$08 0$/ø

T.C.

- 2014

iii

Denetim

..../..../.......

iv

ZET

Anahtar Kelimeler: Denetim, Denetim, Performans Denetimi, Kamu Mali

Sistemi

v

ABSTRACT

Public Financial Management

Internal Audit Performance Audit

Graduate School of Social Sciences

Department of Public Finance

Finance Program

In time, state organization has gradually increased its management

functions and the necessity of reviewing and analysing the juridical, social and

financial utilization of the resources in accordance with the needs by the public

authority has arised. The law no. 5018 on Public Finance Management and

Control Law is actualized as a reflection to these needs. When analysing the

classifications of audit, performance auditing, that is expressed as being one of

the internal audit types, is a concept that reserve distictive features and

especially when it comes to Public Financial System, it is carried out by means

of Chamber of Account which is an institution of external audit. In this study,

the objective is to analyse the relationship between internal auditing and the

performance auditing in terms of public finance.

Keywords: Audit, Internal Audit, Performance Audit, , Public Financial System

vi

TEZ ONAY SAYFASI ii

iii

iv

ABSTRACT v

vi

KISALTMALAR x

xi

1

1.1. TANIMI, AMACI VE KAPSAMI 4

12

13

14

14

14

15

1.3.1. Finansal Tablolar Denetimi 18

1.3.2. Uygunluk Denetimi 19

1.3.3. Faaliyet Denetimi 19

21

1.4.1. Genel Standartlar 26

1.4.1.1. Mesleki Yeterlilik 26

26

vii

27

28

28

29

29

1.4.3. Raporlama Standa 29

29

30

30

31

31

31

1.5.2. 33

1.5.2.1. TBMM Denetimi 33

1.5.2.2. 33

1.5.2.3. Anayasa Mahkemesi Denetimi 34

34

1.5.2.5. 36

1.5.2.6. 37

38

38

40

43

43

51

2.1.4.1. Uygunluk Denetimi 52

viii

2.1.4.2. Performans Denetimi 52

2.1.4.3. Mali Denetim 53

2.1.4.4. Bilgi Teknolojileri Denetimi 54

2.1.4.5. Sistem Denetimi 56

56

62

64

2.1.7.1. 65

2.1.7.2. 66

2.1.7.3. 67

69

69

2.1.7.6. 70

71

72

74

77

2.2.1. 77

2.2.2. 82

2.2.3. 83

84

85

2.2.6. Performans Denetimin VET 86

2.2.6.1. Verimlilik (Efficiency) 87

2.2.6.2. Tutumluluk (Economy) 88

2.2.6.3. Etkinlik (Effectiveness ) 89

90

92

ix

96

98

98

100

3.2.3. Fransa 105

3.2.4. Almanya 108

110

3. 113

113

117

120

125

128

x

KISALTMALAR

AB

ABD

BRH Bundesrepublik Deutschland -

IFAC International Federation of Accountants-

Muhasebeciler Federasyonu

AICPA American Institute of Certified Public Accountants- Amerikan

KMYKK

KOSGEB

IASB International Accounting Standards Board -

ISA Ulus

AAA American Accounting Association - Amerikan Muhasebe

GKGDS

YDK Denetleme Kurulu

KHK

SPK

BDDK

EPDK

DDK Devlet Denetleme Kurulu

NAO National Audit Office

GAO General Accounting Office of United States of America ABD

INTOSAI International Organization of Supreme Audit Institutions -

DPT

xi

Tablo 1: s. 20

Tablo 2:

s. 24

Tablo 3: s. 25

Tablo 5: s. 58

Tablo 4: - s. 119

1

hizmetlerin hem nicelik olarak hem de

2

ndan kamu

getirilme -

-

ederasyonu (International Federation of Accountants-

(American Institute of Certified Public Accountants-

ve Anglo-

-

3

tarihli 1050 -

4

1.1. TANIMI, AMACI VE KAPSAMI

edilebilmektedir. Denetimin

ise

Nitekim

sonucudur

.

-

.

ofesyone

yle birlikte

5

muhasebe

birlikte denetim fonksiyonunun

de gereksinim .

(Karatepe, 2009:200).

.

olup

. Ancak

da

a

.

.

olarak kabul edilir.

(TDK,

6

1998:69).

nun

(TDK, 2013).

.

.

Avrupa

(Uzun, 2008).

e incelenmesidir. Denetim

.

ni ifade etmektedir

.

7

(Sanal, 2002:17).

1997:35).

(Atay, 1999:26).

2002:82).

Tefti :

-

Revizyon ( nceleme, Auditing):

8

Kontrol (Denetim, Murakabe):

i

eder :7).

(Tortop, 1974:59).

de

I.

i

II. Kriterler):Bu

III. : Denetimi yapanlar

9

IV. Uygunluk Derecesi:

V. Denetim

denetimle ilgili olanlara sonucun bildirilmesidir. Denetim raporu denetimin son

VI. Denetimin Bir Denetim statik bir faaliyet

.

ler

:19).

im bilgi

rini de beraberinde

(Ceylan, 2010:112).

temsil

:95).

10

yerine getirip getirmediklerinin incelenmesidir (Saral, 2008:10).Vergi denetimi ise,

denetimine (Tekin ve :26).

Mali

kontrol

(Gez, 2011:42).

Dene

(Bayar, 2008:3)

- l edilmesini

netimi olarak

11

a

eylemidir.

ve

(Bayar,

2008:3).

-

, kamu gelirlerinin, kamu giderlerinin ve kamu

kesiminde

eylemidir (Bayar,

2008:6).

(Ceylan, 2010:113).

estekli denetim tekniklerinden

12

(Ceylan, 2010:115).

temelinde, herhangi bir

, 2002:54).

1.2.

Denetim

denetimlerde bul (Atay, 1999:32).

ilgili denetim ilkeleri

(truthfulness) ise

Kanunilik

a

, 2002:55).

ve nesnellik ilkeleridir(Atay, 1999:46).

13

1.2.1.

gerekir (Atay, 1999:49).

yer veya ona

gerekmektedir(Khan, 1995:20).

bir unsurdur :40).

:66). Devlet denetiminin

taraf

,

(Atay,

1999:52).

14

1.2.2.

