ang sakto, husto og eksklusibong pagpatotoy (proper, adequate and exclusive breastfeeding)

Ang Sakto, Husto og Eksklusibong Pagpatotoy

(Ang tama, Sapat at Eksklusibong

Pagpapasuso TSEK)

The Cebuano version of the Philippine Department

of Health campaign on Breastfeeding

Unsa ang buot ipasabot sa DOH sa mga pulong?

SAKTO/ TAMA/ CORRECT

-Sakto ang pagkatakdo sa panit sa Puya (Baby) og sa Inahan sa bag-o pa kining na tawo

-Kinahanglan patutuyon dayon si Baby para mahiduol siya sa inahan.

HUSTO/ SAPAT/ADEQUATE

-Husto ang diyutay nga Gatas nga mugawas sa inahan sa unang simana gumikan sa pagkatawo ni baby

-Busa, ipadayon gihapon ang pagpatotoy para maanad ang lawas sa inahan og makapagawas pa ug daghang gatas

Eksklusibo/ EXCLUSIVE-- Ang eksklusibong pagpatotoy ni baby sa Inahan

sulod sa 6 ka bulan nga paniguwangon nga walay sagol sama sa tubig, infant formula, og uban pang likido

MGA IMPORTANSYA SA PAGPATUTOY:

• Giawhag sa World Health Organization (WHO) ang pagpatotoy kay makahatag kini og saktong Nutrisyon, Proteksyon sa mga sakit sama sa impeksyon, og

mahilayo ang Puya sa sayo nga kamatayon.

NAGA-AWHAG SAB ANG DEPARTMENT OF HEALTH SA UPAT KA ELEMENTO SA SAKTONG PAG-ATIMAN SA BAG-O NGA NATAWO NGA PUYA:

1. Dinalian o Paspas nga pagtrapo og limpyo og init-init nga panapton o lampin sa Puya o Baby sulod sa 30 ka segudo gikan sa pagkatawo niini para muginhawa dayon.

2. Pagbutang sa Puya sa Tiyan sa Inahan gikan sa pagtrapo niini aron makaawhag og “Skin to Skin Contact” ang Inahan og ang Baby para “Bonding” ug dili dali tugnawon si Baby (ang pagkatugnaw maoy hinungdan sa dali nga pagkasakit, pagkalat sa impeksyon og pag-ubos sa blood sugar sa baby)

3. Saktong Pagbugkos og pagputol sa “Cord” para dili magka anemia og magdugo ang Puya.

4. Dili dugayon ang paghilayo sa Inahan og angPuya (baby) para makat-on si Baby sa Pagtotoy.

Mga Bentaha sa Pagpatotoy og Gatas sa Inahan:

1. Dili dali magdugo ang inahan human kini managanak

2. Pwede himuan nga Natural family planning method ( Lactation amenorrhea method)- 98% sa mga Inahan nga nagpasuso ang dili mabuntis sulod sa 6 kabulan.

3. Makapaubos sa higayon nga magka Cancer sa Suso, Matres og Bukog.

4. Kung magsige og patutoy, dili dayon dali gutumon ang Baby og magmata sa kadlawon.

1. Makapadasig og makatigbabaw sa BONDING OR Relasyon sa Inahan og ni Baby.

2. Dili mudako nga Bugo, Walay believe sa kaugalingon og suwail nga anak si Baby.

7. Himsog nga Panlawas sa pagdaku ni Baby og walay gasto sa tambal og ospital.

8.Libre, Limpyo, og Presko kanunay ang Gatas sa Inahan!

9. Sakto sa Nutrisyon, dili sobra dili sad kulag.

Mga Buhaton sa mga Mabdos para sa masustansya nga gatas:

- Saktong pagkaon sa dili pa manganak.

-Likayan ang mga aslom mga pagkaon ug prutas, parat sama sa asin, patis, bulad, ginamos

-Mukaon og utanon sama sa Kalabasa, Kamonggay

-Mukaon og Isda, Karne sa Baboy/Baka nga walay tambok, Itlog

Mga Atngal nga Milopyak (inverted nipple:Solusyon

-Hilut-hiloton pinaagi sa mga tudlo, birabirahon ang panit dapit sa atngal

-Ipasupsop sa bana

-Paggamit og suction

Hiloton ang atngal og ang panit dapit sa atngal

Paggamit og Suction

Butang Alibyo nga makarimedyo sa Nilopyak nga Atngal

Mga Timailhan nga Nakuntento si Baby sa Gatas sa Inahan:

1. Ang Baby o Puya mutotoy kaduha hantud sa ikaupat sa usa ka adlaw nga mulungtad og 15-20 minutos.

2. Matulog ang baby kada human og totoy.

3. Mudako ang timbang

4. Magsige og Pangihi si Baby mga ka 6 sa usa kaadlaw.

Unsa ang mga timailhan nga sakto ang Pagtotoy sa Bata?

1. Nitakdo ang suwang sa Baby sa Totoy

2. Dako ug Abre ang Baba sa Baby

3. Nakaukab pagawas ang ubos nga ngabil ni Baby

4. Mas ubay ubay nga Atngal ang makita sa ibabaw nga bahin

RECOGNIZING GOOD ATTACHMENT

Chin touching breast

Mouth wide open Lower lip turned outward

More areola showing above

Mga ila nga sakto ang position sa baba sa Baby inig pagpatotoy:

1. walay saba nga madunggan2. Dili sakit ang atngal/ masamad ang atngal3. Matulog si Baby human mabusog4. Si Baby dili alingasa5. Mudako ang timbang

Resulta sa dimaayo nga pagpatotoy:

Pain and damage to nipples

Breastmilk not

removed effectively

Apparent poor milk

supply

Breasts make less milk

Sore Nipples

Fissures

Engorgement

Baby unsatisfiedwants to feed a lotBaby frustrated, refuses to suckle

Baby fails to gain weight

Ang posisyon sa Baby kung magpatotoy:

1. Ang dunggan, Abaga og Bat-ang kinahanglan nakalinya

2. Duol ang lawas sa inahan og anak aron maposisyon ug tarong ang atngal

3. Suportahan ang Ulo og abaga. Kung bag-ong tawo, tibuok lawas ang supportahan

4. Mag-atubang ang nawong sa bata sa Totoy sa Inahan

Breastfeeding Positions

References:

1. National nutrition Council website

2. Dr. Patria Angus; Professor of Pediatrics, MHAM

Consultant, VSMMC.