf] clwsf/Lsf] :jLs[lt lnO{ ;f]e}m jftf{af6 vl/b ug{
;lsg]5 .
!$)= sfo{ If]qut zt{ -6d{ ckm l/km/]G;_ tof/ ug'{kg]{ M– -!_ :yfgLo lgsfon] k/fdz{ ;]jf vl/b ug{sf] nflu
b]xfosf s'/f ;lxtsf] sfo{ If]qut zt{ tof/ ug'{ kg]{5 M–
-s_ k/fdz{bftfn] ug'{ kg]{ sfdsf] k[i7e"ld / p2]Zo,
-v_ k/fdz{bftfsf] sfo{ If]q / lghn] ;Dkfbg ug'{ kg]{ sfd,
-u_ sfd;+u ;DalGwt cWoog tyf cfwf/e"t tYofÍ pknAw eP ;f]sf] ljj/0f,
-3_ k/fdz{bftfn] :yfgLo lgsfonfO{ s'g} 1fg jf zLk x:tfGt/0f ug{' kg]{ eP ;f] ;DjGwL ljj/0f
-ª_ tflnd k|bfg ug'{kg]{ eP tflnd lbg' kg]{ sd{rf/Lsf] ;+Vof,
-r_ k/fdz{bftfsf] d'Vo hgzlQmsf] sfd tyf of]Uotf / lghn] ug'{ kg]{ sfdsf] nflu nfUg]
cg'dflgt ;do,
-5_ k/fdz{bftfn] sfd z'? ug]{ / ;Dkfbg u/L;Sg' kg]{ ;do,
-h_ :yfgLo lgsfon] k/fdz{bftfnfO{ pknAw u/fpg] ;"rgf, ef}lts ;'ljwf, pks/0fsf] ljj/0f, /
-em_ k/fdz{bftfn] k]z ug'{ kg]{ k|ltj]bg, tYofÍ, gS;f, ;e]{ k|ltj]bg cflbsf] ljj/0f .
!$!= cfzo kq dfu u/L ;+lIfKt ;"rL tof/ ug'{ kg]{M -!_ :yfgLo lgsfon] bznfv ?k}ofF eGbf a9L d"Nosf] k/fdz{
;]jf vl/b ug{ vl/b P]gsf] bkmf #) adf]lhd ;"rgf k|sfzg u/L cfzokq dfu ug'{ kg]{5
-@_ ;fdfGotof tLgs/f]8 ?k}ofF eGbf a9L /sdsf] k/fdz{;]jf vl/b ug'{ k/]df cGt/f{li6«o:t/sf] cfzo kq
dfu ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhdsf] cfzokq dfu ug]{ ;"rgfdf b]xfosf s'/fx? v'nfpg' kg]{5 M—
-s_ :yfgLo lgsfosf] gfd / 7]ufgf,
-v_ k|:tfljt sfd jf cfof]hgfsf] ;fdfGo ljj/0f,
-u_ k|:tfljt sfdsf] vr{ Joxf]g]{ ;|f]t,
-3_ cfzokqbftfsf] of]Uotf,
-ª_ cfzokqbftf kmd{ jf sDkgL eP,–
-!_ kmd{ jf sDkgLsf] ljj/0f, ;+u7g / sd{rf/L
-@_ b'O{ jf b'O{ eGbf a9L kmd{ jf sDkgLn] ;d"x, ;+u7g jf ;+o'Qm pkqmdsf] ?kdf
k/fdz{ ;]jf lbg] eP To:tf kmd{ jf sDkgLsf] gfd, 7]ufgf, ljj/0f tyf d'Vo eO{
sfd ug]{ kmd{ jf sDkgLsf] gfd,
-#_ ljut kfFr jif{df ;DkGg u/]sf] ;dfg k|s[ltsf] sfd / :yfgsf] ljj/0f,
-$_ k|:tfljt sfo{df ;+nUg x'g] k|d'v hgzlQmsf] a}olQms ljj/0f .
-r_ JolQmut k/fdz{bftfsf] xsdf laut tLg jif{df ;DkGg u/]sf] ;dfg k|s[ltsf] sfd / :yfgsf]
ljj/0f tyf lghsf] a}olQms ljj/0f,
55
-5_ k|:tfljt sfo{ ;DkGg ug{ nfUg] cg'dflgt ;do,
-h_ ;+lIfKt ;"rLdf k/]sf JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLjf6 dfq k/fdz{ ;]jf vl/b ;DjGwL k|:tfa
dfu ul/g] s'/f,
-em_ cfzokqbftfn] k]z ug'{kg]{ sfuhftx?,
-`_ cfzokq tof/ ug]{ lgb]{zg / cfzo kq k]z ug]{ clGtd ldlt tyf :yfg,
-6_ :yfgLo lgsfo;+u ;Dks{ ug]{ 7]ufgf / ;Dks{ JolQm .
-$_ cGt/f{li6|«o:t/sf] cfzokq df+u ubf{ ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] :jLs[tL lng' kg]{5 .
-%_ cGt/{fli6«o:t/sf] cfzokqbftfsf] 5gf}6 ubf{ ljleGg d'n's, k[i7e"dL / :yfgLo Ph]G6 /x]sf] kmd{ jf
sDkgLsf]] 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-^_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgf adf]lhd cfzo kq k]z gug]{ Voflt k|fKt k/fdz{bftf;+u ;Dks{ u/L lghsf]
gfd ;lIfKt ;"rLdf ;dfj]z ug{ ;lsg]5 .
-&_ pklgod -!_ adf]lhd ;"rgf k|sfzg ubf{ jf pklgod -^_ adf]lhd gfd ;dfj]z ubf{ sDtLdf tLgj6f
cfzokqbftf 5gf}6 x'g g;s]df k'gM ;"rgf k|sfzg u/L cfzo kq dfu ug'{ kg]{5 .
-*_ pklgod -&_ adf]lhd bf]>f] k6s ;"rgf k|sfzg ubf{ klg sDtLdf tLgj6f cfzo kq 5gf}6 x'g
g;s]df 5gf}6 ePsf hlt cfzokqbftfsf] dfq ;"rL sfod ug{ ;lsg]5 .
-(_ o; lgod adf]lhd tof/ ePsf] ;"rLsf] hfgsf/L cfzo kq k]z ug]{ ;a} cfzokq bftfnfO{ lbg' kg]{5 .
!$@= k|:tfj dfu ug]{ M -!_ lgod !$! adf]lhd ;+lIfKt ;"rL tof/ ePkl5 :yfgLo lgsfon] ;f] ;"rLdf k/]sf
cfzokqbftfx?nfO{ k|:tfj ;DaGwL sfuhft, x'nfs, s'l/o/ jf JolQm dfkm{t k7fO{ sDtLdf tL; lbgsf] ;do
lbO{ lghx?af6 k|:tfj dfu ug'{ kg]{5 . To;/L k7fOg] k|:tfj ;DaGwL sfuhftsf] s'g} z'Ns nfUg] 5}g .
-@_ k|:tfj ;DaGwL sfuhftdf vl/b P]gsf] bkmf #! df plNnlvt s'/fsf cltl/Qm b]xfosf s'/fx? pNn]v
ug'{ kg]{5 M—
-s_ k|:tfa dfu kq,
-v_ k|:tfjbftfn] k|:tfj u/]sf] k|d'v hgzlQmn] cfkm\gf] xfn;fn}sf] a}olQms laa/0f ;To / k"0f{
/x]sf] s'/f k|dfl0ft u/]sf] x'g' kg]{ Joxf]/f,
-u_ k|fljlws k|:tfj d"NofÍg u/] kl5 dfq cfly{s k|:tfa vf]lng] s'/f,
-3_ k|fljlws k|:tfjdf k|:tfjbftfn] k|fKt ug'{ kg]{ plQ0ff{Í,
-ª_ k|:tfjbftfn] ;DalGwt sfdsf] nflu cfˆgf] 5'§} sfo{ of]hgf tyf hgzlQm k|:tfa ug{ ;Sg] jf
g;Sg],
-r_ k|:tfabftfn] sfo{If]qut zt{df l6Kk0fL ug{ ;Sg] jf g;Sg],
-5_ k|:tfljt sfo{ ug{ cfjZos kg]{ /sd Joxf]g]{ ;|f]t .
-#_ :yfgLo lgsfon] k|:tfj ;DaGwL sfuhftdf k|:tfj d"Nof+Ígsf] cÍef/ pNn]v ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd cÍef/ pNn]v ubf{ b]xfo adf]lhd ug'{ kg]{5 M–
-s_ k|:tfjsf] 5gf}6 u'0f:t/ / nfut ljlw ckgfO{ ul/g] ePdf sfdsf] k|s[lt / hl6ntf cg';f/
k|fljlws tyf cfly{s k|:tfjsf] s"n cÍef/ Ps;o x'g] u/L / To:tf] s"n cÍef/ dWo]
k|fljlws k|:tfjsf] s"n cÍef/ ;Q/Lb]lv gAa] / cfly{s k|:tfjsf] cÍef/ tL;b]lv bz;Dd
x'g] u/L lgwf{/0f ug{' kg]{5,
-v_ k|:tfjsf] 5gf}6 u'0f:t/ ljlw, lglZrt ah]6 ljlw / Go"g nfut ljlw ckgfO{ ul/g] ePdf
k|fljlws k|:tfjsf] s"n c+Íef/ Ps;o x'g] u/L lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
56
-%_ lglZrt ah]6 ljlwaf6 k/fdz{bftfsf] 5gf}6 ug{ k|:tfj cfJxfg ubf{ pknAw ah]6 k|:tfjdf v'nfpg'
kg]{5 .
-^_ k|:tfj ;DaGwL sfuhftdf k/fdz{bftfsf] 5gf}6 ug{ cÍef/ pNn]v ubf{ ;fj{hlgs lgsfon] b]xfo
adf]lhdsf] cÍsf] ;Ldf ggf£g] u/L sfdsf] k|s[lt / hl6ntf cg';f/ pko'Qm cÍ pNn]v ug{' kg]{5 M—
-s_ k|:tfjbftfsf] vf; sfdsf] cg'ej s"n cÍsf] bz k|ltzt;Dd
-v_ sfo{ ;Dkfbg ug]{ tl/sf / sfo{ If]qut zt{
k|ltsf] k|efju|fxLtf -d]yf]8f]nf]hL P08 l;:kf]G;Leg];
6' 6D;{ ckm l/km/]G;_
s"n cÍsf] aL;b]lv krf; k|ltzt;Dd
-u_ d'Vo d'Vo hgzlQmsf] of]Uotf / cg'ej s"n cÍsf] tL;b]lv ;f7L k|ltzt;Dd
-3_ k|ljlw x:tfGt/0f jf tflnd s"n cÍsf] bz k|ltzt;Dd
-ª_ :jb]zL hgzlQmsf] ;xeflutf s"n cÍsf] bz k|ltzt;Dd
hDdf s"n cÍ !))
-&_ pklgod -^_ sf] v08 -ª_ df plNnlvt cÍef/ /fli6«o:t/sf] k|:tfjsf] xsdf nfu" x'g] 5}g .
-*_ pklgod -^_ df plNnlvt ;a} d"NofÍgsf cfwf/nfO{ tLg j6f pk–cfwf/df ljefhg u/L ;f] jfktsf]
cÍ ;d]t lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
-(_ pklgod -#_ adf]lhd cÍef/ pNn]v ubf{ pQL0ff{Í ;d]t pNn]v ug'{ kg]{5 .
!$#= k|:tfj tof/ ug{ lbO{g] lgb]{zgdf pNn]v ug'{ kg]{ s'/fMM– vl/b P]gsf] bkmf #! sf] pkbkmf -@_ sf] v08 -u_
adf]lhdsf] k|:tfa tof/ ug{ k|:tfabftfnfO{ lbOg] lgb]{zgdf ;fj{hlgs lgsfon] b]xfosf s'/f pNn]v ug'{
kg]{5 M—
-s_ cfly{s k|:tfa / k|fljlws k|:tfasf] 9fFrf,
-v_ k|fljlws / cfly{s k|:tfa tof/ ug]{ t/Lsf,
-u_ sfd slt r/0fdf k"/f x'g,] yk sfd lbg ;lsg] g;lsg] s'/f,
-3_ k|:tfa ;DjGwL sfuhftsf ;DaGwdf k|:tfjbftfn] s'g} hfgsf/L lng' kg]{ eP To:tf] hfgsf/L
lng ;lsg] tl/sf,
-ª_ k|:tfljt sfdsf] s'g} c+z k/fdz{bftfn] ;j–sG6«ofS6df lbg ;Sg] g;Sg] s'/f,
-r_ ;fj{hlgs lgsfon] pknAw u/fpg] ;"rgf, ;]jf, pks/0f ;DaGwL hfgsf/L,
-5_ k|:tfj k]z ug'{ cl3 k|:tfjbftfsf] a}7s x'g] gx'g] s'/f,
-h_ k|:tfj dfGo x'g] cjlw,
-em_ k|:tfljt vl/b sf/jfxL cGtu{t ;[hgf x'g] s'g} dfn;fdfg cfk"lt{, lgdf{0f sfo{, cGo ;]jf jf
k/fdz{ ;]jf ;DaGwL sfd k/fdz{bft[ kmd{ jf lgh;Fu ;Da4 AolQm ;+:yfnfO{ lb+bf k|:tfljt
k/fdz{ ;]jf ;+usf] :jfy{ aflemg ;S5 eGg] ;fj{hlgs lgsfonfO{ nfu]df To:tf] k|:tfabftf
jf AolQmnfO{ To:tf] sfd lbg g;lsg] s'/f,
-`_ k|:tfjbftf / lghsf] hgzlQmn] ltg{'kg]{ s/ jf/]sf] hfgsf/L / k|:tfjbftfn] s/ jf cGo s'g}
ljifodf yk hfgsf/L lng rfx]df lghn] ;Dks{ ug'{ kg]{ cflwsfl/s cGo lgsfo,
-6_ k|:tfjsf] efiff,
-7_ ;fj{hlgs lgsfon] k|:tfj ;DaGwL sfuhft ;+zf]wg ug]{ sfo{ljlw,
-8_ k|:tfj k]z ug]{ t/Lsf,
-9_ k|:tfj vf]Ng] tl/sf,
-0f_ uf]klgotf ;DaGwL zt{ .
57
!$$= k/fdz{ ;]jf vl/b ljlwsf] 5gf}6M -!_ :yfgLo lgsfon] b]xfosf] sfdsf] nflu k/fdz{ ;]jf vl/b ubf{ u'0f:t/
ljlw 5gf}6 u/L vl/b ug{ ;Sg]]5 M—
-s_ jx'If]]qLo -dN6L ;]S6/n_ ;DefJotf cWoog, 3fts kmf]x/d}nf Aojl:yt ug]{ Pj+ tx nufpg]
;+oGqsf] l8hfOg, zx/L u'?of]hgfsf] l8hfOg, ljQLo If]q ;'wf/ h:tf k/fdz{bftfaf6 ck]lIft
sfo{ :ki6?kdf olsg ug{ g;lsg] k|s[tLsf] / k/fdz{bftfaf6 vf]hk"0f{ k|:tfjsf] ck]Iff u/]sf]
sfd,
-v_ 7"nf afFw jf k|d'v k"jf{wf/ lgdf{0fsf] ;DefJotf cWoog jf ;+/rgfTds OlGhlgo/LË l8hfOg,
/fli6«o dxTjsf gLlt ;DaGwL cWoog, pRr bIftf cfjZos kg{] / eljiodf ulDe/ tyf
b"/ufdL k|efa kfg]{ lsl;dsf] sfd,
-u_ Joj:yfkg k/fdz{, If]qut -;]S6/n_ tyf gLltut cWoog h:tf ;]jfsf] d"No sfdsf]
u'0f:t/df lge{/ x'g] jf JolQm, ;+:yf lkR5] ;f/e't ?kdf cnu cnu tl/sfaf6 ;Dkfbg ug{
;lsg] / k|lt:klw{ k|:tfasf] nfut t'ngf ug{ g;lsg] lsl;dsf] sfd .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd u'0f:t/ ljlw 5gf}6 ug{ :yfgLo lgsfosf] :jLs[lt lng' kg]{5 .
-#_ n]vfk/LIf0f, ;fdfGo OlGhlgo/LË l8hfOg tyf vl/b Ph]G6 h:tf /fd|/L cEof; eO;s]sf, lgoldt
k|s[ltsf / sd nfut nfUg] sfdsf nflu Go"g nfut ljlw 5gf}6 ug{ ;lsg]5 .
-$_ s'g} sfd ug{ pRr:t/sf] ljz]if1tf cfjZos k/]df jf k/fdz{bftf lgo'Qm ug]{ ;do Go"g ePdf jf
cfjZos sfo{ ;DkGg ug{ s]xL k/fdz{bftf dfq of]Uo ePdf k/fdz{bftfnfO{ of]Uotfsf] cfwf/df lgo'Qm ug{
;lsg]5 .
!$%= k|:tfj vf]Ng] tl/sfM -!_ :yfgLo lgsfon] vl/b P]gsf] bkmf #@ adf]lhd k|:tfa vf]Nbf k|:tfabftf jf lghsf]
k|ltlglwsf] /f]xa/df vf]Ng' kg]{5 .
t/ k|:tfabftf jf lghsf] k|ltlglw pkl:yt gePsf] sf/0fn] k|:tfj vf]Ng afwf kg]{ 5}g .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfj vf]Ng' cl3 :yfgLo lgsfon] Dofb gf3L k|fKt x'g cfPsf] k|:tfjsf] vfd /
/Ltk"j{s btf{ ePsf k|:tfjsf] vfdnfO{ 5'6\ofO{ Dofb gf3L k|fKt x'g cfPsf k|:tfj gvf]nL ;DalGwt
k|:tfjbftfnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 . To;/L lkmtf{ ul/Psf] s'/f, ldlt / ;do vl/b sf/jfxLsf] k|ltj]bgdf v'nfpg'
kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd k|:tfj lkmtf{ u/] kl5 :yfgLo lgsfon] /Lt k"j{s btf{ ePsf k|:tfjsf] aflx/L
vfd qmd} ;+u vf]nL ;f] vfd;+u /x]sf] k|fljlws k|:tfjsf] vfd vf]nL b]xfosf s'/f k9]/ ;'gfO{ ;f]sf] d'r'Nsf tof/
ug'{ kg]{5 M–
-s_ k|:tfjbftfsf] gfd / 7]ufgf,
-v_ k|:tfjdf k|:tfjbftfsf] x:tfIf/ eP gePsf],
-u_ k|:tfj ;DaGwL sfuhftdf ;RofO{Psf] jf s]/d]6 u/]sf]df k|:tfjbftf jf lghsf] k|ltlglwn]
x:tfIf/ u/] gu/]sf],
-3_ ;fj{hlgs lgsfon] pko'Qm 7fg]sf] cGo cfjZos s'/fx? .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] d'r'Nsfdf pkl:yt k|:tfjbftf jf lghsf] k|ltlglwsf] b:tvt u/fpg' kg]{5 .
-%_ pklgod -#_ adf]lhd vf]nLPsf] k|fljlws k|:tfj ozflz3| d"NofÍg ;ldltdf k7fpg' kg]{5 .
!$^= k|fljlws k|:tfjsf] d"NofÍg ug]{ tl/sfM -!_ k|fljlws k|:tfj d"NofÍg ubf{ d"NofÍg ;ldltsf k|To]s ;b:on] 5'§f
5'§} ?kdf lgod !$@ sf] pklgod -^_ df plNnlvt cfwf/ adf]lhd d"NofÍg u/L k|:tfjbftfn] k|fKt u/]sf] cÍ
olsg ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cÍ olsg eP kl5 ;f] ;ldltsf] k|To]s ;b:on] k|bfg u/]sf] cÍ u0fgf u/L ;f]
;ldltn] To:tf] k|:tfan] k|fKt u/]sf] cf}ift cÍ lgsfNg' kg]{5 .
58
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd d"NofÍg kl5 d"NofÍg ;ldltn] lgod !$@ sf] pklgod -(_ adf]lhdsf]
pQL0ff{+Í k|fKt ug{] k|:tfjbftfx?sf] ;"rL tof/ ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] ;"rL tof/ ubf{ pRrtd c++s k|fKt ug{] k|:tfjbftfb]lv s|d};+u tof/ ug'{
kg]{5 .
-%_ d"NofÍg ;ldltn] k|fljlws k|:tfjsf] d"NofÍgsf] sfo{ ;dfKt gx'Gh]n cfly{s k|:tfj vf]Ng x'+b}g .
-^_ pklgod -#_ adf]lhdsf] ;"rLdf /x]sf k|:tfjbftfsf] dfq lgod !$( adf]lhd cfly{s k|:tfj vf]nLg]5 .
-&_ pklgod -#_ adf]lhdsf] ;"rLdf ;dfa]z x'g g;s]sf k|:tfjbftfsf] k|:tfj gvf]nL ;DalGwt
k|:tfjbftfnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
!$&= d"NofÍg k|ltj]bg tof/ ug'{kg]{ M -!_ d"NofÍg ;ldltn] lgod !$^ adf]lhdsf] d"NofÍg ;DaGwL sf/jfxL kl5
k|:tfjsf] u'0f:t/ ;DaGwdf k|ltj]bg tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdf b]xfosf s'/fx? ;d]t k|To]s k|:tfjsf] ;fk]lIfs ;jntf, b'j{ntf /
d"NofÍgsf] kl/0ffd pNn]v ug'{ kg]{5 M–
-s_ k|:tfjbftfsf] gfd / 7]ufgf,
-v_ k|:tfjbftf jf lghsf] clwsf/ k|fKt k|ltlglwsf] ;lx5fk eP jf gePsf],
-u_ k|:tfjbftf k|:tfj k]z ug{ sfg"g adf]lhd of]Uo ePsf]] k'i6\ofO{ ug]{ sfuhftx? k]z eP jf
gePsf],
-3_ ;+o'Qm pkqmd ;DaGwL ;Demf}tf cfjZos eP ;f] k]z eP jf gePsf],
-ª_ k|:tfj ;DjGwL sfuhftdf k|:tfjbftfnfO{ lbOPsf] lgb]{zg cg'?k k|:tfj k"0f{ eP jf gePsf]],
-r_ k|To]s k|:tfjsf] ;fk]lIft ;antf, b'j{ntf / d"NofÍgsf] kl/0ffd .
!$*= k|fljlws k|:tfj d"NofÍg ubf{ 5gf}6 ePsf] k|:tfjbftfnfO ;"rgf lbg' kg]{ M -!_ lgod !$^ sf] pklgod -#_
adf]lhdsf] ;"rLdf ;dfa]z ePsf k|:tfjbftfnfO{ cfly{s k|:tfj vf]Ng] :yfg, ldlt / ;do pNn]v u/L ;f] ldlt
/ ;dodf pkl:yt x'g ;"rgf lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|:tfjbftfnfO{ pkl:yt x'g ;"rgf lb+bf /fli6«o:t/sf]] k|:tfjsf] xsdf sDtLdf
;ft lbg / cGt/f{li6«o :t/sf] k|:tfjsf] xsdf sDtLdf kGw| lbgsf] cjlw lbg' kg]{5 .
-#_ pQL0ff{+Í k|fKt gug]{ k|:tfjbftfnfO{ lghsf] k|fljlws k|:tfj 5gf}6 x'g g;s]sf] sf/0f v'n]sf] ;"rgf
;lxt lghsf] cfly{s k|:tfj lkmtf{ lbg' kg]{5 .
-$_ :yfgLo lgsfon] pklgod -!_ adf]lhdsf] ldlt lgwf{/0f ubf{ To:tf] ;"rgf lbO{g] ldltn] sDtLdf kGw|
lbgsf] cjlw /xg] u/L lgwf{/0f ug'{ kg]{5 .
!$(= cfly{s k|:tfj vf]Ng]M -!_ d"NofÍg ;ldltn]] cfly{s k|:tfjsf] vfd vf]Nbf k|:tfjbftf jf lghsf] k|ltlglwsf]
pkl:yltdf vf]Ng' kg]{5 .
t/ k|:tfabftf jf lghsf] k|ltlglw pkl:yt gePsf] sf/0fn] cfly{s k|:tfj vf]Ng afwf kg]{ 5}g .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd cfly{s k|:tfjsf] vfd vf]n] kl5 d"NofÍg ;ldltn] k|:tfjbftfsf] gfd, lghn]
k|fljlws k|:tfjdf k|fKt u/]sf] cÍ / cfly{s k|:tfjdf k|:tfj u/]sf] ;]jf z'Ns k9]/ ;'gfO{ b]xfo adf]lhdsf]
d'r'Nsf tof/ ug'{ kg]{5 M—
-s_ k|:tfjbftfsf] gfd / 7]ufgf,
-v_ k|:tfljt ;]jf z'Ns,
-u_ k|:tfljt ;]jf z'Nsdf s'g} 5'6 lbg k|:tfa ul/Psf] eP ;f]sf] Joxf]/f,
-3_ cÍ / cIf/sf aLr leGgtf eP ;f] leGgtfsf] ljj/0f,
59
-ª_ cfly{s k|:tfjdf k|:tfjbftf jf lghsf] k|ltlglwsf] x:tfIf/ eP gePsf,]
-r_ cfly{s k|:tfjdf s'g} s'/f jf Aoxf]/f s]/d]6 u/]sf] eP ;f] 7f+pdf k|:tfjbftf jf lghsf]
k|ltlglwn] x:tfIf/ u/] gu/]sf] tyf s]/d]6 u/]sf] /sd / Joxf]/f,
-5_ :yfgLo lgsfon] pko'Qm 7fg]sf] cGo cfjZos s'/fx? .
!%)= cfly{s k|:tfjsf] d"NofÍg M -!_ k|:tfj ;DaGwL sfuhftdf cGoyf pNn]v ul/Psf]df jfx]s cfly{s k|:tfjsf]
d"NofÍg k|of]hgsf] nflu ;f] k|:tfjdf d"No clea[l4 s/ afx]s k|rlnt sfg"g adf]lhd k/fdz{bftfnfO{ nfUg] s/
tyf k/fdz{bftfsf] e|d0f, ;DalGwt sfuhftsf] cg'jfb, k|ltj]bg 5kfO{ jf lz/f]ef/ vr{ h:tf ;f]wegf{ x'g] vr{
;d]t lghsf] ;]jf z'Nsdf ;dfj]z ul/Psf] dflgg] 5 .
-@_ d"NofÍg ;ldltn] k|To]s k|:tfjbftfsf] cfly{s k|:tfjsf] d"NofÍg ubf{ k|:tfjdf s'g} cÍ ul0ftLo q'l6
kfOPdf :yfgLo lgsfon] To:tf] q'l6 ;Rofpg ;Sg]5 / To;/L q'l6 ;RofpFbf PsfO{ b/ / s'n /sddf leGgtf
ePdf PsfO{ b/ dfGo x'g]5 / ;f]xL b/ adf]lhd s'n /sd ;Rofpg' kg]{5 . To;/L q'l6 ;RofO{Psf] ePdf ;f]sf]
hfgsf/L ;DalGwt k|:tfjbftfnfO{ lbg' kg]{5 .
-#_ k|:tfjbftfn] cfly{s k|:tfjdf pNn]v u/]sf] /sd cÍ / cIf/df km/s k/]df cIf/df n]lvPsf] /sd
dfGo x'g]5
-$_ k|:tfljt saf]n cÍdf k|:tfjbftfn] s'g} 5'6 lbg k|:tfa ul/Psf] s'/f cfly{s k|:tfj vf]n]sf] d'r'Nsfdf
pNn]v ePsf] eP d"NofÍg ;ldltn] To;/L 5'6 lbg k|:tfj ul/Psf] /sd ;dfof]hg ug'{ kg]{5 .
-% pklgod -@_, -#_ / -$_ adf]lhdsf] d"NofÍg kl5 ;a} k|:tfjbftfsf] sfod x'g cfPsf] ;]jf z'Nssf]
;"rL tof/ ug'{ kg]{5 .
!%!= k|:tfjbftfsf] 5gf}6M -!_ k|:tfjsf] 5gf}6 ug{ u'0f:t/ / nfut ljlw ckgfO{Psf] ePdf d"NofÍg ;ldltn] b]xfo
adf]lhd k|fljlws / cfly{s k|:tfjsf] d"NofÍg u/L ;kmn k|:tfjbftfsf] 5gf}6 ug'{ kg]{5 M–
-s_ d"NofÍg ul/g] k|:tfjbftfsf] k|fljlws k|:tfjsf] k|fKtfÍnfO{ k|fljlws k|:tfjsf] nflu
5'6\ofO{Psf] cÍ ef/n]] u'0fg u/L k|fKt u'0fgkmnnfO{ Ps ;on] efu ubf{ cfpg] efukmnsf] cÍ
k|fljlws k|:tfasf] v'b k|fKtfÍ x'g]5 .
-v_ k|fljlws k|:tfjsf] d"NofÍgaf6 ;kmn ePsf k|:tfax? dWo] ;a}eGbf 36L ;]jf z'Ns /sdnfO{
cfly{s k|:tfjsf] nflu 5'6\ofO{Psf] cÍ ef/n]] u'0fg u/L k|fKt u'0fgkmnnfO{ d"NofÍg ul/g]
k|:tfjbftfsf] ;]jf z'Ns /sdn] efu ubf{ cfpg] efukmnsf] cÍ cfly{s k|:tfasf] v'b k|fKtfÍ
x'g]5 .
-u_ k|fljlws k|:tfj / cfly{s k|:tfjsf] v'b k|fKtfÍ hf]8L ;+o'Qm d"NofÍg ubf{ ;a} eGbf a9L cÍ
kfpg] k|:tfjnfO{ 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
pbfx/0f M -!_ k|fljlws k|:tfjnfO{ 5'6\ofOPsf] s"n cÍef/ = *)
lgwf{l/t ptL0ff{Í Nofpg] s, v / u k|:tfjbftfn] k|fljlws k|:tfjdf kfPsf] cÍ M–
s= ()
v= *%
u= *)
pko'{Qm cÍsf] cfwf/df k|fljlws k|:tfjdf kfpg] cÍ u0fgf ug]{ tl/sf M–
s= () X *) = &@
!))
v= *% X *) = ^*
!))
u= *) X *) = ^$
!))
-@_ cfly{s k|:tfjnfO{ 5'6\ofOPsf] cÍef/ = @)
k|fljlws k|:tfjdf ptL0f{ ePsf s, v / u k|:tfjbftfn] cfly{s k|:tfjdf
saf]n u/]sf] /sd M–
60
s= $, %) ))).–
v= $, #) ))).–
u= $, @) ))).–
t;y{ ;j}eGbf 36L saf]n u/]sf] /sd = $,@) ))).–
pko'{Qm cÍsf] cfwf/df cfly{s k|:tfjdf kfpg] cÍ u0fgf ug]{ tl/sf M–
s= $,@) ))) X @) = !*=^^
$,%) )))
v= $,@) ))) X @) = !(=%#
$,#) )))
u= $,@) ))) X @) = @)=))
$,@) )))
-#_ k|fljlws k|:tfj / cfly{s k|:tfjsf] ;+o'Qm d"NofÍgaf6 kfpg] s"n cÍ ljj/0f
M–
k|:tfjbtf k|fljlws
k|:tfjsf] v'b
k|fKtfÍ
cfly{s
k|:tfjsf]
v'b k|fKtfÍ
s"n cÍ s}lkmot
s &@ !*=^^ ()=^^ ;a} eGbf a9L s"n
cÍ kfpg]
k|:tfjbftf æsÆ
5gf}6 ug'{ kg]{ .
v ^* !(=%# *&=%#
u ^$ @)=)) *$
-@_ k|:tfjsf] 5gf}6 ug{ u'0f:t/ ljlw ckgfO{Psf] ePdf d"NofÍg ;ldltn] vl/b P]gsf] bkmf #% sf] pkbkmf
-!_ sf] v08 -v_ adf]lhd k|fljlws k|:tfjdf pRrtd cÍ k|fKt ug]{ k|:tfjbftfsf] dfq 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-#_ k|:tfjsf] 5gf}6 ug{ lglZrt ah]6 ljlw ckgfO{Psf] ePdf d"NofÍg ;ldltn] vl/b P]gsf] bkmf #% sf]
pkbkmf -!_ sf] v08 -u _ adf]lhd To:tf] ah]6sf] ;LdfeGbf a9L nfut ePsf] k|:tfj /2 ug]{5 / To:tf] ah]6sf]
;Ldfleq k/L k|fljlws k|:tfjdf pRrtd cÍ k|fKt ug]{ k|:tfjbftfsf] k|:tfj 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-$_ k|:tfjsf] 5gf}6 ug{ Go"g nfut ljlw ckgfO{Psf] ePdf d"NofÍg ;ldltn] vl/b P]gsf] bkmf #% sf]
pkbkmf -!_ sf] v08 -3_ adf]lhd k|fljlws k|:tfjdf ;kmn x'g lgwf{l/t Go"gtd cÍ k|fKt ug]{ k|:tfjbftf dWo]
;j}eGbf sd nfut ePsf] k|:tfjbftfsf] k|:tfj 5gf}6 ug'{ kg]{5 .
-%_ o; lgod adf]lhd 5gf}6 ePsf] k|:tfjbftf;+u jftf{ ug'{ kg]{ ePdf :yfgLo lgsfon] To:tf]
k|:tfjbftfnfO{ ldlt, ;do / :yfg vf]nL jftf{ ug{ cfpg ;"rgf lbg' kg]{5 .
!%@= cGo ;]jf vl/b ug]{ ;DaGwL Joj:yf M– -!_ sfof{no ;'/Iff, lr7\7Lkq cf];f/ k;f/, ;/;kmfO{, 6]lnkmf]g, ljB't /
wf/fsf] ;~rfng tyf /]vb]v, kz':jf:Yo tyf s[lif k|;f/ sfo{, au}+rfsf] ;Def/ / /]vb]v, 6fO{lkª jf sDKo'6/
6fO{k, 8«fO{leª h:tf :yfgLo lgsfosf] b}lgs sfo{ ;~rfng ug{ cfjZos kg{] ;]jf vl/b ug{' k/]df :yfgLo
lgsfon] s'g} JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgL;+u s/f/ u/L To:tf] ;]jf vl/b ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;]jf vl/b ug{, ;]jfsf] cfjZostf, lsl;d, ;dofjlw, u'0f:t/, ;]jf ;~rfng
ljlw, nfUg] df]6fdf]6L vr{ / sfo{ If]qut zt{ tof/ u/L ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d'vn] :jLs[t ug'{ kg]{5 .
-#_ Psnfv ?k}ofF;Dd ;]jf z'Ns nfUg] ;]jf jftf{ u/L vl/b ug{ ;Sg]5 . ;f] /sd eGbf a9L ;]jf z'Ns
nfUg] ;]jfsf] xsdf :yfgLo lgsfon] kGw| lbgsf] cjlwsf] :yfgLo kqklqsfdf ;"rgf k|sfzg u/L / ;f] lgsfo /
b]xfosf sfof{nosf] ;"rgf kf6Ldf ;"rgf 6fF; u/L k|:tfj dfu ug{ ;Sg]5 M–
-s_ lhNnf k|zf;g sfof{no,
-v_ lhNnf ljsf; ;ldlt,
61
-u_ sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{no .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] ;"rgfdf b]xfosf s'/f v'nfpg kg]{5M–
-s_ ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] gfd / 7]ufgf,
-v_ ;]jfsf] k|s[lt, kl/df0f, zt{ / cGo cfjZos s'/f,
-u_ ;]jf k|bfg ug'{ kg]{ :yfg / cjlw,
-3_ k|:tfjbftfn] k|:tfj;fy k]z ug'{ kg]{ Go"gtd sfuhft / ljj/0f,
-ª_ k|:tfj bflvnf ug'{ kg]{ clGtd ldlt / :yfg,
-r_ ;]jf z'Ns e'QmfgLsf zt{ / s/ s§Lsf] ljifo,
-5_ cGo cfjZos s'/f .
-%_ Dofb leq k|fKt ePsf k|:tfj lgod !)( adf]lhd vf]nL k|:tfjbftfsf] k|:tfj d"NofÍg ug'{ kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd d"NofÍg ubf{ pklgod -@_ adf]lhdsf] sfo{ If]qut zt{ k"/f u/L ;j} eGbf 36L
;]jf z'Ns k|:tfj ug]{] k|:tfjbftfsf] k|:tfj :jLs[t u/L vl/b ;Demf}tf ug{' kg]{5 .
-&_ pklgod -^_ adf]lhd :jLs[t k|:tfjsf] k|:tfjbftf ;Demf}tf ug{ gcfPdf To;kl5sf] ;j} eGbf 36L ;]jf
z'Ns k|:tfa ug]{ k|:tfjbftf;+u vl/b ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 .
-*_ ;]jf k|bfosn] k|bfg u/]sf] ;]jfsf] cg'udg :yfgLo lgsfon] ;do ;dodf ug'{ kg]{5 . To;/L cg'udg
ubf{ ;]jf ;Gtf]ifhgs ePsf] gkfOPdf jf ;Demf}tf adf]lhdsf] gePdf ;f] lgsfon] ;]jf k|bfosnfO{ ;]jfsf] :t/
j[l4 ug{ ;"rgf lbg' kg]{5 / To;/L ;"rgf lbbf klg ;]jfsf] :t/ j[l4 gePdf vl/b ;Demf}tf /2 u/L csf]{ vl/b
Joj:yf ug'{ kg]{5 .
!%#= dfn;fdfg dd{t ;Def/ ug]{ u/fpg] sfo{ljlwM -!_ :yfgLo lgsfodf /x]sf] s'g} dfn;fdfg dd{t ;Def/ ug'{ kg]{
eP ;f]sf] lnlvt hfgsf/L To:tf] dfn;fdfgsf] pkof]ustf{n] ;f] lgsfosf] k|d'vnfO{ lbg' kg]{5 . To;/L hfgsf/L
k|fKt ePkl5 lghn] o; lgodfjnLdf pNn]v eP adf]lhd nfut cg'dfg tof/ u/fO{ :jLs[t ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd nfut cg'dfg :jLs[t eP kl5 dfn;fdfgsf] dd{t cfkmg} js{zk jf dd{t s]Gb|
eP To:tf] dfn;fdfgsf] dd{t To:tf] js{zk jf dd{t s]Gb|af6 u/fpg' kg]{5 . To;/L dd{t u/fpFbf s'g}
dfn;fdfg, pks/0f jf kf6k'hf{ k]m/abn ug'{ kg]{ ePdf To:tf] dfn;fdfg, pks/0f jf kf6k"hf{ df}Hbftaf6 lnO
/ df}Hbftdf geP vl/b P]g / o; lgodfjnLsf] k|lqmof cjnDag u/L vl/b ug{' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd pks/0f jf kf6k'hf{ vl/b u/]sf]df :yfgLo lgsfon] To:tf] dfn;fdfg jf pks/0f
lhG;L bflvnf u/fO{ k|lt OsfO{ d"No kfFrxhf/ ?k}ofF eGbf a9L kg]{ pks/0f jf kf6k'hf{sf] clen]v /fVg' kg]{5 /
To:tf kf6k"hf{ k'/fgf pks/0f jf kf6{k"hf{sf] nflu k|lt:yfkg u/LPsf] s'/f ;DalGwt k|fljlwsaf6 k|dfl0ft u/fO{
k'/fgf ;fdfg lhG;L bflvnf ug'{ kg]{5 .
-$_ cfkm\gf] js{zk jf dd{t s]Gb| gePsf] :yfgLo lgsfon] vl/b P]g / o; lgodfjnLsf] k|s[of canDag
u/L dfn;fdfg dd{t ;Def/ u/fpg' kg]{5 .
-%_ cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg cfˆg} js{zk jf dd{t s]Gb| ePsf] lgsfon] dd{t sfo{ clen]v
kmf/fddf -ha sf8{_ /]s8{ /flv dd{t kZrft nfut :jLs[t ug{ ;Sg]5 .
!%$= k|ltof]lutf u/fO{ l8hfOg vl/b ug{ ;Sg] M :yfgLo lgsfon] cfls{6]Sr/n Jff zx/L of]hgf h:tf ljifosf]
l8hfOg vl/b ug{' kbf{ To:tf] l8hfOg ;DaGwL lj:t[t ljj/0f ;lxtsf] sfuhft tof/ u/L To:tf] sfuhft cg'?k
l8hfOg k|ltof]lutf u/fO{ pko'Qm l8hfOg vl/b ug{ ;Sg]5 .
!%%= pkef]Qmf ;ldltaf6 sfd u/fpg] Joj:yfM -!_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg :yfgLo
:t/df ;~rfng x'g] cfof]hgfdWo] k}+tL;nfv ?k}ofF;Ddsf nfut cg'dfgsf sfo{qmd :yfgLo pkef]Qmf ;d"xåf/f
u7Lt pkef]Qmf ;ldltåf/f u/fpg k|fyldstf lbg' kg]{5 .
62
-@_ pklgod -!_ adf]lhd sfd u/fpg] k|of]hgsf] nflu :yfgLo lgsfon] pkef]Qmf ;ldltnfO{ ljifout ?kdf
juL{s/0f / ;"rLs[t u/L pgLx?sf] nut cBfjlws ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ sf] k|of]hgsf] nflu ;DalGwt sfd jf ;]jfsf] k|s[lt, kl/df0f, nfUg] /sd, pkef]Qmf
;ldltn] a]xf]g'{ kg]{ /sd / cGo cfjZos s'/fx? v'nfO{ ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg u/L k|:tfj dfu ug{ jf To:tf]
;ldlt jf ;d"x cfkm}n] k|:Tffj jf lgj]bg k|:t't ug{ ;Sg]5, o;/L k|:tfj k]z ubf{ nfeu|fxL kl/jf/sf] ;"rL,
nfeu|fxL kl/jf/sf pkef]Qmf ;d"xn] of]hgfsf] cfjZostf / of]hgf ;~rfngdf lbg;Sg] of]ubfgsf] ljj/0f ;lxt
pkef]Qmf ;d'xsf] e]nfsf] dfOGo'6 ;d]t ;fy} /fVg' kg]{5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhdsf] k|:tfj jf lgj]bg k|fKt ePkl5 ;DalGwt :yfgLo lgsfo / To:tf] pkef]Qmf
;ldltn] cfjZostfcg';f/ 5nkmn, jftf{ jf lgdf{0f :ynsf] e|d0f u/L To:Tff] sfd jf ;]jfsf] ;DaGwdf vl/b
;Demf}tf ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -!_ adf]lhd pkef]Qmf ;ldltåf/f :yfgLo cfof]hgf jf sfo{qmd sfof{Gjog ubf{ jf ;~rfng
u/fpFbf b]xfo adf]lhd ug'{ kg]{5M–
-s_ pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t sfd u/fpFbf nfut, sfd ;DkGg x'g'kg]{ cjlw, ;DkGg sfdsf]
;~rfng tyf dd{t ;Def/ / cfjZos cGo s'/f ;d]t :ki6 vf]nL ;DalGwt :yfgLo lgsfo
/ pkef]Qmf ;ldltaLr ;Demf}tf ug'{ kg]{5 .
-v_ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] nfut cg'dfg tof/ ug]{, k|fljlws ;Nnfx lbg], hfFrkf; nufot
cGo k|fljlws ;xof]u pknAw u/fpg' kg]{5 . lgdf{0f sfo{ ubf{sf] ;dodf ;d]t k"0f{sflng
k|fljlwsx? pknJw x'g g;Sg] ePdf lgoddf ePsf] Joj:yf cg';f/ ;'k/lehg sfdsf nflu
k|fljlws /fVg ;lsg]5 .
-u_ k|fljlwsn] nfut cg'dfg ubf{ hg;xeflutfsf] c+z ;d]t ls6fgL;fy pNn]v ug'{ kg]{5 . o:tf]
nfut cg'dfgsf] /sddf d"No clej[l4 s/, lz/f]ef/ -cf]e/x]8_ tyf slG6Gh]G;L /sd /
hg;xeflutfsf] c+z s§f u/L pkef]Qmf ;ldltnfO{ sfd lbg' kg]{5 . o;/L sfd lbPkl5
sfdsf] k|s[lt x]/L vr{ afkt clu|d ?kdf sfo{tflnsf k|fKt u/L ;f]sf] cfwf/df ;fdfGotof
Ps ltxfO{ /sd;Dd k]ZsL lbg ;lsg]5 .
t/ pkef]Qmf ;ldltn] sfo{ u/fpbf k|of]u x'g] lgdf{0f ;fdu|Lsf] ahf/ d"Nodf d"No
clej[l4 s/ ;d]t ;dfj]z x'g] cj:yfdf ;f] ;d]t ;dfj]z u/L nfut cg'dfg tof/
ug'{kg]{5 .
-3_ pkef]Qmf ;ldltaf6 sfd u/fpFbf :yfgLo JolQmdWo] k"/f Hofnfdf sfd ug]{, sd Hofnfdf
sfd ug]{ jf Hofn} glnO{ sfd ug]{x?sf ;DaGwdf 5'§f 5'§} :ki6 clen]v /fVg' kg]{5 .
-ª_ pkef]Qmf ;ldltn] lgdf{0f ;DaGwL sfd ;DkGg u/L ;s]kl5 k|fljlwsaf6 gfkhfFr u/fO{ pQm
sfo{sf] nflu k|fKt /sd / hg;xeflutfaf6 Aoxf]/]sf] >d jf gub jf lhG;L ;dfj]z ePsf]
s"n vr{sf] ljj/0f / ax'dt pkef]Qmf ;d"xsf] pkl:ytL / lg0f{osf] k|dfl0ft k|ltlnlk ;d]t
;DalGwt :yfgLo lgsfodf k]z ug'{ kg]{5 . o;/L ljj/0f k|fKt ePkl5 :yfgLo lgsfon]
cfjZos 7fg]df ;fj{hlgs k/LIf0f;d]t u/fO{ ;f] ;lxtsf] clen]v v8f ug'{ kg]{5 .
-r_ pkef]Qmf ;ldltn] kfPsf] sfd 7]s]bf/af6 u/fpg' x'Fb}g . pkef]Qmf ;ldltn] ;dodf sfd
u/fpg g;s]df sfd ug{ ;Sg] jf g;Sg] s] xf] hjfkmsf] nflu cfjZos Dofb lbO{ g;Sg]
ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfon] oL lgod adf]lhd jf cGo k|lqmofaf6 sfd u/fpg ;S5 .
pkef]Qmf ;ldltn] /sd b'?kof]u u/]sf] a'l´g cfPdf 5fgljg u/L b'?kof]u eP hlt /sd
pkef]Qmf ;ldltsf] kbflwsf/Laf6 bfdf;fxLn] ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 .
-5_ pkef]Qmf ;ldltaf6 ;DkGg x'g] sfdsf] dd{t ;+ef/sf] lhDdf ;f]xL pkef]Qmf ;ldltsf] x'g]
eGg] s'/f ;Demf}tfdf :ki6 ?kdf pNn]v ug'{ kg]{5 .
-h_ pkef]Qmf ;ldltn] lhDdf lnPsf] sfo{ ;DkGg ePkl5 ;f]sf] /]vb]v, dd{t ;Def/ ug]{ lhDd]jf/L
;d]t tf]sL cfof]hgfsf] :jfldTj pkef]Qmf ;ldltnfO{ g} x:tfGt/0f ug'{ kg]{5 . o;/L
63
x:tfGt/0f e} k|fKt cfof]hgfsf] ;]jf afkt pkef]Qmf ;ldltn] b:t'/ tf]sL cfkm\gf] sf]if v8f
u/L ;~rfng ug{ ;Sg]5 .
-em_ a9L hl6n k|fljlws kIf ;d]t ;dfj]z ePsf] / d]lzg/Lsf] a9L k|of]u x'g] sfd afx]s
;fdfGotof >d k|wfg k|ljlw ckgfOg] cfof]hgf jf sfo{qmd dfq pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t
u/fpg' kg]{5 .
t/ sf/0f vf]nL :yfgLo lgsfon] lg0f{o u/]df ljz]if cg'udgsf] Joj:yf ldnfO{ pkef]Qmf
;ldlt;+u ;+o'Qm Joj:yfkgdf cGo cfof]hgf sfof{Gjog u/fpg afwf kg]{ 5}g .
-`_ pkef]Qmf ;ldltn] lgod !%% sf] pklgod -%_ sf] v08 -u_ adf]lhd lnPsf] k]ZsL km5of}{6
ubf{ k|yd ls:tfsf] k|fljlws d"NofÍg, ;Demf}tf tyf sfo{ ;Dkfbgsf] cfwf/df gfk hfFr /
d"No v'n]sf] /lgª aLn, pkef]Qmf ;ldltsf] j}7ssf] lg0f{osf] k|ltlnlk ;lxt ;DalGwt
lgsfodf lgj]bg k|:t't ug'{ kg]{5 .
-6_ pkef]Qmf ;ldltjf6 v08 -`_ adf]lhdsf] ljj/0f k|:t't e} k]ZsL km5of}{6 eP hltsf] /sd
dfq csf]{ ls:tf sfod u/L k]ZsLsf] ?kdf ;f]wegf{ lbOg]5 .
-7_ pkef]Qmf ;ldltn] u/]sf] vr{sf] >]:tf, aLn, ekf{O{ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] h'g;'s} ;dodf
klg sd{rf/L v6fO{ hfFr u/L k|ltj]bg lng ;Sg]5 .
-8_ pkef]Qmf ;ldltn] ;DaGwLt :yfgLo lgsfo ;dIf sfdsf] nflu lgj]bg k|:t't ubf{ tyf
:yfgLo lgsfon] pkef]Qmf ;ldlt;+u sfdsf] ;Demf}tf ubf{ pkef]Qmf ;ldltn] ug]{ of]ubfgsf]
/sd v'nfpg' kg]{5 / pkef]Qmf ;ldltn] sfo{ ubf{ ;f] cg'?k u/L lx;fj lstfj /fVg' kg]{5 .
-9_ v08 -8_ adf]lhd sfod ePsf] pkef]Qmf ;ldltsf] of]ubfg eGbf sd sfd ;DkGg e} /lgª
aLn / d"NofÍg k|ltj]bg k|fKt ePsf]df ;f]xL cg'?k :yfgLo lgsfoaf6 Joxf]l/g]] /sdnfO{ klg
;f]xL cg'kftdf sd u/L e'QmfgL ul/g]5 . o:tf] sfd ug]{ pkef]Qmf ;ldltsf] clen]v
;DalGwt :yfgLo lgsfodf /fVg' kg]{5 .
-0f_ pkef]Qmf ;ldltaf6 u/fOPsf] sfdsf] nflu :yfgLo lgsfoaf6 k|fljlws ;xof]u pknAw
u/fpg s'g} sf/0fn] ;+ej gePdf tf]lsPsf] vr{sf] ;Ldfleq /xL pkef]Qmf ;ldltn] cfˆg}
tkm{af6 s/f/df k|fljlws lgo'Qm ug{ ;Sg]5 . o;/L lgo'Qm ul/Psf] k|fljlwsnfO{ lbg' kg]{
kfl/>lds sG6]Gh]G;Laf6 e'QmfgL ug'{ kg]{5 . o:tf] kfl/>lds nfut cg'dfgsf] tLg
k|ltzteGbf a9L x'g] 5}g .
-t_ cfof]hgfjf6 k|ToIf nfe kfpg] pkef]Qmfaf6 ul7t pkef]Qmf ;ldltsf] s'n ;b:odWo] dlxnf
;b:o t]QL; k|ltztdf g36\g] u/L pknJw eP;Dd krf; k|ltztdf dlxnf, blnt,
cflbjf;L÷hghftLsf] ;d]t k|ltlglwTj ePsf] x'g'kg]{5 .
t/ ;DaGwLt :yfgLo lgsfosf] lgjf{lrt jxfnjfnf kbflwsf/L pkef]Qmf ;ldltdf /xg
kfpg] 5}g .
-y_ pkef]Qmf ;ldltn] u/]sf sfo{sf] hfFrkf; tyf km/kmf/s ug'{ kg]{5 .
-b_ pkef]Qmf ;ldltn] cfkm"n] lhDdf lnPsf] sfd ;DkGg ug{ yk Dofb cfjZos ePdf sf/0f
;lxt lgj]bg lbPdf v08 -t_ adf]lhdsf] pkef]Qmf ;d"x / pkef]Qmf ;ldltn] u/]sf] lg0f{osf]
cfwf/df ;DalGwt :yfgLo lgsfon] Dofb yk ug{ ;Sg]5 .
t/ ;fwf/0ftof o:tf] Dofb yksf] cjlw sfo{ ;DkGg ug'{ kg]{ cjlw eGbf a9L x'g] 5}g .
-w_ pkef]Qmf ;ldltn] u/]sf] lgdf{0f sfo{sf] d'NofÍg/ gfkL lstfasf] cfwf/df ls:tf e'QmfgL lbg]
tyf clGtd sfo{ ;DkGg kmf/fd / gfkL lstfasf] cfwf/df clGtd ls:tf e'QmfgL lbOg]5 .
o;/L ;DkGg ePsf] sfo{sf] k|s[tL x]/L 5 dlxgf leq lgdf{0f sfo{df s'g} q'l6 -l8km]S6_ eO{
;Rofpg' k/]df lgdf{0f sfo{ ug]{ pkef]Qmf ;ldltn]g} cfˆgf] vr{df ;Rofpg' kg]{5 .
64
-g_ pkef]Qmf ;ldltn] u/]sf] sfo{sf] tyf vl/b ul/Psf] ;fdu|Lsf] aLn, e/kfO{ nufotsf
sfuhftx? pkef]Qmf ;ldltdf ;'/lIft /fvL k|rlnt sfg"g adf]lhd n]vf k/LIf0fu/fpg' kg]{
eP n]vf k/LIf0f;d]t u/fpg' kg]{5 .
-k_ lgdf{0f sfo{ afx]s cGo sfo{qmddf pkef]Qmf ;ldlt;+u ;Demf}tf u/L ;~rfng jf sfo{ ;DkGg
u/fpFbf :jLs[t gD;{\, dfkb08 / nfutsf] k|:tfj :jLs[t u/L pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t
sfo{qmd sfof{Gjog ug{ ;lsg]5 .
-km_ pkef]Qmf ;ldltnfO{ k|zf;lgs vr{ ug]{ k|of]hgsf] nflu nfut cg'dfgsf] b'O{ k|ltzt;Dd
;DalGwt cfof]hgfdf vr{ b]vfpg] u/L ;DalGwt :yfgLo lgsfon] e'QmfgL lbg ;Sg]5 .
-a_ pkef]Qmf ;ldltnfO{ Ps k6s pknJw u/fPsf] sfd ;DkGg geO{ csf]{ sfd lbOg] 5}g .
!%^= pkef]Qmf ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ M lgod !%% adf]lhd pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t cfof]hgf sfof{Gjog
jf ;~rfng u/fpFbf To:tf pkef]Qmf ;ldltsf] sfd, st{Jo / clwsf/ b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ cfof]hgfsf] lgdf{0f sfo{ ;~rfng ug]{ sfdsf] ;DaGwdf ;DalGwt :yfgLo lgsfo;+u ;Demf}tf
ug]{,
-v_ cfˆgf] ;ldltsf] ;"lrs/0f btf{, gjLs/0f, ;fwf/0f ;ef tyf jflif{s sfo{qmd / ah]6sf] ljj/0f
;DalGwt :yfgLo lgsfodf k]z ug]{,
-u_ cfof]hgfsf] lgdf{0f sfo{ ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] tkm{af6 tf]lsPsf] k|fljlwsn] tof/ u/]sf]
nfut cg'dfg tyf k|fljlws ;Nnfxsf] cwLgdf /xL ug]{,
-3_ cfof]hgf sfof{Gjog ubf{ :yfgLo ;|f]t, ;fwg / >d zlQmsf] clwstd kl/rfng ug]{,
-ª_ cfof]hgf lgdf{0f ;DaGwdf ePsf] k|ult ljj/0f ;DalGwt :yfgLo lgsfonfO{ å}dfl;s ?kdf
pknAw u/fpg],
-r_ cfof]hgfsf] lgdf{0f sfo{ ;dfKt ePkl5 ;DalGwt :yfgLo lgsfoaf6 v6fPsf] k|fljlwsaf6
lgwf{l/t gS;f, l8hfOg tyf :k]lzlkms]zg adf]lhd u'0f:t/o'Qm eP jf gePsf] ;DaGwdf
hfFr u/fpg],
-5_ cfof]hgfsf] hfFrkf; ePkl5 ;DalGwt :yfgLo lgsfoaf6 x:tfGt/0f ePsf] cfof]hgf
lhDdfdf lnO{ ;~rfng ug]{,
-h_ cfof]hgfsf] ;~rfng, ;+/If0f, dd{t / ;Def/ ug]{,
-em_ cfof]hgfaf6 ;]jf pkef]u ug]{ AolQm jf kl/jf/;+u cfof]hgfsf] dd{t ;Def/sf] k|of]hgsf]
nflu ;]jf z'Ns c;"n ug]{,
-`_ lgod !%% pklgod % sf] v08 -s_ adf]lhd ;DalGwt :yfgLo lgsfoaf6 k|fKt /sd / v08
-em_ adf]lhd p7fO{Psf] ;]jf z'Nsaf6 cfof]hgfsf] dd{t, ;Def/ / ;~rfng ug]{,
-7_ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] lbPsf] gLlt lgb]{zgsf] cwLgdf /xL cfof]hgfsf] ;~rfng ug]{,
-8_ pkef]Qmf ;ldltsf] dfl;s ?kdf a}7s a:g] / a}7saf6 ePsf] lg0f{o ;DalGwt :yfgLo
lgsfonfO{ hfgsf/L u/fpg],
-9_ cfof]hgf ;~rfngaf6 :yfgLo hgtfnfO{ k'u]sf] ;'ljwf, ;]jfsf] u'0f:t/, ;]jfdf j[l4 u/fpg'
kg]{ cj:yf cflbsf] ;dLIff P+j d'NofÍgu/L ;do ;dodf ;DalGwt :yfgLo lgsfonfO{
ljj/0f pknAw u/fpg],
-0f_ cfof]hgf ;~rfngsf] qmddf b]vf k/]sf jfwf Aojwfg x6fpgsf] nflu pko'Qm ;'emfj ;lxtsf]
l;kmfl/z ;DalGwt :yfgLo lgsfodf k]z ug]{,
-t_ lhDdf lnPsf] sfdsf] lgwf{l/t ;dodf sfo{ ;dfKt gePdf pkef]Qmf ;d'xsf] lg0f{o ;lxt yk
Dofb dfu ug]{,
65
-y_ sfo{ ;DkGg ePkl5 ls:tf jf /sd dfu ug]{,
-b_ pkef]Qmf ;ldltn] sfo{qmd 5gf}6 ubf{, ;~rfng ubf{, ;DkGg ubf{ pkef]Qmf ;d"xsf] lg0f{osf]
cfwf/df ug]{,
-w_ pkef]Qmf ;ldltaf6 ePsf sfdsf] clGtd km/kmf/s u/fpg' cl3 ;dLIffsf] nflu pkef]Qmf
;d"xsf] a}7s af]nfO{ a}7sdf /fvL 5nkmn u/fpg],
-g_ pkef]Qmf ;d"xsf] a}7ssf] pkl:ylt / lg0f{osf] k|ltlnlk ;DalGwt :yfgLo lgsfodf k|:t't
ug]{,
-k_ pkef]Qmf ;ldltn] u/]sf] sfdsf] nfut d'No, sfo{, sfo{:yn, nfu]sf] /sd, pkef]Qmf ;ldltsf
kbflwsf/Lsf] gfd gfd];L, sfo{z'? tyf ;DkGg ldlt ;d]t v'Ng] u/L ;DalGwt sfo{:yndf
;fj{hlgs k/LIf0fu/]sf] k|ltj]bg ;DalGwt :yfgLo lgsfodf k|:t't ug]{ .
!%&= ;fj{hlgs lglh ;fem]bf/Laf6 sfo{ u/fpg] Joj:yf M o; lgodfjnL adf]lhd vl/b nufot :yfgLo lgsfosf]
cfGtl/s cfo ;+sng ;DaGwL b]xfo adf]lhdsf sfo{x? o; lgodfjnLdf tf]lsPsf] Joj:yf cg';f/ k|rlnt
sfg"gsf] cwLgdf /xL ;fj{hlgs lglh ;fem]bf/Ldf ;d]t u/fpg ;lsg] 5 M–
-s_ kmf]xf]/d}nf ;Íng ;f]sf] Joj:yfkg tyf cGo ;b'kof]u,
-v_ lkpg] kfgLsf] k"jf{wf/sf] ljsf;, kfgLsf] cfk"lt{ tyf ljt/0f,
-u_ l;+rfO{,
-3_ ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f, Joj:yfkg tyf dd{t ;Def/,
-ª_ :jf:Yo ;]jf, ljBfno, ;fd'bflos ejg, ;efu[x, k':tsfno, v]ns'b, ;'ljwfx?sf] :yfkgf,
Joj:yf tyf lg/Gt/tf,
-r_ ahf/ k"jf{wf/sf] lgdf{0f, Joj:yfkg / ;~rfng, ;fj{hlgs zf}rfno, 9n lgsf;, j;kfs{
Joj:yfkg, :gfgu[x, kfls{Ë ;'ljwf, awzfnf, zjbfx :yfg OTofbLsf] Joj:yfkg, ;~rfng
tyf lg/Gt/tf,
-5_ ljB't pTkfbg, Joj:yfkg tyf ljt/0f / pTkflbt ljB'tsf] yf]s vl/b tyf ljt/0f,
-h_ bdsn, PDj'n]G; nufot ;fj{hlgs ;'ljwfx?sf] Joj:yfkg, ;~rfng tyf lg/Gt/tf,
-em_ ko{6sLo If]qx?sf] lgdf{0f, Joj:yfkg, ;~rfng tyf lg/Gt/tf,
-`_ k'/ftflTjs, wfld{s Pj+ P]ltxfl;s dxTjsf If]qx?sf] ;+/If0f, ;Djw{g, ljsf; / Joj:yfkg,
-6_ e}/x]sf] jf kl5 :yfkgf x'g] k"jf{wf/x? tyf cGo ;]jfx?sf ;DaGwdf ;]jf z'Ns, b:t'/ tyf
s/ p7fpg] sfo{sf] Joj:yfkg,
-7_ cf}Bf]lus If]q / ljz]if cfly{s If]qx?sf] lgdf{0f, Joj:yfkg, ;~rfng tyf lg/Gt/tf,
-8_ :yfgLo ?kdf /f]huf/Lsf] l;h{gf x'g] / Go"g cfo ePsf ju{x?nfO{ kmfObf k'Ug] cGo sfo{x?,
-9_ :yfgLo lgsfon] pko'Qm 7x¥ofPsf cGo s'g} sfo{x? .
!%*= ljz]if kl/l:yltdf vl/b ug]{ ;DaGwL Aoa:yfM -!_ vl/b P]gsf] bkmf ^^ adf]lhd vl/b ubf{ :yfgLo lgsfon]
vl/bsf] cfjZostfsf] lnlvt ljj/0f, u'0f:t/, kl/df0f, zt{ / sfo{ ;DkGg ug]{ cjlw h:tf ljj/0f tof/ u/L
cfsl:ds kl/l:yltsf] ;fdgf ug{ cfjZos kl/df0f / ;dfofjlwsf nflu dfq oyf;Dej k|lt:kwf{ u/fO{ jf Pp6f
dfq lgdf{0f Joj;foL, cfk"lt{stf{, k/fdz{bftf jf ;]jf k|bfos;+u lnlvt b/efp jf k|:tfa lnO{ :jR5 / plrt
d"Nosf] nflu jftf{ u/L vl/b ug{' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd vl/b ul/Psf] ePdf b]xfosf s'/f v'Ng] sfuhft clen]vdf /fVg' kg]{5 M—
-s_ ljz]if kl/l:ylt ;DjGwL ljj/0f,
-v_ tTsfn vl/b gubf{ ;fj{hlgs ;'/Iff, lxt tyf ;fd'bflos :jf:Yodf kg]{ ;+s6,
66
-u_ vl/bsf cGo ljlw ckgfpg g;lsg] sf/0f / cfwf/ .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd :yfgLo lgsfon] bznfv ?k}ofF eGbf a9L /sdsf] vl/b u/]sf] ePdf To:tf]
lgsfon] To;/L vl/b ePsf] ljj/0fsf] ;fj{hlgs ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 / ;f]sf] hfgsf/L ;fj{hlgs vl/b
cg'udg sfof{nonfO{ k7fpg' kg]{5 .
!%(= vl/b sf/jfxL ;DaGwL sfuhft pknAw u/fpg' kg]{M k|rlnt sfg"g adf]lhd n]vf k/LIf0f, cg'udg, cg';Gwfg
jf lg/LIf0f ug{ clwsf/ k|fKt lgsfon] vl/b sf/jfxL ;DjGwL s'g} sfuhft dfu u/]df ;DalGwt lgsfon] To:tf]
sfuhft dgfl;a ;dodf pknJw u/fpg' kg]{5 .
!^)= vl/b ;Demf}tfsf] ;fj{hlgs ;"rgfM -!_ vl/b ;Demf}tf ;DkGg ePsf] tLg lbgleq ;f] ;"rgf ;DalGwt lgsfon]
cfkmgf] ;"rgfkf6Ldf 6fF; u/L lhNnf ljsf; ;ldlt, lhNnf k|zf;g sfof{no, sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf]
;"rgf kf6Ldf ;d]t 6fF; ug{ nufpFg] Aoa:yf ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgf ;DalGwt lgsfon] cfkm\gf] j]j;fO6 eP To:tf] j]j;fO6df / geP
;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{nosf] j]j;fO6df /fVg] Joj:yf ldnfpg ;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgfdf vl/b P]gsf] bkmf ^) df plNnlvt s'/fsf] cltl/Qm jf]nkq, k|:tfj
jf l;naGbL b/efpkq ;DjGwL ;"rgf k|sfzg ePsf] ldlt, klqsfsf] gfd, ;"rgf ;+Vof, vl/bsf] ljifo, ;Demf}tf
ug]{ jf]nkqbftf, k|:tfjbftf jf l;naGbL b/efpkqbftfsf] gfd / 7]ufgf / ;Demf}tfsf] d"No v'nfpg' kg]{5 .
!^!= k/fdz{bftfn] :jfy{ aemfpg gx'g]M -!_ k/fdz{bftfn] k/fdz{ lng] :yfgLo lgsfosf] ;jf]{kl/ lxt x'g] u/L
Jofj;flos, j:t'ut / lgikIf k/fdz{ ;]jf k|bfg ug'{ kg]{5 .
-@_ k/fdz{bftfn] k/fdz{ ;]jf k|bfg ubf{ cfkm\gf] at{dfg jf eljiosf] cGo sfd;+u :jfy{ aflemg] u/L sfd
ug'{ x'+b}g .
-#_ k/fdz{ ;]jf ;DaGwL sfdsf] k|s[lt k/fdz{bftfsf] cGo s'g} ;]jfu|fxL k|ltsf] ljut jf at{dfg bfloTj;+u
aflemg] vfnsf] jf lghn] ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] ;jf]{Qd lxt x'g] u/L sfo{ ;DkGg ug{ g;Sg] vfnsf] ePdf
To:tf] sfd lghnfO{ k/fdz{bftfsf]?kdf lgo'lQm ug{ ;lsg] 5}g .
t/ 6g{ sL ;Demf}tf jf l8hfO{g / lgdf{0f ;Demf}tfsf] xsdf of] Joj:yf nfu" x'g]5}g .