Bunlar

, 2002:56)

.

denetlenebilir(Atay, 1999:60).

1.2.3.

Kamusal nitelikli denetimle

(Atay,

1999:61).

(Tok, 2010:45).

(Atay, 1999:60).

15

1.2.4.

(Atay, 1999:66)

:56).

(Atay, 1999:68).

(Atay, 1999:69).

1.3.

kur

denetim

16

:36).

:63). Denetim tek

Denetim

modern

1974:30).

etkililik) denetimi ilir. :80).

( 1997:46;

Ertekin, 1998:501).

17

(Sanal, 2002:22), d) denetim yapan

:45).

(Gournay, 1971:55)

. K

habersiz)

denetim, b) yerinde sorgusuz

:66).

,

denetimi ve eylemlerin denetimi de; a) etkinlik denetimi, b) verimlilik denetimi

(Atay, 1999:59).

,

:86).

sosyo-

18

Ombudsman denetimi seklind (Atay, 1999:59).

mali tablolar denetimi),

ekonomik denetim

(Kenger, 2003:2)

erinin daha iyi

(Saran, 1995:59).

1.3.1. Finansal Tablolar Denetimi

(Aydemir, 2008:138).

rmek gibi

ka (Babayeva, 2011:8).

19

finansal tablolar ,

iz

(Aksoy, 2006:26).

1.3.2. Uygunluk Denetimi

tmede tepe

(Ataman ve

, 2001:67).

1.3.3. Faaliyet Denetimi

(Uzay, 2003:63).

20

faaliyet denetiminde, faaliyetl

(Babayeva, 2011:9).

Finansal tablolar denetiminde fii

yet

2007:60).

Tablo 1:

Kaynak: Aksoy, 2002:28

denetim sistemini temel al

21

denetimdir :35).

kullanmak olarak kabul

edilmektedir :36).

i ve

dikkat edilir :39).

(A : 45)

22

1.4.

faaliyetlere v

ge

S) denilmektedir (Kaval, 2005:75).

getirmesinde

1987:28).

1-Genel standartlar,

a-

b-

c-

2-

23

a-

b-

c-Denetim Delili Toplama

3-

(Atay, 1999:74)

1-

2-

3- mek,

4-

1-

2-

3-

4-

24

Tablo 2: Denetim

STANDARTLARI

1.GENEL STANDARTLAR

STANDARTLARI

Denetim Delili Toplama

a. Bilgi toplama

b.

c.

d. belirleme

e.

f.

g.

h.

Belirlemek

a.

b. D

c.

d.

e. Delillerin incelenmesi

f.

g.

h.

i.

3. RAPORLAMA

STANDARTLARI U

Kaynak: , 2002:59

25

i

, 2002:58).

:45).

, 2002:58).

Tablo 3: Denet

GENEL

STANDARTLAR STANDARTLARI

RAPORLAMA

STANDARTLARI

denetim

muhasebe ilkelerine

uygunluk

kontrol sisteminin

incelenmesi uygunluk

Kaynak: .

26

1.4.1. Genel Standartlar

Genel K

r.

Bu standartlara ,

.

:44).

1.4.1.1. Mesleki Yeterlilik

1.4.1.2.

27

n muhasebe ve denetim ile

, 2009:119). Sarbanes Oxley (SOX)

:107).

Sarbanes

yasan

(Yereli, 2009:33).

1.4.1.3.

olmamakt

(Ekiz, 2011:11).

28

De

ihmal etmemelidir :77).

1.4.2.

rehberlik etmektedi

1.4.2.1.

Denetimin

belirlenmesi ve bun

.

pazarlama fa

29

1.4.2.2.

etki

de o kadar f denetim riski

2000:68).

1.4.2.3.

(Bozkurt, 2006:87).

(Ekiz, 2011:12).

1.4.3.

gereken hususlardan meydana gelmektedir.

1.4.3.1.

30

Bu

.

1.4.3.2.

Bu st

engelleyic

.

1.4.3.3.

Mali tabl

bilgilerin kurumla ilgil

31

raporunda bunu belirtir 2000:70).

1.4.3.4.

(Aksoy, 2002:45).

1.5.

r.

netim ve

1.5.1.

da

32

yerine getirirlerken mali denetim de yapabilirler. Genel ve

:9).

-

-

:88).

an

.

ns

Kamu Mali

:199).

yeniden

33

1.5.2.

1.5.2.1. TBMM Denetimi

denetimine

:77).

1.5.2.2. me Kurulu Denetimi

Devlet Denetleme Kurulu (DDK), Maddesin ,

e Kurulu

da

34

idari mercilere intikal ettirir (MBS, 2013).

1.5.2.3. Anayasa Mahkemesi Denetimi

(MBS, 2013).

1.5.2.4.

m

e p

:16).

iyetin y

Maddesi ,

2007:19).

sahiptir ve :200).

anunu nda

35

ve

:208).

Bu noktada nda yer alan denetimin genel

ak gerekmektedir. Kanunun 35. madde1. bendinde denetimin

genel esa Kanunu, 2010);

etimi

k

36

1.5.2.5.

1938 tarihli

(Sanal, 2002:34).

(Akyel,

Seven, 2012:66).

Bu denetim birimlerinden

netim veya

:49).

37

1.5.2.6.

(SPK),

(BDDK), finansal kiralama,

(EPDK),elektrik, petrol, d

LPG piyas

2013).

38

2.1. AVRAMI

2.1.1.

ba . D

hile ve yolsu

ve yeni bir sistem . 1933-

Bilge ve

.

. B ve

.

IIA-Institute of

Internal (Kurnaz ve

:36).

39

A) 28 Avrupa

.

et

Kanunu yla

1957 tarihli 6762

nda

.

, dernek

, A hem de EC A

.

