b¸o c¸o tæng kÕt gi¸m s¸t vµ §¸nh gi¸ th«n, b¶n · tõ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®a...
Post on 19-Sep-2019
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ChŬng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói ViÖt Nam – Thuþ §iÓn
HÖ thèng Th«ng tin Qu¶n lý vµ §¸nh gi¸
B¸o c¸o Tæng kÕt Gi¸m s¸t vµ §¸nh gi¸ Th«n, b¶n
- Giai ®o¹n ®Õn gi÷ a n¨m 1998 -
Nhãm Tæng hîp vµ Biªn tËp: Edwin Shanks, Bïi §×nh To¸i, Vâ Thµnh S¬n
Th¸ng 9 n¨m 1998
Néi dung
1. Giíi thiÖu ...............................................................1
1.1 HÖ thèng Th«ng tin Qu¶n lý vµ §¸nh gi¸ cña Chˬng tr× nh
1.2 Tr× nh tù ®¸nh gi¸ vµ gi¸m s¸t
1.3 Ph¹m vi lÊy sè liÖ u vµ tr× nh bµy
2. T×nh h×nh Kinh tÕ - X· héi......................................5
2.1 VÝ dô vÒ ph©n tÝ ch thay ®æ i Kinh tÕ - X· héi ë th«n, b¶n
2.2 Tæ ng hîp c¸c thay ®æ i chÝ nh trong ph©n lo¹i kinh tÕ hé
2.3 C¸c chØ tiªu thay ®æ i vÒ Kinh tÕ – X· héi chÝ nh
2.4 Ph©n tÝ ch xu hËíng Kinh tÕ – X· héi
2.5 §¸nh gi¸ ¶nh hËëng cña dù ¸n vµ cña m«i trËêng bªn ngoµi
2.6 C¸c vÊn ®Ò cÇn theo dâi gi¸m s¸t liªn quan tíi thay ®æ i Kinh tÕ – X·
héi
3. Ph¸t triÓn Tæ chøc ë C¬ së.....................................20
3.1 M« h× nh tæ chøc ë c¬ së
3.2 Ph¸t triÓ n tæ chøc ë c¬ së qua thêi gian
3.3 Nhãm Së thÝ ch cña n«ng d©n
3.4 §¸nh gi¸ Kü n¨ng cña Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n vµ X·
3.5 C¸c tæ chøc c¬ së bÒ n v÷ ng
4. Sö dông ®Êt vµ S¶n xuÊt.........................................32
4.1 §¸nh gi¸ kü thuËt c¸c m« h× nh vµ thö nghiÖ m
4.2 C¸c xu hËíng trong hÖ thèng vËên hé vµ vËên rõng
4.3 C¸c xu hËíng sö dông ®Êt l©m nghiÖ p
4.4 §Ëêng b¨ng xanh trªn ®Êt dèc
4.5 C¸c xu hËíng trong ch¨n nu«i
4.6 Ph¸t triÓ n kü thuËt ë vïng cao
4.7. C¸c vÊn ®Ò vµ ®Ò xuÊt chÝ nh trong Sö dông ®Êt vµ S¶n xuÊt
5. TÝ n dông vµ TiÕt kiÖm .........................................60
5.1 Thùc tr¹ng tµi chÝ nh n«ng th«n n¨m 1997
5.2 Sù tham gia cña ngËêi d©n vµo tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m
5.3 VÝ dô vÒ sö dông tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m cÊp th«n
5.4 H× nh thøc ®Çu tË vèn vay tÝ n dông cÊp hé
5.5 §¸nh gi¸ c¸c c¬ héi ®Çu tË5.6 §iÓ m m¹nh vµ ®iÓ m yÕ u cña c¸c Nhãm TÝ n Dông vµTiÕ t KiÖ m
5.7 VÊn ®Ò vµ §Ò xuÊt chÝ nh trong tµi chÝ nh n«ng th«n
Phô lôc 1. Danh môc c¸c Phˬng ph¸p sö dông trong PRA
vßng 2, 3 ë th«n, b¶n
Phô lôc 2. Danh môc c¸c th«n vÝ dô vµ lÊy sè liÖ u trong b¸o c¸o
Phô lôc 3. Danh s¸ch thµnh viªn tham gia Héi th¶o tæ ng kÕ t
gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸
Phó Thä
Yªn B¸i
Lµo Cai
Hµ Giang
Tuyªn Quang
B¶n ®å vïng ChŬng tr×nh
TØ nh Hµ Giang
Qu¶n B¹ VÞ Xuyªn
B¾c Quang Hoµng Su Ph×
TØ nh Lµo Cai
Sa Pa
B¶o Th¾ng B¾c Hµ MÄêng KhĬng
TØ nh Yªn B¸i
Mï C¨ng Ch¶i Yªn B× nh TrÊn Yªn V¨n ChÊn
TØ nh Phó Thä
Thanh S¬n Yªn LËp §oan Hïng
TØ nh Tuyªn Quang
Hµm Yªn Yªn S¬n Nµ Hang
Vïng t« ®Ëm: c¸c huyÖn tham gia tõ chŬng tr×nh Hîp t¸c L©m nghiÖp (FCP, 1991 – 1996) Vïng t« nh¹t – c¸c huyÖn míi tham gia MRDP (1996 – 2000) Vïng ®Ó tr¾ng – c¸c huyÖn kh«ng tham gia ChŬng tr×nh
1
PhÇn 1. Giíi thiÖu Chˬng tr× nh Ph¸t triÓ n N«ng th«n MiÒ n nói ViÖ t Nam - Thuþ §iÓ n(MRDP) hiÖ n ®ang ho¹t ®éng ë 259 th«n, b¶n trong 74 x·, thuéc 18 huyÖ n cña n¨m tØ nh miÒ n nói phÝ a B¾c ViÖ t Nam – Phó Thä, Yªn B i,Tuyªn Quang, Lµo Cai vµ Hµ Giang.
Môc tiªu tæ ng thÓ cña chˬng tr× nh lµ:
ThiÕ t lËp l¹i vïng cao thµnh vïng xanh
cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt do nh÷ ng n«ng d©n khoÎ m¹nh, cã quyÒ n sö
dông ®Êt ®¶m b¶o tiÕ n hµnh mét c¸ch bÒ n v÷ ng, duy tr× ®Ëîc sù
®a d¹ng vÒ sinh th¸i, kinh tÕ , v¨n ho¸ vµ x· héi cña vïng
MRDP ®Æt träng t©m chñ yÕ u vµo: “T¹o ra mét m«i trÄêng mµ trong ®ã c¸c hé nghÌo ë c¸c céng ®ång vïng cao (trong vïng thÝ ®iÓ m cña chĬng tr× nh) cã thÓ ®Äîc hÄëng lîitõ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®a d¹ng vµ bÒ n v÷ng, nhÄ s¶n xuÊt thiÕ t yÕ u, chÕ biÕ n, dÞch vô, bu«n b¸n vµ t¹o viÖ c lµm trong bèi c¶nh cña nÒ n kinh tÕ thÞ trÄêng ®ang h× nh thµnh.”.
C¸c néi dung ho¹t ®éng chÝ nh cña MRDP lµ: ¶ Giao ®Êt, lËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt vµ Qu¶n lý rõng
¶ KhuyÕ n n«ng vµ Nghiªn cøu øng dông
¶ DÞch vô tµi chÝ nh N«ng th«n – TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m
¶ Th«ng tin thÞ trÄêng vµ ph¸t triÓ n kinh doanh
¶ Ph¸t triÓ n Tæ chøc vµ Nguån nh©n lùc
¶ Ph¸t triÓ n C©n b»ng Giíi
¶ Th«ng tin Trong vµ Ngoµi ChĬng tr× nh
¶ Nghiªn cøu ChiÕ n lÄîc
B¸o c¸o nµy tr× nh bµy c¸c kÕ t qu¶ vµ ®Ò xuÊt chÝ nh rótra tõ qu tr× nh ®¸nh gi vµ gi¸m s¸t th«n, b¶n cña MRDP tÝ nh ®Õ n th¸ng 12 n¨m 1997. B¸o c¸o nµy tËp trung vµo bèn khÝ a c¹nh chÝ nh;
¶ Sù thay ®æ i cña t× nh h× nh kinh tÕ – x· héi
¶ Ph¸t triÓ n tæ chøc ë c¬ së
¶ C¸c thay ®æ i trong s¶n xuÊt vµ sö dông ®Êt
¶ Tµi ChÝ nh N«ng th«n (TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m)
B¸o c¸o nµy dùa trªn kÕ t qu¶ ph©n tÝ ch vµ tµi liÖ u ho¸do ngÄêi d©n ë th«n b¶n thùc hiÖ n qua c¸c lÇn lµm PRA vßng 2, 3, 4 vµ c¸c ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹ch th«n,
b¶n. C¸c tµi liÖ u ®ã ®Äîc c¸n bé tØ nh vµ huyÖ n trongchĬng tr× nh tËp hîp vµ ph©n tÝ ch s©u h¬n t¹i mét cuéc
Héi th¶o Gi¸m s¸t vµ §¸nh gi¸ ®Æc biÖ t tæ chøc vµo
th¸ng 2 n¨m 1998 t¹i Hµ Giang (Xem thªm Phô lôc 3, vÒ danh s¸ch c¸c thµnh viªn tham gia Héi th¶o). B¸o
c¸o nµy còng kÕ t hîp c¸c kÕ t qu¶ cña Héi th¶o vÒ Ph¸t triÓ n Tæ chøc BÒ n v÷ng ë Th«n, b¶n tæ chøc
vµo th¸ng 8 n¨m 1998 t¹i Yªn B i
Do ®ã, b¸o c¸o chÝ nh thøc cña chĬng tr× nh nµy chøa®ùng mét tËp hîp lín c¸c ý tÄëng vµ kinh nghiÖ m häc hái ®Äîc cña c¸c c¸n bé ë tÊt c¶ c¸c cÊp tham gia vµo
chĬng tr× nh.
2
1.1 HÖ thèng Th«ng tin Qu¶n lý vµ §¸nh gi¸ cña ChŬng tr×nh
HÖ thèng Th«ng tin Qu¶n lý vµ §¸nh gi (MILS) cña ChĬng tr× nh ®ÄîcthiÕ t kÕ vµ x©y dùng ®Ó hç trî dßng th«ng tin vµ ph¶n håi gi÷a c¸c c¸c cÊp tæ chøc vµ c nh©n kh¸c nhau tham gia vµo chĬng tr× nh vµ nèi kÕ t
chÝ nh s¸ch vµ thùc thi. Qu tr× nh nµy khëi ®Çu víi viÖ c lËp kÕ ho¹ch ph ttriÓ n cã sù tham gia ë cÊp th«n, b¶n vµ cÊp hé:
LËp kÕ ho¹ch Hç trî Häc hái ®¸nh gi¸ ChÝ nh s¸ch
Bé
TØnh
HuyÖn
XĜ
Th«n
Hé gia ®×nh
MILS t¹o ra mét khu«n khæ tæ ng thÓ ®Ó phèi kÕ t
hîp th«ng tin vµ kinh nghiÖ m häc hái ®Äîc tõ mét sè c¸c ho¹t ®éng cô thÓ kh¸c nhau bao gåm:
¶ LËp kÕ ho¹ch vµ ®¸nh gi th«n b¶n sã sù tham
gia
¶ LËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng hµng n¨m cÊp tØ nh vµ
huyÖ n
¶ Ghi chÐp vµ b¸o c¸o ho¹t ®éng theo kÕ t qu¶ thu®Äîc
¶ B¸o c¸o vµ gi¸m s¸t tµi chÝ nh
¶ C¸c héi th¶o ®¸nh gi chÝ nh s¸ch vµ kü thuËt
¶ LËp m¹ng lÄíi – liªn kÕ t c¸c th«n, b¶n, huyÖ n,
tØ nh
¶ Tµi liÖ u ho vµ th«ng tin trong vµ ngoµi chĬngtr× nh
¶ Gi¸m s¸t m«i trÄêng vµ kinh tÕ - x· héi
3
1.2 Tr×nh tù §¸nh gi¸ vµ Gi¸m s¸t
Gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng dù ¸n vµ ®¸nh gi c¸c thay ®æ i trong kinh tÕ - x· héi vµ sö dông ®Êt ë th«n, b¶n lµ mét phÇn cña mét chu kú (vßng) lËp kÕ ho¹ch hµng n¨m. §iÒ u ®ã cã nghÜ a lµ, métphÇn cña PRA c¸c vßng 1, 2, 3 vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓ n th«n b¶n lµ viÖ c thu thËp vµ ph©n tÝ ch
th«ng tin c¬ b¶n (xem thªm Phô lôc 1 vÒ néi dung c¬ b¶n cña c¸c phĬng ph¸p sö dông trong ho¹t ®éng ®¸nh gi th«n, b¶n hµng n¨m). Môc ®Ý ch cña viÖ c nµy lµ lµm t ng tÝ nh hîp lý vµ h÷uÝ ch cña th«ng tin vµ kinh nghiÖ m häc hái ®Äîc ®èi víi ngÄêi d©n ®Þa phĬng vµ ®ång thêi cho nh÷ng ngÄêi ngoµi chĬng tr× nh thÊy mét bøc tranh thó vÞ h¬n vÒ nh÷ng g× ®ang diÔ n ra trongvïng chĬng tr× nh. Tr× nh tù cña c¸c ho¹t ®éng ®Ó ®i tíi B¸o c¸o Tæ ng hîp nµy nhÄ sau:
Ho¹t ®éng KÕ t qu¶
TËp hîp vµ ph©n tÝ ch B¸o c¸o tæ ng hîp Gi¸m s¸t
CÊp Chˬng tr× nh vµ §¸nh gi¸ Th«n, b¶n
C¸c Héi Th¶o Tæ ng hîp TËp hîp sè liÖ u vµ ph©n tÝ ch
Gi¸m s¸t vµ §¸nh gi¸ ë cÊp tØ nh, huyÖ n
Lµm PRA ë th«n, b¶n C¸c sè liÖ u gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸
c¸c vßng 2, 3& 4 (1996-97) vµ lËp kÕ ho¹ch hµng n¨m cÊp th«n
Lµm PRA ë th«n, b¶n Sè liÖ u c¬ së vµ KÕ ho¹ch
vßng 1 (1992-1997) Ph¸t triÓ n Th«n, b¶n
Héi th¶o Ph t triÓ n Tæ chøc bÒ n v÷ng
ë Th«n b¶n t¹i Yªn B i (Th¸ng 8
1998)
Héi th¶o Gi¸m s¸t vµ §¸nh gi ë Hµ Giang (Th¸ng 2, n¨m 1998)
4
1.3 Ph¹m vi lÊy sè liÖu vµ Tr×nh bµy
Trong b¸o c¸o tæ ng hîp ®Çu tiªn nµy, kh«ng thÓ lÊy hÕ t sè liÖ u vÒtÊt c¶ c¸c néi dung ho¹t ®éng vµ c¸c ho¹t ®éng chi tiÕ t. VÝ dô, b¸oc¸o kh«ng ®Äa vµo phÇn ph©n tÝ ch chi tiÕ t ho¹t ®éng ®µo t¹o n«ngd©n, th«ng tin thÞ trÄêng vµ ph¸t triÓ n kinh doanh, hay vÒ giíi, vÒ
t c ®éng tíi m«i trÄêng
Lý do chÝ nh cña viÖ c nµy lµ v× c¸c phĬng ph¸p gi¸m s¸t vµ ®¸nhgi cã sù tham gia vÉn cßn míi ®èi víi mäi ngÄêi tham gia chĬngtr× nh, ®Æc biÖ t lµ xÐt tõ khÝ a c¹nh mét vïng chĬng tr× nh réng lín
nhÄ cña MRDP. Do ®ã, mét trong nh÷ng môc tiªu chÝ nh cña b¸o c¸o nµy ®Ó thö nghiÖ m c¸c phĬng ph¸p tæ ng hîp vµ ph©n tÝ ch métsè lÄîng lín c¸c sè liÖ u thu ®Äîc tõ th«n, b¶n cïng víi c¸n bé tØ nh huyÖ n, vµ th«n.
Tr× nh bµy sè liÖ u
C¸c phĬng ph¸p ph©n tÝ ch vµ tr× nh bµy sè liÖ u c¶ vÒ mÆt ssè
lËîng vµ cchÊt lËîng ®Ò u ®Äîc sö dông ®Ó x©y dùng mét bøc
tranh vÒ kinh nghiÖ m cña chĬng tr× nh trong c¸c lÜ nh vùc baogåm:
¶ VÝ dô ®iÓ n h× nh cña c¸c hé vµ th«n tæ ng hîp tiÕ n ®é vµ thµnh qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng ë c¸c vïng vµ lÜ nh vùc
kh¸c nhau
¶ Tæ ng hîp vµ ph©n tÝ ch sè liÖ u tõ c¸c bµi tËp ph©n lo¹i kinhtÕ hé vµ gi¸m s¸t th«n b¶n
¶ S¬ ®å tæ chøc ®Ó thÓ hiÖ n sù tiÕ n ho cña c c tæ chøc c¬ së
qua thêi gian
¶ Ma trËn ph©n lo¹i vµ cho ®iÓ m
¶ B¶ng tæ ng hîp vµ ph©n lo¹i ý kiÕ n cña mäi ngÄêi vÒ tiÕ n
®é, thµnh tùu, vµ h¹n chÕ cña c¸c ho¹t ®éng kh¸c nhau vµ vÒ c¸c xu hÄíng ph¸t triÓ n nãi chung.
Ph¹m vi ®Þa lý
PhÇn ph©n tÝ ch còng tËp trung vµo c¸c th«n b¶n ®· tham gia chĬng tr× nh tõ trÄíc n¨m 1996 v× nhÄ vËy c¸c th«n sÏ cã thêigian ®ñ dµi ®Ó ®¸nh gi . §ã lµ c¸c th«n ë c¸c huyÖ n nhÄ Yªn B× nh, vµ TrÊn Yªn (ë Yªn B i), Hµm Yªn vµ Yªn S¬n (ë Tuyªn Quang), B¾c Quang vµ VÞ Xuyªn (ë Hµ Giang), §oan
Hïng vµ Yªn LËp (ë Phó Thä) vµ B¶o Th¾ng (ë Lµo Cai). Danh s¸ch c¸c th«n lÊy sè liÖ u vµ th«ng tin ®Äîc ®Äa vµo Phô lôc 2.
Do ®ã, c¸c kÕ t qu¶, thµnh tùu ®¹t ®Ëîc vµ xu hËíng ph¸t
triÓ n ®Ò cËp tíi ë ®©y chñ yÕ u ®¹i diÖ n cho c¸c huyÖ n
“ttrung du” chiÕ m ®a sè mµ Chˬng tr× nh Hîp t¸c ViÖ t
Nam – Thuþ §iÓ n ®· ho¹t ®éng l©u nhÊt . Nã kh«ng ®¹i
diÖ n ®Äîc ®Çy ®ñ cho c¸c vïng cao, xa x«i h¬n.
C¸c phĬng ph¸p ®¸nh gi vµ gi¸m s¸t th«n b¶n nµy cã thÓ sÏ ®Äîc tiÕ p tôc lµm râ vµ sÏ cã mét ®ît ®¸nh gi l¹i mét c¸ch tæ ng qu¸t vµo lóc kÕ t thóc giai ®o¹n ho¹t ®éng nµy cña chĬngtr× nh.
5
PhÇn 2. T×nh h×nh Kinh tÕ – X· héi
C¸c phŬng ph¸p
Trong PRA c¸c vßng 1, 2, 3, thùc tr¹ng kinh tÕ -x· héi cña c¸c hé
c thÓ vµ c¸c thay ®æ i kinh tÕ -x· héi trong th«n nãi chung ®Äîc x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝ ch th«ng qua ba bµi tËp (phĬng ph¸p) chÝ nh:
ü Ph©n lo¹i kinh tÕ héNgÄêi d©n tù s¾p xÕ p c¸c hé trong th«n vµo c¸c cÊp kinh tÕ hé
kh¸c nhau. Ph©n lo¹i kinh tÕ hé trong PRA vßng 1 sÏ lµ sè liÖ u c¬së ®Ó so s¸nh víi c¸c thay ®æ i ghi nhËn ®Äîc qua thêi gian.
ü LËp c¸c chØ sè vÒ thùc tr¹ng kinh tÕ-xĜ héi Th«n b¶n tù ®Äa ra c¸c chØ tiªu hay chØ sè cho mçi lo¹i kinh tÕ
hé. C¸c chØ tiªu nµy ®Äîc tiÕ p tôc sö dông vÒ sau nµy ®Ó th¶o luËn vµ ph©n tÝ ch nguyªn nh©n mang l¹i thay ®æ i vÒ kinh tÕ x·héi trong th«n. Kh«ng th«n nµo cã chØ tiªu gièng nhau vµ mét sèth«n cßn thay ®æ i l¹i mét sè chØ tiªu trong PRA vßng 2, 3 ®Ó ph¶n ¸nh thùc tÕ s¸t h¬n.
ü Ph©n tÝ ch kinh tÕ hé Chän hai hé lÊy mÉu trong mçi mét lo¹i kinh tÕ hé ®Ó t× m hiÓ us©u h¬n vÒ ®iÒ u kiÖ n vµ nhu cÇu cô thÓ cña c¶ c¸c hé nghÌo vµ hégiµu. PhÇn nµy bao gåm c¸c th«ng tin vÒ : nguån lùc s¶n xuÊt cña
hé (®Êt ®ai, lao ®éng, gia sóc...); s¶n xuÊt lĬng thùc; tiÒ n thu nhËp; tiÒ n chi tiªu; vµ môc tiªu dµi h¹n cña hé trong tĬng lai.
§©y lµ phÇn tæ ng hîp vµ ph©n tÝ ch s¬ bé c¸c thay ®æ i trong kinhtÕ -x· héi trong 55 th«n tham gia chĬng tr× nh ®Äîc lÊy mÉu. PhÇn ph©n tÝ ch tËp trung vµo c¸c th«n ®· tham gia chĬng tr× nh
tõ trÄíc n¨m 1996 vµ do ®ã c¸c xu hÄíng thay ®æ i vÒ kinh tÕ -x·héi ®Ò cËp tíi ë ®©y chñ yÕ u ®¹i diÖ n cho c¸c ‘huyÖ n trung du’.
Còng cÇn chó ý thªm r»ng ë giai ®o¹n nµy chÄa cã thÓ xö lý ®Äîcc¸c sè liÖ u Ph©n tÝ ch Kinh tÕ Hé.
6
2.1. VÝ dô vÒ Ph©n tÝ ch Thay ®æi kinh tÕ-x· héi ë th«n, b¶n
N¨m vÝ dô ®Äa ra dÄíi ®©y cho thÊy h× nh
thøc ph©n tÝ ch c¸c thay ®æ i vÒ kinh tÕ -x·héi do th«n b¶n thùc hiÖ n. §©y lµ c¸c th«ntham gia dù ¸n ë c¸c huyÖ n §oan Hïng, VÞ Xuyªn, Yªn B× nh vµ Yªn S¬n.
C¸c vÝ dô nµy cho thÊy, t× nh h× nh kinh tÕ
x· héi cã thÓ thay ®æ i bªn trong mçi lo¹i kinh tÕ hé vµ c¸c hé c thÓ cã thÓ di chuyÓ n tõ lo¹i kinh tÕ hé nµy sang lo¹i kinh tÕ hé kh¸c
Ngoµi ra, ë mçi th«n ®Ò u cã c¸c ®iÒ u kiÖ nriªng biÖ t nªn cÇn ph¶i rÊt chó ý mçi khi muèn hiÓ u c¸c sè liÖ u nãi lªn ®iÒ u g× .
Còng cã thÓ x¸c ®Þnh mét sè chØ tiªu
chÝ nhcho thÊy sù thay ®æ i cña t× nh h× nhqua thêi gian (phÇn ®¸nh dÊu nÒ n). C¸c chØ
tiªu ®ã ®Äîc gäi lµ “C¸c chØ tiªu thay ®æ ichÝ nh”.
¶ Lµng Cóng – XĜ §¹o §øc – HuyÖn VÞ Xuyªn (HG)
Nhãm
Kinh tÕ
Hé
PRA 1 - 1992
Tæ ng sè hé = 87
1994
Tæ ng sè hé = 87
1996
Tæ ng sè= 86
I20 hé - 22.9% nhµ gç, 3 - 5 buång cã 3 – 5 tr©u Cã xe m¸y ®ñ ¨n cã nguån thu cã kinh nghiÖ p s¶n xuÊt
28 hé - 32.1% Cã nhµ lîp ngãi Cã 3 – 5 tr©u Mét sè cã m¸y s¸t g¹o. Mét sè hé cã TV Cã kinh nghiÖ m s¶n xuÊt Cã tÝ ch luü vèn
32 / 37.2%
II28 hé - 32.2% nhµ gç, 3 –5 buång cã 1 – 3 tr©u thiÕ u ¨n 1- 2 th¸ng cã xe ®¹p vµ ®µi radio cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
30 hé - 34.4% nhµ cã sµn gç cã 2-4 tr©u ®ñ ¨n cã thÓ mua phĬng tiÖ n ®i l¹icã kinh nghiÖ m s¶n xuÊt
36 - 41.8%
III24 hé – 27.5% nhµ gç, 3-4 buång cã 1 – 2 tr©u thiÕ u ¨n 3 – 4 th¸ng kh«ng cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt thiÕ u ®Êt canh t c
15 hé - 17.2% cã 2 – 3 tr©u thiÕ u ¨n 1 – 2 th¸ng nhµ gç, 3 – 4 buång cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt/ kinh doanh
18 - 20.9%
IV15 hé - 17.2% nhµ t¹m cã 0 – 1 tr©u thiÕ u ¨n 8 th¸ng kh«ng cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kh«ng cã tµi s¶n lín
4 hé - 4.5% nhµ t¹m cã 1 – 2 tr©u thiÕ u ¨n 2 – 3 th¸ng cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n xuÊt quy m« nhá
0Lµng Cóng n»m s¸t thÞ trÊn VÞ Xuyªn. §iÒ u nµy ®Äîc ph¶n ¸nh
ë c¸c hé kh sung tóc thuéc lo¹i I
vµ II, ngay tõ n¨m 1992.
7
TiÕp tôc vÝ dô ë th«n b¶nvô ®«ng, chuyÓ n mét vô thµnh hai vô)
¶ §µo t¹o kü thuËt vµ tæ chøc cho n«ng d©n ®i tham quan häc tËp
¶ Hç trî c¸c m« h× nh tr× nh diÔ n
nghiÖ p dµi h¹n.
¶ Ph©n phèi lÄu th«ng thuËn tiÖ n c¸c lo¹i h¹t gièng c©y trång míi.
¶ Th«ng tin vÒ kü thuËt míi trªn c¸c phĬng tiÖ n
th«ng tin ®¹i chóng
¶ Bao cÊp phÝ vËn chuyÓ n h¹t gièng vµ ph©n bãn.