-$_ s'g} cfof]hgfsf] nflu dfn;fdfg pknAw u/fpg] jf lgdf{0f sfo{ ug]{ kmd{ / To;;+u ;DalGwtcGo
;+:yf jf JolQmn] ;f]xL cfof]hgfsf] nflu k/fdz{ ;]jf k|bfg ug{ / s'g} of]hgf tof/ jf sfof{Gjog ug]{ sfdsf]
nflu lgo'Qm ePsf] k/fdz{bft[ kmd{ jf ;f] ;+u ;DalGwt cGo ;+:yf jf JolQmn] To:tf] cfof]hgfsf] nflu
dfn;fdfg cfk"lt{ ug{ ;Sg] 5}g .
!^@= ;'k/Lj]If0f / hfFFra'em ug{ ;Sg]M vl/b sf/jfxLdf ;+nUg kbflwsf/Ln] vl/b P]g / o; lgodfjnLdf plNnlvt
sfo{ljlw kfng u/] gu/]sf] ;DaGwdf :yfgLo lgsfosf kbflwsf/Ln] ;do ;dodf ;'k/La]If0f / hfFra'em ug{
;Sg]5 .
!^#= k|nf]eg, e|i6frf/ jf hfn;fhLhGo Jojxf/sf] ;"rgfM :yfgLo lgsfosf s'g} kbflwsf/Ln] lghnfO{ s'g}
af]nkqbftf jf k|:tfjbftfn] k|nf]eg lbg k|:tfj u/]df jf cGo s'g} e|i6frf/ jf hfn;fhLhGo sfd u/]sf] yfxf
kfPdf ;f]sf] ;"rgf To:tf] lgsfosf] k|d'v jf ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{nonfO{ lbg' kg]{5 .
!^$= sfnf];"rLdf /fVg]M -!_ :yfgLo lgsfon] vl/b P]gsf] bkmf ^# adf]lhd s'g} af]nkqbftf, k|:tfjbftf, l;naGbL
b/efpkqbftf, k/fdz{bftf, ;]jfk|bfos, cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL jf cGo JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLnfO{
sfnf] ;"rLdf /fVg' k/]df To; ;DaGwL lj:t[t ljj/0f / sf/0f v'nfO{ ;Da4 sfuhft ;lxt ;fj{hlgs vl/b
cg'udg sfof{nonfO{ n]vL k7fpg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd n]vL cfPsf]df ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] To:tf] ljj/0f, sf/0f /
sfuhftnfO{ larf/ ubf{ To:tf] af]nkqbftf, k|:tfjbftf, l;naGbL b/efpkqbftf, k/fdz{bftf, ;]jfk|bfos,
cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL jf cGo JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLnfO{ tTsfn To:tf] :yfgLo lgsfosf] vl/bdf
efu lngaf6 /f]s nufpFg' kg]{ e} n]lvcfPdf ;f] cg';f/ /f]s nufpg' kg]{5 .
67
-#_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] sfnf] ;"rLdf /fVg] lg0f{o u/L hfgsf/L lbPdf ;DalGwt :yfgLo
lgsfon] To:tf] af]nkqbftf, k|:tfjbftf, l;naGbL b/efpkqbftf, k/fdz{bftf, ;]jfk|bfos, cfk"lt{stf{, lgdf{0f
Joj;foL jf cGo JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLnfO{ lnlvt ?kdf hfgsf/L lbO{ /fli6«o:t/sf] klqsfdf ;d]t
k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-$_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] sfnf] ;"rLdf g/fVg] lg0f{o u/L pklgod -@_ adf]lhd /f]s
nufO{Psf] dfq /x]5 eg] To:tf] /f]s km's'jf eP kl5 ;f] x6fO{ ;f]sf] Joxf]/f ;f] sfof{non] ;fa{hlgs ?kdf
k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -@_ adf]lhd /f]s nufO{Psf] af]nkqbftf, k|:tfjbftf, l;naGbL b/efpkqbftf, k/fdz{bftf,
;]jfk|bfos, cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL jf cGo JolQm, kmd{, ;+:yf jf sDkgLnfO{ sfnf] ;"rLdf /fVg] lg0f{o
ePdf lghnfO{ sfnf] ;"rLdf /fVg] ;do u0fgf ubf{ To;/L /f]s nufO{Psf] ;do b]lv u0fgf ug'{ kg]{5 .
-^_ of] lgodfjnL k|f/De x'g' cl3 s'g} :yfgLo lgsfon] s'g} af]nkqbftf, k|:tfjbftf, l;naGbL
b/efpkqbftf, l;naGbL b/efpkqbftf, k/fdz{bftf, ;]jfk|bfos, cfk"lt{stf{, lgdf{0f Joj;foL jf cGo JolQm,
kmd{, ;+:yf jf sDkgLnfO{ sfnf] ;"rLdf /fv]sf] jf /fVg] lg0f{o eO{ cfPdf tTsfn ;f] cg';f/ sfof{Gjog u/L
;f]sf] hfgsf/L ;DjlGwt lgsfonfO{ lbg' kg]{5 . sfnf] ;"rLdf /fVg] ;dosf] u0fgf ubf{ pklgod -%_ cg';f/ ug'{
kg]{5 .
!^%= bft[;+:yfsf] vl/b lgb]{lzsf cg'?k vl/b ug'{ kg]{M– -!_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg
g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo lgsfo / bft[;F:yf aLr ePsf] cg'bfg jf C0f ;Demf}tf adf]lhd vl/b ubf{ ;f] kIfsf]
vl/b lgb]{lzsf cg'?k vl/b ug{ ;lsg]5 .
-@_ pklgod -!_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg bft[;+:yf ;+u ;xdtL lnP/ o; lgod adf]lhd vl/b
ug{ jfwf kg]{ 5}g .
!^^= vl/b sf/jfxL jf lg0f{osf] k'g/fjnf]sg ;DaGwL Joj:yfM– -!_ vl/b P]gsf] bkmf $& sf] pkbkmf -!_ adf]lhd vl/b
sf/jfxL jf lg0f{osf] k'g/fjnf]sgsf] nflu lgj]bg ubf{ ;DalGwt :yfgLo lgsfosf k|d'v ;dIf vl/b P]gn] tf]s]
adf]lhd lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt lgj]bgsf] sf/jfxL / 6'Ëf] vl/b P]g tyf ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$
adf]lhd x'g]5 .
kl/R5]b ^
:yfgLo lgsfosf] cfGtl/s cfo ;+sng -7]Ssf aGb]fa:t_ ;DaGwL Joj:yf
!^&= :yfgLo lgsfon] cfGtl/s cfo ;+sngsf] nflu 7]Ssf aGbf]j:t ug{ ;Sg] M-!_ P]g / o; lgodfjnLsf] cwLgdf
/xL :yfgLo lgsfosf] ;DalGwt kl/ifb\n] lg0f{o u/] cg';f/sf] s/sf] b/, ;]jfz'Ns, b:t"/ tyf cGo cfGtl/s cfo
c;"n ug{ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] Ps cfly{s jif{sf] nflu 7]Ssf aGbf]j:t ug{ ;Sg]5 .
t/ :yfgLo lgsfosf] cfGtl/s cfo a[l4 x'g] b]lvPdf jf k6s k6s 7]Ssf aGbf]a:t ubf{ k|zf;lgs
bfloTj a9\g hfg] cj:yfdf a9Ldf kfFr jif{;Ddsf] nflu Ps}k6s 7]Ssf aGbf]a:t ug{ ;lsg] 5 .
:ki6Ls/0fM o; lgodsf] k|of]hgsf] nflu æcfGtl/s cfoÆ eGgfn] g]kfn ;/sf/af6 k|fKt x'g] cg'bfg, /fh:j
jfF8kmfF8af6 k|fKt x'g] /sd tyf cGo laz]if k|s[ltsf] cg'bfg afx]s :yfgLo lgsfon] cfkm\gf] If]qleq
;+sng ug{ kfpg] cfo ;Demg' k5{ .
-@_ b'O{ jf b'O{ eGbf a9L :yfgLo lgsfosf] ;d"xn] cfk;L ;xdltåf/f ;+o'Qm ?kdf pklgod-!_ adf]lhd
7]Ssf aGbf]a:t ug{ ;Sg]5g\ .
-#_ :yfgLo lgsfon] ;fdfGotof cfly{s jif{ z'? x'g' cufl8 g} 7]Ssf aGbf]j:t u/L 7]Ssf ;Demf}tf sfo{
;DkGg ul/;Sg' kg]{5 . o;/L 7]Ssf jGbf]j:t ubf{ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtf klg kmd{
tyf JolQmsf] ;"rLs[t u/fO{ /xg cfjZos kg]{ 5}g .
-$_ pklgod -!_ adf]lhd 7]Ssf aGbf]j:t ubf{ b]xfosf] sfo{ljlw ckgfpg' kg]{5 M–
68
-s_ cfufdL cfly{s jif{sf] nflu k|To]s cfGtl/s cfo >f]tsf] pknAwtf, ;Defljt kl/rfng, ;f]
>f]t kl/rfngsf] Joj:yfkg tyf nfut / rfn' jif{sf] 7]Ssf cÍ ;d]t ljrf/ u/L cfGtl/s
cfosf] k|If]k0f u/L Go"gtd 7]s cÍ / c;'nL sfo{tflnsf ;d]t ePsf] sfof{Gjog sfo{ of]hgf
tof/ ug'{ kg]{5 .
-v_ v08 -s_ adf]lhd c;"nL sfo{tflnsf / sfof{Gjog sfo{of]hgf tof/ eO{;s]kl5 7]Ssf
aGbf]a:t ug{sf] nflu kl/ifb\n] lgwf{/0f u/]sf] b//]6, 7]Ssfsf ;fdfGo tyf ljz]if zt{x? /
;"rgfdf pNn]v ul/g] s'/fx? tyf cGo cfjZos ljj/0fx? ;d]t ;dfj]z ePsf] 7]Ssf
;DaGwL sfuhft tof/ ug'{ kg]{5 .
-u_ v08 -s_ adf]lhdsf] sfof{Gjog sfo{ of]hgfsf] cfwf/df s'g} cfGtl/s cfo Psnfv
krf;xhf/ ?k}ofF eGbf sd p7\g] ePdf ;f]em} jftf{åf/f / Psnfv krf;xhf/ ?k}ofF eGbf a9L
p7\g] ePdf af]nkq cfXjfg u/L ;Demf}tf ug'{ kg]{5 .
-3_ v08 -u_ adf]lhd af]nkq cfXjfg ubf{ bznfv ?k}ofF;Dd eP :yfgLo :t/df lgoldt
k|sfzg x'g] klqsf jf /fli6«o:t/sf] klqsfdf sDtLdf kGw| lbgsf] Dofb lbO{ ;"rgf k|sfzg
ug'{ kg]{5 / To:tf] ;"rgf af]nkq dfu ug]{ :yfgLo lgsfo,lhNnf k|zf;g sfof{no,dfnkf]t
sfof{no, sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{no, tyf ;f] lhNnfsf] ;b/d'sfddf s'g} lgdf{0f
Joj;foL ;+:yf eP To:tf ;+:yfsf] sfof{nodf ;d]t ;j}n] b]Vg] u/L ;fj{hlgs 7fpFdf ;"rgf
6fF; u/L ;f]sf] d'r'Nsf jf 6fF;]sf] hfgsf/L k|fKt ug'{ kg]{5 . bznfv ?k}ofF eGbf a9L ePdf
sDtLdf tL; lbgsf] Dofb lbO{ /fli6«o:t/sf] b}lgs klqsfdf ;"rgf k|sfzg ug'{ kg]{5 .
-ª_ v08 -3_ adf]lhdsf] ;"rgfdf b]xfosf s'/fx? V'fnfpg' kg]{5 M–
-!_ ;flasdf 7]s nflu cfPsf] eP slt /sd / s] zt{df 7]s nfu]s]f xf] ;f] s'/f,
-@_ 7]Ssfsf d'Vo d'Vo zt{x?,
-#_ >f]tut / :yfgut ljj/0f / p7fpg' kg]{ cfGtl/s cfosf] ;Defljt kl/df0f,
-$_ 7]Ssf ;Demf}tf adf]lhdsf] /sd Psd'i6 a'emfFpbf 5'6 lbO{g] eP ;f] s'/f,
-%_ af]nkq kmf/d k|fKt x'g] :yfg -:yfg v'nfpFbf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] lg0f{on]
PseGbf a9L :yfgLo lgsfo / lhNnf k|zf;g sfof{no, ljifout sfof{nox? / sf]if
tyf n]vf lgoGqs sfof{no ;d]tnfO{ ;dfj]z ug{ ;lsg] jf OG6/g]6af6 8fpgnf]8
u/L kmf/fd k|fKt ug{ ;lsg] Joj:yf ;d]t ldnfpg ;lsg]5 . o;/L OG6/g]6af6
8fpgnf]8 ul/Psf] af]nkq bflvnf ubf{ pQm ;"rgf adf]lhd nfUg] /sd a'emfpg'
kg]{5_,
-^_ af]nkq k7fpg' kg]{ tl/sf,
-&_ af]nkq k7fpg' kg]{ sfof{no jf clwsf/Lsf] gfd -sfof{no jf clwsf/Lsf] gfd
v'nfpFbf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] lg0f{on] PseGbf a9L :yfgLo lgsfo / lhNnf
k|zf;g sfof{no, ljifout sfof{nox? / sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{no ;d]tnfO{
;dfj]z ug{ ;lsg]5_,
-*_ af]nkq afkt nfUg] d"No,
-(_ af]nkq bflvnf x'g'kg]{ clGtd ldlt / ;do, tyf af]nkq vf]lng] ;do, ldlt /
:yfg,
-!)_ af]nkq pk/ lg0f{o x'g] ldlt,
-!!_ hdfgt afkt /fVg' kg]{ /sd jf j}+ÍUof/]G6Lsf] lsl;d / dfGo cjlw,
-!@_ cGo cfjZos s'/fx? .
-r_ v08 -ª_ sf] pkv08 -*_ adf]lhd af]nkq kmf/dsf]] b:t'/ sfod ubf{ lgod (* df pNn]v
eP adf]lhdsf] d"No sfod ug'{ kg]{5 .
69
-5_ v08 -ª_ adf]lhd k|sfzg ;"rgfsf] Dofbleq kg{ cfPsf af]nkqx?sf] btf{, vf]Ng] sfo{ljlw,
ljb]zL af]nkqbftfn] af]nkq lb+bf v'nfpg' kg]{ s'/f, :yfgLo Ph]G6 ePsf ljb]zL
af]nkqbftfsf] ;DaGwdf x'g] sf/afxL, af]nkqbftfsf] Ph]G6n] k]z ug'{kg]{ ljj/0f tyf cGo
sfo{ljlw o;} lgodfjnLdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .
-h_ v08 -3_ adf]lhd k|yd k6s af]nkq cfJxfg ubf{ af]nkq kg{ gcfPdf jf /Lt k"j{ssf] Pp6f
klg af]nkq k|fKt gePdf jf saf]n cÍ cg'dflgt 7]Ssf cÍ eGbf sd ePdf klxnfsf] Dofb
eGbf sDtLdf cfwf Dofb lbO{ k'gM ;"rgf k|sfzg u/L af]nkq cfXjfg ug'{ kg]{5 .
-em_ v08 -h_ adf]lhd bf];|f] k6s ;"rgf k|sfzg ubf{ klg af]nkq gk/]df sDtLdf ;ft lbgsf]
Dofb lbO{ v08 -ª_ adf]lhdsf] ;"rgfdf b]xfosf] s'/fx? yk u/L ;fj{hlgs a9fa9sf] ;"rgf
k|sfzg ug'{ kg]{5 M–
-!_ a9fa9 x'g] :yfgLo lgsfosf] sfof{no jf cGo s'g} :yfg,
-@_ a9fa9 x'g] ;do / ldlt,
-#_ cGo cfjZos s'/fx? .
-%_ pklgod -$_ sf] v08 -ª_ / v08 -em_ adf]lhd k|sflzt ;"rgf adf]lhd af]nkq lbg] jf a9fa9 8fFs
af]Ng] JolQmn] g]kfnL gful/s eP cfkm"n] sa"n u/]s]f cÍsf] kfFr k|ltzt / u}/ g]kfnL gful/s eP, cfkm"n] sa"n
u/]sf] cÍsf] bz k|ltzt /sd To:tf] ;"rgf k|sfzg ug]{ :yfgLo lgsfosf] gfddf pQm ;"rgfdf tf]lsPsf] a}+Ídf
hdfgt jfkt /sd hDdf u/]sf] ;Ssn ef}r/ ;+nUg /fvL jf g]kfn /fi6« a}+Íaf6 dfGotf k|fKt a}Ín] hf/L u/]sf]
;"rgfdf krxQ/ lbg Dofb ePsf] lj8j08sf] ;Ssn k|lt ;+nUg /fVg' kg]{5 .
t/ j9fj9 ubf{ klg :yfgLo lgsfon] tf]s] adf]lhdsf] Go"gtd cÍ klg sjf]n cÍ x'g gcfPdf :yfgLo
:t/sf] ;DalGwt /fhZj k/fdz{ ;ldltsf] l;kmfl/;df cfjZos k|s[of ckgfO{ cfGtl/s cfosf] Joj:yf ug{
;lsg]5 .
-^_ o; lgodfjnL adf]lhd hkmt x'g] cj:yfdf afx]s pklgod -%_ adf]lhd /flvPsf] hdfgt jfktsf]
/sd ;f] hdfgt /fVg] JolQm jf ;+:yfn] lbPsf] af]nkq jf af]n]sf] 8fFs c:jLs[t ePsf] ldltn] tL; lbgleq
lghnfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
t/ s'g} 7]Ssfsf] rnfg k"hL{ glnP;Dd jf k§f gp7fP;Dd ;f] 7]Ssf sa'n ug]{ dWo]] ;f] 7]Ssf qmd cg';f/
lbg l;kmfl/; ul/Psf hdfgtjfnfx?sf] hdfgt :yfgLo lgsfon] lkmtf{ gu/L :ylut /fVg afwf kg]{ 5}g .
-&_ pklgod -$_ cGtu{t k|sflzt ;"rgfdf a9fa9sf] nflu tf]lslbPsf] ;do jf ldlteGbf kl5 jf To:tf]
;"rgfdf a9fa9sf] nflu tf]lslbPsf] :Yffgdf afx]s cGo s'g} :yfgdf jf x'nfs, kmf]g jf cfsfzjf0fLåf/f af]n]sf]
s'g} klg 8fFs pk/ s'g} sf/afxL ul/g] 5}g .
!^*= 7]Ssf :jLs[t ug]{ M -!_ lgod !^& sf] pklgod -$_ cGt/ut k|sflzt ;"rgf adf]lhd bflvnf ePsf] s'g} jf
;a} af]nkq jf af]n]sf] s'g} jf ;a} 8fFs :yfgLo lgsfon] s'g} sf/0f b]vfO{ jf gb]vfO{ :jLs[t jf c:JfLs[t ug{
;Sg]5 .
-@_ l/tk"j{ssf] af]nkq k|fKt eP kl5 ;a}eGbf a9L saf]n ug]{sf] af]nkq :jLs[t ug'{ kg]{5 .
-#_ lgod !^& sf] pklgod -$_ sf] v08 -em_ adf]lhd ;fj{hlgs a9fj9 ubf{ Go"gtd cÍaf6 a9fa9 z'?
u/L ;a}eGbf a9L 8fFs saf]n ug]{jfnfsf] 8fFs tTsfn} lgod !^& sf] pklgod -%_ adf]lhdsf] w/f}6L jf j}+Í
Uof/]G6L lnO{ :jLs[t ug'{ kg]{5 .
-$_ o; kl/R5]b adf]lhdsf] af]nkq jf ;fj{hlgs a9fa9sf] 8fFs :jLs[t ug]{ clwsf/ lgod !@, lgod @&
/ lgod $* df plNnlvt clwsf/Lx?nfO{ ;f]xL lgodx?df pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .
!^(= k§f lbg] / sa'lnot u/fpg] M -!_ o; lgodfjnL adf]lhd cfGtl/s cfo p7fpg] af]nkq jf 8fFs :jLs[t
e};s]kl5 7]Ssf aGbf]a:t ug]{ :yfgLo lgsfo jf clwsf/Ln] ;ft lbgleq ;f] s'/fsf] ;"rgf af]nkq jf
8fFsjfnfnfO{ lbg'kg]{5 .
70
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;"rgf hf/L ubf{ af6fsf Dofb afx]s ;ft lbgsf] Dofb lbO{ ;f] Dofbleq cfˆgf]
sa"n adf]lhd sa'lnot ug{ gcfPdf To; kl5sf] af]nkq jf 8fFsjfnfnfO{ 7]Ssf lbOg] s'/f :ki6 vf]nL ;""rgf
tfd]n ug'{ u/fpg' kg]{5 . o:tf] ;"rgf hf/L ubf{ ;"rgf kfpg'kg]{ JolQm ge]l6Pdf jf ;"rgf a'emL glnPdf
:yfgLo ufpF ljsf; ;ldltsf ;b:o Ps hgf ;d]t :yfgLo JolQmx? rf/ hgfnfO{ ;fIfL /fvL ;"rgf kfpg' kg]{
JolQmsf] 3/ b}nf]df 6fF; u/]df klg ;f] ;"rgf k|fKt ePsf] dflgg]5 .
t/ o:tf] ;"rgf s'g} :yfgLo kqklqsfdf k|sfzg u/]df klg ;DalGwt JolQmn] ;"Rfgf k|fKt u/]sf] dflgg]5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd hf/L ePsf] ;"rgfs]f Dofbdf ;f] JolQm xflh/ eO{ sa'lnot ug{ d~h"/ u/]
7]Ssf aGbf]a:t ug]{ :yfgLo lgsfosf] ;lrjn] lghaf6 t'?Gt sa'lnot u/fO{ lghnfO{ k§f jf rng k"hL{ lbg'
kg]{5 . To:tf] JolQm xflh/ gePdf jf cfˆgf] sa'n adf]lhd sa'lnot ug{ d~h"/ gu/]df lgh kl5sf] bf];|f], t];|f]
qmd cg';f/ c? af]nkq jf 8fFsjfnfnfO{ k|fyldstf lbO{ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;"rgf hf/L u/L 7]Ssf
aGbf]a:Tf ug'{ kg]{5 . o;/L 7]Ssf jGbf]j:t ubf{ To:tf] /sd :yfgLo lgsfon] cg'dfg u/]sf] cÍ eGbf sd x'g]
/x]5 eg] o; lgodfjnLsf] k|s[of k'¥ofO{ k'gM af]nkq cfJxfg ug'{kg]{5 .
-$_ :yfgLo lgsfon] ;+o'Qm ?kdf cfJxfg u/]sf] af]nkq jf a9fa9sf] 8fFs :jLs[t ug]{ / 7]Ssf aGbf]a:Tf
ug]{ clVtof/jfnfn] af]nkq vf]lnPsf] jf 8fFs af]nfOPsf] tLg lbgleq af]nkq jf 8fFs :jLs[t ug]{ jf gug]{
lgsf;fsf nflu ;f] :jLs[t ug]{ ;+o'Qm ;ldlt ;dIf k]z u/L lgsf;f eP adf]lhd ug'{ kg]{5 . :yfgLo lgsfosf]
;+o'Qm ;ldltn] klg o;/L k]z ePsf] kGw| lbgleq af]nkq jf 8fFs :jLs[t eP jf gePsf] lgsf;f lbO;Sg'
kg]{5 . ;f] Dofbleq k]z gu/]sf] jf lgsf;f glbPsf] sf/0fn] :yfgLo lgsfonfO{ s'g} xfgL gf]S;fgL ePdf h;sf]
l9nfO{ jf nfk/jfxLn] ubf{ Dofbleq k]z jf lgsf;f x'g g;s]sf] xf] ;f] lhDd]jf/ JolQmaf6 ;f] xfgL gf]S;fgL
c;"n pk/ u/L lng' kg]{5 .
-%_ af]nkq jf 8fFs :jLs[t eP kl5 To:tf] jf]nkqbftf jf 8fFsjfnfaf6 :jLs[t 7]s cÍsf] s'n /sdsf]
g]kfn /fi6« a}Íaf6 dfGotf k|fKt a}+Ísf] sDtLdf 5 dlxgf Dofb ePsf] k/km/d]G; j08 jf gub} /sd k|fKt
ePkl5 7]Ssf kfpg] ;a} zt{ v'nfO{ ;DalGwt 7]s]bf/;Fu cg';"rL–&* adf]lhd sj'lnot u/fO{ cg';"rL–&(
adf]lhd k§f lbg' kg]{5 .
-^_ af]nkq jf 8fFs :jLs[t ePsf] ;"rgf k|fKt eP kl5 ;f] ;"rgfdf tf]lsPsf] Dofbleq af]nkq jf
8fFsjfnfn] rng k"hL{ glnPdf jf k§f gp7fPdf lghn] lgod !^& sf] pklgod -%_ adf]lhd /fv]sf] hdfgt
hkmt eO{ :yfgLo lgsfosf] sf]ifdf bflvnf x'g]5 .
!&)= 7]Ssf /sdsf] ls:tf a'emfpg] tl/sfM -!_ :yfgLo lgsfon] cfGtl/s cfo p7fpg] sfo{sf] 7]Ssf aGbf]a:t ubf{
c;"n ug'{ kg]{ ls:tfsf] cÍ lgwf{/0f 7]Ssf ;DaGwL ;"rgf / af]nkqdf plNnlvt c;"nL sfo{tflnsf / cGo zt{
adf]lhd x'g]5 .
t/ o;/L sfo{tflnsf agfpFbf /fh:j p7\g] ;DefJo ;do / e'QmfgL ug]{ ls:tfs]f ;do ldnfg ePsf] /
ls:tfx? aLrsf] ;dofGt/ rf/ dlxgfeGbf a9L gePsf] x'g' kg]{5 .
-@_ 7]s]bf/n] ;Demf}tfsf] ;dodf 7]s cg';f/sf] ;Dk"0f{ 7]s /sd Psd'i6 a'emfPdf cf}lrTo x]/L a9Ldf bz
k|ltzt;Dd 5"6 lbg ;lsg]5 .
t/ o:tf] 5"6sf] k|ltzt af]nkqjf a9fa9sf] ;"rgfdf pNn]v ePsf] x'g' kg]{5 .
!&!= 7]Ssf tf]8\g] M -!_ k§f sa'lnotsf] s'g} zt{ alv{nfk sfd u/]sf]df jf To:tf] zt{ adf]lhd ug'{ kg]{ s'g} sfd
gu/]df afx]s o; lgodfjnL adf]lhd k§f sa'lnot e};s]kl5 7]Ssfsf] cjlw e'Qmfg gx'Fb} aLr}df s'g} 7]Ssf
tf]8\g jf 5f]8\g x'Fb}g .
-@_ s'g} 7]s]bf/n] :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] b/eGbf a9L b/df s/ c;"n u/]df jf ;Demf}tfdf pNn]v gePsf
dfnj:t'df s/, ;]jfz'Ns jf b:t'/ c;"n u/]df jf Ps :yfgLo lgsfon] lnPsf] s/sf] k|df0f x'Fbf x'Fb} bf]xf]/f] x'g]
u/L s/ c;"n u/]df To:tf] /sd To:tf] 7]s]bf/af6 c;"n u/L ;DalGwt JolQmnfO{ ;DalGwt :yfgLo lgsfon]
lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ df plNnlvt lqmofsnfk k'gM bf]xf]l/Pdf To:tf] 7]s]bf/sf] 7]Ssf tf]8L w/f}6L hkmt ul/g]5
o;/L w/f}6L hkmt ubf{ klg gofF 7]Ssf jGbf]j:t ubf{ ;fljssf] /sd eGbf sd /sd k|fKt ePdf / gofF 7]Ssf
71
jGbf]j:t ubf{ nfu]sf] /sd c;"n pk/ gePdf ;/sf/L jfFsL ;/x c;"n pk/ u/L lghsf] gfd sfnf];"rLdf /fvL
cGo :yfgLo lgsfox? / g]kfn ;/sf/sf] 7]s]bf/sf] nfO;]G; lbg] sfof{nonfO{ ;d]t hfgsf/L lbOg]5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd 7]Ssf tf]l8Psf]df ;f]xL cfly{s jif{sf] afFsL cjlwsf] lgldQ] 7]Ssf ;sf/ ug]{ s'g}
JolQm jf kmd{ k|fKt ePdf ;fljssf] 7]Ssfsf] b/ / c;"nL sfo{tflnsf adf]lhd ulgdxz'n c;"n u/L 7]Ssf lbg
;lsg]5 .
-%_ pklgod -#_ adf]lhd 7]Ssf tf]l8Psf]df To;af6 :yfgLo lgsfonfO{ ePsf] gf]S;fgL / :yfgLo lgsfon]
7]s]bf/af6 lng' kg]{ afFsL ePdf To;sf] bz k|ltzt ;"b ;d]t ;f] 7]s]bf/n] /fv]sf] hdfgtaf6 c;"n geP
lghaf6 ;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ ul/g]5 .
t/ cfˆgf] sfa' aflx/sf] kl/l:ylt k/L 7]s]bf/n] ;f] 7]Ssfsf] sfd ug{ g;s]sf] /x]5 eg] ;DalGwt :yfgLo
lgsfosf] kl/ifb\n] ;f] adf]lhd c;"n ug'{ kg]{ /sddWo] ;DalGwt /fhZj k/fdz{ ;ldltsf] k/fdz{ lnO{ pko'Qm
/sd ldgfxf lbg ;Sg]5 .
-^_ :yfgLo lgsfon] 7]Ssf aGbf]a:t u/L 7]s]bf/nfO{ lbPsf] k§f jf rng k"hL{df plNnlvt s'g} zt{sf]
pNn+3g u/]df jf 7]Ssfsf] cjlw e'Qmfg x'g'eGbf cufj} 7]Ssf 5'6fPdf To;af6 7]s]bf/nfO{ ePsf] xfgL gf]S;fgL
:yfgLo lgsfon] Joxf]g'{ kg]{5 .
!&@= aSof}tf /sd c;"nL ;DaGwL Joj:yf M– -!_ :yfgLo lgsfon] ljleGg sf/0fjf6 c;"n x'g g;sL jfFsL /x]sf]
aSof}tf /sd c;"n ug{ aSof}tf c;"nL sfo{of]hgf jgfO{ /sd c;"n pk/ ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd c;"n ug'{kg]{ /sd c;"nLsf] nflu :yfgLo k|zf;g, k|x/L, gful/s ;dfh jf cGo
JolQmsf] ;d]t ;xof]u lng ;Sg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd ;xof]u k|fKt e} aSof}tf /sd c;"nL ePdf ;DalGwt JolQm jf ;+:yf nfO{ :yfgLo
lgsfon] c;"nL cÍsf] a9Ldf % k|ltzt;Dd /sd k'/:sf/ :j?k pknJw u/fpg ;Sg]5 . Ps eGbf j9L JolQm
jf ;+:yfsf] ;lqmotfdf aSof}tf /sd c;"nL ePsf] eP o:tf] k'/:sf/ /sd bfdf;fxLaf6 pknJw u/fpg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_,-@_ / -#_ adf]lhdsf] k|s[ofaf6 klg /sd c;"n pk/ x'g g;s]df ;/sf/L jfFsL ;/x /sd
c;"n pk/ ug'{ kg]{5 .
kl/R5]b – &
w/f}6L ;DaGwL Joj:yf
!&#= w/f}6L vftfM -!_ :yfgLo lgsfodf o; lgodfjnL jf k|rlnt sfg"g ad]flhd /fVg' kg]{ w/f}6L /sd ;DalGwt
:yfgLo lgsfon] tf]s]sf] a}Ídf 5'§} vftf vf]nL /fVg' kg]{5 . k|To]s :yfgLo lgsfon] vf]Ng] w/f}6L vftf
;fdfGotof Pp6f dfq x'g]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] w/f}6L vftfdf /sd hDdf ug'{ kbf{ ;DalGwt JolQmn] a}Ín] tf]s] adf]lhd b'O{
k|lt ef}r/ e/L j}+Í bflvnf ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] b'O{ k|lt ef}r/ dWo] Ps k|lt a}Ín] ;DalGwt JolQmnfO{ lbg]5 . To:tf] ef}r/
;DalGwt :yfgLo lgsfodf a'´fO{ ;f]sf] cfDbfgL /l;b lng' kg]{5 .
t/ l;naGbL af]nkq ;fy k]z ug]{ ef}r/sf] ;DjGwdf af]nkq vf]nL ;s]kl5 gubL /l;b lng' lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] w/f}6L vftfsf] ;~rfng clwsf/ k|fKt clwsf/L / cfly{s k|zf;g zfvf
k|d'vsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 x'g]5 . clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfˆgf] pQ/bfloTjdf cfjZostfg';f/ cfˆgf]
dftxtsf cGo clws[t / cfly{s k|zf;g zfvfsf k|d'v jf lghn] tf]s]sf] n]vfsf] sd{rf/Lsf] b:tvtaf6
;~rfng u/fpg klg ;Sg]5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldltsf] xsdf cWoIf / ;lrjsf] ;+o'Qm b:tvtaf6 ;~rfng x'g]5 .
!&$= w/f}6L /fVg] cj:yfM b]xfosf] cj:yfdf :yfgLo lgsfodf w/f}6L /sd hDdf ug'{ kg]{5 M–
-s_ :yfgLo lgsfonfO{ a'´fpg' kg]{ /sd clu|d ?kdf a'´fpg,
72
-v_ af]nkq k]z ug{ jf lnnfddf ;xefuL x'gsf nflu :yfgLo lgsfon] tf]lslbPsf] /sd bflvnf
ug{,
-u_ s'g} sfd ug'{ cufj} s'g} /sd clu|d w/f}6L /fVg' kg]{ egL o; lgodfjnL jf k|rlnt sfg"g
adf]lhd Joj:yf ePdf To:tf] zt{ k"/f ug{,
-3_ cGo s'g} sf/0faf6 w/f}6L /fVg' kg]{ eP To:tf] /sd a'´fpg .
!&%= w/f}6L :yfgLo lgsfodf cfDbfgL ug]{M h'g k|of]hgsf] nflu w/f}6L /flvPsf] xf] ;f] sfd k"/f eO{ k|rlnt sfg"g
adf]lhd jf s/f/sf] zt{gfdf adf]lhd w/f}6L /sd ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] sf]ifdf bflvnf ug'{kg]{ ePdf
clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] k|rlnt sfg"g adf]lhd s'g} 5'§} Dofb tf]lsPsf] eP ;f] Dofbleq / To:tf] Dofb
gtf]lsPsf] eP kGw| lbgleq lg0f{o u/L To:tf] w/f}6L /sd ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] sf]ifdf bflvnf ug'{ kg]{5 .
!&^= w/f}6L hkmt ug]{M -!_ s'g} sfd ug{ w/f}6L jf hdfgt /fVg' kg]{ eO{ /flvPsf] w/f}6L jf hdfgt To:tf] sfd k"/f
gu/]sf] sf/0fn] k|rlnt sfg"g adf]lhd jf s/f/sf] zt{gfdf adf]lhd hkmt ug'{kg]{ ePdf clwsf/ k|fKt
clwsf/Ln] lg0f{o u/L To:tf] w/f}6L jf hdfgtsf] /sd hkmt ug'{ kg]{5 .
-@_ lgod !&& adf]lhd w/f}6L /sd lkmtf{ kfpg] JolQmaf6 g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo lgsfosf] afFsL /sd
c;"n pk/ ug'{kg]{ ePdf To:tf] /sd lghn] lkmtf{ kfpg] w/f}6L /sd hkmt u/L c;"n pk/ ug{ ;lsg]5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ cg';f/sf] /sd :yfgLo lgsfosf] sf]ifdf bflvnf ug'{ kg]{5 .
t/ g]kfn ;/sf/sf] /sd ;DalGwt sfof{nodf k7fO lbg'kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ jf -@_ adf]lhd ePsf] sf/afxLsf] hfgsf/L w/f}6L /fVg] ;DalGwt JolQmnfO{ lbg' kg]{5 .
!&&= w/f}6L lkmtf{M -!_ ;DalGwt :yfgLo lgsfodf a'´fPsf] w/f}6L lgod !&% adf]lhd sf]ifdf bflvnf gx'g] jf lgod
!&^ adf]lhd hkmt klg gx'g] ePdf To:tf] w/f}6L /sd ;DalGwt JolQmn] lkmtf{ kfpg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd w/f}6L /sd lkmtf{ kfpg] JolQmn] w/f}6L /sd lkmtf{ lng kfpg] Dofb tf]s]sf] ePdf
;f]xL Dofbleq / Dofb gtf]lsPsf]df h'g sfdsf] nflu w/f}6L /flvPsf] xf] ;f] sfd sf/afxL clGtd ?kdf ;dfKt
ePsf] ldltn] Ps jif{leq w/f}6L /sd lkmtf{ kfpg :yfgLo lgsfodf cfDbfgL /l;b ;fy lgj]bg lbg' kg]{5 .
t/ :yfgLo lgsfon] g} s§L u/L w/f}6Ldf hDdf u/]sf] /sdsf] xsdf cfDbfgL /l;b k]z ug{' kg]{ 5}g .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] Dofbleq w/f}6L lkmtf{ lng gcfPdf lgod !&* adf]lhdsf] sfo{ljlw ckgfO{
clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] :yfgLo lgsfosf] sf]ifdf cfDbfgL afFWg' kg]{5 .
!&*= :yfgLo lgsfosf] sf]ifdf cfDbfgL afFWg] sfo{ljlwM j}+Í vftfdf /sd hDdf ePsf] t/ ;DalGwt :yfgLo lgsfosf]
w/f}6L vftfdf n]vfÍg ePsf] gb]lvPsf] jf s:n] s] afkt w/f}6L /fv]sf] xf] eGg] s'/f klg :ki6 geO{ a}Ísf]
vftfdf To;} /xL /x]sf] jf :yfgLo lgsfosf] w/f}6L vftf eGbf a}Ídf hDdfhDdLdf a9L ePsf] /sd To:tf]
:yfgLo lgsfosf] sf]ifdf cfDbfgL ug{' kg]{5 .
t/ w/f}6L /fVg] JolQmn] k|df0f ;lxt o; lgodfjnLdf tf]lsPsf] Dofbleq bfjL u/]df ;DalGwt :yfgLo
lgsfosf] sf]ifdf bflvnf eP klg jh]6df Joj:yf u/L To:tf] w/f}6L lkmtf{ lbg'kg]{5 .
!&(= w/f}6L sf/f]af/sf] n]vfM -!_ :yfgLo lgsfon] w/f}6L vftfdf hDdf ePsf] w/f}6L /sdsf] sf/f]af/sf] n]vf
cBfjlws u/L /fVg' kg]{5 .
-@_ cfˆgf] w/f}6L vftfdf hDdf ePsf] w/f}6Lsf] df:s]jf/L dlxgf e'Qmfg ePsf] ldltn] ;ft lbgleq / jflif{s
k|ltj]bg cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] k}+tL; lbgleq ufpFF ljsf; ;ldltn] ;DalGwt lhNnf ljsf; ;ldltdf /
gu/kflnsf / lhNnf ljsf; ;ldltn] jflif{s ?kdf w/f}6Lsf] Plss[t cfly{s ljj/0f :yfgLo ljsf; dGqfnodf /
;DalGwt sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] w/f}6Lsf] n]vf cBfjlws /fvL Ps cfly{s jif{df afFsL /x]sf] w/f}6L csf]{
cfly{s jif{df lhDd]jf/L ;fg'{ kg]{5 .
!*)= w/f}6L /sd cGo k|of]hgsf] lgldQ vr{ ug{ gx'g]M -!_ o; lgodfjnLdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s w/f}6L
/sd cGo sfddf vr{ ug{ x'Fb}g . w/f}6L vftfsf] /sd JolQmut k|of]udf vr{ u/]sf] b]lvPdf jf o; lgodfjnL
73
adf]lhd ;dodf bflvnf gu/]df ljuf] / ljuf] ;/x xhf{gf ;d]tsf] /sd clwsf/ k|fKt clwsf/L / cfly{s
k|zf;g zfvf k|d'vaf6 bfdf;fxLn] c;'n pk/ ul/g]5 . o;/L c;"n x'g cfPsf] xhf{gf /sd ;DalGwt :yfgLo
lgsfosf] sf]ifdf bflvnf ul/g]5 .
-@_ w/f}6L vftfaf6 ;f]wegf{ x'g] u/L ;fk6L lng' x'Fb}g . ;fk6L lnPdf ;fk6L ;f]wegf{ u/fpg] bfloTj cfb]z
lbg] clwsf/Lsf] x'g]5 . To:tf] kbflwsf/Ln] kfpg] kfl/>lds jf ;'ljwf jf 3/3/fgfaf6 ;fk6L lnPsf] /sd /
/sdsf] jflif{s bz k|ltzt Aofh c;"n u/L ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] sf]ifdf cfDbfgL afFlwg]5 .
!*!= w/f}6L /sdsf] j}+Í lx;fa ldnfg ug]{M -!_ a}Íaf6 w/f}6L vftfsf] :6]6d]06 k|fKt u/L ;|]:tf afFsL /sd / j}+Í afFsL
/sd dfl;s ?kdf le8fO{ lx;fa ldnfg ug'{ kg]{5 .
-@_ w/f}6L ;|]:tfdf cfDbfgL hlgPsf] t/ j}+Í df}Hbft sd ePsf] w/f}6L lx;fa ;DaGwdf ;lrjn] s;sf]
nfk/jfxLaf6 To:tf] x'g uPsf] xf] 5fglag u/L To:tf] nfk/jfxL ug]{ JolQmnfO{ sfg"g adf]lhd sf/afxL u/L
c;"n pk/ ug'{ kg]{5 .
-#_ w/f}6L ;|]:tfdf cfDbfgL ghlgPsf] t/ j}+Í vftfdf hDdf ePsf] /sdsf] ;DaGwdf ;DalGwt JolQmaf6
/sd bflvnf ePsf] gAa] lbgleq bflvnf k|df0f k]z x'g gcfPdf To:tf] /sd lgod !&% adf]lhd cfDbfgL u/L
:yfgLo lgsfosf] sf]ifdf bflvnf ug'{ kg]{5 .
kl/R5]b – *
k]ZsL /sd tyf k]ZsL km5\of}{6 ;DaGwL Joj:yf
!*@= k]ZsL lbg] / km5\of}{6 ug]{M -!_ o; lgodfjnL adf]lhd k]ZsL lng' kbf{ s'g sfdsf] lgldQ s] slt /sd rflxg]
xf] To;sf] ljj/0f k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adff]lhd k|fKt ljj/0fsf] cfwf/df clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ;DalGwt sfdsf] nflu
cfjZos kg]{ /sdeGbf a9L gx'g] u/L k]ZsL lng] sd{rf/Lsf] xsdf kb / k|of]hg tyf u}/ sd{rf/Lsf] xsdf
To:tf] JolQmsf] tLg k':t], :yfoL / c:yfoL 7]ufgf ;d]t :ki6 n]vL k]ZsL lbg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd lbPsf] k]ZsL] o; lgodfjnLdf tf]lsPsf] Dofbleq tf]lsPsf] sfo{ljlw ckgfO{
km5\of}{6 ug'{ jf u/fpg' k]ZsL lng] lbg] b'j} y/Lsf] st{Jo x'g]5 . ;DalGwt :yfgLo lgsfodf k]ZsL /sdsf] aLn
e/kfO{ ;lxtsf] ljj/0f k|fKt ePkl5 kGw| lbgleq :yfgLo lgsfon] km5\of}{6 ul/;Sg' kg]{5 . km5\of}{6 ubf{ ah]6n]
gk'u]df k|fKt aLn e/kfO{ hfFrL e'StfgL lbg' kg]{ cÍ 7x¥ofO{, e'QmfgL lbg afFsL sRrfjf/Ldf r9fpg' kg]{5 .
-$_ lgod !*% adf]lhd lbPsf] k]ZsL 7]Ssf ;+emf}tfdf pNn]v eP adf]lhdsf] k|ltztdf tflnsf agfO{
Kf|To]s /lgË aLnjf6 s§f ug]{ lhDd]jf/L clwsf/ k|fKt clwsf/L / cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] x'g]5 . ljb]zL
;/sf/ jf ;+:yf;+u ePsf] ;D´f}tfdf o; ;DaGwdf 5'§} Joj:yf ePsf]df ;f]xL adf]lhd ug'{ kg]{5 .
!*#= dfn;fdfg vl/b ;DaGwL k]ZsLM -!_ dfn;fdfg vl/b ug'{ kbf{ o; lgodfjnL adf]lhdsf] /Lt k'¥ofO{ To:tf
dfn;fdfg vl/b ug'{ kg]{5 . To;/L vl/b ubf{ ;f]´} ;DalGwt kmd{ jf laqm]tfnfO{ e'QmfgL lbg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd dfn;fdfg pknJw ug{ g;lsg] eO{ To:tf] dfn;fdfg pknJw ug{ sd{rf/LnfO{
k]ZsL lbO{ k7fpg' kg]{ x'g cfPdf k]ZsL lbg' k/]sf] sf/0f vf]nL clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] :jLs[ltdf k]ZsL lbg
;lsg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd dfn;fdfg vl/b ug{ k]ZsL /sd a'´L lng] sd{rf/Ln] dfn;fdfg vl/b u/L
;DalGwt :yfgLo lgsfodf kms]{sf] a9Ldf ;ft lbgleq ;f] k]ZsL /sd km5\of}{6 ug{ dfn;fdfg ;lxt aLn e/kfO{
k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ o; lgod adf]lhd dfn;fdfg vl/b ug{ cfˆgf] sd{rf/LnfO{ k]ZsL lbO{ k7fpg' kg]{ ePdf ;fwf/0ftof
clwsf/k|fKt clwsf/L / cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v nfO{ k]ZsL lbO{ k7fpg' x'Fb}g .
!*$= k|lttkqåf/f dfn;fdfg l´sfpFbf k]ZsL km5\of}{6 ug'{kg]{M -!_ :yfgLo lgsfon] k|lttkqåf/f dfn;fdfg
l´sfpFbf dfn;fdfg k|fKt ePsf] ldltn] kGw| lbgleq k|lttkq vf]n]sf] k]ZsL /sd km5\of}{6 ug'{ kg]{5 .
74
-@_ dfn;fdfg pknJw u/fpg] ;DalGwt kmd{ jf laqm]tfaf6 dfn;fdfg pknJw x'g g;s]sf]df jf tf]lsPsf]
;doleq dfn;fdfg k|fKt x'g g;s]df ;fwf/0ftof k|lttkq /2 ug'{ kg]{5 / ;f] afkt a}Ídf hDdf ePsf] /sd
lkmtf{ lnO{ k|lttkq vf]n]sf] k]ZsL /sd km5\of}{6 ug'{ kg]{5 .
-#_ k|lttkqsf] dfWodaf6 dfn ;fdfg vl/b ubf{ ;f]sf] clen]v /fVg' kg]{5 .
!*%= JolQm, kmd{ jf ;+:yfnfO{ lbOg] k]ZsLM -!_ :yfgLo lgsfon] dfn;fdfg vl/b ug{, ;]jf pknJw ug{ jf lgdf{0f
;DaGwL sfdsf] nflu s'g} JolQm, kmd{ jf ;+:yfnfO{ k]ZsL lb+bf o; lgodfjnL adf]lhd a}+Í Uof/]06L lng' kg]{5 .
t/ g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo lgsfosf] krf; k|ltzteGbf a9L :jfdLTj ePsf] ;+ul7t ;+:yf, pkef]Qmf
;ldlt / cfˆgf] sd{rf/LnfO{ k]ZsL lb+bf a}+Í Uof/]06L lng' kg]{5}g .
-@_ k]ZsL lbg' kg]{ 7]Ssfsf] sa'lnotgfdf ubf{ sfd tfd]n x'g' kg]{ egL tf]lsPsf] Dofbleq sfd tfd]n geO{
k]ZsL afFsL /xg uPdf To:tf] k]ZsL /sdsf] Dofb gf3]sf] ldltb]lv jflif{s bz k|ltztsf b/n] ;fjf / Aofh
;d]t a'´fpg' kg]{ s'/f sa'lnotgfdfsf] zt{df pNn]v ug'{ kg]{5 .
!*^= b}lgs tyf e|d0f eQf k]ZsLM :yfgLo lgsfosf] sfdsf] l;nl;nfdf g]kfn /fHo leq e|d0f ug]{ :yfgLo lgsfosf
kbflwsf/Ln] cg';"rL–*! df pNn]v eP adf]lhd / sd{rf/L tyf cGo JolQmnfO{ k|rlnt sfg"g adf]lhd kfpg]
b}lgs tyf e|d0f eQf / cGo /sd eP ;f] ;d]t lx;fa u/L a9L gx'g] u/L k]ZsL lbg ;lsg]5 / ;DalGwt
kbflwsf/L jf sd{rf/L tyf JolQmn] klg e|d0faf6 kms]{sf] jf e|d0f sfo{ k"/f u/]sf] ldltn] k}+tL; lbgleq
kmfF6jf/L k]z u/L lnPsf] k]ZsL /sd km5\of}{6 ug'{ kg]{5 . Dofbleq kmfF6jf/L k]z gu/L Dofb gf3] kl5 km5\of}{6sf]
lgldQ kmfF6jf/L k]z x'g cfPdf Dofb gf3]sf] cjlwsf] lgldQ ;Dk"0f{ k]ZsL /sddf bz k|ltzt Aofh nufOg]5 .
!*&= sfhdf v6fpg] clwsf/LM -!_ b]xfosf kbflwsf/L jf sd{rf/LnfO{ b]xfo adf]lhdsf kbflwsf/Ln] sfhdf v6fpg
;Sg]5 M–
sfh vl6g] kbflwsf/L sfhdf v6fpg] kbflwsf/L
s= lhNnf ljsf; ;ldltsf kbflwsf/L ;efklt
v= gu/kflnsfsf kbflwsf/L k|d'v
u= ufpFF ljsf; ;ldltsf kbflwsf/L cWoIf
3= lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;lrj lhNnf leq ;efklt,
lhNnf aflx/
:yfgLo ljsf; dGqfno
ª= gu/kflnsfsf] ;lrj k|d'v
r= ufpFF ljsf; ;ldltsf] ;lrj cWoIf
5= :yfgLo lgsfo cGtu{tsf ljifout zfvf k|d'v ;lrj
h= :yfgLo lgsfosf sd{rf/L ;lrj
-@_ s'g} klg :yfgLo lgsfosf] kbflwsf/L jf sd{rf/LnfO{ d'n's aflx/ :yfgLo lgsfosf] sfddf e|d0f jf
sfhdf v6fpg' kbf{ :yfgLo ljsf; dGqfnon] v6fpg ;Sg]5 .
-#_ :yfgLo lgsfosf] sfddf e|d0f jf sfhdf v6fpFbf e|d0f cfb]z e/L clen]v /fvL e|d0f jf sfhdf
v6fpg' kg]{5 . e|d0f oyf;Dej sd vlr{nf] af6f] jf ;fwgaf6 ug'{ kg]{ u/L tf]lslbg] st{Jo e|d0f jf sfhdf
v6fpg ;Sg] clwsf/Lsf] x'g]5 .
!**= :yfgLo lgsfosf kbflwsf/Lsf] b}lgs tyf e|d0f eQfM :yfgLo lgsfosf kbflwsf/Ln] lhNnf aflx/ e|d0f ug'{kbf{
cg';"rL–*! adf]lhd b}lgs tyf e|d0f eQf / af; vr{ /sd kfpg] 5g\ . lhNnf leq e|d0f ubf{ eg] e|d0f
vr{sf] xsdf e|d0f vr{sf] aLn cg';f/sf] /sd / b}lgs eQfsf] xsdf kfFr sf]if eGbf a9L b'/Lsf] 7fpFdf u} jf;
a:g' k/]sf] cj:yfdf lhNnf aflx/ e|d0f ubf{ kfpg] b}lgs eQfsf] tLg rf}yfO{ /sddf ga9\g] u/L ;DalGwt
kl/ifb\n] :jLs[t u/] adf]lhdsf] b/df b}lgs eQf kfpg]5g\ .
75
!*(= sd{rf/Lsf] b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ ;DaGwL Joj:yf M -!_ :yfgLo lgsfodf sfo{/t sd{rf/Lx?n] kfpg]
b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ ;DaGwL Joj:yf b]xfo adf]lhd x'g]5M–
-s_ b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ lbg] k|of]hgsf] nflu :yfgLo lgsfosf sd{rf/Lx?nfO{ b]xfo
adf]lhd juL{s/0f ul/Psf]5 M–
-!_ lhNnf ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfsf] ;lrj – k|yd tx
-@_ clws[t:t/sf sd{rf/L – låtLo tx
-#_ cGo sd{rf/L – t[tLo tx
-v_ :yfgLo lgsfosf] sfdsf] l;nl;nfdf g]kfnleq e|d0f ug'{ kbf{ e|d0fsf] nflu l6s6 lng' kg]{
ePdf l6s6nfO{ nfu]sf] vr{ e'QmfgL lbOg]5 .
-u_ :yfgLo lgsfosf] s'g} sd{rf/Ln] s'g} e|d0fsf] ;fwgsf] l6s6 lnO{;s] kl5 e|d0fdf v6fpg]
clwsf/Lsf] cfb]zaf6 pQm l6s6 lkmtf{ ug'{ kg]{ ePdf lghn] To;/L l6s6 lkmtf{ u/] afkt
nfUg] dx;"n sfof{noaf6 kfpg]5 . l6s6 lkmtf{ ug'{ kg]{ jf xjfO{ p8fgsf] ldlt kl/jt{g eO{
;f] lbg p8fg ge} 3/ kms{g'kg]{ l:ylt ePdf ;DalGwt lgsfoaf6 k|dfl0ft u/fO{ To:tf]
sd{rf/Ln] 6\ofS;L, l/S;f, a; ef8fsf] /sd e'QmfgL sfof{noaf6 lng kfpg]5 .
-3_ :yfgLo lgsfosf] sfdsf] l;nl;nfdf lhNnf aflx/ e|d0f ug'{kbf{ cg';"rL–*! adf]lhd b}lgs
tyf e|d0f eQf / af; vr{ /sd kfpg] 5g\ . lhNnf leq e|d0f ubf{ eg] e|d0f vr{sf] xsdf
e|d0f vr{sf] aLn cg';f/sf] /sd / b}lgs eQfsf] xsdf kfFr sf]if eGbf a9L b'/Lsf] 7fpFdf
u} jf; a:g' k/]sf] cj:yfdf lhNnf aflx/ e|d0f ubf{ kfpg] b}lgs eQfsf] tLg rf}yfO{ /sddf
ga9\g]u/L ;DalGwt kl/ifb\n] :jLs[t u/] adf]lhdsf] b/df b}lgs eQf kfpg]5g\ .
-ª_ a; jf cGo ;fj{hlgs oftfoftsf] ;'lawf k|fKt x'g] 7fFpdf Ps} lbg uO{ kms{g] u/L :yfgLo
lgsfosf] sfddf sfh v6L hfg] sd{Rff/Ln] o; lgodfjnL adf]lhd e|d0f vr{ dfq kfpg]5 .
-r_ s'g} sd{rf/Ln] e|d0f jf sfhsf] l;nl;nfdf ljbf lnO{ a;]df o:tf] ljbfdf a:bfsf] cjlwsf]
lghn] b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ kfpg] 5}g .
-@_ Ps :yfgLo lgsfoaf6 csf]{ :yfgLo lgsfodf ;?jf jf a9'jf eO{ Ps lhNNffaf6 csf]{ lhNnfdf hfFbf
b]xfo adf]lhd b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ lbO{g]5 M–
-s_ Ps lhNNffaf6 csf]{ lhNnf jf ;f]xL lhNnfsf] Ps :yfgLo lgsfoaf6 5 sf]if eGbf a9L b"/L
ePsf] csf]{ :yfgLo lgsfodf ;?jf, a9'jf jf sfod d'sfod e} hfg] sd{rf/Ln] kfpg] b}lgs
eQf tyf e|d0f vr{ afktsf] /sdsf] kmfF6af/L / e|d0f eQfsf] aLn ;flas sfof{nodf k]z
ug'{ kg]{5 .
-v_ v08 -s_ adf]lhd k|fKt kmfF6jf/L pk/ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] hfFrj'em u/L lgod cg';f/
kfpg' kg]{ /sd e'QmfgL lbg' kg]{5 . o;/L e'QmfgL ubf{ b]xfo adf]lhd ug'{ kg]{5 M–
-!_ k|yd / låtLo txsf sd{rf/LnfO{ ;Dej eP;Dd 5f]6f] / ldtJooL xjfO{ dfu{jf6
e|d0f ubf{ nfUg] xjfO{ ef8f jf a; ef8f, o; lgodfjnL adf]lhd kfpg] b}lgs eQf
/ km'6s/ vr{ jfkt Psd'i6 Psxhf/ ?k}+ofF lbg' kg]{5 .
-@_ t[tLo txsf sd{rf/LnfO{ xjfO{ dfu{jf6 e|d0f ubf{ sd vlr{nf] x'g] ePdf nfUg] xjfO{
ef8f jf a; ef8f o; lgodfjnL adf]lhd kfpg] b}lgs eQf / km'6s/ vr{ jfkt
Psd'i6 Psxhf/ ?k}+ofF lbg' kg]{5 .
-#_ ;?jf, a9'jf jf sfod d'sfod eO{ hfFbf oftfoftsf] ;'ljwf gePsf] :yfgdf k}bn
lx+8\g' kbf{ k|ltlbg 5 sf]ifsf b/n] e|d0fdf nfUg] lbg u0fgf u/L b}lgs eQf lbg'
kg]{5 . k}bn lx+8\g' kg]{ sf]ifnfO{ 5n] efu ubf{ afFsL /xg cfpg] ePdf afFsL sf]ifsf]
nflu cfwf lbgsf] b}lgs eQf lbg' kg]{5 .
76
-$_ ;?jf, a9'jf jf sfod d'sfod eO{ vl6Psf] sfof{nodf xflh/ x'g hfg] sd{rf/LnfO{
kl/jf/ n}hfg] k|of]hgsf nflu lghn] v08 -s_ jf -v_ adf]lhd kfpg] /sd a/fa/
yk u/L lbg' kg]{5 .
t/ km"6s/ vr{sf] /sd yk lbOg] 5}g .
-#_ d'n'sleq jf aflx/ xjfOhxfh, kfgLhxfh, /]n, a;, ldgLa; cflb ;fwgåf/f e|d0f ubf{ sd{rf/Ln]
vl6Psf] 7fpFdf hfFbf / ;f] 7fpFaf6 kmsL{ cfpbf e|d0f jf sfh cjlwe/ ;ftnfv krf;xhf/ ?k}ofFsf] aLdf
u/fpgsf nflu nfUg] vr{ kfpg]5 .
-$_ s'g} sd{rf/L h'g ;'s} sf/0faf6 :yfgLo ;]jfaf6 cnu eO{ 3/ kms{g' k/]df lgh h'g txaf6 ;]jf cnu
ePsf] xf] ;f]xL tx cg';f/ o; lgodfjnL adf]lhd b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ lghnfO{ jxfn 6'6]sf] sfof{noaf6
lbOg]5 .
t/ To:tf] ;'ljwf c:yfoL sd{rf/LnfO{ lbOg] 5}g .
-%_ s'g} sd{rf/Lsf] cfkm" vl6Psf] lhNnfdf d[To' ePdf lghsf] klt jf kTgLnfO{ 3/ kms{bf o; lgodfjnL
adf]lhd kfpg] b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ sd{rf/L vl6Psf] sfof{noaf6 lbOg]5 .
-^_ xjfO{ oftfoftaf6 ofqfubf{ sd vlr{nf] x'g] ePdf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] h'g;'s} txsf] sd{rf/LnfO{
klg xjfO{ oftfoftsf] ;fwg k|of]u ug{] cfb]z lbg ;Sg]5 . o;/L cfb]z lbFbf s'g :yfgaf6 s'g :yfg;Dd xjfO{
oftfoftsf] ;fwg k|of]u ug{] xf] :ki6 ?kdf tf]lslbg' kg{]5 .
-&_ ;?jf jf a9'jf eO{ hfg] cj:yfdf afx]s cGo cj:yfdf e|d0fdf vl6g] sd{rf/Ln] e|d0f ;dfKt ePkl5
lgodfg';f/ kfpg] b}lgs eQf tyf e|d0f vr{sf] aLn e/L ;ft lbg leq e|d0f k|ltj]bg ;fy cfjZos aLn ekf{O{
;DalGwt sfof{nodf k]z ug'{ kg]{5 .
t/ p8fg aLdfsf] xsdf ;f] aLdfsf] gDa/ dfq k]z u/] x'G5 .
-*_ lhNnf leqsf] 7fpF 7fpFsf] b"/Lsf] ljj/0f ;DalGwt lhNnf ljsf; ;ldltn] tof/ u/L /fVg' kg]{5 /
lhNnf leqsf ;a} :yfgLo lgsfonfO{ pknAw u/fpg' kg]{5 .
-(_ :yfgLo lgsfosf] sfddf :yfgLo lgsfosf sd{rf/L tyf kbflwsf/L afx]s cGo JolQmnfO{ g]kfn /fHo
leq jf ljb]zdf e|d0f u/fpg] lg0f{o ePdf lghn] kfpg] b}lgs eQf tyf e|d0f vr{ / cGo ;x'lnot ;DalGwt
lg0f{odf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 . t/ o:tf] b}lgs tyf e|d0f eQfsf] b/ k|yd txsf] sd{rf/Lsf] eGbf a9L x'g]
5}g .
-!)_ :yfgLo lgsfosf] sfdsf] l;nl;nfdf s'g} sd{rf/L xjfOhxfhåf/f ljb]zdf ofqf ug'{ kbf{ Osf]gf]ld
Snf;sf] e|d0f vr{ kfpg]5 .
-!!_ s'g} kbflwsf/L jf sd{rf/LnfO{ cGt/{fli6«o ;Dd]ng, ;]ldgf/, ;df/f]x, lgdGq0ff, a}7s, tfnLd, cWoog
e|d0f / cGo s'g} :yfgLo lgsfosf] sfdsf] l;nl;nfdf cg';"rL–*! df plNnlvt d'n'sx?sf] e|d0fdf hfFbf ;f]xL
cg';"rLdf Joj:yf eP adf]lhdsf] b/n] b}lgs eQf lbOg]5 .
t/ xf]6nsf] aLn k]z u/]sf] v08df af; vr{ afkt aLn adf]lhdsf] /sd / ;f] d'n'ssf] nflu tf]lsPsf]
b}lgs eQf b/sf] rfnL; k|ltzt dfq b}lgs eQf lbOg]5 . af; vr{ b}lgs eQf b/sf] /sd eGbf a9L e'QmfgL
x'g] 5}g . t/ o; pklgod adf]lhd ljb]z hfFbf o; lgodfjnL adf]lhd b}lgs eQf kfpg]df k|:yfg u/]sf] lbgsf]
k"/} / e|d0faf6 kms]{sf] lbgsf] xsdf ;f] lbgeGbf cl3Nnf] lbgsf] nflu kfpg] b}lgs eQfsf] cfwf kfpg]5 .
-!@_ pklgod -!!_ adf]lhd cGt/f{li6«o ;Dd]ng, ;]ldgf/, ;df/f]x, lgdGq0ff, jftf{ jf a}7sdf hfFbf s'g}
ldq/fi6« jf cGt/f{li6«o ;+:yfsf] tkm{af6 vfgf a:gsf] k|aGw eO{ ks]6 vr{ afkt /sd lbg] Joj:yf gePsf]df
To:tf sd{rf/LnfO{ k|ltlbg bz cd]l/sL 8n/ ks]6 vr{sf] ?kdf lbOg]5 . tflnd jf cWoogsf] nflu uPsf]df
ks]6 vr{ lbOg] 5}g .
-!#_ s'g} ldq/fi6« jf cGt/f{li6«o ;+:yfaf6 vfg a:gsf] nflu /sd g} lbg] ePdf pklgod -!@_ adf]lhd
ks]6 vr{ lbOg] 5}g .
77
t/ tflnd jf cWoog afx]s pklgod -!!_ adf]lhd cGo sfddf hfFbf pklgod -!@_ adf]lhd kfpg] To:tf]
/sd o; lgodfjnL adf]lhd kfpg] b}lgs eQfeGbf sd x'g] ePdf To;/L sd eP hlt /sd b}lgs eQfsf]
?kdf lbOg]5 .
-!$_ s'g} sd{rf/L h'g b]zdf hfg] egL vl6Psf] 5 ;f] b]zdf cfpFbf hfFbf af6fdf kg]{ d'n'sx?df tL
d'n'sx?df hlt kfpg] egL Joj:yf ePsf] 5 ;f]xL adf]lhd dfq kfpg]5 .
-!%_ pklgod -!!_ adf]lhd ljb]zdf hfFbf jf cfpbf af6f]df kg]{ s'g} d'n'sdf /ft ljtfpg' kbf{ ;jf/L
;fwg pknAw u/fpg] ;+:yfn] vfg] a:g] k|aGw gu/]sf]df To:tf] /ft latfPsf] cj:yfdf pklgod -!!_
adf]lhdsf] vr{ lbOg]5 .
-!^_ cGt/f{li6«o ;Dd]ng, ;]ldgf/ cflbdf hfFbf af6fdf nfUg] lbg / ;Dd]ng z'? x'g] cl3Nnf] lbgb]lv
;dfKt ePsf] ef]ln kN6;DdnfO{ hlt lbg nfU5 To;eGbf a9L cfkm" v'zL d'sfd u/]sf]df b}lgs eQf lbOg] 5}g .
-!&_ pklgod -!!_ adf]lhd ljb]zdf hfFbf ckem{6 lj/fdL k/L c:ktfn egf{ eO{ pkrf/ u/fpg' k/]df
To:tf] pkrf/sf] nflu ePsf] k|dfl0ft /sd ;DalGwt ;+:yfn] gJoxf]/]sf] v08df :yfgLo lgsfon] e'QmfgL lbg]5 .
-!*_ o; lgodfjnLdf cGoGq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg cg';"rL–*! sf] k|s/0f -*_ df pNn]v ePsf
ef/tsf ;LdfjtL{ zx/x?df e|d0f ug'{ kbf{ cg';"rL–*! sf] k|s/0f -@_ sf] v08 -s_ adf]lhdsf] b}lgs eQf /
pklgod -!!_ adf]lhd af; vr{ lbOg]5 .
-!(_ cGt/f{li6«o ;Dd]ng, ;]ldgf/, a}7s, lgdGq0ff, k|ltlglwd08n, tflnd, cWoog, pT;j d]nf cflbdf efu
lng :yfgLo lgsfoaf6 vl6O{ hfg] kbflwsf/L / k|yd tyf låtLo txsf sd{rf/LnfO{ ;ftxhf/ ?k}ofF / t[tLo
txsf sd{rf/LnfO{ kfFrxhf/ kfFr;o ?k}ofF n'uf eQf afkt lbOg]5 .
t/ ;fwf/0ftof hfg] sfo{qmd lglZrt geO{ s'g} klg sd{rf/LnfO{ n'uf eQf lbOg] 5}g .