:

-

A)'n

Statement of Responsibilities of

theInternalAuditors

TheCommittee of SponsoringOrganizations of

theTreadwayCommittee (COSO)

National Commission on

FraudulentFinancial Reporting (NCFF Raporu)

1991

No: 65

heAuditorsConsideration of theInternal Audit Function in an Audit of

Financial Statement

Kontrol nin

40

Cadburry Raporu

nun

Canadian Institute of Chartered of Accountants

Guidance on Control(COCO Raporu)

The Financial ReportingCouncil

InternalControl: Guidanacefor Directors on theCombinedCode (Turnbull

n

nin kabul edilmesi,

Blue RibbonCommittee Raporu

TheKing Report on CorporateGovernancefor South

Africa(King Raporu)

Public Accounting Reform

and Investor Protection Act. (Sarbanes- l edilmesi,

nin

nin kabul edilmesi

2.1.2.

getirilmekted -

41

etkilili

ir zemin orta

olup

an

(Akbulut, Mimaro :49).

bilginin

kulla

kontrollerin n

sistemdir (Akarkarasu, 2000:96).

r -

42

-

.

dur

(Moeller ve Witt, 1999:62).

fonksiyonudur .

( A)

l .

kurum

idare idarenin

(Midyat, 2007:12).

im mali nitelikteki faaliyetler ile mali nitelikte olmayan

.

denetleme ile ilgili

da,

,

Kanunu nda ve denetim

. Serbest

43

v

Kanunu nda ve nda sarih b

bulunmamakta, Kontrol Kanunu

2008:59).

lik, etkililik ve

k .

2.1.3.

2.1.3.1.

II

ve kurum faaliyetlerinin etkinli

(Dittenhofer, 2001:447).

. Nitekim i

44

muhasebe

(Ceyhan, 2010:88).

kontrolleri

denetim

etkiler .

kontrol

.

yerine getirmesinde

etici

2012:108).

.

ve teknolojik

yerine getirmesinde

denetimin faaliyet

k, mevcut kontrol sistemlerinin

tavsiyelerde

.

Kuruma

denetim,

ve

denetim, kontrol

45

tespiti, tasarruf

belirlenmesi gibi faaliyetlerle de kuruma ilave (Ceyhan,

2010:90;Chapman ve Anderson, 2003:99).

me:

standart rde

.

edilebilme

.

n

(Ceyhan, 2010:95).

korumak,

hesap

celemekte ve

(Ceyhan,

2010:99).

(Uzay, 2007:289).

litikalara,

mevzuata

uygun

elde

(KOSGEB, 2014).

46

kamu idarelerinin

idaresinin faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek

(Kalender, 2008:97).

k

y .

denetim faaliyetinin

kaynak

kontrol sisteminin e

.

bir

verilmesidir.

47

2.1.3.2.

(Spira ve Page,

2003:645):

Mali ve operasyonel

,

ra

ve hedeflerle

sorumluluklar.

nitelikte olmayan

finansal denetimi, uygunluk denetimini

, mali tablolara temel

.

faaliyetleri

(Uzay, 2003:56).

.

48

gibi sadece

sistemlerinin denetlenmesi

; g s ,

d e kuruma ilave

ve r

gelen problemlere sistemlerin

dikkate

almak

.

:77)

Mali nitelikteki ve mali nitelikte olma

planla

getirilmesidir.

,

k

49

:75).

F .

yakla

idarelerinin

faaliyetlerinin ve faaliy

kaynak tahsislerinin

.

faaliyetlerinikapsar .

ve

.

incelenebilir; Bunlar;

,

50

dir.

,

.

R

ya da mesi halinde bu

durumun sonuca etkisidir.

risk azaltma

izleme faaliyetlerinin

dir DE, 2012).

Risk ):

nmesi,

51

incelenmesi,

denetlenmesi,

etin incelenmesi,

belirleyen,

perfor

kurumsal

bildirmesini ve daha sonra, kurumun faaliyetlerinin bu hedeflere

nelik

A, 2005).

A, 2005);

Etkin risk, finansal operasyonel

2.1.4.

performans denetimi,

52

.

2.1.4.1. Uygunluk Denetimi

denetimi; kamu idarelerinin faaliyet ve

incelenmesidir.

i lemlerinin ve faaliyetlerinin

belirlenmi

(Aslan B. , 2008:31).

makam

kurum .

Ancak llar mevzuatta belirlenmektedir. Bu

nedenle uygunluk denetimi,

bir denetimdir.

(Karaaslan, 2006:320).

Uygunluk

ilgili ve ye

durumlarda ise

.

2.1.4.2. Performans Denetimi

ve

53

.

Faaliyet denetimi olarak da ifade edilen bu denetim seklinde kurumun

(Aslan B. , 2008:31).

performans denetimi;

p

en etkilerin .

2.1.4.3. Mali Denetim

Mali denetim; gelir

ifade edilmektedir.

olarak

Genel

kabul denetim

durumlardaki

.

54

denetlenen

.

tay

tirir.

lemlerini

lama

denetimi ile birlikte

faaliyetlerinin, belgelerinin,

(Kesik, 2005:96).

2.1.4.4. Bilgi Teknolojileri Denetimi

Denetlenen birimin e

belirtilebilir .

Muhasebeciler Federasyonu(IFAC)

-

(International Standards on Auditing-ISAs), bir denetim uygulama

olup, 401 bilgisayar destekli bilgi sistemlerinin denetimine

55

(Kavut,2000:18).

.

kurumun

masraflar

BT kontrolleri,

bilginin adapte

.

2014):

i,

- hizmetler

sunma ,

i,

i,

,

ini koruma ve BT hizmetlerindeki

i,

i,

Suistimalleri bir

2014).

56

2.1.4.5. Sistem Denetimi

Sistem denetimi, denetlenen sisteminin;

organizasyon

tespit edilmesi

2006:26).

Sistem deneti tam,

2008:117).

kontrol sisteminin

analiz edilmesidir

halinde

.

giderme konusunda

ekonomikli

2008:33)

te bu

sonucun elde edilebilmesi

.

2.1.5.

an

iki kavram birbirlerini

57

anlamda, etkin

.

kontrol sisteminin kurulup kurum

(Dicle,

1997:42; .

(Korkmaz, 2007:10).

(Aksoy T. , 2005:138).

.

:63).

mali

raporlama sisteminin

2010) (Uzun A. K., 2014).

herhangi bir

58

rol sistemidir ve gerek kurum

gerekse yasal

.

(Ekiz,

2011:24).

Tablo 4: Denetim -

Plan, program ve mevzuata

kontrol etmek

kontrol etmek

flere

Kaynak

uyumu:19

59

.

ilgili

olarak

.

mesi kanundan

kontrol

kontrol faaliyetinin

faaliyeti ile

idare,

sorumlud

08:26).

