drive 2016 | 26 october: create energy

Moderator: Freek van ‘t OosterCLICKNL | Media & ICT

INTRO: THE SMART ENERGY PROGRAMFreek van ‘t Ooster CLICKNL | Media & ICT)

10.00 – 11:00 Creative Producers… and ACTION!11:00 – 11:30 Break11.30 – 12:30 Designerly approaches to smart

sustainable city12:30 – 13:30 Break

GREEN DEAL SMART ENERGY CITIES

Energy transitionBuilt Environment

1. National Energie-atlas (Amsterdam)2. Smart Gaasperdam (Amsterdam)3. Malburgen / Presikhaaf (Arnhem)4. Alteveer - Cranevelt Zoo-hospital-houses (Arnhem)5. Eckart-Vaartbroek (Eindhoven)6. Strijp-S (Eindhoven)7. Innovative procurement (Eindhoven)8. Bothoven-Noord (Enschede)9. Reimarkt (Enschede)10. Energy coop Hof van Twente (Enschede)11. Powermatching City to the People (Groningen)12. Noorderplantsoenbuurt (Groningen)

12 kickstarterprojects to learn & adapt

THE GREEN DEAL SMART ENERGY CITIESNathalie Waser | Design Innovation GroupJeffrey Braun | Afdeling Buitengewone ZakenKai Köllen | IdeateMinouche Besters | STIPO

NATHALIE WASERDesign Innovation GroupProject Malburgen / PresikhaafProject Alteveer - CraneveltArnhem

JEFFREY BRAUNAfdeling buitengewone zakenProject Noorderplantsoenbuurt Groningen

KAI KÖLLENIdeateProject ReimarktEnschede

MINOUCHE BESTERSSTIPOProject Smart GaasperdamAmsterdam

Nathalie Waser | Design Innovation GroupJeffrey Braun | Afdeling Buitengewone ZakenKai Köllen | IdeateMinouche Besters | STIPO

QUESTIONS & DISCUSSION

I like it, what is it?

DIG exists to inspire andsupport organizations tounfold their potential andinstigate meaningful change.

Design forBehavior

Innovation Strategies

Design forPolicy

HumanizingTechnology

Creative Producers

What aboutelectric heating?

You should investin solar panels

We only userenewable energy

powermatching

Uhhhhh….

ViableDesirable

Arnhem –Craneveer (Cranevelt/ Alteveer)

Research provides information about neighbourhood, community initiative, (social) structure and residents

motivation of initiators and their ability to take the initiative further

Possibilities to broaden the initiative, role of municipality and other parties

Key decision points andhousehold dynamics Tools: qualitative interviews, customer

journeys, stakeholder mapping

For every profile/ persona a plan: how to recognize them, how totrigger them, how to help them?

Provide solutions for every step that’s needed/ people want to take: behavior, energy efficient appliances, insulation, solar panels etc.

Use visuals and metaphors to communicate complex information

Communication is not enough!Make it easy

Community energy initiatives

I like it, what is it?

www.designinnovationgroup.nlTwitter: /DesInnGroFacebook: /DesignInnovationGroup

JEFFREY BRAUN

@afbuza · www.afdelingbuitengewonezaken.nl

NOORDERPLANTSOENBUURT IN GRONINGEN, the NETHERLANDS

GROENSTE BUURT: SLOWLY TRANSFORMING INTO A NET-ZERO ENERGY COMMUNITY BY 2024 BY LEADING BY EXAMPLE

SOLAR PANELS

INFORMAL MEETUP

GREEN ROOF

INSULATION?

NEIGHBOURHOOD NEWSPAPER

PRIVATELY OWNED?

STUDENT HOUSE OWNED BY SLUMLORD?

housing association?