-@)_ pklgod -!(_ df h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg b]xfosf] cj:yfdf n'uf eQf lbOg] 5}g M–
-s_ tflnd afx]s g]kfn clw/fHosf] ;Ldfgf;Fu hf]l8Psf] ljb]zL ;Ldfgf If]qdf hfFbf,
-v_ s'g} ljb]zL ;/sf/ jf ;+3 ;+:yfx?af6 n'uf eQf lbOg] Joj:yf ePdf .
-@!_ pklgod -!(_ sf] k|ltaGwfTds jfSof+z adf]lhd hfg] sfo{qmd lglZrt eO{ n'uf eQf lbO;s]kl5
:yfgLo lgsfosf] lg0f{on] hfg gkfpg] ePdf ;f] n'uf eQf afkt kfPsf] ?k}ofF ;DalGwt sd{rf/Ln] ;f] /sd
a'em]sf] ldltn] k}tL; lbgleq lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
-@@_ n'uf eQf kfpg] sd{rf/Ln] :jo+ hfg grfx]df jf /fhLgfdf lbPdf jf :yfgLo lgsfosf] gf]s/Laf6
cnu ePdf hfg grfx]sf] jf /fhLgfdf :jLs[t ePsf] jf gf]s/Laf6 avf{:t ePsf] k}+tL; lbgleq Psd'i6 /sd
lkmtf{ ug'{ kg]{5 .
-@#_ pklgod -@@_ adf]lhdsf] cj:yf k/L hfg gkfpg] eP n'uf eQf lng] sd{rf/L axfnjfnf eP tna
v'afpg] clwsf/Ln] lghsf] tnaaf6 s§f u/L c;'n ug'{ kg]{5 / axfn 6'6]sf] eP k}+tL; lbgleq lkmtf{ a'emfpg'
kg]{5 . k}+tL; lbgleq To:tf] /sd lkmtf{ ga'emfPdf n'uf eQf afkt kfPsf] ?k}ofF lgh;Fu k|rlnt sfg"g adf]lhd
;/sf/L afFsL ;/x c;'n pk/ ul/g]5 .
-@$_ g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;+:yfaf6 jf :yfgLo lgsfoaf6 Ps k6s n'uf eQf
kfPsf] sd{rf/Ln] ;f] n'uf eQf kfPsf] ldltn] b'O{ jif{ e'Qmfg geO{ csf]{ n'uf eQf kfpg] 5}g .
-@%_ n'uf eQf lgsf;f lng]n] bf]xf]/f] kg]{ u/L lng' x'Fb}g . hfgL hfgL o:tf] bf]xf]/f] kg]{ u/L lng]nfO{ ljefuLo
sf/afxL u/L lauf] / lauf] adf]lhd h/Ljfgf u/L c;'n ul/g]5 .
-@^_ cGt/f{li6«o ;Dd]ng cflbdf efu lng g]kfn ;/sf/ jf :yfgLo lgsfoaf6 vl6O{ jf tflnddf ljb]z
hfg]n] s'g} ;/sf/L jf cGo s'g} ;+:yfaf6 n'uf eQf kfPdf o; lgodfjnL adf]lhd kfpg] gk'u /sd dfq
:yfgLo lgsfoaf6 yk lbOg]5 .
-@&_ pklgod -!(_ adf]lhd kfpg] n'uf eQf ;Dd]ng, ;]ldgf/, j}7s, tfnLd, cWoogdf efu lng hfg'
cl3 sf/0fjz e'QmfgL lng gkfO{ kmsL{ cfP kl5 ;f]wegf{ e'QmfgL lnPsf]df pklgod -@$_ sf] k|of]hgsf] nflu
efu lng uPsf] ldltaf6 b'O{ jif{sf] cjlw u0fgf ug'{ kg]{5 .Æ
78
-@*_ lgldQ jf sfod d'sfod ePsf] sd{rf/L ljb]z e|d0fdf hfg] ePdf lghnfO{ lgldQ jf sfod d'sfod
ePsf] kbn] kfpg] b}lgs tyf e|d0f eQf lbOg]5 .
-@(_ o; lgodfjnL adf]lhd kfpg] ;'ljwf lng] k|of]hgsf] nflu em'¶f ljj/0f k]z u/L e'QmfgL lnPsf] 7x/]df
em'6\7f ljj/0f k]z u/L e'QmfgL lnPsf] /sdsf] bf]Aa/ /sd :yfgLo lgsfosf] ;]jfdf eP kfpg] tnaaf6 s§f u/L
lnOg]5 / cGosf] xsdf lghn] kfpg] h'g;'s} /sdaf6 s§f ul/g]5 / s§f gu/]df ;DalGwt :yfgLo lgsfon]
To:tf] s§f gug]{ sd{rf/Lsf] tna ;d]taf6 c;'n pk/ ug'{ kg]{5 / lghnfO{ ljefuLo sf/afxL ;d]t ul/g]5 .Æ
!()= k]ZsL km5\of}{6 gu/]df sf/afxL ul/g]M /sd k]ZsL lng] :yfgLo lgsfosf kbflwsf/L jf sd{rf/L jf cGo h'g;'s}
JolQmn] o; lgodfjnLdf tf]lsPsf] Dofbleq k]ZsL km5\of}{6 gu/]df ;Dk"0f{ k]ZsL /sddf Dofb gf3]sf ldltn]
jflif{s bz k|ltztsf b/n] Aofh ;d]t nufO{ lng' kg]{5 / cgfjZos k]ZsL lnPsf] jf km5\of}{6 ug{ c6]/ u/]df
jf Dofbleq kmfF6jf/L ga'´fPdf sd{rf/Lsf] xsdf tnj /f]Ssf ug]{ / tnj /f]Ssf ubf{ klg c6]/ u/]df a9'jf
/f]Ssf ug]{ sf/afxL ug{ ;lsg] 5 . sd{rf/L afx]ssf kbflwsf/Lsf] xsdf ;fj{hlgs ;"rgf ;d]t hf/L u/L lghn]
kfpg] ;'ljwf /f]Ssf u/L ;/sf/L afFsL ;/x Jofh ;lxt To:tf] k]ZsL /sd c;"n pk/ ul/g]5 .
!(!= km5\\of}{6 x'g afFsL /sdsf] lhDd]jf/L ;fg]{ / a/a'emf/y ug]{M -!_ sfdsfhsf] lgldQ Ps cfly{s jif{df uPsf]
k]ZsLsf] /sd ;f]xL cfly{s jif{df km5\of}{6 x'g g;s]df clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] To;/L km5\of}{6 x'g afFsL /x]sf]
k]ZsL /sdsf] gfdgfd];L ;lxtsf] s] s] afkt k]ZsL uPsf] xf] ;f] ;d]t v'nfO{ csf]{ cfly{s jif{df lhDd]jf/L ;f/L
k|dfl0ft ug'{ kg]{5 . o;/L ;fl/Psf] k]ZsL o; lgodfjnL adf]lhd km5\of}{6 ug'{ kg]{5 .
-@_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ;?jf, a9'jf x'Fbf jf cjsfz k|fKt ubf{ jf cGo s'g} sf/0fn] c8\8f 5f]8L hfFbf
jf sfdaf6 cnu x'Fbf km5\of}{6 x'g afFsL /x]sf] k]ZsL /sdsf] ljj/0f a/a'´f/y ug'{ kg]{5 .
!(@= k]ZsLsf] kmfF6jf/L k]z ug'{ kg]{M -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] k|To]s cfly{s jif{sf] cfiff9 dlxgfsf] ;|]:tf bflvn
ubf{ ;f] cfly{s jif{el/df uPsf] / ljutsf] lhDd]jf/L ;/]sf] -k|To]s cfly{s jif{sf] 5"6\ofO{_ k]ZsL dWo] km5\of}{6 x'g
afFsL /x]sf] k]ZsL / afFsL dWo] km5\of}{6 ug'{ kg]{ Dofb gf3]sf] / ggf3]sf] ljj/0f, gfd gfd];L / sf/0f ;d]t
v'nfO{ kmfF6jf/L k]z ug'{ kg]{5 .
!(#= Dofb yk ug{ ;lsg]M -!_ s;}n] o; lgodfjnLdf tf]lsPsf] Dofbleq k]ZsL km5\of}{6 ug{ g;Sg] dgfl;a sf/0f
v'nfO{ lgj]bg lbPdf clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] a9Ldf PSsfO; lbg;Ddsf] Dofb yk ug{ ;Sg]5 . ;f]eGbf a9L
Dofb yk lbg'kg]{ ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfo ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-@_ s'g} sfdsf] 7]Ssf :jLs[t eO{;s]kl5 lgwf{l/t zt{ adf]lhd lnPsf] k]ZsL km5\of}{6 ug]{ Dofb a9fpg' kg]{
ljz]if kl/l:ylt kg{ cfPdf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] :jLs[lt lng' kg]{5 / o;/L Dofb ylk+bf hdfgtsf] Dofb
gf£g] ePdf To;sf] Dofb ;d]t a9fpg nufpFg' kg]{5 .
!($= w/f}6L afktsf] k]ZsLM -!_ ufpFF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfn] 6]lnkmf]g, wf/f, aQL / o:t} cGo ;'ljwf afkt
w/f}6L /fv]sf] /sdsf] ljj/0f lgwf{l/t 9fFrfdf lhNnf ljsf; ;ldltdf k7fpg' kg]{5 . To:tf] ljj/0f k|fKt ePkl5
;f] sfof{non] w/f}6L /sdsf] 5'§} nut hgfO{ To;sf] ;"rgf ufpFF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfnfO{ lbg' kg]{5 .
lhNnf ljsf; ;ldltsf] nflu klg oxL k|lqmof ckgfpg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd ;"rgf k|fKt ePkl5 ufpFF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfn] cfˆgf] k]ZsL vftfdf
km5\of}{6 hgfpg' kg]{5 .
!(%= k]ZsL af/] cg'udg ug]{M -!_ o; lgodfjnL adf]lhd k]ZsL km5\of}{6 eP jf gePsf] hfgsf/L lbg, k]ZsL km5\of}{6
;dodf u/fpg k]ZsLsf] ;"lr tof/ u/L cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] clwsf/ k|fKt clwsf/L ;dIf dlxgf
e'Qmfg ePsf] ;ft lbgleq k]z ug'{ kg]{5 . o:tf] k|ltj]bg k|fKt ePkl5 clwsf/ k|fKt clwsf/L, cfly{s k|zf;g
zfvf k|d'v a;L ;dLIff u/L km5\of}{6sf] sfo{ ug'{ kg]{5 / o:tf] ;ldIffdf ePsf] lg0f{osf] clen]v /fVg' kg]{5 .
kl/R5]b – (
n]vf, n]vfk/LIf0ftyf a]?h' km5\of}{{6 ;DaGwL Joj:yf
!(^= dfl;s tyf jflif{s ljj/0f tof/ u/L k]z ug]{M -!_ :yfgLo lgsfon] k|To]s dlxgf e'Qmfg ePsf] ;ft lbgleq
cfo tyf Joosf] kmfF6jf/L, km5\of}{6 x'g afFsL k]ZsLsf] df:s]jf/L / j}+Ílx;fasf] ljj/0f tof/ u/L ;DaGwLt
dGqfno, :yfgLo ljsf; dGqfnodf / lgsf;f lbg] sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
79
-@_ j}b]lzs ;xfotf ;dfj]z ePsf] ah]6sf] cfof]hgf÷sfof{non] pklgod -!_ adf]lhd ljj/0f k7fpFbf
j:t'ut ;xfotf, l;w} e'QmfgL, 6g{sL a]l;;sf] ;xfotf, k|fljlws / cGo ;xfotf / ;f]wegf{ x'g] /sd ;d]tsf]
ljj/0f k7fpg' kg]{5 .
-#_ ufpFF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfn] cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] k}+tL; lbgleq jflif{s cfly{s ljj/0f /
cg';"rL–&# adf]lhdsf] nIo k|ult ljj/0f tof/ u/L lhNnf ljsf; ;ldltdf k7fpg' kg]{5 . ;f] k7fpFbf pklgod
-@_ adf]lhdsf] ljj/0f klg k]z ug'{ kg]{5 . lhNnf ljsf; ;ldltn] k|fKt ljj/0f Plss[t u/L ;DaGwLt dGqfno /
:yfgLo ljsf; dGqfnodf k7fpg' kg]{5 .
-$_ lhNnf ljsf; ;ldltn] lgsf;f k|fKt u/]sf] / cfk\mg} >f]tsf] cfDbfgL vr{sf] ljj/0f cfly{s jif{ ;dfKt
ePsf] k}+tL; lbgleq :yfgLo ljsf; dGqfno / ;DalGwt sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf k]z ug'{ kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhd ljj/0f k7fpFbf ;DalGwt sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nodf jflif{s ah]6,
/sdfGt/, lgsf;f vr{ afFsL /sd / j}+Ílx;fa ;d]t le8fO{ k|dfl0ft u/fO{ k7fpg' kg]{5 .
!(&= s]Gb|Lo n]vf /fVg] bfloTjM -!_ o; lgodfjnL adf]lhd ;DalGwt sfof{no tyf sf]if tyf n]vf lgoGqs
sfof{noaf6 ljj/0f lnO{ lhNnf ljsf; ;ldlt / clVtof/L k7fpg] sfof{non] s]Gb|Lo n]vf /fVg' kg]{5 .
-@_ cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] k}+tL; lbgleq o:tf] n]vf lhNnf ljsf; ;ldltn] dGqfnodf / clVtof/L
k7fpg] sfof{non] dxfn]vf lgoGqs sfof{no ;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
!(*= kmfF6jf/L lbg' :yfgLo lgsfosf] st{Jo x'g]M o; lgodfjnL adf]lhd ;DalGwt lgsfo jf sfof{nodf n]vf tyf
cfly{s ljj/0f k]z ug'{ / :yfgLo ljsf; dGqfno, dxfn]vf lgoGqs sfof{no tyf ;DalGwt sf]if tyf n]vf
lgoGqs sfof{non] dfu u/] adf]lhd cfjlws n]vf ljj/0f / j}b]lzs ;xfotfsf] /sd eP ;f]sf] ljj/0f ;d]t
k]z ug'{ clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] st{Jo x'g]5 . pko'{Qm ljj/0f dgfl;j dflkmssf] sf/0f ljgf tf]lsPsf] ;dodf
gk7fpg] clwsf/ k|fKt clwsf/L pk/ k|rlnt sfg"g adf]lhd ;hfo ug{ ;lsg]5 .
!((= sf/f]af/sf] n]vf /fVg]M -!_ k|To]s :yfgLo lgsfon] cfo, Joo, w/f}6L, lhG;L / cGo cfDbfgL vr{sf] n]vf :jLs[t
9fFrfdf /fVg' kg]{5 . n]vfdf /xg] k|fdfl0fs sfuhft klg l;nl;nfa4 tl/sfn] /fVg' kg]{5 .
-@_ j}b]lzs ;xfotfdf ;+rflnt ljz]if cfof]hgfsf] n]vf pklgod -!_ adf]lhd :jLs[t n]vfsf] cltl/Qm
dxfn]vf lgoGqs sfof{non] tf]s] adf]lhd ;xfos n]vf /fVg' kg]{5 . ;f]sf] cfwf/df bft[ ;+:yfnfO{ rflxg] ljj/0f
;dod} k]z ug'{ kg]{5 .
-#_ j:t'ut ;xfotf, l;w} e'QmfgL, 6g{sL, k|fljlws ;xfotfsf] lx;fa /fVg] / ljj/0f k]z ug]{ s'/f dxfn]vf
lgoGqs sfof{noaf6 tf]sL lbP adf]lhd /fVg' kg]{5 .
-$_ n]vf cBfjlws eP jf gePsf] clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] a/fa/ hfFr ug'{ kg]{5 . dftxt sfof{no eP
To:tf sfof{nodf cfkm} uO{ jf cGo sd{rf/L v6fO{ cfGtl/s hfFr lg/LIf0f ug'{ jf u/fpg' kg]{5 .
-%_ o; lgodfjnL adf]lhd hfFr x'Fbf b]xfo adf]lhd sf/afxL u/L To;sf] hfgsf/L ;DalGwt :yfgLo
lgsfonfO{ lbg' kg]{5 M–
-s_ gubL / lhG;L ;fdfgsf] nut v8f ug{ 5"6 ePsf]df tLg lbgleq nut v8f ug{ nufpFg],
-v_ gubL lhG;L dfn;fdfgsf] nut lxgfldgf u/L xfgL gf]S;fgL kf/]sf]df kGw| lbgleq gf]S;fgL
ePsf] /sd snd c;"n pk/ ug]{ / kGw| lbgleq c;"n pk/ x'g g;s]sf]df k|rlnt sfg"g
adf]lhd ;/sf/L afFsL ;/x t'?Gt c;"n pk/ ug]{ .
@))= n]vf jf n]vf ljj/0f bflvnf ug]{M -!_ o; lgodfjnLdf cGoyf Joj:yf ePsf]df afx]s b]xfo adf]lhdsf] ljj/0f
b]xfo adf]lhd bflvnf ug'{ kg]{5 M–
-s_ b}lgs k7fpg' kg]{ ljj/0f ef]lnkN6,
-v_ ;fKtflxs ?kdf k7fpg' kg]{ ljj/0f ;f] ;do ;dfKt ePsf] tLg lbgleq,
-u_ dfl;s?kdf k7fpg' kg]{ ljj/0f dlxgf e'Qmfg ePsf] ;ft lbgleq,
-3_ jflif{s ljj/0f cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] k}+tL; lbgleq,
80
-ª_ dxfn]vf k/LIfssf] sfof{no jf cy{ dGqfno jf dxfn]vf lgoGqs sfof{no jf ;DalGwt sf]if
tyf n]vf lgoGqs sfof{no jf lhNnf ljsf; ;ldlt jf clVtof/L lbg] sfof{no jf ;DalGwt
dGqfnon] dfu]sf] ljj/0f dfu ul/Psf] kqdf pNn]v ePsf] Dofbleq,
-r_ cGo lgsfoaf6 ljj/0f k|fKt u/L k7fpg' kg]{ k|ltj]bgdf To:tf] ljj/0f k|fKt ePsf] tLg
lbgleq .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd tf]lsPsf] Dofbleq ljj/0f k7fpg g;s]df k7fpg g;Sgfsf] sf/0f vf]nL k6s]
?kdf k7fpg' kg]{ ljj/0fsf xsdf dfu ug]]{ lgsfosf] k|d'v;+u / lgoldt ?kdf k7fpg' kg]{ ljj/0fsf] xsdf
;DalGwt clwsf/L jf ;+:yf;+u Dofb yk dfu u/L lgsf;f e} cfP cg';f/ ug'{ kg]{5 .
@)!= ;fdflhs k/LIf0f / ;fj{hlgs k/LIf0f ;DjGwL Joj:yf M -!_ :yfgLo lgsfon] Ps cfly{s jif{df ;Dkfbg u/]sf
sfo{s||dx?sf] cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] rf/ dlxgfleq ;fdflhs k/LIf0f u/fpg' kg]{5 .
-@_ :yfgLo lgsfo dfkm{t ;~rfng x'g] ;j} lsl;dsf of]hgf tyf sfo{s|dx? ;DkGg ePkl5 km/kmf/s ug'{
k"j{ ;fj{hlgs k/LIf0f u/fpg' kg]{5 .
@)@= cfGtl/s n]vf k/LIf0f u/fO{ /fVg]M -!_ k|To]s :yfgLo lgsfosf] cfo Joo nufot To:tf] lgsfosf] dftxtsf
sfof{nosf] n]vf cBfjlws u/L cfGtl/s n]vfk/LIf0f u/fO{ cfGtl/s n]vfk/LIf0faf6 lg:s]sf a]?h' jf q'l6
clGtd n]vfk/LIf0f x'g'eGbf cufl8 g} lgoldt u/fpg' kg]{df lgoldt u/fO{ jf k|df0f k]z ug'{kg]{df k|df0f k]z u/L
jf c;"n pk/ ug'{kg]{df c;"n pk/ u/L To;sf] k|df0f ;DalGwt n]vf;+u ;+nUg u/L n]vf cBfjlws u/fO{ /fVg'
clwsf/ k|fKt clwsf/L / cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] bfloTj x'g]5 .
-@_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] lgoldt ug{ ;Sg]df cfkm}+n] lgoldt ug]{ / cfkm}+n] lgoldt ug{ g;Sg] /sd
:yfgLo lgsfodf ;dod} k]z ug'{ kg]{5 . :yfgLo lgsfon] klg lgoldt ug'{kg]{df ;dod} lgoldt u/L jf u/fO{
lbg' kg]{5 . ;f] adf]lhd gu/]df To;sf] hjfkmb]xL clwsf/ k|fKt clwsf/L x'g]5 .
-#_ cfGtl/s n]vfk/LIf0faf6 lg:s]sf] a]?h'sf] Ps k|lt hfgsf/Lsf] nflu ;DalGwt dGqfnodf klg k7fpg'
kg]{5 . To:tf] a]?h' km5\of}{6 u/] jf gu/]sf] cg'udg :yfgLo lgsfosf] ;lrjn] ug'{ kg]{5 .
-$_ cfGtl/s n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf] a]?h'sf] k|df0f h'6fO{ clGtd n]vfk/LIf0fx'g' cl3 ljz]if sf/0f k/L
km5\of}{6 x'g g;s]df ;f] s'/f ;d]t pNn]v u/L clGtd n]vfk/LIf0fstf{ ;dIf :yfgLo lgsfosf] ;lrjn] lnlvt
:ki6Ls/0f lbg' kg]{5 .
-%_ cfGtl/s n]vfk/LIf0faf6 lg:s]sf] km5\of}{6 x'g afFsL a]?h' pklgod -$_ adf]lhd clGtd n]vfk/LIfsnfO{
lbOg] / clGtd n]vfk/LIf0fdf km5\of}{6 x'g afFsL cfGtl/s n]vf k/LIf0faf6 p7fOPsf a]?h' cWoog tyf hfFra'´
u/L clGtd a]?h' sfod ug]{5 . o;/L clGtd n]vfk/LIf0f a]?h' sfod ePkl5 cfGtl/s n]vfk/LIf0f a]?h' sfod
/xg] 5}g .
@)#= clGtd n]vf k/LIf0f u/fpg]M clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfGtl/s n]vfk/LIf0f u/fP/ n]vf / cfly{s ljj/0f k]z
u/L clGtd n]vfk/LIf0f u/fpg' kg]{5 .
@)$= a]?h' km5\of}{6 ug]{ jf u/fpg] pQ/bfloTjM -!_ n]vfk/LIf0faf6 sfod ePsf a]?h'sf k|df0f k]z u/L jf lgoldt
u/L jf u/fO{ jf c;"n pk/ u/L km5\of}{6 ug]{ bfloTj clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] x'g]5 .
-@_ a]?h' km5\of}{6 ug]{ bfloTj ePsf] clwsf/ k|fKt clwsf/L jf sd{rf/L ;?jf a9'jf jf cjsfz e} sfof{no
5f8\g' kbf{ lghn] km5\of}{6 x'g afFsL /x]sf] a]?h' nut tyf sf/f]jf/;DaGwL sf/afxLsf] ;Dk"0f{ ljj/0f vf]nL
xfnjfnfnfO{ a'´fpg' kg]{5 . xfnjfnfn] klg pko'{Qm adf]lhd a'´L lnO{ k|fyldstfsf ;fy a]?h' km5\of}{6 ug'{ jf
u/fpg' kg]{5 .
@)%= a]?h' km5\of}{6sf] sf/afxL u/L hjfkm lbg]M -!_ cfGtl/s n]vfk/LIf0f jf clGtd n]vfk/LIf0faf6 b]lvPsf a]?h'sf]
;DaGwdf ;DalGwt n]vfk/LIfs jf n]vfk/LIf0f ug]{ sfof{noaf6 kq n]vL cfPkl5 ;f] kqdf Dofb tf]lsPsf] eP
;f] Dofbleq / gtf]lsPsf]df k}+tL; lbgleq lgoldt ug'{ kg]{ eP lgoldt u/L cfjZos k|df0f k]z ug'{kg]{ eP ;f]
k]z u/L jf u/fO{ jf c;'n pk/ ug'{ kg]{ eP c;'n pk/ u/L jf hjfkmaf6 :ki6 ug'{kg]{ eP :ki6 hjfkm lbO{
a]?h' km5\of}{6 ug'{ kg]{5 / To;sf] hjfkm n]vfk/LIfs jf n]vfk/LIf0f ug]{ sfof{nonfO{ tf]lsPsf] Dofbleq lbg'
kg]{5 .
81
-@_ pklgod -!_ adf]lhd a]?h' km5\of}{6 ug{ gEofPdf a]?h' kq n]Vg] n]vfk/LIfs sxfF sf/0f ;lxt Dofb
dfUg' kg]{5 / lghn] yk u/L lbPsf] Dofbleq sfo{ ;Dkfbg u/L a]?h' km5\of}{6 ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd ePsf] sf/afxL tyf lbPsf] hjfkmsf] hfgsf/Lsf] Ps k|lt clVtof/L lbg]
sfof{nonfO{ ;d]t lbg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd a]?h' km5\of}{6sf] sf/afxL gu/]df, hjfkm glbPdf jf ;f]lwPsf] k|Zgdf
j:t'lgi6 hjfkm gePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ ;DalGwt :yfgLo lgsfon] hl/jfgf jf ljefuLo sf/afxLsf nflu
l;kmfl/; jf b'j} ug{ ;Sg]5 .
@)^= a]?h' km5\of}}{6 ;DaGwL Joj:yfM -!_ :yfgLo lgsfon] k|rlnt sfg"g adf]lhd lgoldt ug{ ;Sg] a]?h' cfkm}+n]
lgoldt ug'{ kg]{5 .
-@_ :yfgLo lgsfon] cfkm"n] ;f]´} lgoldt ug{ gldnL s'g} sfof{no jf clwsf/L jf ;DalGwt JolQm jf
sd{rf/L a'´L lgoldt ug{ x'g] a]?h' ;f]xL adf]lhd a'´L lgoldt ug'{ kg]{5 .
-#_ k|rlnt sfg"gsf] /Lt k'¥ofpg' kg]{df ;f] /Lt;Dd gk'¥ofO{ clgoldt ePsf] t/ xfgL gf]S;fgL eg] ePsf]
gb]lvPsf] a]?h' :yfgLo lgsfosf] ;lrjsf] l;kmfl/;df :yfgLo lgsfon] lgoldt ug]{ lg0f{o ug{ ;Sg]5 . o;/L
lgoldt ubf{ xfgL gf]S;fgL gePsf] sf/0f oyf;+ej :ki6 ug'{ kg]{5 . :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\sf] a}7sdf o;
;DaGwL ;Dk"0f{ ljj/0f k]z u/L To:tf] kl/ifb\af6 ePsf] lgb]{zg ;DalGwt :yfgLo lgsfon] kfngf ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -!_, -@_ / -#_ df pNn]v ul/Psf] afx]s cGo a]?h'nfO{ lgoldt ug{ :yfgLo lgsfosf] ;lrjn]
dgfl;a sf/0f b]v]df / ;f] lgoldt ug{ ldGxf lbg' kg]{ ePdf :yfgLo lgsfosf] l;kmfl/;df kl/ifb\df k]z u/L
ldGxf lbg ;lsg]5 .
@)&= ;/sf/L jfFsL ;/x c;"n pk/ ug{] sfo{ljlw M-!_ P]gsf] bkmf @^) cg';f/ c;"n ug{ afFsL /sd c;"n ug{
:yfgLo lgsfon] /fli6«o / :yfgLo klqsfdf PSsfO{; lbgsf] Dofb lbO{ ;DalGwt JolQmsf gfddf ;"rgf lgsfNg'
kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ sf] ;"rgf lgsfNg'cl3 /sd ltg'{ kg]{ JolQm jf lghsf] kl/jf/sf] gfddf ePsf] ;DklQ jf
To:tf] JolQmn] ;/sf/L sfof{no jf :yfgLo lgsfo;Fu s'g} /sd lng jfFsL 5 eg] ;DalGwt :yfgLo lgsfon] ;f]
/f]Ssf ug'{ jf /f]Ssf ug{ n]Vg'kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd /f]Ssf ug{ n]lvcfPdf ;/sf/L sfof{no jf :yfgFLo lgsfon] /f]Ssf u/L ;f] sf]
hfgsf/L :yfgLo lgsfonfO{ lbg'kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;"rgfdf plNnlvt Dofb e'Qmfg ePkl5 / pklgod -@_ adf]lhd ;DklQ jf
/sd /f]Ssf ePkl5 ;DalGwt :yfgLo lgsfon] cg';"rL–&^ sf] ljj/0f e/L lhNnf k|zf;g sfof{nonfO{ pknJw
u/fpg' kg]{5 .
-%_ pklgod -$_ adf]lhdsf] ljj/0f k|fKt ePkl5 lhNnf k|zf;g sfof{non] k|rlnt sfg"gadf]lhd Ps
jif{leq pQm /sd c;"n pk/ u/L :yfgLo lgsfonfO{ pknJw u/fpg' kg]{5 .
-^_ o; lgod adf]lhd c;"npk/ ug'{kg]{ /sdsf] Ps k|ltzt a/fa/sf] /sd :yfgLo lgsfon] lhNnf
k|zf;g sfof{nonfO{ k|zf;lgs vr{afkt Psd'i6 pknJw u/fpg' kg]{5 .
-&_ o; lgod adf]lhd c;"npk/ ePsf] /sdsf] Ps k|ltzt;Dd /sd pQm sfo{df vl6Psf k|x/L sd{rf/L
/ Ps k|ltzt;Dd /sd lhNnf k|zf;g sfof{nosf sd{rf/LnfO{ pQm lgsfosf] k|d'vsf] l;kmfl/;df :yfgLo
lgsfon] k'/:sf/ :j?k pknJw u/fpg ;Sg]5 .
@)*= c;"n x'g g;s]sf] /sdaf/] 5fgaLg ug]{ M -!_ lhNnf ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfsf] ;lrjn] krf;xhf/ ?k}ofF
eGbf a9L /sd c;"npk/ x'g g;Sg] egL lhNnf ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsf ;dIf sf/0f ;lxt k|ltj]bg k]z
u/]df ;DalGwt lhNnf ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfn] ;f]af/] 5fgjLg u/L k|ltj]bg k]z ug{ cfjZostf cg';f/
cjlw tf]sL b]xfo adf]lhdsf] ;ldlt u7g ug{ ;Sg]5 M–
-s_ P]gsf] bkmf !** sf] pkbkmf -$_ adf]lhd ul7t n]vf ;ldltsf] cWoIf – ;+of]hs
-v_ sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf k|d'v jf lghn] tf]s]sf]
82
clws[t:t/sf] sd{rf/L – ;b:o
-u_ lhNnf k|zf;g sfof{nosf] clws[t :t/sf] sd{rf/L – ;b:o
-3_ ;ldltn] cfjZostfg';f/ tf]s]sf] clws[t:t/sf] ljz]if1 – ;b:o
-ª_ lhNnf ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfsf] ;lrj jf lghn]
tf]s]sf] clws[t :t/sf] sd{rf/L –;b:o–;lrj .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] ;ldltn] cfkm\gf] sfo{ljlw cfkm}+ Jojl:yt ug]{5 .
@)(= a]?h' jf k]ZsL ldGxf ug]{ M-!_ lgod @)^ sf] pklgod -$_ cg';f/ ldGxf u/L km5of}{6 ug'{kg]{ a]?h' /sd jf
k]ZsL lng] sd{rf/L jf kbflwsf/Lsf] d[To' jf j]kQf eO{ jf cGo b}jL eljtJo ;DaGwL 36gfaf6 k]ZsL /sd
ldGxf lbO{ a]?h' km5of}{6 ug'{ k/]df lgod @)* adf]lhd 5fgjLg u/fpg' kg]{5 .
t/ kRrL;xhf/ ?k}ofF eGbf sd /sdsf] a]?h' jf k]ZsL ldGxf lbO{ km5of}{6 ug'{ kg]{ ePdf ;f]
sf] sf/0f / k'i6\ofO{+ ;lxt cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] ;lrj ;dIf k]z ug'{kg]{5 / ;lrjn] ;f] /sd ldGxf
ug{ pko'Qm b]v]df ;DalGwt :yfgLo lgsfodf ldGxf ug{sf] nflu l;kmfl/; ug'{ kg]{5 .
-@_ lgod @)* adf]lhd 5fgaLg u/L c;"n pk/ x'g g;Sg] 7xl/Psf] /sd jf pklgod -!_ adf]lhd ldGxf
ug{sf] nflu l;kmfl/; ePsf] k]ZsL jf a]?h' /sd lhNnf ljsf; ;ldltn] sf/0f, k'i6\ofO{+ / cf}}lrTo ;lxt
ldgfxfsf] nflu ;DalGwt :yfgLo lgsfodf k]z ug'{ kg]{5 .
@!)= n]vf pQ/bfoL clws[tsf] pQ/bfloTjM o; lgodfjnL adf]lhd n]vf /fVg], n]vf bflvnf tyf n]vfk/LIf0f eP jf
gePsf] /]vb]v lg/LIf0f ug]{ jf u/fpg] / n]vf k/LIfssf] k|ltj]bgsf] k|ltlqmof lbg] pQ/bfloTj :yfgLo lgsfosf]
;lrjsf] x'g] / ;+;bsf] ;fj{hlgs n]vf ;ldltsf] 5nkmndf efu lnO{ a]?h' km5\of}{6\ ;DaGwL sfd sf/afxL ug]{
jf u/fpg] pQ/bfloTj ;DalGwt dGqfnosf] ;lrjsf] x'g]5 .
@!!= a]?h'sf] nut k7fpg' kg]{M -!_ a]?h'af6 c;"n pk/ jf P]g cg';f/ c;"n pk/ ug'{kg]{ 7xl/Psf] /sd ;DalGwt
:yfgLo lgsfon] g} c;"n pk/ ug'{ kg]{5 . Ps cfly{s jif{leq k6s k6s sf/afxL ubf{ klg c;"n pk/ x'g
g;s]df c;"n pk/ ug{ g;Sgfsf] sf/0f vf]nL c;"n pk/ ug{ 7xl/Psf] /sd cg';"rL–&^ adf]lhdsf] ljj/0f e/L
lhNnf k|zf;g sfof{nodf nut k7fpg' kg]{5 .
-@_ lhNnf k|zf;g sfof{non] pklgod -!_ cg';f/ k|fKt x'g cfPsf] ljj/0f hfFrL ;ft lbgleq nut s;L
;f]sf] hfgsf/L ;DalGwt lgsfonfO{ lbg]5 . ;f]sf] cfwf/df lhNnf k|zf;g sfof{non] P]gsf] bkmf @^) cg';f/
c;"n pk/ u/L lbg' kg]{5 .
kl/R5]b – !)
lhG;Lsf] nut tyf ;f]sf] ;+/If0f / lnnfd ;DaGwL Joj:yf
@!@= lhG;L dfn;fdfgsf] nut tof/ ug]{M -!_ :yfgLo lgsfodf /x]sf] / vl/b u/L jf x:tfGt/0f eO{ cfPsf] ;xfotf
jf cGo s'g} k|sf/af6 k|fKt x'g cfPsf] dfn;fdfgsf] ljj/0f / d"No ;d]t v'nfO{ dfn;fdfg k|fKt ePsf] ldltn]
;ft lbgleq lhG;L lstfadf cfDbfgL afFwL nut tof/ u/L cBfjlws u/L /fVg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd nut tof/ ug{ / nut adf]lhdsf] lhG;L dfn;fdfg lhDdf lng] cleef/f
clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] ;fdfGo /]vb]vdf e08f/ clws[t jf e08f/ ;xfos ePsf] :yfgLo lgsfodf e08f/
;xfossf] x'g]5 . To:tf] Joj:yf gePsf]df clwsf/ k|fKt clwsf/L jf lghn] tf]s]sf] sd{rf/Lsf] x'g]5 .
-#_ k|fljlws sfddf k|of]udf NofOg] lhG;L dfn;fdfgsf] xsdf pklgod -!_ adf]lhd nut tof/ ubf{
;DalGwt k|fljlwsåf/f hFrfO{ s] s:tf] cj:yfdf To:tf] dfn;fdfg k|fKt ePsf] xf] k|dfl0ft u/fO{ ;f] s'/f s}lkmot
hgfO{ nut v8f ug'{ kg]{5 .
-$_ :yfgLo lgsfodf df}Hbft ePsf dfn;fdfgdWo] k'/fgf] s'g} dfn;fdfgsf] sf/0fjz d"No v'n]sf] /x]g5
eg] sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf] clws[t k|ltlglw / k|fljlws clws[t /fvL To:tf ;fdfgsf] cj:yf /
k|rlnt ahf/ d"No ;d]t ljrf/ u/L d"No sfod u/fO{ /fVg' kg]{5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldltsf] xsdf glhssf] ;/sf/L sfof{nosf] k|ltlglw /fVg ;lsg]5 .
83
-%_ j}b]lzs ;xfotfaf6 dfn;fdfg k|fKt ePkl5 ;f]sf] ljj/0f / d"No v'nfO{ lhG;L lstfadf cfDbfgL afFwL
d"No ;d]t v'n]sf] ljj/0f kGw| lbgleq dGqfno / dxfn]vf lgoGqs sfof{nodf k7fO{ lbg' kg]{5 .
-^_ :yfgLo lgsfosf] :jfldTj jf xsef]udf /x]sf] rn crn ;DklQsf] nut tof/ u/L lhG;L lstfadf
cfDbfgL afFwL /fVg' kg]{5 .
@!#= ;DklQsf] lhDdf, To;sf] nut / ;+/If0fM -!_ :yfgLo lgsfosf] r]sa's, gub, a}+Í df}Hbft / To;sf] ;|]:tf,
w/f}6L / To;sf] ;|]:tf, cfDbfgLsf] ;|]:tf cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] lhDdfdf /xg]5 . dfn;fdfg tyf
tT;DaGwL ;|]:tf e08f/ clws[t jf e08f/ ;xfossf] lhDdfdf /xg]5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldltsf] xsdf ;lrjsf] lhDdfdf /xg]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd lhDdf /x]sf] dfn;fdfgsf] lxgfldgf gx'g] u/L ;+/If0f ug]{ st{Jo lhDdf lng]
sd{rf/L / clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] x'g]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] sfd ug{ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfˆgf] hjfkmb]xLdf cfkm"eGbf d'lgsf cGo
sd{rf/LnfO{ tf]Sg ;Sg]5 .
@!$= lhG;L lg/LIf0f ug]{M -!_ :yfgLo lgsfon] o; lgodfjnL adf]lhd nut v8f u/L /fv]sf] lhG;L dfn;fdfg s]
s:tf] cj:yfdf 5, clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] Ps jif{df sDtLdf Ps k6s :jod\ jf dfn;fdfg lhDdf lng]
sd{rf/L afx]s cGo 5'§} sd{rf/L jf k|fljlwsåf/f lg/LIf0f u/L jf ug{ nufO{ To;sf] k|ltj]bg lnlvt ?kdf lnO{
/fVg] Joj:yf ug'{ kg]{5 . o;/L lg/LIf0f k|ltj]bg k|fKt ePkl5 cfDbfgL afFWg 5"6 ePsf] s'g} dfn;fdfg e]l6Pdf
d"No / ljj/0f v'nfO{ cfDbfgL afFWg nufpFg' kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdf b]xfosf s'/f v'n]sf] x'g'kg]{5 M–
-s_ lhG;L lstfadf cfDbfgL gafFlwPsf lhG;L dfn;fdfg eP s] slt / s:tf] cj:yfdf 5g\,
-v_ dfn;fdfgsf] ;+/If0f / ;Def/ /fd|f];|+u ePsf] 5 jf 5}g,
-u_ s] slt lhG;L dfn;fdfg dd{t ug'{kg]{ cj:yfdf 5g\,
-3_ s] slt lhG;L dfn;fdfg a]sDdf eO{ lnnfd laqmL jf ldGxf ug'{ kg]{5g\,
-ª_ lhG;L dfn;fdfgsf] k|of]u eP jf gePsf], xfgL gf]S;fgL eP jf gePsf] / ePdf s:sf]
nfk/jfxLaf6 ePsf] xf] ;f] s'/f ,
-r_ Ps} lsl;dsf] ;fdfg dWo] ut jif{ pkof]u ePsf] kl/df0f / rfn' cfly{s jif{df vl/b ul/Psf]
kl/df0fsf] t'ngfTds ljj/0f,
-5_ dxfn]vf lgoGqs sfof{no / dGqfnon] tf]lslbPsf cGo s'/f .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd lg/LIf0f k|ltj]bg k|fKt ePkl5 clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] lnnfd ug'{kg]{ dfn;fdfg
5 dlxgfleq / dd{t ;Def/ ug'{kg]{ eP ;f]sf] nflu ah]6sf] Joj:yf u/L tLg dlxgfleq ul/;Sg' kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhdsf] k|ltj]bgdWo] :yfgLo lgsfosf] :jldTjdf /x]sf] hUuf hdLg, k'/ftflTjs jf
P]ltxfl;s dxTjsf] :ynsf] ljj/0f jflif{s ?kdf ;DalGwt dGqfno / :yfgLo ljsf; dGqfnodf k]z ug'{ kg]{5 .
@!%= a/a'emf/yM -!_ gub, dfn;fdfg, w/f}6L / cGo /sdsf] nut ;|]:tf cflbsf] lhDdf lng] :yfgLo lgsfosf
kbflwsf/L s'g} sf/0fn] kbd'Qm x'Fbf jf To:tf] lgsfosf] sd{rf/L ;?jf, a9'jf, cjsfz k|fKt u/L jf cGo s'g}
sf/0fn] c8\8f 5f]8L hfFbf jf ;f] sfdaf6 cnu x'Fbf lghsf] a/a'emf/y ug]{ st{Jo x'g]5 . a'emL lng]n] klg t'?Gt
a'emL lng' kg{]5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd a/a'emf/y ug]{ st{Jo ePsf kbflwsf/L jf sd{rf/Ln] ;f] kbdf xfnjfnf jxfn
ePsf] PSsfO; lbgleq a/a'emf/y u/L ;Sg' kg]{5 . PSsfO; lbg;Dddf klg a/ a'´f/y gu/]df sd{rf/Lsf]
xsdf ljefuLo sf/afxL ug]{ / kbflwsf/Lsf] xsdf :yfgLo lgsfo ;dIf k]z u/L ePsf] lg0f{ofg';f/ ug'{ kg]{5 .
-#_ pklgod -!_ adf]lhd a/a'emf/y x'Fbf gub jf dfn ;fdfg, w/f}6L / cGo /sdsf] xfgL gf]S;fgL jf
lxgfldgf ePsf] b]lvPdf To:tf] xfgL gf]S;fgL jf lxgfldgf ePsf] gub / dfn;fdfg lhDdf lng] kbflwsf/L jf
sd{rf/Laf6 gubL jf dfn;fdfgsf] d"No / xfgL gf]S;fgL ePsf] ldltb]lv xfn;Ddsf] bz k|ltztsf b/n] nfUg]
84
Jofh ;d]t tnj jf lghn] kfpg] cGo h'g;s} /sd /f]Ssf u/L c;"n pk/ ug'{ kg]{5 . ;f]af6 klg gk'u ePdf
;/sf/L afFsL ;/x c;"n pk/ x'g]5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd d"No c;"n pk/ ug'{ kbf{ ;f] dfn;fdfgsf] cj:yf tyf jt{dfg ahf/ d"NonfO{
;d]t ljrf/ u/L d"No sfod ul/g]5 . o;/L d"No sfod ug]{ sfd clwsf/ k|fKt clwsf/L, ;DalGwt lhNnf
k|zf;g sfof{no / sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf clws[t :t/sf] k|ltlglw ;d]t /x]sf] ;ldltn] ug]{5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldlts]f xsdf glhssf] ;/sf/L sfof{nosf] k|ltlglw tf]Sg ;lsg]5 .
-%_ o; lgodfjnL adf]lhd a/a'emf/y ubf{ s'g} sd{rf/LnfO{ sfh v6fO{ lbg' kg]{ ePdf clwsf/ k|fKt
clwsf/Ln] oyflz3| sfh v6fO{ lbg' kg]{5 .
-^_ o; lgod adf]lhd a/a'emf/y ug]{ st{Jo ePsf kbflwsf/L jf sd{rf/L kbaf6 cnu e};s]sf] jf kQf
gnfu]sf] jf d/]sf] jf :jf:Yosf sf/0faf6 xf];\ 7]ufg gePsf] jf ax'nfPsf] /x]5 / To:tf] kbflwsf/L jf
sd{rf/Ln] ug'{kg]{ a/a'emf/y lghsf] kl/jf/sf ;b:on] ug{ rfx]df lgh jf lghn] d~h'/ u/L k7fPsf] JolQmaf6
;DalGwt :yfgLo lgsfon] v6fPsf] JolQmsf] /f]xa/df h;n] a'emL lng' kg]{ xf] a'emL lng' kg]{5 .
@!^= a/a"emf/ysf] k|df0fkqM -!_ a/a'emf/y ug]{ st{Jo ePsf] sd{rf/L jf kbflwsf/LnfO{ a/a'emf/y u/L ;s]kl5
cg';"rL–&& adf]lhd a/a'emf/ysf] k|df0fkq lbg' kg]{5 .
-@_ k|rlnt sfg"gdf h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg a/a'emf/y ug]{ JolQm axfn 6'6]sf] sd{rf/L jf
kbflwsf/L eP pklgod -!_ adf]lhdsf] k|df0fkq k]z gu/L lghnfO{ lgj[lQe/0f jf pkbfg jf cGo ;'ljwf lbOg]
5}g .
@!&= lnnfd laqmL tyf x:tfGt/0f ug]{M -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] lnlvt cfb]z lagf lhG;L dfn;fdfg laqmL jf
x:tfGt/0f ug'{ jf u/fpg' x'Fb}g .
-@_ lgod @!$ adf]lhdsf] k|ltj]bgdf plNnlvt a]sDdf eO{ sfd gnfUg] b]lvPsf dfn;fdfg lnnfd laqmL
ug]{, dd{t ug'{kg]{ dfn;fdfg dd{t ug]{, cfDbfgL gafFlwPsf hlt t'?Gt cfDbfgL afFWg] st{Jo clwsf/ k|fKt
clwsf/Lsf] x'g]5 .
-#_ lgod @!$ adf]lhdsf] k|ltj]bg clwsf/ k|fKt clwsf/L afx]s c?n] lbPsf] /x]5 eg] lnnfd laqmL
ug'{kg]{ lhG;L dfn;fdfgsf] ;DaGwdf To:tf] lhG;L dfn;fdfg lnnfd laqmL ug]{ cj:yfdf 5 jf 5}g clwsf/
k|fKt clwsf/Ln] hfFrL lnnfd laqmL ug'{kg]{ egL 7x/fPsf]df dfq lnnfd laqmL ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -!_ adf]lhd lhG;L dfn;fdfg x:tfGt/0f ubf{ x:tfGt/0f kmf/fd e/L x:tfGt/0f ug'{ kg]{5 .
;fdfg a'lemlng] :yfgLo lgsfon] x:tfGt/0f e} cfPsf] ;fdfg lhG;L vftfdf cfDbfgL jfFwL ;f]sf] hfgsf/L lbg'
kg]{5 . a'lemlng] :yfgLo lgsfoaf6 cfDbfgL afFw]sf] hfgsf/L k|fKt ePkl5 ;fljs sfof{non] To:tf ;fdfgsf]
nut s§f ug'{ kg]{5 .
@!*= lnnfd ug]{ sfo{ljlwM -!_ :yfgLo lgsfodf /x]sf] d]lzg, cf}hf/ tyf ef/L pks/0f / ;jf/L ;fwg -3f]8f,
;fOsn afx]s_ rfn' xfntsf] eP klg k'/fgf] df]8n, To;sf] :k]o/ kf6{ k"hf{sf] cefj tyf dd{t ;Def/ tyf
;~rfngdf a9L vr{ nfUg] tyf jt{dfg cj:yfdf cg'kof]uL egL d]sflgsn k|fljlwsaf6 k|ltj]bg k]z u/]sf
d]lzg cf}hf/ tyf ef/L pks/0f / dfn;fdfg clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] lnnfd ug'{kg]{ egL 7x/fPdf To:tf
dfn;fdfg hfFra'em Pj+ ;e]{If0f u/L l;kmfl/z ug{ :yfgLo lgsfon] pklgod -@_ adf]lhd ug'{ kg]{5 .
-@_ ;jf/L ;fwg, pks/0f, d]lzg jf cf}hf/ lnnfd ug'{kg]{ ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfon] b]xfo adf]lhd
ug'{ kg]{5 M–
-s_ ;lrj jf lghn] tf]s]sf] clws[tsf] cWoIftfdf ;DalGwt :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] clws[t
:t/sf] k|fljlws k|ltlglw / sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{non] tf]s]sf] clws[t :t/sf]
k|ltlglw ePsf] ;ldlt u7g ul/g]5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldltsf] xsdf ufpFF ljsf; ;ldltsf] cWoIf, ;lrj / lhNnf ljsf;
;ldltsf] sfof{non] tf]s]sf] k|fljlws k|ltlglw ePsf] ;ldlt u7g x'g]5 .
85
-v_ k|fljlws k|ltlglw tf]Sbf oyf;Dej ;DalGwt lhG;L dfn;fdfgsf] 1fg ePsf] sd{rf/L tf]Sg'
kg]{5 .
-u_ bznfv ?k}ofF eGbf a9L d"No kg]{ jf ljz]if k|sf/sf] lhG;L dfn;fdfgsf] xsdf :yfgLo
lgsfon] a9Ldf b'O{ hgf;Dd ;DalGwt ljifosf k|fljlws cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .
-3_ pklgod -$_ adf]lhd cfjZos cWoog ;j]{If0f u/L d"No gtf]lsPsf]df cg'dflgt d"No ;d]t
tf]sL ;ldltn] :yfgLo lgsfo ;dIf l;kmfl/;sf] k|ltj]bg lbg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldltsf] l;kmfl/; k|fKt ePkl5 ;Dk"0f{ a]xf]/f v'nfO{ ;DalGwt :yfgLo lgsfo
;dIf k]z ug'{ kg]{5 .
-$_ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldltn] d"No gv'n]sf] dfn;fdfgsf] d"No sfod ubf{ dfn;fdfgsf] pkof]lutf,
;]jf cfo', xf; sl§, cjz]if d"No / ahf/ d"No ;d]t larf/ ug'{ kg]{5 . xf; sl§ ubf{ cfos/ ;DaGwL k|rlnt
sfg"g adf]lhdsf] b/df sf6\g' kg]{5 . eG;f/ glt/]sf] dfn;fdfgsf] d"No sfod ubf{ eG;f/ z'Ns ;d]t ;dfj]z
u/L ;f] z'Nsdf ;d]t x|f; s§f ug'{ kg]{5 .
t/ o; lgoddf plNnlvt cfwf/ k"/f jf cf+lzs ?kdf ls6fg ug{ g;lsg] dfn ;fdfgsf] xsdf pklgod
-@_ sf] ;ldltn] ;DalGwt :yfgLo lgsfo ;dIf k]z ug'{ kg]{ 5 . o;/L hfgsf/L k|fKt eP kl5 To:tf] :yfgLo
lgsfon] ;DalGwt ljz]if1nfO{ ;fdfg k|of]udf cfpg] jf gcfpg] af/] hfFra'em ug{ nufpFg' kg]{5 . ;DalGwt
ljz]if1n] To:tf ;fdfg d/Ddt u/]/ k'gM k|of]u x'g g;Sg] jf d/Ddt ubf{ pklgod -!$_ cg';f/sf] l:ylt x'g]
k|ltj]bg lbPdf ;f]xL k|ltj]bgnfO{ cfwf/ lnO{ d"No sfod ug]{ lgb]{zg lbg' kg]{ 5 .
-%_ pklgod -#_ adf]lhdsf] l;kmfl/; k]z ePkl5 ;DalGwt :yfgLo lgsfon] lnnfd ug]{ cfb]z lbg
;Sg]5 . o;/L cfb]z k|fKt ePkl5 ;lrjn] pklgod -^_ adf]lhd lnnfd laqmL ug]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd lnnfd ug]{ cfb]z k|fKt ePkl5 jf pklgod -!_ adf]lhd lnnfd ug]{ lg0f{o
ePkl5 Psnfv ?k}ofF;Ddsf] dfn;fdfg lnnfd laqmL ug{ kGw| lbgsf] / ;f]eGbf a9L d"Nosf] dfn;fdfg lnnfd
laqmL ug{ PSsfO{; lbgsf] Dofb lbO{ b]xfosf s'/f ;d]t v'nfO{ ;"rgf k|sfzg u/L lnnfd a9fa9 u/fpg' kg]{5 M–
-s_ dfn;fdfgsf] ljj/0f,
-v_ dfn;fdfgsf] Go"gtd d"No,
-u_ lnnfd a9fa9 x'g] :yfg, ldlt / ;do -a9fa9sf] nflu z'? / cGTo x'g] ;do ah]_,
-3_ Go"gtd d"Noaf6 g} a9fa9 z'? x'g] s'/f,
-ª_ lnnfd ;sf/ ug{ 8fFs af]Ng' cl3 g} af]lnPsf] c°sf] kfFr k|ltztn] x'g] gub w/f}6L /fVg' kg]{
s'/f / 8fFs c° a9\b} uPdf ;f]xL cg'kftdf w/f}6L yk ub}{ hfg' kg]{ s'/f,
-r_ lnnfd ;sf/ u/]sf] dfn;fdfg p7fO n}hfg' kg]{ cjlw,
-5_ cGo cfjZos s'/f .
-&_ o; lgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg af]nkqaf6 lnnfd laqmL ug{ dgfl;a b]lvPdf
dfn;fdfg x]g{ ;Sg] Joj:yf ldnfO{ pklgod -^_ adf]lhd Dofb lbO{ af]nkq dfu ug{ ;Sg]5 . o;/L af]nkq
cfXjfg ul/Psf]df af]n cÍsf] kfFr k|ltztn] x'g] /sd a/fa/sf] a}+Í hdfgt jf w/f}6L vftfdf hDdf u/]sf]
ef}r/ af]nkq ;fy /fVg' kg]{5 . ;DalGwt :yfgLo lgsfon] pko'Qm b]v]df cGo s'g} :yfgLo lgsfoaf6 klg
af]nkq vl/b / bflvnf ;DaGwL Joj:yf ldnfpg ;Sg]5 .
-*_ pklgod -^_ jf -&_ adf]lhd lnnfd a9fa9 ug{ jf af]nkq dfu u/L lnnfd las|L ug{] ;"rgf k|sfzg
ubf{ k/n d"No gv'n]sf]df xfn d"NofÍg ubf{ krf;xhf/ ?k}ofF;Dd d"No sfod x'g] ;fdfg / k/n d"No v'n]sf]df
xfn d"NofÍg ubf{ Psnfv ?k}ofF;Dd d"No sfod x'g] ;fdfg ;DalGwt:yfgLo lgsfo,lhNnf k|zf;g
sfof{no,dfnkf]t sfof{no, sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{no, tyf ;f] lhNnfsf] ;b/d'sfddf s'g} lgdf{0f Joj;foL
;+:yf eP To:tf ;+:yfsf] sfof{nodf ;d]t ;j}n] b]Vg] u/L ;fj{hlgs 7fpFdf ;"rgf 6fF; u/L ;f]sf] d'r'Nsf jf
6fF;]sf] hfgsf/L k|fKt ug'{ kg]{5 / ;f]eGbf a9L d"No sfod x'g] ;fdfg eP /fli6«o:t/sf] kqklqsfdf ;"rgf
k|sfzg ug'{ kg]{5 .
86
t/ pNn]lvt d"NoeGbf sd d"No sfod x'g] ;fdfg clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ;DalGwt :yfgLo lgsfo,lhNnf
k|zf;g sfof{no,dfnkf]t sfof{no, sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{no, tyf ;f] lhNnfsf] ;b/d'sfddf s'g} lgdf{0f
Joj;foL ;+:yf eP To:tf ;+:yfsf] sfof{nodf ;d]t ;j}n] b]Vg] u/L ;fj{hlgs 7fpFdf ;"rgf 6fF; u/L ;f]sf]
d'r'Nsf jf 6fF;]sf] hfgsf/L k|fKt u/L lnnfd a9fa9 u/fpg jf af]nkq dfu u/L lnnfd las|L ug{ ;Sg]5 .
o;/L lnnfd las|L ubf{ klxnf] k6s lnnfd las|L x'g g;s]df ;ft lbgsf] Dofb lbO{ k'gM ;"rgf k|sfzg u/L
lnnfd laqmLsf] sf/afxL ug'{ kg]{5 .
-(_ lnnfd ;sf/ u/]sf] lhG;L dfn;fdfg ;DalGwt :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] cjlwleq saf]n u/]sf] k"/f
/sd a'emfO{ gp7fPdf ;f] afkt /flvPsf] w/f}6L hkmt u/L k'gM lnnfd ul/g]5 .
-!)_ k'gM lnnfd a9fa9 ubf{ klg Go"gtd\ d"No saf]n gu/]df pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldltaf6 k'gM
d'NofÍg u/fO{ lnnfd a9fa9 u/fpg' kg]{5 . o;/L k'gM d'NofÍgul/Psf] d"Nodf klg lnnfd a9fa9 x'g g;s]df
;DalGwt :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] ;b:o, lhNnf k|zf;g sfof{no / sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf]
clws[t:t/sf] k|ltlglwsf] /f]xa/df l;w} laqmL ug{ ;lsg]5 . o;/L l;w} las|L x'g g;s]df ldGxftkm{ sf/afxL
rnfpg' kg]{5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldltsf] xsdf glhssf] ;/sf/L sfof{nosf] k|ltlglw /fVg' kg]{5 .
-!!_ df]6/, 6«s, hLk h:tf ;jf/L ;fwg / 7"nf d]lzg pks/0fsf] hfFr ;j]{If0f ug]{ d'NofÍg ;ldltsf
;b:onfO{ :yfgLo lgsfon] tf]s]sf] b/df a}7s eQf lbOg]5 .
-!@_ ;jf/L ;fwg, d]zLg/L, cf}hf/ / k|fljlws ;fdfg afx]s kmlg{r/ Hf:tf ;fdfgsf] d'NofÍgubf{ d'NofÍg
;ldlt u7g gu/L cfos/sf] k|of]hgsf] nflu tf]lsPsf] x|f; s§L b/sf] cfwf/df d"No sfod ug{ ;lsg]5 . cfo'
tf]lsPsf h'g;'s} ;fdfgsf] cfo' ;dfKt eP kl5 pklgod -@_ adf]lhd ;ldltaf6 d'NofÍg u/fO{ lnnfd las|L
ug{ ;lsg]5 .
-!#_ o; lgodfjnL adf]lhd lnnfd laqmL eP jf gePsf] s'/fsf] hfgsf/L lngsf] nflu ;DalGwt :yfgLo
lgsfon] jif{sf] Ps k6s lg/LIf0f u/fO{ k|ltj]bg lng'k5{ / To:tf] k|ltj]bg dfly cfjZos sf/afxL ug'{ kg]{5 .
-!$_ o; lgodfjnLdf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] eP tfklg afx| jif{ eGbf a9L k'/fgf / rfn' xfntdf
g/x]sf jf rfn' xfntdf Nofpg ;f]xL ;fdfgsf] ahf/ d"Nosf] kRrL; k|ltzteGbf a9L dd{t vr{ nfUg] ePdf
clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] pklgod -@_ adf]lhdsf] ;ldltsf] l;kmfl/;df lnnfd laqmL ug{ ;Sg]5 .
-!%_ lgdf{0f ePsf ef}lts ;+/rgfsf] lnnfd laqmL ubf{ eTsfpg nfUg] vr{ / dfn ;fdfg laqmL ubf{ k|fKt
x'g] /sdsf] cfO6djfOh nfut cg'dfg tof/ ug{' kg]{5 . lnnfd laqmLaf6 k|fKt /sdeGbf eTsfpg nfUg] /sd
a9L ePsf] v08df km/s /sdnfO{ g} Go"gtd d"No dfgL lnnfd 36f36sf] dfWod ckgfpg' kg]{5 . lnnfdaf6
k|fKt x'g] /sd EfTsfpbf nfUg] vr{eGbf a9L x'g cfPdf km/s /sdnfO{ g} Go"gtd d"No dfgL lnnfd a9fa9sf]
sf/afxL ug'{ kg]{5 .
kl/R5]b – !!
ljljw
@!(= e'QmfgL lb+bf s/ s6fpg'kg]{M o; lgodfjnL adf]lhd vl/b u/]afkt e'QmfgL lb+bf k|rlnt sfg"g adf]lhd s/
s6fP/ dfq e'QmfgL lbg'k5{ .
@@)= cfo Joo 7Ls;Fu ePsf] 5 eGg] s'/fdf ljZj:t x'g Wofg lbg' kg]{M -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] /sd vr{ ug{
lgsf;f lb+bf jf vr{ ubf{ lgoldttf, ldtJolotf, sfo{bIftf, k|efjsf/Ltf / cf}lrTotf ;d]tnfO{ Wofg lbO{ b]xfo
adf]lhd ePsf] s'/fdf ljZj:t x'g'k5{ M–
-s_ ljleGg zLif{s tyf pkzLif{sdf :jLs[t ePsf /sd tf]lsPsf ;]jf tyf sfo{sf lgldQ :jLs[t
;Ldfleq /xL ;f]xL k|of]hgsf] nflu vr{ ePsf],
-v_ cfly{s sf/f]jf/o; lgodfjnL adf]lhd ePsf] / ;f] sf/f]af/sf] k|df0f k'u]sf],
-u_ o; lgodfjnL adf]lhd tf]lsPsf] 9fFrf cg'?k n]vf /flvPsf], To;n] cfly{s sf/f]af/sf] oyfy{
lrq0f u/]sf],
87
-3_ ;DklQsf] nut b'?:t / cBfjlws ePsf] / ;DklQsf] ;'k|aGw / ;+/If0f ePsf],
-ª_ gubL, lhG;L tyf cGo ;DklQ ;d]tsf] xfgL gf]S;fgL / b'?kof]u x'g gkfpg] u/L cfGtl/s
lgoGq0fsf] Joj:yf ePsf] / To;sf] cg'[z/0f ul/Psf],
-r_ cfDbfgL / w/f}6L ;d]tsf] n]vf 7Ls;+u /flvPsf] / c;"n txl;n ug]{ / n]vf /fVg] tl/sfsf]
kof{Kt kfngf ul/Psf],
-5_ sfof{nosf] ;+u7g, Joj:yfkg tyf sfo{ ljefhg ;d'lrt ?kdf ePsf] / ;f] cg';f/ sfo{
;~rfng ePsf],
-h_ s'g} sfd cgfjZos ?kdf bf]xf]/f] x'g] u/L ljleGg sd{rf/L jf lgsfoaf6 gul/Psf] /
cfjZos sfd ug{ g5'6fPsf],
-em_ pknAw ;|f]t, ;fwg tyf ;DklQsf] ;d'lrt pkof]u ePsf] / xfgL gf]S;fgL gx'g] u/L ;Def/
tyf ;+/If0fsf] plrt Joj:yf u/]sf],
-`_ sfo{qmd cg';f/ lgwf{l/t ;doleq k|ult tyf sfdsf] u'0f:t/ / kl/df0f ;Gtf]ifhgs ePsf],
-6_ sfof{nosf] p2]Zo / gLlt :ki6 /x]sf] / lglb{i6 p2]Zo tyf gLlt cg'?k sfo{qmd tof/ ePsf],
-7_ :jLs[t nfut vr{sf] ;Ldfleq /xL sfo{qmd ;~rfng ul/Psf] / nfutsf] t'ngfdf k|fKt
k|ltkmn dgfl;a ePsf],
-8_ nIo k|ult tyf nfut vr{sf] cf+s8f /fVg] Joj:yf kof{Kt / e/kbf{] ePsf],
-9_ cfjlws cfly{s ljj/0f ;dodf tof/ ePsf] / ;dodf k]z x'g] u/]sf] .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd eP jf gePsf] s'/f cfly{s sf/f]jf/ug'{ cl3 ljrf/ k'¥ofpg' kg]{5 / sf/f]jf/tyf
n]vfÍg ePkl5 klg eP u/]sf sf/f]af/df cfGtl/s hfFr u/L jf u/fO{ 7Ls 5 eGg] s'/fdf ljZj:t x'g' kg]{5 .
@@!= n]vf g/fVg] jf k]z gug]{nfO{ sf/afxL x'g]M o; lgodfjnL adf]lhd n]vf g/fVg] jf k|ltj]bg k]z gug]{ ;DalGwt
clwsf/ k|fKt clwsf/L / cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vnfO{ n]vf g/fv]sf]df n]vf g/x]sf] /sdsf] kfFr k|ltzt ;Dd
/ k|ltj]bg gu/]sf]df ;ft lbgsf] tna a/fa/sf] /sd hl/jfgf ;DalGwt :yfgLo lgsfon] ug{ ;Sg]5 .
@@@= clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] sfd / st{JoM -!_ o; lgodfjnLdf cGoq n]lvPsf] sfd / stJ{osf] cltl/Qm clwsf/
k|fKt clwsf/Lsf] sfd / st{Jo b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ clwsf/ k|fKt clwsf/L jf sfof{no k|d'v xfn ;fljs ePdf o; lgodfjnL adf]lhd
a/a'´f/y ug]{, ;?jf a9'jf e} hfFbf cfˆgf] kfnfsf] cfo Joosf] n]vf, a]?h'sf] nut, a]?h'
km5\of}{6sf] sf/afxLsf] l:ylt / sfof{nosf] cfly{s, ef}lts tyf hgzlQmsf] jf:tljs l:yltsf]
ljj/0f tof/ u/L xfnjfnfnfO{ a'emfpg],
-v_ sfof{nodf bflvn x'g cfPsf] /sdsf] n]vf /fVg] / sfof{nosf] ;Dk"0f{ cfly{s sf/f]af/sf]
pQ/bfloTj jxg ug]{,
-u_ sfof{nosf] gubL, lhG;Ldf xfgL gf]S;fgL x'g gkfpg] u/L lgoGq0fsf] Joj:yf ug]{,
-3_ sfof{nodf cfly{s cg'zf;g sfod ug]{ jf u/fpg],
-ª_ o; lgodfjnL tyf cfly{s k|zf;g ;DaGwL k|rlnt sfg"gsf] hfgsf/L /fvL tbg';f/ kfng
ug]{ jf u/fpg],
-r_ n]vfk/LIf0faf6 lg:s]sf] a]?h'sf] hjfkm ;dod} lbO{ ;f] adf]lhd km5\of}{6 eof] jf ePg
cg'udg ug]{ / lbPsf] hjfkm jf k|df0faf6 km5\of}{6 geP k'gM hjfkm jf k|df0f k]z u/L
km5\of}{6 u/fpg],
-5_ cfly{s sf/f]jf/ubf{ cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] /fo glnO{ jf /fo ljk/Lt lg0f{o u/]sf]
vr{sf] /sd sndsf] lhDd]jf/L jxg ug]{ . cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] /fo lbPsf] /sd
sndsf] xsdf lghn] ;d]t ;+o'Qm lhDd]jf/L jxg ug]{5 .