.

nda

m

60

(Bil .

:107)

kontrol

bir durumdur.

belirlerken, i

ekonomik ve verimli

INTOSAI temel

hedefler

etkin

faaliyetler ,

suiistimalden hatalardan,

yolsuzluktan ,

,

verilerin

kontroller, telafi edici kontroller

denetim

(Turhan, 2009:45).

olarak ilgi

61

kontrol

ilgili

lemelidir. Yani

personelce

bu kontroller ihmal edilmemelidir

melidir. Yani, uygulanan

maliyeti

,

rehavetten, yorgunluk

kontrol edilebilirken, bu iki

kontrol etkisiz kalabili

.

.

; uygun olarak

m i ;

62

eler yapar ve

ilemez.

tespit

nedenlerinin

tavsiyelerin .

2.1.6.

Zira

COSO (Committee of Sponsoring

.

.

19 A)

Mesleki Uygulama

63

sistem olarak,

tim Mesleki Uygulama

Uygulama

(Tok, 2010:62).

Standartlar :

,

,

,

.

irmek ve

sistematik,

standartlara uygun olarak (

2014).

ta dikkat,

. in

revin

64

(Uzun, 2008).

2.1.7.

.

.

m

ya

i

.

65

2.1.7.1.

hem

bu itesinden

karar ve

: 28).

getirilmesi ve

isinin i levsel olarak denetim komitesine, idari olarak ise, kurum

hiyerar (ECIIA, 2005:26).

D

2000:74).

(Erken, 2009:19).

66

(Ekiz, 2011:21).

;

,

(IIA, 2008:18).

(Midyat, 2007:14).

2.1.7.2.

ve belki de klasik

en ba ve

kuruma

sadece mevzuata uygunluk olarak ya da hata, suiistimal

liyet,

raporlama, idare

b (Tufan, 2012:63).

ilave bir de

eti

(Bayramin, 2010:41).

67

belirleyerek

.

Denetimin

odak

temel gaye

etkili, ekonomik ve verimli

idarenin faaliyetleri belirli standartlar ve

ve (Aksoy M. , 2008:53).

2.1.7.3.

esine

:86).

(Ekiz, 2011:21).

etik olmayan davran ma

ka bir ifadeyle

politikalara ve hedeflere uygun bir

larda ya

riskleri

68

olacak ekilde yeniden yap (Saka, 2001:49).

noktada

ve :77).

eder.

organizasyonun

ve , kurumun hedefleri, faaliyetleri ve

et

insan

.

(Tufan, 2012:69).

(Aslan B. , 2008:28).

kurumlar,

69

uzun

.

2.1.7.4.

II u

im

(Bayramin, 2010:41).

belirlenen politikalar ) me

verilmesidir .

uygun

uygunluk

risk

bilgil

2007:72).

2.1.7.5.

70

(Ekiz, 2011:22).

II nsultingservices):

tirmek

teri/denetlenen ile

birlikte kararla erdir. Usul ve

leri kolayla

.

hizmetleri, herhangi bir idari

kurumun faaliyetlerini geli tirmek ve onlara de er katmak i ve

kararla faaliyetler ve bununla ba di er

leri kolayla ve

e itim vermek, bu kapsamdaki faaliyet .

2.1.7.6.

de

.

denetimi

itibariyle

kendisinden beklenen

(Aslan B. , 2010:75).

endirilmesi

denetim faaliyetini

71

(Tufan, 2012:72).

Standart;

eden temel , k

etmeye ve ,

kurumsa :45).

uygulama

performans s uygulama

s ise edilir. Uygulama

(IIA, 2008:26).

2.1.7.7.

nin

denetim mesleki yetkinlik

:94).

72

d

reddetmeli veya yeterli tavs .

Yetkinlik

;

haiz

(Bayramin,

2010:47).

lerin

z

ilgi Teknolojileri

:80)

i

yerine getirir. Kendi yeterlilik ve hizmetlerinin etkinlik ve

i

(Tok,

2010:73).

2.1.8.

Zira kamu idarelerinin

sahip

(Alp, 2012:124).

73

lu

denetim

mali

destekleyecek

n

uygulanmakta olan mali sistemlerin

le

m

2004:9).

bakma

.

anun, ak

74

beklenen hizmetlerin tam olarak yerine getirilmesini engellemektedir (DPT, 2006).

2.1.9.

-

ontrol

devlet ve

olarak kabul

sel sorumluluk ile

Bunlar;

raporlama ve denetimdir .

T

,

ken, bu hedef

75

kendilerine veri

istemektedir. Kamu idaresi

denetim sistemidir .

Kanun

faaliyetini kapsayan

.

K

.

76

lar

.

olarak

1927 tarih

vlet

25.07.2003 ve

sistemini

31.10.2003

(Falay , 2006:66).

ve kanun

izlemek,

standart

, risk ,

, kamu idarelerinde

.

Ancak

77

fiili bir durum

konunun, kanuni bir

.

2.2.

2.2.1

:44). Bu unsurlardan ilki

vermediklerinin ve sundu

.

Performan kelimesinden

spora

kadar Dil

78

(TDK, 1998:268) ,

ifade etmektedir.

ifadesidir. Yine

r (Bozkurt ve Ergun, 2008:112)

(Akal, 2005:66). Hedeflenen

anlamda ifade

lendirilmektedir .

(Akal, 2005:79).

eflere

ar. Kurumun dikkate alarak bilgi

toplama ve kurumsa

kurumsal sistemlerin

dir (Akal, 2005:90)

2000:55).

mans denetimi,

,

.

79

(Waring ve Morgan, 2007:12).

performans denetimi;

b .

performans denetimi;

(Shand ve Anand,

1996:59).Gray ve Jenk

de .

. Etkinlik, etkililik ve

- Etkinlik -

Tutumluluk (V performans denetiminin ve performans

Performans

ve tutumluluk

(Palmer, 1991:256).

.

80

(Khan,

1997:69).

performans denetimi;

Devlet

(INTOSAI, 2009:22).

a; verimlilik, tutumluluk

uygun olarak, kamu faaliyetlerinin denetimini,

izleme

,

konusundaki p

etkilerin (INTOSAI,

2009:26).