¶ C¸c chĬng tr× nh KhuyÕ n N«ng L©m cña ChÝ nh
phñ
¶ Th«n Suèi §ång – XĜ ViÖt L©m – HuyÖn VÞ Xuyªn(HG)
Nhãm
Kinh tÕ
Hé
PRA 1 - 1993
Tæ ng sè hé = 33
1995
Tæ ng sè hé = 31
1997
Tæ ng sè hé = 34
I10 hé - 30%
Nhµ gç + m i ngãi ®ñ lĬng thùc
ch¨n nu«i tèt
cã tµi s¶n ®¸ng kÓ
11 hé -35%
nhµ gç + m i ngãi §ñ ¨n + dÄ thõa lĬng
thùc
cã gia sóc lín
tÝ ch luü vèn
cã møc sèng tèt
18 hé - 53%
II18 hé - 54% nhµ gç + m i ngãi ®ñ lĬng thùc cã ®ñ gia sóc cã Ý t tµi s¶n
16 hé - 51% nhµ gç, m i ngãi ®ñ + thõa lĬng thùc
mua ®Äîc tµi s¶n cã gi
trÞ
cã kÕ ho¹ch lµm ¨n
14 hé - 41%
III
(IV)
5 hé - 15% nhµ t¹m thiÕ u lĬng thùc 3 – 4 th¸ng kh«ng cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
4 hé - 13%
thiÕ u lao ®éng thiÕ u lĬng thùc 2-3
th¸ng
c¶i t¹o ®Äîc nhµ nhá
kh«ng cã kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt
2 hé - 6%
g ù
Cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña hé 10 Cã thu nhËp tõ ch¨n nu«i vµ mua thªm gia sóc 9 Gi¶m thêi kú thiÕ u lĬng thùc 8 Cã thu nhËp b»ng tiÒ n vµ cã thªm vèn cho s¶n xuÊt 4 Cã kiÕ n thøc kü thuËt 3
Cã tµi s¶n ®¸ng kÓ 2
ChÝ nh ®èi víi mçi Nhãm Kinh tÕ hé. VÝ dô:
¶ An ninh lĬng thùc cho hé (Nhãm IV to II);
¶ Cã thu nhËp tõ ch¨n nu«i vµ t ng ®Çu gia sóc (III & II);
¶ TÝ ch luü vèn vµ cã thªm tµi s¶n (II & I). C¸c chØ tiªu thay ®æ i chÝ nh nµy còng kh thèng nhÊt trªntoµn vïng ChĬng tr× nh.
-60%
-40%
-20%
0%
20%
40%
1
N. I
N. II
N. III
N. IV
Th«n 1 - X· Hßa Cu«ng (1995-97)
-100%
-50%
0%
50%
100%
1
N. I
N. II
N. III
N. IV
î y g q ¹ é g y g®µo t¹o n«ng d©n vµ qua c¸c phĬng tiÖ n th«ng tin ®¹i chóng. §Ó cho tµi liÖ u ph©n tÝ ch mét c¸ch chÝ nh x¸c h¬n, ph¶n nh ®Çy
®ñ h¬n, th× ngoµi viÖ c ph©n lo¹i theo phĬng ph¸p cã ngÄêi d©n tham gia, cßn cÇn cã sù theo dâi cña c¸c cÊp th«n, b¶n ®Ó lµm râ
sù biÕ n ®éng, ®Æc biÖ t lµ c¸c t× nh huèng khã kh¨n, sù chuyÓ n biÕ n vÒ thùc chÊt cña c¸c c¸c lo¹i hé ®Æc biÖ t lµ lo¹i IV vµ V. Khi®ã míi cã thÓ ®¸nh gi ®Äîc ¶nh hÄëng cña ho¹t ®éng dù ¸n ë céng ®ång th«n b¶n. V× ®èi víi c¸c hé kh vµ hé ë vïng thÊp, trung du th× ho¹t ®éng dù n dÔ lµm chuyÓ n biÕ n vÒ kinh tÕ chohä – nhÄng c¸c hé nghÌo, hé qu nghÌo hoÆc vïng cao th× rÊt
khã do cßn nhiÒ u khã kh¨n (kiÕ n thøc, vËt tÄ, vèn...)
Sè liÖ u ph©n lo¹i kinh tÕ hé chØ ph¶n nh cho tõng céng ®ång v×hé lo¹i I cña vïng cao, xa (vÝ dô Mï C¨ng Ch¶i, MÄêng KhĬng...) chØ b»ng lo¹i II hoÆc III cña vïng thÊp vµ trung du do
vËy rÊt khã ®¸nh gi chung – tuy nhiªn c¸c chØ tiªu thay ®æ i chung th× thèng nhÊt cao ë c¸c vïng.
C¸c bµi tËp ph©n lo¹i kinh tÕ hé ®Ò u cã ý kiÕ n cña nam giíi vµ n÷ giíi tõ nhiÒ u hé, nªn cã thÓ kÕ t luËn mét c¸ch c«ng b»ng
r»ng c¸c chØ tiªu ph©n lo¹i lu«n ph¶n ¸nh hµng lo¹t c¸c ®Æc ®iÓ m kh¸c nhau ë cÊp c¬ së vÒ kinh tÕ hé vµ phóc lîi.
Tuy nhiªn, cÇn cã thªm sù nhËy bÐn ®Ó hiÓ u c¸c sè liÖ u tõ gãc®é ¶nh hÄëng cña nã lªn n÷ giíi vµ nam giíi vÒ c¸c thay ®æ i
trong t× nh h× nh kinh tÕ x· héi cña chÝ nh hä. C¸c yÕ u tè ®Æc biÖ tcÇn ®Äîc tiÕ p tôc theo dâi lµ:
¶ TÇm quan trong cña chu kú ®êi sèng cña hé vÒ thùc tr¹ng
kinh tÕ – x· héi vµ kh¶ n¨ng cña hé ®Ó tham gia vµo c¸c ho¹t®éng t¹o thu nhËp míi (vÝ dô t× nh tr¹ng c¸c hé gia ®× nh cã con nhá, häc phÝ cao, vµ Ý t lao ®éng lµm n«ng nghiÖ p)
¶ Hoµn c¶nh cña c¸c hé chØ cã bè hoÆc mÑ vµ ®Æc biÖ t lµ hé cã
n÷ lµm chñ hé.
¶ Møc ®é vµ ph¹m vi mµ lao ®éng n«ng nghiÖ p vµ phi n«ng
nghiÖ p ®ãng mét vai trß ph¸t triÓ n kinh tÕ – x· héi.
mÉu cña 44 th«n thùc hiÖ n PRA vßng 1 vµo n¨m 1992 vµ so víi sè liÖ u n¨m 1996 ¶ 10 th«n b¸o c¸o sè hé lo¹i II vµ I t ng lªn trªn thùc tÕ .
HiÖ n tÄîng nµy thÄêng ®i liÒ n víi viÖ c sè hé trong th«nt ng c¬ häc víi sè lÄîng lín.
¶ 5 trong sè 44 th«n cho biÕ t kh«ng cßn hé lo¹i IV, møcnghÌo nhÊt, trong th«n. 19 th«n kh¸c b¸o c¸o r»ng sè hé nghÌo nhÊt gi¶m trªn 50%.
¶ HiÖ n tÄîng chuyÓ n lo¹i lín nhÊt lµ c¸c hé thuéc lo¹i IIt ng lªn rÊt lín. §©y lµ ®iÓ m quan träng v× ranh giíi gi÷a lo¹i II vµ III lµ ranh giíi mµ c¸c hé thùc sù bÄíc vµo ‘kinh tÕ hµng ho¸’.
��������������������������������������������������������������������������
Tû lÖ phÇn tr¨m thay ®æi trong sè c¸c hé thuéc lo¹i III vµ IV trong 44 th«n lÊy mÉu
thuéc ChŬng tr×nh (trÅíc n¨m 1996)
37% sè th«n cã hé III&IV
gi¶m 30-50%
27% sè th«n cã hé III&IV
gi¶m 10-30%
11% sè th«n cã hé III&IV gi¶m <10%
2% sè th«n cã sè hé
nghÌo t¨ng lªn
23% sè th«n cã hé III&IV gi¶m> 50%
10
2.2 TiÕp tôc vÝ dô th«n, b¶n
¶ Th«n §¨ng Thä – XĜ Phó ThÞnh – HuyÖn Yªn B×nh (YB)
Thay ®ái trong ph©n lo¹i kinh tÕ hé -
Th«n §¨ng Thä
0
10
20
30
40
1994 1995 1996 1997
N¨m
SèHé
Nhãm 1
Nhãm 2
Nhãm 3
Nhãm 4
B¶n ®å x· héi tõ PRA/ 3
20
PhÇn 3. Ph¸t triÓn Tæ chøc ë C¬ së
PhŬng ph¸p
ë phÇn ph©n tÝ ch ho¹t ®éng ph¸t triÓ n tæ chøc c¬
së ®Äîc thùc hiÖ n qua nhiÒ u bµi tËp kh¸c nhau c¶ trong PRA ë th«n b¶n vµ ë Héi Th¶o Tæ ng kÕ t ®¸nh gi ë Hµ Giang. C¸c phĬng ph¸p nµy bao gåm:
ü S¬ ®å Tæ chøcThÓ hiÖ n thùc tr¹ng còng nhÄ c c thay ®æ i trong tæchøc ë c¬ së qua thêi gian.
ü Nghiªn cøu chuyªn ®ÒVÒ sù thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ tæ chøc ë c¬ së nhÄ Nhãm Së thÝ ch cña N«ng d©n.
ü Ph©n tÝ ch vÒ ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕuCña c¸n bé vµ thµnh viªn cña c¸c tæ chøc ë x·, th«n vµ cÊp nhãm n«ng d©n.
ü Danh môc tæng hîp vµ xÕp lo¹iCña nhu cÇu vµ c¬ héi ®µo t¹o.
Sù n¨ng ®éng cña Ph¸t triÓn Tæ chøc C¬ së
Hç trî cho c¸c tæ chøc c¬ së – vÒ khuyÕ n n«ng l©m, tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m,®µo t¹o n«ng d©n vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c lµ mét trong nhiÒ u lÜ nh vùc mµ MRDP ®ang tËp trung ho¹t ®éng tÝ ch cùc. Nh× n chung, ChĬng tr× nh ®ang
ho¹t ®éng víi mét m« h× nh gåm:
¶ Nhãm Qu¶n lý vµ Phæ cËp Th«n, b¶n. Nhãm nµy gåm 3 – 5 ngÄêi,
thÄêng cã c¶ TrÄëng th«n vµ §¹i diÖ n Héi Phu n÷ vµ c¸c thµnh viªn
kh¸c do th«n lùa chän. Hä ho¹t ®éng dÄíi sù qu¶n lý cña UUû ban Nh©n
d©n X· vµ lµm cÇu nèi gi÷a n«ng d©n vµ c¸c dich vô bªn ngoµi nhÄTr¹m KhuyÕ n N«ng HuyÖ n.
¶ Nhãm Së thÝ ch cña N«ng d©n. C¸c nhãm kh«ng chÝ nh thøc nµy do
chÝ nh n«ng d©n lËp ra vµ tù bÇu trÄëng nhãm. C¸c nhãm Së thÝ ch, cã thÓ
cïng lµ nhãm tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m, cïng cã chung së thÝ ch s¶n xuÊt haycïng lµ thµnh viªn cña mét dßng hä vµ hä cïng trao ®æ i th«ng tin, ®µo t¹o vµ ho¹t ®éng hç trî lÉn nhau víi nhiÒ u h× nh thøc phong phó.
Tuy nhiªn, nhÄ vÝ dô cña Tuyªn Quang (PhÇn 3.2) cho thÊy th× ®©y kh«ng
ph¶i lµ mét m« h× nh cøng nh¾c. C¸c tæ chøc ë c¬ së ®· cã sù ph t triÓ n n¨ng®éng còng gièng nhÄ c¸c dÞch vô hç trî cña ChÝ nh phñ trong thêi gian gÇn®©y. RÊt cã thÓ c¸c tæ chøc nµy sÏ tiÕ p tôc chiÒ u hÄíng ph t triÓ n nhÄ hiÖ nnay ®ång thêi n«ng d©n tiÕ p tôc söa ®æ i cho phï hîp víi yªu cÇu cña kinh tÕthÞ trÄêng.
21
3.1. M« h×nh Tæ chøc ë C¬ së: a) TØnh Lµo Cai
Së NN&PTNT
TØ nh Lµo Cai
Tr¹m KhuyÕ n N«ng
L©m HuyÖ n
C¸c Tæ chøc
QuÇn chóng
Uû Ban Nh©n D©n
X·
Nhãm phæ cËp vµ qu¶n lýth«n, b¶n
KhuyÕ n
n«ng viªn
TrËëng
Nhãm
C¸n bé
TÝ n dông
Nhãm Së thÝ ch
cña N«ng d©n
Nhãm TÝ n chÊp
cña N«ng d©n
C ¸ c H é n « n g d © n
ë Lµo Cai, Dù ¸n lµm viÖ c th¼ng qua hÖ
thèng khuyÕ n n«ng cña tØ nh vµ c¸c NHãm Phæ cËp vµ Qu¶n lý Th«n, b¶n ®Äîc nèi kÕ t víi Tr¹m KhuyÕ n N«ng cña HuyÖ n. Kh«ng cã riªng nhãm qu¶n lý cÊp x· nµo ë ®©y.
§iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu chÝ nh cña Nhãm Phæ cËp vµ Qu¶n lý th«n, b¶n (tæng kÕt tõ 4 huyÖn cña Lµo Cai)
§iÓm m¹nh
¶ Tæ chøc häp th«n
¶ Hç trî c¸c nhãm së thÝ ch
¶ NhËn vµ ph©n phèi ®Çu vµo s¶n xuÊt
¶ ChuyÓ n giao kü thuËt
¶ NhiÖ t t× nh häc hái vµ lµm viÖ c ch¨m chØ
¶ Cã kinh nghiÖ m canh t c
¶ Cã tr ch nhiÖ m ®èi víi céng ®ång
§iÓm yÕu
¶ ViÕ t b¸o c¸o vµ hÖ thèng MILS
¶ Cung cÊp th«ng tin thÞ trÄêng cho n«ng d©n
¶ Thóc ®Èy/ liªn kÕ t víi c¸c tæ chøc kh¸c
¶ Kü n¨ng ®µo t¹o kü thuËt
¶ Theo dâi c¸c hé c thÓ
22
M« h×nh Tæ chøc ë C¬ së: b) TØnh Phó Thä
Uû Ban Nh©n d©n
X·
Héi N«ng d©n
Héi Phô n÷
§oµn Thanh niªn
Ban qu¶n lý dù ¸n x·
TrËëng ban
(Chñ tÞch)
C¸n bé C¸n bé
KhuyÕ n n«ng TÝ n dông
Hîp t¸c x·
N«ng nghiÖ p
Nhãm qu¶n lý th«n
TrËëng ban
(TrËëng Th«n)
C¸n bé C¸n bé
KhuyÕ n n«ng TÝ n dông
Hé
N«ng d©n
Hé
N«ng d©n
Hé
N«ng d©n
C ¸ c n h ã m N « n g d © n
ë Phó Thä, gÇn ®©y dù ¸n ®· ®Äa ra m« h× nh c¸c Nhãm Qu¶n lý Dù ¸n X· còng nhÄc¸c Nhãm Qu¶n lý Th«n B¶n (VMG). C¸c Nhãm x· nµy liªn kÕ t víi c¸c tæ chøc kh¸c nhÄ hîp t c x· vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ quÇnchóng.
Nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu chÝ nh cña c¸c Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n (do
c¸n bé tØ nh, huyÖ n ®¸nh gi¸)
§iÓm m¹nh
¶ Kü n¨ng PRA vµ lËp kÕ ho¹ch
¶ Tæ chøc c¸c cuéc häp
¶ Hç trî c¸c nhãm së thÝ ch
¶ Theo dâi c¸c hé c thÓ
¶ Qu¶n lý quü tÝ n dông
¶ NhËn hç trî ®Çu vµo cña dù ¸n
§iÓm yÕu
¶ ViÕ t b¸o c¸o vµ MILS
¶ Cung cÊp th«ng tin thÞ trÄêng cho n«ng d©n
¶ Kü n¨ng ®µo t¹o
¶ Hç trî qu¶n lý kinh tÕ hé
¶ Tù trang tr¶i chi phÝ
¶ Kh¶ n¨ng lËp kÕ ho¹ch ®éc lËp
23
3.2. Ph¸t triÓn tæ chøc ë c¬ së qua thêi gian – Tuyªn Quang ¶ 1991 – khi b¾t ®Çu ChŬng tr×nh Hîp t¸c L©m NghiÖpVµo lóc nµy, cã mét kho¶ng trèng vÒ mÆt tæ chøc trongmèi liªn hÖ gi÷a n«ng d©n vµ c¸c dÞcch vô cña chÝ nh phñ ë ®Þa phĬng do sù tan r· cña hÖ thèng Hîp t c x· cò vµ ho¹t ®éng n«ng nghiÖ p tËp thÓ .
Uû ban Nh©n d©n
TØ nh vµ HuyÖ n
Phßng N«ng L©m
HuyÖ n
Tr¹m KiÓ m l©m
HuyÖ n
C«ng ty Cung
øng DÞch vô VËt
tË HuyÖ n
Uû ban Nh©n d©n
X·
Hîp t c x·
§éi s¶n xuÊt §éi s¶n xuÊt §éi s¶n xuÊt
Tæ chøc QuÇn
chóng x· héi (Phô
n÷ , Thanh niªn,
N«ng d©n)
?
?
C ¸ c H é n « n g d © n
Lóc ®Çu, ChĬng tr× nh Hîp t c L©m
nghiÖ p ho¹t ®éng th«ng qua c¸c Tr¹m KiÓ m l©m huyÖ n. C¸ch tæ chøc nµy cã hailý do. Thø nhÊt kiÓ m l©m cã mét m¹ng lÄíi ®· ®Äîc thiÕ t lËp t¹i cÊp th«n b¶n. Vµ thø hai, chĬng tr× nh tËp trung vµo c¸c ho¹t ®éng l©m nghiÖ p tr¹ng tr¹i.
Së N«ng
L©m
24
¶ 1992 – Sau ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹ch ë th«n ®Çu tiªn - TQ Sau khi c¸c ®ît lµm PRA ®Çu tiªn ®Äîc tiÕ n hµnh ë mét vµi th«n ®iÓ m, mét thùc tÕ râ rµng n¶y sinh lµ rÊt cÇn cã sù hç trî h× nh thµnh c¸c tæ chøc c¬ së cÊp th«n,b¶n ®Ó cã thÓ tiÕ p nhËn dù ¸n vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ë cÊp c¬ së. BÄíc ®Çu th×
mét m« h× nh vÒ NNhãm Qu¶n lý Th«n vµ X· vµ Nhãm Phæ cËp Th«n ®Äîc ®Äara.
Uû Ban Nh©n d©n
TØ nh vµ HuyÖ n
Phßng N«ng L©m
HuyÖ n
Tr¹m KiÓ m l©m
HuyÖ n
C«ng ty Cung
øng DÞch vô VËt
tË HuyÖ n
Uû ban Nh©n d©n
X·
Tæ chøc QuÇn
chóng x· héi (Phô
n÷ , Thanh niªn,
N«ng d©n)
Nhãm Qu¶n lý cÊp X·
Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n
Nhãm Phæ cËp Th«n
C ¸ c h é n « n g d © n
Së N«ng
L©m
25
¶ 1993 – tæ chøc míi ë th«n b¶n b¾t ®Çu ho¹t ®éng - TQ Trªn thùc tÕ , v× lóc ®Çu dù ¸n chØ ho¹t ®éng ë 1 hay 2 th«n trong mçi x·, nªn
kh«ng cÇn ph¶i t ch riªng Nhãm Qu¶n lý cÊp X·. Còng kh«ng cÇn ph©n biÖ t gi÷anhãm qu¶n lý vµ nhãm phæ cËp. Do ®ã h¹t nh©n cña h× nh thøc tæ chøc míi ë c¬
së trë thµnh NNhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n.
Uû ban Nh©n d©n
TØ nh vµ HuyÖ n
Phßng N«ng l©m
HuyÖ n
Tr¹m KiÓ m l©m
HuyÖ n
C«ng ty cung
øng DÞch vô
VËt tË
Uû ban Nh©n d©n
X·
Tæ chøc quÇn
chóng x· héi (Phô
n÷ , Thanh niªn,
N«ng d©n)
C ¸ c h é n « n g d © n
Nhãm Qu¶n lý Th«n,
b¶n
Nhãm Qu¶n lý vÄên Ĭm c©y cña th«n
Së N«ng
L©m
26
¶ 1994 – Thµnh lËp tæ chøc KhuyÕn n«ng l©m - TQ §©y lµ n¨m cã nhiÒ u biÕ n ®æ i quan träng. §Çu tiªn, kh i niÖ m NNhãm Së
thÝ ch cña N«ng d©n ®Äîc ®Äa ra nhÄ mét c¸ch tæ chøc c¸c ho¹t ®éng vµ
thùc hiÖ n ®µo t¹o còng nhÄ trao ®æ i th«ng tin hiÖ u qu¶ h¬n. Kh i niÖ m nµykh«ng ®Äîc giíi thiÖ u mét c¸ch chÝ nh thøc song nã ®· b¾t rÔ rÊt nhanh vµo th«n b¶n ë c¬ së. Do ®ã, bÄíc chuyÓ n tøc thêi lµ ®Äa hÖ thèng nµy “s©u”
xuèng c¬ së. C¸c Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n ((VMG) còng më réng c¸c mèi
liªn hÖ víi nhiÒ u dÞch vô kh¸c.
Uû ban Nh©n d©n
TØ nh vµ HuyÖ n
Phßng KÕ hoach N«ng L©m HuyÖ n Tr¹m KiÓ m l©m
HuyÖ n
C«ng y Cung
øng DÞch vô VËt
tË HuyÖ n
Uû Ban Nh©n d©n
X·
Tæ chøc QuÇn
chóng x· héi (Phô
n÷ , Thanh niªn,
N«ng d©n)
C ¸ c h é n « n g d © n
Nhãm Qu¶n lý
Th«n, b¶n
Nhãm Qu¶n lý vÄên Ĭm cña th«n
Tæ chøc KhuyÕn N«ng L©m míi cña Nhµ nÅícSau ®ã, cÊp tØ nh vµ huyÖ n tæ chøc l¹i hÖ thèng b»ngviÖ c thµnh lËp kÕ t hîp tæ chøc KhuyÕ n N«ng vµ KhuyÕ n L©m (KhuyÕ n N«ng L©m)
B¶o vÖ
Thùc vËt
Thó Y KhuyÕ n
N«ng l©m
KhuyÕ n n«ng viªn cÊp X·
Thó y viªn cña th«n
Nhãm Së thÝ ch Nhãm Së thÝ ch Nhãm Së thÝ ch
Së N«ng
L©m
27
¶ 1996 - m¹ng lÅíi khuyÕn n«ng x· vµ “khuyÕn n«ng lan réng” - TQTõ n¨m 1995 trë ®i, Dù ¸n Tuyªn Quang ®· b¾t ®Çu thö nghiÖ m c¸c phĬng
ph¸p míi vÒ KKhuyÕ n N«ng Lan réng mµ theo ®ã c¸c VMG tõ c¸c th«n lµm
®iÓ m trÄíc ®©y – víi hç trî cña huyÖ n, gióp c¸c th«n bªn c¹nh tiÕ n hµnh lµmPRA vµ thµnh lËp tæ chøc riªng cña th«n míi. §iÒ u nµy t¹o ra mét m¹ng lÄíitrao ®æ i th«ng tin theo chiÒ u ngang vµ lan to¶ ra kh¾p x· vµ còng t¹o ra m¹ng
lÄíi x·. ®Ó qu¶n lý ®Äîc qu tr× nh nµy, kh i niÖ m NNhãm Qu¶n lý X· ®Äîc
kh¬i l¹i.
Uû ban Nh©n d©n
cÊp TØ nh vµ HuyÖ n
Phßng KÕ ho¹ch N«ng L©m HuyÖ n Tr¹m KiÓ m l©m
HuyÖ n
C«ng ty Cung
øng DÞch vô VËt
tË HuyÖ n
Uû Ban Nh©n d©n
X·
Tæ chøc quÇn chóng
x· héi (Phô n÷ ,
Thanh niªn, N«ng
d©n)
C ¸ c h é n « n g d © n
Nhãm Qu¶n lý Th«n,
b¶n (th«n ®iÓ m) Nhãm Qu¶n lý vÄên Ĭm cña th«n
B¶o vÖ
Thùc vËt
Thó Y KhuyÕ n
N«ng L©m
KhuyÕ n N«ng viªn cÊp X·
Nhãm Së thÝ ch Nhãm Së thÝ ch Nhãm Së thÝ ch
Víi ChĬng tr× nh Ph¸t triÓ n N«ng th«n
MiÒ n nói míi, tr ch nhiÖ m chÝ nh cña dù¸n ë cÊp huyÖ n lµ còng chuyÓ n tõ KiÓ mL©m sang hÖ thèng KhuyÕ n n«ng l©m. C¸c Nhãm VMG b¾t ®Çu ho¹t ®éng bªn c¹nh c¸c KhuyÕ n n«ng viªn Côm x·.
Nhãm Qu¶n lý X·
KhuyÕ n N«ng viªnCôm X·
VMG – th«n lan réng
Së
NN&PTNT
28
3.3. Nhãm Së thÝ ch cña n«ng d©n
‘NNhãm së thÝ ch cña N«ng d©n’ lµ mét kh i niÖ m ®éng bao
trïm lªn hµng lo¹t c¸c nhu cÇu tæ chøc vµ hoµn c¶nh cña n«ng d©n. H× nh thøc tæ chøc nµy kh«ng nh÷ng chØ phï hîp trong
vïng chĬng tr× nh cña MRDP mµ cßn thÊy ¸p dông trong nhiÒ uchĬng tr× nh ph¸t triÓ n vµ khuyÕ n n«ng l©m ë vïng miÒ n nói phÝ a B¾c. Trong MRDP, cã rÊt nhiÒ u lo¹i Nhãm Së thÝ ch.
ü Nhãm Së thÝ ch h× nh thµnh do cã cïng së thÝ ch s¶n xuÊt
Mét vÝ dô phæ biÕ n ë ®©y lµ c¸c nhãm së thÝ ch nu«i c hay kÕ thîp c - lóa. C¸c hé trong nhãm còng chia sÎ kinh nghiÖ m vÒ kü thuËt nu«i gièng c míi, ®«i khi cßn ®æ i c«ng lao ®éng (®µo ao) vµ cïng qu¶n lý nguån nÄíc.
C¸c Nhãm Së thÝ ch ®Ëîc thµnh lËp do cïng ho¹t ®éng tÝ n
dông vµ tiÕ t kiÖ m (Nhãm TÝ n ChÊp)
§©y lµ m« h× nh ®Äîc khuyÕ n khÝ ch ë c¸c vïng thuéc chĬngtr× nh MRDP (nhÄ Yªn B i)
ü Nhãm Së thÝ ch ®Ëîc h× nh thµnh trªn c¬ së ®iÒ u kiÖ n ®Þa
lý
§©y lµ trÄêng hîp phæ biÕ n ë c¸c th«n cã nhiÒ u xãm nhá n»mr¶i r c, hÎo l¸nh, hay trong th«n cã tõng nhãm hé sèng c¸ch xa nhau.
ü Nhãm Së thÝ ch ®Ëîc h× nh thµnh trªn c¬ së cña gia ®× nh
më réng
M« h× nh tæ chøc nhãm Së thÝ ch nµy phæ biÕ n trong mét sè nhãm d©n téc thiÓ u sè ë vïng nói (vÝ dô, ë c¸c b¶n ngÄêi H’M«ng ë HuyÖ n Sa Pa vµ B¾c Hµ cña Lµo Cai.)