88
-@_ lhNnf ljsf; ;ldltsf] ;lrjn] sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf] ;xof]u lnO{ ufpFF ljsf; ;ldlt /
gu/kflnsf tyf cfkm"n] clVtof/L lbPsf] sfof{nosf] cfly{s sf/f]af/sf] sDtLdf jif{sf] Psk6s lg/LIf0f u/L
;f]sf] k|ltj]bg ;DalGwt ufpFF ljsf; ;ldlt, gu/kflnsf, lhNnf ljsf; ;ldlt tyf ;DalGwt dGqfno tyf
:yfgLo ljsf; dGqfnoodf k]z ug'{ kg]{5 .
@@#= cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] sfd / st{JoM -!_ clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] ;fdfGo pQ/bfloTjdf cfly{s
k|zf;g zfvf k|d'vsf] sfd / st{Jo b]xfo adf]lhd x'g]5 M–
-s_ cfof]hgf / sfo{qmd x]g]{ ;DalGwt zfvf;+u ;dGjo u/L ah]6 th'{df ug]{,
-v_ cfly{s sf/f]jf// ;f]sf] lhDd]jf/L axg ubf{ o; lgodfjnL adf]lhd lgsf;f dfu ug]{ / vftf
;~rfng ug]{ Joj:yf ldnfpg],
-u_ cfo / Joosf] lx;fa lstfa /Ltk"j{s /fVg], vr{sf] kmfF6jf/L tyf cfly{s ljj/0f tof/ ug]{ /
To:tf] kmfF6jf/L tyf cfly{s ljj/0f clwsf/ k|fKt clwsf/Laf6 :jLs[t u/fO{ ;dod} ;DalGwt
lgsfodf k7fpg] / n]vfk/LIf0f u/fpg],
-3_ clGtd n]vfk/LIf0faf6 sfod x'g cfPsf a]?h'sf] nut /fVg] / a]?h' km5\of}{6sf nflu k|df0f
h'6fO{ k]z ug]{ jf u/fpg],
-ª_ cfkm" ;?jf jf a9'jf eO{ hfFbf cfkm" lhDdfsf] ;Dk"0f{ ;|]:tf, gub / a}+Í df}Hbft, a]?h' nut /
clen]v xfnjfnf jf lghnfO{ a'emfpg] u/L dftxt sd{rf/LnfO{ a/a'´f/y ug]{,
-r_ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ;'Dk]sf] cfly{s sf/f]jf/;DaGwL sfd ug]{ / cfly{s sf/f]af/df
lghnfO{ /fo ;Nnfx lbg],
-@_ pklgod -!_ sf] v08 -s_ b]lv -r_ ;Dd plNnlvt sfd cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] cfkm\gf]
dftxtsf cGo ;xfos sd{rf/LnfO{ sfdsf] afF8kmfF8 u/L lhDd]jf/L ;'Dkg ;Sg]5 .
-#_ cfly{s sf/f]jf/ubf{ k|rlnt sfg"g adf]lhd /Lt k'u] jf gk'u]sf] hfFrL /Lt k'u]sf] df e'QmfgLsf] lgldQ
k]z ug]{, /Lt gk'u]sf] jf cfkm\gf] /fo glnO{ /Lt gk'u]sf] s'g} snd ;b/ e} e'QmfgLsf] lglDt k|fKt x'g cfPdf /Lt
gk'u]sf] Aoxf]/f lnlvt ?kdf :ki6 v'nfO{ clwsf/ k|fKt clwsf/L ;dIf k]z u/L lghsf] lnlvt cfb]zfg';f/ ug]{
st{Jo ;d]t cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] x'g]5 .
-$_ pklgod -#_ adf]lhd vr{ ug{ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfb]z lbPdf cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn]
;f]xL adf]lhd vr{ u/L To:tf] sfd ePsf] ;ft lbgleq To:tf] vr{ ePsf] /sd lgoldt ug{ lgh ;dIf k]z ug'{
kg]{5 . o;/L k]z x'g cfPsf] vr{ lgoldt u/fpg] lhDd]jf/L clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] x'g]5 .
-%_ cfˆgf] /fo cg ';f/ lg0f{o ePsf] /sd sndsf] xsdf cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] lhDd]jf/L jxg
ug]{5 .
@@$= d"NofÍg ;ldltM -!_ vl/b P]gsf] bkmf &! adf]lhd d"NofÍg ;DjGwL sfo{sf nflu b]xfo adf]lhdsf] d"NofÍg
;ldlt u7g ug'{ kg]{5 M–
-s_ clwsf/ k|fKt clwsf/L jf lghn] tf]s]sf] jl/i7 clws[t cWoIf
-v_ cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v ;b:o
-u_ ljifo;Fu ;DalGwt k|fljlws ljz]if1 ;b:o
-3_ sfg'g clws[t -;+ej eP;Dd_ ;b:o
-ª_ vl/b OsfO{ k|d'v jf ;f] sfo{ug{ tf]lsPsf] sd{rf/L ;b:o–;lrj
t/ ufpFF ljsf; ;ldlts]f xsdf cWoIfn] tf]s]sf] Ps hgf ;b:o :yfgLo txdf /x]sf ;DalGwt ;]jf s]Gb|,
pks]Gb|sf k|ltlglw / ;lrj /x]sf] ;ldltn] af]nkq d"NofÍg ug{ ;Sg]5 .
-@_ d"NofÍg ;ldlt u7g ubf{ k|zf;sLo sfd ug]{ sd{rf/L ;d]t tf]Sg' kg]{5 .
89
-#_ d"NofÍg ;ldltsf] u0fk"/s ;+Vof b'O{ ltxfO{ x'g]5 . ljifo ljz]if1 ;lxtsf] ax'dtsf] lg0f{o ;ldltsf]
lg0f{o x'g]5 .
-$_ d"NofÍg ;ldltdf cfjZostf cg';f/ ljifo lj1nfO{ cfdGq0f ug{ ;lsg]5 .
@@%= :jb]zdf u/fPsf] cf}iflw pkrf/sf] e'QmfgLM :yfgLo lgsfosf kbflwsf/Ln]] :jLs[t :jf:Yo ;+:yfdf egf{ e}
:jb]zdf u/fPsf] cf}iflw pkrf/sf] e'QmfgL g]kfn d]l8sn sfplG;ndf btf{ ePsf lrlsT;ssf] k|]l:sK;g
cg';f/sf]] aLn adf]lhd x'g] /sdsf] gAa] k|ltzt /sd;Dd :yfgLo lgsfosf] :jLs[tLdf e'QmfgL lbg ;lsg] 5 .
o:tf] /sd kRrL;xhf/ ?k}ofF eGbf a9L x'g] ePdf kl/ifb\df k]z u/L lg0f{o eP cg';f/ ug'{ kg]{5 .
@@^= ldGxf lbg] clwsf/M -!_ s'g s'g dfn;fdfg s] slt xb;Dd ;'vg, r'xg / hlt{ hfg] tyf 6'6km'6 gf]S;fg x'g]
eGg] dfkb08 :yfgLo lgsfon] tf]s] cg';f/ x'g]5 . To;/L :jLs[t dfkb08sf] cwLgdf /xL ldGxf lbg] clwsf/
clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] x'g]5 .
-@_ lgod @!$ sf] pklgod -!_ adf]lhd lhG;L lg/LIf0f k|ltj]bg k|fKt u/]kl5 clwsf/ k|fKt clwsf/Ln]
lhG;L dfn;fdfgsf] dd{t ;Def/ u/L dfn;fdfg cBfjlws / ;'/lIft;fy /fVg' kg]{5 . ;f]xL l;nl;nfdf s'g}
dfn ldGxf lbO{ nut sf6\g' kg]{ jf ;8fpg' kg]{ b]lvPdf jif{sf] Ps k6s clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] ldGxf ;DaGwL
sf/afxL ug'{ kg]{5 . s;}sf] nfk/jfxLaf6 geO{ k'/fgf] eO{ jf b}jL 36gf jf eljtJo k/L jf dgfl;a sf/0fn]
dfn;fdfgsf] gf]S;fgL ePsf] jf s'g} dfn;fdfg dd{t ;Def/ u/]/ klg sfd grNg] jf dd{t ;Def/ u/]/ klg
kmfObf gx'g] b]lvPdf ;f] s'/fsf] oyf;Dej h'6];Dd k|df0f jf ljj/0f /fvL k|i6 v'nfO{ cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v,
e08f/ ug]{ sd{rf/L, k|zf;gsf] d'Vo sd{rf/L ;d]tsf] ;+o'Qm 7x/ ePdf k/n d"No kRrL;xhf/ ?k}ofF;Ddsf]
dfn;fdfg eP ;lrjn], ;f]eGbf dfly k/n d"No Psnfv ?k}ofF;Ddsf] eP ;DalGwt :yfgLo lgsfon] / ;f]
eGbfdfly k/n d"No eP :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\df k]z u/L kl/ifb\sf] lg0f{o adf]lhd ldGxf ug{ ;lsg]5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd k/n d"No v'Ng g;s]sf] dfn;fdfg /x]5 eg] clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfkm"
;lxt ;DalGwt sf]if tyf n]vf lgoGqs sfof{nosf] clws[t :t/sf] k|ltlglw / ;DalGwt ljz]if1 clws[t :t/
Ps hgf ;d]t ePsf] ;ldlt u7g u/L ;f] ;ldltaf6 ahf/ / pkof]lutf ;d]t x]/L d"No sfod ug'{ jf u/fpg'
kg]{5 . o;/L ;ldltn] sfod u/]sf] d"Nosf] cfwf/df pklgod -@_ adf]lhd ldGxf lbg ;lsg]5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldltsf] xsdf cWoIf, ;lrj / glhssf] ;/sf/L sfof{nosf] k|ltlglw ePsf] ;ldltn]
k/nd"No sfdo ug{ ;Sg]5 .
@@&= clwsf/df x:tIf]k ug{ gx'g]M -!_ o; lgodfjnL adf]lhd clwsf/ k|fKt clwsf/Lsf] clwsf/df x:tIf]k ug{ kfOg]
5}g . clwsf/sf] b'?kof]u ePsf] eGg] :yfgLo lgsfonfO{ nfu]df tTsfn tT;DaGwL 5fgljg u/fpg jf ;Dk"0f{
Joxf]/f v'nfO{ tT;DaGwL 5fgjLg ug]{ lgsfodf cg'/f]w ug{ ;Sg]5 .
-@_ pklgod -!_ df n]lvPsf] s'g} klg s'/fn] ;DalGwt dGqfno jf :yfgLo lgsfosf] ;'kl/j]If0f ug]{,
cg'udg ug]{, lgb]{zg lbg] clwsf/nfO{ l;ldt u/]sf] dflgg] 5}g .
@@*= /sd lgsf;f M g]kfn ;/sf/af6 lhNnf ljsf; ;ldlt tyf gu/kflnsfnfO{ pknAw x'g]] lgzt{ tyf zzt{
cg'bfg /sd cy{ dGqfnon] ;DalGwt lhNnf ljsf; ;ldltsf] sf]if / gu/kflnsfsf] sf]ifdf hDdf x'g] u/L ;f]em}
pknAw u/fpg]5 .
t/ ufpFF ljsf; ;ldltsf] xsdf eg] csf]{ Joj:yf geP;Dd g]kfn ;/sf/af6 pknAw u/fpg] cg'bfg /sd
cy{ dGqfnon] lhNnf ljsf; ;ldlt dfkm{t ufpFF ljsf; ;ldlt sf]ifdf pknAw u/fpg]5 .
@@(= clwsf/ k|Tofof]hg M -!_ vl/b P]g / o; lgodfjnLdf Joj:yf ePsf nfut cg'dfg ;+zf]wg ug]{, vl/b
;Demf}tf ;+zf]wg ug]{, vl/b ;Demf}tfsf] Dofb yk ug]{ / e]l/P;g ug]{ clwsf/ k|Tof]hg ug{ ;lsg] 5}g .
-@_ pklgod -!_ df plNnlvt clwsf/ afx]s c? clwsf/x? ;f] clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] cfkm" dftxtsf]
s'g} clws[t nfO{ k|Tof]hg ug{ ;Sg]5 .
-#_ pklgod -!_ / -@_ adf]lhd k|Tofof]hg ePsf] clwsf/sf ;DaGwdf To;/L clwsf/ k|Tof]hg ug]{
clwsf/Lsf] pQ/bfloTj eg] /lx/xg]5 .
-$_ pklgod -@_ adf]lhd clwsf/ k|Tof]hg ug]{ clwsf/Ln] k|Tof]lht clwsf/ adf]lhd eP u/]sf sfdsf]
;DaGwdf ;DalGwt clwsf/Laf6 ;do ;dodf cfjZos hfgsf/L lnO{ /fVg' kg]{5 .
90
@#)= ljifout zfvfsf] /sd lgsfzf, n]vf, n]vfk/LIf0f / j]?h' km5of}{6 ;DaGwL M -!_ lgIf]lkt sfo{qmd ;~rfngsf]
nflu ljifout zfvfnfO{ Joj:yf ePsf] lgzt{ / zzt{ cg'bfg /sd cy{ dGqfnojf6 l;w} :yfgLo lgsfonfO{
clVtof/L k|bfg ug'{kg]{5 . o; k|of]hgsf] nflu cg'bfg hfg] /sdsf] lhNnfut jfF8kmf8 ljj/0f tof/Lsf] nflu
;DalGwt dGqfnon] cy{ dGqfnonnfO{ ;xof]u ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ adf]lhd k|fKt ePsf] clVtof/L cg';f/sf] /sd / :yfgLo lgsfon] cfkm\gf]] cfGtl/s
cfoaf6 ljlgof]hg u/]sf] /sd ;d]t yk u/L :yfgLo lgsfon] ;DalGwt ljifout zfvfnfO{ jflif{s sfo{s|d / vr{
ug]{ lgb]{zg ;lxtsf] clVtof/L k|To]s jif{sf] ;fpg d;fGt leq pknJw u/fpg' kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhd k|fKt clVtof/L cg';f/sf] /sd ljifout zfvfn] :yfgLo lgsfoaf6 rf}dfl;s
?kdf k|fKt u/L o; lgodfjnLdf ePsf] Joj:yf cg';f/ n]vf /fvL vr{ ug'{ k5{. o;/L /sd vr{ ubf{ cfly{s
jif{sf] cGTodf vr{ geO{ /sd jfFsL /x]df ;DalGwt :yfgLo lgsfodf lkmtf{ k7fO{ lbg' kg]{5 . ljifout
sfof{nojf6 lkmtf{ k|fKt /sddf :yfgLo lgsfon] g]kfn ;/sf/jf6 k|fKt s'g} cg'bfg /sd lk|mh ug'{ kg]{ eP
lk|mh ug]{ k|of]hgsf lgldQ ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ k7fO{ lbg' kg]{5 . lk|mh ug'{ kg]{ /sd lk|mh gu/fPdf jf
lk|mh ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DalGwt lgsfodf lkmtf{ gk7fPdf pQm /sd s§f u/]/ dfq lgsf;f lng' kg]{5 .
lgsf;f lbg] lgsfon] klg ;f]xL cg';f/ lgsf;f lbg' kg]{5 .
-$_ ljifout zfvfaf6 ePsf] vr{sf] n]vfÍg k|ltj]bg, cfGtl/s tyf clGtd n]vf k/LIf0f tyf j]?h'
km5of}{6 o; lgodfjnL adf]lhd ug]{ bfloTj ;DalGwt ljifout zfvf k|d'vdf /xg]5 .
-%_ ljifout zfvfn] of] lgod adf]lhd n]vf /fv] g/fv]sf], cfly{s jif{sf] cGtdf vr{ geO{ jfFsL /sd
;DalGwt :yfgLo lgsfodf lkmtf{ k7fP gk7fPsf], j]?h' km5of}{6 ;DjGwL sf/jfxL ;dodf u/] gu/]sf] h:tf
s'/fx? :yfgLo lgsfosf ;lrj / n]vf k|d'vn] lg/LIf0f u/L ;DalGwt lgsfodf k|To]s jif{sf] ;fpg d;fGt leq
k|ltj]bg lbg' kg]{5 .
@#!= /sd vr{ ug{ aGb]hM :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\af6 sfo{qmd / ah]6 :jLs[t gu/fO{ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln]
ah]6 vr{ ug]{ cfb]z lbg' x'Fb}g .
t/ sd{rf/Lsf] tnj eQf, wf/f, lah'nL / qmdfut cfof]hgf ;DkGg ePsf] eP :yfgLo lgsfosf] kl/ifb\af6
cg'df]bg u/fpg] u/L ;f]sf] e'QmfgL ug{ jfwf kg]{ 5}g .
@#@ gub df}Hbft /fVg ;lsg]M -!_ :yfgLo lgsfon] b}lgs ?kdf ug'{ kg]{ ;–;fgf vr{sf] nflu bzxhf/ ?k}ofF;Dd
cfly{s k|zf;g zfvfsf k|d'vsf] lhDdfdf gub df}Hbft /fVg ;Sg]5 . o;af6 vr{ ePsf] /sdsf] aLn e/kfO{
k]z u/L ;f]wegf{ lng' kg]{5 .
t/ k|To]s jif{sf] cfiff9 kRrL; ut] leq afFsL gub df}Hbft a}+Í bflvnf ug'{ kg]{5 .
-@_ pklgod -!_ df plNnlvt df}Hbftaf6 sfd grNg] ePdf ;f]sf] sf/0f v'nfO{ :yfgLo lgsfoaf6 :jLs[lt
lnO{ of] df}Hbftsf] xb a9fpg ;lsg]5 .
t/ clwstd df}Hbft kRrL;xhf/ ?k}ofF eGbf a9L x'g] 5}g .
@##= u}/ ;/sf/L ;+:yfaf6 sfd u/fpg ;lsg]M -!_ vl/b P]gsf] bkmf $^ adf]lhd u}/;/sf/L ;+:yfaf6 sfd u/fpgsf]
nflu To:tf] sfdsf] cfjZostf, lsl;d, ;dofjwL, sfdsf] u'0f:t/, hgzlQm, sfo{;~rfng ljlw ;lxtsf]
sfo{If]qut zt{ / nfUg] /sdsf]] cg'dfg tof/ ug'{ kg]{5 .
-@_ :yfgLo lgsfon] pklgod -!_ adf]lhdsf] sfd u/fpgsf] nflu To:tf] sfd ug]{ p2]Zo /fvL k|rlnt
sfg'g adf]lhd btf{ ePsf] lgod &) adf]lhdsf] df}h'bf ;"rLdf ;dfj]z ePsf u}/;/sf/L ;+:yfnfO{ slDtdf kGw|
lbgsf] cjlw lbO{ ;"rgf k|sfzg u/L ;f] ;+:yfaf6 k|:tfj dfu ug'{kg]{5 .
-#_ pklgod -@_ adf]lhdsf] ;"rgfdf b]xfosf s'/fx? v'nfpg' kg]{5 M–
-s_ k|:tfj dfu ug]{ lgsfosf] gfd / 7]ufgf,
-v_ k|:tfljt sfdsf] k|s[lt, kl/df0f / cGo cfjZos ljj/0f,
-u_ k|:tfljt sfo{ ug'{kg]{ :yfg / ;DkGg ug'{kg]{ cjlw,
-3_ k|:tfj bflvnf ug'{kg]{ clGtd ldlt / :yfg,
91
-ª_ k|:tfjsf] 9fFrf,
-r_ k|:tfjbftfn] k|:tfj ;fy k]z ug'{kg]{ sfuhft,
-5_ e'QmfgLsf zt{ / s/ s§L,
-h_ ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] cfjZos 7fg]sf cGo s'/f .
-$_ :yfgLo lgsfon] pklgod -#_ adf]lhdsf] dfu cg';f/ kg{ cfPsf k|:tfjx? k|:tfjbftfsf] /f]xa/df
vf]nL d'r'Nsf tof/ ug'{ kg]{5 .
-%_ d"NofÍg ;ldltn] pklgod -!_ adf]lhdsf] sfo{If]qut zt{ k"/f u/L Go"gtd /sd k|:tfj ug]{
k|:tfjbftfsf] k|:tfj :jLs[ltsf nflu :yfgLo lgsfo ;dIf l;kmfl/z ug'{ kg]{5 .
-^_ pklgod -%_ adf]lhd l;kmfl/z ePsf] k|:tfj pko"Qm b]lvPdf :yfgLo lgsfon] To:tf] k|:tfj :jLs[t
u/L ;DalGwt k|:tfjbftfnfO{ ;Demf}tf ug{ cfpg ldlt vf]nL ;"rgf lbg' kg]{5 / To:tf] ldltdf lgh pkl:yt
ePdf lgh;Fu ;Demf}tf ug'{ kg]{5 .
-&_ pklgod -^_ adf]lhd ;"rgf lbOPsf] k|:tfjbftf ;Demf}tf ug{ gcfPdf lgh kl5sf] pklgod -!_
adf]lhdsf] sfo{If]qut zt{ k"/f u/L ;a} eGbf sd /sd k|:tfj ug]{ k|:tfjbftf;Fu ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 .
@#$= sfo{ljlw / lgb]{lzsf th'{df M -!_ :yfgLo lgsfosf] cfly{s sf/f]jf/ Jojl:yt ug{ dGqfnon] sfo{ljlw /
lgb]{lzsf jgfO{ hf/L ug{ ;Sg]5 .
-@_ of] lgodfjnLsf] sfof{Gjogdf s'g} b'ljwf pTkGg eO{ /fo dfu ePsf]df dGqfnon] JofVof u/L
sfof{Gjogsf nflu :yfgLo lgsfonfO{ hfgsf/L lbg ;Sg]5 .
@#%= cg';"rLdf x]/km]/M g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L cg';"rLdf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .
@#^= vf/]hL / jrfp M -!_ :yfgLo lgsfo -cfly{s k|zf;g_ lgodfjnL, @)%^ vf/]h ul/Psf] 5 .
-@_ :yfgLo lgsfo -cfly{s k|zf;g_ lgodfjnL, @)%^ adf]lhd eP u/]sf sfd sf/jfxLx? o;} lgodfjnL
adf]lhd eP u/]sf] dflgg]5 .
-#_ o; lgodfjnLdf Joj:yf ePsf s'/fsf] xsdf o;} lgodfjnL adf]lhd tyf o; lgodfjnLdf gePsf
s'/fx?sf] xsdf ;fj{hlgs vl/b lgodfjnL, @)^$ adf]lhd x'g]5 . ;fj{hlgs vl/b cg'udg sfof{non] hf/L
u/]sf] af]nkq ;DaGwL sfuhft / lgb]{lzsfsf] xsdf eg] ;f] cg';f/sf] Joj:yf nfu' ug'{ kg]{5 .
92
cg';"rL –! -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s_ ;Fu ;DalGwt_ ufp“ ljsf; ;ldltsf] cfDbfgLsf] juL{s/0f / JofVof
!=) cfGtl/s ;|f]t ufpF ljsf; ;ldltdf x'g ;Sg] cfDbfgLsf zLif{sx?sf] JofVof lgDgfg';f/ x'g]5 M–
!=! :yfgLo s/ !=!=! 3/ hUuf s/M k|rlnt sfg"g adf]lhd ufFp ljsf; If]q leqsf] 3/ tyf To;n] rr]{sf] hUuf,
3/sf] cfsf/ k|sf/ / agf}6 ;d]tsf] cfwf/df aflif{s ?kdf lnOg] 3/ hUufsf] s/sf] /sd o; zLif{s leq kb{5 .
!=!=@= dfnkf]t jf e"ld s/M ufFp ljsf; If]qleqsf] hUufdf lnOg] dfnkf]t jf e"ld s/dWo] uf=lj=;=sf] &% k|ltzt /sd of] zLif{sdf cfDbfgL hgfpg] / lh=lj=;= df k7fpg' kg]{ @% k|ltzt /sd sf]8 g+= !=%=# sf] cGo cfo zLif{sdf cfDbfgL hgfOg' kb{5 .
!=!=#= xf6, ahf/, k;n s/M ufFp ljsf; If]q leq ;~rflnt kz'xf6, lgoldt xf6 ahf/, d]nf, hfqf, cflbdf yfk]sf] k;naf6 lnOg] xf6, ahf/ tyf k;n s/af6 ePsf] cfDbfgL o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kb{5 .
!=!=$ ;jf/L ;fwg s/ M k|rlnt sfg"g adf]lhd ufFp ljsf; If]qleqsf ;jf/Lsf] btf{ ubf{, aflif{s ?kdf gjLs/0f ubf{ tyf cfÇgf] If]qdf k6s] ?kdf cfpg] ;jf/Ldf lnOg] ;jf/L ;fwg s/sf] /sd o; zLif{sdf cfDbfgL afFWg' kg]{5 .
t/ g]kfn /fHoleq k|a]z u/]sf] ;jf/Ldf pQm ;jf/L ;aeGbf klxn] ljb]zaf6 h'g ufFp ljsf; If]qleq k|a]z u5{ ;f] If]qsf] ufFp ljsf; ;ldltn] tf]lsP adf]lhd s/ nuffpg ;Sg]5 / Ps ufFp lasf; If]qleq s/ lt/] kl5 cGoq k'gM To:tf] s/ nufO{ cfDbfgL afFWg kfOg] 5}g .
!=!=% dgf]/~hg s/M ufFp ljsf; If]qdf /x]sf] :jLs[t l;g]dfxn, lel8of]xn, ;f+:s[lts k|bz{g h:tf xnx?af6 sfg"g adf]lhd c;"n ul/g] dgf]/~hg s/nfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 . P]gsf] bkmf % ̂sf] pkbkmf -!_ sf] v08 -3_ adf]lhdsf] hfb", ;s{; h:tf dgf]/~hg u/fP afkt lnOg] z'Ns o;} cfDbfgL zLif{s leq /flvg]5 .
!=!=^ axfn lj6f}/L s/ M ufFp ljsf; If]qleq cfkm"n] lgdf{0f, /]vb]v jf rng u/]sf] xf6 ahf/, P]nfgL hUuf jf af6f]sf] 5]psf ef8fdf lbPsf c:yfoL k;nx?af6 c;"n u/]sf] axfn lj6f}/L s/nfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL afWg' kg]{5 . uf=lj=;=n] rn crn ;DkQL ef8fdf nufPsf] ca:yfdf To;af6 k|fKt x'g] ef8f jf axfnsf] /sdnfO{ klg o;} zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
!=!=& lj1fkg s/ M ufFp ljsf; If]qleq ;fO{g af]8{ /fVg] JolQm jf lgsfoaf6 lnOg] lj1fkg s/sf] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kb{5 .
!=!=* Joj;fo s/ M ufFp ljsf; If]qleq tf]lsPsf] pBf]u, Jofkf/, Joa;fo jf k]zf ;~rfng ug]{ JolQm jf ;+:yfaf6 lnOg] Joj;fo s/ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
!=!=( Joj;flos lel8of] s/ M ufFp ljsf; If]qleq Joj;flos lel8of] ;~rfnsx?af6 lnOg] s/ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kb{5 .
!=!=!) k|fs[lts ;|f]t pkof]u s/ M ufFp ljsf; If]qleqsf] k|fs[lts ;|f]t ;Dkbfsf] Joj;flos pkof]u ug]{ JolQm jf ;+:yfaf6 k|fs[lts ;|f]t pkof]u u/] jfkt lnOg] s/sf] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 . ;fj{hlgs vf]nf gfnfsf] kfgL ;fj{hlgs k|of]u afx]s cGo k|of]uaf6 k|fKt /sdnfO{ ;d]t o;} zLif{sdf cfDbfgL afFWg' kg]{5 .
!=@ ;]jf z'Ns !=@=! ;]jf z'Ns M uFfp ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] If]qleq cfkm"n] pknJw u/fPsf] ;]jf h:t} ;/;kmfO{ tyf
9n lgsf;sf] ;'lawf, ko{6sLo / agef]h If]q, kfs{,pBf]u / Eo" 6fj/ cflbdf k|a]z ug{ lbP afkt ufFp kl/ifb\af6 kfl/t b/df nufOg] z'Nssf] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
!=# b:'t/ !=#=! b:t'/ M ufFp ljsf; ;ldltn] k|rlnt sfg"g adf]lhd cfkm\gf] If]q leq tf]lsPsf] b/df nufpg]
6]lnlehg lel8of] / cGo pks/0fsf] nfO{;]G; gjLs/0f b:t'/, l;kmfl/; jf aS;f}gL cflb b:t'/ afkt k|fKt u/]sf] /sd o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
93
!=$ laqmL !=$=! laqmL cfo M ufFp ljsf; ;ldltn] ufFp ljsf; ;ldltsf] ;DklQ laqmL u/L k|fKt u/]sf] /sdnfO{ o;
zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 . P]]gsf] bkmf %* sf] v08 -s_ adf]lhdsf] ;/sf/L ktL{ hUufsf] df6f] laqmL, P]]gsf] bkmf %* sf] v08 -v_ adf]lhdsf] ;fj{hlgs kf]v/L jf au+}rfsf] pTkfbg laqmL, P]]gsf] bkmf %* sf] v08 -3_ adf]lhd ufFp ljsf; If]qleqsf] jg k}bfjf/ dWo] ;'s]sf] sf7, bfp/f, xf+uf, lemFhf, h/fh'/L cflb laqmL / P]]gsf] bkmf %* sf] v08 -ª_ adf]lhdsf] v/, 3fF; cflb laqmLaf6 k|fKt x'g] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL afFWg'kg]{5 . ufFp ljsf; ;ldltn] kmf/fd lals| u/L tyf cfod"ns sfo{qmdaf6 k|fKt u/]sf] /sdnfO{ ;d]t o;} zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
!=% ;|f]t pkof]u / cGo cfo !=%=! ;|f]t pkkof]uaf6 k|fKt afF8kmfF8 M g]kfn ;/sf/ jf lhNnf ljsf; ;ldltaf6 uf=lj=;=leqsf] ;|f]t
pkof]u u/L k|fKt u/]sf] /sd dWo]af6 uf=lj=;=nfO{ k|fKt x'g] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kb{5 .
!=%=@ b08 ;hfo M sfg"g adf]lhd uflj;n] s'g} JolQm jf ;+:yfnfO{ b08 hl/jfgf nufO{ k|fKt x'g cfPsf] /sdnfO{ o; zLif{s cGt/ut cfDbfgL afWg' kb{5 .
!=%=# cGo cfo M dfly pNn]v u/]sf zLif{sx? afx]s uf=lj=;=n] cfkm}+ cfDbfgL u/]sf ;a} lsl;dsf /sdx?nfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL afFWg'kg]{5 . P]]gsf] bkmf % ̂sf] pkbkmf -@_ adf]lhd ufFp ljsf; ;ldltn] s;}sf] /sd snd p7fO{ lbPdf p7]sf] /sdaf6 lnPsf] ;]af z'Ns tyf ufFp ljsf; If]qleqsf] jg k}bfjf/ rf]/L lgsf;L /f]Sg] sfddf ;xof]u k'¥ofP afkt kfpg] /sd ;d]t o;} zLif{sdf cfDbfgL afFWg'kg]{5 .
@=) jfXo >f]t @=! cg'bfg @=!=! g]kfn ;/sf/ cg'bfg M g]kfn ;/sf/sf] s]GbL|o ah]6 pk zLif{s tf]sL lh=lj=;=dfkm{t uflj;nfO{ pknJw u/fOPsf] ;/sf/L cg'bfgsf] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kb{5 . @=!=@ lhNnf ljsf; ;ldlt cg'bfg M g]kfn ;/sf/sf] s]GbL|o ah]6 pk zLif{s gtf]sL lhlj;af6
k|fKt ePsf ;a} lsl;dsf cg'bfgsf] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL afWg'kg]{5 . @=!=# cGo cg'bfg M g]kfn ;/sf/ jf lhNnf lasf; ;ldlt afx]s cGo s'g} lgsfo jf
JolQmaf6 k|fKt x'g cfPsf] cg'bfg jf bfg jf rGbf cflb /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
@=!=$ j:t'ut ;xfotf M uf=lj=;=nfO{ a:t'ut ?kdf k|fKtx'g] cg'bfgsf] lx;fjnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL afFWg' kg]{5 . @=!=% k|fljlws ;xfotf M ljleGg JolQm tyf ;+:yfjf6 ufpF ljsf; ;ldltnfO{ k|fljlws ;xfotf jfkt
k|fKt x'g] /sd o; zLif{sdf cfDbfgL jfWg' kg]{5 .
#=) C0f tyf ;fk6L #=! C0f #=!=! C0f M ufFp ljsf; ;ldltn] ufFp kl/ifb\jf6 :jLs[t eP adf]lhd ufFp ljsf; ;ldltsf] xs ef]usf] rncrn
;DklQ lwtf] /fvL jf g/fvL jf g]kfn;/sf/sf] hdfgLdf a}+s jf cGo s'g} ;+3 ;+:yfaf6 k|fKt u/sf] C0f, ;fk6L tyf a}b]lzs C0f afkt k|fKt x'g cfPsf] /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
#=@ ;fk6L #=@=! ;fk6L M ufpmF ljsf; ;ldltn] ;fk6Ljf6 k|fKt ePsf] /sd o; zLif{sdf cfDbfgL jfWg'
kg]{5 . b|i6Jo M !_ P]gsf] bkmf %% -6_ tf]lsP adf]lhd s'g} cGo s/ k|fKt ePdf dfly plNnlvt s/ sf
cfDbfgL zLif{sx?dWo] ldNbf]h'Nbf] zLif{sdf cfDbfgL hgfpg' kg]{5 .
94
cg';"rL –@ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -v_ ;Fu ;DjlGwt_ ufp“m ljsf; ;ldltsf] vr{sf] jlu{s/0f / JofVof
s_ rfn' vr{ M rfn' vr{ zLif{scGtu{t ;fna;fnL ?kdf ul/g] pkef]u vr{, b}lgs ?kdf sfof{no ;+rfngsf nflu cfjZos vr{, ufFp ljsf; ;ldltn] ;fj{hlgs lxtsf] nflu k|bfg ug]{ ;]jf tyf To:tf ;]jf k|bfg ug{sf] nflu e'QmfgL ul/g] cg'bfg, C0f e'QmfgL vr{, ;fk6L lkmtf{ /sd h:tf vr{x? kb{5g\ . ;fdfGotof Ps aif{ eGbf sd calw ;Dd vKg] ;fdfg jf Ps aif{ eGbf a9L cfo' ePsf sfof{no ;fdfg ePtf klg ? Ps xhf/ k|lt OsfO{ eGbf sd df]n kg]{ ;fdfgsf] vl/b vr{nfO{ klg rfn' vr{d} juL{s/0f u/L ;|]:tf /fVg' kg]{5 . rfn' vr{ leq b]xfosf vr{x? kb{5g\ MM––
!= pkef]u vr{ M
pkef]u vr{ cGtu{t k|rlnt sfg"g adf]lhd sd{rf/L nufotsf kbflwsf/Lx?nfO{ k|bfg ul/g] tna, sd{rf/LnfO{ lbg] egL tf]lsPsf] eQf, a}7s eQf, lrofkfg, ;]jf vr{x?, b}lgs tyf e|d0f vr{, vfB, kf]zfs tyf cf}ifwL pkrf/ vr{ tyf ;]jf lga[t sd{rf/Lx?sf] nflu k|bfg ul/g] pkbfg, sd{rf/Lx?sf] a[lQ ljsf;sf nflu lbO{g] tflnd tyf uf]i7L sfo{zfnf cflb ;+rfngsf vr{x? kb{5g\ .
!!==))!! tna -sd{rf/L_ M o; /sd leq b]xfosf /sdx? kb{5g\ M–
ss__ llggwwff{{ll//tt llggoodd aaddff]]llhhdd ssdd{{rrff//LLnn]] ;;]]jjff uu//]] jjffkktt kkffppgg]]]] ttnnaa,, uu||]]88,, ;;++rroo ssff]]iiff // ssNNooff00ff ssff]]iiffssff]] //ssdd,,
vv__ ssdd{{rrff//LLnnffOO{{ llbbOO{{gg]] kk''//::ssff//ssff]] //ssdd ,,
uu__ 33// llaabbff,, lljj//ffddLL llaabbff,, ;;66\\66ff lljjbbff // bbzz}} vvrr{{ jjffkkttssff]] //ssdd ,,
33__ ccaallww ttff]]ssLL ss//ff// ;;]]jjffddff jjff cc::yyffooLL llggoo''llQQmm eePPssff]] ssdd{{rrff//LLnn]] kkffppgg]] kkffll//>>llddss .. !=)@ eQf M o; /sd leq b]xfosf eQfx? kb{5g\ M–
--ss__ gg]]kkffnn ;;//ssff//nn]] ttff]]ss]]ssff]] eeQQff,,
--vv__ PP]]gg ccgg'';;ff// uuffFFpp kkll//iiffbb\\ jjff uuffFFpp lljjssff;; ;;llddllttnn]] ssdd{{rrff//LL jjff kkbbffllwwssff//LLnnffOO{{ llbbgg]] eeggLL ttff]]ss]]ssff]] eeQQff //
;;''lljjwwffssff]] //ssdd,,
--uu__ uuffppFF lljjssff;; ;;llddllttddff eePPssff]] aa}}77ssssff]] jj}}77ss eeQQff .. !=)# ;?jf e|d0f vr{ tyf b}lgs eQf M o; /sd cGtu{t b]xfosf vr{x? kb{5g\ M–
ss__ ee||dd00ff vvrr{{ MM PPss ssffooff{{nnooaaff66 ccssff]]{{ ssffooff{{nnooddff ;;??jjff eePPssff]] jjff bb//aaGGbbLL ooyyff::yyffggddff //ffvvLL ssffhh ;;??jjff
eePPssff]] ssdd{{rrff//LL // llgghhnn]] llggooddffgg'';;ff// nn}}hhffgg kkffppgg]] kkll//jjff//ssff]] llggwwff{{ll//tt bb//ddff ;;jjff//LL vvrr{{ .. TToo::tt}} xxjjffOO{{ ooffqqff
uubbff{{ nnffUUgg]] xxjjffOO{{ pp88ffgg ss//,, ee||dd00ff ;;DDaaGGwwLL aaLLddff vvrr{{ // gg]]kkffnn;;//ssff//aaff66 ::jjLLss[[tt ee||dd00ff vvrr{{
;;DDaaGGwwLL kkmm''66ss// vvrr{{xx?? ..
vv__ bb}}llggss eeQQff MM ;;??jjff ee}} hhffgg]] ssdd{{rrff//LL jjff JJoollQQmmnn]] kkffppgg]] llggwwff{{ll//tt bb////]]66ssff]] eeQQff .. !=)$ cGo pkef]u vr{ M o; /sd cGtu{t b]xfosf vr{x? kb{5g\ .
ss__ kk||rrllnntt llggooddffgg'';;ff// uuffFFpp lljjssff;; ;;llddllttnn]] ccffjjZZooss bb]]vv]]ssff]] ccaa::yyffddff aahh]]66ssff]] JJoojj::yyff ;;dd]]tt llddnnffOO{{ llgg00ff{{oo
uu//LL uufflljj;;ddff ssffdd uugg]]{{ ss''gg}} JJoollQQmmnnffOO{{ llbbOO{{gg]] kkff]]zzffss,, aa''66,, hh''QQff,, 66ff]]kkLL ccffllbb ttyyff lljjbb]]zz hhffFFbbff jjff
llxxddffnnLL IIff]]qqddff //xx++bbff llggooddffgg'';;ff// kkffppgg]] nn''uuff eeQQff ..
95
vv__ kk||rrllnntt llggooddffgg'';;ff// uuffFFpp lljjssff;; ;;llddllttnn]] ccffaaZZooss bb]]vv]]ssff]] ccaa::yyffddff aahh]]66ssff]] JJoojj::yyff ;;dd]]tt llddnnffOO{{ uuffFFpp
lljjssff;; ;;llddllttssff ssdd{{rrff//LLxx??ssff nnfflluu ppkknnJJww uu//ffOO{{gg]] vvffBB kkbbffyy{{ssff]] ddff]]nn //;;bb aaffkktt gguubbddff llbbOO{{gg]] vvrr{{,,
ttyyff hhggffjj// // kkzz''kk++IIffLLxx??ssff]] ccffxxff// ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ ..
uu__ uuffFFpp llaassff;; ;;llddllttssff ssdd{{rrff//LLxx??nnffOO{{ llggooddffgg'';;ff// kk||bbffgg uull//gg]] ccff}}iiffllww ppkkrrff// jjffkkttssff]] //ssdd oo;; zzLLiiff{{ss lleeqq
kkbb{{55 ..
33__ llggooddffgg'';;ff// ;;]]jjff llggaa[[QQ kkbbffllwwssff//LL jjff ssdd{{rrff//LLnn]] kkffppgg]] ppkkbbffgg ttyyff ;;]]jjff llggaa[[QQ ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ ..
ªª__ uuffFFpp lljjssff;; ;;llddllttssff ssdd{{rrff//LLssff]] aa[[llQQ lljjssff;; jjff IIffddttff aa[[ll44ssff nnfflluu llbbOO{{gg]] ttffllnndd,, uuff]]llii77,, ssffoo{{zzffnnff ;;++rrffnngg
jjffkkttssff]] ttffnnLLdd vvrr{{ .. !=)% kfl/>lds -kbflwsf/L _M kk||rrllnntt llggooddffgg'';;ff// uufflljj;;ssff kkbbffllwwssff//LLnnffOO{{ llbbOOgg]] ttnnjj,, eeQQff jjff kkffll//>>llddss oo;;
zzLLiiff{{ssddff vvrr{{ nn]]VVgg''kkgg]]{{ 55 ..
@= sfof{no ;~rfng vr{ M o; zLif{s cGtu{t sfof{nosf] b}lgs sfo{ ;~rfngsf lgldQ cTofaZos vr{x? -h'g vr{ ljlgof]hg gxF'bf sfof{no ;~rfng ug{ ;lsb}g_ kb{5g\ . o;df vf;u/L wf/f, ljh'nL, ;~rf/ vr{, sfof{no k|of]hgsf nflu cfaZos d;nGbx?, klqsf tyf k':tsx? , x'nfs tyf sfof{nosf ef}lts ;fdfgx? h:t} ;jf/L ;fwg, d]zLg/L cf}hf/ cflbdf ul/g] lgoldt dd{t vr{x?, ef8f, sfof{nosfnflu lnO{Psf ;]jfx?sf vr{, OGwg cflb kb{5g\ . @=)! wf/f tyf ljh'nL tyf ;~rf/ dx;'n M o; zLif{s leq lgDgfg';f/sf vr{x? kg]{5g\ M–
s_ sfof{nodf h8fg ePsf] wf/f tyf ljh'nL k|of]u u/] jfkt ltg'{kg]{ dx;'n tyf h8fg vr{ Pj+ o; ;DaGwL ;'ljwf vr{ / w/f}6L /sd,
v_ 6]nLkmf]g, 6]lnu|fd, 6]n]S;, sDo"6/, km\ofS; k|of]u u/] jfkt ltg'{kg]{ dx;'n / o:t} cGo ;~rf/ ;DaGwL vr{x? Pj+ o; ;DaGwL ;'ljwf vr{ / w/f}6L /sd .
@=)@ ef8f M o; /sd leq uflj;sf] nflu ef8fdf lnPsf] 3/, hUuf, uf]bfd, d]lzg, ;jf/L ;fwg tyf cGo o:t} k"FhLut ;DklQ k|of]u u/] afktsf] ef8f vr{ kb{5 . @=)# sfof{no ;~rfng ;DaGwL cGo vr{ M o; cGtu{t b]xfPsf vr{x? kb{5g\ M–
s_ lr6\7L, kf;{n, l6s6 , s'l/o/ ,/lhi6«L, jLdf tyf lkmlt{ /l;bsf] vr{, v_ la1fkg, lnnfd, 7]Ssfk§f, 36f36, a9fa9 ;DaGwL ;"rgf k|sfzgsf] vr{ , u_ a}+s b:t'/, Ifltk"lt{ / cGo o:t} ;]jf vr{ , 3_ dfn;fdfg Ps 7fFpaf6 csf]{ 7fFpdf k'¥ofFpbf nfUg] oftfoft / 9'jfgL vr{,
t/ dfn ;fdfg v/Lb u/L lemsfpbf nfu]sf] 9'jfgL / cGo vr{ eg] ;fdfgsf] d"Nodf g} kb{5 . ª_ sfof{nonfO{ rflxg] n]6/ Kof8 nufot cfaZos 5kfO{ vr{, r_ kq klqsf tyf k':ts ;DaGwL vr{, 5_ sfof{nosf] b}lgs k|of]udf NofOg] sfuh, snd, kmfOn, kl~r· d]lzg, :6]kn/ lkg, h:tf
;fdfgx? , h_ sfof{no ;hfj6sf ;fdfg h:t} kbf{, sfk]{6 cflb, em_ sfof{no ;kmfO{sf] lgldQ cfaZos kg]{ ;fdfg h:t} s'rf], lkmg]n cflb , `_ ljh'nLsf] ;fdfg , 6_ cf]8\g] cf]5ofpg] -kmlg{r/ afx]s_ Jofu h:tf ;fdfg, 7_ uflj;sf :yfoL ;DklQ h:t} uf8L, d]zLg/L pks/0f, ejg cflbsf] jLdf vr{ , 8_ dfly pNn]v ul/Psf eGbf afx]s Ps aif{ eGbf sd l6sfp x'g] c? sfof{no dfn;fdfgx? / Ps
aif{ eGbf a9L l6sfp x'g] t/ k|lt O{sfO{ ?= Ps xhf/ eGbf sd d"Nosf c? sfof{no dfn;fdfgx?sf] vr{,
0f_ lgoldt ?kdf sfof{nodf k|of]u x'g] dfn;fdfgx?sf] ;fdfGotof ;fgfltgf dd{t ;+ef/ ug{ rflxg] ;fdfg / Hofnf vr{x?,
t/ ;jf/L ;fwg jf d]lzg/Lsf] cfo" a[l4 x'g] u/L km]l/Psf] kf6{ k'hf{sf] vr{ tyf ;fdfg / ;DklQsf] :j?k kl/jt{g ug]{ dd{t vr{ k"FhLut v08sf] ;DalGwt zLif{sdf /fVg' kg]{5 .
96
t_ uflj;sf] sfof{no / sfof{nosf] ;jf/LnfO{ rflxg] OGwg -3f]8fsf] bfgf ;d]t_ h:t} k]6«f]n, l8h]n, df]ljn, d§Lt]n Jof6«L cflb OGwg vr{,
y_ sfof{no ejg ;/;kmfO{ ug]{, au}Frf ;+ef/ ug]{, sfof{nosf] lrl7 cf];f/ k;f/ ug]{, s[lif k|;f/, k|fylds :jf:Yo ;]jfsf] ;'lawf, ;jf/L rnfpg], 6]lnkmf]g, km\ofS;, sDKo"6/, kmf]6f]skL d]lzg h:tf ;fdfgx?sf] ;+ef/ cflb sfo{sf] ;]jf s/f/df jf k6s] ?kdf k|fKt u/] jfkt lbOg] ;]jf z'Ns,
@=)$ lalaw vr{ M o; jh]6 /sd leq b]xfosf vr{x? kb{5g\ M– s_ :jLs[t ePsf k|bz{gL ;DaGwL vr{, v_ k|ltlglw d08nsf] :jfut vr{ / cltly ;Tsf/ vr{, u_ k"hf cfhf vr{ , 3_ ;ef, ;Dd]ng, a}7s cflbdf ePsf] lrofkfg vr{, ª_ cGo s'g} vr{ zLif{sdf gk/]sf] ljljw vr{ .
#= rfn' cg'bfg M o; cGtu{t b]xfosf rfn' cg'bfg vr{x? kb{5g\ . #=)! ;fdflhs ;]jf cg'bfg M o; cGtu{t b]xfosf /sdx? kb{5g\ .
s_ ;fj{hlgs ;+:yfnfO{ lbOg] cg'bfg . v_ lzIf0f ;+:yf jf k/f]ksf/L ;]jfd"ns ;+:yfnfO{ lbOg] cg'bfg ;xfotf . u_ b}jL k|sf]k jf cGo sf/0fn] kLl8t JolQmx?nfO{ lbOg] ;xof]u . 3_ d7 dlGb/x?sf] ;~rfngsf] nflu lbOg] ;xof]u .
#+=)@ ;fdflhs ;'/Iff cg'bfg M o; cGtu{t b]xfosf vr{x? kb{5g\ . s_ a[4, c;xfo, lawjf JolQmx?nfO{ uflj;sf] tkm{af6 k|bfg ul/g] cfly{s ;xfotf . v_ d[t sd{rf/Lsf] kl/jf/nfO{ lbOg] ;xfotf . u_ cfly{s ;xfotf vr{ .
t/ o; zLif{sdf cGoqaf6 /sdfGt/ u/fO{ vr{ ug{ kfOg] 5}g .
$= ;]jf vr{ M o; cGtu{t b]xfosf vr{x? kb{5g\ M– $=)! sfo{qmd vr{ M o; cGtu{t b]xfosf vr{x? kb{5g\ .
s_ uflj;n] s'g} lsl;dsf] sfo{s|ddf vr{ u/L To;af6 pkef]Qmf jf ufpF ljsf; ;ldltnfO{ cfDbfgL k|fKt x'g] vr{ .
v_ :jb]zL tyf lab]zL ;+:yf;+u nfut ;xeflutfsf] sfo{s|dsf] vr{ . $=)@ sfo{qmd e|d0f vr{ M o; cGt/ut b]xfosf vr{x? kb{5g .
s_ ufpF ljsf; ;ldltsf kbflwsf/L jf sd{rf/Lsf] :jb]z jf ljb]zsf] tfnLd / cjnf]sg e|d0f h:tf sfo{s|dsf] vr{ .
v_ uflj;sf] sfdsf] l;nl;nfdf sfo{qmddf e|d0f ug'{ kbf{ jf sfo{qmd sfof{Gjogsf] l;nl;nfdf sfddf vl6Fbf nfUg] e|d0f tyf eQf vr{ .
$=)# pTkfbg tyf ;]jf vr{ M o; zLif{sdf b]xfosf vr{x? kb{5g\ . s_ uflj;n] sRrf kbfy{ tyf cGo dfn;fdfg cflb v/Lb u/L To;df yk ePsf] >d tyf pTkfbg;+u
;DalGwt cGo vr{ ;d]t k|ToIf ?kdf ;dfa]z e} pTkflbt jf k|fKt ;fdfg kl5 laqmL lat/0f ubf{ gub k|fKt x'g] vfnsf ;fdfgsf] d"No tyf 9'jfgL ;DalGw vr{ . t/ k"hLut ;fdfg v/Lb u/L k|of]u x'g] :yfg -uflj;_ ;Dd k'¥ofpFbf nfu]sf] vr{ ;DalGwt ;fdfgs} d"Nodf hf]8L lhG;L lstfadf ;d]t sfod ug'{ kg]{5 .
v_ uflj;n] c:ktfn, k|fylds :jf:Yo s]Gb|, cfo'j]{b cf}ifwfno cflb h:tf lgsfoaf6 k|bfg ul/g] jf lj/fdLsf] pkrf/df k|of]u x'g] cf}iflw v/Lb u/L pknJw u/fpg] cf}ifwL ;DaGwL vr{ .
u_ uflj;n] s'g} ;fj{hlgs laBfno jf c;xfo JolQmnfO{ lgz'Ns ?kdf pknJw u/fpg] k':ts v/Lb ;DaGwL vr{ .
97
3_ uflj;sf] ;fj{hlgs ;DklQ h:t} ;8s, k'n, gx/, laB't, ejg cflbsf] lgoldt dd{t ;+ef/ vr{ tyf To:tf ;DkQLsf] jLdf vr{ .
(=)! e}k/L cfpg] vr{ M o; /sd leq dfly pNn]v ul/Psf] /sd gDa/df gk/]sf a:t' jf ;]jfdf ul/g] rfn' vr{x? kb{5g\ . t/ o; zLif{sdf cGoqaf6 /sdfGt/ u/fO{ vr{ ug{ kfOg] 5}g . !!=! C0fsf] Jofh e'QmfgL M uflj;n] lnPsf] cfGtl/s C0fsf] Jofh e'QmfgL vr{ o; zLif{sdf kb{5 . !@=! lkmtf{ vr{ M o;df uflj;n] cbfntsf] lg0f{oåf/f lkmtf{ug'{ kg]{ /sd, s/, z'Ns tyf b:t'/ lkmtf{ / ;fk6L lkmtf{ ;DaGwL vr{x? kb{5g\ . -v_ k"+hLut vr{ M o; /sd leq b]xfosf] vr{ kb{5 . %= k"+hL 6«fG;km/ vr{ M %=)! hUuf v/Lb M hUuf v/Lb / clwu|x0f ;DaGwL vr{ / ;f] jfktsf] d"cfJhf tyf s/x? . %=)@ ejg v/Lb M tof/L ejg / To;n] rr]{sf] hUuf;d]t k|fKt ubf{ nfUg] / ;f] jfktsf] d'cfAhf / s/x? . t/ gofF ejg lgdf{0fsf] vr{ o;df ;dfa]z x'Fb}g . ^= k"+hL lgdf{0f vr{ M ^=)! kmlg{r/ M ufFp lasf; ;ldltsf] sfof{nosf] k|of]hgsf]nflu v/Lb ePsf] kmlg{r/x?sf] df]n / o; ;DaGwL 9'jfgL ef8f, jLdf, s/, eG;f/ cflb vr{ . ^=)@ ;jf/L ;fwg M ;jf/Lsf ;fwgx? -h:t} hLk, df]6/sf/, a;, 6«s, df]6/ ;fO{sn, :s"6/, ;fO{sn 9'jfgL ;DaGwL sfd ug]{ 6«ØfS6/, uf8f tfGg] hgfa/x? aon / 3f]8f cflb_ v/Lbsf] df]n . ;jf/L ;fwgsf] Ol~hg g} abnL u/]df ;f] df]n / ;jf/L ;fwg jf OlGhg lemsfpFbf nfu]sf] ef8f e/f}6 , s/ eG;f/, jLdf cflb vr{x? . ^=)# d]lzg/L cf}hf/ tyf cGo pks/0f M o;df b]xfodf plNNflvt ;fdfg v/Lb ubf{ nfUg] vr{ / o:tf ;fdfgx?sf] d'Vo efu g} abnL dd{t ug'{ k/]df ;f] sf] vr{ tyf oL ;asf] nflu cfaZos ef8f e/f}6, z'Ns, s/, jLdf cflb vr{x? kb{5g\ .
s_ Ps aif{eGbf a9L vKg] lx6/, k+vf, 6]lnkmf]g ;]6 / Sofns'n]6/ h:tf ;fdfg . v_ sfof{no pks/0f h:t} 6fO{k/fO6/, Sofns'n]6/, sDKo"6/, lk|G6/, ;+rf/sf ;fdfg cflb . u_ d]lzg cf}hf/x? h:t} 6\ofS6/, lgdf{0f ;DaGwL d]lzg cflb .
t/ dfly plNnlvt ;fdfgsf] v/Lb d"No k|lt O{sfO{ Ps xhf/ ?k}of eGbf sd ePdf To:tf vr{x? zLif{s gDa/ @=)# af6 vr{ n]Vg' kg]{ 5 . o:tf] ;fdfgsf] k|of]u sxfF ePsf] 5 egL :ki6 b]lvg] u/L nut /fVg' kg]{5 . ^=)$ ejg lgdf{0fM o; cGtu{t ejg, uf]7 / 6x/f lgdf{0f ug{ nfUg] lgDgfg';f/sf] ;j} vr{ kb{5 .
s_ ejg lgdf{0f ;DaGwL nfut vr{ . v_ e} /x]sf ejgsf] sf]7f tyf tnf yk ug]{ vr{ .
^=)% ;fj{hlgs lgdf{0f vr{M o; /sd leq ejg afx]ssf cGo ;Dk"0f{ lgdf{0f / k"FhLut ;'wf/ ;DaGwL vr{ kb{5g\ . h:t} ;8s, k'n, ljB't, vfg]kfgL, 9n, s'nf], jg, vfgL ;DaGwL cfof]hgf cflb h:tf :yfoL ;DklQsf lgdf{0f vr{ . ;fy} b]xfosf vr{ ;d]t o;df ;dfa]z x'g]5g\ M
s_ lgdf{0f ;DaGwL nfut vr{ . v_ lgdf{0f sfo{;+u k|ToIf ;DalGwt OGwg vr{ . u_ g;{/L lgdf{0f / a[Iff/f]k0f h:tf vr{ . 3_ af6f] / o:t} :yfoL ;DkQL lgdf{0fsf] ;Dk"0f{ vr{ .
&=)! nufgL M o; cGtu{t uflj;af6 ul/g] z]o/ tyf C0f nufgLsf /sdx? kb{5g\ . *=k"+hLut cg'bfg M
98
k"FhLut k|s[ltsf] sfd ug{ / k"FhLut ;DklQ, k"jf{wf/ ;+/rgf cflb lgdf{0fsf nflu k|rlnt sfg"g adf]lhd uflj;n] pknJw u/fPsf b]xfo adf]lhdsf k"FhLut cg'bfg ;DaGwL vr{x? kb{5g\ . *=)! ;fj{hlgs ;+:yfnfO{ cg'bfg M o; cGtu{t kmlg{r/, ;jf/L ;fwg, d]lzg/L cf}hf/, ejg tyf hUuf v/Lb, ejg tyf ;fj{hlgs lgdf{0f / ;]jf tyf ;fdfu|L pTkfbg jfkt ;fj{hlgs ;+:yf cflbnfO{ lbO{g] cg'bfg ;DaGwL vr{x? kb{5g\ . *=)@ ;]jfd"ns ;+:yfnfO{ lbO{g] cg'bfg M o; cGtu{{t kmlg{r/, ;jf/L ;fwg, d]lzg/L cf}hf/ ejg tyf hUuf v/Lb, ejg tyf ;fj{hlgs lgdf{0f / ;]jf tyf ;fdfu|L pTkfbg jfkt lzIf0f ;+:yf, b}jL k|sf]k kLl8t JolQm / d7 dlGb/ cflbnfO{ lbOg] k"FhLut cg'bfg ;DaGwL vr{x? kb{5g\ . (=@ e}k/L cfpg] vr{ M
o; /sddf dfly pNn]v ul/Psf] /sd gDa/df gk/]sf vr{x? kb{5g . t/ o; zLif{sdf vr{ ug{ kfOb}g . o; zLif{sjf6 cGo zLif{sdf /sd afF8kmfF8 u/L vr{ ug'{ kb{5
. !)=! C0fsf] ;f“jf e'QmfgL M uflj;n] lnPsf] cfGtl/s C0fsf] ;fFjf e'QmfgL vr{ o; zLif{sdf kb{5 .
99
cg';"rL –# -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s_ ;Fu ;DjlGwt_ gu/kflnsfsf] cfDbfgLsf] jlu{s/0f / JofVof
;+s]t g+= cfo zLif{s JofVof
!! cfGtl/s >f]t
!!==!!== :yfgLo s/ ]P]gn] lbPsf] clwsf/ cGt/ut gu/kflnsfn] gu/ If]qaf6 ;+sng ug]{ s/ /sd :yfgLo s/ cGt/ut kb{5 .
!!==!!==!! dfnkf]t tyf e"ld s/ gu/ If]qleqsf] hUufdf lgodfjnLn] tf]s]sf] b/df ;+sng ug]{ dfnkf]t tyf e"dLs/sf] /sd o;df kb{5 .
!!==!!==@@ 3/ hUuf s/ gu/If]q leqsf] k|To]s 3/ hUufdf gu/ kl/ifbaf6 :jLs[t eP adf]lhd ;+sng ul/g] 3/hUuf s/sf] /sd o;df kb{5 .
!!==!!==## axfn s/ gu/If]q leqsf 3/, k;n, Uof/]h, uf]bfd, 6x/f, ;]8 -5Kk/_, sf/vfgf, hUuf jf kf]v/Lsf] axfndf nufpbf ;+sng ul/g] axfns/sf] /sd o;df kb{5 .
!!==!!==$$ lj6f}/L s/ gu/If]q leq gu/kflnsfn] lgdf{0f, /]vb]v jf ;+rfng u/]sf] xf6 ahf/, ;fj{hlgs :yn, P]nfgL hUuf jf af6f]sf] 5]pdf yfKg lbPsf c:yfoL k;nx?af6 ;+sng ul/g] axfn lj6f}/L s/ o;df kb{5 .
!!==!!==%% Joj;fo s/ gu/If]q leq ;Grfng ul/Psf Jofkf/, Jofj;foaf6 ;+sng ul/g] Joj;fo s/ o;df kb{5 .
!!==!!==^̂ ;jf/L s/
!!==!!==^̂==!! ;jf/L btf{ tyf aflif{s ;jf/L s/
gu/ If]qleqsf ;jf/L ;fwgsf] btf{ tyf jflif{s ;jf/L s/af6 ;+sng ul/g] /sd .
!!==!!==^̂==@@ k6s] ;jf/L s/ gu/kflnsf If]qleq k|j]z ug]{ ;a} k|sf/sf ;jf/L ;fwgdf nufOPsf] k6s] ;jf/L s/ /sd .
!!==!!==&& ;DklQ s/ gu/ If]qleqsf gu/af;Lx?sf] ;DkQLdf nufO{Psf] PsLs[t ;DklQ s/af6 p7]sf] /sd .
!!==!!==** dgf]/~hg s/ gu/kflnsf If]qdf /x]sf :jLs[t l;g]dfxn, lel8of]xn, ;f+:s[lts k|bz{g xn h:tf dgf]/Ghg ;fwgdf nufO{Psf] dgf]/Ghg s/ tyf gu/ If]qsf s'g} JolQm jf ;+:yfn] Jofj;flos k|of]hgsfnflu k|of]udf NofPsf] lel8of,] k|f]h]S6/, s]a'n cflbaf6 ;+slnt /sd .
!!==!!==(( lj1fkg s/ gu/If]qsf ;8s, rf]s, ;fj{hlgs :yndf lj1fkg, k|rf/ k|;f/ cflbsf nflu /fVglbg] ;fOgaf]8{, Unf]af]8{, :6n cflbaf6 ;+slnt /sd .
!!==@@ ;]jf z'Ns
!!==@@==!! ;jf/L kfls{ª z'Ns gu/kflnsfn] Joj:yf u/]sf] ;jf/L kfs{df nufO{sf] kfls{ª z'Nsaf6 ;+slnt /sd .
!!==@@==@@ dxz'n tyf ;]jf z'Ns
!!==@@==@@==!! vfg]kfgL dxz'n gu/kflnsfn] pknAw u/fPsf] vfg]kfgL jfkt nufOPsf] ;]jf dxz'n
!!==@@==@@==@@ ljB't dxz'n gu/kflnsfn] pknAw u/fPsf] ljB't jfkt nufOPsf] ;]jf dxz'n .
!!==@@==@@==## 6]lnkmf]g dxz'n gu/kflnsfn] Joj:yf u/]sf]] 6]lnkmf]g pknAw u/fP jfkt ;]jf dxz'n .
100
!!==@@==## ko{6g ;]jfz'Ns gu/If]qsf ljleGg ko{6sLo If]q jf :yndf k|j]z ug]{ :jb]zL tyf ljb]zL JolQmaf6 ;+sng ul/Psf] /sd .
!!==@@==$$ ;fj{hlgs ;'ljwf pkof]u ;]jfz'Ns
gu/ If]qdf kmf]x/ d}nf Joj:yfkg, ;/;kmfO{, 9n lgsf;, zf}rfno, kfs{, :gfgu[x, :jLldª k'n, Jofofdzfnf, u]i6xfp;, xf]:6]n, xf6ahf/, kz'awzfnf, zjbfx:yn, wf]jL3f6 cflb ;'ljwf pknAw u/fP jfkt nufO{Psf] ;]jf z'Ns .
!!==@@==%% ;fj{hlgs ;+/rgf dd{t ;+ef/ z'Ns
gu/kflnsfn] lgdf{0f u/]sf] ;8s, 9n, k'n, k]6L, rf]s, uNnL, gfnL, aQL cflb dd{t ;'wf/ ug{ nfUg] vr{ lgwf{/0f u/L ;DalGwt pkef]Qmfx?af6 jflif{s ?kdf c;'n ul/g] dd{t ;Def/ z'Ns .
!!==@@==^̂ crn ;DklQ d"Nof°g ;]jf z'Ns
gu/kflnsfn] crn ;DklQ d"Nof°g u/L k|fKt ug]{ ;]jf z'Ns .
!!==@@==&& :yfgLo ljsf; z'Ns gu/kflnsf cfkm}n] ;+sng ug]{ jf g]kfn;/sf/af6 gu/kflnsfx?nfO{ pknAw u/fO{g] :yfgLo ljsf; z'Ns .
!!==@@==** cGo ;]jf z'Ns k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL gu/kflnsfn] nufpg kfpg] cGo ;]jf z'Ns .
!!==## b:t'/
!!==##==!! btf{ tyf gjLs/0f b:t'/
k|rlnt sfg"gsf] clwgdf /xL gu/kflnsfn] ug]{ hGd, d[To" tyf cGo JolQmut 36gf btf,{ k"j{ k|fylds ljBfno btf{ tyf l;g]df tyf lel8of] xn cflbsf] btf{ tyf gjLs/0f b:t'/ .
!!==##==@@ gS;f kf; b:t"/ gu/kflnsf If]qdf lgdf{0f ul/g] 3/, ejg cflbsf] gS;f kf; ubf{ lnO{g] b:t'/
!!==##==## l;kmfl/z tyf aS;f}gL b:t'/
gu/klnsfn] ug]{ ljleGg k|s[ltsf l;kmfl/zx?df nufOg] l;kmfl/z tyf aS;f}gL b:t'/ .
!!==##==$$ gftf k|dfl0ft b:t'/ P]gsf] bkmf @%( adf]lhd gu/kflnsfn] ug]{ gftf k|dfl0ft afkt lnO{g] b:t'/ .
!!==##==%% cGo b:t'/ k|rlnt sfg"gsf] clwgdf /xL gu/kflnsfn] lng] cGo b:t'/ .
!!==$$ ljqmL
!!==$$==!! rfn' ;DklQ ljqmL gu/kflnsfdf /x]sf rfn' ;DkQLsf] ljqmL ubf{ k|fKt x'g] cfo .
!!==$$==@@ :yfoL ;DklQ ljqmL
gu/kflnsfsf] gfddf /x]sf vr{ gx'g] ;fdfg tyf cGo :yfoL ;DkQL ljqmL ubf{ k|fKt x'g] cfo .
!!==$$==## cGo ljqmL gu/kflnsfn] cGo s'g} rLh ljls|ubf{ k|fKt x'g] cfo .
!!==%% ;|f]t kl/rfng
!!==%%==!! ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/L
gu/kflnsfn] gu/ If]qsf] ljsf; tyf cGo sfo{qmd ;Grfng ug{sf] nflu lghL If]q;+u u/]sf] ;fem]bf/Laf6 gu/kflnsfnfO{ k|fKt x'g] cfo
!!==%%==@@ cGo ;|f]t kl/rfng gful/sx?sf] ;'ljwfsf] nflu gu/kflnsfn] pknAw u/fpg]] kmf]6f]skL, ljleGg kmf/fdx?, ljleGg d]lzg/L tyf cGo ljljw sfo{af6 gu/kflnsfnfO{ x'g] cfo .