Amerikan Devlet Denetim

(Uysal, 2010:138).

verimlilik ve

tut

.

81

.

(Candan,

2007:183).

OECD ise performans denetimini iki ba mektedir:

. B

performans denetimi

eklindedir (OECD, 1995:66).

. Performans

010:50).

.

82

.

y

alarak denetimlerinin

Performans

1998:66).

,

(GAO) ile ba

idari faaliyetleri de kapsar

, etkinlik ya da

para-

. Bu nedenle, denetimle ilgili

83

(Khan, 1997:66).

ve

performans denetimini gereklilik haline ir

, geri bildirim ve

ve

gelmektedir (DPT , 2000).

Performans denetiminin

(Shand ve Anand, 1996:72).

(Karaahmet, 2010:117).

gerekirse, performans

hesap

i

2.2.3

Performans denetiminin a

(Uysal,

2010:111).

84

II

kamu

kendi pe

de orumlulu

.

(Kreklow, 2007:50). , kaynak

yeni strateji

.

Performans denetiminin bir projeni

erinin belirlenmesi,

.

2.2.4. Performans D

85

(INTOSAI, 2009:34).

verimli, tutumlu ve etken olmayan uygul

(Uysal, 2010:132).

erformans denetiminin faaliyet

performans denetimi

K

haricinde

yasal nedeniyle denetim

engeller

denetim tekniklerinde ve dene

bilgilenme, kriter tespiti vb. alanlarda

2.2.5. Performans Denetiminin

ve

nitelikleri

Parlament , denetlenen kurumlara

(NAO, 1997:19).

Bu ilkeler;

Parlamentoya ve

vermeyi,

86

bilgiler ektedir.

siyasetten

gelmektedir.

Performans denetiminin, hem

parlamentoya hem de denetlenen kuruma e ifade

etmektedir.

Yeterlilik (Competence):

etmektedir.

Titizlik (Rigour): bulgulara

ve

ifade etmektedir.

Performans denetiminin bu sekiz ilkesi, denetimin

netimi

.

2.2.6. Performans Denetiminin VET

verimlilik, etkinlik ve tutumluluktur (Candan, 2007:74).

verimlilik, etki mesi

tutumluluk denetiminde,

girdi ile

verimlilik denetimi

87

incelenmesidir. Etkinlik denetimi ise, program veya proje hedeflerinin elde edilip

.

ngilizcedeki (economy,

. Bu

kavramlarla da ifade in; etkenlik, etkililik, iktisadilik,

ekonomiklik, rantabilite

nlamlarda

(Candan, 2007:75).

2.2.6.1 Verimlilik (Efficiency)

(Timur, 2005:139).

edilebilir (Candan, 2007:76). Verimlilik, sahip olunan

(Wildavsky,

1966:298).Yani belirli bir miktar kaynakla

mal ve lmesi,

iyi harcama .

. Kamusal nitelikte olan mal ve

hizmetlerin kalitesini de ,

gerek

88

kalite konusunda gerekse de kamusal fayda konusunda objektif kriterler

Kriterlerin belirlene ki

ki daha halen

2.2.6.2 Tutumluluk (Economy)

Tutumluluk

edilebilir (Khan, 1997:71).

.

.

89

da tedir (Falay, 1997:21)

2.2.6.3. Etkinlik (Effectiveness )

(Falay, 1997:22).

faaliyetleri

kaynaklar verimli ve tutumlu

olabilir .

.

inlik denetimi olarak bilinmektedir. Etkinlik

90

Etki

gerektirmektedir .

-

. Bu nedenle

e

lenmesi ile elde edileni ,

Sosyal programlarda etki daha

zor olmaktad r. Ayr zeyinde, k sa

.

izin verilerek veya etkinlik denetimi

.

2.2.7. Performans

nitelik ta

.

Kamu hizmetlerinin etkin bir

91

Kamu mali

(The World

Bank, 1998:33).

hem nde hem de

ge .

a etkin bir planlama ve kaynak

kurumlarda bi

(The World Bank, 2004).

92

al ve hizmet

den

(Yenice,2006:99).

.

2.2.8.

Esas olarak performans

unsuru

performans denetiminin ele al

.

93

nda esas olarak

(Yenice, 2006:135).

Per

-i Umumiye Kanunu 22 ve 28 inci

(Candan, 2007:208).

esas olarak iki

(Candan, 2007:209).

deneyim ve birikimlere sahip olan ere, Kanada

94

ile

, ve

performans denetimi metodolojisi

.

2008:96).

ve

- -

3- - Kesin Hesap Kanunu ve Parlamento denetimi

(Karaaslan,2006:322).

kamudaki

63,64,65,66,67 ve

:106).

-Sakson bir

ve proje

amu

95

96

3.1.

BOYUTU

idir

denetiminin, mali denetimin, performans denetiminin ve bilgi teknolojileri ve sistem

denetiminin

larda denetim yapabilmesi gerekmektedir. Ancak

.

,

unun

sistemlerde ortaya

97

bir s e

siyasal ve devlet

ev yapan

,

hem

d

bilgi teknolojilerini

kriterlerini belirlerken

dikkatle

payl hem hukuken

,

Performans Denetimi, esasen

98

uyumlu,

i s

3.2 UYGULAMALARI

3.2.1 Amerika B Devletleri (ABD)

(GAO),

ko

r (GAO, 2014).

denetimlerdir .

2007:86).

ise de

99

ve denetim

:47).

3 n program sonu zerine deneyimlerini odak

noktas olarak alan, federal programlar n , tutumlu unu ve e ile

sorumluluk geli tiren Kamu Performans ve Sonu lar Yasas

Yasan , kamu kurumlar nda stratejik planlama ve performans

sistemlerinin ve kullan n n Bunun i in,

vizyon, stratejik misyon ve program ama ve hedefleri ile performans

neleri a kamu

ve performans beklentilerine uygun k

sonucunda bu yasa ortaya . Yasan

esi olarak, kamu

, program hedeflerinin yeterince a ve performans

bilgisi nedeniyle kamu erinin verimlilik ve

ve Kongrede, politika ve str

ve izlenmesinde, program performans ve

yeterince .

her kurumun t e Bol ba kanl ile

Kon , 31 Mart 2000'ekadar her kurumun

kan ve Kongreye vermesi,20 nceki y ,

2001'de iki y l 2 y sonu lar n belirlemesi

. tay ve Sonu lar

Yasas i zerine yeni

3 a bir eyleme

ba lam t r. odakl ,

erika Birle ik Devletlerinde kamu

100

ndan b .