Mét sè ho¹t ®éng tiªu biÓu mµ c¸c Nhãm Së thÝ ch thÅêng tham gia:¶ Trao ®æ i th«ng tin vµ kinh nghiÖ m s¶n xuÊt
¶ §µo t¹o n«ng d©n
¶ Häp th«n ®Ó bµn kÕ ho¹ch, lËp kÕ ho¹ch vµ ®¸nh gi
¶ C¸c nhãm TÝ n chÊp cïng chÝ nh thøc ho¹t ®éng tÝ n dông vµ
tiÕ t kiÖ m – chia sÎ rñi ro.
¶ H× nh thøc “miÔ n l·i suÊt” tÝ n dông kh«ng chÝ nh thøc chothµnh viªn cña nhãm
¶ Trao ®æ i c«ng lao ®éng trong nh÷ng c«ng viÖ c nÆng
¶ Qu¶n lý c¸c nguån lùc c«ng céng (nÄíc, rõng)
¶ TËp trung vµo ®êi sèng x· héi
¶ Tham gia ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹ch, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi cña MRDP
C¸c lo¹i ho¹t ®éng mµ Nhãm Së thÝ ch chÅa thùc sù tham gia vµo: ¶ Mua ®Çu vµo (kü thuËt, vËt tÄ...) s¶n xuÊt n«ng nghiÖ p theo
nhãm
¶ ChÕ biÕ n vµ tiÕ p thÞ s¶n phÈm
¶ Liªn kÕ t ®Çu tĶ LËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt theo c¸c c¬ héi thÞ trÄêng
¶ Thö nghiÖ m kü thuËt, c«ng nghÖ míi theo nhãm
29
3.4. §¸nh gi¸ Kü n¨ng cña Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n vµ X·
(Thang ®iÓ m 10 = Kü n¨ng vµ N¨ng lùc tèt / 1 = Kü n¨ng vµ n¨ng lùc kÐm)
Nhãm Qu¶n lý
ChØ tiªu
C¸c Nhãm Qu¶n
lý Th«n, b¶n ë
Lµo Cai
C¸c nhãm Qu¶n
lý Th«n, b¶n ë
Hµ Giang
C¸c ban Qu¶n lý
cÊp X· ë
Phó Thä
C¸c Nhãm Qu¶n
lý Th«n, b¶n ë
Phó Thä
C¸c Nhãm Qu¶n
lý cÊp X· ë
Tuyªn Quang
C¸c Nhãm Qu¶n
lý th«n b¶n ë
Tuyªn Quang
Kü n¨ng, PhĬng ph¸p §¸nh gi vµ LËp kÕ ho¹ch Th«n, b¶n (PRA)
7 6.5 7.5 8.5 5 10
Kü n¨ng lËp kÕ ho¹ch tæ ng hîp (®¨ng ký, yªu cÇu v.v...)
6.75 7.5 6 7 6 8.5
NhËn vµ ph©n chia ®Çu vµo cña dù ¸n 7.5 9 8 8 6 10 Qu¶n lý quü vµ c¸c vÊn ®Ò tµi chÝ nh kh¸c 6.75 8 8 8 7.5 9 Thóc ®Èy mèi liªn hÖ víi c¸c tæ chøc vµ dÞch vô
6.25 6.5 7 7 9.5 7.5
Kü n¨ng ®µo t¹o n«ng d©n 5.25 6.5 5 6.5 8 8
Tæ chøc häp vµ h× nh thµnh c¸c nhãm Së thÝ ch.
7 5 7 8 5.5 10
Theo dâi ho¹t ®éng hç trî hé n«ng d©n 6.5 5 5 7.5 - 8.5 TiÕ p cËn vµ cung cÊp th«ng tin thÞ trÄêng 4.25 5 4.5 6.5 7 9 ViÕ t b¸o c¸o vµ c¸c ho¹t ®éng MILS 4.75 5.5 2 2 - 8 Tù cung cÊp tµi chÝ nh 3.5 5 4 5.5 2 4
C¸n bé tØ nh vµ huyÖ n ®Äa ra c¸c phÇn ®¸nh gi ®éc lËp vÒ kü n¨ng cñaNhãm Qu¶n lý th«n, b¶n vµ x· ho¹t ®éng trong vïng dù ¸n. DÄíi ®©y lµ b¶ng tæ ng hîp theo phĬng ph¸p cho ®iÓ m cña bèn tØ nh.
Xin chó ý: c¸c sè cho ®iÓ m trong b¶ng
kh«ng thÓ so s¸nh gi÷a c¸c tØ nh. §©y
chØ lµ ®iÓ m ®Ó so s¸nh c¸c kü n¨ng
kh¸c nhau trong mçi nhãm.
HiÖ n t¹i, c¸c Äu tiªn ®µo t¹o ®èi víi c¸c tæ chøc c¬ së lµ:
¶ Qu¶n lý kinh tÕ hé vµ th«n, b¶n
¶ Th«ng tin thÞ trÄêng vµ t× m thÞ trÄêng cho s¶n phÈm cña
ngÄêi d©n
¶ MILS
¶ N©ng cao kü n¨ng ®µo t¹o
30
3.5. C¸c tæ chøc C¬ së BÒn v÷ ng
§©y lµ phÇn tæ ng hîp kÕ t qu¶ cña cuéc Héi th¶o vÒ C¸c Tæ chøc BÒ n v÷ng ë th«n b¶n diÔ n ra vµo th¸ng 8 n¨m 1998.
Tham gia Héi th¶o lµ ®¹i diÖ n cña c¸c Nhãm Qu¶n lý th«n
b¶n, c¸n bé x· vµ huyÖ n cña 8 huyÖ n trung du næ i tréi trong vïng MRDP.
Môc tiªu chÝ nh cña Héi th¶o lµ nh»m x©y dùng mét tÇm nh× nchiÕ n lÄîc dµi h¹n (viÔ n c¶nh) cho sù ph t triÓ n tæ chøc ë c¬ sët¹i c¸c vïng nµy vµ th¶o luËn vÒ ho¹t ®éng chuyÓ n giao tr ch
nhiÖ m cho c¸c tæ chøc c¬ së vµ rót bá dÇn bao cÊp cña dù ¸n.
Cuéc héi th¶o chñ yÕ u dùa trªn viÖ c th¶o luËn mét bé c¸c c©uhái ®· ®Äîc chuÈn bÞ liªn quan tíi:
¶ HÄíng ph¸t triÓ n tĬng lai cña c¸c Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n
¶ HÄíng ph¸t triÓ n tĬng lai cña c¸c Nhãm Së thÝ ch cña
N«ng d©n
¶ C¸c phĬng n (kh¶ n¨ng) tù cung cÊp tµi chÝ nh cña c¸c tæchøc ë c¬ së
¶ C¸c mèi liªn kÕ t vÒ lËp kÕ ho¹ch
¶ C¸c ho¹t ®éng chuyÓ n giao tr ch nhiÖ m
PhÇn tæ ng hîp kÕ t qu¶ chÝ nh tõ 8 th«n/ huyÖ n ë ®©y còng lµ mét sè c¸c chiÕ n lÄîc quan träng cña ho¹t ®éng ph¸t triÓ n tæchøc ë c¬ së trong giai ®o¹n 1998 – 2000.
Kh¸i niÖm vµ §Þnh nghÜa
Tù chñTøc lµ c¸c hé c thÓ , nhãm hé vµ th«n, b¶n cã kh¶ n¨ng tù tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓ n kinh tÕ x· héi cña chÝ nh hä. §©y lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña MRDP – r»ng ngÄêi d©n tù nguyÖ n vµ cã kh¶ n¨ng nhËn tr ch nhiÖ m vÒ chÝ nhcuéc sèng cña hä.
TÝ nh bÒn v÷ng vÒ mÆt tæ chøc Tøc lµ c¸c tæ chøc ë c¬ së cã kh¶ n¨ng tiÕ p tôc tù ho¹t ®éng mµkh«ng trë nªn phô thuéc vµ c¸c nguån hç trî bªn ngoµi. Tuy nhiªn, ®iÒ u nµy kh«ng nhÊt thiÕ t cã nghÜ a lµ tån t¹i mét c¬ cÊu
tæ chøc cè ®Þnh vµ lu«n dÉm ch©n t¹i chç. Mét sè tæ chøc bÒ nv÷ng nhÊt lµ c¸c tæ chøc cã thÓ liªn tôc thay ®æ i vµ biÕ n ®æ i chophï hîp víi hoµn c¶nh vµ c¬ héi míi. Mét tæ chøc bÒ n v÷ng còng lµ mét tæ chøc liªn tôc t¹o ra nh÷ng ®iÒ u cã Ý ch cho chÝ nhthµnh viªn cña tæ chøc ®ã.
ChuyÓn giao tr¸ch nhiÖm vµ Rót bá dÇn (bao cÊp cña dù ¸n)§iÒ u nµy ®Ò cËp tíi lËp kÕ ho¹ch thËn träng vÒ viÖ c gi¶m bít vµ
rót bá c¸c bao cÊp cña dù ¸n ®èi víi c¸c th«n cò ®Ó ®¶m b¶o tÝ nh tù chñ vµ bÒ n v÷ng vÒ mÆt tæ chøc t¹i c¸c th«n nµy. §iÒ unµy còng cã nghÜ a lµ chuyÓ n giao thªm tr ch nhiÖ m cho c¸c tæchøc ë x· vµ th«n, b¶n vµ t¹o ra c¸c mèi liªn hÖ m¹nh h¬n víi nhiÒ u tæ chøc vµ dÞch vô trªn diÖ n réng ë cÊp huyÖ n.
31
Mét sè chiÕn lÅîc quan träng ®èi víi Ph¸t triÓn Tæ chøc ë C¬ së
Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n
¶ TÊt c¶ c¸c th«n, b¶n vµ huyÖ n ®Ò u muèn më réng tr ch nhiÖ m
vµ ho¹t ®éng cña c¸c Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n ®Ó cã thÓ baogåm c¶ viÖ c ®iÒ u phèi vµ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng ë cÊp th«n, b¶n vµ víi c¸c dÞch vô kh¸c.
¶ HuyÖ n Hµm Yªn (Tuyªn Quang) ®Äa ra mét ®Ò xuÊt ®Æt l¹i
tªn cña c¸c nhãm nµy thµnh “BBan Ph¸t triÓ n Th«n, b¶n”.
C¸c ban nµy sÏ ph¶i b¸o c¸o ho¹t ®éng cho TrÄëng Th«n vµ Uû Ban Nh©n d©n X· vµ thµnh phÇn ban cã thÓ cã mét sè ngÄêi ®Þa phĬng phô tr ch c¸c m¶ng c«ng viÖ c nhÄ:
KhuyÕ n n«ng viªn C¸n bé TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m C¸n bé Thó Y Héi Phô n÷ §oµn Thanh niªn
Gi¸o dôc vµ DÞch vô Y tÕ nÕ u phï hîp
¶ CÇn x©y dùng Quy Äíc cña Céng ®ång liªn quan tíi viÖ c
thµnh lËp vµ tr ch nhiÖ m cña c¸c Ban Ph¸t triÓ n Th«n, b¶n nµy.
¶ Cã thÓ cã thªm c¸c mèi liªn hÖ gÇn gòi vµ m¹nh h¬n n÷a víi
Uû ban Nh©n d©n X· ®Ó ®¶m b¶o tÝ nh bÒ n v÷ng cña c¸c Nhãm Qu¶n lý Th«n b¶n hay c¸c Ban Ph¸t triÓ n.
¶ CÇn tiÕ p tôc ®µo t¹o vÒ qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o tÝ nh bÒ n v÷ng cña
c¸c tæ chøc nµy ®Æc biÖ t lµ vÒ kü n¨ng qu¶n lý tµi chÝ nh vµ t× mkiÕ m thÞ trÄêng.
Tù cung cÊp tµi chÝ nh
¶ Cã hai phĬng n chÝ nh ®Ó tù cung cÊp tµi chÝ nh cho c¸c
Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n hay Ban Ph¸t triÓ n Th«n, b¶n, bao gåm:
Cung cÊp dÞch vô kü thuËt cho n«ng d©n (khuyÕ n n«ng, thó y, vÄên Ĭm v.v...)
Mét phÇn cña l·i suÊt TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m dïng cho chi phÝ qu¶n lý (cho c¸n bé tÝ n dông)
Nhãm Së thÝ ch cña N«ng d©n
¶ Mét sè th«n, b¶n / HuyÖ n muèn t ng cÄêng c¸c Nhãm Së
thÝ ch cña N«ng d©n vµ n©ng chóng lªn thµnh c¸c C©u l¹c bé KhuyÕ n n«ng cña N«ng d©n.
¶ C¸c th«n, b¶n/ huyÖ n kh¸c ®· nhËp c¸c nhãm Së thÝ ch víi
c¸c Nhãm TÝ n chÊp TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m
¶ Mét sè th«n/ huyÖ n kh¸c cã ý muèn duy tr× c¸c vai trß vµho¹t ®éng hiÖ n t¹i cña c¸c Nhãm Së thÝ ch cña N«ng d©n.
32
PhÇn 4. Nh÷ ng thay ®æi trong Sö dông ®Êt vµ S¶n xuÊt
PhŬng ph¸p
C¸n bé tØ nh vµ huyÖ n ®· tiÕ n hµnh ®¸nh gi kü thuËt vÒ c¸c m«h× nh tr× nh diÔ n vµ thö nghiÖ m ®Äîc chĬng tr× nh hç trî t¹i c¸cth«n trong vïng chĬng tr× nh. PhÇn ®¸nh gi kü thuËt nµy bao gåm c¸c phĬng ph¸p ®¸nh gi chÊt lÄîng vµ sè lÄîng, nhÄ sau:
ü §¸nh gi¸ chÊt lÅîngTrÄíc hÕ t c¸c thµnh viªn tham gia héi th¶o x¸c ®Þnh c¸c m« h× nh vµ thö nghiÖ m thµnh c«ng vµ c¸c m« h× nh, thö nghiÖ m kÐm thµnh c«ng trong vïng dù ¸n. C¸c nguyªn nh©n cô thÓ vÒmøc ®é hiÖ u qu¶ vµ tÝ nh phï hîp ®· ®Äîc th¶o luËn vµ ghi l¹i.
ü §¸nh gi¸ sè lÅîngSau ®ã h× nh thµnh nªn mét b¶ng cho ®iÓ m ®èi víi c¸c kü thuËt
vµ thö nghiÖ m c¨n cø vµo mét bé chØ tiªu ®· x¸c ®Þnh tõ trÄícbao gåm møc ®é ®Çu vµo s¶n xuÊt hç trî tõ bªn ngoµi, tÝ nh phï hîp víi ®iÒ u kiÖ n canh t c ë ®Þa phĬng, vµ ®èi víi c¸c hé nghÌo.
DÄíi ®©y lµ kÕ t qu¶ ®¸nh gi kü thuËt cña mét sè huyÖ n vïng
cao vµ vïng trung du ®Äîc ®Äa ra lµm vÝ dô gåm: Sa Pa vµ B¾c Hµ (ë Lµo Cai), Qu¶n B¹ (ë Hµ Giang), Yªn LËp (ë Phó THä), Hµm Yªn vµ Nµ Hang (ë Tuyªn Quang).
C¸c phÇn sau ®©y sÏ cho thÊy c¸c vÝ dô chi tiÕ t h¬n vµ c¶ phÇn ph©n tÝ ch c¸c xu hÄíng gÇn ®©y trong ba lÜ nh vùc mµMRDP ®· cã t c ®éng râ rµng trong nhiÒ u th«n dù ¸n.
¶ KÕ t hîp hÖ thèng vÄên rõng vµ vÄên hé vµ trång c©y n
qu¶ theo hÄíng hµng ho .
¶ Qu¶n lý vµ B¶o vÖ Rõng
¶ T¨ng cÄêng vµ ®a d¹ng ho ch¨n nu«i
Mét xu hÄíng kh¸c dÔ nhËn thÊy ë nhiÒ u th«n thuéc
chĬng tr× nh lµ viÖ c t ng n¨ng suÊt c©y trång trªn diÖ n réng(c¶ ng« vµ lóa). §iÒ u nµy trùc tiÕ p dÉn tíi c¶i thiÖ n t× nh tr¹ng an ninh lĬng thùc nhÄ ®· chØ ra trong sè liÖ u Ph©n lo¹i Kinh tÕ Hé ë PhÇn 2. Tuy nhiªn, ë ®©y vÉn kh«ng t chriªng phÇn s¶n xuÊt lĬng thùc.
Trªn c¬ së nµy, cã thÓ rót ra mét sè kÕ t luËn s¬ bé liªn quan®Õ n tÝ nh phï hîp vµ hiÖ u qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c kü thuËt kh¸c nhau.
33
4.1. §¸nh gi¸ kü thuËt c¸c M« h×nh tr×nh diÔn vµ Thö nghiÖm – vÝ dô tõ cÊp huyÖn
(Cho ®iÓ m: 1 = thÊp/kh«ng ®óng... ®Õ n... 10 = cao / ®óng)
ChØ tiªu / Kü ThuËt TRång c©y
lˬng thùc vµ
®Ëêng b¨ng
xanh (SALT)
Trång c©y ¨n
qu¶ vµ b¨ng
xanh (SALT)
Bê ®¸ Chèng
xãi mßn
VËên c©y ¨n
qu¶ (®¬n loµi)
HÖ thèng vËên
hé (VAC)
HÖ thèng
vËên rõng
(RVAC)
1. Phï hîp víi hÖ thèng canh t c vµ ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng
4 6 7 10 6 9
2. Møc ®é yªu cÇu ®Çu tÄ tõ dù ¸n thÊp
5 2 5 3 5 2
3. Møc ®é ®Çu vµo s¶n xuÊt tõ bªn ngoµi vµ ®Çu tÄ cña n«ng d©n thÊp
7 8 9 9 7 9
4. Cã hiÖ u qu¶ kinh tÕ vµ lîi nhuËn kinh tÕ cao
4 7 7 10 6 8
5. Cã chøc n¨ng b¶o vÖ m«i trÄêng vµ phßng hé
7 6 7 6 4 8
6. Phï hîp cho ¸p dông trªn diÖ n réng
3 4 4 9 3 9
7. Phï hîp víi c¸c hé nghÌo (lo¹i III & IV)
2 3 2 9 4 3
§iÓ m 4.5 5.1 5.8 8 5 6.8
HuyÖn B¾c Hµ - TØnh Lµo Cai
Loµi c©y trång b¨ng xanhchñ yÕ u, Cèt khÝ
(Tephrosia) kh«ng phï
hîp víi ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng
ý kiÕ n cña c¸n bé HuyÖ n
Gièng mËn Tam Hoa phï hîp víi ®iÒ u kiÖ n ®Þa
phĬng.
34
VÝ dô tõ cÊp huyÖn – Cho ®iÓm ph©n lo¹i kü thuËt ®èi víi c¸c thö nghiÖm vµ M« h×nh tr×nh diÔn
(Cho ®iÓ m: 1 = thÊp/kh«ng ®óng... ®Õ n... 10 = cao / ®óng) HuyÖn Qu¶n B¹ - TØnh Hµ Giang
ChØ tiªu / Kü ThuËt ThiÕ t lËp
rõng
phßng hé
B¶o vÖ khu
t¸i sinh tù
nhiªn
KÕ t hîp c©y
lˬng thùc vµ
rõng trång
non
HÖ thèng
vËên hé
(VAC)
HÖ thèng
SALT
§Ëêng b¨ng
xanh
Bê ®¸ KÕ t hîp c¸c
vËên c©y ¨n
qu¶.
1. Phï hîp víi hÖ thèng canh t c vµ ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng
8 8 7 7 8 6 8 7
2. Møc ®é yªu cÇu ®Çu tÄ tõ dù ¸n thÊp
10 5 10 5 6 6 5 6
3. Møc ®é ®Çu vµo s¶n xuÊt tõ bªn ngoµi vµ ®Çu tÄ cña n«ng d©n thÊp
10 8 6 8 6 6 8 7
4. Cã hiÖ u qu¶ kinh tÕ vµ lîi nhuËn kinh tÕ cao
10 9 5 5 7 6 8 7
5. Cã chøc n¨ng b¶o vÖ m«i trÄêng vµ phßng hé
10 10 7 6 8 8 8 5
6. Phï hîp cho ¸p dông trªn diÖ n réng
8 8 6 6 4 6 8 6
7. Phï hîp víi c¸c hé nghÌo (lo¹i III & IV)
10 10 6 4 6 4 6 6
§iÓ m 9.4 8.3 6.7 5.8 6.4 6 7.2 6.2
Bê ® phï hîp h¬n ®Äêng b¨ng xanh ®èi víi ng« trång trªn ®Êt dèc, ë c¸c vïng ®
v«i, vô ®«ng kh« h¹n.
Tèi Äu ho sö dông ®Êt vµ t ng cÄêng
phßng hé.
L·i kinh tÕ tõ c©y ¨n qu¶ thÊp
ý kiÕ n cña c¸n bé huyÖ n
35
VÝ dô tõ cÊp huyÖn – Cho ®iÓm ph©n lo¹i kü thuËt ®èi víi c¸c thö nghiÖm vµ M« h×nh tr×nh diÔn
(Cho ®iÓ m: 1 = thÊp/kh«ng ®óng... ®Õ n... 10 = cao / ®óng)
HuyÖn Sa Pa – TØnh Lµo Cai
ChØ tiªu / Kü thuËt C©y lˬng thùc
víi ®Ëêng b¨ng
xanh
C©y lˬng
thùc víi bê ®¸
chèng xãi
mßn
C©y ¨n qu¶ víi
®Ëêng b¨ng
xanh
C©y ¨n qu¶ víi
bê ®¸
VËên c©y ¨n
qu¶ hçn hîp
HÖ t hèng vËên
hé (VAC)
HÖ thèng vËên
rõng (RVAC)
1. Phï hîp víi hÖ thèng canh t c vµ ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng
1 7 1 7 10 7 10
2. Møc ®é yªu cÇu ®Çu tÄ tõ dù ¸n thÊp
6 2 6 2 7 6 7
3. Møc ®é ®Çu vµo s¶n xuÊt tõ bªn ngoµi vµ ®Çu tÄ cña n«ng d©n thÊp
6 8 6 8 9 9 9
4. Cã hiÖ u qu¶ kinh tÕ vµ lîi nhuËn kinh tÕ cao
6 6 6 7 6 7 7
5. Cã chøc n¨ng b¶o vÖ m«i trÄêng vµ phßng hé
7 7 7 8 5 5 5
6. Phï hîp cho ¸p dông trªn diÖ n réng
5 6 5 6 8 7 7
7. Phï hîp víi c¸c hé nghÌo (lo¹i III & IV)
5 5 5 5 5 5 5
§iÓ m 5.1 5.8 5.1 6.1 7.1 6.5 7.1
C¸c hÖ thèng ®Äêng b¨ng xanh kh«ng phï hîp ®èi víi c¸c phĬngthøc canh t c ®Þa phĬng. Khã t× m ®óngc¸c lo¹i c©y phï hîp.
RÊt phï hîp víi hÖ thèng canh t c ®Þa phĬng. DÔ nh©n réng.
ý kiÕ n cña c¸n béhuyÖ n
36
VÝ dô tõ cÊp huyÖn – Cho ®iÓm ph©n lo¹i kü thuËt ®èi víi c¸c thö nghiÖm vµ M« h×nh tr×nh diÔn
(Cho ®iÓ m: 1 = thÊp/kh«ng ®óng... ®Õ n... 10 = cao / ®óng) HuyÖn Yªn LËp – TØnh Phó Thä
ChØ tiªu / Kü thuËt C©y ¨n qu¶ víi
®Ëêng b¨ng
xanh (SALT)
HÖ thèng
vËên hé
(VAC)
C¸c khu vùc
t¸i sinh tù
nhiªn
TRång rõng
c¸c loµi c©y
b¶n ®Þa trªn
®Êt tèt
Rõng trång
phßng hé
Vô ng« míi C¶i t¹o gièng
lóa
1. Phï hîp víi hÖ thèng canh t c vµ ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng
10 10 9 6 5 10 9
2. Møc ®é yªu cÇu ®Çu tÄ tõ dù ¸n thÊp
4 3 4 4 5 4 4
3. Møc ®é ®Çu vµo s¶n xuÊt tõ bªn ngoµi vµ ®Çu tÄ cña n«ng d©n thÊp
6 7 6 6 6 6 6
4. Cã hiÖ u qu¶ kinh tÕ vµ lîi nhuËn kinh tÕ cao
9 8 9 5 5 10 9
5. Cã chøc n¨ng b¶o vÖ m«i trÄêng vµ phßng hé
- - - - - - -
6. Phï hîp cho ¸p dông trªn diÖ n réng
10 10 10 7 5 8 8
7. Phï hîp víi c¸c hé nghÌo (lo¹i III & IV)
10 6 9 5 2 9 9
§iÓ m 8.1 7 7.4 5.4 4.7 7.4 7.1
B¶o vÖ rõng vµ t i sinh rõng kh«ng mÊy thµnh c«ng v× chiphÝ ®Çu tÄ cao, khã b¶o vÖ vµ
tû lÖ sèng thÊp.
C¸c hÖ thèng VAC vµ SALT cãhiÖ u qu¶ vµ l·i kinh tÕ cao h¬në c¸c vïng d©n cÄ ®«ng ®óc vµ t¹i c¸c khu vùc ®Êt dèc hiÖ n
®ang cã canh t c.
Vô ®«ng t ng vô
ý kiÕ n cña c¸n bé huyÖ n
37
VÝ dô tõ cÊp huyÖn – Cho ®iÓm ph©n lo¹i kü thuËt ®èi víi c¸c thö nghiÖm vµ M« h×nh tr×nh diÔn
(Cho ®iÓ m: 1 = thÊp/kh«ng ®óng... ®Õ n... 10 = cao / ®óng) HuyÖn Hµm Yªn – TØnh Tuyªn Quang
ChØ tiªu / Kü thuËt ThiÕ t lËp
rõng
phßng hé
C©y ¨n qu¶
víi ®Ëêng
b¨ng xanh
(SALT)
Trång luång VËên c©y ¨n
qu¶ (§¬n
loµi)
VËên c©y ¨n
qu¶ (®a loµi)
HÖ t hèng vËên
hé kÕ t hîp
(VAC)
HÖ thèng
vËên rõng
kÕ t hîp
(RVAC)
Nu«i ong C¶i t¹o
gièng lóa
1. Phï hîp víi hÖ thèng canh t c vµ ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng
10 7 8 10 7 10 10 10 10
2. Møc ®é yªu cÇu ®Çu tÄ tõ dù ¸n thÊp
7 7 7 7 7 6 6 7 6
3. Møc ®é ®Çu vµo s¶n xuÊt tõ bªn ngoµi vµ ®Çu tÄ cña n«ng d©n thÊp
3 3 3 3 3 4 4 3 4
4. Cã hiÖ u qu¶ kinh tÕ vµ lîi nhuËn kinh tÕ cao
8 7 8 8 8 9 9 10 10
5. Cã chøc n¨ng b¶o vÖ m«i trÄêng vµ phßng hé
10 9 8 6 6 9 9 5 5
6. Phï hîp cho ¸p dông trªn diÖ n réng
10 8 7 8 8 10 10 10 10
7. Phï hîp víi c¸c hé nghÌo (lo¹i III & IV)
3 6 4 6 6 6 6 10 10
§iÓ m 7.2 6.7 6.4 6.8 6.4 7.7 7.7 7.8 7.8
38
VÝ dô tõ cÊp huyÖn – Cho ®iÓm ph©n lo¹i kü thuËt ®èi víi c¸c thö nghiÖm vµ M« h×nh tr×nh diÔn
(Cho ®iÓ m: 1 = thÊp/kh«ng ®óng... ®Õ n... 10 = cao / ®óng) HuyÖn Nµ Hang – TØnh Tuyªn Quang
ChØ tiªu / Kü thuËt Kü thuËt canh
t¸c trªn ®Êt dèc
(SALT)
VËên c©y ¨n
qu¶ (®a loµi)
Gièng vÞt siªu
trøng
Giíi thiÖ u
gièng lîn
Mãng C¸i
VËên rõng kÕ t
hîp (RVAC)
Vô ng« míi C¶i t¹o gièng
lóa/ gièng lóa
míi
1. Phï hîp víi hÖ thèng canh t c vµ ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng
6 7 8 8 6 7 7
2. Møc ®é yªu cÇu ®Çu tÄ tõ dù ¸n thÊp
8 6 7 7 4 5 5
3. Møc ®é ®Çu vµo s¶n xuÊt tõ bªn ngoµi vµ ®Çu tÄ cña n«ng d©n thÊp
3 4 3 3 6 10 10
4. Cã hiÖ u qu¶ kinh tÕ vµ lîi nhuËn kinh tÕ cao
6 8 7 8 6 8 8
5. Cã chøc n¨ng b¶o vÖ m«i trÄêng vµ phßng hé
- - - - - - -
6. Phï hîp cho ¸p dông trªn diÖ n réng
6 8 8 8 7 7 7
7. Phï hîp víi c¸c hé nghÌo (lo¹i III & IV)
6 4 7 7 4 6 6
§iÓ m ph©n lo¹i 5.7 6 6.4 6.5 5.4 6.8 6.8
Kh«ng phï hîp víi vïng dù ¸n v× ®Þa h× nh nói ® v«i dèc vµ diÖ n tÝ ch ®Êt hÑ p quanh nhµ. §ång thêi, h¹n chÕ nguån nÄíccho gia sóc vµo mïa ®«ng.