!!==^̂ ;fFjf, Jofh, nfef+z / jf]g;
gu/kflnsfn] u/]sf] nufgLaf6 k|fKt x'g] ;fFjf Jofh tyf nfef+z jfktsf] cfo .
!!==^̂==!! ;fFjf lkmtf{ gu/ kflnsfn] lbPsf]] C0f jf nufgL lkmtf{ x'Fbf k|fKtx'g] /sd .
101
!!==^̂==@@ Jofhaf6 cfo gu/kflnsfn] nufgL u/]sf] C0f afkt jf cGo s'g} lsl;daf6 k|fKt x'g cfpg] Jofh /sd .
!!==^̂==## nfef+z gu/kflnsfn] u/]sf] z]o/ nufgL af6 k|fKtx'g] nfef+z /sd .
!!==&& cGo cfo
!!==&&==!! b08 hl/jfgf sfg"gsf] cwLgdf /xL gu/kflnsfn] s'g} JolQm jf ;+:yfaf6 c;"n ug]{ b08 hl/jfgfsf] /sd .
!!==&&==@@ ef8f tyf axfnaf6 cfo
gu/kflnsfsf] rn crn ;DkQL s'g} JolQm jf ;+:yfnfO{ k|of]u ug{ lbP jfkt lnOg] ef8f tyf jxfnsf] /sd .
!!==&&==## w/f}6L hkmt gu/kflnsfdf /flvPsf] w/f}6L jfktsf] /sd hkmt ubf{ k|fKtx'g] /sd .
!!==&&==$$ w/f}6L lkmtf{ gu/kflnsfn] s'g} ;]jf k|bfos ;+:yfdf /fv]sf] w/f}6L lkmtf{ x'Fbf k|fKt x'g] /sd .
!!==&&==%% k]ZsL lkmtf{ gu/kflnsfn] s'g} JolQm jf ;+:yfnfO{ pknJw u/fPsf] k]ZsL /sddWo]af6 lkmtf{ x'g cfPsf] /sd .
!!==&&==^̂ cGo ljljw cfo dfly plNnlvt cfDbfgL zLif{sx?df gk/]sf cGo s'g} lsl;dsf cfDbfgL gu/kflnsfnfO{ pknJw x'g cfPdf To:tf /sdnfO{ o; zLif{sdf cfDbfgL afWg' kb{5 .
@@ Affxo ;|f]t
@@==!! cg'bfg
@@==!!==!! g]kfn;/sf/af6 cg'bfg
@@==!!==!!==!! zzt{ cg'bfg g]kfn;/sf/n] lglZrt sfo{df jf sfo{s|dsf] nflu vr{ ug]{ u/L zt{ ;lxt pknJw u/fPsf] cg'bfg jfktsf] /sd .
@@==!!==!!==@@ lgzt{ cg'bfg g]kfn;/sf/n] lglZrt sfo{s|d gtf]sL gu/kflnsfsf] :alg0f{oaf6 vr{ ug{ kfpg] u/L pknAw u/fPsf] cg'bfg jfktsf] /sd .
@@==!!==!!==## cGo gub cg'bfg zzt{ / lgzt{ cg'bfg afx]s g]kfn;/sf/n] gu/kflnsfnfO{ pknAw u/fPsf] cGo lsl;dsf] cg'bfg .
@@==!!==!!==$$ j:t'ut cg'bfg g]kfn ;/sf/n] pknJw u/fPsf] a:t'ut ;xfotf cGtu{t k|fKt ;fdfgsf] tf]lsPsf] d"Noaf6 jf k|rlnt sfg"gsf cfwf/df sfod ul/Psf] d"Nosf cfwf/df x'g cfpg] /sd .
@@==@@==!! lhNnf ljsf; ;ldlt cg'bfg
@@==@@==!!==!! zzt{ cg'bfg lhlj;n] lglZrt sfo{df jf sfo{s|dsf] nflu vr{ ug]{ u/L pknJw u/fPsf] zzt{ cg'bfg jfktsf] /sd .
@@==@@==!!==@@ lgzt{ cg'bfg lhlj;n] lglZrt sfo{s|d gtf]sL gu/kflnsfsf] :alg0f{oaf6 vr{ ug{ kfpg] u/L pknAw u/fPsf] cg'bfg jfktsf] /sd .
@@==@@==!!==## cGo gub cg'bfg zzt{ / lgzt{ cg'bfg afx]s lhNnf ljsf; ;ldltn] gu/kflnsfnfO{ pknAw u/fPsf] cGo lsl;dsf] cg'bfg .
@@==@@==!!==$$ j:t'ut cg'bfg lhlj;n] pknJw u/fPsf] a:t'ut ;xfotf cGtu{t k|fKt ;fdfgsf] tf]lsPsf] d"Noaf6 jf k|rlnt sfg"gsf cfwf/df sfod ul/Psf] d"Nosf cfwf/df x'g cfpg] /sd .
@@==##==!! cGo cg'bfg
@@==##==!!==!! cGo lgsfojf6 k|fKt cg'bfg
g]kfn ;/sf/ / lhNnf ljsf; ;ldlt jfx]s cGo lgsfojf6 k|fKt cg'bfg /sd o; zLif{sdf cfDbfgL jfWg' kg]{ 5 .
102
@@==$$==!! j:t'ut cg'bfg tyf k|fljlws ;xfotf
@@==$$==!!==!! j:t'ut ;xfotf cGo lgsfojf6 k|fKt j:t'ut ;xfotf jfktsf] /sd o; zLif{sdf cfDbfgL jfWg' kg]{5 .
@@==$$==!!==@@ k|fljlws ;xfotf k|fljlws ;xfotf jfkt gu/kflnsfnfO{ k|fKt x'g] /sd o; zLif{sdf cfDbfgL jfWg' kg]{5 .
##==!! lhlj;af6 /fh:j afF8kmfF8af6 cfo
##==!!==!! ;|f]t pkof]u s/af6 afF8kmfF8
P]gsf] bkmf @!%-#_ adf]lhd lhNnf ljsf; ;ldltaf6 gu/kflnsfnfO{ k|fKt x'g] afF8kmfF8sf] /sd .
##==!!==@@ ljqmLaf6 afF8kmfF8
P]gsf] bkmf @!* adf]lhd lhNnf ljsf; ;ldltaf6 ljqmL afkt gu/kflnsfnfO{ k|fKt x'g] /sd .
$$==!! j}b]lzs ;xfotf
$$==!!==!! zzt{ cg'bfg s'g} vf; sfo{s|dsf] nflu g]kfn;/sf/ dfkm{t jf g]kfn;/sf/sf] k"a{ :jLs[tL lnO{ bft[ ;+:yf, d"n's jf ljb]zL gful/sn] gu/kflnsfdf pknJw u/fPsf] gub cg'bfg jfktsf] /sd .
$$==!!==@@ lgzt{ cg'bfg lglZrt sfo{s|d gtf]sL g]kfn;/sf/ dfkm{t jf g]kfn;/sf/sf] k"a{ :jLs[tL lnO{ bft[ ;+:yf, d"n's jf ljb]zL gful/sn] gu/kflnsfdf pknJw u/fPsf] gub cg'bfg jfktsf] /sd .
$$==!!==## j:t'ut cg'bfg lglZrt sfo{s|d tf]sL jf gtf]sL g]kfn;/sf/ dfkm{t jf g]kfn;/sf/sf] k"a{ :jLs[tL lnO{ bft[ ;+:yf, d"n's jf ljb]zL gful/sn] gu/kflnsfdf l;w} pknJw u/fPsf] a:t'ut cg'bfgsf] /sd .
$$==!!==$$ ;f]em} e'QmfgL lglZrt sfo{s|d tf]sL jf gtf]sL g]kfn;/sf/ dfkm{t jf g]kfn;/sf/sf] k"a{ :jLs[tL lnO{ bft[ ;+:yf, d"n'sn] gu/ kflnsfsf gfddf ;f]em} e'QmfgLaf6 pknAw u/fPsf] cg'bfg .
%%==!! cGo cg'bfg dfly s'g} lzif{sdf gk/]sf] ;|f]taf6 gu/kflnsfnfO{ k|fKtx'g] cg'bfg .
^̂==!! cGo lgsfzf g]kfn;/sf/ tyf lhNnf ljsf; ;ldltaf6 sfo{qmd sfof{Gjog ug{ l;w} k|fKt x'g] cGo s'g} lgsfzf /sd .
&&==!! C0f tyf ;fk6L
&&==!!==!! a}+s C0f -:jb]zL_ :jb]zL a}}+s jf ljQLo ;+:yfaf6 lnO{g] C0fsf] /sd .
&&==!!==@@ cGo C0f -:jb]zL_ cGo :jb]zL lgsfoaf6 lnO{g] C0fsf] /sd .
&&==!!==## ljb]zL C0f ldq/fi6« jf ljb]zL ;+3 ;+:yfx?af6 lnOg] C0fsf] /sd . lab]zL C0f cGt/ut a:t'ut ;xfotf jf ;f]em} e'QmfgL k|fKt ePsf] eP ;f] a/fa/sf] x'g] /sdnfO{ klg o;} zLif{s cGt/ut cfDbfgL afWg' kg]{5 .
&&==@@ ;fk6L Jofh gltg]{ zt{df s'g} lgsfoaf6 lnO{Psf] ;fk6L /sd .
**==!! rGbf, bfg, pkxf/ gu/kflnsfnfO{ s'g} JolQm jf ;+:yfn] pknJw u/fPsf] rGbf, bfg, bftJo / pkxf/ afktsf] /sd o; zLif{sdf cfDbfgL afWg'kg]{5 .
**==!!==!! hg;xeflutf gu/:t/Lo of]hgf ;Grfng ug{ pkof]u stf{x?af6 k|fKtx'g] >dbfg tyf a:t'ut ;xof]u .
103
**==!!==@@ nfut ;xeflutf gu/:t/Lo of]hgf ;Grfng ug{ ;/f]sf/jfnfx?af6 k|fKtx'g] gub ;xof]u tyf nfut ;xeflutfsf] /sd .
(((===!!! gu/kflnsf sf]if gu/kflnsfsf] ;DklQ / cGo bfloTjsf aLrdf km/s kg]{ /sd jf;nftdf k|ltlalDat u/fpg .
(((===@@@ cGo sf]ifx? sd{rf/L sNof0f sf]if, pkbfg sf]if, h:tf sfg"g adf]lhd gu/kl/ifbaf6 v8f ul/Psf sf]ifx?sf]] lx;fj b]vfpg .
!!!)))===!!! e'StfgL lbg'kg]{ /sdx?
k|f]befjL n]vf k|0ffnL canDag ug]{ gu/kflnsfn] w/f}6L tyf ljleGg kf6L{x?nfO{ e'QmfgL lbg' kg]{ /sdx? sf] n]vf°g ug{ .
!!!!!!===!!! k|fjwfgx? k|f]befjL n]vf k|0ffnL canDag ug]{ gu/kflnsfn] tTsfn Plsg gePsf vr{x?nfO{ rfn' cf= a= ;Fu} ;DalGwt ePsf] sf/0faf6 ;DalGwt lzif{sdf vr{ n]vL k|fjwfg u/L vr{ hgfpg] /sdx?sf] n]vf°g ug{ .
!!!@@@===!!! e'QmfgL kfpg'kg]{ /sdx?
K|ff]befjL n]vf k|0ffnL canDag ug]{ gu/kflnsfn] cfDbfgL eO{ ;s]sf t/ gub k|fKt x'g afFsL ePsf /sdx?sf] n]vf°g ug{ .
!!!###===!!! k]ZsL lx;fj ljleGg AolQm jf lgsfox?nfO{ lbOg] k]ZsL tyf To;sf] km5of}{6 ug]{ lx;fasf] n]vf°g ug{ .
!!!$$$===!!! z"? lhlG; df}Hbft cluNnf] aif{sf] lhlG; df}Hbftsf] /sdnfO{ rfn' aif{sf] cfDbfgL vr{ vftfdf 6«fG;km/ u/L vr{sf] ?kdf b]vfpg] .
!!!$$$===@@@ clGtd lhlG; df}Hbft
aiff{Gtdf afFsL ePsf lgdf{0f ;fdu|Lx?sf] d"Nof°g u/L cfDbfgL vr{ vftfnfO{ s]|l86 / clGtd lhG;L df}Hbft vftf nfO{ 8]lj6 u/L ef}r/ p7fO{ o; vftfdf ;d]t kf]li6+u ug{ . clGtd lhlG; df}Hbftsf] /sdnfO{ jf;nftdf ;DklQ tkm{ ;d]t b]vfpg .
!!!%%%===!!! a}s lx;fj laleGg a}+sdf vf]lnPsf a}+s vftfx?sf] clen]v ug{ .
!!!^̂̂===!!! gub gub sf/f]af/sf] n]vf°g ug{ .
!!!&&&===!!! cfDbfgL vr{sf] lx;fj
of] lx;fadf z'? tyf clGtd lhlG; df}Hbftsf] lx;fj b]vfpg tof/ ul/g] ef}r/x?sf] kf]li6+u ug{ tyf aiff{Gtdf ;+k"0f{ cfout cfDbfgL tyf vr{sf /sdx?nfO{ 6«fG;km/ u/L b]vfpg k|of]u ug]{ lx;fj .
104
cg';"rL –$ -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -v_ ;Fu ;DjlGwt_
gu/kflnsfsf] vr{sf] jlu{s/0f / JofVof
s_ rfn' vr{ M o; cGt{ut ;fna;fnL ?kdf ul/g] pkof]u vr{, b}lgs ?kdf sfof{no ;+rfngsf nflu cfjZos vr{, gu/kflnsfn] ;fj{hlgs lxtsf] nflu k|bfg ug]{ ;]jf tyf To:tf ;]jf k|bfg ug]{ lgsfonfO{ lbOg] ;+rfng cg'bfg, gu/kflnsfn] lnPsf] C0f tyf ;fk6L e'QmfgL vr{, cbfnt jf g]kfn;/sf/sf] cfb]zn] ug'{kg]{ lkmtf{ vr{ h:tf vr{x? kb{5g . ;fdfGotof Ps jif{ eGbf sd cjlw ;Dd vKg] jf ? Ps xhf/ k|lt OsfO{ eGbf sd df]n kg]{ Ps jif{ eGbf a9L cfo' ePsf sfof{no ;fdfg v/Lb vr{nfO{ klg rfn' vr{d} juL{s/0f ul/G5 .
!= pkef]u vr{ M pkof]u vr{ cGtu{t gu/kflnsfsf] ;]jfdf ;+nUg kbflwsf/L tyf sd{rf/Lsf] nflu k|rlnt sfg"g cg';f/ k|bfg ul/g] tna, eQf, ;?jf, e|d0f vr{, vfB, kf]zfs tyf cf}iflw pkrf/ vr{ tyf ;]jf lgj[t sd{rf/Lx?sf] nflu k|bfg ul/g] pkbfg, lgj[QLe/0f / gu/kflnsfsf sd{rf/Lx?sf] nflu j[lQ ljsf; ug{ lbOg] tfnLd tyf uf]i7L, sfo{zfnf cflb vr{x? kb{5g\ .
!=)! tnj M o; /sd leq b]xfosf vr{x? kb{5g\ .
!=)!=! tnj sd{rf/L M sfg"g adf]lhd gu/kflnsfdf egf{ ul/Psf sd{rf/Lx?n] ;]jf u/] afkt kfpg] tnj, sd{rf/L ;+rosf]if yk, jflif{s u|]8 j[l4 tyf k|f]T;flxt k'/:sf/ ;DaGwL vr{ . 5f]6f] cjlwsf nflu b/jGbL :jLs[t ePsf kbdf sfd u/]afktsf] Hofnf vr{, d]xgtfgf / kfl/>lds vr{ . ;+lrt 3/ ljbf / lj/fdL ljbf, ;§f ljbf / bz}+ vr{ afktsf] /sd . cjlw tf]sL s/f/ ;]jfdf lgo'Qm x'g]n] kfpg] kfl/>lds . t/ ;]jf s/f/df lnO{g] ;kmfO{ tyf bdsn, PDa'n]G;, :jf:Yo SnLlgs cflb ;Grfngsf] nflu sd{rf/LnfO{ lbOg]] kfl/>lds ;DalGwt lzif{sdf g} vr{ n]Vg' k5{ .
!=)!=@ kbflwsf/L kfl/>ldsM gu/kflnsfsf kbflwsf/LnfO{ lgodfg';f/ pknAw u/fpg] kfl/>lds vr{ . !=)!=# sd{rf/L sNof0f sf]ifM gu/kflnsf sf] lgodfjnLn] tf]s] cg';f/ jflif{s?kdf sd{rf/L sNof0f sf]ifdf hDdf x'g] /sd .
!=)!=$ ljdf lk|ldod vr{ M gu/kflnsfsf ljleGg ;DklQ tyf sd{rf/Lx?sf] :jLs[t ljdf jfkt ltl/Psf] lk|ldod vr{ .
!=)@ eQfM !=)@=! sd{rf/L eQfM
sd{rf/Lx?nfO{ k|bfg ul/g] b'u{d :yfg eQf, cltl/Qm ;do eQf / ;]jfdf jxfn /xbf kfpg] czQm j[QL .
!=)@=@ kbflwsf/L eQfM gu/kfnLsfsf kbflwsf/Lx?nfO{ lgodfg';f/ k|bfg ul/g] eQf .
!=)@=# j}7s eQfM sd{rf/L / kbflwsf/LnfO{ k|bfg ul/g] lgodfg';f/sf] j}7s eQf
!=)# ;?jf e|d0f vr{ tyf b}lgs eQfM Ps gu/kflnsfaf6 csf]{ gu/kflnsfdf ;?jf ePsf] jf b/aGbL oyf:yfgdf /fvL sfh ;?jf ePsf] sd{rf/L / lghn] lgodfg';f/ n}hfg kfpg] kl/jf/sf] lgwf{l/t b/df ;jf/L vr{ . To:t}
105
xjfO{ p8fg s/, e|d0f ;DjGwL aLdf vr{ / gu/kflnsfaf6 :jLs[t e|d0f ;DjGwL k'm6s/ vr{ / lgodfg';f/sf] b}lgs eQf .
!=)$ kf]zfs M gu/ k|x/L tyf bdsnsf sd{rf/L, ljb]z hfg] sd{rf/L Pj+ kbflwsf/L tyf gu/kl/ifb\n] tf]s]sf cGo sd{rf/Lsf] n'uf eQf .
!=)% vfBfGo tyf cfxf/ M gu/kflnsfsf sd{rf/Lx? -h:t} ;'/Iff tyf k|x/L / cGo sd{rf/L_ nfO{ gu/kl/ifbsf] lg0f{o cg';f/ lgodfg';f/ pknAw u/fpg] vfB kbfy{sf] df]n / /;b jfkt gubdf lbOg] vr{ . hgfj/ / kz'k+5Lx?sf] cfxf/ ;DjGwL vr{ .
!=)^ cf}iflw pkrf/ M gu/kflnsfsf sd{rf/LnfO{ lgodfg';f/ lbOg] cf}iflw pkrf/ jfktsf] vr{ / kbflwsf/LnfO{ :jLs[t jh]6sf] kl/wLleq /xL kl/ifbsf] lg0f{o cg';f/ lbOg] pkrf/ vr{ .
!=)& ;]jf lgj[Q ;'ljwf M gu/kflnsfsf] ;]jfaf6 lgj[Q ePsf sd{rf/Lsf] pkbfg vr{, ;]jf lgj[Q eP kl5 kfpg] czQm j[lQsf] vr{ .
!=)* tflnd sfo{s|d vr{ M gu/kflnsfsf sd{rf/Lsf] JolQmTj ljsf; jf Ifdtf j[l4sf nflu lbOg] tflnd, uf]i7L, sfo{zfnf ;+rfng vr{ .
@= sfof{no ;+rfng / ;]jf vr{ M o; cGtu{t sfo{fnosf] b}lgs ;+rfngsf lgldQ cTofjZos vr{x? -h'g vr{ ljlgof]hg gx'Fbf sfof{no ;+rng ug{ ;lsb}g_ kb{5g\ . o;df vf;u/L wf/f ljh'nL, ;+rf/ vr{, sfof{no k|of]hgsf nfuL cfjZos d;nGbx?, klqsf tyf k':tsx?, x'nfs tyf sfof{nosf e}lts ;fdfgx? h:t} ;jf/L ;fwg, d]zLg/L cf}hf/ cflbsf lgoldt dd{t vr{x?, ef8f, sfof{no ;+rfngsf nflu lnOPsf ;]jfx?sf vr{, OGwg cflb kb{5g\ .
@=)! kfgL tyf ljh'nL dx;"n M sfof{no tyf cfjf; -sd{rf/L tyf kbflwsf/L_ df h8fg ePsf] wf/f tyf ljh'nL k|of]u u/] jfkt ltg'{ kg{] dx;"n tyf h8fg vr{ Pj+ o; ;DjGwL ;'ljwf vr{ .
@=)@ ;+rf/ dx;"'n M 6]lnkmf]g, 6]lnu|fd, 6«+sn, 6]n]S;, dx;"n vr{, j]e;fO6 jfktsf] vr{, sDKo'6/, ÇofS; k|of]u u/] jfkt ltg'{kg]{ dx;"n / o:t} cGo ;+rf/ ;DjGwL vr{x? Pj+ o; ;DjGwL ;'ljwf vr{ .
@=)# sfof{no ;+rfng ;DjGwL vr{ M o; cGtu{t b]xfosf vr{x? kb{5g\ M -s_ lr6\7L, kf;{n, l6s6 vr{, /lhi6«/L, lkmtL{ /l;bsf] vr{ s'l/o/ vr{ . -v_ gu/kflnsfsf] ;"rgf, lnnfd, 7]Ssfk§f, 36f36, a9fa9, ;DjGwL ;"rgf k|sfzgsf]
vr{ . -u_ a}+s b:t"/ Ifltk"lt{ / cGo o:t} ;]jf vr{ . -3_ ;lrjfno÷sfof{nosf] b}lgs k|of]udf NofOg] sfuh, vfd, kmf/fd, /]s8{ kmfOn,
:6]kn/, klGr· d]lzg h:tf d]lzg / logsf nflu rflxg] cfjZos cGo ;fdfgx?, snd, d;L, k]lG;n cflb h:tf sfof{no ;DjGwL :6]zg/L ;fdfgx?sf] df]n .
-ª_ Ps jif{eGbf sd l6sfp x'g] c? sfof{no dfn;fdfgx? / ;'/Iffsf d]lzg/L cf}hf/sf nflu cfjZos ;;fgf ;xof]uL ;fdu|L cflbsf] vr{ . Ps jif{ eGbf j9L l6sfp x'g] t/ k|lt OsfO{ ? Ps xhf/ eGbf sd d"Nosf c? sfof{no dfn;fdfgx?sf] vr{ .
-r_ ;lrjfno÷sfof{nosf nflu cfjZos 5kfOsf vr{ . -5_ kqklqsf tyf sfof{no k|of]usf k':ts ;DjGwL vr{ .
106
-h_ gu/kflnsfsf ;fdfg h:t} uf8L, d]lzg/L pks/0f, ejg cflbsf] jLdf vr{ . -em_ gu/kflnsfsf] k|of]usf] ;fdfgsf] 9'jfgL vr{ .
@=)$ ef8f M o; /sd leq gu/kflnsfsf nflu ef8fdf lnOPsf] 3/, hUuf, uf]bfd, d]lzg, ;jf/L ;fwg tyf cGo o:t} k"FhLut ;DklQ k|of]u u/] jfktsf] ef8f vr{ kb{5 .
@=)% dd{t tyf ;+Def/M o; /sd leq ;fdfGotof lgoldt ?kdf ljleGg lsl;dsf ;fdfgx?sf] dd{t ;Def/ ug{ rflxg] ;fdfg / Hofnf vr{x? kb{5g . h:t} ;jf/L ;fwg, d]lzg, pks/0f, kmlg{r/, 3/ tyf uf]bfd cflbsf] dd{t ;Def/ vr{ . t/ ;jf/L ;fwg jf d]lzg/Lsf] cfo' j[l4 x'g] u/L km]l/Psf] kf6k"hf{sf] vr{ k"FhLut v08sf] ;DjlGwt zLif{sdf /fVg' kg]{5 .
@=)^ OGwg tyf cGo OGwg M o; cGtu{t b]xfosf /sdx? kb{5g . @=)^=! ;jf/L OGwg kbflwsf/LM
gu/kflnsfsf] sfddf k|of]u x'g] kbflwsf/Lx?sf] ;jf/Lsf] lgldQ rflxg] OGwg, n'la|s]G6;sf] vr{ .
@=)^=@ ;jf/L OGwg sd{rf/L gu/kflnsfsf] sfddf k|of]u x'g] gu/kflnsfsf sd{rf/Lx?n] k|of]u ug]{ ;jf/Lsf] lgldQ rflxg] OGwg, n'la|s]G6;sf] vr{ . t/ ;/;kmfO{sf] lgldQ k|of]u x'g] ;jf/L ;fwg, bdsn, PDa'n]G;, nut Oli6d]6df k/]sf] lgdf{0f ;fdu|L cf];fg]{ ;jf/L ;fwg / x]eL d]lzg/Ldf k|of]u ePsf] OGwg vr{ ;DjlGwt jh]6 /sddf g} kb{5 .
@=)^=# cGo OGwg M k|zf;sLo sfo{df k|of]u x'g] dl§t]n, Uof;, cGo OGwg vr{ / ;j} k|sf/sf Jof6«Lx?sf] vr{ .
@=)& k/fdz{ tyf cGo ;]jf z'Ns vr{ M o; cGtu{t b]xfosf vr{x? kb{5g . @=)&=! k/fdz{ z'Ns M
kF"hLut lgdf{0f cGtu{t gk/]sf jf To:tf] lgdf{0f;+u ;DjlGwt gePsf cWoog cg';Gwfg u/fP jfktsf] vr{, ljz]if1, ;Nnfxfsf/ cflbsf] kfl/>lds vr{ .
@=)&=@ ;/;kmfO{ tyf cGo ;]jf z'Ns M gu/kflnsfsf] ;/;kmfO{ ;DaGwL sfo{ s/f/ ;]jf dfkm{t u/fpFbf nfUg] vr{ .
@=)* ljljw vr{ M o; jh]6 /sd leq b]xfosf vr{x? kb{5g . @=)*=! ;b:otf z'NsM
/fli6«o tyf cGt/fli6«o ;+3 ;+:yfx?nfO{ lbOg] rGbf tyf ;b:otf z'Ns . @=)*=@ cfly{s ;xfotf
gu/kflnsfsf k|d'vn] lgodfg';f/ lbg kfpg] cfly{s ;xfotf . @=)*=# k'/:sf/
:jLs[t sfo{s|d / jh]6 cg';f/ gu/kflnsfjf6 ljleGg JolQm, sd{rf/L jf ;+3 ;:yfnfO{ k|bfg ul/g] k'/:sf/ vr{
@=)*=$ kl/ifb ;+rfng vr{ gu/ kl/ifb ;DkGg ubf{ nfUg] :jLs[t ah]6 cg';f/sf] vr{
@@==))**==%% lljjlljjww vvrr{{MM
llggooddffjjnnLLssff]] ::jjLLss[[tt kkll//llww lleeqq //xxLL vvrr{{ uugg]]{{uu//LL lljjlljjww vvrr{{ ccGGtt//uutt bb]]xxffoossff
vvrr{{xx?? kkbb{{55gg MM
--ss__ ::jjLLss[[tt eePPssff ddggff]]//~~hhgg,, kk||bbzz{{gg,, llrrooffkkffgg // eeff]]hhxx?? ;;DDjjGGwwLL vvrr{{ ..
107
--uu__ kk||llttllggllww dd0088nnssff]] ::jjffuutt vvrr{{ // ccllttllyy ;;TTssff// vvrr{{ ..
--33__ kkjj{{ kk''hhffccffhhff vvrr{{ ..
--ªª__ gguu//kkffllnnssffssff ssdd{{rrff//LL ttyyff kkbbffllwwssff//LLssff]] ee||dd00ffssff]] ::jjLLss[[tt ee}}kk//LL vvrr{{ ..
--rr__ ccGGoo ss''gg}} vvrr{{ zzLLiiff{{ssddff ggkk//]]ssff]] lljjlljjww vvrr{{ ..
##== ccgg''bbffggMM
##==))!! ;;ffjj{{hhllggss ;;::yyffnnffOO{{ ccgg''bbffgg
oo;; ccGGttuu{{tt kk""FFhhLL llggddff{{00ffddff ;;33ffpp ggkk''¥¥ooffppgg]] tt// ccffllyy{{ss ttyyff ;;ffddffllhhss IIff]]qq ccGGttuu{{tt
gguu//kkffllnnssffnn]] ppkknnAAww uu//ffppgg'' kkgg]]{{ ;;]]jjff kk||bbffgg uugg{{ lljjlleeGGgg PP]]gg ccGGttuu{{tt uull77tt
;;ffjj{{hhllggss ttyyff ::jjffooQQ llggssffoonnffOO{{ kk||bbffgg uull//gg]] ;;++rrffnngg ccgg''bbffgg // ccGGoo ccgg''bbffggssff
nnfflluu uull//gg]] vvrr{{xx?? ..
##==))@@ uuff==lljj==;;==ttyyff gguu// kkffllnnssffnnffOO{{ ccgg''bbffggMM
oo;; ccGGtt//uutt ss''gg}} gguu//kkffllnnssffnn]] uuff==lljj==;;==jjff ccssff]]{{ gguu//kkffllnnssffnnffOO{{ ss''gg}} rrffnn'' ccgg''bbffgg
ppkknnJJww uu//ffPPssff]] ccaa::yyffddff nn]]llvvgg]] vvrr{{xx?? kkbb{{55gg\\ ..
##==))## ;;ffddffllhhss ;;++::yyffnnffOO{{ ccgg''bbffgg MM
oo;; ccGGttuu{{tt gguu//kkffllnnssffssff]] llgg00ff{{oo jjddff]]llhhdd lljjlleeGGgg ;;ffddffllhhss ttyyff wwfflldd{{ss ;;++33 ;;::yyff,, dd77
ddllGGbb//,, SSnnaaxx??,, ggffuull//ss ;;ddffhh // llgghhLL JJoojj;;ffooxx??nnffOO{{ llbbOOgg]] ;;~~++rrffnngg ccgg''bbffgg
;;DDjjGGwwLL vvrr{{xx?? kkbb{{55gg\\ .. oo;;ssff ;;ffyy}} llzzIIff00ff ;;++::yyff,, cc::kkttffnn ccffllbb ;;]]jjffdd""nnss
;;++::yyffxx??nnffOO{{ llbbOOgg]] ;;++rrffnngg ccgg''bbffggssff]] //ssdd kkllgg ;;ff]]xxLL llzziiff{{ssddff kkbb{{55gg ..
##==))$$ ;;ffddffllhhss ;;''//IIffff ccgg''bbffgg MM
gguu//kkffllnnssffssff]] ccffˆ̂gg}} ;;||ff]]tt jjff gg]]kkffnn;;//ssff//aaff66 jjff ccGGoo ;;++33 ;;::yyff ddffkkmm{{tt ppkknnJJww
uu//ffOOPPssff]] ;;||ff]]ttaaff66 ggffuull//ssxx??nnffOO{{ ;;ffddffllhhss ;;''//IIffff jjffkktt kk||bbffgg uugg]]{{ lljjlleeGGgg
llssll;;ddssff jj[[44,, cc;;ffxxffoo,, lljjwwjjff,, ;;88ss aaffnnaaffllnnssff jjff //ffHHoonn]] bbffllooTTjj JJooxxff]]gg]]{{ uu//]]ssff
JJoollQQmmxx??nnffOO{{ kk||bbffgg uull//gg]] eeQQff ttyyff ccffllyy{{ss ;;xxffoottff // jjGGbbLLxx??ssff]] nnfflluu llbbOOgg]]
vvffggff,, ll;;bbff,, sskk88ff // ccGGoo ;;xx''llnnoott PPjj++ bb}}jjLL kk||ssff]]kk jjff ccGGoo ssff//00ffnn]] llkkll88tt
JJoollQQmmxx??nnffOO{{ llbbOOgg]] IIffllttkk""lltt{{ PPjj++ dd''ccffJJhhff ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ oo;; zzLLiiff{{ss ccGGtt//uutt
kkbb{{55gg\\ ..
$$ ;;]]jjff vvrr{{ MM
oo;; ccGGttuu{{tt gguu//kkffllnnssffnn]] ;;ffjj{{hhllggss llxxtt kk''¥¥ooffppgg kk||bbffgg uugg]]{{ ;;]]jjff;;++uu ;;DDjjllGGwwtt vvrr{{xx??
kkbb{{55gg\\ .. vvff;; uu//LL ppTTkkffbbgg uugg]]{{ jj::tt'' jjff ;;]]jjff;;++uu ;;DDjjllGGwwtt ssRRrrff kkbbffyy{{,,
gguu//kkffllnnssffnn]] ;;GGrrffnngg uu//]]ssff]] cc::kkttffnn,, ::jjff::YYoo ss]]GGbb÷÷ppkkss]]GGbb||÷÷ rrff}}ssLLssff]]
;;GGrrffnngg vvrr{{ // llooggLLxx?? ddffkkmm{{tt lljjtt//00ff uull//gg]] ::jjff::YYooff]]kkrrff//ssff ;;ffdduu||LL,, kkff77\\ookk''::ttss
ttyyff vv]]nnss''bbssff ;;ffdduu||LL,, ;;ffjj{{hhllggss llxxttssff nnfflluu ;;++rrffnngg uugg{{ nnffUUgg]] ttffllnndd,, uuff]]ii77LL
;;DDjjGGwwLL vvrr{{,, ssffoo{{ss||dd ;;DDkkffbbggssff ll;;nnll;;nnffddff nnffUUgg]] ee||dd00ff;;++uu ;;DDjjllGGwwtt vvrr{{
ttyyff ttooff// ee}} ;;ss]]ssff ;;ffjj{{hhllggss kk""jjff{{wwff//xx??ssff]] llggoollddtt dddd{{tt ;;++DDeeff// ;;DDjjGGwwLL vvrr{{xx??
kkbb{{55gg\\ ..
108
$$==))!! ppTTkkffbbgg ;;ffdduu||LL ÷÷;;]]jjff MM
ssRRrrff kkbbffyy{{ ttyyff ccGGoo ddffnn;;ffddffgg ccffllbb vvll//bb uu//LL TToo;;ddff yykk eePPssff]] >>dd ttyyff ppTTkkffbbgg;;++uu
;;DDaallGGwwtt ccGGoo vvrr{{ ;;dd]]tt kk||TTooIIff ??kkddff ;;ddffjj]]zz ee}} ppTTkkffllbbtt jjff kk||ffKKtt ;;ffddffgg kkll55
lljjqqmmLL lljjtt//00ff uubbff{{ gguubb kk||ffKKtt xx''gg]] vvffnnssff ;;ffddffggssff]] dd""NNoo hh::tt}}MM gguu//kkffllnnssffnn]]
;;~~rrffnngg uugg]]{{ ccffoodd""nnss ssffoo{{qqmmddssff nnfflluu rrffllxxgg]] ppTTkkffbbgg ;;ffdduu||LL ttyyff ;;]]jjff kk||ffKKtt
uubbff{{ nnffUUgg]] vvrr{{ ..
$$==))@@ ccff}}iiffllww ttyyff cc::kkttffnn ;;GGrrffnngg vvrr{{ MM
gguu//kkffllnnssffnn]] gguu// IIff]]qqddff ;;GGrrffnngg uugg]]{{ cc::kkttffnn,, kk||ffyyllddss ::jjff::YYoo ss]]GGbb««,, ccffoo''jj{{]]bb
ccff}}iiffwwffnnoo ccffllbbssff]] ;;GGrrffnngg vvrr{{ ttyyff oo::ttff llggssffoonnffOO{{ kk||bbffgg uugg{{ jjff lljj//ffllddssff]]
ppkkrrff//ddff kk||ooff]]uu xx''gg]] ccff}}iiffllww // ccff}}iiffllwwhhGGoo jj::tt'' vv//LLbb uubbff{{ nnffUUgg]] vvrr{{ ..
$$==))## kk''::ttss ttyyff ;;ffdduu||LL MM
gguu//kkffllnnssffnn]] llggzz''NNss ??kkddff lljjtt//00ff uugg]]{{ kk''::ttss,, vv]]nnss''bb ttyyff zz}}llIIffss ;;ffdduu||LL,, ;;ffjj{{hhllggss
kk''::ttssffnnoo kk||ooff]]hhggssff]] nnfflluu vvll//bb eePPssff]] kk''::ttssssff]] vvrr{{ kkbb{{55 ..
$$==))$$ ssffoo{{ss||dd vvrr{{ MM
oo;; ccGGttuu{{tt ;;ffjj{{hhllggss uuff]]ii77LL,, ;;ffjj{{hhllggss ??kkddff llbbOOgg]] ccffoo ccffhh{{gg,, zzLLkk lljjssff;;,,
;;zzllQQmmss//00ff,, rr]]ttggff hhffuu//00ff hh::ttff ttffnnLLdd ;;++rrffnngg vvrr{{ --;;xxeeffuuLLssff]] eeQQff ;;dd]]tt__
rr]]ttggffdd""nnss ;;""rrggff ttyyff lljj11ffkkgg vvrr{{,, ;;]]jjffuu||ffxxLL jjuu{{nnffOO{{ ;;]]jjff llbbFFbbff nnffUUgg]] ;;||ff]]tt
JJoollQQmmssff]] eeQQff,, gguu//kkffllnnssffjjff66 ;;~~rrffllnnttdd77 ddllGGbb//xx??ssff]] kk''hhffkkff77 oo11,, hhkk ccffllbb
ssffddssff]] nnfflluu nnffUUgg]] hh::ttff vvrr{{xx?? kkbb{{55gg\\ ..
$$==))%% ssffoo{{ss||dd ee||dd00ff vvrr{{ MM oo;; ccGGtt//uutt bb]]xxffoossff vvrr{{xx?? kkbb{{55gg ..
$$==))%%==!! ssffoo{{ss||dd ee||dd00ff vvrr{{ kkbbffllwwssff//LL
gguu//kkffllnnssffssff]] ssffddssff]] ll;;nnll;;nnffddff ::jjbb]]zz ttyyff lljjbb]]zzddff ee||dd00ff uugg''{{kkbbff{{ jjff ssffoo{{ss||dd
ssffooff{{GGjjooggssff]] ll;;nnll;;nnffddff ssffddddff vvll66FFbbff gguu//kkffllnnssffssff kkbbffllwwssff//LLxx??ssff]]nnfflluu
nnffUUgg]] ee||dd00ff ttyyff bb}}llggss eeQQff vvrr{{ ..
$$==))%%==@@ ssffoo{{ss||dd ee||dd00ff vvrr{{ ssdd{{rrff//LL
gguu//kkffllnnssffssff]] ssffddssff]] ll;;nnll;;nnffddff ::jjbb]]zz ttyyff lljjbb]]zzddff ee||dd00ff uugg''{{kkbbff{{ jjff ssffoo{{ss||dd
ssffooff{{GGjjooggssff]] ll;;nnll;;nnffddff ssffddddff vvll66FFbbff gguu//kkffllnnssffssff ssdd{{rrff//LLxx??ssff]]nnfflluu nnffUUgg]]
ee||dd00ff ttyyff bb}}llggss eeQQff vvrr{{ .. $=)^ lgld{t ;fj{hlgs ;DklQsf] ;Def/ vr{ M
o; cGtu{t gu/kflnsfåf/f lgdf{0f ePsf ;fj{hlgs ;DklQ h:t} ;8s, k"n, gx/, ljB't u[x, ejg cflbsf] lgoldt dd{t ;Def/ vr{ tyf To:tf ;DklQsf] jLdf vr{ ;d]t kb{5 .
$=)& gu/sf] ;/;kmfO{ tyf kmf]xf]/ d}nf Joj:yfkg vr{ M gu/kflnsf If]qdf ul/g] ;/;kmfO{ tyf kmf]xf]/ d}nf Joj:yfkg ;DaGwL sfo{df nfUg] ;]jf s/f/ vr{ tyf cGo vr{x? .
$=)* bdsn tyf PDa'n]G; ;Grfng vr{ M
109
gu/kflnsfn] gu/ If]qdf ;Grfng ug]{ bdsn tyf PDa'n]G; ;Grfng vr{ tyf ;f] sfo{df ;DnUg sd{rf/L ;DalGwt vr{ / o; ;DaGwL cGo vr{x? .
$=)( ;8s aQL dxz'n vr{ M gu/ If]qdf /flvPsf ;8s aQLsf] dxz'n vr{ .
(=)! e}k/L cfpg] M gu/kflnsfaf6 jh]6 th'{df ubf{ ls6fgL;fy vr{ zLif{s tf]Sg ;+Dej gePsf /sdx? jh]6 th"{df k|of]hgsf nflu dfq} o; zLif{sdf k|:tfj ug{ ;lsg]5 . t/ vr{ ubf{ jfF8kmfF8 u/L ;DjlGwt zLif{s cGtu{t g} kf/L vr{ ug'{kb{5 . of] vr{ zLif{sjf6 l;w} lgsf;f lbg jf vr{ ug{ ldNb}g .
!! Jofh e'QmfgL M o; cGtu{t gu/kflnsfn] k|fKt u/]sf] cfGtl/s tyf j}b]lzs C0fsf] Jofh e'QmfgL ;DjGwL vr{ kb{+5 .
!!=)! cfGtl/s C0fsf] Jofh e'QmfgL M o; cGtu{t cfGtl/s C0fsf] Jofh e'QmfgL ;DjGwL vr{ kb{5 .
!!=)@ jfXo C0fsf] Jofh e'QmfgL M o; cGtu{t j}b]lzs C0fsf] Jofh e'QmfgL ;DjGwL vr{ kb{5 .
!@ lkmtf{ vr{ M o;df cbfntsf] lg0f{o jf g]kfn;/sf/sf] cfb]z4f/f lkmtf{ ug'{ kg]{ s/ tyf cGo lkmtf{ /sd ;DjGwL vr{x? kb{5g\ .
v_ k'"“hLut vr{ M o; cGtu{t gu/kflnsfsf] k"FhL lgdf{0f tyf k"FhL 6«fG;km/ ;DjGwL vr{ tyf k"FhL lgdf{0f ug]{ u/L ljleGg lgsfox?nfO{ k|bfg ug]{ k"FhLut cg'bfg tyf Joj:fflos Ifdtf clej[l4 ug{ gu/kflnsfaf6 ul/g] z]o/ tyf C0f nufgL ;DjGwL vr{x? kb{5g . o; cGtu{tsf ljleGg lzif{sjf6 rfn' vr{ zLif{sx?df /sdfGt/ ug{ kfOg] 5}g .
%% kk""““hhLL 66ffGG;;kkmm// vvrr{{ MM %=)! hUuf v/Lb M
gu/kflnsfn] hUuf vl/b / clwu|x0f ubf{ nfUg] vr{ / ;f] jfktsf] d'cfAhf tyf s/x? . %=)@ ejg vl/b M gu/kflnsfn] tof/L ejg / To;n] rr]{sf] hUuf ;d]t k|fKt ubf{ nfUg] vr{ / ;f] jfktsf] d'cffAhf / s/x? . t/ gofF ejg lgdf{0fsf] vr{ o;df ;dfj]z x'b}g .
^ k"“hL lgdf{0f vr{ M ^=)! kmlg{r/M
gu/kflnsfsf] k|of]hgsf] nflu vl/b ePsf] kmlg{r/x?sf] df]n / o; ;DjGwL 9'jfgL ef8f, aLdf, s/, eG;f/ cflb vr{ .
^=)@ ;jf/L ;fwgM
;jf/Lsf ;fwgx? -h:t} hLk, df]6/sf/, a;, 6«s, df]6/ ;fO{sn, :s"6/, ;fO{sn, 9'jfgL ;DjGwL sfd ug]{ 6\ofS6/, uf8f tfGg] hgfj/x?, jon / 3f]8f cflb_ sf] df]n . ;jf/L ;fwgsf] Ol~hg g} jbnL dd{t u/]df ;f] sf] df]n / ;jf/L ;fwg jf Ol~hg lemsfFpbf nfu]sf] ef8f e/f}6, s/, eG;f/ jLdf cflb vr{x? .
^=)# d]lzg/L cf}hf/ tyf cGo pks/0fM ljleGg lsl;dsf ef/L d]lzgx?, v]tL ;DjGwL d]lzg / cf}hf/x?, 6\ofS6/ -9'jfgLsf] sfddf k|of]u x'g] jfx]s_ h]g]/]6/, 6f«G;km/d/, sf/vfgfsf] ;fdfg, lgdf{0f ;DjGwL d]lzg, ;+rf/sf ;fdfg, j}1flgs oGq / ;fdfg, gfk tyf tf}nsf] ;fdfg, t:jL/ lvRg] ;fdfg, k|fljlws 8«fÇ6L· ;DjGwL ;fdfg, sfof{no d]lzg / cf}hf/x? h:t} 6fOk/fO6/, ldldcf]u|fkm, sDKo'6/, lk|G6/ cflb d]lzg / cf}hf/sf] d"No . ;fy} o:tf d]lzg cf}hf/x?sf] d'Vo efu g} jbnL dd{t ug'{ k/]df ;f] sf] vr{ . oL ;j}sf] nflu cfjZos ef8f e/f}6 z'Ns, s/, jLdf cflb vr{x? .
110
o;} u/L gu/kflnsfsfnflu cfjZos kg]{ Ps jif{ eGbf j9L l6sfp x'g ;Sg] vfnsf b]xfosf ;fdfgsf] df]n kb{5g\ M s_ lx6/, k+vf, 6]lnkmf]g ;]6, Sofns'n]l6· d]lzg, r]s /fO6/, ljh'lnsf] ld6/,
6r{nfO6, 6]lnkmf]g, cfsfzjf0fL tyf /]l8of], 6]lnlehgsf nflu cfjZos kg]{ ;fgfltgf k|fljlws ;fdfgx? cflb .
v_ s[lif cf}hf/, kz' lrlsT;f ;DjGwL ;fgfltgf dfn;fdfg, 8«Oª, l8hfOg nufotsf k|fljlws ;fdfg cflb .
t/ k|lt OsfO{ Ps xhf/ ?k}Fof eGbf sd d"Nosf ;fdfg v/Lb ug'{ k/]df vr{ zLif{s ;+s]t gDa/ @=)# jf6 vr{ n]Vg' kg]{5 . o:tf] ;fdfgsf] k|of]u sxfF ePsf] 5 egL :ki6 b]lvg] u/L nut /fVg' kg]{5 .
^=)$ ejg lgdf{0f M o; cGtu{t gu/kflnsfn] lgdf{0f ug]{ ljleGg lsl;dsf ejg, uf]7 / 6x/fsf] lgdf{0f ubf{ nfUg] lgDg cg';f/sf] ;j} vr{ kb{5 .
-s_ lgdf{0f ;DjGwL nfut vr{ . -v_ e}/x]sf] ejgsf] sf]7f tnf yk ug]{ vr{ . ^=)% ;fj{hlgs lgdf{0f vr{ M
o; /sd leq gu/kflnsfaf6 lgdf{0f ul/g] ejg jfx]ssf cGo ;Dk"0f{ lgdf{0f / k"FhLut ;'wf/ ;DjGwL vr{ kb{5g\ . h:t} ;8s, k'n, /f]kj], xjfO{ d}bfg, ;+rf/, ljB't, kfgL, gx/, jg, vfgL ;DjGwL cfof]]hgf, cflbsf] vr{ . ;fy} b]xfosf vr{ ;d]t o;df ;dfj]z x'g]5g\ M
-s_ lgdf{0f ;DjGwL nfut vr{ . -v_ lgdf{0f sfo{;+u k|ToIf ;DjlGwt OGwg vr{ . -u_ g;{/L lgdf{0f / j[Iff/f]k0f h:tf vr{ . ^=)^ k"FhLut ;'wf/ vr{ M
o; cGtu{t e}/x]sf] ejg jf k"FhLut ;+/rgfsf] cfo' yk x'g] u/L u/Lg] vr{x? kb{5g\ . t/ ;+/rgfsf] Ifdtf yk ug]{ jf ePsf] cfsf/ jf nDjfO{ yk ug{ nfUg] vr{ ejg ;DjGwL eP ^=)$ / k"FhLut lgdf{0f ;DjGwL eP ^=)% df ;dfj]z ug'{ kb{5 . pbfx/0fsf] nfuL %) ls=ld= nfdf] e}/x]sf] ;8ssf] :t/ j[l4 ug]{ vr{ o; zLif{sdf kb{5 eg] ;f] ;8ssf] nDjfO{ !) ls=ld= yk ug'{ kbf{ nfUg] vr{ eg] ^=)% df kb{5 .
^=)& cWoog tyf k"FhLut k|fljlws k/fdz{ ;]jf vr{ M o; cGtu{t lgDgfg';f/ vr{ kb{5g\ . -s_ ;DefJotf cWoog vr{ . -v_ ;j]{If0f, l8hfOg, 8«O· vr{ . -u_ cGj]if0f pTvgg / cg';Gwfg ;DjGwL vr{ . -3_ lgdf{0f sfo{sf] ;'kl/j]If0f ug]{ sfdsf] k|fljlws k/fdz{ ;DjGwL vr{ . -ª_ gu/kflnsfsf] pTyfg / ljsf; ;DaGwL ljleGg cWoog cg';Gwfg ;DaGwL vr{
& nufgLM o; cGtu{t gu/kflnsfjf6 ;fj{hlgs ;+:yfg tyf cGo lgsfox?df ul/g] z]o/ ty C0f nufgL kb{5 .
&=)! z]o/ nufgL M o; cGtu{t gu/kflnsfjf6 ul/g] z]o/ nufgL ;DjGwL vr{ kb{5 .
&=)@ C0f nufgL M o; cGtu{t gu/kflnsfjf6 ul/g] C0f nufgL ;DjGwL vr{ kb{5 .
* k"“hLut cg'bfg M k"FhLut k|s[ltsf sfd ug{ k"FhLut ;DklQ, k"jf{wf/ ;+/rgf cflb lgdf{0fsf nflu gu/kflnsfsf] lg0f{o jf k|rlnt sfg"g4f/f pknAw u/fpg' kg]{ cg'bfgx? o; cGtu{t kb{5g\ .
111
*=)! ;fj{hlgs ;+:yfnfO{ cg'bfg M o; cGtu{t kmlg{r/, ;jf/L ;fwg, d]lzg/L cf}hf/, ejg tyf hUuf v/Lb, ejg tyf ;fj{hlgs lgdf{0f / ;]jf tyf ;fdu|L pTkfbg jfkt ;fj{hlgs ;+:yfg, cfly{s If]qsf ;ldlt, af]8{ cflbnfO{ lbO{g] cg'bfg ;DjGwL vr{x? kb{5g\ .
*=)@ uf=lj=;=/ gu/kflnsfnfO{ cg'bfg M o; cGtu{t gu/kflnsfn] uf=lj=;=/ gu/kflnsfnfO{ kmlg{r/, ;jf/L ;fwg, d]lzg/L cf}hf/, ejg tyf hUuf v/Lb, ejg tyf ;fj{hlgs lgdf{0f / ;]jf tyf ;fdu|L pTkfbg jfkt lbOg] cg'bfg ;DjGwL vr{x? kb{5g\ .
*=)# ;]jfd"ns ;+:yfnfO{ lbOg] cg'bfg M gu/kflnsfn] ljleGg ;]jf d"ns jf ;fd'bflos ;:yfx?nfO{ o; cGtu{t kmlg{r/, ;jf/L ;fwg, d]lzg/L cf}hf/, ejg tyf hUuf v/Lb, ejg tyf ;fj{hlgs lgdf{0f / ;]jf tyf ;fdu|LpTkfbg jfkt ;fdflhs If]qdf sfo{/t lzIf0f ;+:yfx?, c:ktfn, sfg"g4f/f ul7t cGo ;fdflhs ;+:yfx?nfO{ lbOg] cg'bfg ;DjGwL vr{x? kb{5g\ .
(=)@ e}kl/cfpg]M gu/kflnsfaf6 jh]6 th'{df ubf{ k"FhLut vr{sf] nflu ls6fgL;fy vr{ zLif{s tf]Sg ;+Dej gePsf /sdx? jh]6 th"{df k|of]hgsf nflu dfq} o; zLif{sdf k|:tfj ug{ ;lsg]5 . t/ vr{ ubf{ jfF8kmfF8 u/L ;DjGwLt vr{ zLif{s cGtu{t g} kf/L vr{ ug'{kb{5 . of] vr{ zLif{sjf6 l;w} lgsf;f lbg jf vr{ ug{ ldNb}g .
!) ;fFjf e'QmfgL M o; cGtu{t gu/kflnsfn] k|fKt u/]sf] cfGtl/s tyf j}b]lzs C0fsf] ;fFjf e'QmfgL ;DjGwL vr{ kb{+5 .
!)=)! cfGtl/s C0fsf] ;fjfF e'QmfgL M o; cGtu{t gu/kflnsfn] ljleGg :jb]zL ;+3 ;:yf jf lgsfoaf6 k|fKt u/]sf] cfGtl/s C0fsf] ;fFjf e'QmfgL ;DjGwL vr{ kb{5 .
!)=)@ jfXo C0fsf] ;fFjf e'QmfgL M o; cGtu{t gu/kflnsfn] k|fKt u/]sf] j}b]lzs C0fsf] ;fFjf e'QmfgL ;DjGwL vr{ kb{5 .
112
ccgg'';;""rrLL –– %% -lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -s_ ;Fu ;DjlGwt_
llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttssff]] ccffDDbbffggLLssff]] jjuuLL{{ss//00ff // JJooffVVooff != cfGtl/s cfo M lhNnf ljsf;sf] cfGtl/s cfodf s/, ;]jfz'Ns, b:t'/, ljls| tyf /fhZj jfF8kmfF8af6 k|fKt x'g] cfox? kb{5g . n]vf /fVg] / k|ltj]bg lbg] k|of]hgsfnflu lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfGtl/s cfonfO{ ljleGg zLif{styf pk lzif{sx?df jlu{s/0f ul/Psf] 5 . s'g lsl;dsf] cfonfO{ s'g lzif{s, pk–lzif{sdf cfDbfgL jfFwL n]vf /fVg] k|of]hgsf nflu lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfDbfgLsf] JofVof lgDg cg';f/ ul/Psf] 5 M
!=! :yfgLo s/ M !=!=! k"jf{wf/ pkof]u s/M :yfgLo :jfoQ zf;g P]gsf] bkmf @!%-!_ df Joj:yf eP jdf]lhd
lhNnf ljsf; ;ldltn] cfkm"n] lgdf{0f u/]sf jf cfkm"nfO{ x:tfGt/0f eO{ cfPsf ;8s, af6f], k'n, l;+rfO{, s'nf] kf]v/L cflbdf s/ nufO{ k|fKt x'g] cfo .
!=!=@ >f]t pkof]u s/M P]gsf] bkmf @!%-@_ cg';f/ vfgL, sjf8L, s[lif tyf kz' / jg hGo tyf cGo >f]tdf s/ nufpFbf k|fKt x'g] /sdx? >f]t pkof]u s/ cGt/ut kb{5g . >f]t pkof]u s/nfO{ b]xfo cg';f/ jlu{s/0f ul/Psf] 5 .
!=!=# vfgL hGo s/ M lhNnf leqsf ljleGg lsl;dsf vfgL k|of]u u/]jfkt To:tf vfgLjf6 pTkflbt j:t' 9'Ëf, :n]6, dfj{n cflbdf nufOPsf] s/jf6 k|fKt x'g] /sd .
!=!=$ sjf8L hGo s/ M :jb]zdf :yfkgf ePsf pBf]ux?n] oyfl:yltdf k|of]u ug]{ / k|zf]wg eO{ k'g k|of]u x'g ;Sg] :yfgLo :jfoQ zf;g lgodfjnL @)%^ sf] cg';"rL @# sf] v08 $ df tf]lsPsf sjf8L dfn;fdfgdf nufOPsf] s/jf6 k|fKt /sd .
!=!=% s[lif tyf kz' hGo s/ M lhNnf leq Joj;flos k|of]hgsf] pb]Zon] pTkfbg ePsf s[lif tyf kz' hGo j:t' / r}fkfosf] Jofkf/df k|rlnt ahf/ d"Nosf] Ps k|ltztdf gj9\g] u/L lhNnf kl/ifbn] lgwf{/0f u/]sf] b/df nufPsf] s/jf6 k|fKt /sd .
!=!=^ jg hGo s/ M lhNnf ljsf; If]qdf lhNnf kl/ifbjf6 kfl/t b/df jghGo j:t' h:tf] sf7, bfp/f, pg, vf]6f], hl8j'6L, jgs; tyf d[t hLj hGt'sf] xf8, l;Ë, KjfFv 5fnf cflbdf tf]lsP jdf]lhd nufOPsf] s/jf6 k|fKt /sd .
!=@ ;]jf z'Ns M !=@=! ef}lts ;'ljwf ;]jf z'NsM lhNnf ljsf; ;ldltn] lgdf{0f u/]sf jf cfkm\gf] lhDdfdf /x]sf
cltly u[x, k':tfsno, lrlsT;fno, wd{zfnf, ;efu[x cflb / cfk"mn] lgdf{0f u/]sf s"nf] k}gL, jfFw cflbdf nufOPsf] ;]jf z'Ns jfkt k|fKt x'g] /sd .
!=@=@ :yfgLo ljsf; z'NsM lhNnf ljsf; ;ldltn] P]gn] lbPsf] clwsf/ cGt/ut ljlgod th'{df u/L lhNnf leq laz]if lsl;dsf ;]jf k|jfxsf] nflu ;]jf, j:t' jf pTkfbgdf nufOPsf] :yfgLo ljsf; z'Ns jfkt k|fKt x'g] /sd .
!=@=# cGo ;]jf z'NsM dfly pNn]v gePsf cGo ;]jf z'Nsaf6 k|fKt /sd .
!=# b:t'/ M !=#=! s]jn sf/ b:t'/M lhNnf leq s]jnsf/ ;+rfng u/] jfkt lgodfjnLn] tf]s]sf] b/df nufOPsf]
s]jnsf/ ;+rfng b:t'/jf6 k|fKt x'g] /sd . !=#=@ l;g]df xn :yfkgf cg'dlt b:t'/ M gu/kflnsf If]q afx]s lhNnf leqsf cGo If]qdf
l;g]dfxn :yfkgfsf] nflu cg'dlt k|bfg ubf{ lgodfjnLn] tf]s] cg';f/ lhNnf ljsf; ;ldltn] nufpg] cg'dlt b:t'/ jfkt k|fKt /sd .
!=#=# lgdf{0f Joj;foL cg'dlt kq / gjLs/0f b:t'/M 3 ju{sf lgdf{0f Joj;foLx?sfnflu cg'dlt k|bfg ubf{ / cg'dlt kq gljs/0f ubf{ tf]lsP jdf]lhd lnOg] b:t'/ jfkt k|fKt x'g] /sd .
113
!=#=$ k/LIff b:t'/M lhNnf ljsf; ;ldltn] kbk"lt{sfnflu ;+rfng ug]{ ljleGg k/LIffx?df k|rlnt sfg"g jdf]lhd lnOg] k/LIff b:t'/ jfkt k|fKt x'g] /sd .
!=#=% kfgL3f6, hnljxf/ tyf df5f dfg]{ cg'dlt b:t'/ M lhNnf leqsf glbx?df hn ljxf/ ug]{, 8'·f tyf t'O{g rnfpg] / df5f dfg]{ cg'dlt k|bfg ubf{ / To:tf] cg'dlt kq gljs/0f ubf{ lnO{g] b:t'/ tyf kfgL3f6sf] btf{ tyf gljs/0f ubf{ lnOg] b:t'/ jfkt k|fKt x'g] /sd .
!=#=^ vfgL btf{ gljs/0f b:t'/ M lhNnf leq /x]sf ljleGg lsl;dsf vfgLx?sf] btf{ tyf gljs/0f ubf{ lnOg] b:t'/ jfkt k|fKt x'g] /sd .
!=#=& l;kmfl/; b:t'/ M lhNnf ljsf; ;ldltn] s'g} JolQm jf ;:yfsfnflu ul/g] s'g} klg lsl;dsf] l;kmfl/;df lnOg] tf]lsP jdf]lhdsf] l;kmfl/; b:t'/ jfkt k|fKt x'g] /sd .
!=#=* cGo b:t'/M lhNnf ljsf; ;ldltn] nufpg ;Sg] u/L j]nfj]nfdf lgodfjnLåf/f tf]lsPsf cGo b:t'/ jfkt k|fKt ug]{ /sd .
!=$ ljs|Laf6 k|fKt cfo M !=$=! vfgL hGo >f]tM P]gsf] bkmf @!* jdf]lhd lhNnf ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] If]q leqsf
gbL gfnfsf] lu6L, 9'Ëf, jfn'jf, :n]6, df6f] cflb ljls| u/] jfkt k|fKt x'g] /sd . !=$=@ bxQ/ axQ/M P]gsf] bkmf @!* jdf]lhd lhNnf leqsf gbL gfnfx?df k|fKt
bxQ/ jxQ/ sf] ljls|af6 k|fKt x'g] /sd . !=$=# rn crn ;DkQLM lhNnf ljsf; ;ldltn] cfkm\gf] :jfldTjdf /x]sf] s'g} klg lsl;dsf] rn crn
;DkQL ljls| ubf{ ;f] jfkt k|fKt x'g] /sd . !=% b08 hl/jfgfM !=%=! P]gsf] bkmf @## sf] -!_ jdf]lhd ;f] P]g jf ;f] P]g cGt/ut jg]sf lgod jf ljlgod jf
cfb]zsf] s;}n] pNn+3g u/]df lhNnf ljsf; ;ldltn] ;f]xL pkbkmfdf pNn]v ePcg';f/ hl/jfgf ubf{ k|fKt x'g] /sd / ;f]xL bkmfsf] pkbkmf -@_ jdf]lhd lhNnf ljsf; ;ldltsf] lhDdfdf /x]sf] ;DkQL km]/jbn u/]df jf lxgfldgf u/]df lhNnf ljsf; ;ldltn] To:tf] xfgL gf]S;fgL c;"n pk/ u/fpg] s|ddf k|fKt ug]{ /sd . t/ lhNnf ljsf; ;ldltn] s/, b:t'/, ;]jf, z'Ns jf ljls| jfkt /sd p7fpg] s|ddf s'g} lsl;dsf] b08 hl/jfgf ;d]t p7fPsf] /x]5 eg] To:tf] b08 hl/jfgf eg] ;DalGwt cfos} lzif{sdf hgfpg' kg]{ 5 .
!=^ /fhZj afF8kmfF8af6 k|fKt cfo M !=^=! /lhi6«]zg b:t'/M lgodfjnLdf tf]lslbPsf] b/df lhNnf ljsf; ;ldltn] /lhi6«]zg b:t'/jf6
/fhZj jfF8kmfF8 jfkt lhNnf dfnkf]t sfof{noaf6 k|fKt ug]{ /sd . !=^=@ ko{6s k|j]z b:t'/M lhNnf ljsf; If]q leq k|j]z ug]{ ko{6sx?;+u g]kfn;/sf/n] lng] k|j]z
b:t'/dWo] lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ k|fKt x'g] /sd . !=^=# hn ljB't /f]oN6LM g]kfn;/sf/nfO{ k|fKt x'g] ljB't /f]oN6LdWo]jf6 ;DalGwt ljsf;
If]q / lhNnf leq /x]sf ljB't u[x / ltgsf] Ifdtfsf cfwf/df lhNnf ljsf; ;ldltn] lgwf{l/t b/df ljB't /f]oN6L jfkt k|fKt ug]{ /sd .
!=^=$ jg If]qsf] cfoM g]kfn;/sf/nfO{ jg If]qjf6 p7]sf] jg k}bfjf/sf] /f]oN6L /sddWo] lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ k|fKt x'g] bz k|ltzt /sd .
!=^=% vfgL /f]oN6LM lhNnf leq ;~rflntljleGg vfgL hGo pBf]ux?n] g]kfn;/sf/nfO{ j'emfpg] /f]oN6L dWo]jf6 lhNnf ljsf; ;ldltx?n] tf]lsP cg';f/ k|fKt ug]{ /sd .
!=^=^ kj{tf/f]x0f /f]oN6LM kj{tf/f]x0f ;nfdL jfkt g]kfn ;/sf/NfO{ k|fKt /sddWo] lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ k|fKt x'g] /sd .
!=^=& dWojtL{ If]qsf] cfoM g]kfn ;/sf/nfO{ /fli6«o lgs'~h tyf dWoatL{ If]qsf] jg k}bfjf/jf6 k|fKt x'g] /f]oN6L dWo]jf6 jfF8kmfF8 u/L lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ k|fKt x'g] /sd .
!=& ;fFjf,Jofh, nfef+z / jf]g; M
114
!=&=! ;fFjf lkmtf{M lhNnf ljsf; ;ldltn] s'g} klg ljQLo ;:yfsf] z]o/, jrt kq jf C0fkqdf u/]sf] nufgL / cGo s'g} klg lsl;dsf] cf}Bf]lus nufgLaf6 ;fFjf lkmtf{ x'Fbf k|fKt x'g] /sd .
!=&=@ JofhM lhNnf ljsf; ;ldltn] Jofh k|fKt ug]{ u/L s'g} j}s jf ljQLo ;:yfdf /fv]sf] df}Hbft, artkq jf C0fkqaf6 k|fKt x'g] Jofh jfktsf] cfo .
!=&=# nfef+z tyf jf]g;M lhNnf ljsf; ;ldltn] nufgL u/]sf] z]o/af6 k|fKtx'g] nfEff+z /sd . !=* uflj;÷gu/kflnsfaf6 k|fKt dfnkf]t M
ufpF ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfx?n] dfnkf]t ;+sng u/L tf]lsP cg';f/ lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ j'emfpg' kg]{ @% k|ltzt dfnkf]t jfkt k|fKt x'g] cfo .
!=( cfod"ns sfo{s|d M lhNnf ljsf; ;ldltn] ;+rfng u/]sf] cfod"ns sfo{s|dx? h:tf] lghL–;fj{hlgs ;fem]bf/L cflbaf6 k|fKt x'g] /sd
!=!) ljljw cfo !=!)=! ef8fM lhNnf ljsf; ;ldltsf] rn crn ;DkQL k|of]u ug{ lbFbf ef8f jfkt k|fKt x'g] cfo . !=!)=@ w/f}6L hkmt / lkmtf{ k|fKt M s'g} JolQm jf ;:yfn] lhNnf ljsf; ;ldltdf /fv]sf]
w/}f6L lgodfg';f/ hkmt x'Fbf / lhNnf ljsf; ;ldltn] cGo lgsfodf /fv]sf] w/f}6L lkmtf{ x'Fbf k|fKt x'g] cfo .
!=!)=# k]ZsL lkmtf{ M lhNnf ljsf; ;ldltn] s'g} JolQm jf ;:yfnfO{ pknJw u/fPsf] k]ZsL ;DalGwt cfly{s jif{ Joltt eO{;s]kl5 lkmtf{ x'Fbf ;f] jfkt k|fKt x'g] /sd . k]ZsL pknAw u/fPsf] /sd ;f]xL cfly{s jif{ leq} k|fKt ePdf ;DalGwt jh]6 zLif{sd} vr{ 36\g] x'Fbf cfDbfgL tkm{ hgfpg' kb}{g .