EARTHQUAKE CAUSED BY GAS PRODUCTION

- PATCHING UP GARDENS - INFORMAL MEETUPs - NEIGHBORHOOD NEWSPAPER - DOOR-TO-DOOR SMALL TALK - FLYERS AT LOCAL BUSINESSES

OBJECTIVES & INITIATIVES

- SOLAR BUYERS GROUP DISCOUNT - INSULATION - THERMOGRAPHIC INSPECTION - ENERGY rating

OBJECTIVES & INITIATIVES

SUSTAINABLE: FRESH PERSPECTIVE & APPROPRIATE TOOLS

TO BUILD AND GROW A NET-ZERO ENERGY COMMUNITY

BUURTKRANT

ENERGIE PAKKETWARMTE SCAN

DE BRES

STUDENTENCONTESTSPREEKUUR DEMO WONINGEN

BUURTCOMITE

GEMEENTEGRUNNEGER

POWER

OUDE ROT

JONG GEZIN

ONDERNEMER

STUDENT HUISBAAS

GENIETER

STARTER

BEZOEKERS

VROEGE VOGEL

Groep of instantie Uitwissel ing GB > Bewoners

Init iatieven

Bijeenkomst of plek

NOORDERPLANTSOENBUURTENERGIE NEUTRAAL 2024

DE

GR

OEN

STE

BU

URT

ENTH

OU

SIA

STIN

TER

ESSE

VER

WEG

SYSTEM DESIGN

BUURTKRANT

ENERGIE PAKKETWARMTE SCAN

DE BRES

STUDENTENCONTESTSPREEKUUR DEMO WONINGEN

BUURTCOMITE

GEMEENTEGRUNNEGER

POWER

OUDE ROT

JONG GEZIN

ONDERNEMER

STUDENT HUISBAAS

GENIETER

STARTER

BEZOEKERS

VROEGE VOGEL

Groep of instantie Uitwissel ing GB > Bewoners

Init iatieven

Bijeenkomst of plek

NOORDERPLANTSOENBUURTENERGIE NEUTRAAL 2024

DE

GR

OEN

STE

BU

URT

ENTH

OU

SIA

STIN

TER

ESSE

VER

WEG

BUURTKRANT

ENERGIE PAKKETWARMTE SCAN

DE BRES

STUDENTENCONTESTSPREEKUUR DEMO WONINGEN

BUURTCOMITE

GEMEENTEGRUNNEGER

POWER

OUDE ROT

JONG GEZIN

ONDERNEMER

STUDENT HUISBAAS

GENIETER

STARTER

BEZOEKERS

VROEGE VOGEL

Groep of instantie Uitwissel ing GB > Bewoners

Init iatieven

Bijeenkomst of plek

NOORDERPLANTSOENBUURTENERGIE NEUTRAAL 2024

DE

GR

OEN

STE

BU

URT

ENTH

OU

SIA

STIN

TER

ESSE

VER

WEG

BUURTKRANT

ENERGIE PAKKETWARMTE SCAN

DE BRES

STUDENTENCONTESTSPREEKUUR DEMO WONINGEN

BUURTCOMITE

GEMEENTEGRUNNEGER

POWER

OUDE ROT

JONG GEZIN

ONDERNEMER

STUDENT HUISBAAS

GENIETER

STARTER

BEZOEKERS

VROEGE VOGEL

Groep of instantie Uitwissel ing GB > Bewoners

Init iatieven

Bijeenkomst of plek

NOORDERPLANTSOENBUURTENERGIE NEUTRAAL 2024

DE

GR

OEN

STE

BU

URT

ENTH

OU

SIA

STIN

TER

ESSE

VER

WEG

OUDE ROTBEPALENDE FACTOREN

“Geld bepaalt alles, hier om de hoek woont de voormalig directeur van de basisschool. Die

weet wel waar hij moet zijn. Toen ze naast hem buitenlanders wilden huizen, heeft hij er snel voor gezorgd dat dat niet door zou gaan zodat

de waarde van zijn huis niet zou zakken.”

“Het volk in de wijk is divers en er zijn overwegend veel studenten. De woningprijzen

zijn gestegen en dat brengt ook veelwitwaspraktijken met zich mee: onbekende huiseigenaren die voor veel geld woningen opknappen waardoor er weinig binding met

de wijk ontstaat.”

GEERT70 jaar - alleenstaand - bewonerGeert woont al 50 jaar in de Noorderplantsoenbuurt en heeft het een en ander zien veranderen. Hij heeft daarbij een mening en verhaal over alles en iedereen. Geert staat beschouwend in het leven en heeft het idee dat er hogere machten aan de knoppen draaien en dat hij zelf niet veel kan veranderen of bijdragen. Types als Geert wonen in flinke huizen die in de loop der jaren weinig aangepast zijn - het is nu eenmaal tochtig en gehorig. Door zijn grote kennis van de verschillende sociale transformatiegolven in de wijk kan hij nog van grote betekenis zijn.

DE GROTE MACHT“Dat soort dingen dat komt wel als het grote geld het wil. Ik zei al twintig jaar terug dat dat anders moest met al die olie enzo, dat gebeurt pas als de politiek en de grote bedrijven dat willen. Zo is dat hier ook, ze kopen zo alles op als ze dat willen.”

KENNIS VAN DE WIJK“Na de oorlog hebben ze andere wijken gebouwd, toen trok deze buurt helemaal leeg. Er was veel leegstand in de jaren ’60, ’70. Toen wilden ze hier ook al die kleine huisjes weghalen om nieuwe woningen te bouwen, maar dat hebben de studenten uiteindelijk voorkomen.”

BESCHOUWEND“Je moet mensen kennen die iets kunnen regelen. De eigenaren achter alle studentenwoningen hier zijn ook niet te vertrouwen. Daar wordt dan voor een miljoen in zo’n verbouwing gepompt, maar waar komt dat vandaan?”

HARDNEKKIGE VERANDERAAR“Ik heb nog niets gehoord over dat duurzaamheids initiatief. Ik hoef daar zelf ook niet zoveel aan te doen hoor, ik zet alleen de verwarming aan in de kamer waar ik ben. Ik heb enkel glas en een enkele muur naar de buren toe, maar ik leef best zuinig wat dat betreft.”

Minder welvarend Welvarend

Laag opgeleid Hoog opgeleid

Oude bewoner Nieuwe bewoner

INZICHTEN

STRATEGIE

Oude Rotten hebben levenservaring en wijsheid in pacht maar zijn in de loop der jaren steeds meer langs de zijlijn gaan staan. Zouden ze in hun jongere jaren nog wel aan een protestmars hebben meegedaan, zien ze nu vooral het overkoepelende krachtenveld en de machteloosheid die daarmee gepaard gaat. Het glas half vol. Oude Rotten missen het sprankje naïviteit dat soms nodig is om zelf verandering tot stand te brengen en zijn ook moeilijk te overtuigen. Maar ook Oude Rotten hebben vaak een mobiele telefoon en een emailadres wat betekent dat ze nieuwe technologie omarmen zodra het gemeengoed geworden is. Het heeft weinig zin om Oude Rotten uit te nodigen op een buurtfeest, maar ze floreren in een-op-een-gesprekken wanneer men een beroep doet op hun kennis. De geschiedenis van de wijk is daarbij vanzelfsprekend een belangrijk onderwerp: energieneutraliteit zal niet de eerste transitie van de wijk zijn.

Volger Early adopter

Slecht energielabel Goed energielabel

Individueel Betrokken

Gemeenschap

Technologie Financiën

GENIETER JONG GEZIN ONDERNEMER OUDE ROT STARTER STUDENT VROEGE VOGEL

MOTIVATION

GENIETER JONG GEZIN

ONDERNEMER

OUDE ROT STARTER STUDENT

VROEGE VOGEL

TECHNOLOGY

GENIETER

JONG GEZIN ONDERNEMER

OUDE ROT

STARTER

STUDENT

VROEGE VOGEL

FINANCES

GENIETER JONG GEZIN

ONDERNEMER

OUDE ROT

STARTER

STUDENT

VROEGE VOGEL

COMMUNITY

nov DEC 2017 JAN FEB MAR APR

JEFFREY BRAUN

@afbuza · www.afdelingbuitengewonezaken.nl

The shop where you can buy ‘sustainable living’

Urban developmenthouses built in the 60’s & 70’s

The challenge

The challengeReimarkt market development for home owners

Our approachFocus on Customers, use Lean Start-up

Our approachFocus on the customer first

Focus on Customer Jobs to ben done

Not on proposition

FocusOn the household

Persona’sPersona’s of couples

In the fielduser centered research

In the fieldresearch in the field

Household dynamics

In the fieldresearch in the field

Household dynamics

Context mapping

In the fieldresearch in the field

Household dynamics

Context mapping

Customer journey

What is happening in their homes?Household dynamics

What is happening in their homes?

Context mapping

Everything tied together in customer journeys

Reusabele findings?1. Understanding houshold dynamics 2. Better segmentation 3. New business models

Engaging citizens in energy transition

developing an approach for a mixed urban neighbourhood, in terms of housing, education, income and cultural origins

Gaasperdam, Amsterdam SouthEast

BackgroundTime: over 2 years of talking, making plans, meetups with small groups of citizens

Partners: municipality of Amsterdam, Alliander DGO, Citizen Cooperative SamenRedzaam

Goal: developing the business case for a gas-free neighbourhood

Status: several plans were developed, like a plan for using additional heat from AMC. None of the plans were realised: the scale needed was to big (200 households joining) and support from the citizens was not strong enough.

New Plan

● working on small scale concepts

● starting with ambitions of citizens

steps in the process

starting small with talks in the existing local citizens initiative

interviews at people’s homes on personal ambitions, position on energy transition

translation to local message and ingredients for energy concepts community event

building knowledge, commitment and testing ideas action!

solar roofsgasfree building…...

Citizens Initiative

interviews at home

some insights gained from the conversations

● Energy transition not on top of mind, but all thought it was important. We should jointly take action!

● Bad health causes many people to turn the heat up. Talking from a health perspective works better.

● Advise environmental organisations does not fit the reality of local people: 19 degrees, short showers, sweater on…

● Tenants see no possibility to produce energy themselves● Energy producing solution don’t match local wishes, i.e.

solar boiler too small for scale family.

community event local style: music, lots of food, energy quiz, local celebrities, workshops hosted by locals

3 routes now being developed

● joint solar roof on tenant’s building: no investment from tenant, yes lower energy bill

● go for developing business case for gas free hindu elderly home

● partnership for developing 3 concepts for becoming gasfree for house owners

Results

● created fertile ground for future projects to land

● developing 5 concepts: 2 for tenants & 3 for house owners, fitting their needs + ambitions

● developed a local language and approach

Minouche BesterspartnerStipo, Team for Urban Development

minouchebesters@stipo.nlwww.stipo.nl

Moderator: Freek van ‘t OosterCLICKNL | Media & ICT

GREEN DEAL SMART ENERGY CITIES

Energy transitionBuilt Environment

1. National Energie-atlas (Amsterdam)2. Smart Gaasperdam (Amsterdam)3. Malburgen / Presikhaaf (Arnhem)4. Alteveer - Cranevelt Zoo-hospital-houses (Arnhem)5. Eckart-Vaartbroek (Eindhoven)6. Strijp-S (Eindhoven)7. Innovative procurement (Eindhoven)8. Bothoven-Noord (Enschede)9. Reimarkt (Enschede)10. Energy coop Hof van Twente (Enschede)11. Powermatching City to the People (Groningen)12. Noorderplantsoenbuurt (Groningen)

12 kickstarterprojects to learn & adapt

CREATIVE PRODUCERS Nathalie Waser | Design Innovation GroupJeffrey Braun | Afdeling Buitengewone ZakenKai Köllen | IdeateMinouche Besters | STIPO

DESIGNERLY APPROACHES TO SMART SUSTAINABLE CITYRemko van der Lugt | Utrecht University of Applied SciencesMarieke Rietbergen | Design Innovation Group

Contents• Marieke, Remko and the Smart Sustainable City• Designers in change • Some frames on complexity• Designers as change agents…some challenges• Back to Creative Producers

MARIEKE AND REMKOAND THE SMART SUSTAINABLE CITY

Marieke and Remko…

…In the Utrecht Canals

The Smart Sustainable Cities Centre of Expertise provides a platform where people from the business world and from institutes of knowledge can join HU University of Applied Sciences to develop innovative products and services that will bring smart, sustainable and healthy cities a step closer. Students, businesses, lecturers and researchers work together in projects in order to apply the latest knowledge and insight.

MOVARES

Themes:• Energy-neutral urban areas• Healthy building in healthy areas• Sustainable behavior: people and organisations

DIGENGIE

Centre of Expertise Smart Sustainable Cities

GREEN DEAL | CREATIVE PRODUCERS

DESIGNERSIN CHANGE

IDEO

DESIGNERS IN CHANGE

“to make the world a

better place”“that’s part of the job, it’s

what we do”

”because we know what’s

best”

”they asked us to….”

“it started out with this small design

assignment…”

IDEO

DESIGNERS IN CHANGE

”they asked us to….”

DESIGNERS IN CHANGE”they asked us to….”

• Moving forward with limited information• Framing and Reframing• Actionable output: visualisations, prototypes, …• Visual sensemaking• People in their context as starting point

DESIGNERS IN CHANGE

Sanders, E.B.-N. (2009, May) Exploring co-design on a large scale. In P. J. Stappers (Chair), Designing for, with and from user experiences . Symposium conducted at the Faculty of Industrial Design Engineering, TU/Delft, Delft, NL.

True Real

Ideal

Nelson, H. & Stolterman., E. (2014) The Design Way (second edition), Cambridge MA: MIT Press

DESIGNERS IN CHANGE

Toolkit Behavioural Lenses

<-Time ->

<-Sy

stem

s lev

el ->

Organization

Peer group

Socio-technical regime

Society

<-Time ->

<-Sy

stem

s lev

el ->

Organization

Peer group

Socio-technical regime

Society

DESIGNERS IN CHANGE

Latour, B. (1987). Science in Action: How to follow scientists & engineers through society. Boston, MA: Harvard University Press

Social context

Technological content

DESIGNERS IN CHANGE

Latour, B. (1987). Science in Action: How to follow scientists & engineers through society. Boston, MA: Harvard University Press

Social context

Technological content

Creative Producers

DESIGNERS IN CHANGE

CHANGEDESIGN

BEHAVIOR

SYSTEMIC

FRAMES ONCOMPLEXITY

CYNEFIN

Dave Snowden, HBR, 2007

TRANSITION MANAGEMENT

DESIGNERS IN CHANGE REVISITED

Sanders, E.B.-N. (2009, May) Exploring co-design on a large scale. In P. J. Stappers (Chair), Designing for, with and from user experiences . Symposium conducted at the Faculty of Industrial Design Engineering, TU/Delft, Delft, NL.

DESIGNERS AS CHANGE AGENTSCHALLENGES

CHALLENGES• Moving across system levels• Dealing with different frameworks at different levels: research phase

is extensive• Working with complexity beyond ‘muddling through’ (Lindblom, 1959)• Concretizing without over-simplifying• Dealing with limited agency• Design leadership vs change management

CHALLENGES• Moving across system levels• Dealing with different frameworks at different levels: research phase

is extensive• Working with complexity beyond ‘muddling through’ (Lindblom, 1959)• Concretizing without over-simplifying• Dealing with limited agency• Design leadership vs change management

DESIGNERS AS CHANGE AGENTSNEW (?) TOOLS

NEW (?) TOOLSCURRENT:• Observation, contextual interviews,• Persona’s, Customer journeys, Stakeholder mapping etc…

POTENTIAL:• Gigamapping (Sevaldson)• Constellations (Stam)• Social Presencing Theatre (Arakawa/Scharmer)• Design probing (e.g Philips)

GIGAMAPPING

Seeing the whole

GIGAMAPPING• NOG IN TE VULLEN

CONSTELLATIONS• SYSTEM DYNAMICS• SYSTEMIC PHENOMENOLOGICAL APPROACHES

DESIGN PROBING• Philips design

DESIGNERS AS…

DESIGNERS AS…MIDWIVES?