Vô xu©n t ng vô
ý kiÕ n cña c¸n béhuyÖ n
39
4.2. C¸c xu hÅíng trong hÖ thèng vÅên hé (VAC) vµ vÅên rõng (RVAC)
Trong bai tËp §¸nh gi Kü thuËt nµy, gÇn nhÄ tÊt c¶ c¸c
huyÖ n ®Ò u chÊm ®iÓ m cao cho c¸c hÖ thèng vÄên hé, vÄênrõng vµ c¸c m« h× nh tr× nh diÔ n cña vÄên c©y ¨n qu¶.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngÄêi d©n quay l¹i víi së thÝ ch t¹o lËp c¸c vïng s¶n xuÊt kÕ t hîp. Chóng gi÷ vÞ trÝ trung t©m
trong chiÕ n lÄîc ®a d¹ng ho s¶n xuÊt cña c¸c hé ®Ó tho¶ m·n c¸c nhu cÇu c¬ b¶n còng nhÄ s¶n xuÊt ®Ó b¸n ra thÞ trÄêng.
C¸c hÖ thèng vÄên hé vµ vÄên rõng còng lµ träng tËm cña
c¸c ho¹t ®éng t c ®éng kü thuËt cña chĬng tr× nh tõ n¨m 1991 (®Æc biÖ t lµ trong c¸c dù ¸n L©m nghiÖ p cÊp Trang tr¹itõ 1991 ®Õ n 1996)
§©y lµ mét lÜ nh vùc chÝ nh mµ chĬng tr× nh ®· cã t c ®éng
chÝ nh víi nhiÒ u t c dông tÝ ch cùc xÐt vÒ mÆt thay ®æ i trongsö dông ®Êt vµ ph¸t triÓ n kinh tÕ ë vïng n«ng th«n.
C¸c lo¹i ho¹t ®éng cña chŬng tr×nh liªn quan tíi hÖ thèng VAC vµ RVAC
¶ Hç trî n«ng d©n thiÕ t kÕ vµ lËp c¸c hÖ thèng kÕ t hîp vÄên rõng vµ vÄên hé.
¶ §µo t¹o kü thuËt cho n«ng d©n vÒ thiÕ t lËp, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ rõng vµ c©y ¨n qu¶.
¶ Cung cÊp c©y gièng trång rõng vµ c©y ¨n qu¶ tõ c¸c vÄên Ĭm trong vµ ngoµi th«n.
¶ Hç trî thiÕ t lËp c¸c vÄên Ĭm c©y do n«ng d©n hay th«n b¶n
qu¶n lý vµ ch¨m sãc (vËt tÄ, h¹t gièng, ®µo t¹o).
¶ ThiÕ t lËp vÄên h¹t gièng cña c¸c loµi c©y n qu¶ chÝ nh ®èi víi
c¸c vïng kh¸c nhau.
¶ Hç trî c¸c m« h× nh tr× nh diÔ n ë th«n b¶n vÒ vÄên hé vµ vÄênc©y ¨n qu¶.
¶ Hç trî thiÕ t lËp c¸c m« h× nh tr× nh diÔ n ch¨n nu«i nhá trong bèi c¶nh vÄên hé.
¶ ChuÈn bÞ c¸c sæ tay hÄíng dÉn kü thuËt vµ tê rêi vÒ c¸c khÝ ac¹nh kh¸c nhau cña qu¶n lý vÄên hé.
¶ Cho vay vèn ®Çu tÄ vµo trång c©y ¨n qu¶ vµ ch¨n nu«i.
40
VÝ dô vÒ da d¹ng ho¸ trong hÖ thèng vÅên hé vµ vÅên rõng
VÝ dô sau ®©y, vÒ mét hé ë Lµng Cóng, huyÖ n VÞ
Xuyªn, cho thÊy c¸c d¹ng ho¹t ®éng kh¸c nhau, bao gåm c¶ trång c©y b¶n ®Þa vµ gièng tõ bªn ngoµi, c©ylÊy thuèc vµ c©y lµm thøc ¨n gia sóc.
C¸c lo¹i h×nh ®a d¹ng ho¸
C¸c loµi c©y ®a t¸c dông cã gi¸ trÞ cao trªn thÞ
trËêng
+ Tr m (Canarium album) lÊy gç vµ qu¶
+ S©ng (pommetia pinnata) lÊy gç vµ vÞ thuèc
C¸c s¶n phÈm “®Æc biÖ t ®éc ®¸o” ®Ó b¸n
+ Sa Nh©n (Ammomum villosum) lÊy qu¶ lµm thuèc
+ Mµng Tang (Lissea cucebo) ®Ó chiÕ t xuÊt lÊy dÇu
Mét hay hai loµi c©y hµng ho¸ chÝ nh
+ QuÕ (Cinnamomum) ®Ó chiÕ t xuÊt lÊy dÇu
Trång c©y ¨n qu¶ ®Ó b¸n vµ ®Ó tho¶ m·n nhu
cÇu
+ Chuèi, m¬, cam, nh·n, chanh
Trång c©y kÕ t hîp phôc vô nhu cÇu hé gia ®× nh
võa ®Ó b¸n ra chî vµ lÊy s¶n phÈm phô
+ Mì (Mangletia glauca) + Keo (Acacia mangium)+ Rµng Rµng (Ormosa balance)+ C¸c loµi B¹ch ®µn
+ Bå ®Ò (Styrax tonkinensis)+ Tre nøa
M« h×nh vÅên hé vµ vÅên rõng cña nhµ ¤ng NguyÔn Thanh ThiÕt –Lµng Cóng, HuyÖn VÞ Xuyªn (HG)
Vïng 1: Rõng phßng
hé trªn ®Ø nh ®åi
Styrax tonkinensis
Mangletia glauca
Eucalyptus spp.
Ormosa balance.
Phoebe cuneata
Tæ ng diÖ n tÝ ch – 6,2 ha
Vïng 2: Rõng
phßng hé vµ rõng
s¶n xuÊt Mangletia glauca
Pometia pinnata
Acacia mangium
Lissea cubeba
Canarium album
Chuèi trång däc khe suèi
Vïng 3: vËên
hé
Acacia mangium
Mangletia glauca
Amomum villosum
M¬
Cinnamomum
& Mangletia
Cam, nh·n, chanh
Ao c
Vïng 3: §Êt
n«ng nghiÖ p
Ch¨n nu«i
41
Kinh nghiÖm vÒ trång c©y ¨n qu¶ theo hÅíng hµng ho¸
Loµi ChØ tiªu
Cam vµ Quýt Nh·n vµ V¶i Hång M¬ MËn
B× nh luËn chung vµ
®Þa ®iÓ m
C¸c gièng cam, quýt hµng ho tËp trung ë c¸c vïng truyÒ n thèng cã m«i trÄêng thuËn lîi gåm Hµm Yªn (ë Tuyªn Quang) vµ B¾c Quang vµ VÞ Xuyªn (ë Hµ Giang).
C¸c loµi c©y nµy kh«ng trång phæ biÕ n trong vïng chĬng tr× nh (trõ cã nh·n ë B¶o Th¾ng vµ V¨n ChÊn). Tuy nhiªn, n«ng d©n ®ang rÊt muèn trång thö nghiÖ m v× tiÒ m n¨ng rÊt cã l·i.
N«ng d©n cµng ngµy cµng quan t©m tíi viÖ c trång hång ®Ó b¸n. Tuy nhiªn, kh«ng gièng nhÄ nh·n vµ v¶i, cã rÊt nhiÒ u gièng hång truyÒ n thèng ®· trång trong vïng chĬngtr× nh
Trong nhiÒ u n¨m chĬngtr× nh hç trî trång gièng m¬ lai. Gièng nµy cho n¨ng suÊt cao vµ sinh trÄëng tèt trong vïng. Tuy nhiªn, n«ng d©n kh«ng thÝ ch trång gièng m¬ nµy v× khã b¸n.
ChĬng tr× nh ®· hç trî ph¸t triÓ n c©y mËn Tam Hoa theo hÄíng hµng ho ë huyÖ n B¾c Hµ (Lµo Cai) trong nhiÒ u n¨m.
Nguån gen vµ thùc
liÖ u gièng c©y
Nguån gen ®Þa phĬng ®a d¹ng vµ nhiÒ u. Tuy nhiªn thiÕ u c¸c loµi cho qu¶ theo nhiÒ u vô. NgÄêi d©n ®Þa phĬng rÊt hiÓ u biÕ t vµ cã kü n¨ng nh©n gièng vµ t¹o c©y con.
CÇn thËn träng lùa chän vµ thö nghiÖ m c¸c gièng míi ®Ó t× m ra gièng c©y phï hîp víi vïng ®Êt míi.
Cã nhiÒ u gièng hång ®Þa phĬng cã thÓ chän ®Ó nh©n réng gåm Hång S¬n DĬng (TQ), Hång XÝ n MÇn vµ Qu¶n B¹ (HG), Hång B¶o LĬng, VÜ nh L¹c (YB).
Gièng m¬ lai sinh trÄëng nhanh vµ cho n¨ng suÊt cao h¬n gièng m¬ ®Þa phĬng (cßn gäi lµ m¬ l«ng)
Cã s½n nhiÒ u gièng ë ®Þa phĬng, qu¶ cã chÊt lÄîng cao, nhÄng khã nh©n gièng vµ n¨ng suÊt thÊp. Gièng mËn Tam Hoa phï hîp tèt víi m«i trÄêng vïng cao, cho n¨ng suÊt cao, vá dÇy h¹n chÕ hÄ háng khi vËn chuyÓ n.
Ch¨m sãc vµ qu¶n
lý
TiÕ p trang sau
BÖ nh vµng l ®ang lµ mét vÊn ®Ò nghiªm träng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ ®· ¶nh hÄëng tíi lÄîng qu¶ b¸n ra.
Mét vÊn ®Ò kh¸c lµ c¸c vÄên c©y hiÖ n nay ®ang giµ cçi ®i. N«ng d©n ®· thö nghiÖ m c¸c lo¹i ph©n míi ®Î c¶i t¹o vÄên cam quýt (vÝ dô, bãn b»ng
N¨ng suÊt biÕ n ®éng, c¸ch n¨m ®Äîc mét vô cã n¨ng suÊt cao. Chi phÝ b¶o vÖ chèng d¬i ¨n (®èi víi nh·n) cao Ý t s©u bÖ nh h¬n so víi c¸c loµi c©y ¨n qu¶ kh¸c (cam, quýt vµ hång)
DÔ trång vµ ch¨m sãc. NgÄêi d©n ®Þa phĬng cã kiÕ n thøc tèt vµ cã kinh nghiÖ m trång hång.
Tuy nhiªn, cã vÊn ®Ò ®èi víi s©u ¨n l hång ë nhiÒ u n¬i. Kinh nghiÖ m cho thÊy hång trång tèt nhÊt lµ xen víi c¸c loµi c©y kh¸c trong vÄên hé h¬n lµ trång ®¬n loµi.
Gièng m¬ lai phï hîp víi c¸c ®iÒ u kiÖ n m«i trÄêng trong vïng chĬng tr× nh (trung du). DÔ trång.
DÄíi ®©y lµ b¶ng tãm t¾t kinh nghiÖ m cña MRDP trong ho¹t ®éng hç trî ph¸t triÓ n mét sè c©y ¨n qu¶ chÝ nh theo hÄíng hµng ho trong vïng cña chĬng tr× nh.
42
ph©n t»m). NhÄng v× ®é mµu cña ®Êt cña c¸c vÄên c©y gi¶m nªn mét sè hé n«ng d©n ®ang t× m c¸ch thay cam quýt b»ng c¸c loµi c©y ¨n qu¶ kh¸c (vÝ dô nhÄ v¶i hoÆc nh·n)
ThÞ trËêng vµ gi¸
trÞ kinh tÕ
Nh× n chung cã thÞ trÄêng tèt. Trång cam, quýt trong vïng chĬng tr× nh nh»m vµo dÞp TÕ t.
Tuy nhiªn, cÇn ®Çu tÄnhiÒ u. §Çu tÄ cã tÝ nh rñi ro cao v× vô thu ho¹ch ng¾n vµ dÔ bÞ bÖ nh.
N«ng d©n cã thÓ cã l·i h¬n nÕ u c¶i thiÖ n ®Äîc th«ng tin thÞ trÄêng vµ kü thuËt b¶o qu¶n ®Ó kÐo dµi thêi gian b¸n s¶n phÈm. Mét sè n«ng d©n thö nghiÖ m b¶o qu¶n theo c¸ch míi lµ gãi qu¶ vµo tói nhùa vµ ®Ó xuèng hÇm ®Êt.
Cã thÞ trÄêng tèt, nhÄngnguån cung thay ®æ i theo tõng n¨m.
§ång thêi cÇn cã ®Çu tÄcao víi chu kú dµi.
MRDP ®ang ë giai ®o¹n ®Çu thö nghiÖ m trång c¸c loµi c©y nµy trong vïng chĬng tr× nh.
Nh× n chung cã nhiÒ u c¬ héi thÞ trÄêng tèt nhÄngc¸c vïng trång hång truyÒ n thèng l¹i n»m ë c¸c khu vùc hÎo l¸nh nªn t ng chi phÝ vËn chuyÓ n.
Hång bÞ c¹nh tranh m¹nh bëi nguån hång tõ Trung Quèc sang vµ tõ c¸c vïng trång hång kh¸c ë trong nÄíc
ThiÕ u thÞ trÄêng ®èi víi gièng m¬ lai. NgÄêi d©n thÝ ch gièng m¬ ®Þa phĬng h¬n v× cã mïi vÞ th¬m ngon h¬n vµ cã gi trÞ lµm thuèc.
NhiÒ u n«ng d©n ®ang t× m c¸ch thay thÕ gièng m¬ lai b»ng c¸c c©y ¨n qu¶ kh¸c.
Gi b¸n t¹i vÄên thÊp, nhÄng cã gi trÞ cao ë c¸c khu ®« thÞ. Lóc ®Çu khã t× m thÞ trÄêng (®Çu nh÷ng n¨m 1990).
Tuy nhiªn, t× nh h× nh thÞ trÄêng gÇn ®©y ®· ®Äîc c¶i thiÖ n do ®Äêng giao th«ng lªn B¾c Hµ ®Äîc n©ng cÊp, vµ cã th«ng tin thÞ trÄêng tèt h¬n. B©y giê cã thÓ mua mËn B¾c Hµ t¹i H¶i Phßng hay Thµnh phè Hå chÝ Minh.
B¶ng nµy thó vÞ ë chç nã chØ ra mét c¸ch râ rµng chiÕ n lÄîc hç trî ph¸t triÓ n c©y ¨n qu¶ theo hÄíng s¶n xuÊt hµng ho kh¸c nhau gi÷a c¸c loµi/ gièng c©y nªn nhÄ thÕ nµo c¨n cø theo ®é giµu cña nguån gen, c¸c yÕ u tè thÞ trÄêng, còngnhÄ møc ®é kinh nghiÖ m vµ kiÕ n thøc cña ngÄêi d©n ®Þa phĬng.
43
4.3. C¸c xu hÅíng sö dông ®Êt l©m nghiÖp C¸c sè liÖ u dÄíi ®©y ®Äîc lÊy tõ kÕ t qu¶ PRA vßng 2 cña Lµng Cóng, HuyÖ n VÞ Xuyªn, Hµ Giang. C¸c sè liÖ u ®· m« t¶ mét xu hÄíng
phæ biÕ n ë c¸c th«n tham gia chĬng tr× nh. §ã lµ viÖ c t i thiÕ t lËp diÖ n tÝ ch rõng che phñ còng nhÄ ®a d¹ng ho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊttõ vÄên rõng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sau mét thêi kú khai th¸c rõng tù nhiªn trong nh÷ng n¨m 70 vµ 80.
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Sö dông §Êt 1976
16%
5%
2%
77%
§Êt N«ng nghiÖp
VÅên hé
Khu d©n cÅ
Rõng tù nhiªn
Sö dông ®Êt 1988
57%
20%
2%
5%
16%
§Êt cáVµ s¾n
Rõng tù nhiªn
Khu d©n cÅ
VÅên hé
§Êt n«ng nghiÑp
Sö dông ®Êt 1998
2%
40%
34%
3%
16%
5%
Khu d©n cÅ
Rõng trång
Rõng t¸i sinhTù nhiªn
VÅên rõng
®Êt N«ng nghiÖp
VÅên hé
Cho tíi gi÷a nh÷ng n¨m 70, phÇn lín diÖ n tÝ ch ®Êt cña th«n (77%) lµ ®Êt rõng
tù nhiªn. C¸c s¶n phÈm gç sö dông trong thêi gian ®ã ®Ò u lµ c¸c loµi b¶n ®Þa gåm nh÷ng loµi gç cøng cã gi trÞ kinh tÕ cao.
Thêi kú nµy ho¹t ®éng khai th¸c rõng lín tíi møc ®Õ n trÄíc n¨m 1998, chØ cßn cã 20 %
diÖ n tÝ ch ®Êt cã rõng che phñ. PhÇn lín diÖ ntÝ ch (57%) ®· ®Äîc chuyÓ n sang sö dông lµm®Êt trång trät c©y lĬng thùc thiÕ t yÕ u vµ trë thµnh ®Êt cá. Ngoµi ra c¸c loµi c©y gç quý b¶n ®Þa còng bÞ khai th¸c hÕ t nªn ngÄêi d©n ë ®©ychØ cßn sö dông c¸c loµi c©y gç cã gi trÞ thÊp.
Trong nh÷ng n¨m 90, diÖ n tÝ ch rõng che phñ®· ®Ä¬c më réng, b»ng c¸c phĬng ph¸p trång
thªm rõng míi, còng nhÄ th«ng qua t i sinh tù nhiªn. Hç trî cña chĬng tr× nh 327 vµ MRDP còng ®· hÄíng vµo c¸c ho¹t ®éng nµy. DiÖ n tÝ ch vÄên rõng do hé c thÓ qu¶n lý còng t nglªn. HiÖ n t¹i c¸c nguån gç cã thÓ khai th¸c
®Äîc lµ gç cã gi trÞ thÊp vµ Mì (Mangletia)trång.
C¸c loµi gç chÝ nh 1975 1988 1998
¶ NghiÕ n (B. hsienmu) 20% 0 0
¶ §inh (Markhamia stipulata) 7% 0 0
¶ Trai (Garcinia fagraeoides) 7% 0 0
¶ L¸t (Chukrasia tabularis) 6% 0 0
¶ Gç nhãm IV 60% 20% 15%
¶ Gç nhãm VI 0 80% 40%
¶ Mì (Mangletia glauca) 0 0 45%
44
M« h×nh Qu¶n lý ®Êt rõng ë th«n b¶n cña th«n Suèi §ång (Hµ Giang)
Lo¹i rõng S¾p xÕp tæ chøc Quy ®Þnh Qu¶n lý 1. VËên
rõng
Giao ®Êt ¶ Nguån vèn: kh«ng
¶ S¾p xÕ p tæ chøc: sæ xanh
¶ DiÖ n tÝ ch ®Êt: 5 ha gÇn víi c¸c hé
¶ Sè hé: 13
¶ Lîi Ý ch mong muèn ®Äîc hÄëng: tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm, tõ c¶ khu t i sinh tù nhiªn vµ c©y thuéc rõng trång.
Mçi mét khu vÄên rõng ®Äîc qu¶n lý theo môc ®Ý ch cña mçi hé.
2. §Êt rõng
trång
(Sæ Xanh) ¶ Nguån vèn: tõ MRDP, 250.000 ®ång / hé (gåm c¶ vËt tÄ lµm vÄên Ĭm vµ tiÒ n h¹t gièng). Mçi hé nhËn 25.000 ®ång.
¶ S¾p xÕ p tæ chøc: sæ xanh, ®Êt ®Äîc chia gi÷a c¸c hé
¶ DiÖ n tÝ ch ®Êt: 19,8 ha gÇn c¸c hé.
¶ Sè hé: 31
¶ Lîi Ý ch mong muèn ®Äîc hÄëng: tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm, gåm c¶ 100% mì vµ quÕ trång vµ bÊt kú c©y t i sinh tù nhiªn nµo.
¶ Mçi hé tù ®Äa ra quyÕ t ®Þnh ®Ó l¹i c©y nµo c¨n cø vµo sù hiÓ u biÕ t cña hä vÒ gi trÞ cña c©y ®ã.
¶ C©y cã gi trÞ lµm thuèc thuéc quyÒ n së h÷u cña ngÄêi së h÷u m¶nh ®Êt ®Äîc chia.
¶ Mçi hé së h÷u tÊt c¶ c©y mµ hä ®· trång trªn ®Êt ®Äîc chia.
¶ Mçi hé cã thÓ khai th¸c tre, nøa.
Mì sÏ ®Äîc qu¶n lý b»ng phĬng thøc nÈy chåi.
3. Rõng t¸i
sinh tù
nhiªn / thø
cÊp
Hîp ®ång
b¶o vÖ víi
nhãm hé vµ
rõng do
céng ®ång
qu¶n lý
¶ Nguån vèn: MRDP cÊp vèn 50.000 ®ång / ha.
¶ S¾p xÕ p tæ chøc: diÖ n tÝ ch ®Êt rõng ®Äîc chia cho n¨m nhãm hé, tÊt c¶ c¸c hé ®Ò u ®Äîc tham gia vµo nhãm. H× nh thøc chia ®Êt kh«ng chÝ nh thøc
¶ DiÖ n tÝ ch ®Êt: 50 ha – gÇn th«n
¶ Sè hé tham gia: trÄíc lµ 29 hé – sau ®ã chia ra th× cã 31 hé.
¶ Lîi Ý ch mong muèn ®Äîc hÄëng: Mçi hé ®Äîc nhËn mét phÇn tiÒ n b¶o vÖ , kh«ng ®Äîc phÐp khai th¸c.
¶ Nguån vèn: MRDP cÊp vèn: 50.000 ®ång/ ha.
¶ S¾p xÕ p tæ chøc: tho¶ thuËn qu¶n lý gi÷a nhãm qu¶n lý th«n b¶n vµ phßng kü thuËt thuéc Së NN&PTNT [kh«ng cã rµng buéc vÒ ph¸p lý].
¶ DiÖ n tÝ ch ®Êt: 72,5 ha – c¸ch xa th«n.
¶ Sè hé tham gia: 4 hé vµo ban qu¶n lý – (khuyÕ n n«ng viªn th«n b¶n, phã th«n, ®¹i diÖ n §oµn thanh niªn vµ b¶o vÖ th«n)
¶ Lîi Ý ch mong muèn ®Äîc hÄëng: ®èi víi 4 hé – 25.000 ®ång / th¸ng/ ngÄêi cho ho¹t ®éng b¶o vÖ ; 20.000 –
Rõng do nhãm hé vµ th«n qu¶n lý:
¶ NÕ u cÇn gç lµm nhµ - ngÄêi d©n lµm ®¬n göi nhãm qu¶n lý th«n, nhãm nµy sÏ göi ®¬n lªn cho Tr¹m KiÓ m L©m
¶ NÕ u ai ®ã vi ph¹m c¾t c©y non mµ kh«ng xin phÐp, sÏ cã biÖ n ph¸p nh¾c nhë.
¶ NÕ u c©y lín hay 4 – 5 c©y nhá bÞ chÆt kh«ng phÐp, sÏ cã biÖ n ph¸p ph¹t ngÄêi vi ph¹m vµ göi b¸o c¸o
Th«n Suèi §ång ë huyÖ n VÞ Xuyªn ®· x©y dùng mét m« h× nh tèt vÒ qu¶n lý c¸c lo¹i rõngphßng hé vµ s¶n xuÊt kh¸c nhau do c¸c hé c thÓ , nhãm hé vµ céng ®ång th«n b¶n tiÕ n hµnh.
45
cho ho¹t ®éng b¶o vÖ ; 20.000 – 25.000 ®ång/ th¸ng cho nhãm qu¶n lý th«n, cßn l¹i th× cho vµo quü tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m; kh«ng ®Äîc khai th¸c gç.
lªn cho Tr¹m KiÓ m L©m
¶ C¸c hé ®Äîc phÐp chÆt 10 c©y tre, nÕ u muèn chÆt nhiÒ u h¬n ph¶i xin phÐp Nhãm qu¶n lý th«n. NÕ u kh«ng xin phÐp, sÏ bÞ ph¹t 1000 ®ång mét c©y tre.
¶ C¸c hé ®Äîc tù do thu nhÆt cñi ®un vµ nÕ u thõa th× ®Äîc phÐp ®em b¸n.
VÊn ®Ò:
VÝ dô nµy cho thÊy c¸c lo¹i h× nh s¾p xÕ p tæ chøc thùc hiÖ n ®èivíi ®Êt l©m nghiÖ p cã sù kh¸c nhau c¨n cø vµo mét sè c¸c yÕ u tè nhÄ ®Þa ®iÓ m (gÇn hay xa khu d©n cÄ) vµ môc ®Ý ch chÝ nh (b¶ovÖ hay/vµ s¶n xuÊt)
NgÄêi d©n ë Suèi §ång muèn cã hîp ®ång b¶o vÖ dµi h¹n h¬n, Ý t nhÊt ph¶i 30 n¨m; hîp ®ång b¶o vÖ hiÖ n nay chØ lµ 5 n¨m.
§iÒ u nµy sÏ cho phÐp hä lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý dµi h¹n ®èi víi c©y Mì vµ Ý t nhÊt còng ®ñ cho hai chu kú sinh trÄëng.
Nguån: B¸o c¸o vÒ Nghiªn cøu Qu¶n lý §Êt L©m nghiÖ p do MRDP tiÕ n hµnh n¨m 1998.