!=!)=$ w/f}6LM s'g} JolQm jf ;+:yfn] kl5 lkmtf{ kfpg] u/L lhNnf lasf; ;ldltdf /fv]sf] w/f}6L afktsf] /sd .
!=!)=% cGo cfo M lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ k|fKt x'g] lgwf{l/t zLif{sleq gk/]sf / zLif{solsg x'g g;s]sf cGo ljljw lsl;dsf cfo .
@= jf≈o >f]t M lhNnf ljsf; ;ldltx?n] g]kfn;/sf/jf6 cg'bfg k|fKt ub{5g . cg'bfg ;z{t jf lgz{t b'j} lsl;dsf] x'g] ub{5 . To;}u/L :jb]zL jf ljb]zL ljQLo ;:yfx?jf6 C0f jf cg'bfg k|fKt ub{5g . o:tf] C0f jf cg'bfg gub, j:t'ut jf ;f]em} e'QmfgLsf] ?kdf k|fKt x'G5 . oL ;j} lsl;dsf >f]tnfO{ lhNnf ljsf; ;ldltsf] jfXo >f]tsf]?kdf lnO{G5 . n]vf k|of]hgsfnflu jfXo >f]tsf lzif{sx?sf] jlu{s/0f lgDg cg';f/ ul/Psf] 5 . @=! g]kfn;/sf/ cg'bfg @=!=! ;zt{ cg'bfgM g]kfn;/sf/n] lglZrt If]q / k|of]hgdf vr{÷pkof]u ug]{ u/L pknAw
u/fPsf] Psd'i7 jf If]qut cg'bfg jfkt k|fKt gub jf j:t'ut ;xfotf . @=!=@ lgzt{ cg'bfgM g]kfn;/sf/n] vr{ ug]{ ;DaGwdf ljifout If]q jf lglZrt zt{ ls6fg
gu/L lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ vr{÷pkof]u ug{ pknAw u/fPsf] Psd'i7 jf If]qut cg'bfg jfkt k|fKt gub jf j:t'ut ;xfotf .
@=!=# j:t'utM g]kfn;/sf/n] lglZrt If]q / k|of]hgdf pkof]u ug]{ u/L pknAw u/fPsf] j:t'ut ;xfotfsf] d"No tf]lsPsf]df ;f]xL d"No / d"No gtf]lsPsf]df k|rlnt sfg"g adf]lhd d"Nof°g u/L sfod ul/g] d"No cg';f/ x'g] /sd .
@=!=$ gubM g]kfn;/sf/n] vr{ ug]{ ;DaGwdf ljifout If]q jf lglZrt zt{ ls6fg gu/L lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ vr{ ug{ pknAw u/fPsf] Psd'i7 jf If]qut cg'bfg jfkt k|fKt gub .
@=!=% j:t'ut M g]kfn;/sf/n] ljifout If]q jf lglZrt zt{ ls6fg gu/L lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ pkof]u ug{ pknAw u/fPsf] j:t'ut ;xfotfsf] d"No tf]lsPsf]df ;f]xL d"No / d"No gtf]lsPsf]df k|rlnt sfg"g adf]lhd d"Nof°g u/L sfod ul/g] d"No cg';f/ x'g] /sd .
@=!=^ cGo cg'bfg M
115
@=!=^=! gubM cGo s'g} lsl;dn] k|fKt u/]sf] gub cg'bfg /sd . @=!=^=@ j:t'utM cGo s'g} lsl;dn] k|fKt u/]sf] a:t'ut cg'bfg /sd .
@=@ j}b]lzs cg'bfg M lhNnf ljsf; ;ldltn] a}b]lzs bft[ ;+:yf, JolQm jf lgsfoaf6 cg'bfg jfkt gub, j:t'ut jf
;f]em} e'QmfgL :j?k lhNnf ljsf; ;ldltsf] gfFpdf k|fKt x'g] /sd . @=@=! gubM lhNnf ljsf; ;ldltn] a}b]lzs bft[ ;+:yf, JolQm jf lgsfoaf6 cg'bfg jfkt
k|fKt u/]sf] gub /sd . @=@=@ j:t'utM lhNnf ljsf; ;ldltn] a}b]lzs bft[ ;+:yf JolQm jf lgsfoaf6 k|fKt u/]sf]
j:t'ut ;xof]usf] d"No tf]lsPsf]df ;f]xL d"No / d"No gtf]lsPsf]df k|rlnt sfg"g adf]lhd d"Nof°g u/L sfod ul/g] d"No cg';f/ x'g] /sd .
@=@=# ;f]em} e'QmfgLM lhNnf ljsf; ;ldltn] a}b]lzs bft[ ;+:yf JolQm jf lgsfoaf6 cg'bfg ;xof]u :j?k lhNnf ljsf; ;ldltsf] gfFpdf ;f]em} e'QmfgL ul/lbPsf] /sd .
@=# cGo cg'bfg M lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ s'g} JolQm jf ;:yfaf6 k|fKt gub jf j:t'ut pkxf/, rGbf, cg'bfg jf
;xfotfsf] /sd . @=#=! gubM lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ s'g} JolQm jf ;:yf jf pkef]Qmf ;ldltaf6 k|fKt
gub pkxf/, rGbf, cg'bfg jf ;xfotfsf] /sd . @=#=@ j:t'utM lhNnf ljsf; ;ldltnfO{ s'g} JolQm jf ;:yfaf6 j:t'ut :j?kdf k|fKt pkxf/,
rGbf, cg'bfg jf ;xfotfsf] d"No tf]lsPsf]df ;f]xL d"No / d"No gtf]lsPsf]df k|rlnt sfg"g adf]lhd d"Nof°g u/L sfod ul/g] d"No cg';f/ x'g] /sd .
@=$ cGo lgsf;f -g]kfn ;/sf/_M lhNnf ljsf; ;ldltjf6 ;~rflntx'g] u/L g]kfn;/sf/n] cfof]hgf ljz]ifsfnflu -cfof]hgf tf]s]/_ pknAw u/fPsf] /sd .
@=% C0f @=%=! :jb]zL C0fM lhNnf ljsf; ;ldltn] :jb]zL, ljQLo ;:yf, JolQm jf lgsfoaf6 C0f
lnFbf k|fKt x'g] /sd . @=%=@ ljQLo ;:yf C0fM lhNnf ljsf; ;ldltn] :jb]zL ljQLo ;:yfaf6 C0f lnFbf k|fKt
x'g] /sd . @=%=# cGo C0fM lhNnf ljsf; ;ldltn] :jb]z leqsf ljQLo ;:yf jfx]ssf cGo JolQm jf
lgsfoaf6 C0f lnFbf k|fKt x'g] /sd . @=%=$ ljb]zL C0fM lhNnf ljsf; ;ldltn] ljb]zL ;/sf/, ljQLo ;:yf, JolQm jf lgsfoaf6
C0f lnFbf k|fKt x'g] gub, j:t'ut jf ;f]em} e'QmfgL jfkt lhNnf ljsf; ;ldltsf] gfFpdf k|fKt x'g] /sd .
@=%=% gubM lhNnf ljsf; ;ldltn] ljb]zL ;/sf/, ljQLo ;:yf, JolQm jf lgsfoaf6 C0f lnFbf k|fKt x'g] gub /sd
@=%=^ j:t'utM lhNnf ljsf; ;ldltn] ljb]zL ;/sf/, ljQLo ;:yf, JolQm jf lgsfoaf6 C0f lnFbf k|fKt x'g] j:t'ut ;xfotfsf] d"No tf]lsPsf]df ;f]xL d"No / d"No gtf]lsPsf]df k|rlnt sfg"g adf]lhd d"Nof°g u/L sfod ul/g] d"No cg';f/ x'g] /sd .
@=%=& ;f]em} e'QmfgLM lhNnf ljsf; ;ldltn] ljb]zL ;/sf/, ljQLo ;:yf, JolQm jf lgsfoaf6 C0f :j?k lhNnf ljsf; ;ldltsf] gfFpdf ;f]em} e'QmfgL ePsf] /sd .
@=^ ;fk6L M s'g} JolQm, ;:yf jf lgsfoaf6 lhNnf ljsf; ;ldltn] ;fk6L lnFbf / ;fk6L lbPsf] /sd lkmtf{ x'Fbf k|fKt x'g] /sd .
116
ccgg'';;""rrLL –– ^̂ -lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -v_ ;Fu ;DjlGwt_
llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttssff]] vvrr{{ssff]] jjuuLL{{ss//00ff // JJooffVVooff rfn' vr{
//ssdd
gg++== vvrr{{ zzLLiiff{{ss
jjuuLL{{ss//00ffssff]] ccffwwff// jjff JJooffVVooff 11 ppkkeeff]]uu vvrr{{ 11==0011 ttnnjj 11==0011==11 ttnnjj ssdd{{rrff//LL llggwwff{{ll//tt llggoodd jjddff]]llhhdd eeggff{{ uull//PPssff ssdd{{rrff//LLxx??nn]] ;;]]jjff uu//]] jjffkktt
kkffppgg]] ttnnjj,, ssdd{{rrff//LL ;;++rroossff]]iiff ttyyff jjfflliiff{{ss uu||]]88 jj[[ll44 ttyyff kk||ff]]TT;;ffllxxtt
kk''//::ssff// ;;DDjjGGwwLL vvrr{{ .. 55ff]]66ff]] ccjjllwwssff nnfflluu bb//jjGGbbLL ::jjLLss[[tt eePPssff
kkbbddff ssffdd uu//]] jjffkkttssff]] HHooffnnff vvrr{{,, dd]]xxggttggff // kkffll//>>llddss vvrr{{ ..
;;++llrrtt 33// lljjbbff // lljj//ffddLL lljjbbff,, ;;66[[ff lljjbbff // bbzz}} vvrr{{ jjffkkttssff]] //ssdd.. ccjjllww
ttff]]ssLL ss//ff// ;;]]jjffddff llggoo''QQmm xx''gg]]nn]] kkffppgg]] kkffll//>>llddss .. 11==0011==22 kkbbffllwwssff//LL kkffll//>>llddss ::yyffggLLoo llggssffoossff kkbbffllwwssff//LLnn]] llggooddffgg'';;ff// kkffppgg]] kkffll//>>llddss
;;DDaaGGwwLL //ssdd 11==0011==33 ssdd{{rrff//LL ssNNooff00ff ssff]]iiff ssdd{{rrff//LL ssNNooff00ff ssff]]iiff ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ 11==0011==44 jjLLddff llkk||llddoodd ssdd{{rrff//LLxx??ssff]] jjLLddff llkk||llddoodd jjffkkttssff]] vvrr{{ 11==0022 eeQQff 11==0022==11 ssdd{{rrff//LL eeQQff bb''uu{{dd ::yyffgg eeQQff,, ccllttll//QQmm ;;ddoo eeQQff ccffllbb 11==0022==22 kkbbffllwwssff//LL eeQQff kkbbffllwwssff//LLnn]] kkffppgg]] eeQQff vvrr{{ 11==0022==33 jj}}77ss eeQQff llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttssff]] jj}}77ssddff ;;xxeeffuuLL xx''gg]]nn]] kkffppgg]] jj}}77ss eeQQff 11==0033 ;;??jjff ee||dd00ff vvrr{{ ttyyff bb}}llggss
eeQQff PPss ssffooff{{nnooaaff66 ccssff]]{{ ssffooff{{nnooddff ;;??jjff eePPssff]] jjff bb//jjGGbbLL
ooyyff::yyffggddff //ffvvLL ssffhh ;;??jjff eePPssff]] ssdd{{rrff//LL // llgghhnn]] llggooddffgg'';;ff//
nn}}hhffgg kkffppgg]] kkll//jjff//ssff]] llggwwff{{ll//tt bb//ddff ;;jjff//LL vvrr{{ .. TToo::tt}} xxjjffOO{{
ooffqqff uubbff{{ nnffUUgg]] xxjjffOO{{ pp88ffgg ss//,, ee||dd00ff ;;DDaaGGwwLL aaLLddff vvrr{{ //
gg]]kkffnn;;//ssff//aaff66 ::jjLLss[[tt ee||dd00ff ;;DDaaGGwwLL kkmm''66ss// vvrr{{xx?? // ;;//ssff//LL
ssffddddff ;;??jjff ee}} hhffgg]] ssdd{{rrff//LL jjff JJoollQQmmnn]] kkffppgg]] llggwwff{{ll//tt
bb////]]66ssff]] eeQQff .. 11==0044 kkff]]zzffss kk||xx//LL,, bbddssnn,, ssdd{{rrff//LLxx??nnffOO{{ llbbgg]] kkff]]zzffss vvrr{{ // lljjbb]]zz hhff++bbff,,
kkll//iiffbbnn]] ttff]]ss]]ssff]] kkbbffllwwssff//LL ttyyff ccGGoo ssdd{{rrff//LLssff]] nn''uuff eeQQff 11==0055 vvffBBffGGgg ttyyff ccffxxff// kk||xx//LL,, bbddssnn,, ssdd{{rrff//LLxx??nnffOO{{ llbbOO{{gg]] vvffBBffGGgg ;;''lljjwwffssff]] //ssdd //
hhggffjj// kkzz'' kk++llIIffssff]] ccffxxff// ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ 11==0066 ccff}}iiffllww ppkkrrff// ssdd{{rrff//LLxx??nnffOO{{ llbbgg]] ccff}}iiffllww ppkkrrff// jjffkkttssff]] vvrr{{ //ssdd 11==0077 ;;]]jjff llgglljj[[QQ ;;''lljjwwff ;;]]jjff llggjj[[QQ ssdd{{rrff//LLxx??nnffOO{{ llbbOOgg]] ppkkbbffgg // ccGGoo //ssdd 11==0088 ttffllnndd ssffoo{{qqmmdd vvrr{{ ssdd{{rrff//LLxx??ssff]] jj[[llQQ lljjssff;; // IIffddttffssff]] nnfflluu llbbOOgg]] ttffllnndd,, uuff]]ii77LL,,
ssffoo{{zzffnnff ;;++rrffnngg jjffkkttssff]] vvrr{{ 22 ssffoo{{ ;;++rrffnngg // ;;]]jjff vvrr{{ 22==0011 kkffggLL ttyyff lljjhh''nnLL ddxxzz''nn ssffooff{{nnooddff hh88ffgg eePPssff]] wwff//ff ttyyff lljjhh''nnLL kk||ooff]]uu uu//]] jjffkktt llttgg''{{
kkgg]]{{]]{{ ddxx;;''nn ttyyff hh88ffgg vvrr{{ PPjj++ oo;; ;;DDjjGGwwLL ;;''lljjwwff vvrr{{ 22==0022 ;;++rrff// ddxxzz''''nn 66]]llnnkkmmff]]gg,, 66]]llnnuu||ffdd,, 66««++ssnn,, 66]]nn]]SS;;,, OOGG66//gg]]66ssff]] ddxx;;''nn
vvrr{{,, jj]]ee;;ffOO66 jjffkkttssff]] vvrr{{,, ssDDKKoo""66//,, kkmmooffSS;; kk||ooff]]uu uu//]] jjffkktt
llttgg''{{ kkgg]]{{ ddxxzz''nn // oo::tt}} ccGGoo ;;++rrff// ;;DDjjGGwwLL vvrr{{xx?? PPjj++ oo;;
;;DDjjGGwwLL ;;''lljjwwff vvrr{{
117
22==0033 ssffooff{{nnoo ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ ssffooff{{nnoo ;;DDjjGGwwLL vvrr{{ ccGGtt{{uutt bb]]xxffoossff vvrr{{xx?? kkbb{{55gg MM–– --ss__
llrr77[[LL,, kkff;;{{nn ll66ss66 vvrr{{,, //llhhii66««LL,, llkkmmttLL{{ //ll;;bbssff]] vvrr{{,, ss''ll//oo// vvrr{{
.. --vv__ ;;//ssff//LL ;;""rrggff,, llnnnnffdd,, 77]]SSssff kk66[[ff,, 3366ff3366,, jj99ffjj99 ;;DDjjGGwwLL
;;""rrggff kk||ssffzzggssff]] vvrr{{ .. --uu__ jj}}++ss bb::tt''//,, IIffllttkk""lltt{{ // ccGGoo oo::tt}} ;;]]jjff
vvrr{{ .. --33__ ssffooff{{nnoossff]] bb}}llggss kk||ooff]]uuddff NNooffOOgg]] ssffuuhh,, vvffdd,,
kkmmff//ffdd,, //]]ss88{{ kkmmffOOnn,, ::66]]kknn//,, kkllGGrrËË dd]]ll;;gg hh::ttff dd]]llzzgg //
llooggssff nnfflluu rrffllxxgg]] ccffjjZZooss ccGGoo ;;ffddffggxx??,, ssnndd,, dd;;LL,, kk]]llGG;;nn
ccffllbb hh::ttff ssffooff{{nnoo ;;DDjjGGwwLL ::66]]zzgg//LL ;;ffddffggxx??ssff]] ddff]]nn .. --ªª__
PPss jjiiff{{ eeGGbbff ssdd ll66ssffpp xx''gg]] cc?? ssffooff{{nnoo ddffnn;;ffddffggxx?? // ;;''//IIffffssff
dd]]zzLLgg//LL ccff}}hhff//ssff nnfflluu ccffjjZZooss ;;;;ffggff ;;xxooff]]uuLL ;;ffdduu||LL ccffllbb,, PPss
jjiiff{{ eeGGbbff jj99LL ll66ssffpp xx''gg]] tt// kk||lltt OOssffOO{{ ??==PPss xxhhff// eeGGbbff ssdd
dd""NNoossff cc?? ssffooff{{nnoo ddffnn;;ffddffggxx??ssff]] vvrr{{ .. --rr__ ssffooff{{nnoossff
nnfflluu ccffjjZZooss 55kkffOO{{ssff vvrr{{ .. --55__ kkqqkkllqqssff ttyyff ssffooff{{nnoo
kk||ooff]]uussff kk''::ttss ;;DDjjGGwwLL vvrr{{ ..--hh__ ;;//ssff//LL ;;ffddffgg hh::tt}} uuff88LL,,
dd]]zzLLgg//LL ppkkss//00ff,, eejjgg ccffllbbssff]] jjLLddff vvrr{{ .. --eemm__ ;;//ssff//LL
kk||ooff]]uussff ;;ffddffggssff]] 99''jjffggLL vvrr{{ .. 22==0044 eeff88ff ssffooff{{nnoossff]] nnfflluu eeff88ffddff llnnOOPPssff]] 33//,, hhUUuuff,, uuff]]bbffdd,, dd]]llzzgg,,
;;jjff//LL ;;ffwwgg ttyyff ccGGoo oo::tt}} kk""++hhLLuutt ;;DDkkllQQ kk||ooff]]uu uu//]] jjffkktt ssff]]
eeff88ff vvrr{{ .. kk||dd''vv // ppkkkk||dd''vvssff]] llggllddQQ llnnPPssff]] 33//eeff88ff jjffkkttssff]]
vvrr{{ .. 22==0055 dddd{{tt ttyyff ;;DDeeff// oo;; //ssdd lleeqq ;;ffddffGGoottooff llggoollddtt ??kkddff ssffooff{{nnooddff kk||ooff]]uussff
kk""FFhhLLuutt ;;ffddffggxx??ssff]] dddd{{tt ;;DDeeff// uugg{{ rrffllxxgg]] ;;ffddffgg // HHooffnnff
vvrr{{xx?? kkbb{{55gg .. hh::tt}} ;;jjff//LL ;;ffwwgg,, dd]]llzzgg,, ppkkss//00ff,, kkmmllgg{{rr//,, 33//
ttyyff uuff]]bbffdd ccffllbbssff]] dddd{{tt ;;DDeeff// vvrr{{ kkbb{{55 .. TTff// ;;jjff//LL ;;ffwwgg jjff
dd]]llzzgg//LLssff]] ccffoo"" jj[[ll44 xx''gg]] uu//LL kkmm]]ll//PPssff]] kkff66{{kk""hhff{{ssff]] vvrr{{
kk""FFhhLLuutt vv0088ssff]] ;;DDjjllGGwwtt zzLLiiff{{ssddff //ffVVgg'' kkgg]]{{55 .. 22==0066 OOGGwwgg ttyyff ccGGoo
OOGGwwgg 22==0066==11 ;;jjff//LL OOGGwwgg
--kkbbffllwwssff//LL__ kkbbffllwwssff//LLxx??nnffOO{{ kk||bbffgg uull//PPssff]] ;;jjff//LL ;;''lljjwwffssff nnfflluu eePPssff]]
OOGGwwgg vvrr{{ .. 22==0066==22 ;;jjff//LL OOGGwwgg --ssdd{{rrff//LL__ ssdd{{rrff//LLnn]] ;;''lljjwwff ::jj??kk kkffPPssff]] jjff ssffooff{{nnooddff kk||ooff]]uu uull//PPssff]] ;;jjff//LL
;;ffwwggddff nnffuu]]ssff]] OOGGwwgg vvrr{{ .. 22==0066==33 ccGGoo OOGGwwgg kk||zzff;;ssLLoo ssffoo{{ddff kk||ooff]]uu xx''gg]] ddll§§tt]]nn,, ccGGoo OOGGwwgg vvrr{{ // ;;jj}}
kk||ssff//ssff JJooff66««LLxx?? .. 22==0077 kk//ffddzz{{ ttyyff ccGGoo ;;]]jjff
zz''NNss 22==0077==11 kk//ffddzz{{ zz''NNss kk""FFhhLL++uutt llggddff{{00ff ccGGtt{{uutt ggkk//]]ssff jjff TToo::ttff]] llggddff{{00ff;;FFuu
;;DDaaGGwwLL ggeePPssff ccWWoooogg ccgg'';;GGwwffgg uu//ffPP jjffkkttssff]] vvrr{{,,
lljjzz]]iiff11,, ;;NNnnffxxssff// ccffbbLLssff]] kkffll//>>llddss .. ssffooff{{nnoo eejjgg ;;//;;kkmmffOO{{
uugg]]{{,, kk||ffyyllddss ::jjff::YYoo ;;]]jjffssff]] ;;''lljjwwff,, ;;jjff//LL rrnnffppgg]],, 66]]llnnkkmmff]]gg,,
ÇÇooffSS;;,, ssDDKKoo""66//,, kkmmff]]66ff]]sskkLL dd]]llzzgg hh::ttff ;;ffddffggxx??ssff]] ;;DDeeff//
ccffbbLL ssffoo{{ssff]] ;;]]jjff ss//ff//ddff jjff kk66ss]] ??kkddff kk||ffKKtt uu//]] jjffkktt llbbOO{{gg]]
;;]]jjff zz''NNss .. 22==0077==22 ;;//;;kkmmffOO{{ ttyyff ccGGoo ;;]]jjff
zz''NNss ;;//;;kkmmffOO{{ jjffkkttssff]] vvrr{{ 22==0077==33 ;;88ss jjTTttLL hh88ffgg ;;88ss jjQQLL hh88ffgg jjffkkttssff]] vvrr{{
118
22==0088 lljjlljjww vvrr{{ 22==0088==11 ;;bb::oottff zz''NNss llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddlltt ;;bb::oo eePPssff]] //ffllii66««oo ttyyff ccGGtt//ff{{llii66««oo ;;++33
;;++::yyffnnffOO{{
ssffgg""ggtt llttgg''{{ kkgg]]{{ ;;bb::oottff zz''NNss 22==0088==22 ccffllyy{{ss ;;xxffoottff ::yyffggLLoo ::jjffooQQ zzff;;gg PP]]gg,, @@))%%%% ttyyff ::yyffggLLoo ::jjffooQQ zzff;;gg
llggooddffjjnnLL,, @@))%%^̂ ccgg'';;ff// llbbOO{{gg]] ccffllyy{{ss ;;xxffoottffssff]] //ssdd 22==0088==33 kk''//::ssff// kk''//::ssff// jjffkktt llbbOO{{gg]] //ssddssff]] vvrr{{ 22==0088==44 kkll//iiffbb ;;++rrffnngg vvrr{{ kkll//iiffbb ;;++rrffnngg ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ 22==0088==55 lljjlljjww vvrr{{ oo;; jjhh]]66 //ssdd lleeqq bb]]xxffoossff vvrr{{xx?? kkbb{{55gg MM
--ss__ ::jjLLss[[tt eePPssff ddggff]]//GGhhgg,, kk||bbzz{{gg,, llrrooffkkffgg // eeff]]hhxx??
;;DDjjGGwwLL vvrr{{ .. --vv__ kk||llttllggllww dd0088nnssff]] ::jjffuutt vvrr{{ // ccllttllyy ;;TTssff//
vvrr{{ .. --uu__ kkjj{{ kk''hhff ccffhhff vvrr{{ .. --33__ lljjbb]]zz ee||dd00ffssff]] ::jjLLss[[tt ee}}kk//LL
vvrr{{ .. --ªª__ ccGGoo ss''gg}} vvrr{{ zzLLiiff{{ssddff ggkk//]]ssff]] lljjlljjww vvrr{{ .. 33 ccgg''bbffgg 33==0011 ;;xxssff//LL ;;++::yyff ÷÷ JJoojj;;ffllooss
;;++33 ;;::yyffnnffOO{{ ccgg''bbffgg ;;xxssff//LL ;;++::yyff ttyyff JJoojj;;ffooLL ;;++33 ;;::yyffnnffOO{{ llbbOOgg]] ;;++rrffnngg ccgg''bbffgg
;;DDjjGGwwLL vvrr{{ .. 33==0022 ::yyffggLLoo llggssffoo llggzztt{{
ccgg''bbffgg ::yyffggLLoo llggssffoo ccffkkmm}}nn]] rroogg uugg]]{{ ssffoo{{qqmmddssff nnfflluu llbbOOgg]]
rrffnn'' ccgg''bbffgg .. 33==0022==0011 gguu//kkffllnnssff÷÷uuffppFF lljjssff;;
;;llddlltt ccgg''bbffgg gg==kkff==÷÷uuff==lljj==;;== nnffOO{{ llbbgg]] ccgg''bbffgg jjffkkttssff]] ;;++rrffnngg ;;DDaaGGwwLL
vvrr{{ //ssdd 33==0022==0022 ppkkeeff]]QQmmff ;;llddlltt ccgg''bbffgg ppkkeeff]]QQmmff ;;llddllttnnffOO{{ llbbgg]] ccgg''bbffgg jjffkkttssff]] ;;++rrffnngg ;;DDaaGGwwLL
vvrr{{ //ssdd 33==0022==0033 uu//;;//ssff//LL ;;++::yyff÷÷SSnnaa
ccgg''bbffgg uu}}// ;;//ssff//LL ;;++::yyff // SSnnjjxx??nnffOO{{ llbbgg]] ccgg''bbffgg jjffkkttssff]] ;;++rrffnngg
;;DDaaGGwwLL vvrr{{ //ssdd 33==0033 ;;ffddffllhhss ;;]]jjff –– llggzztt{{
ccgg''bbffgg ;;ffddffllhhss ;;++::yyff÷÷llggssffoo ccffkkmm}}nn]] rroogg uugg]]{{ ssffoo{{qqmmddssff nnfflluu
llbbOOgg]] rrffnn'' ccgg''bbffgg .. 33==0033==0011 llzzIIffff IIff]]qq ccgg''bbffgg llzzIIff00ff ;;++::yyffxx??nnffOO{{ llbbgg]] ;;++rrffnngg ccgg''bbffgg ;;xxffoottff //ssdd 33==0033==0022 ::jjff::YYoo ccgg''bbffgg ::jjff::YYoo ;;++::yyffxx??,, cc::kkttffnnxx??nnffOO{{ llbbOOgg]] ;;++rrffnngg ccgg''bbffgg
;;DDaaGGwwLL vvrr{{ //ssdd 33==0033==0033 ccGGoo ;;ffddffllhhss IIff]]qq
ccgg''bbffgg ccGGoo ;;ffddffllhhss IIff]]qq ;;DDaaGGwwLL ;;++33 ;;++::yyffxx??nnffOO{{ llbbOOgg]] ;;++rrffnngg
ccgg''bbffgg //ssdd 33==0044 ;;ffddffllhhss ;;''//IIffff ccgg''bbffgg hh]]ii77 ggffuull//ss,, cc;;xxffoo lljjwwjjff,, cckkffËË jjff //ffHHoonn]] bbffllooTTjj JJooxxff]]gg]]{{
llgg00ff{{oo uu//]]ssff]] JJoollQQmmnnffOO{{ kk||bbffgg uull//gg]] ccffllyy{{ss ;;xxffoottff jjff
ccgg''bbffgg //ssdd .. 33==0055 ;;ffddffllhhss ;;++::yyff –– ;;zztt{{
ccgg''bbffgg llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttssff]] ttkkmm{{aaff66 ttff]]llssPPssff]] ssffoo{{qqmmdd ;;~~rrffnngg uugg{{
;;ffddffllhhss ;;++::yyffnnffOO{{ llbbgg]] rrffnn'' ccgg''bbffgg .. 33==0066 ::yyffggLLoo llggssffoo––;;zztt{{
ccgg''bbffgg ::yyffggLLoo llggssffoonnffOO{{ ttff]]llssPPssff]] ssffoo{{ uugg{{ kk||bbffgg uull//gg]] rrffnn'' vvrr{{
;;DDaallGGww //ssdd .. 33..0077 55ffqqjj[[QQLL llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttnn]] lljjBBffnnoo,, ddxxfflljjBBffnnoo,, lljjZZjj lljjBBffnnooddff ccWWoooogg
uugg]]{{ lljjBBffyyLL{{nnffOO{{ llbbgg]] ccgg''bbffgg //ssdd .. 44 ;;]]jjff ttyyff ppTTkkffbbgg vvrr{{ 44==0011 ppTTkkffbbgg ;;ffdduu||LL ;;]]]]jjff ssRRrrff kkbbffyy{{ ttyyff ccGGoo ddffnn;;ffddffgg ccffllbb vvll//bb uu//LL TToo;;ddff yykk eePPssff]]
>>dd ttyyff ppTTkkffbbgg;;++uu ;;DDjjllGGwwtt ccGGoo vvrr{{ ;;dd]]tt kk||TTooIIff ??kkddff
;;ddffjj]]zz ee}} ppTTkkffllbbtt jjff kk||ffKKtt ;;ffddffgg kkll55 lljjqqmmLL lljjtt//00ff uubbff{{ gguubb
kk||ffKKtt xx''gg]] vvffnnssff ;;ffddffggssff]] dd""NNoo hh::tt}} MM llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttnn]]
119
;;++rrffnngg uugg]]{{ ccffoodd""nnss ssffoo{{qqmmddssff nnfflluu rrffllxxgg]] ppTTkkffbbgg
;;ffdduu||LL ttyyff ;;]]]]jjff kk||ffKKtt uubbff{{ nnffUUgg]] vvrr{{ ..
44==0022 ccff}}iiffllww oo;; vvrr{{ zzLLiiff{{ssddff cc::kkttffnn,, kk||ffyyllddss ::jjff::YYoo ss]]GGbb||,, ccffoo''jj]]{{bb
ccff}}iiffwwffnnoo ccffbbLL hh::ttff llggssffooaaff66 kk||bbffgg uull//gg]] jjff lljj//ffddLLssff]]
ppkkrrff//ddff kk||ooff]]uu xx''gg]] ccff}}iiffllww vv//LLbb ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ kkbb{{55 .. 44==0033 kk''::ttss ttyyff ;;ffdduu||LL oo;; vvrr{{ zzLLiiff{{ss ccGGttuu{{tt ;;ffjj{{hhllggss lljjBBffnnoonn]] llggzz''NNss ??kkddff lljjtt//00ff
uugg]]{{ kkff77\\oo kk''::ttss,, vv]]nnss''bb ttyyff zz}}llIIffss ;;ffdduu||LL,, ;;ffjj{{hhllggss kk''::ttssffnnoo
kk||ooff]]hhggssff]] nnfflluu vvll//bb eePPssff]] kk''::ttssssff]] vvrr{{
kkbb{{55 .. 44==0044 ssffoo{{qqmmdd vvrr{{ oo;; ccGGttuu{{tt ;;ffjj{{hhllggss uuff]]ii77LL,, ;;ffjj{{hhllggss ??kkddff llbbOOgg]] ccffoo ccffhh{{gg,,
;;LLkk lljjssff;; ;;zzllQQmmss//00ff,, rr]]ttggff hhffuu//00ff hh::ttff ttffllnndd ;;++rrffnngg vvrr{{,,
rr]]ttggffdd""nnss ;;""rrggff ttyyff lljj11ffkkgg vvrr{{,, ;;]]jjffuu||ffxxLL jjuu{{nnffOO{{ ;;]]jjff llbbbbff
nnffUUgg]] >>ff]]tt JJoollQQmmssff]] eeQQff,, //ffHHooaaff66 ;;~~rrffllnnttdd77 ddllGGbb//xx??ssff]]
kk''hhff kkff77 oo11 hhkk ccffllbb ssffddssff]] nnfflluu nnffUUgg]] vvrr{{ hh::ttff vvrr{{xx??
kkbb{{55gg\\ .. 44==0055 ssffoo{{qqmmdd ee||dd00ff vvrr{{ 44==0055==11 ssffoo{{qqmmdd ee||dd00ff
vvrr{{--kkbbffllwwssff//LL__ ;;//ssff//LL ssffddssff]] ll;;nnll;;nnffddff ee||dd00ff uugg''{{ kkbbff{{ jjff ssffoo{{qqmmdd
ssffooff{{GGjjooggssff]] ll;;nnll;;nnffddff kkbbffllwwssff//LLxx?? ssffddddff vvll66bbff nnffUUgg]]]]
ee||dd00ff ttyyff bb}}llggss eeQQff
vvrr{{ .. 44==0055==22 ssffoo{{qqmmdd ee||dd00ff vvrr{{
--ssdd{{rrff//LL__ ;;//ssff//LL ssffddssff]] ll;;nnll;;nnffddff ee||dd00ff uugg''{{ kkbbff{{ jjff ssffoo{{qqmmdd
ssffooff{{GGjjooggssff]] ll;;nnll;;nnffddff ssdd{{rrff//LLxx?? ssffddddff vvll66bbff nnffUUgg]]]] ee||dd00ff
ttyyff bb}}llggss eeQQff
vvrr{{ .. 44==0066 llgglldd{{tt ;;ffjj{{hhllggss ;;DDkkllQQssff]]
;;++eeff// oo;; ccGGttuu{{tt llggddff{{00ff ee}} ;;ss]]ssff ;;ffjj{{hhllggss ;;DDkkllQQ hh::tt}} ;;88ss,, kk''nn,,
ggxx//,, lljjBB''tt uu[[xx,, eejjgg ccffllbbssff]] llggoollddtt dddd{{tt ;;DDeeff// vvrr{{ ttyyff TToo::ttff
;;DDkkllQQssff]] jjLLddff vvrr{{ ;;dd]]tt kkbb{{55 .. 99==0011 ee}}kk//LL ccffppgg]] jjhh]]66 tthh''{{ddff uubbff{{ llss66ffggLL;;ffyy vvrr{{ zzLLiiff{{ss ttff]]SSgg ;;DDeejj ggeePPssff rrffnn''
vvrr{{xx?? ;;DDaaGGwwLL //ssddxx?? aahh]]66 tthh''{{ddff kk||ooff]]hhggssff nnfflluu ddffqq}} oo;;
zzLLiiff{{ssddff kk||::ttffjj uugg{{ ;;llssgg]]55 .. TTff// vvrr{{ uubbff{{ jjff++88kkmmff++88 uu//LL
;;DDjjllGGwwtt vvrr{{ zzLLiiff{{ss ccGGttuu{{tt gg}} kkff//LL vvrr{{ uugg''{{ kkbb{{55 .. ooff]] vvrr{{
zzLLiiff{{ssaaff66 vvrr{{ uugg]]{{ uu//LL ccllVVttooff//LL jjff llggssff;;ff llbbgg jjff vvrr{{ uugg{{
llddNNbb}}gg .. 1111 JJooffhh ee''QQmmffggLL 1111==0011 ccffGGttll//ss CC00ffssff]] JJooffhh
ee''QQmmffggLL oo;; ccGGttuu{{tt ccffGGttll//ss CC00ffssff]] JJooffhh ee''QQmmffggLL ;;DDaaGGwwLL vvrr{{
kkbb{{55 .. 1111==0022 jjffXXoo CC00ffssff]] JJooffhh
ee''QQmmffggLL oo;; ccGGttuu{{tt jj}}bb]]llzzss CC00ffssff]] JJooffhh ee''QQmmffggLL ;;DDaaGGwwLL vvrr{{
kkbb{{55 .. 1122 llkkmmttff{{ vvrr{{ 1122==0011 llkkmmttff{{ vvrr{{ ::yyffggLLoo llggssffoonn]] llkkmmttff{{ uugg''{{ kkgg]]{{ ss//,, ddffnnkkff]]tt,, bb0088 hh//LLjjffggff //
ccGGoo llkkmmttff{{ vvrr{{xx?? kkbb{{55gg\\ ..
120
kk""hhLLuutt vvrr{{
55 kk++""""hhLL 66««ffGG;;kkmm// vvrr{{ 55==0011 hhUUuuff vvll//bb hhUUuuff vv//LLbb // ccllwwuu||xx00ff ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ // ;;ff]] jjffkkttssff]] dd''ccffAAhhff ttyyff
ss//xx?? .. 55==0022 eejjgg vvll//bb ttooff//LL eejjgg // TToo;;nn]] rrrr]]{{ssff]] hhUUuuff ;;dd]]tt kk||ffKKtt uubbff{{ nnffUUgg]] vvrr{{ //
;;ff]] jjffkkttssff]] dd''ccffAAhhff // ss//xx?? .. tt// ggooffFF eejjgg llggddff{{00ffssff]] vvrr{{ oo;;ddff
;;ddffjj]]zz xx''bb}}gg .. 66 kk""FFhhLL llggddff{{00ff vvrr{{ 66==0011 kkmmllgg{{rr// llkkmmSSrr;;{{ ;;//ssff//LL ssffooff{{nnoossff]] kk||ooff]]hhggssff]] nnfflluu vv//LLbb eePPssff]] kkmmllgg{{rr//
llkkmmSSrr;;{{xx??ssff]] ddff]]nn // oo;; ;;DDaaGGwwLL 99''jjffggLL eeff88ff,, aaLLddff,, ss//,,
eeGG;;ff// ccffllbb vvrr{{ .. 66==0022 ;;jjff//LL ;;ffwwgg ;;jjff//LLssff ;;ffwwggxx?? --hh::tt}} xxjjffOO{{hhxxffhh,, xx]]llnnssKK66//,, hhLLkk,, ddff]]66//ssff//,,
aa;;,, 66««ss,, ddff]]66// ;;ffOO{{ssnn,, ::ss""66//,, ;;ffOOssnn,, 99''jjffggLL ;;DDaaGGwwLL ssffdd
uugg]]{{ 66\\ooffSS66//,, uuff88ff ttffGGgg]] hhggffjj//xx??MM jjoonn,, // 33ff]]88ff ccffllbb__ ssff]]
ddff]]nn .. ;;jjff//LL ;;ffwwggssff]] OOllGGhhgg gg}} aabbnnLL dddd{{tt uu//]]ddff ;;ff]] ssff]] ddff]]nn
// ;;jjff//LL ;;ffwwgg jjff OOllGGhhgg lleemmssffppFFbbff nnffuu]]ssff]] eeff88ff ee//ff}}66,, ss//,,
eeGG;;ff// aaLLddff ccffllbb vvrr{{xx?? .. 66==0033 dd]]ll;;gg//LL ccff}}hhff// ttyyff ccGGoo
ppkkss//00ff lljjlleeGGgg llssll;;ddssff eeff//LL dd]]llzzggxx??,, vv]]ttLL ;;DDaaGGwwLL dd]]llzzgg //
ccff}}hhff//xx??,, 66ooffSS66//,, --99''jjffggLLssff]] ssffddddff kk||ooff]]uu xx''gg]] jjffxx]]ss__
hh]]gg]]//]]66//,, 66««ffGG;;kkmm//dd//,, ssff//vvffggffssff]] ;;ffddffgg,, llggddff{{00ff ;;DDaaGGwwLL
dd]]llzzgg,, ;;++rrff//ssff ;;ffddffgg,, jj}}11ffllggss ooGGqq // ;;ffddffgg,, ggffkk ttyyff ttff}}nnssff]]
;;ffddffgg,, tt::jjLL// llvvRRgg]] ;;ffddffgg,, kk||fflljjllwwss 88««ffÇÇ66LL·· ;;DDaaGGwwLL ;;ffddffgg,,
ssffooff{{nnoo dd]]llzzgg // ccff}}hhff//xx?? hh::tt}} 66ffOOkk//ffOO{{66//,, llddllddccff]]uu||ffkkmm,,
ssDDKKoo""66//,, llkk||GG66// ccffllbb dd]]llzzgg // ccff}}hhff//ssff]] dd""NNoo .. ;;ffyy}} oo::ttff
dd]]llzzgg ccff}}hhff//xx??ssff]] dd''VVoo eeffuu gg}} aabbnnLL dddd{{tt uugg''{{ kk//]]ddff ;;ff]] ssff]]
vvrr{{ .. ooLL ;;aassff]] nnllffuu ccffjjZZooss eeff88ff ee//ff}}66,, zz''NNss,, ss// aaLLddff ccffllbb
vvrr{{xx?? .. 66==0044 eejjgg llggddff{{00ff oo;; ccGGttuu{{tt eejjgg,, uuff]]77,, 66xx//ff llggddff{{00ff uugg{{ nnffUUgg]] ;;aa}} vvrr{{xx??
kkbb{{55gg\\\\ .. 66==0055 ;;ffjj{{hhllggss llggddff{{00ff vvrr{{ oo;; //ssdd lleeqq eejjgg jjffxx]]ssssff ccGGoo ;;DDkk""00ff{{ llggddff{{00ff // kk""FFhhLLuutt
;;''wwff// ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ kkbb{{55gg\\ .. hh::tt}} //ffhhddffuu{{,, ;;88ss,, kk''nn,, //ff]]kkjj]],,
xxjjffOO{{ dd}}bbffgg,, ;;++rrff//,, lljjBB''tt,, kkffggLL,, ggxx//,, jjgg,, vvffggLL ;;DDaaGGwwLL
ccffooff]]hhggff,, ccffllbbssff]] vvrr{{ .. ;;ffyy}} llggddff{{00ff ;;DDaaGGwwLL nnffuutt,, llggddff{{00ff
ssffoo{{;;FFuu kk||TTooIIff ;;DDaaGGwwLL OOGGwwgg vvrr{{ // gg;;{{//LL llggddff{{00ff //
jj[[IIffff//ff]]kk00ff hh::ttff vvrr{{ kkllgg kkbb{{55gg\\ .. 66==0066 kk++""hhLLuutt ;;''wwff// vvrr{{ oo;; ccGGttuu{{tt ee}}//xx]]ssff]] eejjgg jjff kk""FFhhLLuutt ;;++//rrggffssff]] ccffoo'' yykk xx''gg]]
uu//LL uull//gg]] vvrr{{xx?? kkbb{{55gg\\ .. tt// ;;++//rrggffssff]] IIffddttff yykk uugg]]{{ jjff eePPssff]]
ccffssff// jjff nnDDaaffOO{{ yykk uugg{{ nnffUUgg]] vvrr{{ eejjgg ;;DDaaGGwwLL eePP ^̂==))$$ //
kk""FFhhLLuutt llggddff{{00ff ;;DDaaGGwwLL eePP ^̂==))%% ddff ;;ddffjj]]zz uugg''{{ kkbb{{55 .. 66==0077 ccWWoooogg ttyyff kk""hhLLuutt
kk||fflljjllwwss kk//ffddzz{{ ;;]]jjff vvrr{{ oo;; ccGGttuu{{tt ;;DDeeffJJoottff ccWWoooogg vvrr{{,, ;;jj]]{{IIff00ff,, ll88hhffOOgg,, 88««OO··
vvrr{{,, ccGGjj]]iiff00ff ppTTvvgggg // ccgg'';;GGwwffgg ;;DDaaGGwwLL vvrr{{,, llggddff{{00ff
ssffoo{{ssff]] ;;''kkll//jj]]IIff00ff uugg]]{{ ssffddssff]] kk||fflljjllwwss kk//ffddzz{{ ;;]]jjff ;;DDaaGGwwLL
vvrr{{xx?? kkbb{{55 .. 77 nnuuffggLL 77==0011 zz]]oo// nnuuffggLL llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttnn]] jj}}++ss jjff ccGGoo ;;++::yyffddff uu//]]ssff]] zz]]oo// nnuuffggLL
121
77==0022 CC00ff nnuuffggLL llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttnn]] jj}}++ss jjff ccGGoo ;;++::yyffddff uu//]]ssff]] CC00ff nnuuffggLL 88 kk""hhLLuutt ccgg''bbffgg 88==0011 ;;xxssff//LL ;;++::yyff ttyyff JJoojj;;ffooLL
;;++33 ;;::yyffnnffOO{{ ccgg''bbffgg ;;xxssff//LL ;;++::yyff ttyyff JJoojj;;ffooLL ;;++33 ;;::yyffnnffOO{{ llbbOOgg]] kk""FFhhLLuutt
ccgg''bbffgg ;;DDjjGGwwLL vvrr{{xx?? kkbb{{55gg\\ .. 88==0022 ::yyffggLLoo llggssffoonnffOO{{
llggzztt{{ ccgg''bbffgg ::yyffggLLoo llggssffoo ccffkkmm}}nn]] rroogg uugg]]{{ ssffoo{{qqmmddssff nnfflluu llbbOOgg]]
rrffnn'' ccgg''bbffgg .. 88==0022==0011 gguu//kkffllnnssff÷÷uuffppFF lljjssff;;
;;llddlltt ccgg''bbffgg gg==kkff==÷÷uuff==lljj==;;== nnffOO{{ llbbgg]] ccgg''bbffgg jjffkkttssff]] kk""FFhhLLuutt
;;DDaaGGwwLL vvrr{{ //ssdd 88==0022==0022 ppkkeeff]]QQmmff ;;llddlltt ccgg''bbffgg ppkkeeff]]QQff ;;llddllttnnffOO{{ llbbgg]] ccgg''bbffgg jjffkkttssff]] kk""FFhhLLuutt ;;DDaaGGwwLL
vvrr{{ //ssdd 88==0022==0033 uu}}//;;//ssff//LL ;;++::yyff÷÷SSnnaa
ccgg''bbffgg uu}}// ;;//ssff//LL ;;++::yyff // ||SSnnjjxx??nnffOO{{ llbbgg]] ccgg''bbffgg jjffkkttssff]] kk""FFhhLLuutt
;;DDaaGGwwLL vvrr{{ //ssdd 88==0033 ;;ffddffllhhss ;;]]jjff –– llggzztt{{
ccgg''bbffgg ;;ffddffllhhss ;;++::yyff÷÷llggssffoo ccffkkmm}}nn]] rroogg uugg]]{{ ssffoo{{qqmmddssff nnfflluu
llbbOOgg]] rrffnn'' ccgg''bbffgg .. 88==0033==0011 llzzIIffff IIff]]qq ccgg''bbffgg llzzIIff00ff ;;++::yyffxx??nnffOO{{ llbbgg]] kk""FFhhLLuutt ccgg''bbffgg ;;xxffoottff //ssdd 88==0033==0022 ::jjff::YYoo ccgg''bbffgg ::jjff::YYoo ;;++::yyffxx??,, cc::kkttffnnxx??nnffOO{{ llbbOOgg]] kk""FFhhLLuutt ccgg''bbffgg
;;DDaaGGwwLL vvrr{{ 88==0033==0033 ccGGoo ;;ffddffllhhss IIff]]qq
ccgg''bbffgg ccGGoo ;;ffddffllhhss IIff]]qq ;;DDaaGGwwLL ;;++33 ;;++::yyffxx??nnffOO{{ llbbOOgg]]
kk""FFhhLLuutt ccgg''bbffgg //ssdd 88==0055 ;;ffddffllhhss ;;++::yyff –– ;;zztt{{
ccgg''bbffgg llhhNNnnff lljjssff;; ;;llddllttssff]] ttkkmm{{aaff66 ttff]]llssPPssff]] ssffoo{{qqmmdd ;;~~rrffnngg uugg{{
;;ffddffllhhss ;;++::yyffnnffOO{{ llbbgg]] rrffnn'' ccgg''bbffgg .. 88==0066 ::yyffggLLoo llggssffoo–– ;;zztt{{
ccgg''bbffgg ::yyffggLLoo llggssffoonnffOO{{ ttff]]llssPPssff]] ssffoo{{ uugg{{ kk||bbffgg uull//gg]] kk""FFllhhuutt
vvrr{{ ;;DDaallGGww //ssdd .. 99==0022 ee}}kk//LL ccffppgg]] jjhh]]66 tthh''{{ddff uubbff{{ llss66ffggLL;;ffyy vvrr{{ zzLLiiff{{ss ttff]]SSgg ;;DDeejj ggeePPssff
kk""FFhhLLuutt vvrr{{xx?? ;;DDaaGGwwLL //ssddxx?? aahh]]66 tthh''{{ddff kk||ooff]]hhggssff nnfflluu
ddffqq}} oo;; zzLLiiff{{ssddff kk||::ttffjj uugg{{ ;;llssgg]]55 .. TTff// vvrr{{ uubbff{{ jjffFF88kkmmffFF88
uu//LL ;;DDjjllGGwwtt vvrr{{ zzLLiiff{{ss ccGGttuu{{tt gg}} kkff//LL vvrr{{ uugg''{{ kkbb{{55 .. ooff]]
vvrr{{ zzLLiiff{{ssaaff66 vvrr{{ uugg]]{{ uu//LL ccllVVttooff//LL jjff llggssff;;ff llbbgg jjff vvrr{{ uugg{{
llddNNbb}}gg .. 1100 ;;ffjjff ee''QQmmffggLL 1100==0011 ccffGGttll//ss CC00ffssff]] ;;ffjjff
ee''QQmmffggLL oo;; ccGGttuu{{tt ccffGGttll//ss CC00ffssff]] ;;ffFFjjff ee''QQmmffggLL ;;DDaaGGwwLL vvrr{{
kkbb{{55 .. 1100==0022 jjffXXoo CC00ffssff]] ;;ffjjff
ee''QQmmffggLL oo;; ccGGttuu{{tt jj}}bb]]llzzss CC00ffssff]] ;;ffFFjjff ee''QQmmggLL ;;DDaaGGwwLL vvrr{{ kkbb{{55
..
122
cg';"rL –& - lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -u_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -u_ ;Fu ;DjlGwt_
If]qut ah]6 ljlgof]hg
lhNnf ;+s]t
If]qut ;+s]t
gfd sfo{qmd ;+s]t
s}lkmot
01 :yfgLo lgsfo ;fwf/0f k|zf;g
XXXX sfo{qmd ;+s]t $ c+ssf] sfod ug]{
02 pBf]u, jg tyf jftfj/0f XXXX
03 s[lif tyf ;xsf/L XXXX
04 k"jf{wf/ ljsf; XXXX
05 lzIff tyf v]ns'b XXXX
06 :jf:Yo XXXX
07 ;fFjf tyf Aofh e'QmfgL XXXX
08 cGo XXXX
123
cg';"rL –* -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -3_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -3_ ;Fu ;DjlGwt_
lhNnfsf] ;+s]t gDa/
)! tfKn]h'Ë, )@ kfFry/, )# Onfd, )$ emfkf, )% ;v'jf;ef, )^ t]x|y'd, )& ef]hk'/, )* wgs'6f, )( ;'g;/L,
!) df]/Ë, !! ;f]n'v'Da', !@ vf]6fË, !# pbok'/, !$ cf]vN9'Ëf, !% ;Kt/L, !^ l;/fxf, !& wg'iff, !* dxf]Q/L,
!( ;nf{xL, @) l;Gw'nL, @! /fd]5fk, @@ bf]nvf, @# l;Gw'kfNrf]s, @$ /;'jf, @% wflbË, @^ g'jfsf]6, @&
sf7df08f}, @* nlntk'/, @( eQmk'/, #) sfe|]knfGrf]s, #! dsjfgk'/, #@ /f}tx6, ## jf/f, #$ k;f{, #%
lrtjg, #^ gjnk/f;L, #& ?kGb]xL, #* slkna:t', #( cwf{vfrL, $) kfNkf, $! u'NdL, $@ :ofªhf, $#
tgx', $$ uf]/vf, $% dgfË, $^ ndh'Ë, $& sf:sL, $* kj{t, $( jfUn'Ë, %) DofUbL, %! d':tfª, %@ d'u',
%# 8f]Nkf, %$ x'Dnf, %% h'Dnf, %^ sflnsf]6, %& ?s'd, %* /f]Nkf, %( Ko"7fg, ^) bfª, ^! ;Nofg, ^@ afFs],
^# jlb{of, ^$ ;'v]{t, ^% hfh/sf]6, ^^ b}n]v, ^& s}nfnL, ^* 8f]6L, ^( c5fd, &) jfh'/f, &! aemfË, &@
bfr'{nf, &# j}t8L, &$ 88]Nw'/f / &% sGrgk'/ x'g]5 .
124
cg';"rL – ( -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -u_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -ª_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -ª_ ;Fu ;DjlGwt_ /l;b gDa/=====
================================== sfof{no cfDbfgL /l;b
ldlt M–
ljj/0f vf=kf=g+=
/sd
afkt -!_
cfDbfgL ;°]t gDa/ -@_
?k}of“ -#_
k};f -$_
hDdf
cIf/]kL
/sd a'emfpg]sf] ;xL /sd a'em\g]sf] ;xL b|i6JoM -!_ :yfgLo lgsfon] /sd k|fKt ubf{ /sd a'emfpg]nfO{ of] e/kfO{ lbg'kg]{5 . -@_ of] /l;bsf] k|To]s gDa/sf] b'O{ k|lt agfO{ sfj{g /fv]/ /l;b sf6\g'k5{ . klxnf] k|lt /sd
a'emfpg]nfO{ lbg'k5{ . bf]>f] k|ltsf] cfwf/df cfDbfgL n]h/df kf]li6ª ug'{k5{ . -#_ 5fk]sf] /l;b lhG;L vftfdf /l;b gDa/ ;d]t b]lvg] u/L bflvnf ug'{k5{ . -$_ lhG;L vftfaf6 /l;bsf] gDa/ pNn]v u/L /l;b a'em\g]sf] b:tvt u/fO{ lhDdf lbg'k5{ . -%_ /l;b /2 ug'{kg]{ ePdf ;f] /2 u/L ;f] /l;bsf] b'j} k|lt /l;bKof8df g} ;+nUg
x'g'k5{ .
125
cg';"rL – !) -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -3_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -r_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -r_ ;Fu ;DjlGwt_ ================== sfof{no b}lgs cfo zLif{sut s/ ;+sng vftf
kfgf g+= ==== ldlt /l;b
g+= cfo
juL{s/0f 5"6 /sd
¿= v"b lan /sd ¿=
hl/jfgf ¿=
s"n lan /sd ¿=
b|i6JoM -!_ of] vftf b}lgs ?kdf eg'{kb{5 . -@_ cfo juL{s/0fdf cfosf] d"n zLif{s n]Vg'k5{ . h:t} gu/kflnsfn] jxfn lj6f}/Ldf ln+bf !=!
:yfgLo s/ n]Vg' kb{5 .
126
cg';"rL – !! -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -ª_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -5_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -5_ ;Fu ;DjlGwt_ ================= sfof{no
nutL cfo vftf -cfotkm{sf] JolQmut vftf_
kfgf g+===== s/bftfsf] ljj/0f
s/bftfsf] gfdM– 7]ufgfM– kmf]g gDa/M– s/÷cfo zLif{sM– cf=j= ltg'{kg]{ /sd s/÷cfo ;DaGwL cGo ljj/0fM– ====================== ====================== ====================== ====================== ====================== ======================
c;"nL ljj/0f
cfosf] ljj/0f a}+s bflvnf
l;=g+=
cfDbfgL
ldlt /sd a}+s vftf g+=
bflvnf ldlt af“sL
/l;b g+=
gub cGo hDdf
! @ # $ % ^ & * (
b|i6JoM– of] kmf/fd s/bftfsf] s/ bfloTj s] 5 egL olsg ug{ ;3fp k'¥ofpg] x'“bf Ps s/ zLif{ssf nflu Ps kfgf 5'6\ofpg' pko'Qm x'G5 .
127
cg';"rL – !@
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -r_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -h_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -h_ ;Fu ;DjlGwt_
================== gu/kflnsf b}lgs s/ k|flKt -lgoGq0f_ vftf
kfgf g+= ====
sfpG6/ g+= ldlt sfpG6/ /l;b k|of]u -;+Vof / gDa/_ s"n /l;b ab/ /l;b s"n ab/
/l;b sfpG6/ s/
clws[tsf]
sd{rf/Lsf] gfd
j8f g+= j8f g+= j8f g+= j8f g+= =========
k|of]u ;+Vof
gDa/ ;+Vof / gDa/
sd{rf/Lsf] ;xL
;xL
b|i6JoM of] vftf b}lgs ?kdf eg'{k5{ .
128
cg';"rL – !# -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -em_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no j8fut s/ ;+sng vftf
kfgf g+= ==== cfo zLif{s g+=
/l;b g+=
/sd j8f ! j8f @
j8f #
j8f $
j8f %
j8f ^
j8f ===
=
j8f ====
j8f ====
j8f ====
j8f ====
s}lkmot
129
cg';"rL – !$
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -5_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -`_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08
-em_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no cf=j= ==============
cfGtl/s ;|f]tsf] nutL c;'nL ljj/0f
l;=g+=
zLif{s÷pk– cfo zLif{s c;'n x'g' kg]{
ldGxf÷s§f hDdf c;'n ah]6 cg'dfg
c;'nL a}+s bflvnf
c;'n x'g af“sL
zLif{s gDa/
-nut_ x'g'kg]{ gub df}Hbft
nfut gub
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@
!
@ # $ %
nufgLtkm{ Joj;fo s/ 3/w'/L s/ jxfn s/
hDdf
!
@ # $
rfn"tkm{
hDdf
s"n hDdf
of] ljj/0f ebf{ Wofg lbg'kg]{ s'/fx? -!_ :yfgLo lgsfon] c;'n ug'{kg]{ sltko /sd nut /fVg'kg]{ vfnsf 5g\ . To:tf] nutL /sddWo] slt c;'n eof], slt af“sL 5
eg]/ hfgsf/L lng' ljleGg b[li6af6 cfjZos x'G5 . To;}n] o;df k'/fgf] nut / rfn" jif{ -h'g cf=j=sf] ljj/0f agfOPsf] xf] ;f] jif{_ sf] sf/f]af/ 5'l§g] u/L b'O{ v08 agfOPsf] xf] .
-@_ rfn" jif{ dxn !) df n]lvPsf] /sd csf]{ jif{ dxn $ df n]Vg' kg]{ x'G5 . -#_ nuttkm{ dxn & cl3Nnf] jif{sf] ePsfn] eg'{ kb}{g . -$_ of] ;xfos cfly{s ljj/0f ;/x x'G5 t/ clGtd n]vfk/LIf0f k|ltj]bg ;fy clgjfo{ ?kdf ;dfj]z x'g' cfjZos 5 . -%_ d"n cfly{s ljj/0fdf h;sf] b:tvt 5 o;df klg ;f]xL cg';f/ b:tvt x'g'kb{5 .
130
cg';"rL – !% -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -h_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -6_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -`_ ;Fu ;DjlGwt_ ================== sfof{no
b}lgs sf/f]af/ ljj/0f kfgf g+= ====
l;= g+=
ef}r/ g+=
sf/f]af/sf] ljj/0f cfotkm{ Jootkm{ af“sL k|dfl0ft ug]{
cfo e'QmfgL
gub gub r]s g+=
/sd hDdf k]ZsL a}+s gub
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# ldlt
=========== cl3Nnf] lbgsf] lhDd]jf/L
of] ljj/0fsf] p2]Zo / eg]{ tl/sf != of] ljj/0f k|ltlbgsf] cfly{s cj:yf s] 5 yfxf kfpgsf nflu tof/ ug'{kg]{ x'G5 . @= k|To]s lbgsf] sf/f]af/dWo] ;°]t g+=, zLif{s, pk–zLif{s cg';f/ slt cfo–Joo eof] / slt
k]ZsL uof] eGg] s'/fsf] ;f/f+z agfO{ o;sf] k5fl8sf] efudf ;+slnt ?kdf n]Vg] Joj:yf u/]df oyfy{ l:ylt olsg ug{ ;lhnf] kb{5 .
131
cg';"rL– !^ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -em_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -7_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_
sf] v08 -6_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
uf]Zjf/f ef}r/
ef}r/ gDa/M ldltM–
ljj/0f -!_
vf=kf=g+= -@_
cfDbfgL÷vr{ ;°]t gDa/ -#_
8]lj6 -$_
qm]l86 -%_
hDdf
/l;b g+=M– r]s g+=M– k|fKt /sdM– r]s /sdM–
k]z ug]{sf] b:tvtM– :jLs[t ug]{sf] b:tvtM– gfd, y/M– gfd, y/M– kbM– kbM– ldltM– ldltM–
a'lemlng]sf] ;xLM– gfd, y/M– b|i6JoM– -!_ :yfgLo lgsfon] /sd cfDbfgL ubf{, vr{ ubf{ / k]ZsL km5\of}{6 ubf{ of] ef}r/ p7fpg'
k5{ . -@_ k|To]s cfly{s jif{ -k|To]s jif{sf] >fj0fb]lv csf]{ jif{sf] cfiff9 d;fGt;Dd_ df of] ef}r/ !
g+= b]lv z'? ug'{k5{ . rfn' cfly{s jif{ ;dfKt e} gof“ cfly{s jif{ nfu" ePkl5 k'gM ! b]lv z'? ug'{k5{ . t/ cfDbfgL / vr{sf] lgldQ 5'§f 5'§} ?kdf ! g+=b]lv ef}r/ ;+Vof z'? gu/L b'j} sf/f]af/sf] nflu oxL gDa/af6 qmdzM c° r9fp“b} hfg' k5{ .
-#_ ljj/0f dxndf cg';"rL @& sf] cfDbfgLsf] juL{s/0f / cg';"rL @* sf] vr{sf] juL{s/0fsf] cfwf/df sf/f]af/sf] vftfsf] gfddf Psd'i6 8]lj6 jf qm]l86 hgfpg' k5{ . To:sf] tntL/ sf/f]af/sf] ;+lIfKt ljj/0f pNn]v ug'{k5{ . o; dxndf vr{ / cfDbfgL pNn]v ug]{ tl/sf lgDg ad]flhd x'g]5 . -pbfx/0fsf] nflu_
gu/kflnsfn] xf6ahf/ s/af6 ¿= %)).– cfDbfgL ubf{
ljj/0f -!_
vf=kf=g+= -@_
cfDbfgL vr{ ;°]t gDa/ -
#_
8]lj6 -$_
qm]l86
-%_ gub÷j}+s 8]= xf6 ahf/ s/ qm]= -/l;b gDa/ ====== af6 xf6ahf/ s/sf] /sd cfDbfgL afFw]sf]_
!=)# %)).– %)).–
hDdf %)).– %)).–
gu/kflnsfn] sd{rf/LnfO{ j}zfvsf] ¿= !))).– tnj lb+bf
132
ljj/0f -!_
vf=kf=g+= -@_
cfDbfgL vr{ ;°]t gDa/ -
#_
8]lj6 -$_
qm]l86
-%_ tnj 8] a}+s qm]= -lk= /fdk|;fbsf] j}zfv dlxgfsf] tnj vr{ ePsf]_
@=)! !))).– !))).–
hDdf !))).– !))).–
-$_ vftf kfgf gDa/ -vf=kf=g+=_ dxndf sf/f]af/sf] n]vfsf] cfDbfgL÷vr{÷k]ZsL vftfsf] vftf kfgf gDa/ n]Vg' kg]{5 .
-%_ cfDbfgL÷vr{ /sd gDa/ dxndf sf/f]af/sf] k|s[lt cg';f/sf] vr{ ;°]t gDa/ pNn]v ug'{ kg]{5 . pbfx/0fsf] nflu sfof{nosf] nflu snd sfuh vl/b ubf{ ef}r/ p7fp“bf o; dxndf vr{ ;°]t gDa/ @=)$ egL pNn]v ug'{ k5{ eg] dfnkf]tsf] /sd c;"n u/L ef}r/ p7fpg' kbf{ o; dxndf ;°]t gDa/ !=)@ n]Vg' k5{ .
-^_ cfDbfgLsf] uf]Zjf/f ef}r/ p7fp“bf lbge/Lsf] hDdf /sdsf] cfDbfgL ef}r/ p7fpg 'k5{ . -&_ j}b]lzs >f]tjf6 x'g] vr{sf] >f]t 5'l§g] u/L lx;fj b]vfO{ uf]Zjf/f ef}r/ tof/ ug'{ kg]{5 .
133
cg';"rL – !&
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -`_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -8_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -7_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no a}+s gubL lstfa
ldlt uf]Zjf/f ljj/0f gub df}Hbft a}+s ah]6 vr{ k]ZsL ljljw s}lkmot
ef}r/ 8]lj6 qm]l86 8]lj6 qm]l86
r]s g+=
af“sL
vr{ zLif{s g+=
¿= kfPsf]
kml5{Psf]
lx;fa g+=
8]la6 qm]l86
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !% !^ !&
b|i6JoM–
!= of] kmf/fddf hDdf !& dxnx? 5g\ . z'? dxndf ldlt 5, ef}r/ :jLs[t eO{ h'g lbg clfy{s sf/f]af/ aGb x'G5 ;f]xL lbg ldlt /flvG5 .
@= uf]Zjf/f ef}r/ dxndf cfly{s sf/f]af/ x'“bfsf] cfwf/e"t sfuhftsf] uf]Zjf/f ef}r/ /fVg' k5{ . o;df uf]Zjf/f ef}r/ gDa/ r9fpg' k5{ .
#= ljj/0f dxndf cfjZostfg';f/sf] ;+lIfKt ljj/0f r9fpg' k5{ . $= gub df}Hbft cGtu{t b'O{ dxn 5g\ – 8]lj6 / qm]l86 . %= gub /sd k|fKt ePdf kfPsf] /sd 8]lj6df r9fO{ s'g vftf jf s'g lx;faaf6 cfPsf x'g\ ;f] vftfdf Tolt
g} /sd qm]l86 r9fOG5 . To:t} gubaf6 s;}sf] gfp“df vr{ jf bflvnf ePdf, kfpg]sf] n]vfdf 8]la6 u/L o;df qm]l86 ul/G5 . gub sf/f]af/ ug{ k|ltaGw nufOPsf]n] of] dxn w]/} dfqfdf k|of]udf cfp“b}g . k]ZsL /sd jf a9L vr{ n]v]sf /sd gub} lkmtf{ x'g cfPsf] cj:yfdf dfq of] dxn k|of]udf cfp“5 .
^= a}+s, cGtu{t qm]l86, 8]la6, r]s gDa/ / af“sL df}Hbft jf dxn 5g\ . 8]la6 / qm]l86sf dxn dfly pNn]v eP adf]lhd eg'{ k5{ . r]saf6 sf/f]af/ ePsf]df r]ssf] gDa/ /fVg'k5{ . af“sL dxnaf6 a}+sdf s] slt df}Hbft af“sL 5 eGg] b]vfp“5 .