.

perform

unu ifade eden ademi

(Karaaslan, 2006:90).

ba sa da

bir denetim sistemi mevcuttur. Denetim i levi ba

ki olan merkezi

ABD d

plak, 2009:151).

3.2.2.

-Sakson

onokratik bir

101

2007:116).

(Tufan, 2012:119).

h

ise, Meclise iletilecek harcama

yetkili kurumdur ve bu

erine

102

bir Ba Mali Yetkili ve

:66).

r (Ekiz, 2011:57).

da 7.000

:101);

-CertIA

(Certificate in Internal Audit and Business Risk),

-P A

(Diploma in Internal Audit and Business Risk),

- M A (Advanced Diploma in Internal Audit Practice),

- QICA

103

.

1998:128).

of United Kingdom)

1988'de Commonwealth)

n

enerek

performans

lerle, kilendire

1998:129).

1

(NAO, 1996:99).

(NAO, 2011:39).

104

kurumlara bir mektupla sunar (NAO,

2011:40).

kson

(Azuma,

2003:90)

; bu denetim

.

(NAO,

2011:44).

-maliyet

105

(NAO, 2011:49).

3.2.3. Fransa

:146).

inceley

nde yasa olma a

gerek anayasada, gerekse nda vurgulanm ilk misyonu

kamu hesaplar n n ve , ikinci misyonu ise,

geli (Bernard, 1982:8).

kontrol, "kamu harcamalar ekle tirilmesinin

incelenmesi" bi iminde yorumlanan bir denetim olarak tarif edilmektedir. Son

zamanlarda bu yeni fonksiyonu daha bask . Mali kontrol ve

birbirini .

s ra performans inceleme de vard r.

te ikisi mali veya performans denetimine tahsis

edilmektedir .

ni kurmak

106

ko

denetimleri neticesinde bir uygunlu

(Sakal ve :8).

.

de

netilen ve buraya rapor sunan kendi

Kamu

Muhasebe Yetkilileri

dan fon alan her kurulusu kapsayan ve uygunluk

levi yapma yetkisine sahiptir.

107

.

Muhasebat erlendirme ve

Kontrol Dairesinin (MAEC) sorumlulu

denetim faaliyetleri, Ulusal Denetim Komitesinin ya

denetim faaliyetleri Denetim, De erlendirme ve Kontrol Dairesinin sorumlulu unda

itim Kontrol Dairesi (M.R.F.C.) ve yerel

sorumlulu ekilde

tirilecek denetimlerde b

makta ve komitenin

ba

(Uzun, 2007:21).

Fra

ORCA(Objectives-Risques-Controles-Adequation)

(Uzun F. , 2007)

tespiti.

irlenmesi.

ka

108

Ancak her kurum kendi hem de

3.2.4. Almanya

kadar dayanan

kon

teyebilmektedir .

1- P

rlikte

2- Maliyet-fayda incelemeleri; B

ahip faaliyetlerin yerine

-fayda

leri dikkate

109

eder.

3- re giden program denetimi; Devam eden incelemelere verilen isimdir

4- "Enine kesit" denetim; D

.

Kurumun ya

.

dayan

e bulunabilmektedir.

b

(BRH, 2014).

110

.

Almanya

(Karaaslan, 2006:88).

-

.

3.2.5.

(European Court of Auditors

(ECA)), en yetkili birisi olarak Birlik b denetimini

.

Demokratik yoldan

Parlamentonun denetim yetkisinin

, Parlamento, Adalet

divan ) yap organlar aras na

, yetkisi ve

devletlerden ayr enin Avrupa

k taraf ndan y esi, geli

1999:58).

111

denetlemektir (Mengiler, 2010:10).

i

ECA

ermektedir (Corneroli, 2001:518).

tilip

denetim faaliyetleri ile Birlik

.

Avrupa

ncial Control)

ekonomiklik ve eya yetkili

larak uygulanan mali kontrol sis

n

merkezi ur

(Tufan, 2012:167).

-

-ante Control Approach -

.

112

ngilte

(management responsibility) . Bu , isminden de

gibi kamu exante

model; Fransa,

(third party

exante approach)

tara

exante

rol

(Tufan, 2012:169).

kilidir. Kuzey

.

mali kontrol ve

(Ekiz, 2011:56).

113

reformu

(Yurdakul, 2014:88).

tim konusu uzun

yandan, 197

114

;

an uygulama ilkelerinin

115

var olan

getirilmelidir.

mesi

Denetimde raporlama sistemi amaca uygun duruma getirilmelidir. Denetim

.

Hizmetlerinin Geli

116

(DDK,

1998:63).

(Okur, 2007:45).

ri

r.

a

117

ve Morgan, 2014:417). Bu

3.3.2.

-

Divan-

:64).

118

2007:49).

ontrol Kanunu

raporlama

:85).

ve kamu

:56).

Kanunun 63-67 nci maddeleri

Denetim Koordinasyon Kurulu

nomiklik,

119

.

Tablo 5: yeri

Kaynak:

ve :217).

120

-

Baka

lerden birisi de,

d

Proje -

20 ay

(Polat, 2006:40).

enetimi, AB

denetimi

denetimlerinden

denetlenen

esas verilerin

.

121

anonim

komiteler

daha etkin hale gelecektir (Uzay ve :55).

, 2008:9).

tim

:18).

122

karakterli, iyi niyetli ve uzmanca bir tutum sahibi olmakt

:11).

Yereli ve , 2014:460).

k

-etkinlik-tutumluluk

123

(VET) den

:96).

kurumsal olarak

yle

m

Performans denetimi haricindeki denetimleri

Kanuna uyumlu

ile yeniden

124

yer alan biri

etmektedir.

netiminde karar veren

125

126

lmesi

timinde de sorunlar ortaya

127

Performans

128

denetimine izin

129

-

(68):91-103

Akal, Z. (2005). Ankara: Milli

Akarkarasu, N. (2000).