¶nh: ngÄêi d©n trong khu rõng t i sinh tù nhiªn thuéc hé qu¶n lý ë X· DÕ Xu Ph× n, HuyÖ n Mï C¨ng Ch¶i, Yªn B i.
46
Ph©n tÝ ch kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ rõng
Khu vùc rõng s¶n xuÊt Khu vùc rõng phßng hé
C¸c ho¹t ®éng do MRDP hç trî
¶ Giao ®Êt l©m nghiÖ p
¶ §µo t¹o kü thuËt cho n«ng d©n
¶ VÄên Ĭm c©y ë th«n
¶ M« h× nh hÖ thèng vÄên rõng
¶ Thö nghiÖ m trång c©y lµm giµu rõng
¶ Hîp ®ång b¶o vÖ rõng
¶ Cung cÊp c©y con
¶ Thö nghiÖ m c¸c phĬng ph¸p kh¸c nhau t ng diÖ n tÝ ch rõng.
Xu hÅíng, Kü thuËt vµ Loµi c©y
TiÕp tôc ë trang sau
Víi viÖ c giao ®Êt ë, ®Êt vÄên hé vµ ®Êt rõng s¶n xuÊt ë c¸c khu vùc trung du, sè lÄîng c©y mµ n«ng d©n trång t ng lªn
mét c¸ch cùc kú nhanh. MÆc dï chÄa cã cuéc ®iÒ u tra ®Þnh
lÄîng nµo vÒ sù thay ®æ i sinh khèi t¹i c¸c khu ®Êt thuéc c¸c
hé n«ng d©n, song c¸c tµi liÖ u PRA cña th«n, b¶n ®· béc lé mét xu hÄíng phæ biÕ n lµ tû lÖ rõng che phñ vµ møc ®é s¶n
xuÊt ®· ®Äîc c¶i thiÖ n.
§ã lµ c¸c hÖ thèng l©m nghiÖ p cÊp trang tr¹i ®Äîc thiÕ t kÕ ®Ó phôc vô t¹o s¶n phÈm ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho hé sö dông vµ
®em b¸n.
§èi víi gçNhiÒ u n«ng d©n trång kÕ t hîp c¸c c©y lÊy gç sinh trÄëng
nhanh cã thÓ sö dông ®a d¹ng nhÄ Xoan (Melia azadirach)vµ tre, víi nh÷ng c©y lÊy gç sinh trÄëng chËm cho gç cøng
nhÄ Mì (Mangletia glauca) vµ Tr m (Canarium album),®ång thêi cßn lÊy mét sè s¶n phÈm tõ cä v.v...
ChĬng tr× nh ®· hç trî mét sè thö nghiÖ m trång c¸c loµi c©y lín nhanh phï hîp víi trang tr¹i l©m nghiÖ p nhÄ c©y H«ng
(Powlonia spp.), vµ c©y b¶n ®Þa nhÄ Rµng Rµng (Ormosa
ë nhiÒ u n¬i, chĬng tr× nh ®ang hç trî ngÄêi d©n b¶o vÖ vµ thiÕ t
lËp l¹i c¸c khu rõng trªn ®Êt dèc nghÌo kiÖ t. ChĬng tr× nh ®· ¸p
dông mét phĬng ph¸p vÒ c¬ b¶n tĬng tù víi ChĬng tr× nh 327
cña ChÝ nh phñ bao gåm hîp ®ång b¶o vÖ ng¾n h¹n (3-5 n¨m) vµ tr¶ tiÒ n c«ng cho hé, ®ång thêi cung cÊp c©y gièng vµ ®µo t¹o kü
thuËt. Còng gièng nhÄ c¸c khu vùc rõng s¶n xuÊt, ho¹t ®éng nµy
®· t i thiÕ t lËp ®Äîc ®é che phñ cña rõng vµ c¸c s¶n phÈm cña
rõng thø cÊp ®Äîc c¸c hé tham gia sö dông.
Mét sè c¸c kü thuËt qu¶n lý kh¸c nhau ®· ®Äîc ®Äa ra ®èi víi
c¸c khu rõng phßng hé nµy, bao gåm:
Rõng trång Theo nhÄ kÕ t qu¶ §¸nh gi Kü thuËt cña c¸n bé cÊp huyÖ n cho
thÊy, hiÖ u qu¶ cña c¸c khu rõng trång ®Ó phßng hé kh ®a d¹ng. Chi phÝ thiÕ t lËp vµ ch¨m sãc cao theo nhÄ b¸o c¸o ®· lµm gi¶m
tÝ nh hiÖ u qu¶ ë mét sè vïng (®Æc biÖ t lµ ë c¸c ®iÓ m ®Êt qu
nghÌo kiÖ t vµ c¸c khu vùc trung du cã mËt ®é d©n cÄ cao). ë c¸c
khu vùc kh¸c, nh÷ng khu rõng trång phßng hé cho thÊy thµnh
c«ng h¬n. §Æc biÖ t lµ khi c¸c loµi b¶n ®Þa cã gi trÞ cao nhÄ Sa
Méc (Cunninghamia spp.) ë c¸c vïng ®Êt cao cña Lµo Cai vµ Hµ
Giang. Ho¹t ®éng ch¨m sãc rõng trång non ®· ®Äîc t ng cÄêng
DÄíi ®©y lµ b¶ng tæ ng kÕ t kinh nghiÖ m cña MRDP trong c¸c ho¹t ®éng hç trî n«ng d©n s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ rõng trªn c¸c lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau..
47
spp.). HiÖ n c¶ hai loµi c©y nµy ®ang ®Äîc trång phæ biÕ n ë
Phó Thä
Nguyªn liÖ u lµm bét giÊyVµo nh÷ng n¨m 80 vµ 90, c¸c gièng B¹ch ®µn ®Äîc trång
phæ biÕ n trong toµn vïng chĬng tr× nh. C¸c gièng c©y nµy tá ra sinh trÄëng tèt trªn mét sè khu ®Êt tho i ho ë Phó Thä.
Tuy nhiªn, ë c¸c vïng ®Êt tèt h¬n (vÝ dô, Yªn B i), c¹nh
tranh cña c¸c c©y b¶n ®Þa qua t i sinh tù nhiªn ®· ®Èy chi phÝ
b¶o vÖ lªn cao vµ lµm gi¶m n¨ng suÊt cña B¹ch ®µn. T¹i nh÷ng vïng ®ã, ngÄêi d©n ®· thay B¹ch ®µn b»ng c¸c loµi
b¶n ®Þa nhÄ Bå ®Ò (Styrax tonkinensis) vµ Mì (Mangletiaglauca).
C¸c loµi c©y nµy cã thÓ sö dông ®a môc ®Ý ch nhÄ ®Ó lµm cñi
(th× lÊy Bå ®Ò - Styrax) vµ lÊy gç (tõ Mì - Mangletia). NgÄêi
d©n do ®ã rÊt thÝ ch trång c¸c c©y nµy.
Keo Tai TÄîng (Acacia mangium) ®· ®Äîc chĬng tr× nh giíi
thiÖ u réng r·i ®Æc biªt lµ ë c¸c khu vùc trung du cña TØ nh
Tuyªn Quang vµ Hµ Giang. Keo Tai TÄîng cho thÊy ®Æc biÖ t thÝ ch hîp tèt víi ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng.
§Æc s¶n NhiÒ u hé n«ng d©n ®ang ®Çu tÄ vµo s¶n xuÊt mét hay nhiÒ u ®Æc s¶n ®Ó b¸n. Th«ng thÄêng thÞ trÄêng ®Þa phĬng cho c¸c
s¶n phÈm nµy rÊt ®Æc biÖ t vµ ®éc ®¸o. C¸c s¶n phÈm thÄêng
lµ m¨ng, c¸c loµi chøa tinh dÇu, vµ song, m©y.
Trªn diÖ n réng, nhiÒ u tØ nh trong chĬng tr× nh rÊt n¨ng ®éng
víi c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓ n s¶n xuÊt c©y hµng ho gåm QuÕ
(Cinnamomum).
ë mét sè n¬i b»ng c¸ch xen canh víi c©y lĬng thùc.
T¸i sinh tù nhiªn T i sinh tù nhiªn tá ra lµ mét phĬng ph¸p rÊt tèt vµ kh«ng tèn
kÐm. ë c¸c khu vùc trung du vµ nói cao, c¸c ®Æc ®iÓ m ®Äîc ÄathÝ ch cña t i sinh tù nhiªn lµ:
¶ MËt ®é cao cña c©y t i sinh tù nhiªn, so víi c¸c khu rõng trång, lµ mét yÕ u tè quan träng ®Ó ng¨n xãi mßn ®Êt bÒ mÆt
vµ æ n ®Þnh ®Êt.
¶ T i sinh tù nhiªn t¹o ra diÖ n tÝ ch rõng che phñ míi kh«ng g©y x¸o ®éng g× cho hiÖ n tr¹ng ®Êt ®ai. NgÄîc l¹i, trång c©y cã t c ®éng tíi ®Êt bÒ mÆt trong n¨m thø nhÊt, ngoµi ra cßn
cÇn lµm cá vµ tØ a thÄa vµo n¨m thø hai vµ n¨m thø tÄ kÓ tõ
ngµy trång.
¶ HiÖ u qu¶ trªn chi phÝ cña t i sinh tù nhiªn so víi thiÕ t lËp rõng trång míi lµ rÊt cao. Rñi ro cho n«ng d©n còng thÊp
h¬n so víi ®Çu tÄ trång c¸c loµi c©y mµ cã tû lÖ sèng thÊp
hay khã b¸n ®Äîc s¶n phÈm sau nµy.
¶ §a d¹ng sinh häc cao so víi c©y trång. Tuy nhiªn, t i sinh
tù nhiªn còng chØ phæ biÕ n vµ næ i tréi ë mét vµi loµi song nh÷ng loµi nµy lµ loµi b¶n ®Þa nªn thÝ ch nghi rÊt tèt ®èi víi
®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng.
¶ C¸c s¶n phÈm thu ®Äîc tõ rõng t i sinh tõ nhiªn còng ®a d¹ng h¬n bao gåm: tØ a cµnh lÊy cñi ®un, s¶n phÈm gç vµ phi gç nhÄ c©y dÄîc liÖ u, m©y, vµ nÊm.
48
4.4. Kinh nghiÖm víi ®Åêng b¨ng xanh trªn ®Êt dèc4.4 Hedgerow Systems on Sloping Land Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, MRDP ®· ®Çu tÄ nhiÒ u vµo ho¹t ®éng thö
nghiÖ m c¸c hÖ thèng ®Äêng b»ng xanh trªn ®Êt dèc, (chñ yÕ u víi c©y Cèt
khÝ - Tephrosia) kÕ t hîp víi c©y lĬng thùc vµ / hoÆc c©y ¨n qu¶ (SALT).
Tuy nhiªn, kÕ t qu¶ ®¸nh gi kü thuËt cña c¸n bé huyÖ n cho thÊy sù kh¸c biÖ t râ rµng trong kÕ t qu¶ cho ®iÓ m ®èi víi c¸c hÖ thèng b¨ng xanh rÊt phæ
biÕ n ë c¸c huyÖ n “trung du” vµ “nói cao”, nhÄ sau:
phæ biÕn ë c¸c huyÖn trung du
Hµm Yªn 7.5
Yªn S¬n 6.8 / 7.7
Thanh S¬n 7
§oan Hïng 7.2
B¾c Quang 7.4
VÞ Xuyªn 7
phæ biÕn ë c¸c huyÖn vïng cao
Nµ Hang 5.7
Sa Pa 5.1 / 5.8
B¾c Hµ 4.5 / 5.1
MËêng Khˬng 5
Qu¶n B¹ 6.4 / 6
Mï C¨ng Ch¶i 4.7
DÄíi ®©y lµ mét sè nguyªn nh©n cô thÓ mµ kÕ t qu¶ ®¸nh gi ®Äa ra ®Ó lý gi¶i hiÖ u qu¶ kÐm cña hÖthèng ®Äêng b¨ng xanh ë vïng cao: 1. §Äêng b¨ng xanh kh«ng phï hîp víi kü thuËt vµ ®iÒ u kiÖ n qu¶ng canh ®Æc biÖ t lµ ë vïng
ngÄêi H’M«ng vµ Dzao (vÝ dô Sa Pa vµ Mï C¨ng Ch¶i); 2. Khã b¶o vÖ ®Äêng b¨ng xanh vµo vô/ thêi kú bá ho (®Æc biÖ t lµ hay bÞ gia sóc ph¸); 3. HÖ thèng b¨ng xanh cÇn nhiÒ u lao ®éng ®Ó duy tr× ;
4. C¸c loµi c©y b¨ng xanh nhÄ Cèt khÝ (Tephrosia) kh«ng thÝ ch hîp víi vïng cao cã khÝ hËu l¹nh
(vÝ dô nhÄ Mï C¨ng Ch¶i) 5. C¸c biÖ n ph¸p kh¸c ®Ó b¶o vÖ ®Êt (nhÄ xÕ p bê ®¸) cã vÎ phï hîp víi ®iÒ u kiÖ n ®Þa phĬng cã
khÝ hËu kh« (vÝ dô nhÄ ë B¾c Hµ, Qu¶n B¹)
HÖ thèng ®Äêng b¨ng xanh/ c©y ¨n qu¶ thµnh c«ng h¬n ë mét sè khu vùc thuéc Phó Thä (HuyÖ nYªn LËp vµ §oan Hïng) vµ ë Tuyªn Quang n¬i cã d©n sè ®«ng h¬n vµ cã c¸c ho¹t ®éng canh t c trªn ®Êt dèc bÒ n v÷ng h¬n.
49
4.5. C¸c xu hÅíng trong ch¨n nu«i – HuyÖn Yªn B×nh (YB) Mét trong nh÷ng thay ®æ i dÔ nhËn thÊy trong sö dông ®Êt ë nhiÒ u th«n tham gia dù nlµ sù t ng cÄêng vµ ®a d¹ng ho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt ch¨n nu«i. §iÒ u nµy ®· nhanh
chãng lµm t ng sè lÄîng gia sóc, gia cÇm ë nhiÒ u th«n. C¸c sè liÖ u dÄíi ®©y ®Äîc lÊy tõ tµi liÖ u PRA th«n b¶n c¸c vßng 3 vµ 4 cña mét sè th«n lÊy mÉu ë huyÖ n Yªn B× nh,vµ cho thÊy c¸c thay ®æ i trong sè lÄîng gia sóc, gia cÇm vµ nu«i c .
Th«n §¨ng Thä (Yªn B×nh)
0
100
200
300
400
1994 1995 1996 1997
N¨m (PRA 1-4)
Sègiasóc
Tr©u
Bß
Lîn
Th«n Loan HŬng (Yªn B×nh)
0
100
200
300
400
1996 1997
N¨m (PRA 3 & 4)
Sègiasóc
TR©u
Bß
Lîn
Th«n Khe Nhµn
0
50
100
150
200
1994 1995 1996
N¨m
Sègiasóc
Tr©u
Bß
Lîn
Thay ®æi trong nu«i c¸ cña th«n (1000 Kg)
Th«n 1994 1995 1996 1997
T©n Thµnh - 8 10 14
Loan Hˬng 5.8 6.25 8.5 -
Khe Nhµn 2.5 3.1 4 -
§¨ng Thä 1.2 1.5 2 2.2
Thanh B× nh - - 1 1.2
ë nh÷ng th«n nµy cña Yªn B× nh, (n»m gÇn chî huyÖ n vµ tØ nh),xu hÄíng phæ biÕ n lµ tËp trung vµo nu«i lîn vµ c . Sè lÄîng tr©u vµ bß trong nhÄng n¨m gÇn ®©y kh æ n ®Þnh, thËm chÝ cßn gi¶m®«i chót ë mét sè th«n
50
Thay ®æi trong ch¨n nu«i – HuyÖn Yªn S¬n (TQ)
C¸c h× nh thøc t ng cÄêng ch¨n nu«i kh«ng vïng nµo gièng vïng nµo c¨n cø vµo c¸c c¬ héi thÞ trÄêng vµ c¬ së nguån lùc cho ch¨n nu«i (thøc ¨n, ®Êt, nÄíc v.v...). C¸c sè liÖ u tr× nh bµy ë ®©y (thêi kú ®Çu) lÊy tõ c¸c th«n dù ¸n ë HuyÖ n Yªn S¬n,cho thÊy ®«i chót kh¸c biÖ t víi m« h× nh ë HuyÖ n Yªn B× nh.
Lµng Lµ
0
50
100
150
200
1992 1995
N¨m
Sègiasóc
Tr©uBßLîn
Lµng Ngßi
0
50
100
150
200
250
300
350
1992 1995
N¨m
Sègiasóc
Tr©u
Bß
Lîn
Th«n §¸ Bµn
0
50
100
150
200
250
300
350
1992 1995
N¨m
Sègiasóc
Tr©u
Bß
Lîn
T¹i c¸c th«n thuéc huyÖ n Yªn S¬n, xÐt trong thêi gian ®¸nh gi trªn, sè lÄîng tr©u, bß vµ ®Æc biÖ t lµ lîn t ng rÊt nhanh. §iÒ u nµy h× nh nhÄ xÈy ra phæ biÕ n ë c¸c khu vùc søc Ðp vÒ®Êt ch¨n th¶ thÊp.
51
§¸nh gi¸ t¸c ®éng cña ch¨n nu«i – KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña Tuyªn Quang
S¬ ®å ®¸nh gi hç trî ®Çu vµo vµ t c
®éng nµy do mét nhãm thµnh viªn Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n (VMG) tõ nhiÒ u th«n dù ¸n ë Tuyªn Quang tiÕ nhµnh. S¬ ®å nµy cho thÊy c¸c lîi thÕ trong ®Çu tÄ vµo ch¨n nu«i còng nhÄc¸c t c ®éng tiªu cùc tiÒ m tµng cña viÖ c t ng sè ®Çu gia sóc.
Ho¹t ®éngch¨n nu«i
§Çu vµo cña hé gia
®× nh:
TÝ n dông / lao ®éng/ chuång tr¹i / nguån
thøc ¨n
§Çu vµo tõ nhãm
VMG:
Tæ chøc tÝ n dông /
hÄíng dÉn kü thuËt /
theo dâi
Hç trî ®Çu vµo cña Dù
¸n:
Vèn tÝ n dông / ®µo t¹o
thó y / tËp huÊn kü thuËt
Sö dông hÕ t lao ®éng cña hé gia ®× nh
Sö dông hÕ t nguån thøc n
gia sóc s½n cã
T¨ng sè lÄîng gia sóc,
gia cÇm trong th«n
T¨ng thu nhËp cña
hé
Tho¶ m·n nhu cÇu ë ®Þa phĬng ®èi víi c¸c s¶n
phÈm tõ ch¨n nu«i
T¨ng lÄîng ph©n
hÄu c¬
T¨ng s¶n lÄîng
c©y trång
T¨ng thu nhËp cho hé vµ n©ng
cao ®iÒ u kiÖ n sèng
ThiÕ u hôt c¸c nguån
thøc ¨n gia sóc
Cho ¨n nhèt
N¶y sinh vÊn ®Ò dinh dÄìng
Gi c¶ thÞ trÄêng
kh«ng æ n ®Þnh
NhiÒ u gièng míi
(®a d¹ng ho¸)
Quay vßng vèn
nhanh
TÝ n dông ng¾n h¹n
52
Xu hÅíng vµ t¸c ®éng cña ch¨n nu«i tiÓu gia sóc (lîn vµ gia cÇm)
C¸c xu hËíng vµ chØ tiªu chÝ nh T¸c ®éng tíi sö dông ®Êt vµ
m«i trËêng T¸c ®éng tíi Kinh tÕ vµ X· héi C¸c vÊn ®Ò quan träng cÇn tiÕ p
tôc theo dâi
C¸c sè liÖ u tõ cÊp th«n b¶n cho thÊy sè lîn vµ gia cÇm t ng rÊt nhanh ë
tÊt c¶ c¸c th«n tham gia dù ¸n trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
TiÓ u gia sóc t ng lªn thÓ hiÖ n râ
nhÊt ë c¸c hé thuéc nhãm III vµ IV.
ChĬng t× nh MRDP ®· cã t c ®éng lín trong lÜ nh vùc nµy. PhÇn lín c¸c
vèn vay ®Äîc sö dông vµo ch¨n nu«i
tiÓ u gia sóc (®Æc biÖ t lµ ®èi víi c¸c
kho¶n vay lÇn ®Çu)
C¸c dù n tØ nh còng bao cÊp cho c¸c
m« h× nh tr× nh diÔ n cÊp hé gia ®× nh
vÒ c¶i t¹o con gièng vµ tËp huÊn kü thuËt.
NhiÒ u th«n b¶n cho biÕ t vÒ nh÷ng thay ®æ i quan träng cña nguån thøc
¨n cho lîn trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y, lµ ngÄêi d©n ®· trång mét sè
lo¹i c©y thøc ¨n gia sóc dµnh riªng cho môc ®Ý ch nµy (xem vÝ dô ë
trang sau).
ë mét sè vïng, ®· cã sù thay ®æ i tõ
nu«i lîn th¶ r«ng sang nu«i lîn nhèt. Mét sè hé nhËn vèn vay cña
dù ¸n ®Ó x©y chuång tr¹i míi nu«i
lîn.
NhiÒ u tµi liÖ u PRA th«n, b¶n ®Ò cËp cô thÓ tíi ho¹t ®éng ®Çu tÄ vµo tiÓ u
gia sóc ®· mang l¹i lîi Ý ch ®Æc biÖ t
cho c¸c hé nghÌo (lîi Ý ch kinh tÕ vµ
dinh dÄìng cho hé) vµ còng lµ mét nguån thu nhËp cho phô n÷.
ThÞ trÄêng ®èi víi c¸c s¶n phÈm tõ
tiÓ u gia sóc lµ rÊt thuËn lîi, song gi c¶ lu«n biÕ n déng lµ mét trong
nh÷ng rñi ro chÝ nh ®Äîc biÕ t t¹i mét
sè n¬i.
Tuy nhiªn, lîn lµ mét phÇn kÕ t hîp
trong hÖ thèng canh t c mµ cã c¶
c¸c nguån thu nhËp kinh tÕ trùc tiÕ p
vµ gi¸n tiÕ p.
H¬n n÷a, t ng ®µn gia sóc cña hé
cßn cã gi trÞ x· héi ®i kÌm rÊt lín,
mµ ë nhiÒ u céng ®ång n«ng th«n
®iÒ u nµy ®Äîc coi träng h¬n lµ vÊn ®Ò cã thÓ b¸n ®Äîc sè gia sóc nµy
hay kh«ng.Sù t ng trÄëng qu
nhanh cña ho¹t ®éng ch¨n nu«i hiÖ n
nay cÇn ®Äîc xem xÐt trªn thùc tÕ lµ chØ kho¶ng mÄêi n¨m vÒ trÄíc c¸c
s¶n ph¶m tõ thÞt lµ v« cïng hiÕ m
hoi.
¶ T¨ng cÄêng tiÕ p cËn tíi dÞch vô thó y, kiÕ n thøc vÒ thuèc thó y vµ v¾c-xin, lµ nh÷ng yªu cÇu
thiÕ t yÕ u ®Ó hç trî lµm t ng ho¹t
®éng ch¨n nu«i tiÓ u gia sóc.
53
.
VÝ dô vÒ nh÷ ng thay ®æi chÝ nh trong nguån thøc ¨n cho lîn thêi gian qua
C¸c vÝ dô ®Äa ra ë ®©y ®Äîc trÝ ch tõ tµi liÖ u PRA vßng 1cña mét sè th«n tham gia dù ¸n ë Tuyªn Quang, cho thÊy thay ®æ i trong tû lÖ c¸c nguån thøc ¨n kh¸c nhau cña lîntrong vßng 10 n¨m qua.
§©y lµ mét m« h× nh phæ biÕ n vÒ ®a d¹ng ho nguån thøc ¨n. Mét vµi n¨m trÄíc, nguån thøc ¨n chÝ nh cho lîn ë ®©y lµ th©n chuèi rõng. Cïng víi rõng bÞ khai th¸c, t ng s¶n lÄîng lĬng thùc, vµ cã nhiÒ u gièng lîn míi cÇn thøc ¨n cã chÊt lÄîng cao ®· khuyÕ n khÝ ch c¸c hé ®a d¹ng ho c¸c nguån thøc ¨n
míi. §Ó lµm ®Ä¬c ®iÒ u nµy, ngÄêi d©n ë nhiÒ u n¬i ®· dµnh ®Êt ®Ó trång c©ythøc ¨n cho lîn nhÄ khoai lang, s¾n vµ ng«.
Th«n Vùc V¹i (x· Phó L©m)
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1986 1996
L¸ khoailangS¾n
Bçng rÅîung«Bçng rÅîu g¹o
Th©n chuèi rõng
Th«n Khu«n Than (x· Ch©n S¬n)
0%
20%
40%
60%
80%
100%
1985 1995
L¸ khoai lang
S¾n
Bçng rÅîu g¹o
Th©n chuèi rõng
No råi, ®i ngñ th«i! Mét con lîn n i Mãng C i ë ThÄîng L©m
54
Xu hÅíng vµ t¸c ®éng tíi nu«i c¸
C¸c xu hËíng vµ chØ tiªu chÝ nh T¸c ®éng tíi sö dông ®Êt vµ
m«i trËêng T¸c ®éng tíi kinh tÕ vµ x· héi C¸c vÊn ®Ò quan träng cÇn tiÕ p
tôc theo dâi
ë nhiÒ u th«n dù ¸n, ®Æc biÖ t lµ c¸c
khu vùc gÇn chî tØ nh vµ huyÖ n, sè hé nu«i c vµ møc ®é chung ®Çu tÄvµo nu«i c t ng lªn rÊt nhanh trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
Mét sè th«n tham gia dù ¸n (vÝ dô
nhÄ ë Yªn B× nh vµ VÞ Xuyªn) cho
thÊy s¶n lÄîng c t ng hµng tr m
phÇn tr m trong vßng 2 ®Õ n 3 n¨m.
Cïng víi viÖ c t ng søc mua ë c¸c
céng ®ång sèng gÇn vµ trong thÞ
trÊn, thÞ x·, thÞ trÄêng c thÞt vÉn æ n ®Þnh ë møc gi cao.
MRDP hç trî ho¹t ®éng nu«i c chñ
yÕ u th«ng qua h× nh thøc cho vay vèn ®Ó ®µo ao (chi phÝ thuª nh©n
c«ng) vµ mua c gièng. Do ®ã t c
®éng cña chĬng tr× nh trong lÜ nh
vùc nµy phÇn lín lµ gi¸n tiÕ p.
Còng víi sù mÊt ®i cña c¸c gièng c vèn sinh sèng ë c¸c dßng s«ng,
suèi, n«ng d©n ngµy cµng tËp trung
nhiÒ u h¬n vµo nu«i c thÞt trong ao.
T¨ng cÄêng ho¹t ®éng nu«i c víi
s¶n lÄîng lín cã thÓ cã t c ®éng
quan träng tíi m«i trÄêng ®Þa
phĬng. - ®Æc biÖ t lµ qu¶n lý nÄíc. §ã lµ v× ho¹t ®éng nµy liªn quan tíi
c¸c thay ®æ i trong t× nh h× nh cung
cÊp nÄíc vµ c¸c hÖ thèng qu¶n lý
nÄíc ®Ó nu«i c còng nhÄ c«ng t c thuû lîi vµ thËm chÝ nguån nÄíc
sinh ho¹t cho hé.
Mét sè n«ng d©n ®· biÕ n ruéng lóa nÄíc thµnh ao th¶ c do cã l·i h¬n.