&= ah]6 vr{df b'O{ dxn 5g\ / ?k}of“, vr{ zLif{s g+= dxndf vr{ ;DalGwt ah]6 gDa/ r9fpg], vr{ ¿= df h] hlt vr{ xf] ;f] /sd r9fpg' k5{ . of] 8]la6 ug]{ /sd xf], oxL /sd ah]6 lx;fa d=n]=k=kmf=g+= * sf] ;DalGwt dxndf r9fOG5 . k]ZsL uPsf] /sdsf] k]ZsL km5\of}{6 x'“bf klxn] uPsf] k]ZsL c°nfO{ qm]l86df -o;df C0f lrGxsf] ;°]t lbOG5_ /fVg' k5{ .
*= k]ZsLdf kfPsf / kml5{Psf b'O{ dxn 5g\ . oL dxndf k]ZsL hf“bf k]ZsL dxndf r9fOG5, k]ZsL km5\of}{6 x'“bf h] hlt km5\of}{6 x'G5, ;f] r9fOG5 . k|fKt ePsf] /sdaf6 km5\of}{6 ePsf] /sd s§f ubf{ af“sL ePsf] c° km5\of}{6 x'g af“sL k]ZsL eGg] cjut x'G5 .
(= of] dfl;s ?kdf cBfjlws u/L /fVg' k5{ .. !)= k|To]s dxn g+= $, ^, !! / !% sf] hf]8 / dxn g+= %, & / !^ sf] hf]8 ldNg' k5{ .
134
cg';"rL– !* -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -6_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -9_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -8_ ;Fu ;DjlGwt_ ============ sfof{no
jh]6 lx;fj
tnj eQf
!=)! !=)@ !=)#=====
:jLs[t jh]6
ldlt ;+s]t g+=
ljj/0f hDdf
lgsf;f
vr{
b|i6JoM != uf]Zjf/ ef}r/sf] cfwf/df o;df kf]li6· ug'{ kb{5 . @= :jLs[t jh]6 v08df k|To]s vr{ zLif{sdf :jLs[t ePsf] jh]6 /sd n]Vg' kb{5 . lgsf;f v08df
k|To]s vr{ zLif{sdf lgsf;f ePsf] /sd n]Vg' kb{5 . vr{ v08df uf]Zjf/f ef}r/sf] cfwf/df ;DaGwLt vr{ zLif{sdf vr{ ePsf] /sd r9fpg' kb{5 .
#= rfn' vr{ / k"FhLut vr{sf nflu 5'§f 5'§} jh]6 lx;fj /fVg' kb{5 . $= ljb]zL ;|f]t ;dfj]z ePsf] sfo{qmd ;~rfng ug'{kbf{ dxn g+= $ vr{ zLif{s ;°]t @=)! /
@=)@ a}7s eQf h:tf zLif{s ;°]t gDa/df cfˆgf] ;|f]t / ljb]zL ;|f]t u/L @ dxndf ljefhg u/L tbg'?k >]:tf /fVg' kb{5 .
%= of] vftfdf r9fPsf] ljj/0fnfO{ dfl;s ?kdf hf]8 hDdf ;d]t u/L lx;fj lgsfNg' kg]{5 .
135
cg';"rL – !( -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -7_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -0f_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -9_ ;Fu ;DjlGwt_ n]vf zLif{s =======================
kfgf g+===== n]h/ vftf
jif{ ljj/0f ef}r/ g+= 8]lj6 qm]l8
6 8] df}Hbf
t dlxgf ut] qm]
b|i6JoM -!_ of] vftf cfo, lgsf;f, vr{ / cGo sf]if, ;DklQ cflbsf] clen]vsf] k|of]hgsf] nflu tof/ ul/Psf] xf] .
-@_ sf/f]af/sf] n]vf°g o; vftfdf u/L dfl;s / jflif{s k|ltj]bg kmf/fd o;} vftfsf] cfwf/df tof/ ug'{k5{ .
-#_ of] vftfnfO{ cfjZostfg';f/ ;xfos vftfsf] ?kdf klg k|of]u ug{ ;lsg]5 .
136
cg';"rL – @) -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -8_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -t_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -0f_ ;Fu ;DjlGwt_ =============== sfof{no
k]ZsL vftf
k]ZsL lng]sf] gfdM– kfgf gDa/M–
====== ;fn -!_
ljj/0f uf]Zjf/f ef}=
8]lj6 -$_ qm]l86 -%_
af“sL -^_
k|dfl0ft
dlxgf ut] -@_ g+= -#_ ¿= k}=
¿= k}=
¿= k}=
ug]{ -&_
b|i6JoM -!_ k]ZsL ln+bf jf km5\of}{6 ubf{ of] vftfdf hgfpg' k5{ . -@_ k|To]s k]ZsL lng]sf] nflu Ps kfgf 5'6\ofpg' kb{5 . -#_ kfgf gDa/ -!_ af6 z'? ug'{k5{ . -$_ ljj/0f dxndf s] afkt k]ZsL lbPsf] xf] ;f] pNn]v ug'{k5{ . -%_ 8]lj6 dxndf k]ZsL lnPkl5 c° r9fpg' k5{ . -^_ qm]l86 dxndf kmf“6jf/L k]z u/L jf gub lkmtf{ u/]kl5 ef}r/ p7fO;s]kl5 k]ZsL
km5\of}{6 ug{ o; vftfdf r9fpg' k5{ . -&_ af“sL dxndf 8]lj6 dxnsf] /sdaf6 qm]l86 dxnsf] /sd 36fpbf af“sL ePsf] /sd b]vfpg'
k5{ . -*_ k|To]s ef}r/ vftfdf kf]li6ª ubf{ ;lrjn] k|dfl0ft ug]{ dxndf b:tvt u/L k|dfl0ft ug'{kg]{5 .
137
cg';"rL – @! -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -9_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -y_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -t_ ;Fu ;DjlGwt_ ============= sfof{no
@) ================= ;fn ============= dxLgf vr{sf] kmf“6jf/L
cfly{s jif{M– ah]6 pkzLif{s g+= M– sfo{qmd÷jh]6 zLif{ssf] gfd M–
===========
dlxgfsf] vr{
=========== ;Ddsf] lgsf;f
ah]6 g+= /sd
ah]6 vr{ zLif{s
hDdf ah]6
ljlgof]hg
==============
= d;fGt;Dd
sf] vr{
ah]6 af“sL
!=)! tna
!=)@ eQf
!=)# b}=e|=eQf
!=)$ wf/f lah'nL
=========
=========
hDdf
hDdf
sf]ifsf] cj:yf a}+ssf] gfdM– a}+s vftf g+=M– hDdf lgsf;fM– a}+s df}HbftM– hDdf vr{M– gub df}HbftM– k]ZsLM– hDdfM– k]ZsL s6fO{ af“sL vr{M– tof/ ug]{sf] ;xLM– :jLs[t ug]{sf] ;xLM– bhf{M– bhf{M– ldltM– ldltM– b|i6JoM != :yfgLo lgsfo cfGtl/s ;|f]t / g]kfn ;/sf/sf] ;|f]t dfq ePsf ah]6sf]
k|of]hgsf] nflu of] kmf/fd k|To]s dlxgf eg'{ kg]{5 . @= ah]6 pkzLif{s gDa/ cg';f/ of] ljj/0f tof/ ug'{kg]{5 . #= cy{ jh]6 / k6s] lgsf;f ePsf pk lzif{ssf nflu 5'§} vr{sf] kmf6jf/L tof/ ug'{
kb{5 .
138
cg';"rL – @@
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -0f_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -b_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -y_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
@)=============== ;fn ================== dlxgf km5\of}{6 ug{ af“sL k]ZsLsf] df:s]jf/L
cfly{s jif{M– ah]6 pkzLif{s g+= / gfdM–
k]ZsL af“sL /sd
kbflwsf/L÷sd{rf/L 7]s]bf/÷JolQmut k|ltt kq rfn' cf=j=sf]
k]ZsL
kb k]ZsL
ah]6 rfn' cf=j=sf] ut cf=j=
rfn' cf=j=sf] ut cf=j=
rfn' cf=j=sf] ut cf=j=
rfn' cf=j=sf] ut cf=j= hDdf
ldlt lng]sf]
gfd
/sd gDa/
Dofb gf3]sf]
Dofb ggf3]sf
]
;Ddsf] Dofb gf3]sf
]
Dofb ggf3]
sf]
;Ddsf] Dofb gf3]sf]
Dofb ggf3]
sf]
;Ddsf] Dofb gf3]sf]
Dofb ggf3]sf]
;Ddsf]
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
hDdf
cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v ljifout zfvf k|d'v÷;lrj
ldltM– ldltM–
b|i6JoM of] k]ZsLsf] ljj/0f dfl;s cfo Joo ljj/0fsf] ;fydf k7fpg'kg]{5 .
139
cg';"rL – @# -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -t_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -w_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -b_ ;Fu ;DjlGwt_ ============= sfof{no
@) ========= ;fn ======== dlxgfsf
a}+s lx;fasf] ljj/0f ]
¿= ======================== a}+s df}Hbft -a}+ssf] ljj/0f cg';f/_ =============================== ¿= ========================== hDdf ug{ aLr af6f]df k/L a}+s lx;fadf hDdf x'g gkfPsf] ========================================= ================================================================================================================================================================================================================================
hDdf ========================================= 36fpg]–e'QmfgL eO{ g;s]sf] r]s g+=M– =================================== =================================== g+=– =================================== =================================== g+=– =================================== g+=– =================================== g+=– =================================== g+=– =================================== =================================== =================================== =================================== oyfy{ a}+s df}Hbft ================================ hDdf ========================================== ufp“ ljsf; ;ldlt÷g=kf=÷lh=lj=;=sf] ;|]:tfaf6 b]lvPsf] a}+s df}Hbft ============================= pko'{Qm a]xf]/f 7Ls 5 egL k]z ug]{ ldlt ================================================================ ;b/ ug]{ ldlt ====================================
b|i6JoM– != klxnf] x/kmdf a}+s ljj/0f cg';f/ a}+ssf] df}Hbft af“sL n]Vg' k5{ . @= bf];|f] x/kmdf a}+sdf hDdf ug{ k7fPsf] t/ aLr af6f]df k/L a}+sdf hDdf x'g gkfPsf
snd qmd};“u n]Vg' k5{ . #= To;kl5 pko'{Qm ;a} sndx?sf] hf]8 lgsfNg' k5{ . $= bf];|f] snddf a}+ssf gfp“df r]s sfl6;s]sf, t/ a}+saf6 ehfO{ g;s]sf r]sx? h] hlt
b]vfOG5 tL r]s gDa/ / r]s /sdx? qmd};“u n]Vg' k5{ . %= pko'{Qm a}+saf6 ehfO{ g;s]sf r]sx?sf] hDdfhDdL lgsfnL a}+ssf] ljj/0faf6
b]lvPsf] df}Hbft;“u a}+s df}Hbft lgsfNg' k5{ . ^= clg ;|]:tfaf6 b]lvg cfPsf] df}Hbft lgsfNg' k5{ . &= olt u/]kl5 lx;fa 7Ls ePdf ;|]:tfsf] df}Hbft;“u a}+ssf] oyfy{ df}Hbft;“u ;Gt'ng x'G5 .
140
*= of] ljj/0f k|To]s dlxgfdf tof/ u/L tfn's ljefudf vr{sf] kmf“6jf/L ;fy k7fpg' k5{ .
141
cg';"rL –@$
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -y_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -g_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -w_ ;Fu ;DjlGwt_
================= sfof{no
e'QmfgL lbg jfFsLsf] ljj/0f
ldlt ljj/0f uf]Zjf/f ef}r/ g+=
8]lj6 qm]l86 8]=÷qm]=
afFsL
?= k}= ?= k}= ?= k}=
================================ ============================ cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v sfof{no k|d'v
b|i6Ao M e'QmfgL lbg afFsL sf/f]jf/sf] uf]Zjf/f ef}r/ qmd} ;+u v8f u/L o; vftfdf r9fpg'
k5{ . sfof{no k|d'v / cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] k|dfl0ft ug'{ kg]{5 .
142
cg';"rL – @% -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -b _, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -k_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -g_ ;Fu ;DjlGwt_ ============= sfof{no
cf=j= ============= sf] jflif{s cfly{s ljj/0f
sfo{qmd÷cfof]hgfsf] gfdM 7]ufgfM ah]6 pkzLif{s g+=M–
ah]6 ah]6 :jLs[t k"/s /sdfGt/ hDdf
lgsf;f vr{ af“sL s}lkmot
/sd g+=
vr{ lzif{s
ah]6 c°
yk 36 ;°]t g+=
yk 36 ah]6 gub ah]6
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$
!=)! !=)@
tnj eQf
s"n hDdf
df}Hbftsf] cj:yf != a}+ssf] gfd / 7]ufgfM @= a}+s vftf gDa/M #= a}+s cg';f/ af“sL ¿= $= k]ZsL af“sL %= gub df}Hbft ¿= -s_ ut cf=j=;Ddsf] ¿= ^= hDdf jf e'QmfgL x'g af“sL r]ssf] /sd ¿= -v_ o; cf=j=sf] ¿= hDdf ¿= tof/ ug]{sf] ;xLM :jLs[t ug]{sf] ;xLM bhf{M bhf{M ldltM ldltM b|i6JoM != ah]6 pkzLif{s gDa/ cg';f/sf] ah]6 pkzLif{s cg';f/ of] ljj/0f tof/ ug'{kb{5 . @= a}+s vftfdf ljleGg pkzLif{ssf] /sd eP k|To]s pkzLif{ssf] vftf cg';f/sf] af“sL slt xf] v'nfpg'
kb{5 . #= j}b]lzs ;|f]t ;dfj]z ePsf]df ;|f]t v'Ng] u/L tof/ ug'{ kb{5 . $= g]kfn ;/sf/sf] ;|f]t ePsf] ljsf; ah]6sf] nflu of] ljj/0f eg'{ kb{5 .
143
cg';"rL – @^ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -w_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -km_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_
sf] v08 -k_ ;Fu ;DjlGwt_ ============= sfof{no
============ ;fn =============== dlxgf
dfl;s ljQLo k|ltj]bg
ut dlxgf;Dd -/sd ¿=_
ljj/0f ah]6 cg';f/
o; dlxgf -/sd ¿=_
s"n
cfotkm{ o;df cfotkm{sf pk–zLif{ssf] gfd juL{s/0f cg';f/ qmd};“u n]Vg]
s"n hDdf
Joo tkm{ o;df klg Jootkm{sf zLif{ssf] juL{s/0f cg';f/ g} ljj/0f n]Vg] . k]ZsL ;fk6L
hDdf
df}Hbft a}+s gub
s"n hDdf
144
cg';"rL – @&
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -g_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -a_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -km_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
cf=j= ==============
jflif{s cfo–Joo ljj/0f
ut jif{ cg'dflg
t
/sd ¿=
ut jif{ jf:tljs
/sd ¿=
cfo zLif{s o; jif{ cg'dflgt /sd ¿=
o; jif{ jf:tljs
/sd ¿=
ut jif{ /sd ¿=
Joo zLif{s :jLs[t ah]6
vr{ ¿=
z'? df}Hbft
a}+s ¿=
gub ¿=
cfGtl/s ;|f]t
!=
@=
#=
$=
jf≈o ;|f]t
!=
@=
rfn' vr{
k"FhLut vr{
k]ZsL
;~rfng vr{tkm{
sfo{qmd vr{tkm{
;fk6L
df}Hbft
a}+s df}Hbft
gub df}Hbft
cf=k|= zfvf k|d'vsf] b:tvtM– :jLs[t
ug]{sf] b:tvtM– gfdM– gfdM– bhf{M– bhf{M– ldltM– ldltM– b|i6JoM– -!_ cfGtl/s ;|f]ttkm{ cfosf] d"n zLif{ssf] gfd h:t} !=! :yfgLo s/, !=@ ;]jf z'Ns n]Vg] . jf≈o
;|f]ttkm{ klg To:t} n]Vg] . -@_ Joo v08sf] ;~rfng vr{df k|zf;sLo vr{sf] s"n /sd n]Vg] . -#_ n]vf k/LIfsnfO{ jflif{s ?kdf lbg'kg]{ k|ltj]bg xf] .
145
cg';"rL – @* -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -k_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -e_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -a_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
cfDbfgL vr{sf] t'ngfTds ljj/0f
;°]t ljj/0f ut cf=j=sf]
rfn" cf=j= cfufdL
cf=j=sf]
s}lkmot
v"b ah]6 v"b km/s ah]6
cfDbfgL :yfgLo ljsf; z'Ns ;jf/L s/ 3/w'/L, ;DklQ, 3/jxfn s/ tyf dfnkf]t Joj;flos s/ cGo s/ tyf 6]Ss z'Ns tyf hl/jfgf ;fDklQsf] cfo cGo cfo nufgLaf6 cfo rGbf tyf k'/:sf/
hDdf
146
cg';"rL – @( -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -d_ ;Fu ;DjlGwt_
============= gu/kflnsf
cfly{s jif{================== ;Gt'ng k/LIf0f
8]lj6 qm]l86
ah]6 zLif{s g+=
ah]6 zLif{s /sd ah]6 zLif{s g+=
ah]6 zLif{s /sd
l:y/ ;DklQ e"ld k"j{ of]hgf vr{ -;fO6 8]enkd]G6 jS;{_ ejg ;jf/L ;fwg sfof{no pks/0f kmlg{r/ KnfG6 P08 OSjLkd]G6 cw'/f rfn' sfd bL3{sflng ;DklQ bL3{sflng nufgL bL3{sflng C0f bL3{sflng w/f}6L ckn]vg af“sL vr{ rfn" k"“hL df}Hbft cNksflng nufgL k]]ZsL tyf w/f}6L k"j{ e'QmfgL cfoof]Uo vftf gub df}Hbft a}+s df}Hbft ;fnj;fnL vr{ tnj tyf ;'ljwf sfo{;~rfng vr{ cGo vr{ cGo z'Ns x|f;s6\6L
sf]if, art sf]if tyf k|fjwfg gu/kflnsf sf]if k|fjwfg bL3{sflng bfloTj bL3{sflng C0f bL3{sflng w/f}6L tyf l/6]G;g rfn' bfloTj cNksflng C0f bL3{sflng C0fsf] rfn' ls:tf cNksflng w/f}6L, l/6]G;g, k"j{ e'QmfgL e'QmfgLof]Uo vftf sfg"gL vr{ -l88S;g_ ckn]vg af“sL vr{ cfDbfgL
8]lj6 hDdf qm]l86 hDdf
147
cfly{s k|zf;g k|d'v ;lrj
148
cg';"rL – #) -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -o_ ;Fu ;DjlGwt_
================== gu/kflnsf
-cfiff9 d;fGt========== ;fn_
jf;nft
ljj/0f cg';"rL rfn" cf=j= ut cf=j=
;DklQ :yfoL ;DklQ bL3{sflng ;DklQ rfn" ;DklQ df}Hbft cNksflng nufgL k]ZsL tyf w/f}6L k"j{ e'QmfgL cfoof]Uo vftf a}+s df}Hbft gub df}Hbft rfn" bfloTj
ljQLo ;+:yfaf6 cNksflng C0f bL3{sflng C0fsf] rfn" ls:tf bL3{sflng C0fsf] rfn" Jofh cNksflng w/f}6L e'QmfgLof]Uo vftf v'b rfn" ;DklQ -rfn" ;DklQ – rfn" bfloTj_ bL3{sflng bfloTj
bL3{sflng C0f bL3{sflng w/f}6L v"b ;DklQ sf]if, art tyf k|fjwfg gu/kflnsf sf]if art tyf k|fjwfg Plss[t ;Nk{|;÷l8lkml;6 s"n sf]if df}Hbft
149
cg';"rL – #! - lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -/_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -e_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
;DklQ ljj/0f != :yfoL ;DklQ
ljj/0f hldg ¿=
ejg ¿=
lgdf{0f
;fO6 ¿=
oGq, pks/0f tyf ;jf/L ;fwg
¿=
kmlg{r/
¿=
hDdf ¿=
nfut jf d"Nof°g z'? df}Hbft rfn" jif{df yk rfn" jif{df vr{ clGtd df}Hbft
–––––––
–––––––
–––––––
––––––– –––––––
–––––––
Plss[t x|f;s6\6L z'? df}Hbft rfn" jif{df s6\6L ckn]vg clGtd df}Hbft
–––––––
–––––––
–––––––
––––––– –––––––
–––––––
v"b d"No rfn" cf=j=sf] cGtdf
–––––––
–––––––
–––––––
––––––– –––––––
–––––––
ut cf=j=sf] cGtdf
–––––––
–––––––
–––––––
––––––– –––––––
–––––––
@= bL3{sflng ;DklQ ut jif{ rfn" jif{ z]o/ nufgL ;/sf/L jf]08 d'2tL hDdf bL3{sflng C0f bL3{sflng hDdf 8]km8{ vr{ –––––––––– –––––––––– hDdf #= rfn" ;DklQ rfn" jif{ ut jif{ s= cNksflng nufgL –––––––– –––––––– d'2tL hDdf ;/sf/L jf]08 v= k]ZsL tyf w/f}6L –––––––– –––––––– 7]s]bf/÷cfk"lt{stf{nfO{ k]ZsL j8f÷OnfsfnfO{ k]ZsL sd{rf/L JolQmut k]ZsL sd{rf/L sfo{qmd k]ZsL cGo k]ZsL w/f}6L u= cfoof]Uo vftf -cfDbfgL zLif{s_ –––––––– –––––––– 3= a}+s df}Hbft –––––––– –––––––– rfn" vftf art vftf -e'QmfgL af“sL r]s_ hDdf $= sf]if
150
;fwf/0f sf]if ljz]if sf]if ;DklQ k'gM:yfkg sf]if ;DklQ k'gMd"Nof°g cfo df}HbfQ ;DklQsf] d"No –––––––– –––––––– %= k|fjwfg x|f;s6\6L pkbfg v/a C0fx? ––––––––– ––––––––– ^= bL3{sflng bfloTj s= bL3{sflng C0f ljQLo ;+:yfaf6 ;/sf/af6 cGoaf6 ––––––––– ––––––––– v= bL3{sflng w/f}6L ––––––––– ––––––––– &= rfn" bfloTj s= cNksfnLg C0f – ljQLo ;+:yf a}+sx?af6 clwljsif{ -cf]e/8«fk\m6_ ––––––––– ––––––––– v= bL3{sflng C0fsf] rfn" ls:tf ––––––––– ––––––––– u= cNksflng w/f}6L, l/6]G;g, k"j{ e'QmfgL ––––––––– ––––––––– 3= e'QmfgL lbg'kg]{ vftf ––––––––– ––––––––– *= tnj tyf eQf s= tnj ––––––––– ––––––––– v= eQf tyf cGo ;'ljwf ––––––––– ––––––––– (= ;~rfng vr{ s= ;]jf ––––––––––– ––––––––––– v= oftfoft -lghL ;jf/L jfx]s_ ––––––––––– ––––––––––– u= ;jf/L ;fwg ;~rfng vr{ 3= ;+rf/ ––––––––––– ––––––––––– !)= cGo vr{ b}jL k|sf]k p4f/ 5fqj[lQ rGbf ;]ldgf/ tyf uf]i7L k|bz{gL tyf pT;j cGo ––––––––––– ––––––––––– !!= cGo z'Ns OGe]G6/L gf]S;fg k|fjwfg v/fj C0fsf] k|fjwfg ;DklQ laqmLdf gf]S;fgL /fh:j ;+sngdf sldzg ––––––––––– –––––––––––
151
cg';"rL – #@ -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -vu_ ;Fu ;DjlGwt_
===================== sfof{no
3/ ljj/0f vftf
kfgf g+===== ;8ssf] gfdM– ;8s ;°]tM–
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@
qm=
3/wgLsf]
3/ g+=
j8f g+=
3/sf] tNnf lsQf lsQfsf]
lgdf{0f
lKnGy If]qkmn
jt{dfg
ef}lts
;+=
gfd lsl;d ;+Vof
g+= If]qkmn
ldlt n= rf}=
If]qkmn
pkof]u
;'ljwf
!
@
#
$
%
^
&
*
(
cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] b:tvt ;lrjsf] b:tvt
b|i6JoM -!_ 3/sf] lsl;d dxndf k|m]d, :6«Sr/, cf/=l;=l;= 5fgf h:tf 5fgf, 6fon 5fgf, v/sf]
5fgf s] xf] ;f] v'nfpg' k5{ . -@_ jt{dfg pkof]u dxndf 3/sf] cfkm}+ pkof]u u/]sf] jf ef8f nufPsf] jf cf+lzs
ef8f nufPsf] pNn]v ug'{k5{ . -#_ ef}lts ;'ljwf dxndf lah'nL, vfg]kfgL, 9n, 6]lnkmf]g 5 5}g ;f] pNn]v ug'{k5{ .
152
cg';"rL –## -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -km_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -n_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_
sf] v08 -d_ ;Fu ;DjlGwt_ ========== sfof{no
======== ;fn ========= dlxgf
a}+s vftfsf] cfDbfgL vr{sf] dfl;s ljj/0f
l;=g+= vftfsf] gfd ut dlxgf ;Ddsf] of] dlxgfsf] o; dlxgfsf]
afFsL s}lkmot
cfDbfgL vr{ cfDbfgL vr{
tof/ ug]{ :jLs[t ug]{ ldlt ldlt
153
cg';"rL – #$
-lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -j_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -o_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
k|lttkq clen]v vftf
vf=kf= g+=M–========== l;=g+=
k|lttkq vf]Ng] JolQm jf
kmd{sf] gfd
k|ltkq g+= / ldlt
/sd ljifo cjlw k|lttkq vf]n]sf] a}+ssf] gfd /
7]ufgf
aGb x'g] ldlt
Dofb yk
u/]sf] ldlt
aGb ePsf] ldlt
k]ZsL vftf kfgf
g+=
;fdfg pTklQ ePsf] b]z /
pTkfbg ePsf] ldlt
s}lkmot
154
cg';"rL – #%
- lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -;_ lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -/_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
j}+s Uof/]06L clen]v vftf
vf=kf= g+=M–========== l;=g+= 7]s]bf/ jf
kmd{sf] gfd
j}+s Uof/]06L
g+=
Uof/]06L /sd
j}s Uof/]06L hf/L ug}{ j}+ssf] gfd, 7]ufg
Uof/]06L hf/L ldlt
Uof/]06L ;dfKt
x'g] ldlt
cjlw Dofb yk
u/]sf] ldlt
Dofb yk kl5
Dofb ;dfKt x'g] ldlt
j}+s Uof/]06Lsf]
k|sf/ df]ljnfOh]zg ÷k/km/d]G;
s}lkmot
155
cg';"rL –#^
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -a_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -if_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -n_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no ========= ;fn ========= dlxgfsf]
tna e'QmfgL kmf/fd
l;=g+= bhf{ sd{rf/Lsf]
gfd y/
z'? tnj :s]n
u|]8 /sd
hDdf eQf cGo eQf
s=;+=sf]if yk
jLdf yk
s'n hDdf
dfl;s s§L sd{rf/Ln]
v'b kfpg]
b:tvt ;+ro sf]if
jLdf gfu/Ls nufgL sf]if
cfo s/ ;fk6L cGo hDdf
tof/ ug]{ :jLs[t ug]{ ldlt ldlt
156
cg';"rL – #& -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -e_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -z_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -j_ ;Fu ;DjlGwt_ ============= sfof{no
cf=j==============
jflif{s tnjL k|ltj]bg
>L===================== ===================. o; ========= sfof{nosf] ========= cfly{s jif{sf] z'? b]lv cGt ts lgDg sd{rf/Lx?n] lgDg adf]lhd tnj kfpg] ePsf]n] nut /fVg x'g cg'/f]w ul/Psf] 5 . o;df o;} cfly{s jif{ leq s'g} lsl;djf6 kl/jt{g x'g cfPdf To;} ;dodf ;"lrt ul/G5 .
l;=g+= ;+s]t g+=
sd{rf/Lsf] gfd
bhf{ ;]jf ;d"x pk
;d"x
xfnsf] kbdf lgo'lQm÷j9'jf
ldlt
tnj :s]n
=== >fj0f eGbf
cuf9Lsf] u|]8
k|fljlws tyf
cGo ;'lawf
hDdf u|]8 ?=
hDdf tnj
u|]8 j[l4 x'g]
dlxgf
s}lkmot
tof/ ug]{ k]z ug]{ ;b/ ug]{ ldlt ldlt ldlt
!= of] k|ltj]bg cfly{s k|zf;g zfvfn] tof/ u/L cfGt/Ls n]vf k/LIf0f zfvfdf k7fpg' kg]{5 .
@= cfGt/Ls n]vf k/LIf0f zfvfn] sd{rf/L k|zf;g zfvf;+u ;dGjo sfod u/L sd{rf/Lx?sf] JolQmut ljj/0f k|fKt u/L u|]8 ;+Vof Plsg u/L tnjL k|ltj]bg kfl/t u/L cfly{s k|zf;g zfvfdf lkmtf{ k7fpg' kb{5 .
#= k|To]s aif{ tnjL k|ltj]bg kfl/t u/fO{ tnj vr{ n]Vg' kb{5 .
157
cg';"rL – #* -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -d_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -x_ / lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf]
v08 -;_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
e|d0f cfb]z cGt/b]zLo÷cGt/f{li6«o
;+VofM–========= ldltM–======================
!= gfdM– @= bhf{M– #= e|d0f ug]{ :yfgM– $= e|d0fsf] p2]ZoM– %= e|d0f ug]{ cjlwM– ==================== b]lv
====================== ;Dd ^= e|d0f ug]{ ;fwgM– &= e|d0fsf] lgldQ k]ZsLM– e|d0f eQfM– b}lgs eQfM– km'6s/ vr{M– *= e|d0f ;DaGwL cGo cfb]zM– ___________ ___________ _____________ e|d0fdf hfg]sf] b:tvt l;kmfl/z ug]{sf] b:tvt e|d0f ug{ :jLs[tL lbg]sf] b:tvt
b|i6JoM– != cGt/f{li6«o / cGt/b]zLo b'O{ lsl;dsf e|d0f x'g] x'gfn] h'g lsl;dsf] e|d0f cfb]z xf] ;f]xL lsl;d
pNn]v ug'{kb{5 . @= Ps cfly{s jif{leq e|d0f cfb]z eP hltsf] qmdfg';f/sf] gDa/ g} e|d0f cfb]z ;+Vofdf n]Vg' k5{ . #= e|d0f cfb]z lbg] kbflwsf/Lsf] gfd tyf bhf{ / pQm kbflwsf/Lsf] sfof{no klg pNn]v ug'{k5{ . $= e|d0f ug]{ :yfg pNn]v ubf{ vf; sfd ul/g' kg]{ Ps jf a9L :yfg eP ;f]xL adf]lhd :yfgsf] gfd
n]Vg'k5{ . %= e|d0fsf] p2]Zo pNn]v ug'{ kb{5 . ^= e|d0f ug]{ cjlw tf]Sbf e|d0fstf{nfO{ s] slt lbg nfUg] xf] ;f] cjlw tf]Sg' k5{ . &= e|d0f ;fwgdf cj:yfg';f/ s]af6 e|d0f ug'{kg]{ xf] ;f] n]Vg'k5{ . *= e|d0f ;DaGwL cGo cfb]z eP ;f] n]Vg'k5{ .
158
cg";'rL –#(
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -o_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -If_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -if_ ;Fu ;DjlGwt_
==================== sfof{no
b}lgs tyf e|d0f vr{sf] lan
gfdM gTyL /l;b lan cflbsf ;+Vof M
bhf{ ->]0fL v'Ng] u/L_M
sfof{noM
sd{rf/Lsf] :yfoL 7]ufgfM e|d0fsf] p2]ZoM
k|:yfg kx'r e|d0f ;fwg
e|d0f vr{
b}lgs vr{ xf]6n af; vr{ km'6s/ vr{ s"n hDdf
s}lkmot :yfg ldlt :yfg ldlt lbg b/ hDdf lbg b/ hDdf ljj/0f hDdf
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !% !^
hDdf
:jLs[t e|d0f cfb]z g+= ======= ldlt ============
:jLs[t /sd M
k]z ePsf] Joxf]f/ 7Ls 5 em'§f 7x/] k|rnLt sfg"g adf]lhd ;xg] 5', j'emfpg] 5' .
e|d0f ug]{ sd{rf/Lsf] b:tvtM ldltM
hfFr ug]{ clwsf/Lsf] b:tvtM ldltM
:jLs[t ug]{ clwsf/Lsf] b:tvtM ldltM
b|i6JoM k]z ePsf lanx?df ldlt v'nfPsf] / sd{rf/Ln] klg b:tvt u/]sf] x'g' kb{5 . k]z u/]sf sfuhft qmd ;+Vof ldnfO{ k]z ug'{kg]{5 .
!= e|d0f vr{ -dxn ^_ sf] hDdf ?=
@= ============ lbgsf] e|d0f eQf -dxn (_ sf] hDdf ?=
#= xf]6n af; vr{ -dxn !@_ sf] hDdf ?=
$= km'6s/ vr{ -dxn !$_ sf] hDdf ?=
%= s"n hDdf -dxn !%_ sf] hDdf ?=
^= e|d0f k]ZsL ?=
&= v'b e'QmfgL kfpg] ?=
159
cg';"rL – $) -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -/_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -q_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -z_ ;Fu ;DalGwt_ ======================sfof{no
cfly{s jif{ ===========
JolQmut w/f}6L vftf
w/f}6L /fVg]sf] gfdM– 7]ufgfM–
ef}r/ g+=
ldlt ljj/0f hDdf 8]=
vr{ qm]=
af“sL 8]=÷qm]=
s}lkmot
160
cg';"rL – $! -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -n_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -1_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -x_ ;Fu ;DalGwt_ =================== sfof{no
cfly{s jif{ ======= uf]Zjf/f w/f}6L vftf
qm=;+
= ldlt ljj/0f ;°]t g+= w/f}6L
afkt km5\of}{6 af“sL s}lkmot
k|fKt ¿= lkmtf{ ¿= ;b/ :ofxf hDdf gub a}+sdf hDdf
161
cg';"rL –$@ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -j_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -ss_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -If_ ;Fu ;DjlGwt_
=========== sfof{no ======== ;fn ========== dlxgfsf]
w/f}6Lsf] df:s]jf/L
ut dlxgfsf] w/f}6L df}Hbft M o; dlxgfsf] hDdf ePsf] w/f}6L M hDdf M 36fpg] M of] dlxgfsf] lkmtf{ w/f}6L M of] dlxgfsf] ;b/ :ofxf w/f}6L M hDdf M v'b afFsL w/f}6L df}Hbft M j}+s vftf g+= M vftf /x]sf] j}+s M tof/ ug]{ k]z ug]{ ;b/ ug]{ ldlt ldlt ldlt
162
cg';"rL – $#
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -;_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sv_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -q_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
cf=j= @) ==================== sf]
w/f}6Lsf] cfly{s ljj/0f
ljj/0f ¿= != cfDbfgLM
ut cfly{s jif{;Ddsf] lhDd]jf/L ;f/]sf] rfn' cfly{s jif{sf] hDdf
@=
vr{M ;b/ :ofxf lkmtf{ hDdf
#=
>]:tf cg';f/ af“sLM gub ¿= ============ a}+sdf ¿= ============ hDdf
$=
a}+s cg';f/ af+sL
%=
km/s /sd -#–$_
^= km/s kgf{sf] sf/0f &=
w/f}6L vftf g+
*= vftf /x]sf] a}+s
k]z ug]{ :jLs[t ug]{ ldltM ldltM
163
cg';"rL – $$ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -if_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -su_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -1_ ;Fu ;DjlGwt_ ================== sfof{no
wf/f, lah'nL, 6]lnkmf]g, w/f}6Lsf] nut
l;=
g+= w/f}6L ;DaGwL
6]lnkmf]g g+=÷ ld6/ g+=
w/f}6L lh=lj=;=sf] cf=n]=k=
zfvfsf]
s}lkmo
t
ljj/0f /sd w/f}6L a'em\g] sfof{no
a'em]sf] ldlt / /l;b
g+=
nut g+= -lh=lj=;=n]
eg]{_
nut /fVg cg'/f]w ug]{ nut hgfO{ k|dfl0ft ug]{
lh=lj=;=sf] ;lrjsf] b:tvtM cfGtl/s n]vf k/LIf0f
clws[tsf] b:tvt b|i6JoM -!_ of] ljj/0f /sd a'em]sf] e/kfOsf] k|dfl0ft k|ltlnlk ;+nUg u/L b'O{ k|lt lhNnf
ljsf; ;ldltsf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f zfvfdf k7fpg' kg]{5 . lhNnf ljsf; ;ldltsf] cfGtl/s n]vf k/LIf0f zfvfn] Psk|lt nutdf hgfO{ sfof{nodf /fVg] / ! k|lt k|dfl0ft u/L ;DjlGwt sfof{nodf k7fOlbg' kg]{5 .
-@_ ljj/0f dxndf w/f}6L vr{ n]Vbfsf] uf]Zjf/f ef}r/ g+= / ldlt v'nfpg' kg]{5 .
164
cg';"rL – $% -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s3_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -ss_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
;jf/Lsf] nua's
;jf/L g+= 8«fOe/sf] gfdM– ldlt 7fp“ lsnf]ld6/ hDdf k]6«f]n
÷ df]lan lu|h u]o/
cfon p2]Zo ;jf/L r9\g]
kbflwsf/Lsf] s}lkm
ot
af6 ;Dd b]lv ;Dd l8h]n bhf{ / gfd ;lxtsf] b:tvt
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !#
b|i6JoM– 1. k|To]s ;jf/Lsf] a]Unfa]Un} nua's x'g] ePsf]n] kmf/fdsf] zL/ a]xf]/fdf ;jf/Lsf] gDa/ / 8«fOe/sf] gfd klg
n]Vg' k5{ . 2. ;jf/L rnfPsf] b}lgs ldlt e'g'{ k5{ .
3. æ7fpÆ dxndf k|To]s ldltdf k|To]s k6s Ps 7fp“af6 csf]{ 7fp“df rnfOPsf] cft]–hft] b'j}sf] :ki6 x'g]
u/L :yfg n]Vg' k5{ . 4. k|To]s k6ssf] Ps 7fp“af6 csf]{ 7fp“;Dd r9fp“bfsf] z'?sf] / cGtsf] ld6/af6 b]vfOPsf] lsnf]ld6/sf] c°
;DalGwt dxndf eg'{ k5{ . 5. of] c°b]lv of] c°;Ddsf] lsnf]ld6/ eGg] pNn]v eP cg';f/ pQm ;jf/Ldf /flvPsf] k]6«f]n, df]lan, lu|h,
cflbsf] kl/df0f pNn]v ug'{ k5{ . 6. æk]6«f]n, l8h]n df]lan, lu|hÆ dxndf vl/bL lan cg';f/ pQm ;jf/Ldf /flvPsf] k]6«f]n, df]lan, lu|h cflbsf]
kl/df0f pNn]v ug'{k5{ . o;/L r9fp“bf h'g ldltdf ;f] k]6«f]n, df]lan, lu|h ;jf/L ;fwgdf /flvPsf] xf] ;f] sf] ldlt klg ldlt dxndf n]Vg' k5{ .
7. plNnlvt :yfgdf k|of]u ug'{k/]sf] sfd / :ki6 ljj/0f ;jf/Lsf] p2]Zo ljj/0fdf clgjfo{ ?kdf n]Vg' k5{ . ;jf/L
r9]sf] kbflwsf/Lsf] k"/f gfd / bhf{ :ki6 x'g]u/L b:tvt klg ug'{ k5{ . 8. ;Dej eP;Dd ;jf/L k|of]usf] Ps tx dflyaf6 :jLs[t u/fpg' k5{ .
165
cg';"rL – $^ -lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sª_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -sv_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
========= rNtL d]zLg jf ;jf/Lsf] lstfa kfgf g+=
OlGhg gDa/ /lhi6«]zg gDa/M– lsl;dM– ;jf/Lsf] jf]hg -6g_ ;jf/L btf{ gDa/M– df]nM– vl/b u/]sf] ldltM– Rofl;; gDa/M– df]8]nM– cGo ljj/0fM–
ldlt
OGwt vktsf] ljj/0f
dd{t u/]sf] ljj/0f e'QmfgL ljj/0f
km]l/Psf] ;fdfgsf] ljj/0f
r9fpg]
k|dfl0ft
s'kg jf
k]6«f]n÷l8h]n
df]lan u]o/ cfon a|]s cfon cGo e'QmfgL ljj/0f
;fdfgsf]
kl/df0f
d"No
/sd uf]=ef=g+
=
;fdfgsf]
kl/df0f
sf] ug]{sf]
lan g+=
kl/df0f
d"No
kl/df0f
d"No
kl/df0f
d"No
kl/df0f
d"No
kl/df0f
d"No /sd uf]=ef=g+= / ldlt
gfd / ldlt gfd b:tvt b:tvt
b|i6JoM–
1. ;jf/L ;fwg jf rNtL d]lzg cfÇgf sfof{nodf k|fKt x'g cfpgf;fy of] kmf/fdsf] zL/ a]xf]/fdf plNnlvt ;a} ljj/0f
eg'{ k5{ . 2. pQm ;jf/L ;fwg jf rNtL d]lzgdf h] hlt sfd sf/afxL eP u/]sf] 5 e'QmfgL lbg' cl3 of] kmf/fddf r9fpg'
k5{ . 3. of] kmf/fd k|To]s ;jf/L jf rNtL d]zLg k|of]udf /x'Gh]n;Dd hlt;'s} jif{ ePtfklg Pp6} lstfadf /fVg' k5{ .
4. pQm ;jf/L jf rNtL d]zLg cGoq x:tfGt/0f ul/+bf klg of] lstfasf] ljj/0f ;d]t ;fydf k7fpg' k5{ . kfpg]
sfof{non] klg o;} jdf]lhdsf] Joxf]/f cfÇgf] lstfadf hgfO{ /fVg' k5{ . 5. d]lzg lnnfd u/]kl5 o; vftfdf ;f]xL Joxf]/f hgfO{ /fVg'k5{ .
6. dd{t u/]sf] ljj/0f v08df ;fdfgsf] ljj/0f pNn]v u/]kl5 gof“ ;fdfg km]/]sf] 5'§} bflvnf l/kf]6{ eg'{ kb}{g t/
landf d]lzg rnfpg] / k|fljlwsaf6 pQm sfo{ eP u/]sf] / ;fdfg :6f]/df lkmtf{ ePsf] ;d]t e'QmfgL lbg' cl3 k|dfl0ft u/fpg' k5{ .
166
cg';"rL –$&
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -z_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sr_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -su_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
lgsf;L gDj/ ======= cfly{s jif{ ===============
dfu kmf/fd
>L k|d'v, e08f/ zfvf .
qm=;+=
;fdfgsf] gfd
:k]l;lkms]zg -cfjZos kg]{df_
;fdfgsf]
kl/df0f
OsfO{
lgsf;L ;fdfgsf] kl/df0f
lhG;L vftf kfgf
gDj/
s}lkmot
! @ # $ % ^ & *
dfu ug]{sf] b:tvt M -s_ ahf/af6 vl/b ul/lbg' . gfd M -v_ df}Hbftaf6 lbg' . ldlt M k|of]hg M cfb]z lbg]sf] b;tvt M ldlt M lhG;L vftfdf r9fpg]sf] b:tvt M dfn;fdfg a'lemlng]sf] b:tvt M ldlt M ldlt M
167
cg';"rL – $* -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -x_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s5_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -s3_ ;Fu ;DjlGwt_ ================= sfof{no
vl/b cfb]z
>L ===================== 7]ufgf ================== vl/b cfb]z g+= TPIN/PAN : ldlt M s/bftf g+=
b]xfo adf]lhdsf ;fdfgx? ldlt ============= sfof{nodf bflvnf u/L ljn÷OGEjfO; k|:t't ug'{ xf]nf .
qm=;+= ah]6 zLif{s g+=
ljj/0f :k]l;lkms]zg ;fdfgsf] kl/df0f
OsfO{
d'No
s}lkmot b/
hDdf /sd
! @ # $ % ^ & * (
hDdf
kmfF6jfnfsf] b:tvt M zfvf k|d'vsf] b:tvt ldlt M ldlt M
cfly{s k|zf;g zfvfn] eg]{M dfly pNn]lvt ;fdfgx? ah]6 pkzLif{s g+=============== sf] vr{ zLif{s ========= af6 e'QmfgL lbg ah]6 afFsL b]lvG5÷b]lvb}+g . zfvf k|d'vsf] b:tvtM ldltM
sfof{no k|d'vsf] b:tvtM ldltM
Dfly plNnlvt ;fdfgx? ldlt ============ leq =============== sfof{nodf j'emfpg] 5' egL ;lx5fk ug]{ .
kmd{sf] gfd b:tvt ldlt
=================== ==================== ====================
168
cg';"rL –$( -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -If_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sh_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -sª_ ;Fu ;DjlGwt_ =========== sfof{no
bflvnf k|ltj]bg kmf/fd
bflvnf k|ltj]bg gDa/M
qm=;+=
lhG;L vftf kfgf g+=
lhG;L juL{s/
0f ;+s]t g+=
;fdfgsf] gfd :k]l;lkms]
zg OsfO{
kl/df0f
d"No -OGEjfO; cg';f/_ s}lkmot
k|lt
OsfO{ b/
d'=c=s/ k|lt
OsfO{
OsfO{ d"No
cGo
vr{
hDdf
dfly plNnlvt dfn;fdfgx? vl/b cfb]z gDa/÷x:tfGt/0f kmf/fd gDa/ =============== ldlt ================== cg';f/ >L =================== af6 k|fKt x'g cfPsf] x'Fbf hfFr uGtL u/L x]bf{ 7Ls b'?:t ePsf]n] vftfdf cfDbfgL afFw]sf] k|dfl0ft ub{5' .
kmfF6jfnfsf] b:tvtM k|dfl0ft ug]{ zfvf k|d'vsf] b:tvtM sfof{no k|d'vsf] b:tvtM gfdM gfdM gfdM kbM kbM kbM ldltM ldltM ldltM
169
cg';"rL –%) -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -q_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sem_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -sr_ ;Fu ;DjlGwt_
============ sfof{no
vr{ eP/ hfg] lhG;L dfn;fdfgsf] vftf
lhG;L ;fdfgsf] gfdM
OsfO{M ;DklQ juL{s/0f ;+s]t gDa/M
:k]l;lkms]zgM
ldlt bflvnf
g+=÷lgsf;L g+=
cfDbfgL vr{ afFsL
s}lkmot kl/df0f b/ /sd
kl/df0f
b/ /sd kl/df0f
b/ /sd
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@
kmfF6jfnfsf] b:tvtM zfvf k|d'vsf] b:tvtM sfof{no k|d'vsf] b:tvtM ldltM ldltM ldltM
170
cg';"rL –%! -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -1_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s`_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -s5_ ;Fu ;DjlGwt_ ======== sfof{no
vKg] lhG;L ;fdfgsf] vftf lhG;L ;fdfgsf] gfdM OsfO{M lhG;L ;fdfgsf] ;DklQ juL{s/0f ;+s]t gDa/M
ldlt
bflvnf g+=÷lgsf;L g+=
:k]lzlkms]zg
ljj/0f cfDbfgL vr{ afFsL
s}lkmot
pTkfbg ug]{ b]z
jf sDkgLsf
] gfd
;fOh
cg'dflgt
cfo'
;fdfg k|fKt ePsf] ;|f]t
kl/df0f
k|lt OsfO{ d"No
hDdf k/n d"No
kl/df0f
hDdf k/n d"No
kl/df0f
hDdf k/n d"No
kmfF6jfnfsf] b:tvtM zfvf k|d'vsf] b:tvtM sfof{no k|d'vsf] b:tvtM ldltM ldltM ldltM
171
cg';"rL–%@ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -ss_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s6_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -sh_ ;Fu ;DjlGwt_ ==================sfof{no
-cfly{s jif{ ==============_
lhG;L lg/LIf0f kmf/fd
qm=;+=
vftf kfgf
g+=
lhG;L juL{s/0f
;+s]t g+=
ljj/0f OsfO{
lhG;L vftf adf]lhdsf] df}Hbft
:k]lzlkms]zg
ef}lts k/LIf0f ubf{ rfn"
xfntdf
s}lkmot
kl/df0f
d"No
ldnfg
ePsf] -
;+Vof_
ldnfg
gePsf] -
;+Vof_
36 -
;+Vof_
a9 -
;+Vof_
36÷a9sf]
d"No
/x]sf]
g/x]sf]
kmfF6jfnfsf] b:tvtM zfvf k|d'vsf] b:tvtM lhG;L lg/LIfssf] b:tvtM ldltM ldltM gfdM kbM ldltM
172
cg';"rL– %# -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sv_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s7_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -sem_ ;Fu ;DjlGwt_ ======== sfof{no
-cfly{s jif{ ==============_ lhG;L df}Hbftsf] jflif{s ljj/0f
qm=;+=
lhG;L g+=÷vftf
kfgf g+=
lhG;L juL{s/0f
;+s]t g+=
lhG;L ;fdfgsf] gfd÷
:k]lzlkms]zg
df}Hbft afFsL lhG;L ;fdfgsf] ef}lts cj:yf -kl/df0f_
s}lkmot kl/df0f OsfO{ b/
hDdf d"No ?=
k|of]udf /x]sf]
k|of]udf g/x]sf]
dd{t ug'{kg]{
dd{t x'g
g;Sg]
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !#
kmfF6jfnfsf] b:tvtM zfvf k|d'vsf] b:tvtM sfof{no k|d'vsf] b:tvtM ldltM ldltM ldltM
173
cg';"rL –%$ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -su_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s8_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -s`_ ;Fu ;DjlGwt_ ======== sfof{no
x:tfGt/0f kmf/fd
>L ====================================== ====================================== lgDgflÍt ;fdfgx?sf] ldlt ====================== sf] lg0f{ofg';f/ ============================= dGqfno÷ljefu÷sfof{no÷cfof]hgfsf =============== >L =============== sf] x:t] k7fPsf] 5' . ;f] ;fdfg e08f/ bflvnf u/L & lbg leq bflvnf k|ltj]bg ;d]t k7fO{ lbg'x'g cg'/f]w 5 .
qm=;+=
lhG;L vftf kfgf g+=
lhG;L juL{s/0f
;+s]t g+=
;fdfgsf] gfd
:k]lzlkms]zg kl/df0f OsfO{ hDdf k/n
d"No
;'? k|fKt ldlt
dfnsf] ef}lts cj:yf
! @ # $ % ^ & * ( !)
dfly n]lvP adf]lhdsf] dfn;fgx? ===================== dGqfno÷ljefu÷sfof{no÷cfof]hgfdf bflvnf ug]{ u/L b'O{ k|lt x:tfGt/0f kmf/fd ;d]t j'lemlnPF . ;fdfg j'lemlng]sf]M gfdM kbM b:tvtM sfof{noM ldltM
;fdfg j'lemlng] sfof{non] eg]{M
dfly n]lvP adf]lhdsf ;fdfgx? ================== sfof{nosf ====================== >L x:t] o; sfof{nodf k|fKt ePsf] k|dfl0ft ub{5' . k|dfl0ft ug]{sf]M gfdM kbM b:tvtM sfof{noM ldltM
174
cg';"rL – %% -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s3_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s9_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -s6_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
lnnfd laqmL ug]{ kmf/fd
l;= g+=
;fdfgsf] gfd
kl/df0f
z'? k|fKt ldlt
k/n df]n
xfn sfod ePsf]
Go"gtd df]n
========== n] sjf]n u/]sf]
c°
========== n] sjf]n u/]sf]
c°
========== n] sjf]n u/]sf]
c°
s}lkmot
! @ # $ % ^ & * ( !)
;fIfL -;/sf/L sfof{nosf] k|ltlglw_ ;fIfL -7]s]bf/sf] k|ltlglw_ :yfgLo lgsfosf] k|ltlglw
========================================= n] sjf]n u/]sf] c°
;a}eGbf al9 ePsf]n] ;f] adf]lhdsf] ?= ==================== -cIf/df ;d]t_ lnO{ lnnfd ug]{ :jLs[lt lbOPsf] 5 .
================
:jLs[tL lbg] b|i6JoM z'? k|fKt ldlt / k/n df]n lhG;L vftfdf pNn]v gePsf] eP xfn sfod ePsf]
Go"gtd df]n v'nfpg' kg]{5 .
175
cg';"rL –%^ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sª_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s0f_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -s7_ ;Fu ;DjlGwt_
======== sfof{no
lhG;L lg;u{÷ldGxf kmf/fd
qm=;+=
lhG;L juL{s/0f
;+s]t g+=
dfn;fdfgsf] gfd
:k]l;lkms]zg ;'?
k|fKt ldlt
k|of]u ePsf]
jif{ kl/df0f
k/n d"No
xfnsf] cg'dflgt d"No
lhG;L lg;u{÷ldGxf
ug'{kg]{ sf/0f
lg;u{÷ldGxfsf] lsl;d
pko'{Qm n]lvP adf]lhd 7Ls b'?:t x'Fbf dxn gDa/ !! adf]lhd ldGxf ug]{ laqmL ug]{ lnnfd ug]{ w'Nofpg] cfb]zsf] nflu k]z u/]sf] 5' . kmfF6jfnfsf] b:tvtM zfvf k|d'vsf] b:tvtM cfb]z lbg]sf] b:tvtM ldltM ldltM bhf{ ldltM
176
cg';"rL –%& -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sr_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -st_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -s8_ ;Fu ;DjlGwt_
======== sfof{no
ef8fdf lbPsf] ;DklQsf] clen]v lstfa
ef8fdf lbPsf] ;DklQsf] gfdM df]8n g+=M ;DklQ juL{s/0f ;+s]t g+=M lhG;L vftf kfgf g+=M
qm=;+= ldlt
ef8fdf lng] JolQm jf sfof{nosf]
;+Vof
ef8f lbg] :jLs[t cfb]z ldlt
ef8f cjlw k|lt
OsfO{÷ cjlw b/
hDdf ef8f /sd
/l;b g+=
lkmtf{ k|fKt ldlt
bflvnf ldlt
s}lkmot
gfd 7]ufgf b]lv ;Dd hDdf
OsfO{÷ cjlw
OsfO{ cjlw
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !% !^
kmfF6jfnfsf] b:tvtM zfvf k|d'vsf] b:tvtM cfb]z lbg]sf] b:tvtM ldltM ldltM ldltM
177
cg';"rL –%* -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s5_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sy_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -s9_ ;Fu ;DjlGwt_
======== sfof{no
ef8fdf lnPsf] d]l;g cf}hf/sf] clen]v lstfa
ef8fdf lnPsf] d]l;g cf}hf/sf] gfdM
qm=;+= ldlt
ef8fdf lbg] JolQm jf sfof{nosf]
ef8fdf lnPsf] ef8f cjlw k|lt
OsfO{÷ ef8f b/
hDdf ef8f /sd
lkmtf{ u/]sf]
s}lkmot
gfd 7]ufgf ;+Vof :jLs[t cfb]z ldlt
b]lv ;Dd
hDdf OsfO{÷ cjlw
ldlt
lkmtf{ ug]{ cfb]z ldlt
OsfO{ cjlw
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !%
kmfF6jfnfsf] b:tvtM zfvf k|d'vsf] b:tvtM cfb]z lbg]sf] b:tvtM ldltM ldltM ldltM
178
cg';"rL –%(
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sh_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sb_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -s0f_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
lgdf{0f sfo{sf] nfut Oli6d]6 lgsfNg] tl/sf
cfO6d O{sfO{ cfO6dsf] hDdf
b//]6
cfO6dsf] hDdf
kl/df0f
cfO6dsf]
hDdf vr{
cfO6d -!_
cfO6d -@_
cfO6d -#_
OToflb
-r_
-5_
-h_
-6_
-7_
-8_
-r_ X -6_
-5_ X -7_
-h_ X -8_
hf]8 = -j_ = -rX6+5X7+hX8 +==================_
js{ rf6{ :6fkm vr{ – -j_ sf] @=% k|ltztn] = )=)@%X-t_
;fgfltgf cGo vr{ – -j_ sf] @=% k|ltztn] = )=)@%X-t_
hDdf nut Oli6d]6 cÍ = !=)% X -t_
gf]6 M af]nkqsf] cÍnfO{ t'ngf ubf{ nut Oli6d]6sf] cÍ -j_ nfO{ dflgg' k5{ .
cfO6dsf] hDdf -s"n_ b//]6 lgsfNg] tl/sfM
>ldsx?sf] vr{ ===========================================================-s_
lgdf{0f ;fdfu|Lsf] vr{ ============================================== -v_
oflGqs pks/0fsf] ef8f -t}No kbfy{ ;lxt_ ================= -u_
af:tljs b//]6 -s+v+u_ = -3_
af]nkq bftfsf] cf]e/x]8 -3 sf] !% k|=z=_ – )=!% X -ª_
hDdf b//]6 -ª_ = !=!% X -3_
gf]6 M pkef]Qmf ;ldltaf6 sfo{ u/fpbf dfly pNn]lvt js{ rf6{ :6fkm vr{ – -j_ sf] @=% k|ltztsf] ;§f #Ü
/ ;fgfltgf cGo vr{ – -j_ sf] @=% k|ltztsf] ;§f j9Ldf @Ü ;Dd k|zf;lgs vr{ jfkt pkef]Qmf ;ldlt
dfkm{t sfd u/fpbf tof/ ug]{ nfut cg'dfgdf ;dfj]z ug{ ;lsg]5 .
179
cg';"rL – ^) -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sem_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sw_ / lgod ^) sf] pklgod
-!_ sf] v08 -st_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
af]nkq d"Nof°g kmf/fd
l;=
sfdsf] ljj/0f
nut Oli6d]6
==================
7]s]bf/n] sjf]n u/]sf]
==================
7]s]bf/n] sjf]n u/]sf]
==================
7]s]bf/n] sjf]n u/]sf]
==================
7]s]bf/n] sjf]n u/]sf]
s}lkmot
g+= kl/df0f b/ hDdf b/ hDdf b/ hDdf b/ hDdf b/ hDdf
pNn]lvt ljZn]if0fn] ;aeGbf 36L sjf]n ug]{ 7]s]bf/sf] gfdM– saf]n c° -cIf/df
;d]t_M–
bf];|f] 36L sjf]n ug]{ 7]s]bf/sf] gfdM– sjf]n c° -cIf/df
;d]t_M–
t];|f] 36L sjf]n ug]{ 7]s]bf/sf] gfdM– sjf]n c° -cIf/df
;d]t_M–
d"Nof°g ug]{sf] b:tvt / ldlt hf“r ug]{sf] b:tvt
/ ldlt
180
cg';"rL – ^! -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s`_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sg_ / lgod ^) sf] pklgod -!_
sf] v08 -sy_ ;Fu ;DjlGwt_
===================sfof{no 8f]/ xflh/ kmf/fd
efu !
sfdsf] ljj/0fM– kmf=g+= ==========
7fp“sf] gfdM– ldlt ================= b]lv ================== ;Dd
qmd ;+Vof
sfdbf/sf] lsl;d
gfd, y/ / jtg
afa'sf] gfd
sfd u/]sf] ldlt
hDdf sfd
u/]sf] lbg
b/ hDdf kfpg] /sd
/sd a'lemlng]sf]
e'QmfgL lbg]sf] ;xL
8f]/ xflh/L lgoGq0f vftf k[i7
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !%
;xL5fk
g+=
b}lgs xflh/ /fVg]sf] gfd / b:tvtM– hf“Rg]sf] b:tvtM– 8f]/ xflh/ :jLs[t ug]{sf] b:tvtM–
hDdf e'QmfgL /sdM– e'QmfgL lbg]sf] gfd / b:tvtM–
b|i6JoM– -!_ cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vn] e'QmfgLsf] lgldQ l;kmfl/; ug'{ cl3 8f]/ xflh/L lgoGq0f vftfdf
r9fO{ dfq e'QmfgLsf] lgldQ l;kmfl/; ug'{ k5{ . -@_ e'QmfgL lbg :jLs[lt lbg] clwsf/Ln] pQm lstfadf r9fPsf] hf“r u/L k|dfl0ft ul/;s]kl5 dfq
e'QmfgLsf] :jLs[lt lbg' k5{ .
efu @
============ sfof{no of]hgfsf] gfdM– 8f]/ xflh/ kmf/fd g+=M–
8f]/ xflh/L kmf/fd adf]lhd qmd
;+Vof 8f]/ xflh/L kmf/fdsf] e'QmfgL kfpg
af“sLsf] gfd af“sL /sd ¿= s}lkmot
sfdbf/sf] ;+Vof -lsl;d cg';f/_
k|dfl0ft ug]{sf] b:tvtM–
bhf{M–
efu #
181
lgisflzt lhG;L ;fdfg sfd u/]sf] gfkLsf] oyfy{ ljj/0f
l;= g+=
lhG;L ;fdfgsf]
df]n
PsfO{
b/ kl/df0f
s}lkmot
sfdsf] ljj/0f Oli6d]6 adf]lhd k|To]ssf]
leGbf leGb} sfdsf] cfO6d
o;af6 sfd ePsf] kl/df0f
cl3Nnf] xflh/L kmf/fddf
b]vfPsf] kl/df0f
hDdf sfd ePsf] kl/df0f
Oli6d]6 adf]lhd af“sL
lhG;L vr{
lhG;L vr{
r9fpg]sf] b:tvtM– gfkL lstfasf] g+= / k[i7 ;+VofM–
:jLs[t ug]{sf] b:tvtM–
bhf{M– ldltM–
182
cg';"rL – ^@ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s6_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sk_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -sb_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
8f]/ xflh/L -lgoGq0f_ vftf
kfgf g+= ======= qmd 8f]/
xflh/L Oli6d]6 sfd 8f]/ xflh/L
lstfa cjlw sfdbf/sf]
;+Vof 8f]/ xflh/L
lstfa s}lkmot
;+Vof kmf/fd ;+Vof
gDa/ a'lemlng]sf] gfd
b]lv ;Dd / lsl;d :jLs[lt ug]{sf] ;xL
b|i6JoM–
!= 8f]/ xflh/L kmf/fd ;+Vofdf, 8f]/ xflh/L kmf/fdsf] h'g ;+Vof xf] ;f] n]Vg' k5{ .
@= Oli6d]6 gDa/df s'g Oli6d]6 cGtu{t lgisfzg ePsf] xf] ;f] n]Vg' k5{ .
#= sfdsf] dxndf lgdf{0f sfo{sf] gfd n]Vg' k5{ .
$= cjlw dxndf 8f]/ xflh/L kmf/fd slxn]b]lv slxn];Ddsf] lgldQ lgisflzt ul/Psf] xf] ;f] n]Vg' k5{
%= 8f]/ xflh/L lstfa :jLs[lt ug]{sf] ;xL dxndf s;sf] cfb]zn] lgisfzg ug{ vl6g] xf] ;f] To;sf] ;xL u/fpg' k5{ .
^= 8f]/ xflh/L kmf/fd gfkL lstfa h:t} Ps k|d'v sfuhft ePsf]n] o;nfO{ lgoGq0f ug]{ u/L n]vf /fVg'kg]{ x'G5 . s]Gb|Lo sfof{noaf6 dfq 8f]/ lstfa d'lb|t u/fpg] / oxL sfof{noaf6 dfq d'lb|t ePsf 8f]/ xflh/ lstfa e/kfO{ u/L sfo{If]qdf n}hfg kfpg kg]{ x]t'n] of] kmf/fdsf] th'{df ul/Psf] xf] .
183
cg';"rL – ^# -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s7_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -skm_ / lgod ^) sf] pklgod
-!_ sf] v08 -sw_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
gfkL lstfa kfgf g+= =======
l;=g+= ljj/0f ;+Vof sfdsf] kl/df0f hDdf gfkL nDafO{ rf}8fO{ prfO{
b|i6JoM o; lstfadf gfkL lnO{bf lgDg lgb]{zgx?sf] plrt kfng x'g' cfjZos 5 . != k|fljlwssf] lhDdfdf dfq gfkL lstfa lgsf;f u/L lj:t[t gfkL lng nufpg kb{5 . @= sfo{sf] lj:t[t gfkL ;DalGwt sfo{sf] nflu lgsf;f ul/Psf] gfkL lstfadf ;DalGwt k|fljlwsn] lgdf{0f
:ynd} sfdsf] gfkL ul/;s]kl5 dfq r9fpg' k5{ . #= o; lstfadf r9fpg] k|To]s gfkLdf lgDg a]xf]/f ;kmf / :ki6 n]Vg' k5{M–
-s_ sfo{ ;DaGwL lansf] ;DaGwdf -!_ Oli6d]6df pNn]v eP adf]lhdsf] sfo{sf] k"/f gfd M -@_ sfo{ :yfg M -#_ gfd M -$_ ;Demf}tf ePsf] ldlt / ;+Vof M -%_ sfo{ ;DkGg ug'{kg]{ ldlt M -^_ sfo{ z'? ug]{ cfb]z lbOPsf] ldlt M -&_ sfo{ ;DkGg ePsf] ldlt M -*_ gfkL lnOPsf] ldlt M -(_ cfO6djfOh sfo{ clen]v vftfsf] k[i7 g+= M -!)_ JolQmut vftfsf] k[i7 gDa/ M -!!_ 7]Ssf ;DaGwL nutsf] k[i7 gDa/ M -!@_ lansf] qmd ;+Vof M
-v_ dfn;fdfg pknAwL ;DaGwL lansf] ;DaGwdf– -!_ ;fdfg pknAw ug]{sf] gfd M -@_ ;Demf}tf ePsf] jf cfb]z lbOPsf] ldlt / ;+Vof M -#_ dfn;fdfg df}Hbftsf] nflu xf] jf c? s] sfdsf] nflu vl/b ul/Psf] xf] ;f] :ki6 v'Ng'kb{5
. sfo{df ;f]em} vr{ ug{ jf 7]s]bf/nfO{ lgsf;f lbg k|fKt ePsf dfn;fdfgx?sf] gfkL ln+bf Oli6d]6df plNnlvt sfo{sf] gfd / lgsf;Ldf ldlt klg pNn]v x'g' cfjZos 5 .
$= gfkL lng] k|fljlwsn] ldlt v'nfO{ cGtdf ;xL ug'{k5{ . ePsf] k|To]s sfo{sf] gfkL lnO;s]kl5 k|To]s sfo{ -cfO6d_ sf] ;f/f+z tof/ ug'{ k5{ .
%= of] vftf ;DalGwt ;'kl/j]If0f / hf“r ug]{ k|fljlwsnfO{ lhDdf lb+bf gfkL lstfa lgoGq0f vftfdf r9fO{ b:tvt u/fO{ lbg' kg]{5 .
^= of] vftf slxNo} klg w'Nofpg gldNg] x'“bf gfkL lstfa 5kfp“bf k[i7 g+= ! af6 z'? u/L ToxL k[i7 gDa/nfO{ qmdfg';f/ lb+b} hfg' k5{ .
184
cg';"rL – ^$ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s8_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sa_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -sg_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
gfkL lstfa -lgoGq0f_ clen]v vftf kfgf g+======
qm=;+=
gfkL lstfasf] qm=;+=
ldlt ljj/0f a'lemlng]sf] ;xL
kmsf{Psf] ldlt /
a'lemlng]sf] ;lx
s}lkmot
b|i6JoM != gfkL lstfa d'lb|t u/fp“bf o;sf] qmd;+Vof klg d'lb|t ul/Psf] x'g'kb{5 . gfkLsf]
qmd;+Vof dxndf oxL qmd;+Vof r9fpg] xf] . @= ljj/0f dxndf s'g sfdsf] lgldQ gfkL lstfa lgisfzg u/]sf] xf] ;f] ;d]t v'nfO{ ljj/0f n]Vg'
k5{ . #= a'lemlng]sf] dxndf s"n Psd'i6 h'g kbflwsf/Ln] a'em]sf] xf] lghsf] b:tvt u/fpg' kb{5
. $= kmsf{Pkl5 gfkL lstfa lkmtf{ lng]n] k|fKt ePsf] lg:;f nufpg' kb{5 . %= gfkLsf] cfwf/df dfq e'QmfgL clgjfo{ ePsf]n] gfkL ug]{ kbflwsf/Ldfly k"0f{
lhDd]jf/L x'g] x'“bf s'g} klg sfdsf] gfk lnO{bf cufl8 ;f] sfd ;DaGwL ePsf] gfkLsf] kfgf g+= ;d]t hgfO{ lhDd]jf/L c° v'nfO ;s]kl5 dfq xfnsf] gfkLsf] ljj/0f v'nfpg' kb{5 . To;/L hDdfhDdL u/L ;f/f+z tof/ u/L To;sf] d"No ;d]t lgsfnL klxn] e'QmfgL ePsf] s§f ul/g'kg]{ af“sL clwsf/ k|fKt kbflwsf/Ln] e'QmfgLsf] cfb]z lbg'k5{ . lansf] gDa/ ldlt ;d]t cl°t x'g'kb{5 . o;/L e'QmfgL eO;s]kl5 lj:t[t gfkL sf6\g' kb{5 .
^= o; lstfadf gfkL btf{ ul/+bf aLrdf k[i7 5'6fO{ btf{ ug'{ tyf k[i7 RofTg' x'“b}g . s'g} sf/0fjz k[i7 5'6\g uPdf jf btf{ ul/;s]sf] gfkL sf6\g' k/]df plrt sf/0f hgfO{ k|dfl0ft ug'{kb{5 .
&= k|To]s gfkLdf 7]s]bf/sf] ;xL u/fpg' k5{ . *= gfkL lstfa lgdf{0f sfo{ ;DaGwL Ps k|d'v sfuhft ePsf]n] o;sf] lgoGq0f ul/g'kb{5 .
gfkL lstfa d'lb|t x'gf;fy btf{ ul/g'kg]{ tyf a'lemlng]n] a'em]sf] tyf kmsf{Psf] clen]v clgjfo{ ?kn] /fVg' kb{5 . oxL p2]]Zo k"lt{sf] lgldQ of] kmf/fd th'{df ePsf] xf] .
185
cg';"rL – ^% -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s9_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -se_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -sk_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
7]Ssf ;DaGwL lan
lansf] qmd ;+VofM– e'QmfgL ef}r/ g+=M– of]hgfsf] gfdM– gfkL lstfa g+= sf] k[i7 g+=M– 7]s]bf/sf] gfdM– cfO6djfOh sfo{ clen]v vftfsf] k[i7 gDa/M– 7]Ssfk§fsf] ;+VofM– 7]Ssf ;DaGwL nfut gDa/M– cl3Nnf] e'QmfgL lansf] qmd ;+VofM–7]s]bf/sf] JolQmut vftf g+=M– cl3Nnf] e'QmfgL lansf] ef}=g+=M– sfd z'? ug{ cfb]z lbPsf] ldltM– sfd ;DkGg ePsf] ldltM–
k[i7df sfdsf] ljj/0f
PsfO{
cBfjlw sfd ePsf] cl3Nnf] landf r9]sf]
xfn ePsf] sfd
s}lkmot
kl/df0f
b/ hDdf d"No
kl/df0f
hDdf d"No
kl/df0f
hDdf d"No
-!_ -@_ -#_ -$_ -%_ -^_ -&_ -*_ -(_ -!)_ -!!_
pko'{Qm adf]lhd 7Ls 5 egL k|dfl0ft ug]{sf] ;xLM– 7]s]bf/sf] ;xLM– of] adf]lhd hDdf ¿= ================================ cl3Nnf] lanaf6 e'QmfgL ePsf] ¿= ================================ af“sL lbg'kg]{ ¿= ================================ s§f ug'{kg]{ ¿= ================================ -s_ k]ZsLM–================================ -v_ dfn;fdfgsf] df]nM–================================ -u_ d]lzg/L cf}hf/sf] jxfn================================ -3_ cfos/================================ -ª_ w/f}6L ================================ -r_ cGo ================================ v'b lng'kg]{ =========================== gfk hf“r ug]{sf] ;xLM–k|dfl0ft ug]{sf] ;xLM– lx;fa hf“r ug]{sf] ;xLM– :jLs[lt ug]{sf] ;lxM– cf]e/l;o/ OlGhlgo/ cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vclwsf/k|fKt clwsf/L hDdf ¿= ============== cIf/]lk ====================== r]=g+= ========================= af6 k|fKt eof] . 7]s]bf/sf] ;xL b|i6JoM != lansf] qmd;+Vof – Ps 7]s]bf/sf] Pp6} sfd ;DaGwL k]z ePsf] lansf] qmd;+Vof n]Vg' k5{
. @= of]hgf tyf sfdsf] gfd– o;df ;j{k|yd of]hgfsf] gfd n]vL ;f] cGtu{t ePsf] sfdsf] gfd ;d]t pNn]v
ug'{ k5{ . #= 7]s]bf/sf] gfd– o;df h'g JolQm tyf Jofj;flos ;+:yf;“u 7]Ssfk§f ePsf] 5 To;sf] gfd n]Vg'k5{ . $= 7]Ssf k6\6fsf] ;+Vof – o;df 7]Ssfk6\6f ePsf] ;+Vof pNn]v x'g'k5{ . %= cl3Nnf] e'QmfgL lansf] qmd;+Vof– Pp6} 7]s]bf/sf] ;f]xL sfdsf] of]eGbf cl3Nnf] lansf]
qmd;+Vof n]Vg' k5{ .
186
^= cl3Nnf] e'QmfgL lansf] ef}r/ tyf gDa/ – k|s/0f % df pNn]v ePsf] lansf] e'QmfgL ePsf] ;DalGwt ef}r/ gDa/ r9fpg' k5{ .
&= sfof{/De cfb]z ldlt– dfly k|s/0f @ df pNn]v ePsf] sfd h'g ldltdf ;DkGg ePsf] 5 ;f] ldlt v'nfpg' k5{ .
*= sfd ;DkGg ug'{kg]{ ldlt 7]Ssf k6\6f adf]lhd k|s/0f @ df pNn]v ePsf] sfd h'g ldltdf ;DkGg ePsf] 5 ;f] ldlt v'nfpg' k5{ .
(= sfd ;DkGg ePsf] ldlt – k|s/0f @ df pNn]v ePsf] sfd h'g ldltdf ;DkGg ePsf] 5 ;f] ldlt v'nfpg' k5{ .
!)= e'QmfgL ef}r/ g+= 7]s]bf/nfO{ of] lanaf6 e'QmfgL ePsf] ;DalGwt ef}r/ gDa/ pNn]v ug'{ k5{ .
!!= e'QmfgL ldlt 7]s]bf/nfO{ of] lanaf6 h'g ldltdf e'QmfgL ePsf] xf] ;f] ldlt r9fpg' k5{ . !@= landf r9fOPsf] ljleGg sfd -h:t} df6f]sf] sfd, O{6fsf] sfd cflb_ ePsf kl/df0f cflb h'g gfkL
lstfa g+= sf] h'g k[i7 g+= af6 ptf/ ul/Psf] xf] ;f]xL gfkL lstfa gDa/ / k[i7 gDa/ r9fpg' k5{ . !#= Oli6d]6 adf]lhdsf] cfO6d ;+Vof – Oli6d]6df pNn]v eP adf]lhdsf] cfO6d -h:t} ! df6f]sf]
sfd, @ O{6fsf] sfd, # cf/=;L=;L=sf] sfd_ ;+Vof r9fpg' k5{ . !$= sfdsf] ljj/0f dxndf s:tf] lsl;dsf] sfd, ePsf] xf] -h:t} df6f]sf] sfd, O{6fsf] sfd, sf7sf] sfd_ ;f]
ug'{ k5{ . !%= OsfO{ dxndf Oli6d]6 adf]lhd k|To]s sfdsf] OsfO{ -h:t} df6f]sf] sfddf Psxhf/ So"ljs lkm6,
l;d]06 Knfi6/df Ps;o :Sjfo/_ r9fpg' k5{ . !^= cBfjlw sfd ePsf] dxn cGtu{tsf] kl/df0fsf] sf]7fdf xfn;Dd -of] lan tof/ ePsf] cj:yf;Dd_ s'g
sfd slt ;DkGg e} ;Sof] ;f] pNn]v u/L b/sf] sf]7fdf 7]Ssf adf]lhdsf] b/ / hDdf d"Nosf] sf]7fdf k|To]s sfdsf] b/n] x'g cfpg] hDdf d"No r9fpg' k5{ .
!&= u}/ ;/sf/L ;+:yfn] u/]sf] sfd hf“r ubf{ of] kmf/fd k|:t't ug'{ kb{5 .
cg';"rL – ^^ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s0f_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sd_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -skm_ ;Fu ;DjlGwt_
=================== sfof{no
7]Ssf ;DaGwL nut
kfgf gDa/======= qm= ;+=
sfdsf] ljj/0f 7]s]bf/sf] gfd
7]Ssfsf]
dfWod
hdfgt afktsf] /sd
jf k/km/d]G;
j08
hdfgtsf] Dofb
;lsg] ldlt
;Demf}tf ldlt / sfd
z'? ug'{kg]{
ldlt
sfd ;DkGg ug'{kg]{
ldlt
Dofb yk ePsf] cjlw
Dofb yk ug]{
clwsf/L
sfd ;DkGg ePsf] ldlt
Oli6d]6 /sd
7]s /sd
d"No j[l4
afktsf] /sd
s'n oyfy{ vr{
s}lkmot
! @ # $ % ^ & * ( !) !! !@ !# !$ !% !^
cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v ;lrj
187
cg';"rL – ^& -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -st_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -so_ / lgod ^) sf] pklgod -!_
sf] v08 -sa_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
cfO6djfOh sfo{ clen]v vftf kfgf g+=====
sfd -Oli6d]6 cg';f/_ b/ -Oli6d]6 cg';f/_ of]hgfsf] gfdM– kl/df0f -Oli6d]6 cg';f/_ Oli6d]6sf] ;°]t gDa/M– /sd -Oli6d]6 cg';f/_
gfkL lstfa gDa/ tyf k[i7
;+Vof
e'QmfgL ePsf]
ldlt
hDdf sfd ePsf] af“sL k|dfl0ft ug]{
clws[t
/ uf]=ef=
g+=
PsfO{
kl/df0f b/ hDdf
kl/df0f /sd
b|i6JoM– != :jLs[t Oli6d]6 adf]lhd ug'{kg]{ k|To]s sfdsf] kl/df0f, b/, /sd / To;dWo] k"/f ePsf
sfdsf] clen]v cfO6djfOh sfo{ clen]vdf r9fpg' k5{ . @= o;df Oli6d]6df ePsf] cfO6d, cfO6dsf] kl/df0f, b/, /sd / sfd ePsf] kl/df0f b/ / af“sL
sfdsf] kl/df0f / /sd cyf{t\ k|To]s cfO6d cfO6d;d]tsf 5'§f5'§} kfgfdf n]Vg' k5{ . #= k|To]s cfO6dsf] 5'§f5'§} kfgf /fVg' k5{ . o;df of]hgfsf] gfd Oli6d]6sf] ;°]t gDa/,
Oli6d]6 cg';f/sf] sfd b/ kl/df0f / /sd n]Vg' k5{ . $= sfd ePkl5 sfd ePsf] gfkL lstfasf] ;°]t / gfkL ePsf] ldlt PsfO{ kl/df0f / /sd ;d]t
pNn]v ug'{kb{5 . of] ;a} gfkL lstfasf] cfwf/df r9fpg' k5{ . o;df r9fPkl5 ;f] sfddf vl6g] k|fljlwsn] lg:;f nufp“b} hfg kb{5 .
%= 7]Ssfaf6 sfo{ u/fp“bf Oli6d]6 cg';f/ s'g sfd s] slt eof] / slt x'g af“sL 5, ;f] b]vfpg] of] kmf/fdsf] p2]Zo xf] . gfkL lstfadf pNn]v ul/P cg';f/ o;df ePsf] sfd r9fp“b} hfg'k5{ . of] kmf/fd cf=k|= zfvfn] tof/ ug'{k5{ / kf]li6· ePs} lbgdf vftfdf kf]li6· u/L clws[taf6 k|dfl0ft u/fpg' k5{ .
188
cg';"rL – ^* -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sy_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s/_ / lgod ^) sf] pklgod -!_
sf] v08 -se_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
7]s]bf/÷pkef]Qmf ;ldlt÷u}/ ;/sf/L ;+:yfsf] JolQmut vftf
kfgf g+=
;Demf}tf ug]{sf] gfdM– ;DkGg ug]{ ldltM–
:jLs[tL lbg] clwsf/LM– Dofb yk ePsf] cjlwM–
sfdsf] k|s[ltM– Dofb yk ug]{ clwsf/LM–
hdfgt afktsf] /sdsf] k|sf/M– sfd ;DkGg ePsf] ldltM–
hdfgt k/km/d]G; jG8 eP Dofb ;lsg] ldltM– sfd z'? ug]{ ldltM–
l;=g+=
gfkL lstfa k[i7
;+Vof
ldlt uf]Zjf/f ef}r/÷
ljj/0f 8]la6 q]ml86 8]la6
qm]l86
e'QmfgL
ePsf]
k|dfl0ft ug]{
d"No j[l4
s"n oyfy{ vr{
/l;b gDa/
dfn ;fdfg
k]ZsL
uPsf]
cGo
dfn ;fdfg
k]ZsL
cGo
/sd clws[t afktsf] /sd
-!_ -@_ -#_ -$_ -%_ -^_ -&_ -*_ -(_ -!)_ -!!_
-!@_
-!#_ -!$_ -!%_ -!^_ -!&_
7]s]bf/x?÷pkef]Qmf ;ldlt÷u}=;=;= ;+u ePsf] sf/f]af/sf] lx;fa :ki6 b]lvg] u/L clen]v /fVg nufpg] p2]Zon] of] kmf/fdsf] th'{df ul/Psf] xf] . 7]s]bf/÷pkef]Qmf ;ldlt÷u}=;=;=;“u gubL tyf lhG;Lsf] sf/f]af/ x'“bf ;f] sf/f]af/ clgjfo{ ?kn] o;df r9fpg' kb{5 .
b|i6JoM–
!= ef}r/ g+=, /l;b g+=, sf]7fdf 7]s]bf/÷p=;=÷u}=;=;=nfO{ k]:sL lbPsf] Pj+ k]:sL km5\of}{6 ePsf] ef}r/ gDa/ tyf dfn;fdfg /l;b g+= pNn]v ug'{k5{ .
@= ljj/0f dxndf sfd ePsf] cfof]hgfsf] gfd cflb pNn]v ug'{ k5{ . dfn;fdfg dxndf 7]s]bf/÷p=;=÷u}=;=;=nfO{ lbOPsf] dfn;fdfgsf] d"No r9fpg] / Tolts} /sd 8]lj6 -sf]7f g+= !@_ dxndf r9fpg] .
#= k]:sL -8]la6_ dxndf 7]s]bf/÷p=;=÷u}=;=;=nfO{ lbPsf] k]:sL /sd r9fpg] / Tolts} /sd -sf]7f g+= !@_ dxndf r9fpg] .
$= cGo -8]la6_ dxndf dfn;fdfg / k]:sL lbPsf] afx]s s'g} cGo /sd snd lbPsf] eP To:tf] /sd r9fO{ 8]la6 -sf]7f g+= !@ dxndf_ klg r9fpg' k5{ .
%= e'QmfgL ePsf] /sd dxn -sf]7f g+= !$_ df k]z ePsf] e'QmfgL ;DaGwL lansf] sf]7f g+= * sf] hDdfhDdL /sd r9fpg' k5{ .
189
^= qm]l86 dxn -sf]7f g+= !#_ df 7]Ssf ;DaGwL lansf] sf]7f g+= * sf] /sddf sf]7f g+= !) sf] /sd 36fO{ sfod x'g cfPsf] c° r9fpg' k5{ .
&= dfn;fdfg k]ZsL cGo 8]la6 -sf]7f g+= ^, & / *_ afkt e'QmfgL ;DaGwL lanaf6 s§f ePsf] /sd ;DalGwt qm]l86 -sf]7f g+= (, !), !! dfn;fdfg, k]:sL, cGo_ dxndf hgfpg] / af“sL /sd 8]la6 -sf]7f g+= !@_ df r9fpg'kg]{ . o;/L r9fOPsf] /sd qm]l86 sf]7f g+= !# sf] /sd 8]lj6 sf]7f g+= !@ / qm]l86tkm{sf] dfn;fdfg k]:sL cGo ;d]t sf]7f g+= (, !) / !! sf] /sd a/fa/ ePsf] x'g'k5{ .
*= k|To]s dlxgfdf of] vftf aGb ug'{k5{ . o;/L aGb ubf{ 8]la6 / qm]l86 dxn -sf]7f g+= !@ / !#_ sf] km/s k/]sf] /sd 8]la6 Aofn]G; eP o;sf] 7Ls pN6f] x'G5 . o;/L aF“sL ePsf] /sd kl5Nnf] dlxgfdf lhDd]jf/L ;f/L ;lrjn] ;xL u/L /fVg' k5{ .
(= Ps sfof{no cGtu{t Ps 7]s]bf/÷p=;=÷u}=;=;=n] u/]sf] ljleGg cfof]hgf ;DaGwL sf/f]af/ Ps} 7fp“df b]lvg] u/L lx;fa /fVg'k5{ .
190
cg';"rL – ^(
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sb_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sn_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -sd_ ;Fu ;DjlGwt_
=======================sfof{no
pkef]Qmf ;ldltnfO{ e'QmfgL lbg] ljn
lansf] qmd ;+VofM– e'QmfgL ef}r/ g+=M– of]hgfsf] gfdM– gfkL lstfa g+= sf] k[i7 g+=M– pkef]Qmf ;ldltsf] gfdM– cfO6djfOh sfo{ clen]v vftfsf] k[i7 gDa/M– ;Demf}tfsf] ;+VofM– ;Demf}tf ;DaGwL nfut gDa/M– cl3Nnf] e'QmfgL lansf] qmd ;+VofM– pkef]Qmf ;ldltsf] vftf g+=M– cl3Nnf] e'QmfgL lansf] ef}=g+=M– sfd z'? ug{ cfb]z lbPsf] ldltM– sfd ;DkGg x'g] ldltM–
k[i7df
sfdsf]
ljj/0f
PsfO{
cBfjlw sfd ePsf]
cl3Nnf] landf r9]sf]
xfn ePsf] sfd
s}lkmot
kl/df0f
b/ hDdf
d"No
kl/df0f
hDdf d"No
kl/df0f
hDdf
d"No
-!_ -@_ -#_ -$_ -%_
-^_ -&_ -*_ -(_ -!)_ -!!_
pko'{Qm adf]lhd 7Ls 5 egL k|dfl0ft ug]{sf] ;xLM– pkef]Qmf ;ldltsf] kbflwsf/Lsf] ;xLM– of] adf]lhd hDdf ¿= ================================ cl3Nnf] lanaf6 e'QmfgL ePsf] ¿= ================================ af“sL lbg'kg]{ ¿= ================================ s§f ug'{kg]{ ¿= ================================ -s_ k]ZsLM–================================ -v_ dfn;fdfgsf] df]nM–================================ -u_ d]lzg/L cf}hf/sf] jxfn================================ -3_ cGo ================================ v'b lng'kg]{ =========================== hDdf ?==================== cIf/]kL ======================= r]s g+= ============== af6 k|fKt eof] . pkef]Qmf ;ldltsf] kbflwsf/Lsf] ;xL M
191
gfk hf“r ug]{sf] ;xLM– k|dfl0ft ug]{sf] ;xLM– lx;fa hf“r ug]{sf] ;xLM– :jLs[lt ug]{sf] ;lxM– cf]e/l;o/ OlGhlgo/ cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v clwsf/ k|fKt clwsf/L
192
cg';"rL – &) -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sw_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sj_ / lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -so_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
sfo{ ;DkGg d"Nof°g kmf/fd
sfdsf] gfdM– vr{ ePsf]
c°M– nfut cg'dfg c°M– Oli6d]6 eGbf
36La9LM– sfd z'? ePsf] ldltM– 36La9Lsf]
k|ltztM–
sfd ;DkGg ug'{kg]{ ldltM– sfd ;DkGg ePsf] ldltM–
cfO6d
gDa/
sfds
f]
nfut cg'dfg adf]lhd v'b sfd ePsf] af“sL
ljj/0f
-!_
lh=lj=;=n] Joxf]g]{ -@_
pkef]Qmf ;ldltn] Joxf]g]{
-#_
lh=lj=;=n] Joxf]/]sf] $_
pkef]Qmf ;ldltn] Joxf]/]sf] -%_
lh=lj=;=n] Joxf]g]{ -^_
pkef]Qmf ;ldltn] Joxf]g]{ -&_
kl/df0f
b/ hDdf
kl/df0f
b/ hDdf
kl/df0f
b/ hDdf
kl/df0f
b/ hDdf
kl/df0f
b/ hDdf
kl/df0f
b/ hDdf
hDdf
:jLs[t nfut cg'dfg / :k];Llkms]zg adf]lhd sfd ePsf] 5 egL k|dfl0ft ug]{
…………………… ………………………… ………………………… k|fljlws lx;fa hf“r ug]{ k|dfl0ft ug]{
b|i6JoM -!_ pkef]Qmf ;ldltn] Joxf]g]{ dxndf pQm ;ldltaf6 Joxf]l/g] hg>dbfg, lhG;L jf gubsf]
kl/df0f / b/ pNn]v ug'{kg]{5 . -@_ lx;fa hf“r ug]{ n]vfsf] sd{rf/L eP lghaf6 / ;f] gePdf ;lrjn] /sd / b/sf] c°ul0ftLo lx;fa
u/L b:tvt ug'{kg]{5 . -#_ 7]Ssfaf6 u/fPsf] sfdsf] sfo{ ;DkGg k|ltj]bg ubf{ dxn #, %, & eg'{kb}{g .
193
cg';"rL –&! - lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s;_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -s/_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no
jflif{s v/Lb of]hgf
l;=g+=
v/Lb ;DalGw ljj/0f
k}s]h g+=
nfut
cg'dfg
v/Lb ljlw
v/Lb ;Demf}tfsf]
lsl;d
;DefJotf cWoog tyf
l8hfO{g ug]{ ldlt
nfut
cg'dfg :jLs[tL
ug]{
ldlt
af]nkq sfuhft :jLs[tL ug]{
ldlt
af]nkq
cfXjfgsf] ;"rgf ug]{ ldlt
af]nkq bflvnf tyf
vf]Ng] ldlt
;Demf}tf x'g] ldlt
sfo{ ;DkGg ug'{kg]{ ldlt
s}lkmot
==================== ===================
tof/ ug]{ :jLs[tL ug]{
194
cg';"rL –&@ - lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sif_ / lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -sn_ ;Fu
;DjlGwt_ ================ sfof{no
vl/bsf] u'? of]hgf
l;=g+=
v/Lb sfo{sf] ljj/0f
k}s]h ;+Vof /
gDj/
s"n nfut
cg'dfg
ah]6 v/Lb ljlw
;Demf}tf lsl;d
jh]6 >f]t
sfo{ z'? x'g]
ldlt
sfo{ ;DkGg x'g] ldlt
klxnf] jif{
bf]>f] jif{
t]>f] jif{
==================== =================
tof/ ug]{ :jLs[tL ug]{
195
cg';"rL – &# -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sg_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sz_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -sj_ ;Fu ;DjlGwt_
cf=j= ============== sf] nIo k|ult ljj/0f
of]hgfsf] lsl;d M– gof“ ÷ qmdfut ÷ d/dt ah]6 pkzLif{sgDj/ M– uf=lj=;=÷gu/kflnsf÷lh=lj=;=
l;=
nIo -#_ k|ult -$_ ah]6 -%_ s"n
vr{ -&_ s"n
cGo cfof]h
gf
cGo cfof]hgf
;+:yfsf
]
k|ult gePsf]
s}kmlo
t
g+= !
sfo{qmdsf] gfd @
OsfO{
-#s_
kl/df0f
-#v_
k|fKt x'g]
pknAwL
-#u_
kl/df0f -$s_
k|fKt ePsf] -$v_
sfo{qmd
-%s_
k|zf;lgs -%v_
hDdf -^_
sfo{qmd -&s_
k|zf;lgs
-&v_
hDdf -*_
df nufgL
-(_
af6 nufgL -
!)_
gfd -!!_
sf/0f -!@_
-!#_
tof/ ug]{ hf“r ug]{ :jLs[t ug]{ b|i6Jo M
!= k|To]s :yfgLo lgsfon] cfly{s jif{ ;dfKt ePsf] k}+tL; lbg leq tof/ u/L ;+rfng u/]sf gof“, qmdfut / dd{t cfof]hgfx?sf] k|ltj]bg ug'{kg]{5 .
@= ufp“ ljsf; ;ldlt / gu/kflnsfn] lhNnf ljsf; ;ldltdf, lhNnf ljsf; ;ldltn] k|fKt ljj/0fx? PsLs[t u/L ;DalGwt If]qLo lgb]{zgfno / :yfgLo ljsf; dGqfnosf] cg'udg tyf d"Nof°g zfvf / cfly{s k|zf;g zfvfdf k7fpg' kg]{5 .
196
cg';"rL – &$
- lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sx_ lgod )̂ sf] pklgod -!_ sf] v08 -s;_ ;Fu ;DjlGwt_
================== sfof{no cfGt/Ls n]vf k/LIf0f k|ltj]bg ah]6 zLif{s g+= M
k|ltj]bgsf] cjlw M ldlt ===================== b]lv ================ ;Dd sfo{qmdsf] gfd M :jLs[t jflif{s jh]6 M sfo{no k|d'vsf] gfd cfly{s k|zf;g zfvf k|d'vsf] gfd cfGt/Ls n]vfk/LIf0f zfvf k|d'vsf] gfd M
l;=g+= uf]=ef}=g+= ldlt
cfGt/Ls n]vfk/LIf0f
ubf{ b]lvPsf] d'Vo Joxf]/f
lgoldt ug]{ /sd ?=
c;"n ug]{ /sd
k]ZsL /sd ?=
s}lkmot Dofb gf3]sf]
Dofb ggf3]sf]
====================================================== cfGt/Ls n]vf k/LIf0f zfvf k|d'vsf] b:tvt ldlt M
197
cg';"rL – &% -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sk_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sIf_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -sif_ ;Fu ;DjlGwt_
============= sfof{no
a]?h' clen]v vftf ah]6 pkzLif{s g+= of]hgfsf] gfd
l;=g+= a]?h' bkmf g+=
a]?h'sf] ljj/0f
/sd ¿=
;+k/LIf0fsf] ljj/0f r9fpg]
k|dfl0ft ug]{ ldlt ljj/0f /sd
s"n hDdf
b|i6JoM -!_ k|To]s ah]6 pkzLif{ssf] clGtd n]vf k/LIf0fsf] a]?h' of] 9f“rfdf ;fg'{ kb{5 . -@_ a]?h' o; vftfdf r9fO{ hf]8 hDdf k|To]s ah]6 pkzLif{s / kfgf g+= hf]8 hDdf
ul/ /fVg' kg]{5 .
198
cg';"rL – &^ -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -skm_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -sq_, lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -sz_ / lgod @)& sf] pklgod -$_ ;Fu ;DjlGwt_
============== sfof{no
c;'n ug]{ /sdsf] ljj/0f -s_ sd{rf/Lsf] ;Gbe{dfM–
!= gfd, y/, jtgM– @= sfof{no / bhf{M–
-v_ u}/ ;/sf/L JolQm jf kbflwsf/Lsf] ;Gbe{dfM–
!= lghsf] ltgk':t] gfd, y/, jtgM– @= lghn] lhDdf lnPsf] sfdM–
-u_ c;'n ug'{kg]{ /sdM– -3_ lhDdf lnPsf] sfdM– -ª_ c;'n ug'{kg]{ sf/0fM– -r_ k]ZsL lnPsf] /sdM– -5_ k]ZsL lbg] clwsf/Lsf] gfd, bhf{ / sfof{noM– -h_ h]yf jf wghdfgL lbPsf] eP To;sf] ljj/0f / hdfgL kqM– -em_ h]yf jf wghdfgL lng] clws[tsf] gfd, bhf{ / sfof{noM– -`_ h]yf jf wghdfgL /f]Ssf u/]sf] eP To;sf] ljj/0fM–
199
cg';"rL – && -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sa_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -s1_ / lgod ^) sf] pklgod -
!_ sf] v08 -sx_ ;Fu ;DjlGwt_
============== sfof{no
a/a'emf/ysf] k|df0fkq
o; ufp“ ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷lhNnf ljsf; ;ldltsf ===================kbsf >L ============================================sf] lhDdf /x]sf] gubL, lhG;L, sfuhkq / c? ;DklQ cfÇgf] xfnjfnf tf]lsPsf] sd{rf/L÷kbflwsf/LnfO{ a'emfO;Sg' ePsf] Joxf]/f k|dfl0ft ul/G5 .
e08f/ k|d'v cfly{s k|zf;g zfvf k|d'v ;lrjsf] b:tvt
200
cg';"rL – &* -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -se_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -vs_, lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -sIf_ / lgod !^( sf] pklgod -%_;Fu ;DjlGwt_ sa'lnotsf] kmf/fd
lnlvtd========== sf] gftL ============ sf] ============= 5f]/f ============== a:g] jif{ ========= sf] cfu] tk;Ln adf]lhdsf] zt{df tk;Ln adf]lhd If]qdf lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltsf] /sd 7]Ssf aGbf]a:t ug]{ u/L o; lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflsnf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 cfdlGqt ul/Psf] ldlt ============ ;"rgf g+= =========== cg';f/ tkfO{ ;d]tn] lbg' ePsf] af]nkq÷a9fa9sf] Joxf]/f k]z x'bfF cfly{s jif{================= sf] ?= ============ df 7]Ssf lbg] u/L tkfO{;+u 7]Ssf aGbf]a:t ug{ ldlt =============== df o; lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflsnf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 lg0f{o ePsf] x'bfF pko'{Qm lg0f{ofg';f/ tk/Lnsf] zt{ adf]lhdsf >f]taf6 tk;Ln adf]lhssf] If]qdf :yfgLo lgsfosf] tkm{jf6 cfo ;+sng ug]{ 7]Ssfsf] sa'lnot ug{ dGh"/L e} cfpg' ePsf] xf] xf]Og egL cfh dnfO{ o; o; =========== :yfgLo lgsfoaf6 ;f]wgL x'bfF d]/f] lrQ j'em\of] . o;df tk;Lndf n]lvPsf] zt{ adf]lhd sfdsfh ug]{ u/L sa'lnot ug{ dGh"/L e} pkl:yt ePsf] 5' . tk;Lndf n]lvP adf]lhdsf] zt{df s'g} 36L a9L gkf/L sfdsfh u/L tk;Lndf n]lvP adf]lhdsf] ldlt leq lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltnfO{ ============ ls:tfsf] /sd÷Psd'i6 ?= ============== a'emfO{ ldlt ================ b]lv ldlt ===================== ;Dd =============== cfly{s jif{sf] lgldQ 7]Ssf rnfpg] 5' . kl5 d}n] s'g} s'/fdf ph"/ ug]{ 5}g, u/] o;} sfuhftaf6 ab/ ul/lbg' egL d]/f] dgf]dfgL v';L/fhL;+u /sd rngsf] sa'lnot n]vL o; lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltdf r9fPF .
tk;Ln -!_ tk;Lndf pNn]v ul/P adf]lhdsf If]q -Pl/of_ leq / zt{sf] clwgdf /xL cfly{s jif{
============= sf] ?= ========== cfly{s jif{ ====== sf] ?= ============ cfly{s jif{ ============= sf] ?= ========== ;d]t u/L hDdf ?============= sf] 7]Ssf /sd k|lt ls:tf ?= ============ sf b/n] hDdf =========== ls:tfdf b]xfosf] Dofbleq ls:tf 7]s a'emfpg] u/L ============== ;fn ========== ut]b]lv================== ;fn tsnfO{ k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL =============== lhNnf ljsf; ;ldlt÷ gu/kflsnf÷ufpF ljsf; ;ldltsf] cfo ;+sng ug]{5' .
-@_ pQm cfo ;+sng ug{sf lgldQ :yfgLo lgsfosf] If]q leq Joj;flos pTkfbg jf lgsf;L ePsf] dfn ;fdfgx?sf] :yfgLo lgsfoaf6 o;};fy ;+nUg ;"rLsf dfnj:t'df ;f]xL ;"rLdf tf]lsPsf] b/df s/, ;]jf z'Ns jf b:t'/sf] ?kdf cfo ;+sng u/L ==============lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltnfO{ ls:tf /sd a'emfpg]5' . o;/L cfo ;+sng ubf{ s/bftfnfO{ lbO{g] e/kfO{ /l;b o;} lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 k|dfl0ft u/fO{ k|of]u ug]{5' .
-#_ ;f] cfo ;+sng ug{=============lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 lgwf{/0f ePsf] j:t'df tf]lslbPsf] b/ adf]lhd afx]s cGo s'g} lsl;dsf] s/ ;]jf z'Ns jf b}–b:t'/ OToflb nufO{ lnOg] 5}g / o; :yfgLo lgsfoaf6 k|dfl0ft ul/P afx]ssf /l;bx? k|of]u u/L cfo ;+sng ul/g] 5}g . olb s'g} To:tf] cglws[t /sd c;"n pk/ u/]sf] jf cglws[t /l;b k|of]u u/]sf] :yfgLo lgsfoaf6 cg'udg x'bfF kfO{Pdf lgodfg';f/ sf/jfxL / ;hfo dnfO{ dGh'/ 5 .
d}n] o; /sd afkt a'emfpg' kg]{ b]xfosf] klxnf] ls:tf k§f sa'lnot ePsf lbg cfh} a'emfpg' kg]{ ?=========== ;"rgfdf pNn]v ePsf] :yfgLo lgsfosf] a}+s vftfdf hDdf u/]sf] gub a}+s ef}r/ o;};fy ;+nUg u/]sf] 5' .
201
-$_ cGo ls:tfsf] xsdf tf]lsPsf] ldlt ============ leq o; ================== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ ufpF ljsf; ;ldltdf a'emfpFb} hfg]5' .
-%_ of] cfo ;+sng 7]Ssf sa'lnotu/L rng k"hL{ lngsf] nflu s'n 7]s c+s ?= ============ a/fa/sf] g]kfn /fi6« a}saf6 dfGotf k|fKt jfl0fHo a}+ssf] ldlt =========== ;Dd Dofb /x]sf] k/km/d]G; j08÷gub lhNnf ljsf; ;ldlt÷ gu/kflnsf ÷ufpF ljsf; ;ldltsf] =========== a}+sdf /x]sf] vftf g+= =============== df gub} bflvnf u/]sf] a}+s ef}r/ ;+nUg u/]sf] 5' .
-^_ cGo cfjZos s'/f s]xL ePdf ==================== ls:tfaGbL M
=============== ;fn ============= ut] b]lv ========== ;fn ===========ts ============ jif{ ============== dlxgfsf] ========= hDdf ?= =============== ;fn ============ ts ========== jif{ ! sf] ?= ======= klxnf ls:tf k§f sa'lnot ePsf] cfh} =============== a'emfpg' kg]{ ?= ============== bf]>f] ls:tf ============== ;fn =========== ut] ========== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflsnf÷ufpF ljsf; ;ldltdf a'emfpg] ?= ============ t]>f] ls:tf ============== ;fn =========== ut] ========== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflsnf÷ufpF ljsf; ;ldltdf a'emfpg] ?= ============ 7]s]bf/ jf lghsf] jf/]; :yfgLo lgsfosf] ;lrj jf lghsf] clVtof/ k|fKt clwsf/L b:tvt M b:tvt M gfd y/ M gfd y/ M 7]ufgf M kb M afa'sf] gfd M afh]sf] gfd M ;fIfLsf] gfd, y/, 7]ufgf / b:tvt M != @= Olt ;Djt\ ================================ ;fn=================================== ut] /f]h =========================================== z'ed\
cg';"rL – &( -lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sd_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -vv_, lgod ^) sf]
pklgod -!_ sf] v08 -sq_ / lgod !^( sf] pklgod -%_;Fu ;DjlGwt_ =========================== sfof{no
k§fsf] kmf/fd
============== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 >L ================ sf] gftL ================ >L ============== sf] 5f]/f ================ a:g] jif{ =========== sf] >L ============== n] :yfgLo :jfoQ zf;g P]gsf] bkmf ======== adf]lhd ============= >f]taf6 tk;Ln adf]lhdsf] If]qdf tk;Ln adf]lhdsf] zt{df tk;Ln adf]lhdsf] b/n] cfo /sd ;+sng ug{ 7]Ssf aGbf]a:t ug]{ u/L o; o; =========== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 dfu ul/P cg';f/ tkfO{ ;d]tn] lbg' ePsf] af]nkq jf a9fa9 jf ======= -cGo Joj:yf_ sf] Joxf]/f k]z
202
x'bfF cfly{s jif{ ========= sf] nflu ?============== cIf/]lk =========== df 7]Ssf lbg] u/L tkfO{sf ;fy 7]Ssf aGbf]a:t ug]{ ldlt =========== df lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 lg0f{o ePsf] x'bfF pko'{Qm lg0f{ofg';f/ tk;Lnsf] zt{ adf]lhd tk;Lndf n]lvPsf] cfo ;+sng ug{ dGh"/L e} sa'lnot u/L lbg' ePsf] x'bfF tkfO{sf] sa'lnot adf]lhd tk;Lndf n]lvPsf] zt{df slt 36L a9L gkf/L tk;Lndf n]lvP adf]lhd tk;Lndf tf]lsPsf ldlt leq tf]lsPsf] 7fpFdf rflxg] ================ ls:tfsf] ?k}of a'emfO{ ldlt ============ b]lv ldlt ========== ;Ddsf] lgldQ b]xfo adf]lhdsf >f]tx? af6 b]xfo adf]lhdsf] b/df cfGtl/s cfo ;+sng ug]{ sfo{ ug'{ xf]nf . tkfO{n] u/L lbg' ePsf] sa'lnot / of] k§fsf] alv{nfk sfdsfh u/]sf] jf b]xfodf pNn]v ePsf] b/df km/s kf/L s/, ;]jfz'Ns jf b:t'/ c;"n u/]sf] jf :yfgLo lgsfon] s/, ;]jfz'Ns jf b:t'/ c;"n u/]sf] k|df0f x'bfF x'b} bf]xf]/f] x'g] u/L s/, ;]jfz'Ns jf b:t'/ c;"n u/]sf] 7x/] tkfO{;Fu ePsf] 7]Ssf tf]8L tkfO{sf] gfd sfnf] ;"rLdf /flvg] / To;af6 o; lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltnfO{ x'g hfg] gf]S;fgLsf] ;Dk"0f{ /sd tkfO{n] /fv]sf] a}+s hdfgt jf gub} bflvnf u/]sf] /sdaf6 c;"n pk/ ul/g] 5 . kl5 tkfO{sf] s'g} s'/fdf ph"/ bfaL nfUg] 5}g egL cfh} o; =========== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 7]Ssf rngsf] k"hL{ u/L lbOPsf] 5 .
tk;Ln
-!_ tk;Lndf pNn]v ul/P adf]lhdsf If]q -Pl/of_ leq / zt{sf] clwgdf /xL cfly{s jif{ ============= sf] ?= ========== cfly{s jif{ ====== sf] ?= ============ cfly{s jif{ ============= sf] ?= ========== ;d]t u/L hDdf ?============= sf] 7]Ssf /sd k|lt ls:tf ?= ============ sf b/n] hDdf =========== ls:tfdf b]xfosf] Dofbleq ls:tf 7]s a'emfpg] u/L ============== ;fn ========== ut]b]lv================== ;fn tsnfO{ k|rlnt sfg"gsf] cwLgdf /xL /sd rng ug]{ .
-@_ pQm cfo ;+sng ug{sf lgldQ lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltsf] If]q leq
Joj;flos pTkfbg jf lgsf;L ePsf] dfn ;fdfgx?sf] lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 o;};fy ;+nUg ;"rLsf dfnj:t'df ;f]xL ;"rLdf tf]sLPsf] b/df s/, ;]jf z'Ns jf b:t'/sf] ?kdf cfo ;+sng u/L =============== :yfgLo lgsfonfO{ ls:tf /sd a'emfpg] 5' . o;/L cfo ;+sng ubf{ s/bftfnfO{ lbO{g] e/kfO{ /l;b o;} lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 k|dfl0ft u/fO{ k|of]u ug]{ .
-#_ ;f] cfo ;+sng ug{ o; lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 lgwf{/0f ePsf]
j:t'df tf]lsPsf] b/ adf]lhd afx]s cGo s'g} lsl;dsf] s/ ;]jf z'Ns jf b}–b:t'/ OToflb nufO{ lnOg] 5}g / lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 k|dfl0ft ul/P afx]ssf /l;bx? k|of]u u/L cfo ;+sng ul/g] 5}g . olb s'g} To:tf] cglws[t /sd c;"n pk/ u/]sf] jf cglws[t /l;b k|of]u u/]sf] s'/f o; lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltaf6 cg'udg x'bfF kfO{Pdf lgodfg';f/ sf/jfxL / ;hfo ul/g]5 .
-$_ cGo ls:tfsf] xsdf bf]>f] ls:tf ?= =========== ldlt ========== leq / t]>f] ls:tf
?============== ldlt============== leq o; =============== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf÷ufpF ljsf; ;ldltdf a'emfpg' kg]{5 .
-%_ o;df lgdofg';f/ nfUg] d"No clea[l4 s/ tkfO{s} tkm{af6 cfGtl/s /fhZj sfo{nodf a'emfpg' kg]{5 .
-^_ o;df lgodfg';f/ nfUg] cfos/ tkfO{s} tkm{af6 lgodfg';f/ cfGtl/s /fhZj sfof{nodf a'emfpg' kg]{5 .
203
-&_ cGo cfjZos s'/f s]xL ePdf ===================== ls:tfaGbL M
=============== ;fn ============= ut] b]lv ========== ;fn ===========ts ============ jif{ ============== dlxgfsf] ========= hDdf ?= =============== ;fn ============ ts ========== jif{ ! sf] ?= ======= klxnf ls:tf k§f sa'lnot ePsf] cfh} =============== a'emfpg' kg]{ ?= ============== bf]>f] ls:tf ============== ;fn =========== ut] ========== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflsnf÷ufpF ljsf; ;ldltdf a'emfpg] ?= ============ t]>f] ls:tf ============== ;fn =========== ut] ========== lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflsnf÷ufpF ljsf; ;ldltdf a'emfpg] ?= ============ Olt ;Djt\ ===================;fn====================================ut] /f]h ======================================================== z'ed\
204
cg';"rL – *) -lgod %& ;Fu ;DjlGwt_
cfGtl/s n]vf k/LIf0f zfvfdf ;xfos:t/sf sd{rf/L k|d'v /xg] lhNnfx?sf] ljj/0f != d]rL c~rnM– tfKn]h'ª, kf“ry/ . @= sf]zL c~rnM– ;+v'jf;ef, t]x|y'd, ef]hk'/ . #= ;u/dfyf c~rnM– ;f]n'v'Da', cf]vn9'·f, vf]6fª . $= hgsk'/ c~rnM– /fd]5fk . %= jfUdtL c~rnM– /;'jf, g'jfsf]6 . ^= u08sL c~rnM– dgfª, ndh'ª . &= n'lDjgL c~rnM– u'NdL, c3f{vf“rL . *= wjfnlu/L c~rnM– ;a} lhNnf . (= s0ff{nL c~rnM– ;a} lhNnf . !)= /fKtL c~rnM– ?s'd, /f]Nkf, Ko"7fg, ;Nofg . !!= e]/L c~rnM– b}n]v, hfh/sf]6, ;'v]{t . !@= ;]tL c~rnM– aemf·, afh'/f, 8f]6L, c5fd . !#= dxfsfnL c~rnM– a}t8L, bfr'{nf, 88]Nw'/f .
205
cg';"rL *! -lgod !* ,̂ !** / !*(;+u ;DalGwt_
:yfgLo lgsfosf kbfwLsf/L tyf ;b:ox? / sd{rf/Lx?n] lhNnf aflx/ e|d0f ubf{ b}lgs
eQf Pj+ xf]6n af; vr{ afkt kfpg] clwstd b/ != kbflwsf/L ;DaGwL M
-s_ b}lgs eQf clwstd b/
lhNnf ljsf; ;ldltsf ;efklt÷pk;efklt ?=$)).–
lhNnf ljsf; ;ldlt ;b:o ?=#)).–
gu/kflnsf k|d'v÷pkk|d'v
dxfgu/kflnsf ?=$)).–
pk dxfgu/kflnsf ?=#%).–
gu/kflnsf ?=#)).–
gu/kflnsf ;b:o M
dxfgu/kflnsf ?=#)).–
pk dxfgu/kflnsf ?=@&%.–
gu/kflnsf ?=@%).–
ufpF ljsf; ;ldltsf] cWoIf÷pkfWoIf ?=@&%.–
ufpF ljsf; ;ldltsf] ;b:o ?=@%).–
:yfgLo lgsfosf kl/ifb\sf cGo ;b:o ?=@%).–
-v_ e|d0f vr{
ef8f M xjfO{hxfh, /]n, a; cflb ;jf/L ;fwg – lan cg';f/
@= sd{rf/L ;DaGwL M -s_ :yfgLo lgsfosf sd{rf/Lx?n] kfpg] b}lgs eQfsf] b/ M
qm=;+= tx kfpg] /sd
!= k|yd txsf sd{rf/L ?=#)).–
@= låtLo txsf sd{rf/L ?=@%).–
#= t[tLo txsf sd{rf/L ?=@@%.–
-v_ e|d0f vr{ M xjfO{ hxfh, /]n, a; cflb ;jf/L ;fwgsf] lan cg';f/sf] /sd . -u_ lhNnf aflx/ e|d0f ubf{ kbflwsf/L / sd{rf/Lx?nfO{ xf]6n af; vr{ jfkt,
kbflwsf/L / sd{rf/Lx?nfO{ dfly l;=g+= ! / @ df pNn]lvt b}lgs eQfsf] b/df ga9\g] u/L a9Ldf ;ft lbg ;Ddsf] jf; vr{ jfktsf] /sd e'QmfgL lbg ;lsg] 5 .
-3_ lhNnf leq % sf]z eGbf jflx/ /ft ljtfpg] u/L e|d0f ubf{ kbflwsf/L / sd{rf/Lx?n] l;=g+= ! / @ df tf]lsPsf] b}lgs eQfsf] b/sf] #÷$ ga9\g] u/L kl/ifb\n] :jLs[t u/]sf] b/df b}lgs eQf kfpg]5g\ .
-ª_ lhNnf jflx/ e|d0f ug]{ kbflwsf/L / sd{rf/L e|d0fjf6 kms]{sf] lbg l;=g+= ! / @ df kbflwsf/L / sd{rf/LnfO{ tf]lsPsf] b}lgs eQfsf] cfwf /sd e'QmfgL kfpg]5g\ .
^= ljb]z e|d0fsf] nflu b}lgs eQfsf] k|of]hgsf] nflu d'n's juL{s/0f M
206
-s_ ju{sf d'n's M o'/f]k, pQ/ cd]l/sf, blIf0f cd]l/sf, Sof/]ljog If]q, clk|msf, klZrd Plzof tyf dWo k"j{ / ævÆ ju{df plNnlvt d'n'sx? afx]ssf Plzof tyf k|zfGt If]qsf d'n'sx? .
-v_ ju{sf d'n'sx? M ;fs{ If]qsf d'n'sx? &= ljb]z e|d0f ubf{ kfpg] b}lgs eQf b/ -cd]l/sL 8n/_ M *= g]kfn;Fu l;dfgf hf]l8Psf ef/tLo lhNnfx? M
!= l;SsLd @= bflh{ln·
#= k"l0f{of
$= ;x/;f
%= dw'jgL ^= l;tfd9L &= rDkf/g *= uf]/vk'/
(= aQL !)= uf]08f !!= jx/fOr !@= nlvdk'/
!#= lklnlet !$= g}gLtfn
!%= cndf]8f
!^= lkyf}/fu9
b|i6Jo M -!_ sfof{nosf] df]6/ k|of]u u/]sf]df x'g] OGwg vr{ OGwg ah]6af6 Aoxf]g'{ kg]{5 . -@_ lhNnf leqsf] xsdf e|d0f jf cg'udg k|ltj]bg clgjfo{ ?kdf lnP/ dfq b}lgs eQf lbg' kg]{5 . -#_ ;efklt, k|d'v / cWoIf tyf ;b:on] s] s] p2]Zo / glthfsf] nflu e|d0fdf uPsf] xf] ;f] sf] ljj/0f #÷# dlxgfdf ;dLIffsf nflu ;DaGwLt af]8{df clgjfo{ ?kdf k]z ug'{ kg]{5 .
kbflwsf/L / sd{rf/Lsf] tx æsÆ ju{sf] d'n'sx?sf]
nflu
ævÆ ju{sf] d'n'sx?sf]
nflu
;efklt÷pk ;efklt÷ d]o/÷ pkd]o/
!)) *)
:yfgLo lgsfosf cGo kbflwsf/L / clws[t :t/sf sd{rf/L
() &)
:yfgLo lgsfosf cGo sd{rf/L &) ^)
207
cg';"rL – *@
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -so_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -v3_, lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -s1_ / lgod &# ;Fu ;DalGwt_
dfn;fdfg jf cGo ;]jfsf] vl/b ;Demf}tf
dfn;fdfg jf cGo ;]jf vl/b ubf{ b]xfo adf]lhdsf] ;Demf}tf dWo] s'g} Ps ;Demf}tf u/L vl/b ug{ ;lsg]5 M–
-!_ vf; dfn;fdfg jf cGo ;]jf cfk"lt{ ;Demf}tfM s'g} vf; sfdsf] nflu cfjZos kg]{ sRrf
kbfy{, pks/0f, kmdf{:o'l6sN;, cf}iflw, cf}hf/ jf cGo o:t} ljz]if k|s[ltsf dfn;fdfg vl/b ug{sf] nflu vf; dfn;fdfg jf cGo ;]jf cfk"lt{ ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 .
-@_ ;+/rgfTds jf PsfO{ b/ ;Demf}tfM vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt dfn;fdfg jf cGo ;]jf ;fj{hlgs lgsfon] dfu u/]sf] ;dodf vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt b/ / zt{ adf]lhd Ps jf Ps eGbf a9L cfk"lt{stf{af6 k|fKt ug]{ Joj:yf ug{sf] nflu ;+/rgfTds jf PsfO{ b/ ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 .
of] ;Demf}tfdf ;fj{hlgs lgsfon] vl/b ug]{ dfn;fdfg jf cGo ;]jfsf] Go"gtd / clwstd kl/df0f v'nfpg' kg]{5 .
of]] ;Demf}tf ;fdfGotof Ps jif{ eGbf j9L cjlwsf] x'g] 5}g . -#_ ax'jifL{o ;Demf}tfM b]xfosf] cj:yfdf ax'jifL{o ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 M–
-s_ jflif{s vl/b ;Demf}tf u/L vl/b ug'{ eGbf ax'jifL{o ;Demf}tf u/L vl/b ubf{ :yfgLo lgsfonfO{ ;f/e"t ?kdf nfe x'g] ePdf,
-v_ vl/b ;Demf}tfsf] cjlwdf vl/bsf] kl/df0f ;f/e"t ?kdf yk36 gx'g] ePdf,
-u_ vl/b ;Demf}tf cjlwe/ vl/b ul/g] dfn;fdfgsf] l8hfO{g kl/jt{g gx'g] ePdf, /
-3_ dfn;fdfg cfk"lt{;Fu ;DalGwt k|fljlws hf]lvd a9L gePdf . -$_ l8hfO{g, cfk"lt{ / h8fg ;Demf}tfM 7"nf kfj/ KnfG6 jf kDkLª :6]zg h:tf pRr jf
hl6n k|ljlw o'Qm dfn;fdfgsf] l8hfOg ug]{, lgdf{0f :yndf cfk"lt{ u/L h8fg ug]{ k/LIf0f ;~rfng ug]{ / To:tf] dfn;fdfgsf] ;~rfng ug{ ;DalGwt :yfgLo lgsfosf sd{rf/LnfO{ cfjZostfg';f/ tflnd lbg] Joj:yf ug{ l8hfOg, cfk"lt{ / h8fg ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . o:tf] ;Demf}tf l8hfOg, cfk"lt{ / h8fg sfo{ dWo] s'g} b'O{ sfo{ ug{sf] nflu ;d]t ug{ ;lsg]5 .
-%_ 6g{ sL ;Demf}tfM dnvfb pTkfbg ug]{, b'Uw k|zf]wg ug]{ h:tf pRr k|ljlwo'Qm cf}Bf]lus NkfG6sf] sfo{ ;Dkfbg Ifdtf pNn]v u/L To:tf] NkfG6sf] l8hfOg, cfk"lt{, lgdf{0f / h8fg sfo{ vl/b ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd ;DkGg u/L :yfgLo lgsfonfO{ x:tfGt/0f ug]{ Joj:yf ug{sf] nflu 6g{sL ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . gf]6M v08 -!_, -@_, -$_ / -%_ adf]lhdsf ;Demf}tf jx'jifL{o ;Demf}tf ;d]t x'g
;Sg]5 .
208
cg';"rL – *#
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -s/_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -vª_, lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -vs_ / lgod &$ ;Fu ;DalGwt_
lgdf{0f sfo{sf] vl/b ;Demf}tf
:yfgLo lgsfon] s'g} lgdf{0f sfo{ u/fpgsf] nflu b]xfosf] ;Demf}tf dWo] s'g} Ps ;Demf}tf ug{ ;Sg]5 M—
-!_ PsfO{ b/ ;Demf}tf M lgdf{0f sfo{sf] kl/df0f ;Demf}tf x'+bfsf avt olsg gePsf] jf lgdf{0f sfo{ k|lt PsfO{ sfo{ lan ckm SjfG6L6Ldf plNnlvt b/df u/fpg] Joj:yf ug{ PsfO{ b/ ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . o:tf] PsfO{ b/df af]nkqbftfn] k|:tfljt lgdf{0f sfo{ ;DkGg ug{ cfjZos kg]{ ;fdu|L, >d / cGo s'/f ;dfj]z ug'{ kg]{5 .
:yfgLo lgsfon] o; ;Demf}tf adf]lhd ePsf] sfd jfkt e'QmfgL ubf{ lgdf{0f :ynsf] gfk hfFraf6 olsg ePsf]] lgdf{0f sfo{sf] kl/df0fnfO{ k|lt PsfO{ b/n] u0fgf u/L x'g cfpg] /sd e'QmfgL ug'{ kg]{5 .
-@_ Psd'i6 /sd ;Demf}tfM e"ldut kfgLsf] kfO{knfO{g h8fg h:tf gfk hfFr ug{ sl7g x'g] lgdf{0f sfo{{ jf k'nsf] ;+/rgf h:tf gfk hfFr ug{ ;lsg] lgdf{0f sfo{ u/fpg Psd'i6 /sd ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] ;Demf}tf ubf{ lgdf{0f sfo{ ;DaGwL ;a} k|sf/sf hf]lvd / bfloTj lgdf{0f Joj;foLdf /xg] u/L ug'{ kg]{5 .
t/ ;Demf}tf eO{ lgdf{0f sfo{ ;'? ePkl5 :yfgLo lgsfon] lgdf{0fdf s'g} lsl;dsf] kl/jt{g ug{ cfb]z lbPsf] sf/0fn] lgdf{0f Joj;foLsf] cfly{s bfloTj j[l4 ePdf To:tf] bfloTj :yfgLo lgsfon] Joxf]g'{ kg]{5 .
-#_ nfut ;f]wegf{ ;Demf}tfM lgdf{0f Joj;foLn] PsfO{ b/ ;Demf}tf adf]lhd sfd ug{ d~h'/ gug]{ jf ug{ g;Sg] 7"nf] hf]lvdo'Qm / sfd ug]{ kl/l:ylt k"jf{g'dfg ug{ g;lsg] k|s[ltsf] lgdf{0f sfo{ u/fpgsf nflu nfut ;f]wegf{ ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] ;Demf}tf u/L ul/g] lgdf{0f sfo{ jfkt lgdf{0f Joj;foLnfO{ e'QmfgL lb+bf lghn] To:tf] lgdf{0f sfo{ ubf{ u/]sf] jf:tljs vr{, ;f] sfo{sf]] lz/f]ef/ vr{ / :jLs[t nfut cg'dfgdf pNn]v ePsf] d'gfkmf ykL x'g cfPsf] /sd e'QmfgL lbg ;lsg]5 . of] ;Demf}tf u/L lgdf{0f sfo{ u/fpFbf :yfgLo lgsfosf] k|d'vn] nfut ;f]wegf{sf] clwstd /sdsf] ;Ldf lgwf{/0f ug'{ kg]{5 / ;f] ;Ldf eGbf a9L nfut ;f]wegf{ lbg' kg]{ ePdf :yfgLo lgsfosf] k"j{ :jLs[tL lng' kg]{5 .
-$_ ;do / ;fdu|L b/ ;Demf}tfM vl/b ;Demf}tf ug{] ;dodf s'g} lgdf{0f sfo{sf] dd{t ;Def/ ug{ nfUg] >d / ;fdu|Lsf] k"jf{g'dfg ug{ g;lsg] eO{ >dnfO{ ;dosf] cfwf/df / ;fdu|LnfO{ PsfO{ b/sf] cfwf/df u0fgf u/L sfd u/fpgsf] nflu ;do / ;fdu|L b/ ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] ;Demf}tf ubf{ lgdf{0f Joj;foLnfO{ b]xfo adf]lhd e'QmfgL x'g] s'/f :ki6 ?kdf pNn]v ug'{ kg]{5 M–
-s_ lgdf{0f Joj;foLsf] >dnfO{ k|lt306f jf k|lt lbg jf k|lt dlxgfsf] cfwf/df ljefhg u/L x'g cfPsf] /sddf lz/f]ef/ vr{ / :jLs[t nfut cg'dfgdf pNn]v ePsf] d'gfkmf hf]8\bf x'g cfpg] /sd, /
-v_ vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt /sdsf] ;Ldf leq /xL dd{t ;Def/ ug{ nfu]sf] ;fdu|Lsf] d"Nosf] e'QmfgL /sd .
-%_ l8hfOg / lgdf{0f ;Demf}tfM s'g} lgdf{0f sfo{sf] l8hfOg / lgdf{0f Pp6} lgdf{0f Joj;foLaf6 u/fpgsf] nflu l8hfOg / lgdf{0f ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . :yfgLo lgsfon] o; ;Demf}tf adf]lhdsf] sfd ;'? ubf{ k|fljlws jf k|fljlwsx?sf] ;d"xnfO{ lgdf{0f sfo{sf] l8hfO{g hfFRg nufO{ :jLs[t u/]kl5 dfq ;'? ug'{ kg]{5 . To;/L l8hfOg hfFr ug]{ k|fljlws jf k|fljlwsx?sf] ;d"xn] To:tf] l8hfO{g, 8«O{ª tyf nfut cg'dfg hfFr / :jLs[t
209
ubf{ o; lgodfjnL adf]lhd hfFr tyf :jLs[t ug]{ sfo{ljlw ckgfO{ hfFr tyf :jLs[t ug'{ kg]{5 .
-^_ Joj:yfkg ;Demf}tfM lgdf{0f sfo{sf] u'0f:t/ / ;DkGg ug]{ cjlw ;DaGwL sfg"gL Pj+ ;Demf}tfhGo bfloTj :yfgLo lgsfo;Fu vl/b ;Demf}tf ug]{ lgdf{0f Joj;foLn] g} jxg ug]{ u/L To:tf] sfo{ lghsf] ;'k/Lj]If0f jf Joj:yfkgdf ljleGg ;j–sG6«fs6/åf/f u/fpgsf nflu Joj:yfkg ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] ;Demf}tf adf]lhdsf] sfdsf] e'QmfgL :yfgLo lgsfo;Fu ;Demf}tf ug]{ lgdf{0f Joj;foLnfO{ dfq lbO{{g]5 .
-&_ sfo{;Dkfbgdf cfwfl/t dd{t ;Def/ jf Joj:yfkg ;Demf}tfM s'g} lgdf{0f sfo{sf] dd{t ;Def/ jf Joj:yfkg ug{{ cfjZos kg]{ pks/0f / ljleGg PsfO{ hGo -cfO6djfOh_ sfo{ pNn]v gu/L clGtd sfo{ ;Dkfbg dfq pNn]v u/L To:tf] lgdf{0f sfo{ u/fpgsf] nflu sfo{ ;Dkfbgdf cfwfl/t ;Def/ jf Joj:yfkg ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 .
-*_ lk;js{ ;Demf}tfM k6s] ?kdf u/fO{ /xg' kg]{ ;fgfltgf ;Def/ / dd{t ;DaGwL lgdf{0f sfo{ cfjZos k/]sf avt u/fpgsf] nflu To:tf] lgdf{0f sfo{sf] d"No ;"rL sfod u/L lk; js{ ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 .
o; ;Demf}tfsf] cjlw ;fdfGotof Ps jif{ eGbf j9Lsf] x'g]5}g .
210
cg';"rL – *$
-lgod !* sf] pklgod -!_ sf] v08 -sn_, lgod #( sf] pklgod -!_ sf] v08 -vr_, lgod ^) sf] pklgod -!_ sf] v08 -vv_ / lgod &% ;Fu ;DalGwt_
k/fdz{ ;]jfsf] vl/b ;Demf}tf
:yfgLo lgsfon] k/fdz{ ;]jf vl/b ug{sf] nflu b]xfosf ;Demf}tf dWo] s'g} Ps ;Demf}tf u/L vl/b ug{ ;Sg]5 M–
-!_= Psd'i6 /sd ;Demf}tfM ;DefJotf cWoog, cfof]hgfsf] l8hfO{g, af]nkq ;DaGwL sfuhftsf] tof/L h:tf :ki6 ?kdf klxrfg ePsf], k/fdz{bftfdf Go"g hf]lvd /xg] / u'0f:t/ dfkg ;lhn};Fu ug{ ;lsg] sfdsf] nflu k/fdz{ ;]jf lng Psd'i6 ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] ;Demf}tfdf k/fdz{bftfn] lgwf{l/t ;dofjlw leq sfo{If]qut zt{df plNnlvt k|fljlws ljz]iftf ePsf] sfd u/L :yfgLo lgsfo ;dIf k|ltj]bg k]z ug'{ kg]{ / ;f] jfkt lghn] ;]jf z'Ns kfpg] s'/f pNn]v ug{' kg]{5 .
-@_ ;doj¢ ;Demf}tfM lgdf{0f sfo{sf] ;'kl/j]If0f ug]{]{, 7"nf Joj;flos ;+:yfsf] Joj:yfkg ug]{ jf afFw, ;'?Ë h:tf h6Ln ;+/rgfsf] l8hfO{g ug]{ h:tf k/fdz{ ;]jfsf] cjlw cg'dfg ug{ g;lsg] ePdf To:tf] sfdsf] nflu ;doj¢ ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] ;Demf}tfdf k/fdz{bftfsf] ;]jf z'Ns b]xfo adf]lhd to x'g] s'/f pNn]v ug'{ kg]{5 M–
-s_ k/fdz{bftfnfO{ vl/b ;Demf}tf adf]lhdsf] sfd ug{{ jf:tljs ?kdf nfu]sf] ;don] ;Demf}tfdf plNnlvt kfl/>ldssf] b/nfO{ u'0fg u/L cfpg] /sd,
-v_ lan e/kfO{ cg';f/sf] jf:tljs k'm6s/ vr{sf] ;f]wegf{ /sd . -#_ sfo{ ;DkGgtfsf] cfwf/df z'Ns lbO{g] ;Demf}tfM vl/b ;Demf}tfdf pNn]v
ePsf] sfo{ ug{ k/fdz{bftfnfO{ cfjZos k/]sf] ;dodf jf]nfpg] u/L jf lghn] ;DkGg u/]sf] sfo{sf] cfwf/df ;]jf z'Ns lbg] u/L k/fdz{ ;]jf lng' kbf{ sfo{ ;DkGgtfsf] cfwf/df z'Ns lbO{g] ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] k/fdz{bftfsf] ;]jf z'Ns To:tf] ;Demf}tfdf pNn]v eP adf]lhd x'g]5 .
-$_ k|ltztdf cfwfl/t ;Demf}tfM dfn;fdfg lg/LIf0f ug]{ ;]jf, cfls{6]S6sf] ;]jf, ;'k/Lj]If0f jf cg'udg ;]jf jf cGo o:t} k|s[ltsf ;]jf vl/b ug{ k|ltztdf cfwfl/t ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 . of] ;Demf}tfdf k/fdz{bftfnfO{ ;]jf z'Ns lbbf+ ;DalGwt lgdf{0f sfo{ jf cfof]hgfsf] cg'dflgt jf jf:tljs nfut jf vl/b ul/Psf] jf lg/LIf0f ul/Psf] dfn;fdfgsf] nfutsf] k|ltzt cg';f/ lbO{g] s'/f pNn]v ug'{ kg]{5 .
-%_ ;]jf ;do lglZrt gePsf] ;Demf}tfM lgdf{0f sfo{ ;~rfngdf Nofpgsf nflu ;do ;dodf cfjZos kg]{ ;Nnfxsf/, vl/b ;Demf}tf ;DaGwL ljjfb lg?k0fstf{ jf dWo:ystf{, ;+:yfut ;'wf/ jf vl/b ;DaGwL k/fdz{bftf, k|fljlws ;d:of ;dfwfgstf{ h:tf vf; sfdsf] ;DaGwdf cfjZos k/]sf] ;dodf k/fdz{ ;]jf lngsf] nflu ;]jf ;do lglZrt gePsf] ;Demf}tf ug{ ;lsg]5 .
of] ;Demf}tfdf b]xfosf s'/f pNn]v ug'{ kg]{5M– -s_ k/fdz{bftfn] ;Demf}tfdf plNnlvt sfd :yfgLo lgsfonfO{ cfjZos
k/]sf] ;dodf vl/b ;Demf}tfdf plNnlvt b/df ug{' kg]{, -v_ k/fdz{bftfnfO{ sfd ug{ jf:tljs ?kdf nfu]sf] ;dosf] cfwf/df
kfl/>lds e'QmfgL ul/g] .
211
top related