Aksoy, M. (2008). Ankara: Muhasebat

Aksoy, T. (2002).

Bir Paradigma. Ankara: Yetkin Yayinlari.

Aksoy, T. (2005

(72):138-164

Aksoy, T. (2006, Mart- Nisan). -Oxley

ASMMMO(165): 6-10.

19(3):1-22.

130

Akyel, R.,

(466):9-45

Seven, M. (2012). Umumi

-2010). Ankara:

Federal Performance Commissioner.,

http://bundesrechnungshof.de/federal-commissioner. ( 27.Haziran.2014)

Alp, Z. (2012). Hukuk, Siyaset Ve Ekonomi Baglaminda Kamuda Yeni Denetim

Ankara.

Dergisi( 43-55.

Mali Denetim. Bursa.

(471-472):9-30

Kontrol Sistemi. Ankara:

, M., 2005).

http://kontrol.bumko.gov.tr/Eklenti/6823,arcagok-msait-yoruk-bahadir-yonetim-

kontrolu-ic-kontrol.pdf?0 (03 Temmuz 2014)

TESEV.

131

Aslan, B. (2008).

Lisans Tezi. .

Aslan, B

Dergisi(77).:63-86

Muhasebe Denetimi

Atay, C. (1999).

temelleri. Sosyal

. (2014).

http://www.eca.europa.eu/en/Pages/AuditingActivities.aspx (30 Haziran 2014)

(320):134-144

Azuma, N. (2003). The Role of the Supreme Audit Institution in NPM: International

Trend. Government Auditing Review(10):85-106

-

132

., netiminin Yeniden

-I.

Maliye Dergisi(151):23-42

Bayar, D. (2008). Mali Denetim Nedir? Maliye Dergisi(155):1-10

Bayramin, M. (2010). Avrupa

Ya Ankara:

Gazi

Bernard, B. (1982). The French System of Auditing Government Accounts and the

Role of The Court of Accounts. International Journal of Government Auditing

Quarterly.(9): 7-15

Ankara: Gazi Kitabevi.

Ergun, T. (2008).

Bozkurt, N. (2006). Muhasebe Denetimi.

Candan, E. (2007). Ankara: Maliye

Tezi.

Ceylan, B. (2010). Mali Denetim. .(1):112-115

Chapman, C., Anderson, U. (2003). Implementing The Professional Practices

Framework. Florida, ABD: The Institute of Internal Auditors.

133

Denetim, Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe

.

Corneroli, G. (2001). The Role of the European Court of Auditors in the Control of

State Aid.European Competition Law Annual 1999 (pp.517-523) .

Oxford/Portland: Hart Publishing.

. (437): 81-104

http://kontrol.bumko.gov.tr/Eklenti/7362,scakirogluicdenetimveickontroletkis.pdf?0

(29 Mart 2014)

).

. Erciyes

(39), 47-67.

Sakarya: Sakarya

DDK. (1998).

Ankara: Devlet Denetleme Kurulu.

(s.271-294)

134

Dicle, B. (1997). Moder (187):40-

44

Dittenhofer, M. (2001). Internal Auditing Effectiveness:an Expansion of Present

Methods. Managerial Auditing Journal, 16(8):443-450

- etim

Dergisi(71-72):36-44

DPT (2000).

DPT (2006). Kamu Harcama ve Kontrol Sisteml

ECIIA (2005).

Konfederasyonu Konum Raporu.

.

English, L., Guthrie, J., Broadbent, J., Laughlin, R. (2010). Performance Audit of the

Operational Stage of Long-Term Partnerships for the Private Sector Provision of

Public Services. Australian Accounting Review, 20(52):64-75

(5), 51-63.

Hukuk Yayinlari.

135

(2.BASKI b.). Ankara:

(1):16-27

(421), s. 498-

515.

(4), s. 81-106.

Falay, N. (1997, Nisan - Haziran). Denetim, Verimlilik/Etkinlik/Tutumluluk (VET)

-

30.

Kesik, A. (2006). Ankara:

Fra State Audit in the European Union.,

www.nao.org.uk (21.Hazian.2014)

Galnoor, I., Rosenbloom, D. H., Yaroni, A. (1998). Creating NPM Reforms:

Lessons from Israel. Administration and Society, 30(4):393-420

GAO. (2014). General Accounting Office of United States of America.,

www.gao.gov.us s.2014)

136

Gez, H. (2011).

Uygulama.. Afyon: Afyon Kocatepe

Gournay, B. (1971).

Matbaasi.

Analiz, 5(14):102-109

-

Mali Hukuk Dergisi(130-131):62-78

http://icden.meb.gov.tr/digeryaziler/Turk_kamu_yonetiminde_ic_denetim_2008.pdf

(03.Nisan.2014)

.

Gray, A., Jenkins , B., Segsworth, B. (1992). Budgeting, Auditing and Evaluation

Functions and Integration in Seven Governments. New Brunswick: Transaction

Publishers.

-

(19):31-34

Detay Yayincilik

(12):48-49

137

, D. E. (2004

(18):60-74

.

http://www.icdenetim.gov.tr/media/file/icdenetim_katalog.pdf (04.Mart.2014).

(4): 93-108.

-34): 21-29.

(2009).

Belediyelerde Performans Denetimi ve

esi Sosyal Bilimler

.

Halis, M.,

138

(2014).

http://www.icdenetim.net/index.php?option=com_content view=article id=54

Itemid=58 (03.Mart.2014)

.(2014).

http://www.idkk.gov.tr/Sayfalar/Yayinlar/BTDenetimRehberiIIA.aspx

(23.Mart.2014)

).Kamu Bilgi Teknolojileri Denetimi Rehberi

Kurulu. Ankara.

IIA. (2008).

n

, 43-59.

INTOSAI. (2009). Implementation Guidelines For Performance Auditing (

Performans Denetimi Uygulama Rehberi),.

tim Sistemleri.

(460):87-103

Karaahmet, M. (2010).

Denetimi. Ankara: Hacettepe

(317-350).Ankara:

el Mevzuat

Dergisi(7):86-99

139

(184):121-129

Karatepe, K. (2009). Anglo-Sakso

-

(187-229). Ankara:

Kaval, H. (2005). AS)

Durumu. (4), 18.

Kenger, E. (2003). Kamu Denetiminde Standardizasyon.

-12)

K

No: 251/171.

rgisi(9), 94-114.

Kesik, A. (2006). Ankara:

(19):15-30.

140

Khan, M. A. (1997). Performans Dene Necmiddin

(27):64-94

Muhasebe ve Finansman Dergisi(30):75-87

(25):4-15

KOSGEB. (2014).

http://www.kosgeb.gov.tr/Pages/UI/Baskanligimiz.aspx?ref=32refContent=19

(07.Mart.2014)

(2.b.). Ankara: TC.

l Yay nla .

Kreklow, S. (2007). Improving Organizational Performance through Performance

Audits. Government Finance Review, 23(2):44-60

D. (1998).

Uygulamalar.

(1):31-62.

Kurnaz, N., Kocaeli:

141

Lisans Tezi.

MBS. (2013). .

http://www.mevzuat.gov.tr/Metin1.Aspx?MevzuatKod=1.5.2443&MevzuatIliski=0&

sourceXmlSearch=&Tur=1&Tertip=5&No=2443

Sosyal Bilimler

(77):3-

32

Midyat, C. S. (2007

Mali

Hukuk Dergisi(129):11-16

Moeller, R. R., Witt, H. N. (1999). Brink's Modern Internal Auditing. NJ: Wiley.

NAO. (1996). Why A Handbook. London: National Audit Oflice of England (NAO).

NAO. (1997). Value for Money Handbook.

NAO. (2011). Annual Report 2011. National Audit Office. of England (NAO).

Nath, N., Lowe, A., Van Peursem, K. (2005). Public Sector Performance Auditing:

Emergence, Purpose and Meaning. Working Paper Series Number: 81, Departmanet

of Accounting University of Waikato

142

Sistemlerinin Analizi ve Ulu

.

.

OECD. (1995). Symposium on Performance Auditing and Performance Improvement

in Government Draft Background Papers. Paris: OECD- Public Management Service

(PUMA).

Kontrol ve Denetim. (1), 21-29.

Okur, Y. (2007).

Denetimi. Ankara: Nobel.

Ongaro, E. (2009).

Edward Elgar

., Denetim

.

8(17):197-214

Kamuda Denetim.

ar.

143

Ankara .

Denetim 1.

Ankara

zhan, D. B. (2012). 5018

.

i Sosyal Bilimler

Marmara .

Ankara: Turhan Kitabevi.

Entegrasyonu.

(445):159-171

Palmer, A. (1991). Performance measurement in the public sector: in theory and

practice. Leicester: Public Sector Economics Research Centre,

Leicester University.

144

Beta.

Dergisi(60), 35-50.

Pollitt, C., Girre, X., Londsdale, J., Mul, R., Summa, H., Waerness, M. (1999).

Performance or Compliance? Performance Audit and Public Management in Five

Countries. New York: Oxford University Press.

Dergisi(1):44-59

Sakal, M.,

D

(68):3-27

Sanal, R. (2002). Ankara:

Maliye Finans

(81):2-16

Dergisi(409):53-69.

145

). Yeniden

.

http://www.sayistay.gov.tr/yayin/elek/elekicerik/56_DenetimSistemininEtkinliginin

Artirilmasi.pdf (29.Mart.2014)

).

http://www.sayistay.gov.tr/yayin/yayinicerik/denter.htm

Shand, D., Anand, P. (1996). Performance Auditing in the Public Sector: Approaches

and Issues in OECD Member Countries,. Performance Auditing and Public Sector

Modernization.(57-78) Paris: OECD.

(87):61-96

Spira , L., Page, M. (2003). Risk Management: The Reinvention of Internal Control

and the Changing Role of Internal Audit, Accounting, Auditing. Accountability

Journal, 16(4):640-661

(2005). Kamuda Performans Denetimi. Maliye ve Sigorta

(442):104-108

146

TDK. (1998). (9 .). Ankara: TDK.

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts

(20)5:3-12

Vergi Denetimi.

Muhasebe Bilim

(2):79-108

The World Bank. (1998). Public Expenditure Management Handbook.

The World Bank. (2004). Monitoring and Evaluation: Some Tools, Methods and

Approaches. www.worldbank.org/oed/ecd

http://www.tide.org.tr/page.aspx?nm=Standartlar (01.Nisan.2014)

http://www.tide.org.tr/page.aspx?nm=meslek_hakkinda (05.Ocak.2014)

Timur, H. (2005). .

Ankara: Siyasal Kitabevi.

KAYA Raporu. Ankara:

NO: 238.

Tok, P. (2010). .

147

Dergisi, 7(1):27-50

Tufan, M. (2012).

nbul: Marmara

Turhan, M. (2009). Performans

Kamu Mali Denetimi.

, 37 (2):97-122.

Uysal, O. (2010).

itesi

Uzay,

, (s.

275-

148

(4), s.

43-63.

Dergisi, 12(9):20-31

.

Uzun, A. K. (2014).

http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/Makaleler/Ali%20Kamil%20Uzun/

%C4%B0%C5%9ELETMELERDE%20%C4%B0%C3%87%20KONTROL%20S%

C4%B0STEM%C4%B0_AKU.pdf (29.Mart.2014)

Waring, C., Morgan, S. (2007). Performance Accountability and Combating

Corruption. Washington D.C.: The World Bank.

Waring, C.,

Performans Denetimi, , 471-

Koordinasyon Kurulu.

Wildavsky, A. (1966). The Political Economy of Efficiency: Cost-Benefit Analysis,

Systems Analysis, and Program Budgeting. Public Administration Rewiev,

26(4):292-310.

Yenice, E. (2006, Ocak-

Maliye Dergisi(150):122-132

149

Dergisi(61):57-68.

Ankar

Yereli, A. B.,

(451-

464). Ankara: Nobel.

Yereli, A. N. (2009).

(2014).

http://www.yok.gov.tr/web/guest/icerik/journal_content/56_INSTANCE_rEHF8BIsf

YRx/10279/30803 (07.Mart.2014)

, 66:36-49

Kurulu.