ë mét sè n¬i kh¸c, ngÄêi d©n ¸p
dông kü thuËt míi xen canh hay
lu©n canh trång lóa nÄíc vµ nu«i c
ruéng ( vÝ dô th«n §Ìo Hoa, Tuyªn Quang)
Cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò vÒ thó y
liªn quan tíi ho¹t ®éng nu«i c t ng lªn v× khi sè lÄîng ®µn c ®«ng lªn
th× dÞch bÖ nh rÊt dÔ xÈy ra vµ l©y lan
nhanh qua hÖ thèng nÄíc.
NhiÒ u th«n b¶ncho biÕ t nu«i c ®·
tËn dông tèt mét sè nguån thøc ¨n
tõ n«ng nghiÖ p nhÄ l s¾n.
L·i kinh tÕ cho c¸c hé cã ®ñ nguån lùc cÇn thiÕ t (nhÄ vèn, ®Êt ®ai, lao
®éng vµ nÄíc) cã thÓ lµ rÊt cao.
Theo mét khÝ a c¹nh nµo ®ã, nu«i c t ng cÄêng tÝ nh céng ®ång. §a sè
c¸c nhãm Së thÝ ch N«ng d©n ho¹t
®éng tÝ ch cùc nhÊt lµ c¸c nhãm ®Äîc
tæ chøc trªn së thÝ ch cïng nu«i c .
Tuy nhiªn, cã thÓ cã mét sè ®iÒ u bÊt
lîi cho c¸c hé kh¸c trong c«ng
®ång n¬i mµ ho¹t ®éng nu«i c t ng qu nhanh. Mét sè th«n b¶n dù ¸n
®· béc lé cho thÊy viÖ c chuyÓ n ®æ i
dßng nÄíc ®Ó lÊy nÄíc vµo ao c ®·
t¹o ra nh÷ng thay ®æ i (thËm chÝ thiÕ u hôt) nguån nÄíc cung cÊp cho
thuû lîi ë cuèi nguån. VÊn ®Ò nµy
cã thÓ rÊt nghiªm träng ®èi víi c¸c
hé nghÌo phô thuéc chÝ nh vµo s¶n
xuÊt lĬng thùc thiÕ t yÕ u.
Kh¶ n¨ng cña th«n ®Ó gi¶i quyÕ t c¸c
thay ®æ i nµy phô thuéc vµo søc
m¹nh cña tËp thÓ nh÷ng ngÄêi cïng sö dông nguån nÄíc trong céng
®ång víi c¸c quy Äíc hîp lý. Mét sè
th«n lµm ®Äîc ®iÒ u nµy. ë c¸c th«n
kh¸c th× c¸c nhãm cïng sö dông chung mét nguån nÄíc tá ra yÕ u ®i
sau thêi kú hîp t c x·.
¶ Cã nhiÒ u c¬ héi tèt thóc ®Èy ho¹t ®éng nu«i c trong vïng chĬng tr× nh, víi c¸c nguån lîi
®em l¹i cho kinh tÕ hé còng nhÄt× nh tr¹ng dinh dÄìng cho hé.
¶ Tuy nhiªn, nu«i c t ng lªn
còng lµm n¶y sinh mét sè vÊn ®Ò tiÒ m tµng quan träng mang
tÝ nh x· héi vµ qu¶n lý nguån tµi
s¶n chung liªn quan tíi ngu«n
nÄíc vµ sö dông nguån nÄíc.
¶ Còng nªn ®Äîc x©y dùng c¸c tµi liÖ u ®µo t¹o vÒ qu¶n lý hÖ thèng
nÄíc vµ kiÓ m so¸t sè lÄîng ®µn
c trªn c¬ së ®¶m b¶o søc khoÎ cho c . §©y hiÖ n lµ mét trong
nh÷ng khÝ a c¹nh yÕ u nhÊt cña
dÞch vô thó ý / khuyÕ n n«ng ë
cÊp tØ nh.
55
Xu hÅíng vµ t¸c ®éng lªn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc (tr©u vµ bß)
C¸c xu hËíng vµ chØ tiªu chÝ nh T¸c ®éng tíi sö dông ®Êt vµ
m«i trËêng T¸c ®éng tíi kinh tÕ vµ x· héi C¸c vÊn ®Ò quan träng cÇn tiÕ p
tôc theo dâi
VÒ ®¹i gia sóc th× cã nhiÒ u xu hÄíng kh¸c nhau trong c¸c th«n dù
¸n. ë mét sè th«n, sè lÄîng gia sóc
t ng æ n ®Þnh kÓ tõ khi b¾t ®Çu dù n,
trong khi ë mét sè th«n kh¸c sè
lÄîng ®¹i gia sóc kh æ n ®Þnh thËm chi gi¶m ®i ®«i chót trong nh÷ng
n¨m gÇn ®©y. YÕ u tè quyÕ t ®Þnh
chÝ nh ë ®©y h× nh nhÄ lµ ®Êt ®ai vµ
nguån thøc ¨n cã s½n hay kh«ng.
Sè lÄîng ®¹i gia sóc t ng chñ yÕ u ë
c¸c hé thuéc nhãm II vµ III nhÄ mét
phÇn cña kÕ ho¹ch t ng cÄêng s¶n xuÊt lĬng thùc (th«ng qua cã thªm
søc kÐo vµ t ng lÄîng ph©n h÷u c¬)
còng nhÄ ®Ó b¸n.
T¸c ®éng cña MRDP trong lÜ nh vùc
nµy chñ yÕ u th«ng qua cho vay vèn
mua thªm gia sóc míi. ChĬng tr× nh
còng tiÕ n hµnh mét sè thö nghiÖ m vÒ c¸c gièng / loµi thøc ¨n gia sóc
míi. C«ng t c ®µo t¹o c¸n bé thó y
cÊp x· vµ th«n còng ®Äîc thùc hiÖ n
ë dù ¸n Tuyªn Quang vµ Yªn B i.
Dù ¸n Yªn B i ®· rÊt n¨ng ®éng
thóc ®Èy nh©n gièng bß lai Sind X
trong vïng dù ¸n vµ ho¹t ®éng nµy tá ra kh thµnh c«ng.
Giao ®Êt n«ng ngiÖ p vµ l©m nghiÖ p ë c¸c vïng trung du ®· cã t c ®éng
quan träng lªn biÖ n ph¸p qu¶n lý
®µn gia sóc trong nh÷ng n¨m gÇn
®©y. §ã lµ bëi v× ë nhiÒ u th«n, diÖ n tÝ ch ®Êt ch¨n th¶ tù do ®· gi¶m ®i
hay ®Äîc chuyÓ n thµnh rõng b¶o vÖ .
CÇn cã thªm nghiªn cøu s©u h¬n ®Ó ®¸nh gi t c ®éng cã thÓ cã cña ho¹t
®éng nµy lªn c¸c hé kh«ng cã ®Êt
l©m nghiÖ p.
ë mét sè n¬i, (nh÷ng vïng cã mËt
®é d©n sè ®«ng) cã mét xu hÄíng
tøc thêi lµ ngÄêi d©n chuyÓ n ngay
sang ch¨n th¶ cã kiÓ m so¸t hay nu«i
nhèt.
Vèn vay cña dù ¸n còng ®Äîc mét
sè hé sö dông ®Ó x©y chuång tr¹i
cho gia sóc.
MÆc dï rñi ro cao, nhÄng nh× n chung, lîi Ý ch kinh tÕ cña c¸c hé khi
®Çu tÄ vµo ®¹i gia sóc lµ kh lín, ®èi
víi c¶ viÖ c t ng s¶n lÄîng lĬng
thùc vµ /hoÆc ®em b¸n lÊy tiÒ n.
C¸c tµi liÖ u PRA thÄêng ®Ò cËp tíi
viÖ c t ng ch¨n nu«i ®· “tËn dông tèt
søc lao ®éng cña hé.” Ch¨n th¶ cã kiÓ m so¸t hay nu«i nhèt (c¾t cá ®em
vÒ cho gia sóc ¨n) cã thÓ lµm t ng
hoÆc thay ®æ i yªu cÇu vÒ lao ®éng.
CÇn cã thÓ nghiªn cøu s©u h¬n ®Ó
t× m hiÓ u xem ®iÒ u nµy cã lµm t ng
thªm g¸nh nÆng lao ®éng cho phô
n÷ hay cã lµm cho trÎ em cã lý do ®Ó kh«ng ®Õ n trÄêng häc hay kh«ng.
¶ Ch¨n nu«i ®¹i gia sóc lµ mét lÜ nh vùc mµ c¸c vïng cao cã thÓ cã lîi thÕ kinh tÕ tĬng ®èi h¬n
h¼n so víi c¸cvïng trung du vµ
vïng thÊp. Mét sè huyÖ n vïng
cao cã truyÒ n thèng ch¨n nu«i ®¹i gia sóc ®Ó b¸n. VÝ dô, nu«i
nghÐ ë huyÖ n Nµ Hang, nu«i bß
thÞt ë c¸c huyÖ n vïng kh« h¹n
phÝ B¾c cña Hµ Giang (HuyÖ n
Qu¶n B¹). MRDP nªn tiÕ n hµnh mét nghiªn cøu chi tiÕ t h¬n ®Ó
®¸nh gi ®Çy ®ñ tiÒ m n¨ng c¶i
t¹o vµ t ng ch¨n nu«i ®¹i gia
sóc ë c¸c vïng cao xa x«i.
¶ §¸nh gi t c ®éng cña ho¹t ®éng LËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt
vµ Giao ®Êt cÊp x· nªn xem xÐt
t c ®éng cña ho¹t ®éng nµy tíi ®Êt ch¨n th¶ vµ c¸c nguån thøc
¨n gia sóc cña c¸c hé nghÌo mµ
kh«ng cã lao ®éng ®Ó nhËn ®Êt
l©m nghiÖ p.
56
4.6 Tæng hîp – Ph¸t triÓn kü thuËt ë vïng cao PhÇn ®¸nh gi kü thuËt nµy do c¸n bé huyÖ n thùc hiÖ n ®· cho thÊy mét sè phĬng ¸n ph¸t triÓ n kü thuËt thµnh c«ng vµ kÐm thµnh c«ng trong vïng chĬng tr× nh.
§Êt dèc Rõng phßng hé + rõng s¶n xuÊt
Trång c©y sö dông nËíc trêi
Khu ch¨n th¶ VËên hé (VAC)
VËên rõng ((RVAC)
§Êt N«ng nghiÖp
Nh÷ ng kü thuËt thµnh c«ng
+ ThiÕ t lËp rõng phßng hé b»ng trång rõng hay t i sinh tù nhiªn (ë nhiÒ u huyÖ n vïng cao)
+ Xen canh c©y lĬng thùc víi rõng trång non ( vÝ dô HuyÖ n Qu¶n B¹)
+ T¨ng cÄêng qu¶n lý rõng tre, nøa (vÝ dô khu rõngtrång luång ë Lµo Cai)
+ XÕ p bê ® ®Ó ng¨n xãi mßn ®Êt canh t c ë c¸c huyÖ n miÒ n nói kh« h¹n (vÝ dô HuyÖ n Qu¶n B¹ vµB¾c Hµ)
+ §Äa vµo c¸c gièng lóa phï hîp víi vïng cao cã n¨ng suÊt cao (vÝ dô Yªn B i)
+ Cã tiÒ m n¨ng lan réng vµ ®Äîc quan t©m ë nhiÒ u vïng nh»m t ng cÄêng vµ ®a d¹ng ho s¶n xuÊt tõ vÄên hé vµ vÄên rõng, phôc vô nhu cÇu tèi thiÓ u vµ ®em b¸n.
+ Cã tiÒ m n¨ng vµ ®Äîc quan t©m tèt ë nhiÒ u vïng ®Ó t ng cÄêng vµ c¶i tiÕ n ch¨n nu«i t¹o thªm thu nhËp chokinh tÕ hé. Phô n÷ thÄêng ®¶m nhiÖ m ch¨n nu«i tiÓ u gia sóc vµ gia cÇm
+ Cã tiÒ m n¨ng vµ ®Äîc quan t©m ë mét sè vïng ®èi víi t ng nu«i c c¶ cho hé sö dông vµ ®em b¸n
+ Cã tiÒ m n¨ng ë mét sè vïng ®èi víi trång c©y ¨n qu¶ theo hÄíng hµng ho vµ chuyªn biÖ t ho . CÇn cã ®¸nh gi thÞ trÄêng.
+ Trång c©y thøc ¨n gia sóc ë nh÷ng n¬i thiÕ u.
+ N©ng cÊp c¸c hÖ thèng thuû lîi nhá tÄíi tiªu néi®ång ®Ó n©ng cao hiÖ u qu¶ sö dông nÄíc vµ ®Ó hçtrî chuyÓ n ®Êt lóa mét vô thµnh ®Êt hai vô.
+ KÕ t hîp trång ng« t ng vô trªn ®Êt lóa nhÄ ng« vô ®«ng (vÝ dô nhÄ ë Phó Thä) vµ ng« vô xu©n trªn ruéng bËc thang (vÝ dô nhÄ ë Hµ Giang)
+ §Äa c¸c gièng lóa cã n¨ng suÊt cao vµo nhiÒ u vïng vµ c¶ kü thuËt Phßng trõ DÞch h¹i Tæ ng hîp (IPM)
Khu vùc s¶n xuÊt kÕt hîp
57
C¸c kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kü thuËt ë vïng cao
§Êt dèc Rõng phßng hé + rõng s¶n xuÊt
Trång c©y sö dông nËíc trêi
Khu ch¨n th¶ VËên hé (VAC)
VËên rõng ((RVAC)
§Êt N«ng nghiÖp
C¸c kü thuËt kÐm thµnh c«ng
+ Kü thuËt sö dông ®Äêng b¨ng xanh kÕ t hîp víi lĬng thùc hay c©y ¨n qu¶ (SALT) kh«ng thµnh c«ng hay kh«ng phï hîp víi nhiÒ u vïng cao vµ hÖ thèng canh t c vïng cao
+ ThiÕ t lËp c¸c khu rõng trång cho c¸c khu rõng phßng hé ®Çu nguån kh«ng mÊy thµnh c«ng ë mét sè n¬i v× chi phÝ ®Çu tÄ cao (®· ®Ò cËp ë VÞ Xuyªn)hay do mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò b¶o vÖ bëi søc Ðp lín lªnc¸c nguån ®Êt ®ai vµ chi phÝ ®Çu tÄ lín (vÝ dô nhÄ ëPhó Thä)
+ Trång c©y n qu¶ vµ chuyªn biÖ t ho mét sè c©y hµngho vµ s¶n phÈm ch¨n nu«i Ý t thµnh c«ng ë mét sè n¬i mµ thiÕ u chî, hoÆc / vµ yªu cÇu ®Çu vµo s¶n xuÊt tù bªnngoµi qu cao (vÝ dô nu«i ba ba vµ méc nhÜ ë mét sè ®iÓ m cña Lµo Cai) vµ trång cµ phª (ë mét sè n¬i cña HµGiang).
+ ViÖ c ®Äa thªm c©y lĬng thùc bæ xung vµo chukú s¶n xuÊt n¨m kh«ng thµnh c«ng ë mét sè n¬i mµ ®iÒ u kiÖ n mïa vô vµ khÝ hËu kh«ng phï hîp (vÝ dô nhÄ gièng khoai t©y KT3 ë Yªn B i)
+ C¸c gièng ng« cho n¨ng suÊt cao ®«i khi kh«ngphï hîp víi hÖ thèng canh t c, kh¶ n¨ng / kü thuËt b¶o qu¶n vµ kh«ng hîp khÈu vÞ cña ngÄêi d©n ë mét sè vïng cao.
Khu s¶n xuÊt kÕt hîp
58
4.7. C¸c vÊn ®Ò vµ §Ò xuÊt trong Sö dông ®Êt vµ S¶n xuÊt
ChiÕn lÅîc ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®èi víivïng cao
Mét trong nh÷ng ph¸t hiÖ n chÝ nh trong ho¹t déng ®¸nh gi nµy lµ cã lÏ
t c ®éng lín nhÊt cña chĬng tr× nh MRDP ë cÊp th«n b¶n (c¶ vÒ kinh tÕ
vµ m«i trÄêng) lµ ë lÜ nh vùc ch¨n nu«i. B»ng chøng thùc tÕ lµ:
¶ Trªn 74% vèn vay cña dù ¸n ®Äîc ngÄêi d©n sö dông vµo ch¨n nu«i. H× nh thøc sö dông vèn vay vßng hai cho thÊy sù ®a d¹ng ho¸
ngµy cµng t ng trong ch¨n nu«i qua thêi gian (Xin xem thªm phÇn
5).
¶ Sè lÄîng gia sóc, gia cÇm t ng ë hÇu kh¾p c¸c th«n tham gia dù ¸n
trong nh÷ng n¨m qua. ë mét sè th«n, tèc ®é t ng vÒ sè lÄîng ®µn
lîn, gia cÇm vµ c ®¹t trªn 100%.
¶ C¸c chØ tiªu vµ sè liÖ u ph©n lo¹i kinh tÕ hé ®· chØ râ r»ng ngÄêi d©ncoi ch¨n nu«i lµ “ch× a kho¸” quan träng nhÊt ®Ó më cöa nÒ n kinh tÕ
hµng ho cÊp hé. §iÒ u nµy ®óng ®èi víi mäi nhãm kinh tÕ hé.
¶ Ch¨n nu«i lµ ho¹t ®éng ®em l¹i lîi Ý ch cho c¶ nam giíi vµ n÷ giíi ë n«ng th«n. T¨ng ®µn gia sóc cña hé còng ®ång thêi t ng ®Äîc gi
trÞ x· héi cao ®i kÌm.
Cã nhiÒ u lîi Ý ch g¾n víi c¸c thay ®æ i trong ch¨n nu«i, bao gåm n©ng
cao thu nhËp cho hé, c¶i thiÖ n t× nh tr¹ng dinh dÄìng cho hé, vµ t ng
tæ ng lÄîng ph©n h÷u c¬ gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt c©y trång.
§Ò xuÊt Cho ®Õ n nay, hç trî cña MRDP vµo lÜ nh vùc ch¨n nu«i chñ yÕ u lµ cung cÊp
vèn vay, tËp huÊn kü thuËt, hç trî c¸c m« h× nh gièng míi, còng nhÄ ®µo
t¹o c¸n bé thó y vµ x©y dùng mét sè thö nghiÖ m trång c¸c gièng c©y thøc
¨n gia sóc ë c¸c tØ nh.
Tuy nhiªn, c¸c thay ®æ i nhanh chãng trong ch¨n nu«i còng lµm n¶y sinh
mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn cÇn ph¶i tiÕ p tôc
theo dâi nhÄ:
TiÓ u gia sóc (lîn vµ gia cÇm)
1. §µo t¹o s©u h¬n cho c¸n bé thó y vµ n©ng cao nhËn thøc cña ngÄêi d©n
vÒ c¸c vÊn ®Ò thó y.
2. Giíi thiÖ u c¸c kü n¨ng ph©n tÝ ch thÞ trÄêng ®¬n gi¶n cho c¸n bé
khuyÕ n n«ng vµ Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n ®Ó hä n©ng cao n¨ng lùc gióp ®ì n«ng d©n tèt h¬n vÒ c¸c chiÕ n lÄîc ®Çu tÄ thÝ ch hîp.
§¹i gia sóc (tr©u vµ bß)
1. TiÕ n hµnh mét nghiªn cøu vÒ tiÒ m n¨ng t ng ch¨n nu«i ®¹i gia sóc theo hÄíng hµng ho ë c¸c huyÖ n vïng cao
2. X©y dùng thö nghiÖ m vÒ c¸c loµi / gièng c©y thøc ¨n gia sóc cho ch¨n
nu«i ®¹i gia sóc ®Æc biÖ t lµ ë c¸c huyÖ n vïng cao.
Nu«i c¸
1. TiÕ n hµnh mét cuéc kh¶o s¸t chi tiÕ t vÒ t c ®éng cña viÖ c t ng cÄêng
nu«i c ®èi víi c¸c hÖ thèng qu¶n lý nÄíc ë ®Þa phĬng.
2. T¨ng cÄêng ®µo t¹o cho c¸n bé thó y vµ n©ng cao nhËn thøc cña ngÄêi d©n vÒ c¸c vÊn ®Ò vÒ bÖ nh c .
3. Hç trî c¸c nhãm sö dông chung nguån nÄíc ®Ó biÕ n ®æ i c¸c quy Äíc
sao cho phï hîp víi t× nh h× nh nu«i c t ng lªn.
59
¸p dông mét phŬng ph¸p réng h¬n ®Ó kÕt hîp ph¸t triÓn rõng vµ vïng ®Çu nguån ë vïng cao
C¸c biÖ n ph¸p kü thuËt ®Ó t i thiÕ t lËp vïng cao trë thµnh vïng xanh
vµ cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt do MRDP tiÕ n hµnh bao gåm c¸c ho¹t ®éng chÝ nh sau:
¶ T i thiÕ t lËp rõng phßng hé th«ng qua trång rõng vµ / hoÆc t i sinh tù nhiªn.
Ho¹t ®éng nµy ¸p dông mét phĬng ph¸p vÒ c¬ b¶n tĬng tù nhÄChĬng tr× nh 327 bao gåm ký c¸c hîp ®ång b¶o vÖ ng¾n h¹n víi
hé n«ng d©n, hç trî vµ ®µo t¹o s¶n xuÊt c©y gièng vµ trång rõng
míi. ë nhiÒ u th«n, ho¹t ®éng nµy ®· t i t¹o l¹i rõng trªn ®Êt
trèng rÊt cã ý nghÜ a trong nh÷ng n¨m qua vµ ®· lµm t ng lÄîng s¶n phÈm phi gç cho hé gia ®× nh sö dông.
¶ T¨ng s¶n lÄîng rõng s¶n xuÊt ®· giao cho hé gia ®× nh vµ s¶n lÄîng vÄên rõng.
ChĬng tr× nh ®· hç trî ho¹t ®éng s¶n xuÊt c©y con, tËp huÊn kü
thuËt, vµ x©y dùng m« h× nh vÄên rõng còng nhÄ hÖ thèng l©m
nghiÖ p cÊp trang tr¹i. C¸c hÖ thèng nµy ®· rÊt thµnh c«ng ë c¸c
vïng trung du vµ vïng cao. Ho¹t ®éng nµy còng ®· gióp ®a d¹ng ho s¶n phÈm cho c¶ môc ®Ý ch sö dông ë hé vµ ®em b¸n.
¶ ThiÕ t lËp c¸c m« h× nh tr× nh diÔ n vÒ kü thuËt canh t c ®Êt dèc kÕ thîp ®Äêng b¨ng xanh víi trång c©y lÄîng thùc vµ / hoÆc c©y ¨n
qu¶.
C¸c kü thuËt nµy ®· thµnh c«ng ë vïng trung du cã mËt ®é d©n cÄ®«ng h¬n vµ ®Êt dèc ®Äîc canh t c liªn tôc, bÒ n v÷ng. Tuy nhiªn,
ë vïng cao, chóng Ý t thµnh c«ng h¬n v× nhiÒ u lý do kü thuËt vµ
v¨n ho .
§Ò xuÊt
§Æc biÖ t ®èi víi vïng cao, MRDP nªn b¾t ®Çu x©y dùng mét c¸ch tiÕ p
cËn réng h¬n ®Ó ph t triÓ n rõng vµ khu vùc ®Çu nguån mét c¸ch bÒ n v÷ng
ë cÊp th«n vµ x·. Ho¹t ®éng nµy cã thÓ cã c¸c thµnh phÇn sau:
1. Giao ®Êt hay lËp hîp ®ång b¶o vÖ rõng dµi h¹n h¬n cho c¸c hé,
nhãm hé hay céng ®ång kÕ t hîp víi viÖ c t ng lîi Ý ch vµ l·i cho hé ë
c¸c khu vùc nµy (xin xem thªm b¸o c¸o gÇn ®©y vÒ Qu¶n lý ®Êt l©m nghiÖ p do MRDP thùc hiÖ n).
2. KÕ t hîp chÆt chÏ h¬n gi÷a qu¶n lý rõng vµ qu¶n lý nÄíc ®Ó b¶o vÖ
c¸c nguån nÄíc, nguån suèi vµ bê s«ng ë vïng cao.
3. TËp trung nhiÒ u h¬n vµo qu¶n lý ®Êt dèc lµm n«ng nghiÖ p ë c¸c khu
‘sÄên ®åi’ hay ë cÊp ‘céng ®ång’ ( vÝ dô, kÕ t hîp tèt gi÷a ®Êt rõng,
®Êt lµm n«ng nghiÖ p vµ c¸c vµnh ®ai b¶o vÖ ), thay v× ¸p dông duy nhÊt c¸c kü thuËt ®¬n lÎ t ch biÖ t nhÄ ®Äêng b¨ng xanh hay ruéng c¸
thÓ .
4. Thö nghiÖ m nhiÒ u kü thuËt liªn quan ®Õ n th¶m thùc vËt vµ tÝ nh chÊtvËt lý cña ®Êt còng nhÄ kü thu¹t duy tr× nguån nÄíc. Thö nghiÖ m c¶i
t¹o ®Êt bá ho th«ng qua c¸c kü thuËt rÎ tiÒ n , Ý t c«ng lao ®éng (vÝ
dô, gieo v·i c©y hä ®Ëu) thay v× duy tr× c¸c hÖ thèng b¨ng xanh cè
®Þnh.
5. TiÕ n hµnh Nghiªn cøu øng dông vµ thÝ ®iÓ m vÒ kü thuËt l©m sinh c¶i
tiÕ n ®èi víi t i sinh tù nhiªn vµ lµm giµu rõng ®Ó t ng s¶n lÄîng c¸c
s¶n phÈm gç vµ phi gç.
60
PhÇn 5 TÝ n dông vµ TiÕt kiÖm
C¸c Phˬng ph¸p
PhÇn ph©n tÝ ch c¸c ho¹t ®éng tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m cña ChĬng tr× nh®Äîc tr× nh bµy ë ®©y bao gåm:
ü Tæ ng hîp sè liÖ u Tõ hÖ thèng gi¸m s t tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m thùc tÕ vÒ t× nh tr¹ng cñahÖ thèng TD &TK cña MRDP bao gåm c¶ th«ng tin vÒ viÖ c sö dôngvèn vay vµ sù tham gia.
ü Ph©n tÝ ch tæ chøc VÒ nh÷ng ®iÓ m m¹nh, ®iÓ m yÕ u cña c¸c nhãm qu¶n lý tÝ n dông vµtiÕ t kiÖ m ë c¸c cÊp.
ü C¸c vÝ dô vÒ TD&TK ë hé vµ th«n b¶n. VÒ c¸c h× nh thøc ®Çu tÄ b»ng vèn vay cña hé gia ®× nh vµ c¸ch sö dông vèn nãi chung.
ü Ph©n tÝ ch tãm lËîc vÒ c¸c c¬ héi ®Çu t˧èi víi c¸c c¬ héi ch¨n nu«i, trång trät, chÕ biÕ n vµ dÞch vô.
HÖ thèng TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m cña MRDP
C¸c nhãm tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m ë cÊp th«n b¶n lµ c¬ së cña c¸c ho¹t®éng hç trî cña ChĬng tr× nh MRDP ®èi víi dÞch vô tµi chÝ nh n«ng th«n. Trong n¨m tØ nh dù n, ChĬng tr× nh hç trî kho¶ng 204 nhãm tÝ ndông vµ tiÕ t kiÖ m ë th«n, b¶n víi tæ ng sè thµnh viªn tham gia lµ h¬n10.000 ngÄêi.
ChiÕ n lÄîc cña néi dung ho¹t ®éng DÞch vô Tµi chÝ nh N«ng th«n lµ hçtrî c¸c Nhãm TD&TK ph¸t triÓ n theo khu«n khæ cña mét ‘con ®Äêngph¸t triÓ n nhãm’, víi môc tiªu tæ ng thÓ lµ lµm cho c¸c nhãm nµy bÒ nv÷ng c¶ vÒ khÝ a c¹nh ph¸p lý lÉn tµi chÝ nh.
Kh i niÖ m con ®Äêng ph¸t triÓ n nhãm võa tËp trung vµo hç trî c¸c lo¹i h× nh nhãm TD&TK kh¸c nhau trong chĬng tr× nh võa cung cÊp mét tiªu chuÈn so s¸nh ®Ó x¸c ®Þnh chÊt lÄîng vµ sù tiÕ n triÓ n cña c¸cnhãm. Trªn con ®Äêng ph¸t triÓ n, c¸c nhãm TD&TK lín lªn qua ba cÊp ‘ph¸t triÓ n kh¶ n¨ng’ trÄíc khi chuyÓ n ®æ i chÝ nh thøc thµnh mét
tæ chøc bÒ n v÷ng. §Ó chuyÓ n lªn cÊp cao h¬n trªn con ®Äêng ph¸t triÓ n, c¸c nhãm TD&TK ph¶i ®¹t ®Äîc mét sè tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh vÒ hiÖ u qu¶ ho¹t ®éng vÒ tµi chÝ nh vµ qu¶n lý.
Khi ®· ®¹t ®Äîc tíi c¸c cÊp cao h¬n, c¸c nhãm sÏ ®Äîc ‘thÄëng’ b»ng
sù trao thªm quyÒ n lùc qu¶n lý. C¸c nhãm ë th«n, b¶n sÏ qu¶n lý sè lÄîng tiÕ t kiÖ m vµ vèn cho vay lín h¬n, ®ång thêi cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝ nh ®a d¹ng h¬n ®Ó tiÕ p tôc n©ng cao møc sèng cña c¸c thµnhviªn trong nhãm còng nhÄ chÊt lÄîng cuéc sèng trong céng ®ång.
61
5.1 Thùc tr¹ng Tµi chÝ nh n«ng th«n n¨m 1997
PhÇn nµy cung cÊp mét c i nh× n tæ ng qu¸t vÒ thùc tr¹ng cñac¸c ho¹t ®éng tµi chÝ nh n«ng th«n cña MRDP víi c¸c sè liÖ utæ ng hîp tõ c¸c b¸o c¸o MILS hµng quý trong n¨m 1997.
LÅîng kh¸ch hµng trong n¨m 1996 vµ 1997
-
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
HG TQ LC YB PT
sè n
gÅ
êi
1996
1997
LÅîng vèn vay n¨m 96 vµ 97
-
500,000
1,000,000
1,500,000
2,000,000
2,500,000
3,000,000
3,500,000
HG TQ LC YB PT
'00
0 V
ND 1996
1997
Kh¸ch hµng¶ Kh¸ch hµng ®· t ng 37% so víi n¨m 1996
®¹t h¬n 10.200 ngÄêi
¶ T¨ng nhiÒ u nhÊt (trªn 50%) lµ ë Tuyªn Quang, Lµo Cai vµ Phó Thä
¶ LÄîng kh¸ch hµng mµ Dù ¸n Tuyªn Quang
phôc vô nhiÒ u h¬n c¸c tØ nh kh¸c Ý t nhÊt lµ gÊp hai lÇn.
Vèn vay¶ DÄ nî cho vay t ng 56% tÝ nh ®Õ n cuèi
n¨m, ®¹t 9,99 triÖ u ®ång.
¶ Sè lÄîng t ng lín nhÊt ®Äîc ghi nhËn ë Phó Thä (80%) vµ Hµ Giang (70%)
Giê ®©y MRDP ®· cã mét chˬng
tr× nh TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m bÒ n
v÷ ng c¶ vÒ mÆt sè lËîng ngËêi tham
gia vµ mÆt sè lËîng kho¶n vèn vay.
62
Vèn vay dïng ®Ó lµm g× ?
C¸c sè liÖ u nµy thÓ hiÖ n mét bøc tranhvÒ sö dông vèn vay trong n¨m 1997 ë dù¸n Tuyªn Quang, Lµo Cai vµ Phó Thä.
Sö dông vèn vay
0%
20%
40%
60%
80%
100%
ch¨n nu«i trång trät chÕ biÕn kh¸c
TQ
LC
PT
PhÇn lín vèn vay ®Äîc tËp trung cho ph¸t triÓ n ch¨n nu«i (74%) vµ n«ng nghiÖ p (23%). ChØ cã 3% trong tæ ng sè vèn vay
dµnh cho chÕ biÕ n vµ c¸c ho¹t ®éng phi n«ngnghiÖ p kh¸c.
63
TiÕt kiÖm vµ chÊt lÅîng c¸c kho¶n vèn vay
TiÕt kiÖm
-
100,000
200,000
300,000
HG TQ LC YB PT
Tû lÖ % tiÕt kiÖm trªn tæng vèn vay
0%
5%
10%
15%
HG TQ LC YB PT
TØnh
%
Tû lÖ % nî qu h¹n trªn tæng vèn vay
0%
2%
4%
6%
8%
HG TQ LC YB PT
TØnh
%
TiÕt kiÖm
¶ TÝ nh ®Õ n cuèi n¨m 1997, tæ ng sè tiÒ n tiÕ t kiÖ m lµ507 triÖ u ®ång ViÖ t Nam chØ tĬng ®Ä¬ng víi 5%
tæ ng dÄ nî.
¶ Tæ ng sè tiÒ n tiÕ t kiÖ m cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸ctØ nh tõ 45 triÖ u VND ë Hµ Giang cho tíi 222 triÖ u
VND ë Yªn B i.
¶ Tû lÖ tiÕ t kiÖ m cao nhÊt lµ ë Yªn B i (14%) trongkhi tû lÖ thÊp nhÊt lµ ë Tuyªn Quang (2%).
Nî qu¸ h¹n
¶ Nî qu¸ h¹n víi tæ ng sè lµ 280 triÖ u ®ång
ViÖ t Nam tĬng ®Ä¬ng víi 2% cña tæ ng sèvèn vay.
¶ Tû lÖ nî qu h¹n cao nhÊt lµ ë Yªn B i
(7%) trong khi ë Phó Thä vµ Tuyªn Quang kh«ng thÊy cã b¸o c¸o vÒ kho¶n nîqu h¹n nµo
‘000 VND
64
5.2 Sù tham gia cña ngÅêi d©n vµo TÝ n dông vµ TiÕt kiÖm
����������
��������������������
��������������������
�����������������
����������
���������� �����
Phó Thä - 61 th«n
0
500
1000
1500
2000
1 2 3 4
Nhãm ph©n lo¹i kinh tÕ hé
Sè
hé ��
Tæng sè hé���� Sè ngÅêi vay
C¸c biÓ u ®å nµy cho thÊy tû lÖ ngÄêi vay trªn mçi nhãm kinh tÕ hé kh¸c nhau ë bèn trong n¨m tØ nh (sö dông sè liÖ u n¨m 1997). Chóng thÓ hiÖ n mét sù ph©n bè tæ ng qu¸t vµ tham gia kh c©n b»ng trong c¸c ho¹t ®éng tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m.
����������
������������������������
��������������� �����
����������
����������
����������
Hµ Giang - 23 th«n
0
500
1000
1500
1 2 3 4
Nhãm Ph©n lo¹i Kinh tÕ hé
Sè
hé
���� Tæng sè hé��
s« ngÅêi vay
���������������
�������������������������
���������������
����������
��������������������
����������
Lµo Cai - 32 th«n
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Nhãm ph©n lo¹i Kinh tÕ Hé
Sè
hé
������Tæng sè hé���
sè ngÅêi vay
����������
������������
���������������
��������
Tuyªn Quang - 49 th«n
0
500
1000
1500
1 2 3 4
Nhãm ph©n lo¹i Kinh tÕ hé
Sè
hé Tæng sè hé
������Sè ngÅêi vay
65
Ai lµ ngÅêi ®i vay? – Sù tham gia cña ngÅêi d©n vµo TÝ n dông vµ TiÕt kiÖm
Tû lÖ ngÅêi vay tõ hai nhãm kinh tÕ hé nghÌo nhÊt trªn tæng sè ngÅêi vay
0%
20%
40%
60%
80%
100%
HG TQ LC YB PT
tØnh
% t
rªn
tæ
ng
sè
Tû lÖ ngÅêi vay lµ ngÅêi d©n téc thiÓu sè trªn tæng sèngÅêi vay
0%
20%
40%
60%
80%
100%
HG TQ LC YB PT
tØnh
% t
rªn
tæ
ng
sè
Nhãm Ph©n lo¹i Kinh tÕ hé ¶ Sè ngÄêi vay tõ hai nhãm ph©n lo¹i kinh tÕ hé thÊp
nhÊt (Nhãm III vµ IV) chiÕ m 53% tæ ng sè ngÄ¬× vay
vèn.
¶ Tû lÖ nµy cao nhÊt ë Lµo Cai (85%) vµ thÊp nhÊt ë HµGiang (33%)
¶ §iÒ u nµy cho thÊy hoÆc lµ hÖ thèng ph©n lo¹i kinh tÕ
hé gi÷a c¸c tØ nh kh¸c nhau hoÆc lµ môc tiªu hÄíng tíi ngÄêi nghÌo chÄa ®¹t ®Äîc.
¶ Women borrowers made up 25% of borrowers
overall.
¶ Around 30% of borrowers were women in Ha
Giang and Phu Tho. The lowest proportion was
in Yen Bai (17%).
¶ It is not clear that gender of the borrower
accurately reflects gender distribution of
benefits from the loan.
Nhãm d©n téc¶ Tû lÖ ngÄêi d©n téc thiÓ u sè vay vèn chiÕ m 40%
tæ ng sè ngÄêi vay.
¶ Tuy nhiªn, c¸c tæ ng sè ë ®©y kh«ng cho thÊy sù ®a
d¹ng rÊt cã ý nghÜ a gi÷a c¸c tØ nh. NgÄêi vay lµ ngÄêid©n téc thiÓ u sè chiÕ m 77% trong tæ ng sè ngÄêi vayë Lµo Cai, nhÄng chØ chiÕ m 18% ë Yªn B i.
Tû lÖ phô n÷ vay vèn trªn tæng sè ngÅêi vay
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
HG TQ LC YB PT
tØnh
% t
rªn
tæ
ng
sè
Giíi¶ Phô n÷ chiÕ m 25% tæ ng sè ngÄêi vay
¶ Phô n÷ vay vèn chiÕ m kho¶ng 30% ë Hµ Giangvµ Phó Thä. Tû lÖ thÊp nhÊt lµ ë Yªn B i.
¶ HiÖ n chÄa râ tû lÖ ngÄêi vay gi÷a nam giíi vµ
n÷ giíi cã ph¶n ¸nh chÝ nh x¸c sù ph©n bæ theo giíi lîi Ý ch thu ®Äîc tõ c¸c kho¶n cho vay kh«ng.
66
5.3 VÝ dô vÒ viÖc sö dông TD&TK vµ sù tham gia ë th«n §¨ng Thä (Yªn B¸i)
Th«n §¨ng Thä n»m ë huyÖ n Yªn B× nh vµ tham gia vao ChĬng tr× nh tõ n¨m 1994. Th«n cã 70 hé.
Thu nhËp kinh tÕ chÝ nh cña th«n lµ tõ th©m canh lµm vÄên, l©m nghiÖ p vµ trång lóa. C¸c sè liÖ u dÄíi®©y ®Äîc lÊy tõ sè liÖ u cña PRA vßng 4 ®Äîc lµm ë th«n vµo th¸ng 8 n¨m 1997.
Sè hé tham gia vµo c¸c ho¹t ®éngTÝn dông vµ tiÕt kiÖm
0
10
20
30
Tæng sèhh'
Vèn vay TiÕt kiÖmTæng sè hé vµ sù tham gia vµo
TÝn dông vµ tiÕt kiÖm
C I
C II
CIII
C IV
Sèhé
§Çu tÅ b»ng vèn vay- 39 hé /31.2 triÖu VND
L©m nghiÖp36%
Lîn26%
Tr©u26%
VÅên hé6%
Kh¸c6%
§Çu tÅ cña vèn vay tõ nguån tiÕt kiÖm(51 hé / 21,8 triÖu VND
Lîn
48%
Gia cÇm
22%
C¸
30%
Sù tham gia Sö dông vèn vay
VÝ dô nµy cho thÊy c¸c ho¹t ®éng TD&TK kh¸c nhau tõ n¬i nµy ®Õ n n¬i kh¸c nhÄ thÕ nµo. Th«n
§¨ng Thä tiªu biÓ u ë nhiÒ u khÝ a c¹nh: 1. Tû lÖ vèn vay ban ®Çu ®Çu tÄ vµo l©m nghiÖ p
cao;2. Sè lÄîng lín c¸c hé tham gia tiÕ t kiÖ m vµ sè
lÄîng tæ ng thÓ cña tiÒ n tiÕ t kiÖ m.
3. Sù kh¸c biÖ t rÊt cã ý nghÜ a trong h× nh thøc ®ÇutÄ gi÷a nguån vèn vay tõ chĬng tr× nh vµ nguån vèn vay tõ tiÒ n tiÕ t kiÖ m cña c¸c thµnhviªn.
Nh÷ng sù kh¸c biÖ t ë c¬ së nµy lu«n cÇn ®Äîc c©n nh¾c trong qu¶n lý vµ ®¸nh gi c¸c ho¹t ®éng TD&TK.
67
5.4 VÝ dô vÒ h×nh thøc ®Çu tÅ ë vßng 1 vµ vßng 2 t¹i hé gia ®×nh
N¨m thø nhÊt:
N¨m thø hai:
Mét sè vÝ dô ®Äîc ®Äa ra ë ®©y ®Ó m« t¶ c¸c h× nh thøc ®Çu tÄcña nguån vèn vay t¹i c¸c hé ë vßng 1 vµ vßng 2. VÝ dô bao
gåm 3 th«n ë Tuyªn Quang. PhĬng ph¸p nµy gäi lµ ‘lËp s¬ ®å’c¸c h× nh thøc ®Çu tÄ do c¸c Nhãm Qu¶n lý Th«n, b¶n s¸ng t¹o ra.
Th«n: §¸ Bµn (X· Mü B»ng)
Hé: NguyÔ n V¨n TrËêng
Nhãm ph©n lo¹i kinh tÕ hé:NghÌo
Vèn vay - 500,000®
3 con lîn con ®Ó
vç bÐo 300,000 ®
Dª con gièng
200,000 ®
B¸n sau 1 n¨m
®Äîc 200 kg
1,900,000 ®
Sau 1 n¨m cã
thªm 4 con dª con
Hoµn tr¶ vèn vµ
l·i
560,000 ®
B¸n hai con dª
gièng
450,000 ®
Gi÷ l¹i hai con
dª
L·i trong n¨m thø nhÊt: 1,790,000 ®
Lîn: 1,340,000 ®
Dª: 450,000 ®
Mua mét con bß c i
1,600,000 ®
Th«n: G¹o ChÏ/22 (X· §øc Ninh)
Hé: L©m V¨n LuyÖ n
Nhãm ph©n lo¹i kinh tÕ hé:NghÌo
Vèn vay - 500,000®
Mua mét con lîn
n i trÄëng thµnh
200,000 ®
X©y ao c
300,000 ®
B¸n lîn con
900,000 ®
Chi phÝ sinh ho¹t gia ®× nh
400,000 ®
Mua thãc 100,000 ®
Trång trät
200,000 ®
Mua c gièng
200,000 ®
Thu nhËp
2,710,000 ®
Tr¶ l¹i vèn
vay500,000 ®
N¨m thø hai:Vèn vay - 2,500,000 ®
Vèn - 2,210,000 ®
C©y ¨n qu¶
200,000 ®
Bß ®Î
2,000,000 ®
C gièng
200,000 ®
Lîn n i con
310,000 ®
N¨m thø nhÊt:
68
VÝ dô vÒ h×nh thøc ®Çu tÅ sö dông nguån vèn vay cña hé gia ®×nh (tiÕp tôc)
BiÓ u ®å dÄíi ®©y thÓ hiªn mét s¬ ®å ‘lÞch tµi chÝ nh’ dùa trªn c¸c kho¶n thu chi t¹o ra dßng tiÒ n chÝ nh cho méthé ë th«n Nµ T«ng, x· ThÄîng L©m, HuyÖ n Nµ Hang, tØ nh Tuyªn Quang. C¸c kho¶n ë trªn ®Äêng th¼ng thÓ hiÖ n dßng tiÒ n ch¶y vµo (thu), cßn c¸c kho¶n ë dÄíi ®Äêng th¼ng thÓ hiÖ n dßng tiÒ n ch¶y ra (chi). C¸c kho¶n®Äîc ®¸nh dÊu ‘**’ (vÝ dô nhÄ lóa) ®Äîc n«ng d©n ®Äa vµo do gi trÞ cña nã mÆc dï c¸c s¶n phÈm nµy trªn thùc tÕ kh«ng ®Äîc ®em ra b¸n. Do ®ã gi trÞ cña nã thùc sù kh«ng ®Äîc ®¸nh gi b»ng tiÒ n mÆt.
BiÓ u ®å trªn cho thÊy râ rµng r»ng nhiÒ u s¶n phÈm (nguån thu) ®a d¹ng ®·t¹o ra thu nhËp tæ ng thÓ cña kinh tÕ hé vµ h× nh thøc thu chi ‘kh«ng æ n ®Þnh’ cña hé gia ®× nh
Dßng vµo
Vèn vay2.000.000 ®
Mua 5 con lîncon (35kg)
1.750.000 ®
TiÒn y tÕ vµ cho con ®i häc600.000 ®
Mua m¸y s¸tthãc
5.000.000 ®
Chi tiªu trong c¶ n¨m:®Thøc ¨n gia sóc:
250.000250 kg ng«; 400.000
Chi phÝ thó y: 25.000
Tr¶ l¹i vènvay:
2.000.000 ®vµ l·i suÊt:240.000 ®
Thu ho¹chlóa** (700 kg)
1.050.000 ®
B¸n c¸240.000 ®
Thu ho¹ch lóa**(1400 kg)
2.100.000 ®
B¸n lîn(350 kg)
3,5 triÖu ®
Dßng ra
11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1996 1997
69
VÝ dô vÒ h×nh thøc ®Çu tÅ sö dông nguån vèn vay cña hé gia ®×nh (tiÕp tôc)
N¨m sau ®ã, hé nhËn ®Äîc thªm 2 triÖ u ®ång vèn vay cña chĬng tr× nh. Hé nµy ®· sö dông kÕ t hîpc¶ vèn vay vµ vèn tù cã ®Ó mua bèn con lîn con, mét con tr©u vµ mét sè c .
Gi trÞ cña ba con lîn cßn l¹i tÝ nh ®Õ n cuèi th¸ng 10n¨m 1998 lµ 740.000 ®ång chÄa®ñ tiÒ n tr¶ l¹i (vèn vay vµ l·i suÊt) ®Õ n h¹n lµ cuèi n¨m. NhÄng hé nµy kh«ng lo g× .Gi trÞ cña ®µnlîn sÏ t ng dÇn. NÕ u ®Õ n cuèi n¨m mµ tiÒ n b¸n lîn chÄa ®ñ tr¶, th× hä
sÏ lÊy tiÒ n c«ng s¸t g¹o bï vµo cho ®ñ, chø sÏ kh«ng b¸n con tr©u (mua b»ng tiÒ n vèn vay). NhÄ vËy trong trÄêng hîp nµy, ngÄêi ta gép thu nhËp tõ nhiÒ u nguån kh¸cnhau l¹i ®Ó gi¶i quyÕ t c«ng viÖ c khi cÇn vÝ dô nhÄ trÄêng hîp tr¶ nî nµy.
Dßng vµo
Vèn vay2.000.000 ®
Thu ho¹ch lóa**(750 kg)
910.000 ®
B¸n lîn (50kg)500.000 ®
B¸n c¸400.000 ®
Thu ho¹ch lóa**(750 kg)
910.000 ®
S¶n phÈm dË nî
Gi¸ trÞ cña 3 conlîn chÅa b¸n1.500.000 ®
12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1997 1998
Mua bèn con lîncon (80kg)800.000 ®
Dßng ra
Mua tr©u1,2 triÖu ®
Mua c¸200.000 ®
Mua 2 con lîncon (25kg)500.000 ®
Tr¶ l¹i vèn vay2.000.000 ®
vµ l·i suÊt240.000 ®
70
N¨m thø nhÊt:
N¨m thø hai:
5.5 §¸nh gi¸ c¸c c¬ héi ®Çu tÅ
Th«n: §¸ Bµn (X· Mü B»ng)
Hé: Trˬng V¨n HiÕ n
Nhãm ph©n lo¹i kinh tÕ hé:Kh¸
C¸c c¸n bé tØ nh vµ huyÖ n ®· ®¸nh gi kÕ t hîp c¶ mÆt chÊt lÄîng vµ sè lÄîng cña nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña c¸c c¬ héi ®Çu tÄ kh¸c nhau ®èi víi n«ng d©n vµ ph©n lo¹i sù phï hîp cña chóng theo tõng nhãm ph©n lo¹i kinh tÕ hé. B¶ng dÄíi ®©y tæ ng hîp ®Çy ®ñ phÇn ®¸nh gi nµy tõ n¨m tØ nh.
Vèn vay - 500,000®
Mua hai con lîn vç bÐo nhá
200,000 ®
Söa l¹i ao c : 100,000 ® Mua c gièng: 200,000 ®
B¸n sau mét n¨m1,425,000 ®
B¸n 150kg c sau mét
n¨m víi gi 7000 ®/kg
1,050,000 ®
Doanh thu trong n¨m
thø nhÊt
2 475 000 ®
Tr¶ l¹i vèn vay vµ l·i suÊt
560,000 ®Mua mét con tr©u ®ùc míi lín
1,915,000 ®
B¸n sau mét n¨m
3,200,000 ®
Mua tr©u mÑ vµ nghÐ
con3,000,000 ®
Mua c gièng
200,000 ®
Mét sè gi¶ thuyÕt vÒ h×nh thøc ®Çu tÅ b»ng vèn vay ë hé gia ®×nh
¶ §Çu tÄ ban ®Çu cña ®a sè c¸c kho¶n vèn vay cña MRDP (74%) lµ vµo ch¨n nu«i. Tuy nhiªn, biÓ u ®åë ®©y l¹i cho thÊy con sè ®Äa ra ë trªn lµ chÄachÝ nh x¸c khi nh× n vµo viÖ c sö dông vèn vay thùctÕ vµ t i ®Çu tÄ vèn qua thêi gian.
¶ ChiÕ n lÄîc ®Çu tÄ trung h¹n cña nhiÒ u hé râ rµng
lµ cã xu hÄíng ®a d¹ng ho ®Çu tÄ vµ thu nhËp.
¶ NhiÒ u hé ®ang thùc hiÖ n ®ång thêi c¸c h× nh thøc
t¹o thu nhËp kh¸c nhau g¾n víi vèn vay vµ c¸c nguån vèn kh¸c.
¶ Ch¨n nu«i quay vßng theo chu kú nhá vµ ng¾n (nhÄvç bÐo lîn) thÄêng dïng ®Ó t¹o vèn cho c¸c kho¶n ®Çu tÄ quan träng h¬n.
¶ §èi víi c¸c hé nghÌo, dån vèn vµo c¸c kho¶n ®Çu
tÄ quan träng (vÝ dô nu«i c , tr©u, bß) thÄêng ph¶i mÊt hai n¨m miÖ t mµi t¹o vèn tõ c¸c kho¶n vèn vayng¾n h¹n.
71
C¬ héi ®Çu tÅ b»ng vèn vay
Cho ®iÓm 1 = thÊp / kh«ng ®óng
10 = cao / rÊt ®óng
ThuËn lîi Khã kh¨n Sù phï hîp ®èi víi tõng nhãm Kinh tÕ
hé 1 = thÊp / 3 = cao
¶ Ch¨n nu«iTr©u vµ gia
sóc kh¸c DÔ b¸n = 8.2
DÔ nu«i = 7 Cã l·i = 5.8
Lîi Ý ch kh¸c = 8
S½n cã thÞ trÄêng Thøc ¨n gia sóc dÔ kiÕ m ë mäi n¬i §¶m b¶o nguån søc kÐo vµ ph©n chuång TËn dông lao ®éng trong hé DÔ nu«i
Vèn ®Çu tÄ cao Chu kú nu«i dµi Rñi ro lín DÞch vô thó y thÄêng kh«ng cã ®ñ
NghÌo = 1.5
Kh = 2.25Giµu = 2.5
Lîn vµ Dª DÔ b¸n = 9.1
DÔ nu«i = 7.5
Cã l·i = 5.6 Lîi Ý ch kh¸c = 7.5
S½n cã thÞ trÄêng Cã kinh nghiÖ m nu«i tèt §Çu tÄ ng¾n h¹n/ Ý t vèn Phï hîp víi ®iÒ u kiÖ n gia ®× nh TËn dông lao ®éng trong hé
Rñi ro v× dÔ bÞ bÖ nh ThiÕ u gièng tèt ThÞ trÄêng bÊp bªnh, kh«ng æ n ®Þnh
NghÌo = 2.6
Kh = 3
Giµu = 2.6
Gµ vµ VÞt DÔ b¸n = 8.6
DÔ nu«i = 8.3
Cã l·i = 7.4 Lîi Ý ch kh¸c = 7
S½n cã thÞ trÄêng DÔ nu«i / kh«ng tèn chç §Çu tÄ Ý t vèn / ng¾n h¹n Phï hîp víi ®iÒ u kiÖ n gia ®× nh / ®Æc biÖ t lµ hé nghÌo
Rñi ro v× dÔ bÞ bÖ nh DÞch vô thó y thÄêng kh«ng cã ®ñ NghÌo = 3
Kh¸= 3 Giµu = 2.6
C¸ DÔ b¸n = 8.6
DÔ nu«i = 7.2
Cã l·i = 6.8
Lîi Ý ch kh¸c = 7.5
ThÞ trÄêng æ n ®Þnh vµ ngµy cµng më réng DÔ b¸n N¨ng suÊt vµ doanh thu cao so víi ®Çu tÄ
Nguån gièng kh«ng tèt CÇn ®Çu tÄ lín RÊt dÔ bÞ bÖ nh CÇn diÖ n tÝ ch ®Êt ®Ó ®µo ao
NghÌo = 1.8
Kh = 2.6
Giµu = 2.8
¶ Trång trät
72
L©m nghiÖ p DÔ b¸n = 7
DÔ trång = 6.6
Cã l·i = 4.75 Lîi Ý ch kh¸c = 7
DÔ trång vµ sinh trÄëng §Çu tÄ dµi ngµy/ n¨ng suÊt thÊp CÇn cã lao ®éng, ®Êt ®ai vµ quyÒ n hÄëng dông ®Êt bÒ n v÷ng ThÞ trÄêng dao ®éng Th«ng tin thÞ trÄêng vµ liªn hÖ thÞ trÄêng kÐm
NghÌo = 1.7
Kh¸= 2.7Giµu = 3
C©y ¨n qu¶ DÔ b¸n = 7
DÔ trång = 6.3 Cã l·i = 6.75
Lîi Ý ch kh¸c = 7.3
N¨ng suÊt vµ l·i cao Sö dông nguån ®Êt cã hiÖ u qu¶
ThÞ trÄêng dao ®éng vµ gi kh«ng æ n ®Þnh §Çu tÄ lín vµ dµi h¹n DÔ bÞ s©u, bÖ nh CÇn kü thuËt cao Phô thuéc vµo ®iÒ u kiÖ n m«i trÄêng Mét sè gièng hiÖ n cã cã n¨ng suÊt thÊp
NghÌo = 1.2 Kh¸= 2.2
Giµu = 3
Lóa DÔ b¸n = 8
DÔ trång = 8.2
Cã l·i = 5.25
Lîi Ý ch kh¸c = 8
NgÄêi d©n cã kinh nghiÖ m Vßng quay chu kú ng¾n §Çu tÄ vèn thÊp An ninh lĬng thùc
NghÌo = 2.75
Kh = 3
Giµu = 2.75
¶ ChÕ biÕ nChÌ DÔ b¸n = 6.8
DÔ trång = 6.7
Cã l·i = 5.3
Lîi Ý ch kh¸c = 6
DÔ trång vµ b¸n s¶n phÈm TËn dông lao ®éng t¹o thu nhËp
Gi b¸n rÎ Kü thuËt chÕ biÕ n thÊp Kh«ng cã ®ñ phĬng tiÖ n cÊt tr÷
NghÌo = 2
Kh = 2.5
Giµu = 3
X¸t g¹o ThÞ trÄêng tèt = 6.7
DÔ lµm = 6.9
Cã l·i = 7 Lîi Ý ch kh¸c = 6
Kü thuËt dÔ vµ thu nhËp b»ng tiÒ n nhanh TËn dông lao ®éng ®Ó t¹o thu nhËp
§Çu tÄ línNghÌo = 1
Kh = 2Giµu = 3
¶ DÞ ch vô vµ sö dông ®Æc biÖ t kh¸cB¸n lÎ ThÞ trÄêng tèt = 6.2
DÔ lµm = 6.5
Cã l·i = 7
Lîi Ý ch kh¸c = 5.5
§Çu tÄ ng¾n h¹n/ doanh thu cao CÇn Ý t lao ®éng
CÇn cã ®Çu tÄ lín CÇn cã kiÕ n thøc thÞ trÄêng NghÌo = 1
Kh = 1.5
Giµu = 3
Söa ch÷ a
m¸y mãc
ThÞ trÄêng tèt = 8.2
DÔ lµm = 7
Cã l·i = 5.8 Lîi Ý ch kh¸c = 8
NghÌo = 1
Kh = 1Giµu = 3
Tiªu dïng Yªu cÇu cao = Kh«ng
cã th«ng tin (NA)
Gi trÞ cao= NA
ThÞ trÄêng tèt = NA Cã l·i = NA
Bï ®¾p nhanh chãng c¸c thêi kú thiÕ u ®ãi ThÄêng tiªu hao dÇn c¬ së thu nhËp cña hé
NghÌo = 3
Kh = 2
Giµu = 1
Ph©n tÝ ch kÕt qu¶ bµi tËp ®¸nh gi¸ c¬ héi ®Çu tÅ (Xem kÕt qu¶ trang trÅíc)
73
5.6 §¸nh gi¸ ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña c¸c Nhãm Qu¶n lý TÝ n dông vµ TiÕt kiÖm
¶ LÜ nh vùc - Ch¨n nu«i vµ trång trät ®Ò u ®Äîc ®¸nh gi lµ nh÷ng ngµnh phï hîp víi mong muèn cña ngÄêi d©n so víi c¸c lÜ nh vùc kh¸c xÐt vÒ c¬ héi ®Çu tÄ, vµ ch¨n nu«i th× nhØ nh h¬n trång trät. C¸c lÜ nh vùc kh¸c nhÄ chÕ biÕ n, bu«n
b¸n, lµm hµng thñ c«ng vµ dÞch vô ®Äîc xÕ p ë møc kh thÊp.
¶ C¸c h× nh thøc ®Çu tË cô thÓ - §Çu tÄ cô thÓ tËp trung
nhiÒ u nhÊt vµo ch¨n nu«i gia cÇm, vÞt, sau ®ã lµ lîn, c råi míi ®Õ n lóa.
¶ C¸c nhãm Ph©n lo¹i Kinh tÕ hé - Nh× n chung, hÇu nhÄ tÊt
c¶ c¸c kho¶n ®Çu tÄ ®Ò u ®Äîc coi lµ phï hîp h¬n ®èi víi hé giÇu h¬n lµ ®èi víi c¸c hé nghÌo vµ kh . §iÒ u nµy ®Æc biÖ t®óng ®èi víi lÜ nh vùc chÕ biÕ n vµ dÞch vô v× ®iÓ m cao nhÊtcho tÝ nh phï hîp ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i h× nh ®Çu tÄ ®Ò u chÊm cho c¸c hé giµu. §¸nh gi ch¨n nu«i vµ trång trät
®Äîc dµn kh ®Ò u trªn mäi nhãm kinh tÕ hé mÆc dï phÇn lín c¸c c¬ héi ®Çu tÄ (5/8) vÉn ®Äîc xem lµ phï hîp víi c¸c hé giµu h¬n. Cã mét sè ngo¹i lÖ lµ nu«i lîn/ dª vµ trång lóa ®Äîc xem lµ phï hîp h¬n ®èi víi c¸c hé kh vµ ch¨n nu«i gia cÇm th× ®Äîc xem lµ phï hîp nhÊt ®èi víi
c¸c hé nghÌo.
¶ Vèn vay tiªu dïng - Mét ®iÒ u ®¸ng chó ý lµ dïng vèn vay cho c¸c môc ®Ý ch tiªu dïng ë c¸c hé nghÌo ®Äîc coi lµ phï
hîp h¬n ®èi víi hé nghÌo. V× c¸c quy ®Þnh tÝ n dông vµ tiÕ tkiÖ m cña MRDP hiÖ n nay kh«ng cho phÐp sö dông vèn vay cho tiªu dïng, nªn cÇn tiÕ p tôc xem xÐt vÊn ®Ò nµy ®ÓbiÕ t c¸c dÞch vô tµi chÝ nh nµy cã ®Þnh hÄíng ‘hç trî ngÄêi nghÌo’ h¬n hay kh«ng.
¶ Cã l·i/ Quen lµm - Mét ph¸t hiÖ n rÊt ng¹c nhiªn lµ c¸c kho¶n ®Çu tÄ vµo ch¨n nu«i vµ trång trät ®Äîc ®¸nh gi vµ xÕ p ë vÞ trÝcao th× l¹i nhËn sè ®iÓ m kh thÊp khi ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò cã l·i.V× thÕ c¸c kho¶n ®Çu tÄ nµy cã ®Äîc gi trÞ cña chóng tõ c¸c lý
do phi tµi chÝ nh kh¸c. NgÄîc l¹i, c¸c kho¶n ®Çu tÄ ®Äîc ®¸nh gi kh thÊp vÝ dô nhÄ chÕ biÕ n, bu«n b¸n vµ lµm hµng thñ c«ng l¹i ®Äîc xem lµ c¸c kho¶n cã thÓ thu l·i cao. Do ®ã, h¼n lµ ph¶i cã nh÷ng rµo ch¾n cô thÓ nµo ®ã khiÕ n ngÄêi d©n kh«ngtËn dông ®Äîc c¸c c¬ héi ®Çu tÄ ®Äîc xem lµ cã l·i cao nµy.
M¸y tuèt lóa ë x· ThÄîng L©m,
HuyÖ n Nµ Hang (¶nh: AJ)
74
CÊp §iÓ m m¹nh §iÓ m yÕ u
TiÓ u nhãm ë cÊp
th«n b¶n (nhãm
tÝ n chÊp hay nhãm
së thÝ ch)
- C¸c thµnh viªn gióp nhau trong s¶n xuÊt, trong viÖ c tr¶ vèn vay vµ l·i suÊt;
- C¸c bé qu¶n lý nhãm cã kinh nghiÖ m qu¶n lý tÝ n dông vµ
tiÕ t kiÖ m;
- C¸n bé qu¶n lý sinh sèng gÇn c¸c thµnh viªn cña nhãm nªn biÕ t râ t× nh h× nh vµ kh¶ n¨ng cña c¸c thµnh viªn;
- ë gÇn nhau gióp t ng cÄêng sù kiÓ m so¸t vµ søc Ðp x· héi,
t¹o ®iÒ u kiÖ n trao ®æ i th«ng tin vµ kinh nghiÖ m gi÷a c¸c
thµnh viªn, cñng cè sù ®oµn kÕ t cña nhãm
- Kh«ng cã tÄ c¸ch ph¸p nh©n ®Ó tiÕ n hµnh giao dÞch/ kinh
doanh;
- Kü n¨ng qu¶n lý thÊp dÉn ®Õ n hiÖ u qu¶ ho¹t ®éng vµ qu¶n
lý gi¸m s¸t chÄa cao;
- ThiÕ u kü n¨ng lÄu tr÷ hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n;
- Huy ®éng tiÕ t kiÖ m cßn yÕ u;
- KiÕ n thøc vµ th«ng tin thÞ trÄêng cßn yÕ u.
Nhãm TÝ n dông vµ
TiÕ t kiÖ m ë Th«n,
b¶n
- C¸n bé qu¶n lý hiÓ u râ vÒ t× nh h× nh cña c¸c thµnh viªn;
- C¸n bé qu¶n lý ®Äîc dù ¸n ®µo t¹o, tham gia vµ héi th¶o vÒ
TÝ n dông vµ TiÕ t kiÖ m;
- KÕ t hîp triÖ t ®Ó sö dông tÝ n dông víi chuyÓ n giao c«ng
nghÖ ;
- Huy ®éng tiÕ t kiÖ m ®Ó t i cho vay (cho vay quay vßng), ®¸p
øng nhu cÇu vay vèn cña c¸c thµnh viªn;
- NÕ u trÄëng nhãm ®ång thêi lµ trÄëng th«n, th× vai trß ph¸p
lý cña nhãm sÏ ®Äîc b¶o ®¶m.
- §¸nh gi vèn vay nhanh h¬n.
- Kh«ng cã tÄ c¸ch ph¸p nh©n ®Ó tiÕ n hµnh giao dÞch/ kinh
doanh;
- ThiÕ u kü n¨ng qu¶n lý nhãm ®Ó ®iÒ u hµnh c¸c ho¹t ®éng
tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m
- Kü n¨ng lÄu tr÷ hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n cña nhãm;
- ChuyÓ n giao kü thuËt cßn yÕ u;
- ThiÕ u th«ng tin vµ kiÕ n thøc thÞ trÄêng.
X·
- Cã quyÒ n vµ tÄ c¸ch ph¸p nh©n;
- BiÕ t râ c¸c nguån vèn vay tÝ n dông trong x·;
- DÔ xö lý c¸c trÄêng hîp kh«ng tr¶ ®Äîc nî;
- KÕ t hîp chøc n¨ng qu¶n lý nhµ nÄíc víi chØ ®¹o c¸c ho¹t
®éng tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m sÏ t ng chÊt lÄîng vµ hiÖ u qu¶
cña ho¹t ®éng nµy;
- Cã thÓ gi¸m s t vµ theo dâi viÖ c sö dông vèn ®Ó ®¶m b¶o sö
- Kh«ng biÕ t râ vÒ c¸c thµnh viªn trong nhãm;
- NÕ u muèn biÕ t th× ph¶i gÆp trÄëng nhãm ®Ó cã th«ng tin;
- Kü n¨ng vÒ hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n yÕ u;
- Kh«ng thÄêng xuyªn gi¸m s¸t viÖ c sö dông vèn vay;
- Kh«ng tÝ ch cùc l¾m trong c¸c ho¹t ®éng chuyÓ n giao kü
thuËt;
- ThiÕ u kiÕ n thøc vµ th«ng tin thÞ trÄêng.
C¸c c¸n bé tØ nh vµ huyÖ n ®· th¶o luËn vµ cïng lËp mét b¶ng liÖ t kª c¸c ®iÓ myÕ u vµ ®iÓ m m¹nh cña c¸c nhãm tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m trong tõng khu vùc cñahä. B¶ng tæ ng hîp ®Äîc tr× nh bµy ë ®©y kÕ t hîp ý tÄëng cña tÊt c¶ c¸c tØ nh.
75
dông cã hiÖ u qu¶.
- Tham gia tÝ ch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng cña chĬng tr× nh.
HuyÖ n
- Cã c¸n bé ®Äîc giao nhiÖ m vô chuyªn vÒ qu¶n lý tÝ n dông;
- Phèi hîp c¸c ho¹t ®éng tÝ n dông vµ chuyÓ n giao kü thuËt;
- Cã quan hÖ / liªn hÖ tèt víi c¸c tæ chøc cã liªn quan ®Ó sö dông c¸c nguån vèn vµ kü thuËt tèt h¬n;
- Qu tr× nh phª duyÖ t vèn vay nhanh;
- Ho¹t ®éng theo dâi, gi¸m s¸t cã hiÖ u qu¶ vÒ viÖ c sö dông
vèn vay, tr¶ l¹i vèn vay vµ thu l·i suÊt.
- Kh«ng gÇn víi ngÄêi d©n;
- Ho¹t ®éng b¸o c¸o MILS cßn yÕ u;
- ThiÕ u kiÕ n thøc vÒ qu¶n lý tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m;
- Kü n¨ng vÒ hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n cßn yÕ u;
- Gi¸m s¸t viÖ c sö dông vèn vay chÄa thÄêng xuyªn..
TØ nh
- §· tæ chøc ®µo t¹o cho c¸c nhãm Qu¶n lý th«n, b¶n trÄíc
khi ph©n bæ tÝ n dông;
- Cã vÞ trÝ tèt ®Ó phèi hîp víi c¸c tæ chøc cã liªn quan ®Ó ho¹t ®éng tèt h¬n;
- Qu¶n lý tèt hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n;
- Cã quy ®Þnh vÒ tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m.
- Kh«ng gÇn víi ngÄêi d©n;
- CÇn tiÕ p tôc ®µo t¹o vÒ qu¶n lý nhãm, c¸c ho¹t ®éng tÝ n
dông tiÕ t kiÖ m;
- ChÄa b¾t ®Çu c¸c ho¹t ®éng huy ®éng vèn t¹i ®Þa phĬng,
phô thuéc vµo nguån vèn cña chĬng tr× nh.
- §¸nh gi vµ gi¸m s¸t viÖ c sö dông vèn vay chÄa thÄêng
xuyªn.
5.7 Mét sè §Ò xuÊt vµ VÊn ®Ò chÝ nh trong Tµi chÝ nh n«ng th«n
Mét ®iÓ m m¹nh râ rµng cña chĬng tr× nh, th«ng qua sùtËp trung cña chĬng tr× nh vµo c¸c nhãm TD&TK ë cÊp
th«n, b¶n lµ kh¶ n¨ng sö dông kiÕ n thøc ®Þa phĬng. §©ylµ mét lîi thÕ râ rµng so víi hÖ thèng ng©n hµng chØ ho¹t®éng tõ c¸c chi nh¸nh cÊp huyÖ n trë lªn.
Mét nhu cÇu râ rµng ®èi víi c¸c dÞch vô tµi chÝ nh n«ngth«n, ®Äîc ph¶n ¸nh trong ý kiÕ n tõ tÊt c¶ c¸c cÊp
(th«n,b¶n cho ®Õ n tØ nh) lµ cÇn tiÕ p tôc ph t triÓ n n¨nglùc.
Cã nhu cÇu lín ®èi víi c¸c dÞch vô tµi chÝ nh – nhÄngmäi ngÄêi ®Ò u nhËn thÊy lµ qu¶n lý tµi chÝ nh vµ c¸c bé
phËn cña nã nhÄ kÕ to¸n vµ sæ s¸ch kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo vµ cÇn cã ®µo t¹o chuyªn ngµnh.
76
Ph©n tÝ ch c¸c c¬ héi ®Çu tÄ ®· cho thÊy mét sè vÊn ®Ò thó vÞ cÇn
tiÕ p tôc nghiªn cøu:
¶ Hé gia ®× nh chuyÓ n ®æ i tõ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp sang h× nhthøc tham gia nhiÒ u h¬n vµo nÒ n kinh tÕ hµng ho¸.
Lµm thÕ nµo ®Ó hç trî c¸c hé gia ®× nh tËn dông lîi thÕ cña c¸cc¬ héi míi n¶y sinh tõ mét nÒ n kinh tÕ thÞ trÄêng ®ang næ i lªn?Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt hÄíng tíi tù cung tù cÊp vµ c¸c ho¹t ®éng hÄíng tíi t¹o ra thu nhËp b»ng tiÒ n lµ g× ?
Sù chuyÓ n ®æ i nµy cã ¶nh hÄëng tíi vÊn ®Ò giíi nhÄ thÕ nµo? Anh ninh kinh tÕ hé gia ®× nh t ng lªn hay gi¶m ®i khi tham gias©u h¬n vµo nÒ n kinh tÕ hµng ho¸? Cã vai trß nµo dµnh cho c¸ckho¶n vay tiªu dïng ®èi víi ngÄêi nghÌo kh«ng?
¶ B¶n chÊt cña kinh tÕ hé gia ®× nh cã nguån thu nhËp ®a d¹ngvµ mèi tˬng t¸c gi÷a c¸c nguån thu b¾t nguån tõ vèn vay víi c¸c nguån thu b¾t nguån tõ vèn tù cã trong chÝ nh hé gia ®× nh.
Vèn vay cã t c ®éng g× ®Õ n hé gia ®× nh? Ho¹t ®éng cho vay vèn cña chĬng tr× nh cã t c ®éng g× ®Õ n vÊn ®Ò giíi?
¶ TiÕ p tôc ®iÒ u tra vÒ c¸c kho¶n ®Çu tË cho chÕ biÕ n n«ng s¶nvµ phi n«ng nghiÖ p kh¸c trong mét khu«n khæ kh¸i niÖ m réng h¬n vÒ ph¸t triÓ n n«ng th«n.
T¹i sao c¸c hé kh«ng ®Çu tÄ vµo c¸c ho¹t ®éng ®Äîc coi lµ ‘cã l·i cao’? T¹i sao c¸c kho¶n vèn vay cña chĬng tr× nh l¹i ®Äîc sö dông chñ yÕ u vµo c¸c ho¹t ®éng ch¨n nu«i quen thuéc nhÄng Ý t cã kh¶ n¨ng cã l·i cao?
¶ C¸c ho¹t ®éng tÝ n dông vµ tiÕt kiÖm nµo phï hîp nhÊt ®èi víi phô n÷ ë n«ng th«n
Cßn cã thªm c¸c c¬ héi nµo kh¸c ®Ó cung cÊp vèn vay nhá h¬n vµ linh ho¹t h¬n ®Ó khuyÕ n khÝ ch c¸c ho¹t ®éng t¹o thunhËp ®a d¹ng cho phô n÷ ë n«ng th«n kh«ng? MRDP hiÖ n ®ang tiÕ n hµnh mét cuéc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ sù tham giacña phô n÷ vµo ho¹t ®éng tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m.
¶ T×m kiÕm thÞ trÅêng/ TiÕp thÞ.
Cã c¸c c¬ héi ®Çu tÄ míi nµo cÇn ®Äîc hç trî kh«ng? Cã
thªm kiÕ n thøc vÒ tiªu chuÈn chÊt lÄîng s¶n phÈm cã thÓ n©ng cao thu nhËp cho c¸c n«ng hé kh«ng?
Sö dông khung dÖ t v¶ië Tuyªn Quang. Thóc ®Èy c¸c nguån t¹o thu nhËp ®a d¹ng cho phô n÷ cã thÓ lµm gi¶m sù phô thuéc cña hé vµo thu nhËp tõ s¶n xuÊt c¬
b¶n. (¶nh: AJ)
77
Phô lôc 1. Danh môc c¸c PhŬng ph¸p sö dông trong c¸c PRA vßng 2, 3 ë th«n b¶n
1. §¸nh gi¸ sù ph¸t triÓ n tæ chøc ë c¬ së
¶ C¸c s¬ ®å tæ chøc
¶ Th¶o luËn nhãm së thÝ ch
¶ N«ng d©n xÕ p lo¹i chÊt lÄîng hç trî
1. §¸nh gi¸ thay ®æ i vÒ kinh tÕ x· héi
¶ C¸c chØ tiªu vµ ph©n lo¹i kinh tÕ hé vßng 2, 3.
¶ LËp b¶n ®å x· héi
¶ Ph©n tÝ ch kinh tÕ hé
2. §¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý ®Êt ®ai
¶ L¸t c¾t sö dông ®Êt
¶ S¬ ®å ®¸nh gi ¶nh hÄëng
¶ C¸c b¶n ®å sö dông ®Êt cña th«n
¶ Dßng thêi gian vµ s¬ ®å biÓ u diÔ n xu hÄíng sö dông ®Êt
3. §¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng ®µo t¹o n«ng d©n
¶ Tæ ng hîp sè liÖ u
¶ Th¶o luËn trong Nhãm Së thÝ ch vÒ chÊt lÄîng ®µo t¹o
5. §¸nh gi¸ vÒ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt lˬng thùc
¶ Tæ ng hîp sè liÖ u
¶ §iÒ u tra hiÖ n trÄêng
¶ Tµi liÖ u ho b»ng ¶nh
¶ S¬ ®å xu hÄíng s¶n xuÊt
¶ Pháng vÊn hé
6. §¸nh gÝ a vÒ c¸c ho¹t ®éng tÝ n dông vµ tiÕ t kiÖ m
¶ Tæ ng hîp sè liÖ u
¶ Th¶o luËn nhãm së thÝ ch
¶ BiÓ u ®å ph©n tÝ ch ®Çu tÄ b»ng vèn vay
7. §¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng ch¨n nu«i
¶ §Õ m sè ®Çu gia sóc
¶ Sæ ghi chÐp cña thó y viªn
¶ BiÓ u ®å xu hÄíng ph¸t triÓ n ch¨n nu«i
¶ Th¶o luËn trong c¸c Nhãm Së thÝ ch
8. §¸nh gi¸ vÒ c¸c c«ng t¸c thuû lîi nhá
¶ Tæ ng hîp sè liÖ u
¶ Th¶o luËn trong c¸c Nhãm Së thÝ ch
¶ LËp b¶n ®å.
78
Phô lôc 2. Môc lôc c¸c th«n ®Åîc ®Åa vµo b¸o c¸o nhÅ c¸c vÝ dô vµ cung cÊp sè liÖu Ph©n lo¹i kinh tÕ hé
Hµ Giang
HuyÖ n VÞ Xuyªn
Suèi §ång
Lµng Cóng
T©n Thµnh
Tæ 23
Th«n Trang §éc LËp
B¾c Quang
Hïng TiÕ n
Hïng Th¾ng
T©n T¹o Cao Danh
VÜ nh B¶n
Yªn B¸i
HuyÖ n Yªn B× nh
HĬng Giang
Hµn
Th«n 4 §¨ng Thä
N¨ng
Khe Nhµn
T©n Quang Loan HĬng
ThÞ x· Yªn B¸i
CÇu §Õ n
CÄêng B¾c
HuyÖ n TrÊn Yªn
Th«n 1 T©n §ång
Th«n 1 Hßa Cu«ng
Th«n 4 Hßa Cu«ng Th«n 3 Hßa Cu«ng
Hang D¬i
4+5 C« Phóc
Tuyªn Quang
HuyÖ n Yªn S¬n
Ngßi
§ Bµn
Lµng Lµ §Ìo Hoa
C©y Quýt
Khu«n Than
Ngßi Xanh §Çu Nói
Vùc V¹i II
Xãm §â
HuyÖ n Hµm Yªn
C©y Sui G¹o ChÏ
Thuèc H¹
Xãm LiÖ u
HuyÖ n Nµ Hang
Nµ Lung Nµ T«ng
Lµo Cai
HuyÖ n B¾c Hµ
Lö Chå
Tµ Ch¶i
HuyÖ n MËêng Khˬng
Sµ Ch¶i
HuyÖ n Sa Pa
M«ng S¬n Chu L× n
Phó Thä
HuyÖ n Yªn LËp
T©n TiÕ n Nøa
HuyÖ n §oan Hïng
Tiªn Ch©u
Lµng Thao
HuyÖ n Thanh S¬n
Th«n 9 (§Þch Qu¶) Th«n 1 (Thôc LuyÖ n)
79
Phô lôc 2. Danh s¸ch c¸c thµnh viªn tham gia Héi th¶o Tæng kÕt §¸nh gi¸ vµ Gi¸m s¸t Th«n b¶n
Yªn B¸i
Lª ThÞ HiÖ p (Së NN&PTNT) NguyÔ n Phóc CÄêng (Së NN&PTNT)TrÇn BÝ ch H»ng (Së NN&PTNT) Lª ViÖ t Hïng (Mï C¨ng Ch¶i) NguyÔ n Ngäc Minh (V¨n ChÊn)
TrÇn ThÞ Liªn (TrÊn Yªn) Hoµng ThÞ Hßa (Yªn B× nh) NguyÔ n V¨n Minh (ThÞ x· Yªn B i)
Lµo Cai
Ng« §øc (Së NN&PTNT) Ninh Anh Vò (Së NN&PTNT) Ph¹m ThÞ §øc (Sa Pa)
TrÇn ThÞ H»ng NguyÔ n V¨n Thµnh (M. KhĬng)NguyÔ n ViÖ t Hïng (B¶o Th¾ng) NguyÔ n TiÕ n Hång (B¾c Hµ)
Tuyªn Quang
Ph¹m Vò QuyÕ t (Së NN&PTNT) Lª Cï ThËt (Së NN&PTNT) NguyÔ n ThÞ Vinh (Hµm Yªn) Ph¹m ThÞ LÖ (Yªn S¬n) Vò ThÞ PhÄîng (Së NN&PTNT)
Hµ Giang
Bïi H÷u TÝ ch (Së NN&PTNT)
Bµn ThÞ Vi (Së NN&PTNT) TrÇn Quang Th i (Së NN&PTNT) NguyÔ n Xu©n TiÕ n (Së NN&PTNT)TriÖ u ViÕ t Thanh (Së NN&PTNT) §ç TÊn S¬n (Hoµng Su Ph× )
DĬng §øc ViÔ n (Qu¶n B¹) Hoµng ThÞ Chung (B¾c Quang) NguyÔ n V¨n B»ng (VÞ Xuyªn)
Phó Thä
NguyÔ n ThÞ Hanh (Së NN&PTNT) H¸n V¨n Kho¸t (Së NN&PTNT) Ph¹m §øc Thµnh (Së NN&PTNT)
§ç Ngäc §oµn (§oan Hïng) Lª V¨n PhÊn (Yªn LËp) §inh C«ng To¹i (Thanh S¬n)
VP Ban Chˬng tr× nh /
Nhãm Cè VÊn
Bïi §× nh To i Ph¹m V¨n B× nh Vâ Thµnh S¬n
Marit Werner Edwin Shanks Hoµng Thóy B»ng Yadav Khattiwada NguyÔ n Tö Siªm NguyÔ n Quang Kh¶i
C¸c tæ chøc kh¸c
NguyÔ n ViÖ t Dòng (L¸ng
giÒ ng ThÕ giíi) NguyÔ n Thanh V©n (Trung t©m §µo t¹o Phï Ninh)
¶nh: AAlan Johnson,
Edwin Shanks